MahyuddinKhalid&AshrofZaki, UiTM emkay@salam.uitm.edu.

my
BAB 2
PLURALITI &
MASYARAKAT PLURALISTIK
DI MALAYSIA
CTU553 HUBUNGAN ETNIK
GARIS MASA MASYARAKAT MALAYSIA
Kesultanan
Melayu
Melaka
1402-1511
Penjajahan
Portugis
1509-1641
Penjajahan
Belanda
1641-1824
Penjajahan
British
1826-1941
1946-1948
Penjajahan
Jepun
1941-1945
Kemerdekaan
1957
Pembentukan
Malaysia
1963
2

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
PENGENALAN
2.1
KANDUNGAN BAB 2
2.2
2.3
2.4
2.5
Hasil Pembelajaran
Menjelaskan pembentukan
pluraliti Alam Melayu
Menyatakan kesan
penjajahan dan
pembentukan masyarakat
pluralistik
Menghuraikan
pembentukan masyarakat
pluralistik selepas era
penjajahan
3

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
PENDAHULUAN
Asia Tenggara semasa pra-Eropah merupakan tempat pertemuan pelbagai
tamadun dan budaya utama dunia yang didorong oleh serampang tiga mata iaitu:
Ketuhanan (God/ Gospel)
Kekayaan (Gold)
Kemenangan (Glory)
Kerajaan Majapahit dan Srivijaya yang mengamalkan Buddha bertapak di
Nusantara sejak tahun 700m.
Kerajaan Maritim Asia Tenggara menjadi pusat pertemuan pelbagai bangsa pada era
Zaman Perdagangan pada abad ke 12M-14M.
Melibatkan interaksi pelbagai budaya seperti Arab pra-Islam, Hinduisme, Buddhisme,
Arab Islam, dan Eropah.
Kesultanan Melayu Melaka diasaskan pada 1400m dengan kedatangan
Parameswara dari Srivijaya.
Melaka menjadi pusat kemasyarakatan dan perkembangan Islam di Alam Melayu
Agama Islam membawa pengenalan satu idealogi yang rasional, radikal dan progresif
dalam aspek kehidupan pemerintahan dan pentadbiran di Alam Melayu
PLURAL &
PLURALITI
4

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
PLURALITI & MASYARAKAT PLURALISTIK
2 konsep utama ciri-ciri masyarakat Asia Tenggara:
Pluraliti
Bercirikan semula jadi, tanpa
paksaan dan fleksibel.
Masyarakat Pluralistik (plural
society)
Bercirikan pemaksaan dan
perbezaan.
Pluraliti budaya di Tanah Melayu merupakan hasil
pertemuan dan pertembungan budaya besar dunia yang
melahirkan fenomena sosial yang Istimewa di Alam Melayu
PLURAL &
PLURALITI
5

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
PERBANDINGAN PLURALITI & PLURALISTIK
PERSAMAAN
Mewujudkan masyarakat pelbagai bangsa seperti
Melayu, Cina, India, Eropah dll
Pluraliti
Semula jadi tanpa paksaan
Sukarela mencari
kehidupan dan kekayaan
Disertai ahli keluarga
Menjamin ketenangan
pemikiran dan perasaan
Pluralistik
Secara paksaan
Demi kepentingan
ekonomi dan politik
Inggeris
Tidak disertai keluarga
Tidak pernah melupakan
negara asal
PLURAL &
PLURALITI
6

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
KESAN PLURALITI & PLURALISTIK
PLURALITI
Mewujudkan interaksi yang harmoni
dengan penduduk, alam sekitar dan
sistem
Sanggup berkahwin dengan
penduduk tempatan
Mengamalkan budaya seharian orang
Melayu
Amalan dan adat resam pendatang
diterima oleh penduduk tempatan
PLURALISTIK
Gagal berasimilasi dengan penduduk,
alam sekitar dan sistem
Mewujudkan kelompok masyarakat
dengan sistem tersendiri
Terasing dengan kelompok lain
walaupun di tempat yang sama
Gagal mengenali antara satu sama
lain
PLURAL &
PLURALITI
7

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
GARIS MASA MASYARAKAT PLURAL
Pluraliti
Kesultanan Melaka
Tanpa Paksaan
Masyarakat
Pluralistik
Penjajahan Eropah
& Inggeris
Paksaan
Masyarakat
Malaysia
Kemerdekaan
Pluraliti Baru
Kedatangan
Penjajah
PENJAJAHAN
8

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
PENJAJAHAN EROPAH & INGGERIS
Portugis & Belanda
Kuasa-kuasa
Eropah seperti
Portugis dan
Belanda
menekankan
penjajahan
berbentuk
Imperialisme di
dalam misi-misi
kedatangan
mereka
Pemisahan
Titik pemisah di
antara pluraliti
dan masyarakat
plural ialah
dengan ketibaan
penjajah Inggeris
ke Asia Tenggara
khususnya Tanah
Melayu.
Inggeris
Inggeris pula
menggunakan
senjata
serampang dua
mata di dalam
misi-misi
kedatangan
mereka iaitu
penjajahan
berbetuk
Imperialisme
dan
Kolonialisme.
PENJAJAHAN
9

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
IMPERIALISME & KOLONIALISME
IMPERIALISME
Menjajah secara fizikal;
kekayaan muka bumi spt
bijih timah dan emas
diambil demi kepentingan
ekonomi negara mereka
sendiri
Imperialisme British
membawa masuk buruh
dari China dan India untuk
mengusahakan lombong
dan ladang getah
KOLONIALISME
Menjajah secara fizikal &
mental. Memperkenalkan
sistem sosial, politik dan
agama mereka kepada
penduduk tempatan
Kolonialisme British
berjaya menjajah dan
mengawal kehidupan
masyarakat peribumi yang
ramai dengan jumlah
mereka yang sedikit
PENJAJAHAN
10

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
PLURALITI ALAM MELAYU
Masyarakat
Menetap di Kepulauan Melayu atau Nusantara dan berpindah-randah dari
satu pulau ke pulau yang lain dengan bebasnya untuk berniaga, berperang,
berkahwin dan sebagainya
Mewujudkan unsur akomodasi dalam kehidupan bermasyarakat.
Diplomatik
Wujud hubungan peradaban antara Alam Melayu dan China serta India
Mencapai zaman kemuncaknya pada waktu pemerintahan Kesultanan
Melayu Melaka
Keagamaan
Alam Melayu terkenal sebagai pusat penyebaran Buddha di bawah
pemerintahan Srivijaya
Konsep Hinduisme dan Buddhisme dari aspek sosial dan kebudayaan seperti
adat perkahwinan dan soal pentadbiran negara.
Ilmu &
Pemikiran
Epistemologi ilmu pengetahuan Alam Melayu berasaskan metafizik (alam
ghaib) dan animisme.
PLURALITI MELAKA
11

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA
PEMERINTAHAN PERDAGANGAN
Perlembagaan Melaka dilaksana
berdasarkan Islam (Kanun Melaka &
Undang-undang Laut Melaka)
Perdagangan rancak hasil sistem
pemerintahan terbuka dan
pentadbiran pelabuhan yang sangat
cekap.
Zaman keemasan dan kemuncak
keagungan kerajaan Melayu.

Panglima dan laksamana Melaka
proaktif mengawal keselamatan
dari ancaman perompak dan lanun.
Tempat pertemuan pedagang (The
Venice of The East).
Tahap keselamatan yang tinggi di
Selat Melaka.
Pemerintahan diplomasi & terbuka. Kepulauan Melayu terkenal dengan
rempah ratus yang dianggap barang
mewah.
Sultan/pembesar mempunyai misi &
visi yang hebat.
PLURALITI MELAKA
12

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA
KEPENDUDUKAN KEBUDAYAAN
Proses penghijrahan berlaku
secara alamiah/ semulajadi tanpa
ada paksaan.
Keterbukaan pemerintah empayar
Melaka
Para pedagang tidak memerlukan
pasport & visa sebagai
pengenalan diri.
Melaka maju sbg pelabuhan utama
dunia, hasil rempah ratus sebagai daya
tarikan, keselamatan Selat Melaka
Interaksi aktif di kalangan
pelbagai bangsa dan kaum di
Melaka.
Melaka menjadi kota metropolitan
serta kota multi budaya
PLURALITI MELAKA
13

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
MASYARAKAT PLURALISTIK ZAMAN PENJAJAHAN
PRINSIP
Pemisahan negara dari agama:
Pentadbiran negara oleh penjajah; manakala hal ehwal Islam dan
adat istiadat Melayu diletakkan di bawah Sultan.
Ini berbeza dengan sistem di zaman sebelum Inggeris di mana tiada
pengasingan kuasa berlaku kerana Raja dan Sultan mempunyai
kuasa mutlak.
Pengagihan kuasa:
Kehakiman, Eksekutif dan Perundangan serta Federalism
Wujud sistem persekutuan berlapis (Persekutuan Tanah Melayu
dan Persekutuan Malaysia)
Setiap pihak hanya menjalankan bidang kuasa masing-masing dan
tidak boleh bercampuraduk.
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
14

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
MASYARAKAT PLURALISTIK ZAMAN PENJAJAHAN
DASAR
Ilmu:
Ilmu kolonial yang berasaskan sains moden yang bersifat rasional dan
saintifik telah mencorakkan dasar-dasar pentadbiran, ekonomi dan
pendidikan penjajah
Pentadbiran:
Sistem pentadbiran yang memisahkan di antara negara dan agama.
Ekonomi:
Berubah dari pertanian sara diri kepada sistem ekonomi perindustrian dan
perdagangan (sistem ekonomi kapitalis).
Pendidikan:
Dwi-sistem iaitu pendidikan agama dan pendidikan sekular.
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
15

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
MASYARAKAT PLURALISTIK ZAMAN PENJAJAHAN
SISTEM DAN STRUKTUR
SEBELUM PENJAJAHAN SELEPAS PENJAJAHAN
Sistem kerajaan yang
mencantumkan kedua-dua aspek
agama dan negara.
Pemisahan di antara agama dan
negara iaitu
Raja merujuk kepada penasihat
agama untuk membuat keputusan
penting negara.
Negara ditadbir oleh pentadbir
sekular dan agama diletakkan di
bawah kuasa Sultan-Sultan Melayu.
Agamawan dan raja saling
berperanan di dalam sistem
kerajaan tersebut.
Kerajaan yang peranan agama dan
negara saling bertautan
(KERAJAAN).
Kerajaan yang telah memisahkan di
antara negara dan agama (kerajaan).
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
16

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA
POLITIK PERLEMBAGAAN
Politik dipengaruhi aspek etnik
dan mengamalkan demokrasi
secara berkesan
Sumber segala perundangan dan
panduan asas kepada pelaksanaan
sistem politik.
Kerjasama parti-parti politik
Parti Perikatan (1974).
2 peringkat kontrak sosial; Pertama:
Zaman Pluraliti
Kedua : Zaman Masyarakat
Pluralistik
Hubungan lebih bersifat
utilitarian dan hubungan jaringan
silang budaya merentasi etnik.
Zaman Pluraliti: Antara Sang Sapurba
dan Demang Lebar Daun
Zaman Masyarakat Pluralistik:
Antara Kaum-Kaum di Malaysia
Dasar-dasar kerajaan
mengukuhkan kerjasama dan
hubungan harmoni antara etnik.
Perlembagaan berlandaskan kontrak
sosial antara kaum
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
17

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA
PENDIDIKAN
Zaman penjajahan British terdapat 3 peringkat pendidikan:
Inggeris ; rendah dan menengah
Melayu ; rendah dan agama
Vernakular ; Cina dan Tamil
Sistem pendidikan kebangsaan pascamerdeka berasaskan
keseragaman kurikulum
sukatan mata pelajaran
orientasi
Penyata Razak (1956) dan Penyata Rahman Talib (1960) bermatlamat:
Menyatukan etnik-etnik di bawah satu sistem pendidikan dengan menggunakan
bahasa pengantar tunggal
Akta Pendidikan 1957:
Sekolah pelbagai aliran dan pengajaran menggunakan bahasa ibunda
Sekolah Cina dan Tamil wajib mengajar Bahasa Melayu.
Pengajaran subjek tertentu seperti Geografi dan Sejarah yang berteraskan Malaysia.
Kurikulum tidak lagi berteraskan negara asal
Dasar pendidikan mempunyai matlamat jangka panjang dalam membentuk sektor
ekonomi di Malaysia.
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
18

e
M
K
A
y

eMKAy
PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI MELAKA
PLURALISTIK
PENJAJAHAN
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA
EKONOMI
Mengamalkan sistem ekonomi dualisme:
1. Sistem ekonomi moden:perdagangan dan perusahaan moden, tertumpu di
bandar, pengurusan dan organisasi moden
2. Sistem ekonomi pertanian; komoditi padi dan perikanan, tertumpu di luar
bandar dan didominasi Melayu
Rancangan pembangunan ekonomi negara digiatkan bagi mengatasi masalah
sosioekonomi dan sosiopolitik.
Rancangan pramerdeka
Rancangan selepas merdeka
Perancangan dalam DEB
Dasar-Dasar Pembangunan Negara
Dasar-dasar pembangunan negara dirangka bagi mewujudkan keseimbangan
ekonomi.
Bagi mengatasi masalah sosioekomi dan sosiopolitik
PLURALISTIK
PASCA MERDEKA
19