Вы находитесь на странице: 1из 29

nX`wma nXdr {ejUH$

E.E./E.H$m./E.Egr.
(gofU Am{U Xa {ejU jomVrc)
M.A./M.Com./M.Sc. (Communication & Distance Education)

ej{UH$ df : 2014 - 15 o "W dfmm'


doemgX^mV m{hVrnwpVH$m (Prospectus)

ej{UH$ godm {d^mJ


(Academic Services Division)

kmZJJm KamoKar

edVamd MhmU hmam> wV {dmnrR>

AZwH$_{UH$m
1.

ej{UH$ godm {d^mJmMm n[aM` ........................................................................................................................04

2.

{ejUH$_m{df`r .........................................................................................................................................04
2.1 {ejUH$_mMr C{>o d d{eQ>o
2.2 {ejUH$_mMr Cn`wVVm
2.3 {ejUH$_mMm n[aM`
2.3 {ejUH$_mMm n[aM`
2.4 A``Z nVr

3. doe {H$`m (W df) ..................................................................................................................................09


3.1 doe nmVm
3.2 {ejUH$_ ewH$
3.3 {ejUH$_ H$mcmdYr
4. _y`_mnZ {H$`m (W df) ............................................................................................................................09
4.1 ymnZ KQ>H$
4.2 JwU EH$rH$aU (W df)
4.3 CmrUVM
o o {ZH$f : W df
4.4 lomH$
4.5 lomH$ gH$U
5. Zm|XUr {H$`m (W df) .................................................................................................................................13
6. doe {H$m : {Vr df ..................................................................................................................................14
6.1 doe nmVm
6.2 {ejUH$ ewH$
7. {Vr df {ejUH$ aMZm .................................................................................................................................14
8. _y`_mnZ {H$`m ({Vr df) ............................................................................................................................16
8.1 ymnZ KQ>H$
8.2 JwU EH$rH$aU ({Vr df)
9. A`mgH|$o ..................................................................................................................................................18
10. {d^mJr` H|$o ..............................................................................................................................................20
11. gnH$mgmR>r .................................................................................................................................................20
12. n[a{eo> .....................................................................................................................................................21

{Z{_Vr
lr. AmZX `mXd
`dWmnH$, JW[Z[_Vr H|$, `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>, Zm{eH$ 422 222
2012, `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>, Zm{eH$
n
n
n
n

W_ H$meZ
AjaOwiUr
_wH$
H$meH$

OmZodmar 2014
d^d S>r.Q>r.nr. g|Q>a, Zm{eH$
lr. kmZoda nmQ>rb, _o. lr. gmo_oda qQ>g, 4, AmZXHw$O AnmQ>_|Q>, OwZm JJmnya ZmH$m, Zm{eH$
lr. H$me AVH$ao, Hw$bg{Md, `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>, Zm{eH$ 422 222
NB-13-14-115/ Vaibhav

ej{UH$ godm {d^mJ nX`wma nXdr {ejUH$_


ej{UH$ doimnH$ df 2014-2015 (W dfmgmR>r)
nX`wma nXdr {ejUH$_ : E_.E./E_.H$m_./E_.Egr. (gofU d Xya{ejU)
(Post Graduate Programme : M.A./M.Com./M.Sc.)
(Communication and Distance Education)

01.
02.
03.
04.

doe gwdmV
doemMr A{V_ VmarI
A`mgH|$mda A``Z gm{h` CnbY
H${Vg H$mbmdYr

05. AVJV _y`_mnZ

06. A{V_ coIr narjm


07. coIr narjoMm {ZH$mc (g^m)

gmodma, {X. 3 mM, 2014


e{Zdma, {X. 19 E{c, 2014
gQ>|~a dm AmQ>mo~a, 2014
(i) H${Vg ma^ gQ>~| a 2014 Vo _mM 2015 (gmV H${VgmMm Vnerc
n[a{e> H$.12.1 _`o nmhm).
(ii) H${VgmMo doimnH$ AmJQ> - gQ>|~a 2014 _`o {dmmZr
AmgH|$ gmoOH$mH$Sy>Z m H$amdo.
(i) nXwma {ejUH$mm W dfmo "AZwXoeZ Umcr A{^H$n',
"gemoYZ H$mnVr' Am{U "mZdr hH$mMo gofU' m AmgH$mMo
dmm {chZ AmgH|$mda H|$gmoOH$mm gyMZomUo naVw 15 mM,
2015 nydu Om H$amdmMo AmhoV.
(ii) nmdaU ({ejU/dWmnZ/em) mgmR>rMr H$mZm|Xdhr AmgH|$mda
{X.15 mM 2015 nydu {dmmZr Om H$amdr.
(iii) "emoY{Z~Y' Am{U "g~{YV gm{hmMm AmT>mdm' m XmoZ
AmgH$mgmR>rMo H$m {dmnrR>mVrc ej{UH$ godm {d^mJmH$S>o
Om H$amdmMo Amho.
"emoY{Z~Y' d "g~{ YV gm{hmMm AmT>mdm' ej{UH$ godm {d^mJmH$S>o
Om H$amMr A{V VmarI : 15 mM 2015
_o, 2015
OyZ-Owb 2015

{deof gyMZm: 01. A`mgH|$mdarc H${Vgm`m doimnH$mV gJr ~Xb hmoD$ eH$Vmo. Pmbobm ~Xb `m-`m doir A`mgH|$mH$Sy>Z
{dm`mZm H$i{dbm OmVmo. VWm{n {dm`mZr A`mgH|$mer gVV gnH$mV amhmdo.
02. {dmnrR>mMo g`mMo d doimodoir ~XcUmao n[a{Z`_, A{Y{Z`_ VgoM ej{UH$ godm {d^mJmZo {ZJ{_V Ho$coco
AmXoe/gyMZm gd {dm`mda ~YZH$maH$ AgVrc.
03. narjm doen (hmc {VH$sQ>), JwUnHo$ A`mgH|$mda {dm`mZm m hmoVrc. {dm`mZr `mgmR>r A`mgH|$m`m
gnH$mV amhmdo.
04. doe AO Am{U ~H$ McZ AmgH|$mda {dH$sgmR>r CncY AmhoV. godmy .20/- (drg m).

doe-AOmgmo~V nwT>rc H$mJXno OmoS>cocr AmhoV H$s Zmhr ho Vnmg`mMr `mXr


(1) nXdr narjm CmrUVm Xe{dUmar EH${V JwUn{Ho$Mr _m{UV Poamg V qH$dm Aer JwUn{H$m CncY Zg`mg
W_, {Vr`, VVr` dfm`m JwUn{H$m`m _m{UV Poamg nVr qH$dm nXdr narjm CmrUVo`m _mUnmMr (Degree
Certificate) _m{UV Poamg V qH$dm nX`wma nXdr CmrU Pm`mMo Xe{dUmao JwUnH$ qH$dm nX`wma nXdr
_mUnmMr _m{UV Poamg V.
(2) O_VmaIoMm nwamdm (emim gmoS>`mMm XmIcm/O__mUn, B`mXtMr _m{UV Poamg V).
(3) {ddm{hV {dm{WZtZm ~Xcco`m ZmdmZo {ejUH$_mg doe hdm Ag`mg `mZr doe-AOmgmo~V {ddmh Zm|XUr`m
amOnmMr _m{UV V OmoS>Uo Amd`H$ Amho.
Q>rn doe-AOm~amo~a darc_mUo Ho$di VrZM H$mJXno Amd`H$ AmhoV. doe AOmgmo~V _yi _mUno OmoSy> Z`oV,
_m{UV N>m`mVrM OmoS>m`mV.

do~gmBQ> http://ycmou.digitaluniversity.ac

1. ej{UH$ godm {d^mJmMm n[aM`


e j {UH$ go d m {d^mJ (Academic Services
Division) hm {dmnrR>mVrb EH$ _hdmMm ej{UH$ {d^mJ Amho.
C XOm`m gemoYZmYm[aV {ejUH$_mMr AmIUr, `m {ejUH$_mMr
A_b~OmdUr d `mgmR>r n[agdmX dm H${Vgmmao {dm`mer
`j gnH$mVyZ g_U, C XOm`m ej{UH$ gm{h`mMr {Z{_Vr
hr `m {d^mJmMr d{eQ>o AmhoV. {dm`mZm gemoYZmgmR>r mogm{hV
H$aUo d `mgmR>r XO}Xma _mJXeZ CnbY H$$Z XoUo ho `m {d^mJmZo
Amnbo `o` _mZbo Amho. `m {d^mJm_m\$V g`m gofU d Xya{ejU
jomVrb E_.E./E_.H$m_./E_.Egr. ho {ejUH$_ am~{dbo OmVmV.

H$.

nXdr

{ejUH$_ gH$o VmH$


(Programme Code)

(1)

E_.E. ({df` gofU)

M 31

(2)

E_.E. (ej{UH$ gofU)

M 32

(3)

E_. H$m_. ({df` gofU)

M 34

(4)
(5)

E_.Egr. ({df` gofU)


E_.E. (Xya{ejU)

M 35
M 33

`mZwgma E_.E. hm {ejUH$_ "{df` gofU', "ej{UH$


gfo U' VgoM Xa {ejU `m jomgmR>r; Va E_.H$m_. Am{U E_.Egr
ho {ejUH$_ Ho$di, "{df` gofU' `m jomgmR>r CncY AmhoV.
nX`w ma Vamdarb E_.E./E_.H$m _ ./E_.Egr. `m
{ejUH$_mMo VmpdH$ ^mJ (Theory) Am{U gemoYZ H$m`
(Research Work) Ago XmoZ KQ>H$ AmhoV. ho {ejUH$_
g`m _hmam>m_`o EHy$U ~md A`mgH|$mda am~{dbo OmVmV.
ej{UH$ godm {d^mJmV\}$ gXa A`mgH|$mer {Z`{_V gnH$ amIbm
OmVmo Am{U {dm`mZm XoIrb ej{UH$ VgoM emgH$s` AmYma
nwa{dbm OmVmo.
gd {ejUH$_m`m {d{dY Q>`mda JwUdmm {ZpMVrgmR>r
gVV {deof `Z Ho$bo OmV AgVmV. Aem VhoZo gemoYZ jomVrb
EH$m ZdrZ naVw ^{d`doYr CnH$_mMo g`moOZ `m {d^mJmV\}$ Ho$bo
OmVo.
_hmam>mV _wV {dmnrR>mMr gmYmaUV 200 {ejUH$_mMr
{ejUH$_{Zhm` 3800 A`mgH|$o H$m`aV AmhoV. `m A`mgH|$mMm
{dVmaXoIrb doJmZo hmoVmo Amho d `mgmR>r {e{jV g_H$mMr

_moR>m _mUmda JaO {Z_mU Pmbr Amho. {ejUjomV H$m`aV


Zgbo`m AZoH$mZm {ejH$ hUyZ H$m_ H$a`mMr AmdS> AgVo.
Aem bmoH$mH$S>o nX`wma nXdr hr nmVm XoIrb AgVo. _m, {ejH$
hUyZ nyU doi godm XoUo `mZm e` hmoV Zmhr. Ago AZoH$ bmoH$
_wV {dmnrR>m`m {d{dY A`mgH|$mda g_H$ hUyZ H$m_ H$$
eH$VmV. Aem g^m` g_ H$mZm emmoV nVrZo g_ UmMo {ejU
Xo`m`m hoVyZo ej{UH$ godm {d^mJmZo "g_H$ {ejU _mUn
{ejUH $ _' (Certificate Programme in
Counsellor Training) {dH${gV Ho$bm Amho. hm {ejUH$_
nyU H$aUm`mZm d Amd`H$ nX`wma ej{UH$ nmVm YmaU
H$aUm`mZm g_H$ hmo`mMr gYr {_iy eH$Vo.
`m~amo~aM ej{UH$ godm {d^mJmVyZ "_mZdr hH$ _mUn
{ejUH$_', "~r.E. (JmhH$ godm)' d "JmYr {dMma XeZ nX{dH$m'
ho {ejUH$_hr am~{dbo OmVmV.

2. {ejUH$_m{df`r
2.1 {ejUH$_mMr C{>o d d{eQ>o
2.1.1 C{>o
(1) nX`wma nXdr {ejUmnmgyZ d{MV am{hco`mZm gofU
jomVrc gemoYZmda AmYm[aV nX`wma nXdr {ejUmMr gYr
CncY H$$Z XooUo.
(2) mW{_H$ d _m`{_H$ {ejH$mZm ej{UH$ UmcrVrc emr`/
_yc^yV VdmMm gImoc n[aM` H$$Z XoUo.
(3) mW{_H$, _m`{_H$ d _hm{dmc`rZ {ejH$mZm A`mnZm`m
{d{dY _mJm~m~V AdJV H$aUo.
(4) {dm`mZm `mo` d AMyH$ gemoYZ H$a`mg dm H$aUo.
(5) nH$m[aVm VgoM {d{dY H$ma`m gofU _m`_mVrc
H$_Mm`mZm gfo U, _mZdr hH$ d nmdaU `m{df`r A{YH$
kmZ m H$a`mg dm H$aUo.
(6) J{hUr, gaH$mar d {Z_gaH$mar H$_Mmar, Ammo{JH$ jomVrc
H$_Mmar `mZm Vrd {dH$mgmgmR>r `m {ejUH$_mmao
mogmhZ XoUo.

2.1.2 {ejUH$_mMr d{eQ>o


(A) {ejUH$_mMr nXdr
hm {ejUH$_ XmoZ df} H$mcmdYrMm Amho. hm {ejUH$_ nyU
Ho$`mda {_iUmar nXdr hr EImm {df`mVrc Zgoc Va {df`
gofU, Xya{ejU Am{U ej{UH$ gofU Aem gofUmer {ZJ{S>V
Agco`m VrZ jomnH$s EH$ Agoc.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 4

`mMmM AW hr nXdr E_.E. (_amR>r), E_.Egr.


(mUrem), qH$dm E_.H$m_. (AS>hmg H$mpQ>J) qH$dm E_.ES>.
Aer AgUma Zmhr Va E_.E. ({df` gofU : _amR>r), E_.Egr.
({df` gofU : mUrem), E_.H$m_. ({df` gofU : H$mpQ>J),
E_.E. (ej{UH$ gofU) Aer Agoc.
{ZdS>co`m {ejUH$_mZwgma ImcrcnH$s EH$ nXdr Vwhr
{idy eH$mc :
(1) E_.E. : {df` gofU ({ZdS>co`m {df`mMo Zmd)
CXmhaUmW, E_.E. : {df` gofU (_amR>r)
(2) E_.H$m_. : {df` gofU ({ZdS>co`m {df`mMo Zmd)
CXmhaUmW, E_.H$m_. : {df` gofU ({heo~em)
(3) E_.Egr. : {df` gofU ({ZdS>co`m {df`mMo Zmd)
CXmhaUmW, E_.Egr. : {df` gofU (^m{VH$em)

(4) nX`wma nXdr {ejUH$_ `edrnUo nyU H$aUm`mZm _wV


{dmnrR>m`m ~r.ES>. doemg nmM JwUmMm ^mamH$ {_iob.
(5) ej{UH$ godm {d^mJmMm nX`wma nXdr {ejUH$_ nyU
H$aUm`m {dm`mg _wV {dmnrR>m`m E_.ES>. {ejUH$_mg
doe KoVmZm nX`wma nXdrbm KoVbobo {df`M {ZdS>`mg
`m {df`mgmR>r lo`mH$mVa {Z`_md`o gyQ> {_iy eHo$b.
(6) nX`wma nXdr {ejUH$_ `edrnUo nyU H$aUm`mZm _wV
{dmnrR>m`m E_.ES>. doem`mdoir nmM JwUmMm ^mamH$
{_ioc.

2.3 {ejUH$_mMm n[aM`


m {ejUH$_mVrb gofUmMm {dMma VrZ H$ma`m A`mg
jomV H$aVm `oVmo.

(4) E_.E. : ej{UH$ gofU

(1) {df` gofU (Subject Communication),

(5) E_.E. : Xya {ejU

(2) ej{UH$ gofU (Educational Communication),

(~) {ejUH$_mMr {ZdS>


(i) {dkmZ emIoVrc nXdrYamg E_.Egr. ({df` gofU)
`m {ejUH$_mg doe {_ioc, Vmo E_.E. qH$dm
E_.H$m_. `m {ejUH$_mghr doe KoD$ eHo$c.
(ii) dm{U` emIoVrc nXdrYa E_.H$m_. ({df` gofU)
qH$dm E_.E. : ({df` gofU/ej{UH$ gofU)
{ejUH$_mg doe KoD$ eH$Vmo.
(iii) H$cm emIoVrc nXdrYa _m E_.E. ({df` gofU
ej{UH$ gofU qH$dm Xa {ejU) {ejUH$_mg doe
KoD$ eH$Vmo.

2.2 {ejUH$_mMr Cn`wVVm


(1) {df` gofU jomVrb nX`wma nXdr gnmXZ H$aUm`m d[a>
_hm{dmb`mVrb A{Y`m`m`mg XmoZ [a\o$ea H$mog
H$a`mnmgyZ gyQ> Xo`mg~Yr emgZ {ZU` B.g. 1998
_`o {ZJ{_V Pmcm Amho.
(n. H$. 24 d 25 darb 12.4 d 12.5 hr n[a{eo> nmhm).
(2) mW{H$ VgoM m{H$ Vamdarc {ejH$mZm {df`-gofU
VgoM ej{UH$ gofU jomVrb nX`wma nXdr JwUdmm
dmT>rgmR>r Cn`wV.
(3) H$mhr AmWmnZm_`o nX`wma nXdr ~T>VrgmR>r Cn`wV R>$
eH$Vo.

(3) Xya {ejU (Distance Education).


m {Vhr A`mgjomMm AmnU AmVm n[aM` H$$Z KoD$.
m VrZnH$s EH$ jo Amn`mbm {ZdS>m`Mo Amho. VgoM `m jomZwgma
AmnU `m {ejUH$_mbm doe KoUma AmhmV `m {ejUH$_mMo
gHo$VmH$ (Programme Code) Imbr {Xbo AmhoV.

H$.

nXdr

{ejUH$_ gHo$VmH$
(Programme Code)

(1)

E_.E. ({df` gofU)

M 31

(2)

E_.E. (ej{UH$ gfo U)

M 32

(3)

E_.E. (Xya{ejU)

M 33

(4)

E_.H$m_. ({df` gofU)

M 34

(5)

E_.Egr. ({df` gfo U)

M 35

Q>rn : gXa {ejUH$_ gHo$VmH$ (Programme Code) Amn`m


doe AOmda {b{h`mgmR>r Cn`moJr nS>Vrb.

2.3.1 {df` gofU

(Subject Communication)

AmnU m {ejUH$_mV Omo A`mg H$aUma Vmo Ho$di EImm


{dmemIoVrb EH$m {df`mMm Zho Va Vmo A`mg-{df` Xwg`mn`V
^mdrnUo nmohmoMdm`Mm H$gm, `mMm H$aUma AmhmoV. hUOo Amnbm
hoVy {df` gofU Am{U `mVrb gemoYZ hm Amho. CXmhaUmW,

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 5

kmZodarMm Ame`, VdkmZ, H$m`gmX` `m Jmo>r H$sVZ, dMZ,


`m`mZ, A`mnZ, MMm mmam bmoH$mn`V nmohmoMdUo ho kmZodar
m {df`mMo gofU Pmbo. nU `m {d{dY _m`_mVyZ kmZodar
drH$maH$mn`V H$er nmohmoMVo d Vr Ver H$m nmohmoMy eH$br, `mMm
emoY KoUo hUOo "kmZodar`m - gofUmMo - gemoYZ H$aUo.'
Aem H$maMo gemoYZ ho {df` gofU [(_amR>r)Vrb gemoYZ] hmoBb
Am{U Ho$di _amR>rVrb gemoYZmnojm ho doJio gemoYZ R>aob.

2.3.2 ej{UH$ gofU

(7) {dm`mZm {d^mJr` H|$mMo VgoM A`mgH|$mMo


ghm`hr `m nVrV CnbY hmoD$ eH$Vo.
Aem `m {ejU nVrV gofU H$em nVrV CnbY hmoVo d
hmdo, `mMm emoY KoUo hUOo Xya{ejU gemoYZ hmo`.

(Educational Communication)

EImm {df`mMo gofU "A``Z A`mnZ' H|$WmZr _mZyZ


Ho$bobo AgVo. `mV m_w`mZo {dmWu - {ejH$ `mMm gh^mJ
A{^oV AgVmo. Aem gofUmMm _wI hoVy {ejU XoUo hm AgVmo.
`m gemoYZmV Hw$R>`mhr {df`mMo A``Z - A`mnZ H$a`m`m
nVrbm _hd AgVo. CXmhaUmW, "{d{dY ej{UH$ Ioimmao
ej{UH$ Ame`mMo gofU Am{U n[aUm_H$maH$ A`mnZ nVtMm
VwbZm_H$ A`mg', `m {df`mVrb gemoYZ ho ej{UH$ gofU `m
jomV `oBb.

2.3.3 Xya{ejU

(4) {dm`mMm H${Verb gh^mJ `oWo Ano{jV AgVmo. Vmo


H$n, jor` H$m` Aem {d{dY $nmV Agy eH$Vmo.
(5) d`-A``Zmbm _hd Amho.
(6) {dmWu H|$WmZr AgVmo.

(Distance Education)

V{dkmZm`m JVr_wio d H$mimMr JaO hUyZ "Xya{ejU'


_hdmMo R>aV Amho. H$moU`mhr {df`mMo A``Z - A`mnZ Xya{ejU
nVrZo H$aVm `oVo. `m {ejUnVrMr H$mhr d{eQ>ohr AmhoV.
(1) {dmWu Am{U {ejH$ EH$_oH$mnmgyZ Xya AgVmV.
(2) gnH$gmmao qH$dm dm`m`m_m\$V {_mJu gfo U gmYbo
OmVo.
(3) m nVrV {ejUmgmR>r _w{V, H$-lm` Aem
doJdoJim _m`_mMm dmna Ho$bm OmVmo.

A`V _hdmMo
_wV {dmnrR>mMm "{df`-gofU' m jomVrb nX`wma
{ejUH$_ nyU H$aUm`m _hm{dmb`rZ A`mnH$mZm Am{U
"Xya{ejU' jomVrb hm {ejUH$_ nyU H$aUm`m Xya{ejU _wV {ejU gWm_Yrb A{Y`m`m`mZm d[a> loUrgmR>r/ {ZdS>
loUrgmR>r Amd`H$ AgUm`m [a\$o ea H$mogg} _YyZ {dmnrR> AZwXmZ
Am`mooJmZo d _hmam> emgZmZo gyQ> Xo`mMm AmXoe AZwH$_o 1993
d 1998 _`o {ZJ{_V Ho$cm Amho. H$n`m, n[a{e> H$_mH$
12.4 d 12.5 nmhmdo.
VgoM nX`wma nXdr {ejUH$_ nyU H$aUm`mZm _wV
{dmnrR>mV ~r.ES>. doemg nmM JwUmMm ^mamH$ {_iob
(doemV mYm`).
darb VrZ jomnH$s H$moUVo jo {ZdS>md`mMo ho Vw_Mm
AmVmn`VMm AZw^d, AmdS>, H$mhr ZdrZ H$a`mMr BN>m d j_Vm,
gmYZmMr CnbYVm, B`mXr Jmo>tMm {dMma H$$Z R>adm Am{U
Vwhr {ZdS>bobo jo darb d{eQ>mZwgma VnmgyZ nmhm.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 6

n nXdr/jo{Zhm {ejUH$ aMZm :

E.E.({df gfo U) (M 31) : (({df


gfo U-amR>r/qhXr/BJO
r/AWem/B{Vhmg/
gmOem BmXr mZ{dm d gmm{OH$emo
{dmemIoer g~{ YV {df)) : W df

H$. A`mgH$_

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

(1) nmdaU {ejU

OPN 251

100

EDU 011

100

OPN 252

100

H$. A`mgH$_

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

(5) {ejUemmVrc Zdo dmh

OPN 231

100

OPN 255

100

(Recent Trends in Education)

(6) {ejUem jomVrc gm{h


AmT>mdm
(Review of Literature
Related to Education)

600

EHy$U JwU

(Environment Education)

(2) AZwXoeZ Umcr A{^H$n


(Instructional Systems
Design)

(3) mZ{dm d gmm{OH$ emo


jomVrc gemoYZ nVr
(Research Methodology for
Humanities and Social
Sciences)

(4) mZdr hH$mMo gofU

100

OPN 230

100

OPN 254

100

600

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

OPN 251

100

EDU 011

100

OPN 253

100

(Research Methodology for


Education)
(Communication of Human
Rights)

100

EDU 011

100

OPN 253

100

OPN 236

100

OPN 232

100

OPN 255

100

(Instructional Systems/
Design)
(Research Methodology for
Education)
(Communication of Human
Rights)

(5) {ejUmVrc Zdo dmh

OPN 236

(Review of Literature
Related to Education)

100

600

EHy$U JwU

E.E. (Xa{ejU)

(Instructional Systems
Design)

(4) mZdr hH$mMo gofU

OPN 251

(6) {ejUem jomVrc gm{h


AmT>mdm

(Environment Education)

(3) {ejUemmVrc gemoYZ nVr

(1) nmdaU {ejU

(Recent Trends in Education)

E.E. ({df gfo U : {ejUem) (M 31) : W df

(2) AZwXoeZ Umcr A{^H$n

EHy$U JwU

(4) mZdr hH$mMo gofU

EHy$U JwU

(1) nmdaU {ejU

A`mgH$_
gHo$VmH$

(3) {ejUemmVrc gemoYZ nVr

(Review of Literature
Related to Humanities
and Social Sciences)

H$. A`mgH$_

df

H$. A`mgH$_

(2) AZwXoeZ Umcr A{^H$n


OPN 236

(Recent Trends in Humanities


and Social Sciences)

(6) mZ{dm d gmm{OH$ emo


jomVrc gm{h AmT>mdm

(M 32) : W

(Environment Education)

(Communication of Human
Rights)

(5) mZ{dm d gmm{OH$ emo


{dmemIoVrc Zdo dmh

E.E. (ej{UH$ gofU)

(M 33) :

W df

H$. A`mgH$_

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

(1) nmdaU {ejU

OPN 251

100

EDU 011

100

OPN 253

100

(Environment Education)

(2) AZwXoeZ Umcr A{^H$n


(Instructional Systems
Design)

(3) {ejUemmVrc gemoYZ nVr


(Research Methodology for
Education)

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 7

H$. A`mgH$_

A`mgH$_ EHy$U JwU


gHo$VmH$

(4) mZdr hH$mMo gofU

OPN 236

100

OPN 233

100

(Communication of Human
Rights)

(5) Xa {ejUmVrc Zdo dmh


(Recent Trends in Distance
Education)

(6) Xa{ejU jomVrc gm{h


AmT>mdm

E.Egr. ({df gofU)

(M 35) :

H$. A`mgH$_

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

(1) nmdaU em

OPN 260

100

EDU 011

100

OPN 261

100

OPN 236

100

OPN 235

100

OPN 262

100

(Environment Science)

(2) AZwXoeZ Umcr A{^H$n

100

OPN 256

(Instructional Systems
Design)

(3) {dkmZ d VkmZ jomVrc


gemoYZ nVr

(Review of Literature
Related to Distance
Education)

W df

(Research Methodology
for Science & Technology)

600

EHy$U JwU

(4) mZdr hH$mMo gofU


(Communication of
Human Rights)

E.H$m. ({df gofU)

(M 34) :

W df

H$. A`mgH$_

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

(1) nmdaU dWmnZ

OPN 257

100

(Environment
Management)

(2) AZwXoeZ Umcr A{^H$n

EDU 011

100

OPN 258

100

(Research Methodology
for Commerce and
Management)

(4) mZdr hH$mMo gofU

OPN 236

100

OPN 234

100

OPN 259

100

(Communication of
Human Rights)

(5) dm{U d dWmnZmVrc


Zdo dmh (Recent Trends in
Commerce & Management)

(6) dm{U d dWmnZ


jomVrc gm{h AmT>mdm
(Review of Literature
Related to Commerce
& Management)

EHy$U JwU

(Recent Trends in
Science & Technology)

(6) {dkmZ d VkmZ jomVrc


gm{h AmT>mdm
(Review of Literature
Related to Science &
Technology)

EHy$U JwU

(Instructional Systems
Design)

(3) dm{U d dWmnZ


jomVrc gemoYZ nVr

(5) {dkmZ d VkmZmVrc Zdo


dmh

600

600

2.4 A``Z nVr


_wV {dmnrR>mVrb {dmWu {d{dY jomV H$m`aV Ag`m_wio
A``ZmgmR>r nwaogm doi XoD$ eH$V ZmhrV. Aem {dm`mgmR>r
{dmnrR>mZo dVnUo A``Z nVr (d`-A``Z nVr) {dH${gV
Ho$br Amho. `mV nwT>rb KQ>H$mMm g_mdoe Amho.
(1) d`-A``Zm{Y{>V nmR>nwVHo$
(2) Vk m`mnH$mMo H${VgmV _mJXeZ
(3) dm`m`m`m gmhm`mZo _y`_mnZ
(4) gmpVH$ ^mJmbm gemoYZmMr OmoS>
`m A``Z nVrV {dm`mZm Ho$di A`mgH$_mMm Vnerb
Z XoVm `mdarb A``Z nwVH$mMm gMhr Xo`mV `oVmo. hr d`A``Z nwVHo$ A` nmR>nwVH$mnojm {Zam`m nVrZo {b{hbobr
AgVmV. nwVH$m`m `oH$ nmZmda Xmohr ~mOyZ m _moR>m g_mg gmoS>bb
o m
AgVmo. {dmWu `m H$mo`m OmJoV R>iH$ _wo {bhZ R>ody eH$Vmo,
`mbm `oUm`m eH$mMr Zm|X H$$Z R>ody eH$Vmo. A`mg{df`mMr
Amdmr H$aVmZm `m Zm|XtMr d {Q>nUmMr `mbm _XV hmoVo.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 8

nX`wma {ejUH$_mVrb _mJXeH$ m`mnH$mMr ^y{_H$m hr


m_w`mZo {XemXeH$ Am{U _mZdr AmYma XoUmar AgVo.

m`mnH$mMr ^y{_H$m d H$m`}


Xya{ejUm`m gH$nZoV m`mnH$mMr ^y{_H$m ~XbVo. Vo
{dm`mZm A`mgmgmR>r `mo` {Xem XoVmV. _mJXeH$ m`mnH$
H${VgmV CnpWV amhZ {dm`m`m AS>MUtMo {ZamH$aU H$aVmV.
`m H${VgmV _mJXeH$ m`mnH$ `m {ejUH$_mg~Y rhr gd ej{UH$
d emgH$s` KQ>H$m~m~V _mJXeZ H$aVmV. H${Vgm_`o gemoYZ
H$m`m~m~V XoIrc _mJXeZ H$a`mV `oVo.

{dm`mMo A`mgdJ
`oH$ {dm`mg H${VgmVM gd ej{UH$ gm{h` Xo`mV
`oBb. dm`m` nwpVHo$V {Xbo`m ZmMr Cmao {bhZ Vr Zo_yZ
{Xbo`m dm`m` narjH$mH$S>o AmgH|$mda mMr AmhoV. dm`m`
narjH$ dm`m` VnmgyZ `mda JwU d gyMZm XoD$Z Amn`mcm naV
XoVrc.
`m {ejUH$_mgmR>r {dmnrR>mZo V`ma Ho$bobo gmame$nr gm{h`
Vwhmbm {_iobM. naVw Vwhr `m A`mgnwVH$m~amo~aM gX^
nwVH$mMohr dmMZ H$aUo Amd`H$ Amho. gX^JWmMr gyMr `m `m
nwVH$m`m eodQ>r {Xcocr Amho.
{dm`mbm gemoYZH$m` H$aVmZm _mJXeZ hmo`mgmR>r "gemoYZ
_mJXeH$ _m{bHo$Mo' {dH$gZ H$a`mV Ambobo Amho. `m _m{bHo$V
EHy$U nYam nwno AmhoV.
"nmdaU' {dfmMo AZ gm{h {dmnrR>mH$Sy>Z nwa{dco
OmUma Zmhr. Vo {dmmZr dV: m H$amdmMo Amho.

3. doe {H$`m (W df)

(iv) doe AO Am{U ~H$ McZ AmgH|$mda CncY


AmhoV. godmy .20/- (drg m).
{dmmZr m{hVrnwVH$ do~gmBQ>d$Z "Download'
H$$Z mdo.

3.2 {ejUH$_ ewH$


nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmMr ewH$ aMZm
ImcrcmUo Amho.
A`mgH|$ ewH$

. 1500

{dmnrR> ewH$
EHy$U ewH$

. 1500
. 3000

m ewH$mo Zm|XUr ewH$, {ejUH$ ewH$, ymnZ


ewH$, JwUnH$ d nXdrmUn d Q>nmc IM, {dmWu H$mU
{ZYr, {dmnrR> {ZYr, AmnH$mcrZ {ZYr ewH$, AmoiIn ewH$,
BmXtMm AV^md Amho.
AmgH|$mMo ewH$ .1500/- (EH$ hOma nmMeo m)
amoIrZo AmgH|$mda Om H$amdo d AmgH|$mH$Sy>Z mMr nmdVr
mdr. Cd[aV {dmnrR> ewH$ .1500/- (EH$ hOma nmMeo
m) ~H$ McZmmao (McZmda CoI Ho$com ~Ho$nH$s) EH$m ~Ho$V
^amdo. (g|Q>c ~H$ Am$ B{S>m/~H$ Am$ B{S>m/hmam> ~H$/
nOm~ ZeZc ~H$/w{ZZ ~H$ Am$ B{S>m mnH$s EH$m ~Ho$m
emIoV ^amdoV) m emIoV B-~H$sJMr gw{dYm Amho mM emIoV
ngo McZmmao ^amdoV.

3.3 {ejUH$_ H$mcmdYr


m {ejUH$mMr {d^mJUr "W df' Am{U "{Vr df'
Aer XmoZ dfmV Ho$cocr AgyZ {dmmZr W d {Vr dfmgmR>r
dVnUo doe mdmMm Amho.

3.1 doe nmVm


H$moU`mhr _m`Vmm {dmnrR>mMr qH$dm A{^_V {dmnrR>mMr
H$moU`mhr {df`mVrc nXdr narjm CmrU.
(i) {dkmZ emIo V rc nXdrm {dmWu E_.Egr.,
E_.H$m_. qH$dm E_.E. {ejUH$_mZm doe KoD$ eHo$c.
(ii) dm{U` emIoVrc nXdrm {dmWu E_.H$m_. qH$dm
E_.E. {ejUH$_mg doe KoD$ eHo$c.
(iii) H$cm emIoVrc nXdr KoVcocm {dmWu "E_.E. {df`
gfo U/ej{UH$ gfo U/Xya{ejU `m {ejUH$_mZm
doe KoD$ eHo$c.

4. _y`_mnZ {H$`m (W df)


4.1 ymnZ KQ>H$
nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmgmR>r ImcrmUo
ymnZ {H$m Agoc. gXa ymnZ {H$oYrc gm{d> KQ>H$
mmUo.
4.1.1 AVJV _y`{ZYmaU (dmm, nmdaU H$m ZmXo dhr)
4.1.2 W dfmMr A{V_ coIr narjm

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 9

4.1.3 emoY{Z~Y (Q> nona) ymnZ


4.1.4 gm{h AmT>mdm ymnZ

4.1.1 AVJV _y`{ZYmaU (dmm, nmdaU H$m ZmXo dhr)

(i)

(ii)

(iii)

(iv)

(iv)

nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmYrc AVJV


ymnZmg~YrMm Vnerc :
AZw X o e Z Umcr A{^H$n (EDU 011) m
AmgH$mgmR>r 40 JwUmMm EH$ dmm {chZ
AmgH|$mda Om H$amdmMm Amho. m dmmmMo
ymnZ AmgH|$mdarc g H$mmao H$amV oBc
.
ej{UH$ dfmm eodQ>r EDU 011 m AmgH$mm
dmm JwUmMr mXr AmgH|$ gmoOH$mH$Sy>Z narjm
H$jmg {dhrV H$mcmdYro nmR>{dcr OmBc.
nXdr jo mer g ~ { YV g e mo Y Z H$m n Vr m
AmgH$mgmR>r 40 JwUmMm EH$ dmm ({dmmZo
{ZdS>com jomZwgma) {chZ AmgH|$mda Om
H$amdmMm Amho . m dmmmMo y mnZ
Amg|mdarc gH$mmao H$amV oBc. ej{UH$
dfmm eodQ>r m AmgH$mm dmm JwUmMr
mXr AmgH|$ gmoOH$mH$Sy>Z narjm H$jmg {d{hV
H$mcmdYro nmR>{dcr OmBc.
nmdaU {ejU/nmdaU dWmnZ/nmdaU em
m AmgH$mgmR>r 40 JwUmgmR>r nmdaU H$m Zm|Xdhr
Vma H$$Z AmgH|$mda Om H$amdmMr Amho. m
nmdaU H$m Zm|XdhrMo ymnZ AmgH|$mdarc
gH$mmao H$amV oBc. ej{UH$ dfmm eodQ>r m
nmdaU H$m Zm|Xdhrm ymnZmm JwUmMr mXr
AmgH|$ gmoOH$mH$Sy>Z narjm H$jmg {d{hV
H$mcmdYro nmR>{dcr OmBc.
mZdr hH$mMo g o f U ( OPN 236 ) m
AmgH$mgmR>r A{V coIr narjm Zmhr. m
AmgH$mgmR>r 100 JwUmMo ymnZ dmmmmao
H$amV oVo. mgmR>r m AmgH$mm dmm
ZmMr Cmao {chZ AmgH|$mda Om H$amdmMr
AmhoV. m AmgH$mm dmmmMo ymnZ
AmgH|$mdarc gH$mmao H$amV oBc. ej{UH$
dfmm eodQ>r m AmgH$mm dmm JwUmMr
mXr AmgH|$ gmoOH$mH$Sy>Z narjm H$jmg {d{hV
H$mcmdYro nmR>{dcr OmBc.
dmmmMo Z, H$mZm|Xdhr {dfrm gyMZm,
emoY{Z~Y coIZm{dfrm gyMZm d gm{h AmT>mdm
coIZm{dfrm gyMZm "dmm d emoY{Z~Y coIZ
mJX{eHo$VyZ' XomV oVrc. hr mJX{eH$m oH$
{dmmg doemZVa XomV oBc.

4.1.2 W dfmMr A{V coIr narjm


nXwma nXdr W dfmMr coIr narjm ej{UH$ dfmm
eodQ>r (gmYmaUnUo o {hmV) Ammo{OV Ho$cr OmBc. W dfmgmR>r
doe KoVcom {dmmZm Imcrc AmgH$mgmR>r coIr narjm
Agoc.
(a) nmdaU {ejUmMm AmgH$
(b) AZwXoeZ Umcr A{^H$n (EDU 011)
(c) gemoYZ H$mnVr
darc VrZhr AmgH$mgmR>r oH$s 60 JwUmMr Zn{H$m
Agoc. Zn{H$m amR>r Am{U BJOr Aem XmoZ ^mfmo Agoc.
{dmmZm ZmMr Cmao amR>r qH$dm BJOr mnH$s EH$m ^mfoo
{c{hVm oVrc. Zn{Ho$Vrc gd Z dUZna {Z~YdOm d$nmMo
AgVrc.

4.1.3 emoY{Z~Y

(Term Paper)

nXdr jomer g~{YV emoY{Z~Y m AmgH$mgmR>r A{V


coIr narjm Zmhr. m AmgH$mAVJV 100 JwUmMm g~{YV
jomVrc emoY{Z~Y Vma H$$Z ej{UH$ godm {d^mJmH$S>o gmXa
H$amdmMm Amho. gXa emoY{Z~YmMo ymnZ H$$Z ej{UH$ dfmm
eodQ>r JwUXmZ mXr ej{UH$ godm {d^mJmH$Sy>Z narjm H$jmg {d{hV
H$mcmdYro nmR>{dcr OmBc. (m{dfrMm nyU Vnerc "dmm
mJX{eHo$V' XomV oBc).
{dm`mg mZo doe KoVcom jomZwgma EH$ emoY{Z~Y
(Term Paper) {chZ ej{UH$ godm {d^mJmg gmXa H$amdmMm
Amho. emoY{Z~YmgmR>r H${VgmYyZ mJXeZ Ho$co OmBc.
mMmUo, emoY{Z~Ym~cMr m{hVr "dmm d emoY{Z~Y coIZ
mJX{eHo$VyZhr' m H$aVm oBc. emoY{Z~Y {ZYm[aV wXVrV nwT>rc
nmda a{OQ>S> nmoQ>mZo nmR>dmdm :
m. S>m. _moX {~`mUr
gMmbH$, ej{UH$ godm {d^mJ
`edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>
Zm{eH$ - 422 222
ej{UH$ godm {d^mJmH$S>o m Pmcom emoY{Z~YmMo ymnZ
H$$Z ej{UH$ dfmm AIoarg {d{hV wXVro JwUXmZ mXr
narjm H$jmH$S>o nmR>{dmV oBc. emoY{Z~YmMo ymnZ 100
JwUmgmR>r Ho$co OmBc.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 10

4.1.4 gm{h AmT>mdm ymnZ


nXdr jomer g~{YV gm{h AmT>mdm m AmgH$mgmR>r
A{V coIr narjm Zmhr. m AmgH$mAVJV 100 JwUmMm g~{ YV
gm{h AmT>mdm Vma H$$Z ej{UH$ godm {d^mJmH$S>o gmXa H$amdmMm
Amho. gXa gm{h AmT>mmMo ymnZ H$$Z ej{UH$ dfmm
eodQ>r JwUXmZ mXr ej{UH$ godm {d^mJmH$Sy>Z narjm H$jmg {d{hV
H$mcmdYro nmR>{dcr OmBc. (m{dfrMm nyU Vnerc "dmm
d emoY{Z~Y mJX{eHo$V' XomV oBc).
g~{ YV gm{hmMm AmT>mdm KoUo VgoM mg~Y rm Zm|Xr~m~V
H${VgmYyZ mJXeZ Ho$co OmBc. {dmmZo Vma Ho$cocm g~{YV
"gm{h AmT>mdm' {ZYm[aV wXVrV nwT>rc nmda a{OQ>S> nmoQ>mZo
nmR>dmdm:

m. S>m. _moX {~`mUr


gMmbH$, ej{UH$ godm {d^mJ
`edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>
Zm{eH$ - 422 222
ej{UH$ godm {d^mJmH$S>o m Pmcom "g~{YV gm{h
AmT>mmMo' ymnZ H$$Z {d{hV wXVro JwUXmZ mXr narjm
H$jmH$S>o nmR>{dmV oBc. g~{YV gm{h AmT>mmMo ymnZ
100 JwUmgmR>r Ho$co OmBc.

4.2 JwU EH$rH$aU (W df)


nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmVrc AmgH$mgmR>r EHy$U {ZYm[aV JwUmnH$s {dmnrR> ymnZ Am{U AVJV ymnZ
mMm Vnerc Imcrc mUo.

H$.

AmgH$mMo Zmd

ej{UH$ godm
{d^mJmmao
ymnZ JwU

AVJV ymnZ {dmnrR> ymnZ


JwU
JwU
(coIr narjm)

EHy$U JwU

nmdaU {ejUmMm AmgH$

40

60

100

AZwXoeZ Umcr A{^H$n (EDU 011)

40

60

100

gemoYZ H$mnVr

40

60

100

mZdr hH$mMo gofU (OPN 236)

100

100

emoY{Z~Y

100

100

g~{YV gm{hmMm AmT>mdm

100

100

EHy$U JwU

600

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 11

(i) darc VmZwgma "nmdaU {ejUmMm AmgH$',


"AZwXoeZ Umcr A{^H$n' (EDU 011) Am{U
"gemoYZ H$mnVr' m VrZ AmgH$mgmR>r oH$s
60 JwUmMr coIr narjm Agoc. VgoM m VrZ
AmgH$mgmR>r oH$s 40 JwUmMo dmm {chZ
AmgH|$mda Om H$amdo cmJVrc. coIr narjoV VgoM
dmmmo {dmmg m Pmcom JwUmMr ~oarO
H$$Z JwUn{Ho$o g~{YV AmgH$mYrc EHy$U
JwU (100 nH$s) Xe{dco OmVrc.
(ii) mZdr hH$mMo gfo U (OPN 236) m AmgH$mgmR>r
coIr narjm Zmhr. mgmR>r 100 JwUmMm dmm
{ch Z AmgH| $ mda gmXa H$amdmMm Amho .
AmgH|$mdarc narjH$mmao mMo ymnZ H$$Z
JwUXmZ mXr {d{hV H$mcmdYro narjm H$jmH$S>o
gmXa Ho$cr OmBc.
(iii) "emoY{Z~Y' Am{U "g~{YV gm{h AmT>mdm' m
AmgH$mgmR>r XoIrc coIr narjm Zmhr. {dmmZr
m Xmohr AmgH$mVJV AmdH$ Agcoco H$m
ej{UH$ godm {d^mJmH$S>o nmR>dmdmMo Amho. mMo
ymnZ ej{UH$ godm {d^mJmm$V H$amV oBc.
mMr JwUXmZ mXr {d{hV H$mcmdYro ej{UH$
godm {d^mJmm$V narjm H$jmg gmXa Ho$cr OmBc.
Aem H$mao, nXwma nXdr {ejUH$mm W
dfmVrc gm{d> ghm AmgH$m~m~V JwU EH$rH$aU
{H$m Agoc.

JwU nmVir
nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmgmR>r CmrU Kmo{fV
hmomgmR>r oH$ AmgH$mo 100 nH$s {H$mZ 40 JwU m
H$aUo AmdH$ Amho.

4.3 CmrUVoMo {ZH$f : W df (The Standard


of Passing)

(i) AZwXoeZ Umcr A{^H$n (EDU 011), nmdaU


{ejUmMm AmgH $ ( OPN251/OPN257/
OPN260 mnH$s {ZdS>cocm EH$) Am{U gemoYZ
H$m n Vr ( OPN252/OPN253/OPN258/
OPN261 mn H $s {ZdS>co c m EH$) m VrZ

AmgH$mo oH$s 60 JwUmMr coIr narjm Am{U


40 JwUmMo dmm Aer oH$s EHy$U 100 JwUmMr
{d^mJUr Amho.
m oH$ AmgH$mo dVnUo CmrU Kmo{fV
hmomgmR>r coIr narjm Am{U dmm {iyZ EH${V
{H$mZ 40 JwU m H$aUo AmdH$ Amho.
(ii) "mZdr hH$m M o g o f U' (OPN 236) m
AmgH$mgmR>r 100 JwUmMo ymnZ dmmmmao
AmgH|$mda H$amV oUma Amho. m AmgH$mo
CmrU Kmo{fV hmomgmR>r 100 nH$s {H$mZ 40 JwU
mV H$aUo AmdH$ Amho.
(iii) "emoY{Z~Y'

(OPN 230/OPN 231/OPN 232/

OPN 233/OPN 234/ OPN 235 mnH$s {ZdS>cc


o m

EH$) VgoM "gX^ gm{h AmT>mdm'

(OPN 254/

OPN 255/OPN 256/ OPN 259/OPN 262

mnH$s {ZdS>cocm EH$ AmgH$) mMo ymnZ


ej{UH$ godm {d^mJmmao H$amV oUma Amho. m
AmgH$mo CmrU Kmo{fV hmomgmR>r oH$s 100
nH$s {H$mZ 40 JwU m H$aUo AmdH$ Amho.
EH$XarV, nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmm 600
JwUmnH$s EH${V[am {H$mZ 40% JwU (hUOoM 600 nH$s
240 JwU) hr CmrUVM
o r {H$mZ nmVir Agoc. oH$ AmgH$mV
CmrU hmomgmR>r {H$mZ Mmirg JwU m H$aUo AmdH$ Agoc.

gdgmYmaU gyMZm
(i) nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmm A{V
narjogmR>r AZwnpWV AWdm AZwmrU {dmmg XoIrc
{Vr dfmg doe KoVm oBc.
(ii) m AmgH$mH$[aVm coIr narjm Am{U dmm
m XmoZ KQ>H$mmao ymnZ hmoUma Amho Aem
AmgH$mgmR>rMo dmm {chZ gmXa H$aUo AmdH$
Amho. dmm JwUmMo aH$mmo "AZwnpWV'
(Absent) Aer Zm|X Agmg A{V {ZH$mc Omhra
hmomo AS>MU oD$ eH$Vo. mwi,o dmm {chZ
VnmgmgmR>r Om H$amMr O~m~Xmar {dmmMr
Agoc.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 12

4.4 lomH$
nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmgmR>r EHy$U 36 lomH$
AmhoV. mMm Vnerc ImcrcmUo :

H$.

AmgH$mMo Zmd d gHo$VmH$

lomH$

01

nmdaU {ejU (OPN 251)/


nmdaU dWmnZ (OPN 257)/
nmdaU em (OPN 260)
(mnH$s EH$ g~{YV jomZwgma)

06

02

AZwXe
o Z Umcr A{^H$n (EDU 011)

06

03

gemoYZ H$mnVr (OPN252/


OPN 253/OPN258/OPN261

mnH$s EH$ g~{YV jomZwgma)

06

04

mZdr hH$mMo gofU (OPN236)

06

05

emoY{Z~Y (OPN230/OPN231/
OPN232/OPN233/OPN234/
OPN235

06

mnH$s EH$ g~{ YV jomZwgma)

06

g~{ YV gm{hmMm AmT>mdm (OPN254/


OPN255/OPN256/OPN259/
OPN262

mnH$s EH$ g~{ YV jomZwgma)

EHy$U lomH$

4.5 lomH$ gH$U

06
36

(Credit Transfer)

nXwma nXdr {ejUH$ {dmmZo edrnUo nyU Ho$mZVa


mM {dmnrR>mVrc E.ES>. {ejUH$mg doe KoVmg Oo
AmgH$ Xmohr {ejUH$mgmR>r gmZ AgVrc mMo AeV: lo
{dmmg {ioc.
mMmUo mM {dmnrR>mVrc E.ES>. {ejUH$ edr[am
nyU Ho$com {dmmZo nXwma {ejUH$mg doe KoVmg gmZ
AmgH$mMo lo gH$ {V hmoBc
. (lomH$ gH$ U moOZm {dmnrR>mm
{ZmdcrZwgma XomV oBc. hr gw{dYm g~{YV AmgH$ CmrU
PmmnmgyZ VrZ dfmnV {iy eHo$c.)

5. Zm|XUr {H$`m (W df)


(1) nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmgmR>r doe Om{hamV
{g PmmZVa doe-AO (~H$ McZmgh) AmgH|$mda
CncY AmhoV.
(2) gXa doe AO Am{U ~H$ McZ mMo godmy .20/(drg m) Amho. AmgH|$md$Z {dmmZr Vo amoIrZo
{dH$V mdo.
(3) nXwma nXdr {ejUH$mMo m{hVrnwVH$ (Prospectus)
{dmnrR>mm gHo$VWimda
(http://ycmou.digitaluniversity.ac) CncY
Amho. doe AO ^amnydu {dmmZr Vo H$miOrnwdH$
dmMmdo.
(4) doe AO Am{U ~H$ McZ H$miOrnydH$ dmMyZ mVrc
m{hVr dV: ^amdr. gXa m{hVr n> AjamV H$mm
emBZo BJOrVyZ ^amdr.
(5) m{hVr ^aco c m do e AO Am{U ~ H $ McZ
AmgH|$mH$Sy>Z VnmgyZ mdo. mZVa doe AO Am{U
~H$ McZmda AmgH|$mMm ghr-{eH$m mdm.
(6) nXwma nXdr {ejUH$mm W dfmgmR>rMo AmgH|$
ewH$ .1500/- (EH$ hOma nmMeo m) AmgH|$mda
A{YH$V VrH$S>o Om H$amdo. Om Ho$com ewH$m~c
AmgH|$mH$Sy>Z nmdVr mdr.
(7) nyU ^acom ~H$ McZmmao (AmgH|$mm ghr-{eH$m
Agcoco) {dmnrR> ewH$ .1500/- (. EH$ hOma
nmMeo m) ~Ho$o Om H$amdo. (ewH$ drH$maUmm
~H$mMr Zmdo McZmda AmhoV). McZmda CoI Agcom
~Ho$m g~{YV emIooM {dmnrR> ewH$ Om H$aUo
AmdH$ Amho. A ~Ho$V ewH$ Om H$$ Zo.
(8) McZmm VrZ VtnH$s (A, B Am{U C) A hr V ~H$
dV:H$S>o R>odoc. B Am{U C m Vr ~Ho$H$Sy>Z {dmmg
{iVrc. McZmm Vtda ~Ho$H$Sy>Z ghr, {eH$m Am{U
Q>PeZ Z~a mdm.
(9) AmgH|$mm {R>H$mUr McZmda CoI Ho$com ~Ho$nH$s
EH$mhr ~Ho$Mr emIm Zgoc Va Aem doir {dmmZr
mM ~Ho$m B-~qH$JMr gw{dYm Agcom Odim
emIoVM (nU AmgH|$ m {OmV Amho m
{OmVrc ~H$ emIoVM) McZ ^amdo.
(10) ~Ho$H$Sy>Z {dmmZo KoVcom McZmm XmoZ VtnH$s
EH$ V doe AOmgmo~V (B) OmoS>mdr d EH$ V (C)
dV:Odi R>do mdr.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 13

(11) nyU m{hVr ^acom doe AOmMr EH$ Poamg V


{dmmZo dV:Odi R>odmdr. McZmMr Cd[aV V (C)
m Poamg Vrg OmoSy>Z R>odmdr.
(12) doe AOmgmo~V ~H$ McZmMr yi V (B) VgoM
nmVog~YrMr AmdH$ Vr H$mJXno N>mm{H$V
gVrV (Attested Photocopies) OmoS>mdrV.
(13) doe AOmMr Zm|XUr hmam> kmZ hmS>i (MKCL)
m$V gJUH$s Umcrmao Ho$cr OmVo. mwio doe
AO AMyH$ d nyU ^amMr O~m~Xmar g~{ YV {dmmda
amhrc. VgoM doe AO d McZ VnmgmMr O~m~Xmar
AmgH|$ gmoOH$mMr amhrc.
(14) {dmnrR> {hmm doe ewH$mMr nmdVr AmgH|$mH$Sy>Z
{Xcr OmUma Zmhr. ~Ho$Mo McZ hrM nmdVr hmo.
(15) doe AO (~H$ McZ V Am{U AmdH$ H$mJXnmm
gVrgh) nwT>rc nmda a{OQ>S> nmoQ>mmao nmR>dmdm
(Hw$[aAaZo ZH$mo).
m. S>m. _moX {~`mUr
gMmbH$, ej{UH$ godm {d^mJ
`edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>
Zm{eH$ - 422 222
(16) doe AO {ZYm[aV wXVroM drH$maco OmVrc.
doemm A{V wXVrZVa ~H$, AmgH|$, {d^mJr
H|$, {dmnrR> wmc oWo H$moUmhr n[apWVrV AO
drH$maco OmUma ZmhrV.
(17) doe {ZpMVrgmR>r gmYmaUV: AmJQ> 2014 o
{dmmZr AmgH|$mda MmH$er H$amdr. doe {ZpMV
hmoD$Z H$m Zm|XUr H$mH$ {imm{edm narjm XoVm
oUma Zmhr.

6.2 {ejUH$ ewH$


gXa nX`w ma nXdr {ejUH $ _mm {Vr dfm g mR> r
ImcrcmUo ewH$aMZm Amho.
A`mgH|$ ewH$
{dmnrR> ewH$
EHy$U {ejUH$_ ewH$

m ewH$mo Zm|XUr ewH$, {ejUH$ ewH$, ymnZ


ewH$, JwUnH$ d nXdr mUn ewH$, Q>nmc IM, {dmWu
H$mU {ZYr, {dmnrR> {ZYr, AmnH$m{cZ {ZYr ewH$, AmoiIn
ewH$, BmXtMm AV^md Amho.
AmgH|$mMo ewH$ .1500/- (EH$ hOma nmMeo m)
amoIrZo AmgH|$mda Om H$amdo d AmgH|$mH$Sy>Z mMr nmdVr
mdr. Cd[aV {dmnrR> ewH$ .2000/- (XmoZ hOma m) ~H$
McZmmao (McZmda CoI Ho$com ~Ho$nH$s) EH$m ~Ho$V ^amdo.
(g|Q>c ~H$ Am$ B{S>m/~H$ Am$ B{S>m/hmam> ~H$/w{ZZ ~H$
Am$ B{S>m/nOm~ ZeZc ~H$ mnH$s EH$m ~H$o m emIoV McZmmao
^amdoV. m emIoV B-~qH$JMr gw{dYm Amho mM emIoV ngo
McZmmao ^amdoV.)

7. {Vr df {ejUH$ aMZm


E.E. ({df gofU) (M 31) : ({df gofU/amR>r/
qhXr/AWem/B{Vhmg/gmOem BmXr mZ{dm
d gmm{OH$emo {dmemIoer g~{YV {df)
H$. A`mgH$_

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

(1) y{ZYmaU d ymnZ

EDU 008

100

EDU 010

100

M31 PRJ

200

M31 VIV

200

(Assessment and Evaluation)

(2) {ejUmVrc gkmnZ H$ma

6. doe {H$m : {Vr df


(2015-16 nmgyZ)
nX`wma nXdr {ejUH$_mm {Vr dfmgmR>r doe {H$oMm
Vnerc Imcrc mUo :

. 1500
. 2000
. 3500

(Communication Modes in
Education)

(3) gemoYZ H$n/gmYZ{Z{Vr


Ahdmc
(Research Project/Product
Development Report)

(4) m{IH$ narjm


(Viva-Voce)

6.1 doe nmVm

EHy$U JwU

gXa nX`wma nXdr {ejUH$_mMo W df CmrU, AZwmuU


VgoM AZwnpWV {dmWu {Vr dfmg doemgmR>r nm AgVrc.
{Vr dfmg dVnUo doe mdm cmJoc.

600

Q>rn :
E.E. ({df gofU : {ejUem) (M 31) {Vr
dfmgmR>r darc VVm Ogmm Vgm cmJy Amho.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 14

E.E. ej{UH$ gofU

(M 32) :

E.H$m. ({df gofU)

{Vr df

H$. A`mgH$_

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

(1) y{ZYmaU d ymnZ

EDU 008

100

EDU 010

100

(Assessment and Evaluation)

(2) {ejUmVrc gkmnZ H$ma


(Communication Modes in
Education)

(3) gemoYZ H$n/gmYZ {Z{Vr


Ahdmc

M32 PRJ

200

M32 VIV

200

(M 33) :

{Vr df

EHy$U JwU

(1) y{ZYmaU d ymnZ

EDU 008

100

EDU 010

100

M34 PRJ

200

M34 VIV

200

(Assessment and Evaluation)

(2) {ejUmVrc gkmnZ H$ma


(Communication Modes in
Education)

(3) gemoYZ H$n/gmYZ {Z{Vr


Ahdmc

(Viva-Voce)

600

EHy$U JwU

E.Egr. ({df gofU)

H$. A`mgH$_

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

(1) y{ZYmaU d ymnZ

EDU 008

100

(Assessment and Evaluation)

(2) {ejUmVrc gkmnZ H$ma

(3) gemoYZ H$n/gmYZ {Z{Vr


Ahdmc

(M 35) :

{Vr df

H$. A`mgH$_

A`mgH$_
gHo$VmH$

EHy$U JwU

(1) y{ZYmaU d ymnZ

EDU 008

100

EDU 010

100

M35 PRJ

200

M35 VIV

200

(Assessment and Evaluation)


EDU 010

100

(Communication Modes in
Education)

(2) {ejUmVrc gkmnZ H$ma


(Communication Modes in
Education)

M33 PRJ

200

(Research Project/Product
Development Report)

(3) gemoYZ H$n/gmYZ {Z{Vr


Ahdmc
(Research Project/Product
Development Report)

M33 VIV

200

(Viva-Voce)

EHy$U JwU

A`mgH$_
gHo$VmH$

600

EHy$U JwU

(4) m{IH$ narjm

H$. A`mgH$_

(4) m{IH$ narjm

(Viva-Voce)

E.E. Xa {ejU

{Vr df

(Research Project/Product
Development Report)

(Research Project/Product
Development Report)

(4) m{IH$ narjm

(M 34) :

(4) m{IH$ narjm


(Viva-Voce)

600

EHy$U JwU

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 15

600

8. _y`_mnZ {H$`m ({Vr df)

n {ejUmVrc gkmnZ H$ma (Communication Modes


in Education) EDU 010

n y{ZYmaU d ymnZ (Assessment and

{Vr dfmg~YrMo ej{UH$ doimnH$ 2015-16


m m{hVrnwpVHo$V {Xco OmBc.

8.1 ymnZ KQ>H$


nXwma nXdr {ejUH$mm {Vr dfmgmR>r ImcrcmUo
ymnZ {H$m Agoc. gXa ymnZ {H$oVrc gm{d> KQ>H$
ImcrcmUo 8.1.1 AVJV _y`{ZYmaU (dmm)
8.1.2 A`mgH$_mMr A{V_ narjm
8.1.3 gemoYZ Ahdmc (H$n/gmYZ) _y`mnZ
8.1.4 _m{IH$ narjm

8.1.1 AVJV _y`mnZ


nXwma nXdr {ejUH$mm {Vr dfmYrc AVJV
ymnZmMm Vnerc :
n "{ejUmVrc g k mnZ H$ma' ( EDU 010)
Am{U "y{ZYmaU d ymnZ' (EDU 008)
m XmoZ AmgH$mgmR>r oH$s 40 JwUmMm EH$
dmm {chZ AmgH|$mda Om H$amdmMm
Amho. m dmmmMo ymnZ AmgH|$mdarc
g H$mmao H$amV oBc
. ej{UH$ dfmm eodQ>r
m Xmohr AmgH$mm dmm JwUmMr mXr
AmgH|$ gmoH$OH$mH$Sy>Z narjm H$jmg {d{hV
H$mcmdYro nmR>{dcr OmBc.

8.1.2 AmgH$mMr A{V_ coIr narjm


nXwma nXdr {ejUH$mm {Vr dfmMr coIr narjm
ej{UH$ dfmm eodQ>r (gmYmaUnUo o {hmV) Ammo{OV Ho$cr
OmBc. nXdr {ejUH$mm {Vr dfmgmR>r doe KoVcom
{dmmZm Imcrc XmoZ AmgH$mgmR>r coIr narjm Agoc.

Evaluation) EDU 008

darc Xmohr AmgH$mgmR>r oH$s 60 JwUmMr Zn{H$m


Agoc. Zn{H$m amR>r Am{U BJOr Aem XmoZ ^mfmo Agoc.
{dmmZm ZmMr Cmao amR>r AWdm BJOr mnH$s EH$m ^mfoo
{c{hVm oVrc. Zn{Ho$Vrc gd Z dUZna {Z~YdOm d$nmMo
AgVrc.

8.1.3 gemoYZ Ahdmc (H$n/gmYZ) ymnZ


{dmmZo Ho$com gemoYZ H$mmMm Ahdmc (Dissertation)
Vma H$$Z {d{hV H$mcmdYro ej{UH$ godm {d^mJmV mMr
EH$ V gmXa H$amdmMr Amho. gemoYZ {H$oVrc {d{dY Q>no/
nmm m~c H${VgmYyZ mJXeZ Ho$co OmBc. mMmUo,
gemoYZ {H$oMr g{dVa m{hVr XoUmam "gemoYZ nwnm{cH$m' hm
15 nwpVH$mMm gM XoIrc doemZVa {dmmZm XomV oBc.
H${VgmVrc mJXeZ VgoM nwn m{cHo$Vrc nwpVH$mMm dmna H$$Z
{dmnrR>mm {ZX}emZwgma gemoYZ Ahdmc Vma H$amdmMm Amho.
Vma Pmcom gemoYZ AhdmcmMr EH$ V {ZYm[aV wXVrV a{OQ>S>
nmoQ>mZo Imcrc nmda nmR>dmdr (Hw$[aAaZo ZH$mo).
m. S>m. _moX {~`mUr
gMmbH$, ej{UH$ godm {d^mJ
`edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>
Zm{eH$ - 422 222

8.1.4 _m{IH$ narjm


ej{UH$ godm {d^mJmH$S>o gemoYZ Ahdmc (Dissertation)
Om H$aUmm {dmmMr m{IH$ narjm {dmnrR> wmcmV
Ammo{OV H$amV oBc. m{IH$ narjogmR>r 200 JwU AgVrc.
m{IH$ narjoZVa gemoYZ Ahdmc VgoM m{IH$ narjoMo JwU narjm
H$jmg H$i{dmV oVrc. ej{UH$ godm {d^mJmV}$ m{IH$ narjmMo
AmmoOZ doimodoir H$amV oVo.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 16

8.2 JwU EH$rH$aU ({Vr df)


nXwma nXdr {ejUH$mm {Vr dfmVrc AmgH$mgmR>r EHy$U JwUmnH$s {dmnrR> ymnZ Am{U AVJV ymnZ mMm
Vnerc Imcrc mUo.

H$.

AmgH$mMo Zmd

ej{UH$ godm
{d^mJmmao
ymnZ JwU

AVJV ymnZ {dmnrR> ymnZ


JwU
JwU
(coIr narjm)

EHy$U JwU

y{ZYmaU d ymnZ (EDU 008)

40

60

100

{ejUmVrc gkmnZ H$ma (EDU 010)

40

60

100

gemoYZ Ahdmc (H$n/gmYZ)

200

200

m{IH$ narjm

200

200

EHy$U JwU

600

(i) darc VmZwgma "y{ZYmaU d ymnZ' (EDU


008) Am{U "{ejUmVrc gkmnZ H$ma' (EDU 010)
m XmoZ AmgH$mgmR>r oH$s 60 JwUmMr coIr
narjm Agoc. VgoM m XmoZ AmgH$mgmR>r oH$s
40 JwUmMo dmm {chZ AmgH|$mda Om H$amdo
cmJVrc. {dmmg coIr narjoV VgoM dmmmo
m Pmcom JwUmMr ~oarO H$$Z JwUn{Ho$o g~{ YV
AmgH$mYrc EHy$U JwU m aH$mmo Xe{dcr
OmVrc. gXa AmgH$mo CmrU hmomgmR>r {H$mZ
Mmirg Jw U (dmm d co I r narjm {iy Z
EH${V[am) m H$aUo AmdH$ Agoc.

8.3 JwUnmVir d loUr


40% nojm H$r JwU
40 - 49% JwU
50 - 59% JwU

AZwmrU
CmrU loUr
{Vr loUr

60 - 69% JwU

W loUr

70% dm mhZ A{YH$

{deof m{dmgh W loUr

(ii) g e mo Y Z AhdmcmMo y mnZ e j {UH$ go d m


{d^mJmm$V 200 JwUmgmR>r H$amV oBc. gemoYZ
AhdmcmV CmrUVogmR>r {H$mZ 80 JwU m H$aUo
AmdH$ Agoc.
(iii) m{IH$ narjoV CmrU hmomgmR>r {H$mZ 80 JwU
m H$aUo AmdH$ Amho.
(iii) EH${V ( Aggregate) 40% JwU nm H$aUo
CmrUVogmR>r AmdH$ Agoc.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 17

9. A`mgH|$o
H$.

AmgH|$

gHo$VmH$

(1)

lr. {edmOr H$mcoO Am$ EwHo$eZ, {edmOr ZJa, S>m. nOm~amd XoewI MmH$, AamdVr

1275 E

(2)

{H$VZ Ho$gar ^mD$gmho~ eodmiH$a ~r.ES>. H$mcoO, AMcnya H$n, naVdmS>m, {O. AamdVr

12116

(3)

H$mcoO Am$ ZoO|Q>, XaXeZ H|$mOdi, dmZ ZJa, w.nmo. ImJmd, {O. ~wcT>mUm - 444303

1392 E

(4)

{OOmD$ {ejU hm{dmc>, dOmar $c, dVmi - 445 001

1403 E

(5)

H$. {daOr {^Or Koadam hm{dmc, w.nmo. Xmahm, {O. dVmi - 445202

1448 E

(6)

Jmo{nH$m~mB {gVmam JmdS>o hm{dmc, CaIoS>, [O. dVmi - 445206

1451 E

(7)

dmn {dm {d^mJ, S>m. ~m~mgmho~ Am~oS>H$a amR>dmS>m {dmnrR>, AmaJm~mX - 431 004

2109 E

(8)

emgH$s AmnH$ hm{dmc, A~mOmoJmB, {O. ~rS>

2203 E

(9)

~r.Or.nr.Eg. {hcm AmnH$ hm{dmc, nr-75, E.Am.S>r.gr., {MIcR>mUm, AmaJm~mX

(10)

AmZXamd Ym|S>o C$ ~m~mOr hm{dmc, w.nmo. H$S>m, Vm. Am>r, {O. ~rS>

2217 E

(11)

AmoemVr AmnH$ hm{dmc, w.nmo.Vm. A~S>, {O. OmcZm-431 204

2320 E

(12)

dgVamd ZmBH$ {ejUgmaH$ S>imMo {ejUem hm{dmc, N>nVr H$mcZr, OwZm OmcZm,
OmcZm - 431 203

2321 E

(13)

amH$U nahg hm{dmc (Ama.nr.H$mcoO), CmZm~mX - 413 501

2602 E

(14)

hmor ^m^m {dkmZ {ejU gWm (TIFR), hr.E. nwad mJ, AUweVrZJa ~g S>onmoOdi, mZIwX,
w~B - 400 088

3107 E

(15)

gH$ ~moYZ gK gM{cV {^amd Q>r.YmZ hm{dmc, ehmnya, {O. R>mUo-421 601

35261

(16)

dmr {ddoH$mZX H$cm d dm{U am hm{dmc, N>nVr ^dZ, Amao amoS>, Xm ZJa, S>m|{~dcr (nyd),
{O. R>mUo-421 201

35298

(17)

emgH$s AmnH$ hm{dmc, erQ> Z.5, Imocr Z.121/3, gmH${VH$ ^dZmgmoa, ZaH$mgyar dmS>,
^S>mam

4102 E

(18)

OZVm H$mcoO Am$ EwHo$eZ, {gphc cmBg, Mnya-442 401

4220 E

(19)

{edmOr {ejU gmaH$ S>i, JS>{Mamocr mam gM{cV, AS>. EZ.Eg. JJwdma {ejU hm{dmc,
JS>{Mamocr

4302 E

(20)

A{ZHo$V gmOH$m hm{dmc, XogmBJO (dS>gm), {O. JS>{Mamocr

4325 E

(21)

Ba XoewI emar[aH$ {ejU hm{dmc, H$sS>m MmH$, hZwmZ ZJa, ZmJnya-440009

44203

(22)

{dm {V>mZ hmam> gM{cV {ejUem hm{dmc, 105, Ho$S>Jmd Xodr aVm, AhXZJa-414005

5116 E

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 18

21172 E

H$.

AmgH|$

gHo$VmH$

(23)

5201 E

(24)

Ywio Ew. gmogmQ>rMo {ejUem hm{dmc (nmcoem), Eg.Ama.nr. noQ>moc nnmOdi, S>m. cmo{hm mJ,
Ywio-424001
{ejUem {hcm hm{dmc, Zoh$ {dmZJa, w.$Onya, {O. OiJmd-425 503

(25)

EM.nr.Q>r. H$mcoO, H$mcoO amoS>, Zm{eH$-422005

5405 E

(26)

Eg.E.Ama.Ho$. {hcm hm{dmc, H$mcoO amoS>, Zm{eH$ - 422005

5419 E

(27)

Zm{eH$ EwHo$eZ gmogmQ>rMo noR>o {dmc, a{ddma H$maOm, Zm{eH$ - 422001

54204

(28)

hmm JmYr {dmXramMo {ejUem hm{dmc, mcoJmd H$n, mcoJmd, {O. Zm{eH$

54229

(29)
(30)
(31)
(32)
(33)

{ejUem hm{dmc, ZXa~ma - 425 412


gr.Q>r.~moam hm{dmc, {e$a (KmoS>ZXr), {O. nwUo - 412 210
~hZ hmam> H$mcoO Am$ H$mg, $wgZ amoS>, nwUo - 411 004
{dm {V>mZMo {ejUem hm{dmc, {dmZJar, ~mamVr, {O. nwUo - 413 133
S>m. E. E. ImZ ~r.ES>. H$mcoO, gwcVmZnya amoS>, w.nmo. Ma, Vm. Am~oJmd, {O. nwUo-410 503

5507 E
6214 E
6225 E
6262 E
62321

(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
(43)

AmPmX H$mcoO Am$ EyHo$eZ, gmVmam - 415001


{ejUem hm{dmc, gmodma noR>, nVmMm H$moQ>, H$amS>, {O. gmVmam-415 110
H$Vwa~mB H$mcoO Am$ EyHo$eZ, goR> dmcMX {hamMX mJ, AemoH$ MmH$, gmocmnya - 413 006
hmdra hm{dmc, 7-B, ^mD$qgJOr amoS>, y ncogOdi, H$mohmnya - 416 003
H$m hm{dmc, nmo.~m. H$.29, N>nVr {edmOr ZJa, {aO, {O. gmJcr - 416 410
emVr{ZHo$VZ, cmoH${dmnrR> n[aga, mYdZJa amoS>, gmJcr-416 416
emgH$s AmnH$ hm{dmc, ~moS>vJ amoS>, aZm{Jar - 415 612
AmnH$ hm{dmc, w.nmo. ^aUo, Vm. IoS>, {O. aZm{Jar
lr. nM IoamO hm{dmc, gmdVdmS>r, {O. qgYwXJ - 416 510
lr. mZr {dmnrR> JmaJmoQ>rMo AmMm OmdS>oH$a {ejUem hm{dmc, JmaJmoQ>r, Vm. ^wXaJS>,
{O. H$mohmnya - 416 209
dgVamd ZmBH$ {ejU gmaH$ S>imMo {ejUem hm{dmc, w.nmo. {e$a VmO~X, Vm. AhXnya,
{O. cmVya 413 514
r BpQ>Q>yQ> Am$ ZoO|Q> AS> Q>oZmcmOr, {d>c XeZ, Q>mJmoa ZJa, amOWmZr hmHy$cOdi,
cmVya - 413 512
gOrdZr hm{dmc, Mmnmocr, Vm. MmHy$a, {O. cmVya - 413 513
MIT OZgdmX H$mcoO, MIMSR o{S>H$c H$mcoO H$ng, {dZmW nya, A~mOmoJmB amoS>, cmVya
nrng H$mcoO, ZohZJa, ZmXoS>- 431 602
{XJ~aamd q~X H$cm d dm{U hm{dmc, w.nmo. Vm. ^moH$a, {O. ZmXoS>
H$. gm. eofm~mB {gVmam wT>o H$cm hm{dmc, JJmIoS>, {O. na^Ur - 431 514
{edmOr H$mcoO, H$moR>cO amoS>, qhJmocr - 431 513
emhra AUm^mD$ gmR>o hm{dmc, wIoS>, {O. ZmXoS>

6401 E
6406 E
6507 E
71121
7280 E
7202 E
7301 E
7398 E
7451 E
7515 E

(44)
(45)
(46)
(47)
(48)
(49)
(50)
(51)
(52)

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 19

53138

8452 E
8467 E
8491 E
84113
8515E
8576 E
87103
8804 E
85140

(8) ZmXSo >

10. {d^mJr` H|$o


(1) A_amdVr: `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo
A_amdVr {d^mJr` H|$
hr.E_.hr. Vo dbJmd amoS>, nmoQ> hr.E_.hr.,
A_amdVr - 444 604
( : (0721) 2531444, \ $ g: 2531445
(2) AmaJ m~mX :`edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo
AmaJm~mX {d^mJr` H|$
gh} Z. 41, g{ZH$s _wcmMo dg{VJhm`m nyd}g
ZXZdZ H$mcZr, N>mdUr
AmaJm~mX - 431 002
( : (0240) 2371066/77
\$g : 2371088
(3) _w~ B

(4) ZmJnya

: `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo


_w~B {d^mJr` H|$
mam : OJme eH$aeoR> _.Z.nm.Mr _amR>r
emim, Xwgam _Obm, \$o Aa ~rO (gmD$W)
ZmZm MmH$, JQ > amoS> (n.), _w~B - 400 007
( : (022) 23874186 / 23813256
\$g : 23826135
: `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo
ZmJnya {d^mJr` H|$
gw^oXma hmb, {dmnrR> H$sS>m n[aga
bm H$mboO H$ng, a{dZJa MmH$
ZmJnya - 440 001
( : (0712) 2553724, \$g : 2553725

(5) Zm{eH$ : `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo


Zm{eH$ {d^mJr` H|$
Zm{eH$ _hmZJanm{bHo$Mr OwZr B_maV,
Xwgam _Obm, ZdrZ n{S>V H$mbZr,
Zm{eH$ -422 002 ( : (0253) 2317063
\$g : 2576756
(6) nwUo

: `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo


nwUo {d^mJr` H|$
emhra AUm^mD$ gmR>o embmJh,
_hmnm{bH$m emim H$.5 (_wbmMr), 654,
gXm{ed noR> hmXmg_moa Hw$_R>oH$a _mJ,
nwUo -411 030, ( : (020) 24491107
\$g : 24457914

: `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo


ZmXoS> {d^mJr` H|$
dm_r am_mZXVrW _amR>dmS>m {dmnrR>
H$sS>m B_maV, ZmXoS> - 421 606
( : (02462) 236718

(9) H$mU : `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo


H$mU> {d^mJr` H|$
H$. ImgXma H$me namOno nYmH$ narjm
{ejU H|$, H$mU-S>m|{~dcr hmnm{cHo$Mr
BmaV M^yfU cmPm, {lm H$nmD$S>, ghOmZX
MmH$, H$mU (n.) - 421 301
( : (0251) 2204086/9
(10) gmocmnya : `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo
gmocmnya {d^mJr H|$
m. {d^mJr gMmcH$
mam XmZX H$mcoO, gmocmnya-413 002
( : (0217) 2375511, 2375533

11. gnH$mgmR>r
n

ej{UH$ ~m~t{df`r
m. S>m. _moX {~`mUr
gMmbH$, ej{UH$ godm {d^mJ
`edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>,
Zm{eH$ - 422 222
XyadZr (0253) 2230010, 2230047
\$g 091 - 0253 - 2230047

{ZH$mcm{df`H$ MmH$er
CnHw$cg{Md
narjm {d^mJ, `w{ZQ> H$. EH$
`edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>,
Zm{eH$ - 422 222
XyadZr (0253) 2230716

(7) H$mohmnya : `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mMo


H$mohmnya {d^mJr` H|$
{edmOr {dmnrR> n[aga, nmoQ> Am{\$gOdi
{dmZJa, H$mohmnya - 416 004
( : (0231) 2607022
\$g : 2607023
nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 20

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 21

II

emoY{Z~Y

gX^ gm{h
AmT>mdm

OodUmMr gw>r

gemoYZ H$mnVr

emoY{Z~Y

02.30 -03.30

03.30 - 04.30

nmdaUem

mZdr hH$mMo
gfo U
gemoYZ H$n

AZwXoeZ Umcr
A{^H$n

gX^ gm{h AmT>mdm

01.30 - 02.30

gX^ gm{h
AmT>mdm

nmdaUem

nmdaUem

12.30 - 01.30

mZdr hH$mMo gofU

IV

gemoYZ H$mnVr gemoYZ H$mnVr emoY{Z~Y

AZwXoeZ Umcr

III

gU doimnH$

AZwXoeZ Umcr
A{^H$n

nXwma nXdr n[aM gemoYZ H$n

PGRP (FY)

nmdaU em

gemoYZ H$n

gX^ gm{h AmT>mdm

emoY{Z~Y

AZwXoeZ Umcr
A{^H$n

12.1 : nX`wma nXdr {ejUH$_ : W df

11.30 - 12.30

10.30 - 11.30

12. n[a{eo>

gemoYZ H$mnVr

gemoYZ H$mnVr

mZdr hH$mMo gofU

AZwXoeZ Umcr
A{^H$n

gemoYZ H$n

VI

gemoYZ H$n

gemoYZ H$n

mZdr hH$mMo gofU

AZwXoeZ Umcr
A{^H$n

gemoYZ H$mnVr

VII

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 22

{ejUmVrc
gkmnZ H$ma

gemoYZ H$n

{ejUmVrc gkmnZ
H$ma

gemoYZ H$n

OodUmMr gw>r

gemoYZ H$n

11.30 - 12.30

12.30 - 01.30

01.30 - 02.30

02.30 - 03.30

gemoYZ H$n

y{ZYmaU d
ymnZ

y{ZYmaU d
ymnZ

II

10.30 - 11.30

gemoYZ H$n

gemoYZ H$n

gemoYZ H$n

gemoYZ H$n

gemoYZ H$n

gemoYZ H$n

{ejUmVrc gkmnZ
H$ma

y{ZYmaU d ymnZ y{ZYmaU d


ymnZ

IV

gU doimnH$

{ejUmVrc gkmnZ {ejUmVrc gkmnZ


H$ma
H$ma

y{ZYmaU d
ymnZ

III

PGRP (SY)

12.2 : nX`wma nXdr {ejUH$_ : {Vr df

gemoYZ H$n

gemoYZ H$n

{ejUmVrc gkmnZ
H$ma

y{ZYmaU d
ymnZ

VI

gmamon

COiUr

COiUr

COiUr

VII

12.3
: University Grants Commission Resolution (2004)
ANJRJ
{dd{dmb` AZwXmZ Am`moJ
~hmXwaemh Om\$a _mJ
ZB {Xbr-110 002
UNIVERSITY GRANTS COMMISSION
BAHADURSHAH ZAFAR MARG
NEW DELHI-110002

F1-52/2000(CPP-II)
The Registrar / Director
Of all the Indian Universities
(Deemed, State, Central Universities /
Institutions of National importance)

5 MAY 2004

Subject : Recognition of Degrees awarded by Open Universities.


Sir/Madam,
There are a number of open Universities in the country offering various degrees/diploma through the
mode of non-formal education. The Open Universities have been established in the country by an
Act of Parliament or State Legislature in accordance with the provisions contained in Section
2(f) of University Grants Commission Act, 1956. These universities are, therefore, empowered
to award degrees in terms of Section 22(1) of the UGC Act, 1956.
A circular was earlier issued vide UGC letter N.F.1-8/92(CPP) dated February, 1992 mentioning that
the Certificate, Diplomas and Degrees awarded by Indira Gandhi National Open University are to be
treated equivalent to the corresponding awards of the Universities in the country.
Attention is further invited to UGC circular No.F1-25/93(CPP-II) dated 28th July, 1993 (copy
enclosed) for recognition of degrees and diplomas as well as transfer of credit for courses successfully
completed by students between the two types of universities so that the mobility of students from
Open University stream to traditional Universities is ensured without any difficulty.
The UGC has specified the nomenclature of degrees under Section 22(3) of the UGC Act, 1956 to
ensure mandatory requirements viz. minimum essential academic inputs required for awarding such
degrees. A copy of Gazette Notification regarding specification of degrees issued vide No.1-52/97(CPPII) dated 31st January 2004 is enclosed. The details are also given in UGC Web site : www.ugc.ac.in
May, I therefore request you to treat the Degrees / Diploma / Certificates awarded by the
Open Universities in conformity with the UGC notification on Specification of Degrees as
equivalent to the corresponding awards of the traditional Universities in the country.
Yours faithfully
(Dr. Mrs. Pankaj Mittal)
Joint Secretary

Encl. : As Above
Copy to :

1. The Secretary, Government of India, Ministry of Human Resource Development, Department of Secondary Education and Higher
Education, Shastri Bhavan, New Delhi-110001.
2. The Secretary, All Indian Council for Technical Education, I.G. Sports Complex, Indraprastha Estate, New Delhi
3. The Secretary, Association of Indian Universities (AIU), 16, Comrade Inderjit Gupta Marg, New Delhi -110002.
4. The Secretary, National Council for Teacher Education, I.G. Stadium, I. P. Estate, New Delhi-110002.
5. The Director of Distance Education Council, IGNOU Campus, Maidan Garhi, New Delhi-110068.
6. The Vice-Chancellor, Indira Gandhi National Open University, Maidan Garhi, New Delhi-110068.
7. The Vice-Chancellor, Dr. B. R. Ambedkar Open University, Road, No. 46, Jubilee Hills, Hyderabad (AP)
8. The Vice-Chancellor, Nalanda Open University, West Gandhi Maidan, Patna-800001 (Bihar)
9. The Vice-Chancellor, Dr. Babasaheb Ambedkar Open University, Shahigaug, Ahmedabad-380003 (Gujarat)
10. The Vice-Chancellor, Karnataka State Open University, Manasagangotri, Mysore-570006 (Karnataka)
11. The Vice-Chancellor, Yashwantrao Chavan Maharashtra Open University, Nashik-422222 (Maharashtra)
12. The Vice-Chancellor, Kota Open University, Vardhaman Mahaveer Open University, Kota-324010 (Rajasthan)
13. The Vice-Chancellor, Netaji Subhash Open University, Kolkata-700020 (West Bengal)
14. The Vice-Chancellor, Madhya Pradesh Bhoj (Open) University, Bhopal-462016 (M.P.)
(V.K. Jaiswal)
Under Secretary

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 23

12. 4 : UGC's Recognition to PG Courses of ASD for Exemption to Refresher


Course
Dr. P. H. Sethumadhava Rao
Joint Secretary
University Grants Commission
Bahadurashah Zafar Marg, New Delhi - 110 002
D.O.No.F.1-6/90 (ASC)
Septempber, 1993
Dear Mr. Vice Chancellor
The University Grants Commission at its
metting held recently considered the relaxation
of conditions for participation of lecturers in the
Refresher Courses/Summer Institutes for
placement in senior scale/selection grade/
Reader.
The Commission had constituted a Standing
Committee to look into the matter and make
recommendations accordingly.
On the recommendations made by the
Standing Committee the Commission has taken
the following decisions:
(1) It was decided that the following courses /
programmes will be recognised as equivalent
to Orientation / Refresher Courses :

(2)

(3)

(4)

(a) P. G. Diploma in English conducted by


CIEEL, Hyderabad may be considered as
equivalent to two refresher courses in
English.
(b) P. G. Diploma in Higher Education
conducted by I.G.N.O.U. New Delhi may be
considered as equivalent to one Orientation
Course for teachers of various disciplines.
This course may be considered as
equivalent to two Refresher Courses for
teachers of Education.
(c) The P. G. Diploma in Distance Education of
I.G.N.O.U. may be considered as equivalent
to two Refresher Courses for teachers of
Distance Education in various Universities.
(d) The Masters Degree in Subject
Communication
conducted
by
Yashwantrao Chavan Maharashtra Open

(5)

University, Nashik may be considered as


equivalent to two Refresher Courses in
the respective disciplines.
(e) The Masters Degree in Distance
Education of Yashwantrao Chavan
Maharashtra Open University, Nashik
may be considered as equivalent to two
Refresher Courses for teachers of
Distance Education.
S. E. R. C. and other school organised by
Universities on behalf of D. S. T. in various
disciplines which are of three to four weeks
duration may be considered as equivalent to
one Refresher Course in that particular or
related discipline.
The Summer Institutes of about six weeks
duration conducted in different disciplines by
various universities under the aiges of the
University Grants Commission may be
considered as equivalent to one Refresher
Course in that particular discipline.
The courses such as Indo-British Workshop
conducted by E. M. R. C., Ahmedabad (sixweeks' duration), Indo-French Workshop
organised at M. C. R. C., New Delhi (four weeks'
duration), may be treated as equivalent to one
Refresher Course specially for the faculty.
Working in various media centres who are the
lecturer's scale of Rs.2200-4000 for the purpose
of Career Advancement.
The Course on "An Intergrated Approach to
Knowledge & Information for University and
College Teachers" conducted by National
Institute of Advanced Studies, Indian Institute
of Science, Bangalore may be recognised as
equivalent to one Orienetation Course.
I shall be grateful if you kindly bring the above
decisions to the notice of all concerned.
With regards,

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 24

- P. H. Sethumadhava Rao

12.5 _hmam> emgZ {ZU`

gr - 5291
`edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>, Zm{eH$ `m {dmnrR>mH$Sy>Z
gofU d Xya{ejU `m {df`mVrc {Xcr OmUmar nX`wma nXdr
XmoZ COiUr {ejU dJmMr g_H$j Ya`m~m~V
_hmam> emgZ

C d V {ejU {d^mJ
emgZ {ZU` H$. `wEgOr 1298/18303/(4509)/{d{e-4
_mc` {dVma ^dZ, _w~B 400 032
{XZmH$ 18 _mM 1998
dmMm (1) emgZ {ZU`, {ejU d godm`moOZ {d^mJ H$. EZOrgr-1286/(1224)/{d{e-4, {XZmH$ 27 \o$~wdmar, 1989.
(2) ghg{Md, {dmnrR> AZwXmZ Am`moJ, Zdr {Xr `mMo n H$. S>rAmo Z. En1-6/90(EEggr), {X. gQ>|~a 1993.
(3) {ejU gMmcH$, C {ejU, _hmam> am`, nwUo `mMo n H$. EZOrgr 1997/[a\o$/g_H$j/_.e./_{d-1. {X. 6.1.1998
emgZ {ZU` emgZ {ZU` {ejU d godm`moOZ {d^mJ H$. 1286/(1224)/{d{e-4, {XZmH$ 27 \o$~wdmar, 1989 Ad`o {dmnrR>
AZwXmZ Am`moJm`m {e\$maerZwgma Mm`m doVZ Am`moJm`m doVZloUr _hmam> am`mVrc {dmnrR>o d gc{V _hm{dmc`mVrc {ejH$
H$_Mm`mZm {XZmH$ 1.1.86 nmgyZ cmJy H$a`mMo AmXoe {ZJ{_V H$a`mV Amco Amho. `mV AmR> dfm`m godoZVa 3000-5000 hr
doVZloUr d 16 dfm`m godoZVa 3700-5700 hr doVZloUr {Xcr Amho. d[a> loUr d {ZdS>loUr {_i`mH$[aVm g~{YV A{Y`m`m`mZr
COiUr {ejU H$m`H$_ A`mgH$_ nyU H$aUo Amd`H$ Amho.
2. `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mV\}$ gofU d Xya{ejU `m {df`mVrc {Xco`m nX`wma nXdr m `oH$s 4 AmR>dS>m`m 2
COiUr {ejU H$m`H$_mgmR>r g_H$j R>a{d`m~m~VMr ~m~ H$mhr H$mi emgZm`m {dMmamYrZ hmoVr. {dmnrR> AZwXmZ Am`moJmZo
`m~m~V VmdZoVrc AZwH$_mH$ 2 _`o {Xco`m nmZwgma emgZ AmVm Ago AmXoe XoV Amho H$s, Oo A{Y`m`mVm `edVamd
MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mV\}$ gofU d Xya{ejU `m {df`mVrc nX`wma nXdr CmrU AmhoV, `mZm `m AmXoemd`o 4
AmR>dS>mMo 2 COiUr {ejU H$m`H$_ nyU H$a`m`m AQ>rVyZ gyQ> Xo`mV `oV Amho.
3. darc g_H$jVm A{Y`m`m`mZm d[a> doVZloUr d {ZdS> doVZloUr AZwko` hmo`mgmR>r Jm Ya`mV `mdr.
_hmam>mMo am`nmc `m`m AmXoemZwgma d ZmdmZo.
(A. _m. ^>cdma)
Ada g{Md, _hmam> emgZ
{V,
_m. Hw$cnVtMo g{Md, amO^dZ, _w~B
{ejU gMmcH$, (C {ejU), _hmam> am`, nwUo
{ejU gMmcH$, _hmam> am`, nwUo
gMmcH$, V{ejU, _hmam> am`, _w~B
{ejU ghgMmcH$, (C {ejU), gd {d^mJ
gd {dmnrR>mMo Hw$cJw$ / Hw$cg{Md
_hmcoImnmc, _hmam> 1/2, (coIm d AZwko`Vm) _w~B / ZmJnya
_hmcoImnmc, _hmam> 1/2, (coImnarjm) _w~B / ZmJnya
{Ohm H$mofmJma A{YH$mar, gd
A{YXmZ d coIm A{YH$mar, {Zdmgr coIm narjm A{YH$mar, _w~B
{dm {d^mJ, dH$s` {ejU {d^mJ, H${f d new XwY{dH$mg {d^mJ, g_mOH$`mU d gmH${VH$ H$m` d H$sS>m {d^mJ
g{Md, _mZd ggmYZ {d^mJ, Zdr {Xr (nmZo)
nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 25

12.6 : nmdaU {ejU/nmdaU dWmnZ/nmdaUem m AmgH$mgmR>r nmR>H$ d gX^ nwVH$mMr gyMr


E.E./E.H$m./E.Egr. (gofU Am{U Xa {ejU jomVrc) W dfmgmR>r
KQ>H$ H$.01
nmdaUem n[aM :
(An Introduction to Environmental Science)
1. nmdaU : nmdaUmMr mm - nmdaUmMo H$ma nmdaUmMo KQ>H$
2. nmdaUem : mm - d$n - mr - hd
KQ>H$ H$.02
n[agWm (Ecosystem)
mm - n[agWoMr gH$nZm d d$n - n[agWoMr aMZm d
{VMr H$m} - AO{dH$ KQ>H$ - O{dH$ KQ>H$ - D$Om KQ>H$ n[agWoVrc D$OmmoV - AgmIir - AOmir - n[agWoVrc
D$Omdmh d MHo$ - H$m~Z MH$ - ZmQ>moOZ MH$ - Am{gOZ
MH$, D$OmMH$, OcMH$, n[apWVrH$ Zmoam - gmpH$s Zmoam D$Om Zmoam - O{dH$ dVwmZmMm Zmoam- {d{dY n[agWmMm
Amg- CUH${Q>~Yr JdVmi n[agWm - Oc n[agWm n[agWm hmZr d gdYZ
KQ>H$ H$.03
Zg{JH$ ggmYZo (Natural Resources)
mm - Zg{JH$ ggmYZmMo dJuH$aU - ggmYZmMo H$ma dZggmYZ - I{ZO ggmYZo - ^yr ggmYZ - OcggmYZ COmggmYZo - D$OmgmYZmMo dJuH$aU - nman[aH$ D$OmggmYZo XJS>r H$moigm - I{ZO Voc - Anman[aH$ D$OmgmYZo - OcD$Om
- gmaD$Om - ndZD$Om
KQ>H$ H$.04
gmYZ gnXm gdYZ (Conservation of Resources)
gdYZmMm AW - gdYZmMo H$ma, nwZZdrH$aUr d AnwZZdrH$aUr
gnXm
(A) Xm gdYZ : XmYyn d mMr H$maUo-Cnm
(~) Oc gdYZ - OcgdYZ JaO - Cnm
(H$) mUr gdYZ - Cnm - AmdH$Vm
(S>) dZ gdYZ - d$n - gnXm - Cnm

KQ>H$ H$.05
nmdaU XfU (Environmental Pollution)
mm : XfU H$ma - XfUmMr H$maUo
(A) hdoMo XfU - mm - H$maUo-n[aUm-CnmmoOZm
(~) Oc XfU - mm - H$maUo - n[aUm - CnmmoOZm
(H$) dZr XfU - mm - H$maUo - n[aUm - CnmmoOZm
(S>) KZ H$Mam XfU - mm - H$maUo - n[aUm - CnmmoOZm
KQ>H$ H$.06
nmdaUr Amnmr (Environmental Disaster)
mm-H$maUo - n[aUm
(A) ^yH$n
(~) MH$sdmXi qH$dm AmdV
(H$) nya
(S>) AdfU
(B>) O{dH$ Amnmr - Zg{JH$ Amnmr dWmnZ
KQ>H$ H$.07
nmdaUr dWmnZ d {ZmoOZ ( Environmental
Management & Planning)
nmdaUr dWmnZ d mMr d{e>o - nmdaU - mm nmdaU {ZmoOZmMo H$ma - nmdaU dWmnZ d {ZmoOZmMr
JaO
KQ>H$ H$.08
mZdr cmoH$gm Am{U nmdaU (Human Population
& Environment)
cmoH$gm dmT> - cmoH$gm dmT>rMr H$maUo - cmoH$goMo OmJ{VH$
{dVaU - OmJ{VH$ d ^maVmVrc cmoH$gm dmT> - dmT>m
cmoH$gowio {ZmU hmoUmm gm - cmoH$gm {ZUmgmR>r
Cnm - mZdm{YH$ma - y {ejU - nmdaU y - nmdaU d
mZdmMo Amamo

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 26

KQ>H$ H$.09
mZd{Z{V nmdaUr gH$Q>o
(Man made Threats of Environment)
ndrm VmnmZmVrc dmT> - AmoPmoZ j - cmoH$gm {d$moQ> h[aVJh n[aUm - Amc nO - Zg{JH$ ggmYZmMo AgmZ
dmQ>n.
KQ>H$ H$.10
Od{d{dYVm (Biodiversity)
mm - Od{d{dYVoMo dJ qH$dm H$ma d hd - Od{d{dYVoMm
{dH$mg qH$dm CH$mVr - Od{d{dYVoMo Cn^moJ y - Od {d{dYVoMo
CnmXH$ y - Od{d{dYVoMo gmm{OH$ d gmH${VH$ y Od{d{dYVoMo Z{VH$ y - Od{d{dYVoMo gmXy - BVa $mXo
- OmJ{VH$, am > r d Wm{ZH$ nmVirda O d {d{dYVm Od{d{dYVodarc gH$Q>o - Od{d{dYVoMo gdYZ.
gX^nwVHo$ :
(1) nmdaUem: ~mnQ> gwaoIm n{S>V : OmZodmar 2009 :
H$m{eH$m : c{cVm nwam{UH$, lr gmBZmW H$meZ, 1,
^JdmKa H$mcog, YanoR>, ZmJnya - 440010, $moZ :
(0712) 2524498
(2) nmdaUem: T>mHo$ Eg.hr., nmQ>rc hr.Oo. : 2004,
emV npcHo$eZ : lr. Ho$ed AnmQ>|Q>, 498, ~r, nm
m$Vrgmoa, ZmamU noR>, nwUo - 411030, mo~mBc 9890027231
(3) nmdaUem: A{haamd dm.a., A{cPmS> gw.gw., {ga{gH$a
g. {X., d BVa : AmJQ> 1988, H$m{eH$m : gm. d^dr
A{haamd, 13, nmM nmS>d H$mcZr, OZdmS>r,
nwUo - 411 016.
(4) nmdaUem: {S>g|~a 2004: m. H$mMao {dO, m. A{hao
~r.~r., H$meH$ : gm. A{Zr ~mOramd A{hao, F$Vw H$meZ,
gwVrZJa, cmgcJmd, {O. Zm{eH$ - 422306

(5) nmdaUem: Kmanwao {dR>R>c, MmWr Amdmr - OyZ 2001,


H$meH$ : Zmoha qnnimnwao, qnnimnwao AS> H$. npceg,
qhX wctMo emioOdi, hmc, ZmJnya - 440032.
(6) nmdaU Am{U gmO : mMm gmJio Eg., S>m. VmQ>Ho$
Zrc : 2011 : H$meH$ : S>mS> npcHo$eg, 1255
gXm{ed noR>, coco gHw$c, n{hcm Ocm, qZ~miH$a
Vmcrgmoa, nwUo - 411030
(7) nmdaU XfU : aqd ^mdgma : 2002 : F$VwnU A{Z$
Hw$cH$Uu, H$mpQ>ZoQ>c H$meZ, {dOmZJa, nwUo - 30
(8) S>mS> nmdaUem eXH$moe : ecOm gmJio, OmgZ
~moOg} , H$meZ df : 2011, H$meH$ : S>mS> npcHo$eg,
1255, gXm{ed noR>, coco gHy$c, n{hcm Ocm, qZ~miH$a
Vmcrgmoa, nwUo - 411 030.
(9) S>mS> ^yJmoc-nmdaUem H$moe : H$mc}H$a Eg., ~moO}g
OmgZ, H$meZ df : 2008, H$meH$ : S>mS> npcHo$eg,
1691, gXm{ed noR>, eH$agmX H$mo.hm.gmo., {Q>iH$ amoS>,
nwUo - 411030, $moZ : 020-24452387
(10) Environmental Science : Arti Rajput : 2006,
Published by : Quality Publishing Company,
104, Aradhana Nagar, Bhopal -03 (M.P.), Ph.
0755-2771977.

(11) Environmental Studies : Erach Bharucha :


2005 : Publisher : Unviersities Press (India)
Private Limited, 3-5-819, Hyderguda,
Hyderabad - 500029.
(Q>rn : H$meH$mMm nyU nmm Ho$di {dmmm gmorgmR>r {Xcocm

Amho. {dmmZr hrM nwVHo$ IaoXr H$amdrV Agm H$moUVmhr


AmJh Zmhr. nmR>H$mZwgma A AmYw{ZH$ nwVH$mMm
{dmmZm dmna H$aVm oBc.)

{deof gyMZm : nmdaU {ejU/dWmnZ/em m AmgH$mgmR>r darcmUo nmR>H$ {ZYm[aV H$amV Amcocm Amho. m
AmgH$mgmR>r {dmnrR>mH$Sy>Z H$moUVohr AZ gm{h (nwVHo$) {dmmZm XomV oUma Zmhr. m AmgH$mMr coIr narjm
VgoM m{jH$ H$m Zm|XdhrgmR>r AmdH$ Agcocr nwVHo$ {dmmZr dV: IaoXr H$amdrV. da CoI Ho$cocr gX^ nwVHo$ gyMr hr
n[anyU Zmhr. m gyMrIoarO A nwVH$mMmgwm dmna H$aVm oD$ eHo$c. nmR>H$mVrc KQ>H$mMm gmdoe Agcocr A gX^ nwVHo$
XoIrc dmnaVm oVrc. m, nwVHo$ d A gX^gm{h emoYyZ dmna H$amMr gnyU O~m~Xmar {dmmMr Agoc.
nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 27

12.7 : JwUdmm `mXrVrc {dm`mgmR>r nm[aVmo{fHo$


nX`wma {ejUH$_ mdr`mgh W_ dJ qH$dm W_ dJmgh W_ d {Vr` H$_mH$mZo CmrU hmoUm`m {dm`mZm nwT>rc nm[aVmo{fHo$
Xo`mV `oVrc.

H$. XmVm-m`moOH$

nm[aVmo{fH$

a$_ .

H$moUmgmR>r (nmVm)

1. _hmam> emgZ

XmXmgmho~ Jm`H$dmS>

1000

E_.E./E_.H$m_./E_.Egr. (W_ H$_mH$)

2. lr. gmiwHo$ gwaoe {edam_

gm. JwUdVm {edam_ gmiwHo$

1001

E_.E./E_.H$m_./E_.Egr. (W_ H$_mH$)

3. _hmam> emgZ
4. edVamd MhmU hmam>
wV {dmnrR>
5. lr. ^maV d gm. d>

XmXmgmho~ Jm`H$dmS>
750
edVamd MhmU gwdU nXH$ -

E_.E./E_.H$m_./E_.Egr. ({Vr` H$_mH$)


E_.H$m_. ({df gofU) gd W

H$. JJy~mB d nm[aVmo{fH$

E_.E. (amR>r) gd W

1001

{dm`mZr doe-AO ^a`mnydu d ^a`mZVa cjmV `m``m gyMZm


(1) doe-AOm`m n{h`m n>mda Study Centre Code `m
aH$m`mV {chmd`mMm Code _m{hVrnwpVHo$`m n> H$_mH$
18 d 19 darc V`mV {Xcm Amho.
(2) doe-AOmda Programme Name `m aH$m`mV `m
Programme gmR>r AmnUmg doe `m`Mm Amho `m
Programme Mo Zmd {chmd`mMo Amho. CXmhaUmW, M.
A. (Sub. Communication - English) qH$dm M. A.
(Educational Communication) qH$dm M. Sc. (Sub.
Commucation - Zoology).

(3) do e -AOm d arc Programme Code `m aH$m`mV


_m{hVrnwpVHo$`m n> H$. 7 d 8 darc V`mVyZ {chm`Mm
Amho. (CXm. M. A. Educational Communication gmR>r
Programme Code aH$m`m_`o M 32 Agm {chmdm.)
(4) doe-AOmda Course Name d Course Code
{chmd`mMm Amho. AmnU {ZdS>co`m A`mgjomZwgma
AmnUmg Course ({df`) {ZdS>md`mMo AmhoV. Course
Name d Course Code _m{hVrnwpVHo$`m n> H$. 7 d 8
darc V`mV {Xco Amho.

ej{UH$ godm {d^mJmm$V am~{dco OmUmao A {ejUH$


(1) gH$ {ejU mUn {ejUH$ (Certificate Programme in Counsellor Training)
(2) mZdr hH$ mUn {ejUH$ (Certificate Programme in Human Rights)
(3) JmYr {dMmaXeZ nX{dH$m {ejUH$ (Diploma in Gandhi Vichar Darshan)
(4) ~r.E. (JmhH$ godm) (B.A. Counsumer Services)

{deof gyMZm : {dmmZo doe a Ho$mg mg doeewH$ naV {iUma Zmhr.


nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 28

12.8 :

_wV {dmnrR>m`m nX`mZm g_H$jVm d


emgZ_m`Vm
(1) A` {dmnrR>m`m nXdrer g_H$jVm
_m. {ejU gMmbH$ (C {ejU) _hmam> am` `m`m n
H$. g_H$ (C. {e.)/1094/32861/_{d-1, {X. 30
AmQ>m~o a 1995 `m nmd`o "H|$r` qH$dm am` {d{Y_S>imZo
A{Y{Z`_mmao ^maVmVrb {dmnrR>mZo {Xbobr nXdr/nX{dH$m
Am{U ggXoZo A{Y{Z`_mmao BVa ej{UH$ gWm Vm{dV
Ho$bo`m AmhoV qH$dm {dmnrR> AZwXmZ Am`moJ A{Y{Z`_
(1956) _Yrb H$b_ H$. 3 Ad`o _mZrd {dmnrR>o Kmo{fV
Ho$br AmhoV Aem`m ~m~VrV nXdr qH$dm nX{dH$m _m`Vm
Xo`m~m~VMo AmnMm[aH$ AmXoe {dmnrR>mZo H$mT>`mMr
Amd`H$Vm Zmhr'.
`edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR> ho _hmam>
am`m`m {d{Y_S>imZo A{Y{Z`_mmao (H$m`Xm H$. 20/1989)
WmnZ Ho$bobo {dmnrR> AgyZ `mg {dmnrR> AZwXmZ
Am`moJmMrhr _m`Vm Amho. `m_wio `m {dmnrR>mMr nXdr
BVa {dmnrR>m`m nXdrer g_H$j Amho.
(2) {dmnrR> AZwXmZ Am`moJmMr _m`Vm
{dmnrR> AZwXmZ Am`moJ, Zdr {Xbr `mZr `mMo n H$.
F/S-15/89 (CPP-I) {X. 8 {S>g|~a 1992 Zwgma {dmnrR>
AZwXmZ Am`moJm`m 1956 `m H$m`mVrb H$b_ 12-~r
Ad`o `edVamd MhmU _hmam> _wV {dmnrR>mg _m`Vm
{Xbr Amho.
(3) _hmam> bmoH$godm Am`moJmMr _m`Vm
Cng{Md d narjm {Z`H$, _hmam> bmoH$godm Am`moJ, _w~B
`m`m n H$. 1477 (17/1994/H$j) {X. 17 \o$~wdmar
1994 `m nmVrb _m`Vog~ Y
rMm _OHy$a - "`edVamd
MhmU _hmam> _wV {dmnrR> ho g{d{Y_m` (Statutory) Ag`m_wio Amn`m {dmnrR>m`m nXdrYa
{dm`mH$Sy>Z Ambobo AO XoIrb BVa _m`Vmm
{dmnrR>m `m nXdrYa C_o X dmam H $Sy > Z Ambo `m
AOm_mUoM Am`moJmH$Sy>Z {dMmamV KoVbo OmVrb'

_wV {dmnrR>m`m nXdr/nX{dH$mZm


_hmam> emgZ _m`Vm
{dmnrR> AZwXmZ Am`moJmZo _m`Vm {Xbobr {dmnrR>o
am` godoVrb nXmgmR>r nXdr/nX{dH$mg _m`Vm

_hmam> emgZ
gm_m` emgZ {d^mJ
emgZ {ZU` H$_mH$ AmaOrS>r-1394/.H$. 21/94/13,_mb`, _w~B
400032, {XZmH$ 8 _mM 1995
dmMm (1) gm_m` emgZ {d^mJ, emgZ {ZU` H$_mH$ AmaOrS>r-1061/18967/
114 - Oo {XZmH$ 21 AmJQ> 1969

emgZ {ZU` _hmam> bmoH$ godm Am`moJmer {dMma {d{Z_` H$$Z CnamoV
{XZmH$ 21 AmJQ> 1969 `m AmXoemmao Agm {ZU` Ko`mV Ambm hmoVm H$s,
H|$ AWdm am` {d{Y_S>im`m A{Y{Z`_mmao Wm{nV Pmbobr {dmnrR>o,
ggXo`m A{Y{Z`_mmao WmnZ Pmbo`m BVa ej{UH$ gWm, qH$dm {dmnrR>
AZwXmZ Am`moJ A{Y{Z`_, 1956 `m AVJV ^mJ 3 Ad`o Omhra Pmbobr
_mZdr {dmnrR>o `mZr XmZ Ho$bo`m nX`m / nX{dH$m VgoM ^maVr` dH$s`
_S>i A{Y{Z`_, 1956 `m n[a{e>m_`o AV^yyV Ho$bo`m dH$s` d gb
{df`m_Yrb nX`m `mZm emgH$s` _hm{dmb`mVrb A`mnH$s` nXo dJiVm,
am`mVrb godm d nXmdarb ^aVrgmR>r AmnmoAmn _m`Vm m Pmbr
Ag`mMo g_O`mV `mdo.
(2) gXa AmXoemgmo~V {dmnrR> AZwXmZ Am`moJmZo _m`Vm {Xbo`m dYm{ZH$
{dmnrR>o d gWmMr `mXr OmoS>`mV Ambr hmoVr. Am`moJ _m`Vmm {dmnrR>o
d gWm `mMr A`mdV `mXr AmVm `m AmXoemgmo~V OmoS>`mV Ambr Amho.
emgZ {ZU`, gm_m` emgZ {d^mJ, H$_mH$ AmaOrS>r - 1061/18967/
914/Oo {XZmH$ 21 AmJQ> 1969 _`o Z_yX Ho$bo`m Am{U da n[aN>X 1
_`o CXYV Ho$bo`m hoVygmR>r gXa gd {dmnrR>o/gWm `mZr XmZ Ho$bo`m
nXdr/nX{dH$mZm AmnmoAmn _m`Vm Xo`mV Am`mMo g_O`mV `mdo.
_hmam>Mo am`nmb `m`m AmXoemZwgma d ZmdmZo

Xm. a. amUo
Ada g{Md, _hmam> emgZ
{V,
(1) am`nmbmMo g{Md
(2) _w` _`mMo g{Md
(3) g{Md, _hmam> bmoH$godm Am`moJ, _w~B
(4) _hmboImnmb, _hmam>-1, _w~B
(5) _hmboImnmb, _hmam> -2, _w~B
(6) {Zdmgr boIm narjm A{YH$mar, _w~B
(7) A{^XmZ d boIm A{YH$mar, _w~B
(8) ~YH$, C `m`mb` (_yi `m` emIm), _w~B
(9) ~YH$, C `m`mb` (Anrb emIm), _w~B
(10) ~YH$, bmoH$ Am`wV d Cn bmoH$ Am`wV `mMo H$m`mb`, _w~B
(11) gd _mb`rZ {ejU
(12) _mb`rZ {d^mJm`m {Z`Um`m {Z`UmImbrb gd {d^mJ _wI d H$m`mb`
_wI
(13) Ada g{Md, ^maV gaH$ma, {ejU _mb`, Zdr {Xbr
(14) {ZdS> ZVr

dmMm _hmam > emgZm`m Cnamo V emgZ {ZU ` H $ _m H $


Ama.Or.S>r. 1394/.H$.21/94/13 _mb`, _w~ B. {XZmH$
8 _mM 1995 `m gmo~V OmoS>bo`m `mXr_`o `edVamd
MhmU _hmam> _wV {dmnrR>, Zm{eH$ `mMr AZwH$_mH$
146 da Zm|X H$a`mV Ambobr Amho.

nX`wma nXdr {ejUH$_ : _m{hVrnwpVH$m : 29

Вам также может понравиться