Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
BiologiaeGeologiaAnoI
1. Distingasistemafechado,sistemaabertoesistemaisolado.
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
2. Aclassificaodossistemas(emfechado,abertoouisolado)tememlinhadeconta:
a) asuadimenso.____
b) aformadoseulimite.____
c) oseucomportamentorelativamentematriaeenergia.____
d) aausnciaoupresenadolimitedosistema.____
(SeleccionecomumXaopocorrecta)
3. OsistemaTerraconstitudoporquatrosubsistemas.
3.1. Indiqueonomedecadaumdessessubsistemas.
___________________________________________________________________________________
3.2. Forneaumexemploparacadasubsistemacitado.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
3.3. Indiqueocompostoqumicoquecomumatodosossubsistemas.
___________________________________________________________________________________
4. Oconceitodebiodiversidadeestdirectamenterelacionadocoma:
a) hidrosfera.____
b) biosfera.____
c) atmosfera.____
d) geosfera.____
(SeleccionecomumXaopocorrecta)
5. Classifiqueasseguintesafirmaesemverdadeiras(V)efalsas(F).
a) ATerraumsistemafechado.____
b) Ossistemasisoladossomaisfceisdeobteremlaboratrio.____
c) OssubsistemasdaTerrasoindependentesunsdosoutros.____
d) Nageosferaactuamtodososoutrossubsistemas.____
e) difcildelimitarasfronteirasentreosdiversossubsistemasdonossoplaneta.____
6. EstabelearelaespossveisentreostermosdacolunaIeasafirmaesdacolunaII.
ColunaI
a) Geosfera
b) Hidrosfera
c) Atmosfera
d) Biosfera
ColunaII
1) OsautomveiscontribuemparaaemissodeCO2._________
2) AsrochascarbonatadasretiramoCO2daatmosfera.________
3) Osriosescavamvalesatravsdasmontanhas._________
4) Oloboibricoestemviasdeextino.________
5) ASerradaEstrelajteveglaciaresqueescavaramvalesemformadeU.________
6) Asactividadeshumanaspodemcontribuirparaapoluiodagua.________
7) Aspedreirasdecalcriolibertampoeirasnocivasparaasade.________
FICHADETRABALHO
7.
BiologiaeGeologiaAnoI
Ogrficoseguinterepresentaaevoluo,aolongodotempogeolgico,doteordedoisgasesnaatmosfera
terrestre.
7.1. Faacorresponderooxignioeodixidodecarbonoacadaumadascurvasdogrfico(AeB).
___________________________________________________________________________________
7.2. ExpliqueaquesedeveoaumentodaquantidadedogsrepresentadopelaletraA.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
7.3. FormuleumahiptesequeexpliqueadiminuiodoteordogsB.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
8. Atentesseguintesnotciasrelatadasnumadasprincipaisestaesderdiodonossopas.
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
8.1. Paracadaumadasnotcias,indiqueossubsistemasterrestresdirectaeindirectamentereferenciados.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
8.2. Justifiqueassuasopesnaalneaanterior.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
9. Classifique como verdadeira (V) ou falsa (F) cada uma das seguintes afirmaes, relativas aos subsistemas
terrestres.
(A) Acomposiodaatmosferaterrestreactualtornapossvelarespirao.____
(B) OHomemumaameaaaoequilbriodossubsistemasterrestres.____
(C) Ociclodaguarepresentaastransformaescaractersticasdageosfera.____
(D) Afotossnteseumprocessobiolgicoqueutilizaooxignioatmosfrico.____
(E) Aatmosferaterrestrefavoreceavidaaoregularatemperaturasuperficial.____
(F) Asalteraesnumsubsistematerrestreinterferemcomaestabilidadedosdemais.____
(G) Acomposiodabiosferafoiaproximadamenteconstante,desdeaorigemdavida.____
(H) Aatmosferaterrestresempreconstituiumaprotecoeficazcontraosimpactoscsmicos.____
10.Completeasfrasesqueseseguemcomotermomaisadequado.
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
11. Na figura seguinte est representada, em perfil, uma sequncia sedimentar que no foi sujeita a
deformaotectnica.AsletrasA,B,CeDidentificamquatroconjuntossedimentaresdistintos.
11.1. Utilizandoasletras,identifiqueoconjuntosedimentar:
11.1.1. Maisantigo.__________________________________________________________________________
11.1.2. Noconsolidado.______________________________________________________________________
11.2. Identifiqueumaevidnciadesedimentaoorgnicanasequnciasedimentarrepresentada.
______________________________________________________________________________________
11.3. RefiraacaractersticadossedimentosconstituintesdosconglomeradosemAquepermitemsuporoseu
transportepelaguadeumriooudomar.
______________________________________________________________________________________
11.4. Indiquequeinformao,relativaaoambientedesedimentao,seconsegueobter,apartirdavariao
verticaldadimensodossedimentosemA.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
11.5. FormuleumahiptesequeexpliqueadisposiodascamadasarenticasemB.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
12. O esquema seguinte uma proposta de representao do ciclo das rochas. As letras A, B, C, D, E e F
identificamprocessosgeolgicosenvolvidosnaformaodostrstiposbsicosderochas.
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
12.1. Refiraaletraquepoderepresentar,noesquema,cadaumdosprocessosgeolgicos:
a) erupovulcnica.____
b) transformaodeumcalcrionummrmore.____
c) transportedeareiaspelaguadeumrio.____
d) fusoderochasnabasedeumacamadamontanhosa.____
e) fracturaodeumarocha,porvariaesbruscasdatemperaturaatmosfrica.____
f) consolidaodasareiasdeumaduna.____
g) oxidaodedeterminadosmineraisdogranito.____
13. Ocortegeolgicodafiguraseguinterefereseaumaregioondeocorremrochasdostrsgrandesgrupos.
13.1. Classifique,quantosuaorigem,cadaumadasrochasrepresentadasnafigura.
Granito______________________________________________________________________________
Mrmore_____________________________________________________________________________
Calcrio______________________________________________________________________________
Arenito______________________________________________________________________________
13.2. Identifiquearochadocortequeseformouatravsde:
a) precipitaodesaisdissolvidosnagua.___________________________________________________
b) transformaodecalcriosnoestadoslido._______________________________________________
c) deposiodesedimentosdetrticos.______________________________________________________
d) arrefecimentodematerialemfuso._____________________________________________________
e) calorprovenientedeumcorpomagmtico.________________________________________________
13.3. Expliqueoaparecimento,superfcie,derochascomoogranitoeomrmore.
______________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
14. O diagrama representa as condies de presso e de temperatura que caracterizam diversos ambientes
geolgicosmagmtico,metamrficoesedimentar.
14.1. Indique,pelarespectivaletra(X,YouZ),oambientegeolgico:
a) maisquente.____
b) maissuperficial.____
14.2. Faa corresponder a cada letra (X, Y e Z) o respectivo ambiente geolgico (magmtico, metamrfico ou
sedimentar).
a) X____________________________________________________________
b) Y____________________________________________________________
c) Z____________________________________________________________
15. Oesquemadafiguraseguintepretenderepresentardoistiposderochas(XeY).
15.1. IdentifiqueotipoderochaX,justificandocomumdadovisveldafigura.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
15.2. OprincipalagenteevidenciadonafiguraresponsvelpelaformaodarochaY:
a) Calor.____
b) Tempo.____
c) Presso.____
d) Fluidosdecirculao.____
(AssinalecomumXaopocorrecta)
6
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
15.3. IdentifiqueogrupoderochasY.
______________________________________________________________________________________
15.4. Classifique,quantoaolocaldeconsolidaodomagma,arochaaqueaintrusogneadarorigem.
______________________________________________________________________________________
15.5. Justifiqueasuarespostaalneaanterior,utilizandoumdadodoesquema.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
16. A figura seguinte representa a transformao de uma rocha grantica, superfcie as modificaes
mineralgicas que ocorrem na passagem do granito fresco para a areia grantica esto ilustradas no
grfico.
16.1. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
Atransformaodegranitofrescoemareiagranticaumaevidnciade
(A) Eroso.____
(B) Meteorizao.____
(C) Sedimentao.____
(D) Estratificao.____
16.2. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
Ogranitouma____eaareiaquedeleresulta____.
(A) Rochamagmtica[]umsedimento.____
(B) Rochasedimentar[]umsedimento.____
(C) Rochamagmtica[]umarochasedimentar.____
(D) Rochasedimentar[]tambmumarochasedimentar.____
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
16.3. Classifiquecomoverdadeira(V)oufalsa(F)cadaumadasseguintesafirmaes,relativasinterpretao
dosdados.
(A) Aalteraodabiotitedevidaacodaatmosfera.____
(B) Osmineraisargilososresultamdatransformaodoquartzo.____
(C) Aareiagrantica,essencialmente,umamisturadequartzocommineraisargilosos.____
(D) Os feldspatos so minerais de rocha grantica mais resistentes ao contacto com o ambiente
superficial.____
(E) Arepresentatividadedosmineraisargilosostendeaaumentarcomaaproximaosuperfcie.____
(F) Oquartzonosofremeteorizao.____
(G) Ogranitoumarochacomcristaispoucodesenvolvidosporqueseformaemprofundidade.____
(H) O granito, de origem profunda, pode ascender superfcie em regies onde se verifiquem
compressesdeorigemtectnica.____
16.4. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
A formao de minerais hidratados, como o caso dos minerais argilosos, uma consequncia das
interaces
(A) Biosferageosfera.____
(B) Hidrosferabiosfera.____
(C) Geosferahidrosfera.____
(D) Atmosferahidrosfera.____
17. OtextoseguintefoiextradodeumabrochurarelativaaoMonumentoNaturaldasPegadasdeDinossauros
daSerradeAire.
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
17.1. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
As pegadas de dinossauros da serra de Aire foram impressas ____ h 175 milhes de anos. So
consideradasfsseisporque____daquelesanimais.
(A) Numarochacalcria[]constituemumvestgiodaactividade.____
(B) Numsedimentocalcrio[]constituemumvestgiodaactividade.____
(C) Numarochacalcria[]terosidoencontradasprximodeossosfossilizados.____
(D) Numsedimentocalcrio[]terosidoencontradasprximodeossosfossilizados.____
17.2. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
AlajeondeseobservamostrilhosdepegadasdedinossaurosdaserradeAire...
(A) umestrato.____
(B) Correspondeparteinferiordeumestrato.____
(C) Correspondepartesuperiordeumestrato.____
(D) Nofazpartedeumasequnciaestratificada.____
17.3. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
Aexistnciadeumclimatropical,naregioporondepassaramosdinossaurosdaserradeAire,sugere
queaquelaregiofoideslocadapara____h____de175milhesdeanos.
(A) Sul[]mais.____
(B) Norte[]mais.____
(C) Sul[]menos.____
(D) Norte[]menos.____
17.4. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
AfragmentaodagrandemassacontinentalPangea,noperodoJurssico,umamanifestaoda____
deplacastectnicasqueterestadonaorigemdasactuaisrochas____.
(A) Divergncia[]ocenicas.____
(B) Divergncia[]continentais.____
(C) Convergncia[]ocenicas.____
(D) Convergncia[]continentais.____
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
17.5. Expliquedequemodoaderivacontinentalpodetercontribudoparaalteraradistribuiodosseresvivos
naTerra.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
18. Adataorelativa...
a) consisteemdatarasdiferentescamadasumasemrelaosoutras.____
b) estabeleceumaescaladedurezadascamadas.____
c) baseiasenoestudomorfolgicodosfsseis.____
d) notememconsideraoaestratigrafia.____
(AssinalecomumXaopocorrecta)
19. Adataoradiomtrica...
a) provouqueosdinossaurosdesapareceramquandosurgiramoshomindeos.____
b) baseiasenaspropriedadesradioactivasdecertoselementosqumicos.____
c) mostrouqueasrochasmaisantigasqueseconhecemtm2M.a..____
d) tememconsideraoasobreposiodascamadas.____
(AssinalecomumXaopocorrecta)
20. Definafssildeidade.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
21. Digaonomededoisfsseisdeidade.
_______________________________________________________________________________________
22. Operfilgeolgicodafiguraseguintedizrespeitoaumaregioondesepodeverificarumaintrusogneae
umafalha.Notequeambasestoaafectarumasriesedimentar.
10
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
22.1. Relativamenteaoperfildafigura,considereadescriodoseventosgeolgicosidentificadaspelasletras
A,B,C,DeE.
AIntrusodaformao7
BFormaodasuperfcie11
CDeposiodascamadas6,5,4,3,2e1
DActuaodafalhaassinaladacom9
EDeposiodoestrato8,seguidadeeroso
Asequnciadosacontecimentos,domaisantigoparaomaismoderno,foi
a) ECBAD.____
b) BECDA.____
c) ECADB.____
d) ECDAB.____
(AssinalecomumXaopocorrecta)
22.2. Identifique os dois princpios da Estratigrafia em que se baseia a seriao dos acontecimentos
evidenciadosnafigura.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
23.1. RefiraquaisosperodosgeolgicosondeadiversidadedeBraquipodesfoimaior.
______________________________________________________________________________________
23.2. Combasenafiguraindiqueumorganismoquepossaserconsideradoumfssildeidade.
______________________________________________________________________________________
23.3. Fundamenteasuarespostaalneaanteriorcombasenumdadodafigura.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
23.4. Emrochasdedoislocaisdistanciadosde1200Kmforamencontradosfsseisdoorganismoaqueserefere
aquestoanterior.Refiraoquepodeconcluirrelativamenteidadedessasrochas.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
11
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
23.5. Denomineoprocessodedataoutilizado.
______________________________________________________________________________________
24. Afiguraseguinteilustraavariaodonmerodefamliasaolongodotempogeolgico.
24.1. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
OsperodosrepresentadospelasletrasGeHso,respectivamente,o____eo____eambospertencem
era____.
(A) Devnico[]Carbnico[]Paleozica.____
(B) Devnico[]Carbnico[]Mesozica.____
(C) Jurssico[]Cretcico[]Paleozica.____
(D) Jurssico[]Cretcico[]Mesozica.____
24.2. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
Astrilobitespodemserconsideradosbonsfsseisdeidadeporqueviveramnum____perododetempoe
ocuparamuma____reageogrfica.
(A) longo[]pequena.____
(B) curto[]pequena.____
(C) longo[]ampla.____
(D) curto[]ampla.____
12
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
24.3. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
Afirmaes do tipo A extino dos Dinossauros pode atribuirse a um evento nico, de grandes
propores,localizadonotempo,generalizadasaoutrosseresvivos,enquadramseemhipteses:
(A)Catastrofistas.____
(B)Actualistas.____
(C)Uniformitaristas.____
(D)Mobilistas.____
25. SuponhaquenumcristaldeZircoexiste25%deU235(istopopai).
25.1. IndiqueapercentagemdePb207(istopofilho).
______________________________________________________________________________________
25.2. Sabendoqueasemividade700M.a.,calculeaidadedocristal.
______________________________________________________________________________________
25.3. Denomineoprocessodedataoutilizado.
______________________________________________________________________________________
26. A sequncia de esquemas da figura seguinte procura representar a intensa actividade geolgica, em
ambientes orognicos, onde se sucedem e sobrepem mltiplos fenmenos, ao longo de dezenas de
milhesdeanos(M.a.).AdmitaqueemAjocorreuadiagnese.
13
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
26.1. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
(A) Sedimentares[]oconsequenteaumento.____
(B) Metamrficas[]oconsequenteaumento.____
(C) Sedimentares[]aconsequentediminuio.____
(D) Metamrficas[]aconsequentediminuio.____
26.2. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
A cadeia montanhosa cuja formao est ilustrada na figura localizase num limite ____ de placas,
tambmdenominadodestrutivo,poraocorrerdestruiodalitosfera.____.
(A) Divergente[]ocenica.____
(B) Convergente[]ocenica.____
(C) Divergente[]continental.____
(D) Convergente[]continental.____
26.3. Explique por que razo o modelo de formao de cadeias montanhosas representado na sequncia da
figuranocompatvelcomaclssicavisocatastrofistadaNatureza.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
27. Naregiorepresentadapelocortegeolgicodafiguraseguinte,foramfeitasdataesisotpicasdasrochas
das duas intruses magmticas (I1 e I2) e foram obtidos os valores de 60 M.a. e de 42 M.a. para I1 e I2,
respectivamente.ArochaBfoidatadacom150M.a.,recorrendoafsseisdeamonites.
14
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
27.1. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
AsuperfcieaplanadaqueconstituiabasedeEfoiformadapor____easuahorizontalidaderevelaque,
depoisdeelatersurgido,asrochasdaregio____sujeitasadeformao.
(A) Eroso[]foram.____
(B) Eroso[]noforam.____
(C) Sedimentao[]foram.____
(D) Sedimentao[]noforam.____
27.2. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
OarenitoFtem
(A) Maisde150M.a..____
(B) Menosde42M.a..____
(C) Entre42e60M.a..____
(D) Entre60e150M.a..____
27.3. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
Almdeseremusados,emGeologia,nadeterminaodeidades____,osfsseispermitemdeduzir____
dasrochasondeseencontram.
(A) Relativas[]ascondiesdeformao.____
(B) Relativas[]acomposiomineralgica.____
(C) Radiomtricas[]ascondiesdeformao.____
(D) Radiomtricas[]acomposiomineralgica.____
27.4. ExpliqueemquememedidaosfsseisdeamonitespuderamserutilizadosparadatararochaBcom150
M.a..
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
Explique em que medida os princpios da estratigrafia podem ser aplicados situao evidenciada na
figuraanterior.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
15
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
28. A Astrogeologia, aplicando princpios e mtodos geolgicos a um plano muito vasto que inclui o Sistema
Solarnoseuconjunto,temfornecidomuitasinformaesquepemprovaosmodelossobreaestrutura
donossoplaneta.Ogrficodafiguraseguintemostracomovariamatemperaturaeoraioequatorialdos
planetasdoSistemaSolar.
28.1. Indique,combasenosdadosdogrfico,osplanetastelricoseosplanetasgigantes.
Telricos:______________________________________________________________________________
Gigantes:______________________________________________________________________________
28.2. RelacioneatemperaturamdiasuperfciedamaioriadosplanetascomadistnciaaoSol.
______________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
28.3. JustifiqueovalorelevadodatemperaturamdiasuperfciedoplanetaVnus.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
28.4. AtabelaseguinteincluidadossobreadensidadeeamassadecincoplanetasdoSistemasolar.Com
basenasuaanliseassinale,dasafirmaesqueseseguem,ascorrectas(V)easfalsas(F).
Vnus
Terra
Marte
Jpiter
Neptuno
Densidade(gua=1)
5.2
5.5
3.9
1.3
1.67
Massa(Terra=1)
0.815
1
0.108
318
18
[]Adensidadedosplanetasdirectamenteproporcionalsuamassa
[]Osplanetastelricossomaisdensosqueosplanetasgigantes.
[]OpesodequalquercorpoemJpitermenorquenaTerra.
[]OplanetaJpitertemmaismassaquetodososoutrosjuntos.
[]ArelaoentreamassaeadensidadedoplanetaJpiterdevesesuaconstituiogasosa.
[]Agravidadenosplanetastelricosmenorquenosplanetasgigantes.
16
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
29. ExpliqueporquerazoPlutoactualmenteconsideradoumplanetaano.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
30. Em conjunto com os planetas, existem outros corpos no Sistema Solar. As suas dimenses, composio e
outrascaractersticassovariveis.Afiguraseguintemostraalgunsdessescorpos.
30.1. Faaalegendadafigura.
1Pluto
2_____________________________________
3_____________________________________
30.2. Expliqueaformaassumidapelocorpoassinaladocomonmero2.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
30.3. Expliquecomoqueoscorposassinaladoscomonmero2podemdarorigemachuvasdeestrelas.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
30.4. Porvezesoscorposassinaladoscomosnmeros2e3atingemasuperfcieterrestredesignandoseento
pormeteoritos.Considereatabelaseguintequeforneceacomposiomdiadetrstiposdemeteoritos.
MeteoritosComposiomdia
1
2
3
Olivina40%
NiFe(liga)90%
Olivina
Piroxena30%
Troilite8%
Piroxena50%
Plagioclase10%
Cobalto0,5%
Plagioclase
NiFe(liga)5a20%
Outroselementos1,5%
NiFe(liga)50%
30.4.1. Classifiqueostrsmeteoritosincludosnatabela.
1_______________________________
2_______________________________
3_______________________________
17
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
31. Tmsurgidovriastentativasdeexplicaraorigemdosistemasolar.Afiguraseguinterepresentaalgumas
dasprincipaisetapasdeevoluodeumplaneta.
31.1. Indiquequehipteseparaaformaodosistemasolarseencontrarepresentadanafigura.
______________________________________________________________________________________
31.2. EstabeleaasequnciacorrectadosfenmenosocorridosduranteaformaodaTerra.
______________________________________________________________________________________
31.3. Faa corresponder a cada uma das seguintes etapas de evoluo do planeta Terra uma das letras da
figura.
__Diferenciaointernaedesgaseificaodoplaneta.
__CorposquetiveramorigemnosmateriaiscondensadosapartirdaNbulaSolarprimitiva.
__Bombardeamentoresultantedaacreoconduziuformaodeprotoplanetas.
__Aglutinaodepoeirasporacodaforadagravidadelevaformaodeplanetesimais.
32. AFiguraseguinterepresenta,esquematicamente,aevoluodealgunsplanetasaolongodotempo.
32.1. Mencionaquaisosplanetasgeologicamenteactivosnaactualidade.
_______________________________________________________________________________________
32.2. FundamentaatuarespostaalneaanteriorcombasenosdadosdaFigura.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
18
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
32.3. ExplicaofactodeaTerraapresentarpoucascraterasdeimpactonasuasuperfcie.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
32.4. IndicaduascondiesdaTerraquepermitemaexistnciadevida.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
32.5. CombasenaFiguraanteriorclassificaasseguintesafirmaesdeVerdadeiras(V)ouFalsas(F).
AAactividadedeMarteterminouhcercade500M.a.____
BAactividadedeMarteprolongousepormaistempodoqueadeVnus.____
CATerratevepicosdevariaesnaintensidadedasuaactividadeaolongodotempo.____
DAsactividadesdeMercrioedaLuacomearamaomesmotempo.____
EAactividadedaLuadurou4000M.a.____
32.6. Corrigeasafirmaesfalsas,semcontudorecorrersuanegao.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
33. AFiguraseguinterepresentadiferentesaspectosdasuperfcielunar.
33.1. LegendaaFigura.
A_______________________________________
B_______________________________________
C_______________________________________
19
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
33.2. EstabeleceacorrespondnciacorrectaentreasletrasdaFiguraeasseguintescaractersticas:
a) constitudaporfeldspato.____
b) Reflectecercade7%daluzdoSol.____
c) Reflectecercade18%daluzdoSol.____
d) constitudaporumarochaquesechamabasalto.____
e) Apresentamumrelevoplano.____
f) Apresentamumrelevomuitoacentuado.____
33.3. Umadasimagensmaisfamosasmas,noentanto,alvodecrticasaquelaemqueapareceumabandeira
dosEUAaondularnasuperfcielunar.Explicaporquesetornatocrticoestefacto.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
33.4. ExpliquesucintamentecomoseformaramosconjuntosassinaladospelaletraA.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
34. AsuperfciedaLuaestcobertaporummaterialsoltoepulverulentochamadoreglito.Contriburampara
aformaodoreglito:
a)oimpactodemeteoritos.____
b)ograndeaquecimentoaqueaLuafoisujeita.____
c)asgrandesamplitudestrmicas.____
d)aerosopelovento.____
e)aforagravtica.____
(SeleccionecomumXaopocorrecta)
35. A verso moderna para a origem do sistema solar prope que uma grande nuvem em rotao de gs
interestelar,colapsouparadarorigemaoSoleaosplanetas.Estateoriabaseadanahiptesesugeridaem
1755pelofilsofoalemoImmanuelKant(17241804),edesenvolvidaem1796pelomatemticofrancs
PierreSimondeLaplace(17491827),noseulivroExpositionduSystmeduMonde.
Adaptadodehttp://astro.if.ufrgs.br/planetas/planetas.htm
35.1. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
AorigemdoSistemaSolarsugeridaporKantserviudebasehiptese:
(A)Uniformitarista.____
(B)Catastrofista.____
(C)Gradualista.____
(D)Nebular.____
20
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
35.2. Seleccioneaalternativaquecompletacorrectamenteaafirmaoseguinte.
UmdosfactoresquedeterminaatemperaturamdiasuperfciedeumplanetacomoaTerra:
(A)AsuadistnciaaoSol.____
(B)Alibertaodocalorresultantedaacreo.____
(C)Adesintegraodeelementosradioactivos.____
(D)Acompressodaszonasinternasdoplaneta.____
35.3. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
possveldeterminaraidadedeformaodoSistemaSolarrecorrendoamtodosdedataoabsoluta.
Sero condies necessrias para que uma dada rocha possa ser utilizada com este fim: a rocha ser
oriundadeumastrodoSistemaSolaronde_____actividadegeolgicainternaeaamostranotersido
alvode_____posterior.
(A)Nosetenhaverificado[]contaminao.____
(B)Nosetenhaverificado[]alteraofsica.____
(C)Setenhaverificado[]contaminao.____
(D)Setenhaverificado[]alteraofsica.____
35.4. Expliquedequemodoadistribuiodasdensidadesmdiasdosdiferentesplanetasprincipaisdosistema
solarapoiaahiptesequereferiunaquesto35.1.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
36. Oesquemadafiguraseguinterepresentaofundodosoceanos.
21
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
36.1. Acadaumdosnmeros(1a6),fazcorresponderumaletra(AaF)dachave.
Chave
APlataformacontinental
BDorsal
CTaludecontinental
DPlancieabissal
ERifte
FFossaabissal
1____
2____
3____
4____
5____
6 ____
36.2. Estabeleceacorrespondnciaentreosnmeros(1a6)correspondentesaostermosdacolunaIeasletras
(AaF),correspondentessdefiniesdacolunaII.
Nota:Crates=Escudos
1____/2____/3____/4____/5____/6____
37. Assinale com um X as afirmaes que constituem medidas da gesto ambiental que contribuem para um
desenvolvimentosustentvel.
(A) Utilizaodobiogscomofontedeenergia.____
(B) Ocupaodereasderisco.____
(C) Armazenamentoderesduos.____
(D) Recuperaodasreasdegradadas.____
(E) Fertilizaoqumicadossolos.____
(F) Autilizaodecombustveisfsseis.____
(G) Areutilizaoderesduos.____
22
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
38. A gua um recurso to importante que a sua gesto e preservao uma preocupao a nvel
internacional.
Oblocodiagramadafigurareproduzumapropriedadeondefoiconstrudaumacasa,dotadadeumafossa
sptica (sem tratamento de desinfeco) F. Passado algum tempo, o proprietrio da casa mandou abrir
umpoo P,queforneceuguaa poucaprofundidade.Agua proveniente dopoofoiconsideradano
potvel,combasenaanlisebacteriolgica.
38.1. Aguaumrecursorenovvelounorenovvel?Justifica.
_____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
38.2. Deacordocomosdadosfornecidospelafigura,apresentaumarazoparaofactodeaguadopooPse
encontrarpoluda.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
38.3. Umadasmelhoresformasdeevitarapoluiodosaquferos:
(A) utilizaodeesgotospararega.____
(B) areciclagemdosesgotos.____
(C) construodefossascomdesinfeco.____
(D) noutilizarguanassanitas.____
(E) olanamentonomarouemriosdegrandecaudal.____
(AssinalacomumXaopocorrecta)
38.4. SugereumamedidaquecontribuaparaqueaguadopooPsejapotvel.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
23
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
39. Em Portugal e em particular em Portimo tmse tomado algumas medidas relativamente aos resduos
slidosurbanos.Afiguraseguinterepresentaquatrogrficos(A,B,CeD)daevoluodarecolhadeR.S.U.
entre os anos 2002 e 2003, aps a entrada em funcionamento das Ilhas ecolgicas, nalguns pontos da
cidadedePortimo.
39.1. Osaterrossanitrioseareciclagemsodoisdosdestinospossveisdosresduos.UtilizandoasletrasA,B,
CeD,dafigura,refereodestinofinaldecadaumdestesresduos,noconcelhodePortimo.
Aterrosanitrio.______________________________________________________________________
Reciclagem._________________________________________________________________________
39.2. Refereduasvantagensparaoambiente,destapolticaadoptadapeloconcelhodePortimo.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
39.3. Hojeemdiadesejvelaaplicaodemedidasdedesenvolvimentosustentvelpara:
(A) queoPassetornerapidamenteindustrializado.____
(B) queosrecursosnaturaissejamutilizadossemrestries.____
(C) garantirqueasgeraesfuturastenhamqualidadevida.____
(D) aumentaroprodutointernobruto.____
(E) garantirapossibilidadedeocupaodasreasderisco.____
(AssinalecomumXaopocorrecta)
40. AFiguraseguintemostraaevoluodoconsumodediferentesfontesenergticasdesdeoanode1800e
umaprevisodaevoluoataoanode2100.
24
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
40.1. CombasenosdadosdogrficodaFigurarefere:
40.1.1. operodoemqueseverificouoconsumomximodecarvo.
___________________________________________________________________________________
40.1.2. asduasprincipaisfontesdeenergiautilizadasnaactualidade.
___________________________________________________________________________________
40.1.3. aprincipalfontedeenergiautilizadaentre1800e1850.
___________________________________________________________________________________
40.2. Os combustveis fsseis so uma importante fonte de energia mas, simultaneamente, constituem um
graveimpacteambiental.Justificaestaafirmao.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
40.3. Explicaoquesignificadizerqueopetrleoumrecursonaturalnorenovvel.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
40.4. ReferedoisexemplosdefontesalternativasquepoderiamestarrepresentadasnaFigura.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
40.5. Relativamente aos dados fornecidos pela Figura pode dizerse que est a ser aplicado o conceito de
desenvolvimentosustentvel?Justificaatuaresposta.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
25
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
41. Afiguraseguinterepresentaesquematicamenteumasequnciageolgica.
41.1. Classifiquecomoverdadeira(V)oufalsa(F)cadaumadasafirmaesseguintes,relativasinterpretao
dasequnciageolgicadafiguraescaractersticasdasrochaspresentes.
(A)Ocorreramfenmenosdediagneseposteriormenteformaodognaisse.____
(B)Asrochasvulcnicassoanterioressrochasplutnicas.____
(C)Omateriallitolgicoqueoriginouarochadoestratomaisantigoestevesujeitoapresseselevadas.
____
(D)Aexposiodaintrusogranticaconduziusuaeroso.____
(E)Nostemposmaisrecentesocorreramfenmenosdemetamorfismo.____
(F)Ofilodebasaltoaformaorochosamaisrecentenasequnciageolgica.____
(G)Nasequnciageolgicarepresentadaexistempredominantementerochasmagmticas.____
(H)Aaurolademetamorfismopresentenestasequnciageolgicacaractersticadometamorfismode
contacto.____
41.2. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,demodoaobterumaafirmaocorrecta.
Naformaodognaisse,houvefenmenosde:
(A)Recristalizaodemineraispreexistentes.____
(B)Fusodarochaquelhedeuorigem.____
(C)Meteorizaoqumicadarochaqueooriginou.____
(D)Consolidaodematerialmagmtico.____
26
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
42. Nofinaldosanos60dosculoXX,comumprogramaconhecidoporDeepSeaDrillingProject,foipossvel
efectuarperfuraeserecolheramostrasderochasdosfundosocenicosemvrioslocais.
Expliquedequemodoosresultadosobtidosnoestudorealizadopoderotercontribudoparacomprovara
mobilidadedasplacaslitosfricas.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
43. A cadeia montanhosa dos Himalaias resulta da coliso entre a placa Indiana e a placa Euroasitica.
Actualmente,aplacaIndianacontinuaadeslocarseparaNortevelocidadeaproximadade2cmporano,
oquefazcomqueaaltitudedosHimalaiascontinueaaumentarrazoaproximadade5mmporano.
AgelogaYaniNajman,recorrendoanlisedeistoposdergonpresentesemmineraisconstituintesde
rochasdaregio,reavaliouaidadedacordilheiradosHimalaias,econsiderouqueestaformaoseria15
milhesdeanosmaisjovemdoqueinicialmentesepensava.
43.1. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
(A)Convergentes,havendooaumentodaespessuradacrostacontinental.____
(B)Conservativos,permitindoamanutenodalitosferaocenica.____
(C)Conservativos,permitindoamanutenodaespessuradacrostacontinental.____
(D)Convergentes,havendoaformaodelitosferaocenica.____
43.2. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
AdataoefectuadapelagelogaYaniNajmanpermitiuobteraidade____ dacadeiamontanhosados
Himalaias.Estadataopossveldevido____decertosistopos.
(A)radiomtrica[]estabilidade.____
(B)radiomtrica[]instabilidade.____
(C)relativa[]instabilidade.____
(D)relativa[]estabilidade.____
27
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
44. Um recurso geolgico que pode ser utilizado como fonte de energia limpa a energia geotrmica (calor
contido no interior da Terra). O aproveitamento desta energia implica a existncia de um fluido,
normalmenteagua,quetransportaocalordointeriordaTerraparaasuperfcie.
44.1. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
Numaexploraosustentveldeumrecursogeotrmico,avelocidadedeinfiltraodaguadachuva
____velocidadedeextracodaguaquentedoreservatrio,atravsdeumfuro,eataxaderecarga
dosistemageotrmico____paramanteraproduodeenergia.
(A) Inferior[]insuficiente.____
(B) Superior[]insuficiente.____
(C) Inferior[]suficiente.____
(D) Superior[]suficiente.____
44.2. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
Umavantagemdautilizaodosrecursosgeotrmicos,emrelaoaoscombustveisfsseis,que:
(A) Podemserexploradosemqualquerregiodoplaneta.____
(B) Podemserfontedemineraisquecontmelementosradioactivos.____
(C) Soconsideradosrecursosenergticosnorenovveis.____
(D) Apresentammenoresimpactesambientais.____
44.3. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
Umamedidadegestoambientalquecontribuiparaumdesenvolvimentosustentvel:
(A) Aocupaodereasderisco.____
(B) Afertilizaoqumicadossolos.____
(C) Arecuperaodasreasdegradadas.____
(D) Autilizaodecombustveisfsseis.____
Explique, a partir da informao fornecida, de que modo a utilizao de satlites pode contribuir para o
desenvolvimentosustentveldonossoplaneta.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
28
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
46. Um vulco situado em Montserrat, uma pequena ilha situada nas Carabas, entrou em actividade e j
causou a destruio em alguns edifcios e vegetao da ilha, disseram quartafeira cientistas prximos
regio,refereaLusa.
Segundooscientistas,umaexplosoocorreuterafeira
noite no vulco sem que antes existisse qualquer
actividadessmica.
Tratase da primeira exploso daquele vulco nos
ltimosseismeses.
Recordese que, em 1995, outro vulco da ilha, o
SoufrireHills,entrouemactividade,tendoacapitaldo
pas,Plymouth,sidoevacuada.
Em 1997, deuse a maior erupo, que destruiu o
aeroportoematou19pessoas.
Montserratconservaapenas4.900dosmaisdetrezemil
habitantesquetinhaantesdaerupo.
Doisterosdaspessoasemigraramemaisdemetadedoterritrioencontraseinabitvel.
Notciade4deDezembrode2009emhttp://diario.iol.pt/internacional/monteserratcaraibasvulcaoilha/10200654073.html
(consultadoem16deJaneirode2009)
46.1. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
Alibertaodegasesduranteumaerupovulcnicaumexemplodainteraco:
(A) Biosferageosfera.____
(B) Hidrosferabiosfera.____
(C) Geosferaatmosfera.____
(D) Atmosferahidrosfera.____
46.2. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
Afirmaesdotipoumaexplosoocorreuterafeiranoitenovulco,enquadrasenumahiptese:
(A) Catastrofista.____
(B) Gradualista.____
(C) Uniformitarista.____
(D) Mobilista.____
46.3. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
As rochas formadas a partir do magma expelido durante uma erupo vulcnica apresentam minerais
geralmentede____oqueindicaumarrefecimento____domagma.
(A) Grandesdimenses[]lento.____
(B) Grandesdimenses[]rpido.____
(C) Pequenasdimenses[]lento.____
(D) Pequenasdimenses[]rpido.____
29
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
46.4. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
Estaeruporesultadasubducoentreduasplacastectnicas,definindoseassimumlimite____com
____dalitosfera.
(A) Divergente[]destruio.____
(B) Divergente[]construo.____
(C) Convergente[]destruio.____
(D) Convergente[]construo.____
46.5. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
Os fenmenos secundrios associados aos vulces designamse por vulcanismo ____. So exemplos as
emissesfumarlicaschamadas____quandoosgasesqueemitemsoricosemdixidodecarbono.
(A) Primrio[]fumarolas.____
(B) Primrio[]sulfataras.____
(C) Secundrio[]giseres.____
(D) Residual[]mofetas.____
46.6. Colocouseahiptesedestaerupotertidoactividadeexplosiva.
FaacorresponderS(sim)ouN(no)acadaumadasafirmaesseguintes,deacordocomapossibilidade
deseremutilizadascomoargumentosafavordahiptesemencionada.
(A) Omagmapoucoviscoso.____
(B) Formaseumgrandeconevulcnico.____
(C) Soejectadospiroclastos.____
(D) Aerupoestarassociadaamagmasbsicos.____
(E) Libertamseelevadasquantidadesdegasesepoeirassobaformadenuvemardente.____
(F) Omagmapossuicomposioemslica(SiO2)inferiora50%.____
(G) Formamsegrandesescoadasdelava.____
(H) Atemperaturadomagmainferiora1000oC.____
46.7. Supondo que um vulco associa um tipo de erupo explosiva seguida de uma erupo efusiva,
reconstituaasequnciatemporaldosacontecimentosmencionados,colocandoporordemasletrasque
osidentificam.
(A) Formamseescoadasdelava.
(B) Aexpansodosgasesmagmticosprojectacinzaselapilli.
(C) Formase,apsaerupo,umconecomvertentesmuitoinclinadas.
(D) Oconeformadoapsaerupoapresentavertentespoucoinclinadas.
(E) Omagmacidoaproximasedasuperfcie.
____________________
30
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
46.8. Aprevisodeerupesvulcnicaspodeminimizarosriscosdovulcanismo.
Expliquedequeformaosgelogospodempreverocomportamentodosvulces.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
46.9. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
OvulcanismorecentenailhadeMontserratnasCarabaspermiteconsiderlaumlaboratrioabertouma
vezqueoseuestudoconstituiummtodo____paraoconhecimentodointeriordaTerra,epossibilitaa
observaodeprocessosgeomagnticos____.
(A) Directo[]actuais.____
(B) Indirecto[]actuais.____
(C) Indirecto[]passado.____
(D) Directo[]passado.____
47. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
O vulcanismo no exclusivo da Terra. Tambm Vnus o apresenta. Estes dois planetas apresentam
vulcanismo:
(A) Devidoaoefeitodeestufa.____
(B) Paralibertarenergiaproduzidanointeriordoplaneta.____
(C) Devidoexistnciadecampomagntico.____
(D) Porqueosvulcesseformamcomoconsequnciadoimpactodemeteoritos.____
48. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
Para que pudesse ocorrer, na actualidade, actividade vulcnica em Marte, teria de se verificar nesse
planeta:
(A) Oimpactodeummeteoritodegrandesdimenses.____
(B) Aactividadegeolgicainternaresultantedeesforosdenaturezatectnica.____
(C) Oaumentodatemperatura,devidodesintegraodeelementosradioactivos.____
(D) Afusodemateriais,devidacompressoresultantedopesoderochassobrejacentes.____
31
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
49. Apesardosaspectosnegativos,ovulcanismotambmapresentaaspectospositivos.
Fundamenteestaafirmao.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
50. ATerraumplanetageologicamenteactivo.Noquedizrespeitoactividadevulcnica,podemverificarse
episdiospredominantementeefusivos,bemcomoepisdiospredominantementeexplosivos.
Explique de que modo cada um dos dois tipos de actividade vulcnica mencionados condiciona os seus
potenciaisriscosparaaspopulaes.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
32
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
51. Os Aores situamse num quadro tectnico original, que confere a essas ilhas uma geodinmica muito
activa,nomeadamentenoqueserefereaovulcanismoesismicidade.No parecehaverumaestrutura
tectnica nica e bem definida entre a placa Euroasitica e a placa Africana na regio dos Aores, mas
antesumalargafaixadeacomodaodastensesentreestasduasplacas.
Afiguraseguinte(esquemasAeB)representa,respectivamente,alocalizaodoplateau(plataforma)dos
Aoreseasprincipaiscaractersticastectnicasdaregio.
51.1. Classifique como verdadeira (V) ou falsa (F) cada uma das afirmaes seguintes, relativas ao contexto
geotectnicodoArquiplagodosAores.
(A) OriftedaTerceiraprolongase,asudeste,pelafalhadeAoresGibraltar.____
(B) AsilhasdasFloresedoCorvoestoadeslocarseparaoeste.____
(C) AsfronteirasdoplateaudosAoresapresentamomesmotipodelimites.____
(D) possvelqueailhaTerceiravenhaadividirseemduasilhasdistintas.____
(E) OriftedaCMAresultadaactuaodeforaspredominantementecompressivas.____
(F) NolimiteoestedoplateaudosAoresocorresubducodaplacaAmericana.____
(G) DeacordocomasuaposiorelativamenteCMA,SantaMariaailhamaisantigadoarquiplago.
____
(H) deesperarqueadistnciaentreasFloreseoPicosemantenha.____
51.2. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
AsilhasdoCorvoedasFloressotectonicamentemenosactivasdoqueasrestantesilhas,porque:
(A) apresentamumaorigemdistintadestas.____
(B) seencontramsobaacodefalhasdeorigemtectnica.____
(C) estomaisprximasdaCristaMdioAtlntica.____
(D) selocalizamnointeriordaplacaNorteAmericana.____
33
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
52. A Terra um imenso reservatrio de energia trmica; no entanto, apenas uma pequena fraco dessa
energia pode ser utilizada pelo homem. Existem recursos geotrmicos de alta e de baixa entalpia
(classificaobaseadanatemperaturaatingidapelosfluidosaelesassociados).EmPortugal,osprimeiros
so utilizados na produo de energia elctrica, nos Aores, enquanto os segundos tm aplicaes no
aquecimentoenaproduodeguaquenteparafinssanitrios(porexemplo,emChaves).
52.1. Explique a diferente localizao, em Portugal, dos recursos geotrmicos de alta e de baixa entalpia
mencionadosnotexto,combasenaTeoriadaTectnicadePlacas.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
52.2. Seleccione a alternativa que preenche os espaos na frase seguinte, de modo a obter uma afirmao
correcta.
(A) Ascendente[]calor.____
(B) Descendente[]calor.____
(C) Ascendente[]electricidade.____
(D) Descendente[]electricidade.____
34
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
53. Amediodamagnetizaodasrochaspermitereconhecerainversodapolaridadedocampomagntico
terrestre.
Na microplaca ocenica Juan de Fuca, localizada na costa Oeste dos Estados Unidos da Amrica, foram
efectuadasmediesdaintensidadeedapolaridadedocampomagnticodasrochas.Estesdadosforam
cruzadoscomdeterminaesdaidaderadiomtricaedapolaridadedocampomagnticodeamostrasde
rochasvulcnicascontinentais.
Afiguraseguinte(esquemasA,BeC)apresentaosdadosobtidosnoestudorealizado.
53.1. Classifiquecomoverdadeira(V)oufalsa(F)cadaumadasafirmaesseguintes,relativasinterpretao
dosresultadosdasmediesreferidas.
(A) Asrochascompolaridadeinversasoasqueapresentamumamagnetizaomaisintensa.____
(B) Asrochasbaslticasformadasactualmenteapresentampolaridadeinversa.____
(C) Asrochascom1,95M.a.estomaisafastadasdoriftedoqueasrochasquetm1M.a.____
(D) Asrochascom3,42M.a.tmamesmapolaridadequeasrochasactuais.____
(E) Aidadedasrochasrepresentadasfoideterminadaporumprocessodedataorelativa.____
(F) Aslavasadquiremapolaridadedocampomagnticovigenteaquandodasuaconsolidao.____
(G) Asrochasdosfundosocenicosregistaminversesdepolaridadedocampomagntico.____
(H) Apolaridademagnticadasrochasdosfundosocenicosdistribuisesimetricamenteemrelaoao
rifte.____
35
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
53.2. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
AsmediesefectuadasnamicroplacaJuandeFucaapoiamahiptesede
(A) ...acrostaocenicasercontinuamentegeradanoslimitesdivergentesdeplacas.____
(B) acrostacontinental,menosdensa,semoversobreacrostaocenica,maisdensa.____
(C) ...acrostaocenicasermaisantigadoqueacrostacontinental.____
(D) ...acrostacontinentalsercontinuamentedestrudanoslimitesdivergentesdeplacas.____
53.3. Seleccioneaalternativaquecompletaafraseseguinte,deformaaobterumaafirmaocorrecta.
Emfinaisdosanos90dosculoXX,emalgunslocaisdasuperfciedeMarte,foramdetectadasanomalias
magnticasidnticassobservadasnaTerra,queconstituramevidnciasafavordahiptesedeMartej
ter
(A) ...possudoumaatmosferaricaemCO2.____
(B) apresentadoactividadetectnicanopassado.____
(C) ...possudoguanoestadolquido.____
(D) ...apresentadosinaisdeimpactodepequenosmeteoritos.____
54. A figura seguinte representa esquemas dos diferentes tipos de ondas de acordo com o modo como as
partculasoscilamemrelaodirecodepropagao.
54.1. Identifiqueoesquemaquecorrespondeacadaumadasondasssmicas:
a) OndasP.____
b) OndasS.____
c) OndasLove(L).____
d) OndasRayleigh(R).____
36
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
54.2. Faaacorrespondnciaentreasafirmaesqueseseguem,relativasscaractersticasdepropagaodas
ondasssmicas,easrespectivasondas:
a) TransmitemsepelasuperfciedaTerra.________
b) Propagamsenointeriordageosfera,apenasemmeioslido.________
c) Transmitemse por oscilaes alternadas de compresso e distenso paralelamente direco de
propagao.________
55. LeiaatentamenteanotciareferenteaumsismoqueocorreuemMarrocosem2004.
OsismoqueabalouMarrocoss2h30dehojeterfeitopelomenos200mortos,adiantaoMinistriodo
Interiormarroquino,admitindoqueo nmerodevtimasmortaisvaiaumentar.Acidade porturiade Al
Hoceima, na costa norte est a receber centenas de feridos, que procuram assistncia nos hospitais e
clnicaslocais.
Ossobreviventesestoaserajudadosporequipasdemilitaresemdicosqueafluramprovncia.Foram
jorganizadasequipasdebuscasparaprocurarporeventuaisvtimassoterradasnoentulho.
Contudo, as equipas de salvamento esto a ter dificuldades em chegar ao local, rodeado por montanhas
atravessadasapenasporestradasmuitoestreitasedegradadas.
OreiMohammedVIordenoujaintervenodaForaAreadeMarrocosparasocorrerAlHoceima.
Oshabitantesdizemaosjornalistasqueoabalofoimuitoforteequeamaioriadasvtimassofreufracturas
devido ao colapso das casas. O sismo, segundo o Observatrio das Cincias da Terra de Estrasburgo, em
Frana, ter tido uma magnitude de 6,3 na escala aberta de Richter. Por seu lado o Instituto Geolgico
norteamericano d conta de uma magnitude de 6,5 e o Instituto de Meteorologia portugus de 5,5.
Segundoesteinstituto,osismotambmfoisentidonoAlgarvecomintensidademximadetrsnaescala
deMercalimodificada.
O mais grave sismo em Marrocos ocorreu em 1960, tendo destrudo a cidade de Agadir, beira do
Atlntico e a sul. Doze mil pessoas morreram. O sismo mais violento aconteceu em 1994, com uma
magnitudede6grausnaescaladeRichter.
Inhttp://www.regiaosul.pt/noticia.php?refnoticia=31558(consultadoem09deFevereirode2009)
55.1. Baseandosenosdadosdomapa,indiqueaprovvelcausadosismodeMarrocos.
_______________________________________________________________________________________
55.2. Refiracomosedenominaateoriaqueexplicaaocorrnciadesismoscomestaorigem.
_______________________________________________________________________________________
37
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
55.3. Refiraosignificadodassetasassinaladasnomapa.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
55.4. RefiracomodesignaopontoassinaladoporAnomapa.
_______________________________________________________________________________________
55.5. DenomineossismosqueatingirammenorvalornaescaladeRichter.
_______________________________________________________________________________________
55.6. Refiraumfactorquepodertercontribudoparaosefeitoscatastrficosdestesismo.
_______________________________________________________________________________________
56. A figura A representa dois sismogramas hipoteticamente relativos ao sismo de Marrocos. O grfico da
figuraBregistaadistnciapercorridapelasondasssmicasSePemfunodotempo.
Fig.AFig.B
56.1. Identifiqueostiposdeondasquenaestao1estorepresentadaspor:
a) A____
b) B____
c) C____
56.2. Refiracomodistinguiuasondasreferidasnaalneaanterior.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
56.3. Refiraqualotipodeondassmicacommaiorinfluncianosdanosprovocadospelossismos.
_______________________________________________________________________________________
56.4. CombasenafiguraB,refiraavelocidadedasondasPeSdistnciade300Km.(apresenteosclculos).
38
FICHADETRABALHO
BiologiaeGeologiaAnoI
56.5. Indique qual dos sismogramas da estao 1 ou 2 poderia ter sido registado no Algarve. Justifique com
basenosdadosdossismogramas.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
57. Nafiguraseguinteacartadeintensidadesssmicasindicaomximohistricoregistadoemcadaregio.
Chave:
AAafirmaoapoiadapelosdados
BAafirmaocontrariadapelosdados
CNohdadossuficientesparafazeraafirmao
Afirmaes:
IEmPortugalContinental,noperododetempoconsiderado,aintensidadedossismosregistadosem
PortalegrefoiinferiorintensidadedossismosqueocorreramemBeja.____
II Os sismos que ocorreram em Portugal Continental tiveram uma intensidade maior na zona de
PortimodoquenazonadeBeja.____
III provvel que os estragos provocados por futuros sismos sejam maiores no Algarve do que no
Alentejo.____
IVOsterrenosdePortugalContinentaltmumaestruturaheterognea.____
V As zonas do pas susceptveis de ser atingidas por sismos mais destruidores so o Algarve e a orla
costeiraocidentalasuldeLisboa.____
39
FICHA
ADETRABA
ALHO
B
BiologiaeGeo
ologiaAnoI
5 OdiagraamadaFiguraseguintem
58.
mostraavariaaodavelo
ocidadedaso
ondasssmicasnointerio
ordoglobo.
5
58.1.
Estabeleaacorresspondncia possvelentrecadaletraadogrfico da
figuraeeumdosterrmosdasegu
uintelista:
__Man
ntosuperior
__DesccontinuidadeedeMohoro
ovicic
__Asteenosfera
__Nclleoexterno
__DesccontinuidadeedeLehman
nn
__Man
ntoinferior
__Nclleointerno
__DesccontinuidadeedeGutenbeerg
5
58.2.
Refirao
ocomportam
mentodasondasPeS profundidad
dede2900K
Km.
__________________________________________________
_________________________________
_____________
__________________________________________________
_________________________________
_____________
5
58.3.
Justifiq
queocompo
ortamentodaasondasSapartirdessaprofundidad
de.
__________________________________________________
_________________________________
_____________
__________________________________________________
_________________________________
_____________
5
58.4.
Faa corresponderr a cada um
m dos seguin
ntes materiais rochosos uma ou maais zonas rep
presentadas no
o.
grfico
____Graanitos
_
____Ferroe
nquel
_____Peridotittos
5 Ogrfico
59.
odafigurasseguintereprresentaavariaodatemperaturad
dageosferaccomaprofundidade.Rettire
dogrficcoosdadosq
quepermitemjustificaro
oestadofsiccodosmateriaisnareaII.
____________________________________________________
________________________________
______________
____________________________________________________
________________________________
______________
____________________________________________________
________________________________
______________
____________________________________________________
________________________________
______________
Bomtrabalho!
40