1

ANTEN TASARIMI
nerilen Kaynaklar: Basic Antennas: Understanding Practical Antennas and Design, Joel R. Hallas
1 Antenler genel hatrlatma
2 Dipol antenler
3 Dipol anten tasarm
4 Monopol antenler
5 Monopol anten tasarm
6 Yama antenler
7 Yama anten tasarm
8 Dizi antenler
9 Dizi anten tasarm
10 Yagi Uda anten tasarm
11 Dielektrik rezonatr antenler ve tasarm

1. Antenler Genel Hatrlatma
Anten nedir nasil calisir?
Antenler ve anten sistemleri kablosuz haberleme sistemlerinin gzleri ve kulaklardr. Kablolu bir sistemdeki
sinyallerin tanmasnda ve uzayda yaylp baka bir anten tarafndan alnmasna olanak salarlar. Alc anten ise
bunun tam tersinden yani elektromanyetik dalgalarn kendi terminallerinde alc tarafndan islenebilecek bir sinyale
veya gerilime dnmnden sorumludur. Antenin alma ve gnderme fonksiyonlarnn tamam Maxwell eitlikleri
ile karakterize edilebilir.

Ses sistemlerini herkes bilir. Gerek evimizde veya gerekse baka bir yerde olsun, bu sistemlerin ortak bir zellii
vardr. Sistemin kulamza gelmeden nceki son dura enerjiyi bir formdan dier bir forma dntrebilen bir
dntrcdr (ses iin hoparlrlerdir). Hoparlrler ykselticinin getirdii elektrik sinyallerini havadan kulamza
yaylabilen bir akustik dalgadaki enerjiye dntrrler. Radyo vericisi de ayni ekilde alr. Tek fark ykselticisi
kulamzn iitebileceinden daha yksek frekansl enerji retir ve dntrcs yksek frekansl elektrik
enerjisini elektromanyetik dalgalara evirebilen antenlerdir. Bu dalga havada (veya uzayda) uzun mesafeler
boyunca yaylabilir. Belki de ses sistemlerine asinaligimiz cunki sonucu direk kulagimizla duyabiliriz, akustik
dalgalarin retimini ve yayilimini radyo dalgalarinin uretim ve yayilimindan daha iyi algilamamizi salar. Ses iletimi
benzerlii alici ynnde de devam eder. Soyle ki, mikrofon bir baka donusturucu olup ses veya mziin bulunduu
akustik dalgalarini sonradan ykseltilip islenebilecek zayif elektrik sinyallerine donusturur. Benzer sekilde, alici bir
anten zayif elektromanyetik dalgalarini alicida islenebilecek elektrik sinyallerine donusturur.

Radio-wave propagation (Radyo Dalgalarinin yayilimi)

Durgun sulu bir, gle kk bir ta atldnda, tan dedii yerden evreye doru halkalar biiminde
dalgalar yayld grlecektir (ekil 1).
2


ekil 1: Sudaki dalga
Bu durum elektromanyetik dalga yaylmnda da vardr. Ancak tek bir fark vardr ki o da verici antendeki elektronlar,
alc antendeki elektronlara etkisini binlerce km uzaktan bile tayabilmektedir. Yani enerji (etki) havada yol
almaktadr. Dalgalar daha iyi anlamak iin ksa aralklarla dalgalarn hareketlerini inceleyelim

ki dalga tepesi aras metre cinsinden llr ve bu uzunlua dalga boyu( ) denir. Bir salnmn inip kmas iin
geen zamana (kendini tekrarlad en kk zaman aral) periyot (T) denilir ve birimi saniyedir. Dalgann
saniyede ald yol ise dalgann yaylma hzn verir. Dolays ile bir dalga yaylm iin aadaki forml geerlidir.


Dalgalarin yayilimi su ile benzerligi ile daha iyi anlasilabilir. Her ne kadar Radyo dalgalari ile mukemmel bir karsiligi
olmasa da, anlatilmak istenen mevzu icin yeterlidir. Sekil-2.1de durgun suya bir topun atildigini gormekteyiz (Sekil-
2.1A). Top suya degdigi zaman (Sekil 2-1B), degdigi noktadaki suyun yerini degistirir ve suyu kendinden uzaga dogru
iter. Top suyun icine battikca su dalgasi da enerjisi bitene kadar uzaklasir.
3



Topun urettigi dalga surekli degildir. (enerjisi bitinceye kadar devam eden bir genlige sahipdir). Radyo dalgalarini
daha iyi temsil edebilmesi icin dalganin surekli sekilde olmalidir. Sekil 2-2 bunun nasil gerceklesebilecegini
gosteriyor: bir top yukari ve asagi dogru ritmik olarak veya salinimli bir sekilde daldirilip cikarilmasiyla olusur. Top
salinim yaptigi surece dalgalar disa dogru yayilmaya devam eder. Sonuc surekli dalga trenidir.

4

Elektromanyetik Dalga nedir?
Bir elektromanyetik dalga isminden de anlasilacagi uzere hem elektrik hem de manyetik alanlarin ozelliklerinin
kombinasyonudur.

Elektromanyetik dalgayi nasil elde edebiliriz?
Ihtiyacimiz olan tek sey bir iletkenden gecen degisken akimdir ve bir dalga uzaya dogru hareket eder. Modern bir
verici belirli bir frekansta degisen bir elektrik akimi ile baslar ve bu akim iletken uzerinden gecerken ayni frekansta
degisen elektromanyetik dalganin olusmasi ile sonuclanir. Frekans dalga iletkenden yayildigi surece korunacaktir.
Eger sinyal yeteri kadar guclu ise alici antene ulasacak ve belirlenen frekansa ayarli alici ile sinyal ve ona yuklenen
bilgilerin kodlari cozulecektir. Sonuc olarak bir radyomuz olacaktir.

Neden icinden degisken akim gecen butun teller yayilim yapmiyor?
Aslinda hepsi yayilim yapiyor. Fakat devreler bir geri donus kablosuna sahip oldugundan devresini birinci kabloya
dogru tamamliyor, boylece her iki kabloda esit miktarda akimi tasiyor, her ikisi de yayilim yapiyor fakat birbirine zit
fazda. Net yayilim her iki telden cikan yayilimin toplami oldugundan toplam alan neredeyse sifira esit oluyor.
(Tellerin arasinda olusan alan haric). Sonuc olarak bir telin etkili bir yayin yapmasi icin anahtar nokta o telin
devresini tamamlayabilecegi bir yolun olmamasidir.
Asina olmamiz gereken terimler
Frekans
Degisken akimin dalga seklinin veya sinyalinin tam bir salinim yaptigi bir orandir. Sifir gerilimden maximuma ve
daha sonra tekrar sifira donmesi sonra minimum gerilimden tekrar sifira gelmesidir. Birimi hertz (Hz)dir. Frekansi
1-Hz olan bir sinyal bir salinimi bir saniyede tamamlar. Frekansi 3,600,000 Hz=3600 KHz= 3.6 MHz olan bir sinyal
saniyede 3600000 salinim yapar. Frekans (sklk), elektromanyetik dalgalarn ana belirleyici zellii olduuna
gre, onlar bir frekans srasna dizebiliriz. te bu sralamaya " Elektromanyetik Spektrum (dalm)" denir.
Elektromanyetik dalgalarn zet biimindeki bir spektrumunu aada inceleyebiliriz.

isim frekansi Kullanim yerleri
VLF (VERY LOW FREQ) 3-30 kHz Denizaltilarinda
LF (LOW FREQ.) 30-300 khz Beacons (deniz fenerleri)
MF (MEDIUM FREQ.) 300-3000 khz AM yayinlar icin
HF (HIGH FREQ) 3-30 mhz Shortwave broadcast (kisadalga
yayinlar)
VHF (VERY HIGH FREQ.) 30-300 mhz Fm, tv
UHF (ULTRA HIGH FREQ.) 300-3000 mhz TV, LAN, cep telefonlari, GPS
SHF (SUPER HIGH FREQ.) 3-30 ghz Radar, gso uydulari, data
EHF (EXTREMELY HIGH FREQ) 30-300 ghz Radar, otomotive, data
Period
Peryot ise bir dalga formunun tam bir salinim yapabilmesi icin gecen suredir. Birimi saniyedir. Eger bir dalga sekli
bir saniyede f salinim yapiyorsa, bir salinim icin gerekli zaman 1/f olur. Dolayisiyla f=3.6 Mhz olan bir sinyal icin
peryot 1/3600000=0.000000278 saniye olur.
5


Dalga Boyu
Bir salinim boyunca dalganin gectigi mesafe olarak tanimlanir. Radyo sinyalleri sonlu bir hizla seyahat eder.
Boslukta veya Dunyanin atmosferinde isik hizi ile ayni hizda hareket eder ve ile gosterilir. Dalgaboyu frekans ile
ters orantilidir. Herhangi bir dalganin dalga boyu f = v olacak sekilde bagintilidir. Burada f=freq. (Hz), =dalga
boyu (metre) ve v=yayilma hizi (m/s).


3000 m (100 kHz), 300 m (1 MHz), 30 m (10 MHz), ve 0.3 m, veya 30 cm (1 GHz)

RADIATION PATTERN (ISIMA YAPISI)
Bir antenin isima yapisi o antenin isimasinin uzay kordinatlarinda tanimlanan matematiksel fonksiyonu veya
grafiksel gosterimi olarak tanimlanabilir.

Pratikte 3-boyutlu yapilar 2-boyutlu yapilarin serilerinin olculmesi ve kaydedilmesiyle elde edilir. Fakat bircok pratik
uygulama icin, ve degerlerine karsilik gelen grafikler gerekli olan bircok bilgiyi bize sunacaktir.
6



Radiation Pattern Lobes (isima yapisinin loplari)
Isima yapisinin degisik kisimlari lop olarak adlandirilir. Bu loplarda major veya ana, minor, yan ve arka loplar olarak
alt siniflara ayrilirlar.
7



Major lop (ana lop olarakda adlandirilir) maksimum yayilimin oldugu yonu iceren yayilim lopudur. Yukardaki sekilde
= 0 yonundeki lop ana lopdur. Bazi anten turlerinde birden fazla ana lop olabilir. Minor lop, ana lopun haricindeki
tum loplara denir. Yan lop istenilen yonun haricinde yayilim yapan tum loplardir. Arka lop ise ana lop ile neredeyse
180 derece aciyla geride kalan bir yone sahip loplardir.

8

Isima Bolgeleri: (Field Regions)
Bir anteni cevreleyen uzay asagidaki sekilde gosterildigi gibi genellikle 3 bolgeye ayrilir:
1. Reaktif yakin bolge
2. Isiyan yakin bolge (Fresnel)
3. Uzak bolge (Fraunhofer)

RADIATION POWER DENSITY (Isima guc yogunlugu)
Elektromanyetik dalgalar bilgileri bir kablosuz ortamdan veya kilavuzlu yapilari kullanarak bir noktadan diger bir
noktaya tasimada kullanilir. Bu yuzden elektromanyetik alanla guc ve eneryiyi iliskilendirmek dogaldir.
Elektromanyetik alanla iliskili gucu tanimlamak icin kullanilan tanim anlik Poynting vektor olarak adlandirilir ve
soyle ifade edilir.

Burada
W= Anlik Poynting vektor (W/m
2
)
E= anlik elektrik-alan yogunlugu (V/m)
H= anlik manyetik-alan yogunlugu (A/m)

9



(isima yogunlugu)
Radiation intensity in a given direction is dened as the power radiated from an antenna
per unit solid angle.
10





The beamwidth of a pattern is dened as the angular separation between two identical points
on opposite sides of the pattern maximum. One of the most widely used beamwidths is the half-power
beamwidth (HPBW ), which is dened by IEEE as: In a plane containing the direction of the
maximum of a beam, the angle between the two directions in which the radiation intensity
is one-half value of the beam. This is demonstrated in Figure 1.2. Another important
beamwidth is the angular separation between the rst nulls of the pattern, and it is referred
to as the rst-null beamwidth (FNBW ). Both the HPBW and FNBW are demonstrated
for the pattern in Figure 1.11.
11


Therefore directivity of an antenna is dened as the ratio of the radiation intensity in a
given direction from the antenna to the radiation intensity averaged over all directions. Stated more
simply, the directivity of a nonisotropic source is equal to the
ratio of its radiation intensity in a given direction over that of an isotropic source. In
mathematical form, it can be written


Gain of an antenna (in a given direction) is dened as the ratio of the intensity, in
a given direction, to the radiation intensity that would be obtained if the power accepted
by the antenna were radiated isotropically.



The bandwidth of an antenna is dened as the range of frequencies within which the
performance of the antenna, with respect to some characteristic, conforms to a specied
12

standard.
(kutuplasma)
Polarization of an antenna in a given direction is dened as the polarization of the
wave transmitted (radiated) by the antenna.
cesitleri vardir.

Input impedance is dened as the impedance presented by an antenna at its
terminals
or the ratio of the voltage to current at a pair of terminals or the ratio of the appropriate
components of the electric to magnetic elds at a point.






HALF-WAVE DIPOLE- HERTZ ANTENI (YARIM DALGA DIPOL)

Mmkn olduunca az enerji harcayarak daha uzak noktalarla haberleme
dncemizi, ynl antenlerle gerekletiriyoruz. Adndan da anlalaca zere bu tip
antenler, vericimizin yayn gcn belirli bir noktaya younlatrarak iletmemizi salyor.
evremizden duyduumuz isimleriyle yagiler, quad, beamler, dipol antenler veya hertz
antrenler ynl antenin trevleridir.
Ynl antenlerin en basit, temel biimi, hertz antenlerdir. /2 dalga boyundaki dipol
antene hertz (yarm dalga dipol) anten denir. Genellikle 2MHz zerindeki frekanslarda
yaygn olarak kullanlr.
Dipol, szck anlam ile iki kutup ya da iki u anlamna gelir. Buradan da aslnda
dipol antenimizin zelliini kavrayabiliriz. Kabaca iki ulu tel de diyebiliriz.
Gerek maliyetinin dk oluu, gerek neredeyse her yerde uygulanabilir oluu, ynl
anten kullanmak isteyenlerin dipol anten ile ilk denemeler yapmasn salar.
Hertz anten bir seri rezonans devresine eittir. Bu sebeple hertz anten ayn zamanda
bir rezonans antendir. Yksek frekansl elektrik enerjisi, antenin ortasndan beslenir. Ak
olan anten ularnda gerilim maksimum, akm ise sfrdr. Anten ularnda oluan gerilim zt
ynldr, her alternansta yer deitirirler. Yn deitiren zt elektrik kutuplar arasnda,
deien elektrik alanlar oluur. ekil 1.3te hertz antende meydana gelen elektrik alan
izgileri grlmektedir.
Yarm dalga boyu dipol antenler, uzun tel antenlerin ksaltlm bir ekli olarak
dnlm ve bu esastan hareket edilerek gelitirilmitir. Dier uzun tel anten cinslerinin
kkeni, bu belli bal anten boyutlarndan kaynaklanr. Bir dipol antenin iletim hatt
(genellikle, besleme hatt, ini kablosu, koaks balants gibi tanmlamalar verilmitir) iki
elemann tam ortasnda yer almaktadr (ekil 1.3.a). Orta noktasna ise besleme noktas
denilmektedir. Bu besleme noktasnn her iki tarafnda eyrek dalga boyu uzunluunda dipol
elemanlar uzanr.
rnek: f= 100 MHzde alacak dipol antenin boyutunu ( l ) bulunuz.
13

(ekil 1.3.b) buradan dipolun her bir kolunun uzunluu =75 cm bulunur.

Dipol antenlerde, tamamen bolukta ve en pratik anten yksekliklerinde besleme
noktas empedans yaklak olarak 72 dur. Kendisinden baka, yaknlarnda herhangi bir
cisim ve anten yksekliinin fonksiyonu bu empedansn deimesine neden olacaktr. Yap,
direk, tepe ve dier antenlerin bu empedans etkileyeceini hibir zaman hatrdan
karmamak gerekir. Ayn ekilde antenin yeterli dzeye sahip olmamas da bu empedans
etkilemektedir.
Enerjinin anten besledii giri ularnda akm en byktr. Ak olan hat ucuna
doru antenden geen akm yava yava azalr. Hat ucunda sfr olur. Her alternans deien akm ynleri
merkezde byk ve ulara doru azalarak yaylan manyetik alan izgileri
oluturulur. Oluturulan manyetik alan, bolua elektromanyetik dalgalar eklinde yaylr.
Hertz antenin empedans ularda yaklak 2500 'luk bir maksimum deer gsterirken
antenin besleme noktasnda empedans az nce sylediimiz gibi yaklak 72'dur.
Hertz antenin yeryznde h kadar ykseklie monte edildiini dnrsek, hertz
antenden yaylan elektromanyetik dalgalar bolukta bir P noktasna ular. P noktasna ulaan
elektromanyetik dalgalar iki yol izlemitir, bunlar antenden direkt ulaan dalgalar, dieri ise
yer yzeyinden yansyp ulaan dalgalardr. Bu durum ekil 1.4'te grlmektedir.

14




Sacilma parametreleri veya diger adiyla S-parametreleri: bir elektrik sisteminin portlari veya
terminalleri arasindaki giris-cikis iliskisini tanimlarlar.
Ornegin Port-1 ve port-2 diye iki portumuz olsun. O halde sirasiyla s-parametreleri
S11 = 1. Porttan geriye yansiyan guc
S22= 2. Porttan geriye yansiyan guc
S12= 2. Porttan 1.porta transfer edilen guc
S21=1. Porttan 2.porta transfer edilen guc
Portu tanimlamak gerekirse, bir port gerilim ve akimi gonderebilecegimiz
herhangi bir yer olarak kabaca tariff edilebilir. Boylece iki radyosu bulununa
(radyo1 ve radio 2) bir haberlesme sistemini ele alalim. Radyo terminalleri (gucu
antenlere ileten kisimlar) 2 tane portumuz olacaktir. Buna uygun olarak S11
radyo-1in anten-1e gondermeye calistigi gucun yansiyan kismi olacaktir. S22de
ayni sekilde Radyo-2nin anten-2ye gondermeye calistigi gucun yansiyan kismini
temsil edecektir.
Not: Genelde S-parametreleri frekansin bir fonksiyonudur (yani frekans ile
degisirler).
15

Ornek olarak asagidaki iki-portlu sistemi ele alalim. Burada S21 anten-2de, anten-1den gelen gucun erisilen
miktarini belirtir. Mesela, S21=0 dB ise, anten 1den ayrilan tum gucun anten-2nin terminallerine eristigi anlasilir.
Eger S21=10 dB ise eger 1 watt (veya 0dB) anten 1 den cikiyorsa, anten-2 de erisilen gucu -10dB (0.1W) olacaktir.

Pratikte en cok kullanilan parameter genelde S11 dir. S11 antenden ne kadar gucun geri dondugunu temsil eder ve
bu yuzden yansima katsayisi (reflection coefficient) veya geri donus kaybi (return loss) olarak da bilinir. Eger S11=0
dB ise bu butun gucun geri yansidigini ve antenin sacilim yapmadigini gosterir. Ornek olarak asagidaki S11 seklini
ele alalim.
Yandaki sekli S11in seklini verebilenVektor Network Analiz cihazi ile elde edebiliriz. Yandaki sekle bakilirsa
antenimiz en iyi 2.5 GHz frekansinda isima yapmaktadir ve bu kisimdaki S11=-10 dBdir. Bunun otesinde f=1.5
GHz frekansinda anten nerdeyse hic bir sey yaymamaktadir. (s11 0dBye yaklastikca, yani butun guc yansidikca).
Antenin bant araligi da sekilden cikarilabilir. Eger band
araligini S11in -6dBden kucuk oldugu kisimlar olarak
dusunursek sekle gore kabaca 1GHz ile 3GHz araliginda
olur.
Many parameters related to antennas are measured in
decibels; for instance, gain is often specified in decibels,
written as 10 dB. Or maybe the minimum received power
for an antenna system to work is specified as -70 dBm
(decibels relative to a milliWatt). Or the transmit power of
your cell phone is given as -3 dB.
Why is this? Why don't they just tell you how much power
is transmitted in Watts or the gain of an antenna in regular
(linear) units?
The decibel system is used when quantities can vary by massive amounts. The Richter scale for earthquakes is also
on a scale similar to decibels, because the magnitude of earthquakes can vary from barely perceptible with
sophisticated equipment to earthquakes that demolish vast amounts of land. As an example, lets look at power
received by an antenna relative to power transmitted.

Suppose we have an antenna transmitting 50 Watts of power, with a gain of 2 (=3 dB) in the direction of a receive
antenna with a gain of 2 (=3 dB). Suppose the antennas are separated by 20,000 kilometers (as is the typical orbit of
a gps satellite). The GPS satellites operate at a frequency of 1.575 GHz. How much power is received?
Using the Friis Transmission Equation and the fact that wavelength equals c/f, we can calculate the received power
to be:
16



Of the 50 Watts transmitted, about 2.3e-16% of that power gets through. Incidentally, this might seem frighteningly
small, but yes, antenna systems can operatte with this much power. So be patient with the GPS unit in your car, it is
doing a good job.

Antenna engineers (all engineers actually) don't like to use linear units when the quantities can vary by such large
amounts. Its real tough to picture in your head the difference between 1e17 and 1e18. To work around this, we use
the decibel system. Its a simple logarithmic transformation - units in linear are easily converted via:

Hence, the above quoted value of 1.149e-16 Watts is equal to -159.4 decibels, written -159.4 dB.
To give a cemented idea on the conversions, a table of linear to decibel levels is presented.
Table I. Conversion between Linear Units and Decibels.
Linear Value dB Value
1e-10 -100 dB
1e-9 -90 dB
1e-6 -60 dB
1e-3 -30 dB
1e-1 -10 dB
0.5 -3 dB
1 0 dB
10 10 dB
100 20 dB
1e3 30 dB
1e6 60 dB
Another common unit is dBm. This means "decibels relative to a milliWatt". In this case, we are talking about
power, and the power is just specified in milliWatts instead of Watts. So:
17

1 W = 1000 mW = 0 dB = 30 dBm
Or
0 dBm = -30 dB = 0.001 W = 1 mW
Another common variation on dB in antenna theory is dBi which means "decibels relative to an isotropic antenna".
This just specifies the gain of an antenna relative to the isotropic gain, which is 1. So really nothing changes...:
Gain of 10 dB = Gain of 10 dBi
The reason people specify dBi sometimes is that other relative values are sometimes specified, like dBd. This means
"decibels of gain relative to a standard half-wave dipole antenna". The gain of a half-wave dipole is 2.15 dBi. So:
Antenna with a gain of 10 dBi = 10 dB = 7.85 dBd
Gain of half-wave diple antenna = 2.15 dBi = 0 dBd
Yarim dalga dipole;






18

Eger rezonans frekansimizi f=2 Ghz ve isik hizini c=3x10
8
alirsak. Dalga boyu

olur.
Yarim-dalga dipolumuzun uzunlugu ()

()

Tel yaricapi,

ki tel arasindaki bosluk ,

19