Igormedic PDF

PANEVROPSKI UNIVERZITET
APEIRON
FAKULTET PRAVNI H NAUKA
BANJA LUKA

IGOR MEDI

EKSPROPRIJACIJA U PRAVU REPUBLIKE SRPSKE

SPECIJALISTIKI RAD

Banja Luka, juli 2009.

PANEVROPSKI UNIVERZITET
APEIRON
FAKULTET PRAVNI H NAUKA
BANJA LUKA

STVARNO PRAVO

EKSPROPRIJACIJA U PRAVU REPUBLIKE SRPSKE

SPECIJALISTIKI RAD

Student: Mentor:
Igor Medi Prof. dr. Enes Hai
Br. indeksa: 1-08/VOP-S

Banja Luka, juli 2009.

S A D R A J

I DIO
PRETHODNA RAZMATRANJA
1.1. Uvod ............................................................................................................. 3
1.2. Pojam i istorijat instituta eksproprijacije .................................................... 5
1.3. Eksproprijacija u pravu bive Jugoslavije .................................................... 7
1.4. Eksproprijacija u pravu bive SR BiH .......................................................... 9
1.5. Eksproprijacija u Republici Srpskoj i Federaciji .........................................
Bosne i Hercegovine slinosti i razlike...................................................... 10
II DIO
ZAKON O EKSPROPRIJACIJI REPUBLIKE SRPSKE
2.1. Osnovne odredbe .......................................................................................... 13
2.2. Utvrivanje opteg interesa ......................................................................... 19
2.3. Pripremne radnje za eksproprijaciju ............................................................. 20
2.4. Postupak eksproprijacije ............................................................................... 23
2.5. Eksproprijacija na podrujima zahvaenim ..................................................
elementarnim nepogodama veeg obima ...................................................... 32
2.6. Eksproprijacija zemljita za potrebe stambene izgradnje ............................. 33
2.7. Naknada za eksproprisanu nepokretnost ...................................................... 35
2.7.1. Visina naknade............................................................................................ 35
2. 7. 2.Postupak z a odreivanje naknade ................................................................... 43
2.8. Kaznene odredbe ........................................................................................... 48
2.9. Prelazne i zavrne odredbe ............................................................................ 48
III DIO
ZAKLJUAK .................................................................................................................. 51
LITERATURA ...................................................................................................................................... 54

I DIO
PRETHODNA RAZMATRANJA

1.1. UVOD

Trina ekonomija ustavom i zakonima, dakle aktima najvie pravne snage, titi
pravo svojine kao najsveobuhvatnije stvarno pravo. Meutim, ovo pravo nije
neogranieno i na njega se moe uticati, ukoliko drutvena zajednica smatra da je to
potrebno.
1
Privatna prava je nuno ograniiti kada to zahtijeva opti drutveni interes.
Zato se u nekim sluajevima mogu igraditi ceste, eljeznike pruge, brane, bolnice, kole,
kao i ostali objekti koji su od opteg drutvenog interesa.
2
Jedna od najpoznatijih i
najee primjenjivanih mjera drave kojima se zadire u privatnu svojinu i u pravilu
proiruje dravna svojina jeste eksproprijacija.
3
Mjera eksproprijacije predstavlja prodor
javnog prava u neprikosnoveno privatno pravo svojine.
4
Oduzimanje svojine u javnom
interesu se najee propisuje ustavom, a postupak i ostala pitanja provoenja
eksproprijacije posebnim zakonima. Ovaj institut je, u pravilu, vrlo strogo pravno
normiran, jer se radi o izuzetno kompleksnoj i osjetljivoj materiji.
Ustav Republike Srpske u lanu 56. stav 1. propisuje da se zakonom moe
ograniiti ili oduzeti pravo svojine uz pravinu naknadu.
Prema lanu 8. Zakona o osnovnim svojinskopravnim odnosima bive SFRJ,
koji se u Republici Srpskoj jo primjenjuje na osnovu lana 12. Ustavnog zakona za

1
lan 1. Prvog protokola na Evropsku konvenciju za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda propisuje da
se
niko ne moe liiti svojine, osim u javnom interesu i uz uslove predviene zakonom i optim naelima
meunarodnog prava.
2
D. era, Odreivanje naknade za izvl atenu nekretninu, Zbornik Pravnog fakultet a Sveuilita u Rijeci,
vol.
26, br. 2/05, str. 474.
3
S. Pehar, Izvlatenje nekretnina prema novom Zakonu o izvlatenju Federacije Bosne i Hercegovine, u
Zbo
rniku radova "Aktualnosti graanskog i trgovakog zakonodavstva i pravne prakse", Mostar, 2008, str.
355.
4
I. Veli, Eksproprijacija kao mjera javnog prava u funkciji prodora u neprikosnoveno pravo privatnog
vlasnitva (I dio), Pravni savjetnik, br. 2/04, str. 26.
sprovoenje Ustava Republike Srpske,
5
pravo svojine moe se oduzeti ili ograniiti samo
uz uslove propisane zakonom u skladu sa ustavom.
Zakon o stvarnim pravima Republike Srpske,
6
ija je primjena odloena do
1.1.2010. godine, u lanu 20. normira da pravo svojine moe u javnom interesu biti
oduzeto ili ogranieno uz naknadu, u skladu sa zakonom.
U Republici Srpskoj je jo 1996. godine donesen Zakon o eksproprijaciji
7
, koji
je dva puta mijenjan i dopunjavan,
8
da bi novi Zakon o eksproprijaciji donesen 2006.
godine.
9
Mada novi zakon sadri i neka nekadanja rjeenja, on je ipak raen na
drugaijem konceptu kojim se pravo svojine tretira na adekvatniji nain.
Aktuelnost teme predstavlja poseban izazov za istraivanje u ovoj oblasti.
Predmet istraivanja je institut eksproprijacije u Republici Srpskoj sa svim
svojim pojavnim oblicima i specifinostima.
Cilj istraivanja je da kroz analizu pozitivno-pravnih propisa iz ove oblasti iz
svog ugla ponudimo optimalan model za regulisanje ovog instituta u pravu Republike
Srpske.
Hipoteza je da je institut eksproprijacije u novom zakonu Republike Srpske iz
2006. godine dosta adekvatno obraen, ali da postoje i odreeni nedostaci koje bi trebalo
ispraviti u narednom periodu.
Predmet i cilj istraivanja su zahtijevali kompleksan pristup materiji i korienje
vie razliitih metoda. Prilikom izrade rada koristili smo se prevashodno dogmatskim,
normativnim, istorijsko-pravnim i komparativnim metodom.
Kod analize ove materije pokuali smo dati istorijat, najvanije teorijsko-pravne
odredbe kod nas, iskustva iz zemalja u okruenju, te sudsku praksu koja je interesantna za
primjenu pojedinih odredaba zakona.

5
Slubeni glasnik RS, br. 21/92.
6
Slubeni glasnik RS, br. 124/08 i 58/09.
7
8
Slubeni glasnikRS, br. 15/96 i 64/04.
9

1.2. POJAM I ISTORIJAT INSTITUTA EKSPROPRIJACIJE

Drava kao zatitnik javnog interesa ili neki drugi javnopravni subjekat moe da
zadovolji svoj interes prema odreenoj nekretnini zakljuenjem kupoprodajnog ugovora
sa vlasnikom prema naelima graanskog prava ili putem eksproprijacije, dakle
autoritetom vlasti, primjenjujui je prema unaprijed utvrenim pravilima.
10

Pojam eksproprijacija vodi porijeklo od latinske kovanice ex (iz) i proprius
(vlastit), iz ega je onda sloen pojam "ekspropriare", "expropriatio" (oduzeti, prisilno
oduzeti).
11

Eksproprijacija je mjera dravne prinude kojom se pravo svojine na
nepokretnostima oduzima ili ograniava, uz pravinu naknadu, u cilju ostvarenja
odreenog opteg interesa.
12
Poznaju je svi savremeni pravni sistemi. Njene
karakteristike su da je to mjera drutvenog, politikog, administrativnog, ekonomskog i
pravnog karaktera.
13
Eksproprijacija predstavlja zahvat drave u pravo svojine i
ogranienje slobode raspolaganja i korienja ovim pravom. Po svojoj pravnoj prirodi i
funkciji eksproprijacija nije kazna za vlasnika nekretnine, nego je determinisana
objektivnim potrebama i ciljem. Pravosnanou rjeenja o potpunoj eksproprijaciji

10
P. Kuni, Upravno pravo, Banja Luka, 2001, str. 602-603.
11
U Republici Hrvatskoj je pojam "eksproprijacija" zamijenjen pojmom "izvlatenje" koji odgovara duhu
hrvatskog jezika
12
T. Aanski, Eksproprijacija i pravina naknada, Naa zakonitost, br. 10-11/84, str. 1115.
Uporedi: O. Stankovi i M. Orli, Stvarno pravo, deveto neizmenjeno izdanje, Beograd, str. 121; S. Lili,
Upravno pravo, Beograd, 1995, str. 404; D. Milkov, Upravno pravo II, Novi Sad, 1997, str. 334; I.
Babi,
Osnovi imovinskog prava, Uvod u graansko pravo i stvarno pravo, Beograd, 2007, str. 259.
13
S. Vukovi, Komentar Zakona o eksproprijaciji sa sudskom praksom, registrom pojmova i obrascima,
Beograd, 1996, str. 5.
stvara se specifian pravni odnos izmeu prethodnog i novog vlasnika koji je u svim
pojedinostima regulisan zakonom, kojim se odreuje i postupak eksproprijacije i osnovi i
mjerila za isplatu pravine naknade.
14

Pitanje pravine naknade je najvanije i najsloenije pitanje koje se postavlja u
vezi eksproprijacije. Naknada za eksproprisane nepokretnosti se moe dati u novanom
obliku ili davanjem u zamjenu druge nepokretnosti. Regulisanje pitanja naknade za
eksproprisane nepokretnosti ima za cilj da se vlasniku obezbijedi isti ekonomski poloaj
kakav je imao prije eksproprijacije iz ega proizilazi da pravina naknada ne moe biti
nia od trine vrijednosti eksproprisanih nepokretnosti. U pojedinim sluajevima moe
se desiti da naknada bude vea od trenutne trine vrijednosti nepokretnosti, a to e biti u
sluajevima kada se vlasniku ekspropriu sve nepokretnosti pa se zbog toga mora
preseliti u drugi kraj u kojem e imati nepovoljniji ekonomsko socijalni poloaj.
15

Davanje primjerene naknade za oduzetu imovinu se smatra odluujuim faktorom, jer bi
se u protivnom radilo ne o eksproprijaciji, ve o konfiskaciji.
16

Predmet eksproprijacije su nekretnine u vlasnitvu fizikih i pravnih lica,
17
to
predstavlja znaajnu novost u odnosu na ranija rjeenja kada su mogle biti oduzete
iskljuivo nekretnine u vlasnitvu graana i graanskopravnih lica. Najee je predmet
eksproprijacije zemljite, imajui u vidu da je preteni cilj obezbjeenje prostora za
izgradnju objekata ili za izvoenje drugih radova od opteg interesa. Ako se na zemljitu
nalaze zgrade ili drugi graevinski objekti, eksproprijacija se proiruje i na njih. Predmet
eksproprijacije odreuje se ve prilikom utvrivanja optih interesa. Naime, nuno je
utvrditi postojanje opteg interesa da se iz gradnja objekta ili izvoenje drugih radova vri
upravo na odreenom predmetu eksproprijacije, a ne na nekom drugom.
18

14
M. Grubi i M. Subi, Eksproprijacija nepokretnosti, Pravni ivot, br. 10/96, str. 345.
15
B. Veskovi, Komentar Zakona o eksproprijaciji Republike Srpske, Banja Luka, 2007, str. 36.
16
Konfiskacija je oduzimanj e, zapljena imovine bez naknade, obino u korist drave, a u rjeim
sluajevima
se vri na osnovu sudske presude.
17
lan 4. Zakona o eksproprijaciji.
18
T. Aanski, op. cit., str. 1119.
Eksproprijacija se javlja sa nastankom privatne svojine, kao individualnim,
apsolutnim pravom.
19
Posmatrano istorijski, eksproprijacija se spominje veoma davno, u
sumerskom pravu kada je sumerski kralj Ahab ponudio izvjesnom Nabothu naknadu za
oduzimanje njegovog vinograda.
20
Eksproprijacija kao pravni institut postojala je i u
rimskom pravu, a isto tako i u srednjem vijeku. Savremena ideja eksproprijacije javlja se
u toku 17. stoljea u koli prirodnog prava u djelima Huge Grotiusa i Samuela
Pufendorfa. Kao poetak uvoenja instituta eksproprijacije u sadanjem znaenju moe
se smatrati odredba lana 17. francuske Deklaracije o pravima ovjeka i graanina iz
1789. godine koja je i slubeno priznala vlasnicima pravo na naknadu za oduzetu
imovinu. Poslije toga dolo je do potpunijeg ureenja ovog instituta tzv. Napoleonovim
zakonima o eksproprijaciji 1810. godine. SAD su 1791. godine Petim amandmanom na
Ustav Sjedinjenih drava uvele institut eksproprijacije. Navedeni propisi uvode odreena
ogranienja u pogledu eksproprijacije, te propisuju potrebu proglaenja opteg interesa
utvrenim zakonom i davanja adekvatne naknade prije oduzimanja nekretnina.
U Srbiji prve naznake eksproprijacije pojavile su se u Srpskom graanskom
zakoniku iz 1844. godine.
21
Poslije toga 1866. godine donesen je Zakon o zauzimanju
privatnih nepokretnih dobara za optu narodnu potrebu pored naknade za ista
(eksproprijacija) koji je sa izmjenama iz 1896 i 1931. godine vaio za vreme Kraljevine
Jugoslavije.
22

1.3. EKSPROPRIJACIJA U PRAVU BIVE JUGOSLAVIJE

U bivoj Jugoslaviji u okviru novog ustavnog ureenja, eksproprijacija kao
jedan od naina sticanja optenarodne imovine (dravne imovine), propisana je Ustavom

19
R. Kovaevi- Kutrimovi i M. Lazi, Stvarno pravo, Ni, 2006, str. 179.
20
Navedeno prema: D. era, op. cit., str. 477.
21
Paragrafi 20 i 207 Srpskog graanskog zakonika.
22
M. Subi, Eksproprijacija gradskog graevinskog zemljita, u Zakon i sudska primena zakona, Zbornik
radova, Beograd, 2005, str. 173.
FNRJ iz 1946. godine i Osnovnim Zakonom o eksproprijaciji.
23
Neto kasnije u okviru
regulisanja ove oblasti donesena je Rezolucija o osiguranju uslova za proirenje
stambenog fonda u gradovima i gradskim optinama i Uredba o naknadi za ekspropisane
nepokretnosti FNRJ,
24
da bi nakon toga donesen i novi Zakon o eksproprijaciji
25
.
Prema ovim propisima eksproprijacija se mogla vriti samo ako je utvren opti
interes, a u svrhu izgradnje objekata ili izvoenja drugih radova, korisnici eksproprijacije
su mogla biti samo drutveno pravna lica, predmet eksproprijacije je mogla biti samo
nepokretnost u svojini graana, graansko-pravnih lica, drutvenih organizacija i
udruenja graana, a raniji vlasnici su imali pravo na naknadu za oduzetu nepokretnost.
26

Eksproprijacija se u ovom periodu karakterisala simbolinom i nepravinom
naknadom, te je u sutini imala nacionalizatorski karakter. Naknada za oduzetu imovinu u
brojnim sluajevima vlasnicima izuzete imovine nije ak ni isplaivana.
Za vlasnike je naroito bio nepovoljan Osnovni zakon o eksproprijaciji iz 1947.
godine koji je, izmeu ostalog, propisivao mogunost eksproprijacije pokretnih stvari, a
"kada to trai opti interes, mogli su se eksproprisati predmeti naroite kulturne,
umjetnike i istorijske vrijednosti, kao i imovinska prava".
Naknada za ekspropisanu nepokretnost, u pogledu njene visine i vrste, davala je
eksproprijaciji u ovom periodu u izvjesnoj mjeri klasno-politiko obiljeje s obzirom da
je bila odreena u visini prosjene prometne vrijednosti eksproprisane imovine a da se pri
tome nije priznavala izgubljena dobit kao i "afekciona vrijednost", te se ista isplaivala
u dravnim obveznicama koje zapravo nisu imale nikakvu realnu vrijednost. Postupak
eksproprijacije u ovom periodu je vie liio na prisilno izuzimanje imovine, a isti su
vodile sreske i gradske ekspropriacione komisije.
27
U tom periodu naknada za
eksproprisane nekretnine predstavljala je ono obeteenje koje je drutvo, shodno svojim
ekonomskim mogunostima, moglo dati ranijem vlasniku. Ova naknada nije bila ni

23
Slubeni list FNRJ, br. 28/47.
24
25
26
H. Pai i B. Veskovi, Zbirka propisa o nekretninama sa strunim objanjenjima, Sarajevo, 1988, str. 35.
27
V. Fazli, Eksproprijacija u pravu BiH, Panevropski univerzitet Apeiron, Fakultet pravnih nauka, Banja
Luka, specijalistiki rad, mart, 2009, str. 6-7.
ekonomska ni pravina.
28
Tek je Ustav iz 1963. godine
29
utvrdio kategoriju pravine
naknade. Uvoenjem ustavnog prava graana i graanskopravnih lica na pravinu
naknadu za eksproprisane nekretnine dati su osnovi za drugaiji nain i postupak
odreivanja naknade.
30
U skladu sa novom ustavnom koncepcijom, ovo je regulisano i u
noveliranom Zakonu o eksproprijaciji iz 1968. godine.
31
Time je naputen administrativni
nain odreivanja naknade putem tarife, a istovremeno sa uvoenjem instituta pravine
naknade zakon je odredio i osnove naknade po kojima e se izvriti utvrivanje njene
visine.
Ovaj period u bivoj dravi prestaje donoenjem Ustavnih amandmana XX-XLII
od 1971. godine, kada je ureenje eksproprijacije izuzeto iz nadlenosti federacije.
Ustavnim Zakonom za sprovoenje ustavnih amandmana XX-XLI odreeno je da
prestaje da vai navedeni savezni Zakon o eksproprijaciji danom odreenim republikim
odnosno pokrajinskim zakonom, a najkasnije 31.12.1971. godine.
32
Ustav SFRJ iz 1974.
godine
33
je proirio odredbu o pravinoj naknadi propisujui da se nekretnine mogu
oduzeti uz pravinu naknadu ije su se osnove i mjerila utvrivali zakonom.

1.4. EKSPROPRIJACIJA U PRAVU BIVE SR BiH

Prvi Zakon o eksproprijaciji u bivoj SR BiH donesen je 1972. godine.
34
Ovaj
zakon je uglavnom zadrao rjeenja iz ranijih saveznih zakona. Nakon toga, u okviru
usklaivanja sa Ustavom iz 1974. godine, 1977. godine donesen je drugi Zakon o
eksproprijaciji,
35
koji je noveliran 1986. godine.
36
Ovaj propis se nije ograniio samo na

28
H. Arnautovi i B. Veskovi, Zbirka propisa o nekretninama, knjiga I, Sarajevo, 1978, str. 7.
29
30
B. irkovi, Eksproprijacija i naknada u jugoslovenskom pravu, Beograd, 1979, str. 4.
31
Slubeni list SFRJ, br. 11/68 i 30/68.
32
Slubeni list SFRJ, br. 29/71.
33
Slubeni list SFRJ, br. 9/74.
34
Slubeni slist SR BiH, br. 35/72.
35
Slubeni slist SR BiH, br. 19/77.
36
Slubeni slist SR BiH, br. 18/86 preieni tekst, br. 12/87.
formalno usklaivanje zakonskih odredaba sa Ustavom, u njemu ima mnogo sutinski
novih rjeenja, a najznaajnija su propisivanje bliih mjerila za odreivanje naknade i
prenos nadlenosti u pogledu ovog pitanja sa organa uprave na redovne sudove.
Novelama iz 1986. godine izvrene su znaajne izmjene i dopune koje se tiu utvrivanja
opteg interesa, nepotpune eksproprijacije, daljih razrada mjerila za odreivanje naknade,
obezbjeenja poslovnog prostora, umanjenja odnosno uveanja naknade zbog
obezbjeenja odgovarajueg stana itd. Taj zakon je pokuao da omogui da
eksproprijacija nekretnina u pravnom sistemu bive SR BiH bude u funkciji
optedrutvenog interesa, te se nastojalo da u podjednakoj mjeri bude zatien interes
kako drutvene svojine tako i vlasnika ekspropisanih nekretnina. Ipak, i pored ovog
nastojanja, pomenuti propis je nuno nosio peat socijalistikog ureenja sa nejednakim
tretmanom razliitih oblika svojine, pri emu je drutvena svojina predstavljala
privilegovani oblik u odnosu na privatnu. Analiza zakonskih odredaba i provedenih
konkretnih postupaka u vezi sa eksproprijacijom ne ostavljaju utisak jednake zatite
svojinskih oblika, te biljee sluajeve neadekvatnih ili ak neisplaenih naknada ranijim
vlasnicima za njihovu izuzetu imovinu. Na ovaj nain su eksproprisani veliki kompleksi
zemljita za izgradnju vitalnih infrastrukturnih objekata (primjera radi, pruga amac-
Sarajevo, Brko-Banovii, magistralnog puta Sarajevo-Zenica, termoelektrana u Gacku,
Tuzli i Kaknju-atii, velikih industrijskih kapaciteta - eljezare Zenica, Rudi ajaveca -
Banja Luka, Agrokomerca - Velika Kladua, Energoinvesta - Sarajevo i mnogih drugih
objekata koji su tada bili neophodni za razvoj).

1.5. EKSPROPRIJACIJA U REPUBLICI SRPSKOJ I FEDERACIJI
BOSNE I HERCEGOVINE SLINOSTI I RAZLIKE

Kao to je ve navedeno, u Republici Srpskoj je jo 1996. godine donesen Zakon
o eksproprijaciji, da bi novi Zakon o eksproprijaciji donesen 2006. godine.
Zakon o eksproprijaciji bive SR BiH iz 1977. godine se u Federaciji Bosne i
Hercegovine primjenjivao kao federalni propis u skladu sa odredbama Ustava Federacije
Bosne i Hercegovine do stupanja na snagu Zakona o eksproprijaciji Federacije Bosne i
Hercegovine.
37

38

Brko distrikt Bosne i Hercegovine je 2004. godine donio Zakon o
eksproprijaciji
39
, a danom njegovog stupanja na snagu na ovom podruju prestao je da
vai Zakon o eksproprijaciji bive SrBiH i zakon o eksproprijaciji Republike Srpske iz
1996. godine.
40

Entitetski zakoni o eksproprijaciji, u najveem dijelu, sadre harmonizovana rje-
enja, mada su evidentne i odreene razlike. Najvanije se odnose na naknadu za
eksproprisane nekretnine, poslovnu i stambenu izgradnju, raspoloiva pravna sredstva,
eksproprijaciju bespravno izgraenih objekata, zemljinoknjine upise, prelazne i zavrne
odredbe, itd.
41
Primjera radi, pravina naknada koju odreuje zakon Republike Srpske, za
razliku od naknade po trinoj vrijednosti iz federalnog zakona, ostavlja mogunost
odreivanja punog iznosa naknade (naknada moe biti uveana i za tzv. "afekcionu
vrijednost" odnosno posebnu vrijednost koju nekretnina ima za vlasnika) i ini se
svakako primjerenija kao obeteenje. U Republici Srpskoj je predviena mogunost
eksproprijacije i za potrebe stambene i poslovne izgradnje, to u Federaciji BiH nije
predvieno kao posebna mogunost. Isto tako, razlika je da se eksproprijacija u Republici
Srpskoj moe vriti za potrebe Republike Srpske i jedinica lokalne samouprave, dok se u
Federaciji BiH eksproprijacija moe vriti za potrebe federacije, kantona, grada, optina,
javnih preduzea i ustanova. Takoe, razlika postoji u tome to zakon Republike Srpske
daje mogunost voenja upravnog spora protiv rjeenja vlade o tome da se nekretnina
preda u posjed prije pravosnanosti, odnosno konanosti rjeenja, a federalni zakon ovo
iskljuuje. Zakon Republike Srpske ima drugaiji pristup u odnosu na bespravno
izgraene objekte. Prema odredbama zakona Federacije BiH nekretnine eksproprisane u

37
Slubene novine Federacije BiH, br. 70/07.
38
O uslovima, nainu i postupku eksproprijacije nekretnina po ovom zakonu v. E. ivadinovi, Uslovi,
nain
i postupak eksproprijacije nekretnina, ZIPS, br. 1137/08, str. 23-27.
39
Slubeni glasnik Brko distrikta BiH, br. 26/04.
40
lan 51. navedenog zakona.
41
O tome opirno: I. Veli, Novine i razlike Zakona o eksproprijaciji Federacije BiH i Republike Srpske,
ZIPS, br. 1138/08, str. 25.
svrhu izgradnje dobara od opteg interesa e se knjiiti na nain propisan posebnim
zakonom, dok zakon Republike Srpske ne sadri ovakvu odredbu. Zakon Republike
Srpske, za razliku od zakona Federacije BiH, sadri i kaznene odredbe kao posebno
poglavlje, u kojima su ureena pitanja sankcija za odreene radnje. Odredbe federalnog
zakona predviaju da e se odredbe tog zakona primjenjivati na sve zapoete postupke u
kojima do dana stupanja na snagu nije donesena konana odluka, a to nije sluaj sa
zakonom Republike Srpske koji predvia da e se ti postupci zavriti prema propisima
koji su vaili do dana stupanja na snagu ovog zakona. Naravno, izmeu navedenih
zakona ima jo razlika, a ovom prilikom su samo iznesene one koje su najbitnije.
Smatramo da je poeljno uskladiti ove zakone u svim bitnim segmentima, s obzirom da
se radi o veoma znaajnoj materiji, jer bi se na taj nain stvorili uslovi za jednaku zatitu
jednog od osnovnih, temeljnih ljudskih prava prava na imovinu.
Inae, pomenuti zakoni su pratili rjeenja tadanjih Nacrta Zakona o stvarnim
pravima entiteta, koji su polazili od principa jedinstva, jednakosti i jednovrsnosti svojine,
odnosno jednake zatite, bez obzira ko je titular ovog prava. Na taj nain je vlasniku
nekretnina obezbjeena kvalitetnija zatita njegovog prava i postignuta je ravnotea
izmeu prava na nesmetano uivanje imovine i potreba javnog interesa. Zakoni polaze od
toga da se nekretnina moe eksproprisati za odreene svrhe tek kada se ocijeni da e se
korienjem nekretnine za koju se namjerava predloiti eksproprijacija u novoj namjeni
postii vea korist od one koja se postizala korienjem te nekretnine na dosadanji nain.

II DIO
ZAKON O EKSPROPRIJACIJI
REPUBLIKE SRPSKE

2.1. OSNOVNE ODREDBE

Eksproprijacija je oduzimanje ili ogranienje prava vlasnitva na
nepokretnostima uz pravinu naknadu koja ne moe biti nia od trine vrijednosti
nepokretnosti.
42

Kao to se iz ove definicije moe vidjeti, davanje pravine naknade za oduzetu
imovinu se smatra odluujuim obiljejem eksproprijacije. Eksproprijacija se i opravdava

42

time da se ne radi o oduzimanju privatne svojine u javne svrhe, ve samo o zamjeni vrste
imovine. Plaanje naknade za oduzetu nekretninu ne smije se poistovjetiti s
odgovornou drave za tetu s grekom, jer ova naknada ne proizilazi iz rada s grekom
organa javne vlasti, ve je njezino davanje rezultat socijalno-politikih stavova to ih
zauzima drava kao organizacija politike vlasti, ocjenjujui drutvene posljedice svog
zahvata u imovinska prava pojedinaca koji zbog zadovoljenja optih interesa trpe gubitak
koji je mogue izraziti u novanom obliku.
43
Inae, u uporednom pravu uoavaju se dva
osnovna modela za odreivanje ove naknade: naknada tzv. pravine vrijednosti i naknada
tzv. trine vrijednosti nekretnine. Zakonodavac se u Republici Srpskoj opredijelio za
model pravine naknade koja ne moe biti nia od trine vrijednosti nekretnine.
44

Veina pravnih sistema smatra da bi pravinu naknadu treblo utvrditi na nain da se
najprije odredi trina vrijednost imovine, a potom da se, dodajui i oduzimajui ovom
iznosu druge bitne inioce koji utiu na konkretan sluaj, doe do kompletnog iznosa koji
treba dodijeliti stranci. Pri tome je potrebno postii i ravnoteu izmeu javnog interesa i
privatnog interesa stranke.
Nepokretnost se moe eksproprisati radi izvoenja radova ili izgradnje objekata
ekonomske infrastrukture: saobraajne, vodoprivredne, energetske i telekomunikacijske,
objekata odbrane, objekata za zatitu od elementarnih nepogoda, te istraivanja rudnog i
drugih bogatstava. Izuzetno, nepokretnosti se mogu eksproprisati za potrebe stambene
gradnje i za ureenje zemljita za te potrebe. Nepokretnost se ne moe eksproprisati u
svrhu poljoprivredne obrade.
45

Navoenje pomenutih objekata izvreno je samo radi isticanja onih zbog ije se
izgradnje u praksi najee vri eksproprijacija. Izgradnja ovih objekata je nedvojbeno od
opteg interesa. Meutim, eksproprijacija se moe izvriti radi izgradnje svih objekata za
koje se na zakonom odreen nain utvrdi da su od opteg interesa.
46
Nekretnine se mogu
eksproprisati i kada je to potrebno radi izvoenja svih radova od opteg interesa.

43
D. era, op. cit., str. 480.
44
Pravnina naknada i trina vrijednost nekretnine nisu sinonimi, a pravina naknada moe, ali i ne mora
biti jednaka trinoj vrijednosti nekretnine.
45
46
B. Veskovi, op. cit., str. 37.
Zakonom je izriito zabranjeno da se eksproprijacija vri u svrhu poljoprivredne
obrade.
47
No, nekretnina se moe eksproprisati u poljoprivredne svrhe, kao to su
sluajevi podizanja vinograda, z grada za potrebe poljoprivrednih organizacija,
sjemenskih stanica itd. Ovdje mora da se radi o izgradnji objekata u poljoprivredne svrhe,
a ne smije se vriti eksproprijacija za poljoprivrednu obradu zemljita.
Predmet eksproprijacije su nekretnine u vlasnitvu fizikih i pravnih lica.
48

Predmet eksproprijacije mogu biti samo nepokretnosti, a ne i pokretne stvari.
49

Ova odredba ima u vidu koncept svojine kao jedinstvene kategorije i shodno
tome propisuje da predmet eksproprijacije mogu biti nekretnine na kojima postoji pravo
svojine, osim nekretnina u optoj upotrebi. Predmet eksproprijacije odreuje se ve
prilikom utvrivanja opteg interesa. Nuno je utvrditi postojanje opteg interesa da se
izgradnja objekta ili izvoenje drugih radova vri upravo na odreenom predmetu
eksproprijacije, a ne na nekom drugom.
50

Kada je predmet eksproprijacije zemljite koje ini dio odreene katastarske
parcele, prije donoenja rjeenja o eksproprijaciji potrebno je izvriti cijepanje i izdvojiti
dio koji se ima eksproprisati, a zatim provesti sve neophodne tehnike promjene u
zemljinim knjigama i katastarskom aparatu u skladu sa izvrenim cijepanjem.
Nepokretnost se moe eksproprisati nakon to je na zakonit nain utvren opti
interes za izgradnju objekta ili izvoenje drugih radova na toj nepokretnosti. Ovo mora
biti u skladu sa odgovarajuim urbanitikim planskim dokumentom.
51

Materijalno pravna pretpostavka za svaku eksproprijaciju je utvrivanje opteg
interesa za izgradnju objekata ili za izvoenje drugih radova na odreenoj nepokretnosti.
Nadleni organ ne moe voditi postupak eksproprijacije i donijeti rjeenje o usvajanju
prijedloga za eksproprijaciju ukoliko nije prethodno, na nain propisan zakonom, utvren
opti interes za izgradnju objekta, odnosno izvoenje drugih radova na datoj
nepokretnosti ija je eksproprijacija predloena.

47
Iako i poljoprivredna obrada moe biti od opteg interesa.
48
49
S. Vukovi, op. cit. str. 10.
50
T. Aanski, op. cit. str. 1119.
51
Opti interes se mora utvrditi ne samo u pogledu izgradnje odreenog objekta,
ve i u pogledu zemljita na kome se moe graditi objekat. U postupku eksproprijacije ne
moe se prihvatiti da je opti interes utvren na zakonom propisan nain ako se iz akta o
utvrivanju opteg interesa ne vidi kakav e se objekat i na kom zemljitu graditi.
52

Pravno lice koje namjerava predloiti eksproprijaciju, moe zahtijevati da mu se
radi izrade investicionog elaborata, podnoenja prijedloga za utvrivanje opteg interesa
ili podnoenja prijedloga za eksproprijaciju, dozvoli da na odreenoj nepokretnosti izvri
potrebne pripremne radnje, kao to je ispitivanje stabilnosti tla, premjeravanje zemljita i
drugo.
53
Ako podnosilac prijedloga za dozvolu vrenja pripremnih radnji uini
vjerovatnim da su takve radnje potrebne u svrhu eksproprijacije, organ za imovinsko
pravne poslove dozvolie takve pripremne radnje. Prilikom donoenja rjeenja o dozvoli
vrenja pripremnih radnji, organ uprave za imovinsko pravne poslove, brinue o tome da
se te radnje ne vre u vrijeme nepodesno za vlasnika nepokretnosti, s obzirom na kulturu
zemljita i svrhu za koju se nepokretnost koristi. alba izjavljena protiv rjeenja o dozvoli
vrenja pripremnih radnji ne odgaa njegovo izvrenje.
54

Predlaga u iju je korist dozvoljeno vrenje pripremnih radnji duan je da plati
naknadu vlasniku nepokretnosti na kojoj su dozvoljene takve radnje.
55

Korisnik eksproprijacije moe biti samo Republika Srpska i jedinice lokalne
samouprave (tj. optine i grad).
56
Ovo svojstvo nije priznato drugim subjektima javnog
prava javna preduzea, ustanove i dr. Na osnovu prijedloga javnog preduzea ne bi se
mogao utvrditi opti interes, a niti pokrenuti postupak eksproprijacije.Takoe, ovo
svojstvo nije priznato ni fizikim licima. Imajui u vidu da su u naem pravnom sistemu
svi oblici svojine ravnopravni i da svi vlasnici nekretnina imaju jednak poloaj , postavlja
se pitanje ustavnosti ovakvog rjeenja.
57

52
B. Veskovi, op. cit. str. 40.
53
54
55
lan 22. stav 1. Zakona o eksproprijaciji.
56
57
Primjera radi, Zakon o izvlatenju Republike Hrvatske priznaje svojstvo korisnika i fizikim licima.
Korisnik eksproprijacije podnosi prijedlog za utvrivanje opteg interesa Vladi
Republike Srpske, a nakon toga podnosi nadlenom organu prijedlog za eksproprijaciju.
58

Poslije pravosnanosti rjeenja o eksproprijaciji, korisnik eksproprijacije moe na osnovu
ovlaenja koje ima, ugovorom prenijeti eksproprisanu nepokretnost zainteresovanom
investitoru koji e graditi objekat od opteg interesa.
Ugovorom se detaljno reguliu prava i obaveze ugovornih stranaka. Investitor se
obavezuje da u odreenom roku izgradi objekat i da ga koristi za svrhe zbog kojih je
utvren opti interes za gradnju tog objekta i radi ije izgradnje je izvrena
eksproprijacija.
Zakon o eksproprijaciji pravi razliku izmeu potpune eksproprijacije
nepokretnosti i nepotpune eksproprijacije. Ova dva instituta razlikuju se po pravnim
posljedicama koje proizvode. Kada eksproprijacijom nekretnina postaje vlasnitvo
korisnika eksproprijacije radi se o potpunoj eksproprijaciji.
59
Kod ove eksproprijacije
nekretnina, dakle, postaje svojina korisnika eksproprijacije i pored prava svojine ranijeg
vlasnika, prestaju i druga prava na toj nekretnini. U sluajevima potpune eksproprijacije
zemljita, zgrade i drugi graevinski objekti koji se na tom zemljitu nalaze, dijele pravnu
sudbinu tog zemljita, a to znai da se zajedno sa zemljitem ekspropriu i svi objekti koji
se na njemu nalaze.
Nepotpuna eksproprijacija ne dovodi do promjene prava svojine, nego se time
ustanovljava slunost na zemljitu i zgradi, kao i zakup na zemljitu na odreeno
vrijeme.
60

Postupak ustanovljenja slunosti i zakupa identian je postupku potpune
eksproprijacije, to pretpostavlja utvrenje opteg interesa i ispunjenje i ostalih bitnih
pretpostavki. Ako ne postoji opti interes za ustanovljenje slunosti, onda zainteresovano
lice moe to traiti putem suda, mimo postupka koji je predvien Zakonom o
eksproprijaciji.
Postoji mogunost i nepotpune eksproprijacije u korist graana. To e biti u
sluajevima postavljanja vodovodnih i kanalizacionih cijevi, elektrinih i telefonskih

58
59
60
kablova, gasovoda i drugim sluajevima odreenim zakonom. U ovakvim sluajevima
korisnik eksproprijacije bio bi graanin.
61

Na zahtjev vlasnika eksproprisae se i preostali dio nekretnine ako se pri
eksproprijaciji jednog dijela nekretnine utvrdi da vlasnik nema privrednog interesa da
koristi preostali dio
62
, odnosno ako je usljed toga na preostalom dijelu onemoguena ili
bitno pogorana njegova dotadanja egzistencija ili mu je onemogueno normalno
korienje preostalog dijela nekretnina.
63
Ova odredba omoguuje proirenje predmeta
eksproprijacije. Postupak po zahtjevu vlasnika povodom ovog prijedloga sastavni je dio
postupka koji se vodi po prijedlogu za eksproprijaciju jednog dijela nekretnine istog
vlasnika. Prema tome, da bi do lo do primjene ove odredbe, pretpostavka je da je
postupak eksproprijacije u toku i da prijedlogom nisu obuhvaene sve nekretnine
odreenog vlasnika.
64
Pod preostalim dijelom nekretnine, koji se treba eksproprisati na
zahtjev vlasnika, ne smatra se samo ostatak djelomino eksproprisane parcele, ve to
moe da bude i sva vlasnikova ostala nepokretna imovina.
65
Ako nema zahtjeva vlasnika,
preostali dio nepokretnosti ne moe se ekspropisati po zahtjevu korisnika eksproprijacije,
a niti po slubenoj dunosti, iako bi bilo nesumnjivo da vlasnik nema privrednog interesa
da koristi preostali dio nepokretnosti.
Za ocjenu privrednog interesa vlasnika moraju se imati u vidu line i porodine
prilike, te situacija u pogledu zemljita. Prilikom toga, treba uzeti u obzir i to da li se
umanjenje nepokretne imovine, do koga je dolo zbog eksproprijacije, moe naknaditi
kupovinom drugog odgovarajueg zemljita u privredno rentabilnoj blizini.
66
Za ostali
dio eksproprisanih nepokretnosti vlasnik ima pravo na naknadu koja se odreuje po istim
kriterijima i u istom postupku kao i naknada za nepokretnosti koje su eksproprisane po
prijedlogu za eksproprijaciju.

61
62
Ovo moe biti zbog toga to preostalo zemljite, koje je sainjavalo cjelinu sa oduzetim zemljitem, zbog
male povrine, kvaliteta ili pak drugih okolnosti postane nerentabilno za vlasnika.
63
64
Ovdje se radi o veoma kompleksnom pitanju, jer suinteresi stranaka u postupku potpuno razliiti.
65
Vidjeti pravni stav Odjeljenja za upravne sporove Vrhovnog suda Jugoslavije, br. 3/66, od 23.11.1966.
godine B. Veskovi, op. cit., str. 75-77.
66
S. Pehar, op. cit., str. 359.
Zahtjev vlasnika zemljoradnika da mu se eksproprie preostali dio
nepokretnosti nee se usvojiti ako korisnik eksproprijacije tom vlasniku moe dati u
naknadu za eksproprisano poljoprivredno zemljite drugo odgovarajue zemljite na
udaljenosti pogodnoj za korienje tog zemljita, tj. u privredno rentabilnoj blizini.
Davanjem u naknadu drugog odgovarajueg zemljita, obezbeuje se da vlasnici, nakon
eksproprijacije, u istom kraju uspostave ekonomsku situaciju koju su imali prije
eksproprijacije. Ovakvo stanovite je prihvaeno u viegodinjoj sudskoj i upravnoj
praksi.
Utvrivanje navedenih bitnih injenica u svakom konkretnom sluaju vri se
vjetaenjem od strane odgovarajuih vjetaka. Nekada je potrebno i vjetaenje od
strane vie vjetaka razliitih struka istovremeno (npr. poljoprivredni vjetak, graevinski
vjetak itd.). Nalaz i miljenje vjetaka moraju biti dati jasno i nedvosmisleno kako bi se
otklonile sve dileme i nejasnoe.
Za eksproprisanu nekretninu vlasniku pripada naknada u drugoj nekretnini, a
ako korisnik eksproprijacije ne moe obezbijediti takvu nekretninu, odreuje se pravina
naknada u novcu koja ne moe biti nia od trine vrijednosti nekretnine koja se
eksproprie.
67
Ova odredba naelno regulie pitanje naknade ranijem vlasniku za
eksproprisane nekretnine. Naknada prema trinoj vrijednosti je prihvaena zbog toga to
je trite najpouzdanije mjerilo vrijednosti, pa i vrijednosti neke nekretnine. Trinu
cijenu utvruje sud na osnovu svih raspoloivih dokaznih sredstava. Prilikom odreivanja
trine cijene uz pomo vjetaka potrebno je utvrditi ne samo odnos izmeu ponude i
potranje, ve i onu cijenu koja se u odreeno vrijeme formira na podruju gdje se
nekretnina nalazi. Ako u odreenim sluajevima takvog trita nema, treba utvrditi cijenu
koja se formira na podruju koje je najblie onom gdje se nekretnina nalazi i koje mu, s
obzirom na svoje karakteristike i ostale osobine, najvie odgovara.
68
Dakle, trina cijena

67
68
D. Medi, Zavrne odredbe Zakona o stvarnim pravima, u Problemi primjene prelaznih i zavrnih
odredbi
Zakona o stvarnim pravima, materijal za savjetovanje, Sarajevo, 2009, str. 54.
je naknada koju odreuju principi trita i slobodnog prometa.
69
Pri odreivanja pravine
naknade, pored ostalih komponenti, uzima se u obzir trina cijena u vrijeme donoenja
sudske odluke.

2.2. UTVRIVANJE OPTEG INTERESA

Eksproprijacija se sastoji iz dvije faze: donoenje akta o utvrivanju opteg
interesa i donoenje akta o eksproprijaciji (izuzimanje iz posjeda ranijeg vlasnika i
ustupanje novom korisniku uz pravinu naknadu). Utvrivanje opteg interesa za
eksproprijaciju je u sutini zavrna faza planiranja i ureenja prostora na odreenoj
lokaciji ili na kompleksu zemljita koji se eksproprie radi izgradnje i izvoenja drugih
radova kojima se izazivaju promjene u prostoru.
70
To je obavezni, prethodni,
materijalnopravni uslov ne samo za potpunu eksproprijaciju ve i za nepotpunu
eksproprijaciju, kao i za privremeno zauzimanje zemljita.
71

Odluku o utvrivanju opteg interesa za izgradnju objekta ili izvoenja radova
na osnovu podnesenog prijedloga korisnika eksproprijacije donosi Vlada Republike
Srpske nakon prethodno pribavljenog miljenja skuptine jedinica lokalne samouprave na
ijoj teritoriji se namjerava graditi ili izvoditi radovi, u skladu sa odgovarajuim planskim
aktom. Ova odluka objavie se u Slubenom glasniku Republike Srpske.
72

Smatra se da je opti interes utvren ukoliko je posebnim zakonom propisano da
je izgradnja odreenih objekata ili izvoenje radova od opteg interesa. Opti interes za
stambenu izgradnju objekta i za ureivanje zemljita za te potrebe, na podruju za koje je
donesen regulacioni plan ili urbanistiki projekat, smatra se utvren tim planom.
73

69
Vidjeti: V. Vuli, Problem utvrivanja trine cene eksproprisanog objekta, Pravni ivot, br. 10/01, str.
407-
414.
70
Vidi: . Gaji, Utvrivanje opteg interesa eksproprijacija, Pravni ivot, br. 11-12/91, str. 1387-1394.
71
S. Vukovi, op. cit., str. 17-18.
72
73
Optina kao jedinica lokalne samouprave svoja ustavna ovlaenja u domenu planiranja i
izgradnje, shodno Zakonu o graevinskom zemljitu
74
i Zakonu o ureenju prostora,
75

realizuje putem regulacionih planova ili urbanistikih projekata u kojima je ve utvren
opti interes.
Utvrivanje opteg interesa za izgradnju odreenog objekta na odreenoj
lokaciji predstavlja prvu i znaajnu fazu u sprovoenju eksproprijacije.
76
Zakon
propisuje postupak radi utvrivanja opteg interesa i ovaj postupak sadri garanciju za
potovanje i opteg interesa i interesa nosilaca prava svojine od kojih se oduzima
nekretnina.
Prijedlog za utvrivanje opteg interesa za eksproprijaciju podnosi lice koje
prema odredbama zakona moe biti korisnik eksproprijacije. Ovaj prijedlog se podnosi
Vladi posredstvom organa uprave za imovinsko-pravne poslove, a vlada e o prijedlogu
odluiti u roku od 30 dana od dana dostavljanja miljenja skuptine jedinice lokalne
samouprave. Aktom o utvrivanju opteg interesa odredie se i korisnik eksproprijacije.
Protiv ovog akta nije mogue pokrenuti upravni spor.
77
Ovdje moe da se postavi pitanje
ustavnosti ovakve odredbe. Federacija Bosne i Hercegovine ne dozvoljava albu, ali
dozvoljava pokretanje upravnog spora protiv ovakvog akta.

2.3. PRIPREMNE RADNJE ZA EKSPROPRIJACIJU

Vrenje pripremnih radnji na odreenoj nepokretnosti vrlo esto je preduslov za
eksproprijaciju nepokretnosti koja e kasnije uslijediti. Da bi se mogao podnijeti
prijedlog za eksproprijaciju odreenog zemljita, kako bi se moglo pristupiti izgradnji
objekta, potrebno je da se dobiju odreeni podaci o tom zemljitu. Ti podaci su najee
potrebni radi izrade investiciono tehnike dokumentacije, iz koje bi se mogla utvrditi
opravdanost izgradnje objekta i njegova lokacija na odreenom zemljitu. esto su

74
Slubeni glasnikRS, br. 112/06.
75
Slubeni glasnik RS, br. 84/02 i 112/06.
76
S. Vukovi, op. cit., str. 66.
77
podaci o zemljitu potrebni radi podnoenja prijedloga za utvrivanje opteg interesa za
izgradnju objekta, a zatim i za podnoenje prijedloga za eksproprijaciju. Pripremne radnje
se ne bi mogle traiti, pa ni dozvoliti, ako se ne namjerava predloiti eksproprijacija, pa
makar da su pripremne radnje potrebne za izradu investiciono tehnike dokumentacije,
ali u druge svrhe, a ne u svrhu podnoenja prijedloga za eksproprijaciju.
Pravno lice koje namjerava predloiti eksproprijaciju, moe zahtijevati da mu se
radi izrade investicionog elaborata podnoenja prijedloga za utvrivanje opteg interesa
ili podnoenja prijedloga za eksproprijaciju, dozvoli da na odreenoj nepokretnosti izvri
potrebne pripremne radnje, kao to je ispitivanje stabilnosti tla, premjeravanje zemljita i
drugo.
78

Vrenje pripremnih radnji mora biti u vezi sa eksproprijacijom koja se
namjerava predloiti, a po pravilu pripemne radnje se trae radi izrade investicionog
elaborata, podnoenja prijedloga za utvrivanje opteg interesa ili podnoenje prijedloga
za eksproprijaciju. Prijedlog se moe odnositi samo na odreeno zemljite za koje se
namjerava predloiti eksproprijacija, ali se moe odnositi i na ire zemljite ukoliko e od
rezultata pripremnih radnji zavisiti lokacija objekata ba na odreenom zemljitu. esto
e od ispitivanja nosivosti tla zavisiti i ua lokacija objekta, to se moe utvrditi tek
nakon izvrenih pripremnih radnji i sl.
Nema smetnji da se pripremne radnje dozvole i naknadno, ako se prilikom
izvoenja odreenih radnji pri izradi dokumentacije za investicioni elaborat ili postupak
utvrivanja opteg interesa, ili kod podnoenja prijedloga za eksproprijaciju utvrdi da je
potrebno izvriti takve radnje.
Prijedlog za dozvolu vrenja privremenih radnji, da bi se po njemu moglo
postupiti, mora da sadri odreene elemente: svrhu eksproprijacije, naznaenje
nepokretnosti, prirodu, obim i vrstu pripremnih radnji, kao i vrijeme njihovog trajanja.
79

Pod svrhom eksproprijacije podrazumijeva se naziv objekta koji se namjerava
graditi, odnosno izvoenje drugih radova od opteg interesa koji se namjeravaju izvoditi.
Zemljite na kome se predlae vrenje pripremnih radnji mora biti individualno odreeno
sa podacima iz katastra zemljita i zgrada iz zemljine knjige. Kao vlasnik nepokretnosti

78
79
lan 20.Zakona o eksproprijaciji.
bie oznaeno lice koje se u katastru nepokretnosti, odnosno u drugim optim knjigama
vodi kao vlasnik nepokretnosti. Pod opisom pripremnih radnji treba da se navede vrsta
radova koji e se izvoditi (ispitivanje zemljita, snimanje, sondiranje, premjeravanje i sl.).
Pod obimom vrenja pripremnih radnji treba da se naznai koji se dio nepokretnosti
obuhvata pripremnim radnjama. Vrijeme trajanja pripremnih radnji oznaava se rokom
poetka i zavretka pripremnih radnji.
O prijedlogu za dozvolu vrenja pripremnih radnji rjeava organ uprave za
imovinsko-pravne poslove, koji moe, po potrebi, provesti i dopunski postupak radi
utvrivanja potrebe za vrenje pripremnih radnji.
Iako su prava vlasnika ili korisnika zemljita u pogledu nanesene tete
obezbijeena plaanjem naknade, ipak zakon nareuje nadlenom organu da vodi rauna
da se pripremne radnje vre sa to manje tete. Prije svega ovdje se misli na nanoenje
tete kulturama na zemljitu. To znai da e se nastojati da se omogui da vlasnik sabere
plodove vrenje ispitivanja tla, ukoliko se radi o dozrelom itu, nego poslije etve i sl.
Isto tako, ako bi se radilo o nekim radovima koji bi zahtijevali uklanjanje
rastinja, bonih stabala ili gaenje trave i sl. mora se voditi rauna da se to sve obavi sa
to manje tete i u okviru potreba za vrenje pripremnih radnji. Da bi se sve ovo utvrdilo
nadleni organ prije donoenja rjeenja, po pravilu, izvrie uviaj na nepokretnostima,
omoguujui uee u postupku i vlasniku i podnosiocu prijedloga.
U cilju zatite interesa obiju stranaka, u rjeenju o dozvoli vrenja pripremnih
radnji se mora tano navesti kakve se pripremne radnje dozvoljavaju. Naime, nadleni
organ dozvoljava one pripremne radnje za koje iz podnesenih podataka u prijedlogu, ili
utvrenih u postupku, ocijeni da su potrebne. Korisnik eksproprijacije ne moe obavljati
one pripremne radnje za koje nije dobio dozvolu, a koje bi prelazile okvir i vrstu
dozvoljenih radnji. U rjeenju mora biti utvren i rok do koga se imaju itvriti pripremne
radnje, jer bi u protivnom vlasnik bio preputen pikaniranju vrioca pripremnih radnji.
Nadleni organ moe prema ocjeni, odrediti i krai rok od onoga koji je zatraio
podnosilac prijedloga.
80

U rjeenju kojim se dozvoljava vrenje pripremnih radnji moraju se navesti i
podaci o zemljitu i vlasnicima ili korisnicima zemljita. Rjeenje se dostavlja

80
podnosiocu prijedloga i vlasniku, odnosno korisniku zemljita, na kojem se dozvoljava
vrenje pripremnih radnji.
alba izjavljena protiv rjeenja o dozvoli vrenja pripremnih radnji ne odgaa
njegovo izvrenje.
81

Predlaga u iju korist je dozvoljeno vrenje pripremnih radnji duan je da plati
naknadu vlasniku nepokretnosti na kojoj su takve radnje dozvoljene.
82

2.4. POSTUPAK EKSPROPRIJACIJE

Neophodan uslov za provoenje postupka eksproprijacije je, u pravilu,
ispunjenje sljedeih pretpostavki: postojanje imovine u privatnoj svojini, zakonska
odreenost eksproprijacije, utvrivanje interesa drutvene zajednice za sticanje
kompletne nekretnine, nemogunost pribavljanja ove nekretnine na nain blai po
vlasnika, te isplata naknade za oduzetu nekretninu.
83

Postupak provoenja eksproprijacije je hitne prirode.
84
Radi se o upravnom
postupku, to znai da se postupa po odredbama Zakona o optem upravnom postupku
85

u svim pitanjima koja nisu ureena Zakonom o eksproprijaciji kao posebnim zakonom.
Prijedlog za eksproprijaciju moe podnijeti korisnik eksproprijacije nakon
utvrenog opteg interesa za izgradnju objekata ili izvoenje radova. Ovaj prijedlog

81
82
83
D. era, op. cit., str. 477.
84
85
podnosi se organu uprave za imovinsko-pravne poslove prema mjestu gdje se nalazi
nepokretnost predloena za eksproprijaciju. Pravobranilatvo Republike Srpske podnosi
prijedlog za eksproprijaciju u ime pravnih lica koja zastupa prema zakonu. Prijedlog za
eksproprijaciju moe se podnijeti samo za vrijeme vaenja akta o izgradnji objekta
(zakon, odluka, rjeenje i dr.), odnosno regulacionog plana ili urbanistikog projekta.
Ako je opti interes utvren aktom Vlade, prijedlog za eksproprijaciju moe se podnijeti
u roku od dvije godine od dana donoenja tog akta.
86

Prijedlog za eksproprijaciju podnosi se nadlenom organu uprave, a to je uvijek
organ uprave nadlean za imovinsko-pravne poslove, s obzirom da materija
eksproprijacije spada u imovinsko-pravnu oblast. Ovaj prijedlog, u stvari, ima karakter
podneska na osnovu koga nadleni organ pokree upravni postupak eksproprijacije,a
podnosi se onom nadlenom organu uprave na ijem se podruju nalaze nepokretnosti
predloene za eksproprijaciju.
Zbog izgradnje istog objekta predmet eksproprijacije mogu biti nepokretnosti
koje se nalaze na podruju dvije ili ak vie optina (izgradnja magistralnih puteva,
stvaranje akumulacionog jezera i sl.). U ovakvim sluajevima prijedlog za ekpoprijaciju
podnosi se svakom od nadlenih organa za nepokretnosti koje se nalaze na njegovom
podruju.
Ako je opti interes za izgradnju objekta ili izvoenja drugih radova utvren
odlukom (odnosno aktom) o izgradnji objekta ili posebnim aktom Vlade, prijedlog za
eksproprijaciju moe se podnijeti samo za vrijeme vaenja takvog akta. Prema tome, ako
u vrijema podnoenja prijedloga za eksproprijaciju akt kojim je utvren opti interes vie
ne vai, zbog toga to je stavljen van snage, ukinut i tome slino, onda se ima uzeti da
nije uspunjen osnovni uslov za podnoenje prijedloga za eksproprijaciju.
Kada se opti interes utvruje aktom Vlade, vremensko vaenje takvog akta
ogranieno je na rok od dvije godine od dana njegovog donoenja. To znai da po isteku
dvije godine od donoenja akta o utvrivanju opteg interesa za iz gradnju objekta,
korisnik eksproprijacije ne moe podnijeti prijedlog za eksproprijaciju, odnosno ako
takav prijedlog bude podnesen, da e biti odbijen.

86
Prijedlog za eksproprijaciju predstavlja podnesak na osnovu kojeg nadleni
organ pokree postupak eksproprijacije. Da bi se moglo postupiti po ovompodnesku, on
mora sadravati sve neophodne podatke koji su propisani odredbama Zakona o optem
upravnom postupku. Ako prijedlog za eksproprijaciju ima formalnih nedostataka koji
spreavaju postupanje, nadleni organ odreuje podnosiocu rok u kome je duan otkloniti
nedostatke podneska, a tek ukoliko ti nedostaci ne budu otklonjeni, donosi se zakljuak o
odbacivanju podneska kao nepotpunog.
U prijedlogu za eksproprijaciju nepokretnosti moraju biti naznaeni:
a) korisnik eksproprijacije,
b) nepokretnost za koju se predlae eksproprijacija,
c) vlasnik nepokretnosti i
d) objekat, odnosno radovi zbog kojih se predlae eksproprijacija.
87

Uz prijedlog za eksproprijaciju moraju se podnijeti:
dokaz o utvrenom optem interesu za izgradnju objekata ili izvoenje radova
(akt o utvrivanju opteg interesa, izvod iz regulacionog plana ili
urbanistikog projekta);
izvod iz zemljinih i drugih javnih knjiga u kojima se upisuje vlasnitvo na
nepokretnostima koji sadri podatke o nepokretnosti za koju se predlae
eksproprijacija, odnosno katastarske i druge podatke ako takve knjige ne
postoje;
dokaz (zapisnik o sporazumu) da je korisnik eksproprijacije prethodno s
vlasnikom nepokretnosti pokuao sporazumno da rijei pitanje sticanja prava
vlasnitva na odreenoj nepokretnosti na drugi nain (pisana ponuda, javni
oglas, kupoprodaja, odricanje uz naknadu i sl.);
dokaz da su obezbijeena potrebna sredstva i poloena kod banke u visini
priblino potrebnoj za davanje naknade za nepokretnosti predloene za
eksproprijaciju i trokove postupka eksproprijacije, odnosno dokaz o
obezbijeenoj drugoj odgovarajuoj nepokretnosti.
88

87
88
Poslije podnoenja prijedloga za eksproprijaciju, a prije donoenja rjeenja o
eksproprijaciji, nadleni organ je duan da saslua vlasnika nepokretnosti. Sasluanje
vlasnika nepokretnosti obavlja se na usmenoj raspravi ije je zakazivanje obavezno u
svakom postupku eksproprijacije, jer se radi o upravnoj stvari u kojoj uestvuju dvije
stranke sa suprotnim interesima i gdje se po pravilu vri uviaj. Slubeno lice koje vodi
postupak duno je da na raspravi upozori vlasnika da moe da stavi zahtjev da mu se u
eksproprie preostali dio nepokretnosti, ukoliko smatra da je zbog eksproprijacije jednog
dijela nepokretnosti izgubio privredni interes da koristi preostali dio.
Ukoliko vlasniku nepokretnosti predloenih za eksproprijaciju nadleni organ
nije omoguio da uestvuje u postupku tj. da bude sasluan i da se izjasni o svim bitnim
injenicama i okolnostima koje su od vanosti za donoenje rjeenja, takav propust pre-
dstavlja povredu odredaba postupka, to je jedan od razloga za ponitavanje rjeenja o
eksproprijaciji.
Korisnik eksproprijacije i vlasnik nepokretnosti mogu pred organom uprave do
donoenja rjeenja sklopiti sporazum koji se unosi u zapisnik i koji mora sadravati
podatke neophodne za ispunjenje obaveze korisnika eksproprijacije. Sporazum sadri
naroito oblik i visinu naknade, te rok do kada je korisnik eksproprijacije duan da ispuni
obavezu u pogledu naknade. Ovaj sporazum ima snagu izvrne isprave.
89

Rjeenje o prijedlogu za eksproprijaciju donosi organ uprave na ijoj teritoriji se
nalazi nepokretnost za koju se eksproprijacija predlae. Ako postoji neslaganje
zemljino-knjinog i faktikog stanja na nepokretnosti, raspravie se pravo vlasnitva kao
prethodno pitanje i druga prethodna pitanja.
90

Rjeenje kojim se usvaja prijedlog za eksproprijaciju, pored ostalog sadri:
naznaenje akta prema kojem je utvren opti interes;
naznaenje korisnika eksproprijacije;
naznaenje objekta ili radova radi ije se izgradnje nepokretnost eksproprie;

89
90
naznaenje nepokretnosti koja se eksproprie uz navoenje podataka iz
zemljinih i drugih javnih knjiga u kojima se vode evidencije o
nepokretnostima;
91

naznaenje vlasnika i drugog nosioca stvarnog prava eksproprisane nepokre-
tnosti i njegovo prebivalite ili sjedite;
naznaenje da li vlasniku, i za koje eksproprisane nepokretnosti, pripada
pravo na naknadu;
obavezu vlasnika da nepokretnost preda u posjed korisniku eksproprijacije,
kao i rok predaje;
obavezu korisnika da vlasniku eksproprisane stambene zgrade ili ekspropri-
sanog stana kao posebnog dijela zgrade, odnosno eksproprisane poslovne
prostorije, prije predaje u posjed obezbijedi odgovarajuu stambenu zgradu,
stan, odnosno poslovnu prostoriju u vlasnitvo, ako se stranke nisu drukije
sporazumjele.
92

Svrha radi koje je eksproprijacija izvrena utvruje se u rjeenju o
eksproprijaciji, koje je opet u sladu sa aktom o utvrivanju opteg interesa. Bez toga se
zakonitost ovog rjeenja ne moe ispitati. Razlozi u obrazloenju rjeenja o svrsi
eksproprijacije ne mogu da nadoknade njen nedostatak u dispozitivu.
93
Ako je izvrena
eksproprijacija zemljita zajedno sa objektima koji se na njemu nalaze, u svrhu izgradnje
objekta od opteg interesa, korisnik eksproprijacije ne bi mogao ak ni poslije
pravnosnanosti rjeenja o eksproprijaciji, odustati od izgradnje takvog objekta i koristiti
eksproprisane objekte za druge svrhe. Korienje eksproprisanih nepokretnosti u druge
svrhe, a ne u one radi koji je eksproprijacije izvrena, predstavlja razlog za ponitenje
pravosnanog rjeenja o eksprorijaciji. Postupak za ponitenje rjeenja o eksproprijaciji u
ovakvim sluajevima sprovodi se po zahtjevu ranije vlasnika eksproprisane
nepokretnosti. Smatra se da je ostvarena svrha eksproprijacije i u sluajevima kada je
korisnik eksproprijacije izgradio i koristio odreeno vrijeme objekat radi koga je
eksproprijacija izvrena (npr. poslovna zgrada) iako je poslije toga promijenjena namjena

91
Nepokretnost treba oznaiti navoenjem svih neophodnih podataka za individualizaciju.
92
93
Lj. Pljaki, Eksproprijacija nepokretnosti sporna pitanja u praksi, Pravni ivot, br. 10/01, str. 384.
takvog objekta (zgrada je adaptirana za stanovanje). Pravo da eksprorisanu nepokretnost
koristi u svrhu radi koje je eksproprijacija izvrena ima samo korisnik eksproprijacije.
Protiv rjeenja kojim se usvaja prijedlog za eksproprijaciju doputena je alba, o
kojoj odluuje Republika uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
94

Trokove postupka eksproprijacije snosi korisnik eksproprijacije, izuzev
trokova koji su nastali povodom albe vlasnika nekretnine, ako je alba odbijena.
95

Korisnik eksproprijacije stie pravo na posjed eksproprisane nekretnine danom
pravosnanosti rjeenja o eksproprijaciji, ukoliko je do tada ranijem vlasniku isplatio
naknadu za eksproprisanu nekretninu, odnosno predao u posjed drugu odgovarajuu
nekretninu, a u protivnom, danom isplate naknade, odnosno predajom u posjed odgo-
varajue nepokretnosti, ukoliko se raniji vlasnik i korisnik nekretnine drugaije ne
sporazumiju.
96
Izuzetno, vlada moe na zahtjev korisnika, koji je iznio valjane razloge za
potrebe hitnog stupanja u posjed nepokretnosti rijeiti da mu se ta nepokretnost preda u
posjed po konanosti rjeenja o eksproprijaciji, ako utvrdi da je to neophodno zbog
hitnosti sluaja ili da bi se sprijeila znatnija teta. Protiv ovog rjeenja moe se voditi
upravni spor, a tuba protiv tog rjeenja ne odgaa njegovo izvrenje.
97

Korisnik eksproprijacije je duan da naknadi svu tetu koju je vlasnik nanio
stupanjem u posjed nepokretnosti prije pravosnanosti rjeenja o eksproprijaciji, ukoliko
prijedlog za eksproprijaciju bude u daljem postupku pravosnano odbijen.
98

Pod tetom se podrazumijeva ne samo stvarna teta, ve i izmakla dobit koju bi
vlasnik ostavirio od nepokretnosti da nije dolo do prekida njegovog posjeda. Pitanje
naknade tete stranke treba sporazumno da reguliu, bez posredovanja organa koji je
donio rjeenje o eksproprijaciji. Ako stranke ne postignu sporazum, onda e o teti
odluivati nadleni redovni sud, na osnovu podnesene tube vlasnika nepokretnosti.

94
95
96
lan 33. stav 1.Zakona o eksproprijaciji.
97
lan 33. stav 2, 5 i 6. Zakona o eksproprijaciji.
98
Pravosnano rjeenje o odbijanju prijedloga za eksproprijaciju je izvrni naslov
za vraanje nepokretnosti u posjed vlasniku. U ovom sluaju vlasnik je ovlaen da trai
izvrenje ovakvog rjeenja.
Korisnik eksproprijacije moe do konanosti rjeenja o eksproprijaciji potpuno
ili djelimino odustati od prijedloga za eksproprijaciju. Nee se usvojiti djelimian
odustanak od eksproprijacije, ako bi time bila povrijeena prava vlasnika nepokretnosti i
ako vlasnik istakne takav prigovor. Pravosnano rjeenje o eksproprijaciji ponitie se ili
izmijeniti ako to korisnik eksproprijacije i raniji vlasnik zajedniki zahtijevaju.
99

100

Zahtjev za ponitavanje rjeenja o eksproprijaciji raniji vlasnik moe podnijeti u
roku od tri godine od pravosnanosti tog rjeenja, ako korisnik eksproprijacije nije
izvrio, prema prirodi objekta, znatnije radove na tom objektu.
101
Ovaj rok ne tee za
vrijeme trajanja elementarnih nepogoda (poplava, zemljotres i dr.).
102
Ako su
eksproprisane nekretnine bile u suvlasnitvu, pravosnano rjeenje o eksproprijaciji
ponitie se ako takav zahtjev podnesu suvlasnici koji imaju vie od polovine dijela
eksproprisane nekretnine.
103
U praksi se kao sporno postavilo pitanje o pravu nasljednika
ranijeg vlasnika da podnese zahtjev za ponitavanje rjeenja. Smatramo da nasljednici
imaju legitimaciju za podnoenje zahtjeva, jer je ovo pravo vezano za samu nekretninu.
104

O zahtjevu za ponitenje rjeenja o eksproprijaciji i o odustajanju od prijedloga za
eksproprijaciju rjeava organ uprave koji je o prijedlogu za eksproprijaciju rjeavao u
prvom stepenu. Nepostojanje predmeta eksproprijacije (usljed ruenja z grade) ne
predstavlja smetnju za ponitenja rjeenja o eksproprijaciji, jer se i u sluaju
nemogunosti restitucije nastali imovinsko-pravni odnosi izmeu korisnika
eksproprijacije i vlasnika nepokretnosti mogu raspraviti pred sudom.
105
Ukoliko se

99
100
O deeksproprijaciji u Federaciji BiH v. N. Bosi, Uslovi deeksproprijacije, ZIPS, br. 1163/09, str. 19-20.
101
102
lan 36. stav 4. Zakona o eksproprijaciji
103
104
Ovakav je i stav Vrhovnog suda Srbije br. U-4996/96, od 25.12.1996, u Lj. Pljaki, Eksproprijacija
nepokretnosti sporna pitanja u praksi, Pravni ivot, br. 10/00, str. 336.
105
Vrhovni sud Srbije, br. U-1187/85, od 16.10.1985, u M. Srdi, i D. Tati, Prirunik o sticanju, prometu i
zatiti prava svojine na nepokretnostima, Beograd, 1995, str. 459.
pravosnano rjeenje o eksproprijaciji treba ponititi u pogledu dijela katastarske parcele,
potrebno je izvriti cijepanje radi izdvajanja tog dijela parcele, a potom u skladu sa tim
provesti i ostale neophodne tehnike promjene u javnim registrima koji vode evidenciju o
nekretninama. Tako se omoguuje provoenje rjeenja o ponitenju i uspostavljanje
stanja kakvo je bilo prije izvrene eksproprijacije.
U sluaju spora, imovinski odnosi izmeu korisnika eksproprijacije i vlasnika
nepokretnosti rjeavae se pred nadlenim sudom.
Raniji vlasnik stie pravo na podnoenje zahtijeva za ponitenje rjeenja o
eksproprijaciji nakon isteka roka od tri godine od dana pravosnanosti tog rjeenja, ako
korisnik eksproprijacije nije u tom roku izvrio znatnije radove.
106

Pravo ranijeg vlasnika na podnoenje zahtjeva za deeksproprijaciju nije
vremenski ogranieno i on moe, nakon isteka roka od tri godine od pravosnanosti
rjeenja, da u svako doba podnese zahtjev za deeksproprijaciju, sve dok korisnik
eksproprijacije nije izgradio objekat.
Organ koji je po prijedlogu za eksproprijaciju rjeavao u prvom stepenu
nadlean je da rjeava po zahtjevu za ponitenje rjeenja o eksproprijaciji i po odustanku
od prijedloga za eksproprijaciju. Po pravilu, to je uvijek optinski organ uprave nadlean
za imovinsko-pravne poslove. Ovaj organ rjeavae o zahtjevu za ponitenje rjeenja o
eksproprijaciji i o odustanku od eksproprijacije u svim sluajevima, a to znai i onda
kada je odreena nepokretnost eksproprisana rjeenjem drugostepenog organa.
Ako je korisnik eksproprijacije odustao od prijedloga za eksproprijaciju prije
donoenja rjeenja o eksproprijaciji, prvostepeni organ e donijeti zakljuak o
obustavljanju postupka eksproprijacije.
Ukoliko doe do ponitavanja rjeenja o eksproprijaciji, imovinske odnose
izmeu korisnika eksproprijacije i vlasnika nepokretnosti, u sluaju spora, rjeava
nadleni redovni sud. Ovi odnosi e se rjeavati primjenom odredbe lana 132. Zakona o
obligacionim odnosima kojima je regulisano dejstvo raskida ugovora, ali u sluaju da je
tree lice na zakonit nain steklo pravo svojine na ranije eksproprisanim nepokretnostima

106
pravnim poslom sa korisnikom eksproprijacije, vraanje eksproprisanih nepokretnosti
ranijem vlasniku nije mogue.
107

U imovinske odnose koje treba razrijetiti u sluaju deeksproprijacije spada
povraaj deeksproprisane nepokretnosti vlasniku i povraaj naknade korisniku ekspro-
prijacije. Zakon nije propisao da se pred organom uprave vodi postupak u cilju spora-
zumnog rjeavanja imovinsko-pravnih odnosa u sluaju deeksproprijacije. Strankama je
prema tome ostavljena mogunost da to pitanje meusobno sporazumno reguliu, a ako
to ne uspiju, po tubi bilo koje stranke, sporne imovinske odnose raspravie nadleni
redovni sud. Prema stanovitu Vrhovnog suda Srbije visina naknade pri njenom vraanju
mora da bude u istoj srazmjeri prema sadanjoj vrijednosti deeksproprisanog zemljita, u
kojoj je, pri njenoj isplati bila visina naknade prema ondanjoj trinoj vrijednosti
eksproprisanog zemljita.
108

Ve smo naveli da trokove postupka eksproprijacije snosi korisnik
eksproprijacije. U praksi se postavilo pitanje da li se to moe primijeniti i na postupak
ponitavanja pravosnanog rjeenja o eksproprijaciji. Ovo pitanje je znaajno, jer
trokovi vjetaenja u tom postupku mogu biti znatni. Jedni smatraju da se postupak za
ponitenje ne moe posmatrati odvojeno od okonanog postupka eksproprijacije obzirom
da se u tom postupku ocjenjuje da li je zemljite privedeno namjeni za svrhu za koju je
eksproprisano to nije samo interes ranijeg vlasnika ve i javni interes. Prema tom
stanovitu trokove deeksproprijacije bi trebao da snosi korisnik. Drugi smatraju da ,
poto se postupak za ponitenje pokree na zahtjev ranijeg vlasnika kao stranke, a ne
korisnika eksproprijacije kao u postupku eksproprijacije, treba primijeniti opta pravila
upravnog postupka. Miljenja smo da je ovaj stav pravilan i da se u postupku za
ponitenje pravosnanog rjeenja o eksproprijaciji ne primjenjuje odredba koja propisuje
da je korisnik eksproprijacije duan da snosi ove trokove.
109

107
Okruni sud u Valjevu, br. G-230/06, od 12.9.2006, Sudska praksa, br. 9/07, str. 47.
108
Vrhovni sud Srbije, br. Rev-2283/92, od 10.9.1992, u P. urovi, Problemi deeksproprijacije
nepokretnosti, Pravni ivot, br. 10/01, str. 428.
109
Ovakav je stav i Vrhovnog suda Srbije, br. U-2849/99, od 15.3.2000, u Lj. Pljaki, Eksproprijacija
nepokretnosti sporna pitanja u praksi, Pravni ivot, br. 10/01, str. 387.
Privremeno zauzimanje zemljita koje je potrebno za izgradnju objekta ili za
izvoenje radova opteg interesa na drugom zemljitu, moe se zatraiti prijedlogom za
eksproprijaciju ili posebnim prijedlogom. U prijedlogu za privremeno zauzimanje
zemljita moraju se naznaiti: svrha zbog koje se predlae privremeno zauzimanje
zemljita, nepokretnosti koja e se privremeno zauzeti, vlasnik te nepokretnosti, kao i
vrijeme trajanja privremenog zauzimanja. Privremeno zauzimanje e se ukinuti im
prestane potreba zbog koje je odreeno, a najkasnije do zavravanja radova na glavnom
objektu. O prijedlogu za odreivanje privremenog zauzimanja zemljita rjeava organ
uprave. alba protiv rjeenja o odreivanju privremenog zauzimanja zemljita ne odgaa
izvrenje tog rjeenja. Odredbe ovog zakona koje se odnose na eksproprijaciju
nepokretnosti, primjenjuju se i na privremeno zauzimanje zemljita ako ovim zakonom
nije drukije odreeno.
110

Dakle, privremeno zauzimanje zemljita koje je potrebno za izgradnju objekta ili
za izvoenje radova od opteg interesa moe se zatraiti na dva naina: u samom
prijedlogu za eksproprijaciju ili u posebnom prijedlogu. Privremeno zauzimanje zemljita
ne mora biti uvijek vezano za eksproprijaciju. Zemljite se moe privremeno zauzeti kako
u sluaju kada se gradi objekat od opteg interesa na zemljitu koje se pribavlja
eksproprijacijom tako i u sluaju kada se gradi objekat od opteg interesa na zemljitu
koje se za te svrhe pribavlja drugim nainom.
Prema tome, preduslov za privremeno zauzimanje odreenog zemljita je
izgradnja objekata od opteg interesa na drugom zemljitu, a ne nain pribavljanja u
svojinu tog drugog zemljita, za korisnika eksproprijacije.
Zemljite koje e se privremeno zauzeti treba da bude oznaeno iz zemljine
knjige i katastra. Kao vlasnik zemljita bie oznaeno lice koje se u katastru
nepokretnosti, odnosno u drugim javnim knjigama vodi kao vlasnik nepokretnosti.
Poto je privremeno zauzimanje zemljita vremenski ogranieno, to e se
najee u samom rjeenju kojim se konstituie privremeno zauzimanje odrediti i vrijeme
njegovog trajanja. Ovo vrijeme treba da bude precizno odreeno kako u ovom pogledu ne
bi dolazilo do nesporazuma izmeu stranaka. Odreivanje vremena do kada e trajati
privremeno zauzimanje zavisie od same potrebe izgradnje objekta.

110
O prijedlogu za odreivanje privremenog zauzimanja zemljita rjeava nadleni
organ uprave, a to je uvijek organ uprave nadlean za imovinsko-pravne poslove.
Privremeno zauzimanje zemljita traje dok postoji potreba za tim, a ukida se im
ta potreba prestane, na prijedlog zainteresovane stranke. Rjeavanje o ukidanju
privremenog zauzimanja zemljita donosi organ uprave za imovinsko-pravne poslove.
Zemljite u privatnom i dravnom vlasnitvu moe se privremeno zauzeti i kada
je to potrebno radi postavljanja izgradnje privremenih objekata.
Rjeenje kojim se odluuje o potrebi privremenog zauzimanja zemljita ima
znaaj rjeenja o utvrivanju opteg interesa. alba izjavljena protiv rjeenja kojim se
ustanovljava privremeno zauzimanje zemljita ne odgaa izvrenje rjeenja. Rjeenje o
privremenom zauzimanju zemljita ukinue se im prestane potreba zbog koje je
doneseno.
Usljed elementarnih nepogoda veeg obima, naroito zemljotresa, esto dolazi
do unitenja veeg broja stambenih, poslovnih i drugih objekata. U takvoj situaciji od
posebnog je znaaja obezbjeenje hitne izgradnje privremenih objekata, odnosno
postavljanje ve izgraenih takvih objekata, da bi se smjestilo stanovnitvo, namirnice,
zdravstvene slube, trgovina i zadovoljile i razne druge potrebe.
Materijalno pravni uslov za privremeno zauzimanje zemljita je utvrivanje da
je privremeno zauzimanje zemljita potrebno i cjelishodno. O potrebi i cjelishodnosti
privremenog zauzimanja zemljita odluuje rjeenjem nadleni organ uprave.

2.5. EKSPROPRIJACIJA NA PODRUJIMA ZAHVAENIM
ELEMENTARNIM NEPOGODAMA VEEG OBIMA

Vlada utvruje podruja na kojima se primjenjuju ove odredbe, kao i vrijeme
primjene, a ona donosi i odluku o utvrivanju opteg interesa u ovakvim sluajevima.
Odredbe ove glave primjenjuju se, inae, u sluajevima eksproprijacije na
podrujima zahvaenim elementarnim nepogodama veeg obima (zemljotres, poar i sl.),
a radi izgradnje objekata i izvoenja radova kojima se otklanjaju posljedice izazvane tim
nepogodama.
111

Zemljite u privatnoj i dravnoj svojini moe se privremeno oduzeti i kada je to
potrebno radi postavljanja i izgradnje privremenih objekata (poslovnih objekata, objekata
za smjetaj stanovnitva, imovine i sl.). Rjeenje kojim se odluuje o potrebi ovakvog
zauzimanja ima znaaj rjeenja o utvrivanju opteg interesa. alba izjavljena protiv tog
rjeenja ne odgaa izvrenje rjeenja. Ovo rjeenje e se ukinuti im prestane potreba
zbog koje je dolo do njegovog donoenja.
112

Korisnik eksproprijacije stie pravo na posjed eksproprisane nekretnine kada
rjeenje o eksproprijaciji postane konano. U izuzetnim sluajevima, Vlada moe, na
zahtjev korisnika eksproprijacije, odluiti da mu se nekretnina preda u posjed prije
konanosti rjeenja o eksproprijaciji, ako se utvrdi da je to neophodno zbog hitnosti
sluaja. Protiv tog rjeenja se ne moe voditi upravni spor.
113

U sluaju da se eksproprie stambena zgrada ili stan kao poseban dio zgrade, prije
ruenja eksproprisane zgrade, korisnik eksproprijacije ima obavezu da ranijem vlasniku
te zgrade ili stana privremeno obezbijedi nuni smjetaj, koji moe trajati najdue 18
mjeseci, raunajui od dana iseljenja iz zgrade ili stana.
114

2.6. EKSPROPRIJACIJA ZEMLJITA ZA POTREBE
STAMBENE IZGRADNJE

Za potrebe stambene izgradnje i za ureivanje zemljita za te potrebe, moe se
izvriti eksproprijacija i kompleksa graevinskog zemljita i pojedinane graevinske

111
lanovi 41 i 42. Zakona o eksproprijaciji.
112
113
114
parcele.
115
Oni se mogu eksproprisati za potrebe stambene izgradnje samo u korist
optine, odnosno grada na ijem se podruju to zemljite nalazi.
116

Zemljite se moe eksproprisati za potrebe stambene iz gradnje pod uslovom da je
za taj kompleks donesen regulacioni plan prema kome se smatra da je utvren opti
interes za tu izgradnju.
117

Eksproprisano zemljite, skuptina jedinice lokalne samouprave, nakon
sprovedenog postupka licitacije, prodaje najpovoljnijim ponuaima radi stambene
izgradnje. U ugovoru o prodaji zemljita odreuje se rok izgradnje i definiu pravne
posljedice za neizvrenje obaveza. Postupak licitacije sprovodi se na nain i pod
uslovima propisanim Zakonom o graevinskom zemljitu.
118

U sluaju da je graevinska parcela vlasnitvo jednog lica, to lice ima pravo pree
gradnje na tom zemljitu, a ovo pravo ima i suvlasnik na osnovu sporazuma sa ostalim
suvlasnicima. U takvom situaciji, nadleni organ za imovinsko-pravne poslove, nakon
podnoenja prijedloga za eksproprijaciju, duan je pozvati vlasnika da se pismeno izjasni
da li eli da gradi objekat na tom zemljitu, pa ukoliko on to prihvati u odnosu na tog
vlasnika obustavie se postupak eksproprijacije, ukoliko se radi o iz gradnji objekta koji
moe biti u privatnoj svojini. Prvenstveno pravo graenja utvruje organ uprave nadlean
za imovinsko-pravne poslove. Ako vlasnik graevinskog zemljita ne pristupi izgradnji
objekta u roku od godinu dana nakon date izjave, odnosno ako u roku od etiri godine ne
izgradi objekat, gubi pravo pree gradnje, pa e se nakon toga naknadno sprovesti
postupak eksproprijacije tog zemljita. Gubitak prvenstvenog prava graenja utvruje
rjeenjem organ uprave nadlean za imovinsko-pravne poslove. Protiv rjeenja o
utvrenju i gubitku prvenstvenog prava graenja doputena je alba o kojoj odluuje
Republika uprava za geodetske i imovinsko-pravne poslove.
119

115
116
117
118
119
Za eksproprijaciju zemljita za potrebe stambene izgradnje, ako nije drugaije
odreeno, primjenjuju se odredbe ovog zakona koje se odnose na potpunu eksproprijaciju
nepokretnosti.
120

2.7. NAKNADA ZA EKSPROPRISANU NEPOKRETNOST

2.7.1. Visina naknade

Naknada za eksproprisanu nekretninu jedan je od bitnijih elemenata ekspro-
prijacije, a nain njezinog utvrivanja i isplate predstavlja posebno vanu fazu itavog
postupka eksproprijacije.
121
Ova naknada odreuje se po pravilu davanjem druge
odgovarajue nepokretnosti koja odgovara vrijednosti nepokretnosti koja se ekspropie u
istoj optini ili gradu, kojom se vlasniku nepokretnosti koja se eksproprie omoguavaju
priblino isti uslovi korienja kakve je imao koristei tu nepokretnost. Za bespravno
izgraene objekte graditelju pripada pravo na naknadu u visini njegovih ulaganja, ako je
u vrijeme iz gradnje objekta ispunjavao uslove za legalizaciju istog. Za bespravno
izgraene objekte poslije podnoenja prijedloga za eksproprijaciju vlasnik nema pravo na

120
121
I. Borkovi, Upravno pravo, Zagreb, 2002, str. 610.
naknadu, ali moe poruiti objekte i odnijeti materijal u roku koji odredi organ uprave, a i
protivnom uklanjanje objekata izvrie se o njegovom troku. Uklanjanje ovakvog
objekta izvrie organ jedinice lokalne samouprave nadlean za poslove urbanizma, a u
skladu sa odredbama Zakona o ureenju prostora.
122

123

Dakle, kao pravilo se propisuje da se naknada za eksproprisanu nepokretnost
odreuje davanjem druge nepokretnosti. Da bi dolo do ovoga moraju da budu ispunjeni
sljedei uslovi:
a) da korisnik eksproprijacije ima ili da moe obezbijediti drugu nepokretnost
(kupovinom, zamjenom);
b) da nepokretnost koja se daje u naknadu odgovara vrijednosti nepokretnosti
koja
se eksproprie;
c) da se nepokretnost koja se daje u naknadu nalazi u istoj optini ili gradu;
d) da se vlasniku omoguavaju priblino isti uslovi korienja nepokretnosti
koja se daje u naknadu, u odnosu na uslove korienja nepokretnosti koja je
eksproprisana.
124

U sluaju da korisnik eksproprijacije moe samo djelimino obezbijediti
naknadu u drugoj nepokretnosti, naknada se odreuje djelimino davanjem druge
nepokretnosti, a djelimino u novcu. Ukoliko korisnik eksproprijacije nije obezbijedio
naknadu u drugoj nepokretnosti, sva naknada se odreuje u novcu, prema trinoj
vrijednost i ekspropris ane nepokretnost i.
125

Za bespravno izgraene objekte graditelj nema pravo na naknadu, ve samo pravo
da porui zgradu i odnese materijal od te zgrade u roku koji odredi nadleni organ, a u

122
123
O naknadi za eksproprisanu nekretninu u Federaciji BiH v. E. ivadinovi, Naknada za eksproprisanu
nekretninu, ZIPS, br. 1138/08, str. 22-24, a u Republici Hrvatskoj v. B. Britvi Vetma, Naknada za
izvlatenu nekretninu, u Zborniku radova "Aktualnosti graanskog i trgovakog zakonodavstva i
pravne
prakse", Mostar, 2009. str. 342-353.
124
Vidi: J. Crni, Komentar Zakona o izvlatenju, Zagreb, 1994, str. 131.
125
protivnom uklanjanje objekta e ce izvriti o njegovom troku.
126

Ranijem vlasniku ekspropris ane nep okret nost i je preput eno da se
opredijeli da li e prihvatit i naknadu u drugoj nepokretnost i ili u novcu. To znai
da raniji vlasnik moe i da odbije da prihvati naknadu u drugoj nepokretnosti, iako je ta
nepokretnost u svemu odgovarajua. Dakle, naknada u obliku druge odgovarajue
nekretnine, mada propisana kao pravilo, moe se ostvariti samo u sluaju postojanja
sporazuma o tome izmeu ranijeg vlasnika i korisnika eksproprijacije. Ukoliko takvog
dogovora nema, tada nema ni naknade u tom obliku. Ako korisnik eksproprijacije nema
drugu odgovarajuu nepokretnost, a moe je obezbijediti, onda je duan da to uini da
bi se raniji vlasnik opredijelio kakvu naknadu prihvata (u drugoj nepokretnosti ili
novanu). Ako korisnik eksproprijacije ne moe obezbijediti drugu odgovarajuu
nepokretnost, obezbijedie se naknada u novcu, najmanje u visini trine vrijednosti
nepokretnosti koja se eksproprie.
127

Prema tome, odreivanje naknade u novcu zavisi od trine vrijednosti
nepokretnosti koja je eksproprisana. U pojedinim sluajevima ova naknada moe biti i
vea od trine vrijednosti ekspropricane nepokretnosti. To e biti u sluaju kada doe do
uveanja naknade na osnovu linih i porodinih prilika ranijeg vlasnika. Ovo e se
uz et i u obzir, ako su te prilike od bitne vanosti za materijalnu egzistenciju ranijeg
vlasnika, a naroito u sluaju ako je zbog eksproprijacije veeg dijela ili cijelog zemljita ili
poslovne prostorije u kojoj je raniji vlasnik obavljao doz voljenu pos lovnu djelatnost,
ugro ena njegova mat erijalna egz istencija, kao i u s luaju kada s e zbog

126
U Zakonu o eksproprijaciji bive SRBiH iz 1986 godine (lan 67) postojala je odredba da izuzetno vlasnik
stambene zgrade izgraene do 15.2.1968 godine koji u toj zgradi stanuje, ima pravo na naknadu za tu zgradu.
Istim lanom je bilo propisano pravo na naknadu i za vl asnika posl ovnog prostora i zgraenog do
15.2.1968godine.
Prihvatajui razloge sadrane u kasnijoj odluci Ustavnog suda Jugoslavije, koja je r azmatrala
ustavnost tog rjeenja, u ovaj zakon nije unijeta takva odredba. Zbog toga u praksi mogu nastati
veliki problemi, jer se vlasnici tih objekata u postupku eksproprijacije dovode u ner avnoprav an
poloaj u odnosu na b rojne vlasnike koji su ostvarili naknadu za objekte bespr avno izgraene do
tog datuma. Pravo na naknadu za ove objekte vlasnici sada mogu ostvariti s amo ako j e do
pok r et anja po stupk a eksp rop r ij acij e, odn osn o do p r avosnanosti rjeenja o eksproprijaciji, izvrena
legalizacija njihovih objekata.
127
eksproprijacije lanovi poljoprivrednog domainstva moraju seliti iz podruja gdje su
prebivali ili boravili.
128

U korektivima uveanja naknade prvenstveno je izraena socijalna
komponenta koja polazi od naela da nep rikos novenu osnovu polo aja ovjeka u
drut vu ini njegova ekonomska i s ocijalna s igurnost. Primjenom ovih
korekt iva omoguava se individualizacija pravine naknade, kako u postupku
sporazumijevanja o pravinoj naknadi pred organom uprave, t ako i s udskom
post upku odreivanja naknade. To znai da, kada se u postupku odreivanja
naknade utvrdi da postoje uslovi za njihovu primjenu, da se oni moraju primjenjivati.
Kada treba uzeti line i porodine prilike kao paramet ar uveanja visine naknade
uvijek je faktiko pit anje. Odgovor u svakom konkret nom sluaju zavisi od niza
bitnih okolnosti: opteg imovnog stanja vlasnika, veliine i znaaja (ekonomskog)
dijela nepokretnosti koji s e ekspropri e u odnosu na nepokretnosti koje ostaju u
svojini, izvora, visine i vrste prihoda koje ostvaruje domainst vo eksproprijata,
socijalne i starosne strukture domainstva i dr. Uveanje naknade zbog linih i
porodinih prilika ranijeg vlas nika uglavnom e se vr iti kod odreivanja
novane naknade za ekspropris ane nepokretnosti. To je zbog toga to u ovim
sluajevima raniji vlasnik ostaje bez nepokretnosti od kojih je zavisila njegova mate-
rijalna egzistencija, a od dobijene novane naknade, zbog p os ebnih linih i
porodinih prilika (st arost, bolest , izdravanje lanova domainstva,
nemogunost kupovine drugih nepokret nost i u privredno rentabilnoj bliz ini itd.)
nee moi uspos tavit i ekonoms ki polo aj i uslove ivota kakve je imao prije
eksproprijacije..
129

Odredba koja propisuje mogunost uveanja naknade primjenjuje s e kako
kod potpune t ako i kod nepotpune eksproprijacije. Takoe ova odredba se
primjenjuje kod odreivanja naknade za sve vrste eksproprisanih nepokretnosti.
Raniji vlasnik nema pravo na naknadu tro kova za ulaganje u z emljite i
zgrade koje je izvr io nakon to je pis meno obavijeten od organa uprave o podne-
senom prijedlogu z a eksproprijaciju os im onih trokova koji s u bili neophodni za

128
129
redovno korienje nepokretnosti.
130

131

Prema tome, obavjet avanje vlasnika o podnesenom predlogu za
eksproprijaciju njegovih nepokretnosti ima za cilj da sprijei nepotrebna ulaganja u
nekretnine ija eksproprijacija neposredno predstoji, odnosno da zatiti korisnika
eksproprijacije od plaanja naknade za ulaganja u nepokretnosti koja su izvrena iz
nedozvoljenih pobuda. Ova odre dba odnosi se kako na ulaganj a
izvrena u ze mljite , tako i na ulaganja izvrena u objekte.
Naknada za vona stabla i vinovu lozu odreuje se:
a) za vona stabla i vinovu lozu koji se nalaze u stadijumu davanja plodova u
visini cijelog prihoda tog stabla, odnosno loze, za onoliko godina koliko je potrebno za
podizanje te vrste vonog stabla, odnosno loze i njegov razvoj do stadijuma davanja
plodova;
b) za vona stabla i vinovu lozu koji nisu poeli da daju plodove u visini
trokova potrebnih za nabavke, saenje i uz goj takvih sadnica;
c) pored ove naknade odreuje se i naknada za tehniko drvo p rema
mjerilima z a davanje naknade z a umsko drvo, ukoliko raniji vlasnik posjeena
stabla ne zadrava.
132

Dakle, naknada za p ojedina vona s t abla, odnosno vinovu lozu
odreuje s e prema okolnostima s vakog konkretnog s luaja, a na os novu strunog
nalaza i miljenja vjetaka poljoprivredne struke. Za vona stabla i vinovu lozu koja
nis u poela davat i plodove, naknada obuhvata samo trokove potrebne za nabavku,
saenje i uz goj takvih s adnica.
Naknada za eksproprisano z emljite pod umom odreuje ce y vis ini
naknade koja bi se odredila za najblii panjak istog poloaja.
133
Kod odre ivanja

130
131
Odredbom l ana 26. st av 1. Zakona o eks proprij aciji propis ana j e obaveza nadl enog organa
uprave da poslije prijema prijedloga za eksproprijaciju po slubenoj dunosti obavijesti vlasnika, bez
odlaganja, da je podnesen prijedlog za eksproprijaciju. Nakon ovog obavjetavanja korisnik
eksproprijacije
moe zatraiti zabiljebu eksproprijacije u javnim knjigama.
132
133
ove naknade posebno se ut vruje naknada za zemljite, a posebno
naknada za drvnu masu.
Naknada z a drvnu masu (zrelu, ili priblino zrelu umu) odreuje se na
osnovu vrijednosti drveta na panju, utvrene u skladu sa osnovama cijena i akt ima
donesenim na os novu tog s istema za proizvedene sortimente (nakon odbitka trokova
proizvodnje).
Naknade z a ums ke kult ure koje nisu dostigle t ehniku zrelost odreuje
se:
a) za mlade sadnice kod kojih bi trokovi eksploatacije bili vei od vrijednosti
prosjene drvne mas e naknada etvarnik t ro kova nabavke sadnica, sajenja i uzgoja;
b) za ostala, starija stabla naknada za drvnu masu no mjerilima iz prethodnog
stava uveana za vrijednost prirasta izgubljenog zbog privremene sjee .
Tro kovi p odiz anja mlade ume, nastale vje t akim p ut em, utvruju
se y vis ini t rokova po umljavanja, a t rokovi p odizanja mlade ume nas t ale
prirodnim p ut em u vis ini t rokova vjetakog poumljavanja sjemenom.
134

Zakon ne p rop is uje t a se smat ra z relom, ili p riblino z relom umom,
pa e se t o, po p ot rebi, ut vrdit i na os novu st runog nalaz a i miljenja vjetaka.
Za mlade s adnice kod kojih bi trokovi eksploatacije bili vei od prosjene
drvne mase, naknada se odreuje slino kao i naknada za vona stabla koja nisu
dospjela do roda. Za takve mlade sadnice naknada se daje samo u visini stvarnih trokova
nabavke sadnica, saenja i uzgoja. Ukoliko se radi o starijim stablima koja jo nisu
dostigla t ehniku z relost, naknada se s astoji iz dva element a i to naknade z a
drvnu masu i naknade za vrijednost prirasta izgubljenog zbog prijevremene sjee.
Prirast obuhvata razliku izmeu postojee drvne mase i one mase koju bi stabla imala
kad dostignu tehniku zrelost.
Naknada z a eks p rop ris ano p oljop rivredno, graev ins ko i grads ko
graevinsko zemljite odreuje se u novcu, tako da ona bude pravina i ne nia od trine
vrijednosti takvog zemljita.
135
Naravno, to ne znai da se stranke ne mogu sporazumjeti
da se naknada za ovo zemljite odredi i u nekom drugom vidu i davanju zamjene drugog

134
135
zemljitai tome slino.
Visina naknade za eksproprisanu nepokretnost u sudskom postupku odreuje se
prema okolnostima u vrijeme donoenja prvostepenog rjeenja o naknadi. Ako je korisniku
eksproprijacije predata nepokretnost u posjed prije pravosnanosti rjeenja o eksproprijaciji,
vlasnik ima pravo da bira da mu se naknada odredi ili prema okolnostima u vrijeme predaje
nepokretnosti, ili u vrijeme donoenja prvostepenog rjeenja o naknadi.
136

Takvo rjeenje nakon provedenog vanparninog postupka koji se vodi po
slubenoj dunosti i koji je hitne prirode donosi osnovni sud za podruje optine iji je
organ uprave donio rjeenje o eksproprijaciji. Sud je vezan pravosnanim rje enjem o
eksproprijaciji u pogledu predmeta eksproprijacije.
137
Prilikom odluivanja o naknadi
za eksproprisane nekretnine vanparnini sud je, izmeu ostalog, duan da vodi rauna
i o moguoj zloupotrebi prava svojine, koja s e moe sastojati u radnjama ranijeg
vlasnika preduzetim na eksproprisanim nekretninama u cilju s amo prividnog uveanja
vrijednosti nekretnina.
138
Sud moe priznati pravno dejstvo pismenog ugovora o
obliku i visini naknade za eksproprisane nepokretnosti zakljuenog van postupka
propisanog zakonom izmeu ranijeg vlasnika i korisnika eksproprijacije, poslije
donoenja rjeeja o eksproprijaciji, pod uslovom da je ugovor izvren u cjelini ili u
pretenom dijelu, ukoliko je cilj ugovora pravino obeteenje ranijeg vlas nika i nije
u suprotnosti sa pozitivnim propisima.
139
Kada je pred organom uprave zakljuen
sporazum o naknadi za eksproprisane nepokretnosti, ne moe se o takvom zahtjevu
odluivati u vanparninom postupku.
Raniji vlasnik ima pravo i na naknadu izgubljene koristi koju bi ostvario
dotadanjim nainom iskoritavanja eksproprisane nepokretnosti za vrijeme od dana
predaje te nepokretnosti u posjed korisniku eksproprijacije do dana prijema u posjed
nepokretnosti date u zamjenu ili do isteka rokova odreenih za isplatu, odnosno

136
137
Okruni sud u Valjevu, G-br. 957/05, od 16.6.2005. godine, Sudska praksa, br. 10/08, str. 48.
138
Analogno i Okruni sud u Valjevu, G-1742/06 od 22.11.2006. godine, Sudska praksa, br. 9/07, str. 46 i
47.
139
Okruni sud u Valjevu, G-br. 179/05, od 11.3.2005. godine, Sudska praksa, br. 5/05, str. 46.
deponovanje novane naknade.
140

Ako se na ekspropris anom zemljitu nalaze us jevi ili plodovi, raniji
vlasnik ima pravo da sa tog zemljita skine usjeve i sabere plodove. Ovo pravo ranijeg
vlasnika odnosi se na usjeve zasijane odnosno plodove nastale prije nego to je
korisnik eksproprijacije stekao pravo na posjed eksp ropris anih nepokretnost i.
141

Korisnik eksproprijacije koji je stekao pravo na posjed ekspropris anih nepokretnosti,
mora dozvoliti vlas niku da skine usjeve i s akup i p lodove sa eksproprisanog
zemljit a i ne s mije p reduzimat i one radnje koje bi sprijeile vlasnika da to realizuje.
Ova odredba ne odnosi se na one usjeve koje je vlasnik zasijao na
ze mljit u nakon t o je pisme no obavijete n o podnesenom
pri je dl ogu za eksproprij acij u. Za t a ul aganja vlasni k nema pravo
na naknadu, pa prema tome nema ni pravo da sabere te usjeve.
Meutim, ako su ovom sluaju usjevi dos pjeli prije ot poinjanj a
radova na eks proprisanom ze mljit u, vl asniku treba dozvoliti da te
usjeve sabere.
142

Ukoliko do stupanja u posjed korisnika eksproprijacije raniji vlasnik
nije bio u mogunosti sabrati usjeve i sakupiti plodove, pripada mu pravo na
naknadu za usjeve nakon odbitka potrebnih trokova koje bi imao do etve ili
berbe.
143

U sluaju ustanovljenja slunosti naknada se odreuje u iznosu za koji je usljed
ustanovljene slu nosti umanjena tr ina vrijednost nepokretnost i, kao i za nastalu
tetu.
144

Ust anovljenje s lunost i na nepokretnost i, inae, spada u nepotpunu
eksproprijaciju. Slunost se moe ustanoviti na zemljitu ili zgradi. Slunost se

140
Ova odredba je u cjelini preuzeto zakonsko rjeenj e Zakona o eksproprijaciji iz 1986. godine u
regulisanju
naknade za eksproprisane nepokretnosti.
141
142
B. Veskovi, op. cit,. str. 230.
143
144
lan 64. Zakona o eksproprijaciji
ustanovljava po odredbama ovog ili po odredbama posebnih zakona. Vlas niku pripada
naknada koja ce odreuje u novanom obliku. Naknada se odrejuje u iznosu za koji je
usljed ustanovljenja slunosti smanjena vrijednost zemljita ili z grade. Faktiko je pitanje
da li je i u kom obimu umanjena vrijednost zemljit a ili zgrade us ljed
ustanovljenja slunosti, pa je za utvrenje ove injenice potrebno pribaviti nalaz i
miljenje odgovarajueg vjetaka.
U sluaju ustanovljenja zakupa naknada se odreuje u visini zakupnine koja se
postie na tritu. Naknada s e mo e odrediti u obliku jednokratnog iznos a z a
cijelo vrijeme tpajanja zakupa ili u povremenim davanjima koja se plaaju u jednakim
vremenskim razmacima. Ona se rauna od dana kada je korisnik eksproprijacije stupio u
posjed zemljita. Za eventualnu tetu nastalu ustanovljenjem zakupa, zakupoprimac odgo-
vara vlas niku z emljita p o opt im p ropisima o odgovornosti za tetu.
145
Zakup se
kao i s lunost, ust anovljava nepotpunom eksproprijacijom.
146
Postupak za
odreivanje naknade za ustanovljenje zakupa sprovodi se po odredbama ovog zakona o
postupku za odreivanje naknade za eksproprijaciju nepokretnosti.
Naknada z a us t anovljenje z akup a s e odreuje u novanom iznosu i
isp lauje u got ovom novcu t e s e prema tome ne moe odredit i u drugom obliku.
Vis ina t ete priinjena na z emljitu na kojem je ustanovljen zakup utvruje s e po
odredbama Zakona o obligacionim odnos ima. U ovom sluaju korisnik
eksproprijacije odgovara za tetu po osnovu objektivne odgovornosti. Ukoliko je
st varna t et a p rii nje na prij e provoen ja p os t up ka z a odreivanje naknade
za ust anovljavanje zakup a, u ist om postup ku pored odreivanja naknade za zakup
utvrdie se i iznos stvarne tete koja je p riinjena na tom z emljit u. Prema t ome,
jednim sp orazumom o naknadi odnos no jednom sudskom odlukom, ut vrdie s e
zakupnina i stvarna tet a. Ipak, u veini sluajeva stvarna teta e se moi utvrditi t ek
nakon isteka vremena zakupa.
Naknada za privremeno zauzimanje zemljita odrejuje se u visini i na nain
kako je to ovim zakonom odrejeno za naknadu u sluaju ustanovljenja zakupa.
147
Ona se

145
146
147
odreuje u visini zakupa za najblia slina zemljita. Naknada se moe odrediti u obliku
jednokratnog iznosa za cijelo vrijeme trajanja privremenog zauzimanja zemljita, ili u
povremenim davanjima koja se plaaju u jednakim vremenskim razmacima. Obraun se
vri od dana kada je korisnik stupio u posjed zemljita koje se privremeno zauzima. Ako
je za vrijeme privremenog zauzimanja zemljita vlasniku nanesena teta, u naknadu ulazi i
iznos te tete.
Ukoliko je rije o eksproprijaciji nepokretnosti tolikog obima da se zbog toga
znatan broj stanovnika mora iseliti iz kraja u kome se ekspropris ane nepokretnost i nalaz e,
pos ebnim zakonom mogu se propisati oblici i uslovi naknade.
148
Raniji vlasnik moe
zahtijevati da se naknada odredi prema odredbama ovog zakona, ako je to za njega
povoljnije.
149
Korisniku eksproprijacije ne moe se eksproprisana nepokretnost predati u
posjed dok prema ranijim vlasnicima ne ispuni obaveze u pogledu naknade odreene na
osnovu posebnog zakona.
150

2. 7. 2.POSTUPAK ZA ODREIVANJE NAKNADE

Postupak odreivanja pravine naknade za eksproprisanu nepokretnost vodi
se po slubenoj dunosti i sastoji se od dvijefaze.
Prije svega, provodi se postupak za sporazumno odreivanje naknade za
ekspropris anu nepokretnost pred nadlenim organom uprave. Ukoliko se ovdje ne
postigne sporazum o naknadi, postupak za odreivanje naknade za eksproprisanu nepo-
kretnost provodi se pred nadlenim osnovnim sudom. Taj postupak je hitan,
151
a to znai
da predmeti ove vrste imaju prioritet, te da se moraju zavriti po mogunosti to prije. Hitnost
se odnosi i na postupak sporazumnog odreivanja naknade i na postupak odreivanja

148
Donoenje posebnog zakona za konkretan sluaj predvia se kao mogunost, a ne kao obaveza.
Ovakva odredba je bila i u ranijimzakonima i do sada je u BiH primijenjena u samo dva sluaja 1961 i
1965. godine kod velikih eksproprijacionih zahvata (izgradnja HE Trebinjica i HE Rama kod Prozora).
149
Ovo pravo je dato samo ranijem vlasniku a ne i korisniku eksproprijacije, niti organu nadlenom za
odreivanje naknade.
150
151
naknade pred nadlenim sudom.
Poslije pravosnanosti rjeenja o eksproprijaciji, organ uprave duan je da bez
odlaganja zakae i odri usmenu raspravu za sporazumno odreivanje naknade za
eksproprisanu nepokretnost. Organ uprave nastojae da stranke postignu sporazum o
naknadi, upozoravajui ih na njihova prava i obaveze prema odredbama ovog zakona.
Radi pripremanja rasprave stranke mogu podnijeti svoje ponude, a organ uprave,
pribavie pisana obavjetenja od drugih organa o injenicama koje mogu biti od znaaja za
odreivanje visine naknade.
152

Postupak sporazumnog odreivanja naknade ima s e zavr iti u roku od dva
mjeseca od dana pravosnanosti rjeenja o eksproprijaciji. Ovaj postupak ima odreene
elemente upravnog postupka, radi ega treba shodno primjenjivati odredbe l.147. do
156. Zakona o optem upravnom postupku koje se odnose na usmenu raspravu, ali uz
znaajna ogranienja koja su propisana Zakonom o eksproprijaciji s obzirom na
specifinu svrhu tog postupka.
Na raspravi za sporazumno odreivanje naknade organ uprave ima akt ivnu
ulogu medijatora koja t reba da nas toji da s e post igne sporazum o naknadi za eks-
propris ane nepokret nost i. Ovaj organ t reba da p ods jet i stranke na njihova
prava i obavez e p o odredbama ovog z akona.
Svojim pos redovanjem on treba da doprines e da st ranke z akljue
pravedan sporaz um u pogledu visine naknade koji bi bio u int eresu i koris nika
eksproprijacije i ranijeg vlas nika. Nadleni organ uprave ne mo e biti neutralan
pri voenju ovog post upka i da s voj rad svede s amo na arbit riranje meu
st rankama, ve on mora aktivno da uest vuje i da argumentovano i sa autorit etom
ut ie na tok sporazumijevanja.
153

Korisnik eksproprijacije i raniji vlasnik mogu iznijeti svoje ponude i predloge u
pogledu naknade za eksprop ris ane nepokretnost i (us mene i p is mene). Ove
ponude ne obavezuju stranke na raspravi, jer je sporaz um o naknadi zakljuen t ek
onda kada ga st ranke potpiu.
Ponuda koju podnosi raniji vlasnik treba da pokae kakvu vrstu naknade on

152
153
B. irkovi, op., cit. str. 79.
trai za ekspropris anu nepokretnost. U ponudi korisnika eksproprijacije obino stoji da
li korisnik ima drugu odgovarajuu nepokret nost za davanje u zamjenu z a eksp ro-
pris anu nepokretnost , a ako nema iz nos novane naknade koji nudi. Nadle ni
op t inski organ uprave pribavie pis mena obavjet enja o relevantnim
injenicama za odreivanje visine naknade. Ovo je ne samo pravo, nego i dunost ovog
organa i sve navedeno treba da doprinese brem zakljuivanju sporazuma o naknadi.
Sporazum o naknadi za eksproprisane nekretnine mora s adravati oblik i
visinu naknade, te rok u kome je korisnik eksproprijacije duan da ispuni obaveze u
pogledu naknade. Ovaj sporazum se unosi u zapisnik koji mora da sadri sve podatke
neophodne za ispunjavanje obaveza korisnika eksproprijacije. Sporazum o naknadi ili
dijelu naknade zakljuen je kad obje stranke potpiu zapisnik u koji je sporazum
unesen. Zapisnik u koji je unes en sporazum o naknadi ima snagu izvrne isprave.
154

Kada doe do usmenog dogovora, pristupa se zakljuenju sporazuma o naknadi
u obliku zapisnika koji sastavlja organ koji vodi postupak. Ovaj sporazum mora biti jasan
i odreen, te ne smije ostavljati nikakve nedoumice. Esencijalni elementi sporazuma su:
oblik naknade, visina naknade i rok isplate. Prije nego to stranke potpiu zapisnik, organ
koji vodi postupak je duan da ga proita strankama i svaka stranka moe odustati od
usmenog dogovora sve dok ga ne potpie. Sporazum je zakljuen kada obje stranke
potpiu zapisnik u koji se sporazum unosi. Sporazumom o naknadi za eksproprisanu
nepokretnost je u stvari sainjeno poravnanje po odredbama Zakona o optem upravnom
postupku, pa on mora ispunjavati sve uslove predviene tim propisom za sastavljanje
poravnanja.
155

Ukoliko se ne postigne sporazum o naknadi u roku od dva mjeseca od dana
pravosnanosti rjeenja o eksproprijaciji,
156
organ uprave e bez odgaanja dostaviti
pravosnano rjeenje o eksproprijaciji sa svim spisima nadlenom sudu na ijem

154
155
Optinski sud Gua, br. P-90/94, od 20.2.2002. i Okruni sud u aku, br. G-633/02, od 20.6.2002.
godine, Sudska praksa, br. 9/02, str. 50-51.
156
To je razuman rok koji omoguuje da se nesporazumi izmeu stranaka otklone odravanj em vie
usmenih
rasprava.
podruju se nalazi eksproprisana nepokretnost radi odreivanja naknade u vanparninom
postupku. Ovaj organ moe i prije isteka navedenog roka dostaviti rjeenje o
eksproprijaciji sa spisima nadlenom sudu, ako iz izjava i ponaanja stranaka moe
zakljuiti da ne postoje izgledi da e se postii sporazum o naknadi. Ako organ uprave u
odreenom roku ne postupi po zakonskoj obavezi, raniji vlasnik eksproprisane
nepokretnosti, kao i korisnik eksproprijacije, mogu se neposredno obratiti nadlenom
sudu radi odreivanja naknade.
157

158
U sluaju da organ uprave ne postupi na navedeni
nain, to bi predstavljalo specifian oblik utanja administracije.
Sud e odrediti roite u roku od 15 dana raunajui od dana kada je primio
predmet organa uprave po kojem korisnik eksproprijacije i raniji vlasnik pred ovim
organom nisu postigli saglasnost o naknadi za eksproprisanu nekretninu.
159
Kako se
postupak pred sudom radi odreivanja novane naknade za oduzeto zemjite pokree i
vodi po slubenoj dunosti, vanparnini sud je obavezan, nezavisno od prijedloga
uesnika u postupku, da po slubenoj dunosti utvruje bitne injenice i odreuje
izvoenje odgovarajuih dokaza.
160
Ukoliko sud na prvom roitu ne donese rjeenje o
visini naknade, on ima obavezu da ovo rjeenje donese u roku od tri mjeseca raunajui
od dana odranog prvog roita.
161
Sud u postupku utvrivanja naknade za eksproprisane
nekretnine ne odluuje o pravu na naknadu, nego samo o visini naknade, jer o pravu na
naknadu odluuje nadleni organ uprave rjeenjem o eksproprijaciji.
162
Dakle, sud ne
moe odluivati o prigovoru protiv rjeenja o eksproprijaciji.
163

Na prvostepeno rjeenje uesnici u postupku imaju pravo albe u roku od 8
dana, a o albi na ovo rjeenje nadleni sud treba da odlui o roku od 45 dana. U sluaju
da se ovi rokovi ne potuju, sudija koji vodi postupak ima obavezu da o razlozima

157
158
Gotovo identina je i odredba lana 158. Zakona o vanparninom postupku (Slubeni glasnik RS, br.
36/09) koja se razlikuje samo u tome to se umjesto roka od dva mjeseca spominje rok od 60 dana, to
moe, a i ne mora da bude isto.
159
lan 159. stav 2. Zakona o vanparninom postupku.
160
Okruni sud u Valjevu, G-1230/05, od 19.9.2005. godine, Sudska praksa br. 11-12/07, str. 38.
161
lan 159. stav 3 i 4. Zakona o vanparninom postupku.
162
Vrhovni sud Federacije BiH, br. Rev-123/98, od 4.8.1998, uI. Veli, op. cit., str. 29.
163
Slino i Vrhovni sud Federacije BiH, br. Rev-763/90, od 25.1.1991, uS. Pehar, op. cit., str. 363.
prekoraenja rokova obavijesti predsjednika suda u roku od tri dana, raunajui od dana
isteka navedenih rokova.
164

Trokove postupka odreivanja naknade za eksproprisane nepokretnosti snosi
korisnik eksproprijacije, osim trokova koji su izazvani neopravdanim postupcima ranijeg
vlasnika.
165

Ako uesnici zakljue sporazum da se naknada za zgradu ili stan odredi u
obliku davanja druge zgrade ili stana, sporazumom e se odrediti i rok za izvrenje
uzajamnih obaveza. U sluaju da se rok ne odredi sud odreuje rok o iselenju iz
eksproprisane zgrade, odnosno stana kao posebnog dijela zgrade. Ova odredba se
primjenjuje i na zemljoradnika kad mu je u sporazumu sa korisnikom eksproprijacije ili
na njegov zahtjev naknada za eksproprisano poljoprivredno zemljite odreena davanjem
u vlasnitvo druge nekretnine.
166

Nakon utvrenja svih krucijalnih injenica, sud donosi rjeenje kojim odreuje
oblik i obim, odnosno visinu naknade za eksproprisanu nekretninu. Ako su uesnici
zakljuili sporazum o tome, sud e svoje rjeenje zasnovati na ovom sporazumu, naravno
ukoliko utvrdi da taj sporazum nije u suprotnosti sa prinudnim propisima.
167

Danom pravosnanosti rjeenja o potpunoj eksproprijaciji na eksproprisanim
nekretninama prestaju hipoteke, line slunosti i druga stvarna prava. Ukoliko je na
eksproprisanoj nekretnini postojala hipoteka, pravo plodouivanja ili neko drugo stvarno
pravo, korisnik eksproprijacije je duan da odgovarajui iznos naknade poloi kod banke
na poseban raun, osim u sluajevima kada je vlasniku eksproprisane nepokretnosti
optereene hipotekom data na ime naknade druga nepokretnost u tom sluaju hipoteka
prelazi natu nepokretnost. U ovom sluaju banka e isplatiti naknadu vlasniku
eksproprisane nepokrtnosti, odnosno naknadu imaocu stvarnog prava, samo na osnovu
njihovog pismenog sporazuma ovjerenog kod nadlenog suda ili sudske odluke.

164
lan 159.stav 5,6 i 7. Zakona o vanparninom postupku.
165
lan 161. Zakona o vanparninom postupku.
166
167
Pomenuta stvarna prava briu se u zemljinim knjigama na prijedlog korisnika
eksproprijacije, ukoliko je prethodno kod banke poloio odgovarajui iznos naknade.
168

Uknjiba prava svojine i drugih stvarnih prava na eksproprisanoj nekretnini, kao
i na nekretnini koja je data na ime naknade ranijem vlasniku, treba da se izvri na osnovu
pravosnanog rjeenja o eksproprijaciji i dokaza o isplaenoj naknadi, ako je tim
rjeenjem odreena naknada u novcu, odnosno dokaza o sticanju prava svojine ranijeg
vlasnika na drugoj odgovarajuoj nekretnini, a na osnovu zahtjeva korisnika
eksproprijacije ili ranijeg vlasnika nekretnine.
169
Ova odredba predstavlja znaajnu
novinu u odnosu na ranija zakonska rjeenja kada se uknjiba prava izvravala samo na
osnovu pravosnanog rjeenja o eksproprijaciji.
Inae, zabiljeba eksproprijacije u zemljinim i drugim javnim knjigama u
kojima se vode podaci o nekretninama e se izvriti po slubenoj dunosti, a otuenje
nekretnina u pogledu kojih je izvrena zabiljeba eksproprijacije, kao i promjena drugih
odnosa na nekretninama (npr. promjena svojine) nema pravnog dejstva u odnosu na
korisnika eksproprijacije.
170
Smisao ovoga je obezbjeenje korisnika eksproprijacije tako
da otuenje nekretnine, kao i promjena drugih odnosa, u odnosu na njega nemaju pravno
dejstvo. S druge strane, zakon Federacije BiH propisuje da e se zabiljeba
eksproprijacije izvriti na zahtjev predlagaa i ovo rjeenje je svakako loginije i
prihvatljivije.

2.8. KAZNENE ODREDBE

Zakon propisuje novanu kaznu za investitore koji uz prijedlog za
eksproprijaciju dostave netane ili neistinite podatke o tome da imaju potrebna sredstva
za davanje naknade i trokova postupka, a predviena je i novana kazna za odgovorno
lice u pravnom licu za ovaj prekraj.
171

168
169
170
lan 26. stav 2 i 3. Zakona o eksproprijaciji.
171
Novana kazna je propisana i za prekraj licu koje ometa ili ne doputa izvrenje
rjeenja o dozvoli vrenja pripremnih radnji ili ometa odnosno ne doputa izvrenje
rjeenja o eksproprijaciji.
172

2.9. PRELAZNE I ZAVRNE ODREDBE

Prelazne i zavrne odredbe zakona predstavljaju odredbe sa uobiajenim
rjeenjima. Zapoeti postupci treba da se zavre po odredbama propisa koji su vaili do
dana stupanja na snagu ovog zakona. To je uobiajena praksa zakonodavca da odredbe
novog zakona djeluju samo ubudue i ovo predstavlja antipod retroaktivnosti. Nije
odreeno da pojedine odredbe zakona imaju povratno dejstvo, jer nije naeno da to
zahtijeva opti interes. to se tie postupaka odreivanja naknade za eksproprisanu
nepokretnost, u kome je do dana stupanja na snagu ovog zakona nije zakljuen sporazum
o naknadi, odnosno nije donesena pravosnana sudska odluka, propisano je da e se ti
postupci zavriti po odredbama ovog zakona.
173
U ovom dijelu u odredbama Zakona o
eksproprijaciji Federacije BiH postoje odreene dileme, jer je, izmeu ostalog, propisano
da e se odredbe tog zakona primjenjivati na sve zapoete postupke u kojima do dana
stupanja na snagu tog zakona nije donesena konana odluka.
174

Zakon o eksproprijaciji Republike Srpske je objavljen 23. novembra 2006.
godine, a stupio je na snagu 1. decembra 2006. godine.
175

Danom stupanja na snagu tog zakona prestao je da vai raniji Zakon o
eksproprijaciji iz 1996. godine sa izmjenama i dopunama.
176

172
173
174
Vidi kritiku ove odredbe kod: I. Veli, op. cit., str. 29.
175
176

III DIO
ZAKLJUAK

Eksproprijacija je mjera prinudnog oduzimanja svojine od ranijeg vlasnika koja
se vri u optem interesu. Institut eksproprijacije u dananje vrijeme sve vie dobija na
znaaju, jer se sa brzim ekonomskim razvojem nastoje zadovoljiti sve vee potrebe od
opteg interesa za sve graane. Eksproprijacija omoguava izvoenje radova ili izgradnju
objekata od interesa za cijelu drutvenu zajednicu. Poznaju je svi savremeni pravni
sistemi. Ovaj nain izuzimanja i ograniavanja privatne svojine je najee nuan i
opravdan, ali su isto tako mogue i zloupotrebe u njegovoj primjeni.
Zakon o eksproprijaciji Republike Srpske, u skladu sa novim drutveno-
ekonomskim ureenjem, donio je odreene novine koje odgovaraju modernim
tendencijama o zatiti prava svojine i odnosima u trinoj privredi.
Predmet eksproprijacije u Republici Srpskoj su nepokretnosti u svojini fizikih i
pravnih lica i to je u skladu sa izmijenjenim konceptom svojine, koji je posluio kao
osnov i za izradu novog Zakona o stvarnim pravima. Do eksproprijacije moe doi tek
ako je utvren opti interes za izgradnju objekta odnosno izvoenje drugih radova na

odreenoj nepokretnosti. Postupak eksproprijacije moe se voditi ukoliko je prethodno,
na nain propisan zakonom, utvren opti interes za pomenute radnje.
Eksproprijacija moe biti potpuna i nepotpuna. Kod potpune eksproprijacije
svojina ranijeg vlasnika postaje svojina korisnika eksproprijacije i tada, pored prava
svojine, prestaju i druga prava na toj nekretnini (hipoteke, line slunosti i druga stvarna
prava). Nepotpuna eksproprijacija ne znai prelazak svojine na korisnika eksproprijacije,
ali se zato pravo svojine vlasnika ograniava uspostavljanjem nekog ueg prava, kao to
su slunost na zemljitu i zgradi ili zakup na zemljitu na odreeno vrijeme.
Jedan od najbitnijih elemenata eksproprijacije je svakako plaanje odgovarajue
naknade ranijem vlasniku, kojom mu se treba izvriti kompenzacija za oduzimanje
njegove nekretnine. Odreivanje pravine naknade za oduzete nekretnine predstavlja
jedno od najsuptilnijih pitanja ovog instituta. Sutina je da se raniji vlasnik stavi u isti
poloaj u kome bi bio da nije dolo do eksproprijacije. Naknada se odreuje najee
davanjem druge odgovarajue nekretnine koja po svojim osobinama odgovara vrijednosti
nekretnine koja se eksproprie ili ako to nije mogue dolazi do odreivanja pravine
naknade u novcu, koja ne moe biti nia od trine vrijednosti. Naknada u obliku druge
odgovarajue nekretnine, mada propisana kao pravilo, moe se ostvariti samo u sluaju
postojanja sporazuma o tome izmeu ranijeg vlasnika i korisnika eksproprijacije. Ako
takvog dogovora nema, onda nema ni naknade u ovom obliku. U bivoj Jugoslaviji za
eksproprisane nekretnine je nekada isplaivana simbolina naknada, tako da su raniji
vlasnici esto bili biti drastino oteeni. Sada je u ovom pogledu situacija drugaija, jer
raniji vlasnik ima pravo na pravinu naknadu za oduzete nekretnine, koja ne moe biti
nia od trine vrijednosti. Smatramo da e se ova naknada najadekvatnije odrediti
ukoliko se najprije odredi trina vrijednost nekretnine, a zatim se toj vrijednosti dodaju
ili oduzmu drugi bitni elementi. Pri tome je potrebno jo nai odgovarajuu ravnoteu
izmeu privatnog i javnog interesa.
Pored postupka odreivanja naknade kao jedan od najznaajnijih postupaka
moe se smatrati postupak za eksproprijaciju preostalog dijela nekretnine koji je sastavni
dio postupka koji se vodi po prijedlogu za eksproprijaciju jednog dijela nekretnine istog
vlasnika. Pretpostavka za voenje ovog postupka je da je postupak eksproprijacije u toku,
da prijedlogom nisu obuhvaene sve nekretnine odreenog vlasnika, te da postoji njegov
zahtjev u ovom pogledu. Radi se o veoma kompleksnom postupku, gdje su interesi
stranaka dijametralno suprotni.
U praksi su vrlo esti i postupci za ponitavanje pravosnanog rjeenja o
eksproprijaciji povrat eksproprisanih nekretnina (deeksproprijacija) u potpunosti ili
djelomino. Zakon za to propisuje uslove koji se tiu prekoraenja roka za privoenje
svrsi i korienja protivno namjeni zbog koje je eksproprijacija izvrena. Ovaj postupak
je veoma znaajan za biveg vlasnika, tako da se mogunost za deeksproprijaciju esto
koristi.
Predviena je i mogunost privremenog zauzimanja zemljita potrebnog za
izgradnju objekta za izvoenje radova od opteg interesa na drugom zemljitu. Ovakvo
zauzimanje zemljita se moe zatraiti posebnim prijedlogom ili prijedlogom za
eksproprijaciju.
Smatramo da smo prilikom ovog istraivanja potvrdili postavljenu hipotezu da u
pogledu eksproprijacije u Republici Srpskoj postoji solidan zakonodavno-pravni okvir,
ali i da postoje manjkavosti koje se mogu otkloniti u narednom periodu. Ovdje, prije
svega, mislimo da svojstvo korisnika eksproprijacije treba priznati i fizikim licima pod
odreenim, tano definisanim uslovima, a isto tako smo miljenja da protiv akta o
utvrivanju opteg interesa treba dozvoliti mogunost voenja upravnog spora. Naravno
da postoji jo dosta pitanja koja zahtijevaju serioznu analizu i mi smo to u ovom radu i
naznaili.
Prema tome, vidljivo je da je institut eksproprijacije vrlo sloen i kompleksan i
da se u njegovoj primjeni javlja mnogo dilema i nedoumica, pa mu je zato u budunosti
potrebno posvetiti posebnu panju i dograivati ga u svim segmentima u skladu sa
savremenim tendencijama u ovoj oblasti.

LITERATURA

Arnautovi H. i Veskovi B., Zbirka propisa o nekretninama, knjiga I, Sarajevo, 1978.
Aanski T., Eksproprijacija i pravina naknada, Naa zakonitost, br. 10-11/84.
Babi I., Osnovi imovinskog prava, Uvod u graansko pravo i stvarno pravo,
Beograd, 2007.
Britvi Vetma B., Naknada za izvlatenu nekretninu, u Zborniku radova Aktualnosti
graanskog i trgovakog zakonodavstva i pravne prakse, Mostar, 2009.
Borkovi I., Upravno pravo, Zagreb, 2002.
Bosi N., Uslovi deeksproprijacije, ZIPS, br. 1163/09, str. 19-20.
Crni J., Komentar Zakona o izvlatenju, Zagreb, 1994.
era D., Odreivanje naknade za izvlatenu nekretninu, Zbornik Pravnog fakulteta
Sveuilita u Rijeci, vol. 26, br. 2/05.
urovi P., Problemi deeksproprijacije nepokretnosti, Pravni ivot, br. 10/01.
Fazli V., Eksproprijacija u pravu BiH, Panevropski univerzitet Apeiron, Fakultet
pravnih nauka, Banja Luka, specijalistiki rad, mart, 2009.
Gaji ., Utvrivanje opteg interesa eksproprijacija, Pravni ivot, br. 11-12/91.
Grubi M. i Subi M., Eksproprijacija nepokretnosti, Pravni ivot, br. 10/96.
Kovaevi- Kutrimovi R. i M. Lazi, Stvarno pravo, Ni, 2006.
Kuni P., Upravno pravo, Banja Luka, 2001.
Lili S., Upravno pravo, Beograd, 1995.
Medi D., Zavrne odredbe Zakona o stvarnim pravima, u Problemi primjene
prelaznih i zavrnih odredbi Zakona o stvarnim pravima, materijal za savjetovanje,
Sarajevo, 2009.
Milkov D., Upravno pravo II, Novi Sad, 1997.
Pai H. i Veskovi B., Zbirka propisa o nekretninama sa strunim objanjenjima,
Sarajevo, 1988.
Pehar S., Izvlatenje nekretnina prema novom Zakonu o izvlatenju Federacije Bosne
i Hercegovine, u Zborniku radova Aktualnosti graanskog i trgovakog
zakonodavstva i pravne prakse, Mostar, 2008.
Pljaki Lj., Eksproprijacija nepokretnosti sporna pitanja u praksi, Pravni ivot, br.
10/00.
Pljaki Lj., Eksproprijacija nepokretnosti sporna pitanja u praksi, Pravni ivot, br.
10/01.
Srdi M., i Tati D., Prirunik o sticanju, prometu i zatiti prava svojine na
nepokretnostima, Beograd, 1995.
Stankovi O. i Orli M., Stvarno pravo, deveto neizmenjeno izdanje, Beograd.
Subi M., Eksproprijacija gradskog graevinskog zemljita, u Zakon i sudska primena
zakona, Zbornik radova, Beograd, 2005.
Veli I., Eksproprijacija kao mjera javnog prava u funkciji prodora u neprikosnoveno
pravo privatnog vlasnitva (I dio), Pravni savjetnik, br. 2/04.
Veli I., Novine i razlike Zakona o eksproprijaciji Federacije BiH i Republike Srpske,
ZIPS, br. 1138/08.
Veskovi B., Komentar Zakona o eksproprijaciji Republike Srpske, Banja Luka,
2007.
Vukovi S., Komentar Zakona o eksproprijaciji sa sudskom praksom, registrom
pojmova i obrascima, Beograd, 1996.
Vuli V., Problem utvrivanja trine cene eksproprisanog objekta, Pravni ivot, br.
10/01.
ivadinovi E., Naknada za eksproprisanu nekretninu, ZIPS, br. 1138/08.
ivadinovi E., Uslovi, nain i postupak eksproprijacije nekretnina, ZIPS, br.
1137/08.

Igormedic PDF

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Igormedic PDF

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

PANEVROPSKI UNIVERZITET

Вам также может понравиться