Anten Yapimi

Solda kalacak bo sayfa
ANTEN YAPIMI
Notlar Derleyen ve Yayna Hazrlayanlar:

Aydn Bodur
Emre Metin
Hakk nl
Anten Yapm
TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas
Anten Yapm
Ankara-Kasm 2010
EMO YAYIN NO: EK/2010/1
ISBN : 978-605-01-0042-6
TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI
Ihlamur Sokak No: 10 06420, Kzlay-Ankara
Tel: (0.312) 425 32 72-73 Faks: (0.312) 417 38 18
621.38132 ELE 2010

Elektrik Mhendisleri Odas
Anten yapm
EMO --1.bs.--Ankara: EMO Yaynlar, 2010, 320 s.;
(EK/2010/1)
ISBN 978-605-01-0042-6
Elektronik Mhendislii, tasarm
Dizgi ve Tasarm
Elektrik Mhendisleri Odas
Bu eserin yayn hakk ELEKTRK MHENDSLER ODASI'na aittir.

Kitaptaki bilgiler kaynak gsterilerek kullanlabilir
2
Anten Yapm
NDEKLER:
ANTEN YAPIMI........................................................................................ 1
Balarken: ................................................................................................... 8
Blm 1..................................................................................................... 14
Giri........................................................................................................... 14
1.1 Antenler............................................................................................... 14
1.2 Sorunlar Nelerdir?............................................................................... 16
1.3 nceden Kullanlan Baz Kk Anten Tipleri ve Uygulamalar ...... 17
1.4 Gnmzde Kullanlan ve Gelecekteki Baz Kk Anten Tipleri.... 20
Blm 2..................................................................................................... 23
Anten Konusunda Temel Bilgiler I........................................................... 23
2.1 Elektromanyetik Dalgalar ................................................................... 23
2.1.1 Uzaydaki Dalgalar ................................................................... 25
2.1.2 letim Hatlarndaki Dalgalar .................................................... 29
2.1.3 Dalgalardaki G ..................................................................... 33
rnek 2.1 eyrek Dalga Dengeleme Sistemi ................................... 34
2.2 Polarizasyon........................................................................................ 35
2.3 Ksa Dipol ........................................................................................... 39
2.3.1 Ima Erileri ........................................................................... 40
2.3.2 Devrenin Davran .................................................................. 45
rnek 2.2 Dipol Giri Empedans ve Verimlilik .............................. 48
2.4 Kk Devre ....................................................................................... 49
2.4.1 Devrenin Davran .................................................................. 49
rnek 2.3 Devre Empedans ve Verimlilik....................................... 52
2.5 Ynsemelilik, Verimlilik ve Kazan................................................... 53
Kazan Oran .................................................................................... 53
Yar G Ima Genilii .................................................................. 53
Yan Lob Verimi ................................................................................ 54
Blm 3..................................................................................................... 55
Anten Konusunda Temel Bilgiler II ......................................................... 55
3.1 Bant Genilii ve Kalite Faktr, Q ................................................... 55
rnek 3.1 Q Sarmnn ve Yklemenin Etkileri ............................... 58
rnek 3.2 Birletirilmi Elemanl Rezonatrn SWR Bant Genilii
........................................................................................................... 63
rnek 3.3 Paralel-Ayarl Devre SWR Bant Genilii ...................... 64
3.2 Empedansn Dengelenmesi ve Sistem Verimlilii ............................. 65
3.2.1 Dar Bantlarn Dengelenmesi.................................................... 66
rnek 3.4 L-Kesitinin Dengelenmesi ............................................... 67
3.2.2 Geni Bantlarn Dengelenmesi ................................................ 68
rnek 3.5 Seri Olarak Ayarlanm Devrelerin Dengelenmesi.......... 68
3
Anten Yapm
3.2.3 Sistem Verimlilii.................................................................... 70

3.3 Sinyal Alma ........................................................................................ 71
3.3.1 Efektif Ykseklik ..................................................................... 73
3.3.2 Efektif Alan.............................................................................. 74
3.3.3 Alglama Modeli ...................................................................... 74
3.4 Topraklama Etkileri ............................................................................ 75
3.4.1 maj Teorisi.............................................................................. 75
3.4.2 Mkemmel Topraklama Dzlemi zerindeki Dikey Dipol .... 77
3.4.3 PEC Dzlemi zerindeki Yatay Dipol .................................... 79
rnek 3.6 Yatay Dipol iin Alan izimleri ...................................... 80
3.4.4 Topraklanm Kaynaa Bal Antenler ................................... 83
3.4.5 Yapay Topraklama................................................................... 84
3.4.6 Topraklama Etkilerinin zeti .................................................. 84
3.5 Bu Alandaki Gelimeler...................................................................... 85
Blm 4..................................................................................................... 87
Tel Antenlerin Saysal Modellemesine Giri............................................ 87
4.1 Genel Kavramlar................................................................................. 87
4.2 Saysal Elektromanyetik Kodun (NEC) Matematik Temelleri........... 89
4.2.1 Temel Fonksiyonlar ................................................................. 92
rnek 4.1 Ksa Sins Fonksiyonunun Kurulmas [:Fitting a Short
Sine
Function]........................................................................................... 98
rnek 4.2 Sabit Bir Veri Setinin Dengelenmesi............................. 102
4.2.2 Uygulamal Alan Modelleri ................................................... 103
rnek 4.3 Bir Ksa Sins Fonksiyonunun Eimin Sreksizliiyle
Belirlenmesi .................................................................................... 106
4.2.3 ntegral Denklemin zm.................................................. 107
4.3 Komut Penceresinde NEC'in Kullanlmas....................................... 107
rnek 4.5 Toprak Dzleminin Eklenmesi ...................................... 113
rnek 4.6 Tam letken Yzeydeki Monopol .................................. 114
rnek 4.7 Monopoln Seri Ayarlanmas ........................................ 114
4.4 Modelleme Klavuzlar ..................................................................... 115
rnek 4.8 Ortalama G Kazanc................................................... 119
4.5 Grafik Kullanc Arayzeyinde (GUI) NEC ..................................... 120
rnek 4.9 80-m Bant Dipol ............................................................ 121
4.6 Blm 2 ve 3'ten rnekler ................................................................ 122
4.6.1 Ksa Dipol .............................................................................. 122
4.6.2 Serbest Alanda Serbest Uzay ................................................. 124
4.6.3 Utan Ykl Ksa Dipol......................................................... 125
Blm 5................................................................................................... 128
4
Anten Yapm
Programlanm Modelleme..................................................................... 128

5.0 Giri................................................................................................... 128
5.1 NEC'te Tel-Listesi Jeneratrlerinin Kullanlmas............................. 128
5.2 Tel Listesi retmek Amacyla Kodlarn Kullanlmams .................. 133
Blm 6................................................................................................... 148
Ak Ulu Antenler ................................................................................. 148
6.0 Giri................................................................................................... 148
6.1 Kaln Monopoller.............................................................................. 150
6.1.1 Kaln Tek Kutuplu Monopollerin Modellenmesi .................. 151
6.2 Tepeden Ykleme ............................................................................. 157
6.2.1 Ters evrilmi L .................................................................... 157
rnek 6.1 PEC Levhas zerindeki Ters evrilmi L ................... 161
rnek 6.2 Kutu zerindeki Ters L ................................................. 162
6.2.2 Radyal Tellerle stten Ykleme............................................ 163
rnek 6.3 Radyal Yklenmi Monopoller...................................... 165
6.2.3 Hacmen Ykleme................................................................... 167
rnek 6.4 40 m'de Hacmen Yklenmi Dipol................................ 168
6.3 Sarmlarn Yklenmesi ..................................................................... 169
rnek 6.5 ok Ksa Merkez Ykl Monopol................................. 170
rnek 6.6 Gerek Toprak zerindeki 3 MHz Harrison;Monopol.. 173
rnek 6.7 Otomobil zerindeki CB/FM Anteni ............................ 175
rnek 6.8 Hatchback zerindeki HF 80-m Band Kams ............ 182
6.4 Rezonansn Kullanm....................................................................... 186
rnek 6.9 HF Monopol almas .................................................. 186
rnek 6.10 Mkemmel Toprak zerindeki Rezonansl Sarm
Radyatr........................................................................................ 190
rnek 6.11 Telsiz Telefon Anteni .................................................. 192
6.5 zet ................................................................................................... 194
Blm 7................................................................................................... 196
Kapal Devreler ve Dier Kapal Telli Antenler..................................... 196
7.0 Giri................................................................................................... 196
7.1 Kaln ereveler ............................................................................... 197
7.1.1 Toroit...................................................................................... 197
rnek 7.1 Apartman ereve ......................................................... 202
7.1.2 Namlu Anten.......................................................................... 204
rnek 7.2 Cep Radyolarnda bir erit ereve .............................. 206
rnek 7.3 Uzun eritli Anten ......................................................... 209
7.2 Solenoid Antenler ............................................................................. 213
7.3 Ters Sarml Toroid Heliks Anten (CTHA) ...................................... 219
7.4 Katmanl Sferik Heliks Tek Kutuplu Anten ..................................... 223
5
Anten Yapm
7.5 Son neriler ...................................................................................... 226

Blm 8................................................................................................... 227
Alc Antenler.......................................................................................... 227
8.0 Giri................................................................................................... 227
8.1 Harici Grlt ................................................................................... 228
8.2 Ferrit Antenler................................................................................... 230
8.2.1 Anten Parametreleri ............................................................... 231
8.2.2 Devre Uygulamalar............................................................... 238
rnek 8.1 75 m Bant Alc.............................................................. 238
8.3 Aktif Alc Antenler .......................................................................... 242
8.3.1 Aktif Kam ........................................................................... 243
8.3.2 Aktif ereve ......................................................................... 243
8.3.3 Genel Deerlendirmeler......................................................... 244
rnek 8.2 Hermes Aktif erevesi................................................. 245
Blm 9................................................................................................... 249
lmler ................................................................................................. 249
9.1 ltmz Nedir?.......................................................................... 249
9.2 letim Hatt Boyunca lm............................................................. 250
9.2.1 Yalnzca Bir SWR Metrem Olsayd... ................................... 251
rnek 9.1 80 mde Hacimsel Ykl Monopol................................ 253
9.2.2 letim Hatt Boyunca llen Empedans .............................. 253
9.3 Kapsam ve Test Snrlar................................................................... 254
9.4 Wheeler Kablo Balklar ve Bunlarn eitleri ............................... 257
9.4.1 Seri ve Paralel Etkiler ............................................................ 259
rnek 9.2 Salnml Devrelerde Balanm ki Hipotetik Anten iin
Verimlilik........................................................................................ 260
Blm 10................................................................................................. 262
Anten Ynlendirme Matematii ............................................................. 262
10.1 Birim Vektr ve Koordinat Deiim likileri ................................ 262
10.2 Yatay Dipol..................................................................................... 264
10.3 balk2 ............................................................................................. 265
10.4 Anten Ynlendirme Matematii ..................................................... 266
10.4.1 Birim Vektr ve Koordinat Deiim likileri ............................. 266
10.4.2 Yatay Dipol.................................................................................. 268
10.4.3 balk2 .......................................................................................... 269
10.5. Kk evrimli Anten................................................................... 270
10.6. Son Snf Elektrik Mhendislii rencisinin
Matematik
Hakknda Neler Bilmesi Gereklidir? ...................................................... 272
10.6.1 Bir Mhendis iin Matematik Nedir? .......................................... 272
10.6.2 Srecin Kendisi Sonu Kadar nemlidir..................................... 273
6
Anten Yapm
10.6.3 Gerekler ve nermeler............................................................... 274

10.6.3.1 zel Saylar....................................................................... 274
10.6.3.2 zdelikler ve Formller .................................................. 274
10.6.3.3 Yaklak Deerler ............................................................. 275
10.6.4 ntegraller ve Trevler ................................................................. 275
10.6.5 Radyan m Derece mi?................................................................. 275
10.6.6 Matris Notasyonu ve lemleri..................................................... 276
10.6.7 Blm 10.6.3 iin Yantlar........................................................... 276
Anten Yapm
Balarken:
Dipol Anten rnei

Bir telsizci iin telsiz veya alc sisteminde, en az alc kadar hatta alcdan
belki de daha nemli olann antenin konumu ve yaps olduunu
syleyebiliriz [http://www.halkbandi.amatortelsiz.com]. Elimizdeki en iyi verici
veya alc, anten uygun olmad takdirde bir ie yaramayacaktr. Antenler,
her ne kadar "pasif" eleman olarak tanmlansa da rnein fiziki engeller
arkasna yerletirilen bir antenin yayn alannn nnn kesilmesi veya
vericiden gelen sinyalin bir ynde odaklanarak yanstlmas ile istenilen
noktada en ok yayn iddeti elde edilmesi gibi zellikleri dikkate
alndnda, aktif birer pasif eleman olarak tanmlanabilir.
evremizde daha ok grdmz "ubuk" antenler, btn ynlere eit
iddette, bir daire gibi sinyal yayar. Bu zelliinden dolay, normal
koullar altnda iyi sonu vermekle beraber, istenilen noktaya eriememesi
de szkonusu olabilmektedir.
Bulunduunuz nokta ile haberlemek istediimiz dier nokta arasndaki
mesafe, vertikal antenin yayn alan dnda kaldnda, ister istemez baka
zmler aramamz gerekiyor. Dorusal bir ykseltici ile k gcmz
arttrabiliriz. Dairesel olarak yayn alanmz geniletmi ve haberlemek
istediimiz noktaya ulam olacaz, ancak gzard etmememiz gereken
sonularnn da bilincinde olmamz gerekir.
ubuk antenle gcmz arttrarak grme yaptmzda, haberlemede
bulunmak istemediimiz noktaya da ayn iddette sinyal yayarak, bir
anlamda evresel hem de radyo manyetik kirlenmeye neden olmamz,
dier yandan da yksek k gcn elde etmek iin daha fazla elektrik
enerjisi tketiyor olmamz durumuyla kar karyayz. Bilinli ve
evresine sayg gsteren telsizcilerin ve radyocularn bu manyetik
kirlenme meselesini de gznnde tutmalar gerekiyor.
Anten Yapm
Mmkn olduunca az enerji harcayarak, daha uzak noktalarla haberleme

dncemizi, ynl antenlerle gerekletiriyoruz. Adndan da anlalaca
zere bu tip antenler, vericimizin yayn gcn belirli bir noktaya
younlastrarak iletmemizi salyor. evremizden duyduumuz
isimleriyle yagiler, quad beamler veya dipol antenler, ynl antenin
trevleridir.
Ynl antenlerin en basit, temel biimi, dipol antenlerdir. Gerek
maliyetinin dk oluu, gerek neredeyse her yerde uygulanabilir oluu,
ynl anten kullanmak isteyenlerin dipol anten ile ilk denemeler
yapmasn salyor.
Dipol, szck anlam ile iki kutuplu anlamna geliyor. Ya da iki u.
Buradan da aslnda dipol antenimizin zelliini kavrayabiliriz. ki ulu tel.
Dipol Anten
Anten tekniinde en basit rezonans oluumu yarm dalga boyunda ki

dipollar da meydana gelir. Bu anten hemen hemen tm anten
biimlerinin temel elemandr ve ynbamsz (izotropik) kresel anten
gibi referans anten olarak ta kullanlr.
Bu yarm dalga boyu antenin ayrt edici zellii, geometrik merkez
noktasnda iki paraya ayrlm olmasdr. Burada ortaya kan 2
kutup, gnderici veya alc modunda alrken beslemenin yapld
yerdir.
Adndan da anlalaca zere, bir yarm dalga dipol, alt her bir
frekansa karlk gelen yaklak yarm dalga boyu (/2) kadar uzunlua
ular. Bu duruma dipolun dalga boyu ile rezonansta olma durumu
denir. Akm/gerilim karakteristii bir paralel rezonans devresidir. Bir
dipolde akm merkezde en byk deerine, u ksmlarda ise en kk
deerine sahiptir. Gerilim ise merkezde en kk, ularda en byk
deerde olur. Anten, gerilimin dk, akmn ise byk olduu nokta
olan merkezden beslendiinden, bu tr besleme yntemine merkezbesleme veya akm-besleme yntemi denir. Besleme noktasnn neresi
olduu kullanlacak iletim hattnn seimi iin nemlidir.
Bir paralel rezonans devresinde benzeri ekilde akm ve gerilim duran
dalgalar (standing waves) meydana gelir. Kazanc 1 olan ynbamsz
(izotropik) kresel antene karlk, bir dipol anten belirli bir yne
ynlendirilmitir ve kazanc 1,5 tir [www.radartutorial.eu].
9
Anten Yapm
Bir yarm dalga dipol ve
bir Yagi Anteni
Tasarm ve malat
Yapm iin gereken malzemeler, olduka kolay salanabilecek cinsten.
Bir miktar tel, 6 adet izolatr. Hepsi bu.
Dipol antenin kendisi aslnda iki para telden oluuyor. Frekansmza bal
olarak iki para teli bir izgi eklinde birbirine balayacak ve araya da
vericimizden/alcmzdan gelen kabloyu balayacaz. SWR ayarlamas
yapabilmek amacyla her bir telin boyunu yaklasik 5-10 cm uzun tutmakta
yarar var. Duruma gre izolatrde katlanabilecektir. Aadaki ekil, daha
kolay anlalmasn salayacaktr.
stasyon
0---------------------------------0 Dipol
ekilde de grld gibi, dipol anten iin eit uzunlukta iki tele
ihtiyacmz var. Elbette ki her iki parann iki ucunun yaltlmas
gerekiyor.
Anteni kullanacamz frekansa gre dipol boylarn ayarladktan, her bir
ucu, yani toplam 4 ucu izole ettikten sonra, dipol mmkn olduunca
yksek bir yere ve greceimiz istasyonun bulunduu yne bakacak
ekilde asmamz gerekiyor. Hedef istasyon, antene dik a ile bakan ynde
olacak. yle ki:
10
Anten Yapm
Dipol antenimizi, ykseke iki nokta arasna germemiz gerekiyor. Bunun

iin, iki aatan yararlanabileceimiz gibi, bir binann terasndaki direkler
arasna da gerebiliriz. Tabii ki dipolmz oluturan iki teli dorudan bu
noktalara baglamayacaz. Bunun iin en azndan bir metrelik bir gergi
teli daha kullanmamz gerekiyor.
Sonu olarak dipolmzn ekli yle oluyor:
0--0---------------0--0---------------0--0
gergi
dipol 1
tutturma
dipol 2
gergi
Dipol antenimizi bylece hazrladk ve iki nokta arasna gerdik. Anten

kablosuna balantsn yapmaya geldi sira. Anten kablosundan iki u
geliyor. Bunlardan birini "dipol 1" e dierini "dipol 2"ye balayacaz.
Bu noktada, anten ve kablo empedansnn mutlak uyumlu klnmas iin
bir "gamma match" devresi oluturulup, besleme ucuna taklabilmesinin
gerekeceini sylemekte yarar var. Ancak, bu ekilde hazrldmz
antenin de iyi sonular vereceni belirteyim.
ller
Anten yapmnda en can alc noktaya geldik diyebiliriz. Buraya kadar,
lp bitiimiz antenin birletirilmesi ve taklmasna deindik. Ancak,
antenin kendisinin llerine deinmedik.
Byle yapmamn zel bir nedeni var elbette. Bir ok arkadamz,
ncelikli olarak CB halk telsizi bandnda ksa dalga alsabildiinden,
arlkl olarak 27 Mhz iin anten tasarlamak istiyor.
Ayn gereke yapaca antenin hem 27.555 Mhz hem de rnein 28.400
Mhz civarndaki frekanslarda uyumlu olmasn arzuluyor. ki frekans
arasndaki aklk, her iki frekansta da antenin en uygun SWR ile
almasna olanak vermiyor. Her zaman iin de en dk SWR
beklentisinin ok doru olmak zorunda deil.
Amatr telsizcilere ayrlan frekanslar incelendiinde, bunlarn katlanarak
artt grlecektir, 7, 14, 21 ve 28 gibi. Bunun sonucu olarak, rnein en
yksek dalga boyuna sahip 7 Mhz iin yaplan veya edinilen anten, 14, 21
11
Anten Yapm
ve 28 Mhz bantlarnda da uygun alma olana salayacaktr. 27 Mhz

band, amatr telsiz bandi olmadndan, ayrca anten yapmak gerekecek.
Elbette baka bir alternatif de, anten tuner kullanmaktr. Alc vericimiz,
seilen frekansa gre gerekli ayarlamalar yaparak, belki de bu frekans
iin tasarlanmam olan anten ile dk SWR elde ederek alsmamza
olanak verecektir.
Btn bu noktalar dikkate alndnda, rnein 27,5 veya 28,0 ya da 28,4
Mhz esas alnarak tasarlanacak anten ile esas alnan frekans evresinde
almaya gidilmesi gerekecek. rnein antenimiz, 27,5 Mhz evresinde
en az SWR ile alsyorsa, bu frekansn hemen alt veya stndeki
frekanslarda alabiliriz.
alsacamz frekansa anten tasarm iin, antenimizin boyunu ok
kabaca su ekilde hesaplayacaz:
(27/28 MHz frekans dipol ve inverted v anten
http://antenler.amatortelsiz.com adresinden edinilebilinir.)
uzunluklar,
ayrntl
olarak
Anten/Dipol boyu
m = 300000 x frekans
rnek: m= 300000 x 27.555 = 10.88 metre
Burada kan sonu, 27.555 Mhz frekansnda kullanlacak tam dalga
antenin boyunu gstermektedir. Yarm dalga boyu uzunlugundaki
antenlerle alsacamzdan, bu rakam tekrar ikiye blmek gerekecek.
yarm dalga= 5.44 metre
Teknik konulara iyice girmeden, anten tasarm iin bir de katsaymz
olduunu bilelim. Genel olarak 0.95 kullanlmaktadr katsay olarak.
m=300 000 x frekans x 0.95
Buna gre anten boyu m=300000 x 27.555 x 0.95= 10.34 tam dalga boyu
ve 5.17 yarm dalga boyu.
Buna gre, 27.555 Mhz civarnda alacaksak, her bir dipoln boyunun
5.17 metre uzunluunda olmas gerekiyor.
--0-0-------------0-0-------------0--0-12
Anten Yapm
l---5.17 m---I I---5.17------I

Sonu olarak, 27.555 Mhz civarnda alacak dipol antenimiz iin, her
bir dipoln boyunun 5.17 metre uzunluunda olacan gryoruz. SWR
ayar iin 5 cm pay braktmzda, 5.22 metrelik iki adet tele ihtiyacmz
olacak. ki dipolmz olacana gre toplam tel ihtiyacmz 10.5 metreyi
gemeyecektir.
Ayrca ihtiya duyduumuz malzemeler arasnda 6 adet izolatr de
bulunmaktadr.
13
Anten Yapm
Blm 1
Giri
1.1 Antenler
Bu
notlarn
hazrlanmasnda,
www.halkbandi.amatortelsiz.com,
www.radartutorial.eu, www.dxzone.com (4NEC2 yazlm ve NEC bazl
rnek antem modellemeleri, Arie Voors) web siteleri ile Antenna
Engineering Handbook-Johnson, Radio Engineers' Handbook-Terman
kitaplarndan yararlanld. Ancak asl olarak okuduunuz notlar, Douglas
Mironun Small Antenna Design kitab baz alnarak kartld. Hacim
ykl kk dipol antenin de mucidi olan Miron, kitabnda kk antenler
tasarlamak zerine deneyimlerini paylam. ngilizce olarak yaynlad
kitabnda bir de CD-ROM veren Miron, kulland nmerik aralar
(NEC2) ve herkese ak GUI kodlaryla, tasarlad antenler iin yapt
zmlemeleri MATLAB aracl ile yapm ve bunlar dosyalam. Bu
notlarda zaman zaman bu aralara ya da kodlara referanslar verilmitir. Bu
CD-ROMa dilerseniz Douglas Mironun orijinal kitabn alarak
ulaabilirsiniz ya da kitapla verilen CD-ROMdaki yazlmlara, kodlara,
GUI ve dier aralarn bir ksmna http://www.si-list.org/swindex2.html,
http://dxzone.com/cgibin/dir/jump2.cgi?ID=6997,
http://www.robomod.net/mailman/listinfo/nec-list web sitelerinden de en
azndan NEC2 arivine ulaabilir ve bu aralarn ve bu aralarla retilmi
kimi alan kodlarn bir ksmn indirebilirsiniz.
Miron, antenle ilgilenen daha dorusu anten tasarlamak isteyenlere
elektronik ve mhendislik bilgisine sahip olmalarnn yannda, mutlaka bir
programlama bilgisine sahip olmalarn ve nesne temelli bir programlama
dilini bilmenin yararlarn anlatyor ve elbette iyi bir matematik kullancs
olmann altn iziyor. Anten ilkelerini renmek iin belki antenin kk
14
Anten Yapm
olmasnn ok nemi yok ama i anten yapmaya gelince, bireysel olarak

yapmaya yola ktysanz tercihiniz kk bir anten olacaktr.
"Kk," karlatrmal bir terimdir ve bu terimle karlaldnda,
referans standardn ne olduu soruturulmaldr. Sradan kullanmlar iin,
incelenmekte olan nesneler snfnn ortalama boyutunu referans olarak
kabul edebiliriz. rnein, kpekler arasnda teriyer cinsi kk bir kpek
cinsiyken, St. Bernard byk bir kpek cinsidir. Fakat, ister boy ister
arlk terimleriyle konualm, orta boy bir kpek insandan daha kktr.
Antenler sz konusu olduunda, orta boy antenin neye karlk geldiini
sylemek kolay olmadndan, insanlar sradan konumalarnda insan
boyunun leine gre konumaktadr. Bunu fiziksel boyut olarak
adlandryoruz. Bu da elinize uyan bir antenin kk, 20 m boyunda bir
antenin fiziksel olarak byk olduu anlamna gelmektedir. Fiziksel
boyutlar, antenin kullanlaca evreyle birlikte antenin mekanik
tasarmndaki nemli parametrelerden biridir fakat bunlar elektrik bazl
dizayn sreci yannda ikinci derece nem tamaktadr.
Elektrik tasarm sz konusu olduunda gndeme gelen lekler,
sradan alma frekansndaki boluktaki dalgaboyu deeridir. Fizik
derslerinden aadaki ilikiyi bilmekteyiz:
Bu denklemde c = k hz, f = frekans ve = dalgaboyu deerlerini

gstermektedir. Genel olarak deerlendirildiinde, antenin en byk
boyutunun /10 deerinin altnda olmas durumunda anten elektrik
asndan kk olarak deerlendirilmektedir. f deerinin MHz aralk
iinde olmas durumunda, metre cinsinden verildiinden, c = 300 Mm/s
deerinin kullanlmas uygundur. AM yayn bandnn ortasnda, f = 1 MHz
olduundan, = 300 m'dir. /20 = 15 m olan bir anten elektrik asndan
kk olmasna ramen fiziksel olarak byktr. FM yayn bandnda, f =
100 MHz olduundan = 3 m'dir. /20 deerindeki bir antenin uzunluu
0.15m olacaktr ve bu tr bir anten fiziksel adan kktr. Cep
telefonlarnn alt f = 2.4 GHz deerinde, = 0.125 m'dir ve /20
deerindeki bir antenin uzunluu 6.25 mm, yani anten fiziksel olarak ok
kk boyutlarda olacaktr. Bu uygulamalarn nde de verili anten tipi
iin elektrik dizayn srasnda gz nnde bulundurulmas gerekenler
ayndr.
Bir dier hibrid boyut kategorisi dk profilli antendir. Bu tr
antenler genellikle monte edilmi olduklar nesneden daha kk
boyutludur ve genellikle elektrik asndan da ksadr fakat genilik
15
Anten Yapm
boyutlar /4 veya daha byk olabileceinden elektrik asndan ksa

olmas bir zorunluluk deildir. Tipik uygulamalar, aralar ve zellikle
askeri aralar ve elde tanr radyolar ve cep telefonlarn iermektedir.
Yalnzca elektrik dizayn ynyle ilgilendiimden, bu metinde elektrik
asndan kk ve dk profilli antenlerle ilgili konulardan sz
edeceim. Genel elektromanyetik ve antenler konusundaki birok kitapta
daha byk antenler byk lde anlatlmtr. Blm 1.3 ve 1.4'te,
gemite, gnmzde ve gelecekte byk bir ihtimalle grebileceiniz
baz tipleri ksaca anlatacam. Daha sonraki blmlerde, bu tip antenler,
dier tip antenlerle birlikte anlatlacak ve analiz edilecektir.
1.2 Sorunlar Nelerdir?

Bundan sonraki iki blmde antenin zellikleri, performans tanmlar
ve boyutlarn performans zerindeki etkileri ayrntl olarak anlatlmtr.
Fakat giri olarak baz konulardan sz edilmesinin, okuyucunun daha
sonraki iki blm daha iyi anlamasna yardmc olacaktr. Anten,
kullanm sonucu radyo terminallerinde akm, g ve gerilim ve
elektromanyetik dalgalarla tanan ma gc arasndaki dnmn
salanmasnn amaland bir cihazdr. Boyutlar zerinde bir kstlamann
olmad durumlarda, antenlerin birou /4 boyutunun katsaylarna
yakn boyutlarda retilecektir. Bunun nedeni, bu koullar altnda antenin
u empedansnn gerek bir deere sahip olmas ve balanm olduu
radyo veya iletim hattyla kolayca uyumlu duruma getirilebilmesidir. Bu
ekilde boyutlandrlm antenler rezonant uzunluk antenleri veya rezonant
boyutlu antenler olarak anlmaktadr. Geleneksel antenler, elektriksel
olarak kk frekanslarda altrlmalar durumunda, bunlarn giri
empedanslar giderek daha reaktif duruma gelir ve bu durum da bu
cihazlar ve radyo arasndaki g transferini giderek gletirir. Ayn
ekilde, bir antenin balanmas, devrenin terminalleri arasnda akm
oluturur ve bu durumda dalga daha nemsiz bir duruma gelir; bu durum
hem dalgalarn iletilmesi (dalga retimi) hem de dalgalarn alglanmas
(bir dalgadan yararlanarak g retilmesi) durumu iin geerlidir. Anten
empedansnn seri modeli iin, kaplinin kltlmesi radyasyon
direncindeki azalmada aa kmaktadr. Bu durum devre kaybna yol
aar ve sistem verimliliinin dmesi asndan, antendeki bakr kayb
nispeten daha nemlidir.
16
Anten Yapm
1.3 nceden Kullanlan Baz Kk Anten Tipleri ve

Uygulamalar
Her gn evremizde grdmz antenler deiik ekillerde
bulunmaktadr. Radar ve uydu alglama sistemlerinde kullanlan byk
eri reflektrleri birok kii yakndan tanmaktadr. Dikkatli bir kii,
byk taban nnde huni olarak adlandrlan, ksa bir dikdrtgen
eklinde veya dairesel bir borunun farkna varacaklardr. Hem anten
ana hem huni elektrik asndan byk sistemlerdir. 4-GHz uydu TV
frekansnda alan 3 m'lik bir anak 40 apndadr. Bu sistemin amac,
gemekte olan elektromanyetik dalgadaki enerjiyi taramak ve bu enerjiyi
huni zerinde younlatrmaktr. Bu konudan sz etmemin nedeni, bu
rnein, efektif alan olan bir anten fikrine ilikin bir resim salamasdr.
Grme ihtimalinizin olduu dier btn antenler tel veya telle edeer
yapda antenlerdir. Tipik olarak zirve noktalarna kurulan TV yayn
antenleri, izlenmekte olan kanal iin /2 deerine ayarlanmas gereken iki
telli "tavan kulaklar"dr. Bu tr antenler VHF kanallar iin
kullanlmaktadr. Baz durumlarda zirve noktalarna kurulan antenler,
UHF alglama amacyla kullanlan kk bir devreyi de iermektedir. Bu
devre, tipik olarak, elektrik deerler asndan kk bir devredir.
ekil 1.1: AM alc antenler. (a) Yass bobin, tipik olarak 25'e 20 cm boyutundadr ve
yaltlm ince bir telin birok sarmndan olumaktadr. (b) Ferrit ubuk anten. 3 ila 30
cm arasnda bir uzunluktadr ve ince emaye telle yaplan birok sarml devreden
olumaktadr.
17
Anten Yapm
1940'l ve '50'li yllarda kullanlan AM radyolarda, arka kabn i

tarafna balanm olan ve birok turlu sarmdan olumu yass bobinler
yaygn olarak kullanlmaktayd. '60'l yllarda radyolarn boyutlar
kldke bu bobinler ferrit ekirdeklere sarlm olan selenoid
bobinlerle deitirildi. ekil 1.1'de bu antenler gsterilmektedir. Blm
1.1'de yaplan deerlendirmelerden yola karak, bu antenlerin elektriksel
olarak ne denli kk olduuna karar verebilirsiniz. Bunlar, gemekte olan
dalgann manyetik alan bileenine balanarak ilev grmektedir. Bu
sayede, bobin iinde, alcnn kendisi tarafndan retilmi olan elektriksel
grltden daha byk deerde bir gerilim indklenmesi salanmaktadr.
Bobinle paralel olarak bir ayarlama kapasitr genellikle kullanlmaktadr.
Kullanlan bu iki cihaz, alcnn ilk kademesindeki bant geniliini
snrlamay amalayan bir rezonans devresi oluturmaktadr. plak tel
antenin kullanlmas durumunda, bu amala ayr bir bobinin kullanlmas
gerekli olacaktr.
'70'li yllara kadar kullanlan btn kk antenler, bobinlerin veya
plak tel antenlerinin deiik tipleridir. Formel olarak, plak telli antenler
tavan kula gibi iki tellerinin olmas durumunda ift kutuplu anten, tek
telli olmalar durumunda tek kutuplu anten olarak adlandrlmaktadr.
letim srasnda dipoller iki tel arasndaki kk arala uygulanan gerilim
tarafndan tahrik edilmektedir. Tek kutuplu antenler, tel ve topraklama
sistemi arasna uygulanan gerilim tarafndan tahrik edilmektedir. AM
transmiterler sz konusu olduunda, gerekte tel, ykseklii alma
frekansnn /4 deerine eit olan bir elik kuledir ve bu nedenle bu
antenlerin zerinde uaklar iin uyar lambalar bulunmaktadr. VLF 30 300 kHz ve 30 kHz altndaki ELF iin lmd/4 pratik kullanm olmayan bir
yksekliktir. Gemicilik iaretlerinin iletilmesini ve deniz altnda iletiim
salamak amacyla bu frekans aralklarnda almakta olan vericiler
mevcuttur. Bu uygulamalar sz konusu olduunda, dikey telin (kule)
tepesinden destek direklerine uzanan yatay kablo tabakasyla, dikey tel
elektrik deerlendirme parametreleri asndan ksa bir kuledir. Bu
dzenleme, anteni dalgalar yaynlayan bir kapasitr benzeri bir sisteme
dntrmektedir. Ksa bir dikey kulenin performansn artrmaya ynelik
bu yntem stten ykleme olarak adlandrlmaktadr. Bu uygulama,
kapasitans deerini yalnzca ksa kule sz konusu olduunda ortaya
kabilecek deerin zerine karttndan, terminal reaktansn azaltmakta
ve bylelikle g transferi sorununu daha kolay zlebilir duruma
getirmektedir. Bu uygulama, ayn zamanda nm direncini de
ykseltmektedir. Birok kii bir VLF vericisini hibir zaman
gremeyecektir fakat ayn ilke zellikle 150, 75 ve 40 m dalgaboylarnda
18
Anten Yapm
yayn yapan amatr radyocular tarafndan da kullanlmaktadr.

Dolaysyla, birilerinin bahesinde stten yklemeli bir tek kutuplu anten
grmeniz gz nnde bulundurulabilir bir ihtimal dahilindedir.
Yukarda sz edilen tek kutuplu anten uygulamalar iin topraklama
sistemi, genellikle olabildiince geni bir alana bir metal zgara veya
birka tane radyal tel serilmesiyle gerekletirilen bir suni topraklama
sistemidir. stten yklemeli tek kutuplu antenden daha sk grlen bir
dier tek kutuplu anten de bir tat zerine veya bir cep radyosuna veya
radyo telefona monte edilmi olan kam antendir. Tatlarn zerine
monte edilmi olan antenlerde toprak bir metal ktledir. El radyolar sz
konusu olduunda, radyo kutusunun plastik gvdesi iindeki metal
muhafaza toprak ilevi de grmektedir. Antenin dibine veya biraz
yukarsna bir seri bobin yerletirildiinde, elektriksel ksa kamlarn
performans iyiletirilebilir. Bobin antenin biraz yukarsna monte
edildiinde bu sistem bobinle ykleme olarak adlandrlmaktadr ve stten
yklemeye gre daha iyi aerodinamik zellikler tamaktadr. Bobinle
ykleme, stten ykleme kadar etkili deildir fakat daha iyi dzeyde giri
empedans salamaktadr ve nm direncini gelitirmektedir. Baz
durumlarda, gerek giri empedans olan elektrik deerler asndan ksa
anten elde etmek amacyla stten ykleme ve bobinle ykleme
birletirilmektedir [C. J. Michaels -"Evolution of the Short Top-Loaded Vertical"]. Bu
dzenleme, ekil 1.2'de gsterilmektedir.
ekil 1.2: HF frekans bandnda alan ok yklemeli ve ayarl tek kutuplu anten emas.
Topraklama kablolar toprak zerine yaylmakta veya topraa gmlmektedir. stteki drt
19
Anten Yapm
radyal anten grlmektedir fakat daha fazlas kullanlarak performans nemli lde
artrlabilir.
1.4 Gnmzde Kullanlan ve Gelecekteki Baz Kk

Anten Tipleri
Say olarak, kk antenlerin gelecekteki en yaygn uygulama alan
telsiz telefon ahizeleri ve cep telefonlar gibi uygulamalardr. Yakn
gemite, bu telefonlar video ve veri iletimini de yaplarna almtr ve
radyo balantl bilgisayar alar kk saylarda ve seilen byk
ehirlerin marketlerinde yaygnlamaktadr. Gelecekteki uygulamalarn
bunlarla snrl olmasnn beklenmemesine ramen, gelecekteki
uygulamalar iin duyulan ihtiyalar, gnmzdeki kullanm kapsamyla
olduka byk benzerlikler tayacaktr. Bu uygulamalar iin kullanlan
frekanslar gemite 49 MHz'a kadar dk olmutur fakat '80'li yllardan
sonra kullanlan en dk frekans 800 MHz'dir. Gnmzdeki birok
sistem 2.4 ve 5 GHz frekansl sistemler kullanmaktadr. Birinci blmden
grlebilecei gibi, elektrik asndan orta boyuttaki antenler fiziksel
olarak kktr fakat halen cihazla ayn paket iine yerletirilemeyecek
kadar byktr. Elektrik asndan deerlendirildiinde kk boyutlu ve
dk profilli antenlerin gnmzdeki ve gelecekteki kullanm srasnda
radyo cihaznn iinde gizlenebilmesi mmkn olabilecektir.
Tek anten tasarm alannda son 30 ylda yaanan en nemli deiim,
baskl devreli antenler konusunda kaydedilen ilerlemedir. Bunlarn ou
dk profil tipi antenlerdir, fakat bunlarn arasnda, elektrik asndan
kk fakat daha gelikin olan ve daha da gelitirilen tipler bulunmaktadr.
Aslnda, yeni tasarmlar ve bu alandaki gelimeler hemen her ay
yaynlanmaktadr. En nce gelitirilen ve en yaygn mikroerit anten,
dikdrtgen eklindeki baskl kalptr. Aslnda bu efektif olarak yaklak
g/2 uzunluunda geni bir mikroerit iletim hattnn parasdr ve alma
frekansnda sistemi rezonans durumuna getirmektedir. g baskl devre
(pc) kartnn yaltkan malzemesinin dalgaboyudur. Inm asl olarak
iletim hatt balantlarnn iki ucundaki ak kenarlardan ortaya
yaylmaktadr. Inm alan ve giri empedans byk lde rezonansa
baldr ve rezonans olduka keskindir (dar frekans aral) ve bu nedenle
balantl antenlerin bant geniliklerini artrmaya ynelik nemli abalar
gnmzde de srmektedir. Yakn gemiteki dizaynlar birbiri ardna
yerletirilen yaltkan ve bakr tabakalarn iermektedir ve sinyalin
uygulanmasna ynelik birok farkl yntem vardr. Gnmzde baskl
anten konusunu kapsayan birok anten mevcut olduundan bu konu bu
notlarda yer almayacaktr..
20
Anten Yapm
Kk antenlerle ilgili sorunlarn zlebilmesi iin dier yaklamlar

zerine aratrmalar da srmektedir. 1960 ylndan bu yana dikkatleri
eken bir yaklam, telin bir yaltkan tabakayla veya bir manyetik
malzemeyle veya her ikisiyle de kaplanmasdr. Baz durumlarda
kullanlan terim "kaplama" [J. R. James and A. Henderson, "Electrically short monopole
antennas with dielectric or ferrite coatings,"] olmasna ramen, gerek geometride
aslnda telden ok daha fazla malzeme vardr. Bu tip antenler plak metal
anten dizayn zerinde ancak kk gelimeler salayabildiinden, pratik
kaplama malzemeleri konusunda bu metinde sz konusu antenler ayrntl
olarak incelenmeyecektir.
ekil 1.3: Hacim ykl dipol. Bu rnekte iki nm teli, bir bobin ve dz bir dikey tel
bulunmaktadr. izim zerindeki kareler, nm elemanlar arasnda alan rle kontan
gstermektedir.
Kk antenler konusunda Wheeler [H. A. Wheeler, "Fundamental Limitations of

tarafndan ortaya konan temel dnce, antenin kulland
hacmin daha iyi kullanlmas durumunda kk antenlerin daha iyi
alaca yolundadr. Ama, yapnn kendisinde empedans rezonans
durumunun salanmasdr ve bu da ince gvdelerin bir dipol iin u
ykleri olarak kullanlmas yoluyla salanmaktadr. Bu durum, ekil 1.3'te
gsterilmektedir. ekilde, nm yayan eleman sarml duruma
getirilmitir ve u ykleme gvdesi anten yksekliinin yaklak %20'sini
kaplayan erevelerdir. Bu yaklam, kullanlabilir alann kapasitansn
maksimum duruma getirir ve pratik olarak llendirilmi telle veya
radyatrlerdeki tplerle rezonans durumunun ortaya kmasna izin
Small Antennas,"]
21
Anten Yapm
vermektedir. Yakn zaman iinde zerine yayn yaplm olan bir dier
yaklam, katlanm kresel heliks olarak adlandrlmaktadr [S. R. Best, "The
Radiation Properties of Electrically Small Folded Spherical Helix Antennas,"] ve ekil 1.4'te
gsterilmektedir. Kaynak gerilimin uyguland yeri gsteren kk
emberle birlikte gsterildii bobin kolu dnda oklu bobin kollarnn
tm topraklamtr. Yapda, hem dahili indktans ve kapasitans ve
elektrik asndan kk olduu yerlerde birka rezonans frekans
bulunmaktadr. Yazar, sistemi, mkemmel bir empedans uyuumunun
olduu ilk seri rezonansta alacak ekilde dizayn etmitir. Bu anten
tiplerinin hi biri henz ticari bir uygulama alan bulamamtr; ancak
bunlar son derece umut veren anten tipleridir.
ekil 1.4: Katlanm kresel heliks anten. toprak yzeyine bal olan drt kol bulunmaktadr.
Drdnc koldaki daire, uygulanan gerilimin kaynan gstermektedir.
22
Anten Yapm
Blm 2
Anten Konusunda Temel Bilgiler I
2.1 Elektromanyetik Dalgalar

1800 ylndan nce, Fransa'da yaayan Coulomb'un gerekletirdii
deneylerden, statik elektrik yklerinin, Newton'un yerekimi kanununa
benzer kanunlara uyduu bilinmekteydi ve bu manyetik malzemelerin ayn
zamanda bu trden kuvvet kanunlarna uyan manyetik ykl iftlerden
olutuu da bilinmekteydi. 1830 ylnda, Danimarkal Oersted, elektrik
akmnn bir manyetik kuvvet rettiini gzledi ve Fransz Ampre bu
yasalar nicel ekilde ifade etti ve ngiliz Faraday, zamana gre deien
manyetik ve elektrik kuvvet alanlarnn karlkl olarak birbirlerini rettii
(biri olmakszn dierinin elde edilemeyecei), dalgalar oluturduu ve
n elektromanyetik dalgalardan olutuu sonucunu karmak zere bu
iki yasay birlikte ifade ettiler. Teorisi 1873 ylnda yaynland ve 1888
ylnda Alman H. Herts bu radyo dalgalarnn varolduunu deneylerle
gsterdi. Telsiz (radyo) iletiimi gelimeye balamt.
Tarihi nedenlerle, elektromanyetik alan birimleri iin kullanlan
sembollerin garip isimleri ve ilikileri vardr ve bunlar sezgi yoluyla
oluturulmamtr. ki sembol, E ve B kuvvet alan vektrleridir fakat E
elektrik alan younluu, B ise manyetik ak younluu olarak
adlandrlmaktadr. Dier ikisinde, D elektriksel yer deitirme vektr, H
manyetik alan younluu vektr olarak adlandrlmaktadr. Gnmzde
23
Anten Yapm
bu vektrlerin neyi temsil ettikleri ok daha iyi anlalmtr ve bu nedenle

E elektrik kuvvet alan vektr, D manyetik kuvvet alan vektr, D halen
elektriksel yer deitirme alan vektr ve H manyetik yer deitirme alan
vektr olarak adlandrlmaktadr. E, uzay-zaman iinde belirlenen bir
noktadaki birim yk bana kuvvet, B uzay-zaman iinde belirlenen bir
noktadaki birim akm-uzunluk bana kuvvettir. D, ykn bir noktada
doal ntral koullarndan ayrld gereini temsil eden bir alan
bykldr. Bunun yk dalmyla ilgisi malzeme ortamndan
bamszdr. Benzer ekilde, H, bir noktada bir elektrik akmnn, malzeme
ortamndaki normal rasgele ykten izole olduu gereini yanstan bir
alan vektrdr. Manyetik yk yoktur; manyetik alanlar elektrik yklerin
hareketi sonucunda retilmektedir. Sradan malzemelerde bu hareketlerin
ortalamas sfra eittir ve bu nedenle, bu durumda bir manyetik alan
yoktur. Yklerin belirli bir ynde net bir hareket kazanmasn salamak
amacyla yklere bir kuvvet uygulandnda, kontrolmz altnda net bir
akm ve manyetik alan vardr. Doal manyetizm, atomlardaki elektronlarn
geersiz duruma getirilmemi spin hareketlerinden kaynaklanmaktadr. Bu
durumda da H malzemeye bal deildir; yalnzca akma baldr.
Buna gre, D ve H kaynak ykten ve uzaydaki akm dalmlarndan
yola klarak dorudan hesaplanabilir. Neden E ve B deikenlerini
kullanyoruz? Nihayetinde, doru birimlerin seilmesi yoluyla, D ve H de
kuvvet alan vektrleri olarak ortaya kabilmektedir. Bunun nedeni,
kullanma uygun olmasdr. letken olmayan bir malzeme parasna bir
elektrik kuvvet uyguladmzda, malzemedeki atomlar, arjlarn kk
lde ayrarak tepki gstermektedir. imdi, uygulanan alann orijinal
kaynana ek olarak, btn ayrlm atomik yklerin alanlarn da
hesaplamamz gereklidir. Pratik olarak ilgilenilen btn malzemeler
dorusal olarak tepki gsterdiinden -yani, - net kuvvetin yer deitirme
alanyla malzemeye zg sabit deerin arpmna eit olduunu sylemek
ok daha uygundur. Burada anlatlan, deerlendirmenin manyetik alanlar
iin alma biimini gstermektedir fakat, yine tarihi nedenlerle, bu
deerlendirme elektrik alan vektrleri iin uygun deildir. Temeli
oluturan tanmlar aada verilmitir:
Bu denklemlerde, dielektrik geirgenlik, manyetik geirgenlik olarak

adlandrlmaktadr. SI birimleri cinsinden, bu deikenlerin boluktaki
deerleri 1'e eit deildir ve yaklak olarak aadaki deerlere eittir:
24
Anten Yapm
Verili bir madde, greli manyetik geirgenlii ve greli dielektrik

geirgenliiyle tanmlanmaktadr. Yani, = r, = r. Greli deerler
genellikle 1'e eittir veya 1'den byktr. Malzeme, uygulanan elektrik
alanna atomlardaki yk dalmyla cevap veriyorsa, bu durumda atomik
yklerin alanlar, net alan azaltarak, uygulanan alana ters tepki
vermektedir. Bu trden malzemeler dielektrik olarak adlandrlmaktadr ve
denklem (2.1)'de daha byk deerlerinin daha kk E deerleri
rettiini grebilirsiniz. Bu nedenle, bu trden bir malzeme iin r > 1
ilikisi bulunmaktadr. Dier yandan, ferromanyetik bir malzeme,
uygulanan manyetik alana bu manyetik alan glendirerek tepki
gstermektedir. Bu da (2.2)'de r > 1 ilikisiyle gsterilmektedir. Modern
kompozit malzemeler, hem dielektrik hem de manyetik tepkiler
gsterebilmektedir.
Anten yapmna dnk bu notlarn bundan sonraki ksmnda, genel
vektrler iin st izgi, [:overbar] birim vektrler iin karat (apka) [:carat
(hat)]sembol kullanlacaktr. rnein, bteta ynndeki bir elektrik alan
vektr, bir sonraki blmde grlecei gibi, E E eklinde yazlacaktr.
2.1.1 Uzaydaki Dalgalar
25
Anten Yapm
ekil 2.1: I dalgas, koordinat sisteminin merkezindeki L uzunluundaki bir telden akmaktadr.
Alan vektrleri, kresel koordinatlarla (r,,) verilen bir noktada gsterilmektedir. Akm, zamana
bal sinzoidal bir akmdr fakat telin konumundan bamszdr.
En temel gerek elektromanyetik dalga, elektrik olarak ksa bir tel

paras zerindeki tek frekansl akm tarafndan oluturulmaktadr. Bu
trden bir akm, dalgay tanmlamak iin gerekli kresel koordinatlarla
birlikte ekil 2.1'de gsterilmitir. Fazr notasyonunu kullanarak, dalga
genellikle E ve H vektrleriyle tanmlanmaktadr. Telin ve dalgann
snrsz bir kaypsz ortamda olduunu varsayarsak aadaki iliki elde
edilir:
Denklemdeki deikenler aadaki gibi tanmlanmtr:

= asal uzay frekans / 2 /
= akmn asal frekans 2f 2 / T
= ortamdaki dalga hz 1 /
= dalga empedans =
T = 1/f = zaman aralndaki dalgann periyodu.

Zaman aral ve uzay aral arasndaki byklkler arasndaki
analojiye dikkat edin.
SI sisteminde birimler aada gsterildii gibidir:
E, newton/coulomb = V/m
H, A/m
, radyan/m
, radyan/s
, m/s
,
T, s
(2.3) ve (2.4) denklemlerinde sz edilen baz zellikler,
boyutlarndan ve ekillerinden bamsz olarak, btn verici antenler iin
26
Anten Yapm
sz geerlidir. Birinci olarak, herhangi bir noktadaki E ve H vektrleri

birbirlerine diktir ve her ikisi de verici kaynandan gzleme noktasna
uzanan dorultuya diktir. kincisi, dalga faz yalnzca r deerine baldr
ve bu da dalgann kresel olduu anlamna gelmektedir. Durgun bir su
birikintisine ta attnzda grdnz gibi, maksimum ve minimum
noktalar daireler oluturduundan ve akm kaynandan yaylan dalgann
fotoraf maksimum ve minimum noktalarn oluturduu kresel yzeyler
gsterecek olan dalgalarn daire eklinde olduunu syleriz. nc
olarak, alan genlikleri 1/r ile orantl olarak azalacaktr.
(2.3) ve (2.4) denklemleri, her bir alan iin yalnzca bir vektr bileeni
olan dalgay temsil etmektedir. Bunun nedeni, koordinat sistemindeki
akmn konumu konusundaki seimdir. Fiziksel olarak konumak
gerekirse, elektrik alan vektr, kaynak akm elemanyla her zaman ayn
dzlemdedir; manyetik alan vektr her zaman bu dzleme diktir ve her
zaman kaynak akm elementi evresinde dnmektedir. Akm
elemanlarnn ynlendirmesinin deitirilmesi durumunda, alan
vektrlerinin matematik gsterimlerinin de bu fiziksel deiimleri
yanstacak ekilde deitirilmesi gereklidir. Akm elemanlarnn toplam
gz nnde bulundurulduunda, bir noktadaki toplam alan ncelikle her
bir akmdan kaynaklanan alanlarn vektr bileenlerinin yazlmas ve daha
sonra her bir vektr bileeni iin fazr toplamlarnn yaplmasyla
bulunmaktadr. Elektrik asndan kk antenlerle ilgilendiimizden, bu
notlarda yalnz birka basit rnek zerinde duracaz.
ekil 2.2: Dz bir snrda dalgann yansmas. Ortam 1'de daha ok sayda gelen dalga ve yansm
dalga vardr ve Ortam 2'de iletilmi dalga vardr. Oklar, vektr alann referans ynlerini
gstermektedir. Ortam 1'deki E = Ei + Er ve H = Hi Hr toplamlarnn skaler (muhtemelen
kompleks) bir byklk olduunda dikkat edin.
27
Anten Yapm
Verici antenden alc antene doru, alc antenle karlatrldnda

byk olan bir mesafede, alc anten kk bir asal segmenti
kapatacandan, kresel dalga yzeyi dz grnecektir. Bu durum da iki
ortam arasndaki snrda olanlarn deerlendirilmesi amacyla, radyo
dalgalar iin dzlem dalga olarak yaklam yaplmasna olanak
salamaktadr. Bunun en basit rnei, bir dzlem dalgasnn dzlem snr
zerinde dt ekil 2.2'de gsterilmitir. Snrn bitiiinde bir gelen
dalga, bir iletilmi dalga ve bir yansm dalga vardr ve bunlarn nn
de E ve H vektrleri snr yzeyine paraleldir. ki ortamdaki dalga
empedanslarnn ayn olmamas nedeniyle yansma olmaktadr ve bu
durum da elektrik alan ve manyetik alan deerlerinin orannn
akmadn gstermektedir. Snrn her iki tarafnda da toplam E ve H
deerlerinin ayn olmas gereklidir. Bu da aadaki denklemlerin ortaya
kmasna yol amaktadr:
, yansma katsays olarak adlandrlmaktadr. Bu sonular kendi

balarna tadklar neme ek olarak, iletim hatlaryla ilgili deikenlerle
de dorudan bir analoji iermektedir. Su, havannkiyle karlatrldnda
havann empedans deerinin yaklak 1/9'u kadar kk bir deer tayan
ortamlarn bir rneidir. Havadan suya geen bir dalga iin = 0.8
ilikisi vardr ve bu iliki de yansm elektrik vektrnn resimdekinden
ters yne dndn ve yaklak olarak geli alan byklnde
olduunu gstermektedir. Gelen dalgann elektrik alannn yalnzca %20'si
iletilmitir ve hava tarafndaki toplam elektrik alan da bu seviyeye dm
bulunmaktadr. Ancak, hava tarafndaki manyetik alanlar birbirine
eklenmekte ve bunun sonucunda elde edilen toplam gelen dalgadaki
deerden daha yksek olmaktadr.
Bir dalga dk empedansl bir ortamdan yksek empedansl bir
ortama getiinde, snrn her iki tarafndaki toplam elektrik alannn,
gelen dalgann elektrik alanndan daha byk olmasna ramen, toplam
manyetik alanlar daha kktr. Her iki alan da elektrii iletiyorsa veya
kayplar varsa, dalga empedans ve uzay frekans bir kompleks deere
dnr. letkenliin bulunmas durumunda, iletkenlik dalga
empedansnn genliini azaltma ynnde etki edecektir. Metal gibi iyi bir
elektrik iletkeninin havaya gre ylesine kk bir empedans deeri vardr
ki bu deer elektrik alanna bir ksa devre olarak deerlendirilebilir. Bu
28
Anten Yapm
durumda, snr yzeyinde elektrik alan minimumdur, E = 0, ve manyetik

alan maksimumdur, H = 2Hi. Burada sz edilen dzlem dalgas etkileri,
daha sonraki blmlerde incelenen ve zerinde hesaplamalar yaplan daha
karmak snr etkisi ve gvde etkisi konular zerine bir resim
sunmaktadr.
2.1.2 letim Hatlarndaki Dalgalar
Uzaydaki dalgalar sz konusu olduunda olduu gibi, iletim hattna
beslenen zaman deikenli akm bir elektromanyetik dalga retmektedir.
Ancak, bu durumda, dalga iletim hattn izlemekte ve hat zerinde gerilim
ve akm dalgalar retilmektedir. E, H, V ve I dalgalar, uzaydaki E ve H
dalgalar gibi sk ekilde birbirine baldr ve buna gre, bunlardan birinin
veya ikisinin durgunlua yol atn ileri sremez; bunlarn, uygulanan
gerilim veya akmla ezamanl olarak ortaya kmas salanmaktadr. Bir
koaksiyel kablo sz konusu olduunda, dalgalar i ve d iletken
arasndaki dielektrik malzeme tarafndan tamamen hapsedilmi
durumdadr ve dalga hz basite aadaki formlle belirlenmektedir:
ift iletkenli kablo ve mikroerit iin, alanlar ksmen dielektrik,

ksmen havadadr ve bunun sonucunda dalga hz c ve (2.7) ile verilen
deer arasndadr. ift iletkenli kablolar arasnda daha az yaltmn olmas
durumunda v deeri c deerine daha yakndr. Mikroeritler sz konusu
olduunda, (2.7)'deki r deeri eff ile deitirilmektedir ve bunlar iin
deiik formller mevcuttur.
Gerilim ve akm dalgalar, fazr formunda aadaki gibi ifade
edilmektedir:
Kullanlan indisler, ileri ynde hareketler iin "f", ters veya yanstlm
ynde hareketler iin "r"dir. s iaretleri ise, pozitif z ynnde hareket
iin "+", negatif z ynnde hareket iin "" iaretleridir. Referans ynleri
ve sonlandrma noktalaryla bir iletim hatt emas ekil 2.3'te verilmitir.
Pozitif ynde hareket eden dalgalarn, akm elemannn dna doru
hareket eden dalgayla ayn negatif ynl faz kaymas deerini tadna
dikkat edin. Burada verilen, darya giden dalgann z/v zaman
29
Anten Yapm
gecikmesinin, zaman aral faz terimi z'nin fazr versiyonudur.

Yansm dalgann balang noktasnn z = d noktasnda bulunmasnn
sezgisel bir ey olmasna karn, dalgalar iin orijinlerin z = 0 noktasnda
olduuna da dikkat edin. Gerekte, hattn her iki ucunda da yansmalar
olabileceinden, "r" dalgasnn bir ters dalga olarak dnlmesi daha iyi
sonular vermektedir.
ekil 2.3: letim hatt emas.
Gerilim ve akm dalgalarnn genlikleri, uzaydaki E ve H dalgalar gibi

orantl bir iliki tamaktadr. Bu da genellikle Z0 eklinde
sembolletirilmektedir.
Z0 genellikle iletim hattnn karakteristik empedans olarak

adlandrlmaktadr fakat bunu hattn dalga empedans olarak adlandrmay
tercih ediyorum. Yk altnda olduu durumda, ZL = Z0 ise, bu durumda VL
= Z0IL balants vardr ve bu da ileriye doru yryen dalgadaki akmgerilim ilikisiyle ayn olduundan herhangi bir yansma
gereklemeyecektir. Bu durumda, giri empedans tam olarak Z0 deerine
eit olduundan, dalga empedans, hattn kna balandnda girite
grlen diren deeri olarak tanmlanabilir.
Genel olarak:
Yk altnda, toplam gerilimin toplam akma orannn ZL deerine eit

olmas gereklidir. Bu snr koulu, yansma katsaysnn ve dalga
ilikilerinin dzlem dalgasna ve dzlem snr koullarna benzer ekilde
tanmlanmas gereklidir.
30
Anten Yapm
Tanmlama aadaki ilikilerle birlikte yaplmtr:
ve
Yk gerilimi, iletilen E alanyla ayn rol oynamaktadr. Bunlarn her

biri, bir sonraki maddi nesneye iletilen dalgay veya gc temsil
etmektedir.
Hat zerindeki herhangi bir noktadaki toplam gerilim, kiinin
izlemekte olduu balantlara bal olarak deiik yollarla temsil
edilebilir. (2.8), (2.10) ve (2.12) denklemlerinin kullanlmas aadaki
sonucu vermektedir:
Terimler, deiik yollarla gruplanabilir ve yorumlanabilir. Burada
belirtmek istediim nokta, toplam gerilimin, fazlar z ile ters olarak
deien sabit byklkteki iki fazrn toplamdr. Hat dorultusunda
ilerlendiinde, bu fazrlerin periyodik olarak ayn fazda grlmektedir ve
bu durum da gerilim maksimum deerini almaktadr; periyodik olarak
farkl fazlara geldiklerinde ise gerilimin minimum deer almasna neden
olmaktadr. Maksimum gerilimin minimum gerilime oran duran dalga
gerilim oran (VSWR) veya daha sk olarak duran dalga gerilim oran
(SWR) olarak adlandrlmaktadr. Bu bykln ileri ve geri yndeki
dalga gerilimlerinin genlikleri arasndaki oran vermesi nedeniyle, bu
deer yansma katsaysyla orantldr.
ekil 2.4, SWR = 2 ilikisinin bulunduu durum iin |V(z)|

ilikisinin izimini gstermektedir. Bu da || = 1/3 ilikisine karlk
gelmektedir.
leri yndeki dalga genliinin 1 olduu durumda, ters dalgann genlii
1/3'tr. Maksimum gerilim 4/3'tr ve minimum gerilim 2/3'tr. Btn
eriler ayn biime sahiptir; bunlar arasndaki fark, hat zerindeki
31
Anten Yapm
konumlardr. Bu farkllk, yk iin yanstma katsaysnn faz

tarafndan ortaya karlmaktadr. ZL = 100, L = 1/3; ZL = 40 + j30, L =
j/3 ve ZL = 25, L = 1/3 iin. Yk empedansnn iki reel deeri iin, V(d)
deerinin maksimum veya minimum deerlerinde olduunu ve bunun da
Z0 deerinden daha byk veya daha kk yk deerine karlk
geldiine dikkat edin. Yk empedans, R direnci ise:
Hattaki empedans, V(0)/I(0) deerini tamaktadr ve bunun hat

parametreleri, alma frekans ve yk empedans cinsinden en yaygn
ifadesi aadaki gibidir:
letim hattnn blmleri, genellikle blmlerin dalga empedans ve

blmn fiziksel deil elektriksel uzunluuyla tanmlanmaktadr.
Elektriksel uzunluk, dalga fazndaki derece veya radyan cinsinden
kaymadr (d). 90 elektriksel uzunluk zel bir durumu gstermektedir. Bu
durum, elektriksel uzunluun eyrek dalgaboyu uzunluuna karlk
gelmektedir. ekil 2.4'te, bunun uzunluk zerindeki minimum gerilim ve
izleyen maksimum gerilim arasndaki mesafe olduunu grebilirsiniz.
Denklemde (2.17), tanjant deerleri sonsuza gitmektedir ve bu durumda
aadaki iliki elde edilecektir:
32
Anten Yapm
ekil 2.4: VSWR = 2 iin iki iletim hattnn iki dalgaboyu zerindeki gerilim genlii. Z0 = 50.
ileri yndeki dalga genlii, 1 V'tur. (a) ZL = 25, (b) ZL = 40 + j30, (c) ZL = 100.
Verili SWR deerine karlk gelen iki diren deeri de beklenecei

gibi, bu denklemle ilgilidir.
2.1.3 Dalgalardaki G
Elektromanyetik teoriden yola kldnda, E ve H genlikleri iin tepe
deerlerinin geerli olduunu varsayarsak, bir dalgadaki g younluu
aadaki gibidir:
Kayplarn olmad ortamda, her iki alann da genlii 1/r orannda azalr
ve bunun sonucunda g younluu 1/r2 ile orantl olarak azalr.
Herhangi bir asal deiimin olmad kaynak izotropik olarak
adlandrlmaktadr ve bu da teori asndan uygun bir varsaymdr.
zotropik kaynaktan r uzaklnda, krenin yzey alan 4r2'dir; bu
nedenle sabit g younluunun kresel alanla arplmas, mesafeden
bamsz toplam gc verecektir. Burada sz edilen, kaypsz bir ortamda
nelerin beklenebileceini anlatan bir rnektir; kaynaktan verili bir mesafe
iinde, karlk gelen kresel yzey zerinde btnleen gcn younluu,
bir sabit olan toplam g deerini vermektedir.
33
Anten Yapm
Dz bir malzeme snrndaki dzlem dalgalara dndmzde, gelen

dalga ve yansyan dalgayla ilgili g younluk deerleri aada verildii
gibidir:
letilen g younluunun aadaki gibi olmas gereklidir:
Birbirine benzeyen ilikiler, iletim hatt yk iin de uygundur. Her bir

dalgadaki g aadaki gibidir:
Burada g younluundan deil toplam gten sz edilmektedir.

Kayplarn olmad iletim hatlar varsaymyla hareket ettiimize gre,
dalgalardaki g btn hat boyunca sabittir. Ayn zamanda, hatta beslenen
net gcn de arj gcne eit olmas gereklidir. Aadaki rnek, bu
noktaya kadar sunulan savlarn canlandrld bir rnektir.
rnek 2.1 eyrek Dalga Dengeleme Sistemi
giri empedans 12.5 olan bir antenin kontrol amacyla kullanlacak,
50 sisteme 100W anma beslemesi salayan bir vericinin olduunu
varsayalm. Bu ilem, iletim hattnn eyrek dalga iletim hattyla yaplmak
istenmektedir. (2.8)'den yola karak, Z 0 50 12,5 25. Yk diren
gsteren trden bir yk olduundan, SWR deerinin 2 olduunu
(2.16)'dan ve L = 1/3 olduunu da(2.11)'den bilmekteyiz. 100W arj
gc iin, yk geriliminin tepe deerinde VL 2 12.5 100 50V veya 35
Vrms olmas gereklidir. (2.22)'den yola karsak, ileriye ynelik dalgann
gcnn 100/(1 (1/3)2) = 112.5V, yansyan gcn ise 112.5 (1/3)2 =
12.5W olduu grlecektir. Burada gsterilenler, Pf Pr = PL kuralyla
uyumludur. Buna karlk gelen gerilim genlikleri, V 2 25 112.5 75V
ve V = V+/3 eklindedir. Ykn bulunduu blmde ihtiya duyulan 50
deerini elde etmek amacyla bu deerler birbirinden kartlr ve verici
ucunda 100V deerinin elde edilmesini salamak amacyla bu deerler
34
Anten Yapm
eklenir.
Bu
mudur? Giri gc,

Pin V / 2 Rin 10 /(2 50) 100W deerindedir.
2
in
doru
istendii
ekilde,
Bu durumu, birazck farkl ve daha genel bir ekilde izleyebiliriz.

2 ilikisi geerli olduundan, ileriye doru ilerleyen dalgann
d

gerilim yk Vf(d) = V+ej/2 = jV+ eklindedir. Benzer ekilde, ters

dalga gerilimi de Vr(d) = jV eklinde verilmektedir. Yanstma katsays
1/3 olduundan, jV = (jV+)(1/3) veya V = V+/3 ilikileri
dorulanmtr. Yukarda verildii ekilde bir toplam gerilim elde
edebilmek iin 100W ihtiyacn, yk ksmnda veya girite vermemiz ve
dalga genlikleri iin zmemiz gereklidir. Giri ksmnda toplam gerilimin
100 = V++V = 4V+/3 veya V+ = 75 ve V = 25 eklinde olduunu
biliyoruz. Buna gre, yk ksmnda, VL = Vf(d) + Vr(d) = (j75) + (j25) =
j50V'tur. Fazn referans noktas girite alnmtr. k gc ihtiyacnn
kullanlm olmas ve k geriliminin gerek bir gerilim olduunun
varsaylmas durumunda, dalga genliklerinin nlerinde j iaretinin olmas
gerekirdi. Faz referansnn beslemede alnmas her zaman iin besleme
geriliminin ve dalga genliklerinin gerek saylar olaca anlamna
gelmektedir. Hat boyunca dalgalardaki faz kaymasnn etkilerine dikkat
edin. Tercihe bal olarak, besleme ksmnda dalga genlikleri gerek
saylar olacak, yk ynnde hareket edildike ileriye doru hareket eden
dalga fazn kaybedecek ve ters ynl dalgann faz glenecektir. Bu
durumda, eyrek dalga uzunluundaki ksmda, ileri yndeki dalga 90
(/2) kazanrken, ileri yndeki dalga 90 kaybetmektedir. Daha genel
olarak ele alndnda, (2.12)'de grlebilecei gibi kompleks yansma
katsays veya farkl bir hat uzunluu dalga genlikleri arasnda bir faz
kaymasna neden olacandan, yalnzca dalga genliklerinden birinin bir
gerek say olduu varsaylabilir; fakat ileriye doru ilerleyen dalga fazn
kaybedecek ve ters ynl dalga ayn ekilde faz kazanacaktr.
2.2 Polarizasyon
Bir dalgann uzayda ynlendirilmesi nemli bir konudur.
Ynlendirme, alc antenin dalga gcn elektrik devresinde bir gce
dntrme yeteneini byk lde etkilemektedir. Balang olarak, x-y
dzleminde (z = 0) bir gzlemci olarak durduumuzu ve dikey dalgalar
ileten bir antenden gelen bir dalgay belirlemek zere kam antenli bir
alc kullandmz varsayalm. Ortamda, baka bir kaynaktan, pasif
yeniden dalga yaym da dahil herhangi bir dalga yaym olmadn
varsayalm. Toplam dalga, tm z dorultusundaki akm elemanlarndan
olutuundan, toplam dalgann, tm yaknnzdaki z dorultusuna ynelik
35
Anten Yapm
bir elektrik alan vektr olacaktr. Kam anteni z dorultusuna

ynelttiinizde, maksimum sinyal durumunu izleyeceksiniz. Toplam E
vektr her zaman ayn yne ynelik olduundan, dalga dorusal
polarlm dalga olarak adlandrlmaktadr. Koordinat sistemindeki E
ynlendirmesi dikey olduundan, bu vektr ayn zamanda dikey polarlm
dalga olarak da anlmaktadr.
x-y dzleminin evresinde ve bu dzlem zerinde aa yukar hareket
edebildiimizi varsayalm. Herhangi bir noktada, kam antenin verici
antenin bulunduu dzlemle ayn dzlemde olduu bir durumda
maksimum sinyal durumuna eriebilirsiniz. Maksimum sinyal alabilmek
iin verili bir noktada kam anteninizin ynlendirmesinin zamana gre
deimesi gerekmediinden, anteni maksimum sinyal konumundan baka
bir yne doru ynlendirmeniz durumunda, dalgann halen dorusal
olarak polarlm olduu, hibir sinyalin de mevcut olmad bir konum
bulabilirsiniz. E vektr halen zemine dikey bir dzlem zerinde
bulunduundan, dalgann halen dikey olarak polarize edildii
sylenmektedir.
Bu durumda, verici anten halen dz bir yatay tel ise, bu antenin
yayd dalgann yatay bir E vektr olacaktr. Yeniden, x-y dzlemi
zerinde dururken kam anteni evrenizde dolandrrsanz, kam antenin
yatay konumda olmas durumunda maksimum sinyal, kam antenin dikey
konumda olmas durumunda da sfr sinyal durumuna eriebilirsiniz. Buna
gre, belirli bir konumdaki E vektrnn yn zamana gre
deimediinden dalga halen dorusal olarak polarize olmu durumdadr.
Bu durumda, E vektr her konumda yatay olduundan yatay
polarizasyonlu dalga olarak anlmaktadr.
Vericinin, ekil 2.5'te gsterildii gibi, biri bir yatay telden dieri bir
dikey telden oluan iki anteni idare ettiini varsayalm.Yatay telin x
eksenine paralel olduunu ve eksenin biraz zerinde olduunu varsayalm.
Akmlarn ayn fazda olmas ve sizin de y ekseni zerinde bulunmanz
durumunda, yaknnzdaki toplam dalga E total xE x zEz formlyle temsil
edilebilir. Buradan ortaya kan vektr, yatay veya dikey olmayan zel bir
yne ynelik olmayan bir yne ynelik bir vektrdr. Bu nedenle, kam
antenin x-z dzlemine paralel olarak dndrlmesi durumunda maksimum
sinyal ve sfr sinyal konumlarn bulabileceimizden, bu vektr ancak
dorusal olarak polarlm dalga olarak adlandrabilir.
36
Anten Yapm
ekil 2.5: Eliptik polarizasyon iin ekil. Alc antenin verici antenden en az birka dalgaboyu
uzakta olduu varsaylmtr.
Bir sonraki aamada, iletici sistemin yatay telin akm zerine radyan
byklnde bir faz kaymas uyguladn varsayalm. Bu faz kaymas,
yatay tel tarafndan yaynlanan dalgada grlecektir. Bu durumda, y
ekseni zerindeki yakn noktadaki toplam E vektr aada verildii
gibidir:
ki bileen artk ayn fazda deildir ve bu nedenle dorudan vektr

toplamnn bulunmas mmkn deildir. Bu ifade ne anlama gelmektedir?
Fazr alanndan zaman alanna geilmesi gereklidir.
zlenmesi gerekli ilk nokta, radyo frekans salnmnda, toplam E

deerinin sfr olduu herhangi bir zaman yoktur. Bu da anteninizi x-z
dzlemine paralel hangi noktaya koyarsanz koyun, antenin her zaman iin
bir sinyal belirleyebilecei anlamna gelmektedir. Bir RF salnm
zerinden gittiinde, E vektrnn tamamen x ynne ynelmi olduu
iki zaman ve tamamen z ynne ynelmi olduu iki zaman vardr. Bunun
dndaki zamanlarda, vektrn yn y dorultusunda ilerlemektedir. Bu
genel durum eliptik polarizasyon olarak adlandrlmaktadr. ekil 2.5'te
noktal izgiyle gsterilen ok, > 0 koullarnda E vektrnn dnme
ynn gstermektedir. Verici tarafndan bakldnda, dnme yn saat
ynnn tersinedir veya sol el ynndedir. E vektrnn bu ynde
dnd bir dalga, sola eliptik polarlm dalga (LHEP) [left-handed
elliptically polarized] olarak adlandrlmaktadr. Ex = Ez ve = /2 ise,
37
Anten Yapm
elips bir embere dnr ve dalga LHCP [sola dairesel polarlm dalga]
olarak adlandrlr. ekil 2.6 ve 2.7, uzaydaki bir noktadaki toplam E
vektr tarafndan, bir zaman dngs iinde taranan yollarn baz
rneklerini gstermektedir.
Eliptik veya dairesel polarizasyon, bu rnekte gsterildii gibi amal
olabilir veya kazara ortaya kabilir. lgilenilen uydu sinyallerinin birou
dairesel olarak polarlm dalgalar olarak iletilmekte olduundan, bu
dalgalardan olabildiince g yakalayabilmek amacyla kullanlan alc
antenlerin de dairesel olarak polarlm olmas gereklidir.
ekil 2.7: Denklem (2.24) iin RF

salnm zerinden x bileenine kar
izilen z bileenleri. = /4, Ex = 1. (a) Ez
= 0.5 (b) Ez = 1 (c) Ez = 2
ekil 2.6: Denklem (2.24) iin RF salnm

zerinden x bileenine kar izilen z
bileenleri. Btn eriler iin, Ex = 1, Ez =
2'dir. (a) = 0.1 (b) = /4 (c) = /2.
38
Anten Yapm
2.3 Ksa Dipol

Balang olarak, ekil 2.8(a)'daki gibi iki telli bir iletim hattn gz
nnde bulunduralm. Hat sol tarafndaki bir sinyal kayna tarafndan
tahrik edilmektedir ve sa tarafnda bir ak devre haline getirilmitir.
Ak devre, hat zerinde ak u zerinde sfr akml bir sabit dalga
formunun olumasna neden olur. Hattn verili bir kesitinde, akmlarn
byklkleri eittir ve akmlar ters ynlerdedir. Dalgaboyuyla
karlatrldnda kablolar arasndaki araln kk olmas kouluyla,
bunlarn yayld alanlarda da benzer ekilde genlikleri eit ve ynleri
birbirine zt ynde olacaktr. Dolaysyla, hat net bir dalga retimi yoktur.
imdi, ekil 2.8(b)'de grld gibi, tellerin ularnn aa ve yukar
doru bkldn dnelim. Bu durumda akmlar ayn uzaysal
ynlendirme durumunda olduundan, bklm tellerdeki dalga retim
alanlar birbirini ortadan kaldrmayacaktr. Dipoln ak ularnda akmn
halen sfr olmas gereklidir. ekil 2.8(c)'de grld gibi, L <<
durumunda akm dalm bir sinzoidin u ksmn oluturacaktr. Dalga
retiminin salanmas iin Dipoln her bir bacandaki akmn kendi
alanna kar almas gerekeceinden, akm dalm ekil 2.8(a)'da
grld gibi tam olarak iletim hatt zerinde olmayacaktr fakat
sinzoidal yaklam yararldr. L = 1 koullarna uyan iletim hatt
denklemlerinden tretilebilecek akm genlii denklemi aadaki gibidir:
ekil 2.8: (a) Ak ulu iki telli hat. (b) Ular dipolden da doru bklm hatlar. (c) Dipol
zerindeki akm.
39
Anten Yapm
Denklemde, I0 dipol-iletim hatt balantsndaki akm gstermektedir.

Bunun, zaman deikenli tek frekansl akmn z noktasndaki genlik deeri
olduunu hatrlayn. Denklem (2.3), akmn niform dalmn iin
dalgann yaylma alann vermektedir. Telin diferansiyel uzunluundan
kaynaklanan alann belirlenebilmesi amacyla, L, dz ve I0, I(z) ile
deitirilerek Bu denklem, mevcut duruma uyum salayacak ekilde
uyarlanabilir. Toplam alan tek tek alanlarn toplamdr ve dz ok kk
deerler almaya baladka bu toplam bir integral oluturmaya balar.
R rr zz , dz'den alan lme noktasna uzaklk deerini vermektedir.
L << r ve L << koullarnda, R hem stel faz teriminde hem de 1/R

teriminde bir sabit olarak ele alnabilir. Esas olarak, R terimi r terimiyle
deitirilebilir. Yalnzca I(z) terimini deiken olarak ele alp bu terimleri
sabit terimler olarak ele alalm. Denklemin L terimiyle arplp blnmesi,
ortalama akm gsteren bir ifade elde edilmesini salar ve alan gsteren
ifade aadaki ifadeye dnr:
Daha sonraki kullanmlar iin, ortalama akmn terminal akmna

orann ile gstermek uygun olacaktr. (2.5)'te verilen I(z) iin:
Snr koullarnda, bu denklem aadaki ekli alr:
2.3.1 Ima Erileri

Ima erisi, antenin alan ifadelerindeki a fonksiyonuna verilen
addr. Bu bilginin sunulabilecei birka deiik yol bulunmaktadr ve
40
Anten Yapm
duruma uygun olarak bunlardan birounu kullanmanz gerekecektir.

Genel olarak, bu fonksiyon f(,) olarak adlandrlmaktadr ve (,) ekil
2.1'deki kresel koordinat alardr. Tipik olarak, bu fonksiyonun
genliiyle ilgilenilmektedir ve bu deer maksimum deeri 1 olacak ekilde
normalletirilmitir. Genlik erisi fonksiyonunu aadaki gibi
tanmlayalm:
G younluu genliin karesiyle orantldr ve baz durumlarda g

erisi fonksiyonu kullanlmaktadr. G erisi fonksiyonu, genlik erisi
fonksiyonunun karesidir:
Ima erisinin (dB) cinsinden ifade edilmesi durumunda genlik ve g

erileri arasnda bir fark yoktur.
Burada verilen, kullanlan en yaygn form olduundan, izleyen

rneklerde bu denklem kullanlacaktr.
Veri formu konusunda karar verildiinde, bir sonraki sorun verilerin
sunumudur. zleyen iki izim, dikey ksa dipoller iin sin () a
fonksiyonunun yaygn olarak kullanlan dikdrtgen ve polar formatlardaki
grnmn gstermektedir. dB deerinin kullanlmasnn dourduu
sorun, kk fE deerlerinin byk negatif fdB deerlerinin ortaya
kmasna yol amasdr. Bu sorunun stesinden gelmek iin, veri
aralklar bir minimum deerle snrlandrlmtr ve bu limit deerden
daha kk olan btn deerler snr deeriyle deitirilmektedir. Bu
uygulama baz durumlarda krpma olarak adlandrlmaktadr. ekil 2.9 ve
2.10'daki izimler, 30 dB deerinde krplmtr. Polar formatta
karlalan sorun, okuyucunun alglamasdr. Polar gsterimlerin mesafe
ierikli bir izim olarak ele alnmas eilimi vardr; ancak durum daha
farkldr. Her iki ekildeki izimin de size syledii, dipol merkezde olan
bir ember zerinde yrdnz durumda, greceli genlik
okumalarnzn veya yaym alan alandaki gcn bu erilerle uyuaca
eklindedir. Bu zel durumda, dipol alan yatay ayla, ,
deimemektedir ve buna gre, elde edilen sonular btn dikey
emberler iin ayndr. Ayrca, yatay emberler eklindeki dipoln
evresinde yrmemiz durumunda, bu eriler tam polar formatta bir
41
Anten Yapm
ember veya dikdrtgen formatta bir yatay izgidir ve bunlar ilgi eken
sonular deildir.
ekil 2.10'da, a dzenlemesi genel bir dzenlemedir ve bu nedenle z
ekseni dikeydir ve deerinin yalnzca 0 - 180 arasnda olmas
durumunda bile tam bir ember grnts ortaya kmaktadr. ve
alarnn matematikte, bilimde ve anten teorisinin byk bir ksmnda
kullanlan standart alar olmasna ramen, yer yzeyi zerindeki veya yer
yzeyine yakn uygulamalar iin azimut ve ykseklik alar sk sk
kullanlmaktadr. Azimut ile ayndr ve ykseklik 90 deerini
tamaktadr.
Yatay dipol durumunu gz nne almamz durumunda konu daha
ilgin duruma gelmektedir. x ekseni zerindeki dipol iin (2.27) ve (A.12)
denklemleri kullanlarak elde edilen alan ifadesi aadaki gibidir:
ekil 2.9: Dikdrtgen koordinat sistemindeki dikey dipol iin ma izimi.
ki vektr bileeni ayn fazda olduundan, polarizasyon olmas

gerektii gibi halen dorusal durumdadr ve genlik iki vektr bileeninin
42
Anten Yapm
karelerinin toplamnn karekkdr. Karekklerden kanarak sl

deerlerle almak daha uygun bir yntemdir.
ekil 2.10: ekil 2.9 iin polar koordinat versiyonu. izimin merkezi 30 dB'e karlk gelmektedir.
Dipoln z ekseninde olduu durumlarda, herhangi bir dikey dzlem

zerindeki eri, polar formattaki sekiz eklinin yarsdr. Dipol x ekseni
zerinde olduunda, x eksenini ieren btn dzlemlerde ayn eriyi
beklememiz gereklidir. Ancak, sabit ykseklik durumundaki azimutun ve
sabit azimut iin ykseklik erilerinin lm ve izimi alldk bir
uygulamadr. Bu da 3D uzayn azimut izimleri iin x-y koordinat
sistemine paralel dzlemlere ve ykseklik izimleri iin de z eksenine
paralel dzlemlere blnd anlamna gelmektedir. ekil 2.11'de, x
ekseni zerindeki ksa dipol iin yksekliin parametre olarak kullanld
azimut izimleri grlmektedir. Sfr deerli tek erinin 0 erisi ykseklik izimi- olduunu grebilirsiniz. x-y dzlemini ieren tek eri
43
Anten Yapm
budur. Benzer ekilde, x eksinini ieren tek eri olmas nedeniyle, ekil
2.12'de gerek sfr deerini gsteren tek ykseklik erisi 0 azimut
izimidir. Temel olarak, bir dipolden sinyal alabileceiniz yerler yalnzca
dorudan eksen dorultusunda baktnz durumdur.
ekil 2.11 x-eksenli ksa dipol iin azimut erilerinin izimi.
44
Anten Yapm
ekil 2.12: x ekseni zerindeki bir kk dipol anten iin ykseklik erileri.
2.3.2 Devrenin Davran

Genel olarak, tek bir frekans sz konusu olduunda, bir anten, ekil
2.13'te grld gibi, bir gerilim kayna, bir ift seri diren ve bir seri
reaktans olarak modellenebilir. Gerilim kayna, bu blmde daha sonra
incelendii gibi, geen dalgann balant gerilimine dnmesini temsil
etmektedir. Bir diren, Rrad, yaymlanan dalgada uzaa nm yaplan
gcn temsil edildii bir devre modeliyken dier diren, Rloss, anten
iletkenlerde ortaya kan s kaybn temsil etmektedir. Reaktans, jX,
sradan bir endktans bobini veya kondansatr olduu gibi, antenin yakn
alannda depolanan enerjiyi modellemektedir. Antenin hem yayn hem de
alc olarak kullanlmas durumunda bu model geerlidir.
ekil 2.13: Bir anten iin bir edeer devre.
Blm 2.1.3'te anlatld gibi, yaymlanan g, kaynaktan sabit bir

uzaklktaki dalga gcdr. Bu da bir krenin yzeyindeki g
45
Anten Yapm
younluudur. Kresel koordinat sistemindeki yzey eleman aadaki

gibidir:
Herhangi bir anten iin, yaylan g aadaki gibi ifade edilebilir:
Bu denklemde, I0 u akmn zirve deerini, fP son blmde anlatlan g

modeli fonksiyonunu gstermektedir. M, 1/r2 dnda, dA iinde iptal
edilmi olan dier g younluu ifadelerini gstermektedir. Ksa dipol
iin yaklak deeri aadaki gibidir:
G modelinin entegrali 8/3'tr. Bu durumda:
Denklem, = 120 koullarnn bulunduu serbest uzay koullar iin

geerlidir. Buna gre, nm direnci aadaki gibi verilmektedir:
Sradan bir direncin tersine, nm direncinin dalgaboyuna kuvvetle

bal bir fonksiyon olduu grlebilir. = 0.5 ve 1 deerleri iin sz
konusu olan iki zel koul, uygulamada yaklam salanabilecek iki ar
durumu gstermektedir.
Duyulabilir ses titreimleri aralnn zerindeki frekanslarda, tel
iletken zerindeki akm birrnek deildir. k noktasndan balayarak,
genlii azalmaktadr. Bu davran yzey etkisi (deri olay [:skin effects])
veya akm kmelenmesi olarak adlandrlmaktadr. Edeer yzey
kalnl genellikle deri derinlii (cidar kalnl [:skin depth]) olarak
adlandrlmaktadr.
46
Anten Yapm
Telin en kk kesit boyutu deri derinliinin en azndan alt katysa,

birim uzunluk iin diren deerine aadaki ekilde bir yaklam
yaplabilir:
Bu denklemde, dp evre uzunluu evresindeki mesafeyi gstermektedir

ve Rsq birim alan bana diren veya yzey direnci olarak adlandrlmtr.
Yaylma alan genliinin tersine, ne ma diren leinin ne de kayp
direncinin dalgaboyuna gre deimediine dikkat edin.
Dipoldeki akm konumun bir fonksiyonu olduuna gre, Rloss deerini
elde etmek iin Rpu deerini dipol uzunluuyla arpamayz. Bunun yerine,
ma gc rneinde olduu gibi bir g kayb hesaplamas yapmamz
gereklidir. Kk bir uzunlukta gerekleen g kayb I2(z)Rpudz/2
eklinde verildiine gre, toplam kayp aadaki gibidir:
Buradan da aadaki denklem elde edilir:
Buradaki dipol akm gen fonksiyonu olarak modellenmitir ve

L < /5 koullarnda bu kabul edilebilir bir yaklamdr.
X deerinin hesaplanmas ok daha karmaktr. Tek bir noktay
belirtmek gerekirse, bu deer yalnzca anten geometrisine deil, kaynakanten balantsnn ayrntl geometrisine baldr. Sonu olarak, burada
geometri ihmal edilmekte ve gen akm dalmnn aadaki gibi
olduu varsaylmaktadr:
47
Anten Yapm
Denklemde, d tel apn vermektedir. Bu ifade, [1] ve [2] numaral

referanslardan uyarlanmtr. Bu ifadeden yola karak, dipol kapasitans
aadaki ekilde bulunabilir:
rnek 2.2 Dipol Giri Empedans ve Verimlilik

30-MHz sivil radyo yayn band iin bir dipol kullanmay istediimizi
varsayalm. Antenin uzunluunu 1 m, apn 12 mm setiimizi ve antenin
alminyumdan yaplm olduunu varsayalm. Dalgaboyu 10 m
olduundan L/ = 0.1 m'dir. Denklem (2.39)'u kullanarak, Rrad = 1.9739
deeri elde edilir. Alminyum iin deri derinliinin = 26 MS/m
olduunu varsayarsak, (2.40) kullanlarak, deri derinlii ds = 18.02 m
olarak bulunur. Kullanlabilir bir borunun duvar kalnlnn 60 m'den
daha byk olmas gerektiinden deri etkisi modeli kabul edilebilir snrlar
iindedir. (2.41)'den elde edilen birim uzunluk bana diren deeri Rpu =
0.056614 ve Rloss = Rpu/3 = 0.01887'dur. Kayp direnci nm
direncinin yalnzca %1'ini oluturduundan, burada sz edilen ksa
dipoln tek bana bile ok etkili olduu sonucunu karabiliriz.
(2.44)'ten elde edilen reaktans deeri, X = (1200/)(ln(1/0.012) 1)
= 1,307'dur. Bu deer, 4.06 pF kapasitansa karlk gelmektedir. Oran,
|X|/(Rrad + Rloss) = 656'dr. yi bir ayar bobini, X/Rcoil-loss = 200 deerini
tayabilir. Bu da Rcoil-loss = 6.54 anlamna gelmektedir. Greceiniz gibi,
bu trden bir seri diren, antenin gndereceinden 3.3 kat daha fazla s
retecektir.
ekil 2.14: niform akmn x-y dzleminde olduu dairesel evrim.

48
Anten Yapm
2.4 Kk Devre
ekil 2.14'te, terminal akm I0 olan ve x-y dzlemi zerindeki bir
dairesel evrim gsterilmektedir. evresinin /3'ten kk olmas
durumunda -ki bu durum apn /10'dan kk olduu anlamna
gelmektedir- devre kk devre olarak adlandrlmaktadr [John D. Krauss,
Antennas]. Bu durumda, devrenin btn evresinde akmn ayn deeri
tadn sylemek iyi bir yaklamdr. Bu da herhangi bir apn ularnda
zt ynde hareket eden iki eit akmn olduu anlamna gelir. Bu akmlar
tarafndan yaratlan alanlarn tam olarak olmasa da birbirlerini ortadan
kaldrmas asndan, bu durum iletim hatt ve dipol arasnda bir iliki
dourmaktadr. Ek C'de, (2.3)'ten balayarak ve Ek A ve B'den elde edilen
sonular kullanarak ve simetri ve kklk kuramlarn kullanarak
yaylma alannn aadaki gibi olduunu gsterdim:
Bu denklemde A erinin alann gstermektedir. Bu sonu, ekli nasl

olursa olsun btn kk devreler iin geerlidir. Yatay kk devre,
dikey dipolle ayn genlik erilerine sahiptir fakat bu dikey olarak deil
yatay olarak polarize olmutur. Baz yazarlar bunlar ikili anten, bazlar
da ereve anteni manyetik dipol olarak adlandrmaktadr. evrimin yakn
alandaki enerjisinin byk blmn bir elektrik alanda depolad ve ksa
dipoln yakn alandaki enerjisini bir elektrik alanda depolad dorudur
fakat her biri tarafndan yaylan dalgalar ayn E/H deerini tamaktadr;
bunlar eit lde elektrik ve manyetik dalgalardr. Yakn alan enerji
depolama bunlarn devre olarak davranlarn farkl duruma getirmektedir
fakat bu devrelerin anten olarak davranlar gz nnde
bulundurulduunda, bunlarla ilgili zellikle manyetik veya elektrik bir
durum sz konusu deildir.
Alan iddeti ile deil 2 ile ters orantl olarak deimektedir. Bunun
nedeni, iki etkidir - uzunluk iin temel leklendirme olan 1/ ve ters akm
elemanlar arasndaki ayrm iin 1/ leklendirme.
2.4.1 Devrenin Davran
ap D olan bir dairesel evrimin ilk rezonans olan D/4 = 0.49 ,
daha kaln devreler iin birazck dk, daha ince devreler iin de birazck
yksektir. evrimin elektriksel olarak daha kk olarak dnld
49
Anten Yapm
frekanslarda bile bu durum bir etki yarattndan, dngnn devre

modeline bir nt kondansatr eklenerek bu etki modellendirilebilir [Richard
C. Johnson, Editor, Antenna Engineering Handbook]. Bu durum, ekil 2.15'te
gsterilmektedir.
ekil 2.15: Bir kk devre iin edeer devre.
Cloop deerini elde etmek amacyla, basit bir RLC devresinin rezonant
frekans iin kullanlan genel formln kullanlmas yeterlidir. Buna gre,
Cloop = 1/(2L) ilikisi vardr. Buna gre:
Bu durumda aadaki sonu elde edilmektedir:
D'nin metre, L'nin H cinsinden verilmesi gereklidir.

Yatay durumdaki kk devre iin ma gc younluu aadaki
gibidir:
G denkleminin integrali dipol iin olduu gibi, 8/3 olduundan,

ma direnci aadaki gibidir:
50
Anten Yapm
= 120 ilikisinin olduu boluk veya hava koullarnda:
Son ifadede, f deeri MHZ cinsinden, A deeri ise m2 cinsindendir.

Birim uzunluk bana diren, dipolde olduu gibi ayn ifadeyle
verilmektedir fakat evrim direnci konuma gre deimediinden, toplam
kayp direnci, evrimin uzunluu ile birim uzunluk bana direncin
arpmyla elde edilmektedir.
f iin verilen son hat MHz cinsindendir ve MS/m cinsindendir. dp,

telin veya tpn evresini, l uzunluunu vermektedir.
Kk evrim bir indktrdr ve indktans deerinin elde
edilebilmesini salayan birok ifade vardr. Aada verilenler, Termann
El Kitabndan [Frederick Terman, Radio Engineers' Handbook] uyarlanm baz
ifadelerdir. Btn ekiller, d apl yuvarlak telden yaplmtr ve
denklemler yksek frekans versiyonunda kullanlan denklemlerdir.
D apl dairesel dng:
Kenar uzunluu s olan kare dng:
Kenar uzunluklar s1, s2, kegen uzunluu g ve tel uzunluu W olan

diktrtgen dng:
51
Anten Yapm
W uzunluundaki telden yaplm baz dzenli ekiller iin

basitletirilmi ifade:
K = 2.451, daire iin,

K = 2.853, kare iin,
K = 3.197, ekenar gen iin,
K = 3.332, ikizkenar dik gen iin.
Bu denklemin dier denklem ekilleriyle kolayca karlatrlmasn
salamak amacyla, (2.54)'te, gerekli olandan daha karmak bir denklem
yazlmtr. deerinin doru olarak dntrlmesi kouluyla, herhangi
bir uzunluk deeri kullanlabilir. evrimdeki kenar devrelerin saylarnn
azalmasna paralel olarak sabit uzunluklu bir anten tarafndan kaplanan
alan da arttndan, (2.55)'teki K deikeninin deeri azalmaktadr.
rnek 2.3 Devre Empedans ve Verimlilik
rnek 2.2'de verilen koullara geri dnelim ve ayn ekilde 1 m
apnda ve 12 mm alminyum tpn oluturduu dairesel evrimi bu
rnekteki dipol anten olarak ele alalm. emberin alan /4 m2'dir.
(2.50)'de verilen banty kullanarak, radyasyon direncini aadaki gibi
hesaplayabiliriz:
Dipolde olduu gibi telin uzunluu , Rpu = 0.05661 olduuna gre

Rloss = 0.1778'dur. Bu da radyasyon direncinin yaklak %10'u
olduundan, anten iin %90'n biraz zerinde bir verimlilik deeri
varsayabiliriz.
Endktans hesaplamas iin, = 0.4 H/m deerinin kullanlmas
uygundur. (2.55)'te verilen formlden:
52
Anten Yapm
Endktif reaktans deeri, X = 230L = 533'dur.

(2.47)'den, Cloop = 11.57/2.829 = 4.09 pF. Bu da ekil 2.15 iin net
giri empedansn Zin = 6.06 + j905.5 olarak ortaya karmaktadr.
evrim, yaklak verimlilii %100 olan bir kapasitrle ayarlanabilir. Bu
noktaya kadar evrim daha iyi bir sistem seimi olarak grlmektedir.
2.5 Ynsemelilik, Verimlilik ve Kazan
zotropik bir kaynan btn ynlerde ayn alan iddetiyle yayn yapan
bir kaynak olduundan daha nce sz edilmiti. Elimizdeki kk
antenlerin ma erilerinde sfr noktalar bulunduundan, bu tip antenler
tam olarak bunu gerekletirememektedir. Elektrik bakmndan byk
antenlerin ve anten dizilerinin (ayn kaynaa bal antenlerin oluturduu
sistem) oluturulmasnn amalarndan biri, mas yaplan gcn
olabildiince fazla miktarnn tek bir ynde younlatrlmasdr. Bu
nedenle, bir antenin ynsemeliliinin llmesi ilgi uyandran bir konudur
ve bu lmn yaplmasn salayan ve yaygn olarak kullanlan birka
yntem vardr.
Bunlarn bazlar antenlerin ma erileriyle ilgilidir ve incelemekte
olduumuz basit antenlerle dorudan ilgili bir konu deildir. Ancak, baz
dk profilli antenler daha ilgin eriler ortaya koymaktadr ve bu
nedenle bu terimlerin bir ksm burada tanmlanacaktr.
Kazan Oran
Bu terimin anlam kazanabilmesi iin, "ileri" olarak yani amalanan
iletim yn olarak bir ynn tanmlanm olmas gereklidir. Kazan oran
(F/B), amalanan yndeki g younluunun, ileri ynle 180 a yapan
ve "ters" yn olarak tanmlanan yndeki g younluuna orandr.
evrim veya dipol iin F/B = 1 veya 0 dB deerleri vardr.
Yar G Ima Genilii
Yar g ma genlii (HPBW) [Half-Power Beamwidth] hem
amalanan bir iletim ynnn hem de bir tanm dzleminin belirlenmesini
gerektirir. rnein, koordinat sisteminin merkezinde oturduumuzu ve y
ekseni boyunca yatay bir dipolle iletim salamay istediimizi varsayalm.
y ynnde en yksek g younluunu salamak iin dipol, x ekseni
dorultusunda ynlendirmemiz gereklidir. Azimut tasarmnn sfr
ykseklikte olduunu varsaymamz durumunda, maksimum +y ynnde
ve -y ynndedir ve sfr deerleri x ekseni zerindedir. +y ynnde iletim
amalandndan, +y ekseni ve x ekseni zerindeki sfr deerleri
arasndaki eriler ana lob veya ma olarak adlandrlmaktadr. Bu eri
zerindeki iki azimut asnda g younluu maksimum deerin 1/2'sine
53
Anten Yapm
der. HPBW, azimut dzlemi arasndaki bu iki a arasndaki farktr.

HPBW ayn zamanda ykseklik dzlemi baznda da tanmlanabilir; ancak,
y-z dzleminde g younluunda herhangi bir deiiklik olmadndan
bizim rneimiz iin bu tanmn bir anlam yoktur.
Yan Lob Verimi
Belirli bir dzlemdeki erilerin birden ok n lob ve arka lobunun
almas durumunda, dier loblar yan loblar olarak adlandrlmaktadr. Ana
loba oranla maksimum yan lob verimi (SLL) baz durumlarda ilgin
veriler sunmaktadr.
zelliklere dayal parametreler dnda, ynelme yetenei olarak
adlandrlan daha temel bir lm vardr. Aadaki gibi tanmlanmtr:
Denklemde, ff blm 2.3.2'de tanmlanm olan g modeli

fonksiyonudur. Radyasyon direncini bulmak amacyla toplam ma
gcn hesapladmzda bu entegralin nasl alndn grmtk. Kk
evrimler ve dipol iin, entegralin alnmasyla elde edilen sonu 8/3'tr
ve buna gre serbest uzayda D = 3/2 veya 1.76 dB'dir. Antenin aklmzda
kurguladmz "serbest uzay" ortamnda olmamas durumunda, dier
faktrler gndeme gelecektir ve bu nedenle konuyla ilgilenenlerin istenen
ynelme veya kazancn ne anlama geldiini bulmak konusunda dikkatli
olmalar gereklidir. Bu konu, blm 2.9'da Topraklama Etkisi bal
altnda incelenmitir.
Radyasyon direncini ve ynelme yeteneini kullanarak, maksimum
g younluu iin bir tanm yazabiliriz:
Bu tanmda, I0 terminal akmn tepe noktasn gstermektedir.

nceki iki rnekte grld gibi, antenler g yaym yapmaktadr ve
bunlar ayn zamanda s eklinde g kayb da ortaya koymaktadr. Seri
devreli modellerde, yaylan gcn toplam g girdisine oran olarak
tanmlanan verimlilik, radyasyon direncinin toplam dirence orandr.
54
Anten Yapm
Ksa dipoller iin bu iliki dorudan kullanlabilmektedir fakat ilk

direncin aklanabilmesi amacyla bir nt C eklenerek, evrimin
incelenmesi konusu biraz karmak bir duruma getirilmitir. Bu
uygulamann etkisi, 3. ve 9. Blm'de incelenmitir.
Anten kazanc, verimliliin ve ynelme yeteneinin arpm
sonucunda elde edilmektedir:
Giri gcnden balayarak, maksimum ma gc younluu aada
verilmitir:
Anten kazanc, ideal (kaypsz) g younluu durumundaki gerek

maksimum g younluu olarak da ele alnabilir. nceki iki rnekteki iki
kk antenin ynelme yeteneinin eit olmasna ramen, verimlilii daha
dk olan evrimin kazan deeri de dktr.
Blm 3
Anten Konusunda Temel Bilgiler II
3.1 Bant Genilii ve Kalite Faktr, Q

Elektronik radyonun ilk kullanlmaya baland dnemlerde, bir
alcnn, izlenmeye yetecek gteki istasyonlar arasndan bir istasyonu
seme yetenei bobinin kalitesi tarafndan belirlenmekteydi. ekil 3.1,
basitletirilmi bir RF ykseltici emasn gstermektedir. Balang
olarak, aadaki kademenin son derece yksek bir giri empedans
tadn ve bunun sonucunda aktif cihaz (o gnlerde elektik lambalar)
zerindeki ykn yalnzca aada gsterilen elemanlardan ibaret
55
Anten Yapm
olduunu varsayalm. Burada, rc sarm tellerindeki direnci gstermektedir.

deal (mkemmel) sarmda kayp direnci yoktur. Kademeden ktaki
gerilim aada verilmitir:
ekil 3.1: Bir radyo alcnn ykseltici kademesinin basitletirilmi emas.
Daha da ileri olarak, alcya beslenen ykn gcnn, kademenin k

geriliminin karesiyle orantl olduunu varsayabiliriz. Bu k gc
aadaki gibidir:
Bu denklemde, G izleyen kademelerin g kazancn gsteren bir sabittir.

Pm deerinin frekansn fonksiyonu olarak maksimum g ve Zm
deerinin Z(j) deerinin maksimum bykl olduunu varsayalm. Bu
durumda normalletirilmi g aada verildii gibidir:
Burada verilen normalletirilmi g, kavramsal adan dntrc

g kazanc (TPG) [:Transducer Power Gain] olarak bilinen kazan
kavramna benzemektedir.
TPG =
arj gc
Kaynaktan elde edilebilen maksimum g
56
(3.4)
Anten Yapm
Antenlerin bant geniliinden ve anten elemeli devre bileiminin bant

geniliinden sz ettiimizde, bu durum yine bu adan
deerlendirilmektedir.
Allm olarak, paralel rezonans durumundaki bir devrenin
maksimum empedansnn, empedansn tamamen gerek olduu ve sanal
blmn sfra yaklat frekansta olduunu dnrz. Direnler bobinle
seri balanmak yerine paralel balanmsa bu doru olabilir ancak
buradaki durumda doru deildir. Buna gre, ilgilenilmekte olan iki
frekans vardr ve bunlar da maksimum empedans genlii olan frekans ve
rezonans frekansdr. yi tasarlanm herhangi bir kademede bu deerler
birbirine ok yakndr fakat u anda bu konular ayrntl olarak incelemek
yoluyla, daha sonra empedans uyumu konusunu incelerken
kullanabileceimiz baz sonular elde edeceiz.
Empedans fonksiyonu aada verildii gibidir:
Dorudan kalkuls ve cebir yoluyla, |Z| = Zm koullarndaki frekansn

seri devreler iin beklenen temel rezonans frekans olduunu bulabiliriz.
Q0
0 L olarak tanmlayalm. Bu deer, sarmn frekansndaki

0
rc
kalite faktrdr. Buna gre:
Normalletirilmi yar g bant genilii aada verilmitir:
Z = Rr deerinin gerek say olduu koullar salayan frekans, Z

deerinin pay ve paydas iin sanal saylarn gerek saylara orannn
eitlenmesi yoluyla bulunmutur.
57
Anten Yapm
Bu sonulardan yola karak, sarmn kalite faktrnn hem

kademenin maksimum ktsn hem de kademenin bant genilii
zerindeki etkisini grebiliriz. Sramn Q deeri ayn zamanda devrenin
yksz Q deeridir.
imdi, izleyen kademenin snrl bir diren deeri, Ri tadn
varsayalm. Efektif olarak, bu diren eleman C ile paraleldir ve bunlarn
ikisi bir kaypl kapasitr olarak ele alnabilir. Buradaki gibi paralel bir
model iin kalite faktr, sseptans bl iletkenlik deerine eittir.
Bu durumda devrenin efektif Q deeri indirgenmi durumdadr ve

yaklak deeri aadaki gibi verilmektedir:
Bu deer, rezonans devresinin ykl Q faktr olarak da

adlandrlmaktadr. Kayplar bant geniliini artrr, BW = 1/Qe.
rnek 3.1 Q Sarmnn ve Yklemenin Etkileri
Bu rnek iin kolay rakamlar seilmitir. Sarg direnci 1, L = 20 H,
C = 0.05 F ve 0 = 1 Mrad/s'dir. Bu da Q0 = 20 sonucunu vermektedir ve
Rr = 400'dur. MATLAB fonksiyonunda, bu deerler ele alnacak ve
asal frekans vektr ve yk diren eleman dikkate alnarak ve g
vektr, maksimum empedans genlii ve anormalletirilmi yar g bant
genilii hesaplanacaktr. Kullanlan frekans aral 1 krad/s'dir.
Normalletirilmi g erileri ekil 3.2'de gsterilmitir. 0'n yksek
tarafndaki yar g frekansnn dk taraftakinden ok daha yksek
olduuna dikkat edin. Bunun nedeni, devrenin davrannn, frekans
oranna bal olmasna ramen, bir dorusal frekans lei kullanlarak
ortaya kmasdr.
58
Anten Yapm
ekil 3.2: rnek 3.1 iin g izimleri. G, uygulanan yk kondktansdr.
Aada verilen deerler, program tarafndan hazrlanmtr. Her bir

durumda bant geniliini normalize etmek amacyla yar g frekans
deerleri kullanlmsa, bu durumda frekans tepkilerinin yukarya doru
kaymas nedeniyle, elde edilen sonular tablodaki sonulardan biraz kk
olacaktr.
Tablo 3.1: rnek 3.1 ve ekil 3.2'de deiik ykler iin hesaplanm maksimum empedans ve bant
genilii deerleri.
zerinde konuulan RLC devresi, elektromanyetik rezonatrn zel

bir tipidir. Bobin kalite derecesinin ayn zamanda devrenin bant geniliini
de nceden belirledii ortaya kmtr. 1940'l yllarda, dier tip
rezonatrler, ksa devreli iletim hatt kesitleri ve dalga klavuzu boluklar
ortaya kt. Btn bu rezonatrlerde, enerji elektrik alanlarda ve manyetik
alanlarda depolanmtr ve bunlar arasnda titreim yapmaktadr. Rezonans
durumunda, g kayna rezonatrn kayplarn beslemektedir ve
depolanan enerji miktar sabittir. Bu cihazlarn kolayca ortaya
konulabilecek bir birletirilmi eleman tanm olmadndan, bu adan
btn durumlar kapsamna alan daha genel bir Q tanm kullanlmaya
59
Anten Yapm
balanmtr. Telmann El Kitabndan [Frederick

Handbook,] yaplan alntya gre:
Q =2
Terman, Radio Engineers'
Depolanan enerji
Salnm bana kaybedilen enerji
(3.13)
Radyo Mhendisi El Kitabnda yaplan deerlendirmede, bu denklem,

denklemin birletirilmi elemanl rezonatrlerde olduu gibi, bant
geniliini nceden belirlemek amacyla gelitirildiini ima etmektedir.
"Salnm bana kaybedilen g", ortalama g arp periyod ve T = 1/f
olduundan, Q'nun tanm yaygn olarak aadaki ekilde yazlmaktadr:
Q=
Depolanan enerji
Pavarage
(3.14)
Bu deer yine yksz Q deeridir.

L. J. Chu'nun 1948 ylnda baslm ve kk antenler iin eriilebilir
minimum Q deeri iin bir ifadenin de bulunduu Chu tarafndan kaleme
alnan bir makalesinin [L.J. Chu, "Physical Limitations of Omni-Directional Antennas,"]
olmas, 1940'l yllar boyunca kk antenlerde Q deeri zerine
tartmalarn srdn dndrmektedir. Rezonatrler ve antenler
arasndaki fark, iyi bir rezonatrde Q deerinin yksk olmasna ramen
yi bir antende Q deerinin dk olmasdr. Bu durum, anteni harmonik
dalgalar filtrelemek amacyla kullanmadmz durumda geerlidir. Chu,
rasgele akm dalml dipoln alanlarn kresel dalga terimleriyle ifade
etti ve her bir dalga modu iin edeer bir devre gelitirdi. Antenin kendi
bana bir rezonatr olmamas fakat ters tipte bir depolanm enerjinin
edeer miktarna sahip olan bir harici elemanla ayarlanmas
gerektiinden, her bir mod iin, (3.14)'n iki kat olan bir Q ifadesi
vermektedir [eq. (12)]. kendi gelitirdii (12) ifadeyi btn anten yapsna
uygulamakta ve dahili olarak rezonant olduu ve iletkenlik asndan
kaypsz olduu varsaymn ortaya koymaktadr.
Q = 2
Depolanan ortalama elektrik enerjisi

Ima yoluyla yaylan g
(3.15)
Daha sonra Chu, bir kk anten iin minimum Q deerinin ancak

TM1 veya TM2 modlarnn veya her iki modun da uyarlm olmas
durumunda ortaya ktn ancak bunun sz konusu deer iin ak bir
ifade salamadn belirtmektedir. Ancak, dier aratrmaclar, rnein,
Hensen [R.C. Hensen, "Fundamental Limitations in Antenna,"] bunu
gerekletirmektedir. r yarapl bir krenin iine yerletirilmi ve
dorusal polarlm bir anten iin Chu Q deeri aadaki gibidir:
60
Anten Yapm
Q zerindeki bu snr deer (alt snr) yllar boyunca birka kez

incelenmitir ve bu konuda son ileri srlen ifade [Wen Geyi, "Physical
Limitations of Antenna,"] de ok farkl deildir.
Q ayn zamanda anten giri empedans terimleriyle de ifade edilebilir.

Chu, seri rezonans deerinin altndaki antenler iin bir ifade gelitirmi ve
dierleri de seri rezonans sistemleriyle alabilmek amacyla bu ifadeyi
genelletirmilerdir [Wen Geyi, "A Method for Evaluation of Small Antenna Q," eq.
(17)].
Halen yksz Q zerine konutuumuzu ve bunu yar g bant

geniliiyle ilikilendirdiimizi hatrlayn.
Q, farkl anten tiplerinin karlatrlmas asndan nemli bir deerdir
ve yar g bant genilii uygulamalar asndan nem tamaktadr. Bu
noktaya kadar verilen ifadelerle ilgili sorun bulunmaktadr. Birincisi,
giri direncinin deiik frekans deerlerinde sabit olmamasdr. kincisi,
baz kk antenlerin (ayn zamanda antirezonans olarak da adlandrlan)
paralel rezonans yaknnda almasdr. ncs, transmiterlerin yar
g frekansna karlk gelen SWR noktasndaki tam g durumu
karsnda genellikle dayanksz olmalardr. Ayn konulara [A.D. Yaghjian and
S.R. Best, "Impedance, Bandwith, and Q of Antennas,"] ilgili kaynakta deinilmitir.
Antenin bir d reaktrle istenen anma frekans 0 deerinde seri
rezonans durumuna gelmesinin saland bir sistem nerilmi ekil 3.3'te
ve gsterilmitir. letim hattnn bulunmasnn amac, ykl uta, yani
akortlu sistem beslemede bir yansma katsaysnn tanmlanmasdr.
Konunun uzmanlar, belirlenen bir SWR'n ayn zamanda yansma
katsaysnn bykln de belirledii gereini gz nnde
bulundurarak ve Q > 4 ve boyutla ilgili dier birka varsaym yaparak,
belirlenen SWR deerlerinin karland noktalar arasndaki dengeli ksmi
bant genilii iin bir ifade tretmilerdir.
61
Anten Yapm
ekil 3.3: Dengeli ksmi bant genilii tanm iin kurulan sistem.
Anten giri empedansn ZA olarak adlandrlrsa ve R0(0) = RA(0)

ilikisi aklda tutulursa:
Bu ifade, ayn zamanda, kaynan empedansnn hipotetik iletim

hattnn dalga empedansna eit olmas durumunda g ykselticideki bant
geniliini de vermektedir.
[A.D. Yaghjian and S.R. Best, "Impedance, Bandwith, and Q of Antennas,"] Yaghjian ve
Best, Q tanmn (3.14)'te verildii ekilde fakat seri reaktanstaki enerji
hesaplamalarn da dikkate alarak yapmaktadrlar. Elde edilen sonu
aada verilmitir:
Yazarlar, Q > 4 koulunun salanmas durumunda (3.19 - 3.21)

denklemlerinin btn frekans aralklar iin geerli olduunu ileri
srmektedirler. (3.21) denklemi (3.14) denklemi baz alnarak
gelitirildiinden, sonu olarak yksz Q deerini vermekte ve 1/Q da
antenin ve bir rezonatr olarak reaktrn yksz yar g bant genilii
deerlerini vermektedir. Dengelenmi bir kaynak ve iletim hatt iin, yar
yk durumunda yk iin SWR = 5.828 ilikisi bulunmaktadr.
62
Anten Yapm
rnek 3.2 Birletirilmi Elemanl Rezonatrn SWR Bant Genilii

rnek 3.1'de verilen birletirilmi elemanl rezonatr ele alalm.
Ancak, bu kez bu sistemi bir anten iin bir edeer devre olarak ele alalm.
Bu durumda yine 20 H ile seri balanm 1- diren olduunu ve bu
iftin 0.05 F sistemle ntl olarak balanmtr. Balang olarak
SWR = 5.828 koulunun karlanmasn istediimizi varsayalm. (3.1920)'deki trevler iin analitik ifadelerin bulunmas mmkndr fakat
empedans verilerinin yalnzca eriilebilir rakamlar olarak ele alnmas
durumunda bir nmerik hesaplama sreciyle bu deerler elde edilecektir.
Treve nmerik ilemlerle yaklaabilmek amacyla, nominal alma
frekansnn her iki tarafndan kk aralklarla rneklemeler yamamz
gereklidir. u andaki durumda 0 = 1 denklii bulunduundan, 0.01
frekans aral normal grlmektedir. Birinci olarak, 0.99, 1 ve 1.01
Mrad/s deerlerinde anten empedans verilerini retelim. Elde edilecek
sonular aadaki gibidir:
ZA
0.99
351.34 + j121.04
1
400 - j20
1.01
338.49 - j154.53
0 deerinde, RA = 400, XA = 20'dir. Buna gre, seri rezonatr bir
indktrdr ve reaktans XS = 20/0'dr. Yaklak trev deerlerini
hesaplamak iin, verilerin st ve alt giri deerleri kullanlm olduundan
bunlar 0 deeri evresinde merkezilemi durumdadr: d = 0.02, dRA =
12.844, dXA = 275.57, dXS = 0.4, dZ0 = dRA + j(dXA + dXS) = 12.844
j275.14. diren elemannn sabit olmasna ramen bu elemann
terminaller zerindeki etkisinin sabit olmadna dikkat edin. Farkllk,
sistem reaktans iin yaklak %5 civarndadr. |dZ0| = 275.47.|dZ0|/d =
13,774. Denklem (3.19) kullanlarak, BW = 800b/13,774 bulunur. SWR =
5.828 iin, b = 2 olduundan, BW = 0.116'dr. Rezonatr, bu durumda
dengelenmi kaynak empedans olan 400- ykle nt olarak
balandnda, bu rnek nceki rnekle yakndan uyuan sonular
durumuna gelmektedir.
SRW deerinin limitinin yaygn bir spesifikasyon olan 2 olmasn
istediimizi varsayalm. SWR = 2 iin, b = 1/2, BW = 0.041'dir. Bu
deerler, %12'den %4 bant geniliine kadar geerlidir.
63
Anten Yapm
rnek 3.3 Paralel-Ayarl Devre SWR Bant Genilii

ekil 2.3'te verilen bir sonraki ereve anteni ele alalm. Bu tip
antende reaktansn dirence oran son rnekte olduundan daha yksektir
fakat diren frekansa gl ekilde baml bir fonksiyondur. Bu durumda
trevlerin nasl ortaya kmasn beklersiniz?
Balangta, Cloop gz nne alnmadnda, antenin Q deerinin bir
indktr olarak ortaya kt grlmtr. 30 MHz frekansta, 0 = 60 =
188.5 Mrad/s, Q = 0L/(Rrad + Rloss) = 533.25/2.10058 = 253.86 deerleri
vardr; buna gre dengelenmi yar g bant genilii yaklak 2/Q =
0.0078783'tr. Daha sonra paralel akortlu anten zerine allmtr.
Devrenin seri balanan blmnn 30 MHz frekanstaki admitans deeri Y
= 7.387 j1875S eklinde verilmitir. ntn C deerinin, 1875/188.5 =
9.9485 pF olmaldr. Eklenen kapasitans, Ctune = 9.9485 Cloop = 5.859
pF'tir. Akortlu giri direnci 1/real{Y} = 106/7.387 = 135.37 k'dur. 0
deerindeki devre diren ve reaktans deerleri bilindiinden, bu deerlerin
frekans deiim davranlarna gre leklendirilmesi yoluyla dier
frekanslarda da bu deerler bulunabilir.
Aslnda,
endktans
deerleri
de
elde
olduundan,
X
leklendirmesinin yaplmasna gerek yoktur fakat btn hesaplamalarn
tamamlanmas amacyla bu da yaplmtr. Kararl bir sonu elde
edilebilmesi iin kk frekans farkllklarnn birbiri ardndan
denenmesinin gerekli olduu grlmtr. Bunu bir MATLAB vektr
olarak yazm = 0*[1 d, 1, 1 + d] eklindedir. d = 1e 5 ve d = 1e
6 iin drt noktada ayn bant genilii deerleri elde edilmitir. d = 1e 6
iin dZ0 = 0.3868 j137.47, |dZ0| = 137.47 olduundan direnteki
deiiklik gerek bir farkllk yaratmamtr. Yar g dengelenmi bant
genilii 0.007878 olarak bulunmutur. Kontroln salanmas amacyla,
normalize gnderilen g hesaplamalar, 10-Hz aralklar kullanlarak, 29.7
- 30.3 MHz frekanslar arasnda gerekletirilmitir. Yar g bant genilii
0.007878 olarak bulunmutur.
Bu durumdan yola karak ortaya srlebilecek ana sonu, antenin ve
akort elemannn farkllatrlmasnn, sistem elemanlarndan birinin
reaktansnn kullanlmasnda olduu gibi, depolanm enerjinin etkilerini
dengeledii eklindedir. evrim direncinin frekans deiiklii zerindeki
64
Anten Yapm
etkisinin sonular zerine etki edecek kadar gl olmad da

grlmtr.
3.2 Empedansn Dengelenmesi ve Sistem Verimlilii

Kk antenlerin u empedans genel olarak sistemin geri kalan
blm iin gerekenden farkldr. Aslnda, temel biimleriyle birok
elektronik altsistem iin, dorudan birlikte almalarn salayacak doru
giri ve k empedans deerleri yoktur. Buna gre, hemen hemen btn
altsistemler ya sistem standardn salayabilecek bir I/O empedansna
sahip olacak ekilde tasarlanmtr ya da bu sistemlerin empedans uyumu
salayan farkl devrelerle bir ara yzey oluturmasnn salanmas
gereklidir. Empedans uyumu, konuyla ilgili kaynaklarda geni yer verilen
nemli bir konudur ve hem teorik adan hem de uygulama asndan
filtreler konusuyla yakndan ilintilidir. Bu alan uygun olarak drt ekilde
blnebilir: geni bant tasarmna kar dar bant tasarm, dank
elemanlar (iletim hatt blm) tasarmna kar birletirilmi eleman (LC)
dizayn. Krauss [H.L. Krauss, vd..., Solid-State Radio Engineering,], LC dar bant
yntemlerini kapsaml olarak sunmaktadr. Matthaei, Young ve Jonesun
kaleme ald mikrodalga filtreleri ve empedans karlatrma zerine
yazd kaynak [Matthaei, G.L., L. Young, and E.M.T. Jones, Microwave Filters, Impedance
Matching Networks, and Coupling Structures,], drt kategorinin tm iin klasik bir
elkitab gibidir. Pozarn Mikrodalga Mhendislii kitab[Pozar, D.M.,
Microwave Engineering], iletim hatt zmlerini vurgulayan modern
aratrmalar iermektedir. Mirronun RF Design Dergisinde kan, LC ve
ksa iletim hatt zm arasnda deerlendirmeler yapan makaleleri de
gzden karlmamaldr. Chenin aktif-pasif filtreler zerine kitab [Chen,
Wai-Kai, Passive and Active Filters: Theory and Imlementation], geni bant LC teorisi
zerine vurgu yapan klasik bir metindir; Carlin ve Civallerinin [Carlin, H.J.,
and P.P. Civalleri, Wideband Circuit Design, ], geni bant iletim hatt a teorisi
zerine vurgu yapan kitab nemlidir. zleyen alt blmlerde, okuyucuya
yalnzca konunun ierii zerine baz ipular ve baz yararl yntemler ve
rnekler veren balangcna deinilecektir.
Genel olarak, bir empedans dengeleme ann amac, maksimum g
transferini salamak zere kaynan bir ykle arayzey oluturmasnn
salanmas veya ykn, kaynan maksimum g gelitirmesine imkan
salayacak ekilde kaynaa balanmasdr. Bunlar ayn veya edeer
eyler deildir. rnein, bir BJT'nin temel dk frekans k empedans
ok yksektir ve bu sistem bir akm kayna olarak modellenebilir. Bu
sistemin k empedansn bir yksek empedansl ykl dengelemeniz
durumunda, tamamen izin verilen gerilim dalgalanmas sonucunda
65
Anten Yapm
yalnzca kk bir akm dalgalanmas ortaya kacak ve bunun sonucunda

kayda deer bir g ortaya kmayacaktr. BJT sisteminde maksimum g
gelitirmek iin gerek duyulan ey, anma geriliminde anma akmn veya
buna yakn bir deeri salayan bir yktr. Dier yandan, antenden alcya
maksimum sinyal gcnn salanabilmesi iin Maksimum G Transferi
Teorisi uygulanr ve buna gre anten empedansnn nominal sistem
empedansna dntrlmesi gereklidir ve ABD'de bu deer genellikle
50'dur. Uygulamada, g ykselteci zerindeki yk sorunu, sistem
dzeyindeki empedans, amfinin k kademesindeki dzeye getirmesi
beklenen, ykseltici tasarm konusunda alan mhendisler tarafndan ele
alnmaktadr. Btn uygulamalarda, anten konusuyla ilgilenen mhendisin
grevi, antenin bir transmiteri yklemek iin mi yoksa bir alcy tahrik
etmek iin mi kullanld konusundan bamsz olarak, antenin
empedansnn sistem dzeyinde bir deere dntrlmesidir. Her eyin
alabilecei aralkta, sistem dzeyinde bir empedans deerinin elde
edilmesi yaklam birbiriyle deitirilebilirlik asndan uygundur fakat
genellikle, tam olarak entegrasyonu salanm sistemlerde, ihtiya
duyulabilecek olandan daha ok sayda parann ortaya kmasn
gerektirir.
3.2.1 Dar Bantlarn Dengelenmesi
"Dar bant" gerekte "tek frekans" anlamna gelmektedir ve dizayn
frekansnn yaknndaki kk bir frekans aralnda yeterince iyi alan
tek bir frekans gz nnde bulundurularak gerekletirilen bir tasarmdr.
Anma frekansnda dengeleme mkemmeldir ve bu deerden
uzaklaldka kalitesi der. Dengeleme ann tek bir frekansta aada
belirtilen iki ilevi yerine getirmesi gereklidir: yk reaktansn ortadan
kaldrmal ve diren seviyesini sistem deerine kaydrmaldr. Bu iki
ilevin gereklemesi iin iki parametreye ihtiya duyulmaktadr. rnek
2.1'de verilen eyrek dalga hattnn tek ey -diren seviyesinin
deitirilmesi- gerekletirmesi beklenmektedir ve yalnzca bir deikeni
vardr: dalga empedans. Bu durum, hem hat uzunluunu hem de dalga
empedansn deiken olarak ele almanz durumunda yalnzca iletim
hattnn bir kesitiyle empedans dengeleme yapabileceiniz dncesine
iaret etmektedir. Bu dorudur fakat zorunlu olarak en youn tasarmn
ortaya
kmasn
salamadndan
ancak
seyrek
olarak
gerekletirilmektedir. Yaklak 1GHz'in altndaki frekanslar iin en basit
zm, ekil 3.4'te gsterilen LC L kesitidir.
66
Anten Yapm
ekil 3.4: L-kesitli dengeleme sisteminin kurulmas.
Biri seri, dieri paralel balanm kompleks deerli iki empedans

grlmektedir. Dengeleme devresi, seri empedansla seri balanm bir seri
reaktans, Xm, ve paralel empedanslarla nt balanm bir sseptanstan,
Bm, olumaktadr. X ve B'nin bileik deerleri, R1'in R2'ye dnmesini
salayacak ekilde olmaldr. ekil 3.1'deki akordlu devreye bakn. Kk
bobindeki kayp direncin devreyle paralel bal olan yksek deerli gerek
dirence dntn grdk. Bir tasarm ilemi srasnda bu analiz
denklemlerini kullanabiliriz. Sonlandrma direnci deerleri verildiinde,
edeer akortlu devre iin Qr deeri aadaki gibi olmaldr:
B ve X deerlerinin iaretleri ayn olmaldr. X > 0 durumunun

seilmesi halinde, net seri reaktans indktiftir ve bu durumda B > 0
durumu vardr ve net nt sseptansnn kapasitif olmas gereklidir. Dier
dizayn denklemleri aada verilmitir:
Daha sonra ne yaplaca, problemin zel durumuna baldr.

rnek 3.4 L-Kesitinin Dengelenmesi
Rakamlarn basit rakamlar olmasn salamak amacyla, 20 H ile seri
balanm 5 yk olduunu ve bunu = 1 Mrad/s'de 50 ile
dengelemeyi istediimizi varsayalm. Denklem (3.24)'ten, Qr = 3 olarak
bulunacaktr. QrR1 = 15 olduundan, X > 0, X = 15 durumu
seilmitir. Bu durumda, Xm = X X1 = 5. X > 0, B > 0, B = Bm = 3/50
= 0.06 S bulunur. Her iki dengeleme eleman kapasitrdr. Cseries =
1/(Xm) = 0.2 F, Cshunt = Bm/ = 0.06 F. Seri balanm R-L yknn
ykl Q deeri 2'dir ve bu nedenle dengelenen bant geniliinin 0.5
67
Anten Yapm
olmas gereklidir. Ykn ve dengeleme devresinin dengelenen bant

genilii 0.545 olarak ortaya kar. Bu durum genellikle ortaya kar ve
hemen her zaman dengeleme devresinin Q deerinin en yksek Q
sonlandrmasndan daha dk olduu kk antenlerde ortaya kar.
3.2.2 Geni Bantlarn Dengelenmesi
nceki blmde, dizayn frekansnda gerekletirilen dengeleme
mkemmeldi. Daha byk frekans genilikleri iinde bir noktada olduka
iyi dengeleme salanabilmesi de mmkndr. "geni bantlarn
dengelenmesi" ile kastedilen de budur. Direnli sonlandrmalarda devre
elamanlarnn tasarm iin analitik prosedrler mevcuttur. Ykn
kompleks olmas durumunda, saysal bir ilemin uygulanmas gereklidir.
Optimizasyon da yaygn olarak kaynaklarn bulunabildii dier bir
alandr. Mironun buraya alnan rnei de ieren, Small Antenna Design
kitabyla verilmekte olan CD-ROM, yerleik arama fonksiyonu
fminsearch.m'i kullanan MATLAB program altnda altrlabilecek bir
dizi program iermektedir. Fonksiyon, maliyet fonksiyonunun yerel
minimum
noktas
ile
toplam
minimum
arasndaki
fark
belirtemeyeceinden, balang koullarnn seimi elde edilecek sonular
byk lde etkilemektedir. Ynetici program, balang koullar
konusunda eitim sonucu elde edilen veya rasgele bir varsaym yapmanza
izin verir ve daha sonra balang koullarndaki elemanlarn kademeli
olarak artrlan katlarnn her bir geite optimizasyon cihazna verildii
bir dng iinde kademeli olarak ilerler. Optimizasyon sonucu elde edilen
sonular bir dizilim iinde kaydedilir ve dngnn almas
tamamlandnda ynetici program en iyi sonucu ve ilgili elemanlarn bu
durumdaki deerlerini bulur. Kullanmla ilgili ayrntlar, CD-ROM'un
ice.m ve emathc.m dosyalarnda bulunmaktadr.
rnek 3.5 Seri Olarak Ayarlanm Devrelerin Dengelenmesi
Yeniden rnek 2.3'teki ereve antene dnersek, bunun dengelenmi
ksmi bant geniliinin yaklak 0.008 veya 0.008 30 MHz = 240 kHz
olduunu bilmekteyiz. rnek 3.3'ten yola karak, paralel rezonans
srasnda sistemin 135 k zerinde bir diren verdiini ancak seri
rezonans durumunda salayaca direncin yaklak 0.06 olduunu
bilmekteyiz. 50/6.06 << 135k/50 ilikisi nedeniyle devrenin nce seri
olarak akordunun yaplp daha sonra 50 deerinde dengelenmesi daha
anlaml grlmektedir. Seri akort yaplmas temel olarak, paralel akortta
olduu gibi ayn kapasitans (5.859 pF) gerektirmektedir. L kesiti
dengeleme hesaplar, seri olarak L = 86.55 nH ve nt olarak C = 285.78
68
Anten Yapm
pF deerlerini vermektedir. Bu da 30 MHz deerinde mkemmel bir

dengeleme salamakta ve 234 kHz yar g bant genilii vermektedir.
300-kHz bant geniliinin 29.85'ten 30.15 Mhz'e optimize edilmesi
iin aba gsterilmesine karar verilmitir. Belirlenen frekans aralndaki
minimum kazan deerini maksimuma karmak amacyla, optimizasyon
cihaz elemanlarn deerlerini deitirebilecek ekilde belirlenmitir. Her
zaman iin, problemin bilinmeyenlerinden daha ok sayda dengeleme
frekans vardr. Dengeleme frekanslarnn saysnn bilinmeyenlerin
saysna eit veya bu saydan kk olmas durumunda, sizin belirlemi
olduunuz frekanslar arasnda son derece kt davran gsteren
"mkemmel" zmleri bulma riskiniz vardr. Toplam 31 iin 10-kHz
kademeler kullandm. Dengeleme devresinin bir dk frekansl merdiven
eklinde olmas gereklidir - yani, L alternatif serileri ve C nt elemanlar.
2 elemandan 6 elemana kadar merdivenler denenmitir. Birletirilmi
elemanl veya dank elemanl ebekelerle ok sayda lokal minimum
deeri elde edildiinden, sonular balang deerlerine gl bir biimde
baldr. Balang koullar kmesini kademelendirmek iin
optimizasyon cihaznn evresinde bir hakla kullanlmaktadr ve bu durum
global bir minimum deer bulunma ansn artrmakta ancak bunu garanti
etmemektedir. 5 elemanl bir merdiven iki elemanl bir sistemin sz
konusu olduu durumda 0.15 dB iyileme salarken, bu durumun ek
eleman iin de bir garanti salamak iin yeterli olmad
dnldnden, yalnzca iki elemanl bir sonu verilmektedir. Bu, C =
149.8 pF ve L = 127.4 nH deerlerini tayan bir dier L kesitidir. Yar g
bant genilii 329.5 kHz'dir. Frekans tepkileri ekil 3.5'te gsterilmektedir
ve her iki dizayn iin kullanlan izim de ekil 3.6'da verilmektedir.
69
Anten Yapm
ekil 3.5: Frekansn ebeke kazancna kar dengelenmesi. (a) Tek frekansl L kesiti dizayn. (b)
Optimize edilmi L-kesiti dizayn.
ekil 3.6: Dengeleme devresinin izimi. Cs = 5.8588 pF. Tek frekansl L kesiti iin, C1 = 286 pF, L1
= 86.55 nH. Optimize edilmi L kesiti iin, C1 = 149.8 pF, L1 = 127.4 nH.
3.2.3 Sistem Verimlilii

Dipol ve ereve anten rnekleri olan 2.2 ve 2.3'te grdmz gibi,
tek bana antenin verimlilii, sistem verimliliinin en nemli parametresi
deildir. Sistem denildiinde kastedilen, hem anten hem de antenin
vericiyle veya alcyla bir arayzey oluturabilmesi iin gerekli empedans
uyumu adr. rnek 2.2'de verilen dipol iin reaktans 1307'dur. Q
deeri yaklak 200 olan bir rezonans sarmnn kayp diren deeri
1307/200 = 6.535 olacaktr. Direnler seri olarak balanm olduundan,
sistem verimlilii aadaki ekilde
70
Anten Yapm
veya %21 olacaktr.

Sarm ereveyle dorudan seri balandndan, rnek 5'te verilen Lkesitli dengelenmi evrim dizaynlar basite ayn ekilde gsterilebilir.
Aradaki fark, deeri 6.057 olan net evrim direncinin, Rext, gerek
erevenin dahili Rint ve Rloss deerleriyle ayn ekilde oranlanmas
gereidir. Toplam dahili direnci Rint ve bunun harici edeerlerini Rrad ve
Rradx olarak adlandralm. Bu durumda aadaki iliki geerlidir:
Bu durumda, sarg direnlerini ve iki dengeleme dizayn iin direnleri

ve verimlilikleri hesaplayabiliriz. Tek frekansl dizayn iin: Rcoil = 0L/Q
= 188.5M 0.08655/200 = 0.0816. Verimlilik, 5.546/(6,057 + 0,0816)
= 0.903 veya %90.3. Optimizasyonu yaplm L kesiti iin, Rcoil = 188.5M
0.1247/200 = 0.12. Bu durumda, verimlilik 5.546/(6.057 + 0.12) =
0.898 veya %89.8'dir. 30 MHz'de alan optimizasyonu yaplm L
kesitindeki eklenen kazan yaklak 0.8 olduundan bu anlatlanlar
ilikinin tamamn oluturmamaktadr. Bu durum, anma frekans
yaknndaki sistem verimliliini yaklak %70'e drmektedir. Artrlan
bant geniliinin maliyeti, anma frekans yaknnda daha dk g olarak
ortaya kmaktadr.
Dengelemesinin bu kadar verimsiz olmasna ramen evrede neden bu
kadar ok ksa dipol anteninin grlmekte olduu dnlebilir. Veya,
1.Blm'n nda, kt bir durumu rnek olarak kullandm
sylenebilir. Bu blmn son ksmnda, dipol antenlerin gelitirilmesini
ynelik baz kolay yntemler nerilecektir ve bunlar tek kutuplu anten ve
ereve antendir. Okuyucu, dipol antenlerin olduka iyi dzeyde sinyal
yakalamasna fakat grm olduu kam antenlerin hem ksa hem de
akortsuz olmasna ve olabileceklerle karlatrldnda olduka kt bir
performans sergilemesine ramen bu antenlerden kukulanmakta hakldr.
3.3 Sinyal Alma

imdiye kadar, yalnzca iletim amacyla kullanlan antenlerden sz
edilmitir. Antenler alc olarak nasl almaktadr? ki basit gerekten
yola karak birok ey renebiliriz.
1. Faraday kanunu: 19. yzyln balarnda, Michel Faraday, zamana gre
deien bir manyetik alann bir tel erevede bir gerilim yarattn
deneysel olarak belirlemitir. erevenin elektriksel olarak kk
olmas durumunda elde edilen gerilim, ereve alanna dik manyetik
71
Anten Yapm
kuvvet alan trevinin ereve alanyla arpmna eittir. Fazr

notasyonuyla bu iliki aadaki ekilde gsterilmektedir:
Bu denklemde, "n" indisi, "normal" (dikey anlamnda), "t" indisi

tanjant anlamnda kullanlmaktadr. Bu ilem bizlere bir kk
evrimin edeer devresindeki ak devre gerilim kaynan
vermektedir. Bu ayn zamanda, dalgann E alannn ve dalga hz
vektrlerinin evrim dzleminde olmas durumunda maksimum
gerilimin ortaya kacan belirtmektedir.
2. ki anten, bir iki kapl a oluturmaktadr. Buna gre, bunlar herhangi
bir genel iki kapl edeer devre olarak temsil edilebilir. ekil 3.7,
edeer bir T an gstermektedir. zleyen gelimelerde, btn sinyal
deerleri rms cinsindendir; buna gre, gc belirten ifadelerde
gereksiz 2 faktrleri bulunmamaktadr.
ekil 3.7: Edeer T a olarak iki anten.
Genel olarak, alc antenler birbirinin edeeri olan iki parametre olan
etkin ykseklik, he veya etkin alan, Ae kullanlarak belirlenmektedir.
Bunlar, antenin bir transduser olarak nasl alt konusundaki farkl
ekildeki gz nnde canlandrmalarla birlikte gitmektedir. Birinci
yolda, anten E alann yakalayan ve bunu gerilime dntren uzun bir
tel olarak gzde canlandrlabilir. Etkin ykseklik, bir ak devre
gerilimi salamak amacyla E ile arplan bir saydr. kinci yolda ise,
anten gemekte olan dalgadaki enerjiyi yakalayan ve bunu bir alc
zerinde enerjiye dntren bir tarama cihaz olarak gzde
canlandrlmaktadr. Etkin alan, yk zerinde bir g yaratmak zere
gemekte olan dalgadaki g younluunun arplmas gereken
72
Anten Yapm
saydr. Her iki durumda da parametreler en iyi alma koullar gz

nnde bulundurularak tanmlanmtr. Dalga, maksimum anten
gerilimini salayacak ekilde ynlendirilmi ve polarize edilmitir ve
alc yk de antenin empedansna karlk gelecek ekilde
dengelenmitir. likiler aadaki ekilde sembolletirilmektedir:
3.3.1 Efektif Ykseklik

ekil 3.7'de, 1.Anten'i rasgele bir anten, 2.Anteni bir kk evrim
olarak ele alalm. 1.Anten'in dorusal olarak polarize edilmi olduunu ve
iki antenin de maksimum etki salayacak ekilde balandn varsayalm.
Ek olarak, yalnzca uzak alan durumuyla ilgilendiimizi ve |Zm| << |Z1|,|Z2|
varsaymn ileri srebileceimizi kabul edelim. ki durumu gz nnde
bulunduralm:
rnek olay 1: 1.Anten bir verici antendir ve besleme akm I1 ve evrim
Voc = V2 deerini tayan bir ak devredir. Bu durumda, Voc = ZmI1
ilikisi vardr. 2.Anten bir evrim oluturduundan, bu durumda Voc =
jAEinc ilikisinin geerli olduunu da bilmekteyiz. Gelen elektik
alannn genlii, 1.Anten'den yaylan radyasyon gc tarafndan
belirlenmektedir.
Bu denklemde, Rr1 radyasyon direncini, D1 ise 1.Antenin ynelme

yetenei deerini vermektedir. Bu durumda, aadaki ilikinin geerli
olduunu syleyebiliriz:
rnek olay 2: evrimin I2 akm tarafndan tahrik edilmesi ve 1.Anten'in

bir ak devre oluturmas ve Voc = V1 eitliinin sz konusu olduu
durumu ele alalm. Bu durumda, Voc = ZmI2 ilikisi vardr. Tanm
gerei, Voc = he1|Einc| = he12AI2/(4r) ilikisi vardr. Buna gre:
73
Anten Yapm
|Zm| iin elde edilen bu iki sonu arasnda, alglama parametrelerini

1.Anten'in iletim zellikleriyle ilikilendirebiliriz.
3.3.2 Efektif Alan

Elimizde efektif ykseklik iin bir ifade bulunduundan, kk bir
devre analizi sonucunda efektif alan da bulunabilir. Elimizde, alc
konumuna ayarlanm ve uygun ykte alan rasgele bir kaypsz anten
bulunduunu varsayalm. Yk empedansnn gerek ksm Rr'dir. Yk
akm, I = Voc/(2Rr) olduundan, yk akm PL = I2Rr = Voc2/(4Rr) =
(he2E2)/(4Rr) olarak gsterilmektedir. Fakat, tanm gerei, PL = AeS =
AeE2/ olduuna gre:
Efektif alan dorudan fiziksel boyutlara bal olarak grlmediinden,

ortaya kan sonu ilgin bir sonutur. Elimizdeki lineer olarak polarize
edilmi elektriksel adan kk dipoller ve evrimler iin, D = 1.5'tir.
Buna gre, efektif alan boyuttan bamszdr. Daha byk boyutlu
antenler iin, dalgaboyundaki artla birlikte D deeri de artmakta
olduundan, fiziksel boyutlarla ancak dolayl bir iliki vardr.
3.3.3 Alglama Modeli
Anten 1'in en iyi ynden (m,m) baka bir aya (,) evrildiini
varsayalm. Bu durumda, (3.27) denklemindeki D1 deerinin fp(,)
eklindeki g modeli fonksiyonuyla arplmas gereklidir. Alglama g
modeli fonksiyonu fpr(,)'yi hatrlayalm. Bu durumda, rnek olay 2,
blm 3.3.1'de, ak devre gerilimi f pr ( , ) ile arplmtr. Bu iki
deiiklik, (3.30) denkleminin aadaki ekli almasna yol aar:
Buradaki sonutan yola karak, fpr = fp eitliinin olduuna karar

verebiliriz. Buna gre, alglama modeli iletim modeliyle ayn zellikleri
gstermektedir.
74
Anten Yapm
3.4 Topraklama Etkileri

Serbest alglama alan dncesini bir yana brakalm ve antenlerin
dier nesneler ve malzemelerle ayn mekn iinde bulunduunu
dnmeye balayalm. Son blmde, verici antenin alc antende bir akm
indkleyeceini grmtk. Bu amal bir sinyal transferidir fakat verici
antenden yaylan radyasyon ayn zamanda gemi olduu btn cisimler
zerinde de akmlar indkler ve indklenen btn akmlar yeniden
dalgalarn salnmasna yol aar. Bunun sonucunda, evrendeki btn
nesnelerin dalgalar rettii sonucuna varlabilirmi gibi grlmektedir
fakat ilke olarak bunun doru olmasna ramen, nesneler iletici antenden
uzakl arttka, hem gelen dalgann genlii hem de indklenen akm ve
yeniden yaylan radyasyon giderek daha kk duruma gelir. Yakndaki
byk nesnelerin iki nemli etkisi vardr: Bunlar, akmlarn iletim anteni
zerinde yeniden akm indksiyonu yaratmasna yol aarak toplam
radyasyon modelini ve iletim anteninin empedansn deitirebilir.
Empedans deiikliinin yakn alan etkisi olmasna ramen, toplam
radyasyon modeli zerindeki etki bir uzak alan etkisi olarak ele alnabilir.
Bu blmde, mkemmel iletken durumundaki sonsuz dzlem anteni
zerindeki etkiler kapsaml olarak incelenecektir. Bu incelemenin
yaplmasnn nedeni, bir lde bunun baz pratik durumlara bir yaklam
salayabilmesi ve bir lde de bunun, daha karmak durumlarda ortaya
kma eilimindeki etkileri izlememizi salayabilecek baz analizlerin
yaplmasn salayacak yeterince basit bir problem olmasdr.
3.4.1 maj Teorisi
maj teorisi, bir iletim yzeyinin veya bir dzlemler grubunun edeer
bir ykler sistemiyle deitirilmesi anlamna gelmektedir. Burada yalnzca
bir yzeyle ilgilenilmektedir. Mkemmel bir iletken, tanjant E vektrnn
yzeyinde sfr olmas koullarn glendirdiinden, E alannn dzlemin
yzeyine dikey olmas gereklidir. Dzlemin zerindeki tek bir nokta yk
alannn tanjant bileeniyle etkileen yzeyde yklerin indklenmesine yol
aacaktr. Dzlem, dzlemin altnda ve dzleme stteki ters deerli ykle
eit uzaklkta olan ykl tek bir noktayla deitirilebilir. ki ykl sistemin
toplam alan, dzlemdeki tanjant bileenleri zt ynlerde olduundan ve
byklkleri eit olduundan birbirlerine dik olma koulunu
salayacaklardr. Bu durum, ekil 3.8'de gsterilmektedir. ekil
3.8(b)'deki iki ykl sistem, snr koullarn karlamas ve dzlem
zerindeki alann her iki sistemde de ayn olmas asndan, ekil
75
Anten Yapm
3.8(b)'deki yk ve iletken sistemiyle edeerdir. Ancak, 3.8(a)'da, dzlem

zerinde bir alan yoktur ve bu nemli bir noktadr.
ekil 3.8: Temel grnt teorisinin gsterimi. (a) Mkemmel elektrik iletkeni (PEC) dzlemi
zerindeki bir yk noktas, dzlem zerinde bir negatif yzey yk indklenmesine neden olur.
Elektrik kuvvet izgileri dzleme diktir. (b). Edeer grnt sistemi, dzlemin olduu yerde ayn
normal alan retmek amacyla dzlemi bir negatif ykle deitirir.
Akmlar hareket halindeki yklerdir kukusuz ve bunlarn da

grntleri vardr. Bir akmn, gittii ynde bir "art" yk birikimi
oluturup ardnda da bir "eksi" yk birikimine yol aarak bir pozitif yk
bir telin bir ucundan dier ucuna hareket ettirdiinin farkna vardmzda
grntlerin nasl altn da resimleyebiliriz. Bu birikimlerin ters
iaretli yansmalar dzlemin altnda olacak ve bunlar imaj akmlarn
nereye gittiini gsterecektir. Bu durum, ekil 3.9'da gsterilmitir.
ekil 3.9: Akm elemanlar ve bunlarn grntleri.
76
Anten Yapm
3.4.2 Mkemmel Topraklama Dzlemi zerindeki Dikey Dipol

lk olarak, tam iletken dzlemden a yksekliinde ksa bir dikey dipol
olduunu gz nne alalm. Koordinatlarn dzlem zerinden baladn
ve z ekseninin ve dipol boyunca srdn varsayalm. Ek B'den, dipoln
yaylma alanlarnn orijin noktasna gre bir faz nceliinin olaca
bilinmektedir. ekil 3.9'dan, dipoln simetri dzleminin altnda ve z = a
noktasnda, faz gecikmesi dnda ayn grnty oluturacaktr. (2.27) ve
(B.3-4) denklemlerinden, ' = 0 ve z' = a deerlerinde dzlem zerindeki
toplam alan aadaki gibidir.
Dzlem zerindeki herhangi bir noktada, antene ve anten imajna

mesafe ayn olduundan, iki alan orijinal deerin tam iki katn verecek
ekilde birbirine eklenmektedir. a > 0.05 durumunda, dzlemler
zerindeki noktalar arasnda nemli faz farkllklar olacak ve bu durum da
(3.32)'de verilen kosins teriminde de ifade edildii gibi alan iddetini
azaltacaktr. Bu giriim, radyasyon karakteristiini tek dipoll bir durumda
izlenen deerin zerine karr.
G modeli fonksiyonu aada verildii gibidir:
Burada iki parametreyle ilgilenilmektedir ve bunlar da ynelme

yetenei ve radyasyon direncidir. Bu deerleri elde etmek amacyla,
erileri gsteren fonksiyonun dzlem zerindeki uzay snrlar iinde
integralinin alnmas gereklidir. a < 0.1 deeri iin, kosins terimine bir
yaklam yaplp bu terim aadaki ekilde yazlabilir:
Yar uzay integrali aadaki sonucu verecektir:
77
Anten Yapm
Yaplan yaklam, a = 0.1 koullarndaki tam deeri yaklak %4.3

yksek vermektedir. Gerek integralin nmerik deerlendirmesi
sonucunda yaplan izim ekil 3.10'da verilmektedir.
Blm 2.3.2'de verilen yntemleri
radyasyon direnci aadaki gibidir:
izleyerek
bulabileceimiz
Ak telli ksa dipol iin, = 1/2'dir ve (3.35)'ten elde edildiine gre,

anten dzleme yakn olduunda Fv = 4/3 olduundan, bu koullar altnda:
ekil 3.10: Mkemmel iletken bir toprak dzleminden a yksekliindeki bir dikey kk dipol
iin g modeli integralinin, Fv, ve ynelme yeteneinin, D, izimi.
78
Anten Yapm
Burada elde edilen sonu, serbest uzaydaki ksa dipoller iin Blm
2.3.2'de elde edilen sonucun iki katdr. Fiziksel olarak konuulduunda,
anten ve antenin grnts iki kat bir alan iddeti retir ve bu da yaltlm
bir antenin g younluunun iki kat anlamna gelmektedir. Fakat
radyasyonun yayld uzay krenin yars olduundan, yarm alanda g
younluunun drt katn elde edebilmekteyiz ve bu da radyasyonla
yaylan toplam gcn net olarak iki katn vermektedir. Ayn akmda
gcn iki katna karlmas direncin de iki katna kmas anlamna
gelmektedir.
Ynelme yetenei ayr bir konudur. Toprak zerindeki antenlerinin
reklamlarn yapanlar, bir yar kredeki radyasyonu deerlendirmekte
olmalarna ramen, btn kre zerinde g younluunun ortalamasn
almaktadrlar. Bunun sonucunda da 2 veya 3 dB katn gsteren bir sonucu
otomatik olarak elde etmektedirler. Elde edilen bu sonu, serbest uzaydaki
izotropik yayn kayna referans alnarak salanan kazan olarak
adlandrlmaktadr. Bu tanmn yol at sorun, tanmn ma genilii ve
ma karakteristikleri konusundaki yanl dncelerimizdir. Burada,
ynelme yetenei bir yar uzay zerinde ortalama alnarak tanmlanmtr
ve bu ayn zamanda maksimum g younluunun ifadesinde de
deiikliklere yol amaktadr. Toprak dzlemi zerinde:
eklinde tanmlanmtr ancak bu tanmla yaplacak almalarda terminal

akmn rms cinsinden yaplm olduunun aklda tutulmas gereklidir.
Ksa ve dik bir dipoldeki ynelme yetenei ayn zamanda ekil 3.10'da
verilen ykseklie gre de izilmitir. Anten alannn ve antenin
grntsnn alanlar arasnda daha yksek deerli bozucu giriim (farkl
fazlarda ekleme) ortaya ktndan, bu deer, ykseklie gre
artmaktadr. Toplam nm gcnn daha dk olmasnn nedeni budur
ve diren dmektedir.
3.4.3 PEC Dzlemi zerindeki Yatay Dipol
ekil 3.9'da grlebilecei gibi, x eksenine paralel ve dzlemin a
kadar uzanda olan yatay bir dipol, akma ters ynde bir grnt
79
Anten Yapm
oluturmaktadr. Dikey durumda olduu gibi mantk yrtmemiz ve

(2.33)'te verilen alan ifadesini kullanmamz durumunda dzlemin
zerindeki toplam alan aadaki gibidir:
Dzlem zerindeki btn noktalar antenden ve grntsnden eit

uzaklkta olduundan bunlarn alanlar birbirlerini ortadan kaldrr ve
bunun sonucuna gre dzlem bir l alandr. a /4 dorudan dikey
ykseldiinde ve = 0 olduunda maksimum alan salanmaktadr ve
genlik aada verildii gibidir:
Alanlarn birbirlerini ksmi olarak silmeleri sin(a) terimiyle

gsterilmektedir. a > /d olduunda model bozulur ve bu durumda ok
sayda maksimum nokta vardr. Bu durum da g modeli fonksiyonunun
normalizasyonunu nceden grdmzden daha farkl bir duruma getirir.
rnek 3.6 Yatay Dipol iin Alan izimleri

Elimizde, L = /10, = 1/2 ve I0 = 1A zelliklerini tayan bir dipol
olduunu varsayalm. Bu durumda, r = 1 km ve = /2 koordinatlarndaki
alan genlii aadaki gibidir:
Bu ifade, dipole dikey bir dzlem zerindeki alan iddeti deerlerini

vermektedir.
80
Anten Yapm
ekil 3.11: Bir PEC dzlemi zerindeki deiik ykseklikler iin asal ykseklik deerine kar
izilmi olan yatay dipoln alan iddeti (a dalgaboyu deerlerini gstermektedir).
ekil 3.11'den, yksekliin dalgaboyunun drtte birinden daha az

olduu durumlarda, karlk olarak maksimum alan iddetinin de 18.5'ten
aaya dtn, drtte birinden fazla olduunda 18.85 olduunu fakat
konumun daha dk bir asal ykseklie kayd grlebilir. Ayrca,
ykseklik arttka, daha ok sayda sfr noktas ve maksimum deer
grlmektedir. Matematik terimleriyle dnldnde, bunun nedeni i
kosins [:inner cosine] deerinin bir eyrek periyot iinde deiime
uramasdr; fakat a deeri bydke, d sins fonksiyonundan daha
ok sayda periyot tahrik edilir. Fiziksel adan dnldnde, bunun
nedeni, dipolden ve dipoln imajlarndan kaynaklanan sinyaller arasndaki
faz fark, bunlarn arasndan geen dikey izgi zerinde artmaktadr ve bu
faz farknn orijinden geen dier izgiler zerinde younlamas 180'nin
(ekleme) veya 360'nin (iptal) katlar durumuna gelmektedir.
eyrek dalga altndaki ykseklikler iin indirgenmi maksimum
sinyal, normalizasyon faktrndeki deiiklik nedeniyle, radyasyon
direnci ve ynelme yetenei iin kullanlan ifadeleri daha da karmak
duruma getirmektedir. ntegral eklindeki g denklemi aadaki gibidir:
Radyasyon direnci aada verildii gibidir:
81
Anten Yapm
ki paral olma zellii Fh deikeninde gizli durumda olduundan,

ynelme ifadesi daha basittir.
Radyasyon direncini (L/)2 deerinde normalize ederek ykseklik

etkisini gsteren bir fonksiyon da elde edebiliriz.
ekil 3.12: Bir PEC dzlemi zerinde yatay bir dipol iin ykseklie kar ynelme ve
normalletirilmi radyasyon direncinin izimi.
Dourduu etki asndan, Rnorm, Fh iin btn a aralnda alnan

ikinci integraldir. Fh iin yaplan nmerik deerlendirme, ekil 3.12'de
grlen D ve Rnorm izimlerinin retilmesi amacyla kullanlmtr.
82
Anten Yapm
Radyasyon direncinin, beklendii gibi, sfr ykseklikteki sfr

noktasnda balad grlebilir. Muhtemelen artc bir sonu,
ynelmenin sfr ykseklikte en st noktaya ulamasdr. Bu durum, dk
ykseklik erilerinin byk ykseklik erilerinden daha basit ve daha sert
olduunu grebileceiniz ekil 3.11'deki E alan erilerinde glgelenmi
durumdadr.
Dikey dipol durumu iin normalletirilmi diren tanmnn yatay
olanlar iin de yaplm olmas durumunda bu deer Fv olacaktr. ekil
3.10 ve 3.12'yi karlatrarak, yksekliin artna paralel olarak Fv, D ve
Rnorm deerlerinin de snr deerler evresinde dalgaland ve bu deerlere
eritii grlecektir. Yatay durum sz konusu olduunda dengelenme
daha yavatr fakat durum D 3 ve Fv ve Rnorm 2 olarak
grlmektedir. Baz nmerik rneklerin denenmesi durumunda,
normalletirilmemi radyasyon direncinin serbest uzaydaki dipol iin
geerli olan deere olduka yakn olduu grlecektir.
3.4.4 Topraklanm Kaynaa Bal Antenler
Topraklama yzeyinin mevcut olmas durumunda, antenin havaya
dikilmesi zorunlu deildir. Antenin bir ucuna gerilim uygulayp kablonun
topraklama hatt dzleme balanabilir. ekil 3.13'te grld gibi, bu
durumun grnt teorisi resmi ekil 3.9'da grlenden biraz farkldr.
ekil 3.13: Topraklanm kaynaa bal antenler ve bunlarn grntleri. (a) Tek kutuplu anten.
(b) Yar evrimli anten.
Gsterilen her iki durumda da anten ve grnts orijinal antenin iki

kat yksekliinde yeni bir bileik anten ortaya karmaktadr. Ayrca,
gerek besleme gerilimi bileik antene uygulanan gerilimin yarsdr. lk
olarak, uzunluu L olan bir tek kutuplu anteni ele alalm. Bileik anten, 2L
uzunluunda bir serbest boluk dipol antenidir. Bileik kaynak, 2L
83
Anten Yapm
uzunluuyla ve tel apyla uygun bir empedans grmektedir. Gerek

kaynaktan geen akm I = (2Vg)/Zdipole olduundan, gerek kaynan kar
karya kald empedans Zdipoe/2'dir. Elde edilen bu sonucun yalnzca son
iki blmde sz edilen direnten ibaret olmayp ayn zamanda toplam
empedansla da ilgili olduuna dikkat edin. Elektrik asndan ksa
monopol ve bileik dipol iin 2L uzunluundaki bir dipol iin radyasyon
direncinin L uzunluundaki dipol iin radyasyon direncinin drt katdr
fakat tek kutuplu antenin direnci 2L uzunluundaki antenin direncinin
yars olduundan ortaya kan net sonu, L uzunluundaki bir tek kutuplu
antenin radyasyon direncinin L uzunluundaki bir serbest boluk
dipolnn radyasyon direncinin iki kat olduu eklindedir. Ayn dnce
zerinden gidersek, elektrik asndan kk hw alanl yar evrimli
antenin radyasyon direnci hw alanl serbest boluklu evrimli antenin iki
katdr.
3.4.5 Yapay Topraklama
HF veya daha dk frekansl yaynlar iin kullanlan tek kutuplu
antenler genellikle tellerden yaplma topraklama yzeyleri zerine
yerletirilmektedir. Teller rg eklinde olabilmekte veya tek kutuplu
bazdan yarap dorular boyunca yerletirilmektedir. Geleneksel olarak,
bu yapay topraklamalar ya topran zerine yaylmakta veya biraz uzaa
gmlmektedir. Dier yandan, MF - UHF aralndaki frekanslar iin
kullanlan tek kutuplu antenler tatlar zerine yerletirilmitir ve tat
yzeyi ayn zamanda snrl bir topraklama yzeyi olarak etki etmektedir.
Bu trden snrl topraklama yzeyleri ayn zamanda yapay topraklama
olarak da adlandrlmaktadr. Yapma topraklama dncesi, (birbirini iptal
eden alanlara sahip) birka yatay elemana kar dikey bir yaym
elemannn altrld ve btn elemanlarn toprak yzeyinden olduka
yukarda bulunduu antenlerden yola karak gelimitir. Ayrca, elde
tanan radyolardaki anten, metal olan veya iten metalle kaplanm bir d
plastik muhafazann radyo kasasna kar alr duruma getirilebilir. Bu
dzenlemede, yapma topraklama, ayn zamanda yayn da yapan bir
kutudur. Bu dzenlemeleri bazlar 4. Blmde ayrntl olarak
sunulmaktadr.
3.4.6 Topraklama Etkilerinin zeti
Toprak dzleminin, dzleme dik durumdaki kapal dipollere bir
performans destei saladn grmtk. Dier yandan, radyasyon
yayma zellikleri asndan deerlendirildiinde, dzleme paralel
dipollerin performans dme eilimindedir. Burada analizin sunulmam
84
Anten Yapm
olmasna ramen, bu sylenenler dzleme yakn durumdaki evrimler iin

de geerlidir. Bu genel davran tarz, gerek topraa yaknlk
durumlarnda grlmektedir. Ancak, gerek toprak veya bu ekilde
yaklam yaplabilecek sonlu byklkteki yaplar sz konusu olduunda,
anten tarafndan retilen dalgalar gvdenin iine ilemekte ve bunun
sonucunda akmlar ve kayplar indklemektedir. Kayplar, artan bir diren
araclyla tahrik kaynana yanstlmaktadr. Bu diren bant geniliini
artrmakta ancak bunu den verimlilik karlnda gerekletirmektedir.
Hattn iletim tarafnda zengin bir g kaynann bulunmas durumunda
dk verimlilik kabul edilebilir bir durum olabilir. Aksi halde, en
yakndaki, HF ve dk frekansl antenler sz konusu olduunda toprak
veya elde tanan telsizler sz konusu olduunda insanlar dahil btn
iletken nesnelere kuplajn minimuma indirilmesi iin gerekli her aba
gsterilmelidir.
Baz durumlarda, el cihazlarndaki anten birincil dalga yayma kayna
deildir fakat daha sonra dalga yaymndan ana sorumlu durumuna gelen
kullancnn/giyinenin vcudunda akmlar indklemek amacyla
kullanlmaktadr [Andersen, J.B, and F. Hansen, "Antennas for VHF/UHF Personal Radio: A
Theoretical and Experimental Study of Characteristics and Performance,"]. Bu trden bir
sistemin verimlilii dktr fakat tek bana bir kk antenden daha
iyidir.
Akmlar, daha sonra yeniden dalga yaynlayan btn iletken
nesnelerde indklenmektedir. Bu durum da anten sistemlerinin tasarmnn
ve kullanmnn amaland evrelerin gz nnde bulundurulmas
gerektii anlamna gelmektedir. Bir el radyosunun, frndan buzdolabna
kadar her trden ev cihazlarnn kullanm, kiinin radyasyon durumunu ve
antenin empedansn iyi veya kt ynde etkileyecektir. Birok durumda,
kullancnn en iyi stratejisi olas en iyi sinyali almak amacyla evrede
hareket etmektir. nemli bir dizayn stratejisi, minimum sinyalden
kurtulmak amacyla, farkl polarizasyon salayan iki antenin
kullanlmasdr. Bu son strateji, sonraki blmde incelenmitir.
3.5 Bu Alandaki Gelimeler

Kk dipollerle yaanan ana sorun, antenin dk kapasitans
deeridir ve bu durum da yksek seri reaktansn ortaya kmasna yol
amaktadr. Bu sorun iki ynl abalarla ortadan kaldrlmaya
allmaktadr: (a) teli daha kalnlatrarak ve (b) yuvarlak tellerin veya
levhalarn, paralel levhal kondansatr olarak deerlendirilmesini
salamak amacyla, fiziksel olarak kk dipoller yerine ulara
yerletirilmesidir. Sanal kapasitr yntemi, dalga yayan antendeki
85
Anten Yapm
ortalama akm ykseltmek eklindeki ek avantaj da salamaktadr.

Bunun nedeni, akmn yayn yapan cihazn ularndaki sfr noktasna
gitmemesi fakat sanal kapasitr levhalar arasnda yaylmas ve ulardaki
sfr noktasna gitmesidir. Snr durumda, bu etki radyasyon direncinde
drt kat art salamaktadr.
Kk evrimler iin, yine telin veya tpn daha ince yaplmasnn
salanmas indktans drmektedir. ayrca, bunlarn arasndaki arpc
bolukla paralel iki evrimin kullanlmas, indktans deerini
drmektedir. evrimlerin geni eritler kullanlarak yaplmas daha
dk reaktans deerlerinin ortaya kmasn salamaktadr.
Son iki paragrafta anlatlan nlemler, daha dk Q deerlerinin elde
edilmesini salamakta fakat daha byk antenlerin retilmesini
gerektirmektedir. Genel olarak, boyutun bir veya iki deerde
snrlandrlm olmas durumunda, kalan mekann daha byk ksm
kullanlarak performans artrlabilir. Bu gr ilk kez H. A. Wheeler
tarafndan 1947 ylnda yaynlanmtr [Wheeler, H.A., "Fundamental Limitations of
Small Antennas,"]. Ksa bir sre nce S. R. Best [Best, S.R., "A Discussion on the
Quality Factor of Impedance-Matched Electrically Small Wire Antennas,"] tarafndan
nmerik simlasyon ve deneyler kullanlarak yaplan bir alma,
kullanlan hacmin, rezonansl tek kutuplu kk antenlerin farkl tipi
iin, antenin Q deerini belirlemek amacyla halen kullanlabilecek balca
belirleyici olduunu gstermitir.
Kk bir antenin alma frekansndan rezonansl veya rezonansa
yakn bir duruma getirilmesi salanabiliyorsa, bu durumda sistemin
empedans uyumu salayan blm daha dk kayplarla alacak
ekilde tasarlanabilir. ki tr rezonans vardr ve bunlar dalga rezonans
veya devre rezonans olarak adlandrlmaktadr. Dalga rezonans, yap
zerindeki akm dalmnn eyrek dalgann katlar olarak gereklemesi
nedeniyle ortaya kmaktadr. Devre rezonans, seri rezonansa erimek
amacyla yapya yeterli kapasitansn ve indktansn beslenmesi sonucunda
gereklemektedir. Bu rezonanslar gsteren kk antenlere ilikin zel
rnekler daha sonraki blmlerde verilmitir.
86
Anten Yapm
Blm 4
Tel Antenlerin Saysal Modellemesine Giri
4.1 Genel Kavramlar
1970'li yllardan nce, mhendisler dizayn aamasnda kendilerine
klavuz olmas amacyla olduka basit sorunlarn matematik analizinden
ve deney sonucu kazanlan deneyimlerden yararlanmaktaydlar. Bu
zamann sonrasnda bilgisayarlarn olaanst bir hzla bymesi,
aratrma, gelitirme ve dizayn aamasna bir nc kademe olarak
saysal simlasyonun da eklenmesini salamtr. Herhangi bir srecin
temel sralamas aadaki ekilde gerekletirilmektedir: (1) nispeten
kolay modellerin analizi, (2) hedeflenen cihazn veya sistemin tam
karmakln gsteren denklemlerin saysal zm, ve (3) deneysel
olarak dorulama. Burada sylenenlerde, gerekli denklemlerin bilindii
varsaylmaktadr; denklemlerin bilinmemesi durumunda problem bir
mhendislik problemi deil bir bilim problemidir.
1.Aamada, modeller yaklak modellerdir fakat analitik zmler
tamdr. 2. Aamada, bildiimiz kadaryla modeller mkemmel
modellerdir ve nmerik zmler yaklaktr. rnein, baz ihtiyalar
karlamak amacyla bir ses ykselticiyle alyorsak ve uygun alma
aralklar olan bir bipolar transistr semisek, transistr baz ve toplayc
terminalleri arasndaki baml akm kayna ve baz ve emitr terminal
arasndaki diren yoluyla nerilen dizayn analitik olarak
deerlendirebiliriz. Transistrn akm kazancnn sabit olduu
varsaylacaktr ve i kapasitanslar bunun iine alnabilir veya ihmal
edilebilir. Frekans alan denklemlerinin zlmesinin ve bu bazda baz
bileenlerin deerlerinin seilmesinin ardndan bir sonraki aamaya
geilebilir. Bu aamada transistr iin son derece karmak bir model
kullanlacak ve kullanlan bu model i kapasitans, birka tane daha fazla
diren ve diyot ve balant gerilimleri ve akmlar gibi ayrntlar
ierecektir. Bu model, lineer olmayan bir dizi denklemle tanmlanmtr.
Bu denklemler ve amplifikatrn dier bileenlerinin davranlarn ve
balantlarn da tanmlayan denklemler ayn zaman aralnda
zlmektedir. Zamann her bir noktasnda, bilinmeyenler ve bunlarn
trevleri, mevcut durum hakknda yaklak bir zm sunan ve durumun
nereye ynelmi olduu konusunda bir projeksiyon sunan yineleme
87
Anten Yapm
yntemi (dzenlenmi bir deneme yanlma yntemi) yoluyla

bulunmaktadr. Daha sonra kk bir adm atlmakta ve ilemler
tekrarlanmaktadr. zmn kesinliini artrmann birok yolu ve son
derece yanltc deiik hatalarn ortaya kmasna yol aan deiik
yntemler vardr.
Devrelerin incelendii btn problemlerdeki gerilim ve akm deerleri
tek bir deikenin, zamann veya frekansn, bir fonksiyonudur.
Antenlerdeki temel sorun, yapnn her bir noktasndaki akm deerinin
bulunmasdr. 2.Blmde, dipol ve evrim iin akm dalm varsaymlar
yaplmtr ve bu varsaymlarn yaklak fakat bu antenlerin elektrik
asndan kk modelleri iin yararl olduu sylenmitir. Daha karmak
antenler iin, akm dalm hakkndaki herhangi bir varsaym
dorulayabilecek trden bir analitik klavuz yoktur. Akm dalmn bir
kez bilmemiz durumunda, btn uzak alan dalga deerlerini ve btn
model parametrelerini hesaplayabiliriz. Buna gre, akm temel
bilinmeyendir ve zamann ve frekansn olduu kadar bulunduu konumun
da bir fonksiyonudur. Bu metinde sunulan yntemler frekans aralnda
verilmi yntemlerdir.
Frekansn sabit olduu durumda, sorun, konumu gsterecek kompleks
deerli bir fonksiyonun bulunmasna indirgenir. Konuyla ilgili problem,
periyodik sinyalin spektral analizidir. Bu durumda, belirli bir aralktaki
zamana bal bir fonksiyonu bilmekteyiz ve fonksiyonun bileenlerini
oluturan frekanslarn genlik deerlerini bilmeyi istemekteyiz. Bir
periyodik fonksiyona, bir harmonik sins ve kosins fonksiyonlar
serisiyle yaklam yaplabileceini ve bu sinzoidal fonksiyonlarn
katsaylarn (genlik) bulmak amacyla Fourier serisi formllerini
kullanabileceimizi bilmekteyiz. Serilerde daha ok sayda ve daha
yksek frekansl terimlerin kullanlmas durumunda yaplan yaklamn
daha iyi sonular vereceini de bilmekteyiz. Benzer ekilde, bir antendeki
akm genlikleri bilinmeyen bilinen fonksiyonlarla oluturulacak bir sonlu
seri kullanlarak temsil edilebilmektedir. Bilinen bir fonksiyona eklemeler
yapmak yerine, anten akmnn snr koullarn karlamas da
gerekmektedir.
Dipol gibi basit bir yapdaki akm bir Fourier serisi olarak temsil
edilebilir. Serideki her bir fonksiyon dipoln toplam uzunluu boyunca
tanmlanm olduundan, bu etki alan temel fonksiyonu olarak
tanmlanmaktadr. Yapnn yalnzca ksa blmleri zerinde tanmlanm
akm fonksiyonlarnn kullanlmas sonucunda daha karmak yaplarn
modellenebilmesi mmkndr. Bunlar alt alan temel fonksiyonu olarak
88
Anten Yapm
adlandrlmaktadr. genler kullanlarak oluturulmu bir rnek ekil

4.1'de verilmektedir. Burada, soldaki komusunun merkezinden sadaki
komusunun merkezine izilen her bir gen sfrdan farkldr. Herhangi
bir noktadaki fonksiyon, noktaya uzanan iki (veya u noktalarnd bir)
genin deerlerinin toplamdr. Fonksiyonun akm deerini gstermesi
durumunda, genel olarak kompleks deerli bir fonksiyon olacaktr ve
bunun sonucunda her bir gen katsays da kompleks deerli olacak ve
ekil 4.1'deki gibi gerek ksm iin bir izim, sanal ksm iin bir baka
izim grlecektir. Her bir fonksiyonun tanm aralnn kltlmesi
durumunda bu temsil eklinin kesinlii geliecek ancak bu durumda daha
ok sayda fonksiyon ve daha ok sayda bilinmeyen katsay olacaktr.
ekil 4.1: f(x) fonksiyonunun gen alt alan temel fonksiyonlar kullanlarak gerekletirilen
paral dorusal gsterimi. df/dx, paral sabit deerler kullanlmas sonucunda ortaya kmtr.
4.2 Saysal Elektromanyetik Kodun (NEC) Matematik

Temelleri
NEC 1970'li yllarn balarnda deiik askeri aratrma birimleri iin
gelitirilen bir Anten Modelleme Program (AMP) [Antenna Modeling
Programme] olarak kullanlmaya balanmtr. Bu uygulama, 1980'li yllar
srasnda yine deiik askeri kaynaklardan salanan fonlarla Lawrence
Livermore National Laboratory (LLNL) tarafndan daha da gelitirilmi ve
u anda kullanlmakta olan versiyonu NEC4.1, 1992 ylnda kullanma
sunulmutur. NEC2 (1981'den sonra) [Burke, G. J. and A. J. Poggio, Numerical
Electromagnetics Code (NEC) - Method Moments], kamusal kullanma ak bir yazlm
[http://www.si-list.org/swindex2.html, http://www.robomod.net/mailman/listinfo/nec-list, ya da
www.dxzone.com/cgi.bin/dir/jump2.cgi?ID=6997]
olarak yaygn ekilde elde
edilebilmektedir. NEC4.1, LLNL'den lisans alnmasn gerektirmektedir
ve datm snrldr. NEC, yuvarlak teller ve yzey lekeleri de dahil
birok sorunu zmek amacyla tasarlanm bir programdr. Aada
verilen model, yaklamn kk yaplarda daha yaygn olarak
89
Anten Yapm
kullanlmas nedeniyle, konunun yalnzca tel modelleme ksmyla

ilgilenmektedir. Sunum, okuyucunun daha sonraki ksmlarda anlatlan yol
gsterici balklar kullanabilmesi iin gerekli nedenleri anlamasnda
yardmc olmak amacyla hazrlanm olduundan, kodda kullanlan
gerek formllerin ok dk sayda bir blm burada verilmitir.
3.Blmde sz edildii gibi, mkemmel bir iletkendeki tanjant
elektrik alannn sfr olmas gereklidir. Benzer ekilde, mkemmel bir
iletkenin yzeyindeki normal manyetik alannn da sfr olmas gereklidir.
Bir dalgann elektrik alannn, yap zerindeki bir noktadaki akmnn bir
integrali olarak yazlabilmesine benzer ekilde, yzey zerindeki bir
noktadaki elektrik alan da yap zerindeki akmn bir integrali olarak
yazlabilir. ntegral, 2.Blm'de grm olduumuz uzak alan terimine
benzer bir terim, art, deiken akma edeer arjlardan kaynaklanan
Coulomb kuvvetini ifade eden bir terimi iermektedir. Fiziksel gereklik
asndan bakldnda, hem akm hem de alan iletkenin yzeyindedir ve
alnan integral, akm eleman ve alan lme noktas arasndaki mesafeyi
gsteren 1/R ve R terimlerinin sleri cinsinden terimler iermektedir. Alan
ve kaynak noktasnn ayn olduu snr koullarnn uygulanmas
durumunda snrsz integral elde edilmesi durumunun ortaya kmasna yol
amaktadr. NEC deerlendirilmesi yaplacak teller iin gerekletirilen
yaklam ince tel yaklam olarak adlandrlmtr. Yzey akmnn telin
ekseninde younlaan akmla edeer olduu sylenerek R deerinin sfra
yaklamas nlenmitir ve tel yzeyindeki alann sfr olmas gereklidir.
ekil 4.2, ileri srlen fikirlerin bir blmn gstermektedir. Rasgele
konumlandrlm ve ynlendirilmi telin kesiti gsterilmektedir. Burada,
si telin uzunluu i boyunca mesafeyi len deikendir ve bu deikenle
ilintili iki vektr vardr. Bu vektrlerden biri akmn younlat tel
ekseni, dieri de alanla ilgili hesaplamalarn yapld tel yzeyidir. Genel
koordinat sisteminde, i teli zerindeki r noktasnda tel zerindeki akm
eleman r dan kaynaklanan alan k'dr.
90
Anten Yapm
ekil 4.2: Merkez izgisi zerindeki edeer akm, kaynaktaki (asallatrlm) birim vektrleri ve
yzey tanjant (asallatrlmam) birim vektrlerini gsteren iki tel segmenti.
Burada verilen g(R), 2.Blm'deki retim fonksiyonudur.
Yayn durumundaki antenin besleme noktasnda elektrik uygulanm

durumdadr ve alc durumundaki antende bir gelen dalga vardr. Her iki
durumda da harici olarak uygulanan elektrik alan, E , tel akmlarnn
alanna ekleme yapmaktadr. Tanjant toplamnn sfr olmas gereklidir ve
birim vektrlerin nokta arpmnn yaplmas yoluyla tanjant bileen
toplamn dna alnmaktadr.
a
Denklem (4.3), akmn retildii alan btn teller zerinden de

gerekletirilen integrallerin toplam olarak ifade etmektedir. Bu
formlasyona uymalarnn salanmas amacyla bu tellerin birbirlerine
balanmas gerekli deildir. Bu denklemin akm cinsinden zlebilmesi
91
Anten Yapm
iin, uygulanan alan iin bir modele ve akm temsil eden temel
fonksiyonlara ihtiya vardr.
4.2.1 Temel Fonksiyonlar
NEC uygulamasn gelitirenler, kesintisiz, balant noktalarnda hem
akm hem de elektrik yk konusunda sreklilik salayan ve (4.3)
denklemi iine yerletirilebilip integralinin analitik olarak alnabilecei
temel fonksiyonlar gelitirmek amacyla nemli abalar sarfettiler. Ortaya
kardklar temel fonksiyonun uzayda birka paras ve tanmlanm
olduu her bir tel paras iin bileenlerini tanmlayan fonksiyonlar
vardr. nce, segment numaralar 1, 2 ve 3 olan paral bir teli ele
alalm. s'i tel boyunca mesafe deikeni, sk'y k segmentinin merkezinin
koordinatn gsteren deiken ve dk'y k segmentinin uzunluu olarak
tanmlayalm. Segment 2 ile ilintili temel fonksiyon f2(s)'tir ve bunun
paras bulunmaktadr: b(s) segment 1 zerinde tanmlanmtr, m(s)
segment 2 zerinde tanmlanmtr ve a(s) segment 3 zerinde
tanmlanmtr. Harflerin seiminde, varsaylan pozitif akm ynne
karlk gelecek ekilde, "nce" anlamn salamas amacyla "b"efore,
"ana" anlamn salamas amacyla "m"ain ve "sonra" anlamn salamas
amacyla "a"fter harfleri seilmitir.
Bu temel fonksiyonda dokuz katsay bulunmaktadr. Her bir segment

zerinde, bir sabit deerle bir fonksiyon, bir segment merkezi evresinde
bir tek simetri [:odd symmetry] veren bir fonksiyon ve biri de segment
merkezi evresinde ift simetri [:even symmetry] salayan bir fonksiyon
vardr. Temel fonksiyonun her iki ucunda da uygulanan kesintisizlik
koullar vardr ve 1. ve 3. Segmentin uzak ularnda f2(s) = 0 ve
df2/ds = 0 koullarnn gereklemesi ve segment balantlarnda
bileenleri tanmlayan fonksiyonun ve bunlarn trevlerinin kesintisizlik
koullarn salamas gerekmektedir. Tm birlikte ele alndnda toplam
sekiz fonksiyon bulunmaktadr ve sonunda bir katsay serbest kalm
durumdadr. Temel fonksiyonun genliini salamak amacyla son bir
koul uygulanmtr. NEC2'de bu koul, Am = 1 eklindedir. fi'nin i
92
Anten Yapm
segmentinin orta noktasndaki toplam genlii Am + Cm olduundan, tek

bana Am zerine uygulanan koullar, temel fonksiyonun genliinin
modelin seimine, zellikle de segmentin uzunluuna bal olmas
durumunu ortaya karr. Bunun dourduu sonular aada
incelenecektir.
Bu
temel
fonksiyonlarn
koullarnn
ve
davranlarnn
anlalabilmesine yardmc olmak amacyla, genel segmentli durum iin
snr koullarn belirleyen denklemler yazlm ve zlmtr. Sunuu
basitletirmek amacyla, her bir segmentin, orta noktadaki deeri sfr olan
kendi koordinatlarn almasn, i segmenti iin bunun si olmasn
salayalm. Bu durumda, sol uta si' = di/2, sa uta si' = +di/2 koullar
salanm durumdadr. Bu dzenleme, ekil 4.3'te yaplan f2(s) izimde
grlmektedir.
ekil 4.3: segmentli temel fonksiyonun gsterimi. Segment uzunluklar, d1 = 3, d2 = 2

ve d3 = 1 olarak tanmlanmtr. Tercih edilen koordinatlar yalnzca kendi ilgili segmenti
iin tanmlanmtr ve orta noktadaki deeri sfrdr. = 60. Bu izim, Am + Cm = 1
koullarn salayacak ekilde yaplmtr. Dzenli olmayan segment uzunluklarnn,
gerek fonksiyonun zirve noktasnn 1'den birazck yksek olmasna neden olduuna ve
2. segmentin merkezinin soluna kaydna dikkat edin.
Yerel koordinatlarn kullanlmas sonucunda, temel fonksiyon tanm

aadaki ekli almaktadr:
93
Anten Yapm
C/m cinsinden hat arj, sreklilik

fonksiyonunun treviyle ilintilidir:
denklemi
yoluyla
akm
Bu nedenle, balant noktasnda arjn sreklilii akmn trevinde de

sreklilik gerektirmektedir. Temel fonkisyon bileenlerinin trevleri
aadaki gibidir:
Segment 1'in sol el tarafnda, f2 = df2/ds = 0'dr ve bu da b = db/ds = 0

anlamna gelmektedir.
ki denklem, Bb ve Cb iin Ab cinsinden ifadeler elde etmek amacyla

kullanlabilmektedir. Benzer ekilde, segment 3'n sa el tarafnda, f =
df/ds = 0'dr ve bu da a = da/ds = 0 anlamna gelmektedir.
94
Anten Yapm
Segment 1 ve 2 arasndaki balantda, b m = 0, ve db/ds = 0'dr.
2. ve 3. Segmentler arasndaki balantda m a = 0 ve

dm/ds da/ds = 0'dr.
imdi, NEC2'deki genlik belirleme koulu aadaki gibidir.
Burada kullanlmak zere aadaki ifade seilmitir:

Bu seimin amac, modelleme seimlerinden bamsz olarak, temel
fonksiyon genliklerinin 1'e yakn tutulmasdr. (4.84.15) denklemlerinin
(4.17) kullanlarak zlmesi, aadaki sonular vermektedir:
Aadaki tanmlamalar yapalm:
95
Anten Yapm
d1 = d3 koulunun salanmas durumunda, segment uzunluunun

simetrisi koulunun salandna ve ana segmentin sins katsays Bm'in de
sfr olduuna dikkat edin. Darbe fonksiyonlarnn sins katsaylar hibir
zaman sfr deildir. Bunun nedeni, bu fonksiyonlarn ana segmentle
balantdaki sonlu deerden uzak utaki balantdaki sfr deerine
erimek iin tek simetri eleman tamasdr. Kk antenlerle
ilgilendiimizden, gerekletirilmesi gereken bir sonraki aama, ksa
segmentler iin katsay deerlerinin incelenmesidir. Btn segment
uzunluklarnn d olduunu ve d << olduunu varsayalm. Bu durumda
sins terimleri argmanlarna indirgenecek, kosins terimleri ise,
96
Anten Yapm
hangisinin daha yararl olduuna bal olarak 1'e ve ya cos(x) = 1x2/2'ye

indirgenecektir. Bu durumda da aadaki deerler elde edilecektir:
(4.24) ve (4.26) denklemlerinden, Cb,a Ab,a bulunur fakat darbe

fonksiyonunun segmentin yarsndaki deeri aadaki gibidir:
Daha nceden de sz edildii gibi, bileenleri tanmlayan

fonksiyonun
terimli
versiyonunu
kullanmaya
ynelten
motivasyonlardan biri, bu durumda her bir terimden kaynaklanan alann
analitik olarak bulunabilmesidir. Verili bir uygulama noktasndaki
bileenleri tanmlayan fonksiyondan kaynaklanan belirli bir alan, 1A
akmdan kaynaklanan bir alann 50 000A akmlardan kaynaklanan
alanlarn birbirlerinden karlmasyla bulunmas rneinde olduu gibi iki
byk rakam arasndaki farktan bulunacaktr.
Am = 1 deerinin bir genlik belirleme koulu olarak kullanlmas
yoluyla NEC2'deki katsaylara genel bir zm bulunmas yntemi [1,
blm I, ss. 16-18]'de verilmitir. Bu denklemlerin u anda zerinde
almakta olduumuz segmentli duruma uyarlanmas aadaki sonucu
verir:
97
Anten Yapm
nceki durumda olduu gibi, darbe fonksiyonlarnn orta segment

deerinin ana fonksiyonun deerine oran 1/6'dr. Bu sonular, 1A
akmlarn alanlarnn, problemin zmnde matris girileri durumundaki,
mikroamper dzeyinde alanlar retmek zere birbirlerinden karldn
gstermektedir. Ortada yalnzca, yakn rakamlar arasndaki kk
farklardan doan problemler olmakla kalmayp, kaynak akmdan herhangi
bir mesafedeki alanlar da bilgisayar/program sisteminin kk say
snrlarna doru itilmektedir. NEC2DSX*.exe derlemelerinde olduu gibi
ift duyarlkl aritmetiin kullanlmas yoluyla bu sorunlar bir lde
hafifletilmektedir.
NEC4.1'de [Burke, G. J., Numerical Electromagnetic Code - NEC-4, Method of
Moments,], temel fonksiyonlarla ilgili iki deiiklik yaplmtr. Kosins
fonksiyonu, cos(sk') 1'le deitirilmitir ve bu da A C sabit terimi
anlamna gelmektedir ve genlik belirleme koulu Am Cm = 1'dir. Bu
denklemin, ilgilenilmekte olan segment bazl niform fonksiyon iin
elde edilen nmerik zmleri aadaki sonular vermektedir:
Fonksiyondaki deiim nedeniyle, C, bileenleri tanmlayan

fonksiyonun orta segment deerine bir katkda bulunmamaktadr ve bu
durumda bu deer A'dr.
rnek 4.1 Ksa Sins Fonksiyonunun Kurulmas [:Fitting a Short Sine
Function]
Blm 2'de, ksa dipoldeki akm iin kurulan analitik model
I(z) = I0sin((L/2 |z|))/sin(L/2) olarak verilmitir. Bu denklemde, L
dipoln uzunluunu, I0 terminal akmn ve Z = 0 dipol merkezini
gstermektedir. Besleme durumundaki veri seti iin bu akm dalmnn
ortaya karlmas amacyla bir MATLAB fonksiyonu yazlmtr. Ayrca,
temel fonksiyonun katsaylarn belirleyen iin fonksiyonlar belirlemek ve
kurmak iin de denklemler yazld ve daha sonra temel fonksiyonlar
segmentin orta noktasndaki veri noktalarn belirlemek amacyla
kullanld. Btn bu fonksiyonlar MATRAF dosyasndaki CD-ROM
kaytlarnda bulunmaktadr.
98
Anten Yapm
ekil 4.4'te, boyu 1 m olan, = 10 m, 10 segmente blnm ve 1A

akmla tahrik edilen bir anten iin veri noktalar grlmektedir. Veri
uyumunun mkemmel olduunu grebilirsiniz ve bilinmeyen katsaylarn
saysnn her zaman veri noktalarnn saysna eit olduu durumlarda bu
genel bir durumdur. Dipol akm iin de bir dorunun izilmesi
durumunda, s = 0.45 ve 0.55 aralklar dnda bu doru balant
fonksiyonundan ayrt edilemeyecektir. Alt izimlerin her biri, kendi
balant katsaysyla arplm bir temel fonksiyon olduundan, gerekte
kullanlmakta olan farkl cins temel fonksiyon bulunmaktadr. Temel
fonksiyonlarn sekiz tanesi, yukarda incelenen standart segmentli
simetrik fonksiyonlardr. Sol utaki fonksiyonun bir ana bileeni ve bir u
bileeni bulunmaktadr. Dahili temel fonksiyonlarn tmnn, nceden
anlatld gibi, sfr eimli olduuna dikkat edin. Ancak, tel bittiinde,
temel fonksiyonlar sfrdan farkl eimlerle sfr deerine yaklamaktadr.
Eim serbest kalmakta ve bu durumda da iki segment zerindeki be snr
koulunu art genlik belirleme koullarn serbest brakmakta ve bunun
sonucunda iki segment bazl fonksiyondaki alt katsayy da
sabitlemektedir. Bu matematik dzenleme, temel u fonksiyonunun,
akmlarn telin ak ucunda sfra erimesi fakat bu noktada arjn sfra
erimemesi durumunu modellemesine olanak tanmaktadr.
ekil 4.4: On segmentin orta noktalarnda tanmlanm ksa sins veri setlerini belirlemek amacyla
kullanlan NEC temel fonksiyonlar. Daireler, sabitlenen veri noktalarn iaretlemek amacyla
kullanlmaktadr. Ksa sins fonksiyonlarnn (0.5,1) noktasnda bir deeri bulunmaktadr fakat
segmentin snr noktasnda bulunmas nedeniyle bu bir veri noktas deildir. Telin uzunluu,
/10'dur.
99
Anten Yapm
Segment uzunluklar birbirlerine eit olduundan, sekiz adet dahili

fonksiyon iin Bm = 0'dr ve bunlar iki u fonksiyonu iin ayn genlik
deerini tamaktadr. Dengeleme ilemi NEC4, NEC2 ve yar
normalletirilmi (Am + Cm = 1) NEC (QNEC) bazl fonksiyonlar iin
yrtlmtr. Bileenleri tanmlayan fonksiyonlarn katsaylar ve
dengeleme katsaylar Tablo 4.1'de listelenmitir.
Tablo 4.1: Ksa sins uyumu, = 0.1, d/ = 0.01, iin katsaylar.
Dahili Temel Fonksiyon
Temel U Fonksiyonu
Dengeleme Katsaylar, Segment 1-5
NEC4'teki Am deeri ayn zamanda NEC2 ve NEC4'teki toplam temel

fonksiyon orta segment genliidir. Bu deer olduka kk olduundan,
bu durum, QNEC temel fonksiyonlar iin ihtiya duyulan katsaylardan
daha byk dengeleme katsaylarna ihtiya duyulmasna yol amaktadr.
= 100 deeri iin de veriler ve dengeleme programlar yrtlmtr.
izim genel olarak ayn grnty vermektedir fakat, Tablo 4.2'de
grld gibi, katsaylar arpc ekilde deimitir.
Tablo 4.2: Ksa sins uyumu, = 0.01, d/ = 0.001, iin katsaylar.
Dahili Temel Fonksiyon

100
Anten Yapm
Temel U Fonksiyon
Dengeleme Katsaylar, Segment 1-5
NEC4 el kitabnda nceden de belirtildii gibi, tek duyarlkl

aritmetiin kullanlmas durumunda, kk d deeri iin bir kesinlik
sorunu sz konusudur. Tek duyarlk ynteminde, elde yalnzca 6-7 arpc
rakam vardr ve ilk 4-5 rakamnn ayn olduu iki alann birbirinden
karlmas durumunda, elde fazla sayda anlaml rakam kalmamaktadr.
NEC2 kullanclar iin bu problemin zm, her zaman iin, yaklak 18
haneli rakamlar kullanan ift duyarlkl versiyonlarn kullanlmasdr.
Tablo 4.1 ve 4.2'den grebileceiniz gibi, NEC4 sisteminde A ve C
katsaylar olduka farkldr. NEC4 sisteminde nce cos(x)'ten
kaynaklanan 1 fonksiyon yar analitik yar nmerik yntemle hesaplanm
ve ksa segmentler ve kapal alan lme noktas iin zel yaklamlar
kullanlmtr. Tek duyarlkl aritmetiin kullanlmas durumunda bu
nlemlerin yeterli olabilecek olmasna ramen, ift duyarlkl aritmetiin
kullanlmas sonucunda, NEC2'nin yetersiz kald ancak NEC4'n yeterli
olduu durumlarla karlamadm.
Kullancy ilgilendiren bir dier nokta da temel fonksiyon
genliklerinin klmesidir. Bu da (daha sonra incelenecek olan) akm
matris denkleminin, segmentin uzunluuyla birlikte hzla klmesidir.
Bu etki ayn zamanda son zmlerdeki kesinliin azalmasna da yol
aabilmektedir.
101
Anten Yapm
rnek 4.2 Sabit Bir Veri Setinin Dengelenmesi
ekil 4.5: Sabit deerli veri setlerinin dengelenmesi amacyla NEC2 temel fonksiyonlarnn
kullanlmas. Daireler, dengelenmekte olan deerleri gstermektedir. Telin uzunluu /10'dur.
Veri setinin sabit olmas durumunda nelerin olduunun grlmesinin

retici olaca dnlmtr. Yine, her birinin uzunluu 0.1 olan ve
= 10 olan 10 segment kullanlarak genlii 1 olan orta segment verileri
dengelenmitir. ekil 4.5, dengeleme erisinin olmas gerektii gibi her bir
veri noktasndan getiini fakat son blmnde gl dalgalanmalar
yaptn gstermektedir. Verilerin ieriinde, gereklilik durumunda veya
benzer bir durumun ortaya kmas durumunda ularda verilerin nasl
sfra gitmesi gerektiini, fakat sfrdan farkl u deerlerinin teldeki akm
iin fiziksel bir durum olmayacan gsteren ikin bir ey yoktur. Buna
benzer dalgalanmalar, atlama eklindeki bir sreksizlii dengelemek
amacyla kesintisiz fonksiyonlarn kullanlmasnn bir baka rneini
oluturan, kare dalgalarn dengelenmesi amacyla Fourier serilerinin
kullanlmas durumunda izlenen Gibbs olgusuyla benzerlikler
tamaktadr.
ekil 4.4 ve 4.5, tek tek temel fonksiyonlarn, iki dengeleme durumu
iin bir zmle veya dengeleme katsaysyla arplmas sonucunda ortaya
kan durumu gstermektedir. Bu fonksiyonlarn her biri Ikfk(s) eklini
tamaktadr ve burada Ik zm veya dengeleme katsaysn, fk(s)
nceden kullanld ekliyle temel fonksiyonu gstermektedir. Telin her
102
Anten Yapm
bir segment k blmnde, ana fonksiyon m(sk') ve baz darbe fonksiyonlar

b(sk') veya a(sk')'nn kendi etki alanlarn tamaktadr (ve bunlarn deeri
sfrdr). Bu fonksiyonlarn her biri ayn l alt bileen eklini
tadndan bunlarn toplam da ayn ekli tamaktadr. paral bir tel
iin orta segmentteki toplam akm aadaki gibidir:
Denklemdeki deikenler aadaki gibi tanmlanmtr:
A, B ve C katsaylarnn k. segment zerinde alanlar olan alt

fonksiyonlar olduklarn vurgulamak amacyla fonksiyonel bamsz
deiken notasyonu kullanlmtr. a indisli katsaylar fk1(s) darbesinden
gelirken, b indisli fonksiyonlar fk+1(s) darbesinden gelmektedir. NEC2
kodu, Ik katsaylar iin yaplan zmden sonra bu toplam akm
katsaylarn elde etmektedir.
Bu noktaya kadar, btn problemler tek telli antenler gz nnde
bulundurularak yazlmtr. Kukusuz karlalan tek durum bu deildir
ve NEC kodlar birok telin kesimesi sonucunda ortaya kan durumlar
ele almak amacyla da yazlm bulunmaktadr. ok telli balantlar sz
konusu olduunda, her bir temel fonksiyonun bir ana altfonksiyonu
olacaktr ve dier balant segmentlerinin her biri iin bir darbe
altfonksiyonu olacaktr. Akm zerindeki snr koulu bu durumda da
Kirchoff kanunudur - bir balant evresindeki akmlarn toplam sfrdr.
Yk koulu daha karmaktr. Balantyla ilgili bir toplam yk miktar
vardr ve her bir akm trevi kendi tel apnn fonksiyonu yoluyla bu yk
miktaryla ilikilendirilmi durumdadr. Genel problem, hem dahili temel
fonksiyonlar hem de ak tel ularnda tanmlanan temel fonksiyonlar gz
nnde bulundurularak zlmtr. Kodlar, her bir temel fonksiyon iin
denklemlerin belirlenmesi ve nmerik yntemle zlmesi amacyla
yazlabilir fakat yazarlar hesaplama zamanndan tasarruf etmek amacyla
analizi geri plana itmi bulunmaktadr.
4.2.2 Uygulamal Alan Modelleri
NEC, iletim iin uygulamal alann modellenmesi amacyla kullancya
iki model nermektedir. Bu amala sunulan kavramsal modeller ekil
4.6'da gsterilmektedir. (a) modelinde, tahrik edilen segmentin yerini alan
103
Anten Yapm
paralel levhal kapasitrn fiziksel resmidir. Hesaplamalarda kapasitans

belirtilmemekte veya gz nnde bulundurulmamaktadr. Bu kaynak
modeli iin yaplan dorulama, bu modelin eit uzaklkl segmentin
arasnda kullanlmas durumunda, telin yaknndaki hesaplanan elektrik
alannn bu ekilde davran gstermesidir. Bu model, d/a ve d/
deerlerinin geni aralnda giri empedans iin son derece kararl
sonular vermektedir.
ekil 4.6: NEC kaynak modellerinin gsterimi. (a) Segment uzunluunun d ile gsterildii eekilli
uygulanm alan. (b) a'nn telin apn gsterdii ve aralk uzunluunun g < d koulunu salad
ift konili anten veya kesintili yk modeli.
(b) eklinde sunulan model, ok dk frekansl ve ince telli

uygulamalarda kullanm iin gelitirilmitir. Bu model, besleme
noktasnda fiziksel ykn sreksizliini modellemeye ynelik bir
modeldir. Yazarlar, besleme noktasndaki akm deerinin eimindeki
deiiklikleri izlemeye ynelik deiik yaklamlar arasndan aada
verileni kullanmaktadr:
d/a deerinin e = 2.781... deerine yaklat durumlarda bunun

sorunlu olacan hemen grebilirsiniz. NEC sisteminde, kaynak akmn
girdiinin varsayld segmentin ucundan uygulanaca ekilde
modellenmitir. Bu da belirlenen treve sahip olan temel fonksiyon tipinin
kaynak segmenti zerinde kullanlabilecei, izleyen segment zerinde ise
atlama sreksizliinin modellenmesi amacyla kullanlabileceini
gstermek amacyla kullanlabilecei anlamna gelmektedir. Balama
104
Anten Yapm
eiminin belirlenmesi, fonksiyondaki btn katsaylarn belirlenmesini

salamaktadr. Kaynak segmentin ve dier segmentlerin kodlarnn 1 ve 2,
bunlarn uzunluklarnn d1 ve d2 ve yerel koordinatlarnn s1' ve s2'
olduunu varsayalm. Bu durumda elde edilecek fonksiyon aada
verildii gibidir:
1.Segment'in sol ucundaki Q eimi iin gerekli katsaylar aada

verilmitir:
Normal temel fonksiyonlar segment balant noktalarnda kesintisiz

bir eim deeri tadndan, (4.38) fonksiyonunun akmlara eklenmesi
sonucunda bir eim atlamas elde edilir. Bu fonksiyon bilindiinden,
bunun alanlar da bilinmektedir ve bunlar integral denklemin uygulamal
alan tarafna eklenmektedir. ntegral fonksiyonun zorunlu duruma
getirdii snr koulu, segmentlerin yar noktalarndaki sfr tanjant elektrik
alandr. Kesintili eim fonkisyonunun, btn segmentlerde alanlar
olacaktr ve bunlarda tam uygulamal alan vektr (zorlayc vektr)
verecektir.
105
Anten Yapm
rnek 4.3 Bir Ksa Sins Fonksiyonunun Eimin Sreksizliiyle

Belirlenmesi
ekil 4.7: NEC temel fonksiyonlar ve ksa sins veri seti ve eimdeki sreksizlik iin dengeleme
erisi. Daireler veri noktalarn gstermektedir. stenen eim deiiklii, s = 0.5 deerinde 4'tr.
rnek 4.1'de verilen ekil 4.4'e yeniden dndmzde, dengeleme

erisinin s = 0.5 noktasnda 1 deerine erimesi durumunda, sol taraftaki
eimin yaklak 2, sa taraftaki eimin de 2 olduunu grebilirsiniz. Bu
durum, 4 deerinde bir eim atlamas anlamna gelmektedir. Treve
srekli olmayan temel fonksiyonlar iin necbasisdd.m adl ve bunun
verilerin uyumlandrlmasnda kullanmak amacyla necfitdd.b adl
MATLAB programlar yazm bulunmaktaym. Bunlarn kullanlmas
yoluyla, ayn verileri rnek 4.1'de olduu ekilde art s = 0.5 noktasnda
4 deerinde bir eim atlamas gerektirecek ekilde dengeledim. Elde
edilen sonular ekil 4.7'de grlmektedir. Negatif deerle temel
fonksiyon, eimdeki atlamay salamaktadr; dier temel fonksiyonlarn
da verilerin dengelenmesinin salanmas amacyla bulunmas
gerekmektedir. Bu durum, ekil 4.4'te grlen temel fonksiyonlarn
simetrisini bozmaktadr.
106
Anten Yapm
4.2.3 ntegral Denklemin zm

Bu aamada, denklem (4.3)'n zmn incelemeye hazr
durumdayz. NEC'in akm temel fonksiyonlarn arlkl toplam olarak
gsterdiini ve yapdaki her bir segmentte bir temel fonksiyon
bulunduunu bilmektesiniz. Bu da segment says kadar bilinmeyen
bulunduu anlamna gelmektedir. Baka olaslklarn da olmasna ramen,
NEC denklem (4.3)' her bir segmentin merkezinde glendirmektedir. Bu
yntem nokta dengeleme, glendirme noktalar da dengeleme noktalar
olarak adlandrlmaktadr. Bu yntem, bilinmeyenler iin doru denklem
saysn vermektedir. Eekilli uygulanm alan modeli kullanlmsa ve
yapda yalnzca bir uygulanan gerilim varsa bu durumda, kaynak gerilimin
uyguland nokta dnda btn segment merkezlerinde sfr alan
olacaktr. Denklem (4.3)'n sa tarafnda, Ik(r') bilinmeyen katsaylar arp
k segmenti zerinde bir etki alan olan temel fonksiyonla deitirilmitir.
Bilinmeyen katsaylar Jk ile gsterirsek, ve N segment ve fk(s) iin k =
1...N ise, Jk deiik integraller iin faktr grevi grecektir. Bunlarn
tmnn deerlendirilmesi durumunda, her bir Jk temel fonksiyonunun
etki alannn tanmlanm olduu segmente bal olan bir sayyla ve alann
zorland segment i ile arplmaktadr. i. denklem aadaki ekildedir:
N denklemin bir araya getirilmesi sonucunda, NEC sisteminde LU (Alt

gen, st gen [Lower-triangle, Upper triangle]) ayrtrma yntemiyle
zlen bir matris denklem elde edilir. [zik] matrisi deiik ekillerde
empedans matrisi, reaksiyon matrisi veya etkileim matrisi olarak
adlandrlmaktadr. Bir anten iin giri empedansn ve reaksiyon modelini
bulmak iin harcanan zamann byk blm element deerlerinin
hesaplanmas ve empedans matrisinin ters evrilmesi iin harcanmaktadr.
4.3 Komut Penceresinde NEC'in Kullanlmas

Kullanc asndan bakldnda, NEC esas paraya sahiptir:
1. Metin dosyasn simlasyonu yaplacak yapya dntren giri
dosyalar okuyucusu;
2. Denklem (4.3)' kuran ve zen ve istenen herhangi bir performans
verisini hesaplayan bir hesaplama makinesi;
3. Yapnn tanmn, belirli geometrik analiz sonularn, hata mesajlarn
ve istenen performans verilerini bir metin dosyasna yazan bir
program.
107
Anten Yapm
NEC, FORTRAN 77 dilinde yazlmtr. Delgili kart girileri ve geni

kt yazc ktlar gz nnde bulundurularak yazlmtr. Modern
versiyonlar metin dosyalarndan okumakta ve bu dosyalara sonular
yazmakta fakat yine de orijinal formatn korumaktadr. Giri dosyasnn
her bir satrnn, izleyen numaralarn uygulanaca veri veya komut tipini
belirleyen iki harfli bir kodla balamaldr. Daha eski versiyonlarda, giri
numaralarnn virgllerle ayrlmas gereklidir fakat gnmzde boluk
verilmesi yeterlidir. NEC'deki veri birimleri bir istisna dnda temel
formlar tamaktadr ve kullanc tarafndan belirlenmemektedir. Geometri
birimi metre cinsindendir. Elektrik birimleri, farad, ohm, henri, siemens ve
megahertz'dir (F, a, H, S ve MHz). Buradaki bir istisna, metre cinsinden
yorumlanmadan nce geometri verilerini arpmak amacyla
kullanlabilecek bir komut olan geometrik leklemeyi gsteren GS'dir.
Telin tanmlanmas iin kullanlan format aadaki gibidir:
GW tag segs x1 y1 z1 x2 y2 z2 radius
"tag" teli bakalaryla karmayacak ekilde tanmlayan bir tamsaydr,
"segs" telin blnm olduu segmentlerin saysdr ve bir tamsaydr. x,
y, z deerleri, her bir telin u ksmlarnn koordinatlardr. Akm ve
uygulanan kaynaklar iin referans yn 1 numaral utan 2 numaral uca
dorudur. "radius" telin yarapn gstermektedir ve bu da metre
cinsindendir. Gezer noktay gsteren saylar sabit nokta (0.0081) veya sl
say (8.1e3) gsterimi eklinde olabilir. ekil 4.8, bu dncelerin
bazlarn gstermektedir. Sol tarafta, genel koordinat sistemiyle verilmi
bir doru ve grlmektedir ve akm yn iin referans ynler u 1'den
(x1,y1,z1) u 2'ye (x2,y2,z2) dorudur. Ortadaki tel dikeydir. Referans ynn
tepe noktasndan dip noktasna doru olmas isteniyorsa ve telin ap 4
mm ise sz konusu formatta bu durum aadaki gibi gsterilmelidir:
GW 21 1 2.0 3.0 5.0 2.0 3.0 0.0 0.004
Sa taraftaki tel x eksenine paraleldir. Referans ynn +x ynnden
x ynne doru olmasnn istenmesi durumunda, sz konusu formatta bu
durum aadaki gibi gsterilebilir:
GW 276 5 3.0 9.0 0.0 -5.0 9.0 0.0 0.004
108
Anten Yapm
ekil 4.8: NEC sisteminde tel durumlarnn gsterilmesi.
Giri dosyasndaki komutlarn sras rasgele deildir. Betimleyici

aklamalarn tmnn nce gelmesi ve her bir satrn CM komutuyla
balamas gereklidir. Aklamalardan sonra, bir CE aklamann sonu
[:comment end] satrnn izlemesi gereklidir. CE satr, aklamalar da
ierebilir. CM ve CE satrlarndaki metin, kt dosyasnn en st ksmnda
grlecektir. Daha sonra, GE, geometrinin sonu [:geometry end]
aklamasyla sona erecek ekilde geometri izgileri listelenir. Daha sonra,
uyarma [:excitation] iin EX, yazdrma akmlar [:printing current]
(bunlarn kt dosyasna yazlmas iin) iin PT, ma karakteristikleri
iin RP ve ykler iin LD gibi program kontrol komutlar listelenir. Son
satr sonu gstermek iin EN ile belirlenmitir. Btn komutlar ve
bunlarn kullanmlar, D.Mironun kitab ile birlikte verilen CD-ROM
iindeki NEC dosyasnn bir parasn oluturan NEC Kullanc El
Kitab'nda anlatlmtr. Doug Miron tarafndan yazlm olan bu Small
Antenna Design kitabna ulaamayanlar iin, istenirse, http://www.silist.org/swindex2.html, http://www.robomod.net/mailman/listinfo/nec-list
web sitesinden de en azndan NEC2 arivine ulaabilir ve bu aralarn bir
ksmn indirebilirsiniz.
rnek 4.4 NEC'te Ortadan Beslenmi Yatay Yarm Dalga Anteni
100 MHz frekansta alan bir serbest alanda alan bir ortadan
beslenmi yarm dalga antenini incelemeyi istediimizi varsayalm. Yar
dalgaboyu, 1.5 metredir. Blm 2'de gsterildii gibi, antene gre bir
antenin modeli sabittir fakat bunun ifadesi antenin koordinat sistemindeki
ynlendirilmesine baldr. zleyen tel listesi, anteni x-y dzleminin 2 m
109
Anten Yapm
zerinde, y eksenine paralel olarak gstermektedir. Yalnzca tek bir tele

ihtiya duyulmaktadr ve tahrik geriliminin, orta segmente yerletirilip
anten zerinde merkezlenebilmesini salamak amacyla bu tel tek sayl
segmentlere blnmtr.
EX komutu parametreleri, 0 = eekilli uygulanm alan kayna,

1 = tel says, 5 = tahrik edilmek zere belirlenen tel zerindeki segment,
1 = bu durumda ayrlm bilgi alan, 141.4 = tepe deerindeki kaynak
gerilim, 0 = kaynak gerilimin varsaymsal ksm, ve 1 = normalizasyon
faktrdr. FR komutu, kaynan almas gereken frekanslar
belirtmektedir. Parametrelerden, 0 = (arpml yerine) aritmetik ilerleme,
21 = frekanslarn says anlamna gelmektedir; 0,0, ayrlm bilgi alan, 88
= megahertz cinsinden balatma frekans ve 1 = megahertz cinsinden
frekans art deerlerini gstermektedir. Bu komut, giri empedans
deerlerinin 88 - 108 MHz aras frekans deerleri olarak tabloda
listelenmesi sonucunu dourmaktadr. PT1 komutu, akm kn
engeller. Varsaylan deer PT2'dir ve bu durum btn segmentlerde akm
grlmesine neden olur. PT komutu altnda herhangi bir deerin
grlmemesi durumunda ortaya kan durum budur. Radyasyon
karakteristii, RP, parametrelerin 0 = normal mod, 19 = deerlerinin
says, 2 = deerlerinin says, 1000 = daha sonra incelenecek olan
XNDA deerini gstermektedir ve izleyen iki sfr deeri, ve iin
derece cinsinden balang deerlerini, 10 = derece cinsinden iin
kademenin boyutunu, 90 = iin derece cinsinden kademe boyutunu
gstermektedir. Bu komut, biri = 0, dieri = 90 deerinde
gerekletirilmesi gereken iki ykseklik sapmasn gstermektedir. NEC,
yatay ve dikey polarizasyon kazanlarn, toplam kazanc ve baz
polarizasyon parametrelerini dB cinsinden yazacaktr.
NEC tarafndan rapor edilen g modeli, Blm 2'de anlatlan
normalletirilmi g fonksiyonu deildir ancak bu durumda bu ekilde
salanabilecek bilgilere de eriebilirsiniz. Yukarda verilen XNDA
deerleriyle rapor edilen, dorultu fonksiyonu olarak kazantr. Bu deer,
110
Anten Yapm
dorultunun (iletilen g/krenin alan) tarafndan blnmesiyle elde

edilen g younluudur. Aadaki ekilde ifade edilmektedir:
N = 1 deerinin verilmesi durumunda, normalletirilmemi kazanlara

ek olarak bir normalletirilmi deerler tablosu da baslacaktr. D = 1
deerinin verilmesi durumunda, (4.41)'de belirtilen kazan yerine
normalletirilmemi ynelme kazanc baslacaktr. Pin deerinin Prad = Pin
Ploss deeriyle deitirilmesi dnda, yneltme kazanc (4.41)'de olduu
gibi tanmlanmtr. Ploss, yap iinde kaybolan enerji miktardr. Toprak
yzeyinin de bulunmas durumunda bu denklem topraklama kaybn
iermemektedir.
Model verileri her bir frekans iin retilmi olduundan, frekans
cevab istei ve model istei birok veri retmek zere birleecektir. Bu
durumun derlenip toparlanabilmesi amacyla, empedans iin frekans
taramasn ayrmak ve ortalama bant frekansnda modeli elde etmek
amacyla XQ (ilem yap) komutu kullanlabilir.
Frekans tarama komutunun ardndan, yalnzca RP ve XQ komutlar,

programn o noktaya kadar okumu olduu komutlarn ilenmesini
salayacaktr.
altrmakta olduunuz Windows programnn versiyonuna bal
olarak, komuta penceresine DOS uyarsnn (command.exe veya cmd.exe)
altrlmas yoluyla eriilebilmektedir. Bilgisayarnzn masastne bu
programa eriim salayabilecek bir simge yerletirilmesi yararl olacaktr.
C:\NEC klasrnn alp NEC2DXS.EXE dosyalarnn CD-ROM'dan bu
klasrn iine kopyalanmas nerilmektedir. Yukardaki listelemelerden
birini bir metin dzenleyiciye yazdnz varsayalm. DOS Edit program
111
Anten Yapm
veya Notepad komut bekleme iaretinden balanarak balatlabilir. smin

karakterli eki dnda sekiz karakter tamas dnda bir snrlama
olmakszn bu dosya istenen herhangi bir adla kaydedilebilir. Bu durumda,
listeyi IN olarak kaydettiinizi ve ktlarn da OUT olarak adlandrlm
dosyada istediinizi varsayalm. Program dorudan altrmann en
dorudan yolu, yrtlebilir programlardan birinin adn yazmak ve giri
tuuna basmaktr. Bu durumun uygulamas iin, yapda yalnzca dokuz
segment bulunduundan, en dk bellek kapasitesi kullanan program
kullanlmaldr. Aadakileri yazn:
Program sizden giri ve k dosyalarnn adlarn isteyecektir.
Program bulan ve tasarm yapan kii olarak, bir yapnn tanmlanmas
amacyla dzenleme ve altrma, dzenleme ve altrma ... ilemlerini
birok kez yinelemekteyim. Bu dng iindeki yineleme ilemlerinden
kurtulmak iin, yazma ileminin ve fareyle yaplan ilemlerin en dk
seviyeye indirilmesi nemlidir. Birinci aama, giri ve k dosyalarnda
.exe program notunun bulunmasdr. Bu durum, giri ve k dosya
isimlerini bir dosyaya yerletirilmesi sayesinde gerekletirilmektedir. Bu
dosyay necrun olarak adlandralm. Bunun iin ihtiya duyulanlar iki
isim ve iki satrbadr.
imdi komut bekleme iareti zerine aadakileri yazmanz

gereklidir.
Kukusuz, programn almasnn ardndan, sonular incelemeyi ve
giri dosyasn yeniden dzenlemek isteyeceksinizdir. gone.bat adl toplu
i dosyasn aadaki gibi yazabilirsiniz:
Bu blmn bu ksmndaki listelemelerin incelenmesi srasndaki en

iyi uygulama, listeleme dosyasnn in dosyasna kopyalanmas ve ardndan
da orijinal dosya yerine in dosyas zerinde deiiklikler yapmaktr.
rnein, 4.1 listelemesini yazdktan sonra aada verileni yazn:
112
Anten Yapm
Notepad, Edit ile karlatrldnda, Notepad zerindeki satrlar

kopyalayp bunlar Windows uygulamalarna yaptrmanz salama
avantajn tamaktadr. Ancak, Windows 98 Notepad bir NEC kt
dosyas iin yeterli kapasite tamadndan bu programla birlikte Edit
kullanm zorunludur. Btn bunlarn tamamlanmasnn ardndan, NEC
kt dosyasndan ihtiya duyduunuz verileri elde etmek iin Windows
bazl bir kelime ilemci kullanabilirsiniz. Bu durumda, bir geii
balatmak amacyla gonec yazabilirsiniz; bu uygulama in dosyasn aar
ve bu dosyay yeniden dzenleyebilir, kaydedebilir ve Notepad'i kapatmak
iin Alt-F4'e basabilirsiniz. Program otomatik olarak alacak ve daha
sonra Notepad'i out ile aacaktr ve bu durumda sonular grebilirsiniz.
Notepad'i yeniden kapatmak iin yeniden Alt-F4 tularn kullann; bu
durumda toplu i dosyas sona erer. F3 tuuna basarak, nceki yazy
yazarak ve daha sonra tuuna bakarak bir baka gei balatabilirsiniz.
rnek 4.5 Toprak Dzleminin Eklenmesi
NEC sisteminde serbest uzayda modelleme yaplmadnda, x-y

dzlemi ayn zamanda topraklama dzlemidir. NEC4 toprak dzeyinin
altndaki tellerin kullanmna da izin vermektedir fakat NEC2'de bu
uygulama yaplamamaktadr. Yatay dipol iki metre yksekliinde
olduundan, bir sorun yoktur. Bir topraklama dzlemi GE komut
parametresinin 0'dan farkllatrlmas ve toprak ve malzeme zelliklerini
tanmlamak amacyla bir GN komutunun eklenmesiyle talep edilmektedir.
Aadaki listeleme, dipol "ortalama" bir topraklama zerinde, iletkenlii
0.005 S /m iletkenlik ve 13 dielektrik geirgenlik deeriyle geirmektedir.
RP sabiti ayn zamanda asn 0 - 90 arasnda tarayacak ekilde
113
Anten Yapm
deitirilmitir. Deiikliklerin yaplmad durumlarda bile, program

toprak zerindeki ykseklikler iin kazanc hesaplamayacaktr.
rnek 4.6 Tam letken Yzeydeki Monopol
Bu listeleme, sonsuz bir PEC dzlemi zerinde yarm dalga dipoln
eyrek dalga monopolne dntrmektedir. Bu da toprak tanmn GN 1'e
dntrerek ve GW komutunu yeniden yazarak gerekletirilmektedir.
Ayn zamanda, monopol bazdan uyarmak amacyla kaynak segment 2'ye
uygulanmtr.
Bu listelemeye ilettiinizde, iki ykseklik sapmasnn ayn olduunu

ve buna gre RP komutundaki nc parametrenin 2'den 1'e
deitirilebileceini grebilirsiniz.
NEC birletirilmi modele ilikin ngrler tamaktadr ve ykleri LD
komutu yoluyla datmaktadr. Ykler, uygulanm olduklar segmentlerle
seri olarak yerletirilmitir. Ayn segmente bir kaynak ve birka ykn
uygulanmas durumunda, bunlarn tm seri elemanlar olarak ele
alnacaktr.
rnek 4.7 Monopoln Seri Ayarlanmas
100 MHz frekanstaki monopoln empedansnn reaktans bileeni
j25.53'dr. Bu da 6.23 pF kapasitansla seri rezonans durumuna
getirilebilir. LD 0, seri balanm RLC ykn belirtmektedir. Yk tipi
indikatrn izleyerek, sonradan gelen tamsay NEC iinde ortak
modeli izlemektedir. Birincisi, telin etiket numarasn ve bunu izleyen iki
rakam da ykleme iin devreye alma ve devreden karma segmentlerini
gstermektedir. Elimizdeki durumda, 1 numaral teli ve kaynak segmenti
2'yi yklemeyi istemekteyiz; bu nedenle, giriler 1 2 2 eklinde olacaktr.
R veya L iin herhangi bir elemann istenmemesi durumunda, bu
114
Anten Yapm
konumlara 0 deeri verilmektedir. Elde edilen sonu Listing 4.6'da

verilmitir.
Listing 4.6: Ayarlanm eyrek dalgal monopol
Bir sonraki kademede, LD 5 kullanarak sonlu tel iletkenliinin etkisini

modelleyebiliriz. Alminyum iin iletkenlik deerinin 26 MS/m olduunu
varsayalm. Btn tellere bu yklemenin uygulanabilmesi iin komutun
aadaki versiyonu uygulanacaktr.
LD 5 0 0 0 26e6
Bunun listelemeye uygulanmasndan nce, yukardaki listelemenin
altrlmas sonucunda elde edilen maksimum kazan, etkinlik ve
empedans deerleri zerine dikkatlice not aln. Kayplarn eklenmesi bu
deerlerin her birinde kk deiiklikler yapacaktr.
Yklemedeki bir segmente, bir tel zerindeki segmentler grubuna veya
seilen tellere uygulanabilir. Farkl metallerden yaplma bir yap
karsnda olduunuzda bu yntem yararldr. Seim, LD komutu iindeki
etiket ve segment aralklar tamsaylarna gre tanmlanm tamsaylara
gre yaplmaktadr.
4.4 Modelleme Klavuzlar

NEC sisteminde deiik yaklamlar vardr ve nceki blmlerde de
belirtildii gibi kk yaplarn modellenmesinde ok sayda saknca
ortaya kmaktadr. Baz ipular NEC el kitabnda verilmitir ve dier
bazlar kullanclar tarafndan baslmtr [Voors, Arie, 4nec2@gmx.com. Arie ile
sorularnzn yantlarn elde etmek iin iliki kurabilirsiniz; fakat yazlmn http://www.silist.org/swindex2.html, http://www.robomod.net/mailman/listinfo/nec-list ya da http://dxzone.com
adresinden NEC2 ya da 4NEC2 arivinden indirebilirsiniz. Ve yine Cebik, L. B., "Some Basic
115
Anten Yapm
Guideline Graphics for NEC", #58 in bir dizi makale ve baz aralar, www.cebik.com ve
www.antennex.com dan indirilebilir.] Bunlar, Tablo 4.3'te toplu olarak verilmitir.
Tablo 4.3: Boyutlarla ilgili nemli noktalar. Genel olarak, bu snrlamalarn herhangi birine
uyulmamas, model kontrol programlarnda bir hata olarak belirtilecektir. Sz edilen kaynaklarda,
uyulmamas durumunda uyarlarn ortaya kaca daha snrlandrc koullar bulunmaktadr.
Parametre
1. Ak tel uzunluu, L ve
telin yarap a
2. Telin yarap a
3. Maksimum segment
uzunluu, d
Minimum d
liki
L > 20a
a < /20
d < /2
d > 10-4
d > 10-8
4. d'ye kar a, NEC2

NEC4
5. Paralel tellerin eksenel
ayrm, r
Tel balantlar
6. Kesien iki segment iin
, d1 < d2, < 90
7. Max/min segment
uzunluu
8. Max/min tel aplar
NEC2 iindeki topraa
yakn tel
9. Telin merkezinden
topraa mesafe (z = 0), h
Yzeyin tel kafes modeli
Kare zgara, s arp s
10. Izgara uzunluu, s
11. Izgara telinin yarap,
r
12. Genel pil ekli evre
uzunluu, L
Nedenleri
U balklarnn ihmal
edilmesi.
nce tel yaklam.
Temel fonksiyon
snrlamas.
Tek duyarlkl
aritmetik.
ift duyarlkl
aritmetik.
a < d/2
a < 2d
2. maddede olduu gibi
r > 3a
2. maddede olduu gibi
a2 < (d1/2)sin
a1cos
sin > 2(a1+a2)/d1,
kk
dmax/dmin < 5
amax/amin < 10
Bir telin dengeleme

noktasnn, dier telin
hacminin dnda
olmas gereklidir.
arj dalmnn kesin
olmas.
Yukardaki gibi.
h > 3a
(h2 + a2) > 10-12
s < 0.1
a = s/2
0.04 < L/ < 1
116
Alan kaa.
Telin alan yzey
alanna eittir.
Fiziksel olmayan
evrim akmn
Anten Yapm
nleyin.
Dier uyarlar unlardr:
Kesien teller yalnzca segmentlerin ularnda kesimelidir.

Yalnzca tellerin ularndaki kesimeler nerilmektedir.
EX 0 kayna, uzunluklar ve yaraplar eit olan ve doru bir

izgi zerinde uzanan segmentin orta noktasndan
uygulanmaktadr.
EX 5 kayna, uzunluklar ve yaraplar eit olan ve doru bir

izgi zerinde uzanan iki segmentin orta noktasndan
uygulanmaktadr.
Her iki kaynan da topraklama dzlemi zerindeki bir monopoln

tabanndan uygulanmas durumunda, segmentin dikey olmas ve
balanan radyal segmentlerin kaynak segmentiyle ayn uzunlukta
olmas gereklidir.
Balants yaplan teller arasnda byk yarap deiikliklerinin

ortaya kmasndan saknn. Kodun baz versiyonlarnda, bu
koulun salanmasna yardmc olan dzeltme algoritimleri vardr.
Orijinal NEC2 kodunda, bir noktada balants yaplan tellerin

says 30 olarak snrlanmtr.
Tablo 4.3'teki 6. maddedeki alarla ilgili koullarn bir sonraki tel

alanna bir dengeleme noktasnn yerletirilmesini nlemesine
ramen, bu koul teller arasna yeterince mesafe koymamaktadr.
ax = max {a1, a2} koullarn salyorsa, 2(a1 + a2 + ax)/d1 bir
lde daha byk bir yzeyin kullanlmasn garanti edecektir.
Mmkn olmas durumunda, ok telli balantlardaki segment

uzunluklarnn eit olmas gereklidir.
Mmkn olmas durumunda, ok telli balantlardaki tel

yaraplarnn ayn olmas gereklidir.
Tellerin paralel ve birbirlerine yakn olmas durumunda, bunlarn

segment ular, dengeleme noktalar teller zerine denk gelecek
ekilde dzenlenmelidir.
evrenin 3 10-4 deerinden byk olmas durumunda (ift

duyarlk NEC2) kk, voltaj tahrikli evrim modelleri baarsz
kalr. NEC sistemlerinde, teller ve kk evrimler arasndaki
yakn balantlardan saknlmaldr.
117
Anten Yapm
nceki blmde verilen klavuzlar, baarl bir modelin elde

edilmesini garanti etmemektedir. Ek olarak, NEC elkitaplarnda anlatlan
birka dahili kontrol de vardr. Gerekletirilmesi en kolay olan, ortalama
kazancn hesaplanmasdr. RP komutundaki XNDA parametreleri, komut
iinde belirtilmi olan a parametreleri bazndaki ortalama g ihtiyacn
hesaplamak amacyla kullanlabilir. Serbest uzayda veya bir PEC
yzeyinde kaypsz bir yapnn oluturulabilmesi iin btn uzay boyunca
ortalama kazancn 1 olmas gereklidir. XNDA'nn A blm, deerinin 1
veya 2 olmas durumunda, bu ortalamann salanmasn gerektirir. A = 1,
a parametrelerinin gerektirdii btn noktalarda kazanc gsterir ve
A = 2, noktasal basm basklar ve yalnzca ortalama kazanc rapor eder.
ntegrasyonu, rnein 2 derecelik, makul bir mesafe kullanabilmek
amacyla belirlemeniz durumunda, grmeyi istediinizden daha ok sayda
nokta elde edeceinizden A = 2 en iyi seimdir.
Bir yap kaybnn sz konusu olmas durumunda, verimlilik raporu,
ortalama kazan arp %100'e eit olmaldr. letkenlii snrl bir yzeyin
mevcut olmas durumunda, ortalama kazan verimlilik/100 deerinden
daha dk olacaktr. Bunun nedeni, topraa iletilen radyasyonun ortalama
kazan integralinde saymnn yaplmam olmas ve yap kaybnn bir
paras olmamasdr. Denklem (4.41)'den yola kldnda, NEC ortalama
g kazanc aadaki gibi verilmitir:
Bu denklemde, A, R mesafesindeki yzeyi gstermektedir ve bu

noktada yaynlanan g younluunun ortalamas alnmaktadr. Serbest
yzeyde, Area = 4R2'dir ve toprak yzeyinin zerinde Alan = 2R2'dir.
Serbest uzay testinde Gavg deerinin verimlilik/100 deerine eit olmamas
durumunda, (4.42) doru ma direncini tahmin etmek amacyla
kullanlabilir. Kaynak [7]'de Gavg bazndaki modelin kalitesi iin ltler
aadaki gibidir:
%5'in altndaki sapma, mkemmel bir model anlamna gelir.
%10'un altndaki sapma, kullanlabilir bir model anlamna gelir.
%20'nin altndaki sapma, gelitirilmesine

kullanlabilir bir model anlamna gelir.
118
ihtiya
duyulan,
Anten Yapm
%20'nin zerinde bir sapma, kullanlamayacak bir model anlamna

gelir.
Daha byk sapmalar sz konusu olduunda, radyasyon direncini
dzeltmek amacyla Gavg deikeninin kullanlmas, daha dk
gvenilirlik sonucu dourmaktadr.
NEC modelinin kesinliinin test edilmesine ynelik ikinci test, tel
bana segment saysnn artrlmasdr. Yukardaki klavuzdaki minimum
say dalgaboyu bana 7 segmenttir fakat model gelitirenler tipik olarak
20'den balamakta ve artracak ekilde hareket etmektedir. Elektrik
asndan kk bir yapnn fiziksel olarak tam bir modelini elde etmek
iin, her koul altnda dalgaboyu bana daha ok sayda segment
kullanlmaktadr. Rezonans frekansnn, maksimum kazancn ve giri
empedansnn (sabit frekansta veya rezonansta) segmentlerin saysyla
birlikte deitii grlecektir. Baz durumlarda, segmentler sabit bir
katsayyla artrldnda, deiikliklerin boyutlar azalmaktadr ve 4 veya 5
civarnda bir sabit deerde kararllk kazanm gibi grlmektedir. Bu
durum yaknsama olarak adlandrlmaktadr. Bu anlamda, yaknsama her
zaman ortaya kmamaktadr. Baz durumlarda segment saylarnn
kapsam minimum dzeyde bir deiiklie neden olmakta ve daha sonra
segment saylarnn art deiikliin artmasna yol amaktadr. En iyi
segmentasyon, minimum deiiklik araldr. Kk yaplar iin sz
konusu olan zel bir tehlike, segment uzunluunun tel yarapna orannn
ok kk bir deer almasdr. En stteki ve en alttaki radyalleri olan
dikey antenler gibi farkl paralar olan yaplar iin farkl paralardaki
segment younluu farkl olabilir. Modelinizin gelimesini salamak ve
sorunlarn stesinden gelebilmek iin byk lde bir esneklik
gstermeniz gereklidir.
rnek 4.8 Ortalama G Kazanc
Listing 4.7: Akortlu eyrek dalga tek kutuplu anten, ortalama kazan.
119
Anten Yapm
ki frekansl RP komutlar arasnda bir XQ komutu iin ihtiya

duyulmamaktadr. Bu listeyi segment numarasnn ald deiik deerler
iin altrmal ve kazan, giri empedans ve ortalama g kazanc
deerlerini kaydetmelisiniz. Empedans deiikliinin bir blm,
segmentlerin saysnn artrlmas durumunda uygulanan gerilimin,
maksimum akm almas gereken anten bazna yakn duruma gelmesi
gereinden kaynaklanmaktadr.
4.5 Grafik Kullanc Arayzeyinde (GUI) NEC

GUI kullanmnn avantajlar, izimlerde bilgileri gsterme yetenei ve
bilgileri dier Windows uygulamalarna, zellikle de raporlara ve
makalelere yaptrma yeteneidir. ok sayda ticari GUI uygulamas
mevcuttur fakat burada Arie Voors tarafndan yazlan [http://www.silist.org/swindex2.html, http://www.robomod.net/mailman/listinfo/nec-list ya da http://dxzone.com
4NEC2 arivinden indirebilirsiniz], bu aralar Mironun Small Antenna Design
kitabyla edinebileceiniz CD-ROMdan da indirebilirsiniz.

NEC halen GUI kullanlarak yaplan hesaplamalarn temelini
oluturmaktadr ve bu nedenle uygulamann girdiyi bir ekilde almas,
bunu NEC girdi dosyasna dntrmesi, hesaplamalar yrtmesi ve daha
sonra istenen verileri NEC kt dosyasndan almas gereklidir. 4nec2
iinde, normal metin editr, komut alanlar iin yerleik metin editr ve
yapnn bir grnmn veren ve NEC komutlar hakknda minimum
bilgiyle bir model gelitirmenize yardmc olan geometri editr kullanma
seenekleri vardr. Elde edilebilir ktlar, temel NEC kt dosyas ve
hangi verilerin istendiine dayal olarak istenen saydaki izimdir.
Hesaplama paneli, kullancnn giri dosyasn ya eldeki biimiyle
altrmasn ya da bu dosyann veri isteklerini geersiz klmasn salar.
120
Anten Yapm
Bilgisayarn ilev tular, bileinizi artmakszn, girdilerin edit edilmesi,

modelin altrlmas ve ktlarn grntlendirilmesini salamak
amacyla kullanlabilir.
Girdinin bir *.nec metin dosyas olmas durumunda bile, 4nec2 bu
dosyay NEC makinesine geirmeden nce okuyacak ve ileme tabi
tutacaktr. Bunu nedeni, kullanm esnekliini gelitirmek ve yerleik
optimizasyon programlar ve dnglerin deerlendirilmesiyle bir arayzey
oluturmak amacyla Arie tarafndan iki komutun eklenmi olmasdr.
Bunlar SY (sembol) komutudur ve tek bir bilginin dosyann iindeki
herhangi bir yerde bir yorum iareti olarak kullanlmasdr. Sembol
yorumu, daha sonra saylar yerine kullanlan NEC komutlar iinde
kullanlan bir deiken adnn, bir balang deeriyle birlikte
tanmlanmas amacyla kullanlmtr. Tek bir SY komutu, birbirlerinden
virglle ayrlmas gerekli bir oklu atama ierebilir. Aritmetik ve
fonksiyonel ilemciler de kullanlabilir. Bu amala kullanlabilecek
fonksiyonlar, "sin", "cos", "tan", "atn", "sqr", "exp", "log", "abs", "sgn",
"fix" ve "int" fonksiyonlardr. Genel olarak kullanlan drt aritmetik
ilemciye ek olarak, s ilemleri iin "^" fonksiyonunu da
kullanabilirsiniz.
rnek 4.9 80-m Bant Dipol
80-m amatr radyo band 3.5 - 4 MHz arasnda almaktadr. Aada
verilen liste, ortalama toprak zerinde asl #14 telden yaplma bir yatay
dipol tanmlamaktadr. Giri reaktansn 3.75 MHz'de minimize eden
hlen deerini bulmak amacyla 4nec2 kullanlmtr. Daha sonra, FR
komutunu bask altna almak ve ekil 4.9'da grlen empedans izimlerini
retmek amacyla frekans tarama zellii kullanlmtr.
121
Anten Yapm
ekil 4.9: Listing 4.8 iin giri besleme izimleri. izimlerin kopyalanmas iin Alt-PftScr
kullanlmtr.
4.6 Blm 2 ve 3'ten rnekler

Blm 2'de ksa dipol ve kk evrimler incelenmitir ve Blm 3'te
ksa monopol antenin utan yklenmesi konularndan sz edilmitir. Bu
blmde, bu antenler iin tel listeleri verilmi ve sonular analitik
formllerin sonularyla karlatrlmtr.
4.6.1 Ksa Dipol
rnek 2.2'de, 1 m alminyum tp dipol iin 30 MHz'de, ma
direncini ve kayp direncini de ieren giri empedans hesaplanmtr. Elde
edilen sonular aada verilmitir:
Rrad = 1.974, Xin = -1,307
Rloss = 0.01887
Rin = 1.993
Verimlilik = %99.05
Directivity = 1.5 = 1.76 dB
Aada verilen liste, z ekseni zerindeki bu dipol iin verilmitir.
Burada elde edilenler, kaybn olmad ve kaybn olduu durumlar iin ve
9'dan 45'e kadar segment numaralar iin yaplan hesaplamalarn nihai
sonularn gstermektedir. Dipoln merkezinde olmas gereken src
segmentin nsrc = (segs + 1)/2 olduuna ve segmentlerin saysnn her
zaman tek say olduuna dikkat edin. lk RP komutu, kayplarn
122
Anten Yapm
bulunmamas durumunda ayn zamanda ynelme deerini de veren bu

ynlendirme iin maksimum kazanc salamaktadr. Elde edilen sonular
Tablo 4.4'te verilmitir.
Listing 4.9 Serbest uzayda ksa dipol.
Tablo 4.4: Serbest uzayda kurulu ve 30 MHz, = 10 m deerlerinde alan, 1 m uzunluunda, 12

mm apnda bir alminyum dipol iin NEC2 hesaplamalar.
Kayp yok
26 MS/m kaypla
Empedans yaknsama gstermemektedir fakat segmentlerin says

arttka bu deer de giderek klmektedir. Bunun dourduu etkiye gre,
123
Anten Yapm
empedans bir ondalk say deerine kadar tam bir deer almaktadr.
Kaypsz kazan deerindeki hata yaklak %1'dir. Etkililik yaklak
%0.02 deerine kadar iyi sonular vermektedir. Kaypl APG deerinin
doru etkililik deerine yaknsama gsterdiine dikkat edin. Bu sonular,
yksek reaktif antenlerin simlasyonunda karlalan glkleri
gstermektedir. Giri empedans bir sayya -src segmentteki akmbal olduundan hatal deerlere kar son derece duyarldr. Kazan ve
etkililik, yap zerinde gerekletirilen entegrasyonun bir sonulardr ve
bunun sonucunda akmdaki tek tek hatalara kar duyarlklar daha
dktr. Bu blmdeki son rnek, rezonansa yakn modellerin ne lde
daha iyi davrandn gstermektedir.
4.6.2 Serbest Alanda Serbest Uzay
Daha sonra, rnek 2.3'te gsterilen evrime yeniden dneceiz. Bu
rnekte ve bunu izleyen rneklerde olduu gibi yine 30 MHz'de
allmaktadr.
Rrad = 1.92278 , L = 2.829 H, Cloop = 4.09 pF
Rloss = 0.1778 , Verimlilik = %91.64
Zin = 6.06 + j906
Aada verilen listing, GA (geometrik yay) komutunu kullanarak
evrimi modellemektedir. Bu model, x-y dzleminde, y ekseni evresinde
merkezlenmi bir yay retmektedir. Bu komutun sentaks aadaki
gibidir:
GA tag nw R s f r
Bu komut, yayn iinde tanmlanm nw doru izgi retmektedir.
Yayn yarap R, telin yarap r olarak tanmlanmtr. s, yayn x
ekseninden z eksenine doru (xyz koordinatlar bir sa el sistemi olarak
dnldnde, sol el ynnde) llm olan balang asdr; f biti
asdr. "tag", ilk telin numarasdr. Poligonun gerek evre deerinin
modellenen emberin %1'i olmas nedeniyle alma 16 tel sz konusu
olduunda balar.
Listing 4.10 Serbest uzaydaki kk dng.
124
Anten Yapm
Tablo 4.5: Serbest uzayda 12 mm apndaki alminyum tplerden oluturulmu ve 30 MHz

frekansta alan 1 m apl dng.
Modele kayp eklenmesi, 80 telle birlikte, APG = 0.952, etkililik =

%93.9, GMAX = 1.28 dB ve Zin = 8.57 + j915.5 deerini ortaya
koymaktadr. Kaypsz Rin deerinin kaypl Rin deerine oran 0.936'dr ve
bu da etkililik/100 deeriyle ayndr. Dipolde olduu gibi, gerek bir
yaknsama iareti yoktur ve diren deerleri yksektir. Yine dipolde
olduu gibi, reaktans daha yksek indktans deerine doru kaymaktadr.
4.6.3 Utan Ykl Ksa Dipol
Son rnek olarak, Blm 3'n sonunda tanmland gibi, bir kk
dipoln bir kapasitr gibi grnmesi dncesi test edilecektir. Bu amala,
3 ve 4 MHz (75 < < 100) arasnda rezonans yapan ve 4 m
yksekliindeki dizayn gzden geirilecektir. Dikey ma elemannn her
iki ucunda da drt adet 16 m yksekliinde iki radyal kme kullanlmtr.
Aadaki listingde, ilk tel ma yapan teldir ve daha sonraki sekiz tel iki
ma teli kmesi oluturmaktadr.
Listing 4.11 Serbest uzaydaki utan yklemeli dikey elemanlar.
125
Anten Yapm
Bunlarn segmentlerinin dikey olanlarla ayn uzunluu salamas iin

segmentlerin belirlenmesini kolaylatrmak amacyla radyal birimler,
dikey olanlardan drt kat daha uzun yaplmtr. Bunun sonucunda,
rezonans frekansnn yaklak 3.3 MHz olduu ortaya kmtr. Tablo
4.6'da, biri 3.3 dieri 3.4 MHz iin iki empedans girii vardr. Bunun
amac, verilerin segment younluuyla kararlln gstermektedir.
Tablo 4.6: Serbest uzayda, merkezden beslemeli utan yklemeli dipol. Her bir sra iin, R ve X
kolonlarndaki deerler 3.3 ve 3.4 MHz frekanslar iindir. APG deerleri ayndr ve gsterilen
lde yuvarlak bir deer kullanlmtr.
126
Anten Yapm
4 m uzunluundaki niform akm nm cihaz iin radyasyon direnci

1.53'dr. Yine, hesaplanan deer yksektir fakat yalnzca %4 daha
yksektir. Bu rnein, rezonansa yakn olmas durumunda, NEC
programnn bir elektrik ksa devresiyle birlikte daha iyi performans
gsterdiini syleyebiliriz.
127
Anten Yapm
Blm 5
Programlanm Modelleme
5.0 Giri
Sk sk sylendii gibi, nmerik deneyler ve tasarm bir evrimin
dzenlenmesi-altrlmas-incelenmesi evresinde birok deneyim
edinilmesini gerektirmektedir. Son blmde, 4nec2 sistemindeki SY
komutunun bu aamay kolaylatrmak amacyla nasl kullanlabileceini
gstermitim. Bir sonraki blmde, btn bir tel tanmlamas ortaya
karan NEC komutlarnn bulunduunu greceksiniz. Bunun ardndan,
istenen ktnn geometrisini, alma koullarn ve istenen kty
tanmlayan nispeten basit bir dosyadan NEC giri dosyas retmek
amacyla programlama dili C++'nn kullanlmas gsterilecektir.
5.1 NEC'te Tel-Listesi Jeneratrlerinin Kullanlmas
Basit anten yaplar, dorudan NEC-komut metin dosyasnda hemen
tanmlanabilir ve deitirilebilir. Bir yuva zerindeki sarmal anten gibi
daha karmak bir yap daha ok sayda GW komutu gerektirecektir ve
geometrinin deitirilmesi ok daha byk sayda GW komutunun
kullanlmasn gerektirecektir. NEC yazarlar bu sorunun farkna varmlar
ve bu iin daha kolay gereklemesini salamak amacyla baz komutlar
oluturmulardr. Son blmde, GA (Geometrik Yay-Arch) komutunu
grm bulunmaktasnz. Burada ilk anlatacam, GM (Geometrik
Hareket-Move) komutudur. Bu komut, nceden anlatlan, dndrlen ve
birbirlerinden ve orijinalinden dereceli olarak evrilen yaplarn belirli
saydaki duplikatrn retmektedir. PEC yzeyi zerindeki, tepe
ksmnda drt radyali bulunan bir ksa tek kutuplu anteni tanmlamak
amacyla bir tel listesine ihtiya duyduumuzu varsayalm. lk radyali
tanmlamak iin, dikey teli ve dier GW telini tanmlamak amacyla bir
GW telini tanmlam olmanz gereklidir. Bunun ardndan, ilk radyal telin
iftini tanmlamak amacyla GM komutunu kullanabilirsiniz. Bu durumda
elde edilen listeleme aadaki gibi grnebilir.
128
Anten Yapm
GM komutunun sentaks aadaki gibidir:

"copies" deikeninin sfr olmas durumunda, herhangi bir ift
retilmemekte fakat orijinal yap korunmaktadr. Mevcut durumda,
kopyaya ihtiya vardr. Her bir Ro- says, adlandrlan eksen evresindeki
dn derece cinsinden belirtmektedir. Soruturulmakta olan yapnn
sfrdan farkl bir dnn belirlendii bir noktaya sahip olmamas
durumunda, bu yap bu eksen evresinde titremeyi srdrecektir. GUI
sisteminin salad avantaj, talimatlarn sonucuna ilikin bir izimi
grebilmeniz ve ortaya kann sizin amaladnz ey olup olmadn
grebilmenizdir. Mevcut durumda, belirlenen radyaln z ekseni evresinde
90 aralklarla kopyalanmas istenmektedir. dX, dY, dZ, teleme artn
belirlemektedir. Bu hareketlerin gerekletirilme listesi, sralama
listesindeki sralamann solundan sana doru gereklemektedir. Her bir
kopya, kendisinden ncekilerden ayn miktarda hareket etmektedir.
Kopyalanan yap, tagstart'tan GM komutuna kadar olan yapdr. NEC
iinde, kopyalara orijinal yapnn etiket numaras art taginc arp kopya
numaras verilmitir. Bunu, kt dosyasnda grebilirsiniz. Burada
anlatlan durumda, tel 2 kopyalanmaktadr ve ift etiket numaralarnn
verilmesi gibi bir tehlike sz konusu deildir; bu nedenle, ihtiya duyulan
tek ey taginc = 1 atamasnn yaplmasdr. kt dosyasn okuduunuzda,
radyal kopyalar iin verilen etiket numaralarnn 3, 4 ve 5 olduunu
greceksiniz.
Yapy bir ekilde deitirmeyi istemeniz durumunda, listing iindeki
en az iki sayy deitirmeniz gereklidir. 4nec2 iinde, bir geometrik
deiimi tamamlamak amacyla deitirmeniz gereken maddelerin saysn
en aza indirmek amacyla SY komutunu kullanabilirsiniz.
129
Anten Yapm
Listing 5.1: PEC zerindeki HF monopol.
GR (Dnme Geometrisi) [:Geometry Rotate] komutu, GM zerinde

yaplan bir deiikliktir. Daha kolaydr, daha snrldr ve bu snrlamalar
iinde kalmak kouluyla daha gldr. nceden tanmlanm bir yapy
ele almakta ve silindirik uzay doldurmak amacyla bunun kopyalarn
dndrmektedir. Dn z ekseni etrafnda olduundan ve bunun
sonucunda baz yapnn z ekseni boyunca uzanan veya bu ekseni kesen
segmentleri olmayacaktr. Bunun nedeni, byle bir durumun oklu
segmentlerin geerli olmayan kesimelere yol amas veya kesimesi
ihtimalidir. Tm dner yapnn bu ekilde tanmlanmas durumunda, ok
daha kk empedans matrislerinin doldurulmasn ve arpanlara
ayrlmasn salamak amacyla simetri bayraklar oluturulmaktadr.
Listing 5.2, iki GA komutuyla altrlabilecek bir yap retmektedir;
fakat bunun gerekletirilmesi durumunda simetri kullanlamayacaktr.
GR komutlar yalnzca iki tam say kullanmaktadr; etiket art
numaras birinci say, orijinal de dahil temel yapnn kopya saylarn
gsteren say ikinci saydr. Listing 5.2'de, temel yap, her bir dng iin
bir poligon yaklamnn ilk iki telidir.
GR komutunu bir GW komutunun izlemesi, birletirilmi element
yklemesinin kullanlmas veya GR komutunu bir GM komutunun
izlemesi durumunda simetri bayraklar belirlenmemektedir; bu durum bir
130
Anten Yapm
hasara yol amamakta ancak durumu fiziksel olarak asimetrik hale getiren
bir toprak tanm ortaya kmaktadr.
Listing 5.2: Koaksiyel dngler.
Listing 5.2'de, her tel x ekseninden balamakta ve birinci eyrekte,

ayn yarapla x ekseninden 45 ayla bir noktaya ynelmektedir. Daha
sonra GR komutu yay zerinden bu kiriin yedi kopyasn daha
retmektedir.
NEC'in simetrik yaplar retmek amacyla kulland dier komut da
GX (Geometrik Yansma [:Geomerty refleXion]) komutudur. Bu komut,
temel yapnn her bir koordinat ekseni boyunca yanstlmasna neden olur.
Sentaks aadaki gibidir:
GR komutunda olduu gibi, "inc" etiket art numarasn
gstermektedir. "xyz" 1 veya 0'dan oluan, uzam olmakszn birlikte
gruplandrlm rakaml tamsaydr. "1" rakamyla gsterilen her
konum, bu eksen boyunca, z ekseninden balayarak ve sola doru dnen
yansmaya neden olmaktadr. Simetri bayraklarnn gnderilmemesine yol
aacak olan eyler iki istisna dnda GR komutuyla ayndr. Birbirini
izleyen GX komutlarnn kullanlmas durumunda, yalnzca sonuncusu
simetri
bayraklarnn
belirlenmesi
ilemini
gerekletirebilir.
Konumlarnn son GX komutuyla ayn simetri zelliklerini tamas
durumunda birletirilmi ykler kullanlabilir.
ekil 5.1'de, Listing 5.3'te anlatlan ilemlerin sras grlmektedir.
lem, x konumundan +y konumuna uzanan bir telle balamaktadr. lk
GX komutu, telin her bir segmentindeki x koordinatlarnn iaretlerini
tersine evirmekte, bunun sonucunda +x ekseni zerinde yansma
balamakta ve bunlar y ekseni zerindeki ayn iaretli noktaya gre
konumlanmaktadr. Bir sonraki GX komutu bu yapdaki btn y
131
Anten Yapm
deerlerini ele almakta ve nihai sonuca eriilebilmesi amacyla bunlarn

iaretlerini deitirmektedir. Nihai tel yapsnn ekli GX 1 110 tarafndan
retilebilmektedir fakat bu hem x hem de y eksenleri iin yalnzca y
eksenine gre simetrik direnlerin uygulanmas durumunda kurulu
durumdan kacak simetri bayraklar oluturacaktr.
Listing 5.3: HF-bantnda alan rombik anten.
ekil 5.1: GX komutunun etkilerini gsteren ekil. Oklar, her bir tel zerindeki referans
ynn gstermektedir. (a) Baz alnan tel. (b) GX 1 100, x ekseni boyunca simetrii
alnan tel. (c) GX 2 010, (b)'de verilen tellerin y eksenine gre simetrii alnmtr. (c)'de,
st durumdaki iki telin etiket numaralar 1 ve 2, alt taraftaki tellerin etiket numaralar 3 ve
4'tr ve her iki durumda da numaralar soldan saa verilmitir. emberler, uygulanan
gerilimin konumunu, kareler sonlandrma direnlerinin yerlerini gstermektedir. ki
gerilim kayna, bir dengeli beslemeyi gstermektedir; alt taraftaki kaynak, referans
ynnn tersinde bulunduundan, listede gsterilen EX komutunda eksi iareti
tamaktadr.
132
Anten Yapm
GW komutundaki saylarn birimi feettir. Bu birimi metreye evirmek

amacyla 0.3048'le arpmak amacyla GS komutu kullanlmaktadr. Bu
anten hem fiziksel olarak hem de elektrik uygulamalar asndan byk
bir anten olacaktr. Bant genilii byk ve ynelmek yetenei yksek tip
bir antendir. Dalgann kaynak tarafndan beslendii, tel boyunca
radyasyon sonucu g kaybederek ilerledii, ve kalan gcn sonlandrma
direnleri tarafndan absorb edildii yryen dalga anteni olarak
adlandrlan snftan bir antendir. deal olarak, tel boyunca yanstlm
dalga yoktur ve bu zellik sistemin byk dalgaboyu zelliine katkda
bulunmaktadr. Bu modeli 400' yan uzunluuyla ve x ekseninden 30
ayla yola karak dizayn edilmitir. SY komutlarn kullanarak sistemin
bir versiyonunu yazdm ve anten giri reaktansn minimuma indirecek
sonlandrma direnlerini bulmak amacyla 4nec2'yi kullanld. Bu listingi
altrdnzda, modelin kazancnn yksek kazan, yksek kazan oran
ve yksek giri direnci deerlerinin olduunu greceksiniz. Modeldeki her
bir kaynak tarafndan grlen empedans NEC rapor ettiinden, gerek
empedans bu ikisinin toplamdr. retilmesi durumunda, bu anten, dzenli
aralklarla yaltm aralklar olan ak paralel telli iletim hatt olan "ebeke
hatt"nn eyrek dalgaboyu zerinden beslenecektir. Bu hattn ticari
versiyonlarndaki dalga empedans deerleri 450'dur.
GR ve GX komutlar, olas uygulama alanlar asndan olduka zel
konumlu komutlardr. Simetri bayraklarnn belirlenmesi amacyla bu
komutlarn kullanlabilecei durumlarda, optimizasyon sreci byk bir
zaman tasarrufuyla gerekletirilebilir. Dier durumlarda, GM komutu son
derece esnektir ve zellikle 4nec2 ortamnda SY komutuyla bir arada
kullanldnda birok yazmdan tasarruf salayabilir.
5.2 Tel Listesi retmek Amacyla Kodlarn Kullanlmams

Balamak iin, PEC toprak dzlemi zerindeki tek kutuplu anteni ele
alalm. stediimiz, antenin geometrisini tanmlayan birka say iin bir
giri dosyas ve bir NEC besleme dosyasn kt olarak yazan bir k
programdr. Listing 5.4 bu trden bir programn bir rneidir. Kendi
kendinize, "u anlalmaz bir sr koda bakn!" eklinde dnebilirsiniz
fakat burada yaplan, uygulamada bu trden basit bir yap iin
gerekletirebileceim bir uygulama deil bir rnektir. Ayn zamanda,
program kolaylatracak bir uygulama olarak, GM komutunu
kullanmamay seerdim; burada istenilen, kodun kullanmnn ok sayda
tel zellikleri retebilmenize olanak saladn gstermektir. Kodun
kullanlmas ayn zamanda bunlarn NEC program iinde test edilip
edilmediini test etmenize olanak salamaktadr. Bu listing iinde, tellerin
133
Anten Yapm
akmasn minimumda tutmak amacyla radyal iletken aral zerinde

bir test uygulanmtr. Program, kullancnn, devreye alma, durdurma ve
admlama frekanslarn, frekans saylarnn kullanc tarafndan
hesaplanmasna gerek kalmayacak ekilde belirlemesine izin verecek
ekilde dzenlenmitir. Sfrla blmenin douraca hatalardan kurtulmak
ve frekans taramalarndan kurtulup tek frekansta almann
salanabilmesi iin kolay bir yol salanabilmesi amacyla admlama
frekans konusunda bir test de almaya alnmtr.
Listing 5.4: C++ programyla bir tek kutuplu anten hesaplamas.
134
Anten Yapm
135
Anten Yapm
mono.in dosyasnn bir rnei Listing 5.5'te verilmektedir. Hem

kaynak kodunun hem veri besleme dosyasnn, programn nasl
kullanlacann renilmesi amacyla kullanlabileceine, fakat .in
dosyasndaki bilginin daha derli toplu verildiine ve bunun saylar
deitirme ihtiyac duyduunuz yerde olduuna dikkat edin.
Listing 5.5: Tel listesi veren mono.exe iin veri giri dosyas.
Birok anten sistemi yaygn ekiller zerine yaplan dzenlemelerden

ibaret olduundan, bir tel listesi veren programda kullanlabilecek ve
koordinat deerleri vektr retebilecek kod bloklarnn bulunmas
yararldr. C++ programnda bu ilev fonksiyonlarn kullanlmas
sayesinde gerekletirilmektedir. Bu fonksiyonlara yaplan girdiler,
136
Anten Yapm
ekillerin temel geometri parametreleridir ve ktlar koordinat

vektrlerine yaplan referansla elde edilmektedir. Listing 5.6, bir tel zgara
tarafndan temsil edilen bir diskin NEC tanmn oluturmak iin
kullanlan bir fonksiyonu gstermektedir. Bu fonksiyon, meshes.h
dosyasnda toplanan birka fonksiyondan biridir. Btn bu fonksiyonlar,
dbarrays.hpp dosyasnda tanmlanan vektr snfndan nesneleri
kullanmaktadr.
Listing 5.6: Disc () fonksiyonu
137
Anten Yapm
Bu fonksiyonun kullanlmasndan amalanan, x-y dzleminde

merkezlenmi ve yarap R olan ince bir diskin tel kafes taklidinin
retilmesidir. Kullanc, radyal kademelerin saysn, Nr, ve asal
kademelerin saysn, Na, belirleyerek simlasyon kalitesi zerinde baz
kontrollerde bulunabilmektedir. Bu madde, beslemenin bir
fonksiyonudur. Fonksiyonun ktlar tel ularnn x-y koordinatlar, drt
vektr ve karlk gelen tel yarap deerlerini zerinde tayan bir
vektrdr. Tel yarap, tel yzey alannn telin simle ettii disk alanna
yaklamasn salayacak ekilde ayarlanmaktadr. Telin belirli bir ynde
akmakta olan akmn simlasyonunu yapmas nedeniyle, telin
simlasyonunu yapt alan, telin ynn arp bu akm younluu
tarafndan kaplann disk alannn bir fonksiyonudur. Bu durum, ekil
5.2'de gsterilmektedir.
ekil 5.2: Disk iin yaplan tel kafes yaklamnd bir elemann gsterimi.
138
Anten Yapm
Oklar, asal ve radyal ynlerde akm iin referans ynn

gstermektedir. ekil, y ekseni ynnde uzanan zgara blmn
gstermektedir. kdR noktasndaki ve keleri 1-2-3-4 olarak etiketlenen
yatay tel ekil tarafndan kapatlan alann simlasyonunu gerekletirmeyi
gerektirmektedir. kdR noktasndan (k + 1)dR noktasna uzanan radyal telin
drt telli hcre tarafndan evrelenmi alan simle etmesi gereklidir. dR
radyal kademe boyutu R/Nr'dr. d, asal kademe boyutu 2/Na'dr. L en
i halkadan kan telin uzunluudur:
Birbirlerini izleyen halkalar arasndaki mesafe, h, aadaki gibidir:
1-2-3-4 tarafndan evrelenen alan kLh'dir. Kord telinin yzey alan
kL2rk olarak hesaplanmaktadr. Bu da k evrimindeki kord telinin tel ap
iin aadaki sonucu vermektedir:
Izgara hcresi tarafndan evrilen alan (k + 0.5)Lh olarak verilmitir ve

radyal telin yzey alan dR2rk olarak hesaplanmaktadr. Bu da tel
yarapnn aadaki gibi hesaplanmas sonucunu vermektedir:
Aralarndaki mesafenin sabit olmas nedeniyle, kord tellerinin

yaraplarnn sabit olduunu grebilirsiniz. Ancak, merkezden
uzaklatka aralarndaki mesafe de arttndan, yarap telleri merkezden
uzaklatka daha ince duruma gelmektedir.
Aklamalarn ardndan, temel geometri hesaplamalar yaplmakta ve
daha sonra iki nemli yuvalandrlm evrim iin tel listesinin
oluturulmas gerekletirilmektedir. //radials blounda, alar arasnda
oluan d evrim kademeleri ve her bir a iin i evrim radyal telleri
oluturmaktadr. fadelerin kosins ve sins paralar i evrimin i
ksmnda sabittir ve bu nedenle bunlarn bu evrimin dnda hesaplanmas
ok kk zaman tasarruflar salamakta fakat i evrimden yaplan her
bir geite telin yarap artmaktadr. //Circles kod blounda, d evrim
yarap belirlemekte i evrim ise her bir a artndaki apraz eridi
oluturmaktadr. Bu kodlama deiik ekiller iin tel listelerini oluturan
fonksiyonlar iin tipiktir. ekiller daha basit geometrik ekillerine
139
Anten Yapm
paralanmtr ve bu daha basit paralarn her biri iin bir kod blou
yazlmtr. Her bir alt ekil durumundaki toplam teller iin bir hesaplama
yaplm olmasn salamak amacyla kt vektrlerine doru
endekslemenin yaplm olmasn salamak amacyla dikkat edilmelidir.
Fonksiyonun sonunda, kk saylar sfrla deitirmek amacyla bir
dier fonksiyon olan zerovec() kullanlmtr. Bu kademe, tel listelerinin
okunmasnn daha kolay ve bu listenin daha derli toplu olmasn
salamaktadr.
Bu blmdeki son listing, bir giri dosyasn okuyan, biim reten
fonksiyonlar aran ve kutulu anten sistemi iin bir NEC giri dosyas
yazan bir programdr. Antenin, doru veya sarml ve ince bir plakayla
(veya bak anza gre ince bir silindirle) st kapatlm bir yayn
eleman bulunmaktadr. zel bir durum, ekil 5.3 ve 5.4'te grlmektedir
ve aadaki vlcoil.in giri dosyasyla anlatlmaktadr.
140
Anten Yapm
141
Anten Yapm
ekil 5.3: Bir kutu zerindeki hacim

yklenmi sarm iin tel modelinin stten
grn.
ekil 5.4: Bir kutu zerindeki hacim

yklenmi sarm iin tel modelinin yandan
grn.
142
Anten Yapm
143
Anten Yapm
144
Anten Yapm
145
Anten Yapm
Miron [D.Miron, Small Antenna Design] kitabnda kendini tanmlarken

ncelikle bir mhendis, ikinci olarak bir matematik kullancs ve nc
olarak da bir nmerik programc olarak tanmlyor. "yi bir programlama
uygulamas" gerekletirmek amacyla, C++ programlamay rendiini,
modelleme yapmak isteyenlerin de ok ustaca olmasa da bir programlama
diline vakf olmalar gerektiini anlatyor. Hem bir programlama diline ve
hem de matematie ilgi duymalar elzem.
Listing 5.8'de, bildirimlerin ve dier genel kurallarn ardndan, giri
dosyas, coil() fonksiyonunun arlmasna izin verilebilmesi iin
yeterince okunmaktadr. Bu fonksiyon, kayda deer bir esneklie izin
verilebilmesi amacyla yazlmtr. Sarm bobinlerinin saysnn 0 olmas
durumunda, dz tel modeli retilmektedir. Sarm bobinlerinin saysnn
negatif olmas durumunda, bir sol sarml bobin retilmekte, dier
durumlarda sa sarml bobin retilmektedir. Sarm, z ekseni zerinde
Hc/2 noktasnda balamakta, belirlenen sarm says eksi yarm tur
yapacak ekilde sarlmakta ve tepe noktasnda z = +Hc/2 noktasna
erimesini salamak amacyla geri sarlmakta ve ters ynde yarm tur daha
yapmaktadr. Bobinin ayarlanmasn salamak amacyla, sarmlar tamsay
olmaktadr. Bu ayn zamanda 1'den dk olabilir. Elde edilen deerin ok
byk olduunu anlamak ve gerekli olmas durumunda bu deerin
azaltlmasn salamak amacyla istenen tel yarap test edilmektedir.
Modellenen yap, aralarnda bir bobinin bulunduu iki levhadan, bir
kutu zerindeki bir levha ve bir bobinden veya aralarnda bir kutu
zerindeki bir bobinle birlikte iki levhadan oluabilir. Son durumda, tel
dip plakann merkezinden kutuya erimektedir. Bu nedenle, bir sonraki
kod biti, levhann modellenmesi ve fiziksel parametreler iin gerekli giri
dosyasn okumaktadr. Levhalar, yukardaki disc() incelemesi srasnda
verilen eit alan kurallar kullanlarak, yzeyleri modelleyen teller olarak
simle edilmitir. Aslnda, disc(), levhann st ve alt yzeylerini
oluturmak amacyla cylinder() fonksiyonu tarafndan iki kez arlmtr.
146
Anten Yapm
Buna gre, kullanc silindir iin her bir koordinat ynndeki tellerin
saysn belirlemektedir ve buna karlk gelen tel yarap deerleri bu
fonksiyon tarafndan hesaplanmakta ve geri verilmektedir. ekil 5.3'te, bu
durumun yaklak halka oluturan radyal kademe ve disk
evresindeki 20 a kademesi iin olduunu grebilirsiniz. ekil 5.4'te,
yalnzca bir ykseklik kademesinin (z ynnde) kullanldn
grebilirsiniz. Dip plakas iin, radyal kademelerin says, bunlarn mevcut
olup olmadklarn belirtmeye yarayan bayraklar olarak kullanlmaktadr.
Deerlerle ilgilenildii durumda, vlcoil.in iindeki ilk parametre,
nceki kodlardan geri kalm olanlardr. "nbxs", "kutularn says"n
gstermektedir ve mevcut programda, deerinin 2'den byk olmas
durumunda, kutu zerindeki antenin kutu zerinde olduunu
gstermektedir. Bu durumdaki kutu 15 mm 45 mm 90 mm
yksekliindedir ve bu 1996 ylnda satn alm olduum antensiz sesli
radyo kutusunun yaklak boyutudur. Fonksiyonda, box(), bunu belirlemek
iin gerekli drt kenin koordinatlarnn kullanlmas yoluyla, uzayda
herhangi bir yere bir kutu yerletirmek zere yazlmtr. Bu durumda,
kutu z ekseni zerine yerletirilmitir ve bunun sonucunda, anten kutunun
tepe ksmnn merkezine oturmaktadr. Kutunun tepe ksmnn merkezinde
bir balant salayabilmek iin, burada bir tel ucunun bulunmas ve x ve y
ynndeki kademelerin saysnn ift tamsaylar olmas gereklidir.
Btn tel vektrlerinin retilmesinden sonra, kt dosyas
yazlmaktadr. Yapnn her bir paras, {} evrimi iin ayr olarak
yazlmaktadr. Uyar segmentini, tel listesinde bunun nerede olduunu
hesaplamakszn belirleyebilmeyi istediimden, nce ma yapan tel
yazlmaktadr. Kutu parametrelerinden nce okunan parametre, APG
bayradr. Modelin deiik paralarndaki tel younluu konusunda karar
verilebilmesi srecinde Ortalama G Kazanc testi olduka yararldr.
Yukarda yaplan deerlendirmeler, bir anten yaps iin bir tel listesi
modeli retmek amacyla kullanlan yaz kodunun bir rneidir.
147
Anten Yapm
Blm 6
Ak Ulu Antenler
6.0 Giri
Bu blmde, monopol antenin varyasyonlar olan antenler iin baz
dnceler ve performans sonular sunulmaktadr. Bazlar bobinleri
iermektedir ve bunun sonucunda evrim eitlemeleri gibi
grneceklerdir; fakat bunlarn akmn sfr olmas gereken ak ular
vardr. evrimlerin deiik tipleri daha sonraki blmde sunulmutur.
Verili bir meknda ve alma dalgaboyunda bir monopoln performansn
artrmak iin yaplabilecek eyler aada verilmitir:
1. Anteni daha kaln yapn.
2. stten ykleme yoluyla kapasitesini artrn.
(a) Disk veya radyal teller.
(b) Hacmen ykleme.
3. Aadaki yntemlerden biriyle rezonansa getirin:
(a) bazda veya daha yksek bir noktada endktans bobini ekleyerek,
(b) deeri /4'e getirmek iin mevcut meknda yeterince tel sarlarak
bunun gerekletirilmesi yoluyla,
(c) yeterince C kullanlmas yoluyla ma yapan elemann bir bobine
ve stten yklemeye dntrlmesi.
Metod 3(b) dalga rezonansn gsterirken, 3(a) ma yapmayan bir
endktans bobini eklenmesiyle salanan devre rezonansn gstermektedir
ve 3(c) ma elemannn ayn zamanda bir endktans bobinine
dntrlmesiyle salanan devre rezonansn gstermektedir. Her bir
yntemin rnekleri, verimlilik, empedans uyumu ve bant genilii
asndan incelenmitir. PEC dzlemi zerindeki monopoller iin
148
Anten Yapm
hazrlanan
btn
dizaynlar
dalgaboyu
ltne
gre
snflandrlabilmektedir fakat radyo muhafazalar zerindeki antenler sz
konusu olduunda durum farkldr. Radyo muhafazas antenin bir
parasdr fakat boyutlar genellikle bu duruma gre belirlenmemektedir;
daha ok boyutlar elektronik adan bakldnda mmkn olabildiince
kk yaplmaktadr. Baz durumlarda radyo muhafazas dalgaboyunun
kayda deer bir blmn oluturmaktadr ve baz durumlarda durum
farkldr.
Bu blmde incelenen antenlerin birou az veya ok bir silindirik
ekille uyum gstermektedir. Plakalarn arasnda dipol anten tellerinin
bulunduu bir paralel levhal ve levhalarn a yarapl bir daire ve
aralarndaki mesafenin hd olduu kapasitr gz nne aldmzda,
yapnn devre empedans deerine aadaki ekilde bir yaklamda
bulunabiliriz. Btn tel boyunca bir edeer akm olduunu varsayarsak,
radyasyon direncini (2.39)'dan Rr = 802(hd/)2formlyle elde edebiliriz.
Kapasitans konusunda ise, dk frekansl niform arj younluu
forml, C = 0Area/hd = 0a2/hd, kullanlarak yaklam yaplabilir.
Wheeler kitabnda, kk silindirik kapasitif antenler iin radyasyon gc
faktr pe = keRr/Xc = keRrC = ke/Q olarak tanmlanmtr. Bu formlde,
ke, deeri 1'den ok az fazla olan sapma faktrdr. Sapma faktrnn
deerinin 1'e ayarlanmas ve Rr ve C iin verili ifadelerin kullanlmas
durumunda, silindirik bir hacmi dolduran bir kk antenin radyasyon
gc faktr (ters element Q) iin Wheeler ifadesine eriilebilir:
Bu ifadeden, kalite faktrnn aadaki ekilde tanmlanabilecei

sonucuna varlmaktadr:
Silindirin evresine oturan krenin yarap r2 = a2 + (hd/2)2'dir.

Bunun Chu'nun minimum Q ifadesinde (3.17) kullanlmas durumunda
aadaki ifade elde edilir:
149
Anten Yapm
Q iin verilen bu iki ifadenin edeer olmad ortadadr. Wheeler

tarafndan verilen Q ifadesi, tek reaktans tipi kk anten iin olas bir
ifadeyken, Chu tarafndan verilen Q ifadesi tek bir kresel modda
radyasyon salama ihtimali zerine baz edilmi bir minimum deerdir.
Daha sonraki deiik rneklerle karlatrma amacyla bir sabit nokta
olarak bunlar kullanacam. zel olarak, daha sonra kullanlabilmesi
amacyla be rnek Tablo 6.1'de gsterilmitir.
Tablo 6.1: Boluktaki silindirik antenler iin Q deerleri. hd = 0.1.
PEC toprak dzlemi zerindeki bir monopoln empedans, kendi

uzunluunun iki kat uzunluu olan bir dipoln empedansnn iki katdr.
Hem reaktans hem de diren deerleri yarya indiinden, oran ayndr ve
bunun sonucunda Q deerine eittir. Bunun sonucunda, ykseklii hm
olan bir monopol iin Q deeri, ykseklii hd = 2hm olan bir edeer dipol
iin sz konusu olan deerle ayndr. Bu durum da (6.2) ve (6.3)
denklemlerini aadaki ekilde deitirir:
Tablo 6.1'deki giriler, ayn zamanda ykseklii hm = 0.05 olan bir

monopol iin de geerlidir.
6.1 Kaln Monopoller
Monopoller zerine, geni kapsaml ap ve ykseklik deerlerini
kapsayan yalnzca iki deneysel almay bilmekteyim. Birincisi, 1945
ylnda Brown ve Woodward [1, pp. 46:49] tarafndan, ikincisi 1960'l
yllarda R. W. P. King'in [2] rencileri tarafndan baslmtr. ekil 6.1,
bir kaln monopoln uyarlmas amacyla kullanlabilecek iki farkl
yntemi gstermektedir. ekil 6.1(a), toprak dzlemi altnda bir koaksiyel
kablodur ve anteni oluturmak amacyla iletkenin merkezi uzatlmtr. Bu
yntem, her iki lm kmesinin oluturulmas amacyla da
150
Anten Yapm
kullanlmaktadr. ekil 6.1(b), merkez iletkeni kaln bir silindirik antenin

bazna geen nispeten dar bir koaksiyeli gstermektedir. Bu yntem,
geometrik ayrntlarnn bilinmemesine ramen, Brown ve Woodward
tarafndan da kullanlmtr.
ekil 6.1: ki monopol besleme dzenlemesi.
Johnsonun Anten Mhendislii el Kitabnda [R. C. Johnson, ed.,

Antenna Engineering Handbook,] verilen veriler iki farkl formatta eriler
olarak verilmektedir. Diren erileri iin verilen hm < 0.1 aralndaki
znrlk ok iyi deildir fakat isteyen bunlara dayanarak baz genel
sonular tretebilir. ekil 6.1(a)'da verilen dorudan koaksiyel besleme
sistemi iin koaksiyel sistem giderek daha dar duruma geldike, reaktansn
bykl buna bal olarak klecektir. ekil 6.1(b)'deki besleme
sisteminin reaktans bykl, dorudan durumlarda olduundan ok
daha dktr ve direnci daha dk olarak grlecektir. Kingin anten
zelliklerini tablolar halinde anlatt [R. W. P. King, Tables of Antenna
Characteristics,] notlarnda verilen veriler, hem eriler eklinde hem de
tablolar halinde verilmitir ve bunlar bir sonraki blmde elde edilen
modelleme sonularnn dorulanmas iin kullanlmtr.
6.1.1 Kaln Tek Kutuplu Monopollerin Modellenmesi
NEC ince tel teorisi zerine kurulmu olduundan, ince silindir
modelinin, bir yzeyin modellemesinde olduu gibi ok sayda telden
hareket edilerek oluturulmas gereklidir. 5.Blmde sz edilen genel
cylinder( ) fonksiyonu, dikey, radyal ve asal ynlerdeki akmlara izin
vermektedir ve ekil 6.1(b)'deki gibi beslenen monopollerin ilk dnem
151
Anten Yapm
almalarnda bunlar kullanlmtr. Ancak, simetri nedeniyle, hibir

asal akmn bulunmamas gerektii aka grlmektedir. Ayn
zamanda, ekil 6.1(a)'daki bytlm koaksiyel monopoln
modellenmesi amacyla da bir yol bulunmas gereklidir. King, tablolarnda
ak kablo ucundaki kapasitansn antenle seri olduunu gzlemitir.
Balantnn salaml arttka fazladan reaktans giderek daha kk
deerler alacaktr. Bu durumu, silindir taraf iin oklu segmentleri
bulunan dikey teller kullanarak modelledim ve her bir telin dip segmentine
bir gerilim retici yerletirdim. N tel iin, toplam anten akm her bir
kaynak iin belirtilen akmn N ile arplmas yoluyla elde edilmektedir ve
net empedans her bir kaynak iin rapor edilen deerin 1/N'idir. Uygun bir
referans salamak amacyla bunu kenardan tahrikli tek kutuplu anten
(EDM) olarak adlandrmak mmkndr. King ve rencileri monopollerin
admitans deerlerini ak ulu, dz ulu ve hemisferik olarak yaltlm
ulu durumlar iin ayr ayr lmler, fakat bu notlarda asal akmlar
alma d brakabilmek amacyla, yalnzca dz ulu rnei disc(),
symdisc()'in fonksiyonlarnn dntrlm versiyonuyla modellendirildi.
Symdisc(), her bir radyal telin eit uzunluktaki ksa tellerden
oluturulduu ve yzeyin modellenmesi amacyla eit alan kuralna
yaklam yapabilmek amacyla tel yarapnn artrld radyal teller
retmektedir. Toplam simetrik silindir fonksiyonu symcylinder() olarak
adlandrlmaktadr. ekil 6.1(b)'deki tahrik sistemi modelini merkezden
tahrikli tek kutuplu anten (CDM) olarak adlandrld. ekil 6.2, EDM'in bir
modelini gstermektedir.
Segmentlemenin amac, bunlar asal olarak ynlendirilmi teller,
olabildiince kare kesitli ve radyal tel segmentlerinin dikey segment
uzunluklarna eit olarak ele alp bunlardan yan hcreler oluturmaktr. Na
a kademelerinin (dikey tellerin) saysn gsteriyorsa, a kademesi d =
2/Na, silindir tarafndaki ark uzunluu kademesi a d = 2/Na'dr ve
dikey segmentlerin saysnn Nv hm/(2/Na) = (hm/a)(Na/2) olmaldr.
Benzer ekilde, radyal tel segmentlerinin says, Nr Na/2'dir. Deiik Ns
saylarnn tamsay olmas gerektiinden ifadelerden elde edilen sonular
yaklak sonulardr. Nv/Nr hm/a eitliine dikkat edin.
152
Anten Yapm
ekil 6.2: Kaln tek kutuplu anten iin ince tel modeli. Toplam olarak, ykseklii 50 mm, ap 50
mm'dir ve 300 MHz deerinde tahrik edilmektedir ve sonu olarak = 1 m koulunu
salamaktadr. Bir EDM'dir ve bytlm kaln koaksiyel merkezi iletken iin bir snrlayc
durum olarak kenardan tahriklidir. Her bir dikey telin altndaki byk nokta gerilim kaynan
gstermektedir. Kk noktalar segmentlerin ucundadr.
nceki rneklerde olduu gibi, empedans segmentlerdeki younlukla

birlikte deimektedir. Aadaki tablo, King rneinde olduu gibi,
kenardan tahrik edilen monopol iin diziyi gstermektedir. Bu blmde
bildirilen btn hesaplamalar iin ortalama g kazanlar 20.01 snrlar
iindedir.
Tablo 6.2: Kenardan tahrikli monopol iin segment younluunun fonksiyonu olarak empedans
deerleri. Hm = 0.1, a = 0.0509, Z = 100[Zk+1Zk]/Zk.
Son kolon, izleyen almalarda kullanlmak zere younluk deeri

olarak seilmitir; nk, modelde kullanlan nec2dxs*.exe versiyonunda,
balant noktasndaki tellerin saysnn maksimum deeri olarak 60
grlmektedir.
Bir sonraki tablo, kenardan tahrikli tek kutuplu anten iin hesaplanan
deerleri,
King
tarafndan
belirlenen
deneysel
deerlerle
karlatrmaktadr. King, kablo balnda iyi bir yaltmn salanmasnn
g olmas nedeniyle iyi lmlerin elde edilmesinin g olduunu
belirtmitir.
153
Anten Yapm
Tablo 6.3: Empedans ve admitans iin monopol anten yksekliinin fonksiyonlar olarak
hesaplanan ve llen deerler. Yarap = 0.0509. Koaksiyel d/i = b/a = 1.189.
Btn rnekler dnda en uzun iki antenin sz konusu olduu

rneklerde, King'in uyarlarndan beklendii gibi, reaktansn bykl,
hesaplanan deerden daha byktr. llen direncin hesaplanan dirence
oran 2:1'den balar ve rezonant uzunlua eriildike 1.3:1'e kadar der.
Johnsonun Anten El Kitab ve Kingin Tablolarndan elde edilen veriler,
bu eilimin nicel olarak gsterilmesinin mmkn olmamasna ramen,
koaksiyel kablonun daha sk uyum gstermesi sonucunda direncin de
azaldn gstermektedir. Dier yandan, iletkenlikler, iletkenlik deerleri
birbirini olduka yakndan izlemektedir ve sseptans deerleri arasndaki
farklar hemen hemen sabittir. King ve dnemin dier birok alan,
sseptansn teorik deerleri ve llen deerleri arasndaki farkn
dzeltilmesini salayan bir dzeltme terimi zerinde konumaktadr. Her
durumda, admitans sonular, oluturduumuz nmerik model konusunda
baz gvenilir deerler sunmaktadr.
0.1 deerini tayan bir monopol bile 0.2 deerini tayan bir serbest
boluk dipolyle edeer olduundan, Tablo 6.3'te sunulan antenler
elektrik asndan deerlendirildiinde kk antenler deildir. Buna gre,
modelleme ilkelerimizi hm = 0.05 kadar klttmzde, aada
verilen sonular buluruz. Q deeri, denklem (3.21)'den elde edilmitir.
Tablo 6.4: hm = 0.05 deerine sahip bir EDM iin empedans ve Q deerleri.
Q deerleri, Tablo 6.1'deki nceden tahmin edilen deerlerden ok

daha iyidir. Etkililik deerleri yaklak %100'dr fakat Qcoil = 200
eitliinin olduunu varsaydmzda, akort bobini kayb daha ince
154
Anten Yapm
durumlar sz konusu olduunda 0.5 deerine eriecek ve bu durumda da

bileik etkililik yaklak %50 olacaktr. a = 0.05 iin, etkililik yaklak
%82 olacaktr.
ekil 6.3: CDM modelinin stten grn. D halkadaki a kademelerinin says 60'tr
ve daha sonra 30, 15 ve 5 olarak azalmaktadr. Noktalar, tellerin ucunu gstermektedir ve
i halkalardaki teller uzunluklarnn eit olmasna ramen merkeze doru yarap
azalmaktadr.
CDM sisteminin modellenmesi, balangta grld kadar kolay

deildir. EX 0 enerji kayna modelinin kullanlmas, 2'nin altnda APG
deerleri verir ve tahrik teli segmentleriyle oynanmas bu durumda bir
gelime yaratlmas sonucunu dourmaz. Enerji kayna EX 5 modelinin,
segment uzunluu/yarap oranyla APG = 2 deerini istediiniz kadar
yakn olarak verecek ekilde ayarlanabileceini buldum. [1]'de verildii
gibi a = 0.0286 deeri ve yukarda tanmlanan zgaralama
kullanldnda, yaklak 0.001 = 1 m segment uzunluu ve yaklak
0.29 m yarap alacaktr. Ancak, ekil 6.2'de grlen disk ekilli basit
zgarann kullanlmas durumunda, merkezdeki uyarlm disk iin son
derece kk bir tel yarap ortaya kar. Bu durum da tahrik teli
yarapnn disk teli yarapna orannn 5:1 NEC klavuzunda verilen
deerle karlatrldnda burada verilene gre ok byk olduu
grlr. Bu soruna bulunan zm ekil 6.3'te grlmektedir. Burada
birbirini izleyen halkalarda, a kademeleri kademeli olarak
drlmtr. Bu durum, eit alan kuraln salamak amacyla daha
byk yarapl ve daha dk sayda telin kullanlmasna olanak tanr.
Bunun gerekletirilmesi iin gerekli algoritim, symdisc2() fonksiyonunda
kodlanmtr. NEC tel listesini reten program, girdi parametreleri iin
155
Anten Yapm
symcyl.in kullanan symcyl2.exe'dir. Tablo 6.5, ekil 6.3 iin disk modeli
deerlerini gstermektedir.
Tablo 6.5: ekil 6.3'teki disk ve a = 28.6 m deerli CDM iin zgaralama parametreleri.
Algoritma, d halkada, symcyl.in programnda belirtilen sayya yakn

sayda a kademesi saysyla balar ve bir sonraki halkadaki a
kademelerini elde etmek iin bu sayy 2 ile veya 3 ile bler. Hcrenin
ortalama ark uzunluunu eitlemek amacyla, radyal tel uzunluu artrlr.
Gerekli sayda radyal kademe elde etmek amacyla i halkann yarap
ift saylarla blnr ve bu rnekte 6'ya blnmtr. Merkeze doru
gidildike her bir telin uyaraca alan azalacandan telin yarap da
azalr.
Tablo 6.6'da grld gibi, besleme telinin uzunluunu 3'ten 40 m
deerine ykselttim. 5 m iin elde edilen sonu, Brown ve Woodward
tarafndan elde edilen reaktans deerine son derece yakndr fakat
muhtemelen bu durum bir tesadftr. Buradan kacak netice, anten baz
ve toprak dzlemi arasndaki kapasitansn silindirin byk blmnden
akm ntledii eklindedir. Tablo 6.6'daki ikinci kolonun, empedans ve
Q deerleri asndan Tablo 6.4'n ikinci kolonuyla karlatrlabilir
olduuna dikkat edin. Daha uzun besleme telleri iin giri deerleri, giri
deerleri, kademeli olarak daha iyi empedans ve Q deerleri tamaktadr.
Radyasyon, ou durumda besleme telinden yaylmaktadr ve geri kalan
silindirin fonksiyonu, basit olarak, kapasitif ykleme salamaktr. steyen,
bu yolun bir keif yolu olmamasna ramen, 40-m durumunda anlatlan
durumu hacmen yklemeye ynelik bir rnek olarak ele alabilir. Edeer
akm monopolleri iin radyasyon direnleri hm = 40 m iin 2.53 ve hm =
50 m iin 3.95'dr. Tablo 6.6'daki 40-m tahrik teli, stten ykleme
silindirinin kesinden ald kk bir katkyla, fonksiyonunu olduka iyi
ekilde yerine getirmektedir.
Tablo 6.6: Brown and Woodward CDM iin tahrik teli uzunluu l deerinin fonksiyonu olarak
empedans ve Q deerleri. hm = 50 m, a = 28.6 m. Tel ap aw deerleri de ayrca listelenmitir.
Btn durumlarda, segment uzunluu 1 m'dr ve toprak seviyesi zerindeki ikinci segmente EX 5
kayna uygulanmtr.
156
Anten Yapm
6.2 Tepeden Ykleme

6.2.1 Ters evrilmi L
Ters L antenleri, stten ykleme uygulamasnn grld en basit
durumdur ve genellikle bu nedenle kullanlmaktadr. Bu antenin bir
rnei, deerlendirmeye yardmc olacak etiketlerle birlikte ekil 6.4'te
grlmektedir. Grnt teorisini ve grnt teorisinin yaps iin gerekli
paralar iin genel olarak elde edilebilecek baz genel sonular kullanarak
giri empedans iin analitik yaklamlar elde edebiliriz. ekil 6.5, antenin
grnt teorisi versiyonunu, ekil 6.6 antendeki akm dalmn
gstermektedir. Toplam tel uzunluunun benim akma bir gen
fonksiyonu olarak yaklamama izin verecek kadar ksa olduunu
varsayyorum. Telin ucuna gelmeden nce akm deeri sfra
gelmeyeceinden, dikey kesimdeki ortalama deer besleme deerinin
yarsnn minimum deerinden balanarak ykseltilecektir. Bu
dzenlemenin salad ikinci yarar, radyal telin, basit monopolle
karlatrldnda reaktans deerini azaltan kapasitans artrmaktadr.
ekil 6.4: Ters evrilmi L monopol.
157
Anten Yapm
ekil 6.5: Ters evrilmi L anteni iin grnt teorisi versiyonu.
ekil 6.6: Anten ve antenin grnts zerindeki akm ve arj younluu.
Giri empedansnn direnle ilgili ksm kolaydr; yalnzca dikey kesim

zerindeki ortalama akm hesaplamamz ve denklem (2.39)'u
kullanmamz gereklidir. ekil 6.6, tel boyunca l uzunluunun fonksiyonu
olarak akm gstermektedir. Dikey kesimde, l = z'dir ve st radyal
kesimde l = hm + x ilikisi vardr. ekil 6.6'nn sa tarafnda eim m =
I0/(hm + R) olarak gsterilmektedir ve akm iin aadaki iliki vardr:
Dikey blmdeki ortalama, 0 ile hm deer aralnda gerekletirilen
integralle bulunmaktadr:
158
Anten Yapm
(2.39) denkleminin monopol anten iin adaptasyonu sonucunda

aadaki deeri elde ederiz:
R deerinin hm deeriyle karlatrldnda byk deerler almasyla

birlikte 1 ilikisinin ortaya ktn grebilirsiniz. Pratikte = 1
deerine yaklalmas mmkn deildir fakat R'n hm deerinin 3 veya 4
katn bulmas pratikte rastlanmas olduka mmkn olan bir durumdur.
Giri reaktansna eriebilmek iin, kapasitans hesaplamalarnda
depolanan enerji yaklamn kullandm. C kapasitansndaki yk q(t) =
Q0sin(t) ise, anlk olarak depolanan enerji we = q2/(2C)'dir. Bir
periyottaki ortalama enerji, We = Q02/(4C) periyodu zerinden alnan
ortalamadr. Yk kapasitre ynelik akmn integrali olduundan genlii I0
olan akm iin depolanan ortalama enerji deeri aadaki gibidir:
Srekli yk younluu dalmnda depolanan enerji, ayrk arj

sistemleri iin snrlayc bir durumdur [3, pp. 211-214].
(6.10)'un integralinin alnmas sonrasnda elde edilen denklemde (z)

hat yk younluunu, C/m, gstermektedir ve Rij ve R(z,z') bir potansiyel
alan reten bir yk eleman ve btn dier yklerin alanna kar
konumuna (belirli bir potansiyel enerji zerinde allmtr) getirilen yk
eleman arasndaki mesafedir. Akm ve hat yk younluunu
ilikilendiren sreklilik denkleminin fazr eklindeki denklemi aadaki
gibidir:
I'nn eimi sabit olduundan, yk younluu da sabittir. (6.10)

denkleminin hat yk dalmndan anlk enerjiyi gsteren paras,
sinzoitlerin ortalama enerjisini gsteren dorudan ifade olarak yazlabilir.
159
Anten Yapm
Bu ilikide, m yine akmn eimini gstermektedir.

Anteni ve anten grntsn kavramsal olarak birbirlerinden
ayrmakta yarar var. z ekseni zerindeki para bir dipoldr ve radyal ve
onun grnts paralel telli iletim hatt kesimini oluturmaktadr. Dipolde
depolanan enerji, ak ulu dipolde depolananla ayn ekle sahip olacak
yalnzca yk younluu farkl olacaktr. Bu nedenle, (6.12)'deki ift
integralin deerini bulmak amacyla ak ulu dipoln kapasitans
konusundaki bilgimizi kullanabiliriz. (2.45) denkleminin notasyonu
mevcut duruma uyarlandnda ak ulu dipoln kapasitans aada
verildii gibidir:
Ak ulu dipoldeki akmn eimi I0/hm eklindedir. ki enerji

ifadesinin, (6.9) ve (6.12) denklemlerinin, eitlenmesi sonucunda, ak
ulu dipol Ir deerini Cd terimleriyle vermektedir.
Ters L eklindeki antenin dipol paras ve bunun imaj, Wdi, zerindeki

ortalama depolanm ortalama enerji miktarn bulmak iin (6.12)
denklemini kullanabiliriz.
Paralel telli iletim hatt blm, birim uzunluk bana Raonun [N. N.
kitabndan uyarlanan miktarda
kapasitans tamaktadr ve bu iliki aadaki ekilde verilmitir:
Rao, Elements of Engineering Electromagnetics,]
Bu durumda da yk younluu = I0/(j(hm + R)), toplam yk R,

toplam kapasitans RCpu olduundan, radyal para ve bunun imaj zerinde
depolanan ortalama enerji miktar aada verildii gibidir:
160
Anten Yapm
(6.15) ve (6.17) denklemlerinin toplanmas sonucunda, toplam

ortalama depolanm enerji miktarn elde edebiliriz. (6.9) denkleminin
kullanlmas bize dipol iin edeer devre kapasitansn vermektedir ve
bunun 2 ile arplmas bize monopol ve bunun gerek kayna iin
kapasitans deerini vermektedir.
Elde edilen sonu, seri balanm iki kapasitans olarak ele alnabilir.
(6.8) ve (6.18) denklemleri, radyal tel uzunluunun etkileri konusunda
daha nceden yaplm deerlendirmeleri yanstmaktadr.
rnek 6.1 PEC Levhas zerindeki Ters evrilmi L
zerinde inceleme yapmak amacyla, bir nceki blmde incelenen
kaln tek kutuplu antenle ayn mekna uyan bir ters L antenini incelemeyi
setim. Hm = 50 mm, R = 100 mm ve her ikisi iin de tel yarapn 1 mm
olarak aldm. (6.8) ve (6.18) denklemlerini kullanarak Rrad ve Xin
deerlerini ve NEC tel listesini retmek amacyla MATLAB fonksiyonunu
yazdm. Sonular Tablo 6.7'de verilmektedir.
Tablo 6.7: Ters L antenlerde frekansn fonksiyonu olarak empedans. Za (6.8) ve (6.18)
denklemlerinden alnmtr. Znec, dikey tel zerinde 5 segmenti, radyal tel zerinde 10 segmenti
olan modelden alnmtr. APG = 2.015'tir.
Diren deerleri birbirlerine olduka yakn, NEC sonular hafife

yksektir ve frekansa bal olarak bymektedir. Bu durum muhtemelen
radyal telden yaylan ve yukardaki analizde ihmal edilen nm
yanstmaktadr. 300 MHz frekansta, toplam tel uzunluu 0.15'dr ve bu
da gen-akm yaklamnn kesinliini azaltmaktadr. Direncin daha iyi
161
Anten Yapm
olduuna ve Q deerinin Tablo 6.4, a/ = 0.05'e karlk gelen EDM

deerinden daha kt olduuna dikkat edin.
rnek 6.2 Kutu zerindeki Ters L
Bu rnek iin, uzamsal snrlamalar olan 915-MHz bir radyo yayn
olduunu varsayalm. Radyo kasasnn 10 mm 40 mm 80 mm olduu
ve antenin bir plastik paket iinde olduu varsayld. 10 mm ykseklik
seildi ve anteni ksa kenar zerine yerletirildi ve radyal ksm kasann 40
mm geniliine dendi. ekil 6.7 LonBox.exe tarafndan retilen tel
listesini gstermektedir. Btn segmentler 2.5 mm uzunluundadr.
Antenin dikey kesitinde 4 segment, radyal telde 16 segment bulunmaktadr
ve kutuda 4, 16, 32 segment bulunmaktadr. Eit alan kural uyarnca kutu
segmentlerinin yarap 0.4 mm'nin hemen altndadr. EX 5 kaynan
kullandm ve anten telinin yarapn APG = 1.000.. deerini elde edecek
ekilde ayarladm ki bu 0.67 mm'ye gelmektedir. Empedans 10.6 j125
ve Q yaklak 18'di. Q deerinin |X|/R deerinden yksek olduuna dikkat
edin. Bu durum, empedansn rezonans erisine doru ykseldiini
gstermektedir. Q = 200 deerine sahip bir seri rezonans sarmn kayp
direnci yaklak 0.6 olacaktr. L blgesi dengeleme devresiyle bile
etkinlik %90'dan daha iyi olacaktr.
ekil 6.7: Bir radyo kasas zerindeki ters L anteni iin tel modelinin yandan grn.
Dier modelleme seeneklerini de deneyelim. EX 5'i EX 0 kaynayla

deitirilmesi sonucunda APG = 1.016 deeriyle birlikte Zin = 11.6
j132 ilikisi elde edebiliriz. EX 0 kaynayla birlikte anten yarapnn
azaltlmas APG = 0.977 deeriyle birlikte Zin = 12.15 j157 ilikisini
162
Anten Yapm
verdi. Kapasitans indktans bask altnda tuttuu srece daha ince

tellerden daha yksek reaktans deerleri beklenmelidir.
Boyutlarn karlatrlmas iin /4 = 82 mm alnmtr. Ayn anten
konumunda bir kam modellemesi yapalm ve Rin = 50 deerini elde
edecek ekilde bunun ayarlamasn yapalm. Bu ayarlamay ayn ekilde
0.67 mm yarapl telle yapabiliriz ve bu durumda APG = 0.957 deeriyle
birlikte Zin = 53.66 j96 ilikisini elde edeceiz. Tasarm yapann
seimi, bir endktans bobiniyle birlikte kutunun dna kan bir kam
anten veya bir endktans bobini ve bir kapasitrle birlikte bir dahili anten
kullanmak eklindedir.
ekil 6.8: Drt adet stten yklemeli radyal telle oluturulan bir monopol antenin gsterimi.
ekil 6.9: ekil 6.8'de gsterilen anten iin akmlarn gsterimi.
6.2.2 Radyal Tellerle stten Ykleme

ekil 6.8, drt radyal teli bulunan bir monopol anteni gstermekte ve
ekil 6.9 dikey ve bir radyal kesitteki akm gstermektedir. Ters L
zerine yrtlmekte olan analizi, radyal kesitleri fazla glkle
karlamadan artrabilmek amacyla bir radyal kesitle snrlandrabiliriz.
Bu amala, burada, yalnzca btn tellerin yaraplarnn eit olduu
durumu inceleyeceiz. nk, bu durum balant noktasndaki yk
younluunu basit bir konuya dntrmektedir. Balant noktasndaki
akmlarn ve yk younluklarnn iki koulu karlamas gereklidir: Radyal
akmlar dey giri akmn oluturacak lde birbirine eklenmi olmal
ve hatlarn yk younluklarnn eit olmas gereklidir. Dey teldeki
akmn aadaki gibi olduunu varsayalm:
163
Anten Yapm
Radyal teldeki akmn da aadaki gibi olduunu varsayalm:

Ir(R) deerinin sfr olmas gerektiinden, Mx = Ir0/R'dir. in sayda
radyal iin, nIr0 = Iv(hm) = I0 mzhm'dir. Balant noktasnda eit hat yk
younluklar, akm trevlerinin eit olmas gerektii anlamna gelir. Buna
gre, mx = mz ve nRmz = I0 mzhm'dir. Buradan,
Elektrik asndan ksa olmas durumunda, radyallerin etkisinin tek bir
uzun tel kullanlm gibi olduu grlmektedir. (6.8) ve (6.18)'de olduu
gibi ayn dnce tarznn kullanlmas durumunda, aadaki sonu elde
edilecektir:
Ortak tel ap rw'dur. aplarn birbirlerinden farkl olmas durumunda,

hatlardaki yk younluu balant noktasnda eit olmayacaktr ve bu
durumda NEC'te olduu gibi daha karmak ilikilerin kullanlmas
gereklidir.
Dey kesitin indktif reaktans iin bir terim tretilmesi amacyla,
manyetik olarak depolanm enerji iin [Wen Geyi, "A Method for the Evaluation of
Small Antenna Q, eq. (16)]'da verilen iliki kullanlabilir. Dier reaktans
bileenleriyle karlatrldnda, 1/20 deerinde bile bu son derece
arpc bir deerdir.
Btn bu sonulardan elde edilen ortak eilim, hem niform (uzamsal

dalm sabit) yk younluu veya birrnek akm younluu iin enerji
younluunun hesaplanmas ve besleme terminallerine yanstlm bir
reaktans deeri elde etmek amacyla bu enerjinin terminal akmyla
ilikilendirilmesi dncesidir. Denklemlerin tam olarak doru
164
Anten Yapm
olmamasna ve yklemenin yararlarn ar olarak vurgulamasna ramen,

bunlar baz nemli fiziksel gerekleri vurgulamaktadr. Yklemenin
artrlmas durumunda, ortalama dey akm da bir nihai deere doru
ykselmektedir. Bu da yk younluunun azalmasna neden olmakta ve
sonu olarak bu da dikey elemanda kapasitif reaktanstan indktif
reaktansa doru bir kaymaya yol amaktadr. Radyal elemanlarn saysnn
artrlmas bunlarn reaktans boyutlarn drmekte ve seri rezonans
olabilir duruma getirmektedir.
rnek 6.3 Radyal Yklenmi Monopoller
Hem monopoller hem de iki utan da yklenmi dikey antenler iin
modeller ve model retecek programlar yazabiliriz. ncelemekte
olduumuz durumlarn bazlarn ortaya koyacak bir rnek olarak, bir PEC
dzlemi zerinde 50 mm dey ve 50 mm radyal sistemleri ele alalm.
Btn durumlarda, tel yarap 0.5 mm'dir. 50 MHz ve 300 MHz test
frekanslardr ve = 6 m ve 1 m'dir.
Tablo 6.8: Radyallerin saysnn fonksiyonu olarak empedans. Dey ve radyal teller 50 mm
uzunluunda ve 1 mm apndadr. NEC modellerinde tel bana 20 segment bulunmaktadr.
50 MHz sonularnn gsterilme nedeni, bu frekansta kayda deer bir

indktans bileeninin olmamasdr. Analitik empedans iin reaktans
bykl radyal boyutlarn iki katna karld her durumda yar yarya
dmekte fakat hesaplanan sonular deimemektedir. Bu da, eit
reaktanslarn paralel duruma getirilmesinden daha baka bir eylerin de
srmekte olduunu ve bu durumda hesaplanan reaktansn byklnn
radyal boyutlarn iki katna karld her durumda yar yarya azaldn
ve analitik ifadeler iin bunun daha da hzl deiimler gsterdiini ortaya
koymaktadr.
Miron bu rnek iin kulland iki 4-radyal durumu iin yk ve akm
deerlerini .dat dosyalarna kopyalayarak Small Antenna Design kitabnn
ekinde verilen CD-ROMda sunmaktadr ve daha sonra bunlar MATLAB
deikenlerine ykledim ve ortaya kanlar ekil 6.10 ve 6.11'de
gstermektedir. Kaynak gerilimi 100'd. Yk younluunun mekana gre
sabit olmad veya herhangi bir deikenin bilinen sinzoidal
165
Anten Yapm
varsaymlara uymad ortadadr. Ortalama yk younluklar Tablo 6.9'da

gsterilmektedir.
Tablo 6.9: ekil 6.10 ve 6.11 iin ortalama yk younluklar. Birimler nC/m cinsindendir.
Buradan, frekansn ykselmesine paralel olarak, ykn de radyal

bileenlere doru kayd grlmektedir; bir dier gsterge de dey
elemann reaktansnn kapasitif deerinin daha dk olmasdr. 16 radyal,
300 MHz durumu iin Q deeri 29.5'tir. Edeer L ve C deerleri 45.7nH
ve 4pF'tir.
ekil 6.10: 50 MHz iin akm ve hat yk younluu. q, nC/m cinsinden verilmektedir ve akm A
ile gsterilmektedir ve lee uymas iin 30 ile arplmtr.
ekil 6.11: 300 MHz iin akm ve hat yk younluu. q, nC/m cinsinden verilmektedir ve akm A
ile gsterilmektedir ve lee uymas iin 4 ile arplmtr.
166
Anten Yapm
6.2.3 Hacmen Ykleme

Hacmen ykleme, dey telin iki boyutlu bir disk veya bir radyal tel
taklidi diskle yklenmek yerine iletken bir boyutlu ekle yklenmesidir.
Buradaki gvdenin doru bir ekil almas durumunda, bunun douraca
etki, izin verilen mekanda kapasitans deerini maksimuma kararak
gvdenin d kenarnda sert bir younlua eriecek bir yk dalm ortaya
koymasdr. Ortaya kan etki 90'l yllarda yrtlen nmerik deneylerde
kefedilmitir ve Mironun ilk dnem almalar olan [D. B. Miron, "Volume
Loading - A New Principle for Small Antennas," ile U.S. Patent 5,986,610, "Volume-Loaded Short
Dipole Antenna,"] aratrmalarnda anlatlmaktadr. ekil 6.12, hacmen ykl
bir dipol profilini gsteren bir emadr. Oklar, profilin evresindeki

referans ynleri gstermektedir. Akm, yaym yapan merkezi telden
iletilmekte ve daha sonra gvdenin ucuna eritiinde ayrlmaktadr.
Rezonans durumunda, akm uygulanan gerilime gre tam olarak gerek bir
akmdr ve btn tel boyunca birrnek olma zellikleri gstermektedir.
D halkaya doru giderken kademeli olarak azalmakta, halkada sert bir
ekilde dmekte, d yzeyin merkezinde giderek sfra yaklamaktadr.
Yk younluu akmn uzay treviyle orantl olduundan, yk younluu
halkada bir maksimum deer kazanmaktadr. Temel olarak, telin
indktansnn gvdelerin kapasitansna kar dengelenmesi sonucunda
rezonans ortaya kmaktadr. Son blmden grlecei zere, rezonansn
indklenmesi amacyla radyal ykleme de kullanlabilecei aktr fakat
bu durumda, verili bir hacimde, hacmen yklemede olduu kadar yksek
kapasitans deeri elde edilememektedir; bu nedenle, tasarm yapan ya
radyal teller iin daha ok hacim, radyasyon salayan kesim iin daha ince
teller kullanacak veya indktans ykseltmek ve izin verilen mekana uyum
salamak amacyla daha ok teli sarm iin kullanacaktr. Hacmen
ykleme iin gerekletirilen dizayn ilemleri tamamen deneyseldir; henz
bu konuda analitik bir yardm mevcut deildir.
ekil 6.12: Hacmen ykleme ilkesiyle alan bir dipoln ekli.

167
Anten Yapm
ekil 6.13: ereve eklinde u elemanlar kullanmak zere tasarlanm hacmen ykl
dipol.
rnek 6.4 40 m'de Hacmen Yklenmi Dipol

ekil 6.13, 4 m yksekliinde ve 4 m geniliinde bir dipol iin NEC
tel listesinin eklini gstermektedir. U kesimdeki gvdeler 1/2" bakr su
borularndan yaplm sekizgen gvdelerdir. Merkezdeki telin yarap 1.6
mm'dir, yaklak AWG #8 zelliklerini tamaktadr ve 3.6 m
uzunluundadr. Serbest durumda, dipol 7.1525 MHz, 42 m'de 6.13
direnle rezonans yapmaktadr. 3.6 m iin edeer akm radyasyon direnci
5.8 olduundan u kafeslerin dey kesimlerinden ancak kk bir katk
almaktadr. Q deeri 38.36'dr. Edeer L ve C deerleri 5.23 H ve 94.7
pF'tir. Dalgaboyu cinsinden konuulduunda, bu yap rnek 6.3'te verilen
edeer dipolle yaklak ayn boyutlar tamaktadr. Bu durumdaki Q
deeri 16 radyal durumunda olduundan daha yksektir fakat efektif
kapasitans gerekten arpc farkllklar gstermektedir. 16 radyal
durumundaki dipol edeerinin efektif kapasitans 2 pF'tr ve bu 8 radyal
ereve hacim yknden 47 kere daha kktr. Dorudan karlatrma
iin, rnek 6.3'teki 8 radyal dipol edeer anten iin hesaplanan deerler
Q = 35, L = 87 nH ve C = 1.63 pF'tir. Kk indktans deerleri en
azndan ksmen, rnek 6.3 iin /2000 ve mevcut durumda /26,250
zelliklerini tayan tel yaraplarndan kaynaklanmaktadr.
ekil 6.14, anten profili zerindeki akm ve yk dalmn
gstermektedir. Akm, rezonansta beklendii gibi gerektik ve sreklilik
denkleminin gerektirdikleri nedeniyle yk younluu sanaldr. Antenin
doru tel blm, 0.043 deerlerine karlk gelen x iaretleri arasnda
bulunmaktadr. Ykn tepe deerleri, ereve radyallerinin en d
segmentleri zerindedir. erevenin iki tabakas arasndaki dikey boru
yalnzca bir segment tarafndan temsil edilmekte olduundan yk izimi
168
Anten Yapm
karmak bir grnm sunmaktadr. izimin yatay ekseninin okunmas

srasnda 0 dipoln merkezindedir ve saa doru hareket edilmesi tel
dorultusunda x noktasna eriilinceye kadar hareket ettirir. 2 m yaklak
0.05 olduundan, bir sonraki 0.05 radyaller boyunca hareket etmeye
karlk gelmektedir. Sz edildii gibi, lek halka zerinde hareket
etmekte ve daha sonra en son 0.05, radyaller boyunca halkadan d
merkeze doru hareket etmeye karlk gelmektedir. rnek 6.3'te olduu
gibi, dalmlarn konumun sinzoidal fonksiyonlar olmadn
grebilirsiniz.
ekil 6.14: ekil 6.13'teki dipol iin normalletirilmi akm ve hat yk. Mesafe dalgaboyu
cinsinden verilmitir. izim, profil zerindeki toplam deerin izimidir. xs iareti, doru tel nm
cihaznn ularn gstermektedir. ereve profili zerindeki bir noktadaki toplam akm veya yk
bir segment iin bir deer alp bunun 8 ile arplmas yoluyla elde bulunmaktadr. Profilde 38
segment bulunmaktadr.
6.3 Sarmlarn Yklenmesi

stten
yklemeler
byk
lde
aerodinamik
zellik
gstermemektedir ve bunlar genellikle kendi kendini desteklememektedir.
800 MHz zerindeki frekanslarda, bunlarn sistemle entegrasyonunun
salanmas kolaydr fakat 30 MHz altnda bunu kullanabilecek en kk
hareketli platform bir gemidir. 50 yldan bu yana kullanlmakta olan
zm, sarmn bir blmnn monopol zerine yerletirilmesidir. Sarm,
antenin kendi zerindeki parasyla seri rezonans yapacak ekilde
ayarlanmtr ve bu da antenin alt kesimindeki akm neredeyse birrnek
duruma getirmektedir. Dourduu etki asndan deerlendirildiinde,
sarm ve sarm zerindeki antenin oluturduu ksm antenin aada kalan
blm iin bir st ykleme oluturmaktadr. Durumu gsteren bir izim
iin ekil 6.15'e bakn. Bu durum radyasyon direncini ykseltmekte ve
tabannda bir seri sarmla birlikte basit bir monopolden oluan anten
169
Anten Yapm
sistemleriyle karlatrldnda sistem verimliliini gelitirmektedir.

Salanan gelime, antenin zerindeki blmnn yksz antenden daha
dk bir kapasitansnn olmas ve bunun sonucunda sarm indktansnn
temel ayar iin birden dk olmas ve bu nedenle sarm kayp direncinin
daha yksek olmas durumuyla snrlanmtr. Bildiim ilk analiz J. S.
Belrose tarafndan 1953 [7]'de yaynlanmtr ve antenin her bir parasnda
lineer bir akm dalm varsaymna dayandrlmtr. Daha ayrntl bir
analiz C. W. Harrison [8] tarafndan 1963 ylnd baslmtr ve genel
sinzoidal akm modellerine dayandrlmtr. Blm 2 ve 3'te belirtildii
gibi, dz monopol tek bana ele alndnda verimsiz deildir; ayarlama
veya dengeleme sarmnn antenin Q deerinden daha dk olmas
sistemin verimliliini byk lde drmektedir. zleyen rnekte,
merkez sarmlarndan yklenen sistemlerin zelliklerini gstereceim ve
NEC sonularn Harrison'n analitik almalaryla karlatracam.
ekil 6.15: Sarmlar yklemeli monopoln grnm.
rnek 6.5 ok Ksa Merkez Ykl Monopol

Harrison'n makalesi, Sandia Corp. iin hazrlanan ve iinde dizayn
hesaplamalarna ilikin birok tablolarn verildii raporun bir zetidir.
Makale, biri sabit boyutlu bir antende giri empedansnn ykleme sarm
L ve Q ile deiimini (Tablo I), dieri de deiik boyut deerleri ve sarm
yerleimleri iin rezonans X ve deiik boyut deerleri ve sarm
yerleimleri iin giri direncini (Tablo II) veren iki tablo iermektedir. Q
deerindeki dle birlikte bazda diren ykselii, en iyi sarmlarn
170
Anten Yapm
kullanlmas durumunda bile sistemin ne lde verimsiz olduunu

gstermektedir. Tablo I'de verilen hesaplamalar hm = 2, merkezlenmi
sarm ve rw/ = 0.000122895 deerleri iin verilmi olduundan bunu
Harrison monopol olarak adlandryorum ve bu rnek iin bunu
kullanyorum.
= 1 m, hm = 31.38 mm ve rw = 0.12895 mm deerleriyle birlikte 300
MHz frekansta, ykleme bobinini tam merkezi oluturan 21. segmente
yerletirmemi salamas iin, 41 segmentle birlikte bir monopol anten
modelledim. Listing 6, modelin son versiyonunu gstermektedir. Harrison
sarmsz giri empedansn 0.385 j135, merkezden yklemede,
rezonans durumundaki sarmn reaktansn 2448 ve rezonans
durumundaki giri direncini 1.185 olarak vermektedir. Reaktans, L =
1.2987 H'a karlk gelmektedir. Simlasyon, 0.38 j1343 giri
empedansn olduka yakn bir ekilde vermektedir. Ancak, sarm
1.33354 H ve Zin = 0.997 j0.007 deerlerine bu denli yakn
ayarlamam gerekmiyordu. L deerindeki rakamlarn saysndan,
ayarlamann olduka sorunlu olduunu grebilirsiniz. Bu da fiziksel
durumda duyarl bir elle ayarlama yaplmad anlamna gelmektedir.
ekil 6.16, NEC tarafndan kayp olmad durumlar iin hesapland
ekliyle akm ve yk younluu dalmn gstermektedir. Akm iin
yaplan izimlerden sarmn altnda bir sabit deer, sarmn yukarsnda da
sfra kadar inen bir dorusal d kt bir varsaym olarak
grlmemektedir. Herhangi bir sarmn olmamas durumunda, radyasyon
direnci R = 40 (hm/)2 = 0.4'dr. Sarmn merkezde olmas ve dorusal
hat varsaymlar yapmamz durumunda, ortalama akm 3/4 I0'dr ve bu
durumda R = 40((3/2)hm/)2 = 0.9'dr ve bu da kt bir durum
gstermemektedir.
Listing 6.1: Harrison Monopol
171
Anten Yapm
Giri gerilimi rasgele bir ekilde 100'e ayarlanmtr bu seim 10 kW

besleme gc anlamna geldiinden, LF iaret istasyonu hakknda
konutuumuz durumlar dnda, olduka pahal bir seimdir. Harrison'un
gerekletirdii nokta, sarm geriliminin besleme geriliminden yksek ve
zaman zaman da ok yksek olduu bir durumdur. Bu durumda besleme
gerilimi 2514 111.46A = 280.25 kV'tur. Vcoil/Vin = 2802'dir ve bu da
besleme gerilimi ne olursa olsun yksek bir orandr.
ekil 6.16: Harrison sarmla yklenmi dipolde kaypsz durumda akm, A, ve hat yk younluu,
C/m.
Bir sonraki kademede, kayplarn dourduu etkilere bakalm. Tel

iletkenliinin 26 MS/m olduunun varsaylmas durumu etkililiin %83'e
kmasna neden olmakta ve Zin = 1.2 + j0.008 ilikisinin elde
edilebilmesi
iin
sarmn
1.33346
deerine
ayarlanmasn
gerektirmektedir. Q deeri 200 olan bir sarm olduunu varsayn ve LD 0
komutuna 12.57'u ekleyin. Bu durumda da yine yeniden ayarlama
gereklidir; L = 1.333504, Zin = 16.7 j0.002'dur ve etkililik %6'dr. Baz
noktasnda bir sarm kullandmz varsayalm. Q deeri 200 olan
712.44nH bir baz sarm, %5.3 etkililikle birlikte Zin = 7.18 j0.0026
ilikisini vermektedir. Q deeri 450 olan sarmlarn retilebilmesi
durumunda, baz ayarlama Zin = 3.45 j0.0026 ilikisini ve %11 etkililik
salar. Q = 450 deeriyle birlikte merkezden ykleme Zin = 8.1 ilikisini
ve %12.3 etkililik salar. Merkezden ykleme durumlar ok etkili
durumlar olarak grlmemektedir fakat herhangi bir durumdaki giri
empedansnn halen bir L kesitiyle 50'a dntrlmesi gereklidir.
Merkezden yklenen antenlerdeki daha byk empedans deerleri, L
172
Anten Yapm
kesitindeki sarmlarn daha kk olaca ve sistemin kalitesinin daha az

dmesini salayaca anlamna gelmektedir.
rnek 6.6 Gerek Toprak zerindeki 3 MHz Harrison;Monopol

Bu rnekte, gerek uygulamalara biraz daha yakn bir duruma
gelmekteyiz. Harrison monopoln 3 MHz'e ayarlayalm; bu da son
rnekteki yksekliin ve tel yarapnn 100'le arpld anlamna
gelmektedir. Gerek toprak zerindeki sabit dikey anten toprak
balantsna kar tahrik edilebilir fakat bu durum, antenin ksa olmas
durumunda gcnzn byk bir blmn topraa iletmektedir. Genel
olarak, bu tr antenler, topraa gitmekte olan RF gc miktarn azaltmak
amacyla, toprak zerine veya toprak iine yaylm bir telle evrilmitir.
Burada sz edilen durumda, her biri 5 m uzunluunda olan ve tel yarap
3.2 mm olan 8 radyal sarm devreye almay seelim. Yarap, pratik
olarak kullanlabilecek olandan ok daha byktr fakat fiziksel olmayan
baz iletim telleri oluturmakszn oluturulan dikey tel aplar asndan
NEC balant klavuzlarna uygunluk koullarn karlamaktadr.
Radyaller ve antenler 0.1 m (yaklak 4") topran zerindedir ve bunun
nedeni hem NEC2 sistemlerinin toprak dzeyinde radyal paralar
kullanamamas ve nmerik ve fiziksel deneylerin ykseltilmi radyal
antenlerin daha dk kayplara yol atn gstermesidir. Bunlarn
kurulmasn ev arkasnda kurulan tipik ev antenleri olarak dndmden
radyal antenler ayn zamanda elektrik olarak bir ksadevre
oluturmaktadr. Modelin nihai versiyonu Listing 6.2'de verilmitir.
Listing 6.2: Gerek toprak zerindeki Harison monopolleri ve radyal
antenler
Sarmn bir LD 4 komutuyla temsil edilmitir. Bu komut yk diren ve
reaktans olarak tanmlamaktadr. Bu komutta frekans bamll yoktur.
173
Anten Yapm
Ykleme veya ayarlamann olmad ve tel kayplarnn olmad

durumlarda, Zin = 1.894 j1457 ve APG = 0.1805'tir. Toprak dzlemi
zerinde altmzdan, APG = 2Prad/Pin eklindedir ve bu ilikide Prad
dzlemin zerine yaylm olan gc gstermektedir. Bu nedenle, Rrad =
RinAPG/2 eklindedir. Mevcut durumda, Rrad = 0.1752'dr. Geriye kalan
direncin tm topraa baslan gten kaynaklanmaktadr ve genellikle
toprak direnci olarak adlandrlmaktadr. Bu durumda, Rgnd = Rin Rrad =
1.72'dr. Radyasyon direnci ve uzay dalgas gibi toprak direnci de
topraa elektromanyetik radyasyonun yol at bir u reaksiyonudur.
nceki rnekteki ve dier deerlendirmelerden yola ktmzda,
antenin herhangi bir noktada rezonansa girmesi durumunda, antenin her
noktada rezonans durumunda olaca ortadadr. Herhangi bir paraya
eklemem gereken reaktans miktarn bulmak iin modeldeki bu segmente
bir kaynak koyarm ve NEC programnn grm olduu empedans
bulmasna izin veririm. Bunu 21 numaral segment iin yaptm ve burada
bulunan empedans 3.73 j2582.23'dr. Q deerleri 200 ve 400 olan
sarmlarla hem baz ayarlamay hem de merkez yklemeyi test ettim.
Sonular Tablo 6.10'da toplanmtr.
Baz Ayarlama
Merkezden Ykleme
Tablo 6.10: Gerek yzey zerinde 3 MHz dikey antenin baz ayarlanmas ve merkez yklemesi.
= 5 mS/m, r = 13'tr. Eff = yapnn verimlilii deerini gstermektedir ve bu da tellerdeki g
kaybn (bu durumda sfrdr) ve ykleri gstermektedir. APG = ortalama g kazanc olarak
tanmlanmtr.
174
Anten Yapm
APG/2 efektif ma verimliliidir; bu nedenle, izlenmesi gerekli en

nemli saydr. Tekrar, baz ayarlamadan merkez yklemeye doru gidite
ok kk lde bir gelime vardr ve bunlarn ikisi de herhangi bir
ayarlama yaplmamasndan daha iyidir. Ancak, reaktansn ok yksek
olmas nedeniyle ayarlama olmakszn alamazsnz.
nceki rnekte, yalnzca yapya bal kayplar vard ve bu nedenle
verimlilik/100 ve APG/2 deerlerinin eit olmas gerekliydi. E = (Yap
Verimlilii)/100 ve A = APG/100 deerini toprak dzleminin varlnda
ma verimlilii olarak tanmlayalm. Genel olarak u ilikiler
bulunmaktadr: Rloss = (1 E)Rin, Rrad = RinA ve Rgnd = Rin Rloss Rrad =
Rin(E A). durum iin bu hesaplamalarn gerekletirilmesi sonucunda
aadaki tablo elde edilmektedir.
Ayarlama yok.
Baz ayarlama, Q = 450.
Merkezden ykleme, Q = 450.
Tablo 6.11: U direnci bileenleri.
rnek 1 ve 2'deki akm dalm ayn olduundan, gkyzne ve

topraa ma miktar ayn olmaldr. Buna gre, tek fark dorudan ortaya
kan sarg kaybdr. rnek 3'te akm dalm bizim merkez yklemeden
beklediimiz ortalama deeri artrm olduundan, her iki ma gcn de
temsil eden diren miktarlar artmaktadr. Ykleme bobininin direnci
5.738'dur. Rloss direncinde kaybedilen kuvvetin bobindeki g kaybyla
ayn olmas gerektiinden, bobindeki akm I coil I in Rloss
1.144I in
Rcoil
eklinde buluruz. Model listingindeki PT1 komutunu PT 0 1 1 41

eklinde dntrmeniz durumunda elde edeceiniz deiiklik budur.
rnek 6.7 Otomobil zerindeki CB/FM Anteni
Bu rnekte, iki bantl otomobil zerine monte edilmi bir monopol iin
tasarm srecini sunmaktaym. Balang olarak, bir hatchback otomobilin
4nec2 sistemiyle iletilebilmesi amacyla bir model gelitirmek iin bir
kod gelitirdim. Kod hatch.cpp iinde bulunmaktadr ve hatch.exe iinde
175
Anten Yapm
derlenmitir ve Listing 6.3'te verildiinden otomobilin tantmn

grebilirsiniz.
176
Anten Yapm
Otomobil, genilii sabit ve dz izgilerden olumu profilli olacak

ekilde modellenmitir. Otomobilin sa taraf x, y dzlemindedir ve
otomobilin n +x ynndedir. Tel modelini gsteren bir izim ekil
6.17'de gsterilmektedir. Izgara alan, kaporta, tavan, camn altndaki arka
panel, arka tarafn ve yolcularn altndaki blm ve yangn bariyeri
[:firewall] da tel zgara yntemi kullanlarak modellenmitir.
177
Anten Yapm
Izgaralamann olabildiince bir rnek olmasna dikkat edilmitir ve boyuta

ilikin tercihler verildikten sonra btn zgara mesafeleri tek bir tercihe,
kap panelindeki dikey segmentlerin saysna gre belirlenmitir.
ekil 6.17: ki bantl anteni olan bir hatchback otomobil iin tel modelinin yandan grn.
Segmentlerin ular noktalarla iaretlenmitir. Antende, segment 2'de bir EX 0 voltaj kayna ve
segment 6'da bir paralel LC ykyle birlikte 11 segment bulunmaktadr.
Dizaynn amac, 30 MHz ve 90 MHz frekanslarda alabilmeyi

mmkn klmaktr. 30 MHz hem ABD sivil radyo yayn bandna hem de
amatr radyolarn 10 m bandna yakndr. 90 MHz ise ABD'de yayn
yapan birok FM kamu radyo istasyonlarnn yayn frekansna yakn
bulunmaktadr. FM yaynlar iin biraz uzun fakat 30 MHz yayn iin biraz
ksa olan 1 m yksekliinde bir anten seelim. Dizayn ilemlerine
balamak iin modeli serbest ortama yerletirelim ve birka zgara
younluunu ve anten segment younluunu ve APG deerini 1'e
yaknlatracak pozisyonlar deneyelim. Bu denemeyi 30 MHz frekansta
LC kapan kullanmakszn gerekletirelim. APG = 0.988 ve Zin = 8.77
j387 deerlerini elde edeceiz. Bir sonraki aamada alminyumun 26
MS/m iletkenlik deerini btn tellere ekleyelim. Bu durumda Zin deeri
8.79 j387 deerine ykselecek ve etkililii %99.71'e ykseltti. PEC
dzlemi zerinde, Zin = 9.57 j383, APG = 1.85 ve etkililik %99.75
olacak. PEC dzlemi zerindeki APG hedefinin 2E olduunu hatrlayn.
Bu da yeterince yakndr.
Gerek topran = 5 mS/m ve r = 13 (ortalama toprak) deerleriyle
uyarlmas Zin = 9.46 j386 deerlerini verir ve bu da PEC rneinde
verilenden daha byk bir deiiklii gstermez. Toprak parametreleri,
dk HF bandnda daha byk deiikliklere yol amaktadr. Bu rnein
tasarm srecinde bir sonraki aama, deiik ayarlamalar iin LC
deerlerinin bulunmasdr. Anten uzunluunu, antenin 90 MHz'de indktif
ve kukusuz 30 MHz'de kapasitif olmasn salamaya yetecek lde
seelim. Bylece, hem antenin 90 MHz'de indktif reaktansla ve 90
MHz'de kapasitif reaktansla baz ayarlamasnn yaplmas veya merkezden
178
Anten Yapm
yklenmesi almay salamaldr. Paralel bir LC devresi (radyo

amatrleri tarafndan gerekletirilen biraz farkl bir uygulamada kapan
olarak adlandrlmaktadr) kendi rezonant frekans deerinin altnda bir
deerle indktif, bunun zerinde bir deerle kapasitiftir. Fakat bunun
yannda seri balanm bir LC devresi, rezonant frekansnn altnda
kapasitif ve zerinde indktif olduundan paralel balanan eklini seeriz.
Sseptans B = C 1/(L) olarak verilmitir. Segment reaktanslarnn,
iki frekansta iaretler de dahil deitirilmesi istenen B deerlerinin elde
edilmesini salar ve iki bilinmeyenli (C ve 1/L) iki denklem hemen
zlr. parallel.m.4nec2 fonksiyonunun, karlk gelen direnci
hesaplamak yerine sarmn Q deerini belirlemenize izin veren bir LD 6
komutu iermektedir. Bu, hetch.nec iinde kullanlmtr. Baz ayarlama ve
merkez ykleme iin elde edilen sonular, Tablo 6.12'de toplanmtr.
Baz ayarlama: L = 733.7 nH, C = 24.65 pF.
Segment 6 ykleme: L = 1274 nH, C = 13.764 pF.
Baz ayarlama, Q = 200 Q = 450
Segment 6 ykleme, Q = 200 Q = 450
Tablo 6.12: ki bantl otomobil anteni iin dizayn sonular
30 MHz frekanstaki direncin hem sarm kayplarn hem de artan

radyasyon direncini yanstacak ekilde artarken 90 MHz deerine
dtn merak etmemiz gerekir. Baz durumlarda, indktif yklemenin
anten boyunun uzamasna yol aarken dier yandan da kapasitif
yklemenin anten boyunu kltt sylenmektedir. Radyasyon
etkililiinde, baz ayarlamadan merkez yklemeye geilmesi yoluyla
salanan gelime ok kk boyutludur ve ek mekanik ileme zamannn
ve maliyetinin yklenmesine demez.
Anten yerletirme etkileri, ma erilerini etkilemektedir. Ara
zerindeki asimetrik bir konumlandrma, ekil 6.18'den 6.21'e kadar
gsterilenlere benzer sapmalarn ortaya kmasna yol amaktadr. Komut
sralamas, F7'dir (veya Main Calculate Generate) Far Field,
Default Patterns, 2 znrlk, Generate tuu. Her bir model,
maksimum kazan noktasnda kesintiye uramtr. Modeller, dikey ve
179
Anten Yapm
yatay polarizasyon iin kazanlar birletirerek toplam kazan salamak

iindir. Toprak ykseklii dnda bo grup yoktur ve bu dzeydeki
boluun nedeni de otomobilin rettii nemli dzeylerdeki polarize
dalgalardr. Ykseklik izimlerinin sol tarafndaki negatif alar,
grafiin bu parasnn, sa taraftaki grafik iziminin asnn 180
evresindeki ykseklii gstermeyi amalamaktadr. Okuyucu, tek tek
polarizasyonlar zerinde hesaplamalar yapmak ve bunlarn izimlerini
izlemek konusunda gl ekilde zendirilmektedir.
ekil 6.18: rnek 6.7'deki merkezden yklemeli anten iin azimut modeli.
180
Anten Yapm
ekil 6.19: rnek 6.7'deki merkezden yklemeli anten iin 30 MHz'de kesilen ykseklik.
ekil 6.20: rnek 6.7'deki merkezden yklemeli anten iin 90 MHz'deki azimut modeli.
181
Anten Yapm
ekil 6.21: rnek 6.7'deki merkezden yklemeli anten iin 90 MHz'deki ykseklik modeli.
rnek 6.8 Hatchback zerindeki HF 80-m Band Kams

Birok radyo amatr, "ksa dalga" bantlarnn uzun dalga ucundaki
frekanslardan iletiim kurmaktan holanmaktadr. 80 m bandn nominal
frekans 3.75 MHz'dir ve bu frekanstaki bir tat zerinde kamlama
yaratma konusunda nemli miktarda bilgi iermektedir. Eit uzunluktaki
iki blmnde 110" uzunluunda olan bir kam iin hem nmerik hem de
deneysel veriler iermektedir. 2.794 m'dir ve alt kesimin ap 15.9 mm'dir.
Bu anteni, kullanmakta olduunuz arabann arka kesine
yerletirebilirsiniz. Arabada daha iyi bir farkllama salayabilmek ve
dikeye yakn geli al iyonosfer dalgas (NVIS) altrma yetenei
salayabilmek amacyla bu anteni arabanzn arka kesine yerletirmek
ve dikeyden 30 emek yerinde olabilir. hatch.cpp programn, at
segmentleri yan panel segmentleriyle hizalanacak ekilde yeniden
dzenleyebilirsiniz [bu program Mironun kitabnn CD-ROMun da
hatch2.cpp adyla bulabilirsiniz]. Ancak, anten modelini deitirmeden ve
bu nedenle ilk GW komutunu deitirmek amacyla .nec dosyasn
dzenleyebilirsiniz. 30 eim sonucunda, anten uzunluunun x ve y
bileenleri 1.397 m ve 2.42 m'ydi. Segment uzunluklarn otomobilin
oluturduu zgarayla benzer bir duruma getirmek amacyla antende 16
segment kullanmak iyi olabilir. Yarap yaklak 8 mm'ye yuvarlamak
yapm kolaylatrcaktr. Sonu olarak ortaya kan modelin izimi ekil
6.22'de gsterilmektedir.
182
Anten Yapm
ekil 6.22: HF merkezden yklemeli kam antenli bir hatchback otomobil.
Yeniden, geerliini grmek amacyla, modeli serbest uzayda ve

mkemmel topraklama koullarnda denekte yarar var. Serbest uzayda: Zin
= 0.6 j1550, APG = 0.961. Mkemmel topraklama koullarnda: Zin =
0.2 j1492, APG = 2.067. Her iki APG deeri de hedefin %5 snr
iindedir ve yeterince iyidir. Radyasyon direncindeki, muhtemelen
topraklama dzeyi tarafndan yatay olarak polarize edilmi bileenin
iptalinden kaynaklanan keskin dmeye dikkat edin. Ortalama topraklama
koullarnda, Zin = 6.6 j1491 ve APG = 0.0312, radyasyon etkililii
%1.56'dr. bu ayn zamanda Rrad = 0.1039 eitliini de zorunlu duruma
getirmektedir. Olduka dk bir noktandan yola kmaktayz. Segment 9
zerindeki baz ayarlama ve ykleme sonular Tablo 6.13'te toplanmtr.
Ayarlama noktas:
Segment 2
Segment 9
Tablo 6.13: 3.75 MHz kam.
Elde edilen net sonu, merkezden ykleme durumunda, A

deerlerinin, radyasyon etkililiklerinin, ayn sarm Q deeri iin baz
ayarlama yaplmas durumunda elde edilenden yaklak %50 daha yksek
olduunu gstermektedir. Q = 450 durumunda, bileik kayp ve toprak
direnleri baz ayarlama durumunda yaklak 10 deerinden, merkezden
ykleme durumu sz konusu olduunda 16.4'e kadar ykseldiini
gstermektedir. Radyasyon direncinin yaklak 2.7 kat daha yksek
183
Anten Yapm
olmasna ramen buradaki 1.6 kat bir yksekliktir. Karlatrma iin, son
rnekteki 30 MHz, Q = 450 durumu iin, son rnek radyasyon direncinde
1.7 kat ykselme ve toplam 1.56 kat bileik kayp diren art
gstermektedir. rnek 6.6'daki 3 MHz monopol iin, radyasyon direnci
yaklak 2.5 kat artm, bileik kayp yaklak 2.3 kat artmtr. Merkezden
yklemenin ekici olduu tek durumun, radyasyon direncinin bileik
kayp direnlerinin yalnzca kk bir blmn oluturduu durum
olduu grlmektedir. Mevcut rnekte, baz ayarlama radyasyon
etkililiini %1.5'tan %1'e drmekte, merkezden ykleme bunu yeniden
%1.6'ya ykseltmektedir.
ekil 6.23, merkezden ykleme rnei iin anten akmnn bir izimini
gstermektedir. Bir alc vericiye eklenmi bir g amplifikatr de ieren
bir amatr radyo iin 300 W g beslemesinin olduka tipik olduu
grlmektedir. Bu sistemde, anten yaklak 5 W gcnde yayn
yapacaktr. Akm iziminin eklinin, tepe noktasndaki akmn kaynak
akmnn yaklak %10-15 zerinde olduu rnek 6.5'te verilen Harrison
monopolyle benzer olduuna dikkat edin.
ekil 6.23: rnek 6.8'de anlatlan merkezden yklemeli kam iin anten akm. Besleme gerilimi
100 V, besleme gc 300 W'tr. Gerilim ve akm rms trnden deil NEC trnden tepe
deerleridir.
ekil 6.24 ve 6.25, merkezden yklemeli HF kam anten iin

radyasyon modellerini gstermektedir. Ykseklik modelindeki yukar
artn, antenin artyla salanmak istenen sonu olduuna dikkat edin. Bu
durumda da azimut modeli biraz sapma gstermektedir ve geri doru
kazan ileri doru kazantan yaklak 6 dB dktr.
184
Anten Yapm
ekil 6.24: rnek 6.8'de verilen merkezden yklemeli anten iin azimut modeli.
ekil 6.25: rnek 6.8'de verilen merkezden yklemeli anten iin ykselme modeli.
zet olarak, sarmdan yklemenin iyi bir kavram olduu fakat birok
durumda kayda deer ilerlemeler salayabilmek amacyla, sarmn Q
deerinin son derece yksek olmasnn gerektii grlmektedir. Yksek Q
185
Anten Yapm
deerli sarmlar konusunda NEC-LIST tartmalarndan alntlar iin

coilQ.txt metnine bakn. 200'n hemen eriilebilir bir deer, 450'yi de
herhangi birinin iddia edebilecei bir pratik snr olarak semekte yarar
var.
6.4 Rezonansn Kullanm

Rezonans gsteren kk antenlerin birka rneini sunduk ve son
olarak da hacimsel ykleme iin rnek 6.4's sunduk. Bu rnekte, telin
indktans utaki hacmin kapasitansna kar rezonans gstermekteydi.
Anten radyal kesitleri kullanlarak retilen bir antenin yayn blmnde
yeterli incelikte tel kullanlarak veya yayn blm ve radyal kesim
arasndaki balantda bir birletirilmi indktr eklenerek rezonant
duruma getirilebilecei stten ykleme kesiminden yola klarak aka
grlmektedir. rnek 6.2'de gsterilen kutu zerindeki ters L anten, radyo
kutusunun antenin bir paras durumuna gelmesi halinde impedansn
byk lde gelitirilebileceini gstermektedir. Byle bir durumda daha
efektif bir stten yklemenin rezonans durumuna geebileceini nermek
akla uygun grlmektedir. Bu blmde, bu dncelerin uygulanmasna
ilikin aratrmalardan birka rnek sunulacak. Ayrca, ak ulu rezonant
sarmlarn kullanmna ilikin birka rnek de verilmektedir.
rnek 6.9 HF Monopol almas
Hamlet adl bir radyo amatrnn, bir kk ehirde 70' ve 120'
boyutlarna bir arsada yaadn ve 80 m bandnda yayn yapmay
istediini varsayalm. Toprak dzeyinden ok uzaklamay istemediini ve
alabilecei ykseklik snrnn 4 m olduunu varsayalm. Balang
olarak Hamletin bir nceki anten projesi iin 500' makara alm olmas
nedeniyle yalnzca #14 bakr tel kullanmay istediini varsayalm. stten
ykleme yntemini denemeyi istemektedir fakat ok fazla sayda destek
direi kullanmay istememektedir ve bu nedenle 5 m uzunluunda 4
radyalle balamay istemektedir. Toprak radyal sistemlerine de ihtiya
duyacan bilmektedir ve 5 m uzunluunda 8 radyalin denemesini
yapacaktr. Bu uygulama sonucunda, anten kendi lot geniliinin yaklak
yarsn kaplayacaktr. Hamlet, tophat.in ve tophat.exe programlarn
kullanarak dikey vericide 20 segmenti, her bir radyalde de 25 segmenti
olan bir model oluturmutur. Model, x, y (dzlem) yzeyinin 0.1 m
yukarsnda, kaynak segment 2 zerinde olacak ekilde kurulmutur.
Modelin serbest uzayda ve mkemmel topraklama koullar altnda test
edilmesi sonucunda, bakr kayb olmakszn, 1.003 ve 2.006 APG
deerlerini elde etmitir ve bu sonu son derece iyidir. Serbest uzaydaki
empedans 1.73 j334 ve mkemmel topraklama koullarnda 3.5
186
Anten Yapm
j272'dr. Daha sonra bakr kayb ve ortalama toprak parametrelerini

ekleyerek Zin = 11.1 j272, E = 0.9612 ve A = 0.12374 deerlerini
bulur. Daha sonra, Hamlet baz ayarlama denemesi yapar ve segment 19'un
tepe noktas yaknndaki sargyla ayarlama yapar. Sonular Tablo 6.14'te
verilmitir.
Tablo 6.14: Rezonansl radyal ykl monopol iin elde edilen sonular.
Her iki durumda, Q = 200'dr.
Ima verimlilii yaklak olarak ayndr ve ayarlanmam deerin

yaklak %10 (1 dB) altndadr. Birletirilmi ayarlama bobini kullanmak
yerine radyatrn bobin iine yerletirilmesinin douraca sonu ne
olacaktr? Hamlet, deneme yanlma sreci sonunda, yarap 0.2734 olan
13.66 m uzunluundaki telle yaplan 8 sarml bobinin ilevi yerine
getirdiini grr. Ima verimlilii halen yalnzca %11.1'dir. Vericinin tel
yarapnn #8'e ykseltilmesi, ma verimliliini %5 (0.5 dB) artrr.
Fakat, radyal bileenler iin tam yarda uzunluklarnn kullanlmasnn
douraca sonu nedir? Bunlarn uzunluklarnn 10 m'ye karlmas,
ma verimliliini yaklak %20'ye ykseltir. Ima yapan sarm iin halen
#8 tel kullanlmas sonucunda yarap 0.25866 m'ye ykseltir ve bu
durumda tel uzunluu 13 m'dir. Yarap 5 haneli bir rakama gre
ayarlamaya alanlara iyi anslar diliyoruz! Fakat belirsizlik an
dengelenmesi srasnda absorbe edilebilir Hamlet'in yalnzca yakndan
bakmas yeterlidir. Bu antenin bir izimi ekil 6.26'da, empedans
bileenlerinin analizi Tablo 6.15'te verilmektedir.
187
Anten Yapm
ekil 6.26: Tepe ve dip bileenlerinde radyal teller ve sarml bir ma cihaz kullanan bir 3.75
MHz rezonant monopol. st taraftaki radyal bileenler 5 m, diptekiler 10 m uzunluundadr ve
anten ykseklii 4 m'dir.
Tablo 6.15: ekil 6.26'da gsterilen 3.75 MHz monopol antenin performans ve parametreleri.
Lequiv ve Cequiv, rezonansn her iki tarafnda ve iki frekansta antenin besleme empedansnn
hesaplanmas yoluyla tretilen edeer devre elemanlardr. datanec.m'e bakn. Qcoil = Lequiv/Rloss.
Deeri 50 olan Q, yalnzca %4 dengelenmi yar g bant geniliine

kar gelmektedir. Denklem (3.19) ve (3.21)'den, SWR = 2 bant genilii
1 /( 2Q) 'dur. nerilen anten bir BW2 = 0.0135 veya 3.75 MHz'de 50.5 kHz
deere sahip olacaktr. Bu da Hamletin bant (3.5 4 MHz) evresinde ok
fazla oyalanmas durumunda sk sk yeniden ayarlama anlamna
gelebilecektir. Arkada Guglielmo, Hamlet'in bu drt radyal bileen iin
destek koymay istemesi durumunda, ykleme iin neden ereveli bir
hacmi denemediini sormaktadr. Artan kapasitans, ayn meknda daha
dk Q deeri ve daha iyi bir bant genilii salamaldr. Hamlet,
yeniden tamam #14 telden bir sisteme dnlmesi durumunda, ekil
6.27'deki yapnn tam 3.7 MHz zerinde rezonans dourduunu
bulmutur. Bant geniliinin yaklak olarak iki katna kmas dnda,
performans stten radyaller ve sarg tasarmna benzemektedir.
Performans analizi Tablo 6.16'da verilmitir.
188
Anten Yapm
ekil 6.27: Tepeden hacmen, dipden radyal olarak yklenmi ve dz bir yayn birimi olan yaklak
olarak rezonant 3.75 MHz bir monopol. stten yk 7.07 metre karedir veya merkezden keye 5
m'dir. Verici anten 3.6 m uzunluundadr ve sonu olarak toplam ykseklik 4 m'ye varmaktadr.
Dipteki radyaller 10 m uzunluundadr ve tm grlmemektedir. z ekseninin btn hacmi boydan
boya gemesine ramen verici anten hacmin dibinde durmaktadr ve bunun sonucunda akm dip
radyallerinden, kedeki radyallerden yukar doru ve stteki radyaller boyunca ters ynde sistemi
terk etmektedir.
Tablo 6.16: ekil 6.27'de verilen hacim ykl monopol iin performans analizi.
Antenin yksek akm parasnda daha az tel olduundan kayp direnci

dktr fakat dz tel vericinin endktans sarmn endktansnn daha da
kk bir fraksiyonudur ve bunun sonucunda Q sarm daha kktr.
O halde, bu durumda Hamlet ne yapacaktr? Kukusuz olup bitenler
zerine dnecektir. Toprak kayplar konusunda rendii temel bilgi,
daha uzun ve muhtemelen daha fazlas, toprak radyallerinin son derece
yardmc olduu eklindedir. Radyasyon direnci ykseklikle olduka iyi
bir ekilde sabitlenmitir. Hacmen ykleme radyal yklemeden daha
yksek kapasitans ve bant genilii olumasn salamaktadr. Birok
durumda, sarm olmakszn veya yayn anteninde sarm bulunmakszn
rezonans yakalama amacyla hacmen ykleme kullanlabilir. Ima
antenine sarm yerletirilmesi tipik Q tipi kk hacimli indktr
189
Anten Yapm
kullanlmasndan daha kk kayba yol amaktadr. Bahesinin izin

verdiinden daha ok ve daha uzun radyal birimler kullanmas durumunda
ma verimliliini artracak fakat bant geniliini azaltacaktr.
rnek 6.10 Mkemmel Toprak zerindeki Rezonansl Sarm
Radyatr
Bir utan tahrik edilen ve dier utan ak durumda kalan elektrik
asndan kk bobin normal mod heliks (NMH) olarak
adlandrlmaktadr. Sistemin normal mod olarak adlandrlmasnn nedeni,
nm tepe noktasnn heliksin eksenine dik (normal) konumda olmasdr.
Elektrik asndan byk bir heliks antenin zirve noktas antenin ekseni
boyuncadr. NMH antenler, VHF bandnda alan kiisel radyolarda uzun
yllardan bu yana kullanlmaktadr. 1990'larda, birok kii, rezonans anteni
retmek amacyla kk bir hacme ok miktarda tel paketlemenin,
senkronize izgiler [:meander lines] ve fraktal geometri gibi dier yollar
zerine aratrmalar yaptlar. S. R. Best yazlrnda, bunlarn bazlar
zerinde baz nmerik ve deneysel almalar yrtm ve verili bir
alma frekans ve kaplanan hacim iin gerekli yere rezonans salamak
amacyla yeterince tel yerletirildiinde, radyasyon direnci ve Q deerleri
tel geometrisine bal deildir. Tel kayplar gz nne alndnda ve
modellemesi kolay olduunda, NMH olduka etkili olduundan bu
durumun zelliklerini ortaya karmak amacyla durum zerine
alalm. Tel listesini reten program monocoil.cpp/exe olarak
adlandrlmtr
ve monocoil.nec programn retmek amacyla
nomocoil.in programn okumaktadr (CD-ROMdaki program
kastedilmektedir). Program, z ekseni zerinden balayan, yarm turda
belirlenen yarapa erien, spiral eklinde ykselen ve son yarm turda
yeniden z eksenine geri dnen bir bobin reten meshes.h'den coil()
fonksiyonunu kullanr. Devir bana 20 a kademesi kullanmaktadr.
Devirlerin says tamsay olmayabilir fakat 20 kademeli znrlk
nedeniyle, en kk deiiklik 0.05 devirdir. Bu durumlar iin, 6.0 ve 6.1
blmlerinde kanonik sonularla hareket edebilmek amacyla hedeflenen
frekans olarak 300 MHz deerini kullanabiliriz. Tel yarap olarak 0.8
mm'yi, yaklak AWG#14' kullanalm. Rezonans frekans byk lde
telin uzunluuna ve dk lde de telin apna baldr. Belirlenen
ykseklikte ve bobin apnda bir titreim elde etmek iin tur saylarn
olabildiince birbirlerine yakn olacak ekilde ayarladm ve daha sonra
yarap numaralarnn olmalar gerekenden olduka farkl olmalarn
salamak amacyla bobin apn ayarlayalm. Tablo 6.17'deki 2.25 devirli
heliks ekil 6.28'de gsterilmektedir. Geni bir meknn bulunmas
190
Anten Yapm
durumunda rezonans elde etmek iin ok tele ihtiya duyulmadn

grebilirsiniz. Tablo, meknn daralmasna paralel olarak telin boyunun
daha da uzadn ve devir saylarnn artrlmasnn gerektiini
gstermektedir. 300 MHz frekanstaki eyrek dalgaboyu 250 mm'dir ve en
ksa giri bile bundan daha uzundur. Tel zerindeki sabit dalga bir eyrek
dalgann karakteristiklerini tamaktadr ve ak uta sfr akm, besleme
noktasnda ilk maksimum zelliklerini tamaktadr. Ykseklii, karlk
gelen serbest uzay dalgasnn yksekliinden daha dk olduundan bu
tip anten bazen yava dalga yaps olarak adlandrlmaktadr.
ekil 6.28: Tablo 6.17'de verilen ikinci heliks iin NEC modelinin izimi.
Tablo 6.17: kk rezonant heliks antenin zellikleri. R tur yarap, L toplam tel uzunluudur.
Heliks Q deerlerinin Tablo 6.1'deki Chu ve Wheeler deerleriyle ve

Tablo 6.4'teki kaln tel deerleriyle karlatrlmas sonucunda,
helikslerin, incelikleri artrldka boyutlarna gre daha iyi Q deerleri
tamaya baladklar grlebilir. Yani, bunlarn Q deerleri dier
durumlarda olduu gibi hzla artmaz. Best, [12]'de, bu tek telli
monopollerin, rneklerini verdii dier eit boyutlu monopollerle ayn
performans gstermediine iaret etmektedir. Geri dnlp yeniden
rnek 6.3 ve 6.4'e baklmas sonucunda, edeer stten yklenmi
antenlerin ok daha iyi Q deerlerinin bulunduunu gstermektedir.
Ykseklii 0.05 olan edeer akm monopol iin radyasyon direnci
yaklak 4'dr ve bu da heliks deerlerinin yaklak iki katdr. Ortalama
akmn besleme akmna orannn yaklak 0.7 olmaldr ve yksek L
deerinin C deerine oran, heliks deerlerin stten yklemeli dizaynlarla
karlatrldnda daha yksek Q deerleri grlmesinin ana nedenleridir.
191
Anten Yapm
rnek 6.11 Telsiz Telefon Anteni

1996 ylnda, hacmen yklemenin salad olanaklarn ortaya
konulmasn salamak amacyla, 900 MHz bandnda bir cep telefonu anten
seti gelitirebiliriz. Sz edilen antenler, Mironun k grev yapt Gney
Dakota Eyalet niversitesi, Mhendislik Fakltesi'ndeki teknisyenler
tarafndan retilip kurulmutur. Mironun, 903 ve 927 MHz frekanslar
evresinde kanallar olan bir cep telefonu olduundan, bu frekanslarn
ortalamas olan 915 MHz'de alan bir ahize ve temel birim anten
gelitirmi. Bu rnek, benzer bir tasarm sorununu ortaya koymaktadr:
elde tanacak bir radyo kutusunun hacmen ykl anteninin tam olarak
sistemin plastik muhafazas iine yerletirilmi olmas gereklidir.
Dalgaboyu 328 mm olduundan, elde tanan radyonun 90 mm boyundaki
kutusu dalgaboyunun eyrek yksekliinin hemen zerindedir. Ykleme
hacmi, radyo kutusunun st ksmna paralel olan ve bu kutuyla ayn alana
sahip bir levha olacaktr. Radyo kutusunun boyutlar 90 40 14 mm'dir
ve kutunun zerinde izin verilen ykseklik 1", yani 25.4 mm'dir. Aday
olabilecek tasarmlar iin VLSD1.cpp/exe programn kullandm. Son
tasarmdaki tel zgara modeli ekil 6.29'da grlmektedir ve program iin
anten tantm aada Listing 6.4'te verilmektedir.
ekil 6.29: Bir radyo kutusu zerindeki hacmen yklenmi anten iin zgara tel modeli. Kutu 14
40 90 mm boyutundadr. Antenin ykleme plakas 14 40 1.6 mm boyutlarndadr. Dizayn
frekans 915 MHz'dir.
192
Anten Yapm
Bu dosya, 3 kutuya kadar oaltlabilecek ve onlardan ikisinin telle balantrld

geometrik parametreleri
verecektir. Dosya, vlsd1.exe dosyasndan NEC tel
listelemesini retecek olan bir nec dosyasdr. Tm byklkler ve koordinatlar mm
cinsindendir. Veriler aadaki gibi:
1. Anten telindeki kutu ve para says ile, kaynak iin para says,
2. Anten teli yarap, frekans MHz, iletkenlik... Kalan hatlar, her bir kutu iin
bloklar halinde 4 adet:
a. her bir kedeki tel saysn,
b.kutuyu tanmlayan drt kenin x koordinatlarn,
c. y ke koordinatlarn,
d. z ke koordinatlarn
gsterecektir.
Program, isteyenlerin bu kutuyu istedikleri herhangi bir yere

yerletirmelerine olanak salar fakat anten telinin dip ksmnn, radyo
kutusunun st merkezinin koordinatlarn orijinine konulmas uygundur.
Bu ekilde, tel uzunluunu ayarlamak amacyla yaplmas gereken tek ey
plakann z deerlerini deitirmekti. Uzunluu yaklak 20 22 mm olan
bir #26 tel yaklak 50 giri direnci deerini kk bir reaktansla
almaktadr. Reaktans ya direnci de deitiren tel uzunluuyla ya da
levhann kalnlyla ayarlanabilmektedir. Sonunda, tel uzunluunun 21
mm ve levhann kalnlnn da 1.6 mm olmasna karar verdim. Kaybn
olmad durumlardaki nihai sonular Tablo 6.18'de verilmektedir.
Tablo 6.18: Elle tanabilir modellerle ilgili hesaplamalar.
193
Anten Yapm
Bakr kayb da eklendiinde, etkililik %99.6'dr.

6.5 zet
Bu blmde sunulanlar, fiziksel tasarm fikirlerinin ve iyi modelleme
uygulamalarnn bir karmdr. Dizayn yaplan kk antenlerde daha iyi
bir bant genilii ve daha dk dengeleme kayb elde etmek iin deiik
yollar denedik. Sunmu olduumuz modeller arasnda, hacmen ykleme
bu zamana kadar kullanlan en baarl tekniktir. Mekanik olarak
uygulanmasnn mmkn olduu her durumda bu yntem uygulanmaldr.
Kullanlabilecek hacmin hacmen ykleme ve akla uygun bir tel boyutuyla
rezonansn salanamayaca dalgaboyuna ok yakn olmas durumunda
bir sonra yaplmas gereken ma yayan telin yeterince ek indktans elde
edilebilmesi amacyla bobin durumuna getirilmesidir. Tipik Q deerleri
tayan birleik bobinler ok yksek kayp direnci deerleri tamaktadr.
Antenleri, ncelikle alma ortamlarnda izlemeye baladk. Toprak
zerinde ve HF bandnda alan antenler, dalgalarn topraa ilemesi
nedeniyle etkinliklerini byk lde yitirmektedir. Dier yandan, VHF
ve UHF antenler, zerine monte edilmi olduklar radyo kutularndan
byk yardm grebilmektedir.
Dizayn srecinin modelleme blm birok kez gsterilmitir. ster
.nec dosyas gibi ok kolay bir model yazlm olsun veya bir fiziksel
tanm bir tel listesine geirmek amacyla youn bir kodlama yaplm
olsun, modelin geerliliinin incelenmesi ve test edilmesi gereklidir.
4nec2, baz durumlarda son derece koruma eilimli ve iletilmesi gereken
bir geometrinin kantlanmas fonkisyonu da iermektedir. stediklerinizin
yerinde bulunduunu grmek amacyla, yapnn izimini birka
perspektiften dikkatle incelemeniz gereklidir. Daha sonra, ortalama g
kazancn test etmek amacyla, modeli serbest uzayda ve/veya mkemmel
bir topraklama ortamnda iletken kayb olmadan test edin. Bu durumda,
segmentlerin boyutlarna gre modeli test etmeye hazrsnzdr. Giri
empedans ve besleme gc tek bir numaraya baldr: kaynak
segmentindeki akm. Dier yandan, yapsal kayp ve radyasyon kazanc,
btn akmlarn yaptklar katklarn toplanmas yoluyla hesaplanm
olduundan bunlarn daha net ve segmentlerin boyutlarna gre daha az
194
Anten Yapm
deiebilir deerler olmas gereklidir. Baz durumlarda, EX 5

kaynaklarnn segment/yarap oranna ball, dier durumlarda
yaknsama gstermeyen veya segment saylarnn ok fazla artmas
koulunun salanmamas durumunda iyi bir APG deeri vermeyen bir
modelin ayarlanmasnn salanmas amacyla kullanlabilir. Bir GHz ve
RAM gigabaytlar zerinde alan bir ilemciyle bile, sorun uzun alma
zamanlar gerektirecek lde byyebilir.
Gnmzde modelleme herkes iin dizayn ileminin en favori
blmdr. Sonu olarak, gerek bir fiziksel nesneyi elde etmeyi
istediimizden, bu nesnenin ina ve test ilemlerinin son derece iyi
yaplmas gereklidir. Umulan, nmerik modellemenin kt seimleri
ayklamas ve uygulanabileceklerin yaknnda bir tasarmn elde
edilmesidir.
195
Anten Yapm
Blm 7
Kapal Devreler ve Dier Kapal Telli Antenler
7.0 Giri
2. ve 3. Blmdee iki temel anten tipinden biri olan tek sarml kk
ereveli antenler incelendi. Bu antenler, kk dipollere taklan bir dual
anten trdr. ereve kaynaa gelen akm iin iletken hat olarak bir
ereve tamakta buna karn dipoln akm ak utan yanstlmaktadr.
Her iki antenin de dikey olduu durumlarda antenler dikey polarizasyon
tamakta ancak ereve 8 eklinde bir azimut model tamakta ve sabit
seviyeli bir ykselme modeli gstermekte buna karlk dipol bir sabit
seviyeli azimut modeli tamakta buna karlk 8 eklinde bir ykselme
modeli gstermekte ve bunlarn tm serbest uzayda ele alnmaktadr.
ereve kapasitif deil indktiftir ve erevenin radyasyon direnci
erevenin uzunluuna deil kare dalga uzunluklarnn alanna bal
olmaktadr. Btn bu farklar, baz uygulamalarda zellikle alc olduu
durumlarda, ereveyi dipollerden daha yararl duruma sokmaktadr.
Bu blmde, tek sarml antenleri, (seri olarak balanm birka
ereve veya N evrimli bir ereve olarak ele alnabilecek) solenoid veya
niform heliksleri, ters sarml toroid heliks anten (CTHA) ve katlanm
antenlerin bir rneini ele alacaz. Bunlar ana olarak iletim modunda ele
alacaz ve demir ekirdeklere sarlm sarmlar alc antenler
konusundaki blme kadar ele almayacaz.
Dipol gibi, kk evrimlerin de yksek dzeyde reaktans deerleri
bulunmaktadr ve bu deer antenin kullanlabilir meknn daha byk bir
blmn doldurabilecek ekilde dizayn edilmesiyle azaltlabilir. Toroid,
196
Anten Yapm
ince levha varil ve kaln duvarl varil iin kullanlan modelleme

yntemlerini ve bunlarn sonularn sunacaz. Ters ynde giderek,
solenoidin aka daha yksek bir indktans deeri vardr ve bunun
radyasyon karsndaki direncinin tek sarml ereve antenden daha
yksek olmas gerekmektedir. Q deeri ince veya kaln erevelerden daha
dk mdr? Bir nceki blmde incelenen ak telli heliks tipde olduu
gibi kk boyutlarda da salnm yapmakta mdr? Toroid heliks antenler
rezonans frekanslarnda altrlmaktadr ve baz ilgin zellikler
tamaktadr.
7.1 Kaln ereveler
7.1.1 Toroit
ember, evre ve alan orannn en kk olduu ekil olduundan,
verili bir alan veya tel uzunluu iin dairesel erevenin en
karlatrldnda btn ekiller arasnda en dk indktans ve kayp
deerlerini tamaktadr. Bu nedenle, tarihi olarak birok ereve ember
eklinde yaplmtr ve ember eklindeki ereveler zerine en ok
almann yapld erevelerdir. Bu sylenenler, emberin her trden
elektrik asndan kk evrim uygulamalar iin en iyi ekil olduu
anlamna gelmez. rnein, antenin kullanlaca eklin dikdrtgen olmas
durumunda, dikdrtgenin kk kenarna uyan bir ember kullanmak
yerine eldeki uzayn dikdrtgen eklinde bir sarmla doldurulmas daha iyi
olacaktr. Bu trden sorunlar daha sonra ele alnacaktr; bu alt blmde,
ember eklindeki antenleri ele alacaz. ndktans iin Blm 2'de
verilen formllerden, telin kalnlatrlmasnn indktans ve bu nedenle de
Q deerini azaltaca aka ortadadr. Ayrca, daha kaln teller akm
datacak ve kayp direncini azaltacaktr.
ekil 7.1, bu deerlendirmeler asndan bizim iin nem tayan
parametre olan kk yarap, a, byk yarap b ve d ap D'yi
gstermektedir. Beslenme akl as tel zgara modellerinde
bulunmakta ancak tek tel modellerinde bulunmamaktadr. Her zaman iin
verili bir meknda yapabileceklerimizle ilgilenmekte olduumuzdan, her
zaman iin D deerini sabitlemekte ve a/b orann deitirmekteyiz.
ekilden yola kldnda, D = 2(a + b) ilikisi bulunmaktadr ve bu
durumda r = a/b olarak adlandrrsak, b = 0.5D(1 + r) ve a = rb = 0.5rD/(1
+ r) ilikisi vardr. r << 1 durumunda, b'nin deeri D/2 deerine yakndr
fakat r deeri 0.1'in zerinde bydnde b deeri de arpc ekilde
bymektedir. nce tel kuram baznda, bu durum efektif alann
klmesine ve bunun sonucunda radyasyon direncinin de azalmasna yol
197
Anten Yapm
aabilir. nce tel kuram, kk yarap evresindeki olas akm

deiikliklerini dikkate almamaktadr. nce bir halkann i tarafndaki daha
ksa yoldan (yarap b a), halkann d apnn oluturduu daha uzun
yoldan (yarap b + a) olduundan daha ok akm geecei dnlebilir.
ekil 7.1: Dairesel erevenin kesiti ve bunun iin kullanlan boyutlandrma etiketleri. , besleme
akl asn gstermektedir.
2.Blmdeki basit analiz formllerinden elde edilen baz sonular ve

4. Blmde verilen tek telli halka modelinin yeniden dzenlenmi
versiyonu Tablo 7.1'de verilmitir. Edeer L ve C deerleri, Blm 2'de
anlatld gibi paralel bir devre iin verilmi olan deerlerdir.
Tablo 7.1: nce telli halkalar iin performans sonular. Serbest uzay sz konusudur ve kayp
yoktur.
198
Anten Yapm
Bir NEC modelinde kullanlabilecek segmentlerin says telin

yarapyla 2b/Nsegs > 2a veya Nsegs < b/a olarak snrlanmtr. a/b = 0.1
noktas iin EX 0 kaynan 16 segmente deitirmemizin nedeni budur.
Blm 4.6.2 ve Tablo 4.5'ten, EX 0 kaynayla birlikte segmentlerin
saysnn artna paralel olarak APG deerinin de 1'e yaklamakta
olduunu grebiliriz. Dier yandan, APG = 1.001 deerini veya daha ince
bir durum sz konusu olduunda daha iyi bir deer elde etmek iin EX 5
deerindeki gerekli ayarlamalar segment saysyla oynayarak
yapabilmekteyiz fakat a/b = 0.1 koullarna gre dengeleme
gerekletirmem gerekmektedir. Blm 2'den, hesaplamakta olduumuz
empedans deerlerinin rezonans erisinin eimi zerinde olduunu ve
bunun sonucunda verili bir kalnlk iin ortaya kan deiimin byk
blmnn nceden belirlenen rezonans frekansndan kaynaklandn
bilmekteyiz. Bu etki, tel zgara modelinin sunumunun ardndan
aratrlmtr.
199
Anten Yapm
ekil 7.2: Byk yarap = 0.3333 m, kk yarap = 0.1667 olan bir halka iin tel zgara
modeli. Besleme akl 10.445'dir. Kk yarap evresindeki kademelerin says 18, byk
yarap evresindeki kademelerin says 35'tir.
ekil 7.2'de gsterilen tel zgara modelleri iin program grubu donut*
olarak verilmitir. Izgaralama erevenin yan tarafnda yaklak olarak
kare eklindedir ve dz ular besleme telinin her iki ucunda da dz ular
zgara durumuna getirmek amacyla symdisc2(), disc3() kullanlmaktadr.
disc3(), asal olarak ynlendirilmi akmlar uyarmak amacyla kord telini
halkalarn evrelerine yerletirmektedir. Blm 6'da belirtilene benzer
ekilde, iyi bir APG deeri elde etmek amacyla EX 0'
kullanamayacamzdan, EX 5 kaynan kullanalm ve bunu besleme
telindeki segmentlerin saysyla ve boluk asyla ayarlayalm. Besleme
as
besleme
telinin
uzunluunu
belirlediinden,
segment
uzunluu/yarap oranndaki ince ayarlamalar bu parametreyle
gerekletirilebilir. ekil 7.2'de verilen durum a/b = 0.5 deeri iin
verilmi olduundan, byk ap evresindeki kademelerin says kk
yarapn evresindekilerin iki katdr. Daha ince halkalar sz konusu
olduunda bu oran bu duruma karlk verecek ekilde byr ve bu durum
da hzla artan hesaplama srelerinin ortaya kmasna yol aar. a/b = 0.05
ve 0.1 iin, kabul edilebilir hesaplama sreleri elde etmek amacyla disk
kesinin evresinde 14 kademe kullanalm. Performansn sonular Tablo
7.2'de toplanmtr.
Tablo 7.2: Tel zgaral ince ereve modelleri iin elde edilen sonular. Serbest uzayda
gerekletirilmitir ve kayp yoktur. D = 0.1.
200
Anten Yapm
a/b oran ykseldike empedans deeri hzla dmekte ve a/b = 0.1

deerinden sonra Q hzla ykselmektedir. Bu etkilerin ikisi de halkann
kalnlk deerinin dmesine paralel olarak erevenin efektif boyutunun
da azaldn gstermektedir. a/b = 0.5 iin akmlar gsterelim ve i
patika evresindeki akmn, d patika evresindekinin 20 kat olduunu
gsterelim. Bu durum veri olarak ele alndnda, minimum Q deeri iin
bir a/b deerinin bulunduunu grmek artc deildir. Toroitin en iyi
ereve olmad kuraln belirlemi olduumuzdan, bu deeri
kesinletirmeye almaya gerek yoktur fakat bu deerin a/b = 0.1 ve Q =
150 deerlerine yakn olduunu tahmin edebiliriz. Yeniden Tablo 7.1'e
bakarsak ince tel modellerinin son derece iyimser olduunu grrz.
Deiik modellerin ilk rezonans frekansn belirleyebileceini
grebilmenin retici olacan dnebiliriz. Beklenen ince tel rezonans
2b/res = 0.5 veya fres = 75/(b) deerleri iin verilmitir. b = 0.5 m, fres =
47.7 MHz'dir. Tablo 7.3, D = 1 m iin baz sonular toplamaktadr.
1.
2.
3.
Frekanslar en yakn 0.5 MHz frekans deerine gre verilmitir.

Tek telli modeller.
EXn, EX kayna tipidir. Nsegs, erevedeki segment saysn gstermektedir.
Tablo 7.3: D = 1 m durumunda rezonans frekanslar.
201
Anten Yapm
Verili bir tek tel ereve modeli kalnl ve EX 0 kayna iin, artan
segment younluuna paralel olarak rezonans frekans dmektedir. Akla
uygun bir ekilde, ayarlanan EX 5 kaynann, segment uzunluunun ok
ksa bir deer almamas durumunda EX 0 kaynann eriebilecei bir
deer retebilecei sonucuna varabiliriz. Verilerin birlikte ele alnmas
durumunda, rezonans frekans baz kalnlk deerlerinde bir minimum
deer tamaktadr ve muhtemelen bu deer minimum Q deeriyle ayn
deerdir. ereveyi karlatrabileceimiz gereken ve Tablo 6.1'den
alnan deer Qc = 35.4'tr. Pratikteki antenler sz konusu olduu srece, Q
deeri iin 157 olduka iyi bir deerdir.
rnek 7.1 Apartman ereve
Yllar boyunca, Hf band iin ok sayda verici evrim satlmt. Asl
avantaj kukusuz 1 m apndaki antenin ok yer kaplamamasyd. Bu bir
ayak zerine monte edilebilir veya bir kroe kullanlarak bir duvara
aslabilirdi. Burada, a/b = 0.1 olan ve alminyumdan retilmi, 1 m
apnda bir ereveyi gz nne almaktayz. Bu seim, b = 0.4545 ve a =
0.0455 deerlerini ortaya karmaktadr. Borulama ap 2a = 91 mm =
3.58 intir. Antenin sahibinin ahap ereveli (bylece, baz binalardaki
elik erevenin etkisini gz nne almamz gerekmez) bir apartmann
ikinci katnda olduunu ve zeminin kt ve kuru bir toprak olduunu, =
1 mS/m, r = 5 olduunu varsaymay setim. Dar bantlarla almay ihmal
ederek, 6 m ila 40 m arasndaki amatr bantlar iin bant merkezi
yaknndaki frekanslarda alan ereveleri ele almay setik. Yukardaki
202
Anten Yapm
almalarda olduu gibi, hesaplamalar, 0.2 MHz farkla ayrlm iki

frekansta gerekletirildi. APG ve etkililik saylar bu aralk boyunca ok
az deitiklerinden, daha yksek frekanslarda elde edilen sonulardan
alnd. tipik alc verici g seviyesi olan 100 W besleme gc iin
ereveye uygulanan gcn ne olacan grmenin ilgin olacan
dndk. NEC verileri datanec.m, antres.m ve antvolt.m adnda
MATLAB fonksiyonlar kullanlarak ilenmitir. Sonular, Tablo 7.4'te
toplanmtr.
Tablo 7.4: 6 m ila 60 m arasndaki amatr radyo bantlarndaki 1 m alminyum ereve iin elde
edilen sonular. bw2, SWR = 2 nokta arasndaki kHz cinsinden bant geniliidir.
alma frekansnn ykselmesiyle birlikte, dalgaboyu artar ve

erevenin direnci de azalr. Bu da 100 W alabilmek amacyla evrim
akmnn da artmas gerektii anlamna gelmektedir. Reaktansn da
dmesine ramen, bu d akmn bymesi kadar hzl deildir ve bu
nedenle gerilimde bir art gereklidir. 10 m aas ve yukars iin ereve
youn bir indktif reaktans tamaktadr ve bu nedenle empedans iki
deiken kapasitr kullanlarak bir L blgesi tarafndan dengelenmektedir.
evrim iindeki biri esas olarak evrimle ayn gerilimi grecektir. 40
m'de, bant genilii temel olarak bir ses kanaldr. En azndan, evrimin
transmiter frekansn izlemek amacyla kapasitr yeniden ayarlamak iin
bir motor kullanan bir ticari evrimler bulunmaktadr. Direnteki kn
deerlendirilmesi olduka ilgintir. Kabaca, yaylan gcn yaklak yars
havaya gitmekte ve dier yars dk iletkenlik deeri olan topraa
gitmektedir. Bu hemen hemen serbest uzaya nm yaylmasna benzer bir
olaydr. Problemlerde ihtiya duyulduu gibi yksek iletkenlikli topraklar
iin simlasyonlarn gerekletirilmesi ilgin olabilir.
203
Anten Yapm
7.1.2 Namlu Anten

Optimum toroit, 0.1 yksekliinde ve geniliinde bir silindir
terimleriyle kullanlabilir mekn byk oranda kullanamamaktadr. Ayn
eksen zerinde birbirinden ayrlm ve paralel balanm evrimlerin tek
bir evrimden daha dk empedans deerlerinin olduu uzun sreden bu
yana bilinmektedir. Bunun mantki snrlarna tanmas sonucunda, bir tp
eklinde yuvarlanm fakat bu tpn bir evrim gibi tahrik edilmesini
salamak amacyla bir yarn brakld bir metal eridi tasarlayabiliriz.
ekil 7.3, bu fikre dayal bir tel zgara modelini gstermektedir.
ekil 7.3: nce kenarl bir namlu antenin tel zgara modeli. ekildeki anten 1 m geniliinde ve 1 m
uzunluundadr. Netlik salanmas amacyla yay kademesi 20, besleme akl 10'dir. Deiik
perspektiflerden grnmn bunlarn farkl ekillerde grlmesine yol amasna ramen zgara
hcreleri yaklak kare eklindedir.
Toroit antenlerdekinin tersine namluda deiken olarak yalnzca

yarap deeri bulunmaktadr ve bunlardan biri ark segmentleri iin, biri yynndeki segmentler iin dieri de besleme teli iindir. Bu durum, ekil
7.1'de grld gibi, durumun bir 4nec2 dosyas olarak dorudan
yazlmasn olduka kolaylatrmaktadr.
204
Anten Yapm
Kavramsal olarak program son derece basittir. lk tel, besleme telidir.

Daha sonra, yaklak daire eklindeki temel ereveyi retmek zere bir
GA komutu kullanlmtr. Bir GA komutu, y ynnde bu yayn ortaya
kmasn yineler. Daha sonra, besleme aklnn st kenarndan bir tel
ekilmekte ve bunu y ekseni evresinde yinelemek zere GM komutu
kullanlmaktadr. Btn SY komutlar temel boyut parametrelerini almak
ve uygun devreye alma, durdurma ve segmentleri retme amacyla
kullanmay hedeflemektedir.
Balangta modeli bir segmentli besleme teliyle ve EX 0 kaynayla
test edelim. Besleme telinin yarap, segmentin yarapna eit olarak
yaplmt. Bu yaklam yaklak 1.03 evresinde APG deerleri vermitir.
Daha sonra besleme teli zerindeki segmente erielim ve APG deerleri
yaklak 1.02'ye dtn grrz.. Bu noktada, APG deerinin besleme
telinin yarapnn bir parametre olarak kullanlmas yoluyla
ayarlanabileceini bulacaz. Besleme akl asn ark segmeni asna
eit duruma getirmek, zgara younluunun artna paralel olarak besleme
aklnn kld anlamna gelmektedir. Bu etki, zgara
younluunun artna paralel olarak empedansn artmasna yol amtr.
Daha sonra besleme asn 10'de sabit tutarak bir deneme yaptm ve bu
da yaknlamaya doru bir eilimi ortaya koydu. Tablo 7.5, bu son
durumda ortaya kan sonular gstermektedir.
205
Anten Yapm
Tablo 7.5: Izgara younluuna kar empedans. ereve 1 m'ye 1 m boyutundadr; f = 30 MHz'dir
ve besleme akl as 10'dir. Kaynak EX'tir; kaynak salayan telde para bulunmaktadr. N,
ark segmentlerinin says ve ks besleme telinin yarapn elde etmek amacyla kullanlan ark telinin
yarapnn arpan olan saysdr.
N = 70 iin, Q deeri 48'dir ve bu olduka iyi bir deerdir. Bu deer,

optimize edilmi toroitten kez daha iyidir fakat rnek 6.4'te sz edilen
hacim yklemeli dipol halen daha iyidir. Yksek diren deerleri,
rezonans erisi zerinde olduka yksek deerlerde olduumuzu ortaya
koyan bir gstergedir. N = 58 iin rezonans frekans 37.7 MHz'dir.
Bunu izleyenlerin tamam ince duvarl varil [:thinbarrel] hakkndadr.
Duvar kalnln artrmamz durumunda ne olacaktr? t kalnln elde
etmek amacyla baka bir ark tabakas retmek ve i tarafta doru izgiler
retmek amacyla daha ok SY, GA ve GM komutlar ekleyerek
thinbarrel.nec programnn kapsamn daha da geniletelim. Yeni dosya,
thickbarrel.nec dosyasdr. 0.05 m kalnlk iin, d yarapn %10'unda
yaknsama ncekinden biraz daha iyidir. N = 58 deerinde, Zin = 15.3 +
j311'dr. Ancak, Q deeri 54.7'dir ve bu da sz konusu durumda daha
kaln duvarn daha iyi olmadn gstermektedir. Btn akmn darda
tutulmas en iyi performansn elde edilmesini salamaktadr.
rnek 7.2 Cep Radyolarnda bir erit ereve
Bu rnek, 850 MHz cep radyolar yayn bandyla ilgilidir. Varsaylan
kutu 80 mm yksekliinde ve 40 mm'ye 20 mm boyutlarndadr. Hem
radyo hem de anten bir plastik muhafaza iinde olduundan radyo
zerindeki bir mekn kullanabileceimizi ve dikdrtgen eklindeki bir
ereve iin bir tel listesi retmek amacyla bir C++ program
yazabileceimizi varsayalm. Dosya kmesi straponbox.*'dr. ereve
simlasyonu doru izgilerin oluturduu zgaralar tarafndan simle
edildiinden, zgara zerindeki her bir hat ayn yarap tamaktadr; bu
nedenle, bir tek hat tanmlayalm ve dierlerini retmek amacyla GM
komutunu kullanalm. box() fonksiyonu rasgele ynlendirmeye sahip bir
kutuyu temsil etmek zere yazlm olduundan, koordinat dzlemi
206
Anten Yapm
ynlendirmesine sahip olan kutularn GM komutlar kullanlarak ok daha

dk sayda hatla kolayca oluturulabilecek olmasna ramen GM
komutlaryla yazlmamtr. ekil 7.4, hcreler iin 4 mm segment
uzunluklar kullanlarak oluturulmu tel zgara modelini gstermektedir.
ereve besleme akl da 4 mm'dir. Ayarl EX 5 kayna kullanlarak
beslenmektedir. lk olarak 10 mm bir ereveyi deneyelim fakat yeterli
dzeyde bir empedans elde edemeyebilirz, bu aral 20 mm'ye
geniletelim. Serbest meknda, kayp olmakszn elde edilen devre
performans sonular Zin = 7.826 + j130, Q = 26.1, L = 15.4 nH, C =
0.83 pF'tir. 850 MHz'de, = 353 mm'dir ve bu da erevenin boyutunu
0.057 yapmaktadr. Dk Q deeri, erevenin kutudan ok byk
lde yardm aldn gstermektedir. Giri reaktans pozitif olduundan,
bunun iki kapasitrle kolayca dengelenmesi mmkndr.
ekil 7.4: Cep radyolarndaki bir erit ereve iin tel zgara modeli. Radyo kutusunun dar yz x-z
dzlemini oluturmaktadr ve erevenin yakndaki kesi de ayn durumdadr. ereve btn
ynlerde 20 mm boyutundadr ve kutunun st blmnde hacmin yaklak yarsn kaplamaktadr.
207
Anten Yapm
ekil 7.5: ekli 7.4'teki cep radyosu iin dikey yayn modeli.
Bu kutu hangi konuda yardmc olmaktadr? Uzak alan modelleri ekil

7.5'te ve 7.6'da gsterilmitir. Ykseklik modeli dikey dipoln zellii
olan bir manyetik sapma gstermektedir fakat bunun derinlii fazla
deildir. Yatay model, yine dikey dipolde olduu gibi ok dk dzeyde
deiiklik gstermektedir. Bunun sonucunda, kutu ana yayn kaynadr ve
evrim yksek asal boluu ksmi olarak doldurmaktadr.
ekil 7.6: ekli 7.4'teki cep radyosu iin yatay yayn modeli.
208
Anten Yapm
rnek 7.3 Uzun eritli Anten

Cep telefonu tasarmclarnn en nemli ilgi alan, yerleim
evrelerinde radyolarn genellikle sabit dalga modelleri iinde almas
zorunluluundan kaynaklanmaktadr. Bunun nedeni, radyonun yaknnda,
elektrik alan boluklarnn olumasna yol aabilecek byk ve deiik
miktarlarda metalin bulunmasdr. neriler zmler, genellikle bir tr tip
deiiklii, meknda farkllatrma, farkl polarizasyon veya farkl alan
tepkileri salayabilecek iki antenin kullanlmas yntemini iermektedir.
Son rnekte, radyo gvdesi zerindeki akmlar tarafndan bask altna
alndndan bir dipol gibi hareket eden bir devre vardr. Bu antenin ve
radyonun mkemmel topraklamaya yakn ve paralel yerletirilmesi
durumunda antenin direnci 1'a der ve alglama yetenei der. Bunun
nedeni, dipol modunun toprak dzlemi tarafndan ksaltlm olmas ve
devre modunun geveklii alglayacak denli gl olmamasdr.
Muhtemelen bunun nedeni benzer sonularn piyasadaki farkllk gsteren
cep telefonlarnda benzer sonularn grlmemesidir.
Bylesine kk bir evrimin bu grevi yerine getiremeyecei
ortadadr - bu devrenin radyonun uzun tarafna yerletirilip btn yzn
kaplanmasnn sonucu ne olacaktr? ekil 7.7, bu fikrin bir tel zgara
eklinde gerekletirilmesini gstermektedir. erit ve radyo arasndaki
mesafe 12 mm, besleme akl 4 m ve erit 40 mm'ye 80 mm
boyutlarndadr. Bu sistem elektronik adan kk deildir fakat dk
profillidir.
ekil 7.7: Dikey konumda erit anteni olan bir pilli radyo kutusu.
eridin ereve alan 960 mm2'dir yani rnek 7.2'de verilenin 2.4
katdr. evre uzunluu 850 MHz iin yar dalga rezonant uzunluunun
209
Anten Yapm
hemen zerindedir ve empedans analizi Zin = 38.2 j262.3 ve Q = 30

deerini gstermektedir. Paralel LC edeerleri 15 nH ve 3 pF'dir. ekil
7.8 ve 7.9 serbest uzaydaki radyasyon modellerinin kesitlerini
gstermektedir.
ekil 7.8: ekil 7.7'de verilen radyo anteni ve uzun eritli anten iin dikey model.
ekil 7.9: ekil 7.7'de verilen, serbest uzaydaki uzun eritli anten iin yatay radyasyon modeli.
Bu modellerde, kazanta 3 dB deerinin altnda bir dme olduu

grlebilmektedir ve bu da ne dipoln ne de ereve modlarnn baskn
210
Anten Yapm
olmadn gstermektedir. Bir sonraki aama, antenin mkemmel toprak

deerinin yaknnda nasl davran gsterdiini gstermektir. ekil 7.7 iin
verilen tel listesi, erit uzunluunu otomatik olarak 80 mm uzunlua
getiren kutunun ykseklik ve derinlik boyutlarnn deitirilmesi ve
straponbox.in iindeki evrimin ykseklik ve genilik saylarnn
deitirilmesi yntemiyle ekil 7.4'ten gelitirilmitir. Bundan elde edilen
sonu, radyonun, anteni x eksenine paralel olacak ekilde geni taraf
zerine oturtulmasdr. ekil 7.7'yi elde etmek iin, modeli y ekseni
evresinde 90 evirmek zere bir GM komutu kullanlmtr. Bunun
sonucunda, modelin topraa kar test edilmesi amacyla ann art
deerlerini alalm ve bunlar bir deiken olarak z artanna yerletirelim.
Komut aadaki gibidir:
GM 0 0 0 0 0 0 0 h 1
ekil 7.10, mkemmel topraklama yzeyinin 5 mm zerinde ve bu
dzleme paralel olan ykseklik modelini gstermektedir.
ekil 7.10: ekil 7.7'de verilen ve PEC yzeyinin 5 mm yukarsnda yaylan pilli radyo iin
ykseklik modeli.
Tekrar, kazan blmnde 5-dB yaylma olmasna ramen, bu model

herhangi bir boluk gstermemektedir. Kazan, belirli bir yndeki g
younluunun ortalama yk younluuna orandr. Bu oran, gerek bir
sinyal k elde etmek iin bu orann ne kadar net olmas gerektiini
belirtmemektedir. Daha iyi fikir edinebilmek iin, yar dalga deerlerinin
hemen zerindeki h = 5 ila 180 mm arasndaki deerlerde Zin deerini
hesaplamak amacyla 4nec2'deki Sweep olanaklarn kullandk. Elde
211
Anten Yapm
edilen deerler ekil 7.11'de gsterilmitir. Burada, toprak dzeyi

tarafndan ksadevre yapmak yerine, besleme direnci serbest boluk
deerinin iki katnn biraz altnda art gstermektedir. Bunun sonucunda,
anten serbest bolukta karlkl olarak elendirilmise, en kt konumda
bile daha dk g (belki 3 dB) iletilmi olmas ihtimali vardr. Bu da
dipol modundan daha iyi bir durumu gstermemektedir.
ekil 7.11: Uzun eritli anten ve pilli radyo iin topraklama dzlemi zerindeki ykseklie kar
giri empedans.
Grld gibi iletim salamaktadr. Tahminen alc olarak da ilev

grecektir fakat hangi koullar altnda? NEC bir dzlem dalga tarafndan
dorusal olarak veya eliptik olarak polarlm uyarm salamaktadr.
Serbest boluktaki anten iin karlkl elendirilmi LD 4 komutu,
besleme telindeki akm gstermek iin PT 0 komutunu ve serbest uzayda
ve PEC toprak dzlemi zerinde anteni test etmek amacyla birka farkl
ynden dzlem dalgalar salamak amacyla bir EX 1 komutu kullandk.
1. Tel [:Wire 1], 2. segmentin [:segment 2] gerilim kaynann

konumunu gstermekte olduundan hem LD hem de PT komutlar bu
segmenti belirlemektedir. Sonular Tablo 7.6'da toplanmtr. ekil 7.12,
deiik durumlar iin dalga ynn ve alan vektr ynlendirmesini
gstermektedir. Drt ana ynlendirme arasndan yalnzca birinde hi akm
retimi yoktur. Bu da E vektrnn radyonun geni tarafna paralel
olduu ve manyetik alann evrim iinden gemedii durumdur. Dier
durumlarda, ya erit ve radyo muhafazas arasna bir elektrik alan
212
Anten Yapm
uygulanmakta ya da manyetik alan evrim iinden gemekte ya da

bunlarn ikisi birden gereklemektedir. Toprak dzeyinin mevcut olmas
yalnzca sfrdan farkl tepkilerin zenginlemesini salyormu gibi
grlmektedir. Akas, bu anten dzenlemesi sabit dalgalardaki alglama
sorunu iin etkin bir zm olabilir.
1.
2.
Serbest uzay
PEC dzleminin yaknnda
Tablo 7.6: Dalga ynnn fonksiyonu olarak alglanan akm. Bu besleme teli 38.2 + j262.3
eklinde yklenmitir. E vektr her durumda birim vektryle seri durumdadr.
ekil 7.12: Tablo 7.6 iin dalga ynlerini gsteren diyagram. Parantez iindeki numaralar, (,)
deerlerine karlk gelen derece cinsinden saylardr. S, dalga hareketinin ynn gsteren ve
genlii dalgann g younluunu gsteren Ponyting vektrn gstermektedir.
7.2 Solenoid Antenler

Son blmde, en byk bant geniliine sahip dalgay elde etmek
amacyla tek sarml erevenin eriilebilir mekn doldurmasnn yollarn
aratrmtk. imdi, mekn farkl sarmlarla doldurarak farkl bir ynde
ilerliyoruz. ekil 2.15'te grld gibi bir kapasitans tarafndan
ntlenmi, kk ve N sarml bir ereve, yani radyasyon ve kayp
direnleriyle seri olarak balanm bir indktans iin bir edeer devre tek
213
Anten Yapm
sarml erevede olduu gibi ayn ekli tamaktadr. Radyasyon direnci

ve indktans bizim iin analitik yardm salamaktadr. ekil 7.1'deki
boyutla ilgili parametrelere ek olarak, ortalama ap Dm = 2b ve solenoid
uzunluunu lc olarak tanmlayalm. Elektrik parametreleri cinsinden
dnldnde solenoid kk olduundan, alc durumunda, ayn
manyetik alann her bir sarmdan getiini varsayabiliriz. Buna gre,
toplam ak devre gerilimi tam olarak bir tur iin Faraday kanunuyla
verilen seri balamayla, denklem (3.25) ile, Voc jNAEinc ,
gsterilmektedir. Bu durumda, (3.26) ile tanmlanan etkin ykseklik he =
NA'dr. Denklem (3.30), etkin ykseklii ynelme yetenei ve radyasyon
direnciyle ilgilendirmektedir. Solenoid kk olduundan, ynelme
yeteneinin tek tur iin verilenle, 3/2 ile, eit olduunu varsayabiliriz.
Radyasyon direnci iin zersek aadaki sonucu elde ederiz:
Burada verilen deer tek bir evrim iin verilenin N2 katdr.
ndktans iin elde edilen sonular, solenoid akmna bir akm tabakas
yaklam yaplarak elde edilebilir; bu da turlarn yakn ekilde yerlemi
olduunu sylemenin bir yoludur. Basit bir forml aada verilmitir [1]:
Ancak, bu formldeki boyutlar in cinsindendir. Manyetik

geirgenliin aka grlebilmesi ve karlatrlabilir herhangi bir
birimin kullanlabilmesi amacyla bu denklemi daha ak bir ekle
getirelim.
Temel solenoid Q aadaki gibidir:
Ak olarak, bu ifadede turlarn says bir nem tamamaktadr fakat

kayplar gz nne alndnda, daha dk sayda sarm tel uzunluunda
ve kayplarda bir azalma anlamna gelmektedir. Fakat, ince tabaka
akmnn bir varsaym olduunu hatrlayn. Q her iki boyut parametresine
bal olarak dmektedir. Ortalama ap solenoid uzunluuna, Q =
2.06/(b)3, eit duruma getirirsek, elimizdeki kanonik 0.1 silindiri iin Q
214
Anten Yapm
= 66.4 deeri bulunmaktadr. Bu durum, son blmde anlatlan ince

duvarl varil durumunda elde edilen sonu kadar iyi deildir ve biz
muhtemelen bir baka kklk ilkesini de ihlal ettik: ince tabaka akm
varsaym iin toplam tel uzunluunun 0.1'dan daha dk olmas
gereklidir [Antenna Engineering Handbook, 3rd ed., R. C. Johnson ]. Temel olarak, ince
tabaka akm teorisi, anten dizaynyla deil indktr dizaynyla
ilgilenenler tarafndan gelitirilmitir. ndktrn ilk rezonant frekansnn
epeyce altnda kullanlmaldr ve olabildiince yksek bir Q deerinin
olmas gereklidir. Tipik bir indktrn kayp direnci radyasyon
direncinden ok daha yksektir. Anten olarak kullanlan bir solenoidin,
kabul edilebilir bir radyasyon direncinin ve bir empedans uyumlu
devredeki seri bacak iin uygun bir reaktans deerinin olabilecei ikinci
rezonans deerinde veya bu deerin biraz yukarsnda altrlmas
gereklidir. Bu durumda solenoidin kabul edilebilir bir radyasyon direnci
ve bir empedans uyum devresindeki seri bacak iin uygun bir reaktans
deeri olabilir.
Solenoid antenlerin dizaynndaki eilimleri ortaya koymak amacyla,
solenoid* dosya ailesi iinde bir tel listesi retim program yazdm. ekil
7.13, serbest mekndaki drt devirli solenoidi gstermektedir. Antenlerde
olduu gibi, solenoidin de bir tel dzenlemesiyle tahrik edilmesi gereklidir
ve telin uzunluu nem tamaktadr. Tahrik telinin ve solenoidin
solenoidi oluturan evrimlere dik ve efektif bir tek devirli evrim
oluturduuna dikkat edin.
ekil 7.13: Drt devirli bir solenoid anten. 0.1 m uzunluunda, 0.1 m apndadr. eksen, x-y
dzleminden 0.1 m yukarda olduundan toplam besleme teli uzunluu 0.2 m'dir.
Elektrik asndan kk tasarmlarn peinde kotuumuzdan,

elimizdeki 0.1 m silindir iin 300 MHz ( = 1 m) veya altndaki rezonans
deerlerini bulmak amacyla programlar inceleyelim. Hem serbest uzay
hem de mkemmel toprak evrelerine bakalm. Sonular Tablo 7.7'de
toplanmtr.
215
Anten Yapm
Tablo 7.7: 0.1 m silindire uygun solenoitler iin veriler. Solenoid telinin yarap 1 mm'dir ve
burada bir kayp sz konusu deildir. EX 0 kayna kullanlmtr. %1 snrlarnda bir hedef APG
vermesi iin besleme telinin segmentasyonu ve yarap ayarlanmtr.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
n = tur says.
Iw = toplam tel uzunluu, mm.
f1 = birinci rezonans frekans, MHz.
f2 = ikinci rezonans frekans, MHz.
Q2 = f2'deki kalite faktr.
R2 = f2'deki giri empedans.
L ve C f2'deki seri edeer devre elemanlardr.
Serbest boluk. ap = uzunluk = 0.1 m.
Mkemmel topraklama. Eksen 0.1 m yukardadr.
Mkemmel topraklama. ap = eksen ykseklii = 0.05 m.
Serbest boluk. ap = 0.05 m, uzunluk = 0.1 m.

216
Anten Yapm
Tablo eilimleri gstermektedir fakat mkemmel sonular veren basit

ilikiler sz konusu deildir. kinci rezonans frekanslar bile ilk rezonans
frekanslarnn iki kat deildir. Genel olarak, verili bir uzaya daha ok tel
(daha ok sarm) yerletirmeniz durumunda rezonans frekanslarnn
dne paralel olarak Q deeri ykselecektir. Solenoidin apnn yarya
indirilmesi durumunda, mkemmel topran zerinde olmak serbest
uzayn zerinde olmaktan daha iyidir. lk serbest uzay sralar iin l
geriler, en yakn rezonans frekansn tamakta olan mkemmel
topraklanm 4 turlu girilerin iki kat kadar Q deeri tamaktadr. Son
sra, solenoidlerin apnn azaltlmasnn ardndan ayn rezonans frekans
deerini elde edebilmek iin daha ok sayda sarm yaplmasn
gerektirmektedir ve bunun sonucunda Q daha kt bir deer almaktadr.
Her bir frekanstaki akm dalm bir sabit dalgadr. ekil 7.14, 4
sarml serbest alanl solenoid iin ikinci rezonans frekansndaki
normalletirilmi akm gstermektedir. Dar ynelik sarmlarn ieri
ynelik olanlardan birazck daha az akm tadn grebilirsiniz.
lgilenenler iin, bunu bir kosins erisiyle aktrmay denedim. Veriler
80 segment zerinden alnmtr ve maksimum deeri tayan merkeze
yakndr. Besleme teli akm bu verilerin bir paras deildir ve
muhtemelen kosins erisini tamamlamaktadr. Erinin, aadaki ilikiye
dnen Ic = cos(pi*(segmentler41)/43) erisiyle tam olarak akm
olduunu grebiliriz.
Ic = cos(pi*(sarm says2.05)/2.15)
217
Anten Yapm
ekil 7.14: kinci rezonans deerindeki 4 sarml solenoid iin normalletirilmi akm.
Bir radyasyon modelinin tek turlu bir dikey evrimine benzemesi

beklenebilir ve bununla hemen her durumda karlalmaktadr. Serbest
uzaydaki 4 turlu bir solenoit iin x-y dzlem modeli sabitin 0.1 dB snr
iindedir ve x-y dzlem modelinin ok yufka derinliklerle ekil 8 snrlar
iinde bulunmas beklenmektedir. Daha sonraki model ekil 7.15'te
gsterilmektedir.
Bakr kaybnn da ele alnmas durumunda, 4 turlu tasarmn etkinlii
%91.3'tr. Kukusuz, bu deer kullanlan tel apna baldr. Btn
boyutlarn (akm frekans)/(hedef frekans) deeriyle arplmas
sonucunda, bir antenin elektromanyetik zellikleri bir frekanstan dierine
kaydrlabilir. Yarap ve uzunluk deerinin 22.933/300 = 0.7644
deeriyle arplmas sonucunda 4 sarml dizayn 300 MHz'e gre
leklenebilir. Bu ilemin gerekletirilmesi sonucunda, tam olarak ayn
besleme empedans bulunur fakat kaybn eklenmesi durumunda etkinlik
deeri biraz daha dktr ve %90.1'dir. Bu durumun ortaya kmasnn
nedeni, Blm 2'de de sz edildii gibi, eper derinlii ve diren
leklerinin frekansn kare kk deerinde olmasdr.
ekil 7.15: Tablo 7.7 ve ekil 7.13'te verilen 4 sarml serbest uzaydaki solenoid iin yatay
radyasyon modeli.
218
Anten Yapm
7.3 Ters Sarml Toroid Heliks Anten (CTHA)

Bir nceki blmde, ok devirli sarmlarn kabul edilebilir Q
deerleriyle kabul edilebilir frekanslarda altrlabileceini ve bu
durumda modelde bir boluk olmayacan fakat daha ok bir manyetik
sapma olacan grmtk. CTHA bu dnceyi bir u duruma
tamaktadr. Bu anten, bir toroid eklinde ters ynlerde sarlm iki
sarmdan olumaktadr. ekil 7.16, bu sarmlar gsteren bir ekildir ve
kaynak blgesinin geniletilmi bir kesitini vermektedir. Kaynan
tepesinden balayp teli sola doru izlemeye devam ederseniz, bu tel sol
dipten gelerek yeniden geri dnecektir. Daha sonra ikinci sarm stte sol
taraftan balayacak ve dip sa taraftan dnecektir. Bir sarmn ilk yar
turuna bakarsanz bu bir eliptik ereve oluturarak dier sarmn son yar
turu zerinde durmaktadr. Bu durum, her bir sarmdaki akmn referans
ynn gsteren ekil 7.17'de gsterilmektedir. Bu ereveler anten iin
radyasyon kaynadr. ki ekle bakarak, sarmlarn kaynan bir tarafna
doru balayan, eklin evresinde dolaan ve kaynaa geri dnen ve
apraz telli ekilde balanan bklm ift iletim hatt eklinde olduunu
da dnebilirsiniz. Sarmlarn, kayna ters ynlerde terkeden ve eklin
arka tarafnda ksadevre yapacak ekilde balanan iki iletim hatt olarak
dnlmesi biraz daha yararldr. Burada sz konusu edilen karlkl
ksadevre oluturulmas ilk rezonansn ksadevre eklinde balanm
hattan kaynaklanan, eklin arka ksmnda maksimum deer alan akmn
yksek besleme empedans anlamna gelmektedir. kinci rezonans eklin
arka ksmnda ve beslemede bir maksimum akm deeri tamaktadr,
nc rezonansn eklin 120 evresine yaylm maksimum akm
deeri vardr ve bunlardan biri eklin arka ksmndadr ve yksek
empedans deeri vardr. Btn rezonans akm modellerinin eklin arka
ksmna gelen karlkl ksadevrede bir maksimum deerinin olmas
gereklidir.
ekil 7.16: CTHA'nn gsterimi. Sarmlar gei noktalarnda temas etmemektedir.

219
Anten Yapm
ekil 7.17: CTHA sarmn stten grn. Oklar referans akm ynlerini gstermektedir. Koyu
renk oklar ve izgiler stteki, kesikli izilmi oklar ve izgiler diptekileri gstermektedir. Bir
sarmn her bir st sarmnn, dier sarmn dip yar sarmnn zerinde olduuna ve bu trden
iftler zerindeki akmlarn eit ve zt ynl olduuna dikkat edin. Bu durum, bu ekildeki her bir
iftin eklin evresinde dolaan akmla edeer olmasn salamaktadr.
Birinci veya nc rezonanstaki radyasyon modelinin olduka kk

bir manyetik sapma gsterecei ortaya kacaktr ve bunun CTHA
sisteminin asl ekici zelliidir. Bu sistemi ilk gelitirenler bu zellii
gerekten anlamadklarndan ve bu nedenle sistemin birok sarml
versiyonlarn gelitirdiklerinden sistem son 20 yldan bu yana tartmal
durumda kalmtr. Hatal analizler ve lmler sitemin kullanll
yolunda abartl iddialarn ortaya kmasna yol amtr. u andaki
amacmz asndan, ctha* adl bir tel listesi retici program ve ilgili
dosyalar, Mintonun Small Antenna Design kitab ile verilen CD-ROM
ile birlikte edinmek mmkndr. ekil 7.18, 6 turlu bir CTHA iin bir
modeli gstermektedir. Kodda, eklin ana yarap a, kk yarap ise
b'dir. Telin yarap ise r'dir. Geilerdeki sarmlar arasndaki mesafe ayn
zamanda modelin de bir parametresini oluturmaktadr. 2 ve 3 sarml
versiyonlarda iyi bir APG deeri elde etmek kolay deildir.
Tablo 7.8: a = 0.5 m, b = 0.125 m, r = 0.0127 m olan ve serbest boluk koullarndaki bir sistemde
sarm saysn artrmann dourduu sonular. Sonularda bakr kayb da ierilmitir. Toplam ap,
d = 2(a + b + 5r) = 1.377 ve ykseklik h = 2(b + 5r) = 0.377m'dir. d/h = 3.65'tir. Kazantan
kaynaklanan manyetik sapma, Dip = Gmax Gmin'dir ve eyrek kre zerinde bulunan 5-kademeli
zgara kullanlarak bulunan deere yakn bir deer tamaktadr.
220
Anten Yapm
ekil 7.18: 6 devirli CTHA iin NEC modelinin iki grnm.
nc rezonans iin etkinlik ve ykseklik/dalga kolonlarn ilk

rezonans iin verilen deerler zerine ymanz durumunda, bunlar
olduka srekli bir grnm ortaya koyacaktr. Daha byk tp
sistemlerinin kullanlmas durumunda bile, birka turdan nce ilk rezonans
deerinde grlebilecek bir kayp genel olarak kabul edilebilir bir durum
deildir. Kukusuz, radyasyon direncini desteklemek amacyla kk
yarap deeri daha byk duruma getirilebilir. Optimumum deerinin ne
olaca konusunda baz kiilerin zel tasarmlarla deneylerinin olmas
221
Anten Yapm
ihtimaline ramen, bu ayn zamanda manyetik sapmay da daha byk

duruma getirme eilimi de tamaktadr. nc rezonans dizayn iin,
ortalkta maksimum akm deeri olduundan, geiler yerine,
maksimum akm deeri olduundan, sarmlarn olduu noktalarda en iyi
performansn elde edilmesi akla uygun grlmektedir. Bu durum, 6 turlu
sistemin en dk, 4 turlu sistemin en byk manyetik sapma deeri
olmasnn nedenlerini aklamaktadr.
Yksek Q deeri nedeniyle, verilerin retilmesi ve analizi bir lde
dikkat gerektirmektedir. Empedans rezonans evresinde hazl deimekte
olduundan, analizi yapann bunu kk frekans basamaklar zerinden
rneklemesi gereklidir. ekil 7.19 5 turlu ilk rezonans durumu iin
hazrlanan bir empedans izimini gstermektedir. Bu izim iin gerekli
veriler 250 MHz aralklarla retilmitir. Genel olarak, rezonans frekansn
ararken bu aral, bir tarafta pozitif rezonans frekans, dier tarafta negatif
reaktans elde ettiim 1 kHz arala kadar drdm. Daha sonra, rezonans
frekansn, direnci, Q ve edeer paralel L ve C deerlerini bulmak
amacyla datanec.m programn kullandm. L ve C bilgi verme amal
olmadndan, tabloda bunlar vermedim fakat ilgilenmekte olduumdan
izim aral iindeki ayn frekans zerindeki edeer devrenin
empedansn bulmak amacyla bunlar kullandm. Reaktans erisinin
eiminin rezonans noktas evresinde negatif olduuna dikkat edin. A
teorisinde, kaypsz bir tek kapl devrenin reaktans erisinin her zaman
pozitif olduu belirtilmektedir. Bu kuram, seri rezonans durumundaki
kaypl devreler iin de geerlidir fakat paralel rezonans durumundaki
kaypl devreler iin geerli deildir. lmler zerine konutuumuzda,
bu gerekler daha ayrntl olarak incelenecektir.
222
Anten Yapm
ekil 7.19: Birinci rezonans (f1) yaknndaki 5 turlu CTHA iin giri empedans.
Dier btn anten trlerinde olduu gibi, CTHA tipi antenler de

kullanldklar ortam tarafndan etkilenmektedir. yi bir topraklama
dzlemi zerinde antenin rezonans frekans azalmaktadr. eklin bir
dielektrik ekirdek olmas durumunda da frekans dmektedir. lk
rezonans deerindeki yksek diren ve Q, antenin ayarlanmasn veya
dengelenmesini son derece g duruma getirmektedir. Bu ayn zamanda
bir iletim hatt sistemi olduundan, isteyenler, arka taraftaki hatlar bir
ak devreyle aarak (bu uygulama akm dalmn ve empedans
zelliklerini tersine evirmektedir) veya bir seri ykle bu sistemdeki akm
dalmn dzenleyebilir. Ayrca, CTHA sistemleri modelin kararlln
gelitirecek ekilde art arda balanabilir ve bu durum da muhtemelen
empedans zerinde olumlu bir etki gsterecektir. Bu ihtimaller zerinde
henz ciddi almalar gerekletirilmemitir.
7.4 Katmanl Sferik Heliks Tek Kutuplu Anten

Anten ekli olarak kre, birka on yldan bu yana elektromanyetizm
konusuyla ilgilenenlerin dikkatini ekmektedir. Bu tr antenler dipoller ve
monopoller iin ve deiik trden ereveli antenlerin sarm iin bir ekil
olarak nerilmektedir. Silindirik monopol antenlerde olduu gibi, bir
yarkrenin beslenmesi sorunludur ve pratikte byle bir uygulama ok
grlmemitir. Ancak, 1. Blmn sonunda sz edildii zere, Steven R.
Best Katlanm Kresel Heliks (FSH) antenler olarak adlandrlan bir tr
ereveli anteni anlatan yazlar yaynlamtr. Yazlar hem nmerik
modelleme hem de baz deneysel sonular iermektedir. Bu antenler,
boyutlarnn snr izgileri kk olduunda yararl bir empedans
deeriyle rezonansa girme eklindeki yararl zellii tamaktadr. Bunlar
en iyi temsil eden anten trleri monopol antenlerdir ve bunlarn
mkemmel topraklama durumunda modellenmesini salayan dosyalar
kmesi olan fsh.*' yazarak bu izgiyi izlemek mmkndr. FSH antenler,
kendilerinin ortak merkezinde karlamak zere toprak dzleminden
spiral olarak ykselen birok kol tarafndan oluturulmaktadr. Biri tahrik
edilmekte dierleri ise ksadevre yaptrlm yk olarak davranmaktadr.
ekil 7.20, 5 kollu versiyonun stten grnn gstermektedir.
223
Anten Yapm
ekil 7.20: 5 kollu Katlanm Kresel Heliks tipi monopol tel modelinin stten grn. Kaynak
X noktasndadr. Yarmkrenin en keskin blmlerinden yukarya doru ktklarndan, d taraftaki
evrimler daha karmak olarak grlmektedir.
Best, rezonans frekans zellii gsteren ift sayl kollar bulunan

sistemlerden rnekler vermektedir. Bu sistemlerde, rezonans frekans,
empedans ve 1/Q deeri artan kol saysyla birlikte artmakta ve sabit bir
kre ap sz konusu olduunda artan kol uzunluuyla birlikte
dmektedir. Tablo 7.9, kol saylarn deitirmenin dourduu etkileri
gstermektedir.
Tablo 7.9: FSH monopolleri iin farkl kol saylar sz konusu olduunda ortaya konan
performans. Krenin yarap R = 60 mm, tel ap, dw = 1.6 mm'dir ve bakr kayb dikkate
alnmtr. Btn durumlar, kol bana 1 tur durumu iin deerlendirilmitir. H = R + dw mm,
antenin yksekliini vermektedir.
Buradaki durumuyla, 4 kol ve 1 devrin sz konusu olduu durumdaki

deer 50'a yakndr. 50 beslemeyle birlikte daha kk bir tasarm
elde edebilmeye ynelik muhtemel bir yaklam daha yksek Rin deeri
bulunan bir durumu ele almak ve rezonans frekans ykseltmek amacyla
sistemi daha da kltmek ve daha sonra rezonans frekansn ve direnci
224
Anten Yapm
drmek amacyla daha yksek sarm/kol deerini kullanmaktr. Bu

uygulamay 5 kollu bir uygulamann yapld durumda deneyebiliriz. Tel
boyutlarn ayn braktmzda, krenin yarapn drelim ve 280 MHz
ve 50 deerlerini amalayarak sarm/kol saysn arttralm. Elde edilen
sonu, R = 51.463 mm, sarm/kol = 1.3, h/ = 0.0495, Rin = 50.6, Q = 62
ve E = %98'dir. Q deeri, hacim ykl dipol ve namlu anten sz konusu
olduunda ortaya kandan biraz daha yksektir fakat burada sz edilen
FSH ayarlama gerektirmemektedir. Yar g bant genilii 9 MHz, SWR
= 2 bant genilii 3.2 MHz'dir.
Frekansa kar empedans deerini ve 5 kollu 50 dizayn iin rezonans
akm dalmn bulmak amacyla NEC2'yi kullanabiliriz. Bunlar, srasyla
ekil 7.21 ve 7.22'de grlmektedir. Bunlarn ikisi de konu zerinde
dnen birisinin nedensel dncelerle bulabilecei durumlar deildir.
280 MHz deerindeki rezonans ekil 7.21'de aka mevcuttur fakat bu
durumda, bu deerin basit bir katyla oluturulan noktada deil, bu
noktann biraz daha ilerisinde bir yksek empedans rezonans vardr.
Akm gsteren izim bunun aklanmasna yardmc olmaktadr. Burada,
her bir koldaki modelin, bir dalgann eyrek salnmndan daha yksek
olduunu grmekteyiz. Frekans ykseltildike, bu model bir yar salnm
oluturmaktan uzak bir noktada deildir ve yksek empedans
retmektedir. Akm iziminin nemli bir zellii, incelemi olduumuz
daha basit antenlerde olduunun tersine, akmn hayali parasnn her
yerde sfr noktasna yakn olmamasdr.
ekil 7.21: 5 kollu 1.3 tur/kol zelliklerini tayan bir monopol anten iin giri empedans.
225
Anten Yapm
ekil 7.22: Rezonant 280 MHz dizaynn 5 kolu boyunca akm. Be blmn her biri, toprak
dzleminden antenin zirve noktasna giden akmn grafiini vermektedir. en soldaki grafik tahrik
edilen kol iin verilmektedir ve bunu izleyenler X ekseni etrafnda 75'lik artlarla duran kollar
iin verilmitir. Kaynak 100V gcndedir.
7.5 Son neriler

kili model sunmas nedeniyle, temel ereve dipol tipi antenlerin
yararl bir bileenini oluturmaktadr. Namlu anten, en verimli ve en dk
deerli Q formudur. Rezonant solenoit, namlu antendekinden biraz daha
yksek Q maliyetiyle en kolay empedans uyumunu salamaktadr. Geen
yllarda, birok kompleks ve karmak antenler nerilmi bulunmaktadr.
CTHA, bunlarn en hzl ekilde piyasaya kanlarnn bir rneidir. FSH,
yeni antenlerin, uygulama potansiyeli henz gerekletirilmemi olan
rneklerinden biridir.
226
Anten Yapm
Blm 8
Alc Antenler
8.0 Giri
2. ve 3. Blmde, antenin bir transduser olduundan ve herhangi bir
antenin hem iletim hem de alc ilevlerini yerine getirebileceinden sz
etmitik. Ancak, birok uygulamada antenin yayn yapmas
gerekmemektedir. Bu uygulamalar yaynlarn alglamas, yn bulunmas
227
Anten Yapm
ve spektrumun izlenmesi ilemlerini iermektedir. letim ihtiyac

olmakszn, ihtiya duyulan gerilim veya g kaldrma kapasitesi son
derece dktr ve bu durum da kullanlan donanm son derece ucuz hale
getirmekte ve baka durumlarda iletimin dourabilecei gerilime
dayanamayacak malzemelerin kullanlabilmesine imkan tanmaktadr.
Yalnzca alc ilemi uygulamas sinyal grlt orann ve geni bir
frekans aralnda uyumlu ekilde performans empedans uyumu
(maksimum g transferi) pahasna gelitirilebilecek bir duruma
getirmektedir.
Alcnn detektrndeki grltnn zellikleri ve miktar
kullanlmakta olan glendirme tipinin, alcda retilmekte olan grlt
miktarnn ve anten tarafndan alglanan elektromanyetik grltnn bir
fonksiyonudur. AM ve SSB alclar iin, amplifikasyon dorusaldr ve
bunun sonucunda genlik ve detektrdeki gerilimin zamanlamas nemlidir.
FM ve anahtarlanm sinyalli (dijital) alclarda, snrlayclar (doymu
amplifikatr kademeleri) tam genlie tahrik etmek iin yeterli sinyal +
grlt oran olduu srece, yalnzca gerilimin zamanlamas (sfr
aprazlama) zerindeki grlt etkisi nemlidir. Her iki durumda, antenin
grevi harici elektromanyetik grltnn, sz konusu grltnn alcnn
kendisi tarafndan retilen grlt kadar nemli olmasn salayacak
ekilde alcya transfer edilmesidir. Bu da anten ve giri kademesindeki
baz grltlerin analizinin birlikte ele alnmas zorunluluu anlamna
gelmektedir. Bu da ilerideki ksmlardaki sunularn bir parasn
oluturmaktadr.
Geni alma band genilii iki yoldan biriyle salanmaktadr.
Birinci yol, antenin besleme kademesindeki bir devre eleman olarak
kullanlmasdr. 1. Blm'de sz edildii gibi, ok devirli ereve anten
veya ferrit ubuk anten, alcnn birinci kademe ayarnn ve filtreleme
tasarmnn bir paras olarak bir nt deiken kapasitrle bir sabit
indktr olarak kullanlmtr. kinci yol, dalgann alan gcnden gerilim
veya akm eklindeki kt devresi deikenine sabit bir transfere erimek
amacna gre tasarlanm bir devredeki antenle birlikte bir nykseltici
kullanmaktr. Bu sistem, aktif alc anten olarak adlandrlmaktadr.
Elektrik asndan kk aktif alc antenlerin, bazlar tek turlu evrimlere
bazlar da ksa monopollere dayal birka deiik ticari versiyonu
bulunmaktadr.
8.1 Harici Grlt

1940'l yllardan balayarak, deiik kurulular radyolardaki grlt
oranyla ilgili verileri lmeye ve dzenlemeye baladlar. The
228
Anten Yapm
International Consultative Committee on Radio (CCIR) ve izleyicisi the

International Telecommunications Union-Radio (ITU-R), bu verileri
deiik formatlara gre dzenleyen ve dzeltmeler yapan bir dizi rapor
yaynladlar. Bunlardan sonuncusu, Recommendation ITU-R P.372, Radio
Noise olarak adlandrlmaktadr ve 2001 ylnda yaynlanmtr. 30 MHz
frekansn altnda, ana radyo grlts kayna imek akmalardr.
Dnyann bir yerlerinde her zaman bir frtna olduundan ve bunlarn
birou ekvator civarnda olduundan, btn zamanlarda ve btn
mekanlarda grlt vardr. Ancak, verili mekanlarda, mekanlar arasnda
ve mevsimler arasnda grltde byk deiiklikler olmaktadr. ekil 8.1
([Radio Noise, Rec. ITU-R P.372, ITU ] numaral kaynaktaki ekil 2) 0.1 - 100
MHz frekans aral iin iki muhtemel eri eklinde zetlenmi olarak
imeklerin yol at grlty (atmosferik grlt) gstermektedir.
Dier grlt kaynaklar ortalama deer kaynaklar olarak zetlenmitir.
Grlt deeri, deerin gerekte nasl lldnden bamsz olarak,
mkemmel bir topraklama dzlemi zerindeki kaypsz bir ksa
monopolden elde edilebilecek g cinsinden llmektedir.
Burada, Pn watt cinsinden elde edilebilir gc, bw Hz cinsinden bant
geniliini, k 1.38 10-23 J/K deerindeki Boltzman sabitini
gstermektedir ve T0 deeri 290 K'dir. Bu deer, aadaki ilemle dalga
alan gcne evrilmektedir:
Denklemde, f MHz birimleriyle verilmektedir.
Herhangi bir yerdeki, insanlarn yol at grltnn nedeni alc
durumdaki odann veya aracn dndaki ekipmanlar veya odadaki veya
ara zerindeki ekipman olabilir. Bulunulan yer dndaki suni grltnn
en yaygn olan, g iletim hatlarnn yol at grltdr. G hatlar
zerindeki grlt akmlar k ve motor sistemi iin gerekletirilen
anahtarlama ileminden ve g deitiricilerin anahtarlanmasndan
kaynaklanmaktadr. G hatt zerindeki veya yaknndaki arzal
malzemeler de ark oluturulmas soncunda grltye yol aabilir. [2]'de,
g evrimi srasnda alann yeterince gl duruma gelmesi durumunda,
ikisi de bir g iletkenine demeyen iki metal parann, g evrimi
srasnda alan iddetinin yeterince gl duruma gelmesi durumunda bir
kapasitr oluturduu bir durumdan sz edilmektedir. Ark akmnn
oluturduu elektromanyetik alan yaknlardaki hatlar zerinde, sonradan
grltnn olumasna yol aan bir grlt indklemektedir. Mirron [:Small
229
Anten Yapm
odalardaki aydnlatma kontrol anahtarlarndan

kaynaklanan HF bant grltsn izler: Alc, 20 m uzaktaki farkl bir
binadayd. Vincenta [W. R. Vincent, R. W. Adler and G. F. Munsch, "An Examination of
Man-Made Radio Noise At 37 HF Receiving Sites,"] gre, zaman getike ve giderek
daha ok sayda g hatt bu duruma geldike birok yerde bu grlt
ortadan kalkacaktr. Ancak, alcyla ayn mekandaki anahtarlama
devrelerinden kaynaklanan grlty azaltmak iin baka nlemlerin de
alnmas gereklidir. Grltnn azaltlmas konusu [W. R. Vincent and G. F.
Munsch, "Power-Line Noise Mitigation Handbook," 5th ed., Naval Postgraduate School,] yine
Vincent tarafndan incelenmitir.
Antenna
Design,
Miron],
A:
B:
C:
D:
E:
atmosferik grlt, deeri, zamann %0.5'ini gemektedir

atmosferik grlt, deeri, zamann %99.5'ini gemektedir
insanlarn yol at grlt, grltsz alc durumu
galaktik grlt
ortalama alma alannda insanlarn yol at grlt
minimum grlt dzeyi beklenmektedir
ekil 8.1: Deiik kaynaklardan ortaya kan radyo grlts.
8.2 Ferrit Antenler

Demir ve demir alamlar gibi manyetik malzemelerden yaplan
antenler ayn zamanda iyi elektrik iletkenleridir. Bunun nlenmesine
ynelik herhangi bir nlemin alnmamas durumunda, manyetik
malzemenin yapsna bir alternatif manyetik alann uygulanmas
durumunda byk elektrik akmlar ve g kayplar ortaya kacaktr. Ses
frekanslarnda, transformatrlerin ve motorlarn manyetik paralar
birbirinden yaltlm plakalar kullanlarak retilmitir. Plakalama,
230
Anten Yapm
plakann istenilen manyetik alan yolunda bulunaca ekilde uzanmaktadr

ve hassas ynlendirme indklenmi akmla gerekletirilenlerden biridir.
Bu durumda iletken evrimler ok daha kktr, daha kk bir
manyetik alan kapamaktadr ve bunun sonucunda kayplar ok daha azdr.
Ancak frekansla birlikte kayplar da artmaktadr ve bunun sonucunda
manyetik malzemelerin radyo frekanslarnda kullanlmas iin baka bir
eylerin daha yaplmas gereklidir. Bunun zm, manyetik malzemenin
tozlatrlmas ve bir taneciklerin bir seramik karm iine
yerletirilmesiydi. Bunun sonucunda elde edilen malzeme ferrit olarak
adlandrlmtr. Bu amaca ynelik birok karm piyasaya srlmtr.
Genel olarak, istenen alma frekansnn ykselmesine paralel olarak,
bal geirgenlik deerinin dmesiyle birlikte kabul edilebilir kayp
faktrleri elde edilmektedir. Manyetik malzemenin taneciklere
indirgenmesi durumunda bile ayn Foucault akmlar sz konusu olacak ve
bu da enerjinin bu atomik mknatslar ileri geri kaydrmasna yol
aacaktr. Bu kayplar greceli manyetik geirgenliin bir kompleks
sayya dntrlmesi yoluyla gsterilebilmektedir.
Bu denklemde, tan kayp as tanjant olarak adlandrlmaktadr. r'nin
her iki paras da frekansa byk lde bal fonksiyonlardr ve ayn
zamanda, bir lde, uygulanan manyetik alann genliine de baldr.
8.2.1 Anten Parametreleri
231
Anten Yapm
ekil 8.2: zerinde merkezlenmi N turlu sarm olan bir ferrit antenin boyuna kesiti. "c" indisi
sarm, "r" indisi ubuk ve "w" indisi tel iin kullanlmaktadr. dw, dc ve Ic'nin tel merkezleri arasnda
deitiine dikkat edin.
Ferrit ubuk da dahil birok isimle bilinen ferrit anten Blm 1'de
gsterilmitir. Genel olarak, ferrit bir malzemeden yaplm bir ubuk
zerindeki solenoide birok kez sarlm ince tellerden olumaktadr.
Elektrik asndan, btn yap son derece kktr. ubuk ve solenoit
arasnda genellikle bir yaltm malzemesi bulunmaktadr ve solenoit ve tel
plak veya yaltlm olabilir ve mekanik kararlln salanmas amacyla
btn bu sistem daldrlabilir veya kaplanabilir. Seilmesi gereken ok
sayda deiken vardr ve bu blmde benim amacm sizlere bu srete
yardmc olabilecek baz analitik ve nmerik aralar salamaktr. ekil
8.2, boyutla ilgili temel deikenleri ve bu analizde kullanm olduum
notasyonu gstermektedir.
Bu anten konusunda genel konular bilmemiz gereklidir: ak devre
gerilimi, radyasyon direnci, kayp direnci ve reaktans. Sz konusu olan,
manyetik alan bir ferrit ubukla glendirilmi bir kk evrimler serisi
olduundan, uzak alan modelinin basit evrimlerde olanla ayn olduuna
ve yneltme yeteneinin 3/2 olduunu varsayabiliriz. Bir dalgadan
indktans ve ak devre gerilimi deerlerini bulmak iin, ubuun enine
kesitindeki manyetik alann x ynnde olduu, btn alanda bir rnek
olduu ve eksen zerindeki deere eit olduu varsaylmtr. Manyetik
alan x ynnde olan bir dalga mevcut olduunda, sarmda maksimum
gerilim indklenmi olacaktr. [4]'te, ubuk boyunca hareket eden ferrit
ubuun ksa bir sarma sahip olduu (lc < dr) ve noktann geirgenliinin
lld bir deney anlatlmaktadr. Birrnek bir manyetik alann
uygulanmas durumunda bile test sarmnda indklenen gerilimin ubuun
merkezinden kayd ortaya kmaktadr. Uzunluk/ap orannn kk
232
Anten Yapm
olduu (rnein, l/d = 21.4 olarak verildii rnek izim iin) ubuklar iin
sz konusu iliki yaklak aadaki gibidir:
Burada, rod, ubuun merkezinde llm olan greceli geirgenlik

deerini vermektedir. rod deikeninin kendisi ubuun uzunluk/genilik
deerinin bir fonksiyonudur. Maksimum deer, ayn malzemenin toroid
ekirdei kullanlarak llen deerdir ve genel olarak r olarak
gsterilmektedir. Deneysel eriler birok kaynakta verilmektedir ve
bunlarn birou [5]'e dayanmaktadr. [6]'da, genel olarak mknatsln
giderilmesi faktr D'dir ve eri 2 < l/d < 20 aralnda deerlerle iyi bir
uyum gstermektedir.
Azalan deerler noktas, rod r / 2 eitliinin saland uzunluk

olarak tanmlandnda, optimum uzunluk/ap oran aada verildii
gibidir:
(8.4) kullanlarak merkezlenmi sarm zerindeki (x) deerinin

ortalamas alndnda, bir dalga tarafndan indklenen ak devre gerilimi
iin bir ifade elde etmenin yoluna girmi olduumuz anlamna gelir.
Bu durum, iki anten parametresini bulmaya hazr olduumuz anlamna

gelmektedir. Birincisi, Anteni, manyetik alan vektr, H nin x boyunca
uzanaca bir ynlendirmeyle geer bir dalgay gz nne alalm. Blm
7.2'de verilen ifadelerden aadakileri yazabiliriz:
233
Anten Yapm
Bu denklemlerde Ar ubuun kesit alann gstermektedir. Bu ifadelerdeki

bu durumda da 2f/c formlyle verilen serbest uzay deerini
gstermektedir.
Daha sonra, solenoite bir I akmnn uygulandn dnelim. Bu
durumda, eksen boyunca ayn zellikleri tamayan bir H alan ortaya
kacak ve ubuun bu alana tepkisi birrnek olmaktan daha da uzak
olacaktr. ndktans ve yanstlm ferrit kayplarnn hesaplanmasnda
yardmc olabilecek analitik bir yardm arac bulunmamaktadr fakat [7]'de
deneyler sonucu elde edilmi byk miktarda grafik veriler vardr. ekil
4.12 [7, s. 190], ln = lc/lr deerinin fonksiyonu olarak olduka yakn
ekilde gruplandrlm ve llm normalletirilmi indktans tr
lmleri gstermektedir. Bu grafikteki merkezi deerlere uyum gsteren
ikinci dereceden ifadeler bulunacaktr ve aadaki ifade elde edilir:
Sarmn ubuk ve sarm etkileimlerinden kaynaklanan ters voltaj

deeri aadaki gibidir:
Bu bantda, Rf ekirdek kayplarndan kaynaklanan direnci
gstermektedir. Elektromanyetik teoriden yola karsak, bir noktada birim
hacim bana g kayb aadaki gibi verilmektedir:
Bu denklemde, B0 ve H0 sinzoidal fonksiyonlarn genliklerini

vermektedir. Bunlar dorudan sarmlardaki akmla ilikilendiremem fakat
ekil 4.11(a) [E. C. Snelling, Soft Ferrites Properties and Applications,],
normalletirilmi manyetik g alan, B(x)/Bc iin baz eriler vermektedir.
Burada, Bc merkezi (fakat bilinmeyen) g alann vermektedir. Aada
verilen, Snellingten yararlanlarak varlan ekirdek iin toplam g kayb
olarak modellenen bir sralamadr:
234
Anten Yapm
Kaybn kk olduunu varsayarak, yaklak olarak |I| = |V|/(L)

ilikisinin mevcut olduunu syleyebiliriz ve gerilimin ortalama g
alanyla ilikisini V = NArBavg olarak kurabiliriz. Bu yerine koyma
sonucunda aadaki sonu elde edilecektir:
Bu
ifade,
B
ifadelerinin
normalletirilmi
versiyonlarla
deitirilebilmesi ve bilinmeyen Bc'nin ortadan kalkacak olmas avantajn
tamaktadr. Normalletirilmi veriler Bn(xn) eklinde verilmektedir ve
burada xn = 2x/lr bants bulunmaktadr. Bu da integraller iinde dx =
lrdxn/2 ilikisinin bulunduunu gstermektedir. Ayn zamanda, ubuk iin
kayp as tanjantnn aadaki ekilde tanmlanmas da uygundur:
[[E. C. Snelling, Soft Ferrites Properties and Applications]'de verilen ekil 4.11(a)
iin olduka iyi i gren fonksiyon aada verildii gibidir:
Buradaki fonksiyondaki fikir, xn = 0 noktasnda btn erilerin

eimlerinin sfr olduu ve ln = 1 iin gl eimleri olan izimlerin ln =
0.1 iin olduka dz bir duruma geldii yolundadr. Buradaki sabitler p1 =
0.65, p2 = 2.6, d1 = 8.2 ve d2 = 2'dir. (8.4)'teki integraller ferrodloss.m
programnda deerlendirilmi ve programn bnyesine yedirilmi
durumdadr.
Burada ferrit kayplarn kapsama alm bulunmaktayz fakat bakr
kayb bilinen yzey etkisinden ibaret deildir. Tel yakn sarml durumda
olduundan, birbirine komu tellerdeki akmlar eksantrik ekilde birbirini
etkilemekte ve bu da her bir telin yan taraflarndaki akm grubun
merkezinden uzaklara doru zorlamaktadr. Bu durum yaklam etkisi
olarak adlandrlmaktadr ve bu etki kesitin baz paralarndaki akm
younluunun toplam akm kullanlarak hesaplanan ortalama deerden
yeksek olmas nedeniyle bakr kaybn artrmaktadr. Artn
235
Anten Yapm
hesaplanmasna ynelik bir yntem 1972[. S. Smith, "Proximity Effect in Systems of

Parallel Conductors,"]'de baslmtr ve biraz daha kolay bir zm yntemi Ek
D'de verilmektedir. Bu yntem, proxeffect.m programnda uygulanmtr.
Bu durumda, bakr kayb aadaki ekilde yazlmaktadr:
Denklemde lw N (d c ) 2 d w2 tel uzunluu, Rp/R0 ise bu olmakszn ortaya

kan kayp zerindeki yaklam etkisinden kaynaklanan kayb gsteren
orandr.
Son olarak, sarmdan sarma kapasitans zerine bir tahmin yapmamz
gerekmektedir. ki paralel tel iin verilen (6.16) ifadesini alp
uyarladmzda aadaki ilikiyi elde ederiz:
r terimi, kullancnn yaltm ve kaplama malzemeleri iin gerekli

deerleri bildii durum gz nnde bulundurularak alnmtr. Bu
durumda, kullanc teller arasnda kaplanan hacme dayal ortalamay
kullanabilir. N tur seri olarak balandndan, toplam kapasitans aada
verildii gibidir:
Tablo 8.1, dizayn parametrelerine kar performans gsteren birka

durum iin hesaplanan sonular gstermektedir; h, mm cinsinden efektif
ykseklii, Qh ise mm cinsinden rezonans halindeki sarmn efektif
yksekliini gstermektedir. Qh baz durumlarda duyarllk olarak
adlandrlmaktadr ve ben burada bu terimi ferrit ubuk antenler iin bir
olumlu zellik olarak kullandm. Btn durumlar iin dzeyinde
olduundan radyasyon direnci listelenmemitir. Tablo 8.(a), dier btn
parametreler sabit tutulduunda Qh deerini maksimuma karan bir
optimum sarm uzunluu vardr. Bunun nedeni, bobin tarafndan kaplanan
ortalama manyetik kuvvet alannn artan uzunlukla birlikte azalmas
eklindeki negatif etkidir ve manyetik kayp da azalrken yaklatrma
etkisi turlarn ilk olarak ayrlmasyla birlikte bakr kayb ok daha hzl
dmektedir fakat sarmlarn uzunluklar arttnda bu deer daha
236
Anten Yapm
kararldr. Tablo 8.1(b), N2 ve N ile hemen hemen orantl olan L ve h

deerlerinde artlar salandnda, Q deerinin aaya dtn
gstermektedir. Bu iliki de yine ubuun daha byk blm
kaplandka ortalama manyetik g alannn azalmas sonucunda ortaya
kmaktadr. Kayp as tanjant deerinin yarya inmi olduu bir ferrit
malzemenin seilmesi sonucunda, beklendii gibi, Rf deeri yar yarya
azalacak ve bunun sonucunda 8.1(c)'de verilen Q deeri 8.1(a)'da verilen
ayn geometri iin deerin yaklak iki kat olacaktr. Manyetik geirgenlik
ve ap deerlerinin iki katna karlmas eklindeki uygulamalarn her
ikisinde de Q deeri artacak fakat bu uygulamalarn ikisinde de ekirdein
mknatsl giderme etkisini artrdndan, bu art beklenen lde
olmayacaktr.
Tablo 8.1: Dizayn parametreleriyle hesaplanan performans deiiklii. Balangta, ubuk 203 mm
uzunluunda, 9.5 mm apndadr. r = 200, tan = 0.02'dir. Sarmn ap 10 mm ve telin yarap
0.2 mm'dir.
(a) Sarm uzunluuna gre deime. Sarm 40 tur yapmaktadr.
(b) Sarm saysna gre deime. Sarmn uzunluu, 10 mm'nin

arpanlar olarak max. Qh deerinde seilmitir.
(c) Ferrit kaybna gre deiim, tan = 0.01, N = 40, Ic = 20 mm.
(d) r deerini 400'e ykseltin.
(e) ubuk ve sarm aplarnn 12.7 ve 13.2 mm'ye ykseltilmesi.
237
Anten Yapm
8.2.2 Devre Uygulamalar

ekil 8.3'te, genel ykyle ve muhtemel iki seenekli ayar
kapasitrleriyle bir alc anten izimini gstermektedir. Antenler genellikle
bir ayarl besleme devresinin bir paras olarak kullanldndan,
bunlardan biri rezonans kapasitr olarak kullanlmaktadr ve yk tipine
bal olarak dieri yoktur. Ykn FET sisteminin bir kprs ve esas
olarak bir kapasitans ve objektif olmaldr ve daha sonra gerilimi
maksimize etmelidir. Yk, baz veya bir BJT emitr olarak snrl bir
rezistans ve reaktans olabilir ve ama arj (besleme) gcn maksimize
etmek olabilir. Yk, geri besleme amplifikatrnn katma balants gibi
etkili bir ksadevre, ama da giri akmn maksimize etmek olabilir.
Birinci durumda, sarmn paralel rezonans durumunda olmas gerilimi
maksimize etmektedir. nc durumda, sarmn seri olarak rezonans
durumuna girmesi, seicilik salamasna ek olarak akm da maksimum
duruma getirmektedir. kinci durumda, transistre maksimum g
salamak amacyla empedans uyumu salamak amacyla iki kapasitre de
ihtiya duyulabilir. Kukusuz, empedans transformasyonu salamak
amacyla iki kapasitrl dzenleme tek yol deildir.
ekil 8.3: Akortlaycs(radyo) ve bir genel yk bulunan evrimin edeer devresi. RA = Rrad + Rf
+ Rc
rnek 8.1 75 m Bant Alc

3-5 MHz arasnda ayarlama yapma amacna ynelik bir dar bant alc,
[Bill Young, "A Cascade Regenerative Receiver,"]'da anlatlmtr. Bu sistem iin bir
ferrit ubuk anten dizayn ilgin olabilir. Analizin belirli bir noktasnda,
sistemine transistrn geri besleme kapasitans reaktansyla ayn
boyutlarda olmasn salamak amacyla akortlu sarm empedansnn
dntrlmesinin iyi bir uygulama olacaktr. Bunun sonucunda, ekil
238
Anten Yapm
8.4'te grlen izimde grld gibi antene, Mintonun yapt zere

ikinci bir sarm ekleyelim, alc izimlerini verip alma noktas
deerlerini vermediinden, bunlar tahmin etmem gerekecek, 2N3819 iin
hazrlanan veri listesi IDSS iin aral 2 - 20 olarak vermekte olduundan
geometrik ortalama olan 6.3 mA deerini kullanalm. Veri listesi, tipik
olarak gmss = 5.6 mS verdiinden, Miron, Vp = 2.25V deerini bulmak
iin FET gei iletkenlii ifadesi olan g m 2( I DSS / V p2 )(VGS V p ) eitliini
kullanm. Daha sonra statik boalma akmn kullanarak, kaynak diren
gerilimi, ID = 1.36 mA, VGS = 1.205V ve gm = 2.6 mS deerleri
bulunacak ekilde dm [G. Massobrio and P. Antognetti, Semiconductor Device
Modeling with SPICE ]'de JFET grlt modelini kullanm ve boalma akm
sama grltsnn ve krpma grltsnn muhtemelen baskn
bileenler olduuna karar vermi. Ancak, 2N3819 sisteminde krpma
grltsn hesaplayabilmek amacyla yeterli veri bulamadndan bunu
alma dnda brakm. Kk sinyal edeer devresi, ayarlanm
antenle birlikte ekil 8.5'te grlmektedir.
ekil 8.4: Alc besleme kademesi ve iki sarml bir akort edilebilir anten.
239
Anten Yapm
ekil 8.5: ekil 8.4'teki devre iin kk sinyal edeeri devre.
Kk sinyal edeerleri ekil 8.3 ve 8.4'le ilgilidir ve bunun

sonucunda unlar ortaya kmaktadr:
Vx (Q / N )Vw (Q / N )hE , R (Q / N ) 2 RA , Vn2 4kTRbw (Q / N ) 2Vnr2 anten
kayplarndan kaynaklanan grlt,
in2 8kTg mbw / 3 4ktbw / RL sama
grlts ve yk diren eleman grlts iin akmdr.
Y jCgd /(1 j gd R ), G 1 / R, ve GL 1 / RL olarak tanmlayn. Devre analizi
aadaki sonucu verecektir:
Harici kaynaklardan kaynaklanan k gcnn dahili grlt

kaynaklarndan kaynaklanan k gcne oran aada verilmitir:
4 MHz frekansta, kolay elde edilen bir deer olan 30 pF ayar

kapasitryle rezonansa girecek ekilde bir anten tasarladm. Bu durumda,
sarg says oran, N, dnda (8.20)'deki btn parametreler
belirlenmektedir. x = (Q/N)2 eitlii alndnda, (8.20) f(x) = dx/(a + bx
+cx2) eklini alacaktr ve bunun maksimum deeri x2 = a/c noktasndadr.
Bu durumda:
240
Anten Yapm
ve
Cgd = 17.6 S olduundan, son yaklam 4 MHz iin de ie

yaramaktadr. Grlt kaynaklar iin kTbw yaklamlarna gittiimizde,
RA blenlerde de genel bir faktr durumuna gelmektedir. (8.22) de
aadaki ekli almaktadr:
(8.23), en azndan bu uygulamada, h2/RA'nn Qh ifadesinden daha

nemli olan bir anten iin yararl bir deer durumuna geldiini
gstermektedir.
Harici grltnn devre grltsne birim oran iin Ex2 4kTbwRA / h 2
ilikisi bulunmaktadr. Miron yine [E. C. Snelling, Soft Ferrites Properties and
Applications]'de verilen malzeme tanmlamalarndan, 100 mm'ye 12.7 mm
boyutlarnda bir ubuk iin 4 MHz'de r = 130, tan = 0.003 deerlerini
tayan B10 ferriti seer. 4 MHz'de 30 pF ile rezonansa girmesi iin, L =
52.77 H ilikisine ihtiyac olduunu grr. Baz deneyleri
gerekletirdikten sonra, sarmn uzunluunun artrlmasnn h2/RA
deerini artrdn ve L deerini klttn grr. L deeri hedeflenen
deerin altna dtnde, I dn saylarnn iki katna kard ve hem
daha yksek bir h2/RA deerine hem de ok yksek bir L deerine yol
atn farkeder. Nihayetinde bu sre sonular gelitirmek konusunda
baarsz olduundan, 75 mm zerine 30 turda durmaya karar verir.
Mironun elde ettii sonular aada verilmitir:
Q = 876
h = 9.987 mm
L = 52.46 H
h2/RA = 66.3 mm2/
Rf = 0.912
Rw = 0.593
241
Anten Yapm
Devre grltsne eit harici grlt sz konusu olduunda,

E 2.415E 4( V / m) 2 ilikisi vardr. 1 kHz bant geniliinde, bu da
sqrt(0.2415) = 0.49 V/m rms seviyesine karlk gelmektedir. (8.2)'den,
Fa = 47.3 dB bulunmaktadr. ekil 8.1'de, 4 MHz frekanstaki kapsam 20 66 dB'dir. Bu anten ve amplifikatr iin grlt taban seviyesi biraz
yksektir.
2
x
8.3 Aktif Alc Antenler

Aktif alc anten, kendisini bir amplifikatrn izledii bir antenden
ibaret deildir. Bu sistem, dalga alanndan k gerilimine btn transferi
dzletirmek ve geniletmek amacyla antenin transfer ve reaktans
zelliklerini deerlendiren bir anten ve devre bileimidir. ki temel
dzenleme kullanlmaktadr ve bunlar ekil 8.6'da gsterilmitir. ekil
8.6(a)'daki geri besleme dzenlemesi hem evrimler hem de kamlar iin
kullanlmaktadr ve (b)'deki ak evrim dzenlemesi kamlama
sistemleriyle birlikte kullanlmaktadr.
ekil 8.6: Aktif alc antenler iin iki temel dzenleme.
242
Anten Yapm
8.3.1 Aktif Kam

Ksa dipol veya monopol iin alan iddetinden ak devre gerilimine
gei sabittir. Reaktans kapasitiftir, Xw = 1/(CA). ekil 8.6'da, geri
besleme elemannn ayn zamanda bir kapasitr olmas durumunda,
kazan frekans deerinden bamsz olacaktr. AV = CA/Cf'dir ve toplam
transfer Vout/Einc = heCA/Cf eklinde verilmektedir. Artm bir efektif
ykseklik elde etmek amacyla geri besleme kapasitrnn antenin
kapasitansndan daha kk olmas gereklidir. Ksa, ince bir kamlama
elde etmek iin bu uygulama pratik olabilir ancak bir utan yklemeli
kam sz konusu olduunda bunun akla uygun bir yaklam olmas
gereklidir. Herhangi bir durumda, eklenen amplifikatr kademeleri
yoluyla istenen toplam kazan elde edilebilir.
ekil 8.6(b)'deki dzenleme iin Zi = j/(Ci) dzenlemesini setik ve
elimizde frekanstan bamsz gerilim blc vardr. AV, amplifikatrn
kazancn gsteriyorsa, toplam transfer aada verildii gibidir:
Bu durumda da anten kapasitans kldke gerilim blnmesini

oluturmak amacyla daha yksek amplifikatr kazancnn kullanlmas
gereklidir.
8.3.2 Aktif ereve
Bu kitapta sk sk belirtilmi olduu gibi, kk bir evrimden
kaynaklanan ak devre gerilimi frekansla orantldr ve buna gre ayn
zamanda da reaktans deerini de gstermektedir. Buna gre, bir ereve
antenin ksa devre durumuna getirilmesi, alan iddetinden frekanstan
bamsz akma transfer durumunu ortaya karacaktr. Alan A ve
indktans L olan bir devirli bir ereve iin aadaki iliki geerlidir:
ekil 8.6(a)'daki geri besleme eleman, k gerilimine srekli transfer

salayabilmek iin yalnzca bir dirence ihtiya duymaktadr.
Hava ekirdei sz konusu olduunda, oklu sarmlar gz nne

alnyorsa, ksadevre akmn maksimuma kartmak iin bunlarn seri
243
Anten Yapm
deil paralel olmas gereklidir. Bir ferrit gbek sz konusu olduunda, bu

durum muhtemelen dorudur fakat ben hibir zaman tek bir geni eritle
sarlm bir ferrit ubuk grmedim. Ayn zamanda, geirgenliin
artrlmas hem gerilim pikapn hem de indktans artrmakta olduundan
kk lde bir net kazan sz konusu olabilir.
8.3.3 Genel Deerlendirmeler
Aktif antenin avantajlar onluk frekans alan zerinden srekli transfer
ve rasgele kk bir antenden rasgele byk bir sinyal salamaktr. Bu
durumda zerine dnmeniz gereken sorun da grltdr. Ferrit ubuk
antenlerde olduu gibi, anten elemannn hem amplifikatrden
kaynaklanan grlty hem de kendi kayp grltsn perdelemek
amacyla yeterince harici grlt transfer etmesi gereklidir. Bir baka
sorun da dorusallktr. Btn amplifikatrler dorusal olmayan aktif
cihazlar kullanlarak retilmitir ve ilemeleri gereken sinyallerin boyutu
bydke dorusal olmama durumu da bymektedir. Amplifikatrden
salanacak bir dahili geri besleme bu durum konusunda yardmc olabilir.
Birinci kademenin alma noktas, zayf olanlarn apraz modlasyonuna
yol amadan olduka byk sinyalleri ilemek amacyla grlty dk
dzeyde tutma ve yeterli bias akm ve gerilim d elde etme arasnda
bir uzlama anlamna gelmektedir. Kastedilen uygulama, genellikle byk
frekansl spektrumun birine kaydrlmasn veya ilgilenilmekte olan sinyali
temizleyen bir veya daha ok sayda daha dar bantl alclarn
kullanlmasn iermektedir. Harmonik retim veya yanl karma
operatrn
ayarlama
yapmam
olduu
sinyallerle
olabilir.
Syleyebileceim kadaryla, ancak bugnlerde ticari olarak elde
edilebilecek birimlerin birinde filtre vardr. Bir birimin bir amplifikatr
baypas anahtar vardr. 20. yzyln son eyreinde satlan Hermes aktif
erevesinin AM ve TV yayn bantlarn bloke edecek filtreleri vardr ve
bunlar 2 - 32 MHz dalgalar geirmektedir.
244
Anten Yapm
rnek 8.2 Hermes Aktif erevesi
ekil 8.7: Anteni sistemin bir paras durumuna getirmek amacyla hava hznda iletim hatlaryla
Diree monte edilmi Hermes Aktif erevesi.
Hermes Aktif erevesi 1 yarda apndadr ve 1" alminyum tpler

kullanlarak yaplm iki paralel halkadan olumaktadr. ndktans
yaklak 1.4 H civarndadr ve ereve - amplifikatr bileimi 50 yk
altnda 1 m efektif ykseklik salayacak ekilde tasarlanmtr. ekil 8.7,
duvara monte edilmi ve iki tane hava hznda koaksiyel hatla bir
dzenleme iine yerletirilmi bir ereve gstermektedir. ekil 8.8,
kullanm amac ve topolojisi 1970'li yllardaki bir Hermes amplifikatrne
benzer bir genel amplifikatrn birinci kademesini gstermektedir. Btn
gerilim kazanlar ve geri besleme sistemleri birinci kademededir. kinci
kademe bir yaym kl amplifikatr, nc kademe ise (ok yklemeli)
bir ak kolektrdr ve birim gerilim kazanc ve baypas edilmemi bir
emiter direnciyle RF ykne son derece dorusal bir kazan salayan
ortak emiter kademesidir. T1 transformatr 1:1'dir, C1C3 baypas ve
bloklama kapasitrleridir ve R1R3 bias ihtiyalarna gre
belirlenmektedir.
245
Anten Yapm
ekil 8.8: Yaklak 1977 ylnda, Hermes Aktif ereve amplifikatrnn birinci aamasnn genel
versiyonunun izimi.
ekil 8.9, baza ve kolektr bias akmlarna bal iki grlt kayna
ieren kk sinyal edeeri bir devreyi gstermektedir.
ekil 8.9: ekil 8.8'in kk sinyalli edeer devresi.
ekil 8.9'da, transistrn dahili geribesleme elemanlarn ve ekil

8.8'deki temel polarizasyon resiztrlerini ihmal ettim. ix, harici
dalgalardan elde edilen akm gstermektedir. Grlt kaynaklar,
2
2
inB
2qI Bbw, inC
2qI C bw [G. Massobrio and P. Antognetti, Semiconductor Device Modeling
with SPICE], ve inf2 4kT0bw / R f olarak verilmektedir. IB ve IC baz ve kolektr
bias akmlardr. q = 1.6E 19C, elektronun arj bykldr. Yb = g +
1/(jL) diyelim. Bu durumda:
246
Anten Yapm
gm byk bir say olsayd, v0/ix, istenilen durumu gsteren Rf deerine

yaklard. Rf ve L imdiden belirlenmi olduundan, asl dizayn sorusu
bias akmlarn seilmesidir. Herhangi bir cebirsel ilem yapmadan nce,
baz saylara yakndan bakalm. IC = 1 mA ve = 100 olarak seelim. Bu
da IB = 1/100 = 10 A anlamna gelmektedir. gm = (qIC)/(kT0) = 40 mS
anlamna gelmektedir ve burada T0 = 290 K eitlii vardr. g = gm/ = 0.4
mS'tir. 2 MHz frekansta, 1/(L) = 56.84 mS ve 32 MHz frekansta 1/(L)
= 3.55 mS'tir. 32 MHz frekansta bile 1/(L) >> g ilikisi vardr. Rfgm =
27.2 >> 1'dir. gm ve 1/(L) frekans aralnn byk blmnde ayn
seviyededir. Harici kaynaklardan kt gcnn devre kaynaklarndan kt
gcne oran yaklak aadaki gibidir:
Burada, g = q/(kT0) eitlii vardr. Maksimum S/N deerini veren IC

deerinin bulunmas, zlebilir fakat zm kolay olmayan ve fazla
bilgi salamayan bir kbik denklemin zmn gerektirmektedir. Bu
nedenle, S/N, he, Fa ve S/N = 1 iin harici grltnn kuvvetini gsteren
Ex deerlerini hesaplamak amacyla (8.28)'de kullanlan yaklamlar
kullanmakszn loopamp.m programn Miron, Kk Antenna Design
kitabn yazarken, yazm ve kitabn CDsine eklemitir. IC veya frekans
bir vektr olabilir. Kukusuz, optimum kolektr akmnn frekansa bal
olduunu bulur. zel olarak, f = 2 MHz frekansta, IC = 14.1 mA deerinde
minimum Fa = 45 dB'dir; 8 MHz frekansta IC = 3.5 mA deerinde
minimum Fa = 27.2 dB'dir; 32 MHz frekansta, IC = 0.9 mA deerinde
minimum Fa = 9.4 dB'dir. 8 MHZ bandn geometrik merkezini
oluturduundan, IC = 3.5 mA deerini seer ve performans parametreleri
iin frekans tepkilerini retir. ekil 8.10, bant zerindeki Fa deerini
gstermektedir; ekil 8.11 efektif ykseklik deerini gstermektedir ve
8.12 V/m iinde 5 kHz bant genilii iin grlt zeminini
gstermektedir. Fa erisi, beklenen minimum grlty gstermek iin
izilmi olan ekil 8.1'deki eriye olduka yakndr.
247
Anten Yapm
ekil 8.10: Ic = 3.5 mA deerini tayan evrim ve amplifikatr iin edeer CCIR grlt faktr.
ekil 8.11: Ic = 3.5 mA noktasnda efektif ykseklik.
248
Anten Yapm
ekil 8.12: Ic = 3.5 mA noktasnda 5/kHz bant geniliindeki alan iddeti terimleriyle evrim ve
amplifikatr grlt zemini.
Blm 9
lmler
9.1 ltmz Nedir?

Bu soru, ok sk bir ekilde, anten performansnn baz ynlerini
lmeye alanlarn neleri lmekte olduklarn hayal edemedikleri
anlamna gelmektedir. ekil 9.1 empedans ve dier lmlerle ilgili baz
sorunlar gstermektedir. lm yapan cihaz zorunlu olarak antenden
belirli bir mesafede durmaktadr ve bir iletim hattyla, genellikle de bir
koaksiyel kabloyla antene balanmtr. Ykl u topraklansn veya
topraklanmasn, uyumsuzluk, bazlar beslenme blgesini terkeden ve
koaksiyel kablonun d tarafnda bir akmn olumasna yol aan yansm
bir dalgann oluumuna yol amaktadr. Yansmann tamamen kablonun
iinde olmamas antenin kendi empedansndan farkl bir empedansa neden
olmakta ve kablonun dndaki akm, anten kendi gcnden daha yksek
bir g yayyormu izlenimi uyandrarak radyasyona dnmektedir.
ekil 9.1: Uygunsuz ve fiziksel olarak ak yk koaksiyel kablonun d tarafnda bir akm retir.
249
Anten Yapm
ekil 9.2, jenerik bir test alan gstermektedir. Model ve kazan

lmleri iin, test edilmekte olan anten (test edilmekte olan cihaz, DUT
[:Device Under Test]) alc durumundadr ve yayn durumundaki bir anten
nominal olarak bir dzlem dalgasyla bir DUTu aydnlatmaktadr. DUT,
3-D konumlandrma yapabilen bir rotor zerine monte edilmitir ve
iletilen alan duraandr. lk bata, kolay ve dorudan bir lm olarak
grlmektedir? Fakat, istediinizden daha ok dalga yaylmas ihtimali de
vardr. Bu ekildeki her iki anten de enerjiyi kendi aralarnda ileri geri
ynlerde ileten ve bu srada uzak istasyonlardaki antenler arasndaki
iletimde beklediiniz zayflamay gstermeyen yksek kazan oranl
parabolik antenlerdir. Bu dzenlemeyle ilgili bir dier sorun da antene
gre konumlandrcnn durumudur. Konumlandrcnn ya antenle
karlatrldnda antene gre kk olmas gereklidir (daha yksek
frekanslardaki elektrik asndan kk antenlerde bunun dzenlenmesi
zordur) ya da konumlandrc zerine byk bir toprak dzlem serilerek
efektif bir ekilde gizlenmelidir. Pikap ve yeniden yaylm minimuma
indirmek amacyla kablolarn dzenlenmesi de bir dier sorundur.
zleyen blmlerde, yukarda sz edilen baz sorunlara ilikin
deerlendirmeler yapacaz. Bu blmde, anten lmlerinde yer alan
ilkeler, fikirler ve tekniklerin oluturduu kk alt gruplar tantacaz.
ekil 9.2: Alc antene erien baz olas dalgalar da gsteren Jenerik anten test alan.
9.2 letim Hatt Boyunca lm

Gnmzde isteyen SWR ve kk ve pille beslenen empedans lm
cihazlar satn alabilmektedir [J. R. Hallas, A Look at Some High-End Antenna
Analyzers,]. Bunlar, Amatr Radyo ve Telsizcilerin ilgilendii HF bandn
ve VHF ve UHF bantlarnn baz blmlerini kapsamaktadr. Bunlarn
250
Anten Yapm
birini dorudan antenin besleme noktasna balayabilirsiniz ve besleme

hattn dikkate almakszn lmler yapabilirsiniz. Ancak, zellikle HF
bandnda, antenin yakn alannda oturmaktasnz ve lmler zerinde
farkllklar yaratmaktasnz. Antenden uzaklaabilirsiniz ve okumalardaki
deiiklikleri izleyebilirsiniz ve bu deiim duruncaya kadar hareket
etmeyi srdrn. Ancak, bu ekran okumak iin bir ift gzl drbne
ihtiya duyabilirsiniz. Ayn zamanda, lm cihaz ularnn geometrisi ve
balant noktalar besleme hatt balantlarndan farkl olabilir ve bu da
yerel reaktans bileenlerini deitirecektir. Bu nedenlerle, zellikle antenle
kullanlacak olan besleme hatlar sz konusu olduunda besleme hatt
zerinden lmler yapmak en iyi yntemdir.
Uygunsuz birlemenin yol at, besleme hatt zerindeki radyasyona
yol aan akmlar konusu iki yntemden biriyle ilgilenilebilir. Antenlerde
tam lmler yapmak konusuyla, fakat antenin beslemesi zerinde iyi bir
empedans uyumu konusuyla ilgileniyorsanz, bu durumda besleme hatt
anten balantsnda iyi bir uyum salanmas iin almak bu sorunu en
aza indirecektir. Anten empedansnn veya mas yaplan gcn gerek
lmn elde etmeyi istiyorsanz bu durumda d akm dalgasn bloke
etmeniz gereklidir. Bunu gerekletirmenin bir yolu bu ilemin ok bobinli
balunla gerekletirilmesidir. Bu, antenin balant noktasnn hemen
yanndaki bir koaksiyel kablo sarmdr. Sarml harici iletkenin seri
indktans, dalgay antenin dna kar veya hattn iine girer durumda
tutmak iin yeterince yksek yaplabilir. [The ARRL Handbook of Radio Amateurs],
baz HF bant tasarmlar iin boyutlar vermektedir. Bir dier yaklam,
muhtemelen eyrek dalga bana birka tanesini, ferrit toroitleri anten
ucundaki hattn kys zerinde yaydrmaktr. Ferrit koaksiyel yzey
akmnn manyetik alanna kar yksek empedans olarak davranmaktadr.
Birok kii el testi kullanmaktadr. Kabloyu kavrayarak okumay
deitirebiliyorsanz, zerinde istenmeyen bir akm vardr.
9.2.1 Yalnzca Bir SWR Metrem Olsayd...
... bir deiken frekansl sinyal kayna ve iyi tanmlanm bileenlerin
beslemesi konusunda neler renebilirim? Antenin modellenmesinden ve
test ortamndan, antenin sizin bir jeneratr, snrl alma bantlar olan bir
alc verici sinyal kaynanzn frekans aralnzn yaknnda veya iinde
rezonant olduunu veya bir SWR lm cihaz iinde olduunu
varsayabiliriz. Balamak iin, aada verilen gerekleri kabul edelim. Seri
R + jx yk iin minimum SWR deeri X = 0 noktasndadr. Yk bir
kablodan grlebildiinde, kablo kayb arpc ldeyse, SWR ayn
dzeydedir veya daha dktr. Bu da frekansn deitirilmesi yoluyla
251
Anten Yapm
SWR deerini minimuma indirdiinizde bu deeri rezonant direnci

bulmak amacyla kullanabileceiniz anlamna gelmektedir. Bu konudaki
glk, transmiterin izin verilen bantlar dnda ayarlanamamas ve bu
nedenle baz durumlarda yaplabilecek en iyi eyin azalan SWR deerinin
ynn bulmak ve bu duruma gre ayarlamalar yapabilmektir. ekil 9.3te
verilen devreyi gz nne alalm. Anten, R direnli ve jX seri reaktansl
bir devre olarak gsterilmitir. Verili bir frekansta, reaktans deeri Lkesitli uyarlamann seri blmn oluturmak iin ihtiya duyulan deer
olmayabilir. Bu durumda, tek paralel suseptans eklenerek elde edilebilecek
minimum SWR deerinin, jB, aadaki denklemlerle verilmi olduunu
bulacaz.
Zq = r2 + x2 olarak tanmlayalm.
Bu durumda, minimum SWR deeri aadaki gibidir:
ve
Burada, S = SWR ilikisi vardr ve Z0 genellikle 50dur, koaksiyeldir ve

sistem empedansdr. ki denklemle, iki bilinmeyen bulunabilir. B ve S
deerlerini bilerek aadaki deerleri bulabiliriz:
252
Anten Yapm
ekil 9.3: Anten ve bir paralel ayarlama eleman iin iletim edeeri devre.
rnek 9.1 80 mde Hacimsel Ykl Monopol

Miron, 2003 ylnda, 4 m 4 m boyutlarnda bir hacim ykl dipol
anteni tasarlar ve deneysel olarak retir. 80 m iin radyasyon yayan
eleman, 13.4 m uzunluunda ve bir lde sarml, 1/4 apnda bir
yumuak bakr tptr. Tpn uzunluunu, 3.5 MHzin biraz zerinde bir
seri rezonans (SWR) verecek ekilde ayarlar. Ayarlama problemiizmek
zere kullanaca bir C deeri tahmin eder, bunu kullanma koyar,
minimum SWR ve frekans ler ve antenin R ve X deerlerini (9.3) ve
(9.4) denklemlerini kullanarak bulur. 3.9 MHzde, Sarm iin, paralel
sourulan SWR = 1.6, ZA = 9 + j25 deerlerini salayan tane 470-pF
vardr. Bu frekansta ayarlamay salamak iin 9 + j20 deerini salamas
iin sarm ksaltlmal ve Cnin deeri 1660 pF olmaldr. Bu durum, eski
rle kutular ve yenileri arasndaki plak sarm ve konektr iin
geerlidir. Yeni kutular sz konusu olduunda, sarm uzunluunu ksaltr
ve C = 1712 pF%5 koullar salanr ve bunun sonucunda3.94-3.96
MHzde SWR 1, 3.92de MHz 1.7 ve 3.9 MHzde = 2dir.
9.2.2 letim Hatt Boyunca llen Empedans
Denklem (2.17), d uzunluu, Z0 dalga empedans, uzay frekans iin
ZL deerinde sona eren besleme empedans deerini vermektedir. (2.17)
denkleminin ZL iin zlmesi aadaki sonucu vermektedir:
ebeke analizi gerekletirenlerin birou ve baz amatr anten

analizcileri bu denklemi oluturmulardr ve bu durumuyla bunu dorudan
kullanamazsnz fakat kalibrasyon prosedryle gidersiniz ve bunun
sonucunda, zellikle elektriksel uzunluunda cihaz iletim hatt
parametrelerini bilmektedir. Sizin iin bunu gerekletirmeyen bir
enstrmanla alyorsanz, aada anlatld gibi ilerleyin. Hattn bir
ksa devrede veya bir ak devrede sonlandrlmas, hat zerinde olduka
yaygn bir maksimumlar ve keskin sfr noktalar olan bir sabit dalga
ortaya koyacaktr. Test frekansnn deitirilmesi de benzer bir durumu
ortaya koyacaktr - olduka geni bir maksimum empedans band ve
olduka keskin minimum noktalar bulacaksnz. Frekanslarnn daha kesin
olarak belirlenebilir olmas nedeniyle besleme empedans sfr noktalaryla
ilgilenmekteyiz. Bir bo nokta iin en dk frekans, ak terminasyon ve
eyrek dalga gerilim modeliyle bir aradadr. Bu frekans f1, serbest
253
Anten Yapm
uzaydaki dalgaboyunu 1 olarak adlandralm. Bu durumda, hattn edeer

serbest uzay uzunluu aada verildii gibidir:
Ksadevre sonlandrmayla, bir bo giri iin en dk frekans modeli

bir yarm dalgadr. Bunun f2 = 2f1 noktasnda ortaya kmas gereklidir. Bu
ilikinin istenilen lde tatmin edilmemesi fakat istenilen deerin ok da
dnda olmamas (rnein f2 = 3f1/2 eitliinin varolmas) durumunda,
ksadevre sonucunu daha da tam olabilecekmi gibi kullann. Ksadevre
sonlandrmasnn konumu iyi bir ksadevreden, zellikle de tam olarak
kapal sonlanmadan daha dk bir netlik dzeyiyle tanmlanmtr. Bir
dier nokta, empedans iin cihazn znrlnn olduka snrl olmas
ihtimalidir. Bu durumda, okumalarn yalnzca bir rakamlarnn deitii
bo noktann her iki tarafnda iki frekansn not edilmesi ve bo frekans
olarak bunlarn ortalamalarnn alnmas, daha kesin sonular
salamaktadr.
de deikeninin deeri konusunda karar verdikten sonra, denklem
(9.5)te aadaki ilikiyi kullann:
Paralel rezonans empedans byklnde bir tepe noktas verirken ve

negatif reaktans bu deerin hemen yanndayken, seri rezonansn bir
minimum empedans bykl verdiini ve reaktans eiminin pozitif
olduunu hatrlayn.
S = SWR ve |Z| okuyan bir enstrmannz varsa, bunlar aadaki
yntem kullanlarak R ve |X|e dntrlebilir. deikenini yansma
katsays olarak tanmlayalm. Bu durumda, (2.15)ten, || = (S 1)/(S + 1)
bilinmektedir. M = ||2 olarak tanmlayalm. Bu durumda, M = [(R Z0)2
+ X2]/[(R + Z0)2 + X2] eitlii vardr ve bu denklem aadaki deikenin
kullanlmas yoluyla R deerini elde etmek amacyla zlebilir.
9.3 Kapsam ve Test Snrlar

Test aralnn amac DUTu serbest uzaydaki veya serbest yar
uzaydaki duruma benzer bir ortama yerletirmektir. letilen dalgann
254
Anten Yapm
DUTa tek bir kaynaktan kan bir dzlem dalga gibi bakmas gereklidir.
ekil 9.2, yalnzca bu duruma erimenin nndeki baz sorunlar
gstermektedir. Birok aralkta, iletim amacyla yn hassasiyeti yksek bir
anten kullanlmaktadr. Bunun avantaj, eriim alanndan nispeten kk
bir miktar dalgann yanstlmas ve bunlarn ok kk bir blmnn
iletim salayan binadan yanstlmak zere geri gitmesidir. Alc binasnn
antenlerin gr alannn dnda olmas ve yansmasnn dk olmasdr.
Bazen kullanlan bir dier nlem, eriim alan eiminin iletim yapan
antenden alc antene kadar aaya doru eimli olmasdr. Bu alarn
doru dzenlenmesi durumunda, yanstlan dalga, dorudan dalgayla
paralel ynde olacaktr.
Alexander ve Salter, [M, J. Alexander and M. J. Salter, Design of Dipole and
Monopole Antennas with Low Uncertainties,] 30 m 60 m boyutlarnda bir elik
eriim alan salayarak bir yar uzay simlasyonu salayan bir alan
tanmlamaktadr. Bunlarn en dk test frekans, yatan 2 4 olduu
durumda 20 MHz'dir. Bunlar anteni yalnzca 10 m uzaklkta
yerletirmitir. Gerekletirdikleri testteki dnce, iki dipol kullanmak ve
analitik yntemler ve NEC2 kullanarak sonsuz toprak dzlemi varsayarak
tepkiyi nceden tahmin etmekti. lm ve NEC2 kullanlarak elde edilen
sonular genellikle yaklak 0.2 dB snrlar iinde birbirleriyle uyum
gstermektedir.Bunlarn 60 MHz frekanstaki en dk frekans dipol
yarm dalga deerindedir ve bunlar bu deerleri 20 - 120 MHz arasnda
tamaktadr. 60 MHz'de bile mesafe gerekte uzak alan
oluturmamaktadr fakat NEC2 bunu dikkate alacaktr. Bunlar, son
zamanlarda okuduum ve lmleri geerli duruma getirmek amacyla
nmerik simlasyonu kullanmakta olan rnekten biridir. Aralardaki
uyum iyidir fakat uyumsuzluun olmas durumunda her iki tarafta da
sorun ortaya kabilir.
Uzak alan nerededir ve fazla uzak olmayan nedir? (2.3) ve (2.4)
denklemleri, bir akm eleman iin uzak alan ifadeleri vermektedir ve 2.
Blm'de akland gibi, bu ifadeler genlikleri 1/r olarak azalan kresel
dalga snrn tanmlamaktadr. Genellikle EM metinlerinde verilen daha
net ifade kmeleri apraz alan bileenlerini olduu kadar radyal dalgalar
da iermektedir. apraz bileenler 1/(r), j/(r)2 ve 1/(r)3 terimlerini
tamaktadr. E ve H * vektrel arpmlar, yryen dalgalarn bileenlerini
olduu kadar reaktif g bileenlerini de iermektedir. Geleneksel olarak,
anten mhendisleri snr yaknndaki uzak alan 2D/2 olarak almlardr.
Burada, D antenin en byk boyutunu gstermektedir. Bu snr, yksek
yneltmeli antenler baznda tanmlanmtr ve 1895 ylnda Lord Rayleigh
255
Anten Yapm
tarafndan gerekletirilen kk mercekli kamera zerine almalara

kadar izlenebilir.
Laybros ve Combes [S. Laybros and P. F. Combes, On Radiation-Zone Boundaries of
Short, /2, and Dipoles, ], kapsamlar ok kk dipolden veya ereveden 1
dipole kadar deien basit antenler iin bu soruyu izlemitir. B almalar
sonucunda, bir basit anten evresindeki alann blgeye blnebileceini
bulmulardr: (1) reaktif gcn byk blmnn iinde bulunduu ok
yakn blge, (2) dalgann da doru hareket ettii fakat henz tam olarak
kresel olmad orta blge, ve (3) dalgann kresel olduu uzak blge.
Uzak alan blgesini tanmlayan en snrlayc koul, radyal alan
bileeninin enine alan bileenine orandr. 30 dB frekansta ksa dipoller
iin bu deer 10'dr. ok yakn alan blgesinde, g ak vektrnn
(Poynting vector) radyal ve asal bileenleri vardr. Asal bileen
tamamen reaktiftir ve radyal bileenin gerek ve reaktif paralar
vardr.Laybros ile Combes yazlarnda [S. Laybros and P. F. Combes, On RadiationZone Boundaries of Short, /2, and Dipoles,], bu alann snrn, reaktif paralarn
radyal g younluunun paralarna (dnmekte olan deil d yne doru
akan) orannn 30 dB olduu mesafe olarak tanmlamaktadr. Bu ilkelere
gre, ksa dipoller ve kk evrimler iin snr 1.6'dr. Bu durum, 1.6
ve 10 arasndaki ara blgesi son derece farkl durumda brakmaktadr.
Boswell ve arkadalar, [Alan Boswell, et. al., Performance of a Small Loop Antenna
in the 3-10 MHz Band,]'da 3.6 - 10.1 MHz arasndaki frekanslarda alan 1 m
apl bir evrimin radyasyon verimliliini lme abasn anlatmaktadr.
Bu ilem, alc olarak kalibre edilmi bir evrimle transmiter ve alan g
lm cihaz olarak kullanlan DUT sistemi bir transmiter olarak
kullanlarak yaplmtr. Her iki anten de alann 1.5 m zerinde
tutulmutur ve aralarndaki mesafe 20 - 80 m arasnda deimitir.
almalar sonunda, 3.6 MHz frekansta uzak alan teorisi ve kendi
lmleri arasndaki sapmann 20 m'de 1.1 dB ve 40 m'de 0.3 dB
olduunu grmlerdir. Antenin etkililik deerine erimek iin, ll
alan iddetini ve ayn evrede bir kaypsz evrim kullanmlardr. Bu
ilemin deneysel kalitesinin eksik olduu bir yntem olarak grlmesine
ramen, 3.6 MHz'deki eyrek dalga monopol yaklak 20 m yksekliinde
olduundan, dk kayp deerli referans antenle karlatrldnda
lm pratik deildir.
HF bandnn zerindeki frekanslarda, deiik trde muhafazalar
kullanlmtr. En yaygn olan, sessiz odadr. Sessiz oda, i yzeyleri EM
alan absorb eden konilerle kaplanm bir odadr. Bunlarn elektrik
asndan byk test odalar olarak kullanlmas dnda, yakn alan
256
Anten Yapm
lmlerini antenin uzak alan davranlarn tahmin etmek amacyla

kullanlmas son 20 yl boyunca epeyce gelime gstermi durumdadr.
9.4 Wheeler Kablo Balklar ve Bunlarn eitleri

Kk antenlerin birou iin, llmesi gerekli en nemli parametre
etkililiktir. Bunu gerekletirmenin yaygn bir yntemi, kalibre edilmi
veya iyi anlalm bir dipol kk bir antenin yerine koymak ve
sistemden transfer edilen gler arasndaki fark lmektir. letim kayb
frekansla orantl olmadndan, bu konuyla ilgilenenler antenleri uygun
boyutlara gre boyutlandramazlar ve bu nedenle istenen alma
frekansnda test gereklidir ve muhtemelen de uygun bir yntem deildir.
1959'da, Wheeler [H. A. Wheeler, The Radiansphere Around a Small Antenna,] bir
kk antenin etkililiini lmek iin iletken kabuk muhafaza kullanlmas
gerektiini ileri sren bir makale yaynlad. Muhafaza, yarap r, 2r/ =
1 radyan olacak ekilde ayarlanm bir kredir. Bu nedenle, bu tarihten bu
yana sz konusu muhafazann boyutlar Wheeler tarafndan radyankre
olarak adlandrlmtr ve dierleri tarafndan Wheeler Kablo Balklar
olarak adlandrlmaktadr. Bu sistemin amac kk antenin radyasyon
yaymasn nlemek ve bylelikle absorb edilen herhangi bir gcn bir
kayp g olmasn salamaktr. Bu durumda, giri empedansnn
dorudan lm kayp direncini verecektir. Ayn antenin
snrlandrlmam bir uzayda veya yar uzayda test edilmesi radyasyon ve
kayp direnlerinin toplam deerini vereceinden iki lmn bir arada
yaplmas radyasyon direncinin ve etkinliin bulunmasna izin verecektir.
Bu ilem, akm dalmnn kabukla ve kabuksuz durumda eit olduunu
varsaymaktadr. Wheeler, makalesinde, yaltm kabuunun boyutlarnn ve
eklinin kritik olmadn sylemektedir; kre, teorik adan uygun olmas
nedeniyle kullanlmtr. Makalesinde, ayrntl deney sonularn
vermemektedir.
Glenn Smith [G. S. Smith, An Analysis of the Wheeler Method of Measuring th
Radiating Efficiency of Antennas,], Wheeler Kablo Balklar'nn bir evrimdeki
ve kabuktaki akmlar iin gerekletirilen kuramsal zmler baznda
analizini yaynlamtr. Bu zerinde dnlm ve hesaplamalar yaplm
bir dene olduundan, bu bileim iin beklenebilecek en iyi kesinlik
durumunu temsil etmektedir. Radyasyon direncini RR, kayp direncini RL:
ve kablo balklar olmakszn llen direnci R0 olarak adlandrrsak elde
edeceimiz etkililik deeri aadaki gibi olacaktr:
257
Anten Yapm
Burada, anten ve bunun empedans iin bir seri model

varsaylmaktadr ve bu Smith tarafndan deerlendirilen ifadedir. Hem
evrimin hem de yaltmn bakrdan yaplm olduu durumlarda
0.05'dan 0.9'ya kadar evrim evre uzunluklar iin yntemi test
etmitir. 0.4 altnda, yntem karaktere kadar tamdr. zellikle paralel
rezonans durumundaki boyutlarda, bu noktann zerinde yaltlm ve
yaltlmam durumdaki kayp direnleri arasnda byk farkllklar ortaya
kmtr. izimlerinde, lek farkllklar dnda bir ekil farkll
grmememe ramen, Smith bu farkll, rezonans durumundaki akm
dalmndaki deiikliklere balamaktadr.
Rezonant olan fakat elektrik asndan deerlendirildiinde kk
olmayan mikroerit antenler zerine alanlar, 1980'l yllardan bu yana
[Pozar, Kaufman, Johston, Maccoy vb] radyasyon siperi yntemini
kullanmaktadrlar. Pozar ve Kaufman [D. M. Pozar and B. Kaufman, Comparison of
Three Methods of Printed Antenna Efficiency,] dorudan kazan yntemlerinden
daha kesin ve daha duyarl olan bir yntem buldular. Johnston ve McRory
[ R. H. Johnston and J. G. McRoy, An Improved Small Antenna Radiation-Efficiency
Measurement Method,], kayan ksa devreleri olan dalga klavuzunun bir
blmnn kalkan boluu olarak kullanld bir yntem nermilerdir.
Giri empedansn veya g transferini lmek yerine S parametrelerini
lmekte ve S parametreleri zerine baz edilmi bir etkililik ifadesi
kullanmaktadrlar. Hem bir iletim testi (bir boluk iinde iki anten) hem de
bir yansma testi yapmlar ve yanstma yntemini, [D. M. Pozar and B. Kaufman,
Comparison of Three Methods of Printed Antenna Efficiency,]'da rapor edilen kablo
balklar ynteminden daha duyarl bulmulardr. Yanstma ynteminde,
bir ksa anten duraan durumda tutulmu, dieri bir eyrek klavuz
dalgaboyu zerinde deiik konumlara hareket ettirilmitir. Her bir S11wgs
konumunda, yanstma katsays llmtr. Bu deerler karmak dzlem
zerinde bir ember zerinde bulunmaktadr. Bu emberden S11fs
noktasna minimum ve maksimum mesafe, yani serbest uzay yansma
katsays, antenin etkililiini belirlemektedir. Bu yntem basit kablo
balklar ynteminden daha ayrntl bir deney sistemi oluturulmasn ve
frekans bana daha fazla noktada veri toplanmasn gerektirmekte
olmasna ramen gelikin bulgular salanabilmesi iin gerekli bir
yntemdir.
H. Choo ve arkadalar. [H. Choo, et. al., On the Wheeler Cap Measurement of the
Efficiency of Microstrip Antennas,] kalkan boluu olarak bir dikdrtgen kutu
kullanmladr ve bu sistem elektrik asndan kk deildir. Ancak,
boluk rezonans frekanslarn test frekanslarndan uzak tutarak iyi
258
Anten Yapm
sonular elde etmilerdir. Ayn zamanda, etkililik iin diren bazl bir
ifade olan (9.10) denkleminin kullanlmasnn, antenin istenen alma
frekans olan rezonans frekans yaknlarnda kt sonular verdiini de
buldular. Antenin rezonans yaknnda bir paralel RLC devresi olarak
modellenmesinin kondktans deerleri kullanlarak etkililiin yazlmasn
gerektirdiini ve bunun da iyi altn buldular. (9.10) denklemiyle ayn
anlama gelen indisin kullanlmas sonucunda elde edilen kondktans bazl
etkililik aadaki gibidir:
9.4.1 Seri ve Paralel Etkiler

Choo [H. Choo, et. al., On the Wheeler Cap Measurement of the Efficiency of Microstrip
Antennas, ]'de gerekletirilen almalardan elde edilen sonular, "Uygun
kayp modeli nedir?" ve "Basit serileri ve paralel modelleri seri ve paralel
rezonant devreler halinde birletirdiinizde ortaya ne kmaktadr?"
sorularn gndeme getirmektedir. ekil 9.4(a), rezonans deerinin
aasndaki bir evrim iin edeer devreyi gstermektedir. Sistemin fizik
kuralna gre, bunun seri RL olarak modellenmesi en uygun durumdur ve
bu durumda absorb edilen g en basit ekliyle I2R1 olarak ifade
edilmektedir. Bir kaypl dielektrii olan kapasitr ykl dipol bir paralel
RC devresi olarak modellenebilir ve kondktans tarafndan absorb edilen
g en basit ekliyle V2G2 = V2/R2 olarak ifade edilmektedir. Birinci
durumda, R deerindeki bir ykselme absorb edilen gte bir arta neden
olmakta, ikinci durumda R deerindeki bir ykselme absorb edilen gte
bir arta neden olmaktadr.
259
Anten Yapm
ekil 9.4: (a) Kk evrim edeeri devre. (b) Dielektrik ykl dipol edeeri devre. (c) Paralel
rezonant devre. (d) Seri rezonant devre.
ekil 9.4(c)'deki giri admitans aada verildii gibidir:
Eitsizlik geerli olduu srece, R1 veya G2 deerlerindeki bir

ykselmenin giri kondktansnn artmasna yol atna dikkat edin.
Benzer ekilde, ekil 9.4(c)'deki seri rezonant devre iin giri empedans
aada verildii gibidir:
Eitsizlik geerli olduu srece, R1 veya G2 deerlerindeki bir artn

giri direncinin artmasna neden olacaktr. Bu sonulara dayanarak,
rezonans tipinin kayp mekanizmasnn bileen direnlerine etkisi kadar
nemli olduu sonucuna varabiliriz.
rnek 9.2 Salnml Devrelerde Balanm ki Hipotetik Anten iin
Verimlilik
Miron bu rnekte, ekil 9.4(c) ve (d)'de verilen devrelerin geni bantta
nmerik testini yapmaya karar verir: = 1 noktasnda rezonans ve
olabildiince yksek bir Q deeri elde etmeyi istediinden RR1 = RL1 =
0.5, GR2 = GL2 = 0.005S, L = 10 ve C = 0.1 deerlerini seer. Direnler
frekansn fonksiyonu olmadndan bu tamamen varsaymsal bir
zmdr. Btn frekanslardaki etkililik deerinin 0.5 olmas gereklidir.
MATLAB kullanarak, frekans aralklar 0.001 - 2 arasnda olan her bir
devre iin giri empedans ve admitans deerlerini hesaplar. ekil 9.5 ve
9.6'dan grebileceiniz gibi, etkililiin ne kondktans bazl ne de diren
bazl versiyonlar btn aralk zerinde doru cevab salamamaktadr.
Daha yksek deer her durumda doru cevaba daha yakndr. (9.10) seri
rezonans blgesi ve durumu, (9.1) paralel rezonans blgesi ve durumu iin
uygundur.
260
Anten Yapm
ekil 9.5: Paralel rezonant devre iin etkililik. (a) Diren bazl. (b) letkenlik bazl.
ekil 9.6: Seri rezonant devre iin etkililik. (a) Diren bazl. (b) letkenlik bazl.
261
Anten Yapm
Blm 10
Anten Ynlendirme Matematii
Bunlar amalanan durum iin en iyi ynlendirmeyi veren kresel

koordinat sisteminde verilmi olduundan, 2.Blm'de verilen dikey dipol
ve yatay evrimler iin alan ifadeleri kolaydr. Pratik nedenlerle, dier
ynlendirmeler iin alan ifadelerinin ayn koordinat sisteminde verilmesi
yararldr. zellikle, bu blmde x eksenindeki yatay dipol ve x-z
dzlemindeki dikey evrim iin bu ifadelerin nasl bulunacan
gstereceiz. Sz edilen yntem balang ifadesini (x,y,z) koordinatlar
cinsinden ifade etmekte, antenin dn iin anten dnnn
simlasyonunu yapmak amacyla eksenleri yeniden adlandrmakta ve daha
sonra sonucu yeniden a koordinatlarna dntrmektedir. Bunu
gerekletirmek amacyla, bir sistemdeki birim vektrleri dieri cinsinden
ifade etmemiz gereklidir. Bu uygulama da bu blmn ilerleyen
balklarnda gsterilecektir.
10.1 Birim Vektr ve Koordinat Deiim likileri

2.Blmdeki ekil 2.1, kresel (r,,), silindirik (,,z) ve dorusal
(x,y,z) koordinat sistemini gstermektedir. htiya duyduumuz ilikileri
262
Anten Yapm
elde etmek amacyla, bu eklin baz blmlerini ekil A.1'de grld

gibi alyorum. ekil A.1(a) 'deki dikey dzlemi oluturan (,z) dzlemini
gstermektedir. , r'nin (x,y) dzlemi zerindeki izdmdr. Bu
ekilden bulmaya ihtiya duyduumuz deiken ilikileri aadaki
gibidir:
A birimi vektrlerini dorusal birim vektrlerinin terimleriyle ifade

etmemiz gerekmektedir. ekil A.1(b), 'nn hipotensn oluturduu
adr. Tanm gerei, 'nn uzunluu 1 olduundan, dier yan uzunluklar
cos() ve sin()'dr. Vektrler olarak bu yanlarn her birinin uzunluunun
birim vektrle arpm srecektir. Vektr toplam aadaki gibidir:
ve (x,y) dzleminde olduundan, daha sonra yine ekil A.1(c)'ye
dneriz. Bu ekilden bulmamz gereken ilikiler aadaki gibidir:
ekil A.1(d)'deki birim vektr geninden:

Son olarak, ekil A.1(e)'den aadakini elde ederiz:
ekil 10.1: Kresel, silindirik ve dorusal deikenler arasndaki ilikiyi gsteren izimler.
263
Anten Yapm
u anda elimizde kresel deikenleri dorusal deikenlerle

deitiren denklemler vardr. (x,y) vektrlerinden asal vektrlere dn
iin de biraz yardma ihtiyacmz vardr. ekil A.2 bize yardmc olacak
izimleri gstermektedir. ekil A.2(a)'dan:
ve ekil A.2(b)'den:
ekil 10.2: Dorusal birim vektrlerin silindirik birim vektrler cinsinden elde edilmesini salayan
izimler.
10.2 Yatay Dipol

Bu blmde ve bunu izleyen blmde, alan ifadelerinin yalnzca
alara dayal olanlaryla ilgileneceiz. Dikey dipol iin bu iliki aadaki
gibidir:
nceki blmden, ilk olarak , daha sonra terimlerini deitiririz.
imdi, dipol z ekseninden x eksenine hareket ettirmemiz gereklidir. z

eksenini x eksenine gre yeniden etiketliyoruz. Bu bir sa el koordinat
sistemidir ve bu nedenle zx, xy, yz ilikileri vardr. Bu da aadaki
ilikileri ortaya koymaktadr:
264
Anten Yapm
Bu, x ekseni zerine merkezlenmi D dipoldr. Alar cinsinden

verilmi bir ifadeye eriebilmek iin (A.10) denkleminin yeniden
dzenlenmesi olabilecek en iyi yntemdir. Bu dzenleme sonucunda,
yaplacak dzenlemenin asal birim vektrler iin A.1'dekilere benzer
ifadeler tamas salanacaktr. Tam olarak dorudan yerine kullanm, hata
ihtimalini artran uzun ifadeler iermektedir.
(A.6)'y kullanarak:
Bu uygulama fiziksel adan anlaml mdr? Dipol z ekseni

zerindeyken, E 'nin yn 'yd ve bu da genellikle akmla ters yndedir.
imdiki durumda, akm x ekseniyle ayn yndedir. = 0 iin (A.12) D =
cos() eklini almaktadr. Bu x-z dzlemi zerindedir. st yar zerinde,
akmla ayn yndedir, cos() > 0 ilikisi vardr ve buna gre elde edilen
sonu dorudur. x-z dzleminin alt yarsnda, akmla ters yndedir ve
cos() < 0 ilikisi vardr ve bu nedenle yine sonu dorudur. Ayn
zamanda genlik deimesi de normaldir. = /2 iin, (A.12) D = eklini
almaktadr ve yine doru yn ve genlik deiimi tamaktadr.
z ekseninden y eksenine hareket eden dipol iin de ayn prosedr
izleyerek, zy, yx, xz, aadaki ilikiyi bulalm:
10.3 balk2
x-z dzleminde merkezlenmi bir yatay evrim iin alan ifadesinin
aya bal blm aadaki gibidir:
265
Anten Yapm
Blm A.1'deki
dntrlebilir:
denklemi
kullanarak
bu
aadaki
ifadeye
evrimin x-z dzlemine hareket ettirilmesi, ekseninin z'den y eksenine

hareket ettirilmesiyle edeerdir. Bu sol el rotasyonu, zy, yx, xz,
evrimin yataydan y-z dzlemine kaydrlmas, evrimin eksenini

z'den x eksenine kaydracaktr. Ayn ilemleri izleyerek aadaki ifadeyi
buldum:
10.4 Anten Ynlendirme Matematii

Bunlar amalanan durum iin en iyi ynlendirmeyi veren kresel
korodinat sisteminde verilmi olduundan, 2.Blm'de verilen dikey dipol
ve yatay evrimler iin alan ifadeleri kolaydr. Pratik nedenlerle, dier
ynlendirmeler iin alan ifadelerinin ayn koordinat sisteminde verilmesi
yararldr. zellikle, bu ekte x eksenindeki yatay dipol ve x-z
dzlemindeki dikey evrim iin bu ifadelerin nasl bulunacan
gstereceim. Sz edilen yntem balang ifadesini (x,y,z) koordinatlar
cinsinden ifade etmekte, antenin dn iin anten dnnn
simlasyonunu yapmak amacyla eksenleri yeniden adlandrmakta ve daha
sonra sonucu yeniden a koordinatlarna dntrmektedir. Bunu
gerekletirmek amacyla, bir sistemdeki birim vektrleri dieri cinsinden
ifade etmemiz gereklidir. Bu uygulama da bu blmde gsterilecektir.
10.4.1 Birim Vektr ve Koordinat Deiim likileri
2.Blm'deki ekil 2.1, kresel (r,,), silindirik (,,z) ve dorusal
(x,y,z) koordinat sistemini gstermektedir. htiya duyduumuz ilikileri
elde etmek amacyla, bu eklin baz blmlerini ekil 10.3'de grld
gibi alyorum. ekil 10.3(a) 'deki dikey dzlemi oluturan (,z) dzlemini
gstermektedir. , r'nin (x,y) dzlemi zerindeki izdmdr. Bu
266
Anten Yapm
ekilden bulmaya ihtiya duyduumuz deiken ilikileri aadaki

gibidir:
A birimi vektrlerini dorusal birim vektrlerinin terimleriyle ifade

etmemiz gerekmektedir. ekil 10.3(b), 'nn hipotensn oluturduu
adr. Tanm gerei, 'nn uzunluu 1 olduundan, dier yan uzunluklar
cos() ve sin()'dr. Vektrler olarak bu yanlarn her birinin uzunluunun
birim vektrle arpm srecektir. Vektr toplam aadaki gibidir:
ve (x,y) dzleminde olduundan, daha sonra yine ekil A.1(c)'ye
dneriz. Bu ekilden bulmamz gereken ilikiler aadaki gibidir:
ekil 10.3(d)'deki birim vektr geninden:

Son olarak, ekil 10.3(e)'den aadakini elde ederiz:
ekil 10.3: Kresel, silindirik ve dorusal deikenler arasndaki

ilikiyi gsteren izimler.
267
Anten Yapm
u anda elimizde kresel deikenleri dorusal deikenlerle

deitiren denklemler vardr. (x,y) vektrlerinden asal vektrlere dn
iin de biraz yardma ihtiyacmz vardr. ekil 10.4 bize yardmc olacak
izimleri gstermektedir. ekil 10.4(a)'dan:
ve ekil 10.4(b)'den:
ekil 10.4: Dorusal birim vektrlerin silindirik birim vektrler cinsinden elde edilmesini salayan
izimler.
10.4.2 Yatay Dipol

Bu blmde ve bunu izleyen blmde, alan ifadelerinin yalnzca
alara dayal olanlaryla ilgileneceim. Dikey dipol iin bu iliki
aadaki gibidir:
nceki blmden, ilk olarak , daha sonra terimlerini deitiririz.
imdi, dipol z ekseninden x eksenine hareket ettirmemiz gereklidir. z

eksenini x eksenine gre yeniden etiketliyorum. Bu bir sa el koordinat
sistemidir ve bu nedenle zx, xy, yz ilikileri vardr. Bu da aadaki
ilikileri ortaya koymaktadr:
268
Anten Yapm
Bu, x ekseni zerine merkezlenmi D dipoldr. Alar cinsinden

verilmi bir ifadeye eriebilmek iin (A.10) denkleminin yeniden
dzenlenmesi olabilecek en iyi yntemdir. Bu dzenleme sonucunda,
yaplacak dzenlemenin asal birim vektrler iin A.1'dekilere benzer
ifadeler tamas salanacaktr. Tam olarak dorudan yerine kullanm, hata
ihtimalini artran uzun ifadeler iermektedir.
(A.6)'y kullanarak:
Bu uygulama fiziksel adan anlaml mdr? Dipol z ekseni

zerindeyken, E 'nin yn 'yd ve bu da genellikle akmla ters yndedir.
imdiki durumda, akm x ekseniyle ayn yndedir. = 0 iin (A.12) D =
cos() eklini almaktadr. Bu x-z dzlemi zerindedir. st yar zerinde,
akmla ayn yndedir, cos() > 0 ilikisi vardr ve buna gre elde edilen
sonu dorudur. x-z dzleminin alt yarsnda, akmla ters yndedir ve
cos() < 0 ilikisi vardr ve bu nedenle yine sonu dorudur. Ayn
zamanda genlik deimesi de normaldir. = /2 iin, (A.12) D = eklini
almaktadr ve yine doru yn ve genlik deiimi tamaktadr.
z ekseninden y eksenine hareket eden dipol iin de ayn prosedr
izleyerek, zy, yx, xz, aadaki ilikiyi bulacaz:
10.4.3 balk2
x-z dzleminde merkezlenmi bir yatay evrim iin alan ifadesinin
aya bal blm aadaki gibidir:
Blm A.1'deki
dntrlebilir:
denklemi
kullanarak
269
bu
aadaki
ifadeye
Anten Yapm
evrimin x-z dzlemine hareket ettirilmesi, ekseninin z'den y eksenine

hareket ettirilmesiyle edeerdir. Bu sol el rotasyonu, zy, yx, xz,
evrimin yataydan y-z dzlemine kaydrlmas, evrimin eksenini

z'den x eksenine kaydracaktr. Ayn ilemleri izleyerek aadaki ifadeyi
bulacaz:
10.5. Kk evrimli Anten

evrimli antenler, deiik ekillerde ortaya kmaktadr fakat en
yaygn olarak kullanlan tek sarml antenler ember ve dikdrtgen
eklinde olan antenlerdir. Bu ekte, edeer (konumdan bamsz) akm
tayan bir kk ember evrimli anten iin yaylma alann bulmak zere
10. Blmn ilk ksmlarndaki sonular kullanalm. ekil 10.5(a), x-y
dzlemindeki bir evrimli anten iin dzenlemeyi, ekil 10.5(b) akm
uzunluk elemannn bileenlerine ayrlmasn gstermektedir. 2.Blm'de
belirtilmi olduu gibi, yaylma alanlarnn vektrel ynlendirmesi akm
kaynann ynne baldr. Elektromanyetik teoride, akm younluuna
bir vektr zellii verilmitir ve akm younluu hacim arpm, JdV ,
toplam akm arp uzunluk ilikisine dntrlmtr ve bu akmn ak
ynn IdL olarak gstermek zere vektr zellii verilmi bir uzunluk
elemandr. Bu durumda, akm evrimin evresinde ' ynnde
akmaktadr. evrim zerindeki her noktada, uzunluk eleman ad'
eklinde verilmitir. ekil 10.5(b)'den, bu deerin dy' = acos(')d'
uzunluunun y-ynndeki bileenine ve dx' = asin(')d' uzunluunun xynndeki bileenine karlk gelmekte olduunu grrz. (2.3)
denklemini ve Blm bandaki matematik bantlarn kullanarak, bu
270
Anten Yapm
akm-uzunluk bileenlerinin orijinden gemesi durumunda yaylma

alanlar aadaki gibi olacaktr:
ekil 10.5: (a) x-y dzleminde sabit akm tayan devre. (b) Bir uzunluk vektrnn x-y
bileenlerine ayrlmas.
x bileeninden:
y bileeninden:
Bunlarn alanlar, aadaki ifadeyi vermek zere birleecektir:
Ancak, bunlar orijin noktasnda deildir fakat alan lme noktasna Ek

B'deki bilgiler kullanlarak elde edilen d mesafesi kadar yakndr:
Bu durum da d'de bir faz nceliine (zaman asndan daha yakn
olmayla edeer) neden olmaktadr. Bu durumda, bizim akmmz iin net
alan aada verildii gibidir:
Bu noktada, evrimli antenin evresindeki akm uzunluk elemanndan

kaynaklanan alanlar toplayabiliriz. Fakat, simetriden yararlanarak bir
miktar zaman tasarrufu salayabiliriz. Devre zerindeki her noktada, ters
271
Anten Yapm
yne iaret eden evrimli anten zerinde ap oluturan bir akm uzunluk
eleman vardr. Bu elemann alan noktasndan yer deitirmesi de ters
ynde (negatif) olacaktr. Bu gerekleri kullanrsak, bu tr eleman
iftlerinden kaynaklanan toplam alan eleman aadaki gibidir:
evrimli anten elektrik olarak kk olduundan, sin(a...)'y kendi

argmanyla deitirebiliriz. Bu durumda, son ifadelerimizin element
iftleri iin olduunu ve bu nedenle bu ifadenin 0'dan noktasna kadar
entegre edilmesini aklmzda tutarak toplam alan yazmaya hazrz.
Birinci satrdan ikinci satra geerken, Antenin herhangi bir

noktasndan ayn grld ve buna gre = 0 varsaym sonucunda
herhangi bir kayp olmad gereini kullanarak erieceiz. Son satrda, A
evrim alandr. Bunun sonucunda, elde edilen sonucun herhangi bir
ekildeki btn antenler iin doru olduu sonucuna varlmaktadr alan
evrilen alann ekline deil, evrilen alann byklne baldr.
Rasgele ekilli bir alan iin vektr manyetik potansiyeli hesaplanarak bu
durum kantlanabilir.
10.6. Son Snf Elektrik Mhendislii rencisinin

Matematik Hakknda Neler Bilmesi Gereklidir?
10.6.1 Bir Mhendis iin Matematik Nedir?
Matematik, kullanmda yararl soyutlamalar, ilikileri ve gereklikleri
ifade ettiimiz doal dile bir uzanmdr. Mantn dier insan
etkinliklerindeki durumlarn kelimelerle tanmlarna uygulanmas
272
Anten Yapm
gerektii gibi, Fiziksel dnyann modellerini oluturmak ve bunlarn

performans zelliklerini kefetmek amacyla bu modellere bir mantk
uyguladmz matematiin kavramlarn ve notasyonunu kullanmaktayz.
Mhendislikte iletiimin salanabilmesi iin, konumann iki
tarafndakilerin hepsinin de dil konusunda temel bir yetenek tamalar
gereklidir. lgili dilin temel bilgisinden yoksun olan bir kii, evirmeye
alrken ok zaman harcayacak (veya pes edecek) ve amalanan bilgiye
nadiren eriebilecek veya asla eriemeyecektir.
zleyen blmlerde verilen malzemeler, matematik zerine bilmeniz
gerekenlerin bir altkmesini oluturmaktadr. Burada sz edilenler,
"mavi"nin anlamn bilmeniz durumunda olduu gibi bilmeniz gerekenleri
ve suyu kaynatmak gibi basit trden yapmanz gerekenleri temsil
etmektedir.
10.6.2 Srecin Kendisi Sonu Kadar nemlidir
Temel bir dil zellii neden gerekmektedir? Kukusuz, kiiler
balamak amacyla belirli sayda kurslar almaktadr. Daha sonra, Almanca
renmek iin Almanya'ya gitmek gibi, matematiin toplam alannn
belirli paralarnn tekrar tekrar uyguland mhendislik snflarnda
dersler almaktasnz. Metinlerdeki ve snflardaki problemlerin
gelimesiyle birlikte etkili duruma gelebileceksiniz. Hibir eyi garanti
edilmi olarak ele almayn.
Mhendislerin ve matematikilerin ilgi alanlar genellikle farkl
olduundan,
mhendislikteki
trevler,
matematikteki
ispatlara
benzememektedir. Matematikiler zmlerin varlyla ve esiz oluuyla
ilgilenmektedir. Mhendisler, bir zmn varolup olmadn bilmek iin
zme temel oluturacak bir fiziksel bazn olduunu hissederler.
Matematikilerin ve mhendislerin ayn ilgiyi duyduklar tek alan
yineleme yntemlerinin yaknsama zelliidir. Matematik derslerinizdeki
- ispatlarnn fiziksel gereklikle ilikilerini kaybetmi olmas nedeniyle
ok nemli olmadn dnrken, mhendislik snflarndaki trevler
genellikle bir fiziksel model kurularak, baz temel matematik yntemleri
kullanlarak, daha nceki fiziksel modellerden elde edilen baz sonular
kullanlarak ve istenen bilgiyi elde etmek amacyla model ilikilerinin
altrlmas (veya zorlanmas) yntemiyle elde edilmektedir. Bu sre,
mhendislik etkinliinin merkezini oluturmaktadr. Yalnzca bu srelerin
pratik olarak uygulanmas yoluyla nermelere benzeyen ve gerek bir
mhendislik konumalarnn temelini oluturan ok sayda gereklii ve
forml renebilirsiniz.
273
Anten Yapm
10.6.3 Gerekler ve nermeler

Bu blmde zel numaralar, trigonometrik zdelikler ve ok sk
olarak gndeme gelen ve bu nedenle bunlar hemen bilmeniz ve gerekli
olduunda dnebilmeniz gereken baz yaklamlar listelenecektir. Bu bir
kendi kendini test yntemi olarak kurulmutur ve yantlar izleyen
sayfalarda verilmitir.
10.6.3.1 zel Saylar
(a) Bir hesap makinesi, bu saylarn deerlerini birok ondalk rakama
gre verilecektir fakat genellikle bunlarn nemli birka ilk
rakamlarnn bilinmesi yaraldr.
(b) Trigonometrik fonksiyonlar periyodiktir ve temel nermelerine
gre bu fonksiyonlarn aralklar genellikle ile + veya 0 ile 2
arasnda alnmaktadr. /4 ve /6 ve bunlarn katlarndaki
aralklarda sins, kosins ve tanjant deerlerini temel gen yan
uzunluklar iin zel saylar olarak bilmeniz gereklidir. Bu saylar,
rnein, 1 veya 3 eklindedir.
2
(c)
Polar, dikdrtgen ve kompleks saylarn eksponansiyel

temsilleriyle eit lde tandk olmanz gereklidir. Yukarda
verilen trigonometrik fonksiyonlarla ilgili zel deerler aada
verilmitir:
Dorusal ve polar eksponansiyel ekilleri listeleyin.

10.6.3.2 zdelikler ve Formller
a. alarn toplam ve fark terimleriyle cos(a)cos(b)
b. alarn toplam ve fark terimleriyle sin(a)cos(b)
c. alarn toplam ve fark terimleriyle sin(a)sin(b)
d. sin(a + b)
e. cos(a + b)
f. sin2(a) + sin2(b)
g. Euler zdelii
h. x2 + bx + c = 0 ve ax2 + bx + c = 0 denklemlerinin kkleri.
274
Anten Yapm
i.
j.
k.
l.
(a + b)(a c)
(a + jb)(a ji)
(a + jb)(c + jd)
(a + jb)/(c + jd)
10.6.3.3 Yaklak Deerler

Fiziksel problem modellerimizin birou, dierleriyle karlatrlan
baz niceliklerin idealletirilmesini iermektedir. Bu da bizlere dorusal
olmayan davranlara genellikle bir sabitle veya bir dorusal ifadelerle
basit ifadelerle yaklam yapmamza olanak salamaktadr. x << 1
varsaymn yaparak aadaki ifadeler iin bir veya iki terimli yaklamlar
yazn.
sin(x) cos(x) tan(x) ex ln(1 + x) (1+x)p 1/(1+x)
10.6.4 ntegraller ve Trevler
Yukarda sz edilen trigonometrik, logaritmik ve eksponansiyel
fonksiyonlarn ve kuvvet fonksiyonlarnn trevlerini ve integrallerini
bilmeniz gereklidir. Trevin alnmas iin zincirleme trev, arpm ve
blmle ilgili kurallar bilinmelidir. ntegral iin, en yaygn kurallar bilinen
ekillere blnmesi ve daha sonra ksmi olarak entegre edilmesidir.
Kukusuz, integral tablolarn ieren bir elkitabna sahip olmaldr. Bu
kaynaklarda, sk sk ihtiya duyulan ama ok kolayca aklda kalmayan
birok integrali iermektedir.
Olduka sk ekilde, aka belirsiz bir miktarn snr deerini
bulmanz gerekmektedir. Bu genellikle bir oran olarak, 0/0 veya /
olarak belirlenmektedir ve l'Hopital's Kural kullanlmaktadr. Alternatif
olarak, blen ve blnen x'in fonksiyonlarna, kk deer x'e
dntrlebilir ve sz edilen yaklamlar x'in deeri sfra yaklarken
snr gstermeyi salamaktadr.
10.6.5 Radyan m Derece mi?
Bir a lm birimi olarak derece kltrmzde derin ekilde yer
etmi bulunmaktadr fakat bu birim zel bir matematik veya fizik yarar
salamamaktadr. Radyan, ember zerinde yarap cinsinden tanmlanm
yay uzunluudur ve ayn zamanda trigonometrik fonksiyonlar ve ej iin
emberi tanmlamaktadr. Bir aya gre integrallerin ve trevlerin radyan
ls kullanlarak yaplmas durumunda, ark uzunluunun deimesi
nedeniyle fonksiyon dorudan deimekte ve bu nedenle bir dnm
birimine ihtiya duyulmamaktadr. Bu konuyu nceden grmemi olmanz
275
Anten Yapm
durumunda, kosins asnn trevini geometrik oluumundan yola karak

bulmay denemelisiniz.
Elde ettiimiz sonularn birou bu trden trigonometrik
fonksiyonlarda kalkulus kullanlarak tretilmitir. deerini
derece/saniye birimine dntrlmesi amacyla 180 dereceyle
deitirilmesi gereken saysn gzden uzak tutarak derece birimiyle
almann mmkn olmasna ramen byle bir sorunla uramaya
dememektedir. En iyi politika, btn hesaplamalarda radyan kullanmak,
balangtaki verileri radyan birimine dntrmek ve hesap makinenizin
veya yazlmlarnzn radyan biriminde almasn salamaktr. Dier ii
almalarn byk bir blm bir alma tarz hatas nedeniyle pe
dnmektedir.
10.6.6 Matris Notasyonu ve lemleri
Matris notasyonu, ncelikle bir denklemler kmesinin bir ksa yazma
dntrlmesi amacyla kullanlan bir basit yazm trdr.
Problemlerimizin ou iin, bu denklemler giri sinyalleri, dahili sistem
veya devre sinyalleri ve k sinyalleri arasndaki ilikileri
tanmlamaktadr. Her bir sinyal kmesi genellikle bir kolon vektrnde
toplanmakta ve bunlarla ilgili katsaylar bir dikdrtgen matriste
toplanmaktadr. Devrenin veya sistemin skaler denklemlerini
yazdnzda, bu ilemi her bir denklemde ayn yineleme dzeni iinde
ortaya kan deiken etiketleriyle yapmanz ve bunun sonucunda
katsaylar dorudan matrislere transfer etme ansnz korumanz
gereklidir. Bir matris denklem okuduunuzda, her bir katsay satrnn
temsil ettii skaler denklem zerine dnn. Bu uygulama, notasyonun
fiziksel anlam zerinde durmanz salayacaktr.
Kukusuz, bir kestirme yazm yntemi kullanyorsanz, sonularn
sanki siz dorudan skaler denklemlerle ilgilenmisiniz gibi salayacak
kurallarnzn olmas gereklidir. arpma ve toplama ve transpoz ve tersini
alma mdahaleleri srasnda uygulanan kurallarn temeli budur. Yaplan
matris ilemlerinin anlamlarnn ve analitik olarak bu hesaplamalarn nasl
yaplacann bilinmesi gereklidir.
10.6.7 Blm 10.6.3 iin Yantlar
276
Anten Yapm
277
Anten Yapm
278
Anten Yapm
TERMLER SZL
3D space: boyutlu uzay
A
achromatic antenna: dz yayml anten (stenilen frekans band iin
dzgn bir yaym nitelii olan anten)
acoustic horn: akustik huni
active antenna: aktif anten
added inductance: ek indktans*
addition: ekleme, toplama
admittance: admitans, geirgenlik
aerial advertizing: gk ilan
aerial amplifier: anten amplifikatr, dalgalk glendirici
aerial and accessory: anten ve malzemesi
aerial antenna: anten elemman, hava anteni, dalgalk
aerial array: anten dizisi (Verilen veya alnan enerjinin bir veya birka
dorultuda younlatrlmas iin kullanlan anten dzeni.), anten
ebekesi
aerial attack: hava akn, hava hcumu
aerial attenuator: anten zayflatc
aerial barrage: balon baraj, uaksavar atei, uaksavar ate perdesi
aerial bascule: havai baskl
aerial beacon: hava meydan kontrol kulesi
aerial bomb: hava bombas
aerial bombardment: hava bombardman, havadan bombalama
aerial booster: anten kuvvetlendiricisi
aerial burst fuse: havada patlatc tapa
aerial cable pole: havai kablo kutbu
aerial cable: anten teli, anten kablosu, havai hat, havai kablo, asma tel,
asma kablo
aerial cableway: kablolo havai hat, kablolu havai yol, asma kablo yolu,
teleferik, havai hat
aerial cage: kafes anten
aerial camera: uak foto makinesi, otomatik film ekme makinesi, foto
mitralyz
aerial capacitor: anten kondansatr
aerial capacity: anten kapasitesi
279
Anten Yapm
aerial car: hava hatt arabas

aerial change over switch: anten komut fon alteri
aerial characteristic: antenin zellikleri, anten karakteristii, anten evsaf
aerial circuit breaker: anten devre kesicisi
aerial circuit: anten devresi
aerial coil: anten ayar bobini
aerial combat: hava muharebesi
aerial compass: seyir pusulas
aerial condenser: anten kondansatr
aerial conductor: anten iletkeni
aerial conduit: havai hat, havai tel, asma tel, havai kablo
aerial contact line: hava kontak hatt
aerial control table: anten kumanda tablosu
aerial conveying bucket: havai tama kepesi
aerial conveying cable: havai tama kablosu
aerial corridor: hava koridoru
aerial coupler: anten kuplr
aerial coupling capacitor: anten kuplaj kapasitr
aerial coupling: anten balants kuplaj
aerial crossing: havai hat makas, havai hat kruazman
aerial crosstalk: antenler arasndaki diafoni
aerial current: anten akm, anten cereyan
aerial damping: anten snm
aerial defense: hava savunmas, hava mdafas
aerial detection: havai deteksiyon
aerial director: yneltmeli anten, tevcihli anten, yneltmeli dalgalk
aerial downlead: anten ini teli (Anten ile alc veya verici cihaz arasnda
balanty salayan tel.)
aerial drum: anten makaras, anten tamburas
aerial efficiency: anten verimi, anten verimlilii
aerial element: havai eleman
aerial elevation pawl: anten ykseltme mandal
aerial emf: anten elektromotor kuvveti
aerial energy: anten enerjisi
aerial excitation: anten ikaz, anten uyars
aerial feed impedance: anten besleme empedans
aerial feeder: anten besleyici (Vericiden anteni srmek (beslemek) iin
kullanlan kablo veya transmisyon hatt.), besleme kablosu
aerial feeding: anten besleme dzeni
aerial fertilization: havadan gbreleme
280
Anten Yapm
aerial field gain: anten kazanc, dalgalk kazanc

aerial frame: anten erevesi
aerial fuse: havai sigorta
aerial gain: anten kazanc, dalgalk kazanc
aerial gun: gverte uaksavar topu
aerial heating switch: anten stma komtatr
aerial highway: otomobil yolu
aerial image photography: yanstlm grnt saptama
aerial image printer: yanstlm grnt basm aygt
aerial image projector: yanstlm grnt gstericisi
aerial image: yanstlm grnt, hava fotoraf, havai resim
aerial impedance: anten empedans
aerial inductance: anten indktans
aerial input: anten girii, dalgalk girii
aerial inspection: havadan gzetleme
aerial inspection: havadan gzetme
aerial insulation: anten izolasyonu
aerial insulator: anten izolatr
aerial ladder: uzun merdiven, itfaiye merdiveni
aerial lead: antenin inii, anten ini teli
aerial lead-in: anten ini teli, anten ini hatt, anten balants kuplaj,
besleme kablosu
aerial length: anten uzunluu, dalgalk uzunluu
aerial lens: anten mercei
aerial line: havai hat, havai tel, havai kablo
aerial loading coil: anten arj bobini
aerial loading inductance: anten ykleme indktans
aerial log: havai parakete
aerial loss: anten kayb
aerial magnetometer: hava manyetometresi, uak manyetometresi
aerial map: hava haritas, havadan alnma harita, havadan alnm harita
aerial mapping camera: hava haritas karmak iin kullanlan fotoraf
makinesi
aerial mapping: hava haritacl
aerial mast: anten direi, dalgalk direi, tayc direk
aerial matching: anten dzenlemesi
aerial navigation: hava seferi, hava yolculuu, hava trafii
aerial network: anten ebekesi, havai tel ebekesi, havai tel ebekesi
aerial nitrogen: havann azotu
aerial noise: anten grlts
281
Anten Yapm
aerial observation: havadan gzetleme

aerial outlet: kolektif anten prizi, orta dalgalk yuvas
aerial output: yaylm enerji
aerial parts: bitkinin toprak st ksmlar
aerial pattern: anten yaym ekli
aerial performance: antenin performans, anten gc
aerial perspective: kubak, havadan grn
aerial photograph: hava fotoraf, havadan alnma fotoraf, kubak
resim, uaktan ekilen resim, hava fotorafl
aerial photography: hava fotorafl
aerial pipeline: havai boru hatt
aerial plan: havai plan
aerial platform: hava platformu
aerial power: anten gc, dalgalk gc
aerial primal element: havai primer eleman
aerial projector: anten reflektr
aerial propagation: ak havada retim, ak havada yetitirme
aerial radiation: anten radyasyonu
aerial radiometallography: havai radyometalografi
aerial radiometric design: havai radyometrik ett
aerial rail: havai ray
aerial railway: havai demiryolu, asma demiryolu, havai hat, havai
teleferik
aerial reconnaissance: havadan keif, hava kefi, hava gzetlemesi
aerial reel: anten makaras, anten tamburu
aerial reflector: anten reflektr
aerial repeat dial: anten gsterge kadran
aerial resistance: anten direnci (Anten sistemine verilen toplam gcn
anten akmnn karesine oran.), anten rezistans, anten mukavemeti,
anten yayn direnci, anten direnmesi
aerial rope: teleferik
aerial ropeway: teleferik
aerial seeding: havadan tohumlama
aerial short wave condenser: anten ksa dalga kondansatr
aerial shortening condenser: anten seri kondensatr
aerial shower center: havai saanak merkezi
aerial shower: havai saanak
aerial sickness: uak tutmas
aerial socket: anten yuvas, anten prizi, dalgalk yuvas, dalgalk prizi
282
Anten Yapm
aerial survey: hava haritacl, fotogrametri, havadan foto alm,

aerofotogrametri
aerial surveying: hava haritacl
aerial switch: anten anahtar, anten alteri
aerial switchinn: anten komtasyonu
aerial syntonizing means: anten ayarlayc
aerial system: anten sistemi
aerial target: hava hedefi
aerial terminal: anten balants
aerial tie: havai ba
aerial top dressing: havadan gbreleme
aerial torpedo: hava torpili, hava torpidosu
aerial tower: anten kulesi
aerial train: hava treni, yanak ardarda uan uak grubu, havai tren
aerial tramway: havai tramvay
aerial transport: hava tamacl, hava ulatrmas
aerial transportation: havayoluyla tama
aerial triangulation: havai nirengi
aerial trunk: anten giri tp
aerial tuner: anten akortu, anten ayar
aerial tuning coil: anten ayar bobini, anten ayarlama bobini
aerial tuning condenser: anten ayar kondansatr
aerial tuning control: anten akort kontrol
aerial tuning inductance: anten ayar kondansatr, anten ayar indktans
aerial tuning: anten akortu, anten ayar
aerial variometer: anten ayarlama bobini
aerial view: kubak
aerial warfare: hava sava, hava harbi
aerial weight: anten germe arl
aerial winch: anten makaras, anten tamburu
aerial wire: havai hat, havai tel, havai kablo, anten teli, hava hatt, hava
iletkeni
aerial yield: anten verimi
aerial: anten, asma anten, dalgalk, uyarga; havaya ait, havayla ilgili,
havada yaplan, havai, yerst tesisleri iin kullanlan deyim, grlmez,
hava ilmine ait
aerialist: hava cambaz, trapez cambaz
air-core: hava ekirdekli, hava gbekli
air-core coil: manyetik bir ekirdei olmayan bobin
air-core solenoid: hava ekirdekli solenoit, hava gbekli solenoit
283
Anten Yapm
air-core transformer: metal olmayan bir ekirdee sahip olan

transformatr
air-speed transmission line: ???
Alford antenna: Alford anteni (FM yaynlarnda kullanlan bir anten tipi.)
Alford loop: Alford ereve anteni
Alford slotted tubular antenna: Alford yarkl boru anteni
alternating series: alternatif seri, almak deney
altitude: ykseklik, seviye, ykselti, irtifa, rakm, kod, denizden ykseklik
amplifier: ykseltici, kuvvetlendirici, amplifikatr, ykselte, grletirici,
byltc (Bir kaynaktan alnan gc, giriine beslenenden knda dah
fazlasn verecek ekilde kontrol eden cihaz. G kayna, mekanik,
hidrolik, pnmatik, elektrik cinsinden olabilir. Elektrik
kuvvetlendiricileri aadaki gibi snflandrlabilir: 1. lmba: gerilimle
alr, 2. repetr: zel olarak telefon devrelerinde kullanlr, 3.
transiztr: akmla alr, 4. manyetik: ok alak frekansl akmlarla
alr, 5. kat hal: bir tek yar iletken bloku olup transistr tipinde alr)
amplifier stage: ykseltici kademesi
amplitude-setting: genlik belirleme*
amplitude-setting condition: genlik belirleme koulu*
amplitude-shift factor: genlik kayma faktr*
amplitude pattern: genlik erisi*
anechoic room: sessiz oda, sar oda (indeki yansmalar, etkisiz bir
deere indirilmi, dolaysyla akustik bakmdan sarlatrlm oda. Bu
amala odann her taraf plastik veya fiberglastan veya cam pamuundan
yaplm piramitlerle kaplanr. Mikrofonlar zerinde standart lmeler
yapmak iin kullanlr.)
anechoic chamber: sessiz oda, sar oda (indeki yansmalar, etkisiz bir
deere indirilmi, dolaysyla akustik bakmdan sarlatrlm oda. Bu
amala odann her taraf plastik veya fiberglastan veya cam pamuundan
yaplm piramitlerle kaplanr. Mikrofonlar zerinde standart lmeler
yapmak iin kullanlr.)
angle function: a fonksiyonu*
angle layout: a dzenlemesi*
angle of incidence: geli as, gelme as, konum as
angle step: a kademesi*
angular current: asal akm*
angular-directed wire: asal olarak ynlendirilmi tel*
angular frequency: asal frekans (Periydodik bir tekrarlama hareketinin
saniyede radyan olarak ifade edilen frekans. P veya w ile gsterilen
284
Anten Yapm
asal frekans, Hz cinsinden frekansn 2 ile arpmdr.) [=radian

frequency]
angular offset: asal sapma
antenna adapter: anten balama devresi
antenna adcock: Adcock anteni
antenna amplifier: anten amplifikatr, anten kuvvetlendiricisi, dalgalk
glendirici (aret-grlt orann iyiletirmek ve antenden eitli
aletleri izole etmek iin fiziksel olarak alc antene yakn veya iinde
yerletirilmi bir veya daha ok geni bantl elektronik kuvvetlendirme
kat.)
antenna aperture: anten akl
antenna array: anten dizisi, anten ebekesi, kafes anten, anten dzeni
(Al veya verite istenen ynlendirmeyi salamak amacyla birden fazla
antenle tekil olunan sistem.)
antenna assembly: anten tmlekesi
antenna attenuator: anten zayflatc
antenna baloon: uurtma anten
antenna bar: anten ubuu
antenna base: anten baz*
antenna beam width: anten huzme genilii
antenna bearing: anten kerterizi
antenna board: anten tablosu
antenna booster: anten amplifikatr, anten kuvvetlendiricisi, dalgalk
glendirici
antenna cadre: anten erevesi
antenna capacitance: anten kapasitans, anten kapasitesi, anten takati
(Gerilimin akmdan geri kalmas halindeki anten empedansnn reaktif
ksm.)
antenna capacity: anten kapasitesi, anten gc
antenna changeover switch: anten deitirme anahtar, anten deitirme
alteri, alc verici anten anahtar, anten anahtar, anten komtatr
(Anteni alc cihazda iken vericiye veya tersine balamak iin kullanlan
anahtar.)
antenna choke: anten ok bobini
antenna circuit breaker: anten devre kesicisi
antenna circuit: anten devresi, anten ebekesi (Anten ieren tm bir
elektrik devresi.)
antenna coil: anten bobini, anten kangal (Anten akm geiren bobin.)
antenna coincidence: anten akmas
antenna condenser: anten kondansatr
285
Anten Yapm
antenna conductor: anten iletken, anten teli, anten ileticisi

antenna conflict: anten giriimi
antenna connecting plug: anten balama fii
antenna connection: anten balants kuplaj, anten irtibatlamas, anten
balants
antenna control board: anten kumanda tablosu
antenna cord: anten kordonu
antenna cording: anten teli, anten kablosu
antenna counterpoise: denge, denk, denkleme kuvveti, kar arlk,
mukabil arlk, dengeleyici anten, dengeleyici tel, kontrpua, yapma
toprak, anten kontrpuas (Bir antenin, toprak akm kayplarn byk
lde azaltmak iin toprak irtibat olarak kullanlan, toprak zerinde ve
topraktan yaltlm, birbirine yakn yerletirilmi iletkenlerden meydana
gelen a)
antenna coupler: anten kuplr, anten birletirici, anten transformatr
(Bir vericiden bir transmisyon hattna veya bir transmisyon hattndan bir
alcya verimli olarak enerji iletmek iin kullanlan radyo frekans
transformatr, ayarl hat veya dier bir dzen.)
antenna coupling capacitor: anten kuplaj kondansatr
antenna coupling system: anten balama dzeni
antenna coupling: anten balant kuplaj, anten balants, anten kavrama
antenna coupling: anten balam (ki anten arasndaki elektromanyetik
balam.)
antenna crossection: anten kesiti
antenna crosstalk: anten diyafonisi, bir antenle dierinden alnan
istenmeyen gcn, dieriyle verilen gce oran veya logaritmas
antenna cross-talk: antenlerde konumann karmas, anten diyafonisi
(Bir antende llen ve dier bir antenden uzay yoluyla gelen enerji.)
antenna current: anten akm
antenna decrement: anten amortisman
antenna detector: anten detektr (Uak ekibi radarla gzlenirken onlar
uyarmak iin bir anten ve elektronik alet ieren dzen.)
antenna diagram: anten diyagram, kardioid erisi (Yn bulucu sistemde
kullanlan ereve ve dikey antenlerin birlikte karakteristiini gsteren ve
kalp eklinde olan polar diyagram.)
antenna directivity diagram: anten ynlendirme diyagram, anten
ynelme diyagram (Belirli bir dzlemde eitli dorultularda anten
kazancyla orantl olan bir bykln polar veya kartezyen
koordinatlarda eri biiminde olan diyagram.)
antenna director: anten yn
286
Anten Yapm
antenna dish: anten ana

antenna double: ift anten
antenna double: ifte anten
antenna downlead: anten ini teli (Anten ile alc veya verici cihaz
arasnda balanty salayan tel.)
antenna drive: anten src motoru
antenna duplexer: anten dubleksr
antenna earthing switch: anten topraklama anahtar, anten toprak
anahtar (Alc veya verici cihazlar yldrmdan korumak iin anten ile
balantsn kesip anteni dorudan topraa balamada kullanlan
anahtar.)
antenna effect: anten etkisi, anten tesiri (1. Antenin simetrik olmamas
nedeniyle oluan yneltme hatas. 2. Topraa olan kapasitesinin
asimetrik dalmas dolaysyla, bir antenin, iaretleri farkl ynlerden
alglamas.)
antenna effective area: anten etkin alan (Belirli bir dorultuda, g
kazancnn dalgaboyunun karesiyle arplp 4'ye blnmesiyle bulunan
alan.)
antenna effectiveness: antenin verimlilii, antenin tesirlilii
antenna efficiency: anten verimi, antenin verimi, anten kapsama alan
antenna element: anten eleman, hava anteni
antenna elevation pawl: anten ykseltme mandal
antenna eliminator: anten balama devresi
antenna energy: anten enerjisi
antenna excitation: anten ikaz, anten uyarmas, radar uyarmas
antenna exciter: anten src (1. Bir anten dizisinde enerji kaynana
direkt bal olan anten eleman, 2. Bir antenin enerji kayna.)
antenna feed impedance: anten besleme empedans
antenna feeder: anten besleyici (Vericiden anteni srmek (beslemek) iin
kullanlan kablo veya transmisyon hatt.)
antenna field gain: anten alan kazanc
antenna field: anten alan (Bir antenin uzaya yayd elektromanyetik
alan iddetini, ayn alan iddeti bulunan noktalar birletiren eriler
eklinde gsteren harita.)
antenna frame: anten erevesi
antenna gain: anten kazanc, dalgalk kazanc (Bir antenin maksimum
enerji aksnn, ayn gc yan bir dipoln oluturduu enerji aksna
oran.)
antenna ground system: anten toprak sistemi
antenna grounding switch: anten topraklama alteri
287
Anten Yapm
antenna guy rope: anten germe halat

antenna height above average terrain: ortalama arazi ykseklii
zerindeki anten ykseklii
antenna image: anten grnts
antenna impedance: anten empedans (Anten besleme hattnn antene
baland noktada llen gerilim ile akmn kompleks oran.)
antenna inductance: anten endktans, anten bobini (Gerilimin akmdan
ileri olmas halindeki anten empedansnn reaktif ksm.)
antenna inlet tube: anten giri borusu
antenna input: antenin emdii enerji, anten girii, dalgalk girii
antenna input impedance: anten giri empedans
antenna insulator: anten izolatr
antenna interval: anten akl
antenna jack: anten duyu
antenna kite: uurtma anten
antenna lead in insulator: anten ini teli yaltkan
antenna lead: anten teli
antenna lead-in: anten ini teli, antenin inii (Anten ile alc veya verici
cihaz arasnda balanty salayan tel.)
antenna length: anten uzunluu, dalgalk uzunluu
antenna lens: anten mercei
antenna load: anten yk, yapma yk (1. Yapma yk, 2. Antenin vericiye
gsterdii yk empedans.)
antenna loading coil: anten akort bobini
antenna loading: 1. Antenin elektriksel uzunluunu belirleyen antenle
seri endktans veya kapasite miktar, 2. Antenin elektriksel uzunluunu
artrmak iin anteni ykleme.
antenna mast: anten direi, tayc direk, anten teli
antenna matching: anten eleme (Antenin empedansnn kendi
transmisyon hattnn karakteristik empedansna eit olmas iin yaplan
empedans ayarlama ilemi.)
antenna-matching network combination: anten elemeli devre bileimi*
Antenna Modelling Program (AMP): Anten Modelleme Program
(AMP)
antenna mount: anten tayc
antenna noise: anten grlts
antenna oscillation: anten salnts, anten osilasyonu, anten titreyii
antenna pattern type: anten yayn biimi
288
Anten Yapm
antenna pattern: anten erileri, ma erileri, anten yayn biimi,

radyasyon erileri (Bir kaynan yapt mann uzayda dalm eklini
veren eriler.)
antenna performance: anten performans*
antenna pick-up: anten grlts
antenna pole: anten direi
antenna power gain: anten g kazanc (Belirli bir dorultuda bir antenin
g kazanc, bu dorultudaki radyasyon iddetinin antene verilen toplam
gce orannn 4 katdr.)
antenna power: anten gc, anten takati (Antene verilen radyo frekans
gc.)
antenna proximity zone: antene yaknlk blgesi
antenna radiation resistance: anten yayn direnci
antenna ranges: antenlerin erimi, antenlerin kullanm mesafesi
antenna reactance: anten reaktans
antenna reel: anten makaras
antenna reflector: anten reflektr
antenna relay: anten rlesi
antenna repeat dial: anten gsterge kadran
antenna resistance: anten direnci, anten verim kayb, anten mukavemeti,
anten direnmesi (Anten sistemine verilen toplam gcn anten akmnn
karesine oran.)
antenna resonant frequency: anten rezonant frekans
antenna ribbon: anten eridi
antenna rotator: anten dndrc, anten motoru
antenna scanner: anten tarayc (Bir anten dizisinin yanstc elemanlarn
bir arada gsterecek ekilde hareket eden ve bylece istenen bir alan
diyagram reten mikrodalga beseleme huni anteni.)
antenna selector: anten ayrcs
antenna series capacitor: anten seri kondansatr
antenna size: anten boyutu*
antenna socket: anten yuvas, dalgalk yuvas
antenna spacing: anten aral
antenna strand: rg anten iletkeni
antenna switch with fuse: sigortal anten anahtar, sigortal anten
komtatr
antenna switch: anten anahtar, anten komtatr
antenna system: anten sistemi
antenna terminal: anten kutbu
antenna tilt error: anten eim hatas
289
Anten Yapm
antenna tower: anten direi

antenna transformer: anten transformatr
antenna trunk: anten giri tp
antenna tuning capacitor: anten akort kondansatr
antenna tuning control: anten akord kontrol
antenna tuning: anten ayar, anten akordu
antenna voltage: anten voltaj
antenna winch: anten vinci
antenna wire: anten teli
antenna yard: anten sereni
antenna: alc, uyarga, dalgalk, anten
antenna-shortening capacitor: anten ksaltma kondansatr, anten
ayrma kondansatr (Anten ile toprak arasndaki empedans kltmek
iin antene seri balanan kondansatr.)
anti-fading antenna: antifading anten (daha byk elevasyon alarndaki
radyasyon fadingini azaltmek iin radyasyonu kk elevasyon alaryla
snrlamak amacyla tasarlanan bir anten)
anti-static aerial: antistatik anten
anti-static antenna: anti-statik anten (aretleri alan ksm giriim
alannn mmkn olduu kadar dna yerletirilmi ve alcya ekranl
kablo ile bal anten.), statik nler anten
antiresonance: antirezonans, paralel rezonatr, akm rezonans (Paralel
balanm iki vey adaha k empedans iin maksimum empedans
koulu.) [parallel impedance]
apartment loop: apartman ereve*
aperiodic aerial: aperiyodik anten
aperiodic antenna: rezonanssz anten (Geni bir frekans sahas iinde
yksek verimle alabilen anten), aperiyodik anten, titremesiz anten,
seyremesiz anten
applied field: uygulamal alan*
arc current: ark akm
arc-length step: yay uzunluu kademesi*
arc segment: ark segmenti*
arc step: yay kademesi*
array: dizilim
artificial aerial: yapay anten, yapma anten, suni anten (Enerji yaymayan
fakat esas anten ile ayn karakteristie sahip, diren kondansatr ve bobin
elemanlarnn uygun tertibi ile yaplm anten)
290
Anten Yapm
artificial antenna: yapay anten, yapma anten, suni anten (Enerji

yaymayan fakat esas anten ile ayn karakteristie sahip, diren
kondansatr ve bobin elemanlarnn uygun tertibi ile yaplm anten)
artificial earth: yapma toprak (Bir antenin, toprak akm kayplarn
byk lde azaltmak iin toprak irtibat olarak kullanlan, toprak
zerinde ve topraktan yaltlm, birbirine yakn yerletirilmi
iletkenlerden meydana gelen a)
atmospheric noise: atmosferik grlt, parazit (Radyo alclarnda
atmosferik olaylar sonucu alnan parazit iaretlerin oluturduu grlt
sesi.)
attenuation: zayflama
attenuator: zayflatc
audio amplifier: ses ykseltici, ses frekansl amplifikatr, ses frekansl
ykseltici, odyoamplifikatr, odyofrekans amplifikatr, iitsel
ykselte, ses grletirici [audio frequency amplifier]
audio band: duyulabilir ses titreimleri aral
audio-frequency amplifier: ses frekans kuvvetlendiricisi, ses frekansl
amplifikatr, ses frekansl ykseltici, (itilebilen frekans bandn veya
bunun bir ksmn kuvvetlendiren kuvvetlendirici.) [audio amplifier]
Average Pover Gain (APG): Ortalama G Kazanc
average gain test: ortalama kazan testi
average gain: ortalama kazan
axial separation: eksenel ayrm*
azimuth: azimut, semt, aklk, gney as
azimuth pattern: azimut model*
B
back lobe: arka lob*
back voltage: ters voltaj*
balanced aerial: dengelemeli anten (stenen iaret dnda gelen giriim
iaretlerini alglayan alc anten), denkletirme anteni
balanced antenna: dengelemeli anten (stenen iaret dnda gelen giriim
iaretlerini alglayan alc anten), denkletirme anteni
balanced feed: dengeli besleme*
balancing aerial: dengelemeli anten, dengeleme anteni, denkleme anteni
balancing antenna: dengelemeli anten (stenen iaret dnda gelen
giriim iaretlerini alglayan alc anten), denkletirme anteni
balun: balun, dengeli, dengesiz transformatr
band center: band merkezi (Bir frekans bandnn snrlar arasndaki
geometrik ortalama.)
291
Anten Yapm
band noise: bant grlts*

band radio: radyo yayn*
bandwidth: bant genilii
barrel loop: namlu anten*
base bias: temel polarizasyon (Bir transistrn bazna balanan elektrot.)
base coil: baz sarm*
base collector: baz toplayc, baz kolektr
base current: baz akm
base design: temel dizayn*
base of antenna: anten baz*
base structure: baz yap, temel yap
base tuning: baz ayarlama*
base wire: baz alnan tel*
basic loop: temel ereve
basic loop almost-circle: yaklak daire eklindeki temel ereve*
basis function: temel fonksiyon*
batch file: toplu i dosyas, toplu dosya, toplu i kt, toptan i dosyas
(Pe pee ileme sokulacak ileri ieren dosya.)
beacon: 1. iaret istasyonu; 2. gemiler ve uaklarda yer gstermek iin
retilen iaret [radio beacon]
beam aerial: hzme anten (ok keskin ynlendirilmi bir anten.), verici
anten, yneltici anten, yneltilmi anten, tevcihli anten, radyofar anten,
huzmeli anten, ual anten
beam antenna: hzme anten (ok keskin ynlendirilmi bir anten.),
verici anten, yneltici anten, yneltilmi anten, tevcihli anten, radyofar
anten, huzmeli anten, ual anten
beam array: huzme anten dizisi (Ynlendirilme zelliine gre yerleri
tayin edilmi hzme antenlerden mteekkil anten dizisi.), ua demeti,
huzme demeti
beamwidth: ma genilii, n genilii, huzma genilii, huzme
genilemesi, ua genilii
Bellini-Tosi antenna: Bellini-Tosi anteni (Kesien iki ereve ihtiva eden
bir ynl anten. En byk al dorultusu bir gonyometre ile kontrol
edilir.)
bent aerial: kvrk anten
bent antenna: kvrk anten
beverage antenna: dalga anteni (Dalganan geli dorultusuna yatay
olarak konulmu gergin bir tel eklindeki alc anten.)
292
Anten Yapm
bias current: bias akm, nakm (Bir yar iletken elemann, manyetik
kuvvetlendiricinin, teyp cihaznn, vb. en uygun alma noktasnda
almasn kontrol eden ve iaret yokken sistemi besleyen akm.)
bias-point: alma noktas
biconical antenna: ift konili anten, ift konik anten
biconical horn: ift konili anten, ift konik anten (Bir koaksiyal kablo ile
srldnde yatay ynde dzgn ma yapan u uca yerletirilmi iki
koniden mteekkil anten.), ift korna
bit of code: kod biti*
BJT: BJT*
body effect: gvde etkisi*
boost: bir ses sisteminde bas cevab destekleyerek bal iddeti artrmak;
aadan yukarya iti, ileriye iti, basnc artrma, destek, katma, takviye,
vme, reklam, yadm, akm gcn artrmak, altna desteklemek,
amplifiye etmek, aadan yukarya iterek kaldrmak, desteklemek,
iirmek, voltajn ykseltmek
bound charge: yzey yk (Zt kutuplu bir ykn bulunuu nedeniyle
buna bal olarak durgun halde bulunan yk.) [surface charge]
boundary effect: snr etkisi*
boundary surface: snr yzeyi, ayrc yzey
box parameter: kutu parametresi*
broadband antenna: geni bantl anten (Geni bir frekans bandn
alabilen anten), her dalga anteni
broadband LC theory: geni bant LC teorisi
broadband transmission-line network: geni bant iletim hatt a*
broadcast band: yaym band
broadcasting antenna: verici anten, yayma anteni, radyo yayn anteni,
radyo verici anteni
broadside antenna: enine anten dizisi (Elektromanyetik enerjinin aln
veya verili yn src anten elemannn dorultusunda olan anten
dizisi.)
broadside array of antennas: enine anten sistemi
broadside array: enine anten dizisi (Elektromanyetik enerjinin aln
veya verili yn src anten elemannn dorultusunda olan anten
dizisi.)
broadside directional antenna: geni aklkl anten ebekesi
built in: yerleik
built-in: yerleik
built-in text editor: yerleik metin editr
293
Anten Yapm
buried antenna: gmme anten (Telleri toprak altna gmlm anten.),

yeralt anteni
C
cage antenna: kafes anten (Bakr kayplarn azaltmak ve etkin kapasiteyi
artrmak amacyla tasarlanm paralel bal tellerin bir kafes biiminde
tertiplendii anten tipi.)
cancelling fields: birbirini iptal eden alanlar*
cancellation: iptal
cap: kep, kablo bal (Haberleme kablolarnn ularna, kablo
ekirdeinin d ortamdan yaltlmas iin taklan balk.) balk, byk
harf, saplama, kapak, d kapak, apka, dip, diplik, stun bal, balk
geirmek
capacitor: kondansatr, kapasitr, kondensatr, meksefe, younla, sa,
tutucu, alkoyucu, toplayc (Kapasitesi olan elektrik eleman, aralarnda
bir dielektrik bulunan iki iletken levhadan mteekkil olup dielektrik
olarak boluk, kt, mika, cam, hava, plastik, seramik, vb. kullanlr.
Levhalar arasna tatbik edilecek gerilim dielektriin delinme gerilimine
baldr. Sabit veya ayarl tipten olabilir. Ayarl kondansatrler genellikle
akord devrelerinde kullanlr.)
capacitor loaded: kapasitr ykl*
capacity earth: yapma toprak (Bir antenin, toprak akm kayplarn
byk lde azaltmak iin toprak irtibat olarak kullanlan, toprak
zerinde ve topraktan yaltlm, birbirine yakn yerletirilmi
iletkenlerden meydana gelen a), toprak kapasitesi
cardioid diagram: kardioid erisi, kalp erisi (Yn bulucu sistemde
kullanlan ereve ve dikey antenlerin birlikte karakteristiini gsteren ve
kalp eklinde olan polar diyagram.)
carrier return: satrba
Cassegrain antenna: Cassegrain anteni (Bir odaktan kan radyasyonlarn
bir yzey tarafndan (rnein bir parabol) paralel hale getirildii ve yine
baka bir yzey ile yanstld anten.)
cavity resonance: kavite rezonans, boluk rezonans
cell phone: zzzz
center-driven monopole (CDM): merkezden tahrikli tek kutuplu anten*
center-driven: merkezden tahrikli*
center frequency: anma frekans, skunet frekans, nominal frekans
center loading: merkez ykleme*
centred coil: merkezlenmi sarm*
charge condition: yk koulu*
294
Anten Yapm
charge continuity: arjn sreklilii, arjn kesintisizlii*

charge density: yk younluu (Bir cismin d yzeyine dalm yk
miktarnn yzeye oran.)
charge-and-conductor system: yk ve iletken sistemi*
charge discontinuity: arj kesintisi*
charge discontinuity model: kesintili yk modeli
charge-distribution: yk dalm
charge-pairs: ykl ift
Chireix-Mesny antenna: Chireix-Mesny anteni (Bir kare ve
kegenlerine yerletirilmi benzer yanstcl anten dizisi.)
Chireix-Mesny coaxial antenna: Chireix-Mesny koaksiyel anten
choke balun: ok bobinli balun*
choke: hava giri srgs, hava kelebei, kesme, ksma srgs, ksma
valfi, ok, tka, tkama, boucu, jikle, ksc, starter, yol verici, boucu
bobin, ok bobini, tka bobini, bastrmak, boulmak, gaz ksmak, tka
basa doldurmak, tkamak, tkanmak, bomak, ksmak, nefes alamamak
chord wire: kord teli*
circuit empedance: devre empedans*
circuit loss: devre kayb*
circuit noise: devre grlts
circuit power: elektrik devresinde bir g, elektrik devresi gc
circuit resonance: devre rezonans*
circular loop: dairesel evrim
circular polarization: dairesel polarizasyon, dairesel kutuplama
(Elektromanyetik dalgann elektrik ve manyetik alanlarnn herbirinin
birbirine dik al iki bileene sahip olduu zamanki kutuplama.)
circulating current: evrim akm, devridaim akm, devrim akm (Tam
bir devrenin evre kollarndan akan akm.)
citizen band: sivil radyo yayn band
claimed directivity: istenen ynelme*
clipping: krpma, krplma, krkma, krpnt, tala, oyma makinesi (1.
Telefon transmisyonunda devreyi tmeden korumak iin gerekli olan sesanahtarnn almasndan dolay bataki veya sondaki konuma
seslerinin kaybolmas, 2. Bir sistemde girie gelen yksek seviyeli
iaretlerin sebep olduu ar yklenmeden dolay k iaretinin
tepelerindeki kesilmeler eklindeki distorsiyon.)
close dipol: kapal dipol*
close-in field point: kapal alan lme noktas*
closed-wire antenna: kapal telli anten*
code block: kod blou*
295
Anten Yapm
coefficient: katsay, misli, emsal

coil: bobin, demet, kangal, serpantin, roda, halka, sarg, halka eklinde
kvrlm sa; sarmak, sarlmak, roda etmek, bobin yapmak, kvrmak,
kangallamak, kangal halinde sarmak, kanrmak, kvrmak, reklemek
coil aerial: ereveli anten
coil antenna: ereveli anten
coil arm: bobin kolu
coil current: sarmlardaki akm*
coil inductance: sarg indktans, bobin indktans*
coil loading: bobinle ykleme, bobin vastasyla doldurma
coil loss resistance: sarg kayp direnci*
coil reactance: bobin reaktans
coil resistance: sarg direnci (Bir bobinin belli bir scaklkta utan uca
toplam direnci.)
coil resistor: sarg direnci*
coil-loaded antenna: bobin yklemeli anten*
collector: toplayc, kolektr (1. Grevlerini tamamlam elektronlar
toplayan elektrot, rnein ekran zgara, 2. Bir transistrn tayc
akmn alan d ksm.)
collector current: kolektr akm (Bir transistrde uygun n gerilim
uygulandnda kolektrden akan akm.)
command prompt: komut bekleme iareti, komut istemi
command window: komut penceresi
comment: yorum, aklama
comment end: aklamann sonu
compilation: derleme
complex function: kompleks fonksiyon, karmak deerli fonksiyon,
karmak deerli ilev
complex number: kompleks say, karmak say, mrekkep say, kark
say (Yn zellii olan ve z = x + jy = r(cos + jsin) denklemleriyle
belirtilen saylar olup burada j = (1)1/2, argman veya faz, r ise genlik
veya modldr.) [real number]
complex plane: kompleks dzlem, karmak dzlem
complex valued function: kompleks deerli fonksiyon, karmak deerli
fonksiyon, karmak deerli ilev
component function: bileenleri tanmlayan fonksiyon*
composite antenna: bileik anten*
composite dipol: bileik dipol*
composite material: kompozit malzeme, karma gere
composite source: bileik kaynak*
296
Anten Yapm
conductance: iletkenlik, kondktans, nakil kabiliyeti (Bir malzemenin

gerilim uygulanmasnda iinden akm akmasna msade etme zellii.
Direncin kart olup mho ile llr.)
: iletken kabuk muhafaza*
conductively lossless: iletkenlik asndan kaypsz*
conductivity: zgl iletkenlik, iletkenlik, nakil kabiliyeti, iletme
kabiliyeti, nakiliyet (1. Kenarlar 1 cm olan bir kpn karlkl iki yz
arasnda belirli scaklktaki iletkenlii olup zgl direncin kartdr. 2.
Bir akustik delikten geen hava akm ile akustik potansiyel fark
arasndaki oran.)
conductor loss: iletken kayb*
conjugate matched: karlkl elendirilmi
constant magnitude: sabit byklk
continuity equation: sreklilik denklemi
contrawound toroidal helix antenna (CTHA): ters sarml toroid heliks
anten*
contrawound: ters sarml*
convergence: yaknsama, bir noktaya yaklama, dorularn birbirine
yakn gelmesi, tavan oturmas
copper loss: bakr kayb
core: ekirdek (1. Bir bobinin endktansn artran magnetik malzeme. 2.
Bir atomda nkleu'lar ve tamamlanm elektron kabuklarnn tm. 3. Bir
nkleer reaktrn fizyon olabilen malzemeyi iinde bulunduran ksm.)
cross-modulation: apraz modlasyon (Dorusal olmayan bir ortamda
gnderilen iki tayc dalgadan birinin modlasyon zarfnn dieri
zerindeki modlasyon etkisi.)
cosecant antenna: kosekant anteni (Radyasyon erisi geni bir a iinde
kosekant erisine benzeyecek ekilde olan anten)
cosecant squared antenna: kosekant kare eklinde n yayan anten
counterpoise antenna: yapma toprak (Bir antenin, toprak akm
kayplarn byk lde azaltmak iin toprak irtibat olarak kullanlan,
toprak zerinde ve topraktan yaltlm, birbirine yakn yerletirilmi
iletkenlerden meydana gelen a)
counterpoise: denge, denk, denkleme kuvveti, kar arlk, mukabil
arlk, dengeleyici anten, dengeleyici tel, kontrpua, yapma toprak (Bir
antenin, toprak akm kayplarn byk lde azaltmak iin toprak
irtibat olarak kullanlan, toprak zerinde ve topraktan yaltlm,
birbirine yakn yerletirilmi iletkenlerden meydana gelen a) [artificial
earth, capacity earth, counterpoise antenna]
297
Anten Yapm
crossing: aprazlama (Haberleme hatlarnn dengelenmesi iin bir devre

iftinin ek noktasnda bir baka devre iftine balanmas metodu.)
crossover: gei, geit, kpr, ama deveboynu
CTHA antenna: CTHA anten
cubical antenna: kbik anten (Radyasyon elemanlar bir kbn
kenarlarn meydana getirecek ekilde dizilmi anten.)
current coefficient: akm katsays
current crowding: akm kmelenmesi*
current density: akm younluu, akm kesafeti, akm iddeti, akm
yeinlii
current distribution: akm dalm, akm tevzii, akm dal
current element antenna: akm elemanl anten*
current element radiation resistance: akm eleman radyasyon direnci*
current feed: akmla besleme (Bir antenin rezonans yapan ksmndaki en
byk akm deerli noktaya yksek frekans gcnn verilmesi.), akm
kayna
current gain: akm kazanc (Bir transistrde, sabit gerilim altnda
kolektr akmndaki deimenin bunu meydana getiren emitr
akmndaki deimeye oran.)
current length: akm-uzunluk*
current matrix equation: akm matris denklemi*
current matrix: akm matrisi*
current maximum: maksimum akm*
current-generated field: akmn retildii alan*
current output: akm k, cereyan k, akm verme, akm verilmi
hat
current sheet: ince akm tabakas*
current swing: akm salnm*
curtain antenna: perde anten (lk huzme sisteminde olduu gibi bir
dzlem iinde ok miktarda dikey yanstclar bulunan anten.)
curtain array: perde anten sistemi
curve fit equation: eriyle uyumlu denklem
curve fitting: eri uydurma, erilerle uyumlu hale getirilmesi*
curved reflector: eri reflektr
cycle: salnm, evrim, devir, devir yapmak; dnme, bisiklet, dizi,
dolam, dnem, dn, motosiklet, saykl; siklus, terbiyede bir devrede
gemek; bisiklete binmek
D
data fit: veri uyumu*
298
Anten Yapm
data sheet: veri listesi

decade: onluk, dekad (10:1'in herhangi bir oran.)
declaration: bildirim*
decomposition method: ayrtrma yntemi*
demagnetization factor: mknatsln giderilme katsays (N ile verilen
bu katsay yapnn geometrik ekline bal olup N = H/I formlyle
bellidir. Burada H mknatsl giderici alan, I mknatslanma
iddetidir.)
denumerator: payda
descriptive comment: betimleyici aklama
design considerations: dizayn srasnda gz nnde bulundurulmas
gerekenler
destructive interference: bozucu giriim*
device under test (DUT): test edilmekte olan cihaz (DUT)
dielectric: dielektrik, yaltkan, iykl yaltkan, elektrik akmlarn
geirmez, mcerrit, dielektrik, izole, yaltkan madde veya ara (Srekli
bir elektrik alan tutabilen ve bylece yaltc olan kat, sv veya gaz
cisim.)
dielectric antenna: dielektrik anten (Gerekli radyasyon alannn prensip
olarak iletken olmayan dielektrikten elde edildii anten.)
differential length: diferansiyel uzunluk*
dip: manyetik sapma (Dikey dzlemde yerin manyetik alannn bileke
dorultusu ile yatay dorultu arasndaki a.) [inclination]
dipole aerial: dipol anten (Yarm dalga boyunda, ortasndan beslenen dz
bir iletken anten.), iki kutuplu anten, ift kutuplu anten
dipole antenna: dipol anten (Yarm dalga boyunda, ortasndan beslenen
dz bir iletken anten.), iki kutuplu anten, ift kutuplu anten
dipole capacitance: dipol kapasitans*
dipole resistance: dipol diren*
dipole: ift kutuplu anten, dipol, ift ucay, ikiz kutup
: zzzz
direct wave: direkt dalga (Transmisyonun, vericiden ktktan sonra,
iyonosfer tabakalarndan yansma yapmakszn doruca alcya gitmesi.)
direct ray, ground ray, ground wave
direct ray: direkt dalga (Transmisyonun, vericiden ktktan sonra,
direct wave, ground ray, ground wave
direct wave: direkt dalga (Transmisyonun, vericiden ktktan sonra,
direct ray, ground ray, ground wave
299
Anten Yapm
directional aerial: ynl anten (al ve veri zellikleri belirli bir

dorultuda younlam anten.), yn bulma anteni, ynelmi anten, cihet
bulucu anten, ynetici anten, tevcihli anten, ynelmeli dalgalk,
ynelmeli anten
directional antenna: ynl anten (al ve veri zellikleri belirli bir
dorultuda younlam anten.), yn bulma anteni, ynelmi anten, cihet
bulucu anten, ynetici anten, tevcihli anten, ynelmeli dalgalk,
ynelmeli anten
directionality: ynsemelilik*
directive aerial: yneltmeli anten, tevcihli anten, ynelici anten, ynelen
anten, bir yne evrilmi anten
directive antenna: yneltmeli anten, tevcihli anten, ynelici anten,
ynelen anten, bir yne evrilmi anten
directive gain: ynelme kazanc (Verilen bir dorultudaki radyasyon
iddetinin, antenden kan toplam gce oranyla 4 deerinin arpm)
directivity: ynelme yetenei, yneltme ynll (Ynl bir antenin,
hoparlrn, mikrofonun radyasyonun belli bir ynde toplanma
derecesinin dB olarak ls.)
director: ynlendirici (Anten dizisinin nnde, dizinin ayn dorultudaki
ynelticiliini artrmaya yarayan serbest rezonansl dipol eleman.)
disc loaded: disk ykl*
discone aerial: dey konili anten (Geni bir frekans bandnda ok sabit
src empedans gsteren ve VHF transmisyonunda kullanlan dey
konili anten.), disk-koni anten, boru eklinde anten
discone antenna: dey konili anten (Geni bir frekans bandnda ok sabit
src empedans gsteren ve VHF transmisyonunda kullanlan dey
konili anten.), disk-koni anten, boru eklinde anten
discrete charge: ayrk arj*
displacement field: yer deitirme alan*
dissipated power: kaybedilen kuvvet*
distance covered: mesafe ierikli*
distributed-element: dank elemanlar
diversity: tip deiiklii
domain: alan, etki alan
dot product: nokta arpm
double antenna: ift anten
double-precision arithmetic: ift duyarlkl aritmetik (Bir sayy
gstermek zere iki bilgisayar kelimesinin yanyana kullanlmas.)
doublet antenna: dipol anten, ift anten
doughnut loop: toroit evrim*
300
Anten Yapm
doughnut: halka bobin, toroit

drain current: boalma akm*
drive element: tahrik eleman*
drive wire: tahrik teli*
driven segment: src segment*
driving voltage: tahrik gerilimi
dual antenna: ikili anten*
dumb aerial antenna: dilsiz anten (Vericinin sustuu peyotla k
gcn yutmak iin kullanlan, yaynn zellii olmayan rezistif devre),
aperiyodik anten
dummy aerial: yapma anten, suni anten (Enerji yaymayan fakat esas
anten ile ayn karakteristie sahip, diren kondansatr ve bobin
elemanlarnn uygun tertibi ile yaplm anten), yardmc anten
dummy antenna: yapma anten, suni anten (Enerji yaymayan fakat esas
elemanlarnn uygun tertibi ile yaplm anten), yardmc anten
dummy load: anten yk, yapma yk (Besleme hattn veya vericiyi
yklemede, zellikle lmelerde kullanlan devre.)
duplicated: kopyalanm, iftletirilmi*
E
earth ground: toprak yzeyi*
earthed aerial antenna: topraklanm anten (Alt ucu topraklanm
Marconi anteni.)
earthed antenna: topraklanm anten (Alt ucu topraklanm Marconi
anteni.)
earthing switch: topraklama anahtar (Herhangi bir anteni kullanlmad
zamanlar, yldrmdan veya statik yklenmeden korumak iin topraa
balayan anahtar.)
eddy current: girdapl akm, indksiyon akm, Foucault akm, fukolt
akm, burga akm (Manyetik alan bal olarak hareket ettirerek veya
deitirerek iletken bir malzemede endklenmesi salanan blgesel
akmlar.)
edge-driven monopole (EDM): kenardan tahrikli tek kutuplu anten
(EDM)*
edge-driven: kenardan tahrikli*
effective: etkin, efektif*
effective antenna height: etkin anten ykseklii (Metre olarak ykseklik,
antene gelen alan iddeti (metre bana volt) ile arplrsa Vat olarak
301
Anten Yapm
elektromotor kuvveti elde edilir. Etkin anten ykseklii, fiziksel

boyutlardan kktr.)
effective area: etkin alan, efektif alan
effective height: etkin ykseklik, etkili ykseklik, tesirli ykseklik
effective length: etkili uzunluk, etkin boy, etkili ykseklik
effective Q: efektif Q, etkili Q*
efficiency: etkililik
electric displacement: elektriksel yer deitirme (Birim alanda, ak
ynne dik olan elektrik aks.)
electric displacement field vector: elektriksel yer deitirme alan vektr
electric displacement vector: elektriksel yer deitirme vektr
electric field: elektrik alan, elektriksel alan, elektrik sahas (Elektrik
ykne kuvvet uygulayan blge)
electric field intensity: elektrik alan younluu, elektrik alan kuvveti,
elektrik alan iddeti
electric field magnitude: elektrik alann genlii
electric-field null: elektrik alan boluu*
electric field strength: elektrik alan iddeti, elektriksal alan kuvveti
electric force: elektriksel g
electric force field: elektrik g alan, elektriksel g alan
electric force field vector: elektrik g alan vektr
electric noise: elektrik grlt
electrical length: elektriksel uzunluk (Dalgaboyu, radyan veya derece ile
ifade edilen uzunluk.)
electrical noise: elektriksel grlt (letim sisteminde diyafoni harici
elektriksel enerjilerden doan arzu edilmeyen grltler.)
electrically short: elektrik asndan ksa elektriksel olarak ksa*
electrically small antenna: elektrik asndan kk anten*
electrically small: elektrik asndan kk
electromagnetic horn: elektromanyetik huni
electromagnetic noise: elektromanyetik grlt
element value: esas deer*
elevation: asal ykseklik, irtifa dmeni, elevasyon (Dnya yzeyine dik
olan asal konum.)
elevation sweep: ykseklik sapmas*
elliptic polarization: eliptik polarizasyon (inde elektrik ve manyetik
alanlar uzayda birbirine dik ve 90 faz farkl iki bileeni kapsayan
manyetik dalgann polarizasyonu.)
emitter: transmitter, emitr, fkrtc, su memesi
enclosure: birelme, muhafaza, sandklama
302
Anten Yapm
end basis function: temel u fonksiyonu*

end body: zzzz
end cap: u bal*
end-fed vertical antenna: seri beslenen dey anten
end-fire aerial array: maksimum n, anten ekseni dorultusunda olacak
ekilde yaplm dorusal anten dizisi
end-fire array: yagi anteni, yagi dalgal, boyuna dizi, boyuna anten
dizisi
end frame: u kafes*
end load: u yk*
end loaded: utan yklemeli
end loaded whip: utan yklemeli kam*
end-on aerial array: maksimum n, anten ekseni dorultusunda olacak
ekilde yaplm dorusal anten dizisi
end-on directional antenna: yagi anteni, yagi dalgal
end value: u deer, u deeri*
enforcement point: uygulama noktas*
entire-domain basis function: etki alan temel fonksiyonu*
equal area rules: eit alan kurallar*
equivalent circuit: edeer devre (Diren, self ve kondansatrlerden
oluup, u akm ve gerilimleri bakmndan baka bir devre ya da dzene
denk olan.)
equivalent circuit series: edeer devre serileri
equivalent height: edeer ykseklik (Tam iletken zemine dikilmi ideal
antenin niform dalm akm tamas halinde, bu akmn normal bir
antenin maksimum akmna eitlii durumunda, eit g yaymas iin
ykseklii.)
even symmetry: ift simetri*
excess reactance: fazladan reaktans*
excitation segment: uyar segmenti*
executable: altrlabilir, iletilebilir, yrtlebilir
exponential: stel, eksponansiyel
exponential phase: stel faz, eksponansiyel faz
exponent: s, on saysnn kuvveti
extended coax monopole: bytlm koaksiyel monopol*
external current: d akm
external current wave: d akm dalgas
external noise: harici grlt*
external reactance: d reaktans, d rekatif diren
external reactor: d reaktr
303
Anten Yapm
Extremely Low Frequency (ELF): Ekstra Dk Frekans (ELF)

F
fan aerial: yelpaze anten, ereve anten
fan antenna: yelpaze anten (Yelpaze biiminde dey tellerden
oluturulan anten tipi.), ereve anten
fan-shaped aerial: yelpaze anten, ereve anten
fan-shaped antenna: yelpaze anten, ereve anten
far-zone: uzak alan*
far field: uzak alan
fast wave: hzl dalgalar
fat monopole: kaln tek kutuplu anten, kaln monopol anten*
feature-based parameter: zelliklere dayal parametre*
feed gap: besleme akl*
ferrite rod antenna: ferrit anten, kk alc anten
ferrite rod inductance: ferrit ubuk indktans*
ferrite rod loss: ferrit ubuk kayb*
ferrite rod normalized force field: ferrit ubuk normalletirilmi kuvvet
alan*
ferrite rod spot permeability: ferrit ubuk nokta geirgenlii*
ferrite rod: ferrit ubuk
ferrite: ferrit, demir filizi
field-absorbing: alan absorb eden*
field-absorbing cone: alan absorb eden koni*
field amplitude: alan genlii
field expression: alan ifadesi*
field intensity: alan younluu
field leakage: alan kaa
field magnitude: alan genlii*
field point: alan lme noktas
field quantity: alan bykl*
field strength: alan iddeti (1. Bir elektrik ya da manyetik alanda
kuvvetin yke orann belirleyen vektr. 2. Televizyonda 1 metre
uzunluunda bir dipol antenden bir verici ile iletilen tayc iaretin
mikrovolt/metre olarak llen iddeti.)
figure eight: sekiz ekilli, sekiz biimli, 8 ekilli
figure-8 wire: 8-biimli tel
file set: dosya kmesi
finish segment: devreden karma segmenti*
finitely conducting: iletkenlii snrl*
304
Anten Yapm
firewall: yangn duvar*

fishbone antenna: balk kl tipi anten (Kolineer iftler olarak
dzenlenmi kaplanan elemanlardan oluan ve gerek bir ekilde dengeli
bir transmisyon hattna balanan anten.), yneltmeli anten, tevcihli anten
fishpole antenna: kam anten (Tek iletkenli dey anten.)
fitting: altrma, armatr, armatr tehizat, ayarlama, balant eleman,
balant paras, boru balant eleman, atma, demir kuant deneme,
donatm, donatma, donanm, dengeleme, ekipman, gresrlk,
kuruptakma, montaj, rakor, rezene, takm, teferruat, tehiz, tehizat,
tertibat, tesbit yeri, tesisat, tesviyecilik, yedek paralar
fitting coefficient: dengeleme katsays*
fitting curve: dengeleme erisi
fitting function: dengeleme fonksiyonu, balant fonksiyonu*
flag: bayrak
flat boundary: dz snr*
flat coil: yass bobin
flat transfer: yzeysel transfer
flicker noise: krpma grlts (Tplerde katottan, zellikle oksit kapl
katottan elektron yaylmndaki rastgele dalgalanmalar sonucu alak
frekanslarda ortaya kan grlt.)
floating point: gezer nokta, kayan nokta
folded antenna: katlanm anten
folded spherical helix antenna (FSH): katlanm kresel heliks anten*
folder: klasr, dosya
force field: kuvvet alan
forward wave: ileriye doru yryen dalga, yneltilmi dalga, tevcihli
dalga, ual dalga (Bir yryen dalgal tpte elektron ak hareketi ile
grup hz ayn ynde olan dalga)
fractional bandwidth: ksmi bant genilii
frame aerial: ereve anten (Dzlemi gelen dalgann dorultusuna
evrilen ve iletkenin birka kere bir ereve zerine sarlmasyla oluan
anten)
frame antenna: ereve anten (Dzlemi gelen dalgann dorultusuna
evrilen ve iletkenin birka kere bir ereve zerine sarlmasyla oluan
anten)
Franklin antenna: Franklin anteni (Elemanlar maksimum nlama
dorultusuna dik olarak dizilmi yneltilmi anten.)
free space: boluk, serbest boluk, serbest oynaklk, serbest pay, serbest
aralk, serbest saha
free space reflection coefficient: serbest uzay yansma katsays
305
Anten Yapm
free-space dipole: serbest boluk dipol*

free-space wavelength: boluktaki dalgaboyu deeri
frequency domain: frekans alan, frekans menzili
frequency increment: frekans art*
frequency ratio: frekans oran
frequencey response: frekans cevab, genlik frekans erisi
(Kuvvetlendiricilerde iaret frekans ile kazan arasndaki bant.)
frequency scale: frekans lei
frequency set: frekans ayar
frequency sweep: frekans taramas*
frequency variation: frekans deiimi (Bir radyo-frekans taycnn
belirlenmi frekanslardan sapma zamanndaki deiim.)
frequency variation behavior: frekans deiim davran
front lobe: n lob*
front-to-back ratio: kazan oran (Bir yneltilmi anten ya da
mikrofonun etkinliinin dz ve ters ynlerde oran.)
function key: ilev tuu, fonksiyon tuu
function of direction: dorultu fonksiyonu*
functional argument: fonksiyonel bamsz deiken*
functional argument notation: fonksiyonel bamsz deiken
notasyonu*
funnel-shaped aerial: huni anten, huni biimli anten, yelpaze anten
G
gain: kazan (1. Elektrik sistemlerinde, genellikle transmisyon devresine
bir kuvvetlendirici eklenmesiyle veya uygun empedans elde etmek iin
kaypsz dntrc kullanlarak salanr. Desibel veya Neper cinsinden
llr. Ykteki g seviyesinin art olarak tanmlanr. Yke iletilen
gcn, devrede kuvvetlendirici olmakszn kaynan kaypsz ve uygun
empedans zerinden yke verebileceinin orandr. 2. Ynlendirilmi
antende, duyarln maksimum olduu dorultuda bulunan alcnn
giriinde oluan iaret geriliminin yneltmesiz anten (genellikle yarm
dalga depol) kullanldnda oluacak gerilime desibel cinsinden
orandr. Verici antende, maksimum ma dorultusu zerindeki bir
noktada oluan alan iddetinin, ayn gc nlayan bir yneltmesiz
antenin bu noktada dourduu alan iddetine orandr.)
gain control: kazan kontrol
gain dip: kazantan kaynaklanan manyetik sapma*
gain factor: kazan faktr
gain of antenna: anten kazanc
306
Anten Yapm
gain phase: faz kazanmak*

galactic noise: galaktik grlt (Galaksilerdeki kaynaklarn rettii, d
uzaydan gelen ve elektronik devrelerde grlen elektriksel grlt.)
gap angle: boluk as*
gap length: aralk uzunluu, aralk boyu uzunluu
general field point: genel alan noktas*
generic: genel*
Geometry Arc (GA): Geometrik Yay (GA)
geometry editor: geometri editr*
Geometry Move (GM): Geometrik Hareket (GM)
Geometry RefleXion (GR): Geometrik Yansm (GX)
Geometry Rotate (GR): Dnme Geometrisi (GR)
Graphical User Interface (GUI): grafik kullanc arayzeyi
grid: zgara, kafes, parmaklk
grid-controlled: zgara kontroll [Austin 2005:92]
gridding: zgaralama
grill area: zgara alan*
ground-proximity: topraa yaknlk*
ground constant: topraklama sabiti*
ground description: toprak tanm*
ground effect: topraklama etkisi, yer etkisi
ground elevation: toprak ykseklii*
ground loss: topraklama kayb*
ground plane: toprak dzlemi
ground ray: toprak n direct ray
ground resistance: toprak direnci, topran akma kar gsterdii diren,
topran akm akmasna kar gsterdii diren
ground wave: toprak dalgas direct ray
ground stake: toprak balants
grounded-source antenna: topraklanm kaynaa bal anten*
guide wavelength: klavuz dalgaboyu (Bir dalgaklavuzunda iletilen
elektromanyetik enerjinin dalgaboyu; hava doldurulmu klavuzlar iin
klavuz dalgaboyu, daima uygun serbet uzay dalgaboyundan daha
uzundur.)
GW line: GW hatlar*
H
H antenna: H anteni (Biri yanstc olmak zere iki dey dipolden
oluan, 1/2 veya 1/3 dalgaboyu aralkl, televizyon alc anteni.)
half-cycle: yarm devir
307
Anten Yapm
half-loop: yar evrimli*

half-power bandwidth: yar g bant genilii*
half-power beamwidth: yar g ma genilii
half-power frequency: yar g frekans
half-power matched bandwidth: yar g dengelenmi bant genilii*
half-space integral: yar uzay integrali
half-turn: yar tur*
half-wave: yarm dalga
half-wave dipole: ortadan beslenmi yarm dalga anteni
half-wave horizontal dipole: ortadan beslenmi yatay yarm dalga anteni
half-wave resonant length: yar dalga rezonant uzunluk
handheld: elde tanabilir, el tipi, elde kullanlan
handset: ahize, elaygt, eltakm
harmonic antenna: harmonik anten (Uzunluu 1/4 dalgaboyunun bir tam
kat olan anten.)
harmonic generation: harmonik retim
harmonic generator: harmonik retici (Temel frekans deitirilebilen ve
bu temel frekansn olduka byk genliklerde tek ve ift harmoniklerini
reten aygt. lme veya ayarlama amacyla kullanlr.) multivibrator
helix antenna: heliks anten, helisel anten, helis anten
Hertz antenna: Hertz anteni (Ortasndan beslenen yarm dalga dipol.)
hood: kaporta*
horizontal dipole: yatay dipol
horizontal loop: yatay evrim*
horizotal antenna: yatay anten (Yatay polarizasyonlu dalga mak veya
alglamak iin yaplm bir veya birden fazla yatay iletkenden oluan
anten.)
horizontally polarized wave: yatay polarizasyonlu dalga
horn: huni (Ima yaymak veya alglamak iin kullanlan, kesiti srekli
olarak deitirilebilen tp. Geometrik kesitlerine gre
snflandrlmaktadr.)
hybrid size category: hibrit boyut kategroisi*
I
image theory: grnt teorisi*
imaginary number: sanal say, hayali say, imajiner say, grnr zahiri
say, grnr sanal say (Agrand diyagramnda y eksenine paralel bir
vektrle gsterilen say.) [complex number]
imitation-capacitor: sanal kapasitr
impedance level: empedans seviyesi, empedans dzeyi, i diren seviyesi
308
Anten Yapm
impedance magnitude: empedans genlii*

impedance matching: empadans uyumu, empedans hesaplayc,
empedans uygulamas, empedans intibak
impedance matrix: empedans matrisi*
impedance resonance: empedans rezonans
impedance transformer: empedans transformatr (Bir devreden
dierine maksimum g transferini salayan transformatr.) i diren
dntrgesi, empedans evirici, i diren dntrc
incident field: geli alan*
incident wave: gelen dalga (Farkl karakteristiklere sahip bir ortam veya
bir srekiszlik zerinde giden dalga.)
in line: seri olarak balanm, sral, sra hatl, srayla bal
in-line: sralanm
in phase: e faz, ayn fazda, faz sinyali, mterek sinyal, faz eiti, (Ayn
frekansta iki dalgann ayn anda ayn kutupta maksimum veya minimum
deere ulamas.) [phase]
inclination: manyetik sapma (Dikey dzlemde yerin manyetik alannn
bileke dorultusu ile yatay dorultu arasndaki a.) [dip]
incoming current: giri akm*
incoming vertical current: dey giri akm*
inductance loop: indktans evrimi
inductive reactance: endktif reaktans, indktif reaktans (Endktans ve
asal frekansn arpm. Endktansn birimi henry alndnda reaktansn
birimi ohm olur.)
inductor: endktans bobini, indktr, indksiyon cihaz, irkilte,
indkle, indksiyon yaratan bir ajan, uyarc, dzenleyici, tesir edici
inner cosine: i kosins*
input admittance: giri admitans (k ular ksadevre edilmi bir
devrenin giriinden grlen admitans.)
input current: giri akm
input file: giri dosyas, okunan dosya
input impedance: giri empedans, giri elisi (Bir tpte, normal alma
koullar altnda, skara ile katot arasnda grlen empedans.)
input null: bo giri*
input power: giri gc, giri takati
input reactance: giri reaktans*
input resistance: giri direnci
input voltage: giri gerilimi (Dorudan doruya veya bir transformatr
stnden tpn kontrol skarasna uygulanan gerilim.)
309
Anten Yapm
insertion gain: eklenen kazan, araya girme kazanc (Bir devreye

transformatr veya baka bir empedans uyum devresi eklendiinden
grlen, desibel cinsinden kazan.)
insertion loss: eklenen kayp, araya girme kayb (Bir devreye
transformatr veya baka bir empedans uyum devresi eklendiinden
grlen, desibel cinsinden kayp.)
integrand: alnan integral
interaction matrix: etkileim matrisi*
interchangeability: birbiriyle deitirilebilir, birbiriyle deiebilir
interior function: dahili fonksiyon*
intermodulation: intermodlasyon (Lineer olmayan bir elemandan geen
frekanslarn oluturduu istenmeyen modlasyon.)
internal capacitance: i kapasitans, i kapasite (Tpte, daha ok anot
katot aras kapasite iin kullanlan, elektrotlar aras kapasite.)
internal impedance: i empedans (1. Bir tpte, alma koullar altnda,
anot katot ularnda grlen empedans. 2. Herhangi bir iaret kayna
veya reticinin k ular arasndaki empedans.)
internal inductance: i indktans
internal resistor: i diren eleman
internally resonant: dahili olarak rezonant*
intrinsic loop: gerek ereve*
inverse element: ters element*
inverted L antenna: ters L anteni (Birisi yatay, dieri dey iki iletkenin
ters L eklinde birletirilmi olduu anten.)
inverted V antenna: ters V anteni (Birisi direnle, dieri verici veya alc
ile sonlandrlm, birka eyrek dalga boyunda, dier ular ters V
oluturacak ekilde birletirilmi iki iletkenden oluan anten.)
isotropic: izotropik, ynsemez, eynl, her ynden ayn zelliklere sahip
olan
isotropic radiator: izotropik yayn kayna
iterative method: yineleme yntemi, drmsel yntem
J
jump discontinuity: atlamak eklindeki sreksizlik*
K
keyed-signal: anahtarlanm sinyal
310
Anten Yapm
L
L section: L blgesi (Bir paralel ve bir seri kollu olan dalga szgecinin
paras.)
ladder line: ebeke hatt*
launching: besleme (Bir iareti iletken bir devreden bir dalga klavuzuna
verme ilemine verilen ad.)
LC trap: LC kapan*
least-squared-error integral: en kk kareli hata entegrali*
least-squared-error solution: en kk kareli hata zm*
Left Handed Circularly Polarized (LHCP): Sola Dairesel Polarlm
Dalga (LHCP)
left-handed coil: sol sarml bobin*
Left Handed Elliptically Polarized (LHEP): Sola Eliptik Polarlm
Dalga (LHEP)
leg length: bacak uzunluu*
lens antenna: mercek anten (Bir frekans bandndaki mikrodalga demetine
kar ok hassas simetrik dzen.)
LF beacon: LF iaret istasyonu*
light dimmer: n ayarlanmas, n karartlmas
limit Q: snr Q*
limiter: snrlayc, limitr (Giriin kritik belirli bir deerinden daha
byk deerleri iin k byklnn artmad dntrc.)
limiting value: snr deer
line charge: hat yk, hat arj*
line charge density: hat yk younluu
line parameters: hat parametreleri (Bir transmisyon hattnn elektriksel
karakteristiklerini belirleyen zellikler.)
linearly polarized antenna: dorusal polarlm anten
linearly polarized wave: dorusal polarlm dalga, dzlem polarlm
dalga
listing: listeleme
LLNL: Lawrence Livermore National Laboratory
load conductance: yk kondktans
load current: yk akm, ykleme haddi
load end: ykl u*
load impedance: yk empedans, arj empedans (Bir kaynaktan g alan
dzenin empedans.)
load power: arj gc (Belirli bir kaynaa balandnda bir ykn
ularndan enerji aknn ortalama deeri.)
load reactance: yk reaktans
311
Anten Yapm
load resistor: yk diren eleman

load voltage: yk gerilimi, k gerilimi, k voltaj
loaded Q: 1) alma koullar altnda balanan veya kuple olan bir
empedansn Q faktr, 2) bir mikrodalga tp veya rezonans boluunun
rezonansnn belirli bir modunun, bu moda al kuplaj olduundaki Q
faktr
loading body: ykleme gvdesi*
loading coil: ykleme bobini, akort bobini, arj bobini, pupin bobini,
pupinize bobin, ppinleme bobinleri (Hatta belirli aralklarla konulan
bobinler.)
loading plate: ykleme plakas*
lobe: kulak, kanat, ene, dilim, knt
log-periodic antenna: log periyodik anten (Karakteristikleri, logaritmik
bir skalada eit aralkl olarak bulunan frekanslarda tekrarlanan geni
bantl bir anten.), logaritmik periyodik anten
long strap antenna: uzun eritli anten*
loop: dng, evrim, ereve, halka, toka, ilik, kapal eri, demir klesi
loop aerial: ereve anten (Bir iletkenin bir veya daha ok ton
evriminden oluan ve evrimin ularna balanan deiken bir
kondansatrle rezonansa akort edilen yneltici tipi bir anten), halka
eklinde anten, kadran anten
loop antenna: ereve anten (Bir iletkenin bir veya daha ok ton
evriminden oluan ve evrimin ularna balanan deiken bir
kondansatrle rezonansa akort edilen yneltici tipi bir anten), halka
eklinde anten, kadran anten
loop area: evrim alan*
loop capacitance: evrim kapasitans*
loop current: evrim akm, ereve akm, dng akm
loop design: evrim dizayn*
loop resistance: evrim direnci, dng direnci, evre direnci
loopstick antenna: ferrit ubuk anten
loss noise: kayp grlts*
loss resistance: kayp direnci*
loss tangent: kayp as tanjant
lossless: kaypsz, zayiatsz
losless antenna: kaypsz anten
lossless medium: kaypsz ortam
lossy: kaypl (Enerji yutan bir madde ya da cihaz.)
lossy capacitor: kaypl kapasitr
lossy dielectric: kaypl dielektrik
312
Anten Yapm
low profile antenna: dk profilli anten*

low profile: alak profilli, dk profilli++
lower bound: alt snr
lower-triangle: alt gen*
lowpass lather: dk frekansl merdiven*
lumped: birletirilmi, konsantre edilmi, terkip edilmi youn
lumped coil: birleik bobin*
lumped element: birletirilmi eleman (Elektrik veya manyetik enerjinin
belirli frekanslarda iinde younlamas iin tasarlanm transmisyon
hatt kesimi.)
lumped element resonator: birletirilmi elemanl rezonatr
lumped model: birletirilmi model*
M
magnetic charge: manyetik yk++
magnetic charge-pair: manyetik ykl ift
magnetic dipole: manyetik dipol, manyetik kutup, mknatssal ucay
magnetic displacement: menyetik yer deitirme, manyetik deplasman,
manyetik kayma, mknatssal yerdeiim
magnetic displacement field vector: manyetik yer deitirme alan
vektr
magnetic field: manyetik alan, manyetik saha, mknats sahas, mknatsn
etki alan (Mknatslarda ya da manyetik kutuplarda kuvvetler belirecek
ekilde ortamn deiimi. Elektrik akm ve atomlarda elektron hareketi
ile ilgilidir.)
magnetic field intensity: manyetik alan younluu, manyetik alan iddeti
(Bir ortamdaki alan iddeti vektrnn genlii. MKSA birimlerinde
amper-sarm/metre, CGS birimlerinde ise oersted olarak verilir.
Manyetik iddet, mknatslayan kuvvet de denir.)
magnetic field strength: manyetik alan iddeti
magnetic flux: manyetik ak, manyetik kaak, manyetik ak (Bir ortamn
permeabilitesi ile yzyze dik manyetik alan iddetinin arpmnn yzey
integrali. MKSA sisteminde birimi Weber, CGS sisteminde Maxwell'dir.
1 Maxwell = 10-8 Weber)
magnetic flux density: manyetik ak younluu (Santimetre kare bana
den mayetik ak miktar. Aknn yn manyetik alana diktir. Sembol
B, birimi MKSA sisteminde Weber/metrekare; CGS sisteminde Gauss,
SI sisteminde Tesla'dr.)
magnetic force: manyetik kuvvet, mknatssal kuvvet, manyetik alan
iddeti, mknatslayc kuvvet
313
Anten Yapm
magnetic force field: manyetik kuvvet alan

magnetic force field vector: manyetik kuvvet alan vektr
magnetic induction: manyetik endksiyon (1. Manyetik malzemede
endklenen mknatslanma. 2. Bir ortamdaki manyetik ak younluu.
Alan iddeti ile ortamn permeabilitesinin arpm olarak verilir ve
MKSA sisteminde birimi weber/m2 'dir)
magnetic material: manyetik malzeme, manyetik materyal
magnitude: genlik, byklk, cesamet, miktar, ebad; ehemmiyet, ap
(aretinden bamsz byklk ls. rnein, -5 veya +5 ayn genlik
deerini tamaktadr.)
main lobe: ana kulak, ana lob (antende, karakteristiin temelini tekil
eden ve kazancn en byk olduu kulak)
main subfunction: ana altfonksiyon*
man-made noise: suni grlt
mast aerial: direk anten (Orta dalgalar yaynlamak iin yaplm zel
elik direk. Ima, gk dalgalaryla giriimi nlemek iin, kk bir a
altnda yaplr.), ubuk anten
mast antenna: direk anten (Orta dalgalar yaynlamak iin yaplm zel
elik direk. Ima, gk dalgalaryla giriimi nlemek iin, kk bir a
altnda yaplr.), ubuk anten
match point: dengeleme noktas*
matched fractional bandwidth: dengeli ksmi bant genilii*
matched half-power bandwidth: dengelenmi yar g bant genilii
matched load: uygun yk (Bir hattn ya da dalga klavuzunun
karakteristik empedansna uyan yk. Bylece g yansmas olmakszn
maksimum g aktarlmas salanr.)
matched source: dengelenmi kaynak
matched transmission line: dengelenmi iletim hatt
matching coil: dengeleme sarm*
matching design: dengeleme dizayn*
matching frequency: dengeleme frekans
matching loss: dengeleme kayb
matching network: dengeleme devresi, dengeleme a, uyumlama
devresi
matching system: dengeleme sistemi
material object: maddi nesne*
matrix entry: matris giri*
Maximum Power Transfer Theorem: Maksimum G Transferi Teorisi
mean diameter: orta ap
mesh cell: zgara hcresi*
314
Anten Yapm
method of moments (MoM): momentler yntemi

microstrip circuits: mikroerit devreler
microstrip: mikroerit
microstrip antenna: mikroerit anten
mid-band frequency: ortalama bant frekans
mid-segment: orta segmen*
mismatch: uygunsuz birleme, uymama, uygunsuz elenme, bozuk ayar,
birbirine iyi uymama, elenmeme, uygunsuzluk (Maksimum enerji
aktarmak iin yanl deerde yk empedans semek.)
mobile network: gezici a
mobile radio: gezici radyo
mobile telephone: cep telefonu
modification: deiiklik
monopole: tek kutup, tek ucay
monopole antenna: tek kutuplu anten, tek kutup anteni
multiple assignment: oklu atama*
Multiple Unit Steerable Antenna (MUSA): ok birimli ynetilebilir
anten (MUSA)
multiple-wire aerial: ok telli anten
multiturn coil antenna: ok devirli ereve anten
multiturn winding: ok devirli sarm*
multiwire junction: ok telli balant
musa antenna: ok birimli ynetilebilir anten (Tek tek nitelerinin
fazlarn deitirmekle dndrlen anten.)
musa reception: musa alglama, musa al
N
narrowband: dar bant, dar (erit) bant (genilii merkez frekansnn
%1'inden byk, bir oktavn te birinden kk olan bant)
narrowband mathcing: dar bantlarn dengelenmesi
navigational beacon: gemicilik iareti (Gemiciler iin yaynlanan optik
radyo iareti.)
near field: yakn alan, takribi alan (Verici antene bir dalgaboyundan
daha yakn olan alan.)
near-resonant: rezonansa yakn*
NEC2 basis function: NEC2 temel fonksiyonu*
NEC4 basis function: NEC4 temel fonksiyonu*
nested for loop: yuvalanm evrim, yuvalanm dng, iie dng
nested loop: yuvalanm evrim, yuvalanm dng, iie dng
network combination: devre bileimi*
315
Anten Yapm
network: ebeke, devre, kafes, elek, tambur, a, rg, a eklinde kuma,

file rgs, as yapya benzeyen (1. Aktif veya pasif veya her iki cinsten
elektrik elemanlarnn, belirli bir amaca gre, aralarnda balanmasyla
elde edilmi sistem. 2. Aadaki harflerle belirlenen devre tipleri: L, C,
T, H, , o, v.s. eklen bu harfleri oluturacak biimde iki veya daha fazla
elemann balanmasyla oluur.)
network gain: ebeke kazanc
no-coil: sarmsz*
no-load: yksz, boa ileme
no-load bandwidth: yksz bant genilii
no-loss gain: kaypsz kazan*
noise floor: grlt zemini*
noise model: grlt modeli++
noise value: grlt deeri
non-resonant antenna: rezonanssz anten (Geni bir frekans sahas iinde
yksek verimle alabilen anten)
non-zero response: sfrdan farkl tepki*
normal-mode helix (NMH): normal mod heliks (NMH)*
normalization factor: normalizasyon faktr*
normalized current: normalletirilmi akm
normalized frequency: normalletirilmi frekans
normalized gain: normalletirilmi kazan, standartlatirilmi kazan
normalized power: normalletirilmi g
normalized power function: normalletirilmi g fonksiyonu
normalized transmitted power: normalize gnderilen g
normal-mode helix: norma mod heliks*
Notepad: Notepad, Not Defteri, elektronik defter, defter bilgisayar
(Klavyesiz olup bir kalem ile verilerin ve ksa notlarn girildii tanr
bilgisayar.)
null frequency: bo frekans*
null zone: l alan, l nokta, sfr noktas
numerator: kesrin pay, pay, saya, sayc, numaratr, saylandrc
numerator of a fraction: kesrin pay
numerical antenna simulation: saysal anten simlasyonu, nmerik
anten simlasyonu*
numerical electromagnetic code (NEC): saysal elektromanyetik kod,
nmerik elektromanyetik kod (NEC)
numerical control: saysal kontrol, nmerik kontrol
NVIS: zzzz
316
Anten Yapm
O
odd harmonics: tek sayl harmonik, tek harmonik (Ana frekansn tek kat
olan frekans (1-3-5 vs.).)
odd symmetry: tek simetri*
offset triangle: ofset gen*
omnidirectional antenna: yneltmesiz anten (Yatay dzlemde her yne
e duyarlkl al ya da yayn yapan.),, tevcihli anten, yneltmeli anten,
tevcihli dalgalk, yneltmeli dalgalk, her ynde alabilen anten
one port: bir portlu
one port network: tek kapl devre
open circuit: ak devre, ak evrim, akm devresini ama, devreyi
kesme (Bir kaynaktan ak ekmeyip yklenmemi olan devre)
open circuit voltage source: ak devre gerilim kayna
open end: ak u, bo kablo ucu
open-loop: ak evrim
open-wire: plak tel, plak hat
open-wire antenna: plak tel anten*
open-wire line: plak hat, plak tellerle tesis edilen devre, plak havai
hat
open-wire transmission line: iki paralel telden oluan transmisyon hatt
operating frequency: alma frekans, ileme frekans, bir eko
spresrn en hassas olduu frekans
operating system: iletim sistemi
operator: operatr, ile, ilem operatr, ilemci, iletmen sistem
operator
optimization: optimizasyon
optimized: optimize
optimizer: optimizasyon cihaz
ormidirectional radiator antenna: yneltmesiz nlayc anten (Enerjiyi
her yne ayn oranda nlayan.)
out of phase: farkl fazlarda, faz d
out of round: eksantrik, ovallemi
output file: kt dosyas, k dosyas
output impedance: k empedans (Bir dzenin yk tarafndan grlen
empedans. Ykten akm akarken, kaynakta oluan gerilim dm, k
empedansna baldr.) [source empedance]
output power: k gc, k takati
outward flow: darya doru ak
overbar: st izgi*
overall transfer: toplam transfer
317
Anten Yapm
overhead code: genel kurallar*

override: geersiz klmak, eskisini geersiz klmak
overstate: abartmak, mubalaa etmek, bytmek, yksek gstermek
P
panel: panel*
parallel equivalent circuit: paralel edeer devre
parallel impedance: antirezonans, paralel empedans
parallel loop: paralel ereve*
parallel-plate capacitor: paralel levhal kondansatr, paralel levha
kapasitr (Kapasitesi C = kA/11.3d pikofarada eit kondansatr).
parallel ray: paralel n
parallel resonance: paralel rezonans, kout nlanm
parallel resonant: paralel rezonans durumundaki
parallel-tuned antenna: paralel akortlu anten
parallel-tuned loop: paralel ayarl devre*
parallel-ray approximation: paralel n yaklam*
parallel yielded: paralel sourulan*
parasitic aerial: parazitik anten (Yneltici ya da yanstc olarak davranan
beslenmemi dipol elemanlar.)
parasitic antenna: parazitik anten (Yneltici ya da yanstc olarak
davranan beslenmemi dipol elemanlar.)
parasitic array: parazitli anten dizisi
partway: bir blm*
pass: gei, gemek (Bir veri kmesi zerinde i yrtmnn bir kez
yaplmas.)
passing wave: gemekte olan dalga*
pattern: rnek, (uyulacak, benzeri yaplacak, boyanacak) rnek, numune,
motif, model, rnekbbiim, desen, tasarm, prototip, dkm modeli,
lastik deseni
pattern plot: erilerin izimi
patched antenna: balantl anten
peak value: tepe deeri, maksimum deer, amplitd amili, en yksek
deer (Akm, gerilim gibi zamanla deien herhangi bir bykln belli
bir zaman aralnda ald maksimum deer.)
penalty function: maliyet fonksiyonu
Perfect Electrically Conducting (PEC): Mkemmel Elektrik letkeni
(PEC)
perfect ground: mkemmel topraklama*
318
Anten Yapm
perfectly conducting plane: tam iletken yzey, tam iletken dzlem,

mkemmel iletken yzey, mkemmel iletken dzlem*
perimeter: evre uzunluu, bir cismin ya da eklin d snr, evresi,
saha ler, evre, perimetre, evrel uzunluk, (Bir cismin ya da eklin d
snr, evresi)
periodic antenna: periyodik anten (Kendi elemanlarndaki rezonansa
bal olan anten. Bu rezonansa gre, kaynan frekans deitirildii
zaman, antenin giri empedans da periyodik olarak deiir.)
permeability: geirgenlik, manyetik geirgenlik, mknats geirgenlik,
iine ileyebilme, geirimsizlik (Bir ortamda oluturulan manyetik ak
younluun, onu oluturan mknatslayc kuvvete oran (mutlak olarak).
Bal olarak ise, bir ortamda oluturulan manyetik ak younluunun onu
bolukta oluturan mknatslayc kuvvete oran. CGS elektromanyetik
birimleri ile, mutlak ve bal geirgenlikler eittir.)
permittivity: dielektrik geirgenlik, bal permitivite, dielektrik sabiti,
dielektirk sabite (iykl deimez) (Mutlak olarak, bir ortamdaki
elektriksel ak younluunun, onu oluturan elektrik alan iddetine
oran. Bal olarak ise, bir ortamdaki elektriksel ak younluunun, onu
bolukta oluturan elektrik alan iddetine oran. CGS elektrostatik birim
sisteminde bal ve mutlak dielektrik geirgenlikler eittir. MKSA
sistemlerinde ise, mutlak dielektrik geirgenlik, bal dielektrik
geirgenlik, bal dielektrik geirgenlik ile boluun geirgenliinin
arpmna eittir. Bal dielektirk geirgenlie, dielectric constant da
denir.)
personal radio: portatif alc, kiisel radyo
phantom aerial: yapma anten, suni anten (Enerji yaymayan fakat esas
elemanlarnn uygun tertibi ile yaplm anten), fantom anten
phantom antenna: yapma anten, suni anten (Enerji yaymayan fakat esas
elemanlarnn uygun tertibi ile yaplm anten), fantom anten
phase advance: faz ncelii, faz ilerilii, faz
phase delay: faz gecikmesi (Bir haberleme sisteminin bir parasndan ya
da tmnden geen tek frekans bileeni bir dalgann radyan ya da saniye
olarak gecikmesi.) [phase retardation]
phase retardation: faz gecikmesi [phase delay]
phase shift: faz kaymas, faz fark (1. Periyodik bir bykln fazndaki
herhangi bir deime, 2. ki veya daha fazla periyodik byklk
arasndaki faz fark.)
phase-shift factor: faz kayma faktr, faz fark katsays
319
Anten Yapm
phase shift keying: faz kaydrmal modlasyon, faz kaydrmal

anahtarlama
phasor: fazr (Karmak bir sayy gsteren matematiksel byklk.)
phasor domain: fazr aral
phasor notation: fazr notasyonu
Photocell Amplifier (PEC):fotosel kuvvetlendirici (1. Fotosele yakn
yerde duran ve ses ile modle edilen k demetini alp kuvvetlendiren
dzen, 2. Galvanometre akm kuvvetlendiricisi.) [PEC, pec amplifier,
photoelectric galvanometer]
physical size: fiziksel boyutlar
physically small antenna: fiziksel olarak kk anten*
pickup: ek arlk, veri derleyici, pikap (Herhangi bir dzen iin gerekli
bir iareti elde eden dntrcnn genel ad.)
piecewise-constant value: paral sabit deer*
piecewise-linear representation: paral dorusal gsterim*
pinchoff: blokaj (Alan etkili transistrde, kap iareti ile kanal akmnn
kesime gitmesi.)
pinchoff voltage: blokaj gerilimi, blokaj voltaj
pinetree antenna: am ekilli anten (Yatay dipollerden olumu ve
bklm dey transmisyon hatt ile srlen dey dizi.)
pin hole camera: kk mercekli kamera*
pin hole: pin delii, pin boluu, ine delii
placeholder: ayrlm bilgi alan
plain monopole: dz monopol*
plane boundary: dzlem snr
plane wave: dzlem dalga (Efazl yzeylerinin dzlem olduu dalga.)
point matching: nokta dengeleme*
polarization: polarizasyon, polarma, kutuplanma yn, ucaylama,
kutuplama
polyrod antenna: parmaklk biimli anten (Birok dielektrik parmaklk
biimli ubuklardan oluan anten.), ok ubuklu anten
portable phone: cep telefonu, seyyar telefon, tanabilir telefon
post top: direk ucu*
potential divider: gerilim blc (Uygulanan gerilimin deiik kesirlerini
elde etmek iin seri bal direnlerle yaplm gerilim blc.) voltage
divider
power amplifier: g ykselteci, g kuvvetlendirici, g amplifikatr,
takat amplifikatr, k lambas (Bir kuvvetlendiricinin k gcn
artrmak zere ona eklenen kat.) [power unit]
power bandwidth: g ykselticideki bant genilii
320
Anten Yapm
power converter: g deitirici, g konversitr

power density: g younluu (Bir reaktr ekirdeinin birim hacminden
birim saniyede braklan enerji; watt/cm3 olarak ifade edilir.)
power flow vector: g ak vektr*
power gain: g kazanc (Bir yke aktarlan gcn, bu ykn kaynaa
uygun ekilde bal olduu durumdaki gce blnmesiyle elde edilen
deerdir. Desibel olarak belirlenir. Oran birden kk ise kayp sz
konusudur.)
power handling capability: g yetenei, kaldrabilecei g
power handling capacity: g snr, kaldrabilecei g
power in waves: dalgalardaki g*
power pattern: g modeli, g denklemi
power pattern function: g modeli fonksiyonu
power vector: g vektr
preamplifier: nykseltici, n kuvvetlendirici (En az bir transistr y ada
tpl kuvvetlendirici kat. Bir g katn srmek iin kullanlr.)
precision: doruluk, incelik, hassaslk, hassasiyet, shhatlik, kesinlik,
kusursuzluk, llemeyen hassaslk
primed coordinate: tercih edilen koordinatlar*
printed antenna: baskl anten
printed circuit: baskl devre (Fenol taban zerine bakr iletkenlerle
yaplan ve elektronik bir devrenin elemanlar arasndaki balanty
salayan tertip.)
printed patch: baskl kalp
printed patch antenna: baskl kalp anten*
program listing: program dkm
progression: dizi, sra
prompt: bilgi istemek, bilgi istemi, gd, istek, istemde bulunmak, komut
istemek, komut istemi, sor
propagation function: retim fonksiyonu
proximity effect: yaklam etkisi, yaklatrma etkisi (Bir iletken dier
iletkene yaklatrldnda akmn dalmas olay.)
public domain software: kamuya ak yazlm
public domain: genel kullanma ak, herkese ak
Q
quality factor: kalite faktr, nitelik faktr
quarter cycle: eyrek periyot, eyrek salnm
quarter wave transmission line: eyrek dalga iletim hatt
321
Anten Yapm
quarter-wave aerial: eyrek dalga anteni, eyrek dalgal anten(Uzunluu,

alglad iaretin dalgaboyunun 1/4' kadar olan anten.)
quarter-wave antenna: eyrek dalga anteni, eyrek dalgal anten
(Uzunluu, alglad iaretin dalgaboyunun 1/4' kadar olan anten.)
quarter-wave bar: eyrek dalga hatt [quarter-wave line]
quarter-wave line: eyrek dalga hatt (Deiik empedansl iki hat
arasnda empedans uygunluu salamak zere kulanlan dengeli
transmisyon hattnn eyrek dalga boyu uzunluundaki blm.)
quarter-wave monopole antenna: eyrek dalga tek kutuplu anten
[quarter-wave bar]
quasi-normalized (QNEC) basis function: yar normalletirilmi temel
fonksiyon*
R
rabbit-ears: tavan kulaklar
radial current: radyal akm*
radial length: radyal uzunluk*
radial spacing: radyal iletken aral*
radial step: radyal kademe*
radian frequency: asal frekans, pulsasyon, ihtizaz [=angular
frequency]
radian frequency vector: asal frekans vektr
radian space frequency: asal uzay frekans
radiansphere: radyankre
radiated field: yaylma alan
radiated power: ma gc, yaylc g
radiating: ma yapan
radiation efficiency: ma verimlilii, yayma kabiliyeti. Antenin d
gcn anteni besleyen gce oran. [=aerial efficiency]
radiation gain: radyasyon kazanc*
radiation pattern: ma erileri, radyasyon karakteristii, ma
karakteristii (Bir kaynan yapt mann uzayda dalm eklini
veren eriler.)
radiation peak: nm tepe noktas*
radiation resistance: radyasyon direnci, nm direnci, ma direnci,
ma mukavemeti, radyasyon mukavemeti (Bir anten sistemi
empedansnn nan gle ilgili ksm. Inan gc, belli bir noktadaki
akmn karesine blerek elde edilir.)
radiation shield: radyasyon siperi, radyasyon kalkan, nm siperi,
nm kalkan
322
Anten Yapm
radiative power: ma gc, yaylc g

radiator: verici anten, yc, radyatr, kalorifer, soutma, ssalar,
stma eleman, k veya scaklk yayan ey (1. Kendisine verilen gc
elektromanyetik dalga olarak yabilen anten eleman. 2.
Radyoaktivitede, alfa, beta, gamma nlarnn kayna) [= source]
radio box: radyo kasas*
radio-frequency cycle: radyo frekans salnm
radio noise: radyo paraziti*
range bed: eriim alan
rated current: anma akm, nominal akm, akmn anma deeri
rated voltage: anma gerilimi, nominal gerilim, nominal voltaj
re-radiation: yeniden dalga yaym, yeniden nm, yeniden radyasyon,
tekrar yayma (1. Rezonansa giren elemanlarn yapt ve televizyon
grntsnde bozulmalar oluturan ma, 2. Anten devresinin osilasyon
noktasnda akort edilen alcda grlen tepki.)
reactance: reaktans (Empedansn sanal bileeni. Enerji depo etme,
reaktans olan elemanlarn bir zelliidir. Sembol: X)
reaction matrix: reaksiyon matrisi*
reaction pattern: reaksiyon modeli
real number: reel say, gerek say
receiver: alc (Bir transmisyon sisteminde, gelen enerjiyi depolayan,
kaydeden veya istenen bir forma eviren en son nite.)
receiver dipol: alc dipol
receiving aerial: alc anten, al anteni (Elektromanyetik dalgalar
modle edilmi radyo-frekansl akmlara dntrmek iin kullanlan bir
anten)
receiving antenna: alc anten, al anteni (Elektromanyetik dalgalar
modle edilmi radyo-frekansl akmlara dntrmek iin kullanlan bir
anten)
reception: almlama, al, alma
reception pattern: alglama modeli*
rectangular coordinates: dikdrtgen koordinatlar, dikdrtgen konalar,
dikkeli izgi
rectangular printed patch: dikdrtgen eklinde baskl kalp
reduce to arguments: argmanlarna indirgenme*
reduced matrix: indirgenmi matris, dizey matris
reduced maximum signal: indirgenmi maksimum sinyal*
reference direction: referans yn (Denizcilik veya havaclkta, belirli bir
noktann ynn vermek iin referans olarak alnan yn).
reflected power: yansyan g
323
Anten Yapm
reflected wave: yansm dalga, yansyan dalga

reflection coefficient: yansma katsays, yansma faktr, yansma
emsali
regular text: normal metin
regular text editor: normal metin editr
relative permeability: bal geirgenlik
relative permittivity: dielektrik geirgenlik, bal permitivite, dielektrik
sabiti, dielektirk sabite (iykl deimez)
relay contact: rle konta (Bir rle armatrnn hareketiyle alan veya
kapanan kontak iftinin birisi.)
reflection wave: yansma dalgas*
resistance component: diren bileeni, diren gsteren bileen
resistance loss: diren kayb, jl efekti akmla stma kayb
resistance per square: birim alan bana diren*
resistive: diren gsteren trden, direnli mukavemet eden
resistive termination: direnli sonlandrma
resistor: diren eleman, diren (Bir elektrik devresinde, belirli bir diren
gstermek zere hazrlanm elektriksel eleman. Telli, seramik, plakal,
karbonlu tipleri vardr.)
resistor voltage: diren gerilimi*
resonance series: rezonans serisi*
resonance: rezonans, tnlama
resonant antenna: rezonans anteni (Belirli bir frekansta antenin ald ve
yayd gcn keskin bir tepe oluturduu anten.)
resonant capacitor: rezonans kapasitr, rezonans kondansatr
resonant circuit: rezonans devresi (Seri veya paralel bal bir endktans
bobini ile kondansatrden oluan devre)
resonant current: rezonans akm*
resonant frequency: rezonans frekans (Seri veya paralel rezonans
devresinin, devredeki parametrelere bal olarak 1/2 (LC)1/2 ifadesiyle
verilen z frekans.)
resonant monopole: rezonansl tek kutuplu*
resonant series: rezonant seriller*
resonant-length: rezonant uzunluk*
resonant-size: rezonant boyutlu*
resonating coil: rezonans sarm*
resonator: rezonatr (Elektriksel, mekanik veya akustik rezonanslar
oluturan dzen.)
retune: yeniden ayarlama, tekrar ayarlama
reverse wave: ters dalga*
324
Anten Yapm
RF circuit: RF devreleri*
rhombic aerial: rombik anten, baklava anten, ekenar paralel biimli
anten (Birka eyrek dalga boyunda ve birbirine eit iletkenlerin, bir
paralel kenar eklinde, genellikle yatay bir dzlemde bir araya
getirilmesiyle oluturulmu ynlendirilmi anten.)
rhombic antenna: rombik anten, baklava anten, ekenar paralel biimli
anten (Birka eyrek dalga boyunda ve birbirine eit iletkenlerin, bir
paralel kenar eklinde, genellikle yatay bir dzlemde bir araya
getirilmesiyle oluturulmu ynlendirilmi anten.)
right-handed coil: sa sarml bobin*
ripple: dalgalanma, krklk, tepecik
rippling: harelenme
rod loss tangent: ubuk kayp as*
root folder: temel klasr*
rotational structure: dner yap
round wire: yuvarlak tel
S
sausage antenna: sosis anten (Dairesel ve birbirine paralel ekilde
balanm tellerden oluan anten.)
scalar quantity: skaler byklk, kademeli byklk (Saysal bir deer
ve bir birimle verilebilen byklk.)
scaling: leklendirme, emplsiyon lme, hacim tayini, pul karma,
soyma, soyulma, merdivenle kma, lme, lye vurma, ta giderme
Schwartzchild antenna: Schwartzchild anteni (Radar dalgalarn
yanstarak ok dar bir na alglayan, plakalardan yaplm bir sistem.)
scoop: tarama cihaz
scoop energy out of: ...'deki enerjiyi taramak
search function: arama fonksiyonu
section of line: hattn bir blm*
segment density: segment younluu*
sending aerial: verici anten, yayc anten, yayn anteni
sending antenna: verici anten, yayc anten, yayn anteni
serial resonance: seri rezonans (Seri bal olduu alternatif gerilim
kaynana, akortlu bir devrenin, belirli bir frekansta, minimum empedans
gstermesi.)
series form: seri balanm
series model: seri model
series reactance: seri reaktans*
325
Anten Yapm
series resonance: seri rezonans (Seri bal olduu alternatif gerilim

kaynana, akortlu bir devrenin, belirli bir frekansta, minimum empedans
gstermesi.)
series-resonant circuit: seri rezonans devre
series rezonating coil: seri rezonans sarm
series-tuning: seri ayarlama*
set-top: zirve noktalarna kurulan
settling: dengelenme, yerleme, oturma, durulma, keltme, durultma;
tortu, posa, knt
settling time: dengelenme sresi, yerleme sresi, oturma sresi, durulma
sresi
sheath: muhafaza ???
sheathed: klfl, muhafazal
sheet barrel: ince levha varil*
sheet current: ince tabaka akm*
shield cavity: kalkan boluu*
shielding shell: yaltm kabuu*
short-circuit termination: ksadevreyle sonlandrma*
short dipole antenna: ksa dipol anten, ksa iki kutuplu anten++
short dipole beamwidth: ksa dipol dalga genilii
short dipole radiation resistance: ksa dipol radyasyon direnci
short dipole: ksa dipol
short-line solution: ksa iletim hatt zm*
short monopole antenna: ksa tek kutuplu anten, ksa tek kutup anteni++
short sine function: ksa sins fonksiyonu*
shorted load: ksadevre yaptrlm yk*
shorted out: ksadevre yaptrlm
shorted transmission line sections: ksa devreli iletim hatt kesitleri*
shot noise: sama grlts (Tplerin anot devrelerinde grlen ve
elektron yaylmnn edatml olmas nedeniyle oluan grlt.)
shunt capacitor: nt kondensatr
shunt variable capacitor: nt deiken kapasitr*
shunt-excited antenna: paralel uyarlm anten, paralel balantl
uyarlm anten
shunt-fed vertical antenna: paralel beslemeli dikey anten (Ucu topraa
bal, besleme noktas tapran stnde uygun bir nokta olan dey
anten.)
side cell: yan hcre*
side lobe: yan lob, yan kulak
single frequency design: tek frekansl dizayn*
326
Anten Yapm
single precision: tek duyarlkl

single turn: tek sarml
single turn loop: tek sarml ereve*
single turn small loop antenna: tek sarml, kk ereveli anten*
single-wire loop: tek telli halka
sinusoidal basis function: temel sinzoidal fonksiyon*
size multiple: boyut katsays*
skew: sapma*
skin depth: deri derinlii, eper derinlii, cidar derinlii, yzey derinlii
(Yksek frekansl elektromanyetik dalgalarn bir iletken yzeyinden
ieriye doru szabildikleri derinlik.)
skin effect: deri olay, yzey etkisi, Kelvin etkisi, cilt etkisi, deri etkisi
(Yksek frekansl akm tayan metal iletkenlerde grlen ve akmn,
iletkenin d yzeyine yakn bir kesitten akmasna neden olan olay.)
skirt antenna: etekli anten (Altnda metal koniden bir etek bulunan
eyrek dalga anteni.)
skirt dipole antenna: etek dipol anteni
skirt dipole: etek dipol
sky wave: yansm dalga, gk dalgas, iyonosfer dalgas
slant range: eimli eriim*
sliding short: kayan ksa devre
slope discontinuity: eimin sreksizlii*
slope jump: eimin atlama noktas*
slot antenna: yark anten (Bir yar evreleyen metalden olumu anten.)
slot array: yark anten dizisi, yark anten sistemi
slow-wave: yava dalga
small coil loss resistance: kk bobindeki kayp diren*
small loop: kk evrim
small loop antenna: kk evrimli anten*
small loop beamwidth: kk evrim dalga genilii*
small loop radiation resistance: kk evrim radyasyon direnci
small signal: kk sinyal, kk iaret
smooth function: kesintisiz fonksiyon*
source: kaynak, gerilim kayna, enerji kayna (1. Yke g verebilen
aktif u ifti 2. [= radiator])
source antenna: yayn durumundaki anten
source charge: kaynak yk
source code: kaynak kodu, kaynak program
source current: kaynak akm
source model: enerji kayna modeli, kaynak modeli*
327
Anten Yapm
source point: kaynak noktas*

source segment: kaynak segment*
source unit vector: kaynak birim vektr*
source voltage: kaynak gerilim
source wire: besleme teli*
space-charge waves: uzay yk dalgalar (Bir mikrodalga tpnde,
demetletirme dzeni nedeniyle, elektron nna uygulanan periyodik
bozucu etkenler sonucu oluan dalgalar.)
space domain: uzay aral*
space frequency: uzay frekans*
space harmonic counter: harmonik uzay sayac*
space orientation: uzaysal ynlendirme*
space phase: uzay faz
spaced aerial: aralkl anten, yneltici zellii artrlm anten
spaced antenna: aralkl anten, yneltici zellii artrlm anten
spaced-antenna direction finder: iki veya daha fazla benzer fakat ayrk
olarak ortak bir alcya kuple anteni bulunan yn bulucu
spaced-loop direction finder: aralkl antenli yn bulucu (yneltme
zelliklerinin artrmak zere dalga boyuna uygun aralkla konmu,
ember eklinde iki antenden oluan dzen)
spacing: aklk, aralk, mesafe, ara ama, ara brakma, anterlin, kolektr
dilim aral
spherical coordinates: kresel koordinatlar, kresel konalar
spiral antenna: sarmal anten, helezoni anten*
spiral antenna on a box: yuva zerindeki sarmal anten*
spurious mixing: yanl karma*
square wave: kare dalga
stacked array: yn anten, stste dizilmi nlayc elemanlar olan
anten
stage: kademe*
stake: bir iletkeni topraa balamak; desteklemek (dayamak, takviye
etmek, salamlatrmak)
standing wave: sabit dalga, srekli dalga, stasyoner dalga, kararl dalga,
duraan dalga
Standing-Wave Ratio (SWR): Duran Dalga Oran (SWR)
standing waves transmission line: sabit dalga iletim hatt
start segment: devreye alma segmenti*
starting frequency: balatma frekans*
stationary vertical antenna: sabit dikey anten
328
Anten Yapm
steerable antenna: ynetilebilir anten (Ayrk elemanlarnn faz

deitirilerek duyarl ayarlanabilen ok elemanl bir anten.), kumandal
anten
step frequency: admlama frekans
step grid: kademeli zgara*
step size: kademe boyutu*
sterba antenna: sterba anten
straight-wire antenna: dz telli anten*
strap antenna: erit anten*
strap loop: erit ereve, erit evrim*
structure efficiency: yap verimlilii*
structure vector: yap vektr*
stub aerial: tel eklinde anten (Uzunluunun drt kat dalga boyunda
rezonansa giren dzgn tel eklinde anten.), ksa anten
structure loss: yap kayb*
sub-domain basis function: alt alan temel fonksiyonu*
subcomponent: alt bileen*
subfunction: alt fonksiyon
subplot: alt izim*
subscript: indis (rnein bir matrisin elemanlarnn konumlarn gsteren
tam saylar veya semboller.)
summing junction: katma balants*
superscript: s, s iareti
supervisory program: ynetici program
surface charge: yzey yk [bound charge]
surface patch: yzey lekesi
surface tangent unit vector: yzey tanjant birim vektr*
susceptance: sseptans, kr iletme, his (Empedans R + jX eklinde
verilen devrenin admitansnn sanal ksm. Sembol B.)
SWR bandwidth: SWR bant genilii*
symmetry flag: simetri bayra*
system efficiency: sistem etkinlii
system level impedance: sistem dzeyindeki empedans
T
T-natwork: T a, T ebekesi (iki seri kolu ve bu kollar arasnda bir nt
kolu bulunan ebeke.)
T antenna: T anteni (T biiminde bir yatay ve dey iletkenden oluan
anten. Genel olarak uzun dalgalar iin kullanlr.)
tag number: etiket numaras
329
Anten Yapm
tag increment: etiket art numaras*

tail end: u ksm, en son ksm, kuyruk ucu, u
tail function: darbe fonksiyonu*
tail subfunction: darbe altfonksiyonu*
tangent electric field: tanjant elekrik alan, teet elektrik alan
target frequency: hedef frekans
terminal current: terminal akm, u akm*
terminal impedance: u empedans
terminal inductance: u indktans*
terminal resistance: u direnci, terminal empedans
terminal voltage: balant gerilimi, terminal gerilimi, u voltaj (Bir
elektrik makinesi iin elektrik kaynana bal ulardaki gerilim.)
termination: sonlandrma, ulandrma, kutuplandrma, bitme, sona erme,
nihayetlenme, son, netice, snr, had (Bir terminasyon sisteminin sonuna
konulan herhangi bir dzen.) [matched load]
termination resistance: sonlandrma direnci*
test range: test aral*
text editor: metin dzenleyici
text file: metin dosyas
thick loop: kaln evrim
thick monopole: kaln tek kutuplu
thick-walled barrel: kaln duvarl varil*
thicker loop: daha kaln evrim
thin direction: hassas ynlendirme**
thin loop: ince evrim
thin walled barrel: ince duvarl varil*
thin wire: ince tel
thin wire model: ince tel modeli
thinner loop: daha ince evrim
tiered array: sral anten, stste dizilmi nlayc elemanlar olan anten
time domain: zaman aral, zaman alan, zaman blgesi
time-varying: zaman deikenli, zamana gre deien
time-varying magnetic field: zamana gre deien manyetik alan
top loaded antenna: stten ykl anten
top-loading: stten ykleme*
top-radials-and-coil: stten radyal ve sarg*
trade-off: ticari avantaj*
transciever: alc verici (Devresinin hem al hem de veri zellii olan
elektriksel dzen.) walkie-talkie
330
Anten Yapm
transconductance: gei iletkenlii, eim (Gei empedansnn tersi. Bir

devrenin bir yerindeki akmn, dier bir yerindeki elektromotor kuvvete
ya da potansiyel farkna oran.)
transducer: transduser, dntrc, g evirici, alet transformatr,
konvertisr, evirge, transdktr, deitirge
transducer power gain (TPG): dntrc g kazanc, transduser g
kazanc (TPG)*
translation: teleme
translational increment: teleme art*
transmission antenna: iletim anteni*
transmission line wave impedance: zzzz
transmission line: iletim hatt, nakil hatt, enerji hatt, transmisyon hatt
transmit dipole: iletim dipol*
transmit mode: zzzz
transmit power: iletilen g*
transmitted power: gnderilen g (Bir haberleme kanalnn herhangi
bir tipi ile yaylan g.)
transmitted wave: iletilmi dalga
transmitter: verici, emitter, transmiter
transmitter end: verici ucu*
transmitting aerial: iletici anten, verici anten, aktarc anten, nakledici
anten, yayc anten, yayc dalgalk, verici dalgalk
transmitting antenna: iletici anten, verici anten, aktarc anten, nakledici
anten, yayc anten, yayc dalgalk, verici dalgalk
transmitting: iletim
transmitting loop: verici evrim*
transverse: apraz, enine, hiperboln enine mihveri
trap: kapan (Bir yariletkende, akm tayclarnn yakaland kristal
kafes bozukluklar. Bu kapanlar, birlemeyi arttrabilir ya da yk
tayclarnn hareket yeteneini azaltabilir.)
travelling-wave antenna: yryen dalga anteni
triangle basis function: temel gen fonksiyonu*
triangle function: gen fonksiyonu*
truncate: kesmek, krpmak
tubing diameter: borulama ap*
tuned aerial: ayarlanm anten, akortlu anten
tuned antenna: ayarl anten, akordlu anten, ayarlanm anten (Tabii
rezonans frekansnda alan anten.)
331
Anten Yapm
tuned circuit: akordlu devre (Bir endktans bobini ile bir kondansatr seri
ya da paralel balanarak oluturulan devre. Rezonans frekansnda
alternatif akma kar kk ya da ok byk diren gsterir.)
tuned input resistance: akortlu giri direnci
tuned monopole: akortlu monopol*
tuner: akordlayc, kanal seici (Bir ya da daha ok rezonans devresinden
oluup, istenilen iareti seen, dierlerine duyar olmayan dzen.) turret
tuner
tuning capacitor: ayarlama kapasitr, akort kondansatr
tuning coil: ayar bobini, akort bobini
tuning element: akort cihaz
tuning range: akort aral (Mekanik olarak akortlanan bir rezonans
devresinin ayar edilebildii frekans blgesi.)
turn: dn, sarm, bobin
turn ratio: sarg says oran
turn-to-turn capacitance: sarmdan sarma kapasitans
turnstile antenna: turnike anten (90 faz fark eit akmlarla srlen,
birbirine dik iki e dipol.)
turret tuner: televizyon alclarnda kullanld gibi, zerinde akortlu
devreler bulunan ve evrildii zaman istenilen frekansa akort edilebilen
tambur.
twin aerial: ift anten
twin-lead: ift iletkenli kablo
two-charge system: iki ykl sistem*
two-port network: iki kapl a
two-wire transmission line: iki telli iletim hatt
U
uncancelled: geersiz duruma getirilmemi
uneven: dzenli olmayan, ift olmayan*
unidirectional antenna: tek ynl anten, bir yne yneltmeli anten (Bir
yne hassas olan anten.)
unidirectional log-periodic antenna: ana radyasyonun geriye doru
olduu ve empedansn tm frekanslar iin sabit olduu geni bantl bir
anten
uniform applied field: eekilli uygulanm alan
uniform current: edeer akm*
uniform field: eekilli alan (Btn noktalarnda ayn vektr ile belirlenen
alan.)
332
Anten Yapm
unipole antenna: tek kutuplu anten (Her ynde ayn zellikte yayn yapan
anten. Pratikte gerekletirilememitir fakat teorik olarak kullanlr.)
unit vector: birim vektr, yney vektr
unloaded antenna: yklenmemi anten (Tabii dalga boyunu artrmak
zere endktans bobininin kullanlamd anten.), izoleli anten
unloaded half-power bandwidth: yksz yar g bant genilii*
unloaded line: yksz hat
unloaded Q: yksz Q (Bir sisteme d kuplaj olmad durumda sistemin
Q deeri)
unmathched: akortsuz
unnormalized directive gain: normalletirilmemi ynelme kazanc
unnormalized half-power bandwidth: anormalletrilmi yar g bant
genilii*
unset: kurulmam
untuned antenna: ayarlanmam anten, akortsuz anten (alma
frekansna akordu yaplmam anten.)
unzip: amak, zip sktrmasn amak
upper-triangle: st gen*
utility program: kullanm program
V
variable elevation beam antenna: demet uzunluu deitirilebilen anten
(ok sayda dipol eleman olan anten. Ana kulak karakteristii faz ayar
ile kontrol edilir.), deiken ykseklikli huzme anteni
vector field: vektr alan, yney alan, ynle alan
vee antenna: yatay dzlemde V eklinde katlanm yaynlayc
vertical aerial: dikey anten, dik anten
vertical dipole: dikey dipol
vertical loop: dikey evrim*
vertically polarized wave: dikey polarizasyonlu dalga, dey
polarizasyonlu dalga
Very Low Frequency (VLF): ok Dk Frekans (VLF)
very-near field: ok yakn alan*
voltage amplitude: gerilim genlii*
voltage divider: gerilim blc (Uygulanan gerilimin deiik kesirlerini
elde etmek iin seri bal direnlerle yaplm gerilim blc.) potential
divider
voltage driven: voltaj tahrikli*
voltage feed: gerilim beslemesi (Bir verici antenin maksimum potansiyel
noktasna gerilim uygulanarak uyarlmas.)
333
Anten Yapm
voltage gain: gerilim kazanc, voltaj kazanc

voltage generator: gerilim retici (deal olarak i direnci sfr olan iaret
kayna.)
voltage pickup: gerilim pikap
Voltage Standing-Wave Ratio (VSWR): Duran Dalga Gerilim Oran
(VSWR) (Bir duran dalgada maksimum ile minimum arasndaki oran.)
voltage swing: gerilim dalgalanmas
voltage-fed antenna: gerilim beslemeli anten (Bir hattan, hattn yksek
empedans gsterdii bir yerde g alan anten.)
volume loaded small dipole antenna: hacim ykl kk dipol anten*
volume loading: hacmen ykleme
volume-loaded antenna: hacim ykl anten*
volume-loaded monopole: hacim ylk mononpol*
volume-loaded dipol: hacim ykl dipol*
volume top load: tepeden hacmey ykleme*
W
walkie-talkie: alc verici (Bir kiinin tayabilecei byklkte portatif
radyo alc ve vericisi.) transceiver
wall thickness: duvar kalnl*
wave antenna: dalga anteni (Dalganan geli dorultusuna yatay olarak
konulmu gergin bir tel eklindeki alc anten.)
wave attenuation: dalga zayflamas (Kaynaktan uzaklatka, dalga
genliinin veya g iddetinin azalmas.)
wave field: dalga alan*
wave front: dalga snr, dalga cephesi
wave impedance: dalga empedans, dalga klavuzu empedans
wave line: dalga hatt, dalga izgisi
wave monopole: tek kutuplu dalga*
wave reflection: dalgann yansmas
wave resonance: dalga rezonans
waveguide: dalga klavuzu (1. ok yksek frekansl enerjiyi, herhangi bir
elektromanyetik osilasyon modunda iletmeye yarayan, boru kelindeki
metal iletken. 2. Dnya evresinde, elektromanyetik dalgalarn yaylma
dorultusunu etkileyen, iyonlam atmosfer tabakalar. 3. Akustik
dalgalarn yaylma dorultusunu etkileyen farkl scaklktaki have
tabakalar.)
waveguide cavity: dalga klavuzu boluklar
waves in space: uzaydaki dalgalar*
waves in transmission lines: iletim hatlarndaki dalga*
334
Anten Yapm
Wheeler cap: Wheeler kablo bal

Wheeler Q: zzzz
whip antenna: tek iletkenli dey anten, kam anten (Tek iletkenli dey
anten.)
whip: kam*
wide band: geni band, (geni bir frekans bandn geirebilen tuner,
kuvvetlendirici veya dier bir aletin zellii)
wind back: geri sarm*
wire antenna: tel anten
wire gauge: tel ap, tel kesitli l sistemi, tel masdar, tel numaras,
madeni tel kalibresi, mikrometre vidas
wire grid: tel zgara, renk zgaras++
wire-list: tel listesi*
wire loop: tel ereve*
wire mesh: tel kafes, tel rg, metal kafes
wire overlap: tellerin akmas*
wire space: tel alan*
wire statement: tel zellikleri*
wire-equivalent: telle edeer
wireless data link: telsiz veri balants
word processor: kelime ilemci, szck ilemci, szck ilemcisi, yaz
ilemci (Yaz ileme yeteneklerine sahip olabilen bilgisayar ya da
bilgisayar program.)
X
Y
Yagi antenna: Yagi anteni (Normal bir dipol ile buna paralel olarak
konmu ynlendirici ve yanstc ubuklardan oluan anten.)
Yagi array: Yagi anteni (Normal bir dipol ile buna paralel olarak konmu
ynlendirici ve yanstc ubuklardan oluan anten.)
Yagi-uda antenna: Yagi anteni (Normal bir dipol ile buna paralel olarak
konmu ynlendirici ve yanstc ubuklardan oluan anten.), Yagi Uda
anteni
Z
zepp antenna: zep anteni (Rezonansl bir transmisyon hattyla beslenen,
yarm dalgaboyu uzunluunda yatay anten.)
zero crossing: sfr aprazlama
zip file: zip dosyas
335
Anten Yapm
SONSZ:
Bu
notlarn
hazrlanmasnda,
www.halkbandi.amatortelsiz.com,
www.radartutorial.eu, www.dxzone.com (4NEC2 yazlm ve NEC bazl rnek
antem modellemeleri, Arie Voors) web siteleri ile Antenna Engineering
Handbook-Johnson, Radio Engineers' Handbook-Terman kitaplarndan
yararlanld. Ancak asl olarak okuduunuz notlar, Douglas Mironun Small
Antenna Design kitab baz alnarak biraraya getirildi. Hacim ykl kk dipol
antenin de mucidi olan Miron, kitabnda kk antenler tasarlamak zerine
deneyimlerini paylam. ngilizce olarak yaynlad kitabnda bir de CD-ROM
veren Miron, kulland nmerik aralar (NEC2) ve herkese ak GUI
kodlaryla, tasarlad antenler iin yapt zmlemeleri MATLAB aracl ile
yapm ve bunlar dosyalam. Bu notlarda zaman zaman bu aralara ya da
kodlara referanslar verilmitir. Bu CD-ROMa dilerseniz Douglas Mironun
orijinal kitabn alarak ulaabilirsiniz ya da kitapla verilen CD-ROMdaki
yazlmlara, kodlara, GUI ve dier aralarn bir ksmna http://www.silist.org/swindex2.html,
http://dxzone.com/cgibin/dir/jump2.cgi?ID=6997,
http://www.robomod.net/mailman/listinfo/nec-list
web sitelerinden de en
azndan NEC2 arivine ulaabilir ve bu aralarn ve bu aralarla retilmi kimi
alan kodlarn bir ksmn indirebilirsiniz.
Miron, antenle ilgilenen daha dorusu anten tasarlamak isteyenlere elektronik ve
mhendislik bilgisine sahip olmalarnn yannda, mutlaka bir programlama
bilgisine sahip olmalarn ve nesne temelli bir programlama dilini bilmenin
yararlarn anlatyor ve elbette iyi bir matematik kullancs olmann altn
iziyor.
Notlar, balang blm dahil onbir ayr blmden olumutur. Balangtaki
bir ka blmden sonra dorudan anten uygulamalarna geilmitir. Son olarak
Ingilizce terimlerin Trke karlklarnn listelendii bir terimler szl de
ilave edilmitir.
Anten Yapm ile ilgili okuduunuz bu notlarn hazrlanmasnda eitli ngilizce
kaynaklarn taranmasnda ve evrilmesinde emei geen Erdemir Fidana bolca
teekkr borluyuz. Bu almann EMO kanal ile yaynlanmas iin bandan
beri desteini esirgemeyen Orhan (rc) Aabeyimize, derlemenin
hazrlanmasnda katklarndan dolay Emre (Metin) ve Hakk (nl)
kardelerime teekkr ederiz. Ayrca bu tr mesleki yaynlarn e-kitap olarak ok
dk bedeller ile meslektalarna kazandrmak iin bu yayn portaln oluturma
karar alan 42. Dnem EMO Ynetimine bu nc rlnden dolay teekkr
ederiz.
E-Kitab Derleyen ve Yayna Hazrlayan
brahim Aydn Bodur
336
Sada kalacak bo sayfa

Anten Yapimi

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Anten Yapimi

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Solda kalacak bo sayfa

Notlar Derleyen ve Yayna Hazrlayanlar:

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

621.38132 ELE 2010

Bu eserin yayn hakk ELEKTRK MHENDSLER ODASI'na aittir.

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

3.2.3 Sistem Verimlilii.................................................................... 70

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

Programlanm Modelleme..................................................................... 128

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

7.5 Son neriler ...................................................................................... 226

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

10.6.3 Gerekler ve nermeler............................................................... 274

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

Dipol Anten rnei

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

Mmkn olduunca az enerji harcayarak, daha uzak noktalarla haberleme

Anten tekniinde en basit rezonans oluumu yarm dalga boyunda ki

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

Bir yarm dalga dipol ve

bir Yagi Anteni

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

Dipol antenimizi, ykseke iki nokta arasna germemiz gerekiyor. Bunun

Dipol antenimizi bylece hazrladk ve iki nokta arasna gerdik. Anten

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

ve 28 Mhz bantlarnda da uygun alma olana salayacaktr. 27 Mhz

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

l---5.17 m---I I---5.17------I

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

olmasnn ok nemi yok ama i anten yapmaya gelince, bireysel olarak

Bu denklemde c = k hz, f = frekans ve = dalgaboyu deerlerini

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

boyutlar /4 veya daha byk olabileceinden elektrik asndan ksa

1.2 Sorunlar Nelerdir?

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

1.3 nceden Kullanlan Baz Kk Anten Tipleri ve

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

1940'l ve '50'li yllarda kullanlan AM radyolarda, arka kabn i

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

yayn yapan amatr radyocular tarafndan da kullanlmaktadr.

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

1.4 Gnmzde Kullanlan ve Gelecekteki Baz Kk

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

Kk antenlerle ilgili sorunlarn zlebilmesi iin dier yaklamlar

Kk antenler konusunda Wheeler [H. A. Wheeler, "Fundamental Limitations of

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

2.1 Elektromanyetik Dalgalar

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

bu vektrlerin neyi temsil ettikleri ok daha iyi anlalmtr ve bu nedenle

Bu denklemlerde, dielektrik geirgenlik, manyetik geirgenlik olarak

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

Verili bir madde, greli manyetik geirgenlii ve greli dielektrik

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

En temel gerek elektromanyetik dalga, elektrik olarak ksa bir tel

Denklemdeki deikenler aadaki gibi tanmlanmtr:

T = 1/f = zaman aralndaki dalgann periyodu.

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

sz geerlidir. Birinci olarak, herhangi bir noktadaki E ve H vektrleri

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

Verici antenden alc antene doru, alc antenle karlatrldnda