www.dajbaskriptu.

com
METODE OBRAUNA TROKOVA-KALKULACIJE
1. OBJASNITE ZNAENJE POJMA KALKULACIJA!
Kalkulacija je postupak utvrivanja trokova po nosiocima, odnosno
izraunavanje cijene kotanja proizvoda, usluga ili drugih uinaka.
3. OBJASNITE TA JE KALKULACIJA CIJENE KOTANJA!
Kalkulacija cijene kotanja prestavlja raunski postupak rasporeivanja
ukupnih trokova po mjestima i nosiocima trokova u cilju utvrivanja trokova po
jedinici proizvoda odnosno usluge.
4. NAVEDITE OSNOVNE PRINCIPE KOJIH SE TREBA PRIDRAVATI
PRILIKOM IZRADE KALKULACIJE!
Osnovni principi su tanost, prilagodljivost, dokumentovanje preglednost,
uporedivost, ekonominost.
5. OBJASNITE TA ZAHTIJEVA PRINCIP TANOSTI PRI IZRADI
KALKULACIJA!
Kalkulacija treba da bude tana, odnosno da prenese na svaki proizvod onoliko
trokova koliko je prouzrokovano njegovom izradom.
6. OBJASNITE TA ZAHTIJEVA PRINCIP DOKUMENTOVANOSTI PRI
IZRADI KALKULACIJA!
Iznosi trokova koji se kalkulacijom prenose prenose na proizvode treba da
budu dokumentovani odgovarajuim evidencijama, knjigovodstvenim i drugim
dokumentima.
7. OBJASNITE TA ZAHTIJEVA PRINCIP EKONOMINOSTI PRI
IZRADI KALKULACIJA!
Izrada kalkulacija treba biti ekonomina. To znai da se kod kalkulacije cijene
kotanja i mora obezbjediti racionalan iznos izmeu njene preciznosti i trokova
uslovljenih ostvarenjem te preciznosti.

www.dajbaskriptu.com
8. OBJASNITE NA EMU SE TEMELJE PRINCIPI UPOREDIVOSTI I
PREGLEDNOSTI PRI IZRADI KALKULACIJA I TA ZAHTIJEVAJU!
Postupak razvrstavanja trokova u kalkulaciji mora da obezbijedi uporedivost s
kalkulacijama u drugim periodima, kao i s planskom kalkulacijom, kalkulacijama
drugih pogona, pa ak i drugih preduzea. Time se utvruje princip uporedivosti
kalkulacije. Kalkulacija mora biti pregledna odnosno omoguavati klasifikaciju
trokova.
9. OBJASNITE TA ZAHTIJEVA PRINCIP BLAGOVREMENOSTI PRI
IZRADI KALKULACIJE!
Kalkulacija mora biti blagovremena, odnosno davati pokazatelje na vrijeme.
10. OBJASNITE TA ZAHTIJEVA PRINCIP PRILAGODLJIVOSTI
PRI IZRADI KALKULACIJA!
Kalkulacija treba biti podeena prema nainu poslovanja ekonomskog sistema
ili njegovih organizacionih podsistema, kao i prema proizvodima ija se cijena
kotanja utvruje. To je princip prilagodljivosti kalkulacije.
11. NA KOJI NAIN MOE BITI IZVRENA KLASIFIKACIJA
KALKULACIJA?
Klasifikacije kalkulacija mogu se izvriti prema vremenu izrade, planska i
stvarna kalkulacija, prema nainu izrade, diviziona, kalkulacija kuplovanih proizvoda,
kalkulacija ekvivalentnih proizvoda, dodatna kalkulacija, direct costing kalkulacija,
izvedene-kombinovane metode kalkulacije.
12. NAVEDITE OSNOVNE KARAKTERISTIKE DIVIZIONE
KALKULACIJE!
Osnovna pretpostavka za primjenu divizione kalkulacije jeste homogena
proizvodnja proizvoda, usluga ili drugih uinaka, koji nastaju u jednom pogonu ili
nekom drugom organizacionom dijelu organizacionog sistema. Proizvodi se samo
jedan proizvod. Na ovaj nain obraunavaju se na jednom iznosu trokovi materijala,
sredstava za rad i radne snage i dijele se sa ukupnim obimom jednorodnih proizvoda.
www.dajbaskriptu.com
Tako se dobija cijena kotanja jednog proizvoda. Formula koja se primjenjuje kod
divizione kalkulacije jeste
t = T/Q
t = cijena kotanja proizvoda,
T = ukupni trokovi proizvodnje
Q = obim proizvodnje
Diviziona kalkulacija primjenjuje se kod industrijskih preduzea ili njihovih
pogona koji se karakteriu masovnom proizvodnjom jedne vrste proizvoda kao to su
rudnici, topionice, mlinovi, elektrine centrale. Ova vrsta kalkulacije rjee se
primjenjuje u praksi, ali ova metoda se ne moe zanemariti, jer se ona esto koristi
zajedno sa drugim metodama, s obzirom na sloenost poslovanja veine privrednih
subjekata.
13. NAVEDITE OSNOVNE KARAKTERISTIKE KALKULACIJE
KUPLOVANIH PROIZVODA!
Kalkulacija kuplovanih proizvoda jo se naziva i kalkulacija vezanih proizvoda.
Metoda kalkulacije cijene kotanja kuplovanih proizvoda primjenjuje se u uslovima
izrade vie proizvoda u jedinstvenom tehnolokom postupku, kao organskih
komponenti jedne sirovine. Proizvodnja kuplovsnih proizvoda je meusobno
uslovljena i povezana. U grupi proizvoda jedan je osnovni proizvod, ostali su vezani,
kuplovani proizvodi. Formula koja se primjenjuje kod kalkulacije kuplovanih proizvoda
je
t
1
= T - C
i
/ Q
1
t = cijena kotanja proizvoda,
T = ukupni trokovi proizvodnje
C
i
= ukupna vrijednost
Q = obim proizvodnje
Ova metoda kalkulacije primjenjuje se najee pri utvrivanju cijene kotanja
u prehrambenoj i hemiskoj industriji, kao to je proizvodnja eera, jestivog ulja,
benzina.
www.dajbaskriptu.com
14. NAVEDITE OSNOVNE KARAKTERISTIKE KALKULACIJE
EKVIVALENTNIH BROJEVA!
Metoda kalkulacije pomou ekvivalentnih brojeva primjenjuje se u uslovima
proizvodnje vie proizvoda koji su meusobno srodni i imaju zajednike trokove. Ovi
srodni proizvodi obino potiu iz istog tehnolokog postupka i izraeni su od iste
sirovine, a najee se meusobno razlikuju po dimenziji, obliku, teini. Formula koja
se primjenjuje kod kalkulacije ekvivalentnih brojeva je
t
j
= t
dirj
+ [ T
indj
/ Q
j
x Ke
j
] x Ke
t = cijena kotanja proizvoda,
T
ind
= ukupni indirektni trokovi proizvodnje
t
dir
= trokovi direktni jedinini
Ke = koeficijent ekvivalencije
Q = obim proizvodnje
Ova metoda kalkulacije primjenjuje se u proizvodnji eksera, limova, crijepova,
konaca.
15. NAVEDITE OSNOVNE KARAKTERISTIKE DODATNE
KALKULACIJE!
Metoda dodatne kalkulacije primjenjuje se u uslovima heterogene proizvodnje.
Tu se svi trokovi ne mogu utvrivati neposredno po nosiocima, jer se u njihovoj
strukturi javlja i indirektna komponenta. Proizvodi se vie potpuno razliitih
proizvoda, po razliitim tehnolokim postupcima i iz razliitih sirovina. Proizvodi imaju
zajednike trokove upravne, razmjenske i pogonske reije. Formula koja se
primjenjuje kod dodatne kalkulacije je
t
j
= t
dirj
+ [t
dirj
x T
indj
/ T
dirj
]
t = cijena kotanja proizvoda,
T
ind
= ukupni indirektni trokovi proizvodnje
t
dir
= trokovi direktni jedinini
T
dir
= ukupni direktni trokovi proizvodnje
Ova metoda kalkulacije primjenjuje se u proizvodnji odjee, obue, namjetaja.

www.dajbaskriptu.com
16. NAVEDITE OSNOVNE KARAKTERISTIKE DIRECT COSTING
KALKULACIJE!
U suvremenom poslovanju privrednih subjekata u najveem broju industrijski
razvijenih zemalja esto se primjenjuje metoda obrauna cijene kotanja po
direktnim trokovima, pod nazivom direct costing. Ova vrsta kalkulacije se
primjenjuje u uslovima heterogenog proizvodnog programa. Direktni trokovi se
obraunavaju po jedinici proizvoda, a indirektni trokovi se obuhvataju u ukupnom
iznosu. Kod ove vrste kalkulacije trai se finansijski rezultat i njena upotreba je
mogua samo u kratkom roku. Formule koje se primjenjuju kod ove vrste kalkulacije
su
C
i
= c
i
x Q
i
c = cijena
C = prihod
Q = obim proizvodnje
T
dirj
= t
dirj
x Q
j
Q = obim proizvodnje
t
dir
= trokovi direktni jedinini
T
dir
= ukupni direktni trokovi proizvodnje
K
i
= C
i
- T
diri

K
i
= kontribucija
C
i
= prihod
T
dir
= ukupni direktni trokovi proizvodnje

FR = K
i
- T
indi

K = kontribucija
FR = finansijski rezultat
T
dir
= ukupni indirektni trokovi proizvodnje

PITANJA 17, 18, 19 I 20 NEE BITI NA ISPITU.