, ' T

80

QVAESTIO SECVNDA:

DE D E 0 AND E. V S SIT_ TOTIJ/S Qjl"A!.STIONIS.

SVM.M4

N T E (2 r 4 M D~ Thorn. d~ patqra diHip~eiu(que attribqti~ dj{puta.re incipiar, p iZmittirin hac ~u\'l:llione, id quod omnibus maxime necelfari"1TI eft) fcilicer cognotcere Deum efle, Iicet enim nulla fcienria prober ~ ret{ prefupponar fubiecru fuum quoad an ej}, ramen quia fides rradie Dcum effe, & ad Theologiam ,ufn fit (ap~entia perrinet rellecter~ Iupra fua rrincipiadefelldendo, & explicando ,iIla. ideo pordl4gere de peo quoad an ell explicaado , & defendendo ~ id ~uod circa iihrm a,rtiCl1-,hirntradlt fides , que tradit Deurn elfc; non 9..llQlnodecuQ19ue> fed yt Authm- LUpernl,.l:ut~js~~ b~QOIl probar Theel ogi3,feq Ll,lf'poltit, & up Iicar.De Dee vero~vt.c:Lt a,ij~or o.atutt:9rQbar Deurn elfe non ex proprijs J fcd rationibus

~.::, ~, , ' ,', accepris :i lll~apbilicaJqtl4,stameq corrigit) & ptrfic~ Theologia,

1,g iwr Jn h*qua:ll. duO iarendir 0; Th? f'rp.?*'P,d_r;clar~re·q~Qmodo poifir cognofei i nobis , quod Deus fit. Secundum ipf:tS..det1JOl1O:ratloo,e:! ~ ex~~ntla ~ t:[aQjt, Prrmum declarar arricul.primo & (ecundo pro eederu inter dus dttdu<l, contraria, quidap'l·ep.imP9flUflt itaede aororiurn, & man ifeffum ) quod Deus fit t quod non {oI urn fir per Ieuotam Iecundem f~ (ed etiam quoad QOS , ita vt non foium per difcurfurn.aut Iup)iDGro ditcurfu, fed etiars ftne di Icur(uJit ooaI}ifefturn De.miie.Ge. A:l1j quod Qeqqe eriam per ditcarfum pome cerro cog n ofci De am eire. D. Thern.autem media via. 111CeQit1' &; oflcQQi t aanc verirarern Deurn efle , fecun~lll fe,& ex vi fua fundare propofitioaeper fe o,ot~nq tame eff~ per Ce not~J nobis ex vi tola rerrninoru efle

, ~~m,e.fl demon(l~ab!le per ~i icurLu~~Gtl q,flid_ea pdori,~ui~ non darur caufa ralis e xifienti:f,{ed Deu~.ipr~ efl; a (e,!eda pofeeriori per eftccrus. SIC ergo art, pqmo'o~endtt hanc verrtatern Deus eft: non elft: per te noram tl,obis,[cd recundw-q fe.ln ar.a.ofbendit elfe<iemoftrabdc:tri a pofleriori.Denique in art, tertio .proponir ip{as: , de monflrationes.Litrera aurern, & rationes D. Th. eXf'ili;ap~ runt difplltatlOne (equenu.

DISPVTATIQ III.

De DfiiJ a" fit .

ART I C V L V S I.

.;1.nfit per ft no/UHf )I;Jrum ejIi, "Pel dermtt}lri1Me?

SvpPOl1imlls.ea,qu~ ~l\ Logica q.25 .tradidimus,'

de propofirione per; (e qor~,8I; quomodo rcde Qiuidatur in perfe not~ (ecqndu eel &l1,obis.Quam tame diuirione n6 adrnirtit Molina IUc ar.r .§.adda- B mll~deinde}vbi exifl:ima,t'n6 dari pl;"~po{itjone perfe not;l, qua': non fir etia nota nobis, Ioquedo proprie

de propofitione prout elt in mete.vel in voce, licet

in ipfis. rebus, qua: proprie no potluncdicipropotitio.nifi prout ifiis, vel iJli!i; terminis, [ttl coccpril. >

app rehediitu r, vel fignificimr ]poffil:; did ,quod aha propotirio cO: perfe nota lecunJQ (~ alia nobis.fed

hex: e il toq l:i imp rap ric, furnedo [e p 1:0 ipfa p ropo-

A.'· pofitiene , tia;c fuit fentenna Molina:- fequenefs in hoc Scorum ,

C;:;ICterii [10,510co citato.S; hie iteru dicirnus D. Th. locuni fuille.in illa diutfion,e de ipfa propofirione obiectiua, feu de ipfa vedt;,1,~e ,qu~ quidera fundarur in rebus, qua prQprim~e dicitur propofirio.ficut & veritas,no quidem (Qrm.alts ~ feu figo.ificatiua.Ied obieaiua,propofitiQ ~~1tI formalis runt ipli '=~!'I~cptus,feu voces iignific:a,o,tes: enunnariuejpropofirio aure obieeerua ell: ipfa veriras rc:ru,lqLl:.t: eO:

obieCl:u, ralis enutiationis,& h:Ec.eti~ vo.catur .d>po liriq 9..~¥enus eft immediatu obie8:& propofinonis eniltiatis.Igit4rO.ThJoquitur de propofinone per

fe nota c;ll?ie{1:iu~ > 9~a loquitur de ip(" c6ne~one przdicari, ~ fubie~~,iq quafiidarur, q. pr epofirio aliq~a fit p~J;' fe nota abfolure Ioquedo, idefl c~reS" media probatj~o,qll~do'(idelicetprzdicatii CDUCnit irnm.ediar~ fubie~o J & p.e:r (e idelt fine aliquo ~ medio & ralis conexio predicari, & fubieai JPprie Iumitur ex: ipfo obieao,&; fudazur in jp[o.Sed quial,,'~'

ve ri,.:a s 1 i :r c:' - ,..;.;!"i

Difputat.Ill.

vcritas ipra obiectiua non appJicaturj&Il::ranife{ta:: & -rur nobis.nifi mediantibus alrquibus temlinisHdi eocepribus quiblIsp-r0F'ofttiofotmati$~6Ibt, ideo l1ecetfefuirdiuider.e propofinonemexpane veritatis a biecri,leu (:onntxioms:prxdicati, & filbieai

. jn per Ie nodi fecundti fe~&nobis, quafi in Verilia'te "per fe ~.ot.a: ex parte lui ranui , ve ~ eria ex p~tte.ap.. pli~a~orus. ad nos j rcqumrur erurn ,qnod ipfa ap-p\icatlO tahbus terrnnus ttat,& manrretlerur, quod

dihr termini omnibus non , & non, indigeanius difcur[u ad cognotcendum figniiicatum eorarn qnid

ilt) -fi enim non fit ita norum rd quod figDiheat ali ... -quis terminus "uon poreri[ veriras conHa~s ex illo

· efle immediate per te nora, red prauio aliquo dill..

- 'curfh manifeitanre terrnmos . Propri~ ergo porefl

- iuucniri in propofirione obiectiua veriras per .Ie

.nora.idett de Ie medio probariuo carens, &tamen -B non lignifican teruunis ommno per Ie noris J & wi: non edt pie notu nobis,iCtlin applicatione ad nos.

Nee r~ten, quod propotino non conueniat rebus, vt raaterialirer Iunr in te, red prout Ggl'liticancur in apprehefionc.dicirnus enlm, quod propofino obieBllla-conuenitrcbus no folum , vt funt actu apptehcnt:-e,Ced vt (not app rehenfibilessfic enim cc:>nlh.

· tuunt obiectum per rnodum veriratis cornplexe ad quam rerminari potelt ennntiatio • Ern manifefie-

· tut per rerrninos per Ie, & immediate omoibus 00- tos.illa ve ritas erit per Ie nora etian I nobis, fin minils non eric nobis per [e nota, Heet dieatur per fe

· nora iecundum fe.quia habet furficiens fundamen.rnm in ip ta immediata connexio ne predidari, & fn· biecti.vr rcdda.tur'bnob~ petfile nota. dummodo eer. C

minis conuenicnti us ugm cetur .

H~ jltPpoji1is duo prWlO, Deurn e1fe,efi: pet (e notum .' [ecllndum [e) non aurem nobis, & huius tel oprimam rarionem atfert D.Th. Primam parte eonc1ufionis nt"gal1t,qu! no adrnirtunt dillincticuem prC!· Iaram propofirionis per fc nott nobis.Se lecundum Ie.vr Molina,&; Scorus. Secund am vero partem negat 11.Vazq.hic dillJ.19. cap. 5", qui reijcit rationem D.Thom.&dicit haetenns Don :;:Ire taris probatam fc:ntemiaffi,qua: docer hauc propofitioncm DfJJ5 eft] non effe per 11: noram nobis. Sed ramen conclufio probamr, quoad primam parrem. ~:1po(tgLlal11 cognokmlLls a potleriori de natura diuina qui_d

fit, eriam cognotcimus , quod cxiltcntia eli- pr.edi- . catum eflenriale Dei, ill hoc cnirn dHlingl1itur ab enre creato.quod exiltentia non ell: effenrialis cre- '0 arura.elt autern elientialis Deo, ell cnirn Deus ens

j 1e,& actus pums ) & contequenre r ex vi dTentia-

lis rarionis It::e exiltens . Ergo opporter, quod hoc pra:dicatUlll exill:c:nti:_e ~fft:nti:lli(cl' , & imm~dia~c cOl1ueniat Deo, & cOl1icqueurcr non per allquod medium iIJi conllcniet, (ed per [e immediate] (eu

per [e primo, ql1ia conuenic dlenti:1lirer inqllan~ rum cn cos diuinum , & in co in quo priUlo , & per

[e dilferc ab eme creato .

DIces: Cur non dicernr, quod exifl:entia eft propria paffio De] ] & quail attributum Pta:fLlpp~ntn__s . e IT e ntiam, aut t:tn gua: modus eiu S no n vt p 1<£ dleat.u I eH~miale~& fie [e hab;:.bit ta.lIqua~ vnum ex attn-

~

c : ~!! ~ ;~~~~:'.~

,.1 L' ~ . ,r .

. I} .

b;ltisdiuiniS}in'quibtls,vnum pet·a;liud,detnonO:ta-:ttlrjipfa aureamaeuradinina fdlRm radicalirer eric .. ~'exit1e!1'Slecllndilliite~' Rejp.hoc efw ornnino imp of. -fibile, quia non potdl-'concipinatlira diuina in il ..

· J10 conceptu.in lluO prirno (Mlingllitur abeute ere ... -aro.nifi concipiarur , vt actuspllr1lS non {alum ra-

· dicaiiter-fod eriarntormalner, quia repugnar con'CiPI aRum pururn, vt in potentia exiftentfj!& no in

· 'actu>~o qu-odexcludlr;omnem potennaliratem , & explicat omnem adualirarern vfque ad vlrirnam, Iiquidem efk infinira acrualitas; hoc iplo quod efl: adns PUtL1S. Ergo cum exiftenzia importer actuali'rarernentis fecundum vltimurn actum , repugnar, qued in concepm aCtus puri iuuoluarur exittentia Iolu in potenria.Si allte in IHo primo ~ &; magis ill -radicali coeeptu attus puri, & entis in creati aCtu efl: exiflenria,& non rn potentia,ergo exiile nri a in ... greditur primum conceptllmeffentialeln, &0011

Iolurn attriburalern Dei.de ratione autern dfentiali aEtils puriefl ita cfle in aau, quodnon poffit magis efle in aCt-u,cum fit [ummus adus , Secus eft de alijs attribucis , qU;I: folurn explicant perfectiones particulates non autem ipfam adualirazern eutis, ficur exiftentia , 1fta enim cencipi poflimt , vt COndiltincla inter fe,& quod vnurn.ie habear.vr radix, -feu ratio alterius , ficut immurabiliras eil: radix ~ternitatis-, intellectualiras voluutatis , eo quod concipiuntur ran quam particulates perfectiones,. -quarum vna non confi-ituitut per aliarn , led potcft fc habere, vtradixalterius , & ramen in.conceptu afrus pun ornnes jjhe perfectiones non radicaliter , fed actualiter includunrur > -licer non temper explicentur , eo quod aitus purus complectirur omnem perfedioncrn.quia infiniras eft, & includit .illas in artu, quia non nifi actus ell-, vnde non potell Cuper addi alrquid actui puro , quo amplius perf ~ ciatur .quia fe ipfo.Sc ex vi Iui erfennaus conceptus Iumma perfectio eft .

Sec~nda pars conclufionis de ratione D. Thorn, manifefle confl:-a.bit, tum explicando rationern D. Thorn. rum impugnando rarionern aUaram i Par, Vazq.turn loluendo difficulrarem eius, Rano ergo. D.Thom.ell: quia in hac propofitione Deus eft, ar[urnirur terminus non comrnunirer omnibus notis, fed ad cuius noririam peruenitur-poft 10ngnffi difCUdlUTI. Ergo non p;;m:!l- illa propofirio efie per Ie nota quoad 110S. Anteced. en: cerrnm , quia no .. mine Dei.non Iolum intclligirnus nobiliilimum eus in linea creara, idea nobilifiimam crearuram , red ens nobiliffimum extra ornncm ordinern crearu .. rarum.Sc hoc ens nobiliffimum , & [llmmum in altero ardine, non efi per [e notum dad, & fine difwrlu, vnde, & multi illnJ negauerunt,dixit mil" il1- Jirie1ls in corde frIO noll eft Del~. Ergo [olum id efl: notum fapientibus, idefl- dilcurrentibus, nOll fapiens (::l1im, (ell infipiens ncgauitilIud) reqlliritur ergo difcurfi1s.Qgod caim in ClubS non detllr proceHus in ionuitl1m,ve1 circulus in caufando, no ell: ita per [e notum ante omnem di(clldLJm,iicllt illud principiuLD,omse tatum c~ maiu5 fM ftrr_tc, vbi Wtull1,& par: limt res [en[u notJJIil'l1~, & lO 111a, quodllbn eft ~yel v_o

E e es1~

, - Prirnre Partis .

',If,all'nmuiltur t~rAAnj 11:~hifllifcllrui 3 *' il}t:~ll~.,., Ii fpJp prQb~q~o confiimicur rann P. Vazq. red vis

.: €hu fcilicer ems, ~ Qlin 1;!1l&2'~ j~4 ~~Il!i p~QPQH~~Q~'. -pr9bitiQws;Jq id pr~ci~e reducirur, quod quandQ:",

· atsex ~"Ublls t«roini$ COlla!Ul~¢l~ qlw¥i nq~ ly:qt j,;qmq@lnJiget;llrdilcul'fu) &.probarione ad .OQ:-

ptlr fe nOlie.At ~f~ ilIt;! termim-!~>p'eljl',quMeq4s f-v- ·gt19fC@H!-iUnl jli~luem terrninum alicuiusp roPR(i,.

flUical eas rYWl! g~~m qfdin~rp~re~M~4qJ. - J:iplli~ impoiliblle dl, quod ralis propofine fiq;l~i"

}K,1l !;outh,t nOP'lS per t"'lfJ.tQl ~ nfl1"~ II~ .v~ pmn~ - 1~, ~ ilmn<::d~atG uotaex viillorum rerminerusq,'

.' ecnceprionis im~I~I!a:u.s, ~i (oli'Jm CQIlPPlC DlHlI; . . 'ql-lallmPlt;nQlq;pr~di, arum in re illi COil ueuia r im-

obieEtillU prOpfJrtlOn;JPllll hpJ, ,qqo4.'llt ~ll~ ;~rf;!!.,.mecliil;te,&: ~lrencialiter.Et in h&:: debet'Ponm:.).'d~~

tLltP) & P ro ill!" P ~i~ Jl~ ~~!9~ f;Qllt~!~C, B.:; J1l ~9'" tOE il- vis p rpbllrionis,&. hoc tacit ratio D. Tho. qpiil'

(fiulIi,nOH a.tJtttffl ~£a P~!;III~ H~IJJ _I)tl!1S • QLa,r~ not! quando ignoratur tubiectu alicuius propofirionis,

poteft e~ rola exrlj~~n~n(: ~~pfll.J)gnIIR ~'Wl; omne ita qLJa.J non porl=it manireftari rnli p~r diicurfum,

Iliu;urlu.m f4d;a, 8e ~¥ iola hgmftqnoqc ~lll\ls 1)<r impQffibll~ dl,ql~Od ann! omnesi dircurfurn iX im ..

olilljsv~deri quomQa.() HH ~qt:rH:jfl4ter J ~ irnrne- 'ffifdiatfl intpettioll{: t'mllinorl1'Qgno(~atur .ej ~,?:'"

· diate ceueaiar Iall; Fr;e~i~atjj. • C9~tellp.~llt1.i1! v~rilull'nir~ tale pl'1Jdi~atu, fiue diC£urU1S ill:c fQrm~tur

· probarur .QUj4 illil propQfjtip 1l9R pp~(,!r~ ~tI~ pI<rt#- tlx etff~i.bl.l~,£i~ non}fiue terminus ille 'QunQtati .. nota quoad nos , d~ qll!l- pojfy.J!ilJl~ .hiW~r~ <PNY;l..mue lolum cognofcatur , & inconfufo, fill~ noa quodubitatieneul. ~ vel d~~mn nnptljl' ~ qLJa: m~~gefl!: Smo8ocuIPq,; eaim id fiat,fi non patdi nif p~ m{ ..

tllllj rcrcli{wl'fum,i;: PfQbMi p~r ~I;~q iJWWIlUJ" .£urlum contlare nobis quid fir ijiud [ubi¢aHm,bQ~

[edquandiLJ terrpinus aliquis IlP. ~tt.1l0tLj§ p~~ 1~lh jpie nO potflfl fine difcurlu, & per folam in'p~tdQ:-

j~tm,n~qu~ pn primilS ,=,orn::eprj.~Il~!) 11l~~JJ~tt4s)ne~ . mill terminorumeonflare quomodo tale pra!Aica.

Icimus, quid fir qUD!qu~ per 4i/p.lfIu'1! IQ ilmllg;1'" tum couueniaeerlerrtialirer tali fubie8:o, &; qu~rp

{llU5,ergo seper PQ{lUmu~ d~l;>inl:re all dI! ~l~ Pf~" _ -proporrionem habeat erga illud , Et Iic conllat de

dic:.ti, cenueniarex (01;1. lutp~@.:i:om: t~rrmnonJm. .effip~.tia rarionis.D. Thorn. ad quam nili redru;an!r

Ergo ina p1"DpoliriQ 1)0 p?t~~l p-o.pj$ ~ffe p~r (e ~Q':" -{'ariD Yaz.maner inefficax.

tll,indtpen.clmtt.r -'!b omllHUL.::urLn t:OlMmt~ ~futWiJ.,.Et e~ bac Ioluitur obiectio Vazq.conrra illa, qui.a tiOflCIll',& jgnofllf1tii cfrmlnOrt)ffl , j?q«:Q- ~rgo !<J.,. . belle fiat aiiquid efle per fe notu!lict:t non cocipiatttl! an illud pracdicat.m q:)nt}~ni'lf ijl! l#P~OatUr quiddiras eius , vtPate~ in ilio principio j;:pmq-

ignvrll1ria euim [ubie~i rac~t igWJr~t! IWnll~Hj~.n,. niffimo , OEdlibet en , vel non eft, in quo conrinetur

eiaJ'n pra:dic ad erga rale lub~~¢i~]Jlh IAAor~W en.lIn Angelum eat:, vel non elft!, Demn e1f~ ~ vel non enCt ~

quj.d fir fubicaw ~on[equ~t~i' igtJ-Qf.~r qll;lm. PN~ . 'l'ttulIlque enim ell: pede norum , arramen not] ha-

lJortionem habeat adt~~ prlJl?l.C~uJl1, ~c rales .. bemus conceptum qniddirariuum Angeli, vel Dei,

propofltiones toh.J[lllijntptF~e n~~~ ~Pltllqp1Js)!4 . C01rfirm. quia nee nos formamus concepturn quid-

dHlpp,::_-.{i ~ a lilpi.elltiill':_j_J dlICt!!"~ u~ ~(H!l!fiij! fWlu.. ' C drratiuum entis vt fie.nee de I pi rim alibus forrnatur

Jure iUllt per te nQt~ ex lol~ c¥pb~~qQfle f~r$H1Q,,"' . conceprus quiddicariuus etiam apud Iapientes , &

rum auce o mncm di!CUrii.uH ,iil;'m qlJJ)d incor- ramen apnd ornnes ell: per Ie noturn de enre qllod

?orUia non funt io.Ioco, 'lei Al~g~lns el] #nell~.. ell.vel non ell, & de fpiritualibus ell per Ie norum

lti!~lls . apud tapientes.quod non runt inlcco.Ergo ad pro-

Secrmdo probarur ex deflructioae ra~i0l1!s.Cjua P, potirioncrn per te noram non rcqtlirirurconc.eprUl)

VaZil,t'lltat potle demonflrari, qupJ non elI: per ie - quiddicariuus fubicfh .

flown' Dcum ellc,oIllitf .. ratione D.ThQm,quia ~ ut ReJpol1dcmr, quod propofiziones per [e nota? fimt

cognofcimns Deuhl pel' conceptum ab (olurum fi- in duplici differenria.Alie qu£ conltanr derermina-

ne ord.ne ad crearuras.vel per conaorsrronem , & to fubieB:o.&prxdicato > alie- que conftaru predi ..

erdinem ad illas.l-rirao modo nee probabilitcr.nec cato ditiuIlcw,vt efle, vel non efie, & tunc cOlidera.

'~rto poflurnus cogrcfcere.quod Deus lit, quia rll~ Qum ct1: an illud ditiuncturn.quod t'er modum pr~ ..

[ern conceprum de Deo non habernus in hac vita. dicati ponimr.fit iea comuue ,quod omnibusfir per

Secundo rnodonf pollull1us cognorcere Deurn niG [e notum.quiaconfiatrerminis cornmunifiirnis, fi·

per dikur[um, {cdicer ex cre2turis allurgeudo ad Cut funt cITe, & non elfe, & ad tales propoiinones

lp[um.& !ub concepto qUildam wnnotaduo, vr rub non rcquiritur,quod concipiarurquidditasfubiefri

GOl1cepto Domini, vel Princi2is]& huiufmodi, ergo. D decetminati,(ed eo modo quo requirimr ad verifi~

!lOll per fe dl: notl.l1n nobis, led ex dj(cnr(u • & per candum calc Jihun,9:umjverificatl1r :lutero, Ilue C04

:liia:quod autem per aliud innotefcic,nol1 efi per Ie gno!C3mr qUldditas [ubicai JeCl]ndllm rarioncm

notUrn nobIS. Cce~en'nJl h~c ratio nOll habet aliaOl parricularem ,llue feclInnum rationem commune,

vitu,qnim ratio D. Tho11l.ncc aliud probar ] qn:im eodem eniITll11odo etl: capax illius comuniffimi di~

id Guod eius ratio ltlpponir. Nam Diu· Thom, fiUllCb,ici lieet ene, vel non eae Dellls, vel Angelus,

[lJ.pponit,quod in hac ptc)politiont Deu.s r]f, ilk ter- vellapis,vel ens,vd nihil, de guoCllmque enim ve-

miuus Dcu~ , non en immediate. & in Ie lIotus ,fed rum eit dicne,qilod eJl,vel non dr. Si vero prxdi ..

mediante cEfCllr!Ll, qui vtiquc difcurflls ex dfeB:i- Catum primo modo fe babeat, fcilich qnodfir de.

bus deducitur,per quos deuellimus in Dcum,& ad tenninamm. & determinato modo conueniat fu~

111t1ar quoru Deum cognoki1ll115. Hoc llemo ignv- bieCto, vel {i {it dillundum tale, quod no niii deter.

T3.t] nee Diu. Thom. ignorauir cum il'lart(c. 3.de... minato [nbietl:o conueniit, tUllC fi quidditas {h .. ~

Illoll{het cxdfdhbus Dt:um dre: & talfll;'l1 in hoc bid!:i nOll cogno[cirur faJtem [ccundurn eam

. :~iO~.Ai

"~'~t&:~

,rationem,qua proportionatur tali pradicato , non A. dee rermlnos.quibustalis propofitio cottiht,S£di..:

potelt propolitio Ilia erie per Ie nota quouique ra- rigicur in illos, vel in alios. Si in alios-, non eft circa.

tio ipla, & proportlo talis iubJecll ad illud prrecU;.. propofitionem de qua loquimur.mutatisenim ref';'

catum Lognoil;atur,& Ii hoc fit per difcnrfum, non mrnis.teu concepnbus.muramr propofitio. Si in il ...

pottH: propolitio illa effe per it: nota, uif difcurre.. los,ergo llJi fhm nori nobis, & fie lila propofitiond

ri, vel Iapienti.non autern abtolutc omnibus. {Olll erit per fe nata {ecundltm fe, fed etiam quoad

.Ad cQf1~nMtio1Jem relp. non re quiri, quod de fpi..:. nos.Collfirm.! .quia rariolz.Thorn.aur nihil pro bat,

ritualibus formerurproprius , & immediatus con- aut nirnis.Nam ex vnaparre iequirur ex ipfa, quad

cepcus.Sc quiddiranuus.fed uuticir.quod.irue lliga- omnrs propofirio , in qua przdicarur de Deo ali-

eur quid nomine IjJiriLUa'lllm riguificemr.tei; quid quod artributum fitper te nota Iecundurn Ie, fiqui-

res lpiritualis iir.fiue coceptus.qai de ilia forrnanrr dern omnia attributa effentialirer coueniunt Deo,

fit proprius l11lLIS,G.Ue app t'opriatll~,& cum conso- & time Idem cum ipto.cum ramen videamus vnum

tatione ad aliud.vel ad mttar alterius formatus , ad demontl:rari per aliud , atque adeo non fimt per Ie

quod tamen non peruenirur llifi per difcnrlum , & nota.Iicut cum demonflratur ererniras per imrnu-

ideo dicuntur jUre propotitiones per Ie note Iapi- tabilirarern • Ex alia vero parte, neque edam fapie.

entibus.feu dli[curn:mibus . De ente vero ill cornu- tibus viderur effe per Ie notumlreum efle.quia nul ..

.ni facilius fonnacur conceptus quiddirariuus ~ quia <S Ii (apientes habent concepturn quidditatiuum , &;

.quiddiras illa eft valde contuia.cc communis. proprium de Deo.qui vero per FIdem Deum min ...

.. D,[a jecu.ndO: non repugnat dad propofitionern .gunr no immediate cognofcunr Deum eife,lfed per

per Ie notam quoad nos de Deo, vt contento in ali", medii! authoriraris.Sc tell:imonij licet fine difcurfu,

qua ratione communi,& confu (a.Sic D. Tho.iu hoc R:/p. qu ad in re bus no inueuimr propofitio for-

artic-i.ad 1.& 3.RIJlio d1,quia homo naturalize r de- rnaliter.teu fignificaciue;h~c enirn perrinet ad con-

fiderat bearitudiuem in communi, bonum in com- ceptus,& voces; inuenitur ramen obiethue,& fun-

muni , & fimilia , in qurbus conrinetur Deus, qui darnetalirer.quod illfl1cit vt dicatur propofitio pet

eft ipfabearitudo , & ipta veriras , &ita qui amat fe noracbiediue.Iicnr explicatu eft". Er.ad id quod

bcaritudinem, rub illa amar id, quod bearitudo efl, dicitur non eKe per fe noraobiefta, fi Iubrunt ter-

Iicct errare poilit: in defignando , & cognofcendo minis confufis,!e ['I ignotis , diftinguo, fi-obie8:auc

iIlam rem,& illnd fartiClllareJ 10 guo talis beatiru- reprefenrara Iub illlis rerrninis habcantinter fe irn-

do inuenitur , ergo rub concepm bearimdinis , aur rnediara.Sc etfentialem conexionem,negosficenim

veritatis in Defi rendit, & Deurn cognofcir (altern fecundum fe,& obiediue fudanr etleperfe nota, li-

mconfuso ) & in cornmum . Sed ante omnem dif- cet quidill terminis illis iafufficieribus Iiib sur.no ..

curCum cogno[cit homo beatirudinern, fell bonum bis non ianoteicanr, SI auremtalem connexionern

in communi.quod apperir.erge euarn ante omnemC non habeant .concedo, quod non ii.mtper fe nora,

difcurfum tendit in Deum.non in parciculari.Sc di- . Imo in hoc fundatur doctrina D. Tho. quod p-oteft

Iccrnendo ip fum ab alijs.icd lob communi, & can. . aliquando contingere propofitiones aliquas obie-

fu!o conceptu bcatirudinis.ieu boni.quodnaturali- Cl:iue fumptas habere imrnediatam conncxionem,'

rer norum ell: nobis. Sed hoc proprie non ell co- . & fie immediate eife cognofcibiles,&ta.me prout

gnolcere quod Deus exifl:it rub conceptu proprio . ilgnificantur aliquibus rerminisnon notificari pet:

J)ei,de quo Ioium dl: difficulras prcfcns, fed Iolurn [e omnibus.fed [alii Icientibus illos terrninos, ideft

fub conceptu communi J & Iic illa propofltio DerlS fapientibus.Nec D. Tho.improprie Iiimit propofi-:

~, fecundurn particularern concepmm ,vt ditlin.. rionern, .accipiendo illam obiectiue, nim re vera

guitur a conceptu communi, & j conceptibus ere- obiectlunpropofttionis cotnplexurn, etiam nomi-:

acurarum non eft per Ie nora nobis , nari Iolet propofirio.feu veritas obiectiua •..

.Ad primaln co~firm.relp.quod qui format ilIa pro-,,: pofition~m,vid~~ illos terrni!10s, fed n0l! pencrrac il1ud,qnod flgmfical1:tfinctlilcUrfu, fedlolum con"'. fuse intelligit illos . .A.d.ftcU1ulal11 confirm. negarur. antec, Ad prima parrcm probaciouis refp.non elf~ inconneruens, q!lod ornnis propofirio, in quapre-: dicantur artribura de Deo, iit rer fe nota Iecudam : fe , licetex imperfe&iOlle noflri intellectus non .

" formamis adequarum conceptnmDer, fed l"lures; inada:quatos,potIkex vno tranfire ad demonllra-: dum aliud, ficut etiam ipCa. exifl:entia Dei demon-. ftratura.nobis quarhdiilnoD eJT per fe nota nobis iUa propofiti~licetnon demonfirewr apriori,fed. per effeCi:us)quia noneHaliud attributulll pt:ius ip--, Ii exifleotia,etiam nofho modo cOl1cipiendi. Ad., aliaI11qero parte·m pwbationis dicimus,.quod f~-:,~ pientes no~form~t~&eprn~ ~ei ~clditatiuii): vt eft in fe lrnnsediare1 fed qUlddltatlUu,m CQnOg·\_

- . lie ~ tatiue,

Difput. nr

Soluuntur a!gnl1JfUtd •

P Rjmv arguitur argumento Molin~ contra id, quod prefiipponimus de diflinctione propo- b fitionis per Ie norse quoad [e}& quoad nOS. Nam in rebus non inusniunrer propotitiones.nif quarenus apprehenduarur , & fub[ll~t te~rniuis ab.intellectuperceptibilibus. Si ergo ipla obiecta Iubfunt terrru-

nis ignotis,&collfuJis]neq;~oif~m fundare propo,.. fiClone per fe notam fecuodum ie, ncq; quoad nos,

ruG propoGtio fumatur val de improptie pro ip[a.

re vt eit in [e, nOB vtfubeft appreheniiooi iotelle ... aus. Si yero'[~b[u'nttenniuis babilibus. ,.&ipuin ... teJleCt~li nori~. hOc ipfo propofitio erit. per fe not~

lobss,& non {o!q.m fecblldiim fe,[ed quoad riQs,lo. quedQ prQP~ie de ptop?firione. CQI~:quiaqua.lld?<

.~= hz, prQPQllUo,P'" (/l,vel,ntell,Ctu, fl'

r . ~ .

• I

I

- ', ;? '.'

. ~reft.II .

Primre Parris .

. tatiue > & mediari, vt ex crearuriHlidporel1 per. A t;a~f4{fafuntintdie.jtZ con(piciumur ad ROI1l. r , ergo . connot a rionem , & dfdtu$, & hocfilriicit: v~ t.aJ~per di.cunum ex dfeaiblls deductum . Et Sapielil.

quiddirare fie cognira mfe ratur ~Illm'!dlate db '. 13. dicitur : .4 n-agnuudme jrN:lIeJ, 6- creatUT£ pamie .

conuenire exiftemiam,1eu etienrialicer , (o&1Zojnbltmr cl"wor bnru11l vuien ; Et intraJi mim tR1J-

Secu11dttargllitur, quia .in nullo humme eft ign~. Mn poruenmt fire, VI po.Dem .r.fftmare J&wlum, qlJQmo~ .

rsnria inuincibilis de exiftencia D>:1, vt communi- hrJiw dommum ntltl ja(lill4l ihueverU11t? Itaque p~r dif-

ter tenenr Aurhores, & videri porefl P. Granados cunum acrearura , & ab effedibus potdlcognofci -.

hie di(p.!.iea.,.Magilt.Gon2.a~ezdilp.~ r.concl.j . DI;!"!j, fed ira. facile vr multo rnelius quam ipfiim

Ma~iil.TQrre z.Z.q.94:art.2.dlJp.3 .11cetoppoil~U foeeulum, &: opera eius , non aurern ex nuda rer ..

fcntent Molina Iupra crrarus . Ec hoc conflar, qma rninorum explicarione idcognotcendo fi€utprim,

quicunque 9Lli non cogllo~cunt Deum , repreh.en~ principia. Ad hOI; aurem vt non habear quisigno...

dunrur a Scripruraoapienrre 13.&RumaI.DKlCllr rantiarn inuincibillem de hac verirara , {ulticit:,

eriam rob.ae OWIW i;u1ll:;11CS vidtm fum VTlujqUIj'1"e m- quod per aliquern dijcurtutn facilem ex admirabili

trwut prorul.& loan. I .Eratlux l'efP) (jut> tllumwat OIR'I~ ordine , & gubernarione torius vniuerf dedu8:um

homillem~ &. Iimilirercouflat ~ quod ornnes homines potlit cognofci Deus Iicut etiam non darur igno,

renencur i e conuertere in Deurn.Sc ipfum col ere, & rantia inumcibilis de p racepris Decalogi , ficur de

p~ccant coleudo falfos de os i uga oppor~et. quod. B adulterio, homicidio, &c. Ettamen przcepra De4

earuraticer cognolcant dan veru Deum, ahl$ gu,o- calogi tunr conclufioncs deducte ex commuruffi."

modo peccarent non coiendo IPIUl1l, Et hinc coh~- nus principijs namr~li.bus,vt docet Diu. Th. I .J. q.

·matuf)quia ui pradicis en P riuciprurn per fe nom, roo.aruc.r.cc 3 .iicet mrer leges promulgaras, feu

nFl'S eft colelldw 1 & contra lumen natura idola tunc editas 1 pra;cepta Decalogi Iinr Iicut prima princi-

coleudasergo opportet.quod lit per le notum Deli pia re .pcctu alia rum legum pofitiuarurn , vt docet

cITe: pa.ter conicquenua, quia illudprincipium perl.:t.qua:H:.1 z a.arr.r.dc quo ibi videri porefb Caiet,

fc !lotulU,Del(5 eS1 colendll~, nun Ioquitur de Deo pof- Ad hoc enirn vt nullus tit excu{abilis1& coufequen,

fibllJ,aut imag~nab..ili,l~d de Deo cxiltences.nec (ub rer non derur ignorantia inuincibilis , ;rutticit quod

conditione procedir, U datur Deus debet coli 1 led jn prumpm, &. tacite aliquro icrri ponir per diicur-

sbiolute., Deus eft coiendus , ergo Iupponitur dati fLi01,UtC requuitur quod iir per Ie norum ante om ..

Del1l11,ttd 110n Iupponitur vt cognirus per demon- nern dilcurium ,

firacionc01.".qJlia illud principium pradicum ell per ·..A.d prim am cotljirm. retpond.quod in praEticis eft

. it:: norurn, ~ ergo, anreuertir ornnem demonftratio- principium per re notum Deurn erie colendum.ied

. tlem;crgo;i forciori id guod fiipponirurm tali prrn- ramen non repugllu quod principia pracnca Iup-

cip~o]kllicet Deuruefie.anteuertitomnem diicur- C ponanr ahquid IpeclIlacille norum per difcurfum,

iiun,& ell pc de norurn , . < .' non eOlU1, tl,udqllid elt per fe noturn praCtice op •

. CorJfimllltl.ll" feclludo,quia perueniens ad v[llm ra- POrtl:l,qUOl1 ut Pl;t ie uorurn i'pcculariue,quia pra-

t~o~s tenccu r pro primo iultauri conuerti ad Deli, tticu01 orrtur ex. lpCC~a[ll[~] imelIe8:us enim fpe-

pro. prime aurern iullanti , fiw;!initiatiua "fiue. ccr- culau~lts exrennone ht pract.cus, & iti paa fpecu.

minariuo dncurlus , non coguotcirur Deus .pt:r de- I:lci0ne,.wi per ui.cursn tacri, pOlfunt orin princi-

monilrarionem.curn vix poll: rnulrurn tempus id a.f:' pia P racuca.quz non tam a.rcudnnt ad veriratern

(eqUll11tlIr Phyloiophi;ergo drcendi; en, quod hsec rei.quam au conuerncntiam ad rinern. Vnde no [c-

noiitia et] naruralicer habica.Sc 1'101) per ditcurtum, quicur.quod Ii ett pt inclpium practicurn , Dcus efb

alias nonioljim in prUno jnO;anti~led he' poll rnul- colencn.s, pr~!Upponamr 1y Deus cognitus .ante

tuml& lougu rernpus.lmmines tenerentur.ex vi lu- oruue ducursu, ra P raEticli, qwi (pcculariunm, fed

minis naruralis.Sc remora fide Deumcolere.imo & Iuriicir quod ante omnern dncursii practicurn > ted

pauci.qnia pauci {unr qui has. demonflrauoncs (:0- pair. aliqucrn .peculariuurn , przfertim fi intelliga ..

gnokatlnie Dco :ill parriculari, incoueuiens ef] au- rur lllud przcepru de Deo 111 parriculari, & diihn-

tern dicere ~ quod tarn pauci homines ) &PQ!l tam 8:2 (ognlco'(ic erum illa propoiirio , Deus elt cole-

longum tempus renearur ve:ru Deucognorcere , &; dus, nun dt prillllll11princlpulm, fed etl conclufio

amare.Idem argurnenrum fir de defiderio oaturali D deducta ex prunis principijs>pertinet cnim ad pri-

vidCl1di DeuOl_'& aJ1eq~lcndi bcadrudlDcOl ~,de <.:0- nlumpr;J:ctptum De~all)gi)p(~cepta autcmDeca";

gnitione peccaci J qllodinrelliglrut e{fecontra ali- logi lirnt pn.11a: conclufiones,Jel'l immediate dedu ..

. quam fUffima1l1,regtllam,& ·vltiil1U[JOI hncw;htc au- (;tz ex principljs cOOlmulliQim:is, vt ex D. Tho. 1.1.

t~l11omnia narurali:Junune cogoo[cuntur,ali:isa n- qua:i1.100.arr. 1.& 3' iupra retulinlllS, & ita facil ..

te iJlaU1 demon!trJ.tionem non pecc_a.ret, qui nol1 lImo negotio per dilcurtum dedlldtu('.

amarecDe.ufil,&o!fendncu ip{lllQ •. ~Iii :. Ad jecuml.cnnftr.rClpondet. quodinprimo inl1anti

, Ref"', admitrendq,quud nondatur igr:iol'.atU'iain. tenetur~omo COllUcrtl ad Deum,noo-vt cognituin

dincibilis Qe .Deo,twt;arnllsitameneam.ignor<lmiii in partiwlari;& dii1:in¢teo,fi:dcou'fuft,& in aJio,tci~

[olii pe.Ji lUOl.en priu.cipiQrutn fine difi;w;iu , Led pt:r: )ictt tub ratione beatltud11lfs,ve'Lhnis;yltimi hone-

dilcudum Iicet faci1~~&perUlUmO!ll!libusiaL m'. ih .. Na:n iclprimo il1H:anti, guo pe·ruenitur ad v[urn

9u()ad rationem icoinulleJD aJicuius,ppmi.prillci:" . r~tIOnIS, [alum proporuturllJud commune princi~

p~ 0umiwD.:rcr:util ;nam ~ci:ip[ura.dic1t.ej'e mexcti.,.( plUm bonum fft factenduih ,. hOl1efie:, & lccll1ldiun rae

J'fbl/~5.. > 1Ul i3wilm, tuum, eo quod il1Uifibt~jtJllU5 r~il~J' tiOOt;IU ell viuedUQl~hoc enim e1lpeX:f.lCflite a_d vs¥)

ratl0-Jj

~~

" ,

Difputat.Ill;

radtionis,jd~fi: a,dnotit~am, eorumd' ,qUt ad~~udm,& A a. COnUC111ent1alH ranonis cone ucunt , ~o fi in

illo primo in Ilanti ranta fit illurninatio iDeo,quod . etiarn ip Ium in parriculari, & diftina:e aliquis in .. , tc:Iljg~r,v~ cornmuniter conringu in his, 9ttitnutri~ . untur In Fide Catholica.tunc multo melillS poterit conuerti ad Deum in partie ulari, fednos loquirnur .abfolure,& pro ornni cafu,& fecundu id,quod fuffieit ad verificandum, quod in illo inflanri tenetur quis conuerri ad Deurn. Ad i d.quoddicirur de de~ Iiderio naturali erga Deurn, & beatitudinem,& de cognitione peccari Iolum probat naturaliter nos rendere in Deum rub ratione bcatitudinis, & finis vltimi non autem, quod in parnculari, & dii1:inde Iumptusfir per te norum , quod exnlar, ted tendit defideriuru in ipulln vt norum per difcurtum.Er ad cognofceduOl peccatum.furhcir cognotcere, quad B fit Contra regulam rarionis, & contra ea, qua: no"

his proponir lumen naturale, non tarnen (equimr, quad di{linBe,& in particulari cognofcamrfreum

eire ante omnern ducurfum ,

ART I C V L V S II.

Explic<tl1tar rationes , qllivw Diu. T bom. probifl Deum eile.

Q,{ioqne rationes principaleselegic D. Tho. III hoc articulo 3. ad probandum Deli effe, ex quibus.vraduertit Caier.in pra:[enti di· recl:e probat quinq, coudiriones.Ieu actributa diuinitsns.que non poflune inueniri nif in ence increato,& fie illis probans, remanet probatum dati aliquod ens increatu . primardtiu probat dati aliquod ens irnmobile.Sc ab omni rnuratione liberum.iicq; procedir c x motu, qui el] effectus magis Ieufibihs apud nos.nam & iptum facere.ec fieri, caufare, & cauiari, no nifi per rnoturn nobis ienfibiliter innorcfcir . SOCliUM ratio probat Deum erie primam cauram. etticieurern . Tenia, elf.: ens neceflarium, &i te , Q...:.art4,dari prisnum.Sc maximum ens.~ta~ dari pri01LI Gubernatore ornnrii , Ex: hIS .n, quinq; condinonibus pedent omnia. alia attribura, qua: in hoc opere de Deo demonflraatur , Ex immobilirate enirn conflat artributum inimutabilitaris, vn, de deducitur immeufitas.erernitas.Scc.Ex ratione primi etlicienris Iumitur omniporentia circa creaturas.Ex eo quod Iit ens ;i [e,& uecetlarium, Iumi .. tur omnis perfeCtio,bonitas.immaterialitas,attus. purus.Scc. Ex eo quod iii: maxirnum.Sc priinu ens, Iiimitur cius fimplicitas.Sc eminentia.quod non tit corpus.quod non fit ill predicamcnro.quod fit iiui t:f1e,Infiflirlls" vnus, &c. Ex eo deniq; quod fit primum gubernaas.Iurnimr ratio [apiemix,& volun ... tatis, prouidenti<£, IJ.earum; .&c. atque adeo in his qUio.que vijs indufit Diu. Tho. oomia,qux adn1aniftJtauda amibuta Dei POlfUilt .cond!Jccre. '

PRIMA RATIO.

t Ntendu hxc ratio excIudere a Deo omnem motif

l. &; Ina"tionem > quod e!hxcl"dm ra.ione",

.......

Artie.II.

enos creati.fiquidem omne, quod creatum d1:)de",. bet eire murabile.tatrem trarueunao de non efle ad. eile , Supponit autem :1ZC ratio vnurn certum, &: ~

omnibus per it noni, leil: rnulras res de nouo mol' . ueri.ieu rnutari.id enim tenribus experimur .Super : hoc fundanrur due propofiuones, quaG pr;:emiJf~,! ex quibus inte rtur darivnii eDS ornnino immobile, quod efl diuinum.Sc excedens omnern ordine cre"',L atu , Primapropofitioe(tphylo[ophica, onmeqJlOa! . ·mouctur]ilb aho mOlJelUI' • Secunda.rs mor.:entiDus Hen to,_· teR dar~ pro,e§ us m infil1itmn. E x his infertu r rertiaj-, ergo fil1endam ell in aliquo rnouente, quod a nul-: 10 moueatur in qnocumque genere motus, & fie €fi 0I1111ino immobile.ergo increaturn.Ieu non fac-. tum, quia omne crearum mutabile eft, [altern de

. non efle ad efle, & e contra. ... .

Prima propofitio fundarur in natura morns, quia,

. quod mouetur pallille, eft in potentia ad lid) quod mouetur. Qy od au te m mouer aCtiuc ell: in adu, fiquidem mouere, elt reducere aliquid de potentia. in actura.idefl perducere aliquid vt a...'tuhabeatid7 adquodeft in potentia, nihil autern reducirur in acturn per id.quod eft in potentia, fed per id.quod c:il: 111 actu.potenrialiras .n. non habet vim reduce. di.led recipiendi. Mouens ergo debet effe ill aCl:u, mobile in potentia. Efi aurem impoilibile, quod ahquid reipectu eiutdem fir Iimul m aau, & p()te~ tia,mouens,& mobile.quia actus, & potentia conrradictorias condiciones imporraar.quod enim dl: in potentia ad aliquid no habet illud.quod vera eO: in aCtu haber illud, vel aliquid rllo eminenrius, ra-

e tione cuius no dt amplius in porenriafed in adu .

Ergo idem no poteli etle Iimul in potentia, & attn. rerpectu eiufdern.ergo neq.fimul mouere Ie IPSU, & rnoueri poteft,e rgo fi rnouetur , ab alto mouetlu,nim quod mouetur paifiue debet relpicere, & dependere a mouente at\:iue: ergo fi non rnouerur ;i te ipio, reltat, quod a\) alio , Et licet vna pars ill code mobili poifir moueri ab alia, Iicut in viuenti .. bus, ill quibus ct Ialuarur, quod id quod rnouetur ab alia mouetur.idef] vua pars ab alia.tamcn deue niendo ad primam pancm motam] cum non poffir ab alia parte mouen.opportec quod an alio extrl ie moueatur , Vnde tandem veritican ciebet,quod ouine.quod mouetur ab alia extra. (t: rnonetur •

Sec'lInda pynpofitw fimdatur in.na.ttua ~au[arii,qlli~ Ii in caufis daretur proceflus 10 infinitum, mmqua

D inciperet de nouoaiiquiseffeti:us, [e~ mutario.cii ramen videarnus muira fieri de nouo ill rerum natura. Sequela pa.tet,quia vr aliquid incipiat de no .. uo opporrer.quod nundit,& ante a non fuerir, vel nunc nonIir.ec immediate poft fit,kd mfinite cau[anones,quariI vna rnouet alia, & tacit nouu motu in cauLl rnora.no poflunt do nouc fieri.quia infinitil eltimpenranliblic, & nulla mono dererminara patdl: modo iocipere de nouo, quia ante iWi dabiIllr alia,&intioi[;J; priores,fine quib" omolbll:> ina, no poteftineipere de llouo.Si atitt: milia. det~ml1na· te incipit de nouo mOllere,ergo neq; illa me:a operatio de nOllO incipiet fieri, quiadepedet i lllmione, a qua mouetur) & fi uidla morio determinara.

efl:

86

efl:ai1ignabilis imporfibile ~fl,. q~o,d nll~ incipiat, quia ante quamlibet runt alrse miI~t~ ~rIores: Ergilnc:qj rnonrs.ifle meus dc nOllomclp,Ier, quia sb. inceptione rnorionis, depe~dct 1I1CCp~1O moLUS. ' Opporrec ergo quod ~o ~a~hs mouenribus, &; mocis, non de WI' proceflus llunErutum: . ,

QE.o.d veTO .ex his duabus propofitionibus re,de iaferacur dari,vnu!!1 pnmum mouens, quod {it rrnmobile fimplidm, & ab(oll,lte,pat7t,; quia. fi n~n ftflimus in aliquo mouente irnmobili, alit en quia darur procetIus in infinitum in caufis mouennbus, , Ialtem in diuerfo genere morns, aut quia dzrur circulus in caufis mouetibus, itaut ad inuice Ie moueallt,& moueatur, ant. tandem i1t1itur in aliquo to~ talitcr immobili.quod 1 nullo mouearnr . Hoc te(~ tium eft.quod inrendimus . Prinni vero iarn irnpuWlatLlm eH,& oflenlum, quod opporret 6flere in aliquo mouente.qoed arnplius non moueatur . Er: ~u6d opporte~t deuer_llre ad aliquod lI?o,ues, qu?d fimplicirer .&.]0 omru genere moms Iit irnrnobile, &. no [0111 in aliquo gent:-re motus fiatllll dleerrms,;' & pl.ura ~irimll.s, 8.ph}'~c?r .q.z+ S~'::Llndl1!~ v c r O rsanifefle efi faltinn.quia unphcar circulus 111 caufis mouearibus- &ruOtlS in eodem genere morus,v. ~,io genere caufe ~fficiencis~ idem ',n., Iequitur inconlleniens. qura ICll.ldem trmul errr 111 actu,& po. tetia re{pedu eiufdern, rnouer enim aCtiue in quatumcll in aB:u,& mouerur in quantum eft in poretil. Si ergo datur cirrulus in genere mouentiu effeEtiue, v g. fi mouens runum rnouetur a fuo rnobili,vt erficiar morum.confequenrer {upponit fuum mobile iarn operari.Sc moueri . Ergo Ii m iplo moneri depenclcr a priori moucnre firnul erit iri actu, & potetl;1l:'cfpettu eiufde, in a.0'u ,in quatu moues, & in potentia in quant~L mobile, & dependens 3.11 illo vt rnoucat . OJ.!od Ii dicarur non dari circulum. in eadem gCl1crecallfx,[edin diuerto : adminimus hoc non efle inconucniens.fcd [amen fi in vno ~eriere.fcil. in gt[ler~cau[~ eITt:dina: non darnr circulus in cau (is)leq; procetlus in infinirarn, ergo fiHitur in aliquo.quodin gcnere efit.-ctiuo non elt all alio , (IUOa ante in genere etficien.i Don en: ab alio Iimplicirer' eft increamm, & habet erie a Ie, quod ell: efie diuinum, vt {tatim magis dicernr ,

Circa il1as tres prop~filiOlm,ditficultates aliquz slit, & pr~LC=rtim circaprimaat,a qua rnultidiOentiiit. non ooLhntc,qllod ei1 expre{!a PhyloCophi 7.Phy~ ficor.c.l.& g.l'byficor.io mulds locis,pmaorenirn non omnino dIe certum} quod om[lC, qundmont:tl1r ab alia moUl:arur, pra:lenim ab alio [uppofito, . diflintto, fed quod idem potelUe ip(UlU mOLIere faltem fecnndu.rn diner/as rariones,licut fecundlIOl, Jiuer[as pattes, it:i vtfe~lIndllrn ynam rationem lit jt} aCtu,tecnndum aliam in porentia,lecwldum vna· moueat, & [ecundQm alialT' lUOl1uatur: v.el faltem~ '1liod non requiritm, 9u.od fit in attn, & potentia.. fQrmaliter,.refpeEt~ cmlciem, fed illtficir,qllod virttlaliterfirlOaau,&:;'[ormaliter in potentia. I\d hocenimreducir r,Suat. difpul:. 29 .. Metaph. kc1 •. 1. Ollm. 7' totam i.rlfirmitatem illius axiomatis .11·

'Iud inquit p rinCipifli omne quod mouetur~ ab alia

..

Primre Partis .

A mouerur.non ell adhuc {ads demonfirarurn ~ia'Ol11j nigenere morus.vel acrionis; nam rnulra fom, qua: per aCl:um virtualern videutur {efe rnouere, & re .. ducere ad acturn formalern, vz in appetitu, [er'l VO .. lunrare vidcrelicet,&inaquar,ducente [e ad priIlinam frjgjditat~m, & iu dici porefl.quod npne£1: vniuerialirer verum, quod omne • quod mouerur, ab alio difiin8:o .He moueacnr •

Clftedlm ad ilbs obiecciones late relpondimus 7- Phyficor,quadl:.2 a.artie, 1,& quXfl.14.art. 3.& lib. I. de gt;;nera.t.qLlxi1. 5. artie. I. In Iumma dieimus dup1icit~r ezplicari illud axioma . I'rirno , omne quod rnouerur.ab alia mouerur, ideH) ab alio debet acci pere motu, vr rnouearur et fi Fe mouear, no .n. mouere poref] nif moueatur ab alio, & ita niiquam Ie ipfum dirctre,& per Ie primo rnouet, fed

13 in vi alicuius motus Jb alio deriuati. Secundo.omne quod mouerur, ab alio rnouetur [altern mediad: quia Icilicet accipere debet ab alia virrutern , qua rnoueaturjcc mouear fe.cafu dato,quod {el4lOueat.

Prima expl/(aliQ eO: lcgirima.S; propria.procedit .. que de ornn], eo quod rnouerur in operando, ita 'l' operari non porefl, nifi vt rnorum, fiue concomttamer rnoueatur, & addiuuerur, lllle anrecedeter, & id quod iic operator, non pcrel] rnoueri a Cc ipCo, quia vt opereturci rca (eipsu, indrgct mow, & hue irerf 110 porefl habere operando Illti, quia non porta operari. vrIiipponimus, niti mediate morn, 4ltq; adeo debet (emper (upponi aliquis rnotus per actionem illiquam fatlus; & fie f ad ipfum agcrc, ralis res indrgermocu, opportet quod ralis niotus

C fit ab alia attione,llon procedente it re iplo,quia. vt procedat a (e.indiget motu, & conicquenrer debet efle ab alio, ne in eode fit proccfliis in infinitum in actionibus.Sc moribns. Si aute datut aliquod ages, cuius virtus mouer.Sc operarur, non 'It mora.corequente r rnouer, & operarur no procedendo de po-tentia ad aftll,& llne rnuranonc Iiu 0r~ratur. Virtus aurern dun no tranfir de poteria ad accurn, negj inciiget mutari.vr opererur, it-roper ell in actu moues, fiquide non trarnit de potentia ad aciCI,guado rnouet : fi .11. tranfir.hoc ipfo mouerur.dc ope rarur Tt mora.non aurern pure ruouet- ergo (emper dt in acru, vel ergo itd ell: in actu, & non 111 porenria ex parricipanone ab aha in illo aEtu, & o¥,era.tione~ itaut pofir ab illo detineri uc moue at, & {urpendi,. iicg; reddi mOllens in potentia, vel non. 5i poteft~

D ergo lam mouetLlr abalio; a quo {cllicct depender, & .i cuius participatione, & virtut<' adu agit, vel fa-Item a quo potefl: detineri, & redul in potemia. opera.ns, Ii [nperiorcaufa no !l10Uear, tun.c .n. G lie detineatur,incligebrt motu, & aftua1ita,e ClJperio~ ris, vt tniltat ad anti operalldi: ergo 11 modo ope~ ratur,C'fi q!lia i luperiori non negatur We in80xus & motuS,tJec detinetur, ab iUo ergo debet moueri vr operCtllr. Et de ilia filperiori,i quo dependet,& participat moues infcnus ella operarione,idem in~, quiti, qoomodo (eil. operetur~ &; agar in fUll inferills,an dun mahl)&aepedemiaah> alio {uperiori]\" vel non; quou[q; deueniamLls, ad aliguod mouens 'l fine motu) &. dependenti.a ab aUo in mouendo. Sin

am:emj[g

, ~;:$5

'\

,Piifput. III.

a.1Jtcm QiCi\t4~lqUQ4i1J<} virtus ~fl: i!l~cmj;Il~Il~ i,1} 'A 9pera[1do)~ rnonendo, 'l~,~ tHn4~ d,~ p()~till]ti;1.;!.4 ~8:f~lvt 1I10U,~,~~~ n~F Rfrl[1eri potef] tlQ ~l~p {qpf;.-:o :riorj}t~lis virplS ~a ornnino ltplllpb!HS, & !=tl: D~"!' ~s)quiq. quod !'!11 i!lqFpen4e~~ in 9pef<il~Q ~ti~m

in efft:ndQ)9PF~yi:~rum feqqimr ~ff~ " .:

Wfl411l~~ f!.~t~m~ p,~ ~~lilr!=~ f!1Wifc::fU [o!1j.untur ~

,N am virtH~ 89,t1 "HqLJJ~ pWI~~t fe .fiql~ vi.LJ~l1tj;h eft prin~ipillm ;illi$ 9P,~r~.tiQpi&}~ mqu.pni$ v~ Qtto np priQc!piUlllqtl94. Ilh14 aurem principium 1l1l\')id~fl: virtus qu~ operarur, ilk mouet fe,!j operatur emu (JlOq.h& muratione Iai, operatur vt n~qq~,w alio • IN'im tj Iint vi,Ueti~ VQil pars mota rnouerur ab alia, ,quia ~onfiant p~rtigl,ls Qrgapjcis,quarllJD 11m}. mo.~eh & ~ia,. nlp,U!'=~m·., Deueniendo ~u~e ad prima p~rtem mouentem, qQ.q1is ~Q: cor in ~nim.ali, curn ,qlis pars rnouear cp. ·mgQl, ~ mutarione f~# p.p.Qf~ ,B ttt,quod QJQt(l illi!i q~QmOj.lemr accipiat ab aJi.q, {PI. .,. fUR gcnM~!He, QQll (,Ibll.wre) quod d! 1Jl®)S vir<llis,qui~ no r~pugnat, quodaliquis 11l0h,ls fit y~. J.aJis,& derill~tnr ab alio e)Xr,}. fe quando. e£l a,C.l:\.lS .vit~lis prinW.'h idel] ~ qlH~ c!!:t!!ri inchcaatur, rune

.n. ille motqstft vitajl}~ho;tta,fei~ incipiens.dc par .. ricipata ab alio,fic"I; data a. generanre, vt a rnoujte Iuum genitu, Ijj:~.t ipfum genitum eliciat illum acrom ex motu, &; imp r~iIio~e Sui gene rantis fi~l~t inrellectus in primo <l4tu e?j: motione Dei) flam qui generlU: viram, eriam motum vit:t: inchoate debet, quia deber ponere vitam in eo Ha.m; in qUQ PQ!lit

.fe mo!-\er~, qq6d n9P potell: facere Qifi·\'t--fIl{lt~, Ii-

quidern ell d~p~~d~~s ab ~i9 ill Qper~l1do,&: par~icipilm ab alio .

. A~petit!f;! autem, feu voliiras mouerur a cognirio- C ne,& cognitio ab obidto,& intellectus in Iius pri-

mis :l.ttibus:i Deo a quo exciratur , & pulfarur, vt

Iate diximus locis (upra(;itatls. Si autern ea, qU<E moueutur (inc inanimara. vt aqua Ie reducens ad frigiditarem, graue ad centrum ralis virtus exillis

111 ipfa re qUl: rnouctur per naruralern einanarione nouu ilium moruzn producir, vt ollendimus ciraris Iocis.fiquidem pertinet ad propriaro patlione aqua habere frigidime, & ad grsue quiefcerc in centro,

hzc enirn qures eft,propneras eius,& quando caret

ma mouetu r per t!rnanacione ad talem quiete,ema .. natio aute naturalis fit virtute gener.1IItis, qui in e ... manatione paffionii complecgenerarionem lua, vt optime aduertit Caiet. ! .p.q.HLan.2.in relponfio-

ne ad [eCl1ndulU. Et {i.e ille motus dl ab a lio, iGidl: D a generante, re[pectu autem natur~ a qua emanat

no eit proprie mornS di11inEl:us ab ipi a. aCiione generantis,quia ha:c ita attingic naturam genitii,qllOd mediante ipfa tranfir ad prop~ia.s pa.l!i,onesJ& ira. emanatio refpeCtu narura: gerutre POtIUS cIt con~ nexio,qua. pofiLllat, & tendie in illas p aJII ones, qua aCti0,licct ret'peB:ugenerands a8:iofit, qua:: tamen media..'1te natlJrl genita rranfit ad proprjaspaifio~

nes tan quam racioue,& medio coneaeme attillne gcn~rantis cnm paH'ioniblls tali eifenti:r atttibntis. .Pore 11: tamen i!1a. emanaoo habere !Iiqllando Vim ~otlJs)icil. qL,;Ido eminat ipfa propria raffio cum 'P:'\:pulil'~De ci)c:'arij, vt frlgus.ab aqua CUID expul-:-

~

.Artic.H,

·fiq~~ ~+Jo.ris,po6tio la.pid:is in .ceatro cum derell ... #iQI)': lB:ci iuperio.risin qJ.lI:l1 eltvioleurer , . • , &ifUf1/W I$pilc(fti.o j~illSJiJ..lcioma~isdl:,qnocl omnej' quod mouerur ,ah ~bo mouerur J.a.lte ~are,~uiJ.J

. per vir~u.tQm.fI~~puru ab alia meuctur , Nam fi . aliquid mouerur.vel mouetur ali> alio~,veU..fe .. 5i aa ali~oOclt ditiicultas . Ii .a fe, vel virtus '}llakrmauee eft pr.od u# a, & accepra ab ..alio~yel;Qo.S:i ac<l~p ta ab alio , ergo {altern .mediate mouerur ab alio ~cil. ~ ao;~j.~Ildo vimuem ipj2!D mouendi , &; 1m!; mqllmun ~ ilio :i. quo virtutem accipir.an peo,jr:rurem ~ alio productam, vel;i Cekabitam mouea .. tur ,& 11.(: vel d.abltUl' procdIusic. iilliEl1t&, qeod ·tit .contra Iecundam prop.olitiollem, vel fifu:ulr in ali ~ quo quod rnouear pct virtute m non prnduCl:i neq· acceprarn ab alio, &.fie iam dabitur aliqua~tit~ non produda .. & imrnobilis, quia non mouemr ab alio, lei!, ill a v irUls,& hzc erit Deus, quia efhnci .. ras non.produda.nec mobilis .Et tunc nonpotdi effe virtus reet:pta in aliquo fubjetto produdo ab alto, quia virtus , qu~ ell principium quo agendi, &. mouendinon poretl efle maiorvquamipta [ubftaa-. tia, cuius eft vi,;us,& qua: Ie ha~t, vrprincipium, 'luod; przrerquam quod virtus no produfta ab aiio nee mobilis.neceflano eft aCtus purus,quianon ell dependens.neq, produtl:a, & con Iequenter non po-< telc admuceri porcntialitari, neque cit in fubiedo rnobili.quia mobile etl: in potentia, & nO aaus purus , Heec autem expticano Iicee nobis {ufficiat ad ofiendendum dari De ii, vt dixirnus q. 14.pbyficoru ar, 3. ramen reducirur ad (ecunda ratione D. Th. in hoc articulo, q!:lZ precedi: non penes motum, fed pznes producnonem, & efficietiam in caufis, & ira porins loquitur in r , rentu in hac prima ratione.

~d fi dicas, quod in hac explicatione Iecunda non en inconuenieus, quod detur proceflus in infinitum in caufis.tcilicer quod h~e cauta rnouens acceperit virtucern ab alio generante Ie , & illud ab alio.Sc fie ill infinirurn.ficur ponit Arifr.generatio~ nes inrinitas ab eterno- Ad hoc Itatim reipondebimus explicando fecudam rationcm D. Th, qno rnodo pion repugnet iile infinitus proceflus ex parte . infiniraeis prereritarurn cauiarum.ted quia no poffunt pertranfiri infiniti moms a.b a:tcrno, & eontinuari. vtin q. 14. Phyiico. otlendimus.

Sed ItfTam obijcies ; quod in cauiis mouentibus optime probarur,quQd fi VillI lDoue~r ab alio monCtllr, & quOd deuelJiendii eil: ad allquod moaens~ quod in ilia genere: mocus no rnoueatur.j.pot:il: ramen iudigere ad hO(; vt moueat. lllOuen 10 aho genare motlls,& lie erit imQ10bile in vno gcnere motus,fed no fimplicirer in omni genere,& cofequen.

. tcr,neq;erir Deus, ficut crelurn eft primii altetans~ [ell primii mouens in genere alterationis) & in genere illius IUotU!! eft immObile, ted tam<:n eft mo~ bIle in gem:re mows localis, & mouemr ab inteIIi4 gemia) 9uZ in genere ~orus localis.~orp~r~i ~~ immobl!ts, fed eft mobIlIs 10 genere lOreillglbllI" quia potetl aliquid de nouo iatelligere: SetlfontroJ' hoc e fi:,quia edii ho c modo procede ndo [ee undnm diuersu genus motus) vel datur prtKeffilS in infini-o

rum

88

Qprefb.:llI,

t\ltrl in 111 O,lletiOH"S [ecudur)1. ifuld Idillelt[UfA- Q;enus, vel non P fi n onse rgg.:{ifiit(~t" i lluli q(l~, q 1,10d in :rl~ 10 senere rnotus dl- mO!:l1}e, &',hoc.dt'llnmobrle G~pIicltet' ,quOd ~~ Dcps, ~i ver.fr darurp_t~Oc~[l illS in infini::u)illCldltur 111lOc6ue,Ulens al1~tfI,qLlO.tf mcauti s n'l.ot1etibuS,&D1oti~ pn~ced~tur 111:\11601';' t6,quod e ode mod? ~[lrrit, 'i lUel~ :.dJ~[err? 'ge\ler~ (;,:mtit mou.canr fIlle weodem>,vt .lawn dicerut •. ,

":'n,,~d fi rectlr;atllI'Jdcirc111um, iUC-l{IGsn~dilen~ {ib~indiuerfogellcrc) ~'idelii:~;~ qll&d.tntHye~lS in '~liquogc:ne:r{: J!l]ottlsdl: l~nmohjLc,m aho:vtr.o g:e>ncre rnotus mouetur.$.111omer) quod mOilet',{cd

<jlli.a eft in di.uer[Q&~nere m9t~dil'uOrntl circulus "itiotl1S~& :fid dW'Zlhenms ad plnra mouerma; qux .in [no gene re';siirrfup rem a., fed ramen no'supmtia cninino imrnobiliaxc contequeQt(:;ton~ql,attl1S purttlS}lleq;Deus:;fed'acLini1i~em [e moueur.Sc .rq~n.~:.. 'tar jri:.dillerfogenere.:3.uLre.scd contre e~,q~lal~cet 'in diuerto genere,cauli·eU-cu!nsmonllt:',.(ltI?!.US, «:J.Ula canfead inuiocmfunr c<l:l![~.:ame.n (ufti,Cl'':. no:tiis, quod ~n vno genc,re cautai i~4. efficHlllqs , no~ ·pOffitdan 7:irculu5,na,m fi v__t ~!liClatd~ber~~ouen, ,&:e:ficiablllomet qt~()d eBiclt}opportetqcrod fup'ponat dre ipfiu~ rei drtt~x, vt,etri(:l.yur ~ill~}teu inouearl1reffu:ie~tetv-.x lupron~rEl1o,dle,qm3. ef.fidtillud,qux (Uutcootraaictoria,: ergo ingc~1er'e . .caurx efficienDs!l;LIJlomo.do poref] :3d'111tn CHCn'" ,tU5"& ell etiJ.nOIl.adQ11rtamr proccJJils in infinirfi, (IportetAe u~nirc ;ulYllllUl prim,lim efficien_s,qu?d

',:t nullo efficratur, quod auteur 'a-nuilo efficirur ha-

• ,:bet elle imp rodl1~(um, & iucreatum, & fic habet: :effe:1 [c,& hoc eit Deus, &, dl: actus pums careus , olunipote.ntialita.te}qlJ:ia non habeterie iIJ poretia,

nee rranfi::. .de non,etre ad efle, & c:on!eqllcnter in Dperlnc!') .non mouebitnr ab al io, nee depcndcbir ·ah aliQ,Ccd i Ic, quia operari fequieur elle, Et pro ,hac pane iuuatur h~c ratio :l [CClIQ;l. ranoue Ix Th.

SECVNDA RATlo'.

, , -

F VtUl,rtur ciiam in du .. bus propofitiouinus Geut prxceciens . primd,omne,qu6d fit ab alio fit 0 swmd.~, non darur proccflus in infinit II in caufis ef .. ficiwtlbus"il per re Iubordinantur : ergo necetTe eft iilterc in aliquo, llllOd no lit faCtum,!i::d {it ens impro dntt~u_n,~ hoc cl] Dtus: Er qua~tllm .ad prima ri"OpOilt1or.c:n~Jl1.J. ell: difriculras, lrnphcat~1. all~uid etficere Ie Jpium, ficur implicat £im111 erie, & non elfe,vi: .n. aliquid efficiat debet habereetfc, quial}1 nihil efl.nihil ope,rltnl) ~t auretn ef£icia.t~lr debet n6 e{fe,quia quod eft~no nt,(edexnodfe fit.

C,H'a (eCt.llld,lin propolitionem ell toradilficulras, 'lllOmodo probcmr n6 f'o<ffe dari proce~um i~ infindi 10 caufis effiCJeonbus. Et poteO: eHe dlfheulta:s~ vel de caulls t:fticientibusper fc,& eiTentialicer, fuborcii[latis,ficut videmus hlEc ioferiora dcpenderC pel: ie ~ ca:lo} \t a prilU? alr~ral1t~,& C~l~1l1 d~~. pende rc a fuo motore, qUI eit lUre1hgen!;la,an tal~s {ubordiuariq procederc pOllit viq, in infillitum: vel' patel} et!\~ didicLl!tas,de proceiTll,ill.caulis eLieribus non Jllbordmans, ied [alum p~r accidel1s [e habel1tibLlS;.ilcut [~ha~ent ,au(£)& elle(tus vniuo~,

A cl,vt quodifte homo producarur ab alia homine hocma:ptellllffi fiat ab aliomitcello. Sfinrelligaiu? .de caufis non per lc (llbdrdihiri£ fi'cui: [unt:6mnes l:aufre vniuoce ) quia ell requalis perfe'tHorlis Gnt, iWAceltl1la:ior ratio, qllod vna'per Fe fubordirletur alteri,qui2 cQn~er{o'Jin talibus'rion reputarurin, conileru'e"ils dar! procellUin'in Irtfiniti1;fed {O.llUD in 9l11iis' effidenriblls per fei rtili'didin:l.tis, vi docer D. <rho t'.p~g::46.ar,2>ad i,Loquitur aurern D. Th.de Caufis inn ni tis non Am ukx'ifh:mibus ,fed (nccede~ {ibl1s'vn'a roft alii,lii:quod multitude infiuira eria 11 pe"ra£cidens infinira fit1'fimuhion pOmt exillere .cxprefse 'Gocer I ;P:q.'7.aro4.1tcpugnat nihilominss -intiniras camas fuiJk ab zterno Iibi Iuccedenres re;.

-cundugenerarioaenr.Sc corruptione, no ea parte.

: qniarepugnar procellirs in infinitf in caufis vniuo-

iB ·Gis,& {\O!j per Ielhbordinatis, red ex eo quod mo.tus' Incceffiuus generarionnm, & corrupuonum re .. -pngnat cum <tternirare,vtlaciiis deduximus 8.PhY4 ·f}oeor,q.-24-eoqu6dparsi!1amotus,in qua mobile 'lib <Etemo crcarerur, defilleret finiro tempore, & Iuccedere alia,a qua comourando v[q; ad noflrum

tempus aliquid tinitum enet,vtpoteimer duos tcr:minos. Videarur ibi .

- From/it ergo illapropofitio.qucd non darur proceflus in infinirurn in agcndoin caufis filbordina-iris per Ie.S; etlcntialirer.quas dari manifeftfi ell: ct ·;.d ienlurn.curn videamus omnia ina inferiora de:penderc,& ruoueri a co.lo.vr a primo alterare,ca:~ 'hun autern non eil: caufa vllitJoca,& eiufdern ratio'nis cum illis inferioribus, led requilloca, ergo non

Per accidcns.Ied per fe, & elfenrialiter [till!: illi fu-

C.,'

bordinata . Loqucndo ergo de ittis caulis per Ie

Iubordinaris P. Snar.difpur, 31. Meth. vb i tupd, n, :1 6. rcijcir ratione.qua D. Th. probat non dati pro~ ceflum in infinirum.quz ratio in eo confillit, quia :pouta.1ilbordinJtionc caularurn.vlrirna depcnder i

, .media.S; media J prima, in procefiu aure infiniro non darur primnm medium, & vlrirnum, & fie rolIitur Iiibordinario cauiarum per fe, rndc confeque .. rer nun potett aliquis eftettns de nouo fieri, quia nunquam incipir de nona aliquis influxus, a qua ... cumq; enim caufa incipiar, fuir alia prior ,qu~ incoepit, & fie nUf.lquam dabitur aliquid prrmurn, & coufequenrer neg) aliquid nouum, cum tamenvidearnus tot eft-:':ttl!s de nouo fieri, potito <lute vno priori ante quodcumq, anud in infinitum, non P04

D reil hoc infinitum perrrantiri ,

11Jfi.1t autern Pater Suarez , & eleuar vim huius rarionis.qnia Iicet infinitum per Iucceffioncm nO[1 pofut perrrautiri , & fie non poifinr dari iufinioe canfw (ubordinatx , quarHm vl1J fuece[fillc agat pott aliam,l1on tame probatur infinitas cau(as rub ... ordil1at:3.S dari nOll pot1e,qu;<: !ine [uccefTione agat, & iti omnes in infhnri operari pOntInt circa. \TllUm, & eundem citcdum, & fie uonclIrnt ratio faCta, qn6dinfinitum non pore(i: pertraM.firi) quia [alum feqllirur, quod inti nit<r caula: concurrant ad vnam aCl:ionem,tCll eff"edum iimnl] in guonon ap-parer implicatio manifel1a I Cjltia in opillione a't~ mante Dellln pofie faccre infinitum J no fl!CccJtiuc~1

fCdJ' ~~',~) \:,

Difp.III. ' .

~diim~n_fie5et ~ D(elo t~ta il~~.iI1fini~~ l'CttUl} • 1;t A.

lie tota.nta qernon ,.r~1O re~~.tur~remophw,~ -4-~

bilew,lcilicet an decar innrUtuf11,& ilIo p~to, a.II

J!'QIli~ con~llrrere ad ~-e1U finicam • ' .

v;,..U iple Pater Suarez, alia ratione probat hoc principium de procetih ill in tin.imm,iup ponir enim quoa cum mime, quod prgducmir ab alio prnducatur , lrIlpoifibile eO: , quod rota colJe8:io omnium esrium , (Ill~ caufarum lie fa,·5i:J. ~ quia a1i1i AAreclir aliquid extra toram illam co llettil)q::m,J.(wP etferfacta.quod implicar , eL~~ rota,

illa cclrectio includar orsne ens] & fie extra islam nullum rnanet ens a quo dependear , ergQneq:fIi: eft.quod tl rora illa collechonon ell: fa{ta ab alio extra. it: ~ intra Ie habear aliquod ens non fadum~ B neql1e produa:um'CJ.~,ia, fi quodlibet ens illius inte ..

grre colledionis efler f.lEtu£l1] eoca collecti 0 elfet faCta, non quidem vnica ~C1:jOq~ Ilngul~ri , fCQ collectione omnium a4iorH!n~, ergo r~ rota collectio

non poref] eire dependens ~ Pflortet quod intra iliii detur aliquod ens indepeqqeQs,~ Iic non eric procerliis in infinitum.Ied daQ@.r VOurQ fupremum no

produ4uffi.& hoc eO: ])(;4S. .

Caurum hec ratio eftQlllniQo inCufficieur!l: nam quando Iurnitur totacolledio enrium, & caufaru,

vel (llmUQtL~r infinir .. c3,L.I~ , & Irifinira entia, • vel fiuita, Si finita.manifefjcm ell non dari procetlum

in infinitum.Ied tunc reflar probandum rotam collefj:iQnem ~~tium, & c;aq[<\rL1Il\ ~lfe finirarn , quod nonprobat Suarez, tedfupponir , ill qno Illam.teft~ C petitur principiurn.quia fi inrcndimus probare-no

dari procetlcm in iQllnitutn,oportet eriam probare''1uod non dantur illfiniL~ ~au[z,&; enria.no aute

id fiipponere, Si aucem collcctio rota caufarum, &; encium eft" infinita.nullo modo probac Suarez non

dari procerlum in infinimm , & deueniendum e£fc

ad vnara primam caufarn no fada,m,quia fi OIIUWS cauCt; intra illam collectionem reperre Iunt infinit,'E,ergo intra ill am rnrinirarn collectionem procedendo Ron fiflitur in aliqua ,.qu::c fit irnproduda j ncq~ ."-. elt inuenire vnarn prima.quia ell: infiniras' quacL~q;l1gnau.,& fie rota collectio infiniraru cau-

f~ni en improdueta ab aJIO extra ilii colle dione, , qqQqijbet ramen fignatl! intra. iUa etl: produdura .. quja, qu.ohbet Iignaco rellar ali ud 1 qllO produca-

~H' loinfiniuUll. Q!lrdl~(:.ptol:>ario ornnino en D in{utI:i:: iens .

qp.ortet t;!rgo reqlre a,d I,"a,tionem D .. Tho, guia vbj c;il; p ro(':eITus in inf\qitl!m jn eaIJ,G~QulIa. PQtdl: incipen: de t1,quo caufare 1 quia quacun~q; fignata, priLlS dabacur alia,qua': iI1Clpt:ret, & moue.ret ilia, quia ClWI caula: fint (llbQrdil1at~ ~!Tentialit~r ~ Qon pOle!} vna incipc;;re,&:,()q,uCar~.quin ab alia, ?riori, cui lilbordin.alUr moq,fit,&; iderndieem,us de ina. fi [upPQm~~liam priOl."r:Hl,cui rui?ordinetllr. Vodq in fin itus, procellilS.i1l t,;~ufiS'etl iqem, at<'iue iqde~ tcrmmata can{<\lit<l,s .,& !pptio ~ infinit~s cnim in. jpladepL~dentia ~ &. fubQrdiLlatiolle obl1ar de-,·

\.t.termia~ioqi J 6.qu.i~em q~oqu~que, dato, vt ali. Tquidinclpiat, requtrJtur ahud prIUS, a qu~ depen~

, ,:" &;"' nunq ..... iiniwltur depend"",,, d. nO· ,

~ ";~

I.a\rtic. II.

~"~~r~

e,', . ",j .I;_

:, "

ItO J quod elt non filUd condiciones reg.lilitt, 'It ._ ,aliquidopcrctu!" . E» quo mreuigirur , qunu quart-

qo did tur, infinitum elk impenraniibile > nun Iolurn inrelliguur , quod eft imperrranfibile.injiniru

in f~cce:fi0a~)'~..:; fll1!l)CUltione)Ct:d edam quod non

ell pertranribilc quantum ad dependenrias , & co-. diriones de l'jOIJO 'rl!(luifitas ad cautandum , Licer enim pOiYiIlllls imaginan , quod infinite caufe fimui opereucur ~ leu Iirnul concurrant in eundem efte::.l um,ta!ll~l1intc;:Uigi pan porefi.quod vna can-

t;1 ex .ubordinarione , &. morioae alterius incipiat ~li9uiJ.deteruuna.tc,_& de nouo.f requirunrur ~d

id !OfiQ.L~~ dependenrise, & condirioaes.nulla erurn eric inceptio determinara, fi ad qaamliber requiruntur lnQnita:, quia hoc ip{'Q quod Iimt lUfinlta: ~ fuar inderermmate, cum enira quellber ~ bear incipere operarionern ab alia prius lI\ou..:l1tc)& ,caufamc,& hrec non pouic cautare nifi ab alia priori moueatur, & illa all alia, &; in hoc nQU eH, ponere ~~rmin~m, rcflar vt nunquam illa oaufa vlrima det:erntin~mr, quia !lUnquam finiuntur. cQndicion~s, ~moPQnes,!eu [llbordinAtiones ad illam requifi'~, quia, qualiber data alia relb.tpra:requifita, &: fine omnibus 1\OQ potefl operari , quandiu enim. omnes dependentke, & couditiones requifitre non exhauriunrut.Sc ponuntur ,CJUla non manet dere rrniaaza ad operandcrn , Nee U01ul poffunt concurrere, &i ex zquo porn infinitz ilia: rnotiones ~ fiquidem licet effeur orunes in eadem inf1:anri rernporis (quod ram,en Don en verum,quia. mulra oPC:rantur 11.lcceffiuetvtvidemus) [amen vna (nbordinatur eflenrialirer alteri ,& prerequirie alrerarn

ad operandurn tanquam mouentem ~ ~ detcrmioa,ntem, (e : ergo non porelb iila. ol,lt:;rari, niti pr:l~ iilp~onantu~ infinite caufalitares '. & illa q~~ mo-

uet dlam)et1am pradupro[}itlLltinitaS caufalitates,

*' illa alia.alias infiniras , ergo nu,o,qua,m eft caufa qUa! prn:iupponat finiras c;odidones~[eu. moriones • .aut null am 1 ergo non eft finis pra:fupponendi re .. quifita ad operandum in nullacaufarum.ergo, ine .. 'que eft initium operandi 1 quia antequam omn~s pra:(upponanrur.LWQ iacipit operatic . _ Et ideo 1~1

q.%4.Phyfico.ex eo probanimus non efle proccfs~ in infinitum in caulis ,quia non poteft perttanfir.t infinieum.neque enim caufatio habebit fi~em ~ requiritur mfiniras caularum , vbi non ex infinirare durarionis.ted ex iufiniraze caufalitatum , qua:m dererminanonem facir, Iequitur n?ll dari proceffilm In:infinitum.Q!:!are nol1, reduGl:[~r h~e a.d op~nati~ fen[encia!D,qu~ negar dan lOfiIULlUIl,qulil licet fit opinio an pOlfmt dari infinita per m.o~um e·iNEtus,Qon ramen infinita rer. modnm caufaht~~ ~js requiGtre ad vnumquemq;efre itum,iie c::rum nu· quam cRet uet<;rmiu,arns,& nouus effectus, fi non ~(fet finis in his qua; rcquiruumc adl:au£andum. & dtl hoc non eH op in~o .

~x his allt~ fequitur;quOd fi in produB:iorubus)& ~O\utis luQordin3.cisad.. produ.eendlt non etl procef~ [us in infinitQ,nece1fario.ciebet lil1i in aliquo eme, feu cauf ~qu re nQ_ G.~ prodoB:a do b alia, & fie e rit ens . improdu.B:ii &a..[~ , & hoc eft Dens, quia Deus eO:

. F f primum

-:-:'1

primurn eaiciensJ.ec caufa prima improduaaab', ;wo,& exiflb ifc,Ec 1icet per hac ratione no pro, bentur direm 0amia}qu~ pertinent ad pel'fetl:io~ lie Dei.pr obatur tarnen quoda attnbutil, feil. eile primii cffjcieos, & non e{[e produltu ab alio, quod foli enti diuino.S; nulli crearurse conuesirc porcll' ~

.Adblic rarne dices: per hanc rations foltlm pro~ bariquod peruenitur ad mil cns , feu ad vna cauS;i,qux nO habet all;! (ilperiore~ cui per [r;; Iubordinerur eBem:ialirer,& ranqui cauff a'quiuoc~>116 ra .. me Jequirnr, _quod illud prim ii ens fir cmnino improductl,-;guia dici porell J quod .tP€!udtur ab alio agete vniuoco.tices homo ab nomine line depen .. detia <lob alia fuperiori cauia 'Zquiuoca;& in hoc or, dine dcpendeaiiz a caufa vnouoca darurproceffus ill.iniiuitii,<J' no efiiflCQUeniens.vt ialilpra aducrrirnus ex D. Th. Vade ni) probarur dari ens omni- 110 improduecu.quahs dcbec.efle Deus. Et Iicec in rebus crearis generniones,& proceifioues a cau .. lIs vniuocis ulpponlt aliqn;! {uperiore,iqul depe- 4eanr,vtgencrationes animaliu ;i primo alterate, 'Reit cceluydiceret tame aJiquis~l.l'in ente fupremo potel1 dad generauo.S; J{lceHio vniuoca fine depe dentia acaufa ruperiori equinoca ad eu nsodu.quo Cathollci t~;::etutdari in diuinrs gcnC!ratione Verhi, &-,Jlce1-l1onC:Spir-s.Jine depeden<t a callla (uperiorr

C.wcru h~c euafio omnino e£l inrufiiciEs, &licct magis: procedat corra vnitate Dei,& qua cetra ei? cxilt£tia ~b[olnte lurn.pti,adhuc ramevrgetar CO~ fi:;I. lll;i;quia ralis vniuoca proceJIio ,& productio in prime cnte.vel mu1tiplicat~& producir diuersa J1.11:l1ta,vel eande cornunicar rei produde ,& pro~ ceden a te )itaqwod rnaneat ide co(ubftancialitcr. Si hoc iecundu dicarur.no ditur pllm:sdij.ieu plures q.ufa: (upreme, Ied 1016 vnus Deus cil pluribus

. fupp.oiitis , Iicut modo faterur Fides Camolica in myilerio Trinitarisjin quo tame no silt proceffiones.feu produtl::iones in infini ni.fed raucu sur du}; feclllldli proceuione intellectus.Sc vohicaus, qUJ!~. Iibet .n, illaru infiruta efl:.& fie exhaurit emne ra ... tion~ ralis proceaionis.nec alia permirricin illa linea . Si vera multiplicatur natuca,& fitdiuiGo,&: feparacio in lila Iecundu vnica proceuione , neceffaria adrrurreiur in Deo mutario , & limitatio, & irnperfectro, fiquide quodhber illorum producitur de non efle ad efle , vel titre diuidir ipsfi eKe, ita ~ ~ti habet elIe diIlin6l;u ab aJio, 'l' non potde fiare, rU~lliminido talia. dfe,eo 'P fi dilhnguiitur) & nOll dt ide dre in .vno,& in altero,nec eade efsetia.er .. §o :l.iiquid eftin vno,quod nO. eH in altero- pertines. ad cirentlaJ~ rationc,& nacura, ~ rgo VDR no habet' tora pe&ti:ione,qu:c eO: in aJtero,& fie habet pe·r.,.. feflion;;: limi[a_a, qUUl n\_)n habet OIDne petf"eCtio-: n~,car-e[ .~. illa,q e!~ m altno.Nee potell: vnll emi uerer COCHlere perfeC1:ione ;,tlterius, quia vna nam .. ta no cH unmetIor a!~cra,flquide;vt JuppOIltmUSi procedit ab altero vt a calua vniuoca_,&cMequcnlet vteiw_de r4::ionis,& Ipeci..-i . Ynde,in{fan'_'1 at:

- generatione verbi,& pr()cdIiOneSpirit. ~:.;non eft a~ rt ,_quia ibi no [[udtipJicatur natura,l1lOq_jperfe":

GtlQ dsetia,lis}kd [olu mu.ltipli~a.turl~rt~ f~~\i~

, \ ,-

A . d(~ OPPofitI@llc! relatiui in cadeuarura . Siauters' p!u res natu rf mulnp li carctur coafequenrer rnu Iti..; plicaretu r. yirtllres,:& poteti~ operadis&uc diuer- . [as effetlus efficerer vnacaula ii1:aru, &-alterOlj& fie neutra eflet prirnum eriiciens, & primscaufa ," quia nOR [e exrenderet ad omnes cJfettus, fed vna,.: qu~qnc '.ld «lOS, & fie non poder rnundus guberaari ab il1is, VI: dicerur in vltima ratione.

T E R T I A R _A T I O. ,

F Ere t'edllcirur ad pr~cedente5,& nirirar eeiai» negarioni proceriiis in iufinitu .nam videmus. qlla!~entjadari qua: 111: cenaria no Iunt, fedpoff ibil e e f1 ea e fli; vel no dIe , rt [lloe omnia contingentia,vc1 corruptibilia : ergo etia necetle eft dari aliqua entia, vel aliquod ens ueceflariu ,& incor-

B ruptibiJe: ergo eria neceiie ell dari aliqua entia, vel aliquod ens llecclfariUn1,& incorrupubile. Pa .. tee contequentia.quia contingens , & corrupribile aliqaado cQ , aliquado no elt.accipit .n- ctle ex no efle,fiquide gcneriltur,& corrupirnr, & tic omnia ifla poilibilia,leu corrupribilia dwifiue (umpca habuerfit non cfle,& ex Don cae fuerur.etiamti detur in i111s & gencracionibllS eoru proceriiis in infinitit; ergo opportuir dad ali quod ens n6 corrupribile.nee coringens per quod !~beat eiT.;,quia. quod habet effe ex non (;Ife ~ oppo-rtet (1u6J per aliquod ens in attn habeac illud & hOI; no porelt el1~ corrupribile coringens.quia omnia. contingetia. habet elle ex no clie,& non datur proet:tTus in intiru.rwni

C er.go fupponunc aiiquod ens no cootmgcRS, aqu. habeaut eiie , darur ~rgD prsetcr iH:a. corrupcibilia aliquod ens no cerrupribile & neceflariu.hoc aute vel habet neccfliraui cisendi ;ife) vel ab alia, a quocautarur.Si a [e,en ens imp rod uct ii ,vee! increanirn, & hoc eit Dcus.Si ab alio.velprocedirur in infinitil,&:; hoc iarn reiectu eft in precedcnribus, vel norr procedizur in infinirum.fed filtitur ill al.quo <.l' nr) tit caufaru.nec habear eire ab alio,& hoc eft Deus.

Q_VART.d ET QVINT..!l RATtO. r"") ,V,mal1l rationern Iurnic D. Th.ex eo quia in'-<.lueruI?us in rebus qua:da.m entia pertc~ora

-, a.lIJs,& vnum ens melius alio 10 bonirate,

_perfectione ,entiratc ~ &c. Vbi auterri eft aliquid magis & minus tale debet cffe ali quid maxim'; ta~ Ie.quia magis & minus dacsr per o rdi nem ad ma-

1) xime t-lle,niii fit proceflus in inrinirurn, quod {a:p~ rei edum dl:,nl1l11ice t pofiim j Dca crt::ari mfinita· iudtuidua, vel fpeci¢s,tamen uoa polfunt dart lnfi~ nita generl)& in his ptocedi"argumetuL11 de ma~· gis, & minus in 1atituQine gentruru, vUUn'I cmm gcnns eft magis,& mcIjus altero,nec potefl:in ge .... m:ribus procedi in in fi nitu III ; fie enirn poi-Jel:pro-cedi in i!1finrtulll ill cautis fubordi.natis,cum diuer"; iitas gencrum faciat filbordii'iationem c,m[arum. Quod ~tlte lD eft ma~ime- ~a1iin. 'll!0libe~ gellere eit c aUla. corum,qua! In tall genere lunc:~ ftc-ut rna:.: rime catiduin vt jgais ell CatlCl QrOnwrI1 caIido-ruj erg~ orortet quod ma:cime& fLlpreme ens fi.t 'aUla omninm eIltium,& hoc ell: Deus -.. .

. en'C,; bane propotirionem,mdx.fjnt tlll,itlaliquo ge .... ~ t!$fe eft '4ufo 'etll!:oYlItJ, non intelligentiiU'l illi~

~~1~

~~ .. '"

- ,

*

Difput.III.

c:xCai«, hie J triJ, enirn ~llt coneurrere yt Vft'i.. A riceclU' dla ma.xiCll<\. Pritiulin, ~ijOd aljpQ eft~,1le

, ma."im~ ~e ,~qd pc;rfdt:itIime rale • Perfd!:i1fi-

me tale in ge[lerc non ell neceile quod fit c~ui~ cereroram fi~llr perfectifIinl,l iptCk~ animaliua) ,

vt homo non ';JuCat ceereras , M~;(illle aurem raie, debet flij'polJcre in illo genere ,qued detur ahqua graduatic (el;W)di)m nlagis,~ minus,S!:; confeque-

rer pa.rticipari Qeb~t in iUis aljquid d: eo quod ,e~l maximum ) aeql~e adeQ oppOrtet, qU()J exparnci ..

, patione ilhus maxirni , aliquid ,di<,:atur magis , vel minns , SCCflnMColld,tw ~H, quod etle cauram non fumatllf [ollllll vao modo, Icilicet etfd:hue, k<l

eriarn formaliter, vel idcalirer , & jillumtna quid." quid participation, lui caulare pocetl ~ ficut albedo dl caufa ~oIQI1lIll rnediorum , quia aliqnid M ilia participanr , & magis vel minus ad illam accedunt .' T mia cOn4itia eO: vt iacelligatur formalirer ,

& cum pra;dfiof!.e,ql,l'od rnaxime tale !it caufa coeterorurn in eo Pt":Ec:isc. in quo rnaxime talc cit, &

non Iecundurn aliam rarionem , Iicur ffiaxime cali-

dum ell:caura~CJ;!t!:rQrUm ill ratione calidi preci-

Ile,& non qUQ3d ;J.lia, Et6c Detu''llli ell; rnaxime

talc- inrarione !:ntis,e:fl: cau[i\OIllUJUtlil in omni ratione~aendi. Et ficcc;Lfan~ inQancia; •

T1mna f'4ti6 D. TQon;J, fumitur ex gubernarione rernrn,fiJppotlendoquild're.s non !lund ,aflJ, fed

pet' ordmem ad finem~;~ Iicindigeut ali quo cognt)f~eQte,a q~o ifta. no cogaoC,entia. partidfl~nt or&1!em ad finem, qqodii ipfum cognofcens il\- , .C, 4i~etjam (ijcigi\;id~ab alioproducente

tl,& ~~no(.;ellte;rur.:tus dt.;i11C>. ioqllirc;t~lr,& ,cUm

non fiq}ro~ellhs iu inftnieum, tandem l!'eruemerur J.~diq~Qd, aqU~ oinni.a~irigantur" &;jplC'~AI'!~

P1tJl~ ditt~~ntr, ~,IlfX: VQCalllU5. .Dewu; nee pt;:1:'

,.::,j'.' .. ; .. '.,' ,., ' _', , ' , . I

, ~. I _ ~

,.

• ' •• ~: ~,; J '. ,r I ..J .:;. _I ~ ~: • '. t·~ ' .. 1

. ~ ~ ~ . i . !

~ . ~.

, '. ~.,.. "~ , - I

.". , ,,~,-;L [,:;,:;::' :,: "',,.,; • !.i~!.

" •• ~.:~~. ': 1, +_'J:::. _-: _ ~.'~~~:+

• .-. • "I J I .~' ~. '

i.; {

Artic~II.

iQalJl rationem h~tJl;l~tur prdb~:ri;~,fitt;ln~ rum vnurn hoc'gubeqtans~l!ehoC J:nim' qiu: 0:. i:r, dicetur.Ied raurum quod tic gubernaas a nullo Caperiori dependens , ~ hrn: ett diuinum; probata independenria, probarur diuiniras , poflea de vnitate eius , De hac ratione, ~~ peculiarem ditriculratem non haber.videatur Diu. Thorn. in pta:.

[cnti, '

Ne~ f'r~~ttenu eft d<)8:rina Caiet.~ircarolurionem ad r, quomodo cum Deus firirifinirumbooum & infinitum ageas , non tollat omne malum, qui", ornne oppofirurn tollirfuum oppofirum ,& fi. ell iufinirum iummo modo tollit , soluiweft,quod ' vnurn oppoficurn potef] toll ere aliud, vel Forrnali-

B rer Gent forma informans excludit oppofitam for, rnam , vel effe'l:iu~ agendo in aliud, &: hoe vel vnjuoce quando eJ1Htns, & caufa a:qualin;r conue-

niunr.vel analogice, quando caufa inadzquare Ie comrnunicaz , Deus ergQ non excludir malum formaliter l creaturis.quiancn efl forma. earum , a [e autem omne malum excludit , quia eft: formalitet in Ie infinitum bonum, Effcthue "vern excludit malum J creaturis.Ied no~ tota1it~r~ quj~llon en: agens vniuocurn c nmmunicans ere am ris inf nirum bonum, fcd ~qltiUOdl communicans eis bonmn hrnitarum, & coufequenrer capax wah I' Jus vel minus Iecundum qued magis, vel minus en Iirnirat ii , ,& fie non e~cIt1«lt!= maIum,ablolute aCreatlJris,led

prout pofluJat !?rdinario ipfa vniuerfi,in quo aliqua debent clf.;': !t1defeaibilia~ alia defictericia , & non omnia ;r;qualiter bona, ficut nee In corpore

humane ornnia membraaqualiafunr , In hoc ramen maxime.relucerDei ~tttia.& boniras, quod , etiam ex. malis mulra potef] elicere bQQ<\! vt Au, g:ufl:. dicit In Enchiridio.

., I,.

I.,' .: :

'; _ .

, r.~' .J.. .•