Вы находитесь на странице: 1из 139

% Mahabharata: Karnaparvan

% Last updated: Wed Jan 16 2013


% Encoding: ASCII
% Electronic text (C) Bhandarkar Oriental Research Institute,
% Pune, India, 1999
%
08001001 vaizaMpAyana uvAca
08001001a tato droNe hate rAjan duryodhanamukhA nRpAH
08001001c bhRzam udvignamanaso droNaputram upAgaman
08001002a te droNam upazocantaH kazmalAbhihataujasaH
08001002c paryupAsanta zokArtAs tataH zAradvatIsutam
08001003a muhUrtaM te samAzvAsya hetubhiH zAstrasaMmitaiH
08001003c rAtryAgame mahIpAlAH svAni vezmAni bhejire
08001004a vizeSataH sUtaputro rAjA caiva suyodhanaH
08001004c duHzAsano 'tha zakunir na nidrAm upalebhire
08001005a te vezmasv api kauravya pRthvIzA nApnuvan sukham
08001005c cintayantaH kSayaM tIvraM nidrAM naivopalebhire
08001006a sahitAs te nizAyAM tu duryodhananivezane
08001006c atipracaNDAd vidveSAt pANDavAnAM mahAtmanAm
08001007a yat tad dyUtaparikliSTAM kRSNAm Aninyire sabhAm
08001007c tat smaranto 'nvatapyanta bhRzam udvignacetasaH
08001008a cintayantaz ca pArthAnAM tAn klezAn dyUtakAritAn
08001008c kRcchreNa kSaNadAM rAjan ninyur abdazatopamAm
08001009a tataH prabhAte vimale sthitA diSTasya zAsane
08001009c cakrur AvazyakaM sarve vidhidRSTena karmaNA
08001010a te kRtvAvazyakAryANi samAzvasya ca bhArata
08001010c yogam AjJApayAm Asur yuddhAya ca viniryayuH
08001011a karNaM senApatiM kRtvA kRtakautukamaGgalAH
08001011c vAcayitvA dvijazreSThAn dadhipAtraghRtAkSataiH
08001012a niSkair gobhir hiraNyena vAsobhiz ca mahAdhanaiH
08001012c vardhyamAnA jayAzIrbhiH sUtamAgadhabandibhiH
08001013a tathaiva pANDavA rAjan kRtasarvAhNikakriyAH
08001013c zibirAn niryayU rAjan yuddhAya kRtanizcayAH
08001014a tataH pravavRte yuddhaM tumulaM romaharSaNam
08001014c kurUNAM pANDavAnAM ca parasparavadhaiSiNAm
08001015a tayor dve divase yuddhaM kurupANDavasenayoH
08001015c karNe senApatau rAjann abhUd adbhutadarzanam
08001016a tataH zatrukSayaM kRtvA sumahAntaM raNe vRSaH
08001016c pazyatAM dhArtarASTrANAM phalgunena nipAtitaH
08001017a tatas tat saMjayaH sarvaM gatvA nAgAhvayaM puram
08001017c Acakhyau dhRtarASTrAya yad vRttaM kurujAGgale
08001018 janamejaya uvAca
08001018a ApageyaM hataM zrutvA droNaM ca samare paraiH
08001018c yo jagAma parAm ArtiM vRddho rAjAmbikAsutaH
08001019a sa zrutvA nihataM karNaM duryodhanahitaiSiNam
08001019c kathaM dvijavara prANAn adhArayata duHkhitaH
08001020a yasmiJ jayAzAM putrANAm amanyata sa pArthivaH
08001020c tasmin hate sa kauravyaH kathaM prANAn adhArayat
08001021a durmaraM bata manye 'haM nRNAM kRcchre 'pi vartatAm
08001021c yatra karNaM hataM zrutvA nAtyajaj jIvitaM nRpaH
08001022a tathA zAMtanavaM vRddhaM brahman bAhlikam eva ca
08001022c droNaM ca somadattaM ca bhUrizravasam eva ca
08001023a tathaiva cAnyAn suhRdaH putrapautrAMz ca pAtitAn
08001023c zrutvA yan nAjahAt prANAMs tan manye duSkaraM dvija
08001024a etan me sarvam AcakSva vistareNa tapodhana
08001024c na hi tRpyAmi pUrveSAM zRNvAnaz caritaM mahat
08001025 vaizaMpAyana uvAca
08001025a hate karNe mahArAja nizi gAvalgaNis tadA
08001025c dIno yayau nAgapuram azvair vAtasamair jave
08001026a sa hAstinapuraM gatvA bhRzam udvignamAnasaH

08001026c
08001027a
08001027c
08001028a
08001028c
08001029a
08001029c
08001030a
08001030c
08001031a
08001031c
08001032a
08001032c
08001033a
08001033c
08001034a
08001034c
08001035a
08001035c
08001036a
08001036c
08001037a
08001037c
08001038a
08001038c
08001039a
08001039c
08001040a
08001040c
08001041a
08001041c
08001042a
08001042c
08001043a
08001043c
08001044a
08001044c
08001045a
08001045c
08001046a
08001046c
08001047
08001047a
08001047c
08001048a
08001048c
08001049
08001049a
08001049c
08002001
08002001a
08002001c
08002002a
08002002c
08002003a
08002003c
08002004a
08002004c
08002005a
08002005c

jagAma dhRtarASTrasya kSayaM prakSINabAndhavam


sa samudvIkSya rAjAnaM kazmalAbhihataujasam
vavande prAJjalir bhUtvA mUrdhnA pAdau nRpasya ha
saMpUjya ca yathAnyAyaM dhRtarASTraM mahIpatim
hA kaSTam iti coktvA sa tato vacanam Adade
saMjayo 'haM kSitipate kaccid Aste sukhaM bhavAn
svadoSeNApadaM prApya kaccin nAdya vimuhyasi
hitAny uktAni viduradroNagAGgeyakezavaiH
agRhItAny anusmRtya kaccin na kuruSe vyathAm
rAmanAradakaNvaiz ca hitam uktaM sabhAtale
nagRhItam anusmRtya kaccin na kuruSe vyathAm
suhRdas tvaddhite yuktAn bhISmadroNamukhAn paraiH
nihatAn yudhi saMsmRtya kaccin na kuruSe vyathAm
tam evaMvAdinaM rAjA sUtaputraM kRtAJjalim
sudIrgham abhiniHzvasya duHkhArta idam abravIt
gAGgeye nihate zUre divyAstravati saMjaya
droNe ca parameSvAse bhRzaM me vyathitaM manaH
yo rathAnAM sahasrANi daMzitAnAM dazaiva hi
ahany ahani tejasvI nijaghne vasusaMbhavaH
sa hato yajJasenasya putreNeha zikhaNDinA
pANDaveyAbhiguptena bhRzaM me vyathitaM manaH
bhArgavaH pradadau yasmai paramAstraM mahAtmane
sAkSAd rAmeNa yo bAlye dhanurveda upAkRtaH
yasya prasAdAt kaunteyA rAjaputrA mahAbalAH
mahArathatvaM saMprAptAs tathAnye vasudhAdhipAH
taM droNaM nihataM zrutvA dhRSTadyumnena saMyuge
satyasaMdhaM maheSvAsaM bhRzaM me vyathitaM manaH
trailokye yasya zAstreSu na pumAn vidyate samaH
taM droNaM nihataM zrutvA kim akurvata mAmakAH
saMzaptakAnAM ca bale pANDavena mahAtmanA
dhanaMjayena vikramya gamite yamasAdanam
nArAyaNAstre nihate droNaputrasya dhImataH
hatazeSeSv anIkeSu kim akurvata mAmakAH
vipradrutAn ahaM manye nimagnaH zokasAgare
plavamAnAn hate droNe sannanaukAn ivArNave
duryodhanasya karNasya bhojasya kRtavarmaNaH
madrarAjasya zalyasya drauNez caiva kRpasya ca
matputrazeSasya tathA tathAnyeSAM ca saMjaya
viprakIrNeSv anIkeSu mukhavarNo 'bhavat katham
etat sarvaM yathA vRttaM tattvaM gAvalgaNe raNe
AcakSva pANDaveyAnAM mAmakAnAM ca sarvazaH
saMjaya uvAca
pANDaveyair hi yad vRttaM kauraveyeSu mAriSa
tac chrutvA mA vyathAM kArSId iSTe na vyathate manaH
yasmAd abhAvI bhAvI vA bhaved artho naraM prati
aprAptau tasya vA prAptau na kaz cid vyathate budhaH
dhRtarASTra uvAca
na vyathA zRNvataH kA cid vidyate mama saMjaya
diSTam etat purA manye kathayasva yathecchakam
saMjaya uvAca
hate droNe maheSvAse tava putrA mahArathAH
babhUvur AzvastamukhA viSaNNA gatacetasaH
avAGmukhAH zastrabhRtaH sarva eva vizAM pate
aprekSamANAH zokArtA nAbhyabhASan parasparam
tAn dRSTvA vyathitAkArAn sainyAni tava bhArata
Urdhvam evAbhyavekSanta duHkhatrastAny anekazaH
zastrANy eSAM ca rAjendra zoNitAktAny azeSataH
prAbhrazyanta karAgrebhyo dRSTvA droNaM nipAtitam
tAni baddhAny aniSTAni lambamAnAni bhArata
adRzyanta mahArAja nakSatrANi yathA divi

08002006a
08002006c
08002007a
08002007c
08002008a
08002008c
08002009a
08002009c
08002010a
08002010c
08002011a
08002011c
08002012a
08002012c
08002013a
08002013c
08002014a
08002014c
08002015a
08002015c
08002016a
08002016c
08002017a
08002017c
08002018a
08002018c
08002019a
08002019c
08002020a
08002020c
08003001
08003001a
08003001c
08003001e
08003002a
08003002c
08003003a
08003003c
08003004a
08003004c
08003005a
08003005c
08003006a
08003006c
08003007a
08003007c
08003008a
08003008c
08003009a
08003009c
08003010a
08003010c
08003011a
08003011c
08003012a
08003012c
08003012e
08003013a
08003013c
08003013e

tathArtaM stimitaM dRSTvA gatasattvam iva sthitam


svaM balaM tan mahArAja rAjA duryodhano 'bravIt
bhavatAM bAhuvIryaM hi samAzritya mayA yudhi
pANDaveyAH samAhUtA yuddhaM cedaM pravartitam
tad idaM nihate droNe viSaNNam iva lakSyate
yudhyamAnAz ca samare yodhA vadhyanti sarvataH
jayo vApi vadho vApi yudhyamAnasya saMyuge
bhavet kim atra citraM vai yudhyadhvaM sarvatomukhAH
pazyadhvaM ca mahAtmAnaM karNaM vaikartanaM yudhi
pracarantaM maheSvAsaM divyair astrair mahAbalam
yasya vai yudhi saMtrAsAt kuntIputro dhanaMjayaH
nivartate sadAmarSAt siMhAt kSudramRgo yathA
yena nAgAyutaprANo bhImaseno mahAbalaH
mAnuSeNaiva yuddhena tAm avasthAM pravezitaH
yena divyAstravic chUro mAyAvI sa ghaTotkacaH
amoghayA raNe zaktyA nihato bhairavaM nadan
tasya duSpAravIryasya satyasaMdhasya dhImataH
bAhvor draviNam akSayyam adya drakSyatha saMyuge
droNaputrasya vikrAntaM rAdheyasyaiva cobhayoH
pANDupAJcAlasainyeSu drakSyathApi mahAtmanoH
sarva eva bhavantaz ca zUrAH prAjJAH kulodgatAH
zIlavantaH kRtAstrAz ca drakSyathAdya parasparam
evam ukte mahArAja karNo vaikartano nRpaH
siMhanAdaM vinadyoccaiH prAyudhyata mahAbalaH
sa sRJjayAnAM sarveSAM pAJcAlAnAM ca pazyatAm
kekayAnAM videhAnAm akarot kadanaM mahat
tasyeSudhArAH zatazaH prAdurAsaJ zarAsanAt
agre puGkhe ca saMsaktA yathA bhramarapaGktayaH
sa pIDayitvA pAJcAlAn pANDavAMz ca tarasvinaH
hatvA sahasrazo yodhAn arjunena nipAtitaH
vaizaMpAyana uvAca
etac chrutvA mahArAja dhRtarASTro 'mbikAsutaH
zokasyAntam apazyan vai hataM matvA suyodhanam
vihvalaH patito bhUmau naSTacetA iva dvipaH
tasmin nipatite bhUmau vihvale rAjasattame
ArtanAdo mahAn AsIt strINAM bharatasattama
sa zabdaH pRthivIM sarvAM pUrayAm Asa sarvazaH
zokArNave mahAghore nimagnA bharatastriyaH
rAjAnaM ca samAsAdya gAndhArI bharatarSabha
niHsaMjJA patitA bhUmau sarvANy antaHpurANi ca
tatas tAH saMjayo rAjan samAzvAsayad AturAH
muhyamAnAH subahuzo muJcantyo vAri netrajam
samAzvastAH striyas tAs tu vepamAnA muhur muhuH
kadalya iva vAtena dhUyamAnAH samantataH
rAjAnaM viduraz cApi prajJAcakSuSam Izvaram
AzvAsayAm Asa tadA siJcaMs toyena kauravam
sa labdhvA zanakaiH saMjJAM tAz ca dRSTvA striyo nRpa
unmatta iva rAjA sa sthitas tUSNIM vizAM pate
tato dhyAtvA ciraM kAlaM niHzvasaMz ca punaH punaH
svAn putrAn garhayAm Asa bahu mene ca pANDavAn
garhayitvAtmano buddhiM zakuneH saubalasya ca
dhyAtvA ca suciraM kAlaM vepamAno muhur muhuH
saMstabhya ca mano bhUyo rAjA dhairyasamanvitaH
punar gAvalgaNiM sUtaM paryapRcchata saMjayam
yat tvayA kathitaM vAkyaM zrutaM saMjaya tan mayA
kaccid duryodhanaH sUta na gato vai yamakSayam
brUhi saMjaya tattvena punar uktAM kathAm imAm
evam ukto 'bravIt sUto rAjAnaM janamejaya
hato vaikartano rAjan saha putrair mahArathaiH
bhrAtRbhiz ca maheSvAsaiH sUtaputrais tanutyajaiH

08003014a
08003014c
08004001
08004001a
08004001c
08004002a
08004002c
08004003a
08004003c
08004004
08004004a
08004004c
08004005a
08004005c
08004006a
08004006c
08004007a
08004007c
08004008a
08004008c
08004009a
08004009c
08004010a
08004010c
08004011a
08004011c
08004012a
08004012c
08004013a
08004013c
08004014a
08004014c
08004015a
08004015c
08004016a
08004016c
08004017a
08004017c
08004018a
08004018c
08004019a
08004019c
08004020a
08004020c
08004021a
08004021c
08004022a
08004022c
08004023a
08004023c
08004024a
08004024c
08004025a
08004025c
08004026a
08004026c
08004027a
08004027c
08004028a
08004028c

duHzAsanaz ca nihataH pANDavena yazasvinA


pItaM ca rudhiraM kopAd bhImasenena saMyuge
vaizaMpAyana uvAca
etac chrutvA mahArAja dhRtarASTro 'mbikAsutaH
abravIt saMjayaM sUtaM zokavyAkulacetanaH
duSpraNItena me tAta manasAbhiplutAtmanaH
hataM vaikartanaM zrutvA zoko marmANi kRntati
kRtAstraparamAH zalye duHkhapAraM titIrSavaH
kurUNAM sRJjayAnAM ca ke nu jIvanti ke mRtAH
saMjaya uvAca
hataH zAMtanavo rAjan durAdharSaH pratApavAn
hatvA pANDavayodhAnAm arbudaM dazabhir dinaiH
tato droNo maheSvAsaH pAJcAlAnAM rathavrajAn
nihatya yudhi durdharSaH pazcAd rukmaratho hataH
hataziSTasya bhISmeNa droNena ca mahAtmanA
ardhaM nihatya sainyasya karNo vaikartano hataH
viviMzatir mahArAja rAjaputro mahAbalaH
AnartayodhAJ zatazo nihatya nihato raNe
atha putro vikarNas te kSatravratam anusmaran
kSINavAhAyudhaH zUraH sthito 'bhimukhataH parAn
ghorarUpAn pariklezAn duryodhanakRtAn bahUn
pratijJAM smaratA caiva bhImasenena pAtitaH
vindAnuvindAv Avantyau rAjaputrau mahAbalau
kRtvA nasukaraM karma gatau vaivasvatakSayam
sindhurASTramukhAnIha daza rASTrANi yasya vai
vaze tiSThanti vIrasya yaH sthitas tava zAsane
akSauhiNIr dazaikAM ca nirjitya nizitaiH zaraiH
arjunena hato rAjan mahAvIryo jayadrathaH
tathA duryodhanasutas tarasvI yuddhadurmadaH
vartamAnaH pituH zAstre saubhadreNa nipAtitaH
tathA dauHzAsanir vIro bAhuzAlI raNotkaTaH
draupadeyena vikramya gamito yamasAdanam
kirAtAnAm adhipatiH sAgarAnUpavAsinAm
devarAjasya dharmAtmA priyo bahumataH sakhA
bhagadatto mahIpAlaH kSatradharmarataH sadA
dhanaMjayena vikramya gamito yamasAdanam
tathA kauravadAyAdaH saumadattir mahAyazAH
hato bhUrizravA rAjaJ zUraH sAtyakinA yudhi
zrutAyur api cAmbaSThaH kSatriyANAM dhanurdharaH
carann abhItavat saMkhye nihataH savyasAcinA
tava putraH sadA saMkhye kRtAstro yuddhadurmadaH
duHzAsano mahArAja bhImasenena pAtitaH
yasya rAjan gajAnIkaM bahusAhasram adbhutam
sudakSiNaH sa saMgrAme nihataH savyasAcinA
kosalAnAm adhipatir hatvA bahuzatAn parAn
saubhadreNa hi vikramya gamito yamasAdanam
bahuzo yodhayitvA ca bhImasenaM mahArathaH
citrasenas tava suto bhImasenena pAtitaH
madrarAjAtmajaH zUraH pareSAM bhayavardhanaH
asicarmadharaH zrImAn saubhadreNa nipAtitaH
samaH karNasya samare yaH sa karNasya pazyataH
vRSaseno mahAtejAH zIghrAstraH kRtanizcayaH
abhimanyor vadhaM smRtvA pratijJAm api cAtmanaH
dhanaMjayena vikramya gamito yamasAdanam
nityaprasaktavairo yaH pANDavaiH pRthivIpatiH
vizrAvya vairaM pArthena zrutAyuH sa nipAtitaH
zalyaputras tu vikrAntaH sahadevena mAriSa
hato rukmaratho rAjan bhrAtA mAtulajo yudhi
rAjA bhagIratho vRddho bRhatkSatraz ca kekayaH
parAkramantau vikrAntau nihatau vIryavattarau

08004029a
08004029c
08004030a
08004030c
08004031a
08004031c
08004032a
08004032c
08004033a
08004033c
08004034a
08004034c
08004035a
08004035c
08004036a
08004036c
08004037a
08004037c
08004038a
08004038c
08004038e
08004039a
08004039c
08004040a
08004040c
08004041a
08004041c
08004042a
08004042c
08004043a
08004043c
08004044a
08004044c
08004045a
08004045c
08004046a
08004046c
08004047a
08004047c
08004048a
08004048c
08004049a
08004049c
08004050a
08004050c
08004051a
08004051c
08004051e
08004052a
08004052c
08004052e
08004053a
08004053c
08004054a
08004054c
08004055a
08004055c
08004056a
08004056c
08004057a

bhagadattasuto rAjan kRtaprajJo mahAbalaH


zyenavac caratA saMkhye nakulena nipAtitaH
pitAmahas tava tathA bAhlikaH saha bAhlikaiH
bhImasenena vikramya gamito yamasAdanam
jayatsenas tathA rAjaJ jArAsaMdhir mahAbalaH
mAgadho nihataH saMkhye saubhadreNa mahAtmanA
putras te durmukho rAjan duHsahaz ca mahArathaH
gadayA bhImasenena nihatau zUramAninau
durmarSaNo durviSaho durjayaz ca mahArathaH
kRtvA nasukaraM karma gatA vaivasvatakSayam
sacivo vRSavarmA te sUtaH paramavIryavAn
bhImasenena vikramya gamito yamasAdanam
nAgAyutabalo rAjA nAgAyutabalo mahAn
sagaNaH pANDuputreNa nihataH savyasAcinA
vasAtayo mahArAja dvisAhasrAH prahAriNaH
zUrasenAz ca vikrAntAH sarve yudhi nipAtitAH
abhISAhAH kavacinaH praharanto madotkaTAH
zibayaz ca rathodArAH kaliGgasahitA hatAH
gokule nityasaMvRddhA yuddhe paramakovidAH
zreNayo bahusAhasrAH saMzaptakagaNAz ca ye
te sarve pArtham AsAdya gatA vaivasvatakSayam
syAlau tava mahArAja rAjAnau vRSakAcalau
tvadarthe saMparAkrAntau nihatau savyasAcinA
ugrakarmA maheSvAso nAmataH karmatas tathA
zAlvarAjo mahArAja bhImasenena pAtitaH
oghavAMz ca mahArAja bRhantaH sahito raNe
parAkramantau mitrArthe gatau vaivasvatakSayam
tathaiva rathinAM zreSThaH kSemadhUrtir vizAM pate
nihato gadayA rAjan bhImasenena saMyuge
tathA rAjA maheSvAso jalasaMdho mahAbalaH
sumahat kadanaM kRtvA hataH sAtyakinA raNe
alAyudho rAkSasendraH kharabandhurayAnagaH
ghaTotkacena vikramya gamito yamasAdanam
rAdheyAH sUtaputrAz ca bhrAtaraz ca mahArathAH
kekayAH sarvazaz cApi nihatAH savyasAcinA
mAlavA madrakAz caiva draviDAz cogravikramAH
yaudheyAz ca lalitthAz ca kSudrakAz cApy uzInarAH
mAvellakAs tuNDikerAH sAvitrIputrakAJcalAH
prAcyodIcyAH pratIcyAz ca dAkSiNAtyAz ca mAriSa
pattInAM nihatAH saMghA hayAnAm ayutAni ca
rathavrajAz ca nihatA hatAz ca varavAraNAH
sadhvajAH sAyudhAH zUrAH savarmAmbarabhUSaNAH
kAlena mahatA yattAH kule ye ca vivardhitAH
te hatAH samare rAjan pArthenAkliSTakarmaNA
anye tathAmitabalAH parasparavadhaiSiNaH
ete cAnye ca bahavo rAjAnaH sagaNA raNe
hatAH sahasrazo rAjan yan mAM tvaM paripRcchasi
evam eSa kSayo vRttaH karNArjunasamAgame
mahendreNa yathA vRtro yathA rAmeNa rAvaNaH
yathA kRSNena nihato muro raNanipAtitaH
kArtavIryaz ca rAmeNa bhArgaveNa hato yathA
sajJAtibAndhavaH zUraH samare yuddhadurmadaH
raNe kRtvA mahAyuddhaM ghoraM trailokyavizrutam
tathArjunena nihato dvairathe yuddhadurmadaH
sAmAtyabAndhavo rAjan karNaH praharatAM varaH
jayAzA dhArtarASTrANAM vairasya ca mukhaM yataH
tIrNaM tat pANDavai rAjan yat purA nAvabudhyase
ucyamAno mahArAja bandhubhir hitakAGkSibhiH
tad idaM samanuprAptaM vyasanaM tvAM mahAtyayam
putrANAM rAjyakAmAnAM tvayA rAjan hitaiSiNA

08004057c
08004058
08004058a
08004058c
08004059
08004059a
08004059c
08004060a
08004060c
08004061a
08004061c
08004062a
08004062c
08004063a
08004063c
08004063e
08004064a
08004064c
08004065a
08004065c
08004066a
08004066c
08004067a
08004067c
08004068a
08004068c
08004069a
08004069c
08004070a
08004070c
08004071a
08004071c
08004072a
08004072c
08004073a
08004073c
08004074a
08004074c
08004075a
08004075c
08004076a
08004076c
08004077a
08004077c
08004078a
08004078c
08004079a
08004079c
08004080a
08004080c
08004081a
08004081c
08004082a
08004082c
08004083a
08004083c
08004084a
08004084c
08004085a
08004085c

ahitAnIva cIrNAni teSAM te phalam Agatam


dhRtarASTra uvAca
AkhyAtA mAmakAs tAta nihatA yudhi pANDavaiH
nihatAn pANDaveyAnAM mAmakair brUhi saMjaya
saMjaya uvAca
kuntayo yudhi vikrAntA mahAsattvA mahAbalAH
sAnubandhAH sahAmAtyA bhISmeNa yudhi pAtitAH
samaH kirITinA saMkhye vIryeNa ca balena ca
satyajit satyasaMdhena droNena nihato raNe
tathA virATadrupadau vRddhau sahasutau nRpau
parAkramantau mitrArthe droNena nihatau raNe
yo bAla eva samare saMmitaH savyasAcinA
kezavena ca durdharSo baladevena cAbhibhUH
sa eSa kadanaM kRtvA mahad raNavizAradaH
parivArya mahAmAtraiH SaDbhiH paramakai rathaiH
azaknuvadbhir bIbhatsum abhimanyur nipAtitaH
taM kRtaM virathaM vIraM kSatradharme vyavasthitam
dauHzAsanir mahArAja saubhadraM hatavAn raNe
bRhantas tu maheSvAsaH kRtAstro yuddhadurmadaH
duHzAsanena vikramya gamito yamasAdanam
maNimAn daNDadhAraz ca rAjAnau yuddhadurmadau
parAkramantau mitrArthe droNena vinipAtitau
aMzumAn bhojarAjas tu sahasainyo mahArathaH
bhAradvAjena vikramya gamito yamasAdanam
citrAyudhaz citrayodhI kRtvA tau kadanaM mahat
citramArgeNa vikramya karNena nihatau yudhi
vRkodarasamo yuddhe dRDhaH kekayajo yudhi
kekayenaiva vikramya bhrAtrA bhrAtA nipAtitaH
janamejayo gadAyodhI pArvatIyaH pratApavAn
durmukhena mahArAja tava putreNa pAtitaH
rocamAnau naravyAghrau rocamAnau grahAv iva
droNena yugapad rAjan divaM saMpreSitau zaraiH
nRpAz ca pratiyudhyantaH parAkrAntA vizAM pate
kRtvA nasukaraM karma gatA vaivasvatakSayam
purujit kuntibhojaz ca mAtulaH savyasAcinaH
saMgrAmanirjitA&l lokAn gamito droNasAyakaiH
abhibhUH kAzirAjaz ca kAzikair bahubhir vRtaH
vasudAnasya putreNa nyAsito deham Ahave
amitaujA yudhAmanyur uttamaujAz ca vIryavAn
nihatya zatazaH zUrAn parair vinihatau raNe
kSatradharmA ca pAJcAlyaH kSatravarmA ca mAriSa
droNena parameSvAsau gamitau yamasAdanam
zikhaNDitanayo yuddhe kSatradevo yudhAM patiH
lakSmaNena hato rAjaMs tava pautreNa bhArata
sucitraz citradharmA ca pitAputrau mahArathau
pracarantau mahAvIryau droNena nihatau raNe
vArdhakSemir mahArAja kRtvA kadanam Ahave
bAhlikena mahArAja kauraveNa nipAtitaH
dhRSTaketur mahArAja cedInAM pravaro rathaH
kRtvA nasukaraM karma gato vaivasvatakSayam
tathA satyadhRtis tAta kRtvA kadanam Ahave
pANDavArthe parAkrAnto gamito yamasAdanam
putras tu zizupAlasya suketuH pRthivIpate
nihatya zAtravAn saMkhye droNena nihato yudhi
tathA satyadhRtir vIro madirAzvaz ca vIryavAn
sUryadattaz ca vikrAnto nihato droNasAyakaiH
zreNimAMz ca mahArAja yudhyamAnaH parAkramI
kRtvA nasukaraM karma gato vaivasvatakSayam
tathaiva yudhi vikrAnto mAgadhaH paravIrahA
bhISmeNa nihato rAjan yudhyamAnaH parAkramI

08004086a
08004086c
08004087a
08004087c
08004088
08004088a
08004088c
08004089a
08004089c
08004090
08004090a
08004090c
08004091a
08004091c
08004092a
08004092c
08004093a
08004093c
08004094a
08004094c
08004095a
08004095c
08004096a
08004096c
08004097a
08004097c
08004098a
08004098c
08004099a
08004099c
08004100a
08004100c
08004101a
08004101c
08004102a
08004102c
08004103a
08004103c
08004104a
08004104c
08004104e
08004105a
08004105c
08004106
08004106a
08004106c
08004107
08004107a
08004107c
08004107e
08004108a
08004108c
08004108e
08005001
08005001a
08005001c
08005002a
08005002c
08005003
08005003a

vasudAnaz ca kadanaM kurvANo 'tIva saMyuge


bhAradvAjena vikramya gamito yamasAdanam
ete cAnye ca bahavaH pANDavAnAM mahArathAH
hatA droNena vikramya yan mAM tvaM paripRcchasi
dhRtarASTra uvAca
hatapravIre sainye 'smin mAmake vadatAM vara
ahatAJ zaMsa me sUta ye 'tra jIvanti ke cana
eteSu nihateSv adya ye tvayA parikIrtitAH
ahatAn manyase yAMs tvaM te 'pi svargajito matAH
saMjaya uvAca
yasmin mahAstrANi samarpitAni; citrANi zubhrANi caturvidhAni
divyAni rAjan nihitAni caiva; droNena vIradvijasattamena
mahArathaH kRtimAn kSiprahasto; dRDhAyudho dRDhamuSTir dRDheSuH
sa vIryavAn droNaputras tarasvI; vyavasthito yoddhukAmas tvadarthe
AnartavAsI hRdikAtmajo 'sau; mahArathaH sAtvatAnAM variSThaH
svayaM bhojaH kRtavarmA kRtAstro; vyavasthito yoddhukAmas tvadarthe
zAradvato gautamaz cApi rAjan; mahAbalo bahucitrAstrayodhI
dhanuz citraM sumahad bhArasAhaM; vyavasthito yotsyamAnaH pragRhya
ArtAyaniH samare duSprakampyaH; senAgraNIH prathamas tAvakAnAm
svasreyAMs tAn pANDaveyAn visRjya; satyAM vAcaM tAM cikIrSus tarasvI
tejovadhaM sUtaputrasya saMkhye; pratizrutvAjAtazatroH purastAt
durAdharSaH zakrasamAnavIryaH; zalyaH sthito yoddhukAmas tvadarthe
AjAneyaiH saindhavaiH pArvatIyair; nadIjakAmbojavanAyubAhlikaiH
gAndhArarAjaH svabalena yukto; vyavasthito yoddhukAmas tvadarthe
tathA sutas te jvalanArkavarNaM; rathaM samAsthAya kurupravIra
vyavasthitaH kurumitro narendra; vyabhre sUryo bhrAjamAno yathA vai
duryodhano nAgakulasya madhye; mahAvIryaH saha sainyapravIraiH
rathena jAmbUnadabhUSaNena; vyavasthitaH samare yoddhukAmaH
sa rAjamadhye puruSapravIro; rarAja jAmbUnadacitravarmA
padmaprabho vahnir ivAlpadhUmo; meghAntare sUrya iva prakAzaH
tathA suSeNo 'py asicarmapANis; tavAtmajaH satyasenaz ca vIraH
vyavasthitau citrasenena sArdhaM; hRSTAtmAnau samare yoddhukAmau
hrIniSedhA bharatA rAjaputrAz; citrAyudhaH zrutakarmA jayaz ca
zalaz ca satyavrataduHzalau ca; vyavasthitA balino yoddhukAmAH
kaitavyAnAm adhipaH zUramAnI; raNe raNe zatruhA rAjaputraH
patrI hayI nAgarathaprayAyI; vyavasthito yoddhukAmas tvadarthe
vIraH zrutAyuz ca zrutAyudhaz ca; citrAGgadaz citravarmA sa vIraH
vyavasthitA ye tu sainye narAgryAH; prahAriNo mAninaH satyasaMdhAH
karNAtmajaH satyaseno mahAtmA; vyavasthitaH samare yoddhukAmaH
athAparau karNasutau varArhau; vyavasthitau laghuhastau narendra
balaM mahad durbhidam alpadhairyaiH; samAzritau yotsyamAnau tvadarthe
etaiz ca mukhyair aparaiz ca rAjan; yodhapravIrair amitaprabhAvaiH
vyavasthito nAgakulasya madhye; yathA mahendraH kururAjo jayAya
dhRtarASTra uvAca
AkhyAtA jIvamAnA ye parebhyo 'nye yathAtatham
itIdam abhigacchAmi vyaktam arthAbhipattitaH
vaizaMpAyana uvAca
evaM bruvann eva tadA dhRtarASTro 'mbikAsutaH
hatapravIraM vidhvastaM kiMciccheSaM svakaM balam
zrutvA vyAmoham agamac chokavyAkulitendriyaH
muhyamAno 'bravIc cApi muhUrtaM tiSTha saMjaya
vyAkulaM me manas tAta zrutvA sumahad apriyam
naSTacittas tataH so 'tha babhUva jagatIpatiH
janamejaya uvAca
zrutvA karNaM hataM yuddhe putrAMz caivApalAyinaH
narendraH kiM cid Azvasto dvijazreSTha kim abravIt
prAptavAn paramaM duHkhaM putravyasanajaM mahat
tasmin yad uktavAn kAle tan mamAcakSva pRcchataH
vaizaMpAyana uvAca
zrutvA karNasya nidhanam azraddheyam ivAdbhutam

08005003c
08005004a
08005004c
08005005a
08005005c
08005006a
08005006c
08005007a
08005007c
08005008a
08005008c
08005009a
08005009c
08005010
08005010a
08005010c
08005011a
08005011c
08005012a
08005012c
08005013a
08005013c
08005014a
08005014c
08005015a
08005015c
08005016a
08005016c
08005017a
08005017c
08005018a
08005018c
08005019a
08005019c
08005020a
08005020c
08005021a
08005021c
08005022a
08005022c
08005023a
08005023c
08005024a
08005024c
08005025a
08005025c
08005026a
08005026c
08005027
08005027a
08005027c
08005028a
08005028c
08005029
08005029a
08005029c
08005030a
08005030c
08005031a
08005031c

bhUtasaMmohanaM bhImaM meroH paryasanaM yathA


cittamoham ivAyuktaM bhArgavasya mahAmateH
parAjayam ivendrasya dviSadbhyo bhImakarmaNaH
divaH prapatanaM bhAnor urvyAm iva mahAdyuteH
saMzoSaNam ivAcintyaM samudrasyAkSayAmbhasaH
mahIviyaddigIzAnAM sarvanAzam ivAdbhutam
karmaNor iva vaiphalyam ubhayoH puNyapApayoH
saMcintya nipuNaM buddhyA dhRtarASTro janezvaraH
nedam astIti saMcintya karNasya nidhanaM prati
prANinAm etad AtmatvAt syAd apIti vinAzanam
zokAgninA dahyamAno dhamyamAna ivAzayaH
vidhvastAtmA zvasan dIno hA hety uktvA suduHkhitaH
vilalApa mahArAja dhRtarASTro 'mbikAsutaH
dhRtarASTra uvAca
saMjayAdhiratho vIraH siMhadviradavikramaH
vRSam apratimaskandho vRSabhAkSagatisvanaH
vRSabho vRSabhasyeva yo yuddhe na nivartate
zatror api mahendrasya vajrasaMhanano yuvA
yasya jyAtalazabdena zaravRSTiraveNa ca
rathAzvanaramAtaGgA nAvatiSThanti saMyuge
yam Azritya mahAbAhuM dviSatsaMghaghnam acyutam
duryodhano 'karod vairaM pANDuputrair mahAbalaiH
sa kathaM rathinAM zreSThaH karNaH pArthena saMyuge
nihataH puruSavyAghraH prasahyAsahyavikramaH
yo nAmanyata vai nityam acyutaM na dhanaMjayam
na vRSNIn api tAn anyAn svabAhubalam AzritaH
zArGgagANDIvadhanvAnau sahitAv aparAjitau
ahaM divyAd rathAd ekaH pAtayiSyAmi saMyuge
iti yaH satataM mandam avocal lobhamohitam
duryodhanam apAdInaM rAjyakAmukam Aturam
yaz cAjaiSId atibalAn amitrAn api durjayAn
gAndhArAn madrakAn matsyAMs trigartAMs taGgaNAJ zakAn
pAJcAlAMz ca videhAMz ca kuNindAn kAzikosalAn
suhmAn aGgAMz ca puNDrAMz ca niSAdAn vaGgakIcakAn
vatsAn kaliGgAMs taralAn azmakAn RSikAMs tathA
yo jitvA samare vIraz cakre balibhRtaH purA
uccaiHzravA varo 'zvAnAM rAjJAM vaizravaNo varaH
varo mahendro devAnAM karNaH praharatAM varaH
yaM labdhvA mAgadho rAjA sAntvamAnArthagauravaiH
arautsIt pArthivaM kSatram Rte kauravayAdavAn
taM zrutvA nihataM karNaM dvairathe savyasAcinA
zokArNave nimagno 'ham aplavaH sAgare yathA
IdRzair yady ahaM duHkhair na vinazyAmi saMjaya
vajrAd dRDhataraM manye hRdayaM mama durbhidam
jJAtisaMbandhimitrANAm imaM zrutvA parAjayam
ko mad anyaH pumA&l loke na jahyAt sUta jIvitam
viSam agniM prapAtaM vA parvatAgrAd ahaM vRNe
na hi zakSyAmi duHkhAni soDhuM kaSTAni saMjaya
saMjaya uvAca
zriyA kulena yazasA tapasA ca zrutena ca
tvAm adya santo manyante yayAtim iva nAhuSam
zrute maharSipratimaH kRtakRtyo 'si pArthiva
paryavasthApayAtmAnaM mA viSAde manaH kRthAH
dhRtarASTra uvAca
daivam eva paraM manye dhik pauruSam anarthakam
yatra rAmapratIkAzaH karNo 'hanyata saMyuge
hatvA yudhiSThirAnIkaM pAJcAlAnAM rathavrajAn
pratApya zaravarSeNa dizaH sarvA mahArathaH
mohayitvA raNe pArthAn vajrahasta ivAsurAn
sa kathaM nihataH zete vAtarugNa iva drumaH

08005032a
08005032c
08005033a
08005033c
08005034a
08005034c
08005035a
08005035c
08005036a
08005036c
08005036e
08005037a
08005037c
08005037e
08005038a
08005038c
08005039a
08005039c
08005040a
08005040c
08005041a
08005041c
08005041e
08005042a
08005042c
08005043a
08005043c
08005044a
08005044c
08005045a
08005045c
08005046a
08005046c
08005047a
08005047c
08005048a
08005048c
08005049a
08005049c
08005050a
08005050c
08005051a
08005051c
08005052a
08005052c
08005053a
08005053c
08005054a
08005054c
08005055a
08005055c
08005056a
08005056c
08005057a
08005057c
08005058a
08005058c
08005059a
08005059c
08005060a

zokasyAntaM na pazyAmi samudrasyeva viplukAH


cintA me vardhate tIvrA mumUrSA cApi jAyate
karNasya nidhanaM zrutvA vijayaM phalgunasya ca
azraddheyam ahaM manye vadhaM karNasya saMjaya
vajrasAramayaM nUnaM hRdayaM sudRDhaM mama
yac chrutvA puruSavyAghraM hataM karNaM na dIryate
Ayur nUnaM sudIrghaM me vihitaM daivataiH purA
yatra karNaM hataM zrutvA jIvAmIha suduHkhitaH
dhig jIvitam idaM me 'dya suhRd dhInasya saMjaya
adya cAhaM dazAm etAM gataH saMjaya garhitAm
kRpaNaM vartayiSyAmi zocyaH sarvasya mandadhIH
aham eva purA bhUtvA sarvalokasya satkRtaH
paribhUtaH kathaM sUta punaH zakSyAmi jIvitum
duHkhAt suduHkhaM vyasanaM prAptavAn asmi saMjaya
tasmAd bhISmavadhe caiva droNasya ca mahAtmanaH
nAtra zeSaM prapazyAmi sUtaputre hate yudhi
sa hi pAraM mahAn AsIt putrANAM mama saMjaya
yuddhe vinihataH zUro visRjan sAyakAn bahUn
ko hi me jIvitenArthas tam Rte puruSarSabham
rathAd atiratho nUnam apatat sAyakArditaH
parvatasyeva zikharaM vajrapAtavidAritam
zayIta pRthivIM nUnaM zobhayan rudhirokSitaH
mAtaGga iva mattena mAtaGgena nipAtitaH
yad balaM dhArtarASTrANAM pANDavAnAM yato bhayam
so 'rjunena hataH karNaH pratimAnaM dhanuSmatAm
sa hi vIro maheSvAsaH putrANAm abhayaMkaraH
zete vinihato vIraH zakreNeva yathA balaH
paGgor ivAdhvagamanaM daridrasyeva kAmitam
duryodhanasya cAkUtaM tRSitasyeva piplukAH
anyathA cintitaM kAryam anyathA tat tu jAyate
aho nu balavad daivaM kAlaz ca duratikramaH
palAyamAnaH kRpaNaM dInAtmA dInapauruSaH
kaccin na nihataH sUta putro duHzAsano mama
kaccin na nIcAcaritaM kRtavAMs tAta saMyuge
kaccin na nihataH zUro yathA na kSatriyA hatAH
yudhiSThirasya vacanaM mA yuddham iti sarvadA
duryodhano nAbhyagRhNAn mUDhaH pathyam ivauSadham
zaratalpe zayAnena bhISmeNa sumahAtmanA
pAnIyaM yAcitaH pArthaH so 'vidhyan medinItalam
jalasya dhArAM vihitAM dRSTvA tAM pANDavena ha
abravIt sa mahAbAhus tAta saMzAmya pANDavaiH
prazamAd dhi bhavec chAntir madantaM yuddham astu ca
bhrAtRbhAvena pRthivIM bhuGkSva pANDusutaiH saha
akurvan vacanaM tasya nUnaM zocati me sutaH
tad idaM samanuprAptaM vacanaM dIrghadarzinaH
ahaM tu nihatAmAtyo hataputraz ca saMjaya
dyUtataH kRcchram Apanno lUnapakSa iva dvijaH
yathA hi zakuniM gRhya chittvA pakSau ca saMjaya
visarjayanti saMhRSTAH krIDamAnAH kumArakAH
chinnapakSatayA tasya gamanaM nopapadyate
tathAham api saMprApto lUnapakSa iva dvijaH
kSINaH sarvArthahInaz ca nirbandhur jJAtivarjitaH
kAM dizaM pratipatsyAmi dInaH zatruvazaM gataH
duryodhanasya vRddhyarthaM pRthivIM yo 'jayat prabhuH
sa jitaH pANDavaiH zUraiH samarthair vIryazAlibhiH
tasmin hate maheSvAse karNe yudhi kirITinA
ke vIrAH paryavartanta tan mamAcakSva saMjaya
kaccin naikaH parityaktaH pANDavair nihato raNe
uktaM tvayA purA vIra yathA vIrA nipAtitAH
bhISmam apratiyudhyantaM zikhaNDI sAyakottamaiH

08005060c
08005061a
08005061c
08005061e
08005062a
08005062c
08005063a
08005063c
08005064a
08005064c
08005065a
08005065c
08005066a
08005066c
08005067a
08005067c
08005068a
08005068c
08005069a
08005069c
08005070a
08005070c
08005071a
08005071c
08005072a
08005072c
08005073a
08005073c
08005074a
08005074c
08005074e
08005075a
08005075c
08005075e
08005076a
08005076c
08005077a
08005077c
08005078a
08005078c
08005079a
08005079c
08005080a
08005080c
08005081a
08005081c
08005082a
08005082c
08005083a
08005083c
08005084a
08005084c
08005085a
08005085c
08005086a
08005086c
08005087a
08005087c
08005088a
08005088c

pAtayAm Asa samare sarvazastrabhRtAM varam


tathA draupadinA droNo nyastasarvAyudho yudhi
yuktayogo maheSvAsaH zarair bahubhir AcitaH
nihataH khaDgam udyamya dhRSTadyumnena saMjaya
antareNa hatAv etau chalena ca vizeSataH
azrauSam aham etad vai bhISmadroNau nipAtitau
bhISmadroNau hi samare na hanyAd vajrabhRt svayam
nyAyena yudhyamAnau hi tad vai satyaM bravImi te
karNaM tv asyantam astrANi divyAni ca bahUni ca
katham indropamaM vIraM mRtyur yuddhe samaspRzat
yasya vidyutprabhAM zaktiM divyAM kanakabhUSaNAm
prAyacchad dviSatAM hantrIM kuNDalAbhyAM puraMdaraH
yasya sarpamukho divyaH zaraH kanakabhUSaNaH
azeta nihataH patrI candaneSv arisUdanaH
bhISmadroNamukhAn vIrAn yo 'vamanya mahArathAn
jAmadagnyAn mahAghoraM brAhmam astram azikSata
yaz ca droNamukhAn dRSTvA vimukhAn arditAJ zaraiH
saubhadrasya mahAbAhur vyadhamat kArmukaM zaraiH
yaz ca nAgAyutaprANaM vAtaraMhasam acyutam
virathaM bhrAtaraM kRtvA bhImasenam upAhasat
sahadevaM ca nirjitya zaraiH saMnataparvabhiH
kRpayA virathaM kRtvA nAhanad dharmavittayA
yaz ca mAyAsahasrANi dhvaMsayitvA raNotkaTam
ghaTotkacaM rAkSasendraM zakrazaktyAbhijaghnivAn
etAni divasAny asya yuddhe bhIto dhanaMjayaH
nAgamad dvairathaM vIraH sa kathaM nihato raNe
rathasaGgo na cet tasya dhanur vA na vyazIryata
na ced astrANi nirNezuH sa kathaM nihataH paraiH
ko hi zakto raNe karNaM vidhunvAnaM mahad dhanuH
vimuJcantaM zarAn ghorAn divyAny astrANi cAhave
jetuM puruSazArdUlaM zArdUlam iva vegitam
dhruvaM tasya dhanuz chinnaM ratho vApi gato mahIm
astrANi vA pranaSTAni yathA zaMsasi me hatam
na hy anyad anupazyAmi kAraNaM tasya nAzane
na hanyAm arjunaM yAvat tAvat pAdau na dhAvaye
iti yasya mahAghoraM vratam AsIn mahAtmanaH
yasya bhIto vane nityaM dharmarAjo yudhiSThiraH
trayodaza samA nidrAM na lebhe puruSarSabhaH
yasya vIryavato vIryaM samAzritya mahAtmanaH
mama putraH sabhAM bhAryAM pANDUnAM nItavAn balAt
tatra cApi sabhAmadhye pANDavAnAM ca pazyatAm
dAsabhAryeti pAJcAlIm abravIt kurusaMsadi
yaz ca gANDIvamuktAnAM sparzam ugram acintayan
apatir hy asi kRSNeti bruvan pArthAn avaikSata
yasya nAsId bhayaM pArthaiH saputraiH sajanArdanaiH
svabAhubalam Azritya muhUrtam api saMjaya
tasya nAhaM vadhaM manye devair api savAsavaiH
pratIpam upadhAvadbhiH kiM punas tAta pANDavaiH
na hi jyAM spRzamAnasya talatre cApi gRhNataH
pumAn AdhiratheH kaz cit pramukhe sthAtum arhati
api syAn medinI hInA somasUryaprabhAMzubhiH
na vadhaH puruSendrasya samareSv apalAyinaH
yadi mandaH sahAyena bhrAtrA duHzAsanena ca
vAsudevasya durbuddhiH pratyAkhyAnam arocayat
sa nUnam RSabhaskandhaM dRSTvA karNaM nipAtitam
duHzAsanaM ca nihataM manye zocati putrakaH
hataM vaikartanaM zrutvA dvairathe savyasAcinA
jayataH pANDavAn dRSTvA kiM svid duryodhano 'bravIt
durmarSaNaM hataM zrutvA vRSasenaM ca saMyuge
prabhagnaM ca balaM dRSTvA vadhyamAnaM mahArathaiH

08005089a
08005089c
08005090a
08005090c
08005091a
08005091c
08005092a
08005092c
08005093a
08005093c
08005094a
08005094c
08005095a
08005095c
08005096a
08005096c
08005097a
08005097c
08005098a
08005098c
08005099a
08005099c
08005100a
08005100c
08005101a
08005101c
08005102a
08005102c
08005103a
08005103c
08005104a
08005104c
08005105a
08005105c
08005106a
08005106c
08005107a
08005107c
08005108a
08005108c
08005109a
08005109c
08005110a
08005110c
08006001
08006001a
08006001c
08006002a
08006002c
08006003a
08006003c
08006004a
08006004c
08006005a
08006005c
08006006a
08006006c
08006007a
08006007c
08006008a

parAGmukhAMs tathA rAjJaH palAyanaparAyaNAn


vidrutAn rathino dRSTvA manye zocati putrakaH
aneyaz cAbhimAnena bAlabuddhir amarSaNaH
hatotsAhaM balaM dRSTvA kiM svid duryodhano 'bravIt
bhrAtaraM nihataM dRSTvA bhImasenena saMyuge
rudhiraM pIyamAnena kiM svid duryodhano 'bravIt
saha gAndhArarAjena sabhAyAM yad abhASata
karNo 'rjunaM raNe hantA hate tasmin kim abravIt
dyUtaM kRtvA purA hRSTo vaJcayitvA ca pANDavAn
zakuniH saubalas tAta hate karNe kim abravIt
kRtavarmA maheSvAsaH sAtvatAnAM mahArathaH
karNaM vinihataM dRSTvA hArdikyaH kim abhASata
brAhmaNAH kSatriyA vaizyA yasya zikSAm upAsate
dhanurvedaM cikIrSanto droNaputrasya dhImataH
yuvA rUpeNa saMpanno darzanIyo mahAyazAH
azvatthAmA hate karNe kim abhASata saMjaya
AcAryatvaM dhanurvede gataH paramatattvavit
kRpaH zAradvatas tAta hate karNe kim abravIt
madrarAjo maheSvAsaH zalyaH samitizobhanaH
diSTaM tena hi tat sarvaM yathA karNo nipAtitaH
ye ca ke cana rAjAnaH pRthivyAM yoddhum AgatAH
vaikartanaM hataM dRSTvA kim abhASanta saMjaya
karNe tu nihate vIre rathavyAghre nararSabhe
kiM vo mukham anIkAnAm AsIt saMjaya bhAgazaH
madrarAjaH kathaM zalyo niyukto rathinAM varaH
vaikartanasya sArathye tan mamAcakSva saMjaya
ke 'rakSan dakSiNaM cakraM sUtaputrasya saMyuge
vAmaM cakraM rarakSur vA ke vA vIrasya pRSThataH
ke karNaM vAjahuH zUrAH ke kSudrAH prAdravan bhayAt
kathaM ca vaH sametAnAM hataH karNo mahArathaH
pANDavAz ca kathaM zUrAH pratyudIyur mahAratham
sRjantaM zaravarSANi vAridhArA ivAmbudam
sa ca sarpamukho divyo maheSupravaras tadA
vyarthaH kathaM samabhavat tan mamAcakSva saMjaya
mAmakasyAsya sainyasya hRtotsedhasya saMjaya
avazeSaM na pazyAmi kakude mRdite sati
tau hi vIrau maheSvAsau madarthe kurusattamau
bhISmadroNau hatau zrutvA ko nv artho jIvitena me
na mRSyAmi ca rAdheyaM hatam Ahavazobhinam
yasya bAhvor balaM tulyaM kuJjarANAM zataM zatam
droNe hate ca yad vRttaM kauravANAM paraiH saha
saMgrAme naravIrANAM tan mamAcakSva saMjaya
yathA ca karNaH kaunteyaiH saha yuddham ayojayat
yathA ca dviSatAM hantA raNe zAntas tad ucyatAm
saMjaya uvAca
hate droNe maheSvAse tasminn ahani bhArata
kRte ca moghasaMkalpe droNaputre mahArathe
dravamANe mahArAja kauravANAM bale tathA
vyUhya pArthaH svakaM sainyam atiSThad bhrAtRbhiH saha
tam avasthitam AjJAya putras te bharatarSabha
dravac ca svabalaM dRSTvA pauruSeNa nyavArayat
svam anIkam avasthApya bAhuvIrye vyavasthitaH
yuddhvA ca suciraM kAlaM pANDavaiH saha bhArata
labdhalakSaiH parair hRSTair vyAyacchadbhiz ciraM tadA
saMdhyAkAlaM samAsAdya pratyAhAram akArayat
kRtvAvahAraM sainyAnAM pravizya zibiraM svakam
kuravo ''tmahitaM mantraM mantrayAM cakrire tadA
paryaGkeSu parArdhyeSu spardhyAstaraNavatsu ca
varAsaneSUpaviSTAH sukhazayyAsv ivAmarAH
tato duryodhano rAjA sAmnA paramavalgunA

08006008c
08006009a
08006009c
08006010a
08006010c
08006011a
08006011c
08006011e
08006012a
08006012c
08006013a
08006013c
08006014a
08006014c
08006015a
08006015c
08006016a
08006016c
08006017a
08006017c
08006018a
08006018c
08006019a
08006019c
08006020a
08006020c
08006021a
08006021c
08006022a
08006022c
08006023a
08006023c
08006024a
08006024c
08006025a
08006025c
08006026a
08006026c
08006027a
08006027c
08006028a
08006028c
08006029a
08006029c
08006029e
08006030a
08006030c
08006030e
08006031a
08006031c
08006032a
08006032c
08006033
08006033a
08006033c
08006034a
08006034c
08006035
08006035a
08006035c

tAn AbhASya maheSvAsAn prAptakAlam abhASata


matiM matimatAM zreSThAH sarve prabrUta mAciram
evaM gate tu yat kAryaM bhavet kAryakaraM nRpAH
evam ukte narendreNa narasiMhA yuyutsavaH
cakrur nAnAvidhAz ceSTAH siMhAsanagatAs tadA
teSAM nizamyeGgitAni yuddhe prANAJ juhUSatAm
samudvIkSya mukhaM rAjJo bAlArkasamavarcasaH
AcAryaputro medhAvI vAkyajJo vAkyam Adade
rAgo yogas tathA dAkSyaM nayaz cety arthasAdhakAH
upAyAH paNDitaiH proktAH sarve daivasamAzritAH
lokapravIrA ye 'smAkaM devakalpA mahArathAH
nItimantas tathA yuktA dakSA raktAz ca te hatAH
na tv eva kAryaM nairAzyam asmAbhir vijayaM prati
sunItair iha sarvArthair daivam apy anulomyate
te vayaM pravaraM nqNAM sarvair guNagaNair yutam
karNaM senApatiM kRtvA pramathiSyAmahe ripUn
tato duryodhanaH prItaH priyaM zrutvA vacas tadA
prItisaMskArasaMyuktaM tathyam AtmahitaM zubham
svaM manaH samavasthApya bAhuvIryam upAzritaH
duryodhano mahArAja rAdheyam idam abravIt
karNa jAnAmi te vIryaM sauhRdaM ca paraM mayi
tathApi tvAM mahAbAho pravakSyAmi hitaM vacaH
zrutvA yatheSTaM ca kuru vIra yat tava rocate
bhavAn prAjJatamo nityaM mama caiva parA gatiH
bhISmadroNAv atirathau hatau senApatI mama
senApatir bhavAn astu tAbhyAM draviNavattaraH
vRddhau ca tau maheSvAsau sApekSau ca dhanaMjaye
mAnitau ca mayA vIrau rAdheya vacanAt tava
pitAmahatvaM saMprekSya pANDuputrA mahAraNe
rakSitAs tAta bhISmeNa divasAni dazaiva ha
nyastazastre ca bhavati hato bhISmaH pitAmahaH
zikhaNDinaM puraskRtya phalgunena mahAhave
hate tasmin mahAbhAge zaratalpagate tadA
tvayokte puruSavyAghra droNo hy AsIt puraHsaraH
tenApi rakSitAH pArthAH ziSyatvAd iha saMyuge
sa cApi nihato vRddho dhRSTadyumnena satvaram
nihatAbhyAM pradhAnAbhyAM tAbhyAm amitavikrama
tvatsamaM samare yodhaM nAnyaM pazyAmi cintayan
bhavAn eva tu naH zakto vijayAya na saMzayaH
pUrvaM madhye ca pazcAc ca tavaiva viditaM hi tat
sa bhavAn dhuryavat saMkhye dhuram udvoDhum arhasi
abhiSecaya senAnye svayam AtmAnam AtmanA
devatAnAM yathA skandaH senAnIH prabhur avyayaH
tathA bhavAn imAM senAM dhArtarASTrIM bibhartu me
jahi zatrugaNAn sarvAn mahendra iva dAnavAn
avasthitaM raNe jJAtvA pANDavAs tvAM mahAratham
draviSyanti sapAJcAlA viSNuM dRSTveva dAnavAH
tasmAt tvaM puruSavyAghra prakarSethA mahAcamUm
bhavaty avasthite yat te pANDavA gatacetasaH
bhaviSyanti sahAmAtyAH pAJcAlaiH sRJjayaiH saha
yathA hy abhyuditaH sUryaH pratapan svena tejasA
vyapohati tamas tIvraM tathA zatrUn vyapoha naH
karNa uvAca
uktam etan mayA pUrvaM gAndhAre tava saMnidhau
jeSyAmi pANDavAn rAjan saputrAn sajanArdanAn
senApatir bhaviSyAmi tavAhaM nAtra saMzayaH
sthiro bhava mahArAja jitAn viddhi ca pANDavAn
saMjaya uvAca
evam ukto mahAtejAs tato duryodhano nRpaH
uttasthau rAjabhiH sArdhaM devair iva zatakratuH

08006035e
08006036a
08006036c
08006036e
08006037a
08006037c
08006038a
08006038c
08006039a
08006039c
08006040a
08006040c
08006041a
08006041c
08006042a
08006042c
08006043a
08006043c
08006044a
08006044c
08006045a
08006045c
08006046a
08006046c
08007001
08007001a
08007001c
08007002a
08007002c
08007003
08007003a
08007003c
08007004a
08007004c
08007005a
08007005c
08007006a
08007006c
08007007a
08007007c
08007008a
08007008c
08007009a
08007009c
08007010a
08007010c
08007011a
08007011c
08007012a
08007012c
08007013a
08007013c
08007014a
08007014c
08007015a
08007015c
08007016a
08007016c
08007017a
08007017c

senApatyena satkartuM karNaM skandam ivAmarAH


tato 'bhiSiSicus tUrNaM vidhidRSTena karmaNA
duryodhanamukhA rAjan rAjAno vijayaiSiNaH
zAtakaumbhamayaiH kumbhair mAheyaiz cAbhimantritaiH
toyapUrNair viSANaiz ca dvIpikhaDgamaharSabhaiH
maNimuktAmayaiz cAnyaiH puNyagandhais tathauSadhaiH
audumbare samAsInam Asane kSaumasaMvRtam
zAstradRSTena vidhinA saMbhAraiz ca susaMbhRtaiH
jaya pArthAn sagovindAn sAnugAMs tvaM mahAhave
iti taM bandinaH prAhur dvijAz ca bharatarSabha
jahi pArthAn sapAJcAlAn rAdheya vijayAya naH
udyann iva sadA bhAnus tamAMsy ugrair gabhastibhiH
na hy alaM tvad visRSTAnAM zarANAM te sakezavAH
kRtaghnAH sUryarazmInAM jvalatAm iva darzane
na hi pArthAH sapAJcAlAH sthAtuM zaktAs tavAgrataH
Attazastrasya samare mahendrasyeva dAnavAH
abhiSiktas tu rAdheyaH prabhayA so 'mitaprabhaH
vyatyaricyata rUpeNa divAkara ivAparaH
senApatyena rAdheyam abhiSicya sutas tava
amanyata tadAtmAnaM kRtArthaM kAlacoditaH
karNo 'pi rAjan saMprApya senApatyam ariMdamaH
yogam AjJApayAm Asa sUryasyodayanaM prati
tava putrair vRtaH karNaH zuzubhe tatra bhArata
devair iva yathA skandaH saMgrAme tArakAmaye
dhRtarASTra uvAca
senApatyaM tu saMprApya karNo vaikartanas tadA
tathoktaz ca svayaM rAjJA snigdhaM bhrAtRsamaM vacaH
yogam AjJApya senAyA Aditye 'bhyudite tadA
akarot kiM mahAprAjJas tan mamAcakSva saMjaya
saMjaya uvAca
karNasya matam AjJAya putras te bharatarSabha
yogam AjJApayAm Asa nAndItUryapuraHsaram
mahaty apararAtre tu tava putrasya mAriSa
yogo yogeti sahasA prAdurAsIn mahAsvanaH
nAgAnAM kalpamAnAnAM rathAnAM ca varUthinAm
saMnahyatAM padAtInAM vAjinAM ca vizAM pate
krozatAM cApi yodhAnAM tvaritAnAM parasparam
babhUva tumulaH zabdo divaspRk sumahAMs tadA
tataH zvetapatAkena bAlArkAkAravAjinA
hemapRSThena dhanuSA hastikakSyeNa ketunA
tUNena zarapUrNena sAGgadena varUthinA
zataghnIkiGkiNIzaktizUlatomaradhAriNA
kArmukeNopapannena vimalAdityavarcasA
rathenAtipatAkena sUtaputro vyadRzyata
dhamantaM vArijaM tAta hemajAlavibhUSitam
vidhunvAnaM mahac cApaM kArtasvaravibhUSitam
dRSTvA karNaM maheSvAsaM rathasthaM rathinAM varam
bhAnumantam ivodyantaM tamo ghnantaM sahasrazaH
na bhISmavyasanaM ke cin nApi droNasya mAriSa
nAnyeSAM puruSavyAghra menire tatra kauravAH
tatas tu tvarayan yodhAJ zaGkhazabdena mAriSa
karNo niSkAsayAm Asa kauravANAM varUthinIm
vyUhaM vyUhya maheSvAso mAkaraM zatrutApanaH
pratyudyayau tadA karNaH pANDavAn vijigISayA
makarasya tu tuNDe vai karNo rAjan vyavasthitaH
netrAbhyAM zakuniH zUra ulUkaz ca mahArathaH
droNaputras tu zirasi grIvAyAM sarvasodarAH
madhye duryodhano rAjA balena mahatA vRtaH
vAme pAde tu rAjendra kRtavarmA vyavasthitaH
nArAyaNabalair yukto gopAlair yuddhadurmadaH

08007018a
08007018c
08007019a
08007019c
08007020a
08007020c
08007021a
08007021c
08007022a
08007022c
08007023a
08007023c
08007024a
08007024c
08007025a
08007025c
08007025e
08007026a
08007026c
08007026e
08007027a
08007027c
08007028a
08007028c
08007029a
08007029c
08007030a
08007030c
08007031a
08007031c
08007032a
08007032c
08007033a
08007033c
08007034a
08007034c
08007035a
08007035c
08007036a
08007036c
08007037a
08007037c
08007038a
08007038c
08007039a
08007039c
08007040a
08007040c
08007041a
08007041c
08007042a
08007042c
08008001
08008001a
08008001c
08008002a
08008002c
08008003a
08008003c
08008004a

pAde tu dakSiNe rAjan gautamaH satyavikramaH


trigartaiz ca maheSvAsair dAkSiNAtyaiz ca saMvRtaH
anupAdas tu yo vAmas tatra zalyo vyavasthitaH
mahatyA senayA sArdhaM madradezasamutthayA
dakSiNe tu mahArAja suSeNaH satyasaMgaraH
vRto rathasahasraiz ca dantinAM ca zatais tathA
pucche AstAM mahAvIrau bhrAtarau pArthivau tadA
citrasenaz ca citraz ca mahatyA senayA vRtau
tataH prayAte rAjendra karNe naravarottame
dhanaMjayam abhiprekSya dharmarAjo 'bravId idam
pazya pArtha mahAsenAM dhArtarASTrasya saMyuge
karNena nirmitAM vIra guptAM vIrair mahArathaiH
hatavIratamA hy eSA dhArtarASTrI mahAcamUH
phalguzeSA mahAbAho tRNais tulyA matA mama
eko hy atra maheSvAsaH sUtaputro vyavasthitaH
sadevAsuragandharvaiH sakiMnaramahoragaiH
carAcarais tribhir lokair yo 'jayyo rathinAM varaH
taM hatvAdya mahAbAho vijayas tava phalguna
uddhRtaz ca bhavec chalyo mama dvAdazavArSikaH
evaM jJAtvA mahAbAho vyUhaM vyUha yathecchasi
bhrAtus tad vacanaM zrutvA pANDavaH zvetavAhanaH
ardhacandreNa vyUhena pratyavyUhata tAM camUm
vAmapArzve 'bhavad rAjan bhImaseno vyavasthitaH
dakSiNe ca maheSvAso dhRSTadyumno mahAbalaH
madhye vyUhasya sAkSAt tu pANDavaH kRSNasArathiH
nakulaH sahadevaz ca dharmarAjaz ca pRSThataH
cakrarakSau tu pAJcAlyau yudhAmanyUttamaujasau
nArjunaM jahatur yuddhe pAlyamAnau kirITinA
zeSA nRpatayo vIrAH sthitA vyUhasya daMzitAH
yathAbhAvaM yathotsAhaM yathAsattvaM ca bhArata
evam etan mahAvyUhaM vyUhya bhArata pANDavAH
tAvakAz ca maheSvAsA yuddhAyaiva mano dadhuH
dRSTvA vyUDhAM tava camUM sUtaputreNa saMyuge
nihatAn pANDavAn mene tava putraH sahAnvayaH
tathaiva pANDavIM senAM vyUDhAM dRSTvA yudhiSThiraH
dhArtarASTrAn hatAn mene sakarNAn vai janAdhipa
tataH zaGkhAz ca bheryaz ca paNavAnakagomukhAH
sahasaivAbhyahanyanta sazabdAz ca samantataH
senayor ubhayo rAjan prAvAdyanta mahAsvanAH
siMhanAdaz ca saMjajJe zUrANAM jayagRddhinAm
hayaheSitazabdAz ca vAraNAnAM ca bRMhitam
rathanemisvanAz cogrAH saMbabhUvur janAdhipa
na droNavyasanaM kaz cij jAnIte bharatarSabha
dRSTvA karNaM maheSvAsaM mukhe vyUhasya daMzitam
ubhe sene mahAsattve prahRSTanarakuJjare
yoddhukAme sthite rAjan hantum anyonyam aJjasA
tatra yattau susaMrabdhau dRSTvAnyonyaM vyavasthitau
anIkamadhye rAjendra rejatuH karNapANDavau
nRtyamAne tu te sene sameyAtAM parasparam
tayoH pakSaiH prapakSaiz ca nirjagmur vai yuyutsavaH
tataH pravavRte yuddhaM naravAraNavAjinAm
rathinAM ca mahArAja anyonyaM nighnatAM dRDham
saMjaya uvAca
te sene 'nyonyam AsAdya prahRSTAzvanaradvipe
bRhatyau saMprajahrAte devAsuracamUpame
tato gajA rathAz cAzvAH pattayaz ca mahAhave
saMprahAraM paraM cakrur dehapApmapraNAzanam
pUrNacandrArkapadmAnAM kAntitviDgandhataH samaiH
uttamAGgair nRsiMhAnAM nRsiMhAs tastarur mahIm
ardhacandrais tathA bhallaiH kSuraprair asipaTTizaiH

08008004c
08008005a
08008005c
08008006a
08008006c
08008007a
08008007c
08008008a
08008008c
08008009a
08008009c
08008010a
08008010c
08008011a
08008011c
08008012a
08008012c
08008013a
08008013c
08008014a
08008014c
08008015a
08008015c
08008016a
08008016c
08008017a
08008017c
08008018a
08008018c
08008019a
08008019c
08008020a
08008020c
08008021a
08008021c
08008022a
08008022c
08008023a
08008023c
08008024a
08008024c
08008025a
08008025c
08008026a
08008026c
08008027a
08008027c
08008028a
08008028c
08008029a
08008029c
08008030a
08008030c
08008031a
08008031c
08008032a
08008032c
08008033a
08008033c
08008034a

parazvadhaiz cApy akRntann uttamAGgAni yudhyatAm


vyAyatAyatabAhUnAM vyAyatAyatabAhubhiH
vyAyatA bAhavaH petuz chinnamuSTyAyudhAGgadAH
taiH sphuradbhir mahI bhAti raktAGgulitalais tadA
garuDaprahatair ugraiH paJcAsyair iva pannagaiH
hayasyandananAgebhyaH petur vIrA dviSaddhatAH
vimAnebhyo yathA kSINe puNye svargasadas tathA
gadAbhir anyair gurvIbhiH parighair musalair api
pothitAH zatazaH petur vIrA vIratarai raNe
rathA rathair vinihatA mattA mattair dvipair dvipAH
sAdinaH sAdibhiz caiva tasmin paramasaMkule
rathA vararathair nAgair azvArohAz ca pattibhiH
azvArohaiH padAtAz ca nihatA yudhi zerate
rathAzvapattayo nAgai rathair nAgAz ca pattayaH
rathapattidvipAz cAzvair nRbhiz cAzvarathadvipAH
rathAzvebhanarANAM ca narAzvebharathaiH kRtam
pANipAdaiz ca zastraiz ca rathaiz ca kadanaM mahat
tathA tasmin bale zUrair vadhyamAne hate 'pi ca
asmAn abhyAgaman pArthA vRkodarapurogamAH
dhRSTadyumnaH zikhaNDI ca draupadeyAH prabhadrakAH
sAtyakiz cekitAnaz ca draviDaiH sainikaiH saha
bhRtA vittena mahatA pANDyAz cauDrAH sakeralAH
vyUDhoraskA dIrghabhujAH prAMzavaH priyadarzanAH
ApIDino raktadantA mattamAtaGgavikramAH
nAnAvirAgavasanA gandhacUrNAvacUrNitAH
baddhAsayaH pAzahastA vAraNaprativAraNAH
samAnamRtyavo rAjann anIkasthAH parasparam
kalApinaz cApahastA dIrghakezAH priyAhavAH
pattayaH sAtyaker andhrA ghorarUpaparAkramAH
athApare punaH zUrAz cedipAJcAlakekayAH
karUSAH kosalAH kAzyA mAgadhAz cApi dudruvuH
teSAM rathAz ca nAgAz ca pravarAz cApi pattayaH
nAnAvidharavair hRSTA nRtyanti ca hasanti ca
tasya sainyasya mahato mahAmAtravarair vRtaH
madhyaM vRkodaro 'bhyAgAt tvadIyaM nAgadhUrgataH
sa nAgapravaro 'tyugro vidhivat kalpito babhau
udayAdryagryabhavanaM yathAbhyuditabhAskaram
tasyAyasaM varmavaraM vararatnavibhUSitam
tArodbhAsasya nabhasaH zAradasya samatviSam
sa tomaraprAsakaraz cArumauliH svalaMkRtaH
caran madhyaMdinArkAbhas tejasA vyadahad ripUn
taM dRSTvA dviradaM dUrAt kSemadhUrtir dvipasthitaH
AhvayAno 'bhidudrAva pramanAH pramanastaram
tayoH samabhavad yuddhaM dvipayor ugrarUpayoH
yadRcchayA drumavator mahAparvatayor iva
saMsaktanAgau tau vIrau tomarair itaretaram
balavat sUryarazmyAbhair bhittvA bhittvA vinedatuH
vyapasRtya tu nAgAbhyAM maNDalAni viceratuH
pragRhya caiva dhanuSI jaghnatur vai parasparam
kSveDitAsphoTitaravair bANazabdaiz ca sarvazaH
tau janAn harSayitvA ca siMhanAdAn pracakratuH
samudyatakarAbhyAM tau dvipAbhyAM kRtinAv ubhau
vAtoddhUtapatAkAbhyAM yuyudhAte mahAbalau
tAv anyonyasya dhanuSI chittvAnyonyaM vinedatuH
zaktitomaravarSeNa prAvRNmeghAv ivAmbubhiH
kSemadhUrtis tadA bhImaM tomareNa stanAntare
nirbibheda tu vegena SaDbhiz cApy aparair nadan
sa bhImasenaH zuzubhe tomarair aGgam AzritaiH
krodhadIptavapur meghaiH saptasaptir ivAMzumAn
tato bhAskaravarNAbham aJjogatimayasmayam

08008034c
08008035a
08008035c
08008036a
08008036c
08008037a
08008037c
08008038a
08008038c
08008039a
08008039c
08008040a
08008040c
08008041a
08008041c
08008042a
08008042c
08008043a
08008043c
08008044a
08008044c
08008045a
08008045c
08009001
08009001a
08009001c
08009002a
08009002c
08009003a
08009003c
08009004a
08009004c
08009005a
08009005c
08009006a
08009006c
08009007a
08009007c
08009008a
08009008c
08009009a
08009009c
08009010a
08009010c
08009011a
08009011c
08009012a
08009012c
08009013a
08009013c
08009014a
08009014c
08009015a
08009015c
08009016a
08009016c
08009017a
08009017c
08009018a
08009018c

sasarja tomaraM bhImaH pratyamitrAya yatnavAn


tataH kulUtAdhipatiz cApam Ayamya sAyakaiH
dazabhis tomaraM chittvA zaktyA vivyAdha pANDavam
atha kArmukam AdAya mahAjaladanisvanam
ripor abhyardayan nAgam unmadaH pANDavaH zaraiH
sa zaraughArdito nAgo bhImasenena saMyuge
nigRhyamANo nAtiSThad vAtadhvasta ivAmbudaH
tAm abhyadhAvad dviradaM bhImasenasya nAgarAT
mahAvAteritaM meghaM vAtoddhUta ivAmbudaH
saMnivartyAtmano nAgaM kSemadhUrtiH prayatnataH
vivyAdhAbhidrutaM bANair bhImasenaM sakuJjaram
tataH sAdhuvisRSTena kSureNa puruSarSabhaH
chittvA zarAsanaM zatror nAgam Amitram Ardayat
tataH khajAkayA bhImaM kSemadhUrtiH parAbhinat
jaghAna cAsya dviradaM nArAcaiH sarvamarmasu
purA nAgasya patanAd avaplutya sthito mahIm
bhImaseno ripor nAgaM gadayA samapothayat
tasmAt pramathitAn nAgAt kSemadhUrtim avadrutam
udyatAsim upAyAntaM gadayAhan vRkodaraH
sa papAta hataH sAsir vyasuH svam abhito dvipam
vajraprarugNam acalaM siMho vajrahato yathA
nihataM nRpatiM dRSTvA kulUtAnAM yazaskaram
prAdravad vyathitA senA tvadIyA bharatarSabha
saMjaya uvAca
tataH karNo maheSvAsaH pANDavAnAm anIkinIm
jaghAna samare zUraH zaraiH saMnataparvabhiH
tathaiva pANDavA rAjaMs tava putrasya vAhinIm
karNasya pramukhe kruddhA vinijaghnur mahArathAH
karNo rAjan mahAbAhur nyavadhIt pANDavIM camUm
nArAcair arkarazmyAbhaiH karmAraparimArjitaiH
tatra bhArata karNena nArAcais tADitA gajAH
neduH seduz ca mamluz ca babhramuz ca dizo daza
vadhyamAne bale tasmin sUtaputreNa mAriSa
nakulo 'bhyadravat tUrNaM sUtaputraM mahAraNe
bhImasenas tathA drauNiM kurvANaM karma duSkaram
vindAnuvindau kaikeyau sAtyakiH samavArayat
zrutakarmANam AyAntaM citraseno mahIpatiH
prativindhyaM tathA citraz citraketanakArmukaH
duryodhanas tu rAjAnaM dharmaputraM yudhiSThiram
saMzaptakagaNAn kruddho abhyadhAvad dhanaMjayaH
dhRSTadyumnaH kRpaM cAtha tasmin vIravarakSaye
zikhaNDI kRtavarmANaM samAsAdayad acyutam
zrutakIrtis tathA zalyaM mAdrIputraH sutaM tava
duHzAsanaM mahArAja sahadevaH pratApavAn
kekayau sAtyakiM yuddhe zaravarSeNa bhAsvatA
sAtyakiH kekayau caiva chAdayAm Asa bhArata
tAv enaM bhrAtarau vIraM jaghnatur hRdaye bhRzam
viSANAbhyAM yathA nAgau pratinAgaM mahAhave
zarasaMbhinnavarmANau tAv ubhau bhrAtarau raNe
sAtyakiM satyakarmANaM rAjan vivyadhatuH zaraiH
tau sAtyakir mahArAja prahasan sarvatodizam
chAdayaJ zaravarSeNa vArayAm Asa bhArata
vAryamANau tatas tau tu zaineyazaravRSTibhiH
zaineyasya rathaM tUrNaM chAdayAm AsatuH zaraiH
tayos tu dhanuSI citre chittvA zaurir mahAhave
atha tau sAyakais tIkSNaiz chAdayAm Asa duHsahaiH
athAnye dhanuSI mRSTe pragRhya ca mahAzarAn
sAtyakiM pUrayantau tau ceratur laghu suSThu ca
tAbhyAM muktA mahAbANAH kaGkabarhiNavAsasaH
dyotayanto dizaH sarvAH saMpetuH svarNabhUSaNAH

08009019a
08009019c
08009020a
08009020c
08009020e
08009021a
08009021c
08009021e
08009022a
08009022c
08009023a
08009023c
08009024a
08009024c
08009025a
08009025c
08009026a
08009026c
08009027a
08009027c
08009027e
08009028a
08009028c
08009029a
08009029c
08009030a
08009030c
08009031a
08009031c
08009032a
08009032c
08009033a
08009033c
08009034a
08009034c
08009035a
08009035c
08010001
08010001a
08010001c
08010002a
08010002c
08010003a
08010003c
08010004a
08010004c
08010005a
08010005c
08010006a
08010006c
08010007a
08010007c
08010008a
08010008c
08010009a
08010009c
08010010a
08010010c
08010011a
08010011c

bANAndhakAram abhavat tayo rAjan mahAhave


anyonyasya dhanuz caiva cicchidus te mahArathAH
tataH kruddho mahArAja sAtvato yuddhadurmadaH
dhanur anyat samAdAya sajyaM kRtvA ca saMyuge
kSurapreNa sutIkSNena anuvindaziro 'harat
tacchiro nyapatad bhUmau kuNDalotpIDitaM mahat
zambarasya ziro yadvan nihatasya mahAraNe
zoSayan kekayAn sarvAJ jagAmAzu vasuMdharAm
taM dRSTvA nihataM zUraM bhrAtA tasya mahArathaH
sajyam anyad dhanuH kRtvA zaineyaM pratyavArayat
sa zaktyA sAtyakiM viddhvA svarNapuGkhaiH zilAzitaiH
nanAda balavan nAdaM tiSTha tiSTheti cAbravIt
sa sAtyakiM punaH kruddhaH kekayAnAM mahArathaH
zarair agnizikhAkArair bAhvor urasi cArdayat
sa zaraiH kSatasarvAGgaH sAtvataH sattvakovidaH
rarAja samare rAjan sapatra iva kiMzukaH
sAtyakiH samare viddhaH kekayena mahAtmanA
kekayaM paJcaviMzatyA vivyAdha prahasann iva
zatacandracite gRhya carmaNI subhujau tu tau
vyarocetAM mahAraGge nistriMzavaradhAriNau
yathA devAsure yuddhe jambhazakrau mahAbalau
maNDalAni tatas tau ca vicarantau mahAraNe
anyonyam asibhis tUrNaM samAjaghnatur Ahave
kekayasya tataz carma dvidhA ciccheda sAtvataH
sAtyakez ca tathaivAsau carma ciccheda pArthivaH
carma cchittvA tu kaikeyas tArAgaNazatair vRtam
cacAra maNDalAny eva gatapratyAgatAni ca
taM carantaM mahAraGge nistriMzavaradhAriNam
apahastena ciccheda zaineyas tvarayAnvitaH
savarmA kekayo rAjan dvidhA chinno mahAhave
nipapAta maheSvAso vajranunna ivAcalaH
taM nihatya raNe zUraH zaineyo rathasattamaH
yudhAmanyo rathaM tUrNam Aruroha paraMtapaH
tato 'nyaM ratham AsthAya vidhivat kalpitaM punaH
kekayAnAM mahat sainyaM vyadhamat sAtyakiH zaraiH
sA vadhyamAnA samare kekayasya mahAcamUH
tam utsRjya rathaM zatruM pradudrAva dizo daza
saMjaya uvAca
zrutakarmA mahArAja citrasenaM mahIpatim
Ajaghne samare kruddhaH paJcAzadbhiH zilImukhaiH
abhisAras tu taM rAjA navabhir nizitaiH zaraiH
zrutakarmANam Ahatya sUtaM vivyAdha paJcabhiH
zrutakarmA tataH kruddhaz citrasenaM camUmukhe
nArAcena sutIkSNena marmadeze samardayat
etasminn antare cainaM zrutakIrtir mahAyazAH
navatyA jagatIpAlaM chAdayAm Asa patribhiH
pratilabya tataH saMjJAM citraseno mahArathaH
dhanuz ciccheda bhallena taM ca vivyAdha saptabhiH
so 'nyat kArmukam AdAya vegaghnaM rukmabhUSaNam
citrarUpataraM cakre citrasenaM zarormibhiH
sa zaraiz citrito rAjaMz citramAlyadharo yuvA
yuveva samazobhat sa goSThImadhye svalaMkRtaH
zrutakarmANam atha vai nArAcena stanAntare
bibheda samare kruddhas tiSTha tiSTheti cAbravIt
zrutakarmApi samare nArAcena samarditaH
susrAva rudhiraM bhUri gairikAmbha ivAcalaH
tataH sa rudhirAktAGgo rudhireNa kRtacchaviH
rarAja samare rAjan sapuSpa iva kiMzukaH
zrutakarmA tato rAjaJ zatrUNAM samabhidrutaH
zatrusaMvaraNaM kRtvA dvidhA ciccheda kArmukam

08010012a
08010012c
08010013a
08010013c
08010014a
08010014c
08010015a
08010015c
08010016a
08010016c
08010016e
08010017a
08010017c
08010018a
08010018c
08010019a
08010019c
08010020a
08010020c
08010021a
08010021c
08010022a
08010022c
08010023a
08010023c
08010024a
08010024c
08010025a
08010025c
08010026a
08010026c
08010027a
08010027c
08010027e
08010028a
08010028c
08010029a
08010029c
08010030a
08010030c
08010031a
08010031c
08010032a
08010032c
08010033a
08010033c
08010034a
08010034c
08010035a
08010035c
08010036a
08010036c
08011001
08011001a
08011001c
08011002a
08011002c
08011003a
08011003c
08011004a

athainaM chinnadhanvAnaM nArAcAnAM tribhiH zataiH


vivyAdha bharatazreSTha zrutakarmA mahAyazAH
tato 'pareNa bhallena bhRzaM tIkSNena satvaraH
jahAra sazirastrANaM ziras tasya mahAtmanaH
tac chiro nyapatad bhUmau sumahac citravarmaNaH
yadRcchayA yathA candraz cyutaH svargAn mahItale
rAjAnaM nihataM dRSTvA abhisAraM ca mAriSa
abhyadravanta vegena citrasenasya sainikAH
tataH kruddho maheSvAsas tat sainyaM prAdravac charaiH
antakAle yathA kruddhaH sarvabhUtAni pretarAT
drAvayann iSubhis tUrNaM zrutakarmA vyarocata
prativindhyas tataz citraM bhittvA paJcabhir AzugaiH
sArathiM tribhir Anarcchad dhvajam ekeSuNA tataH
taM citro navabhir bhallair bAhvor urasi cArdayat
svarNapuGkhaiH zilAdhautaiH kaGkabarhiNavAjitaiH
prativindhyo dhanus tasya chittvA bhArata sAyakaiH
paJcabhir nizitair bANair athainaM saMprajaghnivAn
tataH zaktiM mahArAja hemadaNDAM durAsadAm
prAhiNot tava putrAya ghorAm agnizikhAm iva
tAm ApatantIM sahasA zaktim ulkAm ivAmbarAt
dvidhA ciccheda samare prativindhyo hasann iva
sA papAta tadA chinnA prativindhyazaraiH zitaiH
yugAnte sarvabhUtAni trAsayantI yathAzaniH
zaktiM tAM prahatAM dRSTvA citro gRhya mahAgadAm
prativindhyAya cikSepa rukmajAlavibhUSitAm
sA jaghAna hayAMs tasya sArathiM ca mahAraNe
rathaM pramRdya vegena dharaNIm anvapadyata
etasminn eva kAle tu rathAd Aplutya bhArata
zaktiM cikSepa citrAya svarNaghaNTAm alaMkRtAm
tAm ApatantIM jagrAha citro rAjan mahAmanAH
tatas tAm eva cikSepa prativindhyAya bhArata
samAsAdya raNe zUraM prativindhyaM mahAprabhA
nirbhidya dakSiNaM bAhuM nipapAta mahItale
patitAbhAsayac caiva taM dezam azanir yathA
prativindhyas tato rAjaMs tomaraM hemabhUSitam
preSayAm Asa saMkruddhaz citrasya vadhakAmyayA
sa tasya devAvaraNaM bhittvA hRdayam eva ca
jagAma dharaNIM tUrNaM mahoraga ivAzayam
sa papAta tadA rAjaMs tomareNa samAhataH
prasArya vipulau bAhU pInau parighasaMnibhau
citraM saMprekSya nihataM tAvakA raNazobhinaH
abhyadravanta vegena prativindhyaM samantataH
sRjanto vividhAn bANAJ zataghnIz ca sakiGkiNIH
ta enaM chAdayAm AsuH sUryam abhragaNA iva
tAn apAsya mahAbAhuH zarajAlena saMyuge
vyadrAvayat tava camUM vajrahasta ivAsurIm
te vadhyamAnAH samare tAvakAH pANDavair nRpa
viprakIryanta sahasA vAtanunnA ghanA iva
vipradrute bale tasmin vadhyamAne samantataH
drauNir eko 'bhyayAt tUrNaM bhImasenaM mahAbalam
tataH samAgamo ghoro babhUva sahasA tayoH
yathA devAsure yuddhe vRtravAsavayor abhUt
saMjaya uvAca
bhImasenaM tato drauNI rAjan vivyAdha patriNA
tvarayA parayA yukto darzayann astralAghavam
athainaM punar Ajaghne navatyA nizitaiH zaraiH
sarvamarmANi saMprekSya marmajJo laghuhastavat
bhImasenaH samAkIrNo drauNinA nizitaiH zaraiH
rarAja samare rAjan razmivAn iva bhAskaraH
tataH zarasahasreNa suprayuktena pANDavaH

08011004c
08011005a
08011005c
08011006a
08011006c
08011007a
08011007c
08011008a
08011008c
08011009a
08011009c
08011010a
08011010c
08011011a
08011011c
08011012a
08011012c
08011013a
08011013c
08011014a
08011014c
08011015a
08011015c
08011016a
08011016c
08011017a
08011017c
08011018a
08011018c
08011019a
08011019c
08011020a
08011020c
08011021a
08011021c
08011022a
08011022c
08011023a
08011023c
08011024a
08011024c
08011025a
08011025c
08011026a
08011026c
08011027a
08011027c
08011028a
08011028c
08011029a
08011029c
08011030a
08011030c
08011031a
08011031c
08011032a
08011032c
08011032e
08011033a
08011033c

droNaputram avacchAdya siMhanAdam amuJcata


zaraiH zarAMs tato drauNiH saMvArya yudhi pANDavam
lalATe 'bhyahanad rAjan nArAcena smayann iva
lalATasthaM tato bANaM dhArayAm Asa pANDavaH
yathA zRGgaM vane dRptaH khaDgo dhArayate nRpa
tato drauNiM raNe bhImo yatamAnaM parAkramI
tribhir vivyAdha nArAcair lalATe vismayann iva
lalATasthais tato bANair brAhmaNaH sa vyarocata
prAvRSIva yathA siktas trizRGgaH parvatottamaH
tataH zarazatair drauNim ardayAm Asa pANDavaH
na cainaM kampayAm Asa mAtarizveva parvatam
tathaiva pANDavaM yuddhe drauNiH zarazataiH zitaiH
nAkampayata saMhRSTo vAryogha iva parvatam
tAv anyonyaM zarair ghoraiz chAdayAnau mahArathau
rathacaryAgatau zUrau zuzubhAte raNotkaTau
AdityAv iva saMdIptau lokakSayakarAv ubhau
svarazmibhir ivAnyonyaM tApayantau zarottamaiH
kRtapratikRte yatnaM kurvANau ca mahAraNe
kRtapratikRte yatnaM cakrAte tAv abhItavat
vyAghrAv iva ca saMgrAme ceratus tau mahArathau
zaradaMSTrau durAdharSau cApavyAttau bhayAnakau
abhUtAM tAv adRzyau ca zarajAlaiH samantataH
meghajAlair iva cchannau gagane candrabhAskarau
prakAzau ca muhUrtena tatraivAstAm ariMdamau
vimuktau meghajAlena zazisUryau yathA divi
apasavyaM tataz cakre drauNis tatra vRkodaram
kiraJ zarazatair ugrair dhArAbhir iva parvatam
na tu tan mamRSe bhImaH zatror vijayalakSaNam
praticakre ca taM rAjan pANDavo 'py apasavyataH
maNDalAnAM vibhAgeSu gatapratyAgateSu ca
babhUva tumulaM yuddhaM tayos tatra mahAmRdhe
caritvA vividhAn mArgAn maNDalaM sthAnam eva ca
zaraiH pUrNAyatotsRSTair anyonyam abhijaghnatuH
anyonyasya vadhe yatnaM cakratus tau mahArathau
ISatur virathaM caiva kartum anyonyam Ahave
tato drauNir mahAstrANi prAduzcakre mahArathaH
tAny astrair eva samare pratijaghne 'sya pANDavaH
tato ghoraM mahArAja astrayuddham avartata
grahayuddhaM yathA ghoraM prajAsaMharaNe abhUt
te bANAH samasajjanta kSiptAs tAbhyAM tu bhArata
dyotayanto dizaH sarvAs tac ca sainyaM samantataH
bANasaMghAvRtaM ghoram AkAzaM samapadyata
uklApAtakRtaM yadvat prajAnAM saMkSaye nRpa
bANAbhighAtAt saMjajJe tatra bhArata pAvakaH
savisphuliGgo dIptArciH so 'dahad vAhinIdvayam
tatra siddhA mahArAja saMpatanto 'bruvan vacaH
ati yuddhAni sarvANi yuddham etat tato 'dhikam
sarvayuddhAni caitasya kalAM nArhanti SoDazIm
naitAdRzaM punar yuddhaM na bhUtaM na bhaviSyati
aho jJAnena saMyuktAv ubhau cograparAkramau
aho bhIme balaM bhImam etayoz ca kRtAstratA
aho vIryasya sAratvam aho sauSThavam etayoH
sthitAv etau hi samare kAlAntakayamopamau
rudrau dvAv iva saMbhUtau yathA dvAv iva bhAskarau
yamau vA puruSavyAghrau ghorarUpAv imau raNe
zrUyante sma tadA vAcaH siddhAnAM vai muhur muhuH
siMhanAdaz ca saMjajJe sametAnAM divaukasAm
adbhutaM cApy acintyaM ca dRSTvA karma tayor mRdhe
tau zUrau samare rAjan parasparakRtAgasau
parasparam udaikSetAM krodhAd udvRtya cakSuSI

08011034a
08011034c
08011035a
08011035c
08011036a
08011036c
08011037a
08011037c
08011038a
08011038c
08011039a
08011039c
08011040a
08011040c
08011041a
08011041c
08012001
08012001a
08012001c
08012002
08012002a
08012002c
08012003a
08012003c
08012004a
08012004c
08012004e
08012005a
08012005c
08012005e
08012006a
08012006c
08012007a
08012007c
08012008a
08012008c
08012008e
08012009a
08012009c
08012010a
08012010c
08012011a
08012011c
08012012a
08012012c
08012012e
08012013a
08012013c
08012014a
08012014c
08012014e
08012015a
08012015c
08012016a
08012016c
08012017a
08012017c
08012018a
08012018c
08012019a

krodharaktekSaNau tau tu krodhAt prasphuritAdharau


krodhAt saMdaSTadazanau saMdaSTadazanacchadau
anyonyaM chAdayantau sma zaravRSTyA mahArathau
zarAmbudhArau samare zastravidyutprakAzinau
tAv anyonyaM dhvajau viddhvA sArathI ca mahArathau
anyonyasya hayAn viddhvA bibhidAte parasparam
tataH kruddhau mahArAja bANau gRhya mahAhave
ubhau cikSipatus tUrNam anyonyasya vadhaiSiNau
tau sAyakau mahArAja dyotamAnau camUmukhe
AjaghnAte samAsAdya vajravegau durAsadau
tau parasparavegAc ca zarAbhyAM ca bhRzAhatau
nipetatur mahAvIrau svarathopasthayos tadA
tatas tu sArathir jJAtvA droNaputram acetanam
apovAha raNAd rAjan sarvakSatrasya pazyataH
tathaiva pANDavaM rAjan vihvalantaM muhur muhuH
apovAha rathenAjau sArathiH zatrutApanam
dhRtarASTra uvAca
yathA saMzaptakaiH sArdham arjunasyAbhavad raNaH
anyeSAM ca madIyAnAM pANDavais tad bravIhi me
saMjaya uvAca
zRNu rAjan yathAvRttaM saMgrAmaM bruvato mama
vIrANAM zatrubhiH sArdhaM dehapApmapraNAzanam
pArthaH saMzaptakagaNaM pravizyArNavasaMnibham
vyakSobhayad amitraghno mahAvAta ivArNavam
zirAMsy unmathya vIrANAM zitair bhallair dhanaMjayaH
pUrNacandrAbhavaktrANi svakSibhrUdazanAni ca
saMtastAra kSitiM kSipraM vinAlair nalinair iva
suvRttAn AyatAn puSTAMz candanAgurubhUSitAn
sAyudhAn satanutrANAn paJcAsyoragasaMnibhAn
bAhUn kSurair amitrANAM vicakartArjuno raNe
dhuryAn dhuryatarAn sUtAn dhvajAMz cApAni sAyakAn
pANIn aratnIn asakRd bhallaiz ciccheda pANDavaH
dvipAn hayAn rathAMz caiva sArohAn arjuno raNe
zarair anekasAhasrai rAjan ninye yamakSayam
taM pravIraM pratIyAtA nardamAnA ivarSabhAH
vAzitArtham abhikruddhA huMkRtvA cAbhidudruvuH
nighnantam abhijaghnus te zaraiH zRGgair ivarSabhAH
tasya teSAM ca tad yuddham abhaval lomaharSaNam
trailokyavijaye yAdRg daityAnAM saha vajriNA
astrair astrANi saMvArya dviSatAM sarvato 'rjunaH
iSubhir bahubhis tUrNaM viddhvA prANAn rarAsa saH
chinnatriveNucakrAkSAn hatayodhAzvasArathIn
vidhvastAyudhatUNIrAn samunmathitaketanAn
saMchinnayoktrarazmIkAn vitriveNUn vikUbarAn
vidhvastabandhurayugAn vizastAyudhamaNDalAn
rathAn vizakalIkurvan mahAbhrANIva mArutaH
vismApayan prekSaNIyaM dviSAtAM bhayavardhanam
mahArathasahasrasya samaM karmArjuno 'karot
siddhadevarSisaMghAz ca cAraNAz caiva tuSTuvuH
devadundubhayo neduH puSpavarSANi cApatan
kezavArjunayor mUrdhni prAha vAk cAzarIriNI
candrArkAnilavahnInAM kAntidIptibaladyutIH
yau sadA bibhratur vIrau tAv imau kezavArjunau
brahmezAnAv ivAjayyau vIrAv ekarathe sthitau
sarvabhUtavarau vIrau naranArAyaNAv ubhau
ity etan mahad AzcaryaM dRSTvA zrutvA ca bhArata
azvatthAmA susaMyattaH kRSNAv abhyadravad raNe
atha pANDavam asyantaM yamakAlAntakAJ zarAn
seSuNA pANinAhUya hasan drauNir athAbravIt
yadi mAM manyase vIra prAptam arham ivAtithim

08012019c
08012020a
08012020c
08012021a
08012021c
08012022a
08012022c
08012023a
08012023c
08012024a
08012024c
08012025a
08012025c
08012026a
08012026c
08012027a
08012027c
08012028a
08012028c
08012029a
08012029c
08012030a
08012030c
08012031a
08012031c
08012032a
08012032c
08012033a
08012033c
08012034a
08012034c
08012035a
08012035c
08012036a
08012036c
08012037a
08012037c
08012038a
08012038c
08012039a
08012039c
08012040a
08012040c
08012041a
08012041c
08012042a
08012042c
08012043a
08012043c
08012044a
08012044c
08012045a
08012045c
08012046a
08012046c
08012047a
08012047c
08012048a
08012048c
08012049a

tataH sarvAtmanAdya tvaM yuddhAtithyaM prayaccha me


evam AcAryaputreNa samAhUto yuyutsayA
bahu mene 'rjuno ''tmAnam idaM cAha janArdanam
saMzaptakAz ca me vadhyA drauNir Ahvayate ca mAm
yad atrAnantaraM prAptaM prazAdhi tvaM mahAbhuja
evam ukto 'vahat pArthaM kRSNo droNAtmajAntikam
jaitreNa vidhinAhUtaM vAyur indram ivAdhvare
tam AmantryaikamanasA kezavo drauNim abravIt
azvatthAman sthiro bhUtvA praharAzu sahasva ca
nirveSTuM bhartRpiNDaM hi kAlo 'yam upajIvinAm
sUkSmo vivAdo viprANAM sthUlau kSAtrau jayAjayau
yAM na saMkSamase mohAd divyAM pArthasya satkriyAm
tAm Aptum icchan yudhyasva sthiro bhUtvAdya pANDavam
ity ukto vAsudevena tathety uktvA dvijottamaH
vivyAdha kezavaM SaSTyA nArAcair arjunaM tribhiH
tasyArjunaH susaMkruddhas tribhir bhallaiH zarAsanam
cicchedAthAnyad Adatta drauNir ghorataraM dhanuH
sajyaM kRtvA nimeSAt tad vivyAdhArjunakezavau
tribhiH zarair vAsudevaM sahasreNa ca pANDavam
tataH zarasahasrANi prayutAny arbudAni ca
sasRje drauNir AyastaH saMstabhya ca raNe 'rjunam
iSudher dhanuSo jyAyA aGgulIbhyaz ca mAriSa
bAhvoH karAbhyAm uraso vadanaghrANanetrataH
karNAbhyAM ziraso 'Ggebhyo lomavartmabhya eva ca
rathadhvajebhyaz ca zarA niSpetur brahmavAdinaH
zarajAlena mahatA viddhvA kezavapANDavau
nanAda mudito drauNir mahAmeghaughanisvanaH
tasya nAnadataH zrutvA pANDavo 'cyutam abravIt
pazya mAdhava daurAtmyaM droNaputrasya mAM prati
vadhaprAptau manyate nau pravezya zaravezmani
eSo 'sya hanmi saMkalpaM zikSayA ca balena ca
azvatthAmnaH zarAn astAMz chittvaikaikaM tridhA tridhA
vyadhamad bharatazreSTho nIhAram iva mArutaH
tataH saMzaptakAn bhUyaH sAzvasUtarathadvipAn
dhvajapattigaNAn ugrair bANair vivyAdha pANDavaH
ye ye dadRzire tatra yad yad rUpaM yathA yathA
te te tat tac charair vyAptaM menire ''tmAnam eva ca
te gANDIvapraNuditA nAnArUpAH patatriNaH
kroze sAgre sthitAn ghnanti dvipAMz ca puruSAn raNe
bhallaiz chinnAH karAH petuH kariNAM madakarSiNAm
chinnA yathA parazubhiH pravRddhAH zaradi drumAH
pazcAt tu zailavat petus te gajAH saha sAdibhiH
vajrivajrapramathitA yathaivAdricayAs tathA
gandharvanagarAkArAn vidhivat kalpitAn rathAn
vinItajavanAny uktAn AsthitAn yuddhadurmadAn
zarair vizakalIkurvann amitrAn abhyavIvRSat
alaMkRtAn azvasAdIn pattIMz cAhan dhanaMjayaH
dhanaMjayayugAntArkaH saMzaptakamahArNavam
vyazoSayata duHzoSaM tIvraiH zaragabhastibhiH
punar drauNimahAzailaM nArAcaiH sUryasaMnibhaiH
nirbibheda mahAvegais tvaran vajrIva parvatam
tam AcAryasutaH kruddhaH sAzvayantAram AzugaiH
yuyutsur nAzakad yoddhuM pArthas tAn antarAcchinat
tataH paramasaMkruddhaH kANDakozAn avAsRjat
azvatthAmAbhirUpAya gRhAn atithaye yathA
atha saMzaptakAMs tyaktvA pANDavo drauNim abhyayAt
apAGkteyam iva tyaktvA dAtA pAGkteyam arthinam
tataH samabhavad yuddhaM zukrAGgirasavarcasoH
nakSatram abhito vyomni zukrAGgirasayor iva
saMtApayantAv anyonyaM dIptaiH zaragabhastibhiH

08012049c
08012050a
08012050c
08012051a
08012051c
08012052a
08012052c
08012053a
08012053c
08012054a
08012054c
08012055a
08012055c
08012056a
08012056c
08012057a
08012057c
08012058a
08012058c
08012059a
08012059c
08012060a
08012060c
08012061a
08012061c
08012062a
08012062c
08012063a
08012063c
08012064a
08012064c
08012065a
08012065c
08012066a
08012066c
08012067a
08012067c
08012068a
08012068c
08012069a
08012069c
08012070a
08012070c
08012071a
08012071c
08013001
08013001a
08013001c
08013002a
08013002c
08013003a
08013003c
08013004a
08013004c
08013005a
08013005c
08013006a
08013006c
08013007a
at

lokatrAsakarAv AstAM vimArgasthau grahAv iva


tato 'vidhyad bhruvor madhye nArAcenArjuno bhRzam
sa tena vibabhau drauNir Urdhvarazmir yathA raviH
atha kRSNau zarazatair azvatthAmnArditau bhRzam
sarazmijAlanikarau yugAntArkAv ivAsatuH
tato 'rjunaH sarvatodhAram astram; avAsRjad vAsudevAbhiguptaH
drauNAyaniM cAbhyahanat pRSatkair; vajrAgnivaivasvatadaNDakalpaiH
sa kezavaM cArjunaM cAtitejA; vivyAdha marmasv atiraudrakarmA
bANaiH sumuktair atitIvravegair; yair Ahato mRtyur api vyatheta
drauNer iSUn arjunaH saMnivArya; vyAyacchatas tad dviguNaiH supuGkhaiH
taM sAzvasUtadhvajam ekavIram; AvRtya saMzaptakasainyam Archat
dhanUMSi bANAn iSudhIr dhanurjyAH; pANIn bhujAn pANigataM ca zastram
chatrANi ketUMs turagAn athaiSAM; vastrANi mAlyAny atha bhUSaNAni
carmANi varmANi manorathAMz ca; priyANi sarvANi zirAMsi caiva
ciccheda pArtho dviSatAM pramuktair; bANaiH sthitAnAm aparAGmukhAnAm
sukalpitAH syandanavAjinAgAH; samAsthitAH kRtayatnair nRvIraiH
pArtheritair bANagaNair nirastAs; tair eva sArdhaM nRvarair nipetuH
padmArkapUrNendusamAnanAni; kirITamAlAmukuTotkaTAni
bhallArdhacandrakSurahiMsitAni; prapetur urvyAM nRzirAMsy ajasram
atha dvipair devapatidvipAbhair; devAridarpolbaNamanyudarpaiH
kaliGgavaGgAGganiSAdavIrA; jighAMsavaH pANDavam abhyadhAvan
teSAM dvipAnAM vicakarta pArtho; varmANi marmANi karAn niyantqn
dhvajAH patAkAz ca tataH prapetur; vajrAhatAnIva gireH zirAMsi
teSu prarugNeSu guros tanUjaM; bANaiH kirITI navasUryavarNaiH
pracchAdayAm Asa mahAbhrajAlair; vAyuH samudyuktam ivAMzumantam
tato 'rjuneSUn iSubhir nirasya; drauNiH zarair arjunavAsudevau
pracchAdayitva divi candrasUryau; nanAda so 'mbhoda ivAtapAnte
tam arjunas tAMz ca punas tvadIyAn; abhyarditas tair avikRttazastraiH
bANAndhakAraM sahasaiva kRtvA; vivyAdha sarvAn iSubhiH supuGkhaiH
nApy Adadat saMdadhan naiva muJcan; bANAn raNe 'dRzyata savyasAcI
hatAMz ca nAgAMs turagAn padAtIn; saMsyUtadehAn dadRzU rathAMz ca
saMdhAya nArAcavarAn dazAzu; drauNis tvarann ekam ivotsasarja
teSAM ca paJcArjunam abhyavidhyan; paJcAcyutaM nirbibhiduH sumuktAH
tair Ahatau sarvamanuSyamukhyAv; asRkkSarantau dhanadendrakalpau
samAptavidyena yathAbhibhUtau; hatau svid etau kim u menire 'nye
athArjunaM prAha dazArhanAthaH; pramAdyase kiM jahi yodham etam
kuryAd dhi doSaM samupekSito 'sau; kaSTo bhaved vyAdhir ivAkriyAvAn
tatheti coktvAcyutam apramAdI; drauNiM prayatnAd iSubhis tatakSa
chittvAzvarazmIMs turagAn avidhyat; te taM raNAd Uhur atIva dUram
AvRtya neyeSa punas tu yuddhaM; pArthena sArdhaM matimAn vimRzya
jAnaJ jayaM niyataM vRSNivIre; dhanaMjaye cAGgirasAM variSThaH
pratIpakAye tu raNAd azvatthAmni hRte hayaiH
mantrauSadhikriyAdAnair vyAdhau dehAd ivAhRte
saMzaptakAn abhimukhau prayAtau kezavArjunau
vAtoddhUtapatAkena syandanenaughanAdinA
saMjaya uvAca
athottareNa pANDUnAM senAyAM dhvanir utthitaH
rathanAgAzvapattInAM daNDadhAreNa vadhyatAm
nivartayitvA tu rathaM kezavo 'rjunam abravIt
vAhayann eva turagAn garuDAnilaraMhasaH
mAgadho 'thApy atikrAnto dviradena pramAthinA
bhagadattAd anavaraH zikSayA ca balena ca
enaM hatvA nihantAsi punaH saMzaptakAn iti
vAkyAnte prApayat pArthaM daNDadhArAntikaM prati
sa mAgadhAnAM pravaro 'Gkuzagraho; graheSv asahyo vikaco yathA grahaH
sapatnasenAM pramamAtha dAruNo; mahIM samagrAM vikaco yathA grahaH
sukalpitaM dAnavanAgasaMnibhaM; mahAbhrasaMhrAdam amitramardanam
rathAzvamAtaGgagaNAn sahasrazaH; samAsthito hanti zarair dvipAn api
rathAn adhiSThAya savAjisArathIn; rathAMz ca padbhis tvarito vyapothay

08013007c
vat
08013008a
08013008c
08013009a
08013009c
08013010a
08013010c
08013011a
Rtam
08013011c
08013012a
08013012c
08013013a
08013013c
t
08013014a
08013014c
08013015a
avan
08013015c
08013016a
08013016c
08013017a
m
08013017c
08013018a
08013018c
08013019a
08013019c
08013020a
08013020c
08013021a
08013021c
alam
08013022a
08013022c
08013023a
08013023c
08013024a
An
08013024c
A
08013025a
08013025c
08014001
08014001a
08014001c
08014002a
08014002c
08014003a
08014003c
08014004a
08014004c
08014005a
08014005c
08014006a
08014006c
08014007a
08014007c

dvipAMz ca padbhyAM caraNaiH kareNa ca; dvipAsthito hanti sa kAlacakra


narAMz ca kArSNAyasavarmabhUSaNAn; nipAtya sAzvAn api pattibhiH saha
vyapothayad dantivareNa zuSmiNA; sazabdavat sthUlanaDAn yathA tathA
athArjuno jyAtalaneminisvane; mRdaGgabherIbahuzaGkhanAdite
narAzvamAtaGgasahasranAditai; rathottamenAbhyapatad dvipottamam
tato 'rjunaM dvAdazabhiH zarottamair; janArdanaM SoDazabhiH samArdayat
sa daNDadhAras turagAMs tribhis tribhis; tato nanAda prajahAsa cAsakRt
tato 'sya pArthaH saguNeSukArmukaM; cakarta bhallair dhvajam apy alaMk
punar niyantqn saha pAdagoptRbhis; tatas tu cukrodha girivrajezvaraH
tato 'rjunaM bhinnakaTena dantinA; ghanAghanenAnilatulyaraMhasA
atIva cukSobhayiSur janArdanaM; dhanaMjayaM cAbhijaghAna tomaraiH
athAsya bAhU dvipahastasaMnibhau; ziraz ca pUrNendunibhAnanaM tribhiH
kSuraiH praciccheda sahaiva pANDavas; tato dvipaM bANazataiH samArdaya
sa pArthabANais tapanIyabhUSaNaiH; samArucat kAJcanavarmabhRd dvipaH
tathA cakAze nizi parvato yathA; davAgninA prajvalitauSadhidrumaH
sa vedanArto 'mbudanisvano nadaMz; calan bhraman praskhalito ''turo dr
papAta rugNaH saniyantRkas tathA; yathA girir vajranipAtacUrNitaH
himAvadAtena suvarNamAlinA; himAdrikUTapratimena dantinA
hate raNe bhrAtari daNDa Avrajaj; jighAMsur indrAvarajaM dhanaMjayam
sa tomarair arkakaraprabhais tribhir; janArdanaM paJcabhir eva cArjuna
samarpayitvA vinanAda cArdayaMs; tato 'sya bAhU vicakarta pANDavaH
kSuraprakRttau subhRzaM satomarau; cyutAGgadau candanarUSitau bhujau
gajAt patantau yugapad virejatur; yathAdrizRGgAt patitau mahoragau
athArdhacandreNa hRtaM kirITinA; papAta daNDasya ziraH kSitiM dvipAt
tac choNitAbhaM nipatad vireje; divAkaro 'stAd iva pazcimAM dizam
atha dvipaM zvetanagAgrasaMnibhaM; divAkarAMzupratimaiH zarottamaiH
bibheda pArthaH sa papAta nAnadan; himAdrikUTaH kulizAhato yathA
tato 'pare tatpratimA gajottamA; jigISavaH saMyati savyasAcinam
tathA kRtAs tena yathaiva tau dvipau; tataH prabhagnaM sumahad ripor b
gajA rathAzvAH puruSAz ca saMghazaH; parasparaghnAH paripetur Ahave
parasparapraskhalitAH samAhatA; bhRzaM ca tat tat kulabhASiNo hatAH
athArjunaM sve parivArya sainikAH; puraMdaraM devagaNA ivAbruvan
abhaiSma yasmAn maraNAd iva prajAH; sa vIra diSTyA nihatas tvayA ripuH
na cet paritrAsya imAJ janAn bhayAd; dviSadbhir evaM balibhiH prapIDit
tathAbhaviSyad dviSatAM pramodanaM; yathA hateSv eSv iha no 'riSu tvay
itIva bhUyaz ca suhRdbhir IritA; nizamya vAcaH sumanAs tato 'rjunaH
yathAnurUpaM pratipUjya taM janaM; jagAma saMzaptakasaMghahA punaH
saMjaya uvAca
pratyAgatya punar jiSNur ahan saMzaptakAn bahUn
vakrAnuvakragamanAd aGgAraka iva grahaH
pArthabANahatA rAjan narAzvarathakuJjarAH
vicelur babhramur neduH petur mamluz ca mAriSa
dhuryaM dhuryatarAn sUtAn rathAMz ca parisaMkSipan
pANIn pANigataM zastraM bAhUn api zirAMsi ca
bhallaiH kSurair ardhacandrair vatsadantaiz ca pANDavaH
cicchedAmitravIrANAM samare pratiyudhyatAm
vAzitArthe yuyutsanto vRSabhA vRSabhaM yathA
Apatanty arjunaM zUrAH zatazo 'tha sahasrazaH
teSAM tasya ca tad yuddham abhaval lomaharSaNam
trailokyavijaye yAdRg daityAnAM saha vajriNA
tam avidhyat tribhir bANair dandazUkair ivAhibhiH
ugrAyudhas tatas tasya ziraH kAyAd apAharat

08014008a
08014008c
08014009a
08014009c
08014010a
08014010c
08014010e
08014011a
08014011c
08014012a
08014012c
08014013a
08014013c
08014014a
08014014c
08014015a
08014015c
08014016a
08014016c
08014017a
08014017c
08014018a
08014018c
08014019a
08014019c
08014020a
08014020c
08014021a
08014021c
08014022a
08014022c
08014023a
08014023c
08014024a
08014024c
08014025a
08014025c
08014026a
08014026c
08014027a
08014027c
08014028a
08014028c
08014029a
08014029c
08014030a
08014030c
08014031a
08014031c
08014032a
08014032c
08014033a
08014033c
08014034a
08014034c
08014035a
08014035c
08014036a
08014036c
08014037a

te 'rjunaM sarvataH kruddhA nAnAzastrair avIvRSan


marudbhiH preSitA meghA himavantam ivoSNage
astrair astrANi saMvArya dviSatAM sarvato 'rjunaH
samyag astaiH zaraiH sarvAn sahitAn ahanad bahUn
chinnatriveNujaGgheSAn nihatapArSNisArathIn
saMchinnarazmiyoktrAkSAn vyanukarSayugAn rathAn
vidhvastasarvasaMnAhAn bANaiz cakre 'rjunas tvaran
te rathAs tatra vidhvastAH parArdhyA bhAnty anekazaH
dhaninAm iva vezmAni hatAny agnyanilAmbubhiH
dvipAH saMbhinnamarmANo vajrAzanisamaiH zaraiH
petur giryagravezmAni vajravAtAgnibhir yathA
sArohAs turagAH petur bahavo 'rjunatADitAH
nirjihvAntrAH kSitau kSINA rudhirArdrAH sudurdRzaH
narAzvanAgA nArAcaiH saMsyUtAH savyasAcinA
babhramuz caskhaluH petur nedur mamluz ca mAriSa
aNakaiz ca zilAdhautair vajrAzaniviSopamaiH
zarair nijaghnivAn pArtho mahendra iva dAnavAn
mahArhavarmAbharaNA nAnArUpAmbarAyudhAH
sarathAH sadhvajA vIrA hatAH pArthena zerate
vijitAH puNyakarmANo viziSTAbhijanazrutAH
gatAH zarIrair vasudhAm UrjitaiH karmabhir divam
athArjunarathaM vIrAs tvadIyAH samupAdravan
nAnAjanapadAdhyakSAH sagaNA jAtamanyavaH
uhyamAnA rathAzvais te pattayaz ca jighAMsavaH
samabhyadhAvann asyanto vividhaM kSipram Ayudham
tadAyudhamahAvarSaM kSiptaM yodhamahAmbudaiH
vyadhaman nizitair bANaiH kSipram arjunamArutaH
sAzvapattidviparathaM mahAzastraugham aplavam
sahasA saMtitIrSantaM pArthaM zastrAstrasetunA
athAbravId vAsudevaH pArthaM kiM krIDase 'nagha
saMzaptakAn pramathyaitAMs tataH karNavadhe tvara
tathety uktvArjunaH kSipraM ziSTAn saMzaptakAMs tadA
AkSipya zastreNa balAd daityAn indra ivAvadhIt
Adadhat saMdadhan neSUn dRSTaH kaiz cid raNe 'rjunaH
vimuJcan vA zarAJ zIghraM dRzyate sma hi kair api
Azcaryam iti govindo bruvann azvAn acodayat
haMsAMsagaurAs te senAM haMsAH sara ivAvizan
tataH saMgrAmabhUmiM tAM vartamAne janakSaye
avekSamANo govindaH savyasAcinam abravIt
eSa pArtha mahAraudro vartate bharatakSayaH
pRthivyAM pArthivAnAM vai duryodhanakRte mahAn
pazya bhArata cApAni rukmapRSThAni dhanvinAm
mahatAm apaviddhAni kalApAn iSudhIs tathA
jAtarUpamayaiH puGkhaiH zarAMz ca nataparvaNaH
tailadhautAMz ca nArAcAn nirmuktAn iva pannagAn
hastidantatsarUn khaDgAJ jAtarUpapariSkRtAn
AkIrNAMs tomarAMz cApAMz citrAn hemavibhUSitAn
varmANi cApaviddhAni rukmapRSThAni bhArata
suvarNavikRtAn prAsAJ zaktIH kanakabhUSitAH
jAmbUnadamayaiH paTTair baddhAz ca vipulA gadAH
jAtarUpamayIz carSTIH paTTizAn hemabhUSitAn
daNDaiH kanakacitraiz ca vipraviddhAn parazvadhAn
ayaskuzAntAn patitAn musalAni gurUNi ca
zataghnIH pazya citrAz ca vipulAn parighAMs tathA
cakrANi cApaviddhAni mudgarAMz ca bahUn raNe
nAnAvidhAni zastrANi pragRhya jayagRddhinaH
jIvanta iva lakSyante gatasattvAs tarasvinaH
gadAvimathitair gAtrair musalair bhinnamastakAn
gajavAjirathakSuNNAn pazya yodhAn sahasrazaH
manuSyagajavAjInAM zarazaktyRSTitomaraiH

08014037c
08014038a
08014038c
08014039a
08014039c
08014040a
08014040c
08014041a
08014041c
08014042a
08014042c
08014043a
08014043c
08014044a
08014044c
08014045a
08014045c
08014046a
08014046c
08014047a
08014047c
08014048a
08014048c
08014049a
08014049c
08014050a
08014050c
08014050e
08014051a
08014051c
08014052a
08014052c
08014052e
08014053a
08014053c
08014054a
08014054c
08014055a
08014055c
08014056a
08014056c
08014057a
08014057c
08014058a
08014058c
08014059a
08014059c
08014060a
08014060c
08014061a
08014061c
08014062a
08014062c
08014063a
08014063c
08014064a
08014064c
08015001
08015001a
08015001c

nistriMzaiH paTTizaiH prAsair nakharair laguDair api


zarIrair bahudhA bhinnaiH zoNitaughapariplutaiH
gatAsubhir amitraghna saMvRtA raNabhUmayaH
bAhubhiz candanAdigdhaiH sAGgadaiH zubhabhUSaNaiH
satalatraiH sakeyUrair bhAti bhArata medinI
sAGgulitrair bhujAgraiz ca vipraviddhair alaMkRtaiH
hastihastopamaiz chinnair Urubhiz ca tarasvinAm
baddhacUDAmaNivaraiH zirobhiz ca sakuNDalaiH
nikRttair vRSabhAkSANAM virAjati vasuMdharA
kabandhaiH zoNitAdigdhaiz chinnagAtrazirodharaiH
bhUr bhAti bharatazreSTha zAntArcirbhir ivAgnibhiH
rathAn bahuvidhAn bhagnAn hemakiGkiNinaH zubhAn
azvAMz ca bahudhA pazya zoNitena pariplutAn
yodhAnAM ca mahAzaGkhAn pANDurAMz ca prakIrNakAn
nirastajihvAn mAtaGgAJ zayAnAn parvatopamAn
vaijayantIvicitrAMz ca hatAMz ca gajayodhinaH
vAraNAnAM paristomAn suyuktAmbarakambalAn
vipATitA vicitrAz ca rUpacitrAH kuthAs tathA
bhinnAz ca bahudhA ghaNTAH patadbhiz cUrNitA gajaiH
vaiDUryamaNidaNDAMz ca patitAn aGkuzAn bhuvi
baddhAH sAdidhvajAgreSu suvarNavikRtAH kazAH
vicitrAn maNicitrAMz ca jAtarUpapariSkRtAn
azvAstaraparistomAn rAGkavAn patitAn bhuvi
cUDAmaNIn narendrANAM vicitrAH kAJcanasrajaH
chatrANi cApaviddhAni cAmaravyajanAni ca
candranakSatrabhAsaiz ca vadanaiz cArukuNDalaiH
kLptazmazrubhir atyarthaM vIrANAM samalaMkRtaiH
vadanaiH pazya saMchannAM mahIM zoNitakardamAm
sajIvAMz ca narAn pazya kUjamAnAn samantataH
upAsyamAnAn bahubhir nyastazastrair vizAM pate
jJAtibhiH sahitais tatra rodamAnair muhur muhuH
vyutkrAntAn aparAn yodhAMz chAdayitvA tarasvinaH
punar yuddhAya gacchanti jayagRddhAH pramanyavaH
apare tatra tatraiva paridhAvanti mAninaH
jJAtibhiH patitaiH zUrair yAcyamAnAs tathodakam
jalArthaM ca gatAH ke cin niSprANA bahavo 'rjuna
saMnivRttAz ca te zUrAs tAn dRSTvaiva vicetasaH
jalaM dRSTvA pradhAvanti krozamAnAH parasparam
jalaM pItvA mRtAn pazya pibato 'nyAMz ca bhArata
parityajya priyAn anye bAndhavAn bAndhavapriya
vyutkrAntAH samadRzyanta tatra tatra mahAraNe
pazyAparAn narazreSTha saMdaSTauSThapuTAn punaH
bhrukuTIkuTilair vaktraiH prekSamANAn samantataH
etat tavaivAnurUpaM karmArjuna mahAhave
divi vA devarAjasya tvayA yat kRtam Ahave
evaM tAM darzayan kRSNo yuddhabhUmiM kirITine
gacchann evAzRNoc chabdaM duryodhanabale mahat
zaGkhadundubhinirghoSAn bherIpaNavamizritAn
rathAzvagajanAdAMz ca zastrazabdAMz ca dAruNAn
pravizya tad balaM kRSNas turagair vAtavegibhiH
pANDyenAbhyarditAM senAM tvadIyAM vIkSya dhiSThitaH
sa hi nAnAvidhair bANair iSvAsapravaro yudhi
nyahanad dviSatAM vrAtAn gatAsUn antako yathA
gajavAjimanuSyANAM zarIrANi zitaiH zaraiH
bhittvA praharatAM zreSTho videhAsUMz cakAra saH
zatrupravIrair astAni nAnAzastrANi sAyakaiH
bhittvA tAn ahanat pANDyaH zatrUJ zakra ivAsurAn
dhRtarASTra uvAca
proktas tvayA pUrvam eva pravIro lokavizrutaH
na tv asya karma saMgrAme tvayA saMjaya kIrtitam

08015002a
08015002c
08015003
08015003a
08015003c
08015004a
08015004c
08015005a
08015005c
08015006a
08015006c
08015007a
08015007c
08015008a
08015008c
08015009a
08015009c
08015010a
08015010c
08015011a
08015011c
08015012a
08015012c
08015013a
08015013c
08015014a
08015014c
08015015a
08015015c
08015016a
08015016c
08015017a
08015017c
08015018a
08015018c
08015019a
08015019c
08015020a
08015020c
08015021a
08015021c
08015022a
08015022c
08015023a
08015023c
08015024a
08015024c
08015024e
08015025a
08015025c
08015026a
08015026c
08015027a
08015027c
08015028a
08015028c
08015029a
08015029c
08015030a
08015030c

tasya vistarato brUhi pravIrasyAdya vikramam


zikSAM prabhAvaM vIryaM ca pramANaM darpam eva ca
saMjaya uvAca
droNabhISmakRpadrauNikarNArjunajanArdanAn
samAptavidyAn dhanuSi zreSThAn yAn manyase yudhi
tulyatA karNabhISmAbhyAm Atmano yena dRzyate
vAsudevArjunAbhyAM ca nyUnatAM nAtmanIcchati
sa pANDyo nRpatizreSThaH sarvazastrabhRtAM varaH
karNasyAnIkam avadhIt paribhUta ivAntakaH
tad udIrNarathAzvaM ca pattipravarakuJjaram
kulAlacakravad bhrAntaM pANDyenAdhiSThitaM balam
vyazvasUtadhvajarathAn vipraviddhAyudhAn ripUn
samyag astaiH zaraiH pANDyo vAyur meghAn ivAkSipat
dviradAn prahataprothAn vipatAkadhvajAyudhAn
sapAdarakSAn avadhId vajreNArIn ivArihA
sazaktiprAsatUNIrAn azvArohAn hayAn api
pulindakhazabAhlIkAn niSAdAndhrakataGgaNAn
dAkSiNAtyAMz ca bhojAMz ca krUrAn saMgrAmakarkazAn
vizastrakavacAn bANaiH kRtvA pANDyo 'karod vyasUn
caturaGgaM balaM bANair nighnantaM pANDyam Ahave
dRSTvA drauNir asaMbhrAntam asaMbhrAntataro 'bhyayAt
AbhASya cainaM madhuram abhi nRtyann abhItavat
prAha praharatAM zreSThaH smitapUrvaM samAhvayan
rAjan kamalapatrAkSa pradhAnAyudhavAhana
vajrasaMhananaprakhya pradhAnabalapauruSa
muSTizliSTAyudhAbhyAM ca vyAyatAbhyAM mahad dhanuH
dorbhyAM visphArayan bhAsi mahAjaladavad bhRzam
zaravarSair mahAvegair amitrAn abhivarSataH
mad anyaM nAnupazyAmi prativIraM tavAhave
rathadviradapattyazvAn ekaH pramathase bahUn
mRgasaMghAn ivAraNye vibhIr bhImabalo hariH
mahatA rathaghoSeNa divaM bhUmiM ca nAdayan
varSAnte sasyahA pItho bhAbhir ApUrayann iva
saMspRzAnaH zarAMs tIkSNAMs tUNAd AzIviSopamAn
mayaivaikena yudhyasva tryambakeNAndhako yathA
evam uktas tathety uktvA prahareti ca tADitaH
karNinA droNatanayaM vivyAdha malayadhvajaH
marmabhedibhir atyugrair bANair agnizikhopamaiH
smayann abhyahanad drauNiH pANDyam AcAryasattamaH
tato navAparAMs tIkSNAn nArAcAn kaGkavAsasaH
gatyA dazamyA saMyuktAn azvatthAmA vyavAsRjat
teSAM paJcAcchinat pANDyaH paJcabhir nizitaiH zaraiH
catvAro 'bhyAhanan vAhAn Azu te vyasavo 'bhavan
atha droNasutasyeSUMs tAMz chittvA nizitaiH zaraiH
dhanurjyAM vitatAM pANDyaz cicchedAdityavarcasaH
vijyaM dhanur athAdhijyaM kRtvA drauNir amitrahA
tataH zarasahasrANi preSayAm Asa pANDyataH
iSusaMbAdham AkAzam akarod diza eva ca
tatas tAn asyataH sarvAn drauNer bANAn mahAtmanaH
jAnAno 'py akSayAn pANDyo 'zAtayat puruSarSabhaH
prahitAMs tAn prayatnena chittvA drauNer iSUn ariH
cakrarakSau tatas tasya prANudan nizitaiH zaraiH
athArer lAghavaM dRSTvA maNDalIkRtakArmukaH
prAsyad droNasuto bANAn vRSTiM pUSAnujo yathA
aSTAv aSTagavAny UhuH zakaTAni yad Ayudham
ahnas tad aSTabhAgena drauNiz cikSepa mAriSa
tam antakam iva kruddham antakAlAntakopamam
ye ye dadRzire tatra visaMjJAH prAyazo 'bhavan
parjanya iva gharmAnte vRSTyA sAdridrumAM mahIm
AcAryaputras tAM senAM bANavRSTyAbhyavIvRSat

08015031a
08015031c
08015032a
08015032c
08015033a
08015033c
08015034a
08015034c
08015035a
08015035c
A
08015036a
08015036c
08015037a
08015037c
08015038a
08015038c
08015039a
08015039c
08015040a
iH
08015040c
08015041a
08015041c
08015042a
08015042c
08015043a
08015043c
08016001
08016001a
08016001c
08016002a
08016002c
08016003a
08016003c
08016004
08016004a
08016004c
08016005a
08016005c
08016005e
08016006a
08016006c
08016007a
08016007c
08016008a
08016008c
08016009a
08016009c
08016010a
08016010c
08016011a
08016011c
08016012a
08016012c
08016013a
08016013c
08016014a
08016014c
08016015a

drauNiparjanyamuktAM tAM bANavRSTiM suduHsahAm


vAyavyAstreNa sa kSipraM ruddhvA pANDyAnilo 'nadat
tasya nAnadataH ketuM candanAgurubhUSitam
malayapratimaM drauNiz chittvAzvAMz caturo 'hanat
sUtam ekeSuNA hatvA mahAjaladanisvanam
dhanuz chittvArdhacandreNa vyadhamat tilazo ratham
astrair astrANi saMvArya chittvA sarvAyudhAni ca
prAptam apy ahitaM drauNir na jaghAna raNepsayA
hatezvaro dantivaraH sukalpitas; tvarAbhisRSTaH pratizarmago balI
tam adhyatiSThan malayezvaro mahAn; yathAdrizRGgaM harir unnadaMs tath
sa tomaraM bhAskararazmisaMnibhaM; balAstrasargottamayatnamanyubhiH
sasarja zIghraM pratipIDayan gajaM; guroH sutAyAdripatIzvaro nadan
maNipratAnottamavajrahATakair; alaMkRtaM cAMzukamAlyamauktikaiH
hato 'sy asAv ity asakRn mudA nadan; parAbhinad drauNivarAGgabhUSaNam
tad arkacandragrahapAvakatviSaM; bhRzAbhighAtAt patitaM vicUrNitam
mahendravajrAbhihataM mahAvanaM; yathAdrizRGgaM dharaNItale tathA
tataH prajajvAla pareNa manyunA; padAhato nAgapatir yathA tathA
samAdadhe cAntakadaNDasaMnibhAn; iSUn amitrAntakarAMz caturdaza
dvipasya pAdAgrakarAn sa paJcabhir; nRpasya bAhU ca ziro 'tha ca tribh
jaghAna SaDbhiH SaD RtUttamatviSaH; sa pANDyarAjAnucarAn mahArathAn
sudIrghavRttau varacandanokSitau; suvarNamuktAmaNivajrabhUSitau
bhujau dharAyAM patitau nRpasya tau; viveSTatus tArkSyahatAv ivoragau
ziraz ca tat pUrNazaziprabhAnanaM; saroSatAmrAyatanetram unnasam
kSitau vibabhrAja patat sakuNDalaM; vizAkhayor madhyagataH zazI yathA
samAptavidyaM tu guroH sutaM nRpaH; samAptakarmANam upetya te sutaH
suhRdvRto 'tyartham apUjayan mudA; jite balau viSNum ivAmarezvaraH
dhRtarASTra uvAca
pANDye hate kim akarod arjuno yudhi saMjaya
ekavIreNa karNena drAviteSu pareSu ca
samAptavidyo balavAn yukto vIraz ca pANDavaH
sarvabhUteSv anujJAtaH zaMkareNa mahAtmanA
tasmAn mahad bhayaM tIvram amitraghnAd dhanaMjayAt
sa yat tatrAkarot pArthas tan mamAcakSva saMjaya
saMjaya uvAca
hate pANDye 'rjunaM kRSNas tvarann Aha vaco hitam
pazyAtimAnyaM rAjAnam apayAtAMz ca pANDavAn
azvatthAmnaz ca saMkalpAd dhatAH karNena sRJjayAH
tathAzvanaranAgAnAM kRtaM ca kadanaM mahat
ity AcaSTa sudurdharSo vAsudevaH kirITine
etac chrutvA ca dRSTvA ca bhrAtur ghoraM mahad bhayam
vAhayAzvAn hRSIkeza kSipram ity Aha pANDavaH
tataH prAyAd dhRSIkezo rathenApratiyodhinA
dAruNaz ca punas tatra prAdurAsIt samAgamaH
tataH pravavRte bhUyaH saMgrAmo rAjasattama
karNasya pANDavAnAM ca yamarASTravivardhanaH
dhanUMSi bANAn parighAn asitomarapaTTizAn
musalAni bhuzuNDIz ca zaktiRSTiparazvadhAn
gadAH prAsAn asIn kuntAn bhiNDipAlAn mahAGkuzAn
pragRhya kSipram ApetuH parasparajigISayA
bANajyAtalazabdena dyAM dizaH pradizo viyat
pRthivIM nemighoSeNa nAdayanto 'bhyayuH parAn
tena zabdena mahatA saMhRSTAz cakrur Ahavam
vIrA vIrair mahAghoraM kalahAntaM titIrSavaH
jyAtalatradhanuHzabdAH kuJjarANAM ca bRMhitam
tADitAnAM ca patatAM ninAdaH sumahAn abhUt
bANazabdAMz ca vividhAJ zUrANAm abhigarjatAm
zrutvA zabdaM bhRzaM tresur jaghnur mamluz ca bhArata
teSAM nAnadyatAM caiva zastravRSTiM ca muJcatAm

08016015c
08016016a
08016016c
08016017a
08016017c
08016018a
08016018c
08016019a
08016019c
08016020a
08016020c
08016021a
08016021c
08016022a
08016022c
08016023a
08016023c
08016024a
08016024c
08016025a
08016025c
08016026a
08016026c
08016027a
08016027c
08016028a
08016028c
08016029a
08016029c
08016030a
08016030c
08016031a
08016031c
08016032a
08016032c
08016033a
08016033c
08016034a
08016034c
08016035a
08016035c
08016036a
08016036c
08016036e
08016037a
08016037c
08016038a
08016038c
08017001
08017001a
08017001c
08017002a
08017002c
08017003a
08017003c
08017004a
08017004c
08017005a
08017005c
08017006a

bahUn AdhirathiH karNaH pramamAtha raNeSubhiH


paJca pAJcAlavIrANAM rathAn daza ca paJca ca
sAzvasUtadhvajAn karNaH zarair ninye yamakSayam
yodhamukhyA mahAvIryAH pANDUnAM karNam Ahave
zIghrAstrA divam AvRtya parivavruH samantataH
tataH karNo dviSatsenAM zaravarSair viloDayan
vijagAhe 'NDajApUrNAM padminIm iva yUthapaH
dviSanmadhyam avaskandya rAdheyo dhanur uttamam
vidhunvAnaH zitair bANaiH zirAMsy unmathya pAtayat
carmavarmANi saMchindya nirvApam iva dehinAm
viSehur nAsya saMparkaM dvitIyasya patatriNaH
varmadehAsumathanair dhanuSaH pracyutaiH zaraiH
maurvyA talatrair nyavadhIt kazayA vAjino yathA
pANDusRJjayapAJcAlAJ zaragocaram Anayat
mamarda karNas tarasA siMho mRgagaNAn iva
tataH pAJcAlaputrAz ca draupadeyAz ca mAriSa
yamau ca yuyudhAnaz ca sahitAH karNam abhyayuH
vyAyacchamAnAH subhRzaM kurupANDavasRJjayAH
priyAn asUn raNe tyaktvA yodhA jagmuH parasparam
susaMnaddhAH kavacinaH sazirastrANabhUSaNAH
gadAbhir musalaiz cAnye parighaiz ca mahArathAH
samabhyadhAvanta bhRzaM devA daNDair ivodyataiH
nadantaz cAhvayantaz ca pravalgantaz ca mAriSa
tato nijaghnur anyonyaM petuz cAhavatADitAH
vamanto rudhiraM gAtrair vimastiSkekSaNA yudhi
dantapUrNaiH sarudhirair vaktrair dADimasaMnibhaiH
jIvanta iva cApy ete tasthuH zastropabRMhitAH
parasparaM cApy apare paTTizair asibhis tathA
zaktibhir bhiNDipAlaiz ca nakharaprAsatomaraiH
tatakSuz cicchiduz cAnye bibhiduz cikSipus tathA
saMcakartuz ca jaghnuz ca kruddhA nirbibhiduz ca ha
petur anyonyanihatA vyasavo rudhirokSitAH
kSarantaH svarasaM raktaM prakRtAz candanA iva
rathai rathA vinihatA hastinaz cApi hastibhiH
narA naravaraiH petur azvAz cAzvaiH sahasrazaH
dhvajAH zirAMsi cchatrANi dvipahastA nRNAM bhujAH
kSurair bhallArdhacandraiz ca chinnAH zastrANi tatyajuH
narAMz ca nAgAMz ca rathAn hayAn mamRdur Ahave
azvArohair hatAH zUrAz chinnahastAz ca dantinaH
sapatAkA dhvajAH petur vizIrNA iva parvatAH
pattibhiz ca samAplutya dviradAH syandanAs tathA
prahatA hanyamAnAz ca patitAz caiva sarvazaH
azvArohAH samAsAdya tvaritAH pattibhir hatAH
sAdibhiH pattisaMghAz ca nihatA yudhi zerate
mRditAnIva padmAni pramlAnA iva ca srajaH
hatAnAM vadanAny Asan gAtrANi ca mahAmate
rUpANy atyarthakAmyAni dviradAzvanRNAM nRpa
samunnAnIva vastrANi prApur durdarzatAM param
saMjaya uvAca
hastibhis tu mahAmAtrAs tava putreNa coditAH
dhRSTadyumnaM jighAMsantaH kruddhAH pArSatam abhyayuH
prAcyAz ca dAkSiNAtyAz ca pravIrA gajayodhinaH
aGgA vaGgAz ca puNDrAz ca mAgadhAs tAmraliptakAH
mekalAH kozalA madrA dazArNA niSadhAs tathA
gajayuddheSu kuzalAH kaliGgaiH saha bhArata
zaratomaranArAcair vRSTimanta ivAmbudAH
siSicus te tataH sarve pAJcAlAcalam Ahave
tAn saMmimardiSur nAgAn pArSNyaGguSThAGkuzair bhRzam
pothitAn pArSato bANair nArAcaiz cAbhyavIvRSat
ekaikaM dazabhiH SaDbhir aSTAbhir api bhArata

08017006c
08017006e
08017007a
08017007c
08017008a
08017008c
08017009a
08017009c
08017010a
08017010c
08017011a
08017011c
08017012a
08017012c
08017013a
08017013c
08017014a
08017014c
08017015a
08017015c
08017016a
08017016c
08017017a
08017017c
08017018a
08017018c
08017019a
08017019c
08017020a
08017020c
08017021a
08017021c
08017022a
08017022c
08017023a
08017023c
08017024a
08017024c
08017025a
08017025c
08017026a
08017026c
08017027a
08017027c
08017028a
08017028c
08017029a
08017029c
08017030a
08017030c
08017031a
08017031c
08017032a
08017032c
08017033a
08017033c
08017034a
08017034c
08017035a
08017035c

dviradAn abhivivyAdha kSiptair girinibhAJ zaraiH


pracchAdyamAno dviradair meghair iva divAkaraH
paryAsuH pANDupAJcAlA nadanto nizitAyudhAH
tAn nAgAn abhivarSanto jyAtantrIzaranAditaiH
nakulaH sahadevaz ca draupadeyAH prabhadrakAH
sAtyakiz ca zikhaNDI ca cekitAnaz ca vIryavAn
te mlecchaiH preSitA nAgA narAn azvAn rathAn api
hastair AkSipya mamRduH padbhiz cApy atimanyavaH
bibhiduz ca viSANAgraiH samAkSipya ca cikSipuH
viSANalagnaiz cApy anye paripetur vibhISaNAH
pramukhe vartamAnaM tu dvipaM vaGgasya sAtyakiH
nArAcenogravegena bhittvA marmaNy apAtayat
tasyAvarjitanAgasya dviradAd utpatiSyataH
nArAcenAbhinad vakSaH so 'patad bhuvi sAtyakeH
puNDrasyApatato nAgaM calantam iva parvatam
sahadevaH prayatnAt tair nArAcair vyahanat tribhiH
vipatAkaM viyantAraM vivarmadhvajajIvitam
taM kRtvA dviradaM bhUyaH sahadevo 'Ggam abhyagAt
sahadevaM tu nakulo vArayitvAGgam Ardayat
nArAcair yamadaNDAbhais tribhir nAgaM zatena ca
divAkarakaraprakhyAn aGgaz cikSepa tomarAn
nakulAya zatAny aSTau tridhaikaikaM tu so 'cchinat
tathArdhacandreNa ziras tasya ciccheda pANDavaH
sa papAta hato mlecchas tenaiva saha dantinA
AcAryaputre nihate hastizikSAvizArade
aGgAH kruddhA mahAmAtrA nAgair nakulam abhyayuH
calatpatAkaiH pramukhair hemakakSyAtanucchadaiH
mimardizantas tvaritAH pradIptair iva parvataiH
mekalotkalakAliGgA niSAdAs tAmraliptakAH
zaratomaravarSANi vimuJcanto jighAMsavaH
taiz chAdyamAnaM nakulaM divAkaram ivAmbudaiH
pari petuH susaMrabdhAH pANDupAJcAlasomakAH
tatas tad abhavad yuddhaM rathinAM hastibhiH saha
sRjatAM zaravarSANi tomarAMz ca sahasrazaH
nAgAnAM prasphuTuH kumbhA marmANi vividhAni ca
dantAz caivAtividdhAnAM nArAcair bhUSaNAni ca
teSAm aSTau mahAnAgAMz catuHSaSTyA sutejanaiH
sahadevo jaghAnAzu te petuH saha sAdibhiH
aJjogatibhir Ayamya prayatnAd dhanur uttamam
nArAcair ahanan nAgAn nakulaH kuranandana
tataH zaineyapAJcAlyau draupadeyAH prabhadrakAH
zikhaNDI ca mahAnAgAn siSicuH zaravRSTibhiH
te pANDuyodhAmbudharaiH zatrudviradaparvatAH
bANavarSair hatAH petur vajravarSair ivAcalAH
evaM hatvA tava gajAMs te pANDunarakuJjarAH
drutaM senAm avaikSanta bhinnakUlAm ivApagAm
te tAM senAm avAlokya pANDuputrasya sainikAH
vikSobhayitvA ca punaH karNam evAbhidudruvuH
sahadevaM tataH kruddhaM dahantaM tava vAhinIm
duHzAsano mahArAja bhrAtA bhrAtaram abhyayAt
tau sametau mahAyuddhe dRSTvA tatra narAdhipAH
siMhanAdaravAMz cakrur vAsAMsy Adudhuvuz ca ha
tato bhArata kruddhena tava putreNa dhanvinA
pANDuputras tribhir bANair vakSasy abhihato balI
sahadevas tato rAjan nArAcena tavAtmajam
viddhvA vivyAdha saptatyA sArathiM ca tribhis tribhiH
duHzAsanas tadA rAjaMz chittvA cApaM mahAhave
sahadevaM trisaptatyA bAhvor urasi cArdayat
sahadevas tataH kruddhaH khaDgaM gRhya mahAhave
vyAvidhyata yudhAM zreSThaH zrImAMs tava sutaM prati

08017036a
08017036c
08017037a
08017037c
08017038a
08017038c
08017039a
08017039c
08017040a
08017040c
08017041a
08017041c
08017042a
08017042c
08017043a
08017043c
08017043e
08017044a
08017044c
08017044e
08017045a
08017045c
08017046a
08017046c
08017047a
08017047c
08017048a
08017048c
08017049a
08017049c
08017050a
08017050c
08017051a
08017051c
08017052a
08017052c
08017053a
08017053c
08017054a
08017054c
08017055a
08017055c
08017056a
08017056c
08017057a
08017057c
08017058a
08017058c
08017059a
08017059c
08017060a
08017060c
08017061a
08017061c
08017062a
08017062c
08017063a
08017063c
08017064a
08017064c

samArgaNagaNaM cApaM chittvA tasya mahAn asiH


nipapAta tato bhUmau cyutaH sarpa ivAmbarAt
athAnyad dhanur AdAya sahadevaH pratApavAn
duHzAsanAya cikSepa bANam antakaraM tataH
tam ApatantaM vizikhaM yamadaNDopamatviSam
khaDgena zitadhAreNa dvidhA ciccheda kauravaH
tam ApatantaM sahasA nistriMzaM nizitaiH zaraiH
pAtayAm Asa samare sahadevo hasann iva
tato bANAMz catuHSaSTiM tava putro mahAraNe
sahadevarathe tUrNaM pAtayAm Asa bhArata
tAJ zarAn samare rAjan vegenApatato bahUn
ekaikaM paJcabhir bANaiH sahadevo nyakRntata
sa nivArya mahAbANAMs tava putreNa preSitAn
athAsmai subahUn bANAn mAdrIputraH samAcinot
tataH kruddho mahArAja sahadevaH pratApavAn
samAdhatta zaraM ghoraM mRtyukAlAntakopamam
vikRSya balavac cApaM tava putrAya so 'sRjat
sa taM nirbhidya vegena bhittvA ca kavacaM mahat
prAvizad dharaNIM rAjan valmIkam iva pannagaH
tataH sa mumuhe rAjaMs tava putro mahArathaH
mUDhaM cainaM samAlakSya sArathis tvarito ratham
apovAha bhRzaM trasto vadhyamAnaM zitaiH zaraiH
parAjitya raNe taM tu pANDavaH pANDupUrvaja
duryodhanabalaM hRSTaH prAmathad vai samantataH
pipIlikApuTaM rAjan yathAmRdnAn naro ruSA
tathA sA kauravI senA mRditA tena bhArata
nakulaM rabhasaM yuddhe dArayantaM varUthinIm
karNo vaikartano rAjan vArayAm Asa vai tadA
nakulaz ca tadA karNaM prahasann idam abravIt
cirasya bata dRSTo 'haM daivataiH saumyacakSuSA
yasya me tvaM raNe pApa cakSurviSayam AgataH
tvaM hi mUlam anarthAnAM vairasya kalahasya ca
tvaddoSAt kuravaH kSINAH samAsAdya parasparam
tvAm adya samare hatvA kRtakRtyo 'smi vijvaraH
evam uktaH pratyuvAca nakulaM sUtanandanaH
sadRzaM rAjaputrasya dhanvinaz ca vizeSataH
praharasva raNe bAla pazyAmas tava pauruSam
karma kRtvA raNe zUra tataH katthitum arhasi
anuktvA samare tAta zUrA yudhyanti zaktitaH
sa yudhyasva mayA zaktyA vineSye darpam adya te
ity uktvA prAharat tUrNaM pANDuputrAya sUtajaH
vivyAdha cainaM samare trisaptatyA zilImukhaiH
nakulas tu tato viddhaH sUtaputreNa bhArata
azItyAzIviSaprakhyaiH sUtaputram avidhyata
tasya karNo dhanuz chittvA svarNapuGkhaiH zilAzitaiH
triMzatA parameSvAsaH zaraiH pANDavam Ardayat
te tasya kavacaM bhittvA papuH zoNitam Ahave
AzIviSA yathA nAgA bhittvA gAM salilaM papuH
athAnyad dhanur AdAya hemapRSThaM durAsadam
karNaM vivyAdha viMzatyA sArathiM ca tribhiH zaraiH
tataH kruddho mahArAja nakulaH paravIrahA
kSurapreNa sutIkSNena karNasya dhanur acchinat
athainaM chinnadhanvAnaM sAyakAnAM zatais tribhiH
Ajaghne prahasan vIraH sarvalokamahAratham
karNam abhyarditaM dRSTvA pANDuputreNa mAriSa
vismayaM paramaM jagmU rathinaH saha daivataiH
athAnyad dhanur AdAya karNo vaikartanas tadA
nakulaM paJcabhir bANair jatrudeze samArdayat
uraHsthair atha tair bANair mAdrIputro vyarocata
svarazmibhir ivAdityo bhuvane visRjan prabhAm

08017065a
08017065c
08017066a
08017066c
08017067a
08017067c
08017068a
08017068c
08017069a
08017069c
08017070a
08017070c
08017071a
08017071c
08017072a
08017072c
08017073a
08017073c
08017074a
08017074c
08017075a
08017075c
08017076a
08017076c
08017077a
08017077c
08017078a
08017078c
08017079a
08017079c
08017080a
08017080c
08017081a
08017081c
08017082a
08017082c
08017083a
08017083c
08017084a
08017084c
08017085a
08017085c
08017086a
08017086c
08017086e
08017087a
08017087c
08017088a
08017088c
08017089a
08017089c
08017090a
08017090c
08017091a
08017091c
08017092a
08017092c
08017092e
08017093a
08017093c

nakulas tu tataH karNaM viddhvA saptabhir AyasaiH


athAsya dhanuSaH koTiM punaz ciccheda mAriSa
so 'nyat kArmukam AdAya samare vegavattaram
nakulasya tato bANaiH sarvato 'vArayad dizaH
saMchAdyamAnaH sahasA karNacApacyutaiH zaraiH
ciccheda sa zarAMs tUrNaM zarair eva mahArathaH
tato bANamayaM jAlaM vitataM vyomny adRzyata
khadyotAnAM gaNair eva saMpatadbhir yathA nabhaH
tair vimuktaiH zarazataiz chAditaM gaganaM tadA
zalabhAnAM yathA vrAtais tadvad AsIt samAkulam
te zarA hemavikRtAH saMpatanto muhur muhuH
zreNIkRtA abhAsanta haMsAH zreNIgatA iva
bANajAlAvRte vyomni chAdite ca divAkare
samasarpat tato bhUtaM kiM cid eva vizAM pate
niruddhe tatra mArge tu zarasaMghaiH samantataH
vyarocatAM mahAbhAgau bAlasUryAv ivoditau
karNacApacyutair bANair vadhyamAnAs tu somakAH
avAlIyanta rAjendra vedanArtAH zarArditAH
nakulasya tathA bANair vadhyamAnA camUs tava
vyazIryata dizo rAjan vAtanunnA ivAmbudAH
te sene vadhyamAne tu tAbhyAM divyair mahAzaraiH
zarapAtam apakramya tataH prekSakavat sthite
protsArite jane tasmin karNapANDavayoH zaraiH
vivyAdhAte mahAtmAnAv anyonyaM zaravRSTibhiH
nidarzayantau tv astrANi divyAni raNamUrdhani
chAdayantau ca sahasA parasparavadhaiSiNau
nakulena zarA muktAH kaGkabarhiNavAsasaH
te tu karNam avacchAdya vyatiSThanta yathA pare
zaravezmapraviSTau tau dadRzAte na kaiz cana
candrasUryau yathA rAjaMz chAdyamAnau jalAgame
tataH kruddho raNe karNaH kRtvA ghorataraM vapuH
pANDavaM chAdayAm Asa samantAc charavRSTibhiH
sa cchAdyamAnaH samare sUtaputreNa pANDavaH
na cakAra vyathAM rAjan bhAskaro jaladair yathA
tataH prahasyAdhirathiH zarajAlAni mAriSa
preSayAm Asa samare zatazo 'tha sahasrazaH
ekacchAyam abhUt sarvaM tasya bANair mahAtmanaH
abhracchAyeva saMjajJe saMpatadbhiH zarottamaiH
tataH karNo mahArAja dhanuz chittvA mahAtmanaH
sArathiM pAtayAm Asa rathanIDAd dhasann iva
tathAzvAMz caturaz cAsya caturbhir nizitaiH zaraiH
yamasya sadanaM tUrNaM preSayAm Asa bhArata
athAsya taM rathaM tUrNaM tilazo vyadhamac charaiH
patAkAM cakrarakSau ca dhvajaM khaDgaM ca mAriSa
zatacandraM tataz carma sarvopakaraNAni ca
hatAzvo virathaz caiva vivarmA ca vizAM pate
avatIrya rathAt tUrNaM parighaM gRhya viSThitaH
tam udyataM mahAghoraM parighaM tasya sUtajaH
vyahanat sAyakai rAjaJ zatazo 'tha sahasrazaH
vyAyudhaM cainam AlakSya zaraiH saMnataparvabhiH
Ardayad bahuzaH karNo na cainaM samapIDayat
sa vadhyamAnaH samare kRtAstreNa balIyasA
prAdravat sahasA rAjan nakulo vyAkulendriyaH
tam abhidrutya rAdheyaH prahasan vai punaH punaH
sajyam asya dhanuH kaNThe so 'vAsRjata bhArata
tataH sa zuzubhe rAjan kaNThAsaktamahAdhanuH
pariveSam anuprApto yathA syAd vyomni candramAH
yathaiva ca sito meghaH zakracApena zobhitaH
tam abravIt tadA karNo vyarthaM vyAhRtavAn asi
vadedAnIM punar hRSTo vadhyaM mAM tvaM punaH punaH

08017094a
08017094c
08017094e
08017095a
08017095c
08017095e
08017096a
08017096c
08017097a
08017097c
08017098a
08017098c
08017099a
08017099c
08017100a
08017100c
08017101a
08017101c
08017101e
08017102a
08017102c
08017103a
08017103c
08017103e
08017104a
08017104c
08017105a
08017105c
08017106a
08017106c
08017107a
08017107c
08017108a
08017108c
08017109a
08017109c
08017110a
08017110c
08017111a
08017111c
08017112a
08017112c
08017113a
08017113c
08017114a
08017114c
08017115a
08017115c
08017116a
08017116c
08017117a
08017117c
08017118a
08017118c
08017119a
08017119c
08017119e
08017120a
08017120c
08018001

mA yotsIr gurubhiH sArdhaM balavadbhiz ca pANDava


sadRzais tAta yudhyasva vrIDAM mA kuru pANDava
gRhaM vA gaccha mAdreya yatra vA kRSNaphalgunau
evam uktvA mahArAja vyasarjayata taM tataH
vadhaprAptaM tu taM rAjan nAvadhIt sUtanandanaH
smRtvA kuntyA vaco rAjaMs tata enaM vyasarjayat
visRSTaH pANDavo rAjan sUtaputreNa dhanvinA
vrIDann iva jagAmAtha yudhiSThirarathaM prati
Aruroha rathaM cApi sUtaputrapratApitaH
niHzvasan duHkhasaMtaptaH kumbhe kSipta ivoragaH
taM visRjya raNe karNaH pAJcAlAMs tvarito yayau
rathenAtipatAkena candravarNahayena ca
tatrAkrando mahAn AsIt pANDavAnAM vizAM pate
dRSTvA senApatiM yAntaM pAJcAlAnAM rathavrajAn
tatrAkaron mahArAja kadanaM sUtanandanaH
madhyaM gate dinakare cakravat pracaran prabhuH
bhagnacakrai rathaiH ke cic chinnadhvajapatAkibhiH
sasUtair hatasUtaiz ca bhagnAkSaiz caiva mAriSa
hriyamANAn apazyAma pAJcAlAnAM rathavrajAn
tatra tatra ca saMbhrAntA vicerur mattakuJjarAH
davAgninA parItAGgA yathaiva syur mahAvane
bhinnakumbhA virudhirAz chinnahastAz ca vAraNAH
bhinnagAtravarAz caiva cchinnavAlAz ca mAriSa
chinnAbhrANIva saMpetur vadhyamAnA mahAtmanA
apare trAsitA nAgA nArAcazatatomaraiH
tam evAbhimukhA yAnti zalabhA iva pAvakam
apare niSTanantaH sma vyadRzyanta mahAdvipAH
kSarantaH zoNitaM gAtrair nagA iva jalaplavam
urazchadair vimuktAz ca vAlabandhaiz ca vAjinaH
rAjataiz ca tathA kAMsyaiH sauvarNaiz caiva bhUSaNaiH
hInA AstaraNaiz caiva khalInaiz ca vivarjitAH
cAmaraiz ca kuthAbhiz ca tUNIraiH patitair api
nihataiH sAdibhiz caiva zUrair AhavazobhibhiH
apazyAma raNe tatra bhrAmyamANAn hayottamAn
prAsaiH khaDgaiz ca saMsyUtAn RSTibhiz ca narAdhipa
hayayodhAn apazyAma kaJcukoSNISadhAriNaH
rathAn hemapariSkArAn suyuktAJ javanair hayaiH
bhramamANAn apazyAma hateSu rathiSu drutam
bhagnAkSakUbarAn kAMz cic chinnacakrAMz ca mAriSa
vipatAkAdhvajAMz cAnyAJ chinneSAyugabandhurAn
vihInAn rathinas tatra dhAvamAnAn samantataH
sUryaputrazarais trastAn apazyAma vizAM pate
vizastrAMz ca tathaivAnyAn sazastrAMz ca bahUn hatAn
tAvakAJ jAlasaMchannAn uroghaNTAvibhUSitAn
nAnAvarNavicitrAbhiH patAkAbhir alaMkRtAn
padAtIn anvapazyAma dhAvamAnAn samantataH
zirAMsi bAhUn UrUMz ca chinnAn anyAMs tathA yudhi
karNacApacyutair bANair apazyAma vinAkRtAn
mahAn vyatikaro raudro yodhAnAm anvadRzyata
karNasAyakanunnAnAM hatAnAM nizitaiH zaraiH
te vadhyamAnAH samare sUtaputreNa sRJjayAH
tam evAbhimukhA yAnti pataMgA iva pAvakam
taM dahantam anIkAni tatra tatra mahAratham
kSatriyA varjayAm Asur yugAntAgnim ivolbaNam
hatazeSAs tu ye vIrAH pAJcAlAnAM mahArathAH
tAn prabhagnAn drutAn karNaH pRSThato vikiraJ zaraiH
abhyadhAvata tejasvI vizIrNakavacadhvajAn
tApayAm Asa tAn bANaiH sUtaputro mahArathaH
madhyaMdinam anuprApto bhUtAnIva tamonudaH
saMjaya uvAca

08018001a
08018001c
08018002a
08018002c
08018003a
08018003c
08018004a
08018004c
08018005a
08018005c
08018006a
08018006c
08018007a
08018007c
08018008a
08018008c
08018009a
08018009c
08018010a
08018010c
08018011a
08018011c
08018012a
08018012c
08018013a
08018013c
08018014a
08018014c
08018015a
08018015c
08018016a
08018016c
08018017a
08018017c
08018018a
08018018c
08018019a
08018019c
08018020a
08018020c
08018021a
08018021c
08018022a
08018022c
08018022e
08018023a
08018023c
08018024a
08018024c
08018025a
08018025c
08018025e
08018026a
08018026c
08018027a
08018027c
08018028a
08018028c
08018029a
08018029c

yuyutsuM tava putraM tu prAdravantaM mahad balam


ulUko 'bhyapatat tUrNaM tiSTha tiSTheti cAbravIt
yuyutsus tu tato rAjaJ zitadhAreNa patriNA
ulUkaM tADayAm Asa vajreNendra ivAcalam
ulUkas tu tataH kruddhas tava putrasya saMyuge
kSurapreNa dhanuz chittvA tADayAm Asa karNinA
tad apAsya dhanuz chinnaM yuyutsur vegavattaram
anyad Adatta sumahac cApaM saMraktalocanaH
zAkuniM ca tataH SaSTyA vivyAdha bharatarSabha
sArathiM tribhir Anarchat taM ca bhUyo vyavidhyata
ulUkas taM tu viMzatyA viddhvA hemavibhUSitaiH
athAsya samare kruddho dhvajaM ciccheda kAJcanam
sa cchinnayaSTiH sumahAJ zIryamANo mahAdhvajaH
papAta pramukhe rAjan yuyutsoH kAJcanojjvalaH
dhvajam unmathitaM dRSTvA yuyutsuH krodhamUrchitaH
ulUkaM paJcabhir bANair AjaghAna stanAntare
ulUkas tasya bhallena tailadhautena mAriSa
ziraz ciccheda sahasA yantur bharatasattama
jaghAna caturo 'zvAMz ca taM ca vivyAdha paJcabhiH
so 'tividdho balavatA pratyapAyAd rathAntaram
taM nirjitya raNe rAjann ulUkas tvarito yayau
pAJcAlAn sRJjayAMz caiva vinighnan nizitaiH zaraiH
zatAnIkaM mahArAja zrutakarmA sutas tava
vyazvasUtarathaM cakre nimeSArdhAd asaMbhramam
hatAzve tu rathe tiSThaJ zatAnIko mahAbalaH
gadAM cikSepa saMkruddhas tava putrasya mAriSa
sA kRtvA syandanaM bhasma hayAMz caiva sasArathIn
papAta dharaNIM tUrNaM dArayantIva bhArata
tAv ubhau virathau vIrau kurUNAM kIrtivardhanau
apAkrametAM yuddhArtau prekSamANau parasparam
putras tu tava saMbhrAnto vivitso ratham Avizat
zatAnIko 'pi tvaritaH prativindhyarathaM gataH
sutasomas tu zakuniM vivyAdha nizitaiH zaraiH
nAkampayata saMrabdho vAryogha iva parvatam
sutasomas tu taM dRSTvA pitur atyantavairiNam
zarair anekasAhasraiz chAdayAm Asa bhArata
tAJ zarAJ zakunis tUrNaM cicchedAnyaiH patatribhiH
laghvastraz citrayodhI ca jitakAzI ca saMyuge
nivArya samare cApi zarAMs tAn nizitaiH zaraiH
AjaghAna susaMkruddhaH sutasomaM tribhiH zaraiH
tasyAzvAn ketanaM sUtaM tilazo vyadhamac charaiH
syAlas tava mahAvIryas tatas te cukruzur janAH
hatAzvo virathaz caiva chinnadhanvA ca mAriSa
dhanvI dhanurvaraM gRhya rathAd bhUmAv atiSThata
vyasRjat sAyakAMz caiva svarNapuGkhAJ zilAzitAn
chAdayAm Asur atha te tava syAlasya taM ratham
pataMgAnAm iva vrAtAH zaravrAtA mahAratham
rathopasthAn samIkSyApi vivyathe naiva saubalaH
pramRdnaMz ca zarAMs tAMs tAJ zaravrAtair mahAyazAH
tatrAtuSyanta yodhAz ca siddhAz cApi divi sthitAH
sutasomasya tat karma dRSTvAzraddheyam adbhutam
rathasthaM nRpatiM taM tu padAtiH sann ayodhayat
tasya tIkSNair mahAvegair bhallaiH saMnataparvabhiH
vyahanat kArmukaM rAjA tUNIraM caiva sarvazaH
sa cchinnadhanvA samare khaDgam udyamya nAnadan
vaiDUryotpalavarNAbhaM hastidantamayatsarum
bhrAmyamANaM tatas taM tu vimalAmbaravarcasam
kAlopamaM tato mene sutasomasya dhImataH
so 'carat sahasA khaDgI maNDalAni sahasrazaH
caturviMzan mahArAja zikSAbalasamanvitaH

08018030a
08018030c
08018031a
08018031c
08018032a
08018032c
08018033a
08018033c
08018034a
08018034c
08018035a
08018035c
08018036a
08018036c
08018036e
08018037a
08018037c
08018038a
08018038c
08018039a
08018039c
08018040a
08018040c
08018041a
08018041c
08018042a
08018042c
08018043a
08018043c
08018044a
08018044c
08018045a
08018045c
08018046a
08018046c
08018047a
08018047c
08018048a
08018048c
08018049a
08018049c
08018050a
08018050c
08018051a
08018051c
08018052a
08018052c
08018053a
08018053c
08018054a
08018054c
08018055a
08018055c
08018056a
08018056c
08018057a
08018057c
08018058a
08018058c
08018059a

saubalas tu tatas tasya zarAMz cikSepa vIryavAn


tAn Apatata evAzu ciccheda paramAsinA
tataH kruddho mahArAja saubalaH paravIrahA
prAhiNot sutasomasya zarAn AzIviSopamAn
ciccheda tAMz ca khaDgena zikSayA ca balena ca
darzaya&l lAghavaM yuddhe tArkSyavIryasamadyutiH
tasya saMcarato rAjan maNDalAvartane tadA
kSurapreNa sutIkSNena khaDgaM ciccheda suprabham
sa cchinnaH sahasA bhUmau nipapAta mahAn asiH
avazasya sthitaM haste taM khaDgaM satsaruM tadA
chinnam AjJAya nistriMzam avaplutya padAni SaT
prAvidhyata tataH zeSaM sutasomo mahArathaH
sa cchittvA saguNaM cApaM raNe tasya mahAtmanaH
papAta dharaNIM tUrNaM svarNavajravibhUSitaH
sutasomas tato 'gacchac chrutakIrter mahAratham
saubalo 'pi dhanur gRhya ghoram anyat suduHsaham
abhyayAt pANDavAnIkaM nighnaJ zatrugaNAn bahUn
tatra nAdo mahAn AsIt pANDavAnAM vizAM pate
saubalaM samare dRSTvA vicarantam abhItavat
tAny anIkAni dRptAni zastravanti mahAnti ca
drAvyamANAny adRzyanta saubalena mahAtmanA
yathA daityacamUM rAjan devarAjo mamarda ha
tathaiva pANDavIM senAM saubaleyo vyanAzayat
dhRSTadyumnaM kRpo rAjan vArayAm Asa saMyuge
yathA dRptaM vane nAgaM zarabho vArayed yudhi
niruddhaH pArSatas tena gautamena balIyasA
padAt padaM vicalituM nAzaknot tatra bhArata
gautamasya vapur dRSTvA dhRSTadyumnarathaM prati
vitresuH sarvabhUtAni kSayaM prAptaM ca menire
tatrAvocan vimanaso rathinaH sAdinas tathA
droNasya nidhane nUnaM saMkruddho dvipadAM varaH
zAradvato mahAtejA divyAstravid udAradhIH
api svasti bhaved adya dhRSTadyumnasya gautamAt
apIyaM vAhinI kRtsnA mucyeta mahato bhayAt
apy ayaM brAhmaNaH sarvAn na no hanyAt samAgatAn
yAdRzaM dRzyate rUpam antakapratimaM bhRzam
gamiSyaty adya padavIM bhAradvAjasya saMyuge
AcAryaH kSiprahastaz ca vijayI ca sadA yudhi
astravAn vIryasaMpannaH krodhena ca samanvitaH
pArSataz ca bhRzaM yuddhe vimukho 'dyApi lakSyate
ity evaM vividhA vAcas tAvakAnAM paraiH saha
viniHzvasya tataH kruddhaH kRpaH zAradvato nRpa
pArSataM chAdayAm Asa nizceSTaM sarvamarmasu
sa vadhyamAnaH samare gautamena mahAtmanA
kartavyaM na prajAnAti mohitaH paramAhave
tam abravIt tato yantA kaccit kSemaM nu pArSata
IdRzaM vyasanaM yuddhe na te dRSTaM kadA cana
daivayogAt tu te bANA nAtaran marmabhedinaH
preSitA dvijamukhyena marmANy uddizya sarvazaH
vyAvartaye tatra rathaM nadIvegam ivArNavAt
avadhyaM brAhmaNaM manye yena te vikramo hataH
dhRSTadyumnas tato rAjaJ zanakair abravId vacaH
muhyate me manas tAta gAtre svedaz ca jAyate
vepathuM ca zarIre me romaharSaM ca pazya vai
varjayan brAhmaNaM yuddhe zanair yAhi yato 'cyutaH
arjunaM bhImasenaM vA samare prApya sArathe
kSemam adya bhaved yantar iti me naiSThikI matiH
tataH prAyAn mahArAja sArathis tvarayan hayAn
yato bhImo maheSvAso yuyudhe tava sainikaiH
pradrutaM tu rathaM dRSTvA dhRSTadyumnasya mAriSa

08018059c
08018060a
08018060c
08018061a
08018061c
08018062a
08018062c
08018063a
08018063c
08018064a
08018064c
08018065a
08018065c
08018066a
08018066c
08018067a
08018067c
08018068a
08018068c
08018068e
08018069a
08018069c
08018070a
08018070c
08018071a
08018071c
08018072a
08018072c
08018073a
08018073c
08018074a
08018074c
08018075a
08018075c
08018076a
08018076c
08019001
08019001a
08019001c
08019002a
08019002c
08019003a
08019003c
08019004a
08019004c
08019005a
08019005c
08019006a
08019006c
08019007a
08019007c
08019008a
08019008c
08019009a
08019009c
08019010a
08019010c
08019010e
08019011a
08019011c

kiraJ zarazatAny eva gautamo 'nuyayau tadA


zaGkhaM ca pUrayAm Asa muhur muhur ariMdamaH
pArSataM prAdravad yantaM mahendra iva zambaram
zikhaNDinaM tu samare bhISmamRtyuM durAsadam
hArdikyo vArayAm Asa smayann iva muhur muhuH
zikhaNDI ca samAsAdya hRdikAnAM mahAratham
paJcabhir nizitair bhallair jatrudeze samArdayat
kRtavarmA tu saMkruddho bhittvA SaSTibhir AzugaiH
dhanur ekena ciccheda hasan rAjan mahArathaH
athAnyad dhanur AdAya drupadasyAtmajo balI
tiSTha tiSTheti saMkruddho hArdikyaM pratyabhASata
tato 'sya navatiM bANAn rukmapuGkhAn sutejanAn
preSayAm Asa rAjendra te 'syAbhrazyanta varmaNaH
vitathAMs tAn samAlakSya patitAMz ca mahItale
kSurapreNa sutIkSNena kArmukaM cicchide balI
athainaM chinnadhanvAnaM bhagnazRGgam ivarSabham
azItyA mArgaNaiH kruddho bAhvor urasi cArdayat
kRtavarmA tu saMkruddho mArgaNaiH kRtavikSataH
dhanur anyat samAdAya samArgaNagaNaM prabho
zikhaNDinaM bANavaraiH skandhadeze 'bhyatADayat
skandhadeze sthitair bANaiH zikhaNDI ca rarAja ha
zAkhApratAnair vimalaiH sumahAn sa yathA drumaH
tAv anyonyaM bhRzaM viddhvA rudhireNa samukSitau
anyonyazRGgAbhihatau rejatur vRSabhAv iva
anyonyasya vadhe yatnaM kurvANau tau mahArathau
rathAbhyAM ceratus tatra maNDalAni sahasrazaH
kRtavarmA mahArAja pArSataM nizitaiH zaraiH
raNe vivyAdha saptatyA svarNapuGkhaiH zilAzitaiH
tato 'sya samare bANaM bhojaH praharatAM varaH
jIvitAntakaraM ghoraM vyasRjat tvarayAnvitaH
sa tenAbhihato rAjan mUrchAm Azu samAvizat
dhvajayaSTiM ca sahasA zizriye kazmalAvRtaH
apovAha raNAt taM tu sArathI rathinAM varam
hArdikyazarasaMtaptaM niHzvasantaM punaH punaH
parAjite tataH zUre drupadasya sute prabho
prAdravat pANDavI senA vadhyamAnA samantataH
saMjaya uvAca
zvetAzvo 'pi mahArAja vyadhamat tAvakaM balam
yathA vAyuH samAsAdya tUlarAziM samantataH
pratyudyayus trigartAs taM zibayaH kauravaiH saha
zAlvAH saMzaptakAz caiva nArAyaNabalaM ca yat
satyasenaH satyakIrtir mitradevaH zrutaMjayaH
sauzrutiz citrasenaz ca mitravarmA ca bhArata
trigartarAjaH samare bhrAtRbhiH parivAritaH
putraiz caiva maheSvAsair nAnAzastradharair yudhi
te sRjantaH zaravrAtAn kiranto 'rjunam Ahave
abhyadravanta samare vAryoghA iva sAgaram
te tv arjunaM samAsAdya yodhAH zatasahasrazaH
agacchan vilayaM sarve tArkSyaM dRSTveva pannagAH
te vadhyamAnAH samare nAjahuH pANDavaM tadA
dahyamAnA yathA rAjaJ zalabhA iva pAvakam
satyasenas tribhir bANair vivyAdha yudhi pANDavam
mitradevas triSaSTyA ca candradevaz ca saptabhiH
mitravarmA trisaptatyA sauzrutiz cApi paJcabhiH
zatruMjayaz ca viMzatyA suzarmA navabhiH zaraiH
zatruMjayaM ca rAjAnaM hatvA tatra zilAzitaiH
sauzruteH sazirastrANaM ziraH kAyAd apAharat
tvaritaz candradevaM ca zarair ninye yamakSayam
athetarAn mahArAja yatamAnAn mahArathAn
paJcabhiH paJcabhir bANair ekaikaM pratyavArayat

08019012a
08019012c
08019013a
08019013c
08019014a
08019014c
08019015a
08019015c
08019016a
08019016c
08019017a
08019017c
08019018a
08019018c
08019019a
08019019c
08019020a
08019020c
08019020e
08019021a
08019021c
08019022a
08019022c
08019022e
08019023a
08019023c
08019024a
08019024c
08019025a
08019025c
08019026a
08019026c
08019027a
08019027c
08019027e
08019028a
08019028c
08019029a
08019029c
08019029e
08019030a
08019030c
08019030e
08019031a
08019031c
08019032a
08019032c
08019033a
08019033c
08019034a
08019034c
08019035a
08019035c
08019036a
08019036c
08019037a
08019037c
08019038a
08019038c
08019039a

satyasenas tu saMkruddhas tomaraM vyasRjan mahat


samuddizya raNe kRSNaM siMhanAdaM nanAda ca
sa nirbhidya bhujaM savyaM mAdhavasya mahAtmanaH
ayasmayo mahAcaNDo jagAma dharaNIM tadA
mAdhavasya tu viddhasya tomareNa mahAraNe
pratodaH prApatad dhastAd razmayaz ca vizAM pate
sa pratodaM punar gRhya razmIMz caiva mahAyazAH
vAhayAm Asa tAn azvAn satyasenarathaM prati
viSvaksenaM tu nirbhinnaM prekSya pArtho dhanaMjayaH
satyasenaM zarais tIkSNair dArayitvA mahAbalaH
tataH sunizitair bANai rAjJas tasya mahac chiraH
kuNDalopacitaM kAyAc cakarta pRtanAntare
taM nihatya zitair bANair mitravarmANam AkSipat
vatsadantena tIkSNena sArathiM cAsya mAriSa
tataH zarazatair bhUyaH saMzaptakagaNAn vazI
pAtayAm Asa saMkruddhaH zatazo 'tha sahasrazaH
tato rajatapuGkhena rAjJaH zIrSaM mahAtmanaH
mitradevasya ciccheda kSurapreNa mahAyazAH
suzarmANaM ca saMkruddho jatrudeze samArdayat
tataH saMzaptakAH sarve parivArya dhanaMjayam
zastraughair mamRduH kruddhA nAdayanto dizo daza
abhyarditas tu tair jiSNuH zakratulyaparAkramaH
aindram astram ameyAtmA prAduzcakre mahArathaH
tataH zarasahasrANi prAdurAsan vizAM pate
dhvajAnAM chidyamAnAnAM kArmukANAM ca saMyuge
rathAnAM sapatAkAnAM tUNIrANAM zaraiH saha
akSANAm atha yoktrANAM cakrANAM razmibhiH saha
kUbarANAM varUthAnAM pRSatkAnAM ca saMyuge
azmanAM patatAM caiva prAsAnAm RSTibhiH saha
gadAnAM parighANAM ca zaktInAM tomaraiH saha
zataghnInAM sacakrANAM bhujAnAm UrubhiH saha
kaNThasUtrAGgadAnAM ca keyUrANAM ca mAriSa
hArANAm atha niSkANAM tanutrANAM ca bhArata
chatrANAM vyajanAnAM ca zirasAM mukuTaiH saha
azrUyata mahAJ zabdas tatra tatra vizAM pate
sakuNDalAni svakSINi pUrNacandranibhAni ca
zirAMsy urvyAm adRzyanta tArAgaNa ivAmbare
susragvINi suvAsAMsi candanenokSitAni ca
zarIrANi vyadRzyanta hatAnAM ca mahItale
gandharvanagarAkAraM ghoram AyodhanaM tadA
nihatai rAjaputraiz ca kSatriyaiz ca mahAbalaiH
hastibhiH patitaiz caiva turagaiz cAbhavan mahI
agamyamArgA samare vizIrNair iva parvataiH
nAsIc cakrapathaz caiva pANDavasya mahAtmanaH
nighnataH zAtravAn bhallair hastyazvaM cAmitaM mahat
A tumbAd avasIdanti rathacakrANi mAriSa
raNe vicaratas tasya tasmi&l lohitakardame
sIdamAnAni cakrANi samUhus turagA bhRzam
zrameNa mahatA yuktA manomArutaraMhasaH
vadhyamAnaM tu tat sainyaM pANDuputreNa dhanvinA
prAyazo vimukhaM sarvaM nAvatiSThata saMyuge
tAJ jitvA samare jiSNuH saMzaptakagaNAn bahUn
rarAja sa mahArAja vidhUmo 'gnir iva jvalan
yudhiSThiraM mahArAja visRjantaM zarAn bahUn
svayaM duryodhano rAjA pratyagRhNAd abhItavat
tam ApatantaM sahasA tava putraM mahAbalam
dharmarAjo drutaM viddhvA tiSTha tiSTheti cAbravIt
sA ca taM prativivyAdha navabhir nizitaiH zaraiH
sArathiM cAsya bhallena bhRzaM kruddho 'bhyatADayat
tato yudhiSThiro rAjA hemapuGkhAJ zilImukhAn

08019039c
08019040a
08019040c
08019041a
08019041c
08019041e
08019042a
08019042c
08019043a
08019043c
08019044a
08019044c
08019045a
08019045c
08019045e
08019046a
08019046c
08019047a
08019047c
08019048a
08019048c
08019048e
08019049a
08019049c
08019050a
08019050c
08019051a
08019051c
08019052a
08019052c
08019053a
08019053c
08019054a
08019054c
08019055a
08019055c
08019056a
08019056c
08019057a
08019057c
08019058a
08019058c
08019059a
08019059c
08019060a
08019060c
08019061a
08019061c
08019062a
08019062c
08019063a
08019063c
08019064a
08019064c
08019065a
08019065c
08019066a
08019066c
08019067a
08019067c

duryodhanAya cikSepa trayodaza zilAzitAn


caturbhiz caturo vAhAMs tasya hatvA mahArathaH
paJcamena ziraH kAyAt sArathes tu samAkSipat
SaSThena ca dhvajaM rAjJaH saptamena ca kArmukam
aSTamena tathA khaDgaM pAtayAm Asa bhUtale
paJcabhir nRpatiM cApi dharmarAjo 'rdayad bhRzam
hatAzvAt tu rathAt tasmAd avaplutya sutas tava
uttamaM vyasanaM prApto bhUmAv eva vyatiSThata
taM tu kRcchragataM dRSTvA karNadrauNikRpAdayaH
abhyavartanta sahitAH parIpsanto narAdhipam
atha pANDusutAH sarve parivArya yudhiSThiram
abhyayuH samare rAjaMs tato yuddham avartata
atha tUryasahasrANi prAvAdyanta mahAmRdhe
kSveDAH kilakilAzabdAH prAdurAsan mahIpate
yad abhyagacchan samare pAJcAlAH kauravaiH saha
narA naraiH samAjagmur vAraNA varavAraNaiH
rathAz ca rathibhiH sArdhaM hayAz ca hayasAdibhiH
dvaMdvAny Asan mahArAja prekSaNIyAni saMyuge
vismApanAny acintyAni zastravanty uttamAni ca
ayudhyanta mahAvegAH parasparavadhaiSiNaH
anyonyaM samare jaghnur yodhavratam anuSThitAH
na hi te samaraM cakruH pRSThato vai kathaM cana
muhUrtam eva tad yuddham AsIn madhuradarzanam
tata unmattavad rAjan nirmaryAdam avartata
rathI nAgaM samAsAdya vicaran raNamUrdhani
preSayAm Asa kAlAya zaraiH saMnataparvabhiH
nAgA hayAn samAsAdya vikSipanto bahUn atha
drAvayAm Asur atyugrAs tatra tatra tadA tadA
vidrAvya ca bahUn azvAn nAgA rAjan balotkaTAH
viSANaiz cApare jaghnur mamRduz cApare bhRzam
sAzvArohAMz ca turagAn viSANair bibhidU raNe
aparAMz cikSipur vegAt pragRhyAtibalAs tathA
pAdAtair AhatA nAgA vivareSu samantataH
cakrur ArtasvaraM ghoraM vyadravanta dizo daza
padAtInAM tu sahasA pradrutAnAM mahAmRdhe
utsRjyAbharaNaM tUrNam avaplutya raNAjire
nimittaM manyamAnAs tu pariNamya mahAgajAH
jagRhur bibhiduz caiva citrANy AbharaNAni ca
pratimAneSu kumbheSu dantaveSTeSu cApare
nigRhItA bhRzaM nAgAH prAsatomarazaktibhiH
nigRhya ca gadAH ke cit pArzvasthair bhRzadAruNaiH
rathAzvasAdibhis tatra saMbhinnA nyapatan bhuvi
sarathaM sAdinaM tatra apare tu mahAgajAH
bhUmAv amRdnan vegena savarmANaM patAkinam
rathaM nAgAH samAsAdya dhuri gRhya ca mAriSa
vyAkSipan sahasA tatra ghorarUpe mahAmRdhe
nArAcair nihataz cApi nipapAta mahAgajaH
parvatasyeva zikharaM vajrabhagnaM mahItale
yodhA yodhAn samAsAdya muSTibhir vyahanan yudhi
kezeSv anyonyam AkSipya cicchidur bibhiduH saha
udyamya ca bhujAv anyo nikSipya ca mahItale
padA coraH samAkramya sphurato vyahanac chiraH
mRtam anyo mahArAja padbhyAM tADitavAMs tadA
jIvataz ca tathaivAnyaH zastraM kAye nyamajjayat
muSTiyuddhaM mahac cAsId yodhAnAM tatra bhArata
tathA kezagrahaz cogro bAhuyuddhaM ca kevalam
samAsaktasya cAnyena avijJAtas tathAparaH
jahAra samare prANAn nAnAzastrair anekadhA
saMsakteSu ca yodheSu vartamAne ca saMkule
kabandhAny utthitAni sma zatazo 'tha sahasrazaH

08019068a
08019068c
08019069a
08019069c
08019070a
08019070c
08019071a
08019071c
08019072a
08019072c
08019073a
08019073c
08019074a
08019074c
08019075a
08019075c
08020001
08020001a
08020001c
08020002a
08020002c
08020003a
08020003c
08020004a
08020004c
08020005
08020005a
08020005c
08020006a
08020006c
08020006e
08020007a
08020007c
08020008a
08020008c
08020009a
08020009c
08020010a
08020010c
08020010e
08020011a
08020011c
08020011e
08020012a
08020012c
08020013a
08020013c
08020014a
08020014c
08020015a
08020015c
08020016a
08020016c
08020017a
08020017c
08020018a
08020018c
08020019a
08020019c
08020020a

lohitaiH sicyamAnAni zastrANi kavacAni ca


mahAraGgAnuraktAni vastrANIva cakAzire
evam etan mahAyuddhaM dAruNaM bhRzasaMkulam
unmattaraGgapratimaM zabdenApUrayaj jagat
naiva sve na pare rAjan vijJAyante zarAturAH
yoddhavyam iti yudhyante rAjAno jayagRddhinaH
svAn sve jaghnur mahArAja parAMz caiva samAgatAn
ubhayoH senayor vIrair vyAkulaM samapadyata
rathair bhagnair mahArAja vAraNaiz ca nipAtitaiH
hayaiz ca patitais tatra naraiz ca vinipAtitaiH
agamyarUpA pRthivI mAMsazoNitakardamA
kSaNenAsIn mahArAja kSatajaughapravartinI
pAJcAlAn avadhIt karNas trigartAMz ca dhanaMjayaH
bhImasenaH kurUn rAjan hastyanIkaM ca sarvazaH
evam eSa kSayo vRttaH kurupANDavasenayoH
aparAhNe mahArAja kAGkSantyor vipulaM jayam
dhRtarASTra uvAca
atitIvrANi duHkhAni duHsahAni bahUni ca
tavAhaM saMjayAzrauSaM putrANAM mama saMkSayam
tathA tu me kathayase yathA yuddhaM tu vartate
na santi sUta kauravyA iti me naiSThikI matiH
duryodhanas tu virathaH kRtas tatra mahAraNe
dharmaputraH kathaM cakre tasmin vA nRpatiH katham
aparAhNe kathaM yuddham abhaval lomaharSaNam
tan mamAcakSva tattvena kuzalo hy asi saMjaya
saMjaya uvAca
saMsakteSu ca sainyeSu yudhyamAneSu bhAgazaH
ratham anyaM samAsthAya putras tava vizAM pate
krodhena mahatAviSTaH saviSo bhujago yathA
duryodhanas tu dRSTvA vai dharmarAjaM yudhiSThiram
uvAca sUta tvaritaM yAhi yAhIti bhArata
atra mAM prApaya kSipraM sArathe yatra pANDavaH
dhriyamANena chatreNa rAjA rAjati daMzitaH
sa sUtaz codito rAjJA rAjJaH syandanam uttamam
yudhiSThirasyAbhimukhaM preSayAm Asa saMyuge
tato yudhiSThiraH kruddhaH pramatta iva sadgavaH
sArathiM codayAm Asa yAhi yatra suyodhanaH
tau samAjagmatur vIrau bhrAtarau rathasattamau
sametya ca mahAvIryau saMnaddhau yuddhadurmadau
tatakSatur maheSvAsau zarair anyonyam Ahave
tato duryodhano rAjA dharmazIlasya mAriSa
zilAzitena bhallena dhanuz ciccheda saMyuge
taM nAmRSyata saMkruddho vyavasAyaM yudhiSThiraH
apavidhya dhanuz chinnaM krodhasaMraktalocanaH
anyat kArmukam AdAya dharmaputraz camUmukhe
duryodhanasya ciccheda dhvajaM kArmukam eva ca
athAnyad dhanur AdAya pratyavidhyata pANDavam
tAv anyonyaM susaMrabdhau zaravarSANy amuJcatAm
siMhAv iva susaMkruddhau parasparajigISayA
anyonyaM jaghnatuz caiva nardamAnau vRSAv iva
anyonyaM prekSamANau ca ceratus tau mahArathau
tataH pUrNAyatotsRSTair anyonyaM sukRtavraNau
virejatur mahArAja puSpitAv iva kiMzukau
tato rAjan pratibhayAn siMhanAdAn muhur muhuH
talayoz ca tathA zabdAn dhanuSoz ca mahAhave
zaGkhazabdaravAMz caiva cakratus tau rathottamau
anyonyaM ca mahArAja pIDayAM cakratur bhRzam
tato yudhiSThiro rAjA tava putraM tribhiH zaraiH
AjaghAnorasi kruddho vajravego durAsadaH
prativivyAdha taM tUrNaM tava putro mahIpatim

08020020c
08020021a
08020021c
08020022a
08020022c
08020023a
08020023c
08020024a
08020024c
08020025a
08020025c
08020026a
08020026c
08020027a
08020027c
08020028a
08020028c
08020029a
08020029c
08020029e
08020030a
08020030c
08020031a
08020031c
08020032a
08020032c
08020032e
08021001
08021001a
08021001c
08021002a
08021002c
08021003a
08021003c
08021004a
08021004c
08021005a
08021005c
08021006a
08021006c
08021007a
08021007c
08021008a
08021008c
08021009a
08021009c
08021010a
08021010c
08021011a
08021011c
08021012a
08021012c
08021013a
08021013c
08021014a
08021014c
08021015a
08021015c
08021016a
08021016c

paJcabhir nizitair bANair hemapuGkhaiH zilAzitaiH


tato duryodhano rAjA zaktiM cikSepa bhArata
sarvapArazavIM tIkSNAM maholkApratimAM tadA
tAm ApatantIM sahasA dharmarAjaH zilAzitaiH
tribhiz ciccheda sahasA taM ca vivyAdha saptabhiH
nipapAta tataH sAtha hemadaNDA mahAghanA
nipatantI maholkeva vyarAjac chikhisaMnibhA
zaktiM vinihatAM dRSTvA putras tava vizAM pate
navabhir nizitair bhallair nijaghAna yudhiSThiram
so 'tividdho balavatAm agraNIH zatrutApanaH
duryodhanaM samuddizya bANaM jagrAha satvaraH
samAdhatta ca taM bANaM dhanuSy ugraM mahAbalaH
cikSepa ca tato rAjA rAjJaH kruddhaH parAkramI
sa tu bANaH samAsAdya tava putraM mahAratham
vyamohayata rAjAnaM dharaNIM ca jagAma ha
tato duryodhanaH kruddho gadAm udyamya vegitaH
vidhitsuH kalahasyAntam abhidudrAva pANDavam
tam AlakSyodyatagadaM daNDahastam ivAntakam
dharmarAjo mahAzaktiM prAhiNot tava sUnave
dIpyamAnAM mahAvegAM maholkAM jvalitAm iva
rathasthaH sa tayA viddho varma bhittvA mahAhave
bhRzaM saMvignahRdayaH papAta ca mumoha ca
tatas tvaritam Agatya kRtavarmA tavAtmajam
pratyapadyata rAjAnaM magnaM vai vyasanArNave
bhImo 'pi mahatIM gRhya gadAM hemapariSkRtAm
abhidudrAva vegena kRtavarmANam Ahave
evaM tad abhavad yuddhaM tvadIyAnAM paraiH saha
saMjaya uvAca
tataH karNaM puraskRtya tvadIyA yuddhadurmadAH
punar AvRtya saMgrAmaM cakrur devAsuropamam
dviradarathanarAzvazaGkhazabdaiH; parihRSitA vividhaiz ca zastrapAtaiH
dviradarathapadAtisArthavAhAH; paripatitAbhimukhAH prajahrire te
zaraparazuvarAsipaTTizair; iSubhir anekavidhaiz ca sAditAH
dviradarathahayA mahAhave; varapuruSaiH puruSAz ca vAhanaiH
kamaladinakarendusaMnibhaiH; sitadazanaiH sumukhAkSinAsikaiH
ruciramukuTakuNDalair mahI; puruSazirobhir avastRtA babhau
parighamusalazaktitomarair; nakharabhuzuNDigadAzatair drutAH
dviradanarahayAH sahasrazo; rudhiranadIpravahAs tadAbhavan
prahatanararathAzvakuJjaraM; pratibhayadarzanam ulbaNaM tadA
tad ahitanihataM babhau balaM; pitRpatirASTram iva prajAkSaye
atha tava naradeva sainikAs; tava ca sutAH surasUnusaMnibhAH
amitabalapuraHsarA raNe; kuruvRSabhAH ziniputram abhyayuH
tad atirucirabhImam Ababhau; puruSavarAzvarathadvipAkulam
lavaNajalasamuddhatasvanaM; balam amarAsurasainyasaMnibham
surapatisamavikramas tatas; tridazavarAvarajopamaM yudhi
dinakarakiraNaprabhaiH pRSatkai; ravitanayo 'bhyahanac chinipravIram
tam api sarathavAjisArathiM; zinivRSabho vividhaiH zarais tvaran
bhujagaviSasamaprabhai raNe; puruSavaraM samavAstRNot tadA
zinivRSabhazaraprapIDitaM; tava suhRdo vasuSeNam abhyayuH
tvaritam atirathA ratharSabhaM; dviradarathAzvapadAtibhiH saha
tam udadhinibham Adravad balI; tvaritataraiH samabhidrutaM paraiH
drupadasutasakhas tadAkarot; puruSarathAzvagajakSayaM mahat
atha puruSavarau kRtAhnikau; bhavam abhipUjya yathAvidhi prabhum
arivadhakRtanizcayau drutaM; tava balam arjunakezavau sRtau
jaladaninadanisvanaM rathaM; pavanavidhUtapatAkaketanam
sitahayam upayAntam antikaM; hRtamanaso dadRzus tadArayaH
atha visphArya gANDIvaM raNe nRtyann ivArjunaH
zarasaMbAdham akarot khaM dizaH pradizas tathA
rathAn vimAnapratimAn sajjayantrAyudhadhvajAn
sasArathIMs tadA bANair abhrANIvAnilo 'vadhIt

08021017a
08021017c
08021018a
08021018c
08021019a
08021019c
08021020a
08021020c
08021021a
08021021c
08021022a
08021022c
08021023a
08021023c
08021024a
08021024c
08021025a
08021025c
08021026a
08021026c
08021026e
08021027a
08021027c
08021027e
08021028a
08021028c
08021029a
08021029c
08021030a
08021030c
08021031a
08021031c
08021032a
08021032c
08021033a
08021033c
08021034a
08021034c
08021035a
08021035c
08021036a
08021036c
08021037a
08021037c
08021038a
08021038c
08021039a
08021039c
08021040a
08021040c
08021041a
08021041c
08021042a
08021042c
08022001
08022001a
08022001c
08022002a
08022002c
08022003a

gajAn gajaprayantqMz ca vaijayantyAyudhadhvajAn


sAdino 'zvAMz ca pattIMz ca zarair ninye yamakSayam
tam antakam iva kruddham anivAryaM mahAratham
duryodhano 'bhyayAd eko nighnan bANaiH pRthagvidhaiH
tasyArjuno dhanuH sUtaM ketum azvAMz ca sAyakaiH
hatvA saptabhir ekaikaM chatraM ciccheda patriNA
navamaM ca samAsAdya vyasRjat pratighAtinam
duryodhanAyeSuvaraM taM drauNiH saptadhAcchinat
tato drauNer dhanuz chittvA hatvA cAzvavarAJ zaraiH
kRpasyApi tathAtyugraM dhanuz ciccheda pANDavaH
hArdikyasya dhanuz chittvA dhvajaM cAzvaM tathAvadhIt
duHzAsanasyeSuvaraM chittvA rAdheyam abhyayAt
atha sAtyakim utsRjya tvaran karNo 'rjunaM tribhiH
viddhvA vivyAdha viMzatyA kRSNaM pArthaM punas tribhiH
atha sAtyakir Agatya karNaM viddhvA zitaiH zaraiH
navatyA navabhiz cograiH zatena punar Ardayat
tataH pravIrAH pANDUnAM sarve karNam apIDayan
yudhAmanyuH zikhaNDI ca draupadeyAH prabhadrakAH
uttamaujA yuyutsuz ca yamau pArSata eva ca
cedikArUSamatsyAnAM kekayAnAM ca yad balam
cekitAnaz ca balavAn dharmarAjaz ca suvrataH
ete rathAzvadviradaiH pattibhiz cogravikramaiH
parivArya raNe karNaM nAnAzastrair avAkiran
bhASanto vAgbhir ugrAbhiH sarve karNavadhe vRtAH
tAM zastravRSTiM bahudhA chittvA karNaH zitaiH zaraiH
apovAha sma tAn sarvAn drumAn bhaGktveva mArutaH
rathinaH samahAmAtrAn gajAn azvAn sasAdinaH
zaravrAtAMz ca saMkruddho nighnan karNo vyadRzyata
tad vadhyamAnaM pANDUnAM balaM karNAstratejasA
vizastrakSatadehaM ca prAya AsIt parAGmukham
atha karNAstram astreNa pratihatyArjunaH svayam
dizaH khaM caiva bhUmiM ca prAvRNoc charavRSTibhiH
musalAnIva niSpetuH parighA iva ceSavaH
zataghnya iva cApy anye vajrANy ugrANi vApare
tair vadhyamAnaM tat sainyaM sapattyazvarathadvipam
nimIlitAkSam atyartham udabhrAmyat samantataH
niSkaivalyaM tadA yuddhaM prApur azvanaradvipAH
vadhyamAnAH zarair anye tadA bhItAH pradudruvuH
evaM teSAM tadA yuddhe saMsaktAnAM jayaiSiNAm
girim astaM samAsAdya pratyapadyata bhAnumAn
tamasA ca mahArAja rajasA ca vizeSataH
na kiM cit pratyapazyAma zubhaM vA yadi vAzubham
te trasanto maheSvAsA rAtriyuddhasya bhArata
apayAnaM tataz cakruH sahitAH sarvavAjibhiH
kauraveSu ca yAteSu tadA rAjan dinakSaye
jayaM sumanasaH prApya pArthAH svazibiraM yayuH
vAditrazabdair vividhaiH siMhanAdaiz ca nartitaiH
parAn avahasantaz ca stuvantaz cAcyutArjunau
kRte 'vahAre tair vIraiH sainikAH sarva eva te
AziSaH pANDaveyeSu prAyujyanta narezvarAH
tataH kRte 'vahAre ca prahRSTAH kurupANDavAH
nizAyAM zibiraM gatvA nyavizanta narezvarAH
yakSarakSaHpizAcAz ca zvApadAni ca saMghazaH
jagmur AyodhanaM ghoraM rudrasyAnartanopamam
dhRtarASTra uvAca
svena cchandena naH sarvAn nAvadhId vyaktam arjunaH
na hy asya samare mucyetAntako 'py AtatAyinaH
pArtho hy eko 'harad bhadrAm ekaz cAgnim atarpayat
ekaz cemAM mahIM jitvA cakre balibhRto nRpAn
eko nivAtakavacAn avadhId divyakArmukaH

08022003c
08022004a
08022004c
08022004e
08022005
08022005a
08022005c
08022006a
08022006c
08022007a
08022007c
08022008a
08022008c
08022009a
08022009c
08022010a
08022010c
08022011a
08022011c
08022012a
08022012c
08022013a
08022013c
08022013e
08022014
08022014a
08022014c
08022015a
08022015c
08022015e
08022016a
08022016c
08022016e
08022017a
08022017c
08022018a
08022018c
08022019a
08022019c
08022019e
08022020a
08022020c
08022021a
08022022a
08022022c
08022023a
08022023c
08022024
08022024a
08022024c
08022025a
08022025c
08022026a
08022026c
08022027a
08022027c
08022028a
08022028c
08022029a
08022029c

ekaH kirAtarUpeNa sthitaM zarvam ayodhayat


eko 'bhyarakSad bharatAn eko bhavam atoSayat
tenaikena jitAH sarve madIyA ugratejasaH
te na nindyAH prazasyAz ca yat te cakrur bravIhi tat
saMjaya uvAca
hataprahatavidhvastA vivarmAyudhavAhanAH
dInasvarA dUyamAnA mAninaH zatrubhir jitAH
zibirasthAH punar mantraM mantrayanti sma kauravAH
bhagnadaMSTrA hataviSAH padAkrAntA ivoragAH
tAn abravIt tataH karNaH kruddhaH sarpa iva zvasan
karaM kareNAbhipIDya prekSamANas tavAtmajam
yatto dRDhaz ca dakSaz ca dhRtimAn arjunaH sadA
sa bodhayati cApy enaM prAptakAlam adhokSajaH
sahasAstravisargeNa vayaM tenAdya vaJcitAH
zvas tv ahaM tasya saMkalpaM sarvaM hantA mahIpate
evam uktas tathety uktvA so 'nujajJe nRpottamAn
sukhoSitAs te rajanIM hRSTA yuddhAya niryayuH
te 'pazyan vihitaM vyUhaM dharmarAjena durjayam
prayatnAt kurumukhyena bRhaspatyuzanomatAt
atha pratIpakartAraM satataM vijitAtmanAm
sasmAra vRSabhaskandhaM karNaM duryodhanas tadA
puraMdarasamaM yuddhe marudgaNasamaM bale
kArtavIryasamaM vIrye karNaM rAjJo 'gaman manaH
sUtaputraM maheSvAsaM bandhum AtyayikeSv iva
dhRtarASTra uvAca
yad vo 'gaman mano mandAH karNaM vaikartanaM tadA
apy adrAkSata taM yUyaM zItArtA iva bhAskaram
kRte 'vahAre sainyAnAM pravRtte ca raNe punaH
kathaM vaikartanaH karNas tatrAyudhyata saMjaya
kathaM ca pANDavAH sarve yuyudhus tatra sUtajam
karNo hy eko mahAbAhur hanyAt pArthAn sasomakAn
karNasya bhujayor vIryaM zakraviSNusamaM matam
tathAstrANi sughorANi vikramaz ca mahAtmanaH
duryodhanaM tadA dRSTvA pANDavena bhRzArditam
parAkrAntAn pANDusutAn dRSTvA cApi mahAhave
karNam Azritya saMgrAme darpo duryodhane punaH
jetum utsahate pArthAn saputrAn sahakezavAn
aho bata mahad duHkhaM yatra pANDusutAn raNe
nAtarad rabhasaH karNo daivaM nUnaM parAyaNam
aho dyUtasya niSTheyaM ghorA saMprati vartate
aho duHkhAni tIvrANi duryodhanakRtAny aham
sahiSyAmi sughorANi zalyabhUtAni saMjaya
saubalaM ca tathA tAta nItimAn iti manyate
yuddheSu nAma divyeSu vartamAneSu saMjaya
azrauSaM nihatAn putrAn nityam eva ca nirjitAn
na pANDavAnAM samare kaz cid asti nivArakaH
strImadhyam iva gAhanti daivaM hi balavattaram
saMjaya uvAca
atikrAntaM hi yat kAryaM pazcAc cintayatIti ca
tac cAsya na bhavet kAryaM cintayA ca vinazyati
tad idaM tava kAryaM tu dUraprAptaM vijAnatA
na kRtaM yat tvayA pUrvaM prAptAprAptavicAraNe
ukto 'si bahudhA rAjan mA yudhyasveti pANDavaiH
gRhNISe na ca tan mohAt pANDaveSu vizAM pate
tvayA pApAni ghorANi samAcIrNAni pANDuSu
tvatkRte vartate ghoraH pArthivAnAM janakSayaH
tat tv idAnIm atikramya mA zuco bharatarSabha
zRNu sarvaM yathAvRttaM ghoraM vaizasam acyuta
prabhAtAyAM rajanyAM tu karNo rAjAnam abhyayAt
sametya ca mahAbAhur duryodhanam abhASata

08022030a
08022030c
08022031a
08022031c
08022032a
08022032c
08022033a
08022033c
08022034a
08022034c
08022035a
08022035c
08022036a
08022036c
08022037a
08022037c
08022037e
08022038a
08022038c
08022038e
08022039a
08022039c
08022040a
08022040c
08022041a
08022041c
08022042a
08022042c
08022043a
08022043c
08022044a
08022044c
08022045a
08022045c
08022046a
08022046c
08022047a
08022047c
08022048a
08022048c
08022048e
08022049a
08022049c
08022050a
08022050c
08022051a
08022051c
08022052a
08022052c
08022053a
08022053c
08022054a
08022054c
08022055a
08022055c
08022056a
08022056c
08022057a
08022057c
08022058a

adya rAjan sameSyAmi pANDavena yazasvinA


haniSyAmi ca taM vIraM sa vA mAM nihaniSyati
bahutvAn mama kAryANAM tathA pArthasya pArthiva
nAbhUt samAgamo rAjan mama caivArjunasya ca
idaM tu me yathAprajJaM zRNu vAkyaM vizAM pate
anihatya raNe pArthaM nAham eSyAmi bhArata
hatapravIre sainye 'smin mayi caiva sthite yudhi
abhiyAsyati mAM pArthaH zakrazaktyA vinAkRtam
tataH zreyaskaraM yat te tan nibodha janezvara
AyudhAnAM ca yad vIryaM dravyANAm arjunasya ca
kAyasya mahato bhede lAghave dUrapAtane
sauSThave cAstrayoge ca savyasAcI na matsamaH
sarvAyudhamahAmAtraM vijayaM nAma tad dhanuH
indrArtham abhikAmena nirmitaM vizvakarmaNA
yena daityagaNAn rAjaJ jitavAn vai zatakratuH
yasya ghoSeNa daityAnAM vimuhyanti dizo daza
tad bhArgavAya prAyacchac chakraH paramasaMmatam
tad divyaM bhArgavo mahyam adadAd dhanur uttamam
yena yotsye mahAbAhum arjunaM jayatAM varam
yathendraH samare sarvAn daiteyAn vai samAgatAn
dhanur ghoraM rAmadattaM gANDIvAt tad viziSyate
triHsaptakRtvaH pRthivI dhanuSA tena nirjitA
dhanuSo yasya karmANi divyAni prAha bhArgavaH
tad rAmo hy adadAn mahyaM yena yotsyAmi pANDavam
adya duryodhanAhaM tvAM nandayiSye sabAndhavam
nihatya samare vIram arjunaM jayatAM varam
saparvatavanadvIpA hatadviD bhUH sasAgarA
putrapautrapratiSThA te bhaviSyaty adya pArthiva
nAsAdhyaM vidyate me 'dya tvatpriyArthaM vizeSataH
samyag dharmAnuraktasya siddhir Atmavato yathA
na hi mAM samare soDhuM sa zakto 'gniM tarur yathA
avazyaM tu mayA vAcyaM yena hIno 'smi phalgunAt
jyA tasya dhanuSo divyA tathAkSayyau maheSudhI
tasya divyaM dhanuH zreSThaM gANDIvam ajaraM yudhi
vijayaM ca mahad divyaM mamApi dhanur uttamam
tatrAham adhikaH pArthAd dhanuSA tena pArthiva
mayA cAbhyadhiko vIraH pANDavas tan nibodha me
razmigrAhaz ca dAzArhaH sarvalokanamaskRtaH
agnidattaz ca vai divyo rathaH kAJcanabhUSaNaH
acchedyaH sarvato vIra vAjinaz ca manojavAH
dhvajaz ca divyo dyutimAn vAnaro vismayaMkaraH
kRSNaz ca sraSTA jagato rathaM tam abhirakSati
ebhir dravyair ahaM hIno yoddhum icchAmi pANDavam
ayaM tu sadRzo vIraH zalyaH samitizobhanaH
sArathyaM yadi me kuryAd dhruvas te vijayo bhavet
tasya me sArathiH zalyo bhavatv asukaraH paraiH
nArAcAn gArdhrapatrAMz ca zakaTAni vahantu me
rathAz ca mukhyA rAjendra yuktA vAjibhir uttamaiH
AyAntu pazcAt satataM mAm eva bharatarSabha
evam abhyadhikaH pArthAd bhaviSyAmi guNair aham
zalyo hy abhyadhikaH kRSNAd arjunAd adhiko hy aham
yathAzvahRdayaM veda dAzArhaH paravIrahA
tathA zalyo 'pi jAnIte hayAnAM vai mahArathaH
bAhuvIrye samo nAsti madrarAjasya kaz cana
tathAstrair matsamo nAsti kaz cid eva dhanurdharaH
tathA zalyasamo nAsti hayayAne ha kaz cana
so 'yam abhyadhikaH pArthAd bhaviSyati ratho mama
etat kRtaM mahArAja tvayecchAmi paraMtapa
evaM kRte kRtaM mahyaM sarvakAmair bhaviSyati
tato draSTAsi samare yat kariSyAmi bhArata

08022058c
08022059
08022059a
08022059c
08022060a
08022060c
08022061
08022061a
08022061c
08023001
08023001a
08023001c
08023002a
08023002c
08023003a
08023003c
08023004a
08023004c
08023005a
08023005c
08023006a
08023006c
08023007a
08023007c
08023007e
08023008a
08023008c
08023009a
08023009c
08023010a
08023010c
08023010e
08023011a
08023011c
08023011e
08023012a
08023012c
08023012e
08023013a
08023013c
08023014a
08023014c
08023015a
08023015c
08023016a
08023016c
08023017a
08023017c
08023018a
08023018c
08023018e
08023019a
08023019c
08023020a
08023020c
08023021a
08023021c
08023022a
08023022c
08023023a

sarvathA pANDavAn sarvAJ jeSyAmy adya samAgatAn


duryodhana uvAca
sarvam etat kariSyAmi yathA tvaM karNa manyase
sopAsaGgA rathAH sAzvA anuyAsyanti sUtaja
nArAcAn gArdhrapakSAMz ca zakaTAni vahantu te
anuyAsyAma karNa tvAM vayaM sarve ca pArthivAH
saMjaya uvAca
evam uktvA mahArAja tava putrAH pratApavAn
abhigamyAbravId rAjA madrarAjam idaM vacaH
saMjaya uvAca
putras tava mahArAja madrarAjam idaM vacaH
vinayenopasaMgamya praNayAd vAkyam abravIt
satyavrata mahAbhAga dviSatAm aghavardhana
madrezvara raNe zUra parasainyabhayaMkara
zrutavAn asi karNasya bruvato vadatAM vara
yathA nRpatisiMhAnAM madhye tvAM varayaty ayam
tasmAt pArthavinAzArthaM hitArthaM mama caiva hi
sArathyaM rathinAM zreSTha sumanAH kartum arhasi
asyAbhIzugraho loke nAnyo 'sti bhavatA samaH
sa pAtu sarvataH karNaM bhavAn brahmeva zaMkaram
pArthasya sacivaH kRSNo yathAbhIzugraho varaH
tathA tvam api rAdheyaM sarvataH paripAlaya
bhISmo droNaH kRpaH karNo bhavAn bhojaz ca vIryavAn
zakuniH saubalo drauNir aham eva ca no balam
eSAm eva kRto bhAgo navadhA pRtanApate
naiva bhAgo 'tra bhISmasya droNasya ca mahAtmanaH
tAbhyAm atItya tau bhAgau nihatA mama zatravaH
vRddhau hi tau naravyAghrau chalena nihatau ca tau
kRtvA nasukaraM karma gatau svargam ito 'nagha
tathAnye puruSavyAghrAH parair vinihatA yudhi
asmadIyAz ca bahavaH svargAyopagatA raNe
tyaktvA prANAn yathAzakti ceSTAH kRtvA ca puSkalAH
karNo hy eko mahAbAhur asmatpriyahite rataH
bhavAMz ca puruSavyAghra sarvalokamahArathaH
tasmiJ jayAzA vipulA mama madrajanAdhipa
pArthasya samare kRSNo yathAbhIzuvaragrahaH
tena yukto raNe pArtho rakSyamANaz ca pArthiva
yAni karmANi kurute pratyakSANi tathaiva te
pUrvaM na samare hy evam avadhId arjuno ripUn
ahany ahani madreza drAvayan dRzyate yudhi
bhAgo 'vaziSTaH karNasya tava caiva mahAdyute
taM bhAgaM saha karNena yugapan nAzayAhave
sUryAruNau yathA dRSTvA tamo nazyati mAriSa
tathA nazyantu kaunteyAH sapAJcAlAH sasRJjayAH
rathAnAM pravaraH karNo yantqNAM pravaro bhavAn
saMnipAtaH samo loke bhavator nAsti kaz cana
yathA sarvAsv avasthAsu vArSNeyaH pAti pANDavam
tathA bhavAn paritrAtu karNaM vaikartanaM raNe
tvayA sArathinA hy eSa apradhRSyo bhaviSyati
devatAnAm api raNe sazakrANAM mahIpate
kiM punaH pANDaveyAnAM mAtizaGkIr vaco mama
duryodhanavacaH zrutvA zalyaH krodhasamanvitaH
trizikhAM bhrukuTIM kRtvA dhunvan hastau punaH punaH
krodharakte mahAnetre parivartya mahAbhujaH
kulaizvaryazrutibalair dRptaH zalyo 'bravId idam
avamanyase mAM gAndhAre dhruvaM mAM parizaGkase
yan mAM bravISi visrabdhaM sArathyaM kriyatAm iti
asmatto 'bhyadhikaM karNaM manyamAnaH prazaMsasi
na cAhaM yudhi rAdheyaM gaNaye tulyam AtmanA
AdizyatAm abhyadhiko mamAMzaH pRthivIpate

08023023c
08023024a
08023024c
08023025a
08023025c
08023026a
08023026c
08023027a
08023027c
08023027e
08023028a
08023028c
08023029a
08023029c
08023030a
08023030c
08023031a
08023031c
08023032a
08023032c
08023032e
08023033a
08023033c
08023034a
08023034c
08023035a
08023035c
08023036a
08023036c
08023037a
08023037c
08023038a
08023038c
08023039a
08023039c
08023040a
08023040c
08023041a
08023041c
08023042a
08023042c
08023043a
08023043c
08023044a
08023044c
08023045a
08023045c
08023046a
08023046c
08023047a
08023047c
08023048a
08023048c
08023049a
08023049c
08023050a
08023050c
08023051
08023051a
08023051c

tam ahaM samare hatvA gamiSyAmi yathAgatam


atha vApy eka evAhaM yotsyAmi kurunandana
pazya vIryaM mamAdya tvaM saMgrAme dahato ripUn
na cAbhikAmAn kauravya vidhAya hRdaye pumAn
asmadvidhaH pravarteta mA mA tvam atizaGkithAH
yudhi cApy avamAno me na kartavyaH kathaM cana
pazya hImau mama bhujau vajrasaMhananopamau
dhanuH pazya ca me citraM zarAMz cAzIviSopamAn
rathaM pazya ca me kLptaM sadazvair vAtavegitaiH
gadAM ca pazya gAndhAre hemapaTTavibhUSitAm
dArayeyaM mahIM kruddho vikireyaM ca parvatAn
zoSayeyaM samudrAMz ca tejasA svena pArthiva
tan mAm evaMvidhaM jAnan samartham arinigrahe
kasmAd yunakSi sArathye nyUnasyAdhirather nRpa
na nAma dhuri rAjendra prayoktuM tvam ihArhasi
na hi pApIyasaH zreyAn bhUtvA preSyatvam utsahe
yo hy abhyupagataM prItyA garIyAMsaM vaze sthitam
vaze pApIyaso dhatte tat pApam adharottaram
brAhmaNA brahmaNA sRSTA mukhAt kSatram athorasaH
UrubhyAm asRjad vaizyAJ zUdrAn padbhyAm iti zrutiH
tebhyo varNavizeSAz ca pratilomAnulomajAH
athAnyonyasya saMyogAc cAturvarNyasya bhArata
goptAraH saMgrahItAro dAtAraH kSatriyAH smRtAH
yAjanAdhyApanair viprA vizuddhaiz ca pratigrahaiH
lokasyAnugrahArthAya sthApitA brahmaNA bhuvi
kRSiz ca pAzupAlyaM ca vizAM dAnaM ca sarvazaH
brahmakSatravizAM zUdrA vihitAH paricArakAH
brahmakSatrasya vihitAH sUtA vai paricArakAH
na viTzUdrasya tatraiva zRNu vAkyaM mamAnagha
so 'haM mUrdhAvasiktaH san rAjarSikulasaMbhavaH
mahArathaH samAkhyAtaH sevyaH stavyaz ca bandinAm
so 'ham etAdRzo bhUtvA nehArikulamardana
sUtaputrasya saMgrAme sArathyaM kartum utsahe
avamAnam ahaM prApya na yotsyAmi kathaM cana
ApRcchya tvAdya gAndhAre gamiSyAmi yathAgatam
evam uktvA naravyAghraH zalyaH samitizobhanaH
utthAya prayayau tUrNaM rAjamadhyAd amarSitaH
praNayAd bahumAnAc ca taM nigRhya sutas tava
abravIn madhuraM vAkyaM sAma sarvArthasAdhakam
yathA zalya tvam Atthedam evam etad asaMzayam
abhiprAyas tu me kaz cit taM nibodha janezvara
na karNo 'bhyadhikas tvattaH zaGke naiva kathaM cana
na hi madrezvaro rAjA kuryAd yad anRtaM bhavet
Rtam eva hi pUrvAs te vahanti puruSottamAH
tasmAd ArtAyaniH prokto bhavAn iti matir mama
zalyabhUtaz ca zatrUNAM yasmAt tvaM bhuvi mAnada
tasmAc chalyeti te nAma kathyate pRthivIpate
yad eva vyAhRtaM pUrvaM bhavatA bhUridakSiNa
tad eva kuru dharmajJa madarthaM yad yad ucyase
na ca tvatto hi rAdheyo na cAham api vIryavAn
vRNImas tvAM hayAgryANAM yantAram iti saMyuge
yathA hy abhyadhikaM karNaM guNais tAta dhanaMjayAt
vAsudevAd api tvAM ca loko 'yam iti manyate
karNo hy abhyadhikaH pArthAd astrair eva nararSabha
bhavAn apy adhikaH kRSNAd azvayAne bale tathA
yathAzvahRdayaM veda vAsudevo mahAmanAH
dviguNaM tvaM tathA vettha madrarAja na saMzayaH
zalya uvAca
yan mA bravISi gAndhAre madhye sainyasya kaurava
viziSTaM devakIputrAt prItimAn asmy ahaM tvayi

08023052a
08023052c
08023053a
08023053c
08023054
08023054a
08023054c
08024001
08024001a
08024001c
08024002a
08024002c
08024002e
08024003a
08024003c
08024003e
08024004a
08024004c
08024005a
08024005c
08024006a
08024006c
08024007a
08024007c
08024008a
08024008c
08024008e
08024009a
08024009c
08024010a
08024010c
08024010e
08024011a
08024011c
08024012a
08024012c
08024012e
08024013a
08024013c
08024013e
08024014a
08024014c
08024015a
08024015c
08024016a
08024016c
08024017a
08024017c
08024018a
08024018c
08024018e
08024019a
08024019c
08024020a
08024020c
08024020e
08024021a
08024021c
08024022a
08024022c

eSa sArathyam AtiSThe rAdheyasya yazasvinaH


yudhyataH pANDavAgryeNa yathA tvaM vIra manyase
samayaz ca hi me vIra kaz cid vaikartanaM prati
utsRjeyaM yathAzraddham ahaM vAco 'sya saMnidhau
saMjaya uvAca
tatheti rAjan putras te saha karNena bhArata
abravIn madrarAjasya sutaM bharatasattama
duryodhana uvAca
bhUya eva tu madreza yat te vakSyAmi tac chRNu
yathA purA vRttam idaM yuddhe devAsure vibho
yad uktavAn pitur mahyaM mArkaNDeyo mahAn RSiH
tad azeSeNa bruvato mama rAjarSisattama
tvaM nibodha na cApy atra kartavyA te vicAraNA
devAnAm asurANAM ca mahAn AsIt samAgamaH
babhUva prathamo rAjan saMgrAmas tArakAmayaH
nirjitAz ca tadA daityA daivatair iti naH zrutam
nirjiteSu ca daityeSu tArakasya sutAs trayaH
tArAkSaH kamalAkSaz ca vidyunmAlI ca pArthiva
tapa ugraM samAsthAya niyame parame sthitAH
tapasA karzayAm Asur dehAn svAJ zatrutApana
damena tapasA caiva niyamena ca pArthiva
teSAM pitAmahaH prIto varadaH pradadau varAn
avadhyatvaM ca te rAjan sarvabhUteSu sarvadA
sahitA varayAm AsuH sarvalokapitAmaham
tAn abravIt tadA devo lokAnAM prabhur IzvaraH
nAsti sarvAmaratvaM hi nivartadhvam ato 'surAH
varam anyaM vRNIdhvaM vai yAdRzaM saMprarocate
tatas te sahitA rAjan saMpradhAryAsakRd bahu
sarvalokezvaraM vAkyaM praNamyainam athAbruvan
asmAkaM tvaM varaM deva prayacchemaM pitAmaha
vayaM purANi trINy eva samAsthAya mahIm imAm
vicariSyAma loke 'smiMs tvatprasAdapuraskRtAH
tato varSasahasre tu sameSyAmaH parasparam
ekIbhAvaM gamiSyanti purANy etAni cAnagha
samAgatAni caitAni yo hanyAd bhagavaMs tadA
ekeSuNA devavaraH sa no mRtyur bhaviSyati
evam astv iti tAn devaH pratyuktvA prAvizad divam
te tu labdhavarAH prItAH saMpradhArya parasparam
puratrayavisRSTyarthaM mayaM vavrur mahAsuram
vizvakarmANam ajaraM daityadAnavapUjitam
tato mayaH svatapasA cakre dhImAn purANi ha
trINi kAJcanam ekaM tu raupyaM kArSNAyasaM tathA
kAJcanaM divi tatrAsId antarikSe ca rAjatam
AyasaM cAbhavad bhUmau cakrasthaM pRthivIpate
ekaikaM yojanazataM vistArAyAmasaMmitam
gRhATTATTAlakayutaM bRhatprAkAratoraNam
guNaprasavasaMbAdham asaMbAdham anAmayam
prAsAdair vividhaiz caiva dvAraiz cApy upazobhitam
pureSu cAbhavan rAjan rAjAno vai pRthak pRthak
kAJcanaM tArakAkSasya citram AsIn mahAtmanaH
rAjataM kamalAkSasya vidyunmAlina Ayasam
trayas te daityarAjAnas trI&l lokAn Azu tejasA
Akramya tasthur varSANAM pUgAn nAma prajApatiH
teSAM dAnavamukhyAnAM prayutAny arbudAni ca
koTyaz cAprativIrANAM samAjagmus tatas tataH
mahad aizvaryam icchantas tripuraM durgam AzritAH
sarveSAM ca punas teSAM sarvayogavaho mayaH
tam Azritya hi te sarve avartantAkutobhayAH
yo hi yaM manasA kAmaM dadhyau tripurasaMzrayaH
tasmai kAmaM mayas taM taM vidadhe mAyayA tadA

08024023a
08024023c
08024024a
08024024c
08024025a
08024025c
08024026a
08024026c
08024027a
08024027c
08024027e
08024028a
08024028c
08024029a
08024029c
08024030a
08024030c
08024030e
08024031a
08024031c
08024032a
08024032c
08024033a
08024033c
08024033e
08024034a
08024034c
08024035a
08024035c
08024036a
08024036c
08024037a
08024037c
08024038a
08024038c
08024039a
08024039c
08024040a
08024040c
08024041a
08024041c
08024041e
08024042a
08024042c
08024043a
08024043c
08024044a
08024044c
08024045a
08024045c
08024046a
08024046c
08024047a
08024047c
08024048a
08024048c
08024049a
08024049c
08024050a
08024050c

tArakAkSasutaz cAsId dharir nAma mahAbalaH


tapas tepe paramakaM yenAtuSyat pitAmahaH
sa tuSTam avRNod devaM vApI bhavatu naH pure
zastrair vinihatA yatra kSiptAH syur balavattarAH
sa tu labdhvA varaM vIras tArakAkSasuto hariH
sasRje tatra vApIM tAM mRtAnAM jIvanIM prabho
yena rUpeNa daityas tu yena veSeNa caiva ha
mRtas tasyAM parikSiptas tAdRzenaiva jajJivAn
tAM prApya traipurasthAs tu sarvA&l lokAn babAdhire
mahatA tapasA siddhAH surANAM bhayavardhanAH
na teSAm abhavad rAjan kSayo yuddhe kathaM cana
tatas te lobhamohAbhyAm abhibhUtA vicetasaH
nirhrIkAH saMsthitiM sarve sthApitAM samalUlupan
vidrAvya sagaNAn devAMs tatra tatra tadA tadA
viceruH svena kAmena varadAnena darpitAH
devAraNyAni sarvANi priyANi ca divaukasAm
RSINAm AzramAn puNyAn yUpAJ janapadAMs tathA
vyanAzayanta maryAdA dAnavA duSTacAriNaH
te devAH sahitAH sarve pitAmaham ariMdama
abhijagmus tadAkhyAtuM viprakAraM suretaraiH
te tattvaM sarvam AkhyAya zirasAbhipraNamya ca
vadhopAyam apRcchanta bhagavantaM pitAmaham
zrutvA tad bhagavAn devo devAn idam uvAca ha
asurAz ca durAtmAnas te cApi vibudhadviSaH
aparAdhyanti satataM ye yuSmAn pIDayanty uta
ahaM hi tulyaH sarveSAM bhUtAnAM nAtra saMzayaH
adhArmikAs tu hantavyA ity ahaM prabravImi vaH
te yUyaM sthANum IzAnaM jiSNum akliSTakAriNam
yoddhAraM vRNutAdityAH sa tAn hantA suretarAn
iti tasya vacaH zrutvA devAH zakrapurogamAH
brahmANam agrataH kRtvA vRSAGkaM zaraNaM yayuH
tapaH paraM samAtasthur gRNanto brahma zAzvatam
RSibhiH saha dharmajJA bhavaM sarvAtmanA gatAH
tuSTuvur vAgbhir arthyAbhir bhayeSv abhayakRttamam
sarvAtmAnaM mahAtmAnaM yenAptaM sarvam AtmanA
tapovizeSair bahubhir yogaM yo veda cAtmanaH
yaH sAMkhyam Atmano veda yasya cAtmA vaze sadA
te taM dadRzur IzAnaM tejorAzim umApatim
ananyasadRzaM loke vratavantam akalmaSam
ekaM ca bhagavantaM te nAnArUpam akalpayan
AtmanaH pratirUpANi rUpANy atha mahAtmani
parasparasya cApazyan sarve paramavismitAH
sarvabhUtamayaM cezaM tam ajaM jagataH patim
devA brahmarSayaz caiva zirobhir dharaNIM gatAH
tAn svastivAkyenAbhyarcya samutthApya ca zaMkaraH
brUta brUteti bhagavAn smayamAno 'bhyabhASata
tryambakeNAbhyanujJAtAs tatas te 'svasthacetasaH
namo namas te 'stu vibho tata ity abruvan bhavam
namo devAtidevAya dhanvine cAtimanyave
prajApatimakhaghnAya prajApatibhir IDyase
namaH stutAya stutyAya stUyamAnAya mRtyave
vilohitAya rudrAya nIlagrIvAya zUline
amoghAya mRgAkSAya pravarAyudhayodhine
durvAraNAya zukrAya brahmaNe brahmacAriNe
IzAnAyAprameyAya niyantre carmavAsase
taponityAya piGgAya vratine kRttivAsase
kumArapitre tryakSAya pravarAyudhadhAriNe
prapannArtivinAzAya brahmadviTsaMghaghAtine
vanaspatInAM pataye narANAM pataye namaH
gavAM ca pataye nityaM yajJAnAM pataye namaH

08024051a
08024051c
08024052a
08024052c
08024053a
08024053c
08024054a
08024054c
08024055a
08024055c
08024056a
08024056c
08024057
08024057a
08024057c
08024058a
08024058c
08024059
08024059a
08024059c
08024060
08024060a
08024060c
08024061
08024061a
08024061c
08024062
08024062a
08024062c
08024063a
08024063c
08024064a
08024064c
08024065a
08024065c
08024066
08024066a
08024066c
08024067a
08024067c
08024068a
08024068c
08024069a
08024069c
08024070a
08024070c
08024070e
08024071a
08024071c
08024072a
08024072c
08024073a
08024073c
08024074a
08024074c
08024074e
08024075a
08024075c
08024076a
08024076c

namo 'stu te sasainyAya tryambakAyogratejase


manovAkkarmabhir deva tvAM prapannAn bhajasva naH
tataH prasanno bhagavAn svAgatenAbhinandya tAn
provAca vyetu vastrAso brUta kiM karavANi vaH
pitRdevarSisaMghebhyo vare datte mahAtmanA
satkRtya zaMkaraM prAha brahmA lokahitaM vacaH
tavAtisargAd deveza prAjApatyam idaM padam
mayAdhitiSThatA datto dAnavebhyo mahAn varaH
tAn atikrAntamaryAdAn nAnyaH saMhartum arhati
tvAm Rte bhUtabhavyeza tvaM hy eSAM pratyarir vadhe
sa tvaM deva prapannAnAM yAcatAM ca divaukasAm
kuru prasAdaM deveza dAnavAJ jahi zUlabhRt
zrIbhagavAn uvAca
hantavyAH zatravaH sarve yuSmAkam iti me matiH
na tv eko 'haM vadhe teSAM samartho vai suradviSAm
te yUyaM sahitAH sarve madIyenAstratejasA
jayadhvaM yudhi tAJ zatrUn saMghAto hi mahAbalaH
devA UcuH
asmattejobalaM yAvat tAvad dviguNam eva ca
teSAm iti ha manyAmo dRSTatejobalA hi te
bhagavAn uvAca
vadhyAs te sarvataH pApA ye yuSmAsv aparAdhinaH
mama tejobalArdhena sarvAMs tAn ghnata zAtravAn
devA UcuH
bibhartuM tejaso 'rdhaM te na zakSyAmo mahezvara
sarveSAM no balArdhena tvam eva jahi zAtravAn
duryodhana uvAca
tatas tatheti devezas tair ukto rAjasattama
ardham AdAya sarvebhyas tejasAbhyadhiko 'bhavat
sa tu devo balenAsIt sarvebhyo balavattaraH
mahAdeva iti khyAtas tadAprabhRti zaMkaraH
tato 'bravIn mahAdevo dhanur bANadharas tv aham
haniSyAmi rathenAjau tAn ripUn vai divaukasaH
te yUyaM me rathaM caiva dhanur bANaM tathaiva ca
pazyadhvaM yAvad adyaitAn pAtayAmi mahItale
devA UcuH
mUrtisarvasvam AdAya trailokyasya tatas tataH
rathaM te kalpayiSyAma devezvara mahaujasam
tathaiva buddhyA vihitaM vizvakarmakRtaM zubham
tato vibudhazArdUlAs taM rathaM samakalpayan
vandhuraM pRthivIM devIM vizAlapuramAlinIm
saparvatavanadvIpAM cakrur bhUtadharAM tadA
mandaraM parvataM cAkSaM jaGghAs tasya mahAnadIH
dizaz ca pradizaz caiva parivAraM rathasya hi
anukarSAn grahAn dIptAn varUthaM cApi tArakAH
dharmArthakAmasaMyuktaM triveNuM cApi bandhuram
oSadhIr vividhAs tatra nAnApuSpaphalodgamAH
sUryAcandramasau kRtvA cakre rathavarottame
pakSau pUrvAparau tatra kRte rAtryahanI zubhe
daza nAgapatIn ISAM dhRtarASTramukhAn dRDhAm
dyAM yugaM yugacarmANi saMvartakabalAhakAn
zamyAM dhRtiM ca medhAM ca sthitiM saMnatim eva ca
grahanakSatratArAbhiz carma citraM nabhastalam
surAmbupretavittAnAM patI&l lokezvarAn hayAn
sinIvAlIm anumatiM kuhUM rAkAM ca suvratAm
yoktrANi cakrur vAhAnAM rohakAMz cApi kaNThakam
karma satyaM tapo 'rthaz ca vihitAs tatra razmayaH
adhiSThAnaM manas tv AsIt parirathyaM sarasvatI
nAnAvarNAz ca citrAz ca patAkAH pavaneritAH
vidyudindradhanurnaddhaM rathaM dIptaM vyadIpayat

08024077a
08024077c
08024078a
08024078c
08024079a
08024079c
08024080a
08024080c
08024081a
08024081c
08024082a
08024082c
08024083a
08024083c
08024084a
08024084c
08024085a
08024085c
08024086a
08024086c
08024087a
08024087c
08024088a
08024088c
08024089a
08024089c
08024090a
08024090c
08024091a
08024091c
08024092a
08024092c
08024093a
08024093c
08024094a
08024094c
08024095a
08024095c
08024096a
08024096c
08024097a
08024097c
08024098a
08024098c
08024099a
08024099c
08024100a
08024100c
08024101a
08024101c
08024102a
08024102c
08024103a
08024103c
08024104a
08024104c
08024104e
08024105a
08024105c
08024105e

evaM tasmin mahArAja kalpite rathasattame


devair manujazArdUla dviSatAm abhimardane
svAny AyudhAni mukhyAni nyadadhAc chaMkaro rathe
rathayaSTiM viyatkRSTAM sthApayAm Asa govRSam
brahmadaNDaH kAladaNDo rudradaNDas tathA jvaraH
pariskandA rathasyAsya sarvatodizam udyatAH
atharvAGgirasAv AstAM cakrarakSau mahAtmanaH
RgvedaH sAmavedaz ca purANaM ca puraHsarAH
itihAsayajurvedau pRSTharakSau babhUvatuH
divyA vAcaz ca vidyAz ca paripArzvacarAH kRtAH
tottrAdayaz ca rAjendra vaSaTkAras tathaiva ca
oMkAraz ca mukhe rAjann atizobhAkaro 'bhavat
vicitram RtubhiH SaDbhiH kRtvA saMvatsaraM dhanuH
tasmAn nqNAM kAlarAtrir jyA kRtA dhanuSo 'jarA
iSuz cApy abhavad viSNur jvalanaH soma eva ca
agnISomau jagat kRtsnaM vaiSNavaM cocyate jagat
viSNuz cAtmA bhagavato bhavasyAmitatejasaH
tasmAd dhanurjyAsaMsparzaM na viSehur harasya te
tasmiJ zare tigmamanyur mumocAviSahaM prabhuH
bhRgvaGgiromanyubhavaM krodhAgnim atiduHsaham
sa nIlalohito dhUmraH kRttivAsA bhayaMkaraH
AdityAyutasaMkAzas tejojvAlAvRto jvalan
duzcyAvaz cyAvano jetA hantA brahmadviSAM haraH
nityaM trAtA ca hantA ca dharmAdharmAzritAJ janAn
pramAthibhir ghorarUpair bhImodagrair gaNair vRtaH
vibhAti bhagavAn sthANus tair evAtmaguNair vRtaH
tasyAGgAni samAzritya sthitaM vizvam idaM jagat
jaGgamAjaGgamaM rAjaJ zuzubhe 'dbhutadarzanam
dRSTvA tu taM rathaM divyaM kavacI sa zarAsanI
bANam Adatta taM divyaM somaviSNvagnisaMbhavam
tasya vAjAMs tato devAH kalpayAM cakrire vibhoH
puNyagandhavahaM rAjaJ zvasanaM rAjasattama
tam AsthAya mahAdevas trAsayan daivatAny api
Aruroha tadA yattaH kampayann iva rodasI
sa zobhamAno varadaH khaDgI bANI zarAsanI
hasann ivAbravId devo sArathiH ko bhaviSyati
tam abruvan devagaNA yaM bhavAn saMniyokSyate
sa bhaviSyati deveza sArathis te na saMzayaH
tAn abravIt punar devo mattaH zreSThataro hi yaH
taM sArathiM kurudhvaM me svayaM saMcintya mAciram
etac chrutvA tato devA vAkyam uktaM mahAtmanA
gatvA pitAmahaM devaM prasAdyaivaM vaco 'bruvan
deva tvayedaM kathitaM tridazArinibarhaNam
tathA ca kRtam asmAbhiH prasanno vRSabhadhvajaH
rathaz ca vihito 'smAbhir vicitrAyudhasaMvRtaH
sArathiM tu na jAnImaH kaH syAt tasmin rathottame
tasmAd vidhIyatAM kaz cit sArathir devasattama
saphalAM tAM giraM deva kartum arhasi no vibho
evam asmAsu hi purA bhagavann uktavAn asi
hitaM kartAsmi bhavatAm iti tat kartum arhasi
sa deva yukto rathasattamo no; durAvaro drAvaNaH zAtravANAm
pinAkapANir vihito 'tra yoddhA; vibhISayan dAnavAn udyato 'sau
tathaiva vedAz caturo hayAgryA; dharA sazailA ca ratho mahAtman
nakSatravaMzo 'nugato varUthe; yasmin yoddhA sArathinAbhirakSyaH
tatra sArathir eSTavyaH sarvair etair vizeSavAn
tatpratiSTho ratho deva hayA yoddhA tathaiva ca
kavacAni ca zastrANi kArmukaM ca pitAmaha
tvAm Rte sArathiM tatra nAnyaM pazyAmahe vayam
tvaM hi sarvair guNair yukto devatAbhyo 'dhikaH prabho
sArathye tUrNam Aroha saMyaccha paramAn hayAn

08024106a
08024106c
08024107
08024107a
08024107c
08024108a
08024108c
08024109a
08024109c
08024110a
08024111a
08024111c
08024112a
08024112c
08024113a
08024113c
08024114a
08024114c
08024115a
08024115c
08024116a
08024116c
08024117a
08024117c
08024118a
08024118c
08024119a
08024119c
08024120a
08024120c
08024120e
08024121a
08024121c
08024122a
08024122c
08024123a
08024123c
08024124a
08024124c
08024125a
08024125c
08024126a
08024126c
08024127a
08024127c
08024128a
08024128c
08024128e
08024129a
08024129c
08024130a
08024130c
08024131a
08024131c
08024132a
08024132c
08024133a
08024133c
08024134
08024134a

iti te zirasA natvA trilokezaM pitAmaham


devAH prasAdayAm AsuH sArathyAyeti naH zrutam
brahmovAca
nAtra kiM cin mRSA vAkyaM yad uktaM vo divaukasaH
saMyacchAmi hayAn eSa yudhyato vai kapardinaH
tataH sa bhagavAn devo lokasraSTA pitAmahaH
sArathye kalpito devair IzAnasya mahAtmanaH
tasminn Arohati kSipraM syandanaM lokapUjite
zirobhir agamaMs tUrNaM te hayA vAtaraMhasaH
mahezvare tv Aruhati jAnubhyAm agaman mahIm
abhIzUn hi trilokezaH saMgRhya prapitAmahaH
tAn azvAMz codayAm Asa manomArutaraMhasaH
tato 'dhirUDhe varade prayAte cAsurAn prati
sAdhu sAdhv iti vizvezaH smayamAno 'bhyabhASata
yAhi deva yato daityAz codayAzvAn atandritaH
pazya bAhvor balaM me 'dya nighnataH zAtravAn raNe
tatas tAMz codayAm Asa vAyuvegasamAJ jave
yena tat tripuraM rAjan daityadAnavarakSitam
athAdhijyaM dhanuH kRtvA zarvaH saMdhAya taM zaram
yuktvA pAzupatAstreNa tripuraM samacintayat
tasmin sthite tadA rAjan kruddhe vidhRtakArmuke
purANi tAni kAlena jagmur ekatvatAM tadA
ekIbhAvaM gate caiva tripure samupAgate
babhUva tumulo harSo daivatAnAM mahAtmanAm
tato devagaNAH sarve siddhAz ca paramarSayaH
jayeti vAco mumucuH saMstuvanto mudAnvitAH
tato 'grataH prAdurabhUt tripuraM jaghnuSo 'surAn
anirdezyogravapuSo devasyAsahyatejasaH
sa tad vikRSya bhagavAn divyaM lokezvaro dhanuH
trailokyasAraM tam iSuM mumoca tripuraM prati
tat sAsuragaNaM dagdhvA prAkSipat pazcimArNave
evaM tat tripuraM dagdhaM dAnavAz cApy azeSataH
mahezvareNa kruddhena trailokyasya hitaiSiNA
sa cAtmakrodhajo vahnir hAhety uktvA nivAritaH
mA kArSIr bhasmasAl lokAn iti tryakSo 'bravIc ca tam
tataH prakRtim ApannA devA lokAs tatharSayaH
tuSTuvur vAgbhir arthyAbhiH sthANum apratimaujasam
te 'nujJAtA bhagavatA jagmuH sarve yathAgatam
kRtakAmAH prasannena prajApatimukhAH surAH
yathaiva bhagavAn brahmA lokadhAtA pitAmahaH
saMyaccha tvaM hayAn asya rAdheyasya mahAtmanaH
tvaM hi kRSNAc ca karNAc ca phalgunAc ca vizeSataH
viziSTo rAjazArdUla nAsti tatra vicAraNA
yuddhe hy ayaM rudrakalpas tvaM ca brahmasamo 'nagha
tasmAc chaktau yuvAM jetuM macchatrUMs tAv ivAsurAn
yathA zalyAdya karNo 'yaM zvetAzvaM kRSNasArathim
pramathya hanyAt kaunteyaM tathA zIghraM vidhIyatAm
tvayi karNaz ca rAjyaM ca vayaM caiva pratiSThitAH
imaM cApy aparaM bhUya itihAsaM nibodha me
pitur mama sakAze yaM brAhmaNaH prAha dharmavit
zrutvA caitad vacaz citraM hetukAryArthasaMhitam
kuru zalya vinizcitya mA bhUd atra vicAraNA
bhArgavANAM kule jAto jamadagnir mahAtapAH
tasya rAmeti vikhyAtaH putras tejoguNAnvitaH
sa tIvraM tapa AsthAya prasAdayitavAn bhavam
astrahetoH prasannAtmA niyataH saMyatendriyaH
tasya tuSTo mahAdevo bhaktyA ca prazamena ca
hRdgataM cAsya vijJAya darzayAm Asa zaMkaraH
Izvara uvAca
rAma tuSTo 'smi bhadraM te viditaM me tavepsitam

08024134c
08024135a
08024135c
08024136a
08024136c
08024137a
08024137c
08024138
08024138a
08024138c
08024139a
08024139c
08024140a
08024140c
08024141a
08024141c
08024142a
08024142c
08024143a
08024143c
08024144a
08024144c
08024145a
08024145c
08024146a
08024146c
08024147
08024147a
08024147c
08024148
08024148a
08024148c
08024149
08024149a
08024149c
08024150a
08024150c
08024151a
08024151c
08024152a
08024152c
08024153a
08024153c
08024154a
08024154c
08024155a
08024155c
08024156a
08024156c
08024157a
08024157c
08024158a
08024158c
08024159a
08024159c
08024160a
08024160c
08024161a
08024161c
08025001

kuruSva pUtam AtmAnaM sarvam etad avApsyasi


dAsyAmi te tadAstrANi yadA pUto bhaviSyasi
apAtram asamarthaM ca dahanty astrANi bhArgava
ity ukto jAmadagnyas tu devadevena zUlinA
pratyuvAca mahAtmAnaM zirasAvanataH prabhum
yadA jAnAsi deveza pAtraM mAm astradhAraNe
tadA zuzrUSate 'strANi bhavAn me dAtum arhati
duryodhana uvAca
tataH sa tapasA caiva damena niyamena ca
pUjopahArabalibhir homamantrapuraskRtaiH
ArAdhayitavAJ zarvaM bahUn varSagaNAMs tadA
prasannaz ca mahAdevo bhArgavasya mahAtmanaH
abravIt tasya bahuzo guNAn devyAH samIpataH
bhaktimAn eSa satataM mayi rAmo dRDhavrataH
evaM tasya guNAn prIto bahuzo 'kathayat prabhuH
devatAnAM pitqNAM ca samakSam arisUdanaH
etasminn eva kAle tu daityA Asan mahAbalAH
tais tadA darpamohAndhair abAdhyanta divaukasaH
tataH saMbhUya vibudhAs tAn hantuM kRtanizcayAH
cakruH zatruvadhe yatnaM na zekur jetum eva te
abhigamya tato devA mahezvaram athAbruvan
prasAdayantas taM bhaktyA jahi zatrugaNAn iti
pratijJAya tato devo devatAnAM ripukSayam
rAmaM bhArgavam AhUya so 'bhyabhASata zaMkaraH
ripUn bhArgava devAnAM jahi sarvAn samAgatAn
lokAnAM hitakAmArthaM matprItyarthaM tathaiva ca
rAma uvAca
akRtAstrasya deveza kA zaktir me mahezvara
nihantuM dAnavAn sarvAn kRtAstrAn yuddhadurmadAn
Izvara uvAca
gaccha tvaM madanudhyAnAn nihaniSyasi dAnavAn
vijitya ca ripUn sarvAn guNAn prApsyasi puSkalAn
duryodhana uvAca
etac chrutvA ca vacanaM pratigRhya ca sarvazaH
rAmaH kRtasvastyayanaH prayayau dAnavAn prati
avadhId devazatrUMs tAn madadarpabalAnvitAn
vajrAzanisamasparzaiH prahArair eva bhArgavaH
sa dAnavaiH kSatatanur jAmadagnyo dvijottamaH
saMspRSTaH sthANunA sadyo nirvraNaH samajAyata
prItaz ca bhagavAn devaH karmaNA tena tasya vai
varAn prAdAd brahmavide bhArgavAya mahAtmane
uktaz ca devadevena prItiyuktena zUlinA
nipAtAt tava zastrANAM zarIre yAbhavad rujA
tayA te mAnuSaM karma vyapoDhaM bhRgunandana
gRhANAstrANi divyAni matsakAzAd yathepsitam
tato 'strANi samastAni varAMz ca manasepsitAn
labdhvA bahuvidhAn rAmaH praNamya zirasA zivam
anujJAM prApya devezAj jagAma sa mahAtapAH
evam etat purAvRttaM tadA kathitavAn RSiH
bhArgavo 'py adadAt sarvaM dhanurvedaM mahAtmane
karNAya puruSavyAghra suprItenAntarAtmanA
vRjinaM hi bhavet kiM cid yadi karNasya pArthiva
nAsmai hy astrANi divyAni prAdAsyad bhRgunandanaH
nApi sUtakule jAtaM karNaM manye kathaM cana
devaputram ahaM manye kSatriyANAM kulodbhavam
sakuNDalaM sakavacaM dIrghabAhuM mahAratham
katham AdityasadRzaM mRgI vyAghraM janiSyati
pazya hy asya bhujau pInau nAgarAjakaropamau
vakSaH pazya vizAlaM ca sarvazatrunibarhaNam
duryodhana uvAca

08025001a
08025001c
08025002a
08025002c
08025003
08025003a
08025003c
08025004a
08025004c
08025005a
08025005c
08025006a
08025006c
08025007
08025007a
08025007c
08025008
08025008a
08025008c
08025009a
08025009c
08025010a
08025010c
08025011a
08025011c
08026001
08026001a
08026001c
08026002a
08026002c
08026003a
08026003c
08026004
08026004a
08026004c
08026005a
08026005c
08026006a
08026006c
08026007a
08026007c
08026008a
08026008c
08026009a
08026009c
08026010a
08026010c
08026011a
08026011c
08026012a
08026012c
08026013a
08026013c
08026014a
08026014c
08026015a
08026015c
08026016a
08026016c
08026017a

evaM sa bhagavAn devaH sarvalokapitAmahaH


sArathyam akarot tatra yatra rudro 'bhavad rathI
rathinAbhyadhiko vIraH kartavyo rathasArathiH
tasmAt tvaM puruSavyAghra niyaccha turagAn yudhi
saMjaya uvAca
tataH zalyaH pariSvajya sutaM te vAkyam abravIt
duryodhanam amitraghnaH prIto madrAdhipas tadA
evaM cen manyase rAjan gAndhAre priyadarzana
tasmAt te yat priyaM kiM cit tat sarvaM karavANy aham
yatrAsmi bharatazreSTha yogyaH karmaNi karhi cit
tatra sarvAtmanA yukto vakSye kAryadhuraM tava
yat tu karNam ahaM brUyAM hitakAmaH priyApriyam
mama tat kSamatAM sarvaM bhavAn karNaz ca sarvazaH
karNa uvAca
IzAnasya yathA brahmA yathA pArthasya kezavaH
tathA nityaM hite yukto madrarAja bhajasva naH
zalya uvAca
AtmanindAtmapUjA ca paranindA parastavaH
anAcaritam AryANAM vRttam etac caturvidham
yat tu vidvan pravakSyAmi pratyayArtham ahaM tava
AtmanaH stavasaMyuktaM tan nibodha yathAtatham
ahaM zakrasya sArathye yogyo mAtalivat prabho
apramAdaprayogAc ca jJAnavidyAcikitsitaiH
tataH pArthena saMgrAme yudhyamAnasya te 'nagha
vAhayiSyAmi turagAn vijvaro bhava sUtaja
duryodhana uvAca
ayaM te karNa sArathyaM madrarAjaH kariSyati
kRSNAd abhyadhiko yantA devendrasyeva mAtaliH
yathA harihayair yuktaM saMgRhNAti sa mAtaliH
zalyas tava tathAdyAyaM saMyantA rathavAjinAm
yodhe tvayi rathasthe ca madrarAje ca sArathau
rathazreSTho dhruvaM saMkhye pArtho nAbhibhaviSyati
saMjaya uvAca
tato duryodhano bhUyo madrarAjaM tarasvinam
uvAca rAjan saMgrAme saMyacchantaM hayottamAn
tvayAbhigupto rAdheyo vijeSyati dhanaMjayam
ity ukto ratham AsthAya tatheti prAha bhArata
zalye 'bhyupagate karNaH sArathiM sumano 'bravIt
svaM sUta syandanaM mahyaM kalpayety asakRt tvaran
tato jaitraM rathavaraM gandharvanagaropamam
vidhivat kalpitaM bhartre jayety uktvA nyavedayat
taM rathaM rathinAM zreSThaH karNo 'bhyarcya yathAvidhi
saMpAditaM brahmavidA pUrvam eva purodhasA
kRtvA pradakSiNaM yatnAd upasthAya ca bhAskaram
samIpasthaM madrarAjaM samAropayad agrataH
tataH karNasya durdharSaM syandanapravaraM mahat
Aruroha mahAtejAH zalyaH siMha ivAcalam
tataH zalyAsthitaM rAjan karNaH svaratham uttamam
adhyatiSThad yathAmbhodaM vidyutvantaM divAkaraH
tAv ekaratham ArUDhAv AdityAgnisamatviSau
vyabhrAjetAM yathA meghaM sUryAgnI sahitau divi
saMstUyamAnau tau vIrau tadAstAM dyutimattarau
Rtvik sadasyair indrAgnI hUyamAnAv ivAdhvare
sa zalyasaMgRhItAzve rathe karNaH sthito 'bhavat
dhanur visphArayan ghoraM pariveSIva bhAskaraH
AsthitaH sa rathazreSThaM karNaH zaragabhastimAn
prababhau puruSavyAghro mandarastha ivAMzumAn
taM rathasthaM mahAvIraM yAntaM cAmitatejasam
duryodhanaH sma rAdheyam idaM vacanam abravIt
akRtaM droNabhISmAbhyAM duSkaraM karma saMyuge

08026017c
08026018a
08026018c
08026019a
08026019c
08026020a
08026020c
08026021a
08026021c
08026022a
08026022c
08026023a
08026023c
08026024a
08026024c
08026025a
08026025c
08026026a
08026026c
08026027
08026027a
08026027c
08026028a
08026028c
08026029a
08026029c
08026030
08026030a
08026030c
08026031a
08026031c
08026032a
08026032c
08026032e
08026033a
08026033c
08026034a
08026034c
08026034e
08026035a
08026035c
08026036a
08026036c
08026037a
08026037c
08026038a
08026038c
08026039a
08026039c
08026039e
08026040a
08026040c
08026041a
08026041c
08026042a
08026042c
08026043a
08026043c
08026044a
An

kuruSvAdhirathe vIra miSatAM sarvadhanvinAm


manogataM mama hy AsId bhISmadroNau mahArathau
arjunaM bhImasenaM ca nihantArAv iti dhruvam
tAbhyAM yad akRtaM vIra vIrakarma mahAmRdhe
tat karma kuru rAdheya vajrapANir ivAparaH
gRhANa dharmarAjaM vA jahi vA tvaM dhanaMjayam
bhImasenaM ca rAdheya mAdrIputrau yamAv api
jayaz ca te 'stu bhadraM ca prayAhi puruSarSabha
pANDuputrasya sainyAni kuru sarvANi bhasmasAt
tatas tUryasahasrANi bherINAm ayutAni ca
vAdyamAnAny arocanta meghazabdA yathA divi
pratigRhya tu tad vAkyaM rathastho rathasattamaH
abhyabhASata rAdheyaH zalyaM yuddhavizAradam
codayAzvAn mahAbAho yAvad dhanmi dhanaMjayam
bhImasenaM yamau cobhau rAjAnaM ca yudhiSThiram
adya pazyatu me zalya bAhuvIryaM dhanaMjayaH
asyataH kaGkapatrANAM sahasrANi zatAni ca
adya kSepsyAmy ahaM zalya zarAn paramatejanAn
pANDavAnAM vinAzAya duryodhanajayAya ca
zalya uvAca
sUtaputra kathaM nu tvaM pANDavAn avamanyase
sarvAstrajJAn maheSvAsAn sarvAn eva mahArathAn
anivartino mahAbhAgAn ajeyAn satyavikramAn
api saMjanayeyur ye bhayaM sAkSAc chatakratoH
yadA zroSyasi nirghoSaM visphUrjitam ivAzaneH
rAdheya gANDivasyAjau tadA naivaM vadiSyasi
saMjaya uvAca
anAdRtya tu tad vAkyaM madrarAjena bhASitam
drakSyasy adyety avocad vai zalyaM karNo narezvara
dRSTvA karNaM maheSvAsaM yuyutsuM samavasthitam
cukruzuH kuravaH sarve hRSTarUpAH paraMtapa
tato dundubhighoSeNa bherINAM ninadena ca
bANazabdaiz ca vividhair garjitaiz ca tarasvinAm
niryayus tAvakA yuddhe mRtyuM kRtvA nivartanam
prayAte tu tataH karNe yodheSu muditeSu ca
cacAla pRthivI rAjan rarAsa ca suvisvaram
nizcaranto vyadRzyanta sUryAt sapta mahAgrahAH
ulkApAtaz ca saMjajJe dizAM dAhas tathaiva ca
tathAzanyaz ca saMpetur vavur vAtAz ca dAruNAH
mRgapakSigaNAz caiva bahuzaH pRtanAM tava
apasavyaM tadA cakrur vedayanto mahad bhayam
prasthitasya ca karNasya nipetus turagA bhuvi
asthivarSaM ca patitam antarikSAd bhayAnakam
jajvaluz caiva zastrANi dhvajAz caiva cakampire
azrUNi ca vyamuJcanta vAhanAni vizAM pate
ete cAnye ca bahava utpAtAs tatra mAriSa
samutpetur vinAzAya kauravANAM sudAruNAH
na ca tAn gaNayAm AsuH sarve te daivamohitAH
prasthitaM sUtaputraM ca jayety Ucur narA bhuvi
nirjitAn pANDavAMz caiva menire tava kauravAH
tato rathasthaH paravIrahantA; bhISmadroNAv AttavIryau nirIkSya
samajvalad bhArata pAvakAbho; vaikartano 'sau rathakuJjaro vRSaH
sa zalyam AbhASya jagAda vAkyaM; pArthasya karmApratimaM ca dRSTvA
mAnena darpeNa ca dahyamAnaH; krodhena dIpyann iva niHzvasitvA
nAhaM mahendrAd api vajrapANeH; kruddhAd bibhemy AttadhanU rathasthaH
dRSTvA tu bhISmapramukhAJ zayAnAn; na tv eva mAM sthiratA saMjahAti
mahendraviSNupratimAv aninditau; rathAzvanAgapravarapramAthinau
avadhyakalpau nihatau yadA parais; tato mamAdyApi raNe 'sti sAdhvasam
samIkSya saMkhye 'tibalAn narAdhipair; narAzvamAtaGgarathAJ zarair hat

08026044c
H
08026045a
08026045c
08026046a
08026046c
08026047a
08026047c
08026048a
08026048c
08026049a
08026049c
08026050a
08026050c
08026051a
08026051c
08026052a
08026052c
08026053a
08026053c
08026054a
08026054c
08026055a
08026055c
08026056a
08026056c
08026057a
08026057c
08026058a
08026058c
08026059a
08026059c
08026060a
08026060c
08026061a
08026061c
08026062a
08026062c
08026063a
08026063c
08026064a
08026064c
08026065a
08026065c
08026066a
08026066c
08026067a
08026067c
08026068a
08026068c
08026069a
08026069c
08026070
08026070a
08026070c
08026071a
08026071c
08026072a
08026072c
08026073a

kathaM na sarvAn ahitAn raNe 'vadhIn; mahAstravid brAhmaNapuMgavo guru


sa saMsmaran droNahavaM mahAhave; bravImi satyaM kuravo nibodhata
na vo mad anyaH prasahed raNe 'rjunaM; kramAgataM mRtyum ivograrUpiNam
zikSA prasAdaz ca balaM dhRtiz ca; droNe mahAstrANi ca saMnatiz ca
sa ced agAn mRtyuvazaM mahAtmA; sarvAn anyAn AturAn adya manye
neha dhruvaM kiM cid api pracintyaM; vidur loke karmaNo 'nityayogAt
sUryodaye ko hi vimuktasaMzayo; garvaM kurvItAdya gurau nipAtite
na nUnam astrANi balaM parAkramaH; kriyA sunItaM paramAyudhAni vA
alaM manuSyasya sukhAya vartituM; tathA hi yuddhe nihataH parair guruH
hutAzanAdityasamAnatejasaM; parAkrame viSNupuraMdaropamam
naye bRhaspatyuzanaHsamaM sadA; na cainam astraM tad apAt suduHsaham
saMprakruSTe ruditastrIkumAre; parAbhUte pauruSe dhArtarASTre
mayA kRtyam iti jAnAmi zalya; prayAhi tasmAd dviSatAm anIkam
yatra rAjA pANDavaH satyasaMdho; vyavasthito bhImasenArjunau ca
vAsudevaH sRJjayAH sAtyakiz ca; yamau ca kas tau viSahen mad anyaH
tasmAt kSipraM madrapate prayAhi; raNe pAJcAlAn pANDavAn sRJjayAMz ca
tAn vA haniSyAmi sametya saMkhye; yAsyAmi vA droNamukhAya manye
na tv evAhaM na gamiSyAmi madhyaM; teSAM zUrANAm iti mA zalya viddhi
mitradroho marSaNIyo na me 'yaM; tyaktvA prANAn anuyAsyAmi droNam
prAjJasya mUDhasya ca jIvitAnte; prANapramokSo 'ntakavaktragasya
ato vidvann abhiyAsyAmi pArthaM; diSTaM na zakyaM vyativartituM vai
kalyANavRttaH satataM hi rAjan; vaicitravIryasya suto mamAsIt
tasyArthasiddhyartham ahaM tyajAmi; priyAn bhogAn dustyajaM jIvitaM ca
vaiyAghracarmANam akUjanAkSaM; haimatrikozaM rajatatriveNum
rathaprabarhaM turagaprabarhair; yuktaM prAdAn mahyam idaM hi rAmaH
dhanUMSi citrANi nirIkSya zalya; dhvajaM gadAM sAyakAMz cograrUpAn
asiM ca dIptaM paramAyudhaM ca; zaGkhaM ca zubhraM svanavantam ugram
patAkinaM vajranipAtanisvanaM; sitAzvayuktaM zubhatUNazobhitam
imaM samAsthAya rathaM ratharSabhaM; raNe haniSyAmy aham arjunaM balAt
taM cen mRtyuH sarvaharo 'bhirakSate; sadApramattaH samare pANDuputram
taM vA haniSyAmi sametya yuddhe; yAsyAmi vA bhISmamukho yamAya
yamavaruNakuberavAsavA vA; yadi yugapat sagaNA mahAhave
jugupiSava ihaitya pANDavaM; kim u bahunA saha tair jayAmi tam
iti raNarabhasasya katthatas; tad upanizamya vacaH sa madrarAT
avahasad avamanya vIryavAn; pratiSiSidhe ca jagAda cottaram
virama virama karNa katthanAd; atirabhaso 'syati cApy ayuktavAk
kva ca hi naravaro dhanaMjayaH; kva punar iha tvam upAramAbudha
yadusadanam upendrapAlitaM; tridivam ivAmararAjarakSitam
prasabham iha vilokya ko haret; puruSavarAvarajAm Rte 'rjunAt
tribhuvanasRjam IzvarezvaraM; ka iha pumAn bhavam Ahvayed yudhi
mRgavadhakalahe Rte 'rjunAt; surapativIryasamaprabhAvataH
asurasuramahoragAn narAn; garuDapizAcasayakSarAkSasAn
iSubhir ajayad agnigauravAt; svabhilaSitaM ca havir dadau jayaH
smarasi nanu yadA parair hRtaH; sa ca dhRtarASTrasuto vimokSitaH
dinakaraja narottamair yadA; maruSu bahUn vinihatya tAn arIn
prathamam api palAyite tvayi; priyakalahA dhRtarASTrasUnavaH
smarasi nanu yadA pramocitAH; khacaragaNAn avajitya pANDavaiH
samuditabalavAhanAH punaH; puruSavareNa jitAH stha gograhe
sagurugurusutAH sabhISmakAH; kim u na jitaH sa tadA tvayArjunaH
idam aparam upasthitaM punas; tava nidhanAya suyuddham adya vai
yadi na ripubhayAt palAyase; samaragato 'dya hato 'si sUtaja
saMjaya uvAca
iti bahuparuSaM prabhASati; pramanasi madrapatau ripustavam
bhRzam atiruSitaH paraM vRSaH; kurupRtanApatir Aha madrapam
bhavatu bhavatu kiM vikatthase; nanu mama tasya ca yuddham udyatam
yadi sa jayati mAM mahAhave; tata idam astu sukatthitaM tava
evam astv iti madreza uktvA nottaram uktavAn
yAhi madreza cApy enaM karNaH prAha yuyutsayA
sa rathaH prayayau zatrUJ zvetAzvaH zalyasArathiH

08026073c
08026074a
08026074c
08027001
08027001a
08027001c
08027002a
08027002c
08027003a
08027003c
08027004a
08027004c
08027005a
08027005c
08027006a
08027006c
08027007a
08027007c
08027008a
08027008c
08027009a
08027009c
08027009e
08027010a
08027010c
08027011a
08027011c
08027012a
08027012c
08027013a
08027013c
08027014a
08027014c
08027015a
08027015c
08027016a
08027016c
08027017a
08027017c
08027017e
08027018a
08027018c
08027019a
08027019c
08027020a
08027020c
08027021a
08027021c
08027022a
08027022c
08027023a
08027023c
08027024a
08027024c
08027025a
08027025c
08027026a
08027026c
08027027a
08027027c

nighnann amitrAn samare tamo ghnan savitA yathA


tataH prAyAt prItimAn vai rathena; vaiyAghreNa zvetayujAtha karNaH
sa cAlokya dhvajinIM pANDavAnAM; dhanaMjayaM tvarayA paryapRcchat
saMjaya uvAca
prayAn eva tadA karNo harSayan vAhinIM tava
ekaikaM samare dRSTvA pANDavaM paryapRcchata
yo mamAdya mahAtmAnaM darzayec chvetavAhanam
tasmai dadyAm abhipretaM varaM yaM manasecchati
sa cet tad abhimanyeta tasmai dadyAm ahaM punaH
zakaTaM ratnasaMpUrNaM yo me brUyAd dhanaMjayam
sa cet tad abhimanyeta puruSo 'rjunadarzivAn
anyaM tasmai punar dadyAM sauvarNaM hastiSaDgavam
tathA tasmai punar dadyAM strINAM zatam alaMkRtam
zyAmAnAM niSkakaNThInAM gItavAdyavipazcitAm
sa cet tad abhimanyeta puruSo 'rjunadarzivAn
anyaM tasmai varaM dadyAM zvetAn paJcazatAn hayAn
hemabhANDaparicchannAn sumRSTamaNikuNDalAn
sudAntAn api caivAhaM dadyAm aSTazatAn parAn
rathaM ca zubhraM sauvarNaM dadyAM tasmai svalaMkRtam
yuktaM paramakAmbojair yo me brUyAd dhanaMjayam
anyaM tasmai varaM dadyAM kuJjarANAM zatAni SaT
kAJcanair vividhair bhANDair AcchannAn hemamAlinaH
utpannAn aparAnteSu vinItAn hastizikSakaiH
sa cet tad abhimanyeta puruSo 'rjunadarzivAn
anyaM tasmai varaM dadyAM yam asau kAmayet svayam
putradArAn vihArAMz ca yad anyad vittam asti me
tac ca tasmai punar dadyAM yad yat sa manasecchati
hatvA ca sahitau kRSNau tayor vittAni sarvazaH
tasmai dadyAm ahaM yo me prabrUyAt kezavArjunau
etA vAcaH subahuzaH karNa uccArayan yudhi
dadhmau sAgarasaMbhUtaM susvanaM zaGkham uttamam
tA vAcaH sUtaputrasya tathA yuktA nizamya tu
duryodhano mahArAja prahRSTaH sAnugo 'bhavat
tato dundubhinirghoSo mRdaGgAnAM ca sarvazaH
siMhanAdaH savAditraH kuJjarANAM ca nisvanaH
prAdurAsIt tadA rAjaMs tvatsainye bharatarSabha
yodhAnAM saMprahRSTAnAM tathA samabhavat svanaH
tathA prahRSTe sainye tu plavamAnaM mahAratham
vikatthamAnaM samare rAdheyam arikarzanam
madrarAjaH prahasyedaM vacanaM pratyabhASata
mA sUtaputra mAnena sauvarNaM hastiSaDgavam
prayaccha puruSAyAdya drakSyasi tvaM dhanaMjayam
bAlyAd iva tvaM tyajasi vasu vaizravaNo yathA
ayatnenaiva rAdheya draSTAsy adya dhanaMjayam
parAsRjasi mithyA kiM kiM ca tvaM bahu mUDhavat
apAtradAne ye doSAs tAn mohAn nAvabudhyase
yat pravedayase vittaM bahutvena khalu tvayA
zakyaM bahuvidhair yajJair yaSTuM sUta yajasva taiH
yac ca prArthayase hantuM kRSNau mohAn mRSaiva tat
na hi zuzruma saMmarde kroSTrA siMhau nipAtitau
aprArthitaM prArthayase suhRdo na hi santi te
ye tvAM na vArayanty Azu prapatantaM hutAzane
kAlakAryaM na jAnISe kAlapakvo 'sy asaMzayam
bahvabaddham akarNIyaM ko hi brUyAj jijIviSuH
samudrataraNaM dorbhyAM kaNThe baddhvA yathA zilAm
giryagrAd vA nipatanaM tAdRk tava cikIrSitam
sahitaH sarvayodhais tvaM vyUDhAnIkaiH surakSitaH
dhanaMjayena yudhyasva zreyaz cet prAptum icchasi
hitArthaM dhArtarASTrasya bravImi tvA na hiMsayA
zraddhatsvaitan mayA proktaM yadi te 'sti jijIviSA

08027028
08027028a
08027028c
08027029a
08027029c
08027030
08027030a
08027030c
08027031a
08027031c
08027032a
08027032c
08027033a
08027033c
08027034a
08027034c
08027035a
08027035c
08027036a
08027036c
08027037a
08027037c
08027038a
08027038c
08027039a
08027039c
08027040a
08027040c
08027041a
08027041c
08027042a
08027042c
08027043a
08027043c
08027044a
08027044c
08027045a
08027045c
08027046a
08027046c
08027047a
08027047c
08027048a
08027048c
08027049a
08027049c
08027050a
08027050c
08027051a
08027051c
08027052a
08027052c
08027053
08027053a
08027053c
08027054a
08027054c
08027055a
08027055c
08027056a

karNa uvAca
svavIrye 'haM parAzvasya prArthayAmy arjunaM raNe
tvaM tu mitramukhaH zatrur mAM bhISayitum icchasi
na mAm asmAd abhiprAyAt kaz cid adya nivartayet
apIndro vajram udyamya kiM nu martyaH kariSyati
saMjaya uvAca
iti karNasya vAkyAnte zalyaH prAhottaraM vacaH
cukopayiSur atyarthaM karNaM madrezvaraH punaH
yadA vai tvAM phalgunaveganunnA; jyAcoditA hastavatA visRSTAH
anvetAraH kaGkapatrAH zitAgrAs; tadA tapsyasy arjunasyAbhiyogAt
yadA divyaM dhanur AdAya pArthaH; prabhAsayan pRtanAM savyasAcI
tvAm ardayeta nizitaiH pRSatkais; tadA pazcAt tapsyase sUtaputra
bAlaz candraM mAtur aGke zayAno; yathA kaz cit prArthayate 'pahartum
tadvan mohAd yatamAno rathasthas; tvaM prArthayasy arjunam adya jetum
trizUlam AzliSya sutIkSNadhAraM; sarvANi gAtrANi nigharSasi tvam
sutIkSNadhAropamakarmaNA tvaM; yuyutsase yo 'rjunenAdya karNa
siddhaM siMhaM kesariNaM bRhantaM; bAlo mUDhaH kSudramRgas tarasvI
samAhvayet tadvad etat tavAdya; samAhvAnaM sUtaputrArjunasya
mA sUtaputrAhvaya rAjaputraM; mahAvIryaM kesariNaM yathaiva
vane sRgAlaH pizitasya tRpto; mA pArtham AsAdya vinaGkSyasi tvam
ISAdantaM mahAnAgaM prabhinnakaraTAmukham
zazakAhvayase yuddhe karNa pArthaM dhanaMjayam
bilasthaM kRSNasarpaM tvaM bAlyAt kASThena vidhyasi
mahAviSaM pUrNakozaM yat pArthaM yoddhum icchasi
siMhaM kesariNaM kruddham atikramyAbhinardasi
sRgAla iva mUDhatvAn nRsiMhaM karNa pANDavam
suparNaM patagazreSThaM vainateyaM tarasvinam
laTvevAhvayase pAte karNa pArthaM dhanaMjayam
sarvAmbhonilayaM bhImam UrmimantaM jhaSAyutam
candrodaye vivartantam aplavaH saMtitIrSasi
RSabhaM dundubhigrIvaM tIkSNazRGgaM prahAriNam
vatsa Ahvayase yuddhe karNa pArthaM dhanaMjayam
mahAghoSaM mahAmeghaM darduraH pratinardasi
kAmatoyapradaM loke naraparjanyam arjunam
yathA ca svagRhasthaH zvA vyAghraM vanagataM bhaSet
tathA tvaM bhaSase karNa naravyAghraM dhanaMjayam
sRgAlo 'pi vane karNa zazaiH parivRto vasan
manyate siMham AtmAnaM yAvat siMhaM na pazyati
tathA tvam api rAdheya siMham AtmAnam icchasi
apazyaJ zatrudamanaM naravyAghraM dhanaMjayam
vyAghraM tvaM manyase ''tmAnaM yAvat kRSNau na pazyasi
samAsthitAv ekarathe sUryAcandramasAv iva
yAvad gANDIvanirghoSaM na zRNoSi mahAhave
tAvad eva tvayA karNa zakyaM vaktuM yathecchasi
rathazabdadhanuHzabdair nAdayantaM dizo daza
nardantam iva zArdUlaM dRSTvA kroSTA bhaviSyasi
nityam eva sRgAlas tvaM nityaM siMho dhanaMjayaH
vIrapradveSaNAn mUDha nityaM kroSTeva lakSyase
yathAkhuH syAd biDAlaz ca zvA vyAghraz ca balAbale
yathA sRgAlaH siMhaz ca yathA ca zazakuJjarau
yathAnRtaM ca satyaM ca yathA cApi viSAmRte
tathA tvam api pArthaz ca prakhyAtAv AtmakarmabhiH
saMjaya uvAca
adhikSiptas tu rAdheyaH zalyenAmitatejasA
zalyam Aha susaMkruddho vAkzalyam avadhArayan
guNAn guNavataH zalya guNavAn vetti nAguNaH
tvaM tu nityaM guNair hInaH kiM jJAsyasy aguNo guNAn
arjunasya mahAstrANi krodhaM vIryaM dhanuH zarAn
ahaM zalyAbhijAnAmi na tvaM jAnAsi tat tathA
evam evAtmano vIryam ahaM vIryaM ca pANDave

08027056c
08027057a
08027057c
08027058a
08027058c
08027059a
08027059c
08027060a
08027060c
08027061a
08027061c
08027062a
08027062c
08027062e
08027063a
08027063c
08027064a
08027064c
08027065a
08027065c
08027066a
08027066c
08027067a
08027067c
08027068a
08027068c
08027069a
08027069c
08027070a
08027070c
08027071a
08027071c
08027071e
08027072a
08027072c
08027073a
08027073c
08027074a
08027074c
08027075a
08027075c
08027076a
08027076c
08027077a
08027077c
08027078a
08027078c
08027079a
08027079c
08027080a
08027080c
08027081a
08027082a
08027082c
08027083a
08027083c
08027084a
08027084c
08027084e
08027085a

jAnann evAhvaye yuddhe zalya nAgniM pataMgavat


asti cAyam iSuH zalya supuGkho raktabhojanaH
ekatUNIzayaH patrI sudhautaH samalaMkRtaH
zete candanapUrNena pUjito bahulAH samAH
Aheyo viSavAn ugro narAzvadvipasaMghahA
ekavIro mahAraudras tanutrAsthividAraNaH
nirbhindyAM yena ruSTo 'ham api meruM mahAgirim
tam ahaM jAtu nAsyeyam anyasmin phalgunAd Rte
kRSNAd vA devakIputrAt satyaM cAtra zRNuSva me
tenAham iSuNA zalya vAsudevadhanaMjayau
yotsye paramasaMkruddhas tat karma sadRzaM mama
sarveSAM vAsudevAnAM kRSNe lakSmIH pratiSThitA
sarveSAM pANDuputrANAM jayaH pArthe pratiSThitaH
ubhayaM tat samAsAdya ko 'tivartitum arhati
tAv etau puruSavyAghrau sametau syandane sthitau
mAm ekam abhisaMyAtau sujAtaM zalya pazya me
pitRSvasAmAtulajau bhrAtarAv aparAjitau
maNI sUtra iva protau draSTAsi nihatau mayA
arjune gANDivaM kRSNe cakraM tArkSyakapidhvajau
bhIrUNAM trAsajananau zalya harSakarau mama
tvaM tu duSprakRtir mUDho mahAyuddheSv akovidaH
bhayAvatIrNaH saMtrAsAd abaddhaM bahu bhASase
saMstauSi tvaM tu kenApi hetunA tau kudezaja
tau hatvA samare hantA tvAm addhA sahabAndhavam
pApadezaja durbuddhe kSudra kSatriyapAMsana
suhRd bhUtvA ripuH kiM mAM kRSNAbhyAM bhISayann asi
tau vA mamAdya hantArau hantAsmi samare sthitau
nAhaM bibhemi kRSNAbhyAM vijAnann Atmano balam
vAsudevasahasraM vA phalgunAnAM zatAni ca
aham eko haniSyAmi joSam Assva kudezaja
striyo bAlAz ca vRddhAz ca prAyaH krIDAgatA janAH
yA gAthAH saMpragAyanti kurvanto 'dhyayanaM yathA
tA gAthAH zRNu me zalya madrakeSu durAtmasu
brAhmaNaiH kathitAH pUrvaM yathAvad rAjasaMnidhau
zrutvA caikamanA mUDha kSama vA brUhi vottaram
mitradhruG madrako nityaM yo no dveSTi sa madrakaH
madrake saMgataM nAsti kSudravAkye narAdhame
durAtmA madrako nityaM nityaM cAnRtiko 'nRjuH
yAvadantaM hi daurAtmyaM madrakeSv iti naH zrutam
pitA mAtA ca putraz ca zvazrUzvazuramAtulAH
jAmAtA duhitA bhrAtA naptA te te ca bAndhavAH
vayasyAbhyAgatAz cAnye dAsIdAsaM ca saMgatam
puMbhir vimizrA nAryaz ca jJAtAjJAtAH svayecchayA
yeSAM gRheSu ziSTAnAM saktumanthAzinAM sadA
pItvA sIdhuM sagomAMsaM nardanti ca hasanti ca
yAni caivApy abaddhAni pravartante ca kAmataH
kAmapralApino 'nyonyaM teSu dharmaH kathaM bhavet
madrakeSu vilupteSu prakhyAtAzubhakarmasu
nApi vairaM na sauhArdaM madrakeSu samAcaret
madrake saMgataM nAsti madrako hi sacApalaH
madrakeSu ca duHsparzaM zaucaM gAndhArakeSu ca
rAjayAjakayAjyena naSTaM dattaM havir bhavet
zUdrasaMskArako vipro yathA yAti parAbhavam
tathA brahmadviSo nityaM gacchantIha parAbhavam
madrake saMgataM nAsti hataM vRzcikato viSam
AtharvaNena mantreNa sarvA zAntiH kRtA bhavet
iti vRzcikadaSTasya nAnAviSahatasya ca
kurvanti bheSajaM prAjJAH satyaM tac cApi dRzyate
evaM vidvaJ joSam Assva zRNu cAtrottaraM vacaH
vAsAMsy utsRjya nRtyanti striyo yA madyamohitAH

08027085c
08027085e
08027086a
08027086c
08027086e
08027087a
08027087c
08027088a
08027088c
08027089a
08027089c
08027090a
08027090c
08027091a
08027091c
08027092a
08027092c
08027093a
08027093c
08027094a
08027094c
08027095a
08027095c
08027096a
08027096c
08027097a
08027097c
08027098a
08027098c
08027099a
08027099c
08027100a
08027100c
08027101a
08027101c
08027102a
08027102c
08027103a
08027103c
08027104a
08027104c
08027105a
08027105c
08028001
08028001a
08028001c
08028002a
08028002c
08028003a
08028003c
08028004a
08028004c
08028005a
08028005c
08028006a
08028006c
08028007a
08028007c
08028008a
08028008c

mithune 'saMyatAz cApi yathAkAmacarAz ca tAH


tAsAM putraH kathaM dharmaM madrako vaktum arhati
yAs tiSThantyaH pramehanti yathaivoSTrIdazerake
tAsAM vibhraSTalajjAnAM nirlajjAnAM tatas tataH
tvaM putras tAdRzInAM hi dharmaM vaktum ihecchasi
suvIrakaM yAcyamAnA madrakA kaSati sphijau
adAtukAmA vacanam idaM vadati dAruNam
mA mA suvIrakaM kaz cid yAcatAM dayito mama
putraM dadyAM pratipadaM na tu dadyAM suvIrakam
nAryo bRhatyo nirhrIkA madrakAH kambalAvRtAH
ghasmarA naSTazaucAz ca prAya ity anuzuzruma
evamAdi mayAnyair vA zakyaM vaktuM bhaved bahu
A kezAgrAn nakhAgrAc ca vaktavyeSu kuvartmasu
madrakAH sindhusauvIrA dharmaM vidyuH kathaM tv iha
pApadezodbhavA mlecchA dharmANAm avicakSaNAH
eSa mukhyatamo dharmaH kSatriyasyeti naH zrutam
yad Ajau nihataH zete sadbhiH samabhipUjitaH
AyudhAnAM saMparAye yan mucyeyam ahaM tataH
na me sa prathamaH kalpo nidhane svargam icchataH
so 'haM priyaH sakhA cAsmi dhArtarASTrasya dhImataH
tadarthe hi mama prANA yac ca me vidyate vasu
vyaktaM tvam apy upahitaH pANDavaiH pApadezaja
yathA hy amitravat sarvaM tvam asmAsu pravartase
kAmaM na khalu zakyo 'haM tvadvidhAnAM zatair api
saMgrAmAd vimukhaH kartuM dharmajJa iva nAstikaiH
sAraGga iva gharmArtaH kAmaM vilapa zuSya ca
nAhaM bhISayituM zakyaH kSatravRtte vyavasthitaH
tanutyajAM nRsiMhAnAm AhaveSv anivartinAm
yA gatir guruNA prAG me proktA rAmeNa tAM smara
sveSAM trANArtham udyuktaM vadhAya dviSatAm api
viddhi mAm AsthitaM vRttaM paurUravasam uttamam
na tad bhUtaM prapazyAmi triSu lokeSu madraka
yo mAm asmAd abhiprAyAd vArayed iti me matiH
evaM vidvaJ joSam Assva trAsAt kiM bahu bhASase
mA tvA hatvA pradAsyAmi kravyAdbhyo madrakAdhama
mitrapratIkSayA zalya dhArtarASTrasya cobhayoH
apavAdatitikSAbhis tribhir etair hi jIvasi
punaz ced IdRzaM vAkyaM madrarAja vadiSyasi
ziras te pAtayiSyAmi gadayA vajrakalpayA
zrotAras tv idam adyeha draSTAro vA kudezaja
karNaM vA jaghnatuH kRSNau karNo vApi jaghAna tau
evam uktvA tu rAdheyaH punar eva vizAM pate
abravIn madrarAjAnaM yAhi yAhIty asaMbhramam
saMjaya uvAca
mAriSAdhiratheH zrutvA vaco yuddhAbhinandinaH
zalyo 'bravIt punaH karNaM nidarzanam udAharan
yathaiva matto madyena tvaM tathA na ca vA tathA
tathAhaM tvAM pramAdyantaM cikitsAmi suhRttayA
imAM kAkopamAM karNa procyamAnAM nibodha me
zrutvA yatheSTaM kuryAs tvaM vihIna kulapAMsana
nAham Atmani kiM cid vai kilbiSaM karNa saMsmare
yena tvaM mAM mahAbAho hantum icchasy anAgasam
avazyaM tu mayA vAcyaM budhyatAM yadi te hitam
vizeSato rathasthena rAjJaz caiva hitaiSiNA
samaM ca viSamaM caiva rathinaz ca balAbalam
zramaH khedaz ca satataM hayAnAM rathinA saha
Ayudhasya parijJAnaM rutaM ca mRgapakSiNAm
bhAraz cApy atibhAraz ca zalyAnAM ca pratikriyA
astrayogaz ca yuddhaM ca nimittAni tathaiva ca
sarvam etan mayA jJeyaM rathasyAsya kuTumbinA

08028008e
08028009a
08028009c
08028010a
08028010c
08028011a
08028011c
08028012a
08028012c
08028013a
08028013c
08028014a
08028014c
08028015a
08028015c
08028016a
08028016c
08028017a
08028017c
08028018a
08028018c
08028019a
08028019c
08028019e
08028020a
08028020c
08028021a
08028021c
08028021e
08028022a
08028022c
08028023a
08028023c
08028024a
08028024c
08028025a
08028025c
08028026a
08028026c
08028027a
08028027c
08028028a
08028028c
08028029a
08028029c
08028030a
08028030c
08028031a
08028031c
08028032a
08028032c
08028033a
08028033c
08028034a
08028034c
08028035a
08028035c
08028036a
08028036c
08028037a

atas tvAM kathaye karNa nidarzanam idaM punaH


vaizyaH kila samudrAnte prabhUtadhanadhAnyavAn
yajvA dAnapatiH kSAntaH svakarmastho 'bhavac chuciH
bahuputraH priyApatyaH sarvabhUtAnukampakaH
rAjJo dharmapradhAnasya rASTre vasati nirbhayaH
putrANAM tasya bAlAnAM kumArANAM yazasvinAm
kAko bahUnAm abhavad ucchiSTakRtabhojanaH
tasmai sadA prayacchanti vaizyaputrAH kumArakAH
mAMsodanaM dadhi kSIraM pAyasaM madhusarpiSI
sa cocchiSTabhRtaH kAko vaizyaputraiH kumArakaiH
sadRzAn pakSiNo dRptaH zreyasaz cAvamanyate
atha haMsAH samudrAnte kadA cid abhipAtinaH
garuDasya gatau tulyAz cakrAGgA hRSTacetasaH
kumArakAs tato haMsAn dRSTvA kAkam athAbruvan
bhavAn eva viziSTo hi patatribhyo vihaMgama
pratAryamANas tu sa tair alpabuddhibhir aNDajaH
tad vacaH satyam ity eva maurkhyAd darpAc ca manyate
tAn so 'bhipatya jijJAsuH ka eSAM zreSThabhAg iti
ucchiSTadarpitaH kAko bahUnAM dUrapAtinAm
teSAM yaM pravaraM mene haMsAnAM dUrapAtinAm
tam Ahvayata durbuddhiH patAma iti pakSiNam
tac chrutvA prAhasan haMsA ye tatrAsan samAgatAH
bhASato bahu kAkasya balinaH patatAM varAH
idam Ucuz ca cakrAGgA vacaH kAkaM vihaMgamAH
vayaM haMsAz carAmemAM pRthivIM mAnasaukasaH
pakSiNAM ca vayaM nityaM dUrapAtena pUjitAH
kathaM nu haMsaM balinaM vajrAGgaM dUrapAtinam
kAko bhUtvA nipatane samAhvayasi durmate
kathaM tvaM patanaM kAka sahAsmAbhir bravISi tat
atha haMsavaco mUDhaH kutsayitvA punaH punaH
prajagAdottaraM kAkaH katthano jAtilAghavAt
zatam ekaM ca pAtAnAM patitAsmi na saMzayaH
zatayojanam ekaikaM vicitraM vividhaM tathA
uDDInam avaDInaM ca praDInaM DInam eva ca
niDInam atha saMDInaM tiryak cAtigatAni ca
viDInaM pariDInaM ca parADInaM suDInakam
atiDInaM mahADInaM niDInaM pariDInakam
gatAgatapratigatA bahvIz ca nikuDInikAH
kartAsmi miSatAM vo 'dya tato drakSyatha me balam
evam ukte tu kAkena prahasyaiko vihaMgamaH
uvAca haMsas taM kAkaM vacanaM tan nibodha me
zatam ekaM ca pAtAnAM tvaM kAka patitA dhruvam
ekam eva tu ye pAtaM viduH sarve vihaMgamAH
tam ahaM patitA kAka nAnyaM jAnAmi kaM cana
pata tvam api raktAkSa yena vA tena manyase
atha kAkAH prajahasur ye tatrAsan samAgatAH
katham ekena pAtena haMsaH pAtazataM jayet
ekenaiva zatasyaikaM pAtenAbhibhaviSyati
haMsasya patitaM kAko balavAn AzuvikramaH
prapetatuH spardhayAtha tatas tau haMsavAyasau
ekapAtI ca cakrAGgaH kAkaH pAtazatena ca
petivAn atha cakrAGgaH petivAn atha vAyasaH
visismApayiSuH pAtair AcakSANo ''tmanaH kriyAm
atha kAkasya citrANi patitAnItarANi ca
dRSTvA pramuditAH kAkA vinedur atha taiH svaraiH
haMsAMz cAvahasanti sma prAvadann apriyANi ca
utpatyotpatya ca prAhur muhUrtam iti ceti ca
vRkSAgrebhyaH sthalebhyaz ca nipatanty utpatanti ca
kurvANA vividhAn rAvAn AzaMsantas tadA jayam
haMsas tu mRdukenaiva vikrAntum upacakrame

08028037c
08028038a
08028038c
08028039a
08028039c
08028040a
08028040c
08028040e
08028041a
08028041c
08028042a
08028042c
08028042e
08028043a
08028043c
08028043e
08028044a
08028044c
08028045a
08028045c
08028046a
08028046c
08028047a
08028047c
08028048
08028048a
08028048c
08028049
08028049a
08028049c
08028049e
08028050a
08028050c
08028051a
08028051c
08028052a
08028052c
08028053a
08028053c
08028054a
08028054c
08028055a
08028055c
08028055e
08028056a
08028056c
08028057a
08028057c
08028058a
08028058c
08028059a
08028059c
08028060a
08028060c
08028061a
08028061c
08028062a
08028062c
08028063a
08028063c

pratyahIyata kAkAc ca muhUrtam iva mAriSa


avamanya rayaM haMsAn idaM vacanam abravIt
yo 'sAv utpatito haMsaH so 'sAv eva prahIyate
atha haMsaH sa tac chrutvA prApatat pazcimAM dizam
upary upari vegena sAgaraM varuNAlayam
tato bhIH prAvizat kAkaM tadA tatra vicetasam
dvIpadrumAn apazyantaM nipatantaM zramAnvitam
nipateyaM kva nu zrAnta iti tasmiJ jalArNave
aviSahyaH samudro hi bahusattvagaNAlayaH
mahAbhUtazatodbhAsI nabhaso 'pi viziSyate
gAmbhIryAd dhi samudrasya na vizeSaH kulAdhama
digambarAmbhasAM karNa samudrasthA hi durjayAH
vidUrapAtAt toyasya kiM punaH karNa vAyasaH
atha haMso 'bhyatikramya muhUrtam iti ceti ca
avekSamANas taM kAkaM nAzaknod vyapasarpitum
atikramya ca cakrAGgaH kAkaM taM samudaikSata
taM tathA hIyamAnaM ca haMso dRSTvAbravId idam
ujjihIrSur nimajjantaM smaran satpuruSavratam
bahUni patanAni tvam AcakSANo muhur muhuH
patasy avyAharaMz cedaM na no guhyaM prabhASase
kiM nAma patanaM kAka yat tvaM patasi sAMpratam
jalaM spRzasi pakSAbhyAM tuNDena ca punaH punaH
sa pakSAbhyAM spRzann Artas tuNDena jalam arNave
kAko dRDhaM parizrAntaH sahasA nipapAta ha
haMsa uvAca
zatam ekaM ca pAtAnAM yat prabhASasi vAyasa
nAnAvidhAnIha purA tac cAnRtam ihAdya te
kAka uvAca
ucchiSTadarpito haMsa manye ''tmAnaM suparNavat
avamanya bahUMz cAhaM kAkAn anyAMz ca pakSiNaH
prANair haMsa prapadye tvAM dvIpAntaM prApayasva mAm
yady ahaM svastimAn haMsa svadezaM prApnuyAM punaH
na kaM cid avamanyeyam Apado mAM samuddhara
tam evaMvAdinaM dInaM vilapantam acetanam
kAka kAketi vAzantaM nimajjantaM mahArNave
tathaitya vAyasaM haMso jalaklinnaM sudurdazam
padbhyAm utkSipya vepantaM pRSTham Aropayac chanaiH
Aropya pRSThaM kAkaM taM haMsaH karNa vicetasam
AjagAma punar dvIpaM spardhayA petatur yataH
saMsthApya taM cApi punaH samAzvAsya ca khecaram
gato yathepsitaM dezaM haMso mana ivAzugaH
ucchiSTabhojanAt kAko yathA vaizyakule tu saH
evaM tvam ucchiSTabhRto dhArtarASTrair na saMzayaH
sadRzAJ zreyasaz cApi sarvAn karNAtimanyase
droNadrauNikRpair gupto bhISmeNAnyaiz ca kauravaiH
virATanagare pArtham ekaM kiM nAvadhIs tadA
yatra vyastAH samastAz ca nirjitAH stha kirITinA
sRgAlA iva siMhena kva te vIryam abhUt tadA
bhrAtaraM ca hataM dRSTvA nirjitaH savyasAcinA
pazyatAM kuruvIrANAM prathamaM tvaM palAyathAH
tathA dvaitavane karNa gandharvaiH samabhidrutaH
kurUn samagrAn utsRjya prathamaM tvaM palAyathAH
hatvA jitvA ca gandharvAMz citrasenamukhAn raNe
karNa duryodhanaM pArthaH sabhAryaM samamocayat
punaH prabhAvaH pArthasya purANaH kezavasya ca
kathitaH karNa rAmeNa sabhAyAM rAjasaMsadi
satataM ca tad azrauSIr vacanaM droNabhISmayoH
avadhyau vadatoH kRSNau saMnidhau vai mahIkSitAm
kiyantaM tatra vakSyAmi yena yena dhanaMjayaH
tvatto 'tiriktaH sarvebhyo bhUtebhyo brAhmaNo yathA

08028064a
08028064c
08028065a
08028065c
08028066a
08028066c
08029001
08029001a
08029001c
08029002a
08029002c
08029003a
au
08029003c
08029004a
08029004c
08029005a
08029005c
08029006a
08029006c
08029007a
08029007c
08029008a
08029008c
08029009a
08029009c
08029010a
08029010c
08029011a
08029011c
08029012a
08029012c
08029013a
08029013c
08029014a
08029014c
08029015a
08029015c
08029016a
08029016c
08029017a
08029017c
08029018a
08029018c
08029019a
08029019c
08029020a
08029020c
08029021a
08029021c
08029022a
08029022c
08029023a
08029023c
08029024a
08029024c
08029025a
08029025c
08029026a
08029026c

idAnIm eva draSTAsi pradhane syandane sthitau


putraM ca vasudevasya pANDavaM ca dhanaMjayam
devAsuramanuSyeSu prakhyAtau yau nararSabhau
prakAzenAbhivikhyAtau tvaM tu khadyotavan nRSu
evaM vidvAn mAvamaMsthAH sUtaputrAcyutArjunau
nRsiMhau tau narazvA tvaM joSam Assva vikatthana
saMjaya uvAca
madrAdhipasyAdhirathis tadaivaM; vaco nizamyApriyam apratItaH
uvAca zalyaM viditaM mamaitad; yathAvidhAv arjunavAsudevau
zaure rathaM vAhayato 'rjunasya; balaM mahAstrANi ca pANDavasya
ahaM vijAnAmi yathAvad adya; parokSabhUtaM tava tat tu zalya
tau cApradhRSyau zastrabhRtAM variSThau; vyapetabhIr yodhayiSyAmi kRSN
saMtApayaty abhyadhikaM tu rAmAc; chApo 'dya mAM brAhmaNasattamAc ca
avAtsaM vai brAhmaNacchadmanAhaM; rAme purA divyam astraM cikIrSuH
tatrApi me devarAjena vighno; hitArthinA phalgunasyaiva zalya
kRto 'vabhedena mamorum etya; pravizya kITasya tanuM virUpAm
guror bhayAc cApi na celivAn ahaM; tac cAvabuddho dadRze sa vipraH
pRSTaz cAhaM tam avocaM maharSiM; sUto 'ham asmIti sa mAM zazApa
sUtopadhAv Aptam idaM tvayAstraM; na karmakAle pratibhAsyati tvAm
anyatra yasmAt tava mRtyukAlAd; abrAhmaNe brahma na hi dhruvaM syAt
tad adya paryAptam atIva zastram; asmin saMgrAme tumule tAta bhIme
apAM patir vegavAn aprameyo; nimajjayiSyan nivahAn prajAnAm
mahAnagaM yaH kurute samudraM; velaiva taM vArayaty aprameyam
pramuJcantaM bANasaMghAn amoghAn; marmacchido vIrahaNaH sapatrAn
kuntIputraM pratiyotsyAmi yuddhe; jyAkarSiNAm uttamam adya loke
evaM balenAtibalaM mahAstraM; samudrakalpaM sudurApam ugram
zaraughiNaM pArthivAn majjayantaM; veleva pArtham iSubhiH saMsahiSye
adyAhave yasya na tulyam anyaM; manye manuSyaM dhanur AdadAnam
surAsurAn vai yudhi yo jayeta; tenAdya me pazya yuddhaM sughoram
atimAnI pANDavo yuddhakAmo; amAnuSair eSyati me mahAstraiH
tasyAstram astrair abhihatya saMkhye; zarottamaiH pAtayiSyAmi pArtham
divAkareNApi samaM tapantaM; samAptarazmiM yazasA jvalantam
tamonudaM megha ivAtimAtro; dhanaMjayaM chAdayiSyAmi bANaiH
vaizvAnaraM dhUmazikhaM jvalantaM; tejasvinaM lokam imaM dahantam
megho bhUtvA zaravarSair yathAgniM; tathA pArthaM zamayiSyAmi yuddhe
pramAthinaM balavantaM prahAriNaM; prabhaJjanaM mAtarizvAnam ugram
yuddhe sahiSye himavAn ivAcalo; dhanaMjayaM kruddham amRSyamANam
vizAradaM rathamArgeSv asaktaM; dhuryaM nityaM samareSu pravIram
loke varaM sarvadhanurdharANAM; dhanaMjayaM saMyuge saMsahiSye
adyAhave yasya na tulyam anyaM; madhyemanuSyaM dhanur AdadAnam
sarvAm imAM yaH pRthivIM saheta; tathA vidvAn yotsyamAno 'smi tena
yaH sarvabhUtAni sadevakAni; prasthe 'jayat khANDave savyasAcI
ko jIvitaM rakSamANo hi tena; yuyutsate mAm Rte mAnuSo 'nyaH
ahaM tasya pauruSaM pANDavasya; brUyAM hRSTaH samitau kSatriyANAm
kiM tvaM mUrkhaH prabhaSan mUDhacetA; mAm avocaH pauruSam arjunasya
apriyo yaH paruSo niSThuro hi; kSudraH kSeptA kSamiNaz cAkSamAvAn
hanyAm ahaM tAdRzAnAM zatAni; kSamAmi tvAM kSamayA kAlayogAt
avocas tvaM pANDavArthe 'priyANi; pradharSayan mAM mUDhavat pApakarman
mayy Arjave jihmagatir hatas tvaM; mitradrohI saptapadaM hi mitram
kAlas tv ayaM mRtyumayo 'tidAruNo; duryodhano yuddham upAgamad yat
tasyArthasiddhim abhikAGkSamANas; tam abhyeSye yatra naikAntyam asti
mitraM mider nandateH prIyater vA; saMtrAyater mAnada modater vA
bravIti tac cAmuta viprapUrvAt; tac cApi sarvaM mama duryodhane 'sti
zatruH zadeH zAsateH zAyater vA; zRNAter vA zvayater vApi sarge
upasargAd bahudhA sUdatez ca; prAyeNa sarvaM tvayi tac ca mahyam
duryodhanArthaM tava cApriyArthaM; yazortham AtmArtham apIzvarArtham
tasmAd ahaM pANDavavAsudevau; yotsye yatnAt karma tat pazya me 'dya
astrANi pazyAdya mamottamAni; brAhmANi divyAny atha mAnuSANi
AsAdayiSyAmy aham ugravIryaM; dvipottamaM mattam ivAbhimattaH

08029027a
08029027c
08029028a
08029028c
08029029a
08029029c
08029030a
08029030c
08029031a
08029031c
08029032a
08029032c
08029033a
08029033c
08029034a
08029034c
08029035a
08029035c
08029036a
08029036c
08029037a
08029037c
08029038a
08029038c
08029039a
08029039c
08029040a
08029040c
08030001
08030001a
08030001c
08030002a
08030002c
08030003a
08030003c
08030004a
08030004c
08030005a
08030005c
08030006a
08030006c
08030007a
08030007c
08030008a
08030008c
08030009a
08030009c
08030010a
08030010c
08030011a
08030011c
08030012a
08030012c
08030013a
08030013c
08030014a
08030014c
08030015a
08030015c
08030016a

astraM brAhmaM manasA tad dhy ajayyaM; kSepsye pArthAyApratimaM jayAya


tenApi me naiva mucyeta yuddhe; na cet pated viSame me 'dya cakram
vaivasvatAd daNDahastAd varuNAd vApi pAzinaH
sagadAd vA dhanapateH savajrAd vApi vAsavAt
nAnyasmAd api kasmAc cid bibhimo hy AtatAyinaH
iti zalya vijAnIhi yathA nAhaM bibhemy abhIH
tasmAd bhayaM na me pArthAn nApi caiva janArdanAt
adya yuddhaM hi tAbhyAM me saMparAye bhaviSyati
zvabhre te patatAM cakram iti me brAhmaNo 'vadat
yudhyamAnasya saMgrAme prAptasyaikAyane bhayam
tasmAd bibhemi balavad brAhmaNavyAhRtAd aham
ete hi somarAjAna IzvarAH sukhaduHkhayoH
homadhenvA vatsam asya pramatta iSuNAhanam
carantam ajane zalya brAhmaNAt tapaso nidheH
ISAdantAn saptazatAn dAsIdAsazatAni ca
dadato dvijamukhyAya prasAdaM na cakAra me
kRSNAnAM zvetavatsAnAM sahasrANi caturdaza
Aharan na labhe tasmAt prasAdaM dvijasattamAt
RddhaM gehaM sarvakAmair yac ca me vasu kiM cana
tat sarvam asmai satkRtya prayacchAmi na cecchati
tato 'bravIn mAM yAcantam aparAddhaM prayatnataH
vyAhRtaM yan mayA sUta tat tathA na tad anyathA
anRtoktaM prajA hanyAt tataH pApam avApnuyAt
tasmAd dharmAbhirakSArthaM nAnRtaM vaktum utsahe
mA tvaM brahmagatiM hiMsyAH prAyazcittaM kRtaM tvayA
madvAkyaM nAnRtaM loke kaz cit kuryAt samApnuhi
ity etat te mayA proktaM kSiptenApi suhRttayA
jAnAmi tvAdhikSipantaM joSam AssvottaraM zRNu
saMjaya uvAca
tataH punar mahArAja madrarAjam ariMdamam
abhyabhASata rAdheyaH saMnivAryottaraM vacaH
yat tvaM nidarzanArthaM mAM zalya jalpitavAn asi
nAhaM zakyas tvayA vAcA vibhISayitum Ahave
yadi mAM devatAH sarvA yodhayeyuH savAsavAH
tathApi me bhayaM na syAt kim u pArthAt sakezavAt
nAhaM bhISayituM zakyo vAGmAtreNa kathaM cana
anyaM jAnIhi yaH zakyas tvayA bhISayituM raNe
nIcasya balam etAvat pAruSyaM yat tvam Attha mAm
azakto 'smadguNAn prAptuM valgase bahu durmate
na hi karNaH samudbhUto bhayArtham iha mAriSa
vikramArtham ahaM jAto yazorthaM ca tathaiva ca
idaM tu me tvam ekAgraH zRNu madrajanAdhipa
saMnidhau dhRtarASTrasya procyamAnaM mayA zrutam
dezAMz ca vividhAMz citrAn pUrvavRttAMz ca pArthivAn
brAhmaNAH kathayantaH sma dhRtarASTram upAsate
tatra vRddhaH purAvRttAH kathAH kAz cid dvijottamaH
bAhlIkadezaM madrAMz ca kutsayan vAkyam abravIt
bahiSkRtA himavatA gaGgayA ca tiraskRtAH
sarasvatyA yamunayA kurukSetreNa cApi ye
paJcAnAM sindhuSaSThAnAM nadInAM ye 'ntar AzritAH
tAn dharmabAhyAn azucIn bAhlIkAn parivarjayet
govardhano nAma vaTaH subhANDaM nAma catvaram
etad rAjakuladvAram AkumAraH smarAmy aham
kAryeNAtyarthagADhena bAhlIkeSUSitaM mayA
tata eSAM samAcAraH saMvAsAd vidito mama
zAkalaM nAma nagaram ApagA nAma nimnagA
jartikA nAma bAhlIkAs teSAM vRttaM suninditam
dhAnAgauDAsave pItvA gomAMsaM lazunaiH saha
apUpamAMsavATyAnAm AzinaH zIlavarjitAH
hasanti gAnti nRtyanti strIbhir mattA vivAsasaH

08030016c
08030017a
08030017c
08030018a
08030018c
08030019a
08030019c
08030020a
08030020c
08030021a
08030021c
08030022a
08030022c
08030023a
08030023c
08030024a
08030024c
08030025a
08030025c
08030026a
08030026c
08030027a
08030027c
08030028a
08030028c
08030029a
08030029c
08030030a
08030030c
08030031a
08030031c
08030032a
08030032c
08030033a
08030033c
08030034a
08030034c
08030035a
08030035c
08030035e
08030036a
08030036c
08030037a
08030037c
08030038a
08030038c
08030038e
08030039a
08030039c
08030040a
08030040c
08030041a
08030041c
08030042a
08030042c
08030043a
08030043c
08030044a
08030044c
08030045a

nagarAgAravapreSu bahir mAlyAnulepanAH


mattAvagItair vividhaiH kharoSTraninadopamaiH
Ahur anyonyam uktAni prabruvANA madotkaTAH
hA hate hA hatety eva svAmibhartRhateti ca
AkrozantyaH pranRtyanti mandAH parvasv asaMyatAH
teSAM kilAvaliptAnAM nivasan kurujAGgale
kaz cid bAhlIkamukhyAnAM nAtihRSTamanA jagau
sA nUnaM bRhatI gaurI sUkSmakambalavAsinI
mAm anusmaratI zete bAhlIkaM kuruvAsinam
zatadrukanadIM tIrtvA tAM ca ramyAm irAvatIm
gatvA svadezaM drakSyAmi sthUlazaGkhAH zubhAH striyaH
manaHzilojjvalApAGgA gauryas trikakudAJjanAH
kevalAjinasaMvItAH kUrdantyaH priyadarzanAH
mRdaGgAnakazaGkhAnAM mardalAnAM ca nisvanaiH
kharoSTrAzvataraiz caiva mattA yAsyAmahe sukham
zamIpIlukarIrANAM vaneSu sukhavartmasu
apUpAn saktupiNDIz ca khAdanto mathitAnvitAH
pathiSu prabalA bhUtvA kadAsamRdite 'dhvani
khalopahAraM kurvANAs tADayiSyAma bhUyasaH
evaM hIneSu vrAtyeSu bAhlIkeSu durAtmasu
kaz cetayAno nivasen muhUrtam api mAnavaH
IdRzA brAhmaNenoktA bAhlIkA moghacAriNaH
yeSAM SaDbhAgahartA tvam ubhayoH zubhapApayoH
ity uktvA brAhmaNaH sAdhur uttaraM punar uktavAn
bAhlIkeSv avinIteSu procyamAnaM nibodhata
tatra sma rAkSasI gAti sadA kRSNacaturdazIm
nagare zAkale sphIte Ahatya nizi dundubhim
kadA vA ghoSikA gAthAH punar gAsyanti zAkale
gavyasya tRptA mAMsasya pItvA gauDaM mahAsavam
gaurIbhiH saha nArIbhir bRhatIbhiH svalaMkRtAH
palANDugaNDUSayutAn khAdante caiDakAn bahUn
vArAhaM kaukkuTaM mAMsaM gavyaM gArdabham auSTrakam
aiDaM ca ye na khAdanti teSAM janma nirarthakam
iti gAyanti ye mattAH zIdhunA zAkalAvataH
sabAlavRddhAH kUrdantas teSu vRttaM kathaM bhavet
iti zalya vijAnIhi hanta bhUyo bravImi te
yad anyo 'py uktavAn asmAn brAhmaNaH kurusaMsadi
paJca nadyo vahanty etA yatra pIluvanAny api
zatadruz ca vipAzA ca tRtIyerAvatI tathA
candrabhAgA vitastA ca sindhuSaSThA bahir gatAH
AraTTA nAma te dezA naSTadharmAn na tAn vrajet
vrAtyAnAM dAsamIyAnAM videhAnAm ayajvanAm
na devAH pratigRhNanti pitaro brAhmaNAs tathA
teSAM pranaSTadharmANAM bAhlIkAnAm iti zrutiH
brAhmaNena tathA proktaM viduSA sAdhusaMsadi
kASThakuNDeSu bAhlIkA mRNmayeSu ca bhuJjate
saktuvATyAvalipteSu zvAdilIDheSu nirghRNAH
AvikaM cauSTrikaM caiva kSIraM gArdabham eva ca
tadvikArAMz ca bAhlIkAH khAdanti ca pibanti ca
putrasaMkariNo jAlmAH sarvAnnakSIrabhojanAH
AraTTA nAma bAhlIkA varjanIyA vipazcitA
uta zalya vijAnIhi hanta bhUyo bravImi te
yad anyo 'py uktavAn sabhyo brAhmaNaH kurusaMsadi
yugaMdhare payaH pItvA proSya cApy acyutasthale
tadvad bhUtilaye snAtvA kathaM svargaM gamiSyati
paJca nadyo vahanty etA yatra niHsRtya parvatAt
AraTTA nAma bAhlIkA na teSv Aryo dvyahaM vaset
bahiz ca nAma hlIkaz ca vipAzAyAM pizAcakau
tayor apatyaM bAhlIkA naiSA sRSTiH prajApateH
kAraskarAn mahiSakAn kaliGgAn kIkaTATavIn

08030045c
08030046a
08030046c
08030047a
08030047c
08030048a
08030048c
08030049a
08030049c
08030050a
08030050c
08030051a
08030051c
08030052a
08030052c
08030053a
08030053c
08030054a
08030054c
08030055a
08030055c
08030056a
08030056c
08030057a
08030057c
08030058a
08030058c
08030059a
08030059c
08030059e
08030060a
08030060c
08030061a
08030061c
08030062a
08030062c
08030063a
08030063c
08030064a
08030064c
08030065a
08030065c
08030066a
08030066c
08030066e
08030067a
08030067c
08030068a
08030068c
08030069a
08030069c
08030070a
08030070c
08030071a
08030071c
08030072a
08030072c
08030073a
jJaH
08030073c

karkoTakAn vIrakAMz ca durdharmAMz ca vivarjayet


iti tIrthAnusartAraM rAkSasI kA cid abravIt
ekarAtrA zamIgehe maholUkhalamekhalA
AraTTA nAma te dezA bAhlIkA nAma te janAH
vasAtisindhusauvIrA iti prAyo vikutsitAH
uta zalya vijAnIhi hanta bhUyo bravImi te
ucyamAnaM mayA samyak tad ekAgramanAH zRNu
brAhmaNaH zilpino geham abhyagacchat purAtithiH
AcAraM tatra saMprekSya prItaH zilpinam abravIt
mayA himavataH zRGgam ekenAdhyuSitaM ciram
dRSTAz ca bahavo dezA nAnAdharmasamAkulAH
na ca kena ca dharmeNa virudhyante prajA imAH
sarve hi te 'bruvan dharmaM yathoktaM vedapAragaiH
aTatA tu sadA dezAn nAnAdharmasamAkulAn
AgacchatA mahArAja bAhlIkeSu nizAmitam
tatraiva brAhmaNo bhUtvA tato bhavati kSatriyaH
vaizyaH zUdraz ca bAhlIkas tato bhavati nApitaH
nApitaz ca tato bhUtvA punar bhavati brAhmaNaH
dvijo bhUtvA ca tatraiva punar dAso 'pi jAyate
bhavaty ekaH kule vipraH ziSTAnye kAmacAriNaH
gAndhArA madrakAz caiva bAhlIkAH ke 'py acetasaH
etan mayA zrutaM tatra dharmasaMkarakArakam
kRtsnAm aTitvA pRthivIM bAhlIkeSu viparyayaH
uta zalya vijAnIhi hanta bhUyo bravImi te
yad apy anyo 'bravId vAkyaM bAhlIkAnAM vikutsitam
satI purA hRtA kA cid AraTTA kila dasyubhiH
adharmataz copayAtA sA tAn abhyazapat tataH
bAlAM bandhumatIM yan mAm adharmeNopagacchatha
tasmAn nAryo bhaviSyanti bandhakyo vai kuleSu vaH
na caivAsmAt pramokSyadhvaM ghorAt pApAn narAdhamAH
kuravaH sahapAJcAlAH zAlvA matsyAH sanaimiSAH
kosalAH kAzayo 'GgAz ca kaliGgA magadhAs tathA
cedayaz ca mahAbhAgA dharmaM jAnanti zAzvatam
nAnAdezeSu santaz ca prAyo bAhyA layAd Rte
A matsyebhyaH kurupAJcAladezyA; A naimiSAc cedayo ye viziSTAH
dharmaM purANam upajIvanti santo; madrAn Rte paJcanadAMz ca jihmAn
evaM vidvan dharmakathAMz ca rAjaMs; tUSNIMbhUto jaDavac chalya bhUyAH
tvaM tasya goptA ca janasya rAjA; SaDbhAgahartA zubhaduSkRtasya
atha vA duSkRtasya tvaM hartA teSAm arakSitA
rakSitA puNyabhAg rAjA prajAnAM tvaM tv apuNyabhAk
pUjyamAne purA dharme sarvadezeSu zAzvate
dharmaM pAJcanadaM dRSTvA dhig ity Aha pitAmahaH
vrAtyAnAM dAzamIyAnAM kRte 'py azubhakarmaNAm
iti pAJcanadaM dharmam avamene pitAmahaH
svadharmastheSu varNeSu so 'py etaM nAbhipUjayet
uta zalya vijAnIhi hanta bhUyo bravImi te
kalmASapAdaH sarasi nimajjan rAkSaso 'bravIt
kSatriyasya malaM bhaikSaM brAhmaNasyAnRtaM malam
malaM pRthivyA bAhlIkAH strINAM madrastriyo malam
nimajjamAnam uddhRtya kaz cid rAjA nizAcaram
apRcchat tena cAkhyAtaM proktavAn yan nibodha tat
mAnuSANAM malaM mlecchA mlecchAnAM mauSTikA malam
mauSTikAnAM malaM zaNDAH zaNDAnAM rAjayAjakAH
rAjayAjakayAjyAnAM madrakANAM ca yan malam
tad bhaved vai tava malaM yady asmAn na vimuJcasi
iti rakSopasRSTeSu viSavIryahateSu ca
rAkSasaM bheSajaM proktaM saMsiddhaM vacanottaram
brAhmaM pAJcAlAH kauraveyAH svadharmaH; satyaM matsyAH zUrasenAz ca ya
prAcyA dAsA vRSalA dAkSiNAtyAH; stenA bAhlIkAH saMkarA vai surASTrAH

08030074a
08030074c
08030075a
m
08030075c
08030076a
08030076c
08030077a
08030077c
08030078a
08030078c
08030079a
08030079c
08030079e
08030080a
08030080c
08030081a
08030081c
08030082a
08030082c
08030083
08030083a
08030083c
08030084a
08030084c
08030085a
08030085c
08030086a
08030086c
08030087a
08030087c
08030088
08030088a
08030088c
08031001
08031001a
08031001c
08031002a
08031002c
08031003a
08031003c
08031004a
08031004c
08031005
08031005a
08031005c
08031006a
08031006c
08031007a
08031007c
08031008a
08031008c
08031009a
08031009c
08031010
08031010a
08031010c
08031011a
08031011c
08031012a

kRtaghnatA paravittApahAraH; surApAnaM gurudArAvamarzaH


yeSAM dharmas tAn prati nAsty adharma; AraTTakAn pAJcanadAn dhig astu
A pAJcAlebhyaH kuravo naimiSAz ca; matsyAz caivApy atha jAnanti dharma
kaliGgakAz cAGgakA mAgadhAz ca; ziSTAn dharmAn upajIvanti vRddhAH
prAcIM dizaM zritA devA jAtavedaHpurogamAH
dakSiNAM pitaro guptAM yamena zubhakarmaNA
pratIcIM varuNaH pAti pAlayann asurAn balI
udIcIM bhagavAn somo brahmaNyo brAhmaNaiH saha
rakSaHpizAcAn himavAn guhyakAn gandhamAdanaH
dhruvaH sarvANi bhUtAni viSNur lokAJ janArdanaH
iGgitajJAz ca magadhAH prekSitajJAz ca kosalAH
ardhoktAH kurupAJcAlAH zAlvAH kRtsnAnuzAsanAH
pArvatIyAz ca viSamA yathaiva girayas tathA
sarvajJA yavanA rAjaJ zUrAz caiva vizeSataH
mlecchAH svasaMjJAniyatA nAnukta itaro janaH
pratirabdhAs tu bAhlIkA na ca ke cana madrakAH
sa tvam etAdRzaH zalya nottaraM vaktum arhasi
etaj jJAtvA joSam Assva pratIpaM mA sma vai kRthAH
sa tvAM pUrvam ahaM hatvA haniSye kezavArjunau
zalya uvAca
AturANAM parityAgaH svadArasutavikrayaH
aGgeSu vartate karNa yeSAm adhipatir bhavAn
rathAtirathasaMkhyAyAM yat tvA bhISmas tadAbravIt
tAn viditvAtmano doSAn nirmanyur bhava mA krudhaH
sarvatra brAhmaNAH santi santi sarvatra kSatriyAH
vaizyAH zUdrAs tathA karNa striyaH sAdhvyaz ca suvratAH
ramante copahAsena puruSAH puruSaiH saha
anyonyam avatakSanto deze deze samaithunAH
paravAcyeSu nipuNaH sarvo bhavati sarvadA
AtmavAcyaM na jAnIte jAnann api vimuhyati
saMjaya uvAca
karNo 'pi nottaraM prAha zalyo 'py abhimukhaH parAn
punaH prahasya rAdheyaH punar yAhIty acodayat
saMjaya uvAca
tataH parAnIkabhidaM vyUham apratimaM paraiH
samIkSya karNaH pArthAnAM dhRSTadyumnAbhirakSitam
prayayau rathaghoSeNa siMhanAdaraveNa ca
vAditrANAM ca ninadaiH kampayann iva medinIm
vepamAna iva krodhAd yuddhazauNDaH paraMtapaH
pativyUhya mahAtejA yathAvad bharatarSabha
vyadhamat pANDavIM senAm AsurIM maghavAn iva
yudhiSThiraM cAbhibhavann apasavyaM cakAra ha
dhRtarASTra uvAca
kathaM saMjaya rAdheyaH pratyavyUhata pANDavAn
dhRSTadyumnamukhAn vIrAn bhImasenAbhirakSitAn
ke ca prapakSau pakSau vA mama sainyasya saMjaya
pravibhajya yathAnyAyaM kathaM vA samavasthitAH
kathaM pANDusutAz cApi pratyavyUhanta mAmakAn
kathaM caitan mahAyuddhaM prAvartata sudAruNam
kva ca bIbhatsur abhavad yat karNo 'yAd yudhiSThiram
ko hy arjunasya sAMnidhye zakto 'bhyetuM yudhiSThiram
sarvabhUtAni yo hy ekaH khANDave jitavAn purA
kas tam anyatra rAdheyAt pratiyudhyej jijIviSuH
saMjaya uvAca
zRNu vyUhasya racanAm arjunaz ca yathA gataH
paridAya nRpaM tebhyaH saMgrAmaz cAbhavad yathA
kRpaH zAradvato rAjan mAgadhaz ca tarasvinaH
sAtvataH kRtavarmA ca dakSiNaM pakSam AzritAH
teSAM prapakSe zakunir ulUkaz ca mahArathaH

08031012c
08031013a
08031013c
08031014a
08031014c
08031015a
08031015c
08031016a
08031016c
08031017a
08031017c
08031018a
08031018c
08031019a
08031019c
08031019e
08031020a
08031020c
08031021a
08031021c
08031022a
08031022c
08031022e
08031023a
08031023c
08031024a
08031024c
08031025a
08031025c
08031026a
08031026c
08031027a
08031027c
08031028a
08031028c
08031029a
08031029c
08031030a
08031030c
08031031a
08031031c
08031032a
08031032c
08031033
08031033a
08031033c
08031034a
08031034c
08031035a
08031035c
08031036
08031036a
08031036c
08031037a
08031037c
08031038a
08031038c
08031039a
08031039c
08031040a

sAdibhir vimalaprAsais tavAnIkam arakSatAm


gAndhAribhir asaMbhrAntaiH pArvatIyaiz ca durjayaiH
zalabhAnAm iva vrAtaiH pizAcair iva durdRzaiH
catustriMzat sahasrANi rathAnAm anivartinAm
saMzaptakA yuddhazauNDA vAmaM pArzvam apAlayan
samuccitAs tava sutaiH kRSNArjunajighAMsavaH
teSAM prapakSaH kAmbojAH zakAz ca yavanaiH saha
nidezAt sUtaputrasya sarathAH sAzvapattayaH
Ahvayanto 'rjunaM tasthuH kezavaM ca mahAbalam
madhyesenAmukhaM karNo vyavAtiSThata daMzitaH
citravarmAGgadaH sragvI pAlayan dhvajinImukham
rakSyamANaH susaMrabdhaiH putraiH zastrabhRtAM varaH
vAhinIpramukhaM vIraH saMprakarSann azobhata
ayoratnir mahAbAhuH sUryavaizvAnaradyutiH
mahAdvipaskandhagataH piGgalaH priyadarzanaH
duHzAsano vRtaH sainyaiH sthito vyUhasya pRSThataH
tam anvayAn mahArAja svayaM duryodhano nRpaH
citrAzvaiz citrasaMnAhaiH sodaryair abhirakSitaH
rakSyamANo mahAvIryaiH sahitair madrakekayaiH
azobhata mahArAja devair iva zatakratuH
azvatthAmA kurUNAM ca ye pravIrA mahArathAH
nityamattAz ca mAtaGgAH zUrair mlecchair adhiSThitAH
anvayus tad rathAnIkaM kSaranta iva toyadAH
te dhvajair vaijayantIbhir jvaladbhiH paramAyudhaiH
sAdibhiz cAsthitA rejur drumavanta ivAcalAH
teSAM padAtinAgAnAM pAdarakSAH sahasrazaH
paTTizAsidharAH zUrA babhUvur anivartinaH
sAdibhiH syandanair nAgair adhikaM samalaMkRtaiH
sa vyUharAjo vibabhau devAsuracamUpamaH
bArhaspatyaH suvihito nAyakena vipazcitA
nRtyatIva mahAvyUhaH pareSAm Adadhad bhayam
tasya pakSaprapakSebhyo niSpatanti yuyutsavaH
pattyazvarathamAtaGgAH prAvRSIva balAhakAH
tataH senAmukhe karNaM dRSTvA rAjA yudhiSThiraH
dhanaMjayam amitraghnam ekavIram uvAca ha
pazyArjuna mahAvyUhaM karNena vihitaM raNe
yuktaM pakSaiH prapakSaiz ca senAnIkaM prakAzate
tad etad vai samAlokya pratyamitraM mahad balam
yathA nAbhibhavaty asmAMs tathA nItir vidhIyatAm
evam ukto 'rjuno rAjJA prAJjalir nRpam abravIt
yathA bhavAn Aha tathA tat sarvaM na tad anyathA
yas tv asya vihito ghAtas taM kariSyAmi bhArata
pradhAnavadha evAsya vinAzas taM karomy aham
yudhiSThira uvAca
tasmAt tvam eva rAdheyaM bhImasenaH suyodhanam
vRSasenaM ca nakulaH sahadevo 'pi saubalam
duHzAsanaM zatAnIko hArdikyaM zinipuMgavaH
dhRSTadyumnas tathA drauNiM svayaM yAsyAmy ahaM kRpam
draupadeyA dhArtarASTrAJ ziSTAn saha zikhaNDinA
te te ca tAMs tAn ahitAn asmAkaM ghnantu mAmakAH
saMjaya uvAca
ity ukto dharmarAjena tathety uktvA dhanaMjayaH
vyAdideza svasainyAni svayaM cAgAc camUmukham
atha taM ratham AyAntaM dRSTvAtyadbhutadarzanam
uvAcAdhirathiM zalyaH punas taM yuddhadurmadam
ayaM sa ratha AyAti zvetAzvaH kRSNasArathiH
nighnann amitrAn kaunteyo yaM yaM tvaM paripRcchasi
zrUyate tumulaH zabdo rathanemisvano mahAn
eSa reNuH samudbhUto divam AvRtya tiSThati
cakranemipraNunnA ca kampate karNa medinI

08031040c
08031040e
08031041a
08031041c
08031042a
08031042c
08031043a
08031043c
08031044a
08031044c
08031045a
08031045c
08031046a
08031046c
08031047a
08031047c
08031048a
08031048c
08031049a
08031049c
08031050a
08031050c
08031051a
08031051c
08031052a
08031052c
08031053a
08031053c
08031054a
08031054c
08031055a
08031055c
08031056a
08031056c
08031056e
08031057a
08031057c
08031057e
08031058
08031058a
08031058c
08031059a
08031059c
08031060a
08031060c
08031061a
08031061c
08031062a
08031062c
08031063a
08031063c
08031064a
08031064c
08031065a
08031065c
08031066a
08031066c
08031067a
08031067c
08031068a

pravAty eSa mahAvAyur abhitas tava vAhinIm


kravyAdA vyAharanty ete mRgAH kurvanti bhairavam
pazya karNa mahAghoraM bhayadaM lomaharSaNam
kabandhaM meghasaMkAzaM bhAnum AvRtya saMsthitam
pazya yUthair bahuvidhair mRgANAM sarvatodizam
balibhir dRptazArdUlair Adityo 'bhinirIkSyate
pazya kaGkAMz ca gRdhrAMz ca samavetAn sahasrazaH
sthitAn abhimukhAn ghorAn anyonyam abhibhASataH
sitAz cAzvAH samAyuktAs tava karNa mahArathe
pradarAH prajvalanty ete dhvajaz caiva prakampate
udIryato hayAn pazya mahAkAyAn mahAjavAn
plavamAnAn darzanIyAn AkAze garuDAn iva
dhruvam eSu nimitteSu bhUmim AvRtya pArthivAH
svapsyanti nihatAH karNa zatazo 'tha sahasrazaH
zaGkhAnAM tumulaH zabdaH zrUyate lomaharSaNaH
AnakAnAM ca rAdheya mRdaGgAnAM ca sarvazaH
bANazabdAn bahuvidhAn narAzvarathanisvanAn
jyAtalatreSuzabdAMz ca zRNu karNa mahAtmanAm
hemarUpyapramRSTAnAM vAsasAM zilpinirmitAH
nAnAvarNA rathe bhAnti zvasanena prakampitAH
sahemacandratArArkAH patAkAH kiGkiNIyutAH
pazya karNArjunasyaitAH saudAminya ivAmbude
dhvajAH kaNakaNAyante vAtenAbhisamIritAH
sapatAkA rathAz cApi pAJcAlAnAM mahAtmanAm
nAgAzvarathapattyaughAMs tAvakAn samabhighnataH
dhvajAgraM dRzyate tv asya jyAzabdaz cApi zrUyate
adya draSTAsi taM vIraM zvetAzvaM kRSNasArathim
nighnantaM zAtravAn saMkhye yaM karNa paripRcchasi
adya tau puruSavyAghrau lohitAkSau paraMtapau
vAsudevArjunau karNa draSTAsy ekarathasthitau
sArathir yasya vArSNeyo gANDIvaM yasya kArmukam
taM ced dhantAsi rAdheya tvaM no rAjA bhaviSyasi
eSa saMzaptakAhUtas tAn evAbhimukho gataH
karoti kadanaM caiSAM saMgrAme dviSatAM balI
iti bruvANaM madrezaM karNaH prAhAtimanyumAn
pazya saMzaptakaiH kruddhaiH sarvataH samabhidrutaH
eSa sUrya ivAmbhodaiz channaH pArtho na dRzyate
etad anto 'rjunaH zalya nimagnaH zokasAgare
zalya uvAca
varuNaM ko 'mbhasA hanyAd indhanena ca pAvakam
ko vAnilaM nigRhNIyAt pibed vA ko mahArNavam
IdRg rUpam ahaM manye pArthasya yudhi nigraham
na hi zakyo 'rjuno jetuM sendraiH sarvaiH surAsuraiH
athaivaM paritoSas te vAcoktvA sumanA bhava
na sa zakyo yudhA jetum anyaM kuru manoratham
bAhubhyAm uddhared bhUmiM dahet kruddha imAH prajAH
pAtayet tridivAd devAn yo 'rjunaM samare jayet
pazya kuntIsutaM vIraM bhImam akliSTakAriNam
prabhAsantaM mahAbAhuM sthitaM merum ivAcalam
amarSI nityasaMrabdhaz ciraM vairam anusmaran
eSa bhImo jayaprepsur yudhi tiSThati vIryavAn
eSa dharmabhRtAM zreSTho dharmarAjo yudhiSThiraH
tiSThaty asukaraH saMkhye paraiH parapuraMjayaH
etau ca puruSavyAghrAv azvinAv iva sodarau
nakulaH sahadevaz ca tiSThato yudhi durjayau
dRzyanta ete kArSNeyAH paJca paJcAcalA iva
vyavasthitA yotsyamAnAH sarve 'rjunasamA yudhi
ete drupadaputrAz ca dhRSTadyumnapurogamAH
hInAH satyajitA vIrAs tiSThanti paramaujasaH
iti saMvadator eva tayoH puruSasiMhayoH

08031068c
08032001
08032001a
08032001c
08032002a
08032002c
08032003
08032003a
08032003c
08032004a
08032004c
08032005a
08032005c
08032006a
08032006c
08032007a
08032007c
08032008a
08032008c
08032009a
08032009c
08032010a
08032010c
08032011a
08032011c
08032012a
08032012c
08032013a
08032013c
08032014a
08032014c
08032015a
08032015c
08032016a
08032016c
08032017a
08032017c
08032018a
08032018c
08032019a
08032019c
08032020a
08032020c
08032021a
08032021c
08032022a
08032022c
08032023
08032023a
08032023c
08032024a
08032024c
08032025
08032025a
08032025c
08032026a
08032026c
08032027a
08032027c
08032028a

te sene samasajjetAM gaGgAyamunavad bhRzam


dhRtarASTra uvAca
tathA vyUDheSv anIkeSu saMsakteSu ca saMjaya
saMzaptakAn kathaM pArtho gataH karNaz ca pANDavAn
etad vistarato yuddhaM prabrUhi kuzalo hy asi
na hi tRpyAmi vIrANAM zRNvAno vikramAn raNe
saMjaya uvAca
tat sthAne samavasthApya pratyamitraM mahAbalam
avyUhatArjuno vyUhaM putrasya tava durnaye
tat sAdinAgakalilaM padAtirathasaMkulam
dhRSTadyumnamukhair vyUDham azobhata mahad balam
pArAvatasavarNAzvaz candrAdityasamadyutiH
pArSataH prababhau dhanvI kAlo vigrahavAn iva
pArSataM tv abhi saMtasthur draupadeyA yuyutsavaH
sAnugA bhImavapuSaz candraM tArAgaNA iva
atha vyUDheSv anIkeSu prekSya saMzaptakAn raNe
kruddho 'rjuno 'bhidudrAva vyAkSipan gANDivaM dhanuH
atha saMzaptakAH pArtham abhyadhAvan vadhaiSiNaH
vijaye kRtasaMkalpA mRtyuM kRtvA nivartanam
tad azvasaMghabahulaM mattanAgarathAkulam
pattimac chUravIraughair drutam arjunam Adravat
sa saMprahAras tumulas teSAm AsIt kirITinA
tasyaiva naH zruto yAdRG nivAtakavacaiH saha
rathAn azvAn dhvajAn nAgAn pattIn rathapatIn api
iSUn dhanUMSi khaDgAMz ca cakrANi ca parazvadhAn
sAyudhAn udyatAn bAhUn udyatAny AyudhAni ca
ciccheda dviSatAM pArthaH zirAMsi ca sahasrazaH
tasmin sainye mahAvarte pAtAlAvartasaMnibhe
nimagnaM taM rathaM matvA neduH saMzaptakA mudA
sa purastAd arIn hatvA pazcArdhenottareNa ca
dakSiNena ca bIbhatsuH kruddho rudraH pazUn iva
atha pAJcAlacedInAM sRJjayAnAM ca mAriSa
tvadIyaiH saha saMgrAma AsIt paramadAruNaH
kRpaz ca kRtavarmA ca zakuniz cApi saubalaH
hRSTasenAH susaMrabdhA rathAnIkaiH prahAriNaH
kosalaiH kAzimatsyaiz ca kArUSaiH kekayair api
zUrasenaiH zUravIrair yuyudhur yuddhadurmadAH
teSAm antakaraM yuddhaM dehapApmapraNAzanam
zUdraviTkSatravIrANAM dharmyaM svargyaM yazaskaram
duryodhano 'pi sahito bhrAtRbhir bharatarSabha
guptaH kurupravIraiz ca madrANAM ca mahArathaiH
pANDavaiH sahapAJcAlaiz cedibhiH sAtyakena ca
yudhyamAnaM raNe karNaM kuruvIro 'bhyapAlayat
karNo 'pi nizitair bANair vinihatya mahAcamUm
pramRdya ca rathazreSThAn yudhiSThiram apIDayat
vipatrAyudhadehAsUn kRtvA zatrUn sahasrazaH
yuktvA svargayazobhyAM ca svebhyo mudam udAvahat
dhRtarASTra uvAca
yat tat pravizya pArthAnAM senAM kurvaJ janakSayam
karNo rAjAnam abhyarcchat tan mamAcakSva saMjaya
ke ca pravIrAH pArthAnAM yudhi karNam avArayan
kAMz ca pramathyAdhirathir yudhiSThiram apIDayat
saMjaya uvAca
dhRSTadyumnamukhAn pArthAn dRSTvA karNo vyavasthitAn
samabhyadhAvat tvaritaH pAJcAlAJ zatrukarzanaH
taM tUrNam abhidhAvantaM pAJcAlA jitakAzinaH
pratyudyayur mahArAja haMsA iva mahArNavam
tataH zaGkhasahasrANAM nisvano hRdayaMgamaH
prAdurAsId ubhayato bherIzabdaz ca dAruNaH
nAnAvAditranAdaz ca dvipAzvarathanisvanaH

08032028c
08032029a
08032029c
08032030a
08032030c
08032031a
08032031c
08032032a
08032032c
08032033a
08032033c
08032034a
08032034c
08032035a
08032035c
08032036a
08032036c
08032037a
08032037c
08032038a
08032038c
08032039a
08032039c
08032040a
08032040c
08032041a
08032041c
08032042a
08032042c
08032043a
08032043c
08032044a
08032044c
08032045a
08032045c
08032046a
08032046c
08032047a
08032047c
08032048a
08032048c
08032049a
08032049c
08032050a
08032050c
08032051a
08032051c
08032052a
08032052c
08032053a
08032053c
08032054a
08032054c
08032055a
08032055c
08032056a
08032056c
08032057a
08032057c
08032058a

siMhanAdaz ca vIrANAm abhavad dAruNas tadA


sAdridrumArNavA bhUmiH savAtAmbudam ambaram
sArkendugrahanakSatrA dyauz ca vyaktaM vyaghUrNata
ati bhUtAni taM zabdaM menire 'ti ca vivyathuH
yAni cAplavasattvAni prAyas tAni mRtAni ca
atha karNo bhRzaM kruddhaH zIghram astram udIrayan
jaghAna pANDavIM senAm AsurIM maghavAn iva
sa pANDavarathAMs tUrNaM pravizya visRjaJ zarAn
prabhadrakANAM pravarAn ahanat saptasaptatim
tataH supuGkhair nizitai rathazreSTho ratheSubhiH
avadhIt paJcaviMzatyA pAJcAlAn paJcaviMzatim
suvarNapuGkhair nArAcaiH parakAyavidAraNaiH
cedikAn avadhId vIraH zatazo 'tha sahasrazaH
taM tathA samare karma kurvANam atimAnuSam
parivavrur mahArAja pAJcAlAnAM rathavrajAH
tataH saMdhAya vizikhAn paJca bhArata duHsahAn
pAJcAlAn avadhIt paJca karNo vaikartano vRSaH
bhAnudevaM citrasenaM senAbinduM ca bhArata
tapanaM zUrasenaM ca pAJcAlAn avadhId raNe
pAJcAleSu ca zUreSu vadhyamAneSu sAyakaiH
hAhAkAro mahAn AsIt pAJcAlAnAM mahAhave
teSAM saMkIryamANAnAM hAhAkArakRtA dizaH
punar eva ca tAn karNo jaghAnAzu patatribhiH
cakrarakSau tu karNasya putrau mAriSa durjayau
suSeNaH satyasenaz ca tyaktvA prANAn ayudhyatAm
pRSThagopas tu karNasya jyeSThaH putro mahArathaH
vRSasenaH svayaM karNaM pRSThataH paryapAlayat
dhRSTadyumnaH sAtyakiz ca draupadeyA vRkodaraH
janamejayaH zikhaNDI ca pravIrAz ca prabhadrakAH
cedikekayapAJcAlA yamau matsyAz ca daMzitAH
samabhyadhAvan rAdheyaM jighAMsantaH prahAriNaH
ta enaM vividhaiH zastraiH zaradhArAbhir eva ca
abhyavarSan vimRdnantaH prAvRSIvAmbudA girim
pitaraM tu parIpsantaH karNaputrAH prahAriNaH
tvadIyAz cApare rAjan vIrA vIrAn avArayan
suSeNo bhImasenasya chittvA bhallena kArmukam
nArAcaiH saptabhir viddhvA hRdi bhImaM nanAda ha
athAnyad dhanur AdAya sudRDhaM bhImavikramaH
sajyaM vRkodaraH kRtvA suSeNasyAcchinad dhanuH
vivyAdha cainaM navabhiH kruddho nRtyann iveSubhiH
karNaM ca tUrNaM vivyAdha trisaptatyA zitaiH zaraiH
satyasenaM ca dazabhiH sAzvasUtadhvajAyudham
pazyatAM suhRdAM madhye karNaputram apAtayat
kSurapraNunnaM tat tasya ziraz candranibhAnanam
zubhadarzanam evAsIn nAlabhraSTam ivAmbujam
hatvA karNasutaM bhImas tAvakAn punar Ardayat
kRpahArdikyayoz chittvA cApe tAv apy athArdayat
duHzAsanaM tribhir viddhvA zakuniM SaDbhir AyasaiH
ulUkaM ca patatriM ca cakAra virathAv ubhau
he suSeNa hato 'sIti bruvann Adatta sAyakam
tam asya karNaz ciccheda tribhiz cainam atADayat
athAnyam api jagrAha suparvANaM sutejanam
suSeNAyAsRjad bhImas tam apy asyAcchinad vRSaH
punaH karNas trisaptatyA bhImasenaM ratheSubhiH
putraM parIpsan vivyAdha krUraM krUrair jighAMsayA
suSeNas tu dhanur gRhya bhArasAdhanam uttamam
nakulaM paJcabhir bANair bAhvor urasi cArdayat
nakulas taM tu viMzatyA viddhvA bhArasahair dRDhaiH
nanAda balavan nAdaM karNasya bhayam Adadhat
taM suSeNo mahArAja viddhvA dazabhir AzugaiH

08032058c
08032059a
08032059c
08032060a
08032060c
08032060e
08032061a
08032061c
08032062a
08032062c
08032063a
08032063c
08032063e
08032064a
08032064c
08032065a
08032065c
08032066a
08032066c
08032067a
08032067c
08032068a
08032068c
08032069a
08032069c
08032070a
08032070c
08032071a
08032071c
08032071e
08032072a
08032072c
08032073a
08032073c
08032074a
08032074c
08032075a
08032075c
08032076a
08032076c
08032077a
08032077c
08032078a
08032078c
08032079a
08032079c
08032080a
08032080c
08032081a
08032081c
08032082a
08032082c
08032083a
08032083c
08032084a
08032084c
08033001
08033001a
08033001c
08033002a

ciccheda ca dhanuH zIghraM kSurapreNa mahArathaH


athAnyad dhanur AdAya nakulaH krodhamUrcchitaH
suSeNaM bahubhir bANair vArayAm Asa saMyuge
sa tu bANair dizo rAjann AcchAdya paravIrahA
Ajaghne sArathiM cAsya suSeNaM ca tatas tribhiH
ciccheda cAsya sudRDhaM dhanur bhallais tribhis tridhA
athAnyad dhanur AdAya suSeNaH krodhamUrchitaH
avidhyan nakulaM SaSTyA sahadevaM ca saptabhiH
tad yuddhaM sumahad ghoram AsId devAsuropamam
nighnatAM sAyakais tUrNam anyonyasya vadhaM prati
sAtyakir vRSasenasya hatvA sUtaM tribhiH zaraiH
dhanuz ciccheda bhallena jaghAnAzvAMz ca saptabhiH
dhvajam ekeSuNonmathya tribhis taM hRdy atADayat
athAvasannaH svarathe muhUrtAt punar utthitaH
atho jighAMsuH zaineyaM khaDgacarmabhRd abhyayAt
tasya cAplavataH zIghraM vRSasenasya sAtyakiH
varAhakarNair dazabhir avidhyad asicarmaNI
duHzAsanas tu taM dRSTvA virathaM vyAyudhaM kRtam
Aropya svarathe tUrNam apovAha rathAntaram
athAnyaM ratham AsthAya vRSaseno mahArathaH
karNasya yudhi durdharSaH punaH pRSTham apAlayat
duHzAsanaM tu zaineyo navair navabhir AzugaiH
visUtAzvarathaM kRtvA lalATe tribhir Arpayat
sa tv anyaM ratham AsthAya vidhivat kalpitaM punaH
yuyudhe pANDubhiH sArdhaM karNasyApyAyayan balam
dhRSTadyumnas tataH karNam avidhyad dazabhiH zaraiH
draupadeyAs trisaptatyA yuyudhAnas tu saptabhiH
bhImasenaz catuHSaSTyA sahadevaz ca paJcabhiH
nakulas triMzatA bANaiH zatAnIkaz ca saptabhiH
zikhaNDI dazabhir vIro dharmarAjaH zatena tu
ete cAnye ca rAjendra pravIrA jayagRddhinaH
abhyardayan maheSvAsaM sUtaputraM mahAmRdhe
tAn sUtaputro vizikhair dazabhir dazabhiH zitaiH
rathe cAru caran vIraH pratyavidhyad ariMdamaH
tatrAstravIryaM karNasya lAghavaM ca mahAtmanaH
apazyAma mahArAja tad adbhutam ivAbhavat
na hy AdadAnaM dadRzuH saMdadhAnaM ca sAyakAn
vimuJcantaM ca saMrambhAd dadRzus te mahAratham
dyaur viyad bhUr dizaz cAzu praNunnA nizitaiH zaraiH
aruNAbhrAvRtAkAraM tasmin deze babhau viyat
nRtyann iva hi rAdheyaz cApahastaH pratApavAn
yair viddhaH pratyavidhyat tAn ekaikaM triguNaiH zaraiH
dazabhir dazabhiz cainAn punar viddhvA nanAda ha
sAzvasUtadhvajacchatrAs tatas te vivaraM daduH
tAn pramRdnan maheSvAsAn rAdheyaH zaravRSTibhiH
rAjAnIkam asaMbAdhaM prAvizac chatrukarzanaH
sa rathAMs trizatAn hatvA cedInAm anivartinAm
rAdheyo nizitair bANais tato 'bhyArcchad yudhiSThiram
tatas te pANDavA rAjaJ zikhaNDI ca sasAtyakiH
rAdheyAt parirakSanto rAjAnaM paryavArayan
tathaiva tAvakAH sarve karNaM durvAraNaM raNe
yattAH senAmaheSvAsAH paryarakSanta sarvazaH
nAnAvAditraghoSAz ca prAdurAsan vizAM pate
siMhanAdaz ca saMjajJe zUrANAm anivartinAm
tataH punaH samAjagmur abhItAH kurupANDavAH
yudhiSThiramukhAH pArthAH sUtaputramukhA vayam
saMjaya uvAca
vidArya karNas tAM senAM dharmarAjam upAdravat
rathahastyazvapattInAM sahasraiH parivAritaH
nAnAyudhasahasrANi preSitAny aribhir vRSaH

08033002c
08033003a
08033003c
08033004a
08033004c
08033005a
08033005c
08033006a
08033006c
08033007a
08033007c
08033008a
08033008c
08033009a
08033009c
08033010a
08033010c
08033011a
08033011c
08033011e
08033012a
08033012c
08033012e
08033013a
08033013c
08033014a
08033014c
08033015a
08033015c
08033016a
08033016c
08033017a
08033017c
08033018a
08033018c
08033019a
08033019c
08033020a
08033020c
08033021a
08033021c
08033022a
08033022c
08033022e
08033023a
08033023c
08033023e
08033024a
08033024c
08033025a
08033025c
08033026a
08033026c
08033027a
08033027c
08033028a
08033028c
08033029a
08033029c
08033030a

chittvA bANazatair ugrais tAn avidhyad asaMbhramaH


nicakarta zirAMsy eSAM bAhUn UrUMz ca sarvazaH
te hatA vasudhAM petur bhagnAz cAnye vidudruvuH
draviDAndhraniSAdAs tu punaH sAtyakicoditAH
abhyardayaJ jighAMsantaH pattayaH karNam Ahave
te vibAhuzirastrANAH prahatAH karNasAyakaiH
petuH pRthivyAM yugapac chinnaM zAlavanaM yathA
evaM yodhazatAny Ajau sahasrANy ayutAni ca
hatAnIyur mahIM dehair yazasApUrayan dizaH
atha vaikartanaM karNaM raNe kruddham ivAntakam
rurudhuH pANDupAJcAlA vyAdhiM mantrauSadhair iva
sa tAn pramRdyAbhyapatat punar eva yudhiSThiram
mantrauSadhikriyAtIto vyAdhir atyulbaNo yathA
sa rAjagRddhibhI ruddhaH pANDupAJcAlakekayaiH
nAzakat tAn atikrAntuM mRtyur brahmavido yathA
tato yudhiSThiraH karNam adUrasthaM nivAritam
abravIt paravIraghnaH krodhasaMraktalocanaH
karNa karNa vRthAdRSTe sUtaputra vacaH zRNu
sadA spardhasi saMgrAme phalgunena yazasvinA
tathAsmAn bAdhase nityaM dhArtarASTramate sthitaH
yad balaM yac ca te vIryaM pradveSo yaz ca pANDuSu
tat sarvaM darzayasvAdya pauruSaM mahad AsthitaH
yuddhazraddhAM sa te 'dyAhaM vineSyAmi mahAhave
evam uktvA mahArAja karNaM pANDusutas tadA
suvarNapuGkhair dazabhir vivyAdhAyasmayaiH zitaiH
taM sUtaputro navabhiH pratyavidhyad ariMdamaH
vatsadantair maheSvAsaH prahasann iva bhArata
tataH kSurAbhyAM pAJcAlyau cakrarakSau mahAtmanaH
jaghAna samare zUraH zaraiH saMnataparvabhiH
tAv ubhau dharmarAjasya pravIrau paripArzvataH
rathAbhyAze cakAzete candrasyeva punarvasU
yudhiSThiraH punaH karNam avidhyat triMzatA zaraiH
suSeNaM satyasenaM ca tribhis tribhir atADayat
zalyaM navatyA vivyAdha trisaptatyA ca sUtajam
tAMz cAsya goptqn vivyAdha tribhis tribhir ajihmagaiH
tataH prahasyAdhirathir vidhunvAnaH sa kArmukam
bhittvA bhallena rAjAnaM viddhvA SaSTyAnadan mudA
tataH pravIrAH pANDUnAm abhyadhAvan yudhiSThiram
sUtaputrAt parIpsantaH karNam abhyardayaJ zaraiH
sAtyakiz cekitAnaz ca yuyutsuH pANDya eva ca
dhRSTadyumnaH zikhaNDI ca draupadeyAH prabhadrakAH
yamau ca bhImasenaz ca zizupAlasya cAtmajaH
kArUSA matsyazeSAz ca kekayAH kAzikosalAH
ete ca tvaritA vIrA vasuSeNam avArayan
janamejayaz ca pAJcAlyaH karNaM vivyAdha sAyakaiH
varAhakarNair nArAcair nAlIkair nizitaiH zaraiH
vatsadantair vipAThaiz ca kSurapraiz caTakAmukhaiH
nAnApraharaNaiz cograi rathahastyazvasAdinaH
sarvato 'bhyAdravan karNaM parivArya jighAMsayA
sa pANDavAnAM pravaraiH sarvataH samabhidrutaH
udairayad brAhmam astraM zaraiH saMpUrayan dizaH
tataH zaramahAjvAlo vIryoSmA karNapAvakaH
nirdahan pANDavavanaM cAru paryacarad raNe
sa saMvArya mahAstrANi maheSvAso mahAtmanAm
prahasya puruSendrasya zaraiz ciccheda kArmukam
tataH saMdhAya navatiM nimeSAn nataparvaNAm
bibheda kavacaM rAjJo raNe karNaH zitaiH zaraiH
tad varma hemavikRtaM rarAja nipatat tadA
savidyudabhraM savituH ziSTaM vAtahataM yathA
tad aGgaM puruSendrasya bhraSTavarma vyarocata

08033030c
08033031a
08033031c
08033032a
08033032c
08033033a
08033033c
08033034a
08033034c
08033034e
08033035a
08033035c
08033036a
08033036c
08033037a
08033037c
08033038a
08033038c
08033039a
08033039c
08033040a
08033040c
08033040e
08033041a
08033041c
08033041e
08033042a
08033042c
08033043a
08033043c
08033044a
08033044c
08033045a
08033045c
08033046a
08033046c
08033047a
08033047c
08033048a
08033048c
08033049a
08033049c
08033050a
08033050c
08033051a
08033051c
08033052a
08033052c
08033053a
08033053c
08033054a
08033054c
08033055a
08033055c
08033056a
08033056c
08033057a
08033057c
08033058a
08033058c

ratnair alaMkRtaM divyair vyabhraM nizi yathA nabhaH


sa vivarmA zaraiH pArtho rudhireNa samukSitaH
kruddhaH sarvAyasIM zaktiM cikSepAdhirathiM prati
tAM jvalantIm ivAkAze zaraiz ciccheda saptabhiH
sA chinnA bhUmim apatan maheSvAsasya sAyakaiH
tato bAhvor lalATe ca hRdi caiva yudhiSThiraH
caturbhis tomaraiH karNaM tADayitvA mudAnadat
udbhinnarudhiraH karNaH kruddhaH sarpa iva zvasan
dhvajaM ciccheda bhallena tribhir vivyAdha pANDavam
iSudhI cAsya ciccheda rathaM ca tilazo 'cchinat
evaM pArtho vyapAyAt sa nihataprArSTisArathiH
azaknuvan pramukhataH sthAtuM karNasya durmanAH
tam abhidrutya rAdheyaH skandhaM saMspRzya pANinA
abravIt prahasan rAjan kutsayann iva pANDavam
kathaM nAma kule jAtaH kSatradharme vyavasthitaH
prajahyAt samare zatrUn prANAn rakSan mahAhave
na bhavAn kSatradharmeSu kuzalo 'sIti me matiH
brAhme bale bhavAn yuktaH svAdhyAye yajJakarmaNi
mA sma yudhyasva kaunteya mA ca vIrAn samAsadaH
mA cainAn apriyaM brUhi mA ca vraja mahAraNam
evam uktvA tataH pArthaM visRjya ca mahAbalaH
nyahanat pANDavIM senAM vajrahasta ivAsurIm
tataH prAyAd drutaM rAjan vrIDann iva janezvaraH
atha prayAntaM rAjAnam anvayus te tadAcyutam
cedipANDavapAJcAlAH sAtyakiz ca mahArathaH
draupadeyAs tathA zUrA mAdrIputrau ca pANDavau
tato yudhiSThirAnIkaM dRSTvA karNaH parAGmukham
kurubhiH sahito vIraiH pRSThagaiH pRSTham anvayAt
zaGkhabherIninAdaiz ca kArmukANAM ca nisvanaiH
babhUva dhArtarASTrANAM siMhanAdaravas tadA
yudhiSThiras tu kauravya ratham Aruhya satvaraH
zrutakIrter mahArAja dRSTavAn karNavikramam
kAlyamAnaM balaM dRSTvA dharmarAjo yudhiSThiraH
tAn yodhAn abravIt kruddho hatainaM vai sahasrazaH
tato rAjJAbhyanujJAtAH pANDavAnAM mahArathAH
bhImasenamukhAH sarve putrAMs te pratyupAdravan
abhavat tumulaH zabdo yodhAnAM tatra bhArata
hastyazvarathapattInAM zastrANAM ca tatas tataH
uttiSThata praharata praitAbhipatateti ca
iti bruvANA anyonyaM jaghnur yodhA raNAjire
abhracchAyeva tatrAsIc charavRSTibhir ambare
samAvRttair naravarair nighnadbhir itaretaram
vipatAkAdhvajacchatrA vyazvasUtAyudhA raNe
vyaGgAGgAvayavAH petuH kSitau kSINA hatezvarAH
pravarANIva zailAnAM zikharANi dvipottamAH
sArohA nihatAH petur vajrabhinnA ivAdrayaH
chinnabhinnaviparyastair varmAlaMkAravigrahaiH
sArohAs turagAH petur hatavIrAH sahasrazaH
vipraviddhAyudhAGgAz ca dviradAzvarathair hatAH
prativIraiz ca saMmarde pattisaMghAH sahasrazaH
vizAlAyatatAmrAkSaiH padmendusadRzAnanaiH
zirobhir yuddhazauNDAnAM sarvataH saMstRtA mahI
tathA tu vitate vyomni nisvanaM zuzruvur janAH
vimAnair apsaraHsaMghair gItavAditranisvanaiH
hatAn kRttAn abhimukhAn vIrAn vIraiH sahasrazaH
AropyAropya gacchanti vimAneSv apsarogaNAH
tad dRSTvA mahad AzcaryaM pratyakSaM svargalipsayA
prahRSTamanasaH zUrAH kSipraM jagmuH parasparam
rathino rathibhiH sArdhaM citraM yuyudhur Ahave
pattayaH pattibhir nAgA nAgaiH saha hayair hayAH

08033059a
08033059c
08033060a
08033060c
08033061a
08033061c
08033061e
08033062a
08033062c
08033062e
08033063a
08033063c
08033064a
08033064c
08033065a
08033065c
08033065e
08033066a
08033066c
08033066e
08033067a
08033067c
08033068a
08033068c
08033069a
08033069c
08033070a
08033070c
08034001
08034001a
08034001c
08034002a
08034002c
08034003a
08034003c
08034004a
08034004c
08034005a
08034005c
08034006a
08034006c
08034006e
08034007a
08034007c
08034008a
08034008c
08034008e
08034009a
08034009c
08034010a
08034010c
08034011a
08034011c
08034012a
08034012c
08034013a
08034013c
08034014a
08034014c
08034015a

evaM pravRtte saMgrAme gajavAjijanakSaye


sainye ca rajasA vyApte sve svAJ jaghnuH pare parAn
kacAkaci babhau yuddhaM dantAdanti nakhAnakhi
muSTiyuddhaM niyuddhaM ca dehapApmavinAzanam
tathA vartati saMgrAme gajavAjijanakSaye
narAzvagajadehebhyaH prasRtA lohitApagA
narAzvagajadehAn sA vyuvAha patitAn bahUn
narAzvagajasaMbAdhe narAzvagajasAdinAm
lohitodA mahAghorA nadI lohitakardamA
narAzvagajadehAn sA vahantI bhIrubhISaNI
tasyAH paramapAraM ca vrajanti vijayaiSiNaH
gAdhena ca plavantaz ca nimajjyonmajjya cApare
te tu lohitadigdhAGgA raktavarmAyudhAmbarAH
sasnus tasyAM papuz cAsRG mamluz ca bharatarSabha
rathAn azvAn narAn nAgAn AyudhAbharaNAni ca
vasanAny atha varmANi hanyamAnAn hatAn api
bhUmiM khaM dyAM dizaz caiva prAyaH pazyAma lohitam
lohitasya tu gandhena sparzena ca rasena ca
rUpeNa cAtiriktena zabdena ca visarpatA
viSAdaH sumahAn AsIt prAyaH sainyasya bhArata
tat tu viprahataM sainyaM bhImasenamukhais tava
bhUyaH samAdravan vIrAH sAtyakipramukhA rathAH
teSAm ApatatAM vegam aviSahya mahAtmanAm
putrANAM te mahat sainyam AsId rAjan parAGmukham
tat prakIrNarathAzvebhaM naravAjisamAkulam
vidhvastacarmakavacaM praviddhAyudhakArmukam
vyadravat tAvakaM sainyaM loDyamAnaM samantataH
siMhArditaM mahAraNye yathA gajakulaM tathA
saMjaya uvAca
tAn abhidravato dRSTvA pANDavAMs tAvakaM balam
krozatas tava putrasya na sma rAjan nyavartata
tataH pakSAt prapakSAc ca prapakSaiz cApi dakSiNAt
udastazastrAH kuravo bhImam abhyadravan raNe
karNo 'pi dRSTvA dravato dhArtarASTrAn parAGmukhAn
haMsavarNAn hayAgryAMs tAn praiSId yatra vRkodaram
te preSitA mahArAja zalyenAhavazobhinA
bhImasenarathaM prApya samasajjanta vAjinaH
dRSTvA karNaM samAyAntaM bhImaH krodhasamanvitaH
matiM dadhre vinAzAya karNasya bharatarSabha
so 'bravIt sAtyakiM vIraM dhRSTadyumnaM ca pArSatam
enaM rakSata rAjAnaM dharmAtmAnaM yudhiSThiram
saMzayAn mahato muktaM kathaM cit prekSato mama
agrato me kRto rAjA chinnasarvaparicchadaH
duryodhanasya prItyarthaM rAdheyena durAtmanA
antam adya kariSyAmi tasya duHkhasya pArSata
hantA vAsmi raNe karNaM sa vA mAM nihaniSyati
saMgrAmeNa sughoreNa satyam etad bravImi vaH
rAjAnam adya bhavatAM nyAsabhUtaM dadAmi vai
asya saMrakSaNe sarve yatadhvaM vigatajvarAH
evam uktvA mahAbAhuH prAyAd AdhirathiM prati
siMhanAdena mahatA sarvAH saMnAdayan dizaH
dRSTvA tvaritam AyAntaM bhImaM yuddhAbhinandinam
sUtaputram athovAca madrANAm Izvaro vibhuH
pazya karNa mahAbAhuM kruddhaM pANDavanandanam
dIrghakAlArjitaM krodhaM moktukAmaM tvayi dhruvam
IdRzaM nAsya rUpaM me dRSTapUrvaM kadA cana
abhimanyau hate karNa rAkSase vA ghaTotkace
trailokyasya samastasya zaktaH kruddho nivAraNe
bibharti yAdRzaM rUpaM kAlAgnisadRzaM zubham
iti bruvati rAdheyaM madrANAm Izvare nRpa

08034015c
08034016a
08034016c
08034017a
08034017c
08034018a
08034018c
08034019a
08034019c
08034019e
08034020a
08034020c
08034021a
08034021c
08034021e
08034022a
08034022c
08034022e
08034023a
08034023c
08034024a
08034024c
08034025a
08034025c
08034026a
08034026c
08034026e
08034027a
08034027c
08034028a
08034028c
08034029a
08034029c
08034030a
08034030c
08034030e
08034031a
08034031c
08034031e
08034032a
08034032c
08034033a
08034033c
08034033e
08034034a
08034034c
08034034e
08034035a
08034035c
08034036a
08034036c
08034037a
08034037c
08034038a
08034038c
08034039a
08034039c
08034040a
08034040c
08034041a

abhyavartata vai karNaM krodhadIpto vRkodaraH


tathAgataM tu saMprekSya bhImaM yuddhAbhinandinam
abravId vacanaM zalyaM rAdheyaH prahasann iva
yad uktaM vacanaM me 'dya tvayA madrajanezvara
bhImasenaM prati vibho tat satyaM nAtra saMzayaH
eSa zUraz ca vIraz ca krodhanaz ca vRkodaraH
nirapekSaH zarIre ca prANataz ca balAdhikaH
ajJAtavAsaM vasatA virATanagare tadA
draupadyAH priyakAmena kevalaM bAhusaMzrayAt
gUDhabhAvaM samAzritya kIcakaH sagaNo hataH
so 'dya saMgrAmazirasi saMnaddhaH krodhamUrcchitaH
kiMkarodyatadaNDena mRtyunApi vrajed raNam
cirakAlAbhilaSito mamAyaM tu manorathaH
arjunaM samare hanyAM mAM vA hanyAd dhanaMjayaH
sa me kadA cid adyaiva bhaved bhImasamAgamAt
nihate bhImasene tu yadi vA virathIkRte
abhiyAsyati mAM pArthas tan me sAdhu bhaviSyati
atra yan manyase prAptaM tac chIghraM saMpradhAraya
etac chrutvA tu vacanaM rAdheyasya mahAtmanaH
uvAca vacanaM zalyaH sUtaputraM tathAgatam
abhiyAsi mahAbAho bhImasenaM mahAbalam
nirasya bhImasenaM tu tataH prApsyasi phalgunam
yas te kAmo 'bhilaSitaz cirAt prabhRti hRdgataH
sa vai saMpatsyate karNa satyam etad bravImi te
evam ukte tataH karNaH zalyaM punar abhASata
hantAham arjunaM saMkhye mAM vA hantA dhanaMjayaH
yuddhe manaH samAdhAya yAhi yAhIty acodayat
tataH prAyAd rathenAzu zalyas tatra vizAM pate
yatra bhImo maheSvAso vyadrAvayata vAhinIm
tatas tUryaninAdaz ca bherINAM ca mahAsvanaH
udatiSThata rAjendra karNabhImasamAgame
bhImaseno 'tha saMkruddhas tava sainyaM durAsadam
nArAcair vimalais tIkSNair dizaH prAdrAvayad balI
sa saMnipAtas tumulo bhImarUpo vizAM pate
AsId raudro mahArAja karNapANDavayor mRdhe
tato muhUrtAd rAjendra pANDavaH karNam Adravat
tam ApatantaM saMprekSya karNo vaikartano vRSaH
AjaghAnorasi kruddho nArAcena stanAntare
punaz cainam ameyAtmA zaravarSair avAkirat
sa viddhaH sUtaputreNa chAdayAm Asa patribhiH
vivyAdha nizitaiH karNa navabhir nataparvabhiH
tasya karNo dhanurmadhye dvidhA ciccheda patriNA
atha taM chinnadhanvAnam abhyavidhyat stanAntare
nArAcena sutIkSNena sarvAvaraNabhedinA
so 'nyat kArmukam AdAya sUtaputraM vRkodaraH
rAjan marmasu marmajJo viddhvA sunizitaiH zaraiH
nanAda balavan nAdaM kampayann iva rodasI
taM karNaH paJcaviMzatyA nArAcAnAM samArdayat
madotkaTaM vane dRptam ulkAbhir iva kuJjaram
tataH sAyakabhinnAGgaH pANDavaH krodhamUrcchitaH
saMrambhAmarSatAmrAkSaH sUtaputravadhecchayA
sa kArmuke mahAvegaM bhArasAdhanam uttamam
girINAm api bhettAraM sAyakaM samayojayat
vikRSya balavac cApam A karNAd atimArutiH
taM mumoca maheSvAsaH kruddhaH karNajighAMsayA
sa visRSTo balavatA bANo vajrAzanisvanaH
adArayad raNe karNaM vajravega ivAcalam
sa bhImasenAbhihato sUtaputraH kurUdvaha
niSasAda rathopasthe visaMjJaH pRtanApatiH
tato madrAdhipo dRSTvA visaMjJaM sUtanandanam

08034041c
08034042a
08034042c
08035001
08035001a
08035001c
08035002a
08035002c
08035003a
08035003c
08035004
08035004a
08035004c
08035005a
08035005c
08035006a
08035006c
08035007a
08035007c
08035008a
08035008c
08035009a
08035009c
08035009e
08035010a
08035010c
08035010e
08035011a
08035011c
08035011e
08035012a
08035012c
08035013a
08035013c
08035014a
08035014c
08035015a
08035015c
08035016a
08035016c
08035017a
08035017c
08035018a
08035018c
08035019a
08035019c
08035020a
08035020c
08035021a
08035021c
08035022a
08035022c
08035023a
08035023c
08035024a
08035024c
08035025a
08035025c
08035026a
08035026c

apovAha rathenAjau karNam Ahavazobhinam


tataH parAjite karNe dhArtarASTrIM mahAcamUm
vyadrAvayad bhImaseno yathendro dAnavIM camUm
dhRtarASTra uvAca
suduSkaram idaM karma kRtaM bhImena saMjaya
yena karNo mahAbAhU rathopasthe nipAtitaH
karNo hy eko raNe hantA sRJjayAn pANDavaiH saha
iti duryodhanaH sUta prAbravIn mAM muhur muhuH
parAjitaM tu rAdheyaM dRSTvA bhImena saMyuge
tataH paraM kim akarot putro duryodhano mama
saMjaya uvAca
vibhrAntaM prekSya rAdheyaM sUtaputraM mahAhave
mahatyA senayA rAjan sodaryAn samabhASata
zIghraM gacchata bhadraM vo rAdheyaM parirakSata
bhImasenabhayAgAdhe majjantaM vyasanArNave
te tu rAjJA samAdiSTA bhImasenajighAMsavaH
abhyavartanta saMkruddhAH pataMgA iva pAvakam
zrutAyur durdharaH krAtho vivitsur vikaTaH samaH
niSaGgI kavacI pAzI tathA nandopanandakau
duSpradharSaH subAhuz ca vAtavegasuvarcasau
dhanurgrAho durmadaz ca tathA sattvasamaH sahaH
ete rathaiH parivRtA vIryavanto mahAbalAH
bhImasenaM samAsAdya samantAt paryavArayan
te vyamuJcaJ zaravrAtAn nAnAliGgAn samantataH
sa tair abhyardyamAnas tu bhImaseno mahAbalaH
teSAm ApatatAM kSipraM sutAnAM te narAdhipa
rathaiH paJcAzatA sArdhaM paJcAzan nyahanad rathAn
vivitsos tu tataH kruddho bhallenApAharac chiraH
sakuNDalazirastrANaM pUrNacandropamaM tadA
bhImena ca mahArAja sa papAta hato bhuvi
taM dRSTvA nihataM zUraM bhrAtaraH sarvataH prabho
abhyadravanta samare bhImaM bhImaparAkramam
tato 'parAbhyAM bhallAbhyAM putrayos te mahAhave
jahAra samare prANAn bhImo bhImaparAkramaH
tau dharAm anvapadyetAM vAtarugNAv iva drumau
vikaTaz ca samaz cobhau devagarbhasamau nRpa
tatas tu tvarito bhImaH krAthaM ninye yamakSayam
nArAcena sutIkSNena sa hato nyapatad bhuvi
hAhAkAras tatas tIvraH saMbabhUva janezvara
vadhyamAneSu te rAjaMs tadA putreSu dhanviSu
teSAM saMlulite sainye bhImaseno mahAbalaH
nandopanandau samare prApayad yamasAdanam
tatas te prAdravan bhItAH putrAs te vihvalIkRtAH
bhImasenaM raNe dRSTvA kAlAntakayamopamam
putrAMs te nihatAn dRSTvA sUtaputro mahAmanAH
haMsavarNAn hayAn bhUyaH prAhiNod yatra pANDavaH
te preSitA mahArAja madrarAjena vAjinaH
bhImasenarathaM prApya samasajjanta vegitAH
sa saMnipAtas tumulo ghorarUpo vizAM pate
AsId raudro mahArAja karNapANDavayor mRdhe
dRSTvA mama mahArAja tau sametau mahArathau
AsId buddhiH kathaM nUnam etad adya bhaviSyati
tato muhUrtAd rAjendra nAtikRcchrAd dhasann iva
virathaM bhImakarmANaM bhImaM karNaz cakAra ha
viratho bharatazreSThaH prahasann anilopamaH
gadAhasto mahAbAhur apatat syandanottamAt
nAgAn saptazatAn rAjann ISAdantAn prahAriNaH
vyadhamat sahasA bhImaH kruddharUpaH paraMtapaH
dantaveSTeSu netreSu kambheSu sa kaTeSu ca
marmasv api ca marmajJo ninadan vyadhamad bhRzam

08035027a
08035027c
08035028a
08035028c
08035029a
08035029c
08035030a
08035030c
08035031a
08035031c
08035032a
08035032c
08035033a
08035033c
08035034a
08035034c
08035035a
08035035c
08035036a
08035036c
08035037a
08035037c
08035038a
08035038c
08035039a
08035039c
08035040a
08035040c
08035041a
08035041c
08035042a
08035042c
08035043a
08035043c
08035043e
08035044a
08035044c
08035045a
08035045c
08035046a
08035046c
08035047a
08035047c
08035048a
08035048c
08035049a
08035049c
08035050a
08035050c
08035051a
08035051c
08035052a
08035052c
08035053a
08035053c
08035054a
08035054c
08035055a
08035055c
08035056a

tatas te prAdravan bhItAH pratIpaM prahitAH punaH


mahAmAtrais tam Avavrur meghA iva divAkaram
tAn sa saptazatAn nAgAn sArohAyudhaketanAn
bhUmiSTho gadayA jaghne zaranmeghAn ivAnilaH
tataH subalaputrasya nAgAn atibalAn punaH
pothayAm Asa kaunteyo dvApaJcAzatam Ahave
tathA rathazataM sAgraM pattIMz ca zatazo 'parAn
nyahanat pANDavo yuddhe tApayaMs tava vAhinIm
pratApyamAnaM sUryeNa bhImena ca mahAtmanA
tava sainyaM saMcukoca carma vahnigataM yathA
te bhImabhayasaMtrastAs tAvakA bharatarSabha
vihAya samare bhImaM dudruvur vai dizo daza
rathAH paJcazatAz cAnye hrAdinaz carmavarmiNaH
bhImam abhyadravaMs tUrNaM zarapUgaiH samantataH
tAn sasUtarathAn sarvAn sapatAkAdhvajAyudhAn
pothayAm Asa gadayA bhImo viSNur ivAsurAn
tataH zakuninirdiSTAH sAdinaH zUrasaMmatAH
trisAhasrA yayur bhImaM zaktyRSTiprAsapANayaH
tAn pratyudgamya yavanAn azvArohAn varArihA
vicaran vividhAn mArgAn ghAtayAm Asa pothayan
teSAm AsIn mahAJ zabdas tADitAnAM ca sArvazaH
asibhiz chidyamAnAnAM naDAnAm iva bhArata
evaM subalaputrasya trisAhasrAn hayottamAn
hatvAnyaM ratham AsthAya kruddho rAdheyam abhyayAt
karNo 'pi samare rAjan dharmaputram ariMdamam
zaraiH pracchAdayAm Asa sArathiM cApy apAtayat
tataH saMpradrutaM saMkhye rathaM dRSTvA mahArathaH
anvadhAvat kiran bANaiH kaGkapatrair ajihmagaiH
rAjAnam abhi dhAvantaM zarair AvRtya rodasI
kruddhaH pracchAdayAm Asa zarajAlena mArutiH
saMnivRttas tatas tUrNaM rAdheyaH zatrukarzanaH
bhImaM pracchAdayAm Asa samantAn nizitaiH zaraiH
bhImasenarathavyagraM karNaM bhArata sAtyakiH
abhyardayad ameyAtmA pArSNigrahaNakAraNAt
abhyavartata karNas tam ardito 'pi zarair bhRzam
tAv anyonyaM samAsAdya vRSabhau sarvadhanvinAm
visRjantau zarAMz citrAn vibhrAjetAM manasvinau
tAbhyAM viyati rAjendra vitataM bhImadarzanam
krauJcapRSThAruNaM raudraM bANajAlaM vyadRzyata
naiva sUryaprabhAM khaM vA na dizaH pradizaH kutaH
prAjJAsiSma vayaM tAbhyAM zarair muktaiH sahasrazaH
madhyAhne tapato rAjan bhAskarasya mahAprabhAH
hRtAH sarvAH zaraughais taiH karNamAdhavayos tadA
saubalaM kRtavarmANaM drauNim AdhirathiM kRpam
saMsaktAn pANDavair dRSTvA nivRttAH kuravaH punaH
teSAm ApatatAM zabdas tIvra AsId vizAM pate
uddhUtAnAM yathA vRSTyA sAgarANAM bhayAvahaH
te sene bhRzasaMvigne dRSTvAnyonyaM mahAraNe
harSeNa mahatA yukte parigRhya parasparam
tataH pravavRte yuddhaM madhyaM prApte divAkare
yAdRzaM na kadA cid dhi dRSTapUrvaM na ca zrutam
balaughas tu samAsAdya balaughaM sahasA raNe
upAsarpata vegena jalaugha iva sAgaram
AsIn ninAdaH sumahAn balaughAnAM parasparam
garjatAM sAgaraughANAM yathA syAn nisvano mahAn
te tu sene samAsAdya vegavatyau parasparam
ekIbhAvam anuprApte nadyAv iva samAgame
tataH pravavRte yuddhaM ghorarUpaM vizAM pate
kurUNAM pANDavAnAM ca lipsatAM sumahad yazaH
kurUNAM garjatAM tatra avicchedakRtA giraH

08035056c
08035057a
08035057c
08035058a
08035058c
08035059a
08035059c
08035060a
08035060c
08036001
08036001a
08036001c
08036002a
08036002c
08036003a
08036003c
08036004a
08036004c
08036005a
08036005c
08036005e
08036006a
08036006c
08036007a
08036007c
08036008a
08036008c
08036009a
08036009c
08036009e
08036010a
08036010c
08036011a
08036011c
08036012a
08036012c
08036013a
08036013c
08036014a
08036014c
08036015a
08036015c
08036016a
08036016c
08036017a
08036017c
08036018a
08036018c
08036019a
08036019c
08036020a
08036020c
08036021a
08036021c
08036022a
08036022c
08036023a
08036023c
08036024a
08036024c

zrUyante vividhA rAjan nAmAny uddizya bhArata


yasya yad dhi raNe nyaGgaM pitRto mAtRto 'pi vA
karmataH zIlato vApi sa tac chrAvayate yudhi
tAn dRSTvA samare zUrAMs tarjayAnAn parasparam
abhavan me matI rAjan naiSAm astIti jIvitam
teSAM dRSTvA tu kruddhAnAM vapUMSy amitatejasAm
abhavan me bhayaM tIvraM katham etad bhaviSyati
tatas te pANDavA rAjan kauravAz ca mahArathAH
tatakSuH sAyakais tIkSNair nighnanto hi parasparam
saMjaya uvAca
kSatriyAs te mahArAja parasparavadhaiSiNaH
anyonyaM samare jaghnuH kRtavairAH parasparam
rathaughAz ca hayaughAz ca naraughAz ca samantataH
gajaughAz ca mahArAja saMsaktAH sma parasparam
gadAnAM parighANAM ca kaNapAnAM ca sarpatAm
prAsAnAM bhiNDipAlAnAM bhuzuNDInAM ca sarvazaH
saMpAtaM cAnvapazyAma saMgrAme bhRzadAruNe
zalabhA iva saMpetuH samantAc charavRSTayaH
nAgA nAgAn samAsAdya vyadhamanta parasparam
hayA hayAMz ca samare rathino rathinas tathA
pattayaH pattisaMghaiz ca hayasaMghair hayAs tathA
pattayo rathamAtaGgAn rathA hastyazvam eva ca
nAgAz ca samare tryaGgaM mamRduH zIghragA nRpa
patatAM tatra zUrANAM krozatAM ca parasparam
ghoram AyodhanaM jajJe pazUnAM vaizasaM yathA
rudhireNa samAstIrNA bhAti bhArata medinI
zakragopagaNAkIrNA prAvRSIva yathA dharA
yathA vA vAsasI zukle mahArajanaraJjite
bibhRyAd yuvatiH zyAmA tadvad AsId vasuMdharA
mAMsazoNitacitreva zAtakaumbhamayIva ca
chinnAnAM cottamAGgAnAM bAhUnAM corubhiH saha
kuNDalAnAM praviddhAnAM bhUSaNAnAM ca bhArata
niSkANAm adhisUtrANAM zarIrANAM ca dhanvinAm
varmaNAM sapatAkAnAM saMghAs tatrApatan bhuvi
gajAn gajAH samAsAdya viSANAgrair adArayan
viSANAbhihatAs te ca bhrAjante dviradA yathA
rudhireNAvasiktAGgA gairikaprasravA iva
yathA bhrAjanti syandantaH parvatA dhAtumaNDitAH
tomarAn gajibhir muktAn pratIpAn AsthitAn bahUn
hastair vicerus te nAgA babhaJjuz cApare tathA
nArAcaiz chinnavarmANo bhrAjante sma gajottamAH
himAgame mahArAja vyabhrA iva mahIdharAH
zaraiH kanakapuGkhais tu citA rejur gajottamAH
ulkAbhiH saMpradIptAgrAH parvatA iva mAriSa
ke cid abhyAhatA nAgA nAgair naganibhA bhuvi
nipetuH samare tasmin pakSavanta ivAdrayaH
apare prAdravan nAgAH zalyArtA vraNapIDitAH
pratimAnaiz ca kumbhaiz ca petur urvyAM mahAhave
niSeduH siMhavac cAnye nadanto bhairavAn ravAn
mamluz ca bahavo rAjaMz cukUjuz cApare tathA
hayAz ca nihatA bANaiH svarNabhANDaparicchadAH
niSeduz caiva mamluz ca babhramuz ca dizo daza
apare kRSyamANAz ca viveSTanto mahItale
bhAvAn bahuvidhAMz cakrus tADitAH zaratomaraiH
narAs tu nihatA bhUmau kUjantas tatra mAriSa
dRSTvA ca bAndhavAn anye pitqn anye pitAmahAn
dhAvamAnAn parAMz caiva dRSTvAnye tatra bhArata
gotranAmAni khyAtAni zazaMsur itaretaram
teSAM chinnA mahArAja bhujAH kanakabhUSaNAH
udveSTante viveSTante patante cotpatanti ca

08036025a
08036025c
08036026a
08036026c
08036027a
08036027c
08036028a
08036028c
08036029a
08036029c
08036030a
08036030c
08036031a
08036031c
08036032a
08036032c
08036033a
08036033c
08036034a
08036034c
08036035a
08036035c
08036035e
08036036a
08036036c
08036037a
08036037c
08036038a
08036038c
08036039a
08036039c
08036040a
08036040c
08037001
08037001a
08037001c
08037002a
08037002c
08037003a
08037003c
08037004a
08037004c
08037005a
08037005c
08037006a
08037006c
08037007a
08037007c
08037007e
08037008a
08037008c
08037009a
08037009c
08037010a
08037010c
08037011a
08037011c
08037011e
08037012a
08037012c

nipatanti tathA bhUmau sphuranti ca sahasrazaH


vegAMz cAnye raNe cakruH sphuranta iva pannagAH
te bhujA bhogibhogAbhAz candanAktA vizAM pate
lohitArdrA bhRzaM rejus tapanIyadhvajA iva
vartamAne tathA ghore saMkule sarvatodizam
avijJAtAH sma yudhyante vinighnantaH parasparam
bhaumena rajasA kIrNe zastrasaMpAtasaMkule
naiva sve na pare rAjan vyajJAyanta tamovRte
tathA tad abhavad yuddhaM ghorarUpaM bhayAnakam
zoNitodA mahAnadyaH prasasrus tatra cAsakRt
zIrSapASANasaMchannAH kezazaivalazAdvalAH
asthisaMghAtasaMkIrNA dhanuHzaravarottamAH
mAMsakardamapaGkAz ca zoNitaughAH sudAruNAH
nadIH pravartayAm Asur yamarASTravivardhanIH
tA nadyo ghorarUpAz ca nayantyo yamasAdanam
avagADhA majjayantyaH kSatrasyAjanayan bhayam
kravyAdAnAM naravyAghra nardatAM tatra tatra ha
ghoram AyodhanaM jajJe pretarAjapuropamam
utthitAny agaNeyAni kabandhAni samantataH
nRtyanti vai bhUtagaNAH saMtRptA mAMsazoNitaiH
pItvA ca zoNitaM tatra vasAM pItvA ca bhArata
medomajjAvasAtRptAs tRptA mAMsasya caiva hi
dhAvamAnAz ca dRzyante kAkagRdhrabalAs tathA
zUrAs tu samare rAjan bhayaM tyaktvA sudustyajam
yodhavratasamAkhyAtAz cakruH karmANy abhItavat
zarazaktisamAkIrNe kravyAdagaNasaMkule
vyacaranta gaNaiH zUrAH khyApayantaH svapauruSam
anyonyaM zrAvayanti sma nAmagotrANi bhArata
pitRnAmAni ca raNe gotranAmAni cAbhitaH
zrAvayanto hi bahavas tatra yodhA vizAM pate
anyonyam avamRdnantaH zaktitomarapaTTizaiH
vartamAne tadA yuddhe ghorarUpe sudAruNe
vyaSIdat kauravI senA bhinnA naur iva sAgare
saMjaya uvAca
vartamAne tadA yuddhe kSatriyANAM nimajjane
gANDIvasya mahAn ghoSaH zuzruve yudhi mAriSa
saMzaptakAnAM kadanam akarod yatra pANDavaH
kosalAnAM tathA rAjan nArAyaNabalasya ca
saMzaptakAs tu samare zaravRSTiM samantataH
apAtayan pArthamUrdhni jayagRddhAH pramanyavaH
tAM vRSTiM sahasA rAjaMs tarasA dhArayan prabhuH
vyagAhata raNe pArtho vinighnan rathinAM varaH
nigRhya tu rathAnIkaM kaGkapatraiH zilAzitaiH
AsasAda raNe pArthaH suzarmANaM mahAratham
sa tasya zaravarSANi vavarSa rathinAM varaH
tathA saMzaptakAz caiva pArthasya samare sthitAH
suzarmA tu tataH pArthaM viddhvA navabhir AzugaiH
janArdanaM tribhir bANair abhyahan dakSiNe bhuje
tato 'pareNa bhallena ketuM vivyAdha mAriSa
sa vAnaravaro rAjan vizvakarmakRto mahAn
nanAda sumahan nAdaM bhISayan vai nanarda ca
kapes tu ninadaM zrutvA saMtrastA tava vAhinI
bhayaM vipulam AdAya nizceSTA samapadyata
tataH sA zuzubhe senA nizceSTAvasthitA nRpa
nAnApuSpasamAkIrNaM yathA caitrarathaM vanam
pratilabhya tataH saMjJAM yodhAs te kurusattama
arjunaM siSicur bANaiH parvataM jaladA iva
parivavrus tadA sarve pANDavasya mahAratham
te hayAn rathacakre ca ratheSAz cApi bhArata
nigRhya balavat tUrNaM siMhanAdam athAnadan

08037013a
08037013c
08037014a
08037014c
08037015a
08037015c
08037015e
08037016a
08037016c
08037017a
08037017c
08037018a
08037018c
08037019a
08037019c
08037020a
08037020c
08037021a
08037021c
08037022a
08037022c
08037022e
08037023a
08037023c
08037024a
08037024c
08037025a
08037025c
08037026a
08037026c
08037027a
08037027c
08037028a
08037028c
08037029a
08037029c
08037030a
08037030c
08037030e
08037031a
08037031c
08037031e
08037032a
08037032c
08037033a
08037033c
08037033e
08037034a
08037034c
08037035a
08037035c
08037036a
08037036c
08037037a
08037037c
08037038a
08037038c
08038001
08038001a
08038001c

apare jagRhuz caiva kezavasya mahAbhujau


pArtham anye mahArAja rathasthaM jagRhur mudA
kezavas tu tadA bAhU vidhunvan raNamUrdhani
pAtayAm Asa tAn sarvAn duSTahastIva hastinaH
tataH kruddho raNe pArthaH saMvRtas tair mahArathaiH
nigRhItaM rathaM dRSTvA kezavaM cApy abhidrutam
rathArUDhAMz ca subahUn padAtIMz cApy apAtayat
AsannAMz ca tato yodhAJ zarair AsannayodhibhiH
cyAvayAm Asa samare kezavaM cedam abravIt
pazya kRSNa mahAbAho saMzaptakagaNAn mayA
kurvANAn dAruNaM karma vadhyamAnAn sahasrazaH
rathabandham imaM ghoraM pRthivyAM nAsti kaz cana
yaH saheta pumA&l loke mad anyo yadupuMgava
ity evam uktvA bIbhatsur devadattam athAdhamat
pAJcajanyaM ca kRSNo 'pi pUrayann iva rodasI
taM tu zaGkhasvanaM zrutvA saMzaptakavarUthinI
saMcacAla mahArAja vitrastA cAbhavad bhRzam
padabandhaM tataz cakre pANDavaH paravIrahA
nAgam astraM mahArAja saMprodIrya muhur muhuH
yAn uddizya raNe pArthaH padabandhaM cakAra ha
te baddhAH padabandhena pANDavena mahAtmanA
nizceSTA abhavan rAjann azmasAramayA iva
nizceSTAMs tu tato yodhAn avadhIt pANDunandanaH
yathendraH samare daityAMs tArakasya vadhe purA
te vadhyamAnAH samare mumucus taM rathottamam
AyudhAni ca sarvANi visraSTum upacakramuH
tataH suzarmA rAjendra gRhItAM vIkSya vAhinIm
sauparNam astraM tvaritaH prAduzcakre mahArathaH
tataH suparNAH saMpetur bhakSayanto bhujaMgamAn
te vai vidudruvur nAgA dRSTvA tAn khacarAn nRpa
babhau balaM tad vimuktaM padabandhAd vizAM pate
meghavRndAd yathA mukto bhAskaras tApayan prajAH
vipramuktAs tu te yodhAH phalgunasya rathaM prati
sasRjur bANasaMghAMz ca zastrasaMghAMz ca mAriSa
tAM mahAstramayIM vRSTiM saMchidya zaravRSTibhiH
vyavAtiSThat tato yodhAn vAsaviH paravIrahA
suzarmA tu tato rAjan bANenAnataparvaNA
arjunaM hRdaye viddhvA vivyAdhAnyais tribhiH zaraiH
sa gADhaviddho vyathito rathopastha upAvizat
pratilabhya tataH saMjJAM zvetAzvaH kRSNasArathiH
aindram astram ameyAtmA prAduzcakre tvarAnvitaH
tato bANasahasrANi samutpannAni mAriSa
sarvadikSu vyadRzyanta sUdayanto nRpa dvipAn
hayAn rathAMz ca samare zastraiH zatasahasrazaH
vadhyamAne tataH sainye vipulA bhIH samAvizat
saMzaptakagaNAnAM ca gopAlAnAM ca bhArata
na hi kaz cit pumAMs tatra yo 'rjunaM pratyayudhyata
pazyatAM tatra vIrANAm ahanyata mahad balam
hanyamAnam apazyaMz ca nizceSTAH sma parAkrame
ayutaM tatra yodhAnAM hatvA pANDusuto raNe
vyabhrAjata raNe rAjan vidhUmo 'gnir iva jvalan
caturdaza sahasrANi yAni ziSTAni bhArata
rathAnAm ayutaM caiva trisAhasrAz ca dantinaH
tataH saMzaptakA bhUyaH parivavrur dhanaMjayam
martavyam iti nizcitya jayaM vApi nivartanam
tatra yuddhaM mahad dhy AsIt tAvakAnAM vizAM pate
zUreNa balinA sArdhaM pANDavena kirITinA
saMjaya uvAca
kRtavarmA kRpo drauNiH sUtaputraz ca mAriSa
ulUkaH saubalaz caiva rAjA ca saha sodaraiH

08038002a
08038002c
08038003a
08038003c
08038004a
08038004c
08038005a
08038005c
08038006a
08038006c
08038007a
08038007c
08038008a
08038008c
08038009a
08038009c
08038010a
08038010c
08038011a
08038011c
08038012a
08038012c
08038013a
08038013c
08038014a
08038014c
08038015a
08038015c
08038016a
08038016c
08038017a
08038017c
08038018a
08038018c
08038019a
08038019c
08038020a
08038020c
08038021a
08038021c
08038022a
08038022c
08038023a
08038023c
08038024a
08038024c
08038025a
08038025c
08038026a
08038026c
08038027a
08038027c
08038028a
08038028c
08038029a
08038029c
08038030a
08038030c
08038031a
08038031c

sIdamAnAM camUM dRSTvA pANDuputrabhayArditAm


samujjihIrSur vegena bhinnAM nAvam ivArNave
tato yuddham atIvAsIn muhUrtam iva bhArata
bhIrUNAM trAsajananaM zUrANAM harSavardhanam
kRpeNa zaravarSANi vipramuktAni saMyuge
sRJjayAH zAtayAm AsuH zalabhAnAM vrajA iva
zikhaNDI tu tataH kruddho gautamaM tvarito yayau
vavarSa zaravarSANi samantAd eva brAhmaNe
kRpas tu zaravarSaM tad vinihatya mahAstravit
zikhaNDinaM raNe kruddho vivyAdha dazabhiH zaraiH
tataH zikhaNDI kupItaH zaraiH saptabhir Ahave
kRpaM vivyAdha subhRzaM kaGkapatrair ajihmagaiH
tataH kRpaH zarais tIkSNaiH so 'tividdho mahArathaH
vyazvasUtarathaM cakre pArSataM tu dvijottamaH
hatAzvAt tu tato yAnAd avaplutya mahArathaH
carmakhaDge ca saMgRhya satvaraM brAhmaNaM yayau
tam ApatantaM sahasA zaraiH saMnataparvabhiH
chAdayAm Asa samare tad adbhutam ivAbhavat
tatrAdbhutam apazyAma zilAnAM plavanaM yathA
nizceSTo yad raNe rAjaJ zikhaNDI samatiSThata
kRpeNa chAditaM dRSTvA nRpottama zikhaNDinam
pratyudyayau kRpaM tUrNaM dhRSTadyumno mahArathaH
dhRSTadyumnaM tato yAntaM zAradvatarathaM prati
pratijagrAha vegena kRtavarmA mahArathaH
yudhiSThiram athAyAntaM zAradvatarathaM prati
saputraM sahasenaM ca droNaputro nyavArayat
nakulaM sahadevaM ca tvaramANau mahArathau
pratijagrAha te putraH zaravarSeNa vArayan
bhImasenaM karUSAMz ca kekayAn sahasRJjayAn
karNo vaikartano yuddhe vArayAm Asa bhArata
zikhaNDinas tato bANAn kRpaH zAradvato yudhi
prAhiNot tvarayA yukto didhakSur iva mAriSa
tAJ zarAn preSitAMs tena samantAd dhemabhUSaNAn
ciccheda khaDgam Avidhya bhrAmayaMz ca punaH punaH
zatacandraM tataz carma gautamaH pArSatasya ha
vyadhamat sAyakais tUrNaM tata uccukruzur janAH
sa vicarmA mahArAja khaDgapANir upAdravat
kRpasya vazam Apanno mRtyor Asyam ivAturaH
zAradvatazarair grastaM klizyamAnaM mahAbalam
citraketusuto rAjan suketus tvarito yayau
vikiran brAhmaNaM yuddhe bahubhir nizitaiH zaraiH
abhyApatad ameyAtmA gautamasya rathaM prati
dRSTvAviSahyaM taM yuddhe brAhmaNaM caritavratam
apayAtas tatas tUrNaM zikhaNDI rAjasattama
suketus tu tato rAjan gautamaM navabhiH zaraiH
viddhvA vivyAdha saptatyA punaz cainaM tribhiH zaraiH
athAsya sazaraM cApaM punaz ciccheda mAriSa
sArathiM ca zareNAsya bhRzaM marmaNy atADayat
gautamas tu tataH kruddho dhanur gRhya navaM dRDham
suketuM triMzatA bANaiH sarvamarmasv atADayat
sa vihvalitasarvAGgaH pracacAla rathottame
bhUmicAle yathA vRkSaz calaty Akampito bhRzam
calatas tasya kAyAt tu ziro jvalitakuNDalam
soSNISaM sazirastrANaM kSurapreNAnvapAtayat
tac chiraH prApatad bhUmau zyenAhRtam ivAmiSam
tato 'sya kAyo vasudhAM pazcAt prApa tadA cyutaH
tasmin hate mahArAja trastAs tasya padAnugAH
gautamaM samare tyaktvA dudruvus te dizo daza
dhRSTadyumnaM tu samare saMnivArya mahAbalaH
kRtavarmAbravId dhRSTas tiSTha tiSTheti pArSatam

08038032a
08038032c
08038033a
08038033c
08038034a
08038034c
08038035a
08038035c
08038036a
08038036c
08038037a
08038037c
08038038a
08038038c
08038039a
08038039c
08038040a
08038040c
08038041a
08038041c
08038042a
08038042c
08039001
08039001a
08039001c
08039002a
08039002c
08039003a
08039003c
08039004a
08039004c
08039005a
08039005c
08039006a
08039006c
08039007a
08039007c
08039008a
08039008c
08039008e
08039009a
08039009c
08039010a
08039010c
08039010e
08039011a
08039011c
08039012a
08039012c
08039013a
08039013c
08039014a
08039014c
08039015a
08039015c
08039015e
08039016a
08039016c
08039017a
08039017c

tad abhUt tumulaM yuddhaM vRSNipArSatayo raNe


AmiSArthe yathA yuddhaM zyenayor gRddhayor nRpa
dhRSTadyumnas tu samare hArdikyaM navabhiH zaraiH
AjaghAnorasi kruddhaH pIDayan hRdikAtmajam
kRtavarmA tu samare pArSatena dRDhAhataH
pArSataM sarathaM sAzvaM chAdayAm Asa sAyakaiH
sarathaz chAdito rAjan dhRSTadyumno na dRzyate
meghair iva paricchanno bhAskaro jaladAgame
vidhUya taM bANagaNaM zaraiH kanakabhUSaNaiH
vyarocata raNe rAjan dhRSTadyumnaH kRtavraNaH
tatas tu pArSataH kruddhaH zastravRSTiM sudAruNAm
kRtavarmANam AsAdya vyasRjat pRtanApatiH
tAm ApatantIM sahasA zastravRSTiM nirantarAm
zarair anekasAhasrair hArdikyo vyadhamad yudhi
dRSTvA tu dAritAM yuddhe zastravRSTiM duruttarAm
kRtavarmANam abhyetya vArayAm Asa pArSataH
sArathiM cAsya tarasA prAhiNod yamasAdanam
bhallena zitadhAreNa sa hataH prApatad rathAt
dhRSTadyumnas tu balavAJ jitvA zatruM mahAratham
kauravAn samare tUrNaM vArayAm Asa sAyakaiH
tatas te tAvakA yodhA dhRSTadyumnam upAdravan
siMhanAdaravaM kRtvA tato yuddham avartata
saMjaya uvAca
drauNir yudhiSThiraM dRSTvA zaineyenAbhirakSitam
draupadeyais tathA zUrair abhyavartata hRSTavat
kirann iSugaNAn ghorAn svarNapuGkhAJ zilAzitAn
darzayan vividhAn mArgAJ zikSArthaM laghuhastavat
tataH khaM pUrayAm Asa zarair divyAstramantritaiH
yudhiSThiraM ca samare paryavArayad astravit
drauNAyanizaracchannaM na prAjJAyata kiM cana
bANabhUtam abhUt sarvam Ayodhanaziro hi tat
bANajAlaM diviSThaM tat svarNajAlavibhUSitam
zuzubhe bharatazreSTha vitAnam iva viSThitam
tena channe raNe rAjan bANajAlena bhAsvatA
abhracchAyeva saMjajJe bANaruddhe nabhastale
tatrAzcaryam apazyAma bANabhUte tathAvidhe
na sma saMpatate bhUmau dRSTvA drauNeH parAkramam
lAghavaM droNaputrasya dRSTvA tatra mahArathAH
vyasmayanta mahArAja na cainaM prativIkSitum
zekus te sarvarAjAnas tapantam iva bhAskaram
sAtyakir yatamAnas tu dharmarAjaz ca pANDavaH
tathetarANi sainyAni na sma cakruH parAkramam
vadhyamAne tataH sainye draupadeyA mahArathAH
sAtyakir dharmarAjaz ca pAJcAlAz cApi saMgatAH
tyaktvA mRtyubhayaM ghoraM drauNAyanim upAdravan
sAtyakiH paJcaviMzatyA drauNiM viddhvA zilAmukhaiH
punar vivyAdha nArAcaiH saptabhiH svarNabhUSitaiH
yudhiSThiras trisaptatyA prativindhyaz ca saptabhiH
zrutakarmA tribhir bANaiH zrutakIrtis tu saptabhiH
sutasomaz ca navabhiH zatAnIkaz ca saptabhiH
anye ca bahavaH zUrA vivyadhus taM samantataH
so 'tikruddhas tato rAjann AzIviSa iva zvasan
sAtyakiM paJcaviMzatyA prAvidhyata zilAzitaiH
zrutakIrtiM ca navabhiH sutasomaM ca paJcabhiH
aSTabhiH zrutakarmANaM prativindhyaM tribhiH zaraiH
zatAnIkaM ca navabhir dharmaputraM ca saptabhiH
athetarAMs tataH zUrAn dvAbhyAM dvAbhyAm atADayat
zrutakIrtes tathA cApaM ciccheda nizitaiH zaraiH
athAnyad dhanur AdAya zrutakIrtir mahArathaH
drauNAyaniM tribhir viddhvA vivyAdhAnyaiH zitaiH zaraiH

08039018a
08039018c
08039019a
08039019c
08039020a
08039020c
08039021a
08039021c
08039022a
08039022c
08039023a
08039023c
08039024a
08039024c
08039025a
08039025c
08039026a
08039026c
08039027a
08039027c
08039028a
08039028c
08039029a
08039029c
08039030a
08039030c
08039031a
08039031c
08039032a
08039032c
08039033a
08039033c
08039034a
08039034c
08039035a
08039035c
08039036a
08039036c
08039037a
08039037c
08039038a
08039038c
08040001
08040001a
08040001c
08040002a
08040002c
08040003a
08040003c
08040004a
08040004c
08040005a
08040005c
08040006a
08040006c
08040007a
08040007c
08040008a
08040008c
08040009a

tato drauNir mahArAja zaravarSeNa bhArata


chAdayAm Asa tat sainyaM samantAc ca zarair nRpAn
tataH punar ameyAtmA dharmarAjasya kArmukam
drauNiz ciccheda vihasan vivyAdha ca zarais tribhiH
tato dharmasuto rAjan pragRhyAnyan mahad dhanuH
drauNiM vivyAdha saptatyA bAhvor urasi cArdayat
sAtyakis tu tataH kruddho drauNeH praharato raNe
ardhacandreNa tIkSNena dhanuz chittvAnadad bhRzam
chinnadhanvA tato drauNiH zaktyA zaktimatAM varaH
sArathiM pAtayAm Asa zaineyasya rathAd drutam
athAnyad dhanur AdAya droNaputraH pratApavAn
zaineyaM zaravarSeNa chAdayAm Asa bhArata
tasyAzvAH pradrutAH saMkhye patite rathasArathau
tatra tatraiva dhAvantaH samadRzyanta bhArata
yudhiSThirapurogAs te drauNiM zastrabhRtAM varam
abhyavarSanta vegena visRjantaH zitAJ zarAn
AgacchamAnAMs tAn dRSTvA raudrarUpAn paraMtapaH
prahasan pratijagrAha droNaputro mahAraNe
tataH zarazatajvAlaH senAkakSaM mahArathaH
drauNir dadAha samare kakSam agnir yathA vane
tad balaM pANDuputrasya droNaputrapratApitam
cukSubhe bharatazreSTha timineva nadImukham
dRSTvA te ca mahArAja droNaputraparAkramam
nihatAn menire sarvAn pANDUn droNasutena vai
yudhiSThiras tu tvarito drauNiM zliSya mahAratham
abravId droNaputraM tu roSAmarSasamanvitaH
naiva nAma tava prItir naiva nAma kRtajJatA
yatas tvaM puruSavyAghra mAm evAdya jighAMsasi
brAhmaNena tapaH kAryaM dAnam adhyayanaM tathA
kSatriyeNa dhanur nAmyaM sa bhavAn brAhmaNabruvaH
miSatas te mahAbAho jeSyAmi yudhi kauravAn
kuruSva samare karma brahmabandhur asi dhruvam
evam ukto mahArAja droNaputraH smayann iva
yuktatvaM tac ca saMcintya nottaraM kiM cid abravIt
anuktvA ca tataH kiM cic charavarSeNa pANDavam
chAdayAm Asa samare kruddho 'ntaka iva prajAH
saMchAdyamAnas tu tadA droNaputreNa mAriSa
pArtho 'payAtaH zIghraM vai vihAya mahatIM camUm
apayAte tatas tasmin dharmaputre yudhiSThire
droNaputraH sthito rAjan pratyAdezAn mahAtmanaH
tato yudhiSThiro rAjA tyaktvA drauNiM mahAhave
prayayau tAvakaM sainyaM yuktaH krUrAya karmaNe
saMjaya uvAca
bhImasenaM sapAJcAlyaM cedikekayasaMvRtam
vaikartanaH svayaM ruddhvA vArayAm Asa sAyakaiH
tatas tu cedikArUSAn sRJjayAMz ca mahArathAn
karNo jaghAna saMkruddho bhImasenasya pazyataH
bhImasenas tataH karNaM vihAya rathasattamam
prayayau kauravaM sainyaM kakSam agnir iva jvalan
sUtaputro 'pi samare pAJcAlAn kekayAMs tathA
sRJjayAMz ca maheSvAsAn nijaghAna sahasrazaH
saMzaptakeSu pArthaz ca kauraveSu vRkodaraH
pAJcAleSu tathA karNaH kSayaM cakrUr mahArathAH
te kSatriyA dahyamAnAs tribhis taiH pAvakopamaiH
jagmur vinAzaM samare rAjan durmantrite tava
tato duryodhanaH kruddho nakulaM navabhiH zaraiH
vivyAdha bharatazreSTha caturaz cAsya vAjinaH
tataH punar ameyAtmA tava putro janAdhipaH
kSureNa sahadevasya dhvajaM ciccheda kAJcanam
nakulas tu tataH kruddhas tava putraM trisaptabhiH

08040009c
08040010a
08040010c
08040011a
08040011c
08040012a
08040012c
08040013a
08040013c
08040014a
08040014c
08040015a
08040015c
08040016a
08040016c
08040017a
08040017c
08040018a
08040018c
08040019a
08040019c
08040020a
08040020c
08040021a
08040021c
08040022a
08040022c
08040023a
08040023c
08040024a
08040024c
08040025a
08040025c
08040026a
08040026c
08040027a
08040027c
08040028a
08040028c
08040029a
08040029c
08040030a
08040030c
08040031a
08040031c
08040032a
08040032c
08040033a
08040033c
08040034a
08040034c
08040035a
08040035c
08040036a
08040036c
08040037a
08040037c
08040038a
08040038c
08040039a

jaghAna samare rAjan sahadevaz ca paJcabhiH


tAv ubhau bharatazreSThau zreSThau sarvadhanuSmatAm
vivyAdhorasi saMkruddhaH paJcabhiH paJcabhiH zaraiH
tato 'parAbhyAM bhallAbhyAM dhanuSI samakRntata
yamayoH prahasan rAjan vivyAdhaiva ca saptabhiH
tAv anye dhanuSI zreSThe zakracApanibhe zubhe
pragRhya rejatuH zUrau devaputrasamau yudhi
tatas tau rabhasau yuddhe bhrAtarau bhrAtaraM nRpa
zarair vavarSatur ghorair mahAmeghau yathAcalam
tataH kruddho mahArAja tava putro mahArathaH
pANDuputrau maheSvAsau vArayAm Asa patribhiH
dhanurmaNDalam evAsya dRzyate yudhi bhArata
sAyakAz caiva dRzyante nizcarantaH samantataH
tasya sAyakasaMchannau cakAzetAM ca pANDavau
meghacchannau yathA vyomni candrasUryau hataprabhau
te tu bANA mahArAja hemapuGkhAH zilAzitAH
AcchAdayan dizaH sarvAH sUryasyevAMzavas tadA
bANabhUte tatas tasmin saMchanne ca nabhastale
yamAbhyAM dadRze rUpaM kAlAntakayamopamam
parAkramaM tu taM dRSTvA tava sUnor mahArathAH
mRtyor upAntikaM prAptau mAdrIputrau sma menire
tataH senApatI rAjan pANDavasya mahAtmanaH
pArSataH prayayau tatra yatra rAjA suyodhanaH
mAdrIputrau tataH zUrau vyatikramya mahArathau
dhRSTadyumnas tava sutaM tADayAm Asa sAyakaiH
tam avidhyad ameyAtmA tava putro 'tyamarSaNaH
pAJcAlyaM paJcaviMzatyA prahasya puruSarSabha
tataH punar ameyAtmA putras te pRthivIpate
viddhvA nanAda pAJcAlyaM SaSTyA paJcabhir eva ca
athAsya sazaraM cApaM hastAvApaM ca mAriSa
kSurapreNa sutIkSNena rAjA ciccheda saMyuge
tad apAsya dhanuz chinnaM pAJcAlyaH zatrukarzanaH
anyad Adatta vegena dhanur bhArasahaM navam
prajvalann iva vegena saMrambhAd rudhirekSaNaH
azobhata maheSvAso dhRSTadyumnaH kRtavraNaH
sa paJcadaza nArAcAJ zvasataH pannagAn iva
jighAMsur bharatazreSThaM dhRSTadyumno vyavAsRjat
te varma hemavikRtaM bhittvA rAjJaH zilAzitAH
vivizur vasudhAM vegAt kaGkabarhiNavAsasaH
so 'tividdho mahArAja putras te 'tivyarAjata
vasante puSpazabalaH sapuSpa iva kiMzukaH
sa chinnavarmA nArAcaiH prahArair jarjaracchaviH
dhRSTadyumnasya bhallena kruddhaz ciccheda kArmukam
athainaM chinnadhanvAnaM tvaramANo mahIpatiH
sAyakair dazabhI rAjan bhruvor madhye samArdayat
tasya te 'zobhayan vaktraM karmAraparimArjitAH
praphullaM campakaM yadvad bhramarA madhulipsavaH
tad apAsya dhanuz chinnaM dhRSTadyumno mahAmanAH
anyad Adatta vegena dhanur bhallAMz ca SoDaza
tato duryodhanasyAzvAn hatvA sUtaM ca paJcabhiH
dhanuz ciccheda bhallena jAtarUpapariSkRtam
rathaM sopaskaraM chatraM zaktiM khaDgaM gadAM dhvajam
bhallaiz ciccheda navabhiH putrasya tava pArSataH
tapanIyAGgadaM citraM nAgaM maNimayaM zubham
dhvajaM kurupatez chinnaM dadRzuH sarvapArthivAH
duryodhanaM tu virathaM chinnasarvAyudhaM raNe
bhrAtaraH paryarakSanta sodaryA bharatarSabha
tam Aropya rathe rAjan daNDadhAro janAdhipam
apovAha ca saMbhrAnto dhRSTadyumnasya pazyataH
karNas tu sAtyakiM jitvA rAjagRddhI mahAbalaH

08040039c
08040040a
08040040c
08040041a
08040041c
08040042a
08040042c
08040043a
08040043c
08040044a
08040044c
08040045a
08040045c
08040046a
08040046c
08040047a
08040047c
08040048a
08040048c
08040049a
08040049c
08040050a
08040050c
08040051a
08040051c
08040052a
08040052c
08040053a
08040053c
08040054a
08040054c
08040055a
08040055c
08040056a
08040056c
08040057a
08040057c
08040058a
08040058c
08040059a
08040059c
08040060a
08040060c
08040061a
08040061c
08040062a
08040062c
08040063a
08040063c
08040064a
08040064c
08040065a
08040065c
08040066a
08040066c
08040067a
08040067c
08040068a
08040068c
08040069a

droNahantAram ugreSuM sasArAbhimukhaM raNe


taM pRSThato 'bhyayAt tUrNaM zaineyo vitudaJ zaraiH
vAraNaM jaghanopAnte viSANAbhyAm iva dvipaH
sa bhArata mahAn AsId yodhAnAM sumahAtmanAm
karNapArSatayor madhye tvadIyAnAM mahAraNaH
na pANDavAnAM nAsmAkaM yodhaH kaz cit parAGmukhaH
pratyadRzyata yat karNaH pAJcAlAMs tvarito yayau
tasmin kSaNe narazreSTha gajavAjinarakSayaH
prAdurAsId ubhayato rAjan madhyaMgate 'hani
pAJcAlAs tu mahArAja tvaritA vijigISavaH
sarvato 'bhyadravan karNaM patatriNa iva drumam
teSAm AdhirathiH kruddho yatamAnAn manasvinaH
vicinvann eva bANAgraiH samAsAdayad agrataH
vyAghraketuM suzarmANaM zaGkuM cograM dhanaMjayam
zuklaM ca rocamAnaM ca siMhasenaM ca durjayam
te vIrA rathavegena parivavrur narottamam
sRjantaM sAyakAn kruddhaM karNam Ahavazobhinam
yudhyamAnAMs tu tAJ zUrAn manujendraH pratApavAn
aSTAbhir aSTau rAdheyo nyahanan nizitaiH zaraiH
athAparAn mahArAja sUtaputraH pratApavAn
jaghAna bahusAhasrAn yodhAn yuddhavizAradaH
viSNuM ca viSNukarmANaM devApiM bhadram eva ca
daNDaM ca samare rAjaMz citraM citrAyudhaM harim
siMhaketuM rocamAnaM zalabhaM ca mahAratham
nijaghAna susaMkruddhaz cedInAM ca mahArathAn
teSAm AdadataH prANAn AsId Adhirather vapuH
zoNitAbhyukSitAGgasya rudrasyevorjitaM mahat
tatra bhArata karNena mAtaGgAs tADitAH zaraiH
sarvato 'bhyadravan bhItAH kurvanto mahad Akulam
nipetur urvyAM samare karNasAyakapIDitAH
kurvanto vividhAn nAdAn vajranunnA ivAcalAH
gajavAjimanuSyaiz ca nipatadbhiH samantataH
rathaiz cAvagatair mArge paryastIryata medinI
naiva bhISmo na ca droNo nApy anye yudhi tAvakAH
cakruH sma tAdRzaM karma yAdRzaM vai kRtaM raNe
sUtaputreNa nAgeSu ratheSu ca hayeSu ca
nareSu ca naravyAghra kRtaM sma kadanaM mahat
mRgamadhye yathA siMho dRzyate nirbhayaz caran
pAJcAlAnAM tathA madhye karNo 'carad abhItavat
yathA mRgagaNAMs trastAn siMho drAvayate dizaH
pAJcAlAnAM rathavrAtAn karNo drAvayate tathA
siMhAsyaM ca yathA prApya na jIvanti mRgAH kva cit
tathA karNam anuprApya na jIvanti mahArathAH
vaizvAnaraM yathA dIptaM dahyante prApya vai janAH
karNAgninA raNe tadvad dagdhA bhArata sRJjayAH
karNena cediSv ekena pAJcAleSu ca bhArata
vizrAvya nAma nihatA bahavaH zUrasaMmatAH
mama cAsIn manuSyendra dRSTvA karNasya vikramam
naiko 'py Adhirather jIvan pAJcAlyo mokSyate yudhi
pAJcAlAn vidhaman saMkhye sUtaputraH pratApavAn
abhyadhAvata saMkruddho dharmaputraM yudhiSThiram
dhRSTadyumnaz ca rAjAnaM draupadeyAz ca mAriSa
parivavrur amitraghnaM zatazaz cApare janAH
zikhaNDI sahadevaz ca nakulo nAkulis tathA
janamejayaH ziner naptA bahavaz ca prabhadrakAH
ete purogamA bhUtvA dhRSTadyumnasya saMyuge
karNam asyantam iSvastrair vicerur amitaujasaH
tAMs tatrAdhirathiH saMkhye cedipAJcAlapANDavAn
eko bahUn abhyapatad garutman pannagAn iva
bhImasenas tu saMkruddhaH kurUn madrAn sakekayAn

08040069c
08040070a
08040070c
08040071a
08040071c
08040072a
08040072c
08040073a
08040073c
08040074a
08040074c
08040075a
08040075c
08040076a
08040076c
08040076e
08040077a
08040077c
08040078a
08040078c
08040079a
08040079c
08040080a
08040080c
08040081a
08040081c
08040081e
08040082a
08040082c
08040083a
08040084a
08040084c
08040085a
08040085c
08040086a
08040086c
08040087a
08040087c
08040088a
08040088c
08040089a
08040089c
08040090a
08040090c
08040091a
08040091c
08040092a
08040092c
08040093a
08040093c
08040094a
08040094c
08040094e
08040095a
08040095c
08040095e
08040096a
08040096c
08040097a
08040097c

ekaH saMkhye maheSvAso yodhayan bahv azobhata


tatra marmasu bhImena nArAcais tADitA gajAH
prapatanto hatArohAH kampayanti sma medinIm
vAjinaz ca hatArohAH pattayaz ca gatAsavaH
zerate yudhi nirbhinnA vamanto rudhiraM bahu
sahasrazaz ca rathinaH patitAH patitAyudhAH
akSatAH samadRzyanta bhImAd bhItA gatAsavaH
rathibhir vAjibhiH sUtaiH pattibhiz ca tathA gajaiH
bhImasenazaracchinnair AstIrNA vasudhAbhavat
tat stambhitam ivAtiSThad bhImasenabalArditam
duryodhanabalaM rAjan nirutsAhaM kRtavraNam
nizceSTaM tumule dInaM babhau tasmin mahAraNe
prasannasalilaH kAle yathA syAt sAgaro nRpa
manyuvIryabalopetaM balAt paryavaropitam
abhavat tava putrasya tat sainyam iSubhis tadA
rudhiraughapariklinnaM rudhirArdraM babhUva ha
sUtaputro raNe kruddhaH pANDavAnAm anIkinIm
bhImasenaH kurUMz cApi drAvayan bahv azobhata
vartamAne tathA raudre saMgrAme 'dbhutadarzane
nihatya pRtanAmadhye saMzaptakagaNAn bahUn
arjuno jayatAM zreSTho vAsudevam athAbravIt
prabhagnaM balam etad dhi yotsyamAnaM janArdana
ete dhAvanti sagaNAH saMzaptakamahArathAH
apArayanto madbANAn siMhazabdAn mRgA iva
dIryate ca mahat sainyaM sRJjayAnAM mahAraNe
hastikakSyo hy asau kRSNa ketuH karNasya dhImataH
dRzyate rAjasainyasya madhye vicarato muhuH
na ca karNaM raNe zaktA jetum anye mahArathAH
jAnIte hi bhavAn karNaM vIryavantaM parAkrame
tatra yAhi yataH karNo drAvayaty eSa no balam
varjayitvA raNe yAhi sUtaputraM mahAratham
zramo mA bAdhate kRSNa yathA vA tava rocate
etac chrutvA mahArAja govindaH prahasann iva
abravId arjunaM tUrNaM kauravAJ jahi pANDava
tatas tava mahat sainyaM govindapreritA hayAH
haMsavarNAH pravivizur vahantaH kRSNapANDavau
kezavaprahitair azvaiH zvetaiH kAJcanabhUSaNaiH
pravizadbhis tava balaM caturdizam abhidyata
tau vidArya mahAsenAM praviSTau kezavArjunau
kruddhau saMrambharaktAkSau vyabhrAjetAM mahAdyutI
yuddhazauNDau samAhUtAv aribhis tau raNAdhvaram
yajvabhir vidhinAhUtau makhe devAv ivAzvinau
kruddhau tau tu naravyAghrau vegavantau babhUvatuH
talazabdena ruSitau yathA nAgau mahAhave
vigAhan sa rathAnIkam azvasaMghAMz ca phalgunaH
vyacarat pRtanAmadhye pAzahasta ivAntakaH
taM dRSTvA yudhi vikrAntaM senAyAM tava bhArata
saMzaptakagaNAn bhUyaH putras te samacodayat
tato rathasahasreNa dviradAnAM tribhiH zataiH
caturdazasahasraiz ca turagANAM mahAhave
dvAbhyAM zatasahasrAbhyAM padAtInAM ca dhanvinAm
zUrANAM nAmalabdhAnAM viditAnAM samantataH
abhyavartanta tau vIrau chAdayanto mahArathAH
sa chAdyamAnaH samare zaraiH parabalArdanaH
darzayan raudram AtmAnaM pAzahasta ivAntakaH
nighnan saMzaptakAn pArthaH prekSaNIyataro 'bhavat
tato vidyutprabhair bANaiH kArtasvaravibhUSitaiH
nirantaram ivAkAzam AsIn nunnaiH kirITinA
kirITibhujanirmuktaiH saMpatadbhir mahAzaraiH
samAcchannaM babhau sarvaM kAdraveyair iva prabho

08040098a
08040098c
08040099a
08040099c
08040100a
08040100c
08040101a
08040101c
08040102a
08040102c
08040103a
08040103c
08040104a
08040104c
08040105a
08040105c
08040106a
08040106c
08040106e
08040107a
08040107c
08040108a
08040108c
08040109a
08040109c
08040109e
08040110a
08040110c
08040111a
08040111c
08040112a
08040112c
08040113a
08040113c
08040114a
08040114c
08040115a
08040115c
08040116a
08040116c
08040117a
08040117c
08040118a
08040118c
08040119a
08040119c
08040120a
08040120c
08040121a
08040121c
08040121e
08040122a
08040122c
08040123a
08040123c
08040123e
08040124a
08040124c
08040125a
08040125c

rukmapuGkhAn prasannAgrAJ zarAn saMnataparvaNaH


adarzayad ameyAtmA dikSu sarvAsu pANDavaH
hatvA daza sahasrANi pArthivAnAM mahArathaH
saMzaptakAnAM kaunteyaH prapakSaM tvarito 'bhyayAt
prapakSaM sa samAsAdya pArthaH kAmbojarakSitam
pramamAtha balAd bANair dAnavAn iva vAsavaH
pracicchedAzu bhallaiz ca dviSatAm AtatAyinAm
zastrapANIMs tathA bAhUMs tathApi ca zirAMsy uta
aGgAGgAvayavaiz chinnair vyAyudhAs te 'patan kSitau
viSvagvAtAbhisaMbhagnA bahuzAkhA iva drumAH
hastyazvarathapattInAM vrAtAn nighnantam arjunam
sudakSiNAd avarajaH zaravRSTyAbhyavIvRSat
asyAsyato 'rdhacandrAbhyAM sa bAhU parighopamau
pUrNacandrAbhavaktraM ca kSureNAbhyahanac chiraH
sa papAta tato vAhAt svalohitaparisravaH
manaHzilAgireH zRGgaM vajreNevAvadAritam
sudakSiNAd avarajaM kAmbojaM dadRzur hatam
prAMzuM kamalapatrAkSam atyarthaM priyadarzanam
kAJcanastambhasaMkAzaM bhinnaM hemagiriM yathA
tato 'bhavat punar yuddhaM ghoram adbhutadarzanam
nAnAvasthAz ca yodhAnAM babhUvus tatra yudhyatAm
eteSv Avarjitair azvaiH kAmbojair yavanaiH zakaiH
zoNitAktais tadA raktaM sarvam AsId vizAM pate
rathai rathAzvasUtaiz ca hatArohaiz ca vAjibhiH
dviradaiz ca hatArohair mahAmAtrair hatadvipaiH
anyonyena mahArAja kRto ghoro janakSayaH
tasmin prapakSe pakSe ca vadhyamAne mahAtmanA
arjunaM jayatAM zreSThaM tvarito drauNir Ayayau
vidhunvAno mahac cApaM kArtasvaravibhUSitam
AdadAnaH zarAn ghorAn svarazmIn iva bhAskaraH
taiH patadbhir mahArAja drauNimuktaiH samantataH
saMchAditau rathasthau tAv ubhau kRSNadhanaMjayau
tataH zarazatais tIkSNair bhAradvAjaH pratApavAn
nizceSTau tAv ubhau cakre yuddhe mAdhavapANDavau
hAhAkRtam abhUt sarvaM jaGgamaM sthAvaraM tathA
carAcarasya goptArau dRSTvA saMchAditau zaraiH
siddhacAraNasaMghAz ca saMpetur vai samantataH
cintayanto bhaved adya lokAnAM svasty apIty aha
na mayA tAdRzo rAjan dRSTapUrvaH parAkramaH
saMjajJe yAdRzo drauNeH kRSNau saMchAdayiSyataH
drauNes tu dhanuSaH zabdam ahitatrAsanaM raNe
azrauSaM bahuzo rAjan siMhasya nadato yathA
jyA cAsya carato yuddhe savyadakSiNam asyataH
vidyud ambudamadhyasthA bhrAjamAneva sAbhavat
sa tathA kSiprakArI ca dRDhahastaz ca pANDavaH
saMmohaM paramaM gatvA praikSata droNajaM tataH
sa vikramaM hRtaM mene AtmanaH sumahAtmanA
tathAsya samare rAjan vapur AsIt sudurdRzam
drauNipANDavayor evaM vartamAne mahAraNe
vardhamAne ca rAjendra droNaputre mahAbale
hIyamAne ca kaunteye kRSNaM roSaH samabhyayAt
sa roSAn niHzvasan rAjan nirdahann iva cakSuSA
drauNiM hy apazyat saMgrAme phalgunaM ca muhur muhuH
tataH kruddho 'bravIt kRSNaH pArthaM sapraNayaM tadA
atyadbhutam idaM pArtha tava pazyAmi saMyuge
atizete hi yatra tvA droNaputro 'dya bhArata
kaccit te gANDivaM haste rathe tiSThasi cArjuna
kaccit kuzalinau bAhU kaccid vIryaM tad eva te
evam uktas tu kRSNena kSiptvA bhallAMz caturdaza
tvaramANas tvarAkAle drauNer dhanur athAcchinat

08040125e
08040126a
08040126c
08040127a
08040127c
08040128a
08040128c
08040128e
08040129a
08040129c
08040130a
08040130c
08041001
08041001a
08041001c
08041002a
08041002c
08041003a
08041003c
08041003e
08041004a
08041004c
08041005a
08041005c
08041006a
08041006c
08041007a
08041007c
08042001
08042001a
08042001c
08042002a
08042002c
08042003a
08042003c
08042004a
08042004c
08042005a
08042005c
08042006a
08042006c
08042006e
08042007a
08042007c
08042008a
08042008c
08042008e
08042009a
08042009c
08042010a
08042010c
08042010e
08042011a
08042011c
08042012a
08042012c
08042013a
08042013c
08042014a
08042014c

dhvajaM chatraM patAkAM ca rathaM zaktiM gadAM tathA


jatrudeze ca subhRzaM vatsadantair atADayat
sa mUrcchAM paramAM gatvA dhvajayaSTiM samAzritaH
taM visaMjJaM mahArAja kirITibhayapIDitam
apovAha raNAt sUto rakSamANo dhanaMjayAt
etasminn eva kAle tu vijayaH zatrutApanaH
nyavadhIt tAvakaM sainyaM zatazo 'tha sahasrazaH
pazyatas tava putrasya tasya vIrasya bhArata
evam eSa kSayo vRttas tAvakAnAM paraiH saha
krUro vizasano ghoro rAjan durmantrite tava
saMzaptakAMz ca kaunteyaH kurUMz cApi vRkodaraH
vasuSeNaM ca pAJcAlaH kRtsnena vyadhamad raNe
saMjaya uvAca
tvaramANaH punaH kRSNaH pArtham abhyavadac chanaiH
pazya kauravya rAjAnam apayAtAMz ca pANDavAn
karNaM pazya mahAraGge jvalantam iva pAvakam
asau bhImo maheSvAsaH saMnivRtto raNaM prati
tam ete 'nu nivartante dhRSTadyumnapurogamAH
pAJcAlAnAM sRJjayAnAM pANDavAnAM ca yan mukham
nivRttaiz ca tathA pArthair bhagnaM zatrubalaM mahat
kauravAn dravato hy eSa karNo dhArayate 'rjuna
antakapratimo vege zakratulyaparAkramaH
asau gacchati kauravya drauNir astrabhRtAM varaH
tam eSa pradrutaH saMkhye dhRSTadyumno mahArathaH
sarvaM vyAcaSTa durdharSo vAsudevaH kirITine
tato rAjan prAdurAsIn mahAghoro mahAraNaH
siMhanAdaravAz cAtra prAdurAsan samAgame
ubhayoH senayo rAjan mRtyuM kRtvA nivartanam
saMjaya uvAca
tataH punaH samAjagmur abhItAH kurusRJjayAH
yudhiSThiramukhAH pArthA vaikartanamukhA vayam
tataH pravavRte bhImaH saMgrAmo lomaharSaNaH
karNasya pANDavAnAM ca yamarASTravivardhanaH
tasmin pravRtte saMgrAme tumule zoNitodake
saMzaptakeSu zUreSu kiMcicchiSTeSu bhArata
dhRSTadyumno mahArAja sahitaH sarvarAjabhiH
karNam evAbhidudrAva pANDavAz ca mahArathAH
AgacchamAnAMs tAn saMkhye prahRSTAn vijayaiSiNaH
dadhAraiko raNe karNo jalaughAn iva parvataH
tam AsAdya tu te karNaM vyazIryanta mahArathAH
yathAcalaM samAsAdya jalaughAH sarvatodizam
tayor AsIn mahArAja saMgrAmo lomaharSaNaH
dhRSTadyumnas tu rAdheyaM zareNa nataparvaNA
tADayAm Asa saMkruddhas tiSTha tiSTheti cAbravIt
vijayaM tu dhanuHzreSThaM vidhunvAno mahArathaH
pArSatasya dhanuz chittvA zarAn AzIviSopamAn
tADayAm Asa saMkruddhaH pArSataM navabhiH zaraiH
te varma hemavikRtaM bhittvA tasya mahAtmanaH
zoNitAktA vyarAjanta zakragopA ivAnagha
tad apAsya dhanuz chinnaM dhRSTadyumno mahArathaH
anyad dhanur upAdAya zarAMz cAzIviSopamAn
karNaM vivyAdha saptatyA zaraiH saMnataparvabhiH
tathaiva rAjan karNo 'pi pArSataM zatrutApanam
droNazatruM maheSvAso vivyAdha nizitaiH zaraiH
tasya karNo mahArAja zaraM kanakabhUSaNam
preSayAm Asa saMkruddho mRtyudaNDam ivAparam
tam ApatantaM sahasA ghorarUpaM vizAM pate
ciccheda saptadhA rAjaJ zaineyaH kRtahastavat
dRSTvA vinihitaM bANaM zaraiH karNo vizAM pate
sAtyakiM zaravarSeNa samantAt paryavArayat

08042015a
08042015c
08042016a
08042016c
08042017a
08042017c
08042018a
08042018c
08042019a
08042019c
08042020a
08042020c
08042020e
08042021a
08042021c
08042021e
08042022a
08042022c
08042022e
08042023a
08042023c
08042023e
08042024a
08042024c
08042025a
08042025c
08042026a
08042026c
08042026e
08042027a
08042027c
08042028a
08042028c
08042029a
08042029c
08042030a
08042030c
08042031a
08042031c
08042032a
08042032c
08042032e
08042033a
08042033c
08042033e
08042034a
08042034c
08042035a
08042035c
08042036a
08042036c
08042036e
08042037a
08042037c
08042037e
08042038a
08042038c
08042039a
08042039c
08042040a

vivyAdha cainaM samare nArAcais tatra saptabhiH


taM pratyavidhyac chaineyaH zarair hemavibhUSitaiH
tato yuddham atIvAsIc cakSuHzrotrabhayAvaham
rAjan ghoraM ca citraM ca prekSaNIyaM samantataH
sarveSAM tatra bhUtAnAM lomaharSo vyajAyata
tad dRSTvA samare karma karNazaineyayor nRpa
etasminn antare drauNir abhyayAt sumahAbalam
pArSataM zatrudamanaM zatruvIryAsunAzanam
abhyabhASata saMkruddho drauNir dUre dhanaMjaye
tiSTha tiSThAdya brahmaghna na me jIvan vimokSyase
ity uktvA subhRzaM vIraH zIghrakRn nizitaiH zaraiH
pArSataM chAdayAm Asa ghorarUpaiH sutejanaiH
yatamAnaM paraM zaktyA yatamAno mahArathaH
yathA hi samare drauNiH pArSataM vIkSya mAriSa
tathA drauNiM raNe dRSTvA pArSataH paravIrahA
nAtihRSTamanA bhUtvA manyate mRtyum AtmanaH
drauNis tu dRSTvA rAjendra dhRSTadyumnaM raNe sthitam
krodhena niHzvasan vIraH pArSataM samupAdravat
tAv anyonyaM tu dRSTvaiva saMrambhaM jagmatuH param
athAbravIn mahArAja droNaputraH pratApavAn
dhRSTadyumnaM samIpasthaM tvaramANo vizAM pate
pAJcAlApasadAdya tvAM preSayiSyAmi mRtyave
pApaM hi yat tvayA karma ghnatA droNaM purA kRtam
adya tvA patsyate tad vai yathA hy akuzalaM tathA
arakSyamANaH pArthena yadi tiSThasi saMyuge
nApakramasi vA mUDha satyam etad bravImi te
evam uktaH pratyuvAca dhRSTadyumnaH pratApavAn
prativAkyaM sa evAsir mAmako dAsyate tava
yenaiva te pitur dattaM yatamAnasya saMyuge
yadi tAvan mayA droNo nihato brAhmaNabruvaH
tvAm idAnIM kathaM yuddhe na haniSyAmi vikramAt
evam uktvA mahArAja senApatir amarSaNaH
nizitenAtha bANena drauNiM vivyAdha pArSataH
tato drauNiH susaMkruddhaH zaraiH saMnataparvabhiH
prAcchAdayad dizo rAjan dhRSTadyumnasya saMyuge
naivAntarikSaM na dizo naiva yodhAH samantataH
dRzyante vai mahArAja zaraiz channAH sahasrazaH
tathaiva pArSato rAjan drauNim Ahavazobhinam
zaraiH saMchAdayAm Asa sUtaputrasya pazyataH
rAdheyo 'pi mahArAja pAJcAlAn saha pANDavaiH
draupadeyAn yudhAmanyuM sAtyakiM ca mahAratham
ekaH sa vArayAm Asa prekSaNIyaH samantataH
dhRSTadyumno 'pi samare drauNez ciccheda kArmukam
tad apAsya dhanuz chinnam anyad Adatta kArmukam
vegavat samare ghoraM zarAMz cAzIviSopamAn
sa pArSatasya rAjendra dhanuH zaktiM gadAM dhvajam
hayAn sUtaM rathaM caiva nimeSAd vyadhamac charaiH
sa chinnadhanvA viratho hatAzvo hatasArathiH
khaDgam Adatta vipulaM zatacandraM ca bhAnumat
drauNis tad api rAjendra bhallaiH kSipraM mahArathaH
ciccheda samare vIraH kSiprahasto dRDhAyudhaH
rathAd anavarUDhasya tad adbhutam ivAbhavat
dhRSTadyumnaM tu virathaM hatAzvaM chinnakArmukam
zaraiz ca bahudhA viddham astraiz ca zakalIkRtam
nAtarad bharatazreSTha yatamAno mahArathaH
tasyAntam iSubhI rAjan yadA drauNir na jagmivAn
atha tyaktvA dhanur vIraH pArSataM tvarito 'nvagAt
AsId Adravato rAjan vegas tasya mahAtmanaH
garuDasyeva patato jighRkSoH pannagottamam
etasminn eva kAle tu mAdhavo 'rjunam abravIt

08042040c
08042040e
08042041a
08042041c
08042042a
08042042c
08042043a
08042043c
08042044a
08042044c
08042045a
08042045c
08042046a
08042046c
08042047a
08042047c
08042047e
08042048a
08042048c
08042049a
08042049c
08042050a
08042050c
08042050e
08042051a
08042051c
08042052a
08042052c
08042052e
08042053a
08042053c
08042054a
08042054c
08042055a
08042055c
08042056a
08042056c
08042057a
08042057c
08043001
08043001a
08043001c
08043002a
08043002c
08043003a
08043003c
08043004a
08043004c
08043005a
08043005c
08043006a
08043006c
08043007a
08043007c
08043008a
08043008c
08043009a
08043009c
08043010a
08043010c

pazya pArtha yathA drauNiH pArSatasya vadhaM prati


yatnaM karoti vipulaM hanyAc cainam asaMzayam
taM mocaya mahAbAho pArSataM zatrutApanam
drauNer Asyam anuprAptaM mRtyor AsyagataM yathA
evam uktvA mahArAja vAsudevaH pratApavAn
praiSayat tatra turagAn yatra drauNir vyavasthitaH
te hayAz candrasaMkAzAH kezavena pracoditAH
pibanta iva tad vyoma jagmur drauNirathaM prati
dRSTvAyAntau mahAvIryAv ubhau kRSNadhanaMjayau
dhRSTadyumnavadhe rAjaMz cakre yatnaM mahAbalaH
vikRSyamANaM dRSTvaiva dhRSTadyumnaM janezvara
zarAMz cikSepa vai pArtho drauNiM prati mahAbalaH
te zarA hemavikRtA gANDIvapreSitA bhRzam
drauNim AsAdya vivizur valmIkam iva pannagAH
sa vidhvastaiH zarair ghorair droNaputraH pratApavAn
ratham Aruruhe vIro dhanaMjayazarArditaH
pragRhya ca dhanuH zreSThaM pArthaM vivyAdha sAyakaiH
etasminn antare vIraH sahadevo janAdhipa
apovAha rathenAjau pArSataM zatrutApanam
arjuno 'pi mahArAja drauNiM vivyAdha patribhiH
taM droNaputraH saMkruddho bAhvor urasi cArdayat
krodhitas tu raNe pArtho nArAcaM kAlasaMmitam
droNaputrAya cikSepa kAladaNDam ivAparam
sa brAhmaNasyAMsadeze nipapAta mahAdyutiH
sa vihvalo mahArAja zaravegena saMyuge
niSasAda rathopasthe vaiklavyaM ca paraM yayau
tataH karNo mahArAja vyAkSipad vijayaM dhanuH
arjunaM samare kruddhaH prekSamANo muhur muhuH
dvairathaM cApi pArthena kAmayAno mahAraNe
taM tu hitvA hataM vIraM sArathiH zatrukarzanam
apovAha rathenAjau tvaramANo raNAjirAt
athotkruSTaM mahArAja pAJcAlair jitakAzibhiH
mokSitaM pArSataM dRSTvA droNaputraM ca pIDitam
vAditrANi ca divyAni prAvAdyanta sahasrazaH
siMhanAdaz ca saMjajJe dRSTvA ghoraM mahAdbhutam
evaM kRtvAbravIt pArtho vAsudevaM dhanaMjayaH
yAhi saMzaptakAn kRSNa kAryam etat paraM mama
tataH prayAto dAzArhaH zrutvA pANDavabhASitam
rathenAtipatAkena manomArutaraMhasA
saMjaya uvAca
etasminn antare kRSNaH pArthaM vacanam abravIt
darzayann iva kaunteyaM dharmarAjaM yudhiSThiram
eSa pANDava te bhrAtA dhArtarASTrair mahAbalaiH
jighAMsubhir maheSvAsair drutaM pArthAnusaryate
tathAnuyAnti saMrabdhAH pAJcAlA yuddhadurmadAH
yudhiSThiraM mahAtmAnaM parIpsanto mahAjavAH
eSa duryodhanaH pArtha rathAnIkena daMzitaH
rAjA sarvasya lokasya rAjAnam anudhAvati
jighAMsuH puruSavyAghraM bhrAtRbhiH sahito balI
AzIviSasamasparzaiH sarvayuddhavizAradaiH
ete jighRkSavo yAnti dvipAzvarathapattayaH
yudhiSThiraM dhArtarASTrA ratnottamam ivArthinaH
pazya sAtvatabhImAbhyAM niruddhAdhiSThitaH prabhuH
jihIrSavo 'mRtaM daityAH zakrAgnibhyAm ivAvazAH
ete bahutvAt tvaritAH punar gacchanti pANDavam
samudram iva vAryoghAH prAvRTkAle mahArathAH
nadantaH siMhanAdAMz ca dhamantaz cApi vArijAn
balavanto maheSvAsA vidhunvanto dhanUMSi ca
mRtyor mukhagataM manye kuntIputraM yudhiSThiram
hutam agnau ca bhadraM te duryodhanavazaM gatam

08043011a
08043011c
08043012a
08043012c
08043013a
08043013c
08043014a
08043014c
08043015a
08043015c
08043016a
08043016c
08043017a
08043017c
08043018a
08043018c
08043019a
08043019c
08043020a
08043020c
08043021a
08043021c
08043021e
08043022a
08043022c
08043022e
08043023a
08043023c
08043024a
08043024c
08043025a
08043025c
08043026a
08043026c
08043027a
08043027c
08043028a
08043028c
08043029a
08043029c
08043030a
08043030c
08043031a
08043031c
08043032a
08043032c
08043033a
08043033c
08043034a
08043034c
08043035a
08043035c
08043036a
08043036c
08043037a
08043037c
08043038a
08043038c
08043039a
08043039c

yathAyuktam anIkaM hi dhArtarASTrasya pANDava


nAsya zakro 'pi mucyeta saMprApto bANagocaram
duryodhanasya zUrasya drauNeH zAradvatasya ca
karNasya ceSuvego vai parvatAn api dArayet
duryodhanasya zUrasya zaraughAJ zIghram asyataH
saMkruddhasyAntakasyeva ko vegaM saMsahed raNe
karNena ca kRto rAjA vimukhaH zatrutApanaH
balavA&l laghuhastaz ca kRtI yuddhavizAradaH
rAdheyaH pANDavazreSThaM zaktaH pIDayituM raNe
sahito dhRtarASTrasya putraiH zUro mahAtmabhiH
tasyaivaM yudhyamAnasya saMgrAme saMyatAtmanaH
anyair api ca pArthasya hRtaM varma mahArathaiH
upavAsakRzo rAjA bhRzaM bharatasattama
brAhme bale sthito hy eSa na kSatre 'tibale vibho
na jIvati mahArAjo manye pArtha yudhiSThiraH
yad bhImasenaH sahate siMhanAdam amarSaNaH
nardatAM dhArtarASTrANAM punaH punar ariMdama
dhamatAM ca mahAzaGkhAn saMgrAme jitakAzinAm
yudhiSThiraM pANDaveyaM hateti bharatarSabha
saMcodayaty asau karNo dhArtarASTrAn mahAbalAn
sthUNAkarNendrajAlena pArtha pAzupatena ca
pracchAdayanto rAjAnam anuyAnti mahArathAH
Aturo me mato rAjA saMniSevyaz ca bhArata
yathainam anuvartante pAJcAlAH saha pANDavaiH
tvaramANAs tvarAkAle sarvazastrabhRtAM varAH
majjantam iva pAtAle balino 'py ujjihIrSavaH
na ketur dRzyate rAjJaH karNena nihataH zaraiH
pazyator yamayoH pArtha sAtyakez ca zikhaNDinaH
dhRSTadyumnasya bhImasya zatAnIkasya vA vibho
pAJcAlAnAM ca sarveSAM cedInAM caiva bhArata
eSa karNo raNe pArtha pANDavAnAm anIkinIm
zarair vidhvaMsayati vai nalinIm iva kuJjaraH
ete dravanti rathinas tvadIyAH pANDunandana
pazya pazya yathA pArtha gacchanty ete mahArathAH
ete bhArata mAtaGgAH karNenAbhihatA raNe
ArtanAdAn vikurvANA vidravanti dizo daza
rathAnAM dravatAM vRndaM pazya pArtha samantataH
drAvyamANaM raNe caiva karNenAmitrakarzinA
hastikakSyAM raNe pazya carantIM tatra tatra ha
rathasthaM sUtaputrasya ketuM ketumatAM vara
asau dhAvati rAdheyo bhImasenarathaM prati
kiraJ zarazatAnIva vinighnaMs tava vAhinIm
etAn pazya ca pAJcAlAn drAvyamANAn mahAtmanA
zakreNeva yathA daityAn hanyamAnAn mahAhave
eSa karNo raNe jitvA pAJcAlAn pANDusRJjayAn
dizo viprekSate sarvAs tvadartham iti me matiH
pazya pArtha dhanuH zreSThaM vikarSan sAdhu zobhate
zatrUJ jitvA yathA zakro devasaMghaiH samAvRtaH
ete nadanti kauravyA dRSTvA karNasya vikramam
trAsayanto raNe pArthAn sRJjayAMz ca sahasrazaH
eSa sarvAtmanA pANDUMs trAsayitvA mahAraNe
abhibhASati rAdheyaH sarvasainyAni mAnadaH
abhidravata gacchadhvaM drutaM dravata kauravAH
yathA jIvan na vaH kaz cin mucyate yudhi sRJjayaH
tathA kuruta saMyattA vayaM yAsyAma pRSThataH
evam uktvA yayAv eSa pRSThato vikiraJ zaraiH
pazya karNaM raNe pArtha zvetacchavivirAjitam
udayaM parvataM yadvac chobhayan vai divAkaraH
pUrNacandranikAzena mUrdhni chatreNa bhArata
dhriyamANena samare tathA zatazalAkinA

08043040a
08043040c
08043041a
08043041c
08043042a
08043042c
08043043a
08043043c
08043044a
08043044c
08043045a
08043045c
08043046a
08043046c
08043047a
08043047c
08043048a
08043048c
08043048e
08043049a
08043049c
08043050a
08043050c
08043050e
08043051a
08043051c
08043052a
08043052c
08043053a
08043053c
08043054a
08043054c
08043055a
08043055c
08043056a
08043056c
08043057a
08043057c
08043058a
08043058c
08043059a
08043059c
08043060a
08043060c
08043061a
08043061c
08043062a
08043062c
08043063a
08043063c
08043064a
08043064c
08043065a
08043065c
08043066a
08043066c
08043066e
08043067a
08043067c
08043068a

eSa tvAM prekSate karNaH sakaTAkSo vizAM pate


uttamaM yatnam AsthAya dhruvam eSyati saMyuge
pazya hy enaM mahAbAho vidhunvAnaM mahad dhanuH
zarAMz cAzIviSAkArAn visRjantaM mahAbalam
asau nivRtto rAdheyo dRzyate vAnaradhvaja
vadhAya cAtmano 'bhyeti dIpasya zalabho yathA
karNam ekAkinaM dRSTvA rathAnIkena bhArata
rirakSiSuH susaMyatto dhArtarASTro 'bhivartate
sArvaiH sahaibhir duSTAtmA vadhya eSa prayatnataH
tvayA yazaz ca rAjyaM ca sukhaM cottamam icchatA
AtmAnaM ca kRtAtmAnaM samIkSya bharatarSabha
kRtAgasaM ca rAdheyaM dharmAtmani yudhiSThire
pratipadyasva rAdheyaM prAptakAlam anantaram
AryAM yuddhe matiM kRtvA pratyehi rathayUthapam
paJca hy etAni mukhyAnAM rathAnAM rathasattama
zatAny AyAnti vegena balinAM bhImatejasAm
paJca nAgasahasrANi dviguNA vAjinas tathA
abhisaMhatya kaunteya padAtiprayutAni ca
anyonyarakSitaM vIra balaM tvAm abhivartate
sUtaputre maheSvAse darzayAtmAnam AtmanA
uttamaM yatnam AsthAya pratyehi bharatarSabha
asau karNaH susaMrabdhaH pAJcAlAn abhidhAvati
ketum asya hi pazyAmi dhRSTadyumnarathaM prati
samucchetsyati pAJcAlAn iti manye paraMtapa
AcakSe te priyaM pArtha tad evaM bharatarSabha
rAjA jIvati kauravyo dharmaputro yudhiSThiraH
asau bhimo mahAbAhuH saMnivRttaz camUmukhe
vRtaH sRJjayasainyena sAtyakena ca bhArata
vadhyanta ete samare kauravA nizitaiH zaraiH
bhImasenena kaunteya pAJcAlaiz ca mahAtmabhiH
senA hi dhArtarASTrasya vimukhA cAbhavad raNAt
vipradhAvati vegena bhImasya nihatA zaraiH
vipannasasyeva mahI rudhireNa samukSitA
bhAratI bharatazreSTha senA kRpaNadarzanA
nivRttaM pazya kaunteya bhImasenaM yudhAM patim
AzIviSam iva kruddhaM tasmAd dravati vAhinI
pItaraktAsitasitAs tArAcandrArkamaNDitAH
patAkA viprakIryante chatrANy etAni cArjuna
sauvarNA rAjatAz caiva taijasAz ca pRthagvidhAH
ketavo vinipAtyante hastyazvaM viprakIryate
rathebhyaH prapatanty ete rathino vigatAsavaH
nAnAvarNair hatA bANaiH pAJcAlair apalAyibhiH
nirmanuSyAn gajAn azvAn rathAMz caiva dhanaMjaya
samAdravanti pAJcAlA dhArtarASTrAMs tarasvinaH
mRdnanti ca naravyAghrA bhImasenavyapAzrayAt
balaM pareSAM durdharSaM tyaktvA prANAn ariMdama
ete nadanti pAJcAlA dhamanty api ca vArijAn
abhidravanti ca raNe nighnantaH sAyakaiH parAn
pazya svargasya mAhAtmyaM pAJcAlA hi paraMtapa
dhArtarASTrAn vinighnanti kruddhAH siMhA iva dvipAn
sarvataz cAbhipannaiSA dhArtarASTrI mahAcamUH
pAJcAlair mAnasAd etya haMsair gaGgeva vegitaiH
subhRzaM ca parAkrAntAH pAJcAlAnAM nivAraNe
kRpakarNAdayo vIrA RSabhANAm ivarSabhAH
sunimagnAMz ca bhImAstrair dhArtarASTrAn mahArathAn
dhRSTadyumnamukhA vIrA ghnanti zatrUn sahasrazaH
viSaNNabhUyiSTharathA dhArtarASTrI mahAcamUH
pazya bhImena nArAcaiz chinnA nAgAH patanty amI
vajrivajrAhatAnIva zikharANi mahIbhRtAm
bhImasenasya nirviddhA bANaiH saMnataparvabhiH

08043068c
08043069a
08043069c
08043070a
08043070c
08043071a
08043071c
08043072a
08043072c
08043072e
08043073a
08043073c
08043073e
08043074a
08043074c
08043075a
08043075c
08043076
08043076a
08043076c
08043077a
08043077c
08043078a
08043078c
08044001
08044001a
08044001c
08044002a
08044002c
08044003
08044003a
08044003c
08044004a
08044004c
08044005a
08044005c
08044006a
08044006c
08044007a
08044007c
08044008a
08044008c
08044009a
08044009c
08044010a
08044010c
08044011a
08044011c
08044012a
08044012c
08044013a
08044013c
08044014a
08044014c
08044015a
08044015c
08044016a
08044016c
08044017a
08044017c

svAny anIkAni mRdnanto dravanty ete mahAgajAH


nAbhijAnAsi bhImasya siMhanAdaM durutsaham
nadato 'rjuna saMgrAme vIrasya jitakAzinaH
eSa naiSAdir abhyeti dvipamukhyena pANDavam
jighAMsus tomaraiH kruddho daNDapANir ivAntakaH
satomarAv asya bhujau chinnau bhImena garjataH
tIkSNair agnizikhAprakhyair nArAcair dazabhir hataH
hatvainaM punar AyAti nAgAn anyAn prahAriNaH
pazya nIlAmbudanibhAn mahAmAtrair adhiSThitAn
zaktitomarasaMkAzair vinighnantaM vRkodaram
sapta sapta ca nAgAMs tAn vaijayantIz ca sadhvajAH
nihatya nizitair bANaiz chinnAH pArthAgrajena te
dazabhir dazabhiz caiko nArAcair nihato gajaH
na cAsau dhArtarASTrANAM zrUyate ninadas tathA
puraMdarasame kruddhe nivRtte bharatarSabhe
akSauhiNyas tathA tisro dhArtarASTrasya saMhatAH
kruddhena narasiMhena bhImasenena vAritAH
saMjaya uvAca
bhImasenena tat karma kRtaM dRSTvA suduSkaram
arjuno vyadhamac chiSTAn ahitAn nizitaiH zaraiH
te vadhyamAnAH samare saMzaptakagaNAH prabho
zakrasyAtithitAM gatvA vizokA hy abhavan mudA
pArthaz ca puruSavyAghraH zaraiH saMnataparvabhiH
jaghAna dhArtarASTrasya caturvidhabalAM camUm
dhRtarASTra uvAca
nivRtte bhImasene ca pANDave ca yudhiSThire
vadhyamAne bale cApi mAmake pANDusRJjayaiH
dravamANe balaughe ca nirAkrande muhur muhuH
kim akurvanta kuravas tan mamAcakSva saMjaya
saMjaya uvAca
dRSTvA bhImaM mahAbAhuM sUtaputraH pratApavAn
krodharaktekSaNo rAjan bhImasenam upAdravat
tAvakaM ca balaM dRSTvA bhImasenAt parAGmukham
yatnena mahatA rAjan paryavasthApayad balI
vyavasthApya mahAbAhus tava putrasya vAhinIm
pratyudyayau tadA karNaH pANDavAn yuddhadurmadAn
pratyudyayus tu rAdheyaM pANDavAnAM mahArathAH
dhunvAnAH kArmukANy Ajau vikSipantaz ca sAyakAn
bhImasenaH ziner naptA zikhaNDI janamejayaH
dhRSTadyumnaz ca balavAn sarve cApi prabhadrakAH
pAJcAlAz ca naravyAghrAH samantAt tava vAhinIm
abhyadravanta saMkruddhAH samare jitakAzinaH
tathaiva tAvakA rAjan pANDavAnAm anIkinIm
abhyadravanta tvaritA jighAMsanto mahArathAH
rathanAgAzvakalilaM pattidhvajasamAkulam
babhUva puruSavyAghra sainyam adbhutadarzanam
zikhaNDI ca yayau karNaM dhRSTadyumnaH sutaM tava
duHzAsanaM mahArAja mahatyA senayA vRtam
nakulo vRSasenaM ca citrasenaM yudhiSThiraH
ulUkaM samare rAjan sahadevaH samabhyayAt
sAtyakiH zakuniM cApi bhImasenaz ca kauravAn
arjunaM ca raNe yattaM droNaputro mahArathaH
yudhAmanyuM maheSvAsaM gautamo 'bhyapatad raNe
kRtavarmA ca balavAn uttamaujasam Adravat
bhImasenaH kurUn sarvAn putrAMz ca tava mAriSa
sahAnIkAn mahAbAhur eka evAbhyavArayat
zikhaNDI ca tataH karNaM vicarantam abhItavat
bhISmahantA mahArAja vArayAm Asa patribhiH
pratirabdhas tataH karNo roSAt prasphuritAdharaH
zikhaNDinaM tribhir bANair bhruvor madhye vyatADayat

08044018a
08044018c
08044019a
08044019c
08044020a
08044020c
08044021a
08044021c
08044022a
08044022c
08044023a
08044023c
08044024a
08044024c
08044025a
08044025c
08044026a
08044026c
08044027a
08044027c
08044028a
08044028c
08044029a
08044029c
08044030a
08044030c
08044031a
08044031c
08044032a
08044032c
08044033a
08044033c
08044034a
08044034c
08044035a
08044035c
08044036a
08044036c
08044037a
08044037c
08044038a
08044038c
08044038e
08044039a
08044039c
08044040a
08044040c
08044040e
08044041a
08044041c
08044042a
08044042c
08044043a
08044043c
08044044a
08044044c
08044044e
08044045a
08044045c
08044045e

dhArayaMs tu sa tAn bANAJ zikhaNDI bahv azobhata


rAjataH parvato yadvat tribhiH zRGgaiH samanvitaH
so 'tividdho maheSvAsaH sUtaputreNa saMyuge
karNaM vivyAdha samare navatyA nizitaiH zaraiH
tasya karNo hayAn hatvA sArathiM ca tribhiH zaraiH
unmamAtha dhvajaM cAsya kSurapreNa mahArathaH
hatAzvAt tu tato yAnAd avaplutya mahArathaH
zaktiM cikSepa karNAya saMkruddhaH zatrutApanaH
tAM chittvA samare karNas tribhir bhArata sAyakaiH
zikhaNDinam athAvidhyan navabhir nizitaiH zaraiH
karNacApacyutAn bANAn varjayaMs tu narottamaH
apayAtas tatas tUrNaM zikhaNDI jayatAM varaH
tataH karNo mahArAja pANDusainyAny azAtayat
tUlarAziM samAsAdya yathA vAyur mahAjavaH
dhRSTadyumno mahArAja tava putreNa pIDitaH
duHzAsanaM tribhir bANair abhyavidhyat stanAntare
tasya duHzAsano bAhuM savyaM vivyAdha mAriSa
zitena rukmapuGkhena bhallena nataparvaNA
dhRSTadyumnas tu nirviddhaH zaraM ghoram amarSaNaH
duHzAsanAya saMkruddhaH preSayAm Asa bhArata
ApatantaM mahAvegaM dhRSTadyumnasamIritam
zaraiz ciccheda putras te tribhir eva vizAM pate
athAparaiH saptadazair bhallaiH kanakabhUSaNaiH
dhRSTadyumnaM samAsAdya bAhvor urasi cArdayat
tataH sa pArSataH kruddho dhanuz ciccheda mAriSa
kSurapreNa sutIkSNena tata uccukruzur janAH
athAnyad dhanur AdAya putras te bharatarSabha
dhRSTadyumnaM zaravrAtaiH samantAt paryavArayat
tava putrasya te dRSTvA vikramaM taM mahAtmanaH
vyahasanta raNe yodhAH siddhAz cApsarasAM gaNAH
tataH pravavRte yuddhaM tAvakAnAM paraiH saha
ghoraM prANabhRtAM kAle ghorarUpaM paraMtapa
nakulaM vRSasenas tu viddhvA paJcabhir AyasaiH
pituH samIpe tiSThantaM tribhir anyair avidhyata
nakulas tu tataH kruddho vRSasenaM smayann iva
nArAcena sutIkSNena vivyAdha hRdaye dRDham
so 'tividdho balavatA zatruNA zatrukarzanaH
zatruM vivyAdha viMzatyA sa ca taM paJcabhiH zaraiH
tataH zarasahasreNa tAv ubhau puruSarSabhau
anyonyam AcchAdayatAm athAbhajyata vAhinI
dRSTvA tu pradrutAM senAM dhArtarASTrasya sUtajaH
nivArayAm Asa balAd anupatya vizAM pate
nivRtte tu tataH karNe nakulaH kauravAn yayau
karNaputras tu samare hitvA nakulam eva tu
jugopa cakraM tvaritaM rAdheyasyaiva mAriSa
ulUkas tu raNe kruddhaH sahadevena vAritaH
tasyAzvAMz caturo hatvA sahadevaH pratApavAn
sArathiM preSayAm Asa yamasya sadanaM prati
ulUkas tu tato yAnAd avaplutya vizAM pate
trigartAnAM balaM pUrNaM jagAma pitRnandanaH
sAtyakiH zakuniM viddhvA viMzatyA nizitaiH zaraiH
dhvajaM ciccheda bhallena saubalasya hasann iva
saubalas tasya samare kruddho rAjan pratApavAn
vidArya kavacaM bhUyo dhvajaM ciccheda kAJcanam
athainaM nizitair bANaiH sAtyakiH pratyavidhyata
sArathiM ca mahArAja tribhir eva samArdayat
athAsya vAhAMs tvaritaH zarair ninye yamakSayam
tato 'vaplutya sahasA zakunir bharatarSabha
Aruroha rathaM tUrNam ulUkasya mahArathaH
apovAhAtha zIghraM sa zaineyAd yuddhazAlinaH

08044046a
08044046c
08044047a
08044047c
08044048a
08044048c
08044048e
08044049a
08044049c
08044049e
08044050a
08044050c
08044051a
08044051c
08044052a
08044052c
08044053a
08044053c
08044054a
08044054c
08044055a
08044055c
08045001
08045001a
08045001c
08045002a
08045002c
08045003a
08045003c
08045004a
08045004c
08045005a
08045005c
08045006a
08045006c
08045007a
08045007c
08045008a
08045008c
08045009a
08045009c
08045010a
08045010c
08045011a
08045011c
08045012a
08045012c
08045013a
08045013c
08045014a
08045014c
08045015a
08045015c
08045016a
08045016c
08045017a
08045017c
08045018a
08045018c
08045019a

sAtyakis tu raNe rAjaMs tAvakAnAm anIkinIm


abhidudrAva vegena tato 'nIkam abhidyata
zaineyazaranunnaM tu tataH sainyaM vizAM pate
bheje daza dizas tUrNaM nyapatac ca gatAsuvat
bhImasenaM tava suto vArayAm Asa saMyuge
taM tu bhImo muhUrtena vyazvasUtarathadhvajam
cakre lokezvaraM tatra tenAtuSyanta cAraNAH
tato 'pAyAn nRpas tatra bhImasenasya gocarAt
kurusainyaM tataH sarvaM bhImasenam upAdravat
tatra rAvo mahAn AsId bhImam ekaM jighAMsatAm
yudhAmanyuH kRpaM viddhvA dhanur asyAzu cicchide
athAnyad dhanur AdAya kRpaH zastrabhRtAM varaH
yudhAmanyor dhvajaM sUtaM chatraM cApAtayat kSitau
tato 'pAyAd rathenaiva yudhAmanyur mahArathaH
uttamaujAs tu hArdikyaM zarair bhImaparAkramam
chAdayAm Asa sahasA megho vRSTyA yathAcalam
tad yuddhaM sumahac cAsId ghorarUpaM paraMtapa
yAdRzaM na mayA yuddhaM dRSTapUrvaM vizAM pate
kRtavarmA tato rAjann uttamaujasam Ahave
hRdi vivyAdha sa tadA rathopastha upAvizat
sArathis tam apovAha rathena rathinAM varam
tatas tu satvaraM rAjan pANDusainyam upAdravat
saMjaya uvAca
drauNis tu rathavaMzena mahatA parivAritaH
Apatat sahasA rAjan yatra rAjA vyavasthitaH
tam ApatantaM sahasA zUraH zaurisahAyavAn
dadhAra sahasA pArtho veleva makarAlayam
tataH kruddho mahArAja droNaputraH pratApavAn
arjunaM vAsudevaM ca chAdayAm Asa patribhiH
avacchannau tataH kRSNau dRSTvA tatra mahArathAH
vismayaM paramaM gatvA praikSanta kuravas tadA
arjunas tu tato divyam astraM cakre hasann iva
tad astraM brAhmaNo yuddhe vArayAm Asa bhArata
yad yad dhi vyAkSipad yuddhe pANDavo 'straM jighAMsayA
tat tad astraM maheSvAso droNaputro vyazAtayat
astrayuddhe tato rAjan vartamAne bhayAvahe
apazyAma raNe drauNiM vyAttAnanam ivAntakam
sa dizo vidizaz caiva chAdayitvA vijihmagaiH
vAsudevaM tribhir bANair avidhyad dakSiNe bhuje
tato 'rjuno hayAn hatvA sarvAMs tasya mahAtmanaH
cakAra samare bhUmiM zoNitaughataraGgiNIm
nihatA rathinaH petuH pArthacApacyutaiH zaraiH
hayAz ca paryadhAvanta muktayoktrAs tatas tataH
tad dRSTvA karma pArthasya drauNir AhavazobhinaH
avAkirad raNe kRSNaM samantAn nizitaiH zaraiH
tato 'rjunaM mahArAja drauNir Ayamya patriNA
vakSodeze samAsAdya tADayAm Asa saMyuge
so 'tividdho raNe tena droNaputreNa bhArata
Adatta parighaM ghoraM drauNez cainam avAkSipat
tam ApatantaM parighaM kArtasvaravibhUSitam
drauNiz ciccheda sahasA tata uccukruzur janAH
so 'nekadhApatad bhUmau bhAradvAjasya sAyakaiH
vizIrNaH parvato rAjan yathA syAn mAtarizvanA
tato 'rjuno raNe drauNiM vivyAdha dazabhiH zaraiH
sArathiM cAsya bhallena rathanIDAd apAharat
sa saMgRhya svayaM vAhAn kRSNau prAcchAdayac charaiH
tatrAdbhutam apazyAma drauNer Azu parAkramam
ayacchat turagAn yac ca phalgunaM cApy ayodhayat
tad asya samare rAjan sarve yodhA apUjayan
yadA tv agrasyata raNe droNaputreNa phalgunaH

08045019c
08045020a
08045020c
08045021a
08045021c
08045022a
08045022c
08045023a
08045023c
08045024a
08045024c
08045025a
08045025c
08045026a
08045026c
08045027a
08045027c
08045028a
08045028c
08045029a
08045029c
08045030a
08045030c
08045031a
08045031c
08045032a
08045032c
08045032e
08045033a
08045033c
08045033e
08045034a
08045034c
08045035a
08045035c
08045036a
08045036c
08045037a
08045037c
08045038a
08045038c
08045039a
08045039c
08045040a
08045040c
08045041a
08045041c
08045041e
08045042a
08045042c
08045042e
08045043a
08045043c
08045044a
08045044c
08045044e
08045045a
08045045c
08045046a
08045046c

tato razmIn rathAzvAnAM kSurapraiz cicchide jayaH


prAdravaMs turagAs te tu zaravegaprabAdhitAH
tato 'bhUn ninado bhUyas tava sainyasya bhArata
pANDavAs tu jayaM labdhvA tava sainyam upAdravan
samantAn nizitAn bANAn vimuJcanto jayaiSiNaH
pANDavais tu mahArAja dhArtarASTrI mahAcamUH
punaH punar atho vIrair abhajyata jayoddhataiH
pazyatAM te mahArAja putrANAM citrayodhinAm
zakuneH saubaleyasya karNasya ca mahAtmanaH
vAryamANA mahAsenA putrais tava janezvara
nAvatiSThata saMgrAme tADyamAnA samantataH
tato yodhair mahArAja palAyadbhis tatas tataH
abhavad vyAkulaM bhItaiH putrANAM te mahad balam
tiSTha tiSTheti satataM sUtaputrasya jalpataH
nAvatiSThata sA senA vadhyamAnA mahAtmabhiH
athotkruSTaM mahArAja pANDavair jitakAzibhiH
dhArtarASTrabalaM dRSTvA dravamANaM samantataH
tato duryodhanaH karNam abravIt praNayAd iva
pazya karNa yathA senA pANDavair arditA bhRzam
tvayi tiSThati saMtrAsAt palAyati samantataH
etaj jJAtvA mahAbAho kuru prAptam ariMdama
sahasrANi ca yodhAnAM tvAm eva puruSarSabha
krozanti samare vIra drAvyamANAni pANDavaiH
etac chrutvA tu rAdheyo duryodhanavaco mahat
madrarAjam idaM vAkyam abravIt sUtanandanaH
pazya me bhujayor vIryam astrANAM ca janezvara
adya hanmi raNe sarvAn pAJcAlAn pANDubhiH saha
vAhayAzvAn naravyAghra bhadreNaiva janezvara
evam uktvA mahArAja sUtaputraH pratApavAn
pragRhya vijayaM vIro dhanuHzreSThaM purAtanam
sajyaM kRtvA mahArAja saMmRjya ca punaH punaH
saMnivArya ca yodhAn svAn satyena zapathena ca
prAyojayad ameyAtmA bhArgavAstraM mahAbalaH
tato rAjan sahasrANi prayutAny arbudAni ca
koTizaz ca zarAs tIkSNA niragacchan mahAmRdhe
jvalitais tair mahAghoraiH kaGkabarhiNavAjitaiH
saMchannA pANDavI senA na prAjJAyata kiM cana
hAhAkAro mahAn AsIt pAJcAlAnAM vizAM pate
pIDitAnAM balavatA bhArgavAstreNa saMyuge
nipatadbhir gajai rAjan naraiz cApi sahasrazaH
rathaiz cApi naravyAghra hayaiz cApi samantataH
prAkampata mahI rAjan nihatais tais tatas tataH
vyAkulaM sarvam abhavat pANDavAnAM mahad balam
karNas tv eko yudhAM zreSTho vidhUma iva pAvakaH
dahaJ zatrUn naravyAghra zuzubhe sa paraMtapaH
te vadhyamAnAH karNena pAJcAlAz cedibhiH saha
tatra tatra vyamuhyanta vanadAhe yathA dvipAH
cukruzus te naravyAghra yathAprAg vA narottamAH
teSAM tu krozatAM zrutvA bhItAnAM raNamUrdhani
dhAvatAM ca dizo rAjan vitrastAnAM samantataH
ArtanAdo mahAMs tatra pretAnAm iva saMplave
vadhyamAnAMs tu tAn dRSTvA sUtaputreNa mAriSa
vitresuH sarvabhUtAni tiryagyonigatAny api
te vadhyamAnAH samare sUtaputreNa sRJjayAH
arjunaM vAsudevaM ca vyAkrozanta muhur muhuH
pretarAjapure yadvat pretarAjaM vicetasaH
athAbravId vAsudevaM kuntIputro dhanaMjayaH
bhArgavAstraM mahAghoraM dRSTvA tatra sabhIritam
pazya kRSNa mahAbAho bhArgavAstrasya vikramam
naitad astraM hi samare zakyaM hantuM kathaM cana

08045047a
08045047c
08045048a
08045048c
08045049a
08045049c
08045050a
08045050c
08045051a
08045051c
08045052a
08045052c
08045053a
08045053c
08045054a
08045054c
08045055a
08045055c
08045056a
08045056c
08045057a
08045057c
08045058
08045058a
08045058c
08045059
08045059a
08045059c
08045060a
08045060c
08045061a
08045061c
08045062
08045062a
08045062c
08045063a
08045063c
08045064a
08045064c
08045065a
08045065c
08045066a
08045066c
08045067a
08045067c
08045068a
08045068c
08045069a
08045069c
08045070a
08045070c
08045071a
08045071c
08045072a
08045072c
08045073a
08045073c
08046001
08046001a
08046001c

sUtaputraM ca saMrabdhaM pazya kRSNa mahAraNe


antakapratimaM vIraM kurvANaM karma dAruNam
sutIkSNaM codayann azvAn prekSate mAM muhur muhuH
na ca pazyAmi samare karNasya prapalAyitam
jIvan prApnoti puruSaH saMkhye jayaparAjayau
jitasya tu hRSIkeza vadha eva kuto jayaH
tato janArdanaH prAyAd draSTum icchan yudhiSThiram
zrameNa grAhayiSyaMz ca karNaM yuddhena mAriSa
arjunaM cAbravIt kRSNo bhRzaM rAjA parikSataH
tam AzvAsya kuruzreSTha tataH karNaM haniSyasi
tato dhanaMjayo draSTuM rAjAnaM bANapIDitam
rathena prayayau kSipraM saMgrAme kezavAjJayA
gacchann eva tu kaunteyo dharmarAjadidRkSayA
sainyam AlokayAm Asa nApazyat tatra cAgrajam
yuddhaM kRtvA tu kaunteyo droNaputreNa bhArata
duHsahaM vajriNA saMkhye parAjigye bhRgoH sutam
drauNiM parAjitya tatogradhanvA; kRtvA mahad duSkaram Aryakarma
AlokayAm Asa tataH svasainyaM; dhanaMjayaH zatrubhir apradhRSyaH
sa yudhyamAnaH pRtanAmukhasthAJ; zUrAJ zUro harSayan savyasAcI
pUrvApadAnaiH prathitaiH prazaMsan; sthirAMz cakArAtmarathAn anIke
apazyamAnas tu kirITamAlI; yudhi jyeSThaM bhrAtaram AjamIDham
uvAca bhImaM tarasAbhyupetya; rAjJaH pravRttis tv iha keti rAjan
bhIma uvAca
apayAta ito rAjA dharmaputro yudhiSThiraH
karNabANavibhugnAGgo yadi jIvet kathaM cana
arjuna uvAca
tasmAd bhavAJ zIghram itaH prayAtu; rAjJaH pravRttyai kurusattamasya
nUnaM hi viddho 'tibhRzaM pRSatkaiH; karNena rAjA zibiraM gato 'sau
yaH saMprahAre nizi saMpravRtte; droNena viddho 'tibhRzaM tarasvI
tasthau ca tatrApi jayapratIkSo; droNena yAvan na hataH kilAsIt
sa saMzayaM gamitaH pANDavAgryaH; saMkhye 'dya karNena mahAnubhAvaH
jJAtuM prayAhy Azu tam adya bhIma; sthAsyAmy ahaM zatrugaNAn nirudhya
bhIma uvAca
tvam eva jAnIhi mahAnubhAva; rAjJaH pravRttiM bharatarSabhasya
ahaM hi yady arjuna yAmi tatra; vakSyanti mAM bhIta iti pravIrAH
tato 'bravId arjuno bhImasenaM; saMzaptakAH pratyanIkaM sthitA me
etAn ahatvA na mayA tu zakyam; ito 'payAtuM ripusaMghagoSThAt
athAbravId arjunaM bhImasenaH; svavIryam Azritya kurupravIra
saMzaptakAn pratiyotsyAmi saMkhye; sarvAn ahaM yAhi dhanaMjayeti
tad bhImasenasya vaco nizamya; sudurvacaM bhrAtur amitramadhye
draSTuM kuruzreSTham abhiprayAtuM; provAca vRSNipravaraM tadAnIm
codayAzvAn hRSIkeza vigAhyaitaM rathArNavam
ajAtazatruM rAjAnaM draSTum icchAmi kezava
tato hayAn sarvadAzArhamukhyaH; prAcodayad bhImam uvAca cedam
naitac citraM tava karmAdya vIra; yAsyAmahe jahi bhImArisaMghAn
tato yayau hRSIkezo yatra rAjA yudhiSThiraH
zIghrAc chIghrataraM rAjan vAjibhir garuDopamaiH
pratyanIke vyavasthApya bhImasenam ariMdamam
saMdizya caiva rAjendra yuddhaM prati vRkodaram
tatas tu gatvA puruSapravIrau; rAjAnam AsAdya zayAnam ekam
rathAd ubhau pratyavaruhya tasmAd; vavandatur dharmarAjasya pAdau
tau dRSTvA puruSavyAghrau kSemiNau puruSarSabha
mudAbhyupagatau kRSNAv azvinAv iva vAsavam
tAv abhyanandad rAjA hi vivasvAn azvinAv iva
hate mahAsure jambhe zakraviSNU yathA guruH
manyamAno hataM karNaM dharmarAjo yudhiSThiraH
harSagadgadayA vAcA prItaH prAha paraMtapau
saMjaya uvAca
mahAsattvau tu tau dRSTvA sahitau kezavArjunau
hatam AdhirathiM mene saMkhye gANDIvadhanvanA

08046002a
08046002c
08046003
08046003a
08046003c
08046004a
08046004c
08046005a
08046005c
08046006a
08046006c
08046007a
08046007c
08046008a
08046008c
08046009a
08046009c
08046009e
08046010a
08046010c
08046011a
08046011c
08046012a
08046012c
08046013a
08046013c
08046014a
08046014c
08046015a
08046015c
08046016a
08046016c
08046017a
08046017c
08046018a
08046018c
08046019a
08046019c
08046020a
08046020c
08046021a
08046021c
08046022a
08046022c
08046023a
08046023c
08046024a
08046024c
08046025a
08046025c
08046026a
08046026c
08046027a
08046027c
08046028a
08046028c
08046029a
08046029c
08046030a
08046030c

tAv abhyanandat kaunteyaH sAmnA paramavalgunA


smitapUrvam amitraghnaH pUjayan bharatarSabha
yudhiSThira uvAca
svAgataM devakIputra svAgataM te dhanaMjaya
priyaM me darzanaM bADhaM yuvayor acyutArjunau
akSatAbhyAm ariSTAbhyAM kathaM yudhya mahAratham
AzIviSasamaM yuddhe sarvazastravizAradam
agragaM dhArtarASTrANAM sarveSAM zarma varma ca
rakSitaM vRSasenena suSeNena ca dhanvinA
anujJAtaM mahAvIryaM rAmeNAstreSu durjayam
trAtAraM dhArtarASTrANAM gantAraM vAhinImukhe
hantAram arisainyAnAm amitragaNamardanam
duryodhanahite yuktam asmadyuddhAya codyatam
apradhRSyaM mahAyuddhe devair api savAsavaiH
analAnilayos tulyaM tejasA ca balena ca
pAtAlam iva gambhIraM suhRdAnandavardhanam
antakAbham amitrANAM karNaM hatvA mahAhave
diSTyA yuvAm anuprAptau jitvAsuram ivAmarau
tena yuddham adInena mayA hy adyAcyutArjunau
kupitenAntakeneva prajAH sarvA jighAMsatA
tena ketuz ca me chinno hatau ca pArSNisArathI
hatavAhaH kRtaz cAsmi yuyudhAnasya pazyataH
dhRSTadyumnasya yamayor vIrasya ca zikhaNDinaH
pazyatAM draupadeyAnAM pAJcAlAnAM ca sarvazaH
etAJ jitvA mahAvIryAn karNaH zatrugaNAn bahUn
jitavAn mAM mahAbAho yatamAnaM mahAraNe
anusRtya ca mAM yuddhe paruSANy uktavAn bahu
tatra tatra yudhAM zreSThaH paribhUya na saMzayaH
bhImasenaprabhAvAt tu yaj jIvAmi dhanaMjaya
bahunAtra kim uktena nAhaM tat soDhum utsahe
trayodazAhaM varSANi yasmAd bhIto dhanaMjaya
na sma nidrAM labhe rAtrau na cAhani sukhaM kva cit
tasya dveSeNa saMyuktaH paridahye dhanaMjaya
Atmano maraNaM jAnan vAdhrINasa iva dvipaH
yasyAyam agamat kAlaz cintayAnasya me vibho
kathaM zakyo mayA karNo yuddhe kSapayituM bhavet
jAgrat svapaMz ca kaunteya karNam eva sadA hy aham
pazyAmi tatra tatraiva karNabhUtam idaM jagat
yatra yatra hi gacchAmi karNAd bhIto dhanaMjaya
tatra tatra hi pazyAmi karNam evAgrataH sthitam
so 'haM tenaiva vIreNa samareSv apalAyinA
sahayaH sarathaH pArtha jitvA jIvan visarjitaH
ko nu me jIvitenArtho rAjyenArtho 'tha vA punaH
mamaivaM dhikkRtasyeha karNenAhavazobhinA
na prAptapUrvaM yad bhISmAt kRpAd droNAc ca saMyuge
tat prAptam adya me yuddhe sUtaputrAn mahArathAt
tat tvA pRcchAmi kaunteya yathA hy akuzalas tathA
tan mamAcakSva kArtsnyena yathA karNas tvayA hataH
zakravIryasamo yuddhe yamatulyaparAkramaH
rAmatulyas tathAstre yaH sa kathaM vai niSUditaH
mahArathaH samAkhyAtaH sarvayuddhavizAradaH
dhanurdharANAM pravaraH sarveSAm ekapUruSaH
pUjito dhRtarASTreNa saputreNa vizAM pate
sadA tvadarthaM rAdheyaH sa kathaM nihatas tvayA
dhRtarASTro hi yodheSu sarveSv eva sadArjuna
tava mRtyuM raNe karNaM manyate puruSarSabhaH
sa tvayA puruSavyAghra kathaM yuddhe niSUditaH
taM mamAcakSva bIbhatso yathA karNo hatas tvayA
sotsedham asya ca ziraH pazyatAM suhRdAM hRtam
tvayA puruSazArdUla zArdUlena yathA ruroH

08046031a
08046031c
08046032a
08046032c
08046033a
08046033c
08046034a
arthe
08046034c
08046035a
08046035c
08046036a
H
08046036c
08046037a
08046037c
H
08046038a
08046038c
H
08046039a
08046039c
08046040a
08046040c
08046041a
08046041c
08046042a
08046042c
08046043a
08046043c
08046044a
08046044c
08046045a
08046045c
08046046a
08046046c
08046047a
08046047c
08046048a
08046048c
una
08047001
08047001a
08047001c
08047002a
08047002c
08047003a
08047003c
08047004a
08047004c
08047005a
08047005c
08047006a
08047006c
08047007a
08047007c
08047008a
08047008c
08047009a
08047009c

yaH paryupAsIt pradizo dizaz ca; tvAM sUtaputraH samare parIpsan


ditsuH karNaH samare hastipUgaM; sa hIdAnIM kaGkapatraiH sutIkSNaiH
tvayA raNe nihataH sUtaputraH; kaccic chete bhUmitale durAtmA
kaccit priyaM me paramaM tvayAdya; kRtaM raNe sUtaputraM nihatya
yaH sarvataH paryapatat tvadarthe; madAnvito garvitaH sUtaputraH
sa zUramAnI samare sametya; kaccit tvayA nihataH saMyuge 'dya
raukmaM rathaM hastivaraiz ca yuktaM; rathaM ditsur yaH parebhyas tvad
sadA raNe spardhate yaH sa pApaH; kaccit tvayA nihatas tAta yuddhe
yo 'sau nityaM zUramadena matto; vikatthate saMsadi kauravANAm
priyo 'tyarthaM tasya suyodhanasya; kaccit sa pApo nihatas tvayAdya
kaccit samAgamya dhanuHpramuktais; tvatpreSitair lohitArthair vihaMgai
zete 'dya pApaH sa vibhinnagAtraH; kaccid bhagno dhArtarASTrasya bAhuH
yo 'sau sadA zlAghate rAjamadhye; duryodhanaM harSayan darpapUrNaH
ahaM hantA phalgunasyeti mohAt; kaccid dhatas tasya na vai tathA ratha
nAhaM pAdau dhAvayiSye kadA cid; yAvat sthitaH pArtha ity alpabuddhiH
vrataM tasyaitat sarvadA zakrasUno; kaccit tvayA nihataH so 'dya karNa
yo 'sau kRSNAm abravId duSTabuddhiH; karNaH sabhAyAM kuruvIramadhye
kiM pANDavAMs tvaM na jahAsi kRSNe; sudurbalAn patitAn hInasattvAn
yat tat karNaH pratyajAnAt tvadarthe; nAhatvAhaM saha kRSNena pArtham
ihopayAteti sa pApabuddhiH; kaccic chete zarasaMbhinnagAtraH
kaccit saMgrAme vidito vA tadAyaM; samAgamaH sRJjayakauravANAm
yatrAvasthAm IdRzIM prApito 'haM; kaccit tvayA so 'dya hataH sametya
kaccit tvayA tasya sumandabuddher; gANDIvamuktair vizikhair jvaladbhiH
sakuNDalaM bhAnumad uttamAGgaM; kAyAt prakRttaM yudhi savyasAcin
yat tan mayA bANasamarpitena; dhyAto 'si karNasya vadhAya vIra
tan me tvayA kaccid amogham adya; dhyAtaM kRtaM karNanipAtanena
yad darpapUrNaH sa suyodhano 'smAn; avekSate karNasamAzrayeNa
kaccit tvayA so 'dya samAzrayo 'sya; bhagnaH parAkramya suyodhanasya
yo naH purA SaNDhatilAn avocat; sabhAmadhye pArthivAnAM samakSam
sa durmatiH kaccid upetya saMkhye; tvayA hataH sUtaputro 'tyamarSI
yaH sUtaputraH prahasan durAtmA; purAbravIn nirjitAM saubalena
svayaM prasahyAnaya yAjJasenIm; apIha kaccit sa hatas tvayAdya
yaH zastrabhRc chreSThatamaM pRthivyAM; pitAmahaM vyAkSipad alpacetAH
saMkhyAyamAno 'rdharathaH sa kaccit; tvayA hato 'dyAdhirathir durAtmA
amarSaNaM nikRtisamIraNeritaM; hRdi zritaM jvalanam imaM sadA mama
hato mayA so 'dya sametya pApadhIr; iti bruvan prazamaya me 'dya phalg
saMjaya uvAca
tad dharmazIlasya vaco nizamya; rAjJaH kruddhasyAdhirathau mahAtmA
uvAca durdharSam adInasattvaM; yudhiSThiraM jiSNur anantavIryaH
saMzaptakair yudhyamAnasya me 'dya; senAgrayAyI kurusainyasya rAjan
AzIviSAbhAn khagamAn pramuJcan; drauNiH purastAt sahasA vyatiSThat
dRSTvA rathaM meghanibhaM mamemam; ambaSThasenA maraNe vyatiSThat
teSAm ahaM paJca zatAni hatvA; tato drauNim agamaM pArthivAgrya
tato 'parAn bANasaMghAn anekAn; AkarNapUrNAyatavipramuktAn
sasarja zikSAstrabalaprayatnais; tathA yathA prAvRSi kAlameghaH
naivAdadAnaM na ca saMdadhAnaM; jAnImahe katareNAsyatIti
vAmena vA yadi vA dakSiNena; sa droNaputraH samare paryavartat
avidhyan mAM paJcabhir droNaputraH; zitaiH zaraiH paJcabhir vAsudevam
ahaM tu taM triMzatA vajrakalpaiH; samArdayaM nimiSasyAntareNa
sa vikSaran rudhiraM sarvagAtrai; rathAnIkaM sUtasUnor viveza
mayAbhibhUtaH sainikAnAM prabarhAn; asAv apazyan rudhireNa pradigdhAn
tato 'bhibhUtaM yudhi vIkSya sainyaM; vidhvastayodhaM drutavAjinAgam
paJcAzatA rathamukhyaiH sametaH; karNas tvaran mAm upAyAt pramAthI
tAn sUdayitvAham apAsya karNaM; draSTuM bhavantaM tvarayAbhiyAtaH
sarve pAJcAlA hy udvijante sma karNAd; gandhAd gAvaH kesariNo yathaiva

08047010a
08047010c
08047011a
08047011c
08047012a
08047012c
08047013a
08047013c
08047014a
08047014c
08048001
08048001a
08048001c
08048002a
08048002c
08048003a
08048003c
08048004a
08048004c
08048005a
08048005c
08048006a
08048006c
08048007a
08048007c
08048008a
08048008c
08048009a
08048009c
08048010a
08048010c
08048011a
08048011c
08048012a
08048012c
08048013a
08048013c
08048013e
08048014a
08048014c
08048015a
thAyAH
08048015c
08049001
08049001a
08049001c
08049002a
08049002c
08049003a
08049003c
08049004a
08049004c
08049005a
08049005c
08049006a
08049006c
08049007a
08049007c
08049008a
08049008c

mahAjhaSasyeva mukhaM prapannAH; prabhadrakAH karNam abhi dravanti


mRtyor AsyaM vyAttam ivAnvapadyan; prabhadrakAH karNam AsAdya rAjan
AyAhi pazyAdya yuyutsamAnaM; mAM sUtaputraM ca vRtau jayAya
SaTsAhasrA bhArata rAjaputrAH; svargAya lokAya rathA nimagnAH
sametyAhaM sUtaputreNa saMkhye; vRtreNa vajrIva narendramukhya
yotsye bhRzaM bhArata sUtaputram; asmin saMgrAme yadi vai dRzyate 'dya
karNaM na ced adya nihanmi rAjan; sabAndhavaM yudhyamAnaM prasahya
pratizrutyAkurvatAM vai gatir yA; kaSTAM gaccheyaM tAm ahaM rAjasiMha
Amantraye tvAM brUhi jayaM raNe me; purA bhImaM dhArtarASTrA grasante
sautiM haniSyAmi narendrasiMha; sainyaM tathA zatrugaNAMz ca sarvAn
saMjaya uvAca
zrutvA karNaM kalyam udAravIryaM; kruddhaH pArthaH phalgunasyAmitaujAH
dhanaMjayaM vAkyam uvAca cedaM; yudhiSThiraH karNazarAbhitaptaH
idaM yadi dvaitavane hy avakSyaH; karNaM yoddhuM na prasahe nRpeti
vayaM tadA prAptakAlAni sarve; vRttAny upaiSyAma tadaiva pArtha
mayi pratizrutya vadhaM hi tasya; balasya cAptasya tathaiva vIra
AnIya naH zatrumadhyaM sa kasmAt; samutkSipya sthaNDile pratyapiMSThAH
anvAziSma vayam arjuna tvayi; yiyAsavo bahu kalyANam iSTam
tan naH sarvaM viphalaM rAjaputra; phalArthinAM nicula ivAtipuSpaH
pracchAditaM baDizam ivAmiSeNa; pracchAdito gavaya ivApavAcA
anarthakaM me darzitavAn asi tvaM; rAjyArthino rAjyarUpaM vinAzam
yat tat pRthAM vAg uvAcAntarikSe; saptAhajAte tvayi mandabuddhau
jAtaH putro vAsavavikramo 'yaM; sarvAJ zUrAJ zAtravAJ jeSyatIti
ayaM jetA khANDave devasaMghAn; sarvANi bhUtAny api cottamaujAH
ayaM jetA madrakaliGgakekayAn; ayaM kurUn hanti ca rAjamadhye
asmAt paro na bhavitA dhanurdharo; na vai bhUtaH kaz cana jAtu jetA
icchann AryaH sarvabhUtAni kuryAd; vaze vazI sarvasamAptavidyaH
kAntyA zazAGkasya javena vAyoH; sthairyeNa meroH kSamayA pRthivyAH
sUryasya bhAsA dhanadasya lakSmyA; zauryeNa zakrasya balena viSNoH
tulyo mahAtmA tava kunti putro; jAto 'diter viSNur ivArihantA
sveSAM jayAya dviSatAM vadhAya; khyAto 'mitaujAH kulatantukartA
ity antarikSe zatazRGgamUrdhni; tapasvinAM zRNvatAM vAg uvAca
evaMvidhaM tvAM tac ca nAbhUt tavAdya; devA hi nUnam anRtaM vadanti
tathApareSAm RSisattamAnAM; zrutvA giraM pUjayatAM sadaiva
na saMnatiM praimi suyodhanasya; na tvA jAnAmy Adhirather bhayArtam
tvaSTrA kRtaM vAham akUjanAkSaM; zubhaM samAsthAya kapidhvajaM tvam
khaDgaM gRhItvA hemacitraM samiddhaM; dhanuz cedaM gANDivaM tAlamAtram
sa kezavenohyamAnaH kathaM nu; karNAd bhIto vyapayAto 'si pArtha
dhanuz caitat kezavAya pradAya; yantAbhaviSyas tvaM raNe ced durAtman
tato 'haniSyat kezavaH karNam ugraM; marutpatir vRtram ivAttavajraH
mAse 'patiSyaH paJcame tvaM prakRcchre; na vA garbho 'py abhaviSyaH pR
tat te zramo rAjaputrAbhaviSyan; na saMgrAmAd apayAtuM durAtman
saMjaya uvAca
yudhiSThireNaivam uktaH kaunteyaH zvetavAhanaH
asiM jagrAha saMkruddho jighAMsur bharatarSabham
tasya kopaM samudvIkSya cittajJaH kezavas tadA
uvAca kim idaM pArtha gRhItaH khaDga ity uta
neha pazyAmi yoddhavyaM tava kiM cid dhanaMjaya
te dhvastA dhArtarASTrA hi sarve bhImena dhImatA
apayAto 'si kaunteya rAjA draSTavya ity api
sa rAjA bhavatA dRSTaH kuzalI ca yudhiSThiraH
taM dRSTvA nRpazArdUlaM zArdUlasamavikramam
harSakAle tu saMprApte kasmAt tvA manyur Avizat
na taM pazyAmi kaunteya yas te vadhyo bhaved iha
kasmAd bhavAn mahAkhaDgaM parigRhNAti satvaram
tat tvA pRcchAmi kaunteya kim idaM te cikIrSitam
parAmRzasi yat kruddhaH khaDgam adbhutavikrama
evam uktas tu kRSNena prekSamANo yudhiSThiram
arjunaH prAha govindaM kruddhaH sarpa iva zvasan

08049009a
08049009c
08049010a
08049010c
08049011a
08049011c
08049011e
08049012a
08049012c
08049013a
08049013c
08049013e
08049014
08049014a
08049014c
08049014e
08049015a
08049015c
08049016a
08049016c
08049017a
08049017c
08049018a
08049018c
08049019a
08049019c
08049020a
08049020c
08049021a
08049021c
08049022a
08049022c
08049022e
08049023a
08049023c
08049024a
08049024c
08049025a
08049025c
08049026a
08049026c
08049027a
08049027c
08049028a
08049028c
08049029a
08049029c
08049030a
08049030c
08049031a
08049031c
08049032a
08049032c
08049033
08049033a
08049033c
08049034
08049034a
08049034c
08049035a

dada gANDIvam anyasmA iti mAM yo 'bhicodayet


chindyAm ahaM ziras tasya ity upAMzuvrataM mama
tad ukto 'ham adInAtman rAjJAmitaparAkrama
samakSaM tava govinda na tat kSantum ihotsahe
tasmAd enaM vadhiSyAmi rAjAnaM dharmabhIrukam
pratijJAM pAlayiSyAmi hatvemaM narasattamam
etadarthaM mayA khaDgo gRhIto yadunandana
so 'haM yudhiSThiraM hatvA satye 'py AnRNyatAM gataH
vizoko vijvaraz cApi bhaviSyAmi janArdana
kiM vA tvaM manyase prAptam asmin kAle samutthite
tvam asya jagatas tAta vettha sarvaM gatAgatam
tat tathA prakariSyAmi yathA mAM vakSyate bhavAn
kRSNa uvAca
idAnIM pArtha jAnAmi na vRddhAH sevitAs tvayA
akAle puruSavyAghra saMrambhakriyayAnayA
na hi dharmavibhAgajJaH kuryAd evaM dhanaMjaya
akAryANAM ca kAryANAM saMyogaM yaH karoti vai
kAryANAm akriyANAM ca sa pArtha puruSAdhamaH
anusRtya tu ye dharmaM kavayaH samupasthitAH
samAsavistaravidAM na teSAM vettha nizcayam
anizcayajJo hi naraH kAryAkAryavinizcaye
avazo muhyate pArtha yathA tvaM mUDha eva tu
na hi kAryam akAryaM vA sukhaM jJAtuM kathaM cana
zrutena jJAyate sarvaM tac ca tvaM nAvabudhyase
avijJAnAd bhavAn yac ca dharmaM rakSati dharmavit
prANinAM hi vadhaM pArtha dhArmiko nAvabudhyate
prANinAm avadhas tAta sarvajyAyAn mato mama
anRtaM tu bhaved vAcyaM na ca hiMsyAt kathaM cana
sa kathaM bhrAtaraM jyeSThaM rAjAnaM dharmakovidam
hanyAd bhavAn narazreSTha prAkRto 'nyaH pumAn iva
ayudhyamAnasya vadhas tathAzastrasya bhArata
parAGmukhasya dravataH zaraNaM vAbhigacchataH
kRtAJjaleH prapannasya na vadhaH pUjyate budhaiH
tvayA caiva vrataM pArtha bAlenaiva kRtaM purA
tasmAd adharmasaMyuktaM mauDhyAt karma vyavasyasi
sa guruM pArtha kasmAt tvaM hanyA dharmam anusmaran
asaMpradhArya dharmANAM gatiM sUkSmAM duranvayAm
idaM dharmarahasyaM ca vakSyAmi bharatarSabha
yad brUyAt tava bhISmo vA dharmajJo vA yudhiSThiraH
viduro vA tathA kSattA kuntI vApi yazasvinI
tat te vakSyAmi tattvena tan nibodha dhanaMjaya
satyasya vacanaM sAdhu na satyAd vidyate param
tattvenaitat sudurjJeyaM yasya satyam anuSThitam
bhavet satyam avaktavyaM vaktavyam anRtaM bhavet
sarvasvasyApahAre tu vaktavyam anRtaM bhavet
prANAtyaye vivAhe ca vaktavyam anRtaM bhavet
yatrAnRtaM bhavet satyaM satyaM cApy anRtaM bhavet
tAdRzaM pazyate bAlo yasya satyam anuSThitam
satyAnRte vinizcitya tato bhavati dharmavit
kim AzcaryaM kRtaprajJaH puruSo 'pi sudAruNaH
sumahat prApnuyAt puNyaM balAko 'ndhavadhAd iva
kim AzcaryaM punar mUDho dharmakAmo 'py apaNDitaH
sumahat prApnuyAt pApam ApagAm iva kauzikaH
arjuna uvAca
AcakSva bhagavann etad yathA vidyAm ahaM tathA
balAkAndhAbhisaMbaddhaM nadInAM kauzikasya ca
kRSNa uvAca
mRgavyAdho 'bhavat kaz cid balAko nAma bhArata
yAtrArthaM putradArasya mRgAn hanti na kAmataH
so 'ndhau ca mAtApitarau bibharty anyAMz ca saMzritAn

08049035c
08049036a
08049036c
08049037a
08049037c
08049038a
08049038c
08049039a
08049039c
08049040a
08049040c
08049041a
08049041c
08049042a
08049042c
08049043a
08049043c
08049044a
08049044c
08049044e
08049045a
08049045c
08049045e
08049046a
08049046c
08049046e
08049047a
08049047c
08049048a
08049048c
08049049a
08049049c
08049050a
08049050c
08049051a
08049051c
08049052a
08049052c
08049053a
08049053c
08049053e
08049054a
08049054c
08049055a
08049055c
08049055e
08049056a
08049056c
08049057
08049057a
08049057c
08049058a
08049058c
08049059a
08049059c
08049060a
08049060c
08049060e
08049061a
08049061c

svadharmanirato nityaM satyavAg anasUyakaH


sa kadA cin mRgA&l lipsur nAnvavindat prayatnavAn
athApazyat sa pItodaM zvApadaM ghrANacakSuSam
adRSTapUrvam api tat sattvaM tena hataM tadA
anv eva ca tato vyomnaH puSpavarSam avApatat
apsarogItavAditrair nAditaM ca manoramam
vimAnam Agamat svargAn mRgavyAdhaninISayA
tad bhUtaM sarvabhUtAnAm abhAvAya kilArjuna
tapas taptvA varaM prAptaM kRtam andhaM svayaMbhuvA
tad dhatvA sarvabhUtAnAm abhAvakRtanizcayam
tato balAkaH svar agAd evaM dharmaH sudurvidaH
kauziko 'py abhavad vipras tapasvI na bahuzrutaH
nadInAM saMgame grAmAd adUre sa kilAvasat
satyaM mayA sadA vAcyam iti tasyAbhavad vratam
satyavAdIti vikhyAtaH sa tadAsId dhanaMjaya
atha dasyubhayAt ke cit tadA tad vanam Avizan
dasyavo 'pi gatAH krUrA vyamArganta prayatnataH
atha kauzikam abhyetya prAhus taM satyavAdinam
katamena pathA yAtA bhagavan bahavo janAH
satyena pRSTaH prabrUhi yadi tAn vettha zaMsa naH
sa pRSTaH kauzikaH satyaM vacanaM tAn uvAca ha
bahuvRkSalatAgulmam etad vanam upAzritAH
tatas te tAn samAsAdya krUrA jaghnur iti zrutiH
tenAdharmeNa mahatA vAgduruktena kauzikaH
gataH sukaSTaM narakaM sUkSmadharmeSv akovidaH
aprabhUtazruto mUDho dharmANAm avibhAgavit
vRddhAn apRSTvA saMdehaM mahac chvabhram ito 'rhati
tatra te lakSaNoddezaH kaz cid eva bhaviSyati
duSkaraM paramajJAnaM tarkeNAtra vyavasyati
zrutir dharma iti hy eke vadanti bahavo janAH
na tv etat pratisUyAmi na hi sarvaM vidhIyate
prabhavArthAya bhUtAnAM dharmapravacanaM kRtam
dhAraNAd dharmam ity Ahur dharmo dhArayati prajAH
yaH syAd dhAraNasaMyuktaH sa dharma iti nizcayaH
ye 'nyAyena jihIrSanto janA icchanti karhi cit
akUjanena cen mokSo nAtra kUjet kathaM cana
avazyaM kUjitavyaM vA zaGkeran vApy akUjataH
zreyas tatrAnRtaM vaktuM satyAd iti vicAritam
prANAtyaye vivAhe vA sarvajJAtidhanakSaye
narmaNy abhipravRtte vA pravaktavyaM mRSA bhavet
adharmaM nAtra pazyanti dharmatattvArthadarzinaH
yaH stenaiH saha saMbandhAn mucyate zapathair api
zreyas tatrAnRtaM vaktuM tat satyam avicAritam
na ca tebhyo dhanaM deyaM zakye sati kathaM cana
pApebhyo hi dhanaM dattaM dAtAram api pIDayet
tasmAd dharmArtham anRtam uktvA nAnRtavAg bhavet
eSa te lakSaNoddezaH samuddiSTo yathAvidhi
etac chrutvA brUhi pArtha yadi vadhyo yudhiSThiraH
arjuna uvAca
yathA brUyAn mahAprAjJo yathA brUyAn mahAmatiH
hitaM caiva yathAsmAkaM tathaitad vacanaM tava
bhavAn mAtRsamo 'smAkaM tathA pitRsamo 'pi ca
gatiz ca paramA kRSNa tena te vAkyam adbhutam
na hi te triSu lokeSu vidyate 'viditaM kva cit
tasmAd bhavAn paraM dharmaM veda sarvaM yathAtatham
avadhyaM pANDavaM manye dharmarAjaM yudhiSThiram
tasmin samayasaMyoge brUhi kiM cid anugraham
idaM cAparam atraiva zRNu hRtsthaM vivakSitam
jAnAsi dAzArha mama vrataM tvaM; yo mAM brUyAt kaz cana mAnuSeSu
anyasmai tvaM gANDivaM dehi pArtha; yas tvatto 'strair bhavitA vA vizi

STaH
08049062a
08049062c
08049063a
08049063c
08049063e
08049064
08049064a
08049064c
m
08049065a
08049065c
08049066a
08049066c
08049067a
08049067c
08049068a
08049068c
08049069a
08049069c
08049070a
08049070c
m
08049071a
08049071c
m
08049072
08049072a
08049072c
08049073a
08049073c
08049074a
08049074c
08049075a
08049075c
08049076a
08049076c
maH
08049077a
08049077c
08049078a
08049078c
08049079a
08049079c
08049080a
08049080c
08049081a
08049081c
08049082a
08049082c
t
08049083a
08049083c
08049084a
08049084c
08049085a
08049085c
08049086a
08049086c
08049087a

hanyAm ahaM kezava taM prasahya; bhImo hanyAt tUbaraketi coktaH


tan me rAjA proktavAMs te samakSaM; dhanur dehIty asakRd vRSNisiMha
taM hatvA cet kezava jIvaloke; sthAtA kAlaM nAham apy alpamAtram
sA ca pratijJA mama lokaprabuddhA; bhavet satyA dharmabhRtAM variSTha
yathA jIvet pANDavo 'haM ca kRSNa; tathA buddhiM dAtum adyArhasi tvam
vAsudeva uvAca
rAjA zrAnto jagato vikSataz ca; karNena saMkhye nizitair bANasaMghaiH
tasmAt pArtha tvAM paruSANy avocat; karNe dyUtaM hy adya raNe nibaddha
tasmin hate kuravo nirjitAH syur; evaMbuddhiH pArthivo dharmaputraH
yadAvamAnaM labhate mahAntaM; tadA jIvan mRta ity ucyate saH
tan mAnitaH pArthivo 'yaM sadaiva; tvayA sabhImena tathA yamAbhyAm
vRddhaiz ca loke puruSapravIrais; tasyAvamAnaM kalayA tvaM prayuGkSva
tvam ity atrabhavantaM tvaM brUhi pArtha yudhiSThiram
tvam ity ukto hi nihato gurur bhavati bhArata
evam Acara kaunteya dharmarAje yudhiSThire
adharmayuktaM saMyogaM kuruSvaivaM kurUdvaha
atharvAGgirasI hy eSA zrutInAm uttamA zrutiH
avicAryaiva kAryaiSA zreyaHkAmair naraiH sadA
vadho hy ayaM pANDava dharmarAjJas; tvatto yukto vetsyate caivam eSaH
tato 'sya pAdAv abhivAdya pazcAc; chamaM brUyAH sAntvapUrvaM ca pArtha
bhrAtA prAjJas tava kopaM na jAtu; kuryAd rAjA kaM cana pANDaveyaH
mukto 'nRtAd bhrAtRvadhAc ca pArtha; hRSTaH karNaM tvaM jahi sUtaputra
saMjaya uvAca
ity evam uktas tu janArdanena; pArthaH prazasyAtha suhRdvadhaM tam
tato 'bravId arjuno dharmarAjam; anuktapUrvaM paruSaM prasahya
mA tvaM rAjan vyAhara vyAharatsu; na tiSThase krozamAtre raNArdhe
bhImas tu mAm arhati garhaNAya; yo yudhyate sarvayodhapravIraH
kAle hi zatrUn pratipIDya saMkhye; hatvA ca zUrAn pRthivIpatIMs tAn
yaH kuJjarANAm adhikaM sahasraM; hatvAnadat tumulaM siMhanAdam
suduSkaraM karma karoti vIraH; kartuM yathA nArhasi tvaM kadA cit
rathAd avaplutya gadAM parAmRzaMs; tayA nihanty azvanaradvipAn raNe
varAsinA vAjirathAzvakuJjarAMs; tathA rathAGgair dhanuSA ca hanty arIn
pramRdya padbhyAm ahitAn nihanti yaH; punaz ca dorbhyAM zatamanyuvikra
mahAbalo vaizravaNAntakopamaH; prasahya hantA dviSatAM yathArham
sa bhImaseno 'rhati garhaNAM me; na tvaM nityaM rakSyase yaH suhRdbhiH
mahArathAn nAgavarAn hayAMz ca; padAtimukhyAn api ca pramathya
eko bhImo dhArtarASTreSu magnaH; sa mAm upAlabdhum ariMdamo 'rhati
kaliGgavaGgAGganiSAdamAgadhAn; sadAmadAn nIlabalAhakopamAn
nihanti yaH zatrugaNAn anekazaH; sa mAbhivaktuM prabhavaty anAgasam
suyuktam AsthAya rathaM hi kAle; dhanur vikarSaJ zarapUrNamuSTiH
sRjaty asau zaravarSANi vIro; mahAhave megha ivAmbudhArAH
balaM tu vAci dvijasattamAnAM; kSAtraM budhA bAhubalaM vadanti
tvaM vAgbalo bhArata niSThuraz ca; tvam eva mAM vetsi yathAvidho 'ham
yatAmi nityaM tava kartum iSTaM; dAraiH sutair jIvitenAtmanA ca
evaM ca mAM vAgvizikhair nihaMsi; tvattaH sukhaM na vayaM vidma kiM ci
avAmaMsthA mAM draupadItalpasaMstho; mahArathAn pratihanmi tvadarthe
tenAtizaGkI bhArata niSThuro 'si; tvattaH sukhaM nAbhijAnAmi kiM cit
proktaH svayaM satyasaMdhena mRtyus; tava priyArthaM naradeva yuddhe
vIraH zikhaNDI draupado 'sau mahAtmA; mayAbhiguptena hataz ca tena
na cAbhinandAmi tavAdhirAjyaM; yatas tvam akSeSv ahitAya saktaH
svayaM kRtvA pApam anAryajuSTam; ebhir yuddhe tartum icchasy arIMs tu
akSeSu doSA bahavo vidharmAH; zrutAs tvayA sahadevo 'bravId yAn
tAn naiSi saMtartum asAdhujuSTAn; yena sma sarve nirayaM prapannAH
tvaM devitA tvatkRte rAjyanAzas; tvatsaMbhavaM vyasanaM no narendra

08049087c
n
08049088a
08049088c
08049089a
08049089c
haye
08049090a
08049090c
08049091a
H
08049091c
08049092a
08049092c
08049093a
08049093c
08049094a
08049094c
08049095a
08049095c
08049096a
08049096c
08049097a
08049097c
sAt
08049098a
08049098c
08049098e
08049099a
08049099c
08049100a
08049100c
08049100e
08049101a
08049101c
08049102a
08049102c
08049103a
08049103c
08049104a
08049104c
08049105a
08049105c
08049106a
08049106c
08049107a
08049107c
08049108a
08049108c
08049109a
08049109c
08049109e
08049110a
08049110c
08049111a
08049111c
08049112a
08049112c
08049112e
08049113a

mAsmAn krUrair vAkpratodais tuda tvaM; bhUyo rAjan kopayann alpabhAgyA


etA vAcaH paruSAH savyasAcI; sthiraprajJaM zrAvayitvA tatakSa
tadAnutepe surarAjaputro; viniHzvasaMz cApy asim udbabarha
tam Aha kRSNaH kim idaM punar bhavAn; vikozam AkAzanibhaM karoty asim
prabrUhi satyaM punar uttaraM vidher; vacaH pravakSyAmy aham arthasidd
ity eva pRSTaH puruSottamena; suduHkhitaH kezavam Aha vAkyam
ahaM haniSye svazarIram eva; prasahya yenAhitam AcaraM vai
nizamya tat pArthavaco 'bravId idaM; dhanaMjayaM dharmabhRtAM variSTha
prabrUhi pArtha svaguNAn ihAtmanas; tathA svahArdaM bhavatIha sadyaH
tathAstu kRSNety abhinandya vAkyaM; dhanaMjayaH prAha dhanur vinAmya
yudhiSThiraM dharmabhRtAM variSThaM; zRNuSva rAjann iti zakrasUnuH
na mAdRzo 'nyo naradeva vidyate; dhanurdharo devam Rte pinAkinam
ahaM hi tenAnumato mahAtmanA; kSaNena hanyAM sacarAcaraM jagat
mayA hi rAjan sadigIzvarA dizo; vijitya sarvA bhavataH kRtA vaze
sa rAjasUyaz ca samAptadakSiNaH; sabhA ca divyA bhavato mamaujasA
pANau pRSatkA likhitA mameme; dhanuz ca saMkhye vitataM sabANam
pAdau ca me sazarau sahadhvajau; na mAdRzaM yuddhagataM jayanti
hatA udIcyA nihatAH pratIcyAH; prAcyA nirastA dAkSiNAtyA vizastAH
saMzaptakAnAM kiM cid evAvaziSTaM; sarvasya sainyasya hataM mayArdham
zete mayA nihatA bhAratI ca; camU rAjan devacamUprakAzA
ye nAstrajJAs tAn ahaM hanmi zastrais; tasmAl lokaM neha karomi bhasma
ity evam uktvA punar Aha pArtho; yudhiSThiraM dharmabhRtAM variSTham
apy aputrA tena rAdhA bhavitrI; kuntI mayA vA tad RtaM viddhi rAjan
prasIda rAjan kSama yan mayoktaM; kAle bhavAn vetsyati tan namas te
prasAdya rAjAnam amitrasAhaM; sthito 'bravIc cainam abhiprapannaH
yAmy eSa bhImaM samarAt pramoktuM; sarvAtmanA sUtaputraM ca hantum
tava priyArthaM mama jIvitaM hi; bravImi satyaM tad avehi rAjan
iti prAyAd upasaMgRhya pAdau; samutthito dIptatejAH kirITI
nedaM cirAt kSipram idaM bhaviSyaty; Avartate 'sAv abhiyAmi cainam
etac chrutvA pANDavo dharmarAjo; bhrAtur vAkyaM paruSaM phalgunasya
utthAya tasmAc chayanAd uvAca; pArthaM tato duHkhaparItacetAH
kRtaM mayA pArtha yathA na sAdhu; yena prAptaM vyasanaM vaH sughoram
tasmAc chiraz chinddhi mamedam adya; kulAntakasyAdhamapUruSasya
pApasya pApavyasanAnvitasya; vimUDhabuddher alasasya bhIroH
vRddhAvamantuH paruSasya caiva; kiM te ciraM mAm anuvRtya rUkSam
gacchAmy ahaM vanam evAdya pApaH; sukhaM bhavAn vartatAM madvihInaH
yogyo rAjA bhImaseno mahAtmA; klIbasya vA mama kiM rAjyakRtyam
na cAsmi zaktaH paruSANi soDhuM; punas tavemAni ruSAnvitasya
bhImo 'stu rAjA mama jIvitena; kiM kAryam adyAvamatasya vIra
ity evam uktvA sahasotpapAta; rAjA tatas tac chayanaM vihAya
iyeSa nirgantum atho vanAya; taM vAsudevaH praNato 'bhyuvAca
rAjan viditam etat te yathA gANDIvadhanvanaH
pratijJA satyasaMdhasya gANDIvaM prati vizrutA
brUyAd ya evaM gANDIvaM dehy anyasmai tvam ity uta
sa vadhyo 'sya pumA&l loke tvayA cokto 'yam IdRzam
ataH satyAM pratijJAM tAM pArthena parirakSatA
macchandAd avamAno 'yaM kRtas tava mahIpate
gurUNAm avamAno hi vadha ity abhidhIyate
tasmAt tvaM vai mahAbAho mama pArthasya cobhayoH
vyatikramam imaM rAjan saMkSamasvArjunaM prati
zaraNaM tvAM mahArAja prapannau sva ubhAv api
kSantum arhasi me rAjan praNatasyAbhiyAcataH
rAdheyasyAdya pApasya bhUmiH pAsyati zoNitam
satyaM te pratijAnAmi hataM viddhy adya sUtajam
yasyecchasi vadhaM tasya gatam evAdya jIvitam
iti kRSNavacaH zrutvA dharmarAjo yudhiSThiraH

08049113c
08049113e
08049114a
08049114c
08049114e
08049115a
08049115c
08049116a
08049116c
08050001
08050001a
08050001c
08050002a
08050002c
08050002e
08050003a
08050003c
08050003e
08050004a
08050004c
08050005a
08050005c
08050006a
08050006c
08050007a
08050007c
08050008a
08050008c
08050009a
08050009c
08050010a
08050010c
08050011a
08050011c
08050012a
08050012c
08050013a
08050013c
08050014a
08050014c
08050015a
08050015c
08050015e
08050016a
08050016c
08050017a
08050017c
08050018a
08050018c
08050018e
08050019a
08050019c
08050020a
08050020c
08050020e
08050021a
08050021c
08050022a
08050022c
08050023a

sasaMbhramaM hRSIkezam utthApya praNataM tadA


kRtAJjalim idaM vAkyam uvAcAnantaraM vacaH
evam etad yathAttha tvam asty eSo 'tikramo mama
anunIto 'smi govinda tAritaz cAdya mAdhava
mokSitA vyasanAd ghorAd vayam adya tvayAcyuta
bhavantaM nAtham AsAdya AvAM vyasanasAgarAt
ghorAd adya samuttIrNAv ubhAv ajJAnamohitau
tvadbuddhiplavam AsAdya duHkhazokArNavAd vayam
samuttIrNAH sahAmAtyAH sanAthAH sma tvayAcyuta
saMjaya uvAca
iti sma kRSNavacanAt pratyuccArya yudhiSThiram
babhUva vimanAH pArthaH kiM cit kRtveva pAtakam
tato 'bravId vAsudevaH prahasann iva pANDavam
kathaM nAma bhaved etad yadi tvaM pArtha dharmajam
asinA tIkSNadhAreNa hanyA dharme vyavasthitam
tvam ity uktvaiva rAjAnam evaM kazmalam AvizaH
hatvA tu nRpatiM pArtha akariSyaH kim uttaram
evaM sudurvido dharmo mandaprajJair vizeSataH
sa bhavAn dharmabhIrutvAd dhruvam aiSyan mahattamaH
narakaM ghorarUpaM ca bhrAtur jyeSThasya vai vadhAt
sa tvaM dharmabhRtAM zreSThaM rAjAnaM dharmasaMhitam
prasAdaya kuruzreSTham etad atra mataM mama
prasAdya bhaktyA rAjAnaM prItaM caiva yudhiSThiram
prayAmas tvaritA yoddhuM sUtaputrarathaM prati
hatvA sudurjayaM karNaM tvam adya nizitaiH zaraiH
vipulAM prItim Adhatsva dharmaputrasya mAnada
etad atra mahAbAho prAptakAlaM mataM mama
evaM kRte kRtaM caiva tava kAryaM bhaviSyati
tato 'rjuno mahArAja lajjayA vai samanvitaH
dharmarAjasya caraNau prapede zirasAnagha
uvAca bharatazreSTha prasIdeti punaH punaH
kSamasva rAjan yat proktaM dharmakAmena bhIruNA
pAdayoH patitaM dRSTvA dharmarAjo yudhiSThiraH
dhanaMjayam amitraghnaM rudantaM bharatarSabha
utthApya bhrAtaraM rAjA dharmarAjo dhanaMjayam
samAzliSya ca sasnehaM praruroda mahIpatiH
ruditvA tu ciraM kAlaM bhrAtarau sumahAdyutI
kRtazaucau naravyAghrau prItimantau babhUvatuH
tata AzliSya sa premNA mUrdhni cAghrAya pANDavam
prItyA paramayA yuktaH prasmayaMz cAbravIj jayam
karNena me mahAbAho sarvasainyasya pazyataH
kavacaM ca dhvajaz caiva dhanuH zaktir hayA gadA
zaraiH kRttA maheSvAsa yatamAnasya saMyuge
so 'haM jJAtvA raNe tasya karma dRSTvA ca phalguna
vyavasIdAmi duHkhena na ca me jIvitaM priyam
tam adya yadi vai vIra na haniSyasi sUtajam
prANAn eva parityakSye jIvitArtho hi ko mama
evam uktaH pratyuvAca vijayo bharatarSabha
satyena te zape rAjan prasAdena tavaiva ca
bhImena ca narazreSTha yamAbhyAM ca mahIpate
yathAdya samare karNaM haniSyAmi hato 'tha vA
mahItale patiSyAmi satyenAyudham Alabhe
evam AbhASya rAjAnam abravIn mAdhavaM vacaH
adya karNaM raNe kRSNa sUdayiSye na saMzayaH
tad anudhyAhi bhadraM te vadhaM tasya durAtmanaH
evam ukto 'bravIt pArthaM kezavo rAjasattama
zakto 'smi bharatazreSTha yatnaM kartuM yathAbalam
evaM cApi hi me kAmo nityam eva mahAratha
kathaM bhavAn raNe karNaM nihanyAd iti me matiH
bhUyaz covAca matimAn mAdhavo dharmanandanam

08050023c
08050023e
08050024a
08050024c
08050025a
08050025c
08050026
08050026a
08050026c
08050027a
08050027c
08050028
08050028a
08050028c
08050029a
08050029c
08050030a
08050030c
08050031
08050031a
08050031c
08050032a
08050032c
08050033a
08050033c
08050034a
08050034c
08050035
08050035a
08050035c
08050036a
08050036c
08050037a
08050037c
08050038a
08050038c
08050038e
08050039a
08050039c
08050040a
08050040c
08050040e
08050041a
08050041c
08050042a
08050042c
08050043a
08050043c
08050043e
08050044a
08050044c
08050045a
08050045c
08050046a
08050046c
08050047a
08050047c
08050048a
08050048c
08050049a

yudhiSThiremaM bIbhatsuM tvaM sAntvayitum arhasi


anujJAtuM ca karNasya vadhAyAdya durAtmanaH
zrutvA hy ayam ahaM caiva tvAM karNazarapIDitam
pravRttiM jJAtum AyAtAv iha pANDavanandana
diSTyAsi rAjan nirujo diSTyA na grahaNaM gataH
parisAntvaya bIbhatsuM jayam AzAdhi cAnagha
yudhiSThira uvAca
ehy ehi pArtha bIbhatso mAM pariSvaja pANDava
vaktavyam ukto 'smy ahitaM tvayA kSAntaM ca tan mayA
ahaM tvAm anujAnAmi jahi karNaM dhanaMjaya
manyuM ca mA kRthAH pArtha yan mayokto 'si dAruNam
saMjaya uvAca
tato dhanaMjayo rAjaJ zirasA praNatas tadA
pAdau jagrAha pANibhyAM bhrAtur jyeSThasya mAriSa
samutthApya tato rAjA pariSvajya ca pIDitam
mUrdhny upAghrAya caivainam idaM punar uvAca ha
dhanaMjaya mahAbAho mAnito 'smi dRDhaM tvayA
mAhAtmyaM vijayaM caiva bhUyaH prApnuhi zAzvatam
arjuna uvAca
adya taM pApakarmANaM sAnubandhaM raNe zaraiH
nayAmy antaM samAsAdya rAdheyaM balagarvitam
yena tvaM pIDito bANair dRDham Ayamya kArmukam
tasyAdya karmaNaH karNaH phalaM prApsyati dAruNam
adya tvAm aham eSyAmi karNaM hatvA mahIpate
sabhAjayitum AkrandAd iti satyaM bravImi te
nAhatvA vinivarte 'haM karNam adya raNAjirAt
iti satyena te pAdau spRzAmi jagatIpate
saMjaya uvAca
prasAdya dharmarAjAnaM prahRSTenAntarAtmanA
pArthaH provAca govindaM sUtaputravadhodyataH
kalpyatAM ca ratho bhUyo yujyantAM ca hayottamAH
AyudhAni ca sarvANi sajjyantAM vai mahArathe
upAvRttAz ca turagAH zikSitAz cAzvasAdinaH
rathopakaraNaiH sarvair upAyAntu tvarAnvitAH
evam ukte mahArAja phalgunena mahAtmanA
uvAca dArukaM kRSNaH kuru sarvaM yathAbravIt
arjuno bharatazreSThaH zreSThaH sarvadhanuSmatAm
AjJaptas tv atha kRSNena dAruko rAjasattama
yojayAm Asa sa rathaM vaiyAghraM zatrutApanam
yuktaM tu ratham AsthAya dArukeNa mahAtmanA
ApRcchya dharmarAjAnaM brAhmaNAn svasti vAcya ca
samaGgalasvastyayanam Aruroha rathottamam
tasya rAjA mahAprAjJo dharmarAjo yudhiSThiraH
AziSo 'yuGkta paramA yuktAH karNavadhaM prati
taM prayAntaM maheSvAsaM dRSTvA bhUtAni bhArata
nihataM menire karNaM pANDavena mahAtmanA
babhUvur vimalAH sarvA dizo rAjan samantataH
cASAz ca zatapatrAz ca krauJcAz caiva janezvara
pradakSiNam akurvanta tadA vai pANDunandanam
bahavaH pakSiNo rAjan puMnAmAnaH zubhAH zivAH
tvarayanto 'rjunaM yuddhe hRSTarUpA vavAzire
kaGkA gRdhrA vaDAz caiva vAyasAz ca vizAM pate
agratas tasya gacchanti bhakSyahetor bhayAnakAH
nimittAni ca dhanyAni pArthasya prazazaMsire
vinAzam arisainyAnAM karNasya ca vadhaM tathA
prayAtasyAtha pArthasya mahAn svedo vyajAyata
cintA ca vipulA jajJe kathaM nv etad bhaviSyati
tato gANDIvadhanvAnam abravIn madhusUdanaH
dRSTvA pArthaM tadAyastaM cintAparigataM tadA
gANDIvadhanvan saMgrAme ye tvayA dhanuSA jitAH

08050049c
08050050a
08050050c
08050051a
08050051c
08050052a
08050052c
08050053a
08050053c
08050053e
08050054a
08050054c
08050055a
08050055c
08050056a
08050056c
08050057a
08050057c
08050058a
08050058c
08050059a
08050059c
08050060a
08050060c
08050061a
08050061c
08050062a
08050062c
08050063a
08050063c
08050064a
08050064c
08050065a
08050065c
08051001
08051001a
08051001c
08051002a
08051002c
08051003a
08051003c
08051004a
08051004c
08051005a
08051005c
08051006a
08051006c
08051007a
08051007c
08051008a
08051008c
08051009a
08051009c
08051010a
08051010c
08051011a
08051011c
08051012a
08051012c
08051013a

na teSAM mAnuSo jetA tvad anya iha vidyate


dRSTA hi bahavaH zUrAH zakratulyaparAkramAH
tvAM prApya samare vIraM ye gatAH paramAM gatim
ko hi droNaM ca bhISmaM ca bhagadattaM ca mAriSa
vindAnuvindAv Avantyau kAmbojaM ca sudakSiNam
zrutAyuSaM mahAvIryam acyutAyuSam eva ca
pratyudgamya bhavet kSemI yo na syAt tvam iva kSamI
tava hy astrANi divyAni lAghavaM balam eva ca
vedhaH pAtaz ca lakSaz ca yogaz caiva tavArjuna
asaMmohaz ca yuddheSu vijJAnasya ca saMnatiH
bhavAn devAsurAn sarvAn hanyAt sahacarAcarAn
pRthivyAM hi raNe pArtha na yoddhA tvatsamaH pumAn
dhanurgrahA hi ye ke cit kSatriyA yuddhadurmadAH
A devAt tvatsamaM teSAM na pazyAmi zRNomi vA
brahmaNA ca prajAH sRSTA gANDIvaM ca mahAdbhutam
yena tvaM yudhyase pArtha tasmAn nAsti tvayA samaH
avazyaM tu mayA vAcyaM yat pathyaM tava pANDava
mAvamaMsthA mahAbAho karNam Ahavazobhinam
karNo hi balavAn dhRSTaH kRtAstraz ca mahArathaH
kRtI ca citrayodhI ca deze kAle ca kovidaH
tejasA vahnisadRzo vAyuvegasamo jave
antakapratimaH krodhe siMhasaMhanano balI
ayoratnir mahAbAhur vyUDhoraskaH sudurjayaH
atimAnI ca zUraz ca pravIraH priyadarzanaH
sarvair yodhaguNair yukto mitrANAm abhayaMkaraH
satataM pANDavadveSI dhArtarASTrahite rataH
sarvair avadhyo rAdheyo devair api savAsavaiH
Rte tvAm iti me buddhis tvam adya jahi sUtajam
devair api hi saMyattair bibhradbhir mAMsazoNitam
azakyaH samare jetuM sarvair api yuyutsubhiH
durAtmAnaM pApamatiM nRzaMsaM; duSTaprajJaM pANDaveyeSu nityam
hInasvArthaM pANDaveyair virodhe; hatvA karNaM dhiSThitArtho bhavAdya
vIraM manyata AtmAnaM yena pApaH suyodhanaH
tam adya mUlaM pApAnAM jaya sautiM dhanaMjaya
saMjaya uvAca
tataH punar ameyAtmA kezavo 'rjunam abravIt
kRtasaMkalpam AyastaM vadhe karNasya sarvazaH
adya saptadazAhAni vartamAnasya bhArata
vinAzasyAtighorasya naravAraNavAjinAm
bhUtvA hi vipulA senA tAvakAnAM paraiH saha
anyonyaM samare prApya kiMciccheSA vizAM pate
bhUtvA hi kauravAH pArtha prabhUtagajavAjinaH
tvAM vai zatruM samAsAdya vinaSTA raNamUrdhani
ete ca sarve pAJcAlAH sRJjayAz ca sahAnvayAH
tvAM samAsAdya durdharSaM pANDavAz ca vyavasthitAH
pAJcAlaiH pANDavair matsyaiH kArUSaiz cedikekayaiH
tvayA guptair amitraghna kRtaH zatrugaNakSayaH
ko hi zakto raNe jetuM kauravAMs tAta saMgatAn
anyatra pANDavAn yuddhe tvayA guptAn mahArathAn
tvaM hi zakto raNe jetuM sasurAsuramAnuSAn
trI&l lokAn samam udyuktAn kiM punaH kauravaM balam
bhagadattaM hi rAjAnaM ko 'nyaH zaktas tvayA vinA
jetuM puruSazArdUla yo 'pi syAd vAsavopamaH
tathemAM vipulAM senAM guptAM pArtha tvayAnagha
na zekuH pArthivAH sarve cakSurbhir abhivIkSitum
tathaiva satataM pArtha rakSitAbhyAM tvayA raNe
dhRSTadyumnazikhaNDibhyAM bhISmadroNau nipAtitau
ko hi zakto raNe pArtha pAJcAlAnAM mahArathau
bhISmadroNau yudhA jetuM zakratulyaparAkramau
ko hi zAMtanavaM saMkhye droNaM vaikartanaM kRpam

08051013c
08051013e
08051014a
08051014c
08051015a
08051015c
08051016a
08051016c
08051017a
08051017c
08051018a
08051018c
08051019a
08051019c
08051019e
08051020a
08051020c
08051021a
08051021c
08051022a
08051022c
08051023a
08051023c
08051024a
08051024c
08051024e
08051025a
08051025c
08051025e
08051026a
08051026c
08051027a
08051027c
08051028a
08051028c
08051029a
08051029c
08051030a
08051030c
08051031a
08051031c
08051032a
08051032c
08051033a
08051033c
08051033e
08051034a
08051034c
08051035a
08051035c
08051036a
08051036c
08051037a
08051037c
08051038a
08051038c
08051039a
08051039c
08051040a
08051040c

drauNiM ca saumadattiM ca kRtavarmANam eva ca


saindhavaM madrarAjaM ca rAjAnaM ca suyodhanam
vIrAn kRtAstrAn samare sarvAn evAnuvartinaH
akSauhiNIpatIn ugrAn saMrabdhAn yuddhadurmadAn
zreNyaz ca bahulAH kSINAH pradIrNAzvarathadvipAH
nAnAjanapadAz cogrAH kSatriyANAm amarSiNAm
govAsadAsamIyAnAM vasAtInAM ca bhArata
vrAtyAnAM vATadhAnAnAM bhojAnAM cApi mAninAm
udIrNAz ca mahAsenA brahmakSatrasya bhArata
tvAM samAsAdya nidhanaM gatAH sAzvarathadvipAH
ugrAz ca krUrakarmANas tukhArA yavanAH khazAH
dArvAbhisArA daradAH zakA ramaThataGgaNAH
andhrakAz ca pulindAz ca kirAtAz cogravikramAH
mlecchAz ca pArvatIyAz ca sAgarAnUpavAsinaH
saMrambhiNo yuddhazauNDA balino dRbdhapANayaH
ete suyodhanasyArthe saMrabdhAH kurubhiH saha
na zakyA yudhi nirjetuM tvad anyena paraMtapa
dhArtarASTram udagraM hi vyUDhaM dRSTvA mahAbalam
yasya tvaM na bhaves trAtA pratIyAt ko nu mAnavaH
tat sAgaram ivoddhUtaM rajasA saMvRtaM balam
vidArya pANDavaiH kruddhais tvayA guptair hataM vibho
mAgadhAnAm adhipatir jayatseno mahAbalaH
adya saptaiva cAhAni hataH saMkhye 'bhimanyunA
tato daza sahasrANi gajAnAM bhImakarmaNAm
jaghAna gadayA bhImas tasya rAjJaH paricchadam
tato 'nye 'pi hatA nAgA rathAz ca zatazo balAt
tad evaM samare tAta vartamAne mahAbhaye
bhImasenaM samAsAdya tvAM ca pANDava kauravAH
savAjirathanAgAz ca mRtyulokam ito gatAH
tathA senAmukhe tatra nihate pArtha pANDavaiH
bhISmaH prAsRjad ugrANi zaravarSANi mAriSa
sa cedikAzipAJcAlAn karUSAn matsyakekayAn
zaraiH pracchAdya nidhanam anayat paruSAstravit
tasya cApacyutair bANaiH paradehavidAraNaiH
pUrNam AkAzam abhavad rukmapuGkhair ajihmagaiH
gatyA dazamyA te gatvA jaghnur vAjirathadvipAn
hitvA nava gatIr duSTAH sa bANAn vyAyato 'mucat
dinAni daza bhISmeNa nighnatA tAvakaM balam
zUnyAH kRtA rathopasthA hatAz ca gajavAjinaH
darzayitvAtmano rUpaM rudropendrasamaM yudhi
pANDavAnAm anIkAni pravigAhya vyazAtayat
vinighnan pRthivIpAlAMz cedipAJcAlakekayAn
vyadahat pANDavIM senAM narAzvagajasaMkulAm
majjantam aplave mandam ujjihIrSuH suyodhanam
tathA carantaM samare tapantam iva bhAskaram
na zekuH sRJjayA draSTuM tathaivAnye mahIkSitaH
vicarantaM tathA taM tu saMgrAme jitakAzinam
sarvodyogena sahasA pANDavAH samupAdravan
sa tu vidrAvya samare pANDavAn sRJjayAn api
eka eva raNe bhISma ekavIratvam AgataH
taM zikhaNDI samAsAdya tvayA gupto mahAratham
jaghAna puruSavyAghraM zaraiH saMnataparvabhiH
sa eSa patitaH zete zaratalpe pitAmahaH
tvAM prApya puruSavyAghra gRdhraH prApyeva vAyasam
droNaH paJca dinAny ugro vidhamya ripuvAhinIH
kRtvA vyUhaM mahAyuddhe pAtayitvA mahArathAn
jayadrathasya samare kRtvA rakSAM mahArathaH
antakapratimaz cogrAM rAtriM yuddhvAdahat prajAH
adyeti dve dine vIro bhAradvAjaH pratApavAn
dhRSTadyumnaM samAsAdya sa gataH paramAM gatim

08051041a
08051041c
08051042a
08051042c
08051043a
08051043c
08051044a
08051044c
08051045a
08051045c
08051046a
08051046c
08051047a
08051047c
08051048a
08051048c
08051049a
08051049c
08051050a
08051050c
08051051a
08051051c
08051052a
08051052c
08051053a
08051053c
08051054a
08051054c
08051055a
08051055c
08051056a
08051056c
08051057a
08051057c
08051058a
08051058c
08051059a
08051059c
08051060a
08051060c
08051060e
08051061a
08051061c
08051062a
08051062c
08051063a
08051063c
08051064a
08051064c
08051065a
08051065c
08051066a
08051066c
08051067a
08051067c
08051068a
08051068c
08051069a
08051069c
08051070a

yadi caiva parAn yuddhe sUtaputramukhAn rathAn


nAvArayiSyaH saMgrAme na sma droNo vyanaGkSyata
bhavatA tu balaM sarvaM dhArtarASTrasya vAritam
tato droNo hato yuddhe pArSatena dhanaMjaya
ka ivAnyo raNe kuryAt tvad anyaH kSatriyo yudhi
yAdRzaM te kRtaM pArtha jayadrathavadhaM prati
nivArya senAM mahatIM hatvA zUrAMz ca pArthivAn
nihataH saindhavo rAjA tvayAstrabalatejasA
AzcaryaM sindhurAjasya vadhaM jAnanti pArthivAH
anAzcaryaM hi tat tvattas tvaM hi pArtha mahArathaH
tvAM hi prApya raNe kSatram ekAhAd iti bhArata
tapyamAnam asaMyuktaM na bhaved iti me matiH
seyaM pArtha camUr ghorA dhArtarASTrasya saMyuge
hatA sasarvavIrA hi bhISmadroNau yadA hatau
zIrNapravarayodhAdya hatavAjinaradvipA
hInA sUryendunakSatrair dyaur ivAbhAti bhAratI
vidhvastA hi raNe pArtha seneyaM bhImavikramAt
AsurIva purA senA zakrasyeva parAkramaiH
teSAM hatAvaziSTAs tu paJca santi mahArathAH
azvatthAmA kRtavarmA karNo madrAdhipaH kRpaH
tAMs tvam adya naravyAghra hatvA paJca mahArathAn
hatAmitraH prayacchorvIM rAjJaH sadvIpapattanAm
sAkAzajalapAtAlAM saparvatamahAvanAm
prApnotv amitavIryazrIr adya pArtho vasuMdharAm
etAM purA viSNur iva hatvA daiteyadAnavAn
prayaccha medinIM rAjJe zakrAyeva yathA hariH
adya modantu pAJcAlA nihateSv ariSu tvayA
viSNunA nihateSv eva dAnaveyeSu devatAH
yadi vA dvipadAM zreSTha droNaM mAnayato gurum
azvatthAmni kRpA te 'sti kRpe cAcAryagauravAt
atyantopacitAn vA tvaM mAnayan bhrAtRbAndhavAn
kRtavarmANam AsAdya na neSyasi yamakSayam
bhrAtaraM mAtur AsAdya zalyaM madrajanAdhipam
yadi tvam aravindAkSa dayAvAn na jighAMsasi
imaM pApamatiM kSudram atyantaM pANDavAn prati
karNam adya narazreSTha jahy Azu nizitaiH zaraiH
etat te sukRtaM karma nAtra kiM cin na yujyate
vayam apy atra jAnImo nAtra doSo 'sti kaz cana
dahane yat saputrAyA nizi mAtus tavAnagha
dyUtArthe yac ca yuSmAsu prAvartata suyodhanaH
tatra sarvatra duSTAtmA karNo mUlam ihArjuna
karNAd dhi manyate trANaM nityam eva suyodhanaH
tato mAm api saMrabdho nigrahItuM pracakrame
sthirA buddhir narendrasya dhArtarASTrasya mAnada
karNaH pArthAn raNe sarvAn vijeSyati na saMzayaH
karNam Azritya kaunteya dhArtarASTreNa vigrahaH
rocito bhavatA sArdhaM jAnatApi balaM tava
karNo hi bhASate nityam ahaM pArthAn samAgatAn
vAsudevaM sarAjAnaM vijeSyAmi mahAraNe
protsAhayan durAtmAnaM dhArtarASTraM sudurmatiH
samitau garjate karNas tam adya jahi bhArata
yac ca yuSmAsu pApaM vai dhArtarASTraH prayuktavAn
tatra sarvatra duSTAtmA karNaH pApamatir mukham
yac ca tad dhArtarASTrANAM krUraiH SaDbhir mahArathaiH
apazyaM nihataM vIraM saubhadram RSabhekSaNam
droNadrauNikRpAn vIrAn kampayanto mahArathAn
nirmanuSyAMz ca mAtaGgAn virathAMz ca mahArathAn
vyazvArohAMz ca turagAn pattIn vyAyudhajIvitAn
kurvantam RSabhaskandhaM kuruvRSNiyazaskaram
vidhamantam anIkAni vyathayantaM mahArathAn

08051070c
08051071a
08051071c
08051072a
08051072c
08051073a
08051073c
08051074a
08051074c
08051075a
08051075c
08051076a
08051076c
08051077a
08051077c
08051078a
08051078c
08051079a
08051079c
08051080a
08051080c
08051081a
08051081c
08051082a
08051082c
08051083a
08051083c
08051084a
08051084c
08051085a
08051085c
08051086a
08051086c
08051087a
08051087c
08051088a
08051088c
08051089a
08051089c
08051090a
08051090c
08051091a
08051091c
08051092a
08051092c
08051093a
08051093c
08051094a
08051094c
08051095a
08051095c
08051096a
08051096c
08051097a
08051097c
08051098a
08051098c
08051099a
08051099c
08051100a

manuSyavAjimAtaGgAn prahiNvantaM yamakSayam


zaraiH saubhadram AyastaM dahantam iva vAhinIm
tan me dahati gAtrANi sakhe satyena te zape
yat tatrApi ca duSTAtmA karNo 'bhyadruhyata prabho
azaknuvaMz cAbhimanyoH karNaH sthAtuM raNe 'grataH
saubhadrazaranirbhinno visaMjJaH zoNitokSitaH
niHzvasan krodhasaMdIpto vimukhaH sAyakArditaH
apayAnakRtotsAho nirAzaz cApi jIvite
tasthau suvihvalaH saMkhye prahArajanitazramaH
atha droNasya samare tat kAlasadRzaM tadA
zrutvA karNo vacaH krUraM tataz ciccheda kArmukam
tataz chinnAyudhaM tena raNe paJca mahArathAH
sa caiva nikRtiprajJaH prAvadhIc charavRSTibhiH
yac ca karNo 'bravIt kRSNAM sabhAyAM paruSaM vacaH
pramukhe pANDaveyAnAM kurUNAM ca nRzaMsavat
vinaSTAH pANDavAH kRSNe zAzvataM narakaM gatAH
patim anyaM pRthuzroNi vRNISva mitabhASiNi
lekhAbhru dhRtarASTrasya dAsI bhUtvA nivezanam
pravizArAlapakSmAkSi na santi patayas tava
ity uktavAn adharmajJas tadA paramadurmatiH
pApaH pApaM vacaH karNaH zRNvatas tava bhArata
tasya pApasya tad vAkyaM suvarNavikRtAH zarAH
zamayantu zilAdhautAs tvayAstA jIvitacchidaH
yAni cAnyAni duSTAtmA pApAni kRtavAMs tvayi
tAny adya jIvitaM cAsya zamayantu zarAs tava
gANDIvaprahitAn ghorAn adya gAtraiH spRzaJ zarAn
karNaH smaratu duSTAtmA vacanaM droNabhISmayoH
suvarNapuGkhA nArAcAH zatrughnA vaidyutaprabhAH
tvayAstAs tasya marmANi bhittvA pAsyanti zoNitam
ugrAs tvadbhujanirmuktA marma bhittvA zitAH zarAH
adya karNaM mahAvegAH preSayantu yamakSayam
adya hAhAkRtA dInA viSaNNAs tvaccharArditAH
prapatantaM rathAt karNaM pazyantu vasudhAdhipAH
adya svazoNite magnaM zayAnaM patitaM bhuvi
apaviddhAyudhaM karNaM pazyantu suhRdo nijAH
hastikakSyo mahAn asya bhallenonmathitas tvayA
prakampamAnaH patatu bhUmAv Adhirather dhvajaH
tvayA zarazataiz chinnaM rathaM hemavibhUSitam
hatayodhaM samutsRjya bhItaH zalyaH palAyatAm
tataH suyodhano dRSTvA hatam AdhirathiM tvayA
nirAzo jIvite tv adya rAjye caiva dhanaMjaya
ete dravanti pAJcAlA vadhyamAnAH zitaiH zaraiH
karNena bharatazreSTha pANDavAn ujjihIrSavaH
pAJcAlAn draupadeyAMz ca dhRSTadyumnazikhaNDinau
dhRSTadyumnatanUjAMz ca zatAnIkaM ca nAkulim
nakulaM sahadevaM ca durmukhaM janamejayam
suvarmANaM sAtyakiM ca viddhi karNavazaM gatAn
abhyAhatAnAM karNena pAJcAlAnAM mahAraNe
zrUyate ninado ghoras tvadbandhUnAM paraMtapa
na tv eva bhItAH pAJcAlAH kathaM cit syuH parAGmukhAH
na hi mRtyuM maheSvAsA gaNayanti mahArathAH
ya ekaH pANDavIM senAM zaraughaiH samaveSTayat
taM samAsAdya pAJcAlA bhISmaM nAsan parAGmukhAH
tathA jvalantam astrAgniM guruM sarvadhanuSmatAm
nirdahantaM samArohan durdharSaM droNam ojasA
te nityam uditA jetuM yuddhe zatrUn ariMdamAH
na jAtv Adhirather bhItAH pAJcAlAH syuH parAGmukhAH
teSAm ApatatAM zUraH pAJcAlAnAM tarasvinAm
Adatte 'sUJ zaraiH karNaH pataMgAnAm ivAnalaH
tAMs tathAbhimukhAn vIrAn mitrArthe tyaktajIvitAn

08051100c
08051101a
08051101c
08051102a
08051102c
08051103a
08051103c
08051104a
08051104c
08051105a
08051105c
08051106a
08051106c
08051107a
08051107c
08051108a
08051108c
08051109a
08051109c
08051110a
08051110c
08052001
08052001a
08052001c
08052002a
08052002c
08052003a
08052003c
08052004a
08052004c
08052005a
08052005c
08052006a
08052006c
08052007a
08052007c
08052008a
08052008c
08052009a
08052009c
08052010a
08052010c
08052011a
08052011c
08052012a
08052012c
08052013a
08052013c
08052014a
08052014c
08052014e
08052015a
08052015c
08052016a
08052016c
08052017a
08052017c
08052018a
08052018c
08052019a

kSayaM nayati rAdheyaH pAJcAlAJ zatazo raNe


astraM hi rAmAt karNena bhArgavAd RSisattamAt
yad upAttaM purA ghoraM tasya rUpam udIryate
tApanaM sarvasainyAnAM ghorarUpaM sudAruNam
samAvRtya mahAsenAM jvalati svena tejasA
ete caranti saMgrAme karNacApacyutAH zarAH
bhramarANAm iva vrAtAs tApayantaH sma tAvakAn
ete caranti pAJcAlA dikSu sarvAsu bhArata
karNAstraM samare prApya durnivAram anAtmabhiH
eSa bhImo dRDhakrodho vRtaH pArtha samantataH
sRJjayair yodhayan karNaM pIDyate sma zitaiH zaraiH
pANDavAn sRJjayAMz caiva pAJcAlAMz caiva bhArata
hanyAd upekSitaH karNo rogo deham ivAtataH
nAnyaM tvatto 'bhipazyAmi yodhaM yaudhiSThire bale
yaH samAsAdya rAdheyaM svastimAn Avrajed gRham
tam adya nizitair bANair nihatya bharatarSabha
yathApratijJaM pArtha tvaM kRtvA kIrtim avApnuhi
tvaM hi zakto raNe jetuM sakarNAn api kauravAn
nAnyo yudhi yudhAM zreSTha satyam etad bravImi te
etat kRtvA mahat karma hatvA karNaM mahAratham
kRtArthaH saphalaH pArtha sukhI bhava narottama
saMjaya uvAca
sa kezavasya bIbhatsuH zrutvA bhArata bhASitam
vizokaH saMprahRSTaz ca kSaNena samapadyata
tato jyAm anumRjyAzu vyAkSipad gANDivaM dhanuH
dadhre karNavinAzAya kezavaM cAbhyabhASata
tvayA nAthena govinda dhruva eSa jayo mama
prasanno yasya me 'dya tvaM bhUtabhavyabhavatprabhuH
tvatsahAyo hy ahaM kRSNa trI&l lokAn vai samAgatAn
prApayeyaM paraM lokaM kim u karNaM mahAraNe
pazyAmi dravatIM senAM pAJcAlAnAM janArdana
pazyAmi karNaM samare vicarantam abhItavat
bhArgavAstraM ca pazyAmi vicarantaM samantataH
sRSTaM karNena vArSNeya zakreNeva mahAzanim
ayaM khalu sa saMgrAmo yatra kRSNa mayA kRtam
kathayiSyanti bhUtAni yAvad bhUmir dhariSyati
adya kRSNa vikarNA me karNaM neSyanti mRtyave
gANDIvamuktAH kSiNvanto mama hastapracoditAH
adya rAjA dhRtarASTraH svAM buddhim avamaMsyate
duryodhanam arAjyArhaM yayA rAjye 'bhyaSecayat
adya rAjyAt sukhAc caiva zriyo rASTrAt tathA purAt
putrebhyaz ca mahAbAho dhRtarASTro viyokSyate
adya duryodhano rAjA jIvitAc ca nirAzakaH
bhaviSyati hate karNe kRSNa satyaM bravImi te
adya dRSTvA mayA karNaM zarair vizakalIkRtam
smaratAM tava vAkyAni zamaM prati janezvaraH
adyAsau saubalaH kRSNa glahaM jAnAtu vai zarAn
durodaraM ca gANDIvaM maNDalaM ca rathaM mama
yo 'sau raNe naraM nAnyaM pRthivyAm abhimanyate
tasyAdya sUtaputrasya bhUmiH pAsyati zoNitam
gANDIvasRSTA dAsyanti karNasya paramAM gatim
adya tapsyati rAdheyaH pAJcAlIM yat tadAbravIt
sabhAmadhye vacaH krUraM kutsayan pANDavAn prati
ye vai SaNDhatilAs tatra bhavitAro 'dya te tilAH
hate vaikartane karNe sUtaputre durAtmani
ahaM vaH pANDuputrebhyas trAsyAmIti yad abravIt
anRtaM tat kariSyanti mAmakA nizitAH zarAH
hantAhaM pANDavAn sarvAn saputrAn iti yo 'bravIt
tam adya karNaM hantAsmi miSatAM sarvadhanvinAm
yasya vIrye samAzvasya dhArtarASTro bRhanmanAH

08052019c
08052019e
08052020a
08052020c
08052021a
08052021c
08052022a
08052022c
08052023a
08052023c
08052024a
08052024c
08052025a
08052025c
08052026a
08052026c
08052027a
08052027c
08052028a
08052028c
08052029a
08052029c
08052029e
08052030a
08052030c
i
08052031a
08052031c
08052032a
08052032c
08052033a
08052033c
08053001
08053001a
08053001c
08053002a
08053002c
08053003a
08053003c
08053004a
08053004c
08053005a
08053005c
08053006a
08053006c
08053007a
08053007c
08053008a
08053008c
08053009a
08053009c
08053010a
08053010c
08053011a
08053011c
kRntat
08053012a
08053012c
08053013a
I

avAmanyata durbuddhir nityam asmAn durAtmavAn


tam adya karNaM rAdheyaM hantAsmi madhusUdana
adya karNe hate kRSNa dhArtarASTrAH sarAjakAH
vidravantu dizo bhItAH siMhatrastA mRgA iva
adya duryodhano rAjA pRthivIm anvavekSatAm
hate karNe mayA saMkhye saputre sasuhRjjane
adya karNaM hataM dRSTvA dhArtarASTro 'tyamarSaNaH
jAnAtu mAM raNe kRSNa pravaraM sarvadhanvinAm
adyAham anRNaH kRSNa bhaviSyAmi dhanurbhRtAm
krodhasya ca kurUNAM ca zarANAM gANDivasya ca
adya duHkham ahaM mokSye trayodazasamArjitam
hatvA karNaM raNe kRSNa zambaraM maghavAn iva
adya karNe hate yuddhe somakAnAM mahArathAH
kRtaM kAryaM ca manyantAM mitrakAryepsavo yudhi
na jAne ca kathaM prItiH zaineyasyAdya mAdhava
bhaviSyati hate karNe mayi cApi jayAdhike
ahaM hatvA raNe karNaM putraM cAsya mahAratham
prItiM dAsyAmi bhImasya yamayoH sAtyaker api
dhRSTadyumnazikhaNDibhyAM pAJcAlAnAM ca mAdhava
adhyAnRNyaM gamiSyAmi hatvA karNaM mahAraNe
adya pazyantu saMgrAme dhanaMjayam amarSaNam
yudhyantaM kauravAn saMkhye pAtayantaM ca sUtajam
bhavatsakAze vakSye ca punar evAtmasaMstavam
dhanurvede matsamo nAsti loke; parAkrame vA mama ko 'sti tulyaH
ko vApy anyo matsamo 'sti kSamAyAM; tathA krodhe sadRzo 'nyo na me 'st
ahaM dhanuSmAn asurAn surAMz ca; sarvANi bhUtAni ca saMgatAni
svabAhuvIryAd gamaye parAbhavaM; matpauruSaM viddhi paraH parebhyaH
zarArciSA gANDivenAham ekaH; sarvAn kurUn bAhlikAMz cAbhipatya
himAtyaye kakSagato yathAgnis; tahA daheyaM sagaNAn prasahya
pANau pRSatkA likhitA mamaite; dhanuz ca savye nihitaM sabANam
pAdau ca me sarathau sadhvajau ca; na mAdRzaM yuddhagataM jayanti
saMjaya uvAca
teSAm anIkAni bRhaddhvajAni; raNe samRddhAni samAgatAni
garjanti bherIninadonmukhAni; meghair yathA meghagaNAs tapAnte
mahAgajAbhrAkulam astratoyaM; vAditranemItalazabdavac ca
hiraNyacitrAyudhavaidyutaM ca; mahArathair AvRtazabdavac ca
tad bhImavegaM rudhiraughavAhi; khaDgAkulaM kSatriyajIvavAhi
anArtavaM krUram aniSTavarSaM; babhUva tat saMharaNaM prajAnAm
rathAn sasUtAn sahayAn gajAMz ca; sarvAn arIn mRtyuvazaM zaraughaiH
ninye hayAMz caiva tathA sasAdIn; padAtisaMghAMz ca tathaiva pArthaH
kRpaH zikhaNDI ca raNe sametau; duryodhanaM sAtyakir abhyagacchata
zrutazravA droNasutena sArdhaM; yudhAmanyuz citrasenena cApi
karNasya putras tu rathI suSeNaM; samAgataH sRJjayAMz cottamaujAH
gAndhArarAjaM sahadevaH kSudhArto; maharSabhaM siMha ivAbhyadhAvat
zatAnIko nAkuliH karNaputraM; yuvA yuvAnaM vRSasenaM zaraughaiH
samArdayat karNasutaz ca vIraH; pAJcAleyaM zaravarSair anekaiH
ratharSabhaH kRtavarmANam Arcchan; mAdrIputro nakulaz citrayodhI
pAJcAlAnAm adhipo yAjJaseniH; senApatiM karNam Arcchat sasainyam
duHzAsano bhArata bhAratI ca; saMzaptakAnAM pRtanA samRddhA
bhImaM raNe zastrabhRtAM variSThaM; tadA samArcchat tam asahyavegam
karNAtmajaM tatra jaghAna zUras; tathAcchinac cottamaujAH prasahya
tasyottamAGgaM nipapAta bhUmau; ninAdayad gAM ninadena khaM ca
suSeNazIrSaM patitaM pRthivyAM; vilokya karNo 'tha tadArtarUpaH
krodhAd dhayAMs tasya rathaM dhvajaM ca; bANaiH sudhArair nizitair nya
sa tUttamaujA nizitaiH pRSatkair; vivyAdha khaDgena ca bhAsvareNa
pArSNiM hayAMz caiva kRpasya hatvA; zikhaNDivAhaM sa tato 'bhyarohat
kRpaM tu dRSTvA virathaM rathastho; naicchac charais tADayituM zikhaND

08053013c
08053014a
08053014c
08054001
08054001a
08054001c
08054001e
08054002a
08054002c
08054003a
08054003c
08054004a
08054004c
08054005a
08054005c
08054006a
08054006c
08054007a
08054007c
08054008a
08054008c
08054009a
08054009c
08054010a
08054010c
08054010e
H
08054011a
08054011c
08054012a
08054012c
08054013a
08054013c
08054014a
me
08054014c
08054015
08054015a
08054015c
08054016a
08054016c
08054017
08054017a
08054017c
08054018a
08054018c
08054019a
08054019c
08054020a
08054020c
08054021a
08054021c
iH
08054022a
08054022c
08054023a
08054023c
08054024a
08054024c
08054024e

taM drauNir AvArya rathaM kRpaM sma; samujjahre paGkagatAM yathA gAm
hiraNyavarmA nizitaiH pRSatkais; tavAtmajAnAm anilAtmajo vai
atApayat sainyam atIva bhImaH; kAle zucau madhyagato yathArkaH
saMjaya uvAca
atha tv idAnIM tumule vimarde; dviSadbhir eko bahubhiH samAvRtaH
mahAbhaye sArathim ity uvAca; bhImaz camUM vArayan dhArtarASTrIm
tvaM sArathe yAhi javena vAhair; nayAmy etAn dhArtarASTrAn yamAya
saMcodito bhImasenena caivaM; sa sArathiH putrabalaM tvadIyam
prAyAt tataH sArathir ugravego; yato bhImas tad balaM gantum aicchat
tato 'pare nAgarathAzvapattibhiH; pratyudyayuH kuravas taM samantAt
bhImasya vAhAgryam udAravegaM; samantato bANagaNair nijaghnuH
tataH zarAn Apatato mahAtmA; ciccheda bANais tapanIyapuGkhaiH
te vai nipetus tapanIyapuGkhA; dvidhA tridhA bhImazarair nikRttAH
tato rAjan nAgarathAzvayUnAM; bhImAhatAnAM tava rAjamadhye
ghoro ninAdaH prababhau narendra; vajrAhatAnAm iva parvatAnAm
te vadhyamAnAz ca narendramukhyA; nirbhinnA vai bhImasenapravekaiH
bhImaM samantAt samare 'dhyarohan; vRkSaM zakuntA iva puSpahetoH
tato 'bhipAtaM tava sainyamadhye; prAduzcakre vegam ivAttavegaH
yathAntakAle kSapayan didhakSur; bhUtAntakRtkAla ivAttadaNDaH
tasyAtivegasya raNe 'tivegaM; nAzaknuvan dhArayituM tvadIyAH
vyAttAnanasyApatato yathaiva; kAlasya kAle harataH prajA vai
tato balaM bhArata bhAratAnAM; pradahyamAnaM samare mahAtman
bhItaM dizo 'kIryata bhImanunnaM; mahAnilenAbhragaNo yathaiva
tato dhImAn sArathim abravId balI; sa bhImasenaH punar eva hRSTaH
sUtAbhijAnIhi parAn svakAn vA; rathAn dhvajAMz cApatataH sametAn
yudhyann ahaM nAbhijAnAmi kiM cin; mA sainyaM svaM chAdayiSye pRSatkai
arIn vizokAbhinirIkSya sarvato; manas tu cintA pradunoti me bhRzam
rAjAturo nAgamad yat kirITI; bahUni duHkhAny abhijAto 'smi sUta
etad duHkhaM sArathe dharmarAjo; yan mAM hitvA yAtavAJ zatrumadhye
nainaM jIvan nApi jAnAmy ajIvan; bIbhatsuM vA tan mamAdyAtiduHkham
so 'haM dviSatsainyam udagrakalpaM; vinAzayiSye paramapratItaH
etAn nihatyAjimadhye sametAn; prIto bhaviSyAmi saha tvayAdya
sarvAMs tUNIrAn mArgaNAn vAnvavekSya; kiM ziSTaM syAt sAyakAnAM rathe
kA vA jAtiH kiM pramANaM ca teSAM; jJAtvA vyaktaM tan mamAcakSva sUta
vizoka uvAca
SaNmArgaNAnAm ayutAni vIra; kSurAz ca bhallAz ca tathAyutAkhyAH
nArAcAnAM dve sahasre tu vIra; trINy eva ca pradarANAM ca pArtha
asty AyudhaM pANDaveyAvaziSTaM; na yad vahec chakaTaM SaDgavIyam
etad vidvan muJca sahasrazo 'pi; gadAsibAhudraviNaM ca te 'sti
bhIma uvAca
sUtAdyemaM pazya bhImapramuktaiH; saMbhindadbhiH pArthivAn AzuvegaiH
ugrair bANair AhavaM ghorarUpaM; naSTAdityaM mRtyulokena tulyam
adyaiva tad viditaM pArthivAnAM; bhaviSyati AkumAraM ca sUta
nimagno vA samare bhImasena; ekaH kurUn vA samare vijetA
sarve saMkhye kuravo niSpatantu; mAM vA lokAH kIrtayantv AkumAram
sarvAn ekas tAn ahaM pAtayiSye; te vA sarve bhImasenaM tudantu
AzAstAraH karma cApy uttamaM vA; tan me devAH kevalaM sAdhayantu
AyAtv ihAdyArjunaH zatrughAtI; zakras tUrNaM yajJa ivopahUtaH
IkSasvaitAM bhAratIM dIryamANAm; ete kasmAd vidravante narendrAH
vyaktaM dhImAn savyasAcI narAgryaH; sainyaM hy etac chAdayaty Azu bANa
pazya dhvajAMz ca dravato vizoka; nAgAn hayAn pattisaMghAMz ca saMkhye
rathAn vizIrNAJ zarazaktitADitAn; pazyasvaitAn rathinaz caiva sUta
ApUryate kauravI cApy abhIkSNaM; senA hy asau subhRzaM hanyamAnA
dhanaMjayasyAzanitulyavegair; grastA zarair barhisuvarNavAjaiH
ete dravanti sma rathAzvanAgAH; padAtisaMghAn avamardayantaH
saMmuhyamAnAH kauravAH sarva eva; dravanti nAgA iva dAvabhItAH
hAhAkRtAz caiva raNe vizoka; muJcanti nAdAn vipulAn gajendrAH

08054025
08054025a
08054025c
08054026a
08054026c
08054027a
08054027c
08054028a
08054028c
08054029
08054029a
08054029c
08055001
08055001a
08055001c
08055002a
08055002c
08055003a
08055003c
08055004a
08055004c
08055005a
08055005c
08055006a
08055006c
08055007a
08055007c
08055008a
08055008c
08055009a
H
08055009c
08055010a
08055010c
08055011a
08055011c
08055012a
08055012c
08055013a
08055013c
08055014a
08055014c
08055015a
08055015c
08055016a
08055016c
08055017a
08055017c
08055018a
08055018c
08055019a
08055019c
08055020a
08055020c
08055021a
08055021c
08055022a
08055022c
08055023a
08055023c

vizoka uvAca
sarve kAmAH pANDava te samRddhAH; kapidhvajo dRzyate hastisainye
nIlAd dhanAd vidyutam uccarantIM; tathApazyaM visphurad vai dhanus tat
kapir hy asau vIkSyate sarvato vai; dhvajAgram Aruhya dhanaMjayasya
divAkarAbho maNir eSa divyo; vibhrAjate caiva kirITasaMsthaH
pArzve bhImaM pANDurAbhraprakAzaM; pazyemaM tvaM devadattaM sughoSam
abhIzuhastasya janArdanasya; vigAhamAnasya camUM pareSAm
raviprabhaM vajranAbhaM kSurAntaM; pArzve sthitaM pazya janArdanasya
cakraM yazo vardhayat kezavasya; sadArcitaM yadubhiH pazya vIra
bhIma uvAca
dadAmi te grAmavarAMz caturdaza; priyAkhyAne sArathe suprasannaH
dasIzataM cApi rathAMz ca viMzatiM; yad arjunaM vedayase vizoka
saMjaya uvAca
zrutvA ca rathanirghoSaM siMhanAdaM ca saMyuge
arjunaH prAha govindaM zIghraM codaya vAjinaH
arjunasya vacaH zrutvA govindo 'rjunam abravIt
eSa gacchAmi sukSipraM yatra bhImo vyavasthitaH
AyAntam azvair himazaGkhavarNaiH; suvarNamuktAmaNijAlanaddhaiH
jambhaM jighAMsuM pragRhItavajraM; jayAya devendram ivogramanyum
rathAzvamAtaGgapadAtisaMghA; bANasvanair nemikhurasvanaiz ca
saMnAdayanto vasudhAM dizaz ca; kruddhA nRsiMhA jayam abhyudIyuH
teSAM ca pArthasya mahat tadAsId; dehAsupApmakSapaNaM suyuddham
trailokyahetor asurair yathAsId; devasya viSNor jayatAM varasya
tair astam uccAvacam Ayudhaugham; ekaH praciccheda kirITamAlI
kSurArdhacandrair nizitaiz ca bANaiH; zirAMsi teSAM bahudhA ca bAhUn
chatrANi vAlavyajanAni ketUn; azvAn rathAn pattigaNAn dvipAMz ca
te petur urvyAM bahudhA virUpA; vAtaprabhagnAni yathA vanAni
suvarNajAlAvatatA mahAgajAH; savaijayantIdhvajayodhakalpitAH
suvarNapuGkhair iSubhiH samAcitAz; cakAzire prajvalitA yathAcalAH
vidArya nAgAMz ca rathAMz ca vAjinaH; zarottamair vAsavavajrasaMnibhai
drutaM yayau karNajighAMsayA tathA; yathA marutvAn balabhedane purA
tataH sa puruSavyAghraH sUtasainyam ariMdama
praviveza mahAbAhur makaraH sAgaraM yathA
taM dRSTvA tAvakA rAjan rathapattisamanvitAH
gajAzvasAdibahulAH pANDavaM samupAdravan
tatrAbhidravatAM pArtham ArAvaH sumahAn abhUt
sAgarasyeva mattasya yathA syAt salilasvanaH
te tu taM puruSavyAghraM vyAghrA iva mahArathAH
abhyadravanta saMgrAme tyaktvA prANakRtaM bhayam
teSAm ApatatAM tatra zaravarSANi muJcatAm
arjuno vyadhamat sainyaM mahAvAto ghanAn iva
te 'rjunaM sahitA bhUtvA rathavaMzaiH prahAriNaH
abhiyAya maheSvAsA vivyadhur nizitaiH zaraiH
tato 'rjunaH sahasrANi rathavAraNavAjinAm
preSayAm Asa vizikhair yamasya sadanaM prati
te vadhyamAnAH samare pArthacApacyutaiH zaraiH
tatra tatra sma lIyante bhaye jAte mahArathAH
teSAM catuHzatAn vIrAn yatamAnAn mahArathAn
arjuno nizitair bANair anayad yamasAdanam
te vadhyamAnAH samare nAnAliGgaiH zitaiH zaraiH
arjunaM samabhityajya dudruvur vai dizo bhayAt
teSAM zabdo mahAn AsId dravatAM vAhinImukhe
mahaughasyeva bhadraM te girim AsAdya dIryataH
tAM tu senAM bhRzaM viddhvA drAvayitvArjunaH zaraiH
prAyAd abhimukhaH pArthaH sUtAnIkAni mAriSa
tasya zabdo mahAn AsIt parAn abhimukhasya vai
garuDasyeva patataH pannagArthe yathA purA
taM tu zabdam abhizrutya bhImaseno mahAbalaH
babhUva paramaprItaH pArthadarzanalAlasaH

08055024a
08055024c
08055025a
08055025c
08055026a
08055026c
08055027a
08055027c
08055028a
08055028c
08055029a
08055029c
08055030a
08055030c
08055030e
08055031a
08055031c
08055032a
08055032c
08055033a
08055033c
08055034a
08055034c
08055035a
08055035c
08055036a
08055036c
08055037a
08055037c
08055038a
08055038c
08055039a
08055039c
08055040a
08055040c
08055041a
08055041c
08055042a
08055042c
08055043a
08055043c
08055044a
08055044c
08055045a
08055045c
08055046a
08055046c
08055047a
08055047c
08055047e
08055048a
08055048c
08055049a
08055049c
08055050a
08055050c
08055051a
08055051c
08055052a
08055052c

zrutvaiva pArtham AyAntaM bhImasenaH pratApavAn


tyaktvA prANAn mahArAja senAM tava mamarda ha
sa vAyuvegapratimo vAyuvegasamo jave
vAyuvad vyacarad bhImo vAyuputraH pratApavAn
tenArdyamAnA rAjendra senA tava vizAM pate
vyabhrAmyata mahArAja bhinnA naur iva sAgare
tAM tu senAM tadA bhImo darzayan pANilAghavam
zarair avacakartograiH preSayiSyan yamakSayam
tatra bhArata bhImasya balaM dRSTvAtimAnuSam
vyatrasyanta raNe yodhAH kAlasyeva yugakSaye
tathArditAn bhImabalAn bhImasenena bhArata
dRSTvA duryodhano rAjA idaM vacanam abravIt
sainikAn sa maheSvAso yodhAMz ca bharatarSabha
samAdizad raNe sarvAn hata bhImam iti sma ha
tasmin hate hataM manye sarvasainyam azeSataH
pratigRhya ca tAm AjJAM tava putrasya pArthivAH
bhImaM pracchAdayAm AsuH zaravarSaiH samantataH
gajAz ca bahulA rAjan narAz ca jayagRddhinaH
rathA hayAz ca rAjendra parivavrur vRkodaram
sa taiH parivRtaH zUraiH zUro rAjan samantataH
zuzubhe bharatazreSTha nakSatrair iva candramAH
sa rarAja tathA saMkhye darzanIyo narottamaH
nirvizeSaM mahArAja yathA hi vijayas tathA
tatra te pArthivAH sarve zaravRSTIH samAsRjan
krodharaktekSaNAH krUrA hantukAmA vRkodaram
sa vidArya mahAsenAM zaraiH saMnataparvabhiH
nizcakrAma raNAd bhImo matsyo jAlAd ivAmbhasi
hatvA daza sahasrANi gajAnAm anivartinAm
nRNAM zatasahasre dve dve zate caiva bhArata
paJca cAzvasahasrANi rathAnAM zatam eva ca
hatvA prAsyandayad bhImo nadIM zoNitakardamAm
zoNitodAM rathAvartAM hastigrAhasamAkulAm
naramInAm azvanakrAM kezazaivalazAdvalAm
saMchinnabhujanAgendrAM bahuratnApahAriNIm
UrugrAhAM majjapaGkAM zIrSopalasamAkulAm
dhanuSkAzAM zarAvApAM gadAparighaketanAm
yodhavrAtavatIM saMkhye vahantIM yamasAdanam
kSaNena puruSavyAghraH prAvartayata nimnagAm
yathA vaitaraNIm ugrAM dustarAm akRtAtmabhiH
yato yataH pANDaveyaH pravRtto rathasattamaH
tatas tato 'pAtayata yodhAJ zatasahasrazaH
evaM dRSTvA kRtaM karma bhImasenena saMyuge
duryodhano mahArAja zakuniM vAkyam abravIt
jaya mAtula saMgrAme bhImasenaM mahAbalam
asmiJ jite jitaM manye pANDaveyaM mahAbalam
tataH prAyAn mahArAja saubaleyaH pratApavAn
raNAya mahate yukto bhrAtRbhiH parivAritaH
sa samAsAdya saMgrAme bhImaM bhImaparAkramam
vArayAm Asa taM vIro veleva makarAlayam
sa nyavartata taM bhImo vAryamANaH zitaiH zaraiH
zakunis tasya rAjendra vAme pArzve stanAntare
preSayAm Asa nArAcAn rukmapuGkhAJ zilAzitAn
varma bhittvA tu sauvarNaM bANAs tasya mahAtmanaH
nyamajjanta mahArAja kaGkabarhiNavAsasaH
so 'tividdho raNe bhImaH zaraM hemavibhUSitam
preSayAm Asa sahasA saubalaM prati bhArata
tam AyAntaM zaraM ghoraM zakuniH zatrutApanaH
ciccheda zatadhA rAjan kRtahasto mahAbalaH
tasmin nipatite bhUmau bhImaH kruddho vizAM pate
dhanuz ciccheda bhallena saubalasya hasann iva

08055053a
08055053c
08055054a
08055054c
08055055a
08055055c
08055056a
08055056c
08055057a
08055057c
08055058a
08055058c
08055059a
08055059c
08055060a
08055060c
08055061a
08055061c
08055061e
08055062a
08055062c
08055063a
08055063c
08055063e
08055064a
08055064c
08055065a
08055065c
08055066a
08055066c
08055067a
08055067c
08055068a
08055068c
08055068e
08055069a
08055069c
08055070a
08055070c
08055071a
08055071c
08055071e
08055072a
08055072c
08055073a
08055073c
08055073e
08056001
08056001a
08056001c
08056002a
08056002c
08056003a
08056003c
08056004a
08056004c
08056005a
08056005c
08056006a
08056006c

tad apAsya dhanuz chinnaM saubaleyaH pratApavAn


anyad Adatta vegena dhanur bhallAMz ca SoDaza
tais tasya tu mahArAja bhallaiH saMnataparvabhiH
caturbhiH sArathiM hy Arcchad bhImaM paJcabhir eva ca
dhvajam ekena ciccheda chatraM dvAbhyAM vizAM pate
caturbhiz caturo vAhAn vivyAdha subalAtmajaH
tataH kruddho mahArAja bhImasenaH pratApavAn
zaktiM cikSepa samare rukmadaNDAm ayasmayIm
sA bhImabhujanirmuktA nAgajihveva caJcalA
nipapAta rathe tUrNaM saubalasya mahAtmanaH
tatas tAm eva saMgRhya zaktiM kanakabhUSaNAm
bhImasenAya cikSepa kruddharUpo vizAM pate
sA nirbhidya bhujaM savyaM pANDavasya mahAtmanaH
papAta ca tato bhUmau yathA vidyun nabhazcyutA
athotkruSTaM mahArAja dhArtarASTraiH samantataH
na tu taM mamRSe bhImaH siMhanAdaM tarasvinAm
sa saMgRhya dhanuH sajyaM tvaramANo mahArathaH
muhUrtAd iva rAjendra chAdayAm Asa sAyakaiH
saubalasya balaM saMkhye tyaktvAtmAnaM mahAbalaH
tasyAzvAMz caturo hatvA sUtaM caiva vizAM pate
dhvajaM ciccheda bhallena tvaramANaH parAkramI
hatAzvaM ratham utsRjya tvaramANo narottamaH
tasthau visphArayaMz cApaM krodharaktekSaNaH zvasan
zaraiz ca bahudhA rAjan bhImam Arcchat samantataH
pratihatya tu vegena bhImasenaH pratApavAn
dhanuz ciccheda saMkruddho vivyAdha ca zitaiH zaraiH
so 'tividdho balavatA zatruNA zatrukarzanaH
nipapAta tato bhUmau kiMcitprANo narAdhipa
tatas taM vihvalaM jJAtvA putras tava vizAM pate
apovAha rathenAjau bhImasenasya pazyataH
rathasthe tu naravyAghre dhArtarASTrAH parAGmukhAH
pradudruvur dizo bhItA bhImAj jAte mahAbhaye
saubale nirjite rAjan bhImasenena dhanvinA
bhayena mahatA bhagnaH putro duryodhanas tava
apAyAj javanair azvaiH sApekSo mAtulaM prati
parAGmukhaM tu rAjAnaM dRSTvA sainyAni bhArata
viprajagmuH samutsRjya dvairathAni samantataH
tAn dRSTvAtirathAn sarvAn dhArtarASTrAn parAGmukhAn
javenAbhyapatad bhImaH kiraJ zarazatAn bahUn
te vadhyamAnA bhImena dhArtarASTrAH parAGmukhAH
karNam AsAdya samare sthitA rAjan samantataH
sa hi teSAM mahAvIryo dvIpo 'bhUt sumahAbalaH
bhinnanaukA yathA rAjan dvIpam AsAdya nirvRtAH
bhavanti puruSavyAghra nAvikAH kAlaparyaye
tathA karNaM samAsAdya tAvakA bharatarSabha
samAzvastAH sthitA rAjan saMprahRSTAH parasparam
samAjagmuz ca yuddhAya mRtyuM kRtvA nivartanam
dhRtarASTra uvAca
tato bhagneSu sainyeSu bhImasenena saMyuge
duryodhano 'bravIt kiM nu saubalo vApi saMjaya
karNo vA jayatAM zreSTho yodhA vA mAmakA yudhi
kRpo vA kRtavarmA ca drauNir duHzAsano 'pi vA
atyadbhutam idaM manye pANDaveyasya vikramam
yathApratijJaM yodhAnAM rAdheyaH kRtavAn api
kurUNAm api sarveSAM karNaH zatruniSUdanaH
zarma varma pratiSThA ca jIvitAzA ca saMjaya
tat prabhagnaM balaM dRSTvA kaunteyenAmitaujasA
rAdheyAnAm adhirathaH karNaH kim akarod yudhi
putrA vA mama durdharSA rAjAno vA mahArathAH
etan me sarvam AcakSva kuzalo hy asi saMjaya

08056007
08056007a
08056007c
08056007e
08056008a
08056008c
08056009a
08056009c
08056010a
08056010c
08056011a
08056011c
08056012a
08056012c
08056013a
08056013c
08056014a
08056014c
08056015a
08056015c
08056015e
08056016a
08056016c
08056017a
08056017c
08056017e
08056018a
08056018c
08056019a
08056019c
08056019e
08056020a
08056020c
08056021a
08056021c
08056022a
08056022c
08056023a
08056023c
08056024a
08056024c
08056024e
08056025a
08056025c
08056026a
08056026c
08056027a
08056027c
08056028a
08056028c
08056029a
08056029c
08056030a
08056030c
08056031a
08056031c
08056032a
08056032c
08056033a
08056033c

saMjaya uvAca
aparAhNe mahArAja sUtaputraH pratApavAn
jaghAna somakAn sarvAn bhImasenasya pazyataH
bhImo 'py atibalaH sainyaM dhArtarASTraM vyapothayat
drAvyamANaM balaM dRSTvA bhImasenena dhImatA
yantAram abravIt karNaH pAJcAlAn eva mA vaha
madrarAjas tataH zalyaH zvetAn azvAn mahAjavAn
prAhiNoc cedipAJcAlAn karUSAMz ca mahAbalaH
pravizya ca sa tAM senAM zalyaH parabalArdanaH
nyayacchat turagAn hRSTo yatra yatraicchad agraNIH
taM rathaM meghasaMkAzaM vaiyAghraparivAraNam
saMdRzya pANDupAJcAlAs trastA Asan vizAM pate
tato rathasya ninadaH prAdurAsIn mahAraNe
parjanyasamanirghoSaH parvatasyeva dIryataH
tataH zarazatais tIkSNaiH karNo 'py AkarNaniHsRtaiH
jaghAna pANDavabalaM zatazo 'tha sahasrazaH
taM tathA samare karma kurvANam atimAnuSam
parivavrur maheSvAsAH pANDavAnAM mahArathAH
taM zikhaNDI ca bhImaz ca dhRSTadyumnaz ca pArSataH
nakulaH sahadevaz ca draupadeyAH sasAtyakAH
parivavrur jighAMsanto rAdheyaM zaravRSTibhiH
sAtyakis tu tataH karNaM viMzatyA nizitaiH zaraiH
atADayad raNe zUro jatrudeze narottamaH
zikhaNDI paJcaviMzatyA dhRSTadyumnaz ca paJcabhiH
draupadeyAz catuHSaSTyA sahadevaz ca saptabhiH
nakulaz ca zatenAjau karNaM vivyAdha sAyakaiH
bhImasenas tu rAdheyaM navatyA nataparvaNAm
vivyAdha samare kruddho jatrudeze mahAbalaH
tataH prahasyAdhirathir vikSipan dhanur uttamam
mumoca nizitAn bANAn pIDayan sumahAbalaH
tAn pratyavidhyad rAdheyaH paJcabhiH paJcabhiH zaraiH
sAtyakes tu dhanuz chittvA dhvajaM ca puruSarSabhaH
athainaM navabhir bANair AjaghAna stanAntare
bhImasenas tu taM kruddho vivyAdha triMzatA zaraiH
sArathiM ca tribhir bANair AjaghAna paraMtapaH
virathAn draupadeyAMz ca cakAra puruSarSabhaH
akSNor nimeSamAtreNa tad adbhutam ivAbhavat
vimukhIkRtya tAn sarvAJ zaraiH saMnataparvabhiH
pAJcAlAn ahanac chUraz cedInAM ca mahArathAn
te vadhyamAnAH samare cedimatsyA vizAM pate
karNam ekam abhidrutya zarasaMghaiH samArdayan
tAJ jaghAna zitair bANaiH sUtaputro mahArathaH
etad atyadbhutaM karNe dRSTavAn asmi bhArata
yad ekaH samare zUrAn sUtaputraH pratApavAn
yatamAnAn paraM zaktyAyodhayat tAMz ca dhanvinaH
pANDaveyAn mahArAja zarair vAritavAn raNe
tatra bhArata karNasya lAghavena mahAtmanaH
tutuSur devatAH sarvAH siddhAz ca paramarSayaH
apUjayan maheSvAsA dhArtarASTrA narottamam
karNaM rathavarazreSThaM zreSThaM sarvadhanuSmatAm
tataH karNo mahArAja dadAha ripuvAhinIm
kakSam iddho yathA vahnir nidAghe jvalito mahAn
te vadhyamAnAH karNena pANDaveyAs tatas tataH
prAdravanta raNe bhItAH karNaM dRSTvA mahAbalam
tatrAkrando mahAn AsIt pAJcAlAnAM mahAraNe
vadhyatAM sAyakais tIkSNaiH karNacApavaracyutaiH
tena zabdena vitrastA pANDavAnAM mahAcamUH
karNam ekaM raNe yodhaM menire tatra zAtravAH
tatrAdbhutaM paraM cakre rAdheyaH zatrukarzanaH
yad ekaM pANDavAH sarve na zekur abhivIkSitum

08056034a
08056034c
08056035a
08056035c
08056036a
08056036c
08056037a
08056037c
08056038a
08056038c
08056039a
08056039c
08056040a
08056040c
08056041a
08056041c
08056042a
08056042c
08056043a
08056043c
08056044a
08056044c
08056044e
08056045a
08056045c
08056046a
08056046c
08056047a
08056047c
08056048a
08056048c
08056049a
08056049c
08056050a
08056050c
08056051a
08056051c
08056052a
08056052c
08056053a
08056053c
08056054a
08056054c
08056055a
08056055c
08056055e
08056056a
08056056c
08056056e
08056057a
08056057c
08056058a
08056058c
08057001
08057001a
08057001c
08057002a
08057002c
08057003a
08057003c

yathaughaH parvatazreSTham AsAdyAbhipradIryate


tathA tat pANDavaM sainyaM karNam AsAdya dIryate
karNo 'pi samare rAjan vidhUmo 'gnir iva jvalan
dahaMs tasthau mahAbAhuH pANDavAnAM mahAcamUm
zirAMsi ca mahArAja karNAMz caJcalakuNDalAn
bAhUMz ca vIro vIrANAM ciccheda laghu ceSubhiH
hastidantAn tsarUn khaDgAn dhvajAJ zaktIr hayAn gajAn
rathAMz ca vividhAn rAjan patAkA vyajanAni ca
akSeSAyugayoktrANi cakrANi vividhAni ca
ciccheda zatadhA karNo yodhavratam anuSThitaH
tatra bhArata karNena nihatair gajavAjibhiH
agamyarUpA pRthivI mAMsazoNitakardamA
viSamaM ca samaM caiva hatair azvapadAtibhiH
rathaiz ca kuJjaraiz caiva na prAjJAyata kiM cana
nApi sve na pare yodhAH prAjJAyanta parasparam
ghore zarAndhakAre tu karNAstre ca vijRmbhite
rAdheyacApanirmuktaiH zaraiH kAJcanabhUSitaiH
saMchAditA mahArAja yatamAnA mahArathAH
te pANDaveyAH samare karNena sma punaH punaH
abhajyanta mahArAja yatamAnA mahArathAH
mRgasaMghAn yathA kruddhaH siMho drAvayate vane
karNas tu samare yodhAMs tatra tatra mahAyazAH
kAlayAm Asa tat sainyaM yathA pazugaNAn vRkaH
dRSTvA tu pANDavIM senAM dhArtarASTrAH parAGmukhIm
abhijagmur maheSvAsA ruvanto bhairavAn ravAn
duryodhano hi rAjendra mudA paramayA yutaH
vAdayAm Asa saMhRSTo nAnAvAdyAni sarvazaH
pAJcAlApi maheSvAsA bhagnA bhagnA narottamAH
nyavartanta yathA zUrA mRtyuM kRtvA nivartanam
tAn nivRttAn raNe zUrAn rAdheyaH zatrutApanaH
anekazo mahArAja babhaJja puruSarSabhaH
tatra bhArata karNena pAJcAlA viMzatI rathAH
nihatAH sAdayaH krodhAc cedayaz ca paraHzatAH
kRtvA zUnyAn rathopasthAn vAjipRSThAMz ca bhArata
nirmanuSyAn gajaskandhAn pAdAtAMz caiva vidrutAn
Aditya iva madhyAhne durnirIkSyaH paraMtapaH
kAlAntakavapuH krUraH sUtaputraz cacAra ha
evam etAn mahArAja naravAjirathadvipAn
hatvA tasthau maheSvAsaH karNo 'rigaNasUdanaH
yathA bhUtagaNAn hatvA kAlas tiSThen mahAbalaH
tathA sa somakAn hatvA tasthAv eko mahArathaH
tatrAdbhutam apazyAma pAJcAlAnAM parAkramam
vadhyamAnApi karNena nAjahU raNamUrdhani
rAjA duHzAsanaz caiva kRpaH zAradvatas tathA
azvatthAmA kRtavarmA zakuniz cApi saubalaH
nyahanan pANDavIM senAM zatazo 'tha sahasrazaH
karNaputrau ca rAjendra bhrAtarau satyavikramau
anAzayetAM balinaH pAJcAlAn vai tatas tataH
tatra yuddhaM tadA hy AsIt krUraM vizasanaM mahat
tathaiva pANDavAH zUrA dhRSTadyumnazikhaNDinau
draupadeyAz ca saMkruddhA abhyaghnaMs tAvakaM balam
evam eSa kSayo vRttaH pANDavAnAM tatas tataH
tAvakAnAm api raNe bhImaM prApya mahAbalam
saMjaya uvAca
arjunas tu mahArAja kRtvA sainyaM pRthagvidham
sUtaputraM susaMrabdhaM dRSTvA caiva mahAraNe
zoNitodAM mahIM kRtvA mAMsamajjAsthivAhinIm
vAsudevam idaM vAkyam abravIt puruSarSabha
eSa ketU raNe kRSNa sUtaputrasya dRzyate
bhImasenAdayaz caite yodhayanti mahArathAn

08057003e
08057004a
08057004c
08057005a
08057005c
08057005e
08057006a
08057006c
08057007a
08057007c
08057008a
08057008c
08057009a
08057009c
08057010a
08057010c
08057011a
08057011c
08057012a
08057012c
08057013a
08057013c
08057014a
08057014c
08057015a
08057015c
08057016a
08057016c
08057017a
08057017c
08057018a
08057018c
08057019a
08057019c
08057020a
08057020c
08057021a
08057021c
08057022a
08057022c
08057023a
08057023c
08057024a
08057024c
08057025a
08057025c
08057026a
08057026c
08057027a
08057027c
08057028a
08057028c
08057029a
08057029c
08057030a
08057030c
08057031a
08057031c
08057032a
08057032c

ete dravanti pAJcAlAH karNAt trastA janArdana


eSa duryodhano rAjA zvetacchatreNa bhAsvatA
karNena bhagnAn pAJcAlAn drAvayan bahu zobhate
kRpaz ca kRtavarmA ca drauNiz caiva mahAbalaH
ete rakSanti rAjAnaM sUtaputreNa rakSitAH
avadhyamAnAs te 'smAbhir ghAtayiSyanti somakAn
eSa zalyo rathopasthe razmisaMcArakovidaH
sUtaputrarathaM kRSNa vAhayan bahu zobhate
tatra me buddhir utpannA vAhayAtra mahAratham
nAhatvA samare karNaM nivartiSye kathaM cana
rAdheyo 'py anyathA pArthAn sRJjayAMz ca mahArathAn
niHzeSAn samare kuryAt pazyator nau janArdana
tataH prAyAd rathenAzu kezavas tava vAhinIm
karNaM prati maheSvAsaM dvairathe savyasAcinA
prayAtaz ca mahAbAhuH pANDavAnujJayA hariH
AzvAsayan rathenaiva pANDusainyAni sarvazaH
rathaghoSaH sa saMgrAme pANDaveyasya saMbabhau
vAsavAzanitulyasya mahaughasyeva mAriSa
mahatA rathaghoSeNa pANDavaH satyavikramaH
abhyayAd aprameyAtmA vijayas tava vAhinIm
tam AyAntaM samIkSyaiva zvetAzvaM kRSNasArathim
madrarAjo 'bravIt karNaM ketuM dRSTvA mahAtmanaH
ayaM sa ratha AyAti zvetAzvaH kRSNasArathiH
nighnann amitrAn samare yaM karNa paripRcchasi
eSa tiSThati kaunteyaH saMspRzan gANDivaM dhanuH
taM haniSyasi ced adya tan naH zreyo bhaviSyati
eSA vidIryate senA dhArtarASTrI samantataH
arjunasya bhayAt tUrNaM nighnataH zAtravAn bahUn
varjayan sarvasainyAni tvarate hi dhanaMjayaH
tvadartham iti manye 'haM yathAsyodIryate vapuH
na hy avasthApyate pArtho yuyutsuH kena cit saha
tvAm Rte krodhadIpto hi pIDyamAne vRkodare
virathaM dharmarAjaM ca dRSTvA sudRDhavikSatam
zikhaNDinaM sAtyakiM ca dhRSTadyumnaM ca pArSatam
draupadeyAn yudhAmanyum uttamaujasam eva ca
nakulaM sahadevaM ca bhrAtarau dvau samIkSya ca
sahasaikarathaH pArthas tvAm abhyeti paraMtapa
krodharaktekSaNaH kruddho jighAMsuH sarvadhanvinAm
tvarito 'bhipataty asmAMs tyaktvA sainyAny asaMzayam
tvaM karNa pratiyAhy enaM nAsty anyo hi dhanurdharaH
na taM pazyAmi loke 'smiMs tvatto 'py anyaM dhanurdharam
arjunaM samare kruddhaM yo velAm iva dhArayet
na cAsya rakSAM pazyAmi pRSThato na ca pArzvataH
eka evAbhiyAti tvAM pazya sAphalyam AtmanaH
tvaM hi kRSNau raNe zaktaH saMsAdhayitum Ahave
tavaiSa bhAro rAdheya pratyudyAhi dhanaMjayam
tvaM kRto hy eva bhISmeNa droNadrauNikRpair api
savyasAcipratirathas taM nivartaya pANDavam
lelihAnaM yathA sarpaM garjantam RSabhaM yathA
layasthitaM yathA vyAghraM jahi karNa dhanaMjayam
ete dravanti samare dhArtarASTrA mahArathAH
arjunasya bhayAt tUrNaM nirapekSA janAdhipAH
dravatAm atha teSAM tu yudhi nAnyo 'sti mAnavaH
bhayahA yo bhaved vIra tvAm Rte sUtanandana
ete tvAM kuravaH sarve dvIpam AsAdya saMyuge
viSThitAH puruSavyAghra tvattaH zaraNakAGkSiNaH
vaidehAmbaSThakAmbojAs tathA nagnajitas tvayA
gAndhArAz ca yayA dhRtyA jitAH saMkhye sudurjayAH
tAM dhRtiM kuru rAdheya tataH pratyehi pANDavam
vAsudevaM ca vArSNeyaM prIyamANaM kirITinA

08057033
08057033a
08057033c
08057034a
08057034c
08057035a
08057035c
08057036a
08057036c
08057037a
08057037c
08057038a
08057038c
08057039a
08057039c
08057040a
08057040c
08057041a
08057041c
08057042a
08057042c
08057043a
08057043c
08057044a
08057044c
08057045a
08057045c
08057046a
08057046c
08057047a
08057047c
08057048a
08057048c
08057048e
08057049a
08057049c
08057050a
08057050c
08057051a
08057051c
08057051e
08057052a
08057052c
H
08057053a
uH
08057053c
08057054a
08057054c
08057055a
08057055c
08057056a
yam
08057056c
08057056e
ribhiH
08057057a
08057057c
08057058a
hiH

karNa uvAca
prakRtistho hi me zalya idAnIM saMmatas tathA
pratibhAsi mahAbAho vibhIz caiva dhanaMjayAt
pazya bAhvor balaM me 'dya zikSitasya ca pazya me
eko 'dya nihaniSyAmi pANDavAnAM mahAcamUm
kRSNau ca puruSavyAghrau tac ca satyaM bravImi te
nAhatvA yudhi tau vIrAv apayAsye kathaM cana
svapsye vA nihatas tAbhyAm asatyo hi raNe jayaH
kRtArtho vA bhaviSyAmi hatvA tAv atha vA hataH
naitAdRzo jAtu babhUva loke; rathottamo yAvad anuzrutaM naH
tam IdRzaM pratiyotsyAmi pArthaM; mahAhave pazya ca pauruSaM me
rathe caraty eSa rathapravIraH; zIghrair hayaiH kauravarAjaputraH
sa vAdya mAM neSyati kRcchram etat; karNasyAntAd etad antAH stha sarve
asvedinau rAjaputrasya hastAv; avepinau jAtakiNau bRhantau
dRDhAyudhaH kRtimAn kSiprahasto; na pANDaveyena samo 'sti yodhaH
gRhNAty anekAn api kaGkapatrAn; ekaM yathA tAn kSitipAn pramathya
te krozamAtraM nipatanty amoghAH; kas tena yodho 'sti samaH pRthivyAm
atoSayat pANDaveyo hutAzaM; kRSNadvitIyo 'tirathas tarasvI
lebhe cakraM yatra kRSNo mahAtmA; dhanur gANDIvaM pANDavaH savyasAcI
zvetAzvayuktaM ca sughoSam agryaM; rathaM mahAbAhur adInasattvaH
maheSudhI cAkSayau divyarUpau; zastrANi divyAni ca havyavAhAt
tathendraloke nijaghAna daityAn; asaMkhyeyAn kAlakeyAMz ca sarvAn
lebhe zaGkhaM devadattaM sma tatra; ko nAma tenAbhyadhikaH pRthivyAm
mahAdevaM toSayAm Asa caiva; sAkSAt suyuddhena mahAnubhAvaH
lebhe tataH pAzupataM sughoraM; trailokyasaMhArakaraM mahAstram
pRthak pRthag lokapAlAH sametA; dadur hy astrANy aprameyANi yasya
yais tAJ jaghAnAzu raNe nRsiMhAn; sa kAlakhaJjAn asurAn sametAn
tathA virATasya pure sametAn; sarvAn asmAn ekarathena jitvA
jahAra tad godhanam Ajimadhye; vastrANi cAdatta mahArathebhyaH
tam IdRzaM vIryaguNopapannaM; kRSNadvitIyaM varaye raNAya
anantavIryeNa ca kezavena; nArAyaNenApratimena guptam
varSAyutair yasya guNA na zakyA; vaktuM sametair api sarvalokaiH
mahAtmanaH zaGkhacakrAsipANer; viSNor jiSNor vasudevAtmajasya
bhayaM me vai jAyate sAdhvasaM ca; dRSTvA kRSNAv ekarathe sametau
ubhau hi zUrau kRtinau dRDhAstrau; mahArathau saMhananopapannau
etAdRzau phalgunavAsudevau; ko 'nyaH pratIyAn mad Rte nu zalya
etAv ahaM yudhi vA pAtayiSye; mAM vA kRSNau nihaniSyato 'dya
iti bruvaJ zalyam amitrahantA; karNo raNe megha ivonnanAda
abhyetya putreNa tavAbhinanditaH; sametya covAca kurupravIrAn
kRpaM ca bhojaM ca mahAbhujAv ubhau; tathaiva gAndhAranRpaM sahAnujam
guroH sutaM cAvarajaM tathAtmanaH; padAtino 'tha dvipasAdino 'nyAn
nirundhatAbhidravatAcyutArjunau; zrameNa saMyojayatAzu sarvataH
yathA bhavadbhir bhRzavikSatAv ubhau; sukhena hanyAm aham adya bhUmipA
tatheti coktvA tvaritAH sma te 'rjunaM; jighAMsavo vIratamAH samabhyay
nadInadAn bhUrijalo mahArNavo; yathA tathA tAn samare 'rjuno 'grasat
na saMdadhAno na tathA zarottamAn; pramuJcamAno ripubhiH pradRzyate
dhanaMjayas tasya zaraiz ca dAritA; hatAz ca petur naravAjikuJjarAH
zarArciSaM gANDivacArumaNDalaM; yugAntasUryapratimAnatejasam
na kauravAH zekur udIkSituM jayaM; yathA raviM vyAdhitacakSuSo janAH
tam abhyadhAvad visRjaJ zarAn kRpas; tathaiva bhojas tava cAtmajaH sva
jighAMsubhis tAn kuzalaiH zarottamAn; mahAhave saMjavitAn prayatnataH
zaraiH praciccheda ca pANDavas tvaran; parAbhinad vakSasi ca tribhis t
sa gANDivAbhyAyatapUrNamaNDalas; tapan ripUn arjunabhAskaro babhau
zarograrazmiH zucizukramadhyago; yathaiva sUryaH pariveSagas tathA
athAgryabANair dazabhir dhanaMjayaM; parAbhinad droNasuto 'cyutaM trib

08057058c
08057059a
Na
08057059c
Atayat
08057060a
08057060c
08057061a
08057061c
08057062a
08057062c
H
08057063a
08057063c
An
08057064a
08057064c
08057064e
08057065a
A
08057065c
avaH
08057066a
08057066c
08057067a
08057067c
08057068a
08057068c
ak
08057069a
08057069c
08058001
08058001a
08058001c
08058002a
08058002c
08058003a
08058003c
08058004a
08058004c
08058005a
08058005c
08058006a
08058006c
08058007a
08058007c
08058008a
08058008c
08058009a
08058009c
08058009e
08058010a
08058010c
08058011a
08058011c
08058012a
08058012c
08058012e
08058013a
08058013c

caturbhir azvAMz caturaH kapiM tathA; zaraiH sa nArAcavarair avAkirat


tathA tu tat tat sphurad AttakArmukaM; tribhiH zarair yantRziraH kSure
hayAMz caturbhiz caturas tribhir dhvajaM; dhanaMjayo drauNirathAn nyap
sa roSapUrNo 'zanivajrahATakair; alaMkRtaM takSakabhogavarcasam
subandhanaM kArmukam anyad Adade; yathA mahAhipravaraM gires tathA
svam AyudhaM copavikIrya bhUtale; dhanuz ca kRtvA saguNaM guNAdhikaH
samAnayAnAv ajitau narottamau; zarottamair drauNir avidhyad antikAt
kRpaz ca bhojaz ca tathAtmajaz ca te; tamonudaM vAridharA ivApatan
kRpasya pArthaH sazaraM zarAsanaM; hayAn dhvajaM sArathim eva patribhi
zaraiH praciccheda tavAtmajasya; dhvajaM dhanuz ca pracakarta nardataH
jaghAna cAzvAn kRtavarmaNaH zubhAn; dhvajaM ca ciccheda tataH pratApav
savAjisUteSv asanAn saketanAJ; jaghAna nAgAzvarathAMs tvaraMz ca saH
tataH prakIrNaM sumahad balaM tava; pradAritaM setur ivAmbhasA yathA
tato 'rjunasyAzu rathena kezavaz; cakAra zatrUn apasavyam AturAn
tataH prayAntaM tvaritaM dhanaMjayaM; zatakratuM vRtranijaghnuSaM yath
samanvadhAvan punar ucchritair dhvajai; rathaiH suyuktair apare yuyuts
athAbhisRtya prativArya tAn arIn; dhanaMjayasyAbhi rathaM mahArathAH
zikhaNDizaineyayamAH zitaiH zarair; vidArayanto vyanadan subhairavam
tato 'bhijaghnuH kupitAH parasparaM; zarais tadAJjogatibhiH sutejanaiH
kurupravIrAH saha sRJjayair yathA;surAH purA devavarair ayodhayan
jayepsavaH svargamanAya cotsukAH; patanti nAgAzvarathAH paraMtapa
jagarjur uccair balavac ca vivyadhuH; zaraiH sumuktair itaretaraM pRth
zarAndhakAre tu mahAtmabhiH kRte; mahAmRdhe yodhavaraiH parasparam
babhur dazAzA na divaM ca pArthiva; prabhA ca sUryasya tamovRtAbhavat
saMjaya uvAca
rAjan kurUNAM pravarair balair bhImam abhidrutam
majjantam iva kaunteyam ujjihIrSur dhanaMjayaH
vimRdya sUtaputrasya senAM bhArata sAyakaiH
prAhiNon mRtyulokAya paravIrAn dhanaMjayaH
tato 'syAmbaram AvRtya zarajAlAni bhAgazaH
adRzyanta tathAnye ca nighnantas tava vAhinIm
sa pakSisaMghAcaritam AkAzaM pUrayaJ zaraiH
dhanaMjayo mahArAja kurUNAm antako 'bhavat
tato bhallaiH kSurapraiz ca nArAcair nirmalair api
gAtrANi prAkSiNot pArthaH zirAMsi ca cakarta ha
chinnagAtrair vikavacair viziraskaiH samantataH
patitaiz ca patadbhiz ca yodhair AsIt samAvRtam
dhanaMjayazarAbhyastaiH syandanAzvanaradvipaiH
raNabhUmir abhUd rAjan mahAvaitaraNI yathA
ISAcakrAkSabhaGgaiz ca vyazvaiH sAzvaiz ca yudhyatAm
sasUtair hatasUtaiz ca rathaiH stIrNAbhavan mahI
suvarNavarmasaMnAhair yodhaiH kanakabhUSaNaiH
AsthitAH kRtavarmANo bhadrA nityamadA dvipAH
kruddhAH kruddhair mahAmAtraiH preSitArjunam abhyayuH
catuHzatAH zaravarSair hatAH petuH kirITinA
paryastAnIva zRGgANi sasattvAni mahAgireH
dhanaMjayazarAbhyastaiH stIrNA bhUr varavAraNaiH
abhipede 'rjunaratho ghanAn bhindann ivAMzumAn
hatair gajamanuSyAzvair bhagnaiz ca bahudhA rathaiH
vizastrapatrakavacair yuddhazauNDair gatAsubhiH
apaviddhAyudhair mArgaH stIrNo 'bhUt phalgunena vai
vyasphUrjayac ca gANDIvaM sumahad bhairavasvanam
ghoro vajraviniSpeSaH stanayitnor ivAmbare

08058014a
08058014c
08058015a
08058015c
08058016a
08058016c
08058017a
08058017c
08058018a
08058018c
08058019a
08058019c
08058020a
08058020c
08058021a
08058021c
08058022a
08058022c
08058023a
08058023c
08058024a
08058024c
08058025a
08058025c
08058026a
08058026c
08058027a
08058027c
08058027e
08058028a
08058028c
08059001
08059001a
08059001c
08059001e
08059002a
08059002c
08059003a
08059003c
08059004a
08059004c
08059005a
08059005c
08059006a
08059006c
08059007a
08059007c
08059008a
08059008c
08059009a
08059009c
08059010a
08059010c
08059011a
08059011c
08059012a
08059012c
08059013a
08059013c
08059014a

tataH prAdIryata camUr dhanaMjayazarAhatA


mahAvAtasamAviddhA mahAnaur iva sAgare
nAnArUpAH praharaNAH zarA gANDIvacoditAH
alAtolkAzaniprakhyAs tava sainyaM vinirdahan
mahAgirau veNuvanaM nizi prajvalitaM yathA
tathA tava mahat sainyaM prAsphurac charapIDitam
saMpiSTadagdhavidhvastaM tava sainyaM kirITinA
hataM pravihataM bANaiH sarvataH pradrutaM dizaH
mahAvane mRgagaNA dAvAgnigrasitA yathA
kuravaH paryavartanta nirdagdhAH savyasAcinA
utsRjya hi mahAbAhuM bhImasenaM tadA raNe
balaM kurUNAm udvignaM sarvam AsIt parAGmukham
tataH kuruSu bhagneSu bIbhatsur aparAjitaH
bhImasenaM samAsAdya muhUrtaM so 'bhyavartata
samAgamya sa bhImena mantrayitvA ca phalgunaH
vizalyam arujaM cAsmai kathayitvA yudhiSThiram
bhImasenAbhyanujJAtas tataH prAyAd dhanaMjayaH
nAdayan rathaghoSeNa pRthivIM dyAM ca bhArata
tataH parivRto bhImair dazabhiH zatrupuMgavaiH
duHzAsanAd avarajais tava putrair dhanaMjayaH
te tam abhyardayan bANair ulkAbhir iva kuJjaram
AtateSv asanAH krUrA nRtyanta iva bhArata
apasavyAMs tu tAMz cakre rathena madhusUdanaH
tatas te prAdravaJ zUrAH parAGmukharathe 'rjune
teSAm ApatatAM ketUn rathAMz cApAni sAyakAn
nArAcair ardhacandraiz ca kSipraM pArtho nyapAtayat
athAnyair dazabhir bhallaiH zirAMsy eSAM nyapAtayat
roSasaMraktanetrANi saMdaSTauSThAni bhUtale
tAni vaktrANi vibabhur vyomni tArAgaNA iva
tAMs tu bhallair mahAvegair dazabhir daza kauravAn
rukmAGgadAn rukmapuGkhair viddhvA prAyAd amitrahA
saMjaya uvAca
taM tu yAntaM mahAvegair azvaiH kapivaradhvajam
yuddhAyAbhyadravan vIrAH kurUNAM navatI rathAH
parivavrur naravyAghrA naravyAghraM raNe 'rjunam
kRSNaH zvetAn mahAvegAn azvAn kanakabhUSaNAn
muktAjAlapraticchannAn praiSIt karNarathaM prati
tataH karNarathaM yAntam arIn ghnantaM dhanaMjayam
bANavarSair abhighnantaH saMzaptakarathA yayuH
tvaramANAMs tu tAn sarvAn sasUteSvasanadhvajAn
jaghAna navatiM vIrAn arjuno nizitaiH zaraiH
te 'patanta hatA bANair nAnArUpaiH kirITinA
savimAnA yathA siddhAH svargAt puNyakSaye tathA
tataH sarathanAgAzvAH kuravaH kurusattama
nirbhayA bharatazreSTham abhyavartanta phalgunam
tad Ayastam amuktAstram udIrNavaravAraNam
putrANAM te mahat sainyaM samarautsId dhanaMjayaH
zaktyRSTitomaraprAsair gadAnistriMzasAyakaiH
prAcchAdayan maheSvAsAH kuravaH kurunandanam
tAM kurUNAM pravitatAM zastravRSTiM samudyatAm
vyadhamat pANDavo bANais tamaH sUrya ivAMzubhiH
tato mlecchAH sthitair mattais trayodazazatair gajaiH
pArzvato 'bhyahanan pArthaM tava putrasya zAsanAt
karNinAlIkanArAcais tomaraiH prAsazaktibhiH
kampanair bhiNDipAlaiz ca rathasthaM pArtham Ardayan
tAm astravRSTiM prahitAM dvipasthair yavanaiH smayan
ciccheda nizitair bhallair ardhacandraiz ca phalgunaH
atha tAn dviradAn sarvAn nAnAliGgair mahAzaraiH
sapatAkAn sahArohAn girIn vajrair ivAbhinat
te hemapuGkhair iSubhir AcitA hemamAlinaH

08059014c
08059015a
08059015c
08059016a
08059016c
08059017a
08059017c
08059018a
08059018c
08059019a
08059019c
08059020a
08059020c
08059021a
08059021c
08059022a
08059022c
08059023a
08059023c
08059024a
08059024c
08059025a
08059025c
08059026a
08059026c
08059027a
08059027c
08059028a
08059028c
08059029a
08059029c
08059030a
08059030c
08059031a
08059031c
08059032a
08059032c
08059033a
08059033c
08059034a
08059034c
08059035a
08059035c
08059036a
08059036c
08059037a
08059037c
08059038a
08059038c
08059039a
08059039c
08059040a
08059040c
08059041a
08059041c
08059042a
08059042c
08059042e
08059043a
08059043c

hatAH petur mahAnAgAH sAgnijvAlA ivAdrayaH


tato gANDIvanirghoSo mahAn AsId vizAM pate
stanatAM kUjatAM caiva manuSyagajavAjinAm
kuJjarAz ca hatA rAjan prAdravaMs te samantataH
azvAz ca paryadhAvanta hatArohA dizo daza
rathA hInA mahArAja rathibhir vAjibhis tathA
gandharvanagarAkArA dRzyante sma sahasrazaH
azvArohA mahArAja dhAvamAnAs tatas tataH
tatra tatraiva dRzyante patitAH pArthasAyakaiH
tasmin kSaNe pANDavasya bAhvor balam adRzyata
yat sAdino vAraNAMz ca rathAMz caiko 'jayad yudhi
tatas tryaGgeNa mahatA balena bharatarSabha
dRSTvA parivRtaM rAjan bhImasenaH kirITinam
hatAvazeSAn utsRjya tvadIyAn kati cid rathAn
javenAbhyadravad rAjan dhanaMjayarathaM prati
tatas tat prAdravat sainyaM hatabhUyiSTham Aturam
dRSTvA yad arjunaM bhImo jagAma bhrAtaraM prati
hatAvaziSTAMs turagAn arjunena mahAjavAn
bhImo vyadhamad abhrAnto gadApANir mahAhave
kAlarAtrim ivAtyugrAM naranAgAzvabhojanAm
prAkArATTapuradvAradAraNIm atidAruNAm
tato gadAM nRnAgAzveSv Azu bhImo vyavAsRjat
sA jaghAna bahUn azvAn azvArohAMz ca mAriSa
kAMsyAyasatanutrAMs tAn narAn azvAMz ca pANDavaH
pothayAm Asa gadayA sazabdaM te 'patan hatAH
hatvA tu tad gajAnIkaM bhImaseno mahAbalaH
punaH svaratham AsthAya pRSThato 'rjunam anvagAt
hataM parAGmukhaprAyaM nirutsAhaM paraM balam
vyAlambata mahArAja prAyazaH zastraveSTitam
vilambamAnaM tat sainyam apragalbham avasthitam
dRSTvA prAcchAdayad bANair arjunaH prANatApanaiH
tataH kurUNAm abhavad ArtanAdo mahAmRdhe
rathAzvanAgAsuharair vadhyatAm arjuneSubhiH
hAhAkRtaM bhRzaM tasthau lIyamAnaM parasparam
alAtacakravat sainyaM tadAbhramata tAvakam
AdIptaM tava tat sainyaM zaraiz chinnatanucchadam
AsIt svazoNitaklinnaM phullAzokavanaM yathA
tad dRSTvA kuravas tatra vikrAntaM savyasAcinaH
nirAzAH samapadyanta sarve karNasya jIvite
aviSahyaM tu pArthasya zarasaMpAtam Ahave
matvA nyavartan kuravo jitA gANDIvadhanvanA
te hitvA samare pArthaM vadhyamAnAz ca sAyakaiH
pradudruvur dizo bhItAz cukruzuz cApi sUtajam
abhyadravata tAn pArthaH kiraJ zarazatAn bahUn
harSayan pANDavAn yodhAn bhImasenapurogamAn
putrAs tu te mahArAja jagmuH karNarathaM prati
agAdhe majjatAM teSAM dvIpaH karNo 'bhavat tadA
kuravo hi mahArAja nirviSAH pannagA iva
karNam evopalIyanta bhayAd gANDIvadhanvanaH
yathA sarvANi bhUtAni mRtyor bhItAni bhArata
dharmam evopalIyante karmavanti hi yAni ca
tathA karNaM maheSvAsaM putrAs tava narAdhipa
upAlIyanta saMtrAsAt pANDavasya mahAtmanaH
tAJ zoNitapariklinnAn viSamasthAJ zarAturAn
mA bhaiSTety abravIt karNo hy abhito mAm iteti ca
saMbhagnaM hi balaM dRSTvA balAt pArthena tAvakam
dhanur visphArayan karNas tasthau zatrujighAMsayA
pAJcAlAn punar AdhAvat pazyataH savyasAcinaH
tataH kSaNena kSitipAH kSatajapratimekSaNAH
karNaM vavarSur bANaughair yathA meghA mahIdharam

08059044a
08059044c
08059045a
08059045c
08060001
08060001a
08060001c
08060002a
08060002c
08060003a
khye
08060003c
08060004a
08060004c
08060005a
08060005c
08060006a
08060006c
08060007a
08060007c
08060008a
08060008c
08060009a
08060009c
08060010a
08060010c
08060011a
08060011c
08060012a
08060012c
08060013a
08060013c
08060014a
08060014c
08060015a
08060015c
08060016a
08060016c
08060017a
08060017c
08060018a
08060018c
08060019a
08060019c
08060020a
asam
08060020c
jau
08060021a
08060021c
08060022a
08060022c
An
08060023a
08060023c
hiH
08060024a
t
08060024c
hA

tataH zarasahasrANi karNamuktAni mAriSa


vyayojayanta pAJcAlAn prANaiH prANabhRtAM vara
tato raNo mahAn AsIt pAJcAlAnAM vizAM pate
vadhyatAM sUtaputreNa mitrArthe 'mitraghAtinAm
saMjaya uvAca
tataH karNaH kuruSu pradruteSu; varUthinA zvetahayena rAjan
pAJcAlaputrAn vyadhamat sUtaputro; maheSubhir vAta ivAbhrasaMghAn
sUtaM rathAd aJjalikena pAtya; jaghAna cAzvAJ janamejayasya
zatAnIkaM sutasomaM ca bhallair; avAkirad dhanuSI cApy akRntat
dhRSTadyumnaM nirbibhedAtha SaDbhir; jaghAna cAzvaM dakSiNaM tasya saM
hatvA cAzvAn sAtyakeH sUtaputraH; kaikeyaputraM nyavadhId vizokam
tam abhyadhAvan nihate kumAre; kaikeyasenApatir ugradhanvA
zarair vibhinnaM bhRzam ugravegaiH; karNAtmajaM so 'bhyahanat suSeNam
tasyArdhacandrais tribhir uccakarta; prasahya bAhU ca ziraz ca karNaH
sa syandanAd gAm apatad gatAsuH; parazvadhaiH zAla ivAvarugNaH
hatAzvam aJjogatibhiH suSeNaH; zinipravIraM nizitaiH pRSatkaiH
pracchAdya nRtyann iva sautiputraH; zaineyabANAbhihataH papAta
putre hate krodhaparItacetAH; karNaH zinInAm RSabhaM jighAMsuH
hato 'si zaineya iti bruvan sa; vyavAsRjad bANam amitrasAham
sa tasya ciccheda zaraM zikhaNDI; tribhis tribhiz ca pratutoda karNam
zikhaNDinaH kArmukaM sa dhvajaM ca; cchittvA zarAbhyAm ahanat sujAtam
zikhaNDinaM SaDbhir avidhyad ugro; dAnto dhArSTadyumnaziraz cakarta
athAbhinat sutasomaM zareNa; sa saMzitenAdhirathir mahAtmA
athAkrande tumule vartamAne; dhArSTadyumne nihate tatra kRSNaH
apAJcAlyaM kriyate yAhi pArtha; karNaM jahIty abravId rAjasiMha
tataH prahasyAzu narapravIro; rathaM rathenAdhirather jagAma
bhaye teSAM trANam icchan subAhur; abhyAhatAnAM rathayUthapena
visphArya gANDIvam athograghoSaM; jyayA samAhatya tale bhRzaM ca
bANAndhakAraM sahasaiva kRtvA; jaghAna nAgAzvarathAn narAMz ca
taM bhImaseno 'nu yayau rathena; pRSThe rakSan pANDavam ekavIram
tau rAjaputrau tvaritau rathAbhyAM; karNAya yAtAv aribhir vimuktau
atrAntare sumahat sUtaputraz; cakre yuddhaM somakAn saMpramRdnan
rathAzvamAtaGgagaNAJ jaghAna; pracchAdayAm Asa dizaH zaraiz ca
tam uttamaujA janamejayaz ca; kruddhau yudhAmanyuzikhaNDinau ca
karNaM vineduH sahitAH pRSatkaiH; saMmardamAnAH saha pArSatena
te paJca pAJcAlarathAH surUpair; vaikartanaM karNam abhidravantaH
tasmAd rathAc cyAvayituM na zekur; dhairyAt kRtAtmAnam ivendriyANi
teSAM dhanUMSi dhvajavAjisUtAMs; tUNaM patAkAz ca nikRtya bANaiH
tAn paJcabhiH sa tv ahanat pRSatkaiH; karNas tataH siMha ivonnanAda
tasyAsyatas tAn abhinighnataz ca; jyAbANahastasya dhanuHsvanena
sAdridrumA syAt pRthivI vizIrNA; ity eva matvA janatA vyaSIdat
sa zakracApapratimena dhanvanA; bhRzAtatenAdhirathiH zarAn sRjan
babhau raNe dIptamarIcimaNDalo; yathAMzumAlI pariveSavAMs tathA
zikhaNDinaM dvAdazabhiH parAbhinac; chitaiH zaraiH SaDbhir athottamauj
tribhir yudhAmanyum avidhyad Azugais; tribhis tribhiH somakapArSatAtma
parAjitAH paJca mahArathAs tu te; mahAhave sUtasutena mAriSa
nirudyamAs tasthur amitramardanA; yathendriyArthAtmavatA parAjitAH
nimajjatas tAn atha karNasAgare; vipannanAvo vaNijo yathArNave
uddadhrire naubhir ivArNavAd rathaiH; sukalpitair draupadijAH svamAtul
tataH zinInAm RSabhaH zitaiH zarair; nikRtya karNaprahitAn iSUn bahUn
vidArya karNaM nizitair ayasmayais; tavAtmajaM jyeSTham avidhyad aSTab
kRpo 'tha bhojaz ca tavAtmajas tathA; svayaM ca karNo nizitair atADaya
sa taiz caturbhir yuyudhe yadUttamo; digIzvarair daityapatir yathA tat

08060025a
08060025c
08060026a
08060026c
08060027a
08060027c
08060028a
08060028c
08060029a
08060029c
08060030a
08060030c
08060031a
08060031c
08060032a
nat
08060032c
08060033a
08060033c
Sat
08061001
08061001a
08061001c
08061002a
08061002c
08061003a
08061003c
08061004a
08061004c
08061005a
08061005c
08061006a
08061006c
08061006e
08061007a
08061007c
08061007e
08061008a
08061008c
08061009a
08061009c
08061010a
08061010c
08061011a
08061011c
08061011e
08061012a
08061012c
08061013a
08061013c
08061014a
08061014c
08061015a
08061015c
08061016a
08061016c
08061016e
08061017a
08061017c
08062001

samAnateneSvasanena kUjatA; bhRzAtatenAmitabANavarSiNA


babhUva durdharSataraH sa sAtyakiH; zarannabhomadhyagato yathA raviH
punaH samAsAdya rathAn sudaMzitAH; zinipravIraM jugupuH paraMtapAH
sametya pAJcAlarathA mahAraNe; marudgaNAH zakram ivArinigrahe
tato 'bhavad yuddham atIva dAruNaM; tavAhitAnAM tava sainikaiH saha
rathAzvamAtaGgavinAzanaM tathA; yathA surANAm asuraiH purAbhavat
rathadvipA vAjipadAtayo 'pi vA; bhramanti nAnAvidhazastraveSTitAH
paraspareNAbhihatAz ca caskhalur; vinedur ArtA vyasavo 'patanta ca
tathA gate bhImam abhIs tavAtmajaH; sasAra rAjAvarajaH kiraJ zaraiH
tam abhyadhAvat tvarito vRkodaro; mahAruruM siMha ivAbhipetivAn
tatas tayor yuddham atItamAnuSaM; pradIvyatoH prANadurodare 'bhavat
paraspareNAbhiniviSTaroSayor; udagrayoH zambarazakrayor yathA
zaraiH zarIrAntakaraiH sutejanair; nijaghnatus tAv itaretaraM bhRzam
sakRtprabhinnAv iva vAzitAntare; mahAgajau manmathasaktacetasau
tavAtmajasyAtha vRkodaras tvaran; dhanuH kSurAbhyAM dhvajam eva cAcchi
lalATam apy asya bibheda patriNA; ziraz ca kAyAt prajahAra sAratheH
sa rAjaputro 'nyad avApya kArmukaM; vRkodaraM dvAdazabhiH parAbhinat
svayaM niyacchaMs turagAn ajihmagaiH; zaraiz ca bhImaM punar abhyavIvR
saMjaya uvAca
tatrAkarod duSkaraM rAjaputro; duHzAsanas tumule yudhyamAnaH
ciccheda bhImasya dhanuH kSureNa; SaDbhiH zaraiH sArathim apy avidhyat
tato 'bhinad bahubhiH kSipram eva; vareSubhir bhImasenaM mahAtmA
sa vikSaran nAga iva prabhinno; gadAm asmai tumule prAhiNod vai
tayAharad daza dhanvantarANi; duHzAsanaM bhImasenaH prasahya
tayA hataH patito vepamAno; duHzAsano gadayA vegavatyA
hayAH sasUtAz ca hatA narendra; cUrNIkRtaz cAsya rathaH patantyA
vidhvastavarmAbharaNAmbarasrag; viceSTamAno bhRzavedanArtaH
tataH smRtvA bhImasenas tarasvI; sApatnakaM yat prayuktaM sutais te
rathAd avaplutya gataH sa bhUmau; yatnena tasmin praNidhAya cakSuH
asiM samuddhRtya zitaM sudhAraM; kaNThe samAkramya ca vepamAnam
utkRtya vakSaH patitasya bhUmAv; athApibac choNitam asya koSNam
AsvAdya cAsvAdya ca vIkSamANaH; kruddho 'tivelaM prajagAda vAkyam
stanyasya mAtur madhusarpiSo vA; mAdhvIkapAnasya ca satkRtasya
divyasya vA toyarasasya pAnAt; payodadhibhyAM mathitAc ca mukhyAt
sarvebhya evAbhyadhiko raso 'yaM; mato mamAdyAhitalohitasya
evaM bruvANaM punar Adravantam; AsvAdya valgantam atiprahRSTam
ye bhImasenaM dadRzus tadAnIM; bhayena te 'pi vyathitA nipetuH
ye cApi tatrApatitA manuSyAs; teSAM karebhyaH patitaM ca zastram
bhayAc ca saMcukruzur uccakais te; nimIlitAkSA dadRzuz ca tan na
ye tatra bhImaM dadRzuH samantAd; dauHzAsanaM tad rudhiraM pibantam
sarve palAyanta bhayAbhipannA; nAyaM manuSya iti bhASamANAH
zRNvatAM lokavIrANAm idaM vacanam abravIt
eSa te rudhiraM kaNThAt pibAmi puruSAdhama
brUhIdAnIM susaMrabdhaH punar gaur iti gaur iti
pramANakoTyAM zayanaM kAlakUTasya bhojanam
dazanaM cAhibhiH kaSTaM dAhaM ca jatuvezmani
dyUtena rAjyaharaNam araNye vasatiz ca yA
iSvastrANi ca saMgrAmeSv asukhAni ca vezmani
duHkhAny etAni jAnImo na sukhAni kadA cana
dhRtarASTrasya daurAtmyAt saputrasya sadA vayam
ity uktvA vacanaM rAjaJ jayaM prApya vRkodaraH
punar Aha mahArAja smayaMs tau kezavArjunau
duHzAsane yad raNe saMzrutaM me; tad vai sarvaM kRtam adyeha vIrau
adyaiva dAsyAmy aparaM dvitIyaM; duryodhanaM yajJapazuM vizasya
ziro mRditvA ca padA durAtmanaH; zAntiM lapsye kauravANAM samakSam
etAvad uktvA vacanaM prahRSTo; nanAda coccai rudhirArdragAtraH
nanarta caivAtibalo mahAtmA; vRtraM nihatyeva sahasranetraH
saMjaya uvAca

08062001a
08062001c
08062001e
08062002a
08062002c
08062003a
08062003c
08062004a
08062004c
08062005a
08062005c
08062006a
08062006c
08062007a
08062007c
08062008a
08062008c
08062008e
08062009a
08062009c
08062010a
08062010c
08062011a
08062011c
08062012a
08062012c
08062013a
08062013c
08062014a
08062014c
08062014e
08062015a
08062015c
08062016a
08062016c
08062017a
08062017c
08062018a
08062018c
08062019a
08062019c
08062020a
08062020c
08062021a
08062021c
aH
08062022a
08062022c
08062023a
08062023c
08062024a
08062024c
08062025a
08062025c
08062026a
08062026c
08062027a
08062027c
08062028a
08062028c

duHzAsane tu nihate putrAs tava mahArathAH


mahAkrodhaviSA vIrAH samareSv apalAyinaH
daza rAjan mahAvIryo bhImaM prAcchAdayaJ zaraiH
kavacI niSaGgI pAzI daNDadhAro dhanurdharaH
alolupaH zalaH saMdho vAtavegasuvarcasau
ete sametya sahitA bhrAtRvyasanakarzitAH
bhImasenaM mahAbAhuM mArgaNaiH samavArayan
sa vAryamANo vizikhaiH samantAt tair mahArathaiH
bhImaH krodhAbhiraktAkSaH kruddhaH kAla ivAbabhau
tAMs tu bhallair mahAvegair dazabhir dazabhiH zitaiH
rukmAGgado rukmapuGkhaiH pArtho ninye yamakSayam
hateSu teSu vIreSu pradudrAva balaM tava
pazyataH sUtaputrasya pANDavasya bhayArditam
tataH karNo mahArAja praviveza mahAraNam
dRSTvA bhImasya vikrAntam antakasya prajAsv iva
tasya tv AkArabhAvajJaH zalyaH samitizobhanaH
uvAca vacanaM karNaM prAptakAlam ariMdama
mA vyathAM kuru rAdheya naitat tvayy upapadyate
ete dravanti rAjAno bhImasenabhayArditAH
duryodhanaz ca saMmUDho bhrAtRvyasanaduHkhitaH
duHzAsanasya rudhire pIyamAne mahAtmanA
vyApannacetasaz caiva zokopahatamanyavaH
duryodhanam upAsante parivArya samantataH
kRpaprabhRtayaH karNa hatazeSAz ca sodarAH
pANDavA labdhalakSAz ca dhanaMjayapurogamAH
tvAm evAbhimukhAH zUrA yuddhAya samupAsthitAH
sa tvaM puruSazArdUla pauruSe mahati sthitaH
kSatradharmaM puraskRtya pratyudyAhi dhanaMjayam
bhAro hi dhArtarASTreNa tvayi sarvaH samarpitaH
tam udvaha mahAbAho yathAzakti yathAbalam
jaye syAd vipulA kIrtir dhruvaH svargaH parAjaye
vRSasenaz ca rAdheya saMkruddhas tanayas tava
tvayi mohasamApanne pANDavAn abhidhAvati
etac chrutvA tu vacanaM zalyasyAmitatejasaH
hRdi mAnuSyakaM bhAvaM cakre yuddhAya susthiram
tataH kruddho vRSaseno 'bhyadhAvad; AtasthivAMsaM svarathaM hatArim
vRkodaraM kAlam ivAttadaNDaM; gadAhastaM pothamAnaM tvadIyAn
tam abhyadhAvan nakulaH pravIro; roSAd amitraM pratudan pRSatkaiH
karNasya putraM samare prahRSTaM; jiSNur jighAMsur maghaveva jambham
tato dhvajaM sphATikacitrakambuM; ciccheda vIro nakulaH kSureNa
karNAtmajasyeSvasanaM ca citraM; bhallena jAmbUnadapaTTanaddham
athAnyad AdAya dhanuH suzIghraM; karNAtmajaH pANDavam abhyavidhyat
divyair mahAstrair nakulaM mahAstro; duHzAsanasyApacitiM yiyAsuH
tataH kruddho nakulas taM mahAtmA; zarair maholkApratimair avidhyat
divyair astrair abhyavidhyac ca so 'pi; karNasya putro nakulaM kRtAstr
karNasya putro nakulasya rAjan; sarvAn azvAn akSiNod uttamAstraiH
vanAyujAn sukumArasya zubhrAn; alaMkRtAJ jAtarUpeNa zIghrAn
tato hatAzvAd avaruhya yAnAd; AdAya carma ruciraM cASTacandram
AkAzasaMkAzam asiM gRhItvA; poplUyamAnaH khagavac cacAra
tato 'ntarikSe nRvarAzvanAgAMz; ciccheda mArgAn vicaran vicitrAn
te prApatann asinA gAM vizastA; yathAzvamedhe pazavaH zamitrA
dvisAhasrA viditA yuddhazauNDA; nAnAdezyAH subhRtAH satyasaMdhAH
ekena zIghraM nakulena kRttAH; sArepsunevottamacandanAs te
tam ApatantaM nakulaM so 'bhipatya; samantataH sAyakair abhyavidhyat
sa tudyamAno nakulaH pRSatkair; vivyAdha vIraM sa cukopa viddhaH
taM karNaputro vidhamantam ekaM; narAzvamAtaGgarathapravekAn
krIDantam aSTAdazabhiH pRSatkair; vivyAdha vIraM sa cukopa viddhaH
tato 'bhyadhAvat samare jighAMsuH; karNAtmajaM pANDusuto nRvIraH
tasyeSubhir vyadhamat karNaputro; mahAraNe carma sahasratAram

08062029a tasyAyasaM nizitaM tIkSNadhAram; asiM vikozaM gurubhArasAham


08062029c dviSaccharIrApaharaM sughoram; AdhunvataH sarpam ivograrUpam
08062030a kSipraM zaraiH SaDbhir amitrasAhaz; cakarta khaDgaM nizitaiH sudhAraiH
08062030c punaz ca pItair nizitaiH pRSatkaiH; stanAntare gADham athAbhyavidhyat
08062031a sa bhImasenasya rathaM hatAzvo; mAdrIsutaH karNasutAbhitaptaH
08062031c Apupluve siMha ivAcalAgraM; saMprekSamANasya dhanaMjayasya
08062032a nakulam atha viditvA chinnabANAsanAsiM; viratham arizarArtaM karNaputr
Astrabhagnam
08062032c pavanadhutapatAkA hrAdino valgitAzvA; varapuruSaniyattAs te rathAH zIg
hram IyuH
08062033a drupadasutavariSThAH paJca zaineyaSaSThA; drupadaduhitRputrAH paJca cA
mitrasAhAH
08062033c dviradarathanarAzvAn sUdayantas tvadIyAn; bhujagapatinikAzair mArgaNai
r AttazastrAH
08062034a atha tava rathamukhyAs tAn pratIyus tvaranto; hRdikasutakRpau ca drauN
iduryodhanau ca
08062034c zakunizukavRkAz ca krAthadevAvRdhau ca; dviradajaladaghoSaiH syandanai
H kArmukaiz ca
08062035a tava naravaravaryAs tAn dazaikaM ca vIrAn; pravarazaravarAgryais tADay
anto 'bhyarundhan
08062035c navajaladasavarNair hastibhis tAn udIyur; girizikharanikAzair bhImaveg
aiH kuNindAH
08062036a sukalpitA haimavatA madotkaTA; raNAbhikAmaiH kRtibhiH samAsthitAH
08062036c suvarNajAlAvatatA babhur gajAs; tathA yathA vai jaladAH savidyutaH
08062037a kuNindaputro dazabhir mahAyasaiH; kRpaM sasUtAzvam apIDayad bhRzam
08062037c tataH zaradvatsutasAyakair hataH; sahaiva nAgena papAta bhUtale
08062038a kuNindaputrAvarajas tu tomarair; divAkarAMzupratimair ayasmayaiH
08062038c rathaM ca vikSobhya nanAda nardatas; tato 'sya gAndhArapatiH ziro 'har
at
08062039a tataH kuNindeSu hateSu teSv atha; prahRSTarUpAs tava te mahArathAH
08062039c bhRzaM pradadhmur lavaNAmbusaMbhavAn; parAMz ca bANAsanapANayo 'bhyayu
H
08062040a athAbhavad yuddham atIva dAruNaM; punaH kurUNAM saha pANDusRJjayaiH
08062040c zarAsizaktyRSTigadAparazvadhair; narAzvanAgAsuharaM bhRzAkulam
08062041a rathAzvamAtaGgapadAtibhis tataH; parasparaM viprahatApatan kSitau
08062041c yathA savidyutstanitA balAhakAH; samAsthitA digbhya ivogramArutaiH
08062042a tataH zatAnIkahatAn mahAgajAMs; tathA rathAn pattigaNAMz ca tAvakAn
08062042c jaghAna bhojaz ca hayAn athApatan; vizastrakRttAH kRtavarmaNA dvipAH
08062043a athApare drauNizarAhatA dvipAs; trayaH sasarvAyudhayodhaketavaH
08062043c nipetur urvyAM vyasavaH prapAtitAs; tathA yathA vajrahatA mahAcalAH
08062044a kuNindarAjAvarajAd anantaraH; stanAntare patrivarair atADayat
08062044c tavAtmajaM tasya tavAtmajaH zaraiH; zitaiH zarIraM bibhide dvipaM ca t
am
08062045a sa nAgarAjaH saha rAjasUnunA; papAta raktaM bahu sarvataH kSaran
08062045c zacIzavajraprahato 'mbudAgame; yathA jalaM gairikaparvatas tathA
08062046a kuNindaputraprahito 'paradvipaH; zukaM sasUtAzvarathaM vyapothayat
08062046c tato 'patat krAthazarAbhidAritaH; sahezvaro vajrahato yathA giriH
08062047a rathI dvipasthena hato 'patac charaiH; krAthAdhipaH parvatajena durjay
aH
08062047c savAjisUteSvasanas tathApatad; yathA mahAvAtahato mahAdrumaH
08062048a vRko dvipasthaM girirAjavAsinaM; bhRzaM zarair dvAdazabhiH parAbhinat
08062048c tato vRkaM sAzvarathaM mahAjavaM; tvaraMz caturbhiz caraNe vyapothayat
08062049a sa nAgarAjaH saniyantRko 'patat; parAhato babhrusuteSubhir bhRzam
08062049c sa cApi devAvRdhasUnur arditaH; papAta nunnaH sahadevasUnunA
08062050a viSANapotrAparagAtraghAtinA; gajena hantuM zakuneH kuNindajaH
08062050c jagAma vegena bhRzArdayaMz ca taM; tato 'sya gAndhArapatiH ziro 'harat
08062051a tataH zatAnIkahatA mahAgajA; hayA rathAH pattigaNAz ca tAvakAH
08062051c suparNavAtaprahatA yathA nagAs; tathA gatA gAm avazA vicUrNitAH
08062052a tato 'bhyavidhyad bahubhiH zitaiH zaraiH; kuNindaputro nakulAtmajaM sm
ayan

08062052c
08062053a
bhiH
08062053c
kaiH
08062054a
08062054c
08062055a
08062055c
08062056a
08062056c
08062057a
08062057c
08062058a
08062058c
iH
08062059a
08062059c
08062060a
08062060c
08062061a
08062061c
08062062a
08062062c
08063001
08063001a
08063001c
08063002a
08063002c
08063003a
08063003c
08063004a
08063004c
08063005a
08063005c
08063006a
08063006c
08063007a
08063007c
08063008a
08063008c
08063009a
08063009c
08063010a
08063010c
08063011a
08063011c
08063012a
08063012c
08063013a
08063013c
08063014a
08063014c
08063015a
08063015c
08063016a
08063016c
08063017a
08063017c
08063018a

tato 'sya kAyAn nicakarta nAkuliH; ziraH kSureNAmbujasaMnibhAnanam


tataH zatAnIkam avidhyad Azugais; tribhiH zitaiH karNasuto 'rjunaM tri
tribhiz ca bhImaM nakulaM ca saptabhir; janArdanaM dvAdazabhiz ca sAya
tad asya karmAtimanuSyakarmaNaH; samIkSya hRSTAH kuravo 'bhyapUjayan
parAkramajJAs tu dhanaMjayasya te; huto 'yam agnAv iti taM tu menire
tataH kirITI paravIraghAtI; hatAzvam Alokya narapravIram
tam abhyadhAvad vRSasenam Ahave; sa sUtajasya pramukhe sthitaM tadA
tam ApatantaM naravIram ugraM; mahAhave bANasahasradhAriNam
abhyApatat karNasuto mahAratho; yathaiva cendraM namuciH purAtane
tato 'dbhutenaikazatena pArthaM; zarair viddhvA sUtaputrasya putraH
nanAda nAdaM sumahAnubhAvo; viddhveva zakraM namuciH purA vai
punaH sa pArthaM vRSasena ugrair; bANair avidhyad bhujamUlamadhye
tathaiva kRSNaM navabhiH samArdayat; punaz ca pArthaM dazabhiH zitAgra
tataH kirITI raNamUrdhni kopAt; kRtvA trizAkhAM bhrukuTiM lalATe
mumoca bANAn vizikhAn mahAtmA; vadhAya rAjan sUtaputrasya saMkhye
vivyAdha cainaM dazabhiH pRSatkair; marmasv asaktaM prasabhaM kirITI
ciccheda cAsyeSvasanaM bhujau ca; kSuraiz caturbhiH zira eva cograiH
sa pArthabANAbhihataH papAta; rathAd vibAhur vizirA dharAyAm
supuSpitaH parNadharo 'tikAyo; vAteritaH zAla ivAdrizRGgAt
taM prekSya bANAbhihataM patantaM; rathAt sutaM sUtajaH kSiprakArI
rathaM rathenAzu jagAma vegAt; kirITinaH putravadhAbhitaptaH
saMjaya uvAca
vRSasenaM hataM dRSTvA zokAmarSasamanvitaH
muktvA zokodbhavaM vAri netrAbhyAM sahasA vRSaH
rathena karNas tejasvI jagAmAbhimukho ripUn
yuddhAyAmarSatAmrAkSaH samAhUya dhanaMjayam
tau rathau sUryasaMkAzau vaiyAghraparivAraNau
sametau dadRzus tatra dvAv ivArkau samAgatau
zvetAzvau puruSAdityAv AsthitAv arimardanau
zuzubhAte mahAtmAnau candrAdityau yathA divi
tau dRSTvA vismayaM jagmuH sarvabhUtAni mAriSa
trailokyavijaye yattAv indravairocanAv iva
rathajyAtalanirhrAdair bANazaGkharavair api
tau rathAv abhidhAvantau samAlokya mahIkSitAm
dhvajau ca dRSTvA saMsaktau vismayaH samapadyata
hastikakSyAM ca karNasya vAnaraM ca kirITinaH
tau rathau saMprasaktau ca dRSTvA bhArata pArthivAH
siMhanAdaravAMz cakruH sAdhuvAdAMz ca puSkalAn
zrutvA tu dvairathaM tAbhyAM tatra yodhAH samantataH
cakrur bAhuvalaM caiva tathA celavalaM mahat
AjagmuH kuravas tatra vAditrAnugatAs tadA
karNaM praharSayantaz ca zaGkhAn dadhmuz ca puSkalAn
tathaiva pANDavAH sarve harSayanto dhanaMjayam
tUryazaGkhaninAdena dizaH sarvA vyanAdayan
kSveDitAsphoTitotkruSTais tumulaM sarvato 'bhavat
bAhughoSAz ca vIrANAM karNArjunasamAgame
tau dRSTvA puruSavyAghrau rathasthau rathinAM varau
pragRhItamahAcApau zarazaktigadAyudhau
varmiNau baddhanistriMzau zvetAzvau zaGkhazobhinau
tUNIravarasaMpannau dvAv api sma sudarzanau
raktacandanadigdhAGgau samadau vRSabhAv iva
AzIviSasamaprakhyau yamakAlAntakopamau
indravRtrAv iva kruddhau sUryAcandramasaprabhau
mahAgrahAv iva krUrau yugAnte samupasthitau
devagarbhau devasamau devatulyau ca rUpataH
sametau puruSavyAghrau prekSya karNadhanaMjayau
ubhau varAyudhadharAv ubhau raNakRtazramau

08063018c
08063019a
08063019c
08063020a
08063020c
08063021a
08063021c
08063022a
08063022c
08063023a
08063023c
08063024a
08063024c
08063025a
08063025c
08063026a
08063026c
08063027a
08063027c
08063028a
08063028c
08063029a
08063029c
08063030a
08063030c
08063030e
08063031a
08063031c
08063032a
08063032c
08063033a
08063033c
08063034a
08063034c
08063035a
08063035c
08063036a
08063036c
08063036e
08063037a
08063037c
08063038a
08063038c
08063039a
08063039c
08063039e
08063040a
08063040c
08063041a
08063041c
08063042a
08063042c
08063043a
08063043c
08063044a
08063044c
08063045a
08063045c
08063046a
08063046c

ubhau ca bAhuzabdena nAdayantau nabhastalam


ubhau vizrutakarmANau pauruSeNa balena ca
ubhau ca sadRzau yuddhe zambarAmararAjayoH
kArtavIryasamau yuddhe tathA dAzaratheH samau
viSNuvIryasamau vIrye tathA bhavasamau yudhi
ubhau zvetahayau rAjan rathapravaravAhinau
sArathI pravarau caiva tayor AstAM mahAbalau
tau tu dRSTvA mahArAja rAjamAnau mahArathau
siddhacAraNasaMghAnAM vismayaH samapadyata
dhArtarASTrAs tataH karNaM sabalA bharatarSabha
parivavrur mahAtmAnaM kSipram Ahavazobhinam
tathaiva pANDavA hRSTA dhRSTadyumnapurogamAH
parivavrur mahAtmAnaM pArtham apratimaM yudhi
tAvakAnAM raNe karNo glaha AsId vizAM pate
tathaiva pANDaveyAnAM glahaH pArtho 'bhavad yudhi
ta eva sabhyAs tatrAsan prekSakAz cAbhavan sma te
tatraiSAM glahamAnAnAM dhruvau jayaparAjayau
tAbhyAM dyUtaM samAyattaM vijayAyetarAya vA
asmAkaM paNDavAnAM ca sthitAnAM raNamUrdhani
tau tu sthitau mahArAja samare yuddhazAlinau
anyonyaM pratisaMrabdhAv anyonyasya jayaiSiNau
tAv ubhau prajihIrSetAm indravRtrAv ivAbhitaH
bhImarUpadharAv AstAM mahAdhUmAv iva grahau
tato 'ntarikSe sAkSepA vivAdA bharatarSabha
mitho bhedAz ca bhUtAnAm Asan karNArjunAntare
vyAzrayanta dizo bhinnAH sarvalokAz ca mAriSa
devadAnavagandharvAH pizAcoragarAkSasAH
pratipakSagrahaM cakruH karNArjunasamAgame
dyaur AsIt karNato vyagrA sanakSatrA vizAM pate
bhUmir vizAlA pArthasya mAtA putrasya bhArata
saritaH sAgarAz caiva girayaz ca narottama
vRkSAz cauSadhayas tatra vyAzrayanta kirITinam
asurA yAtudhAnAz ca guhyakAz ca paraMtapa
karNataH samapadyanta khecarANi vayAMsi ca
ratnAni nidhayaH sarve vedAz cAkhyAnapaJcamAH
sopavedopaniSadaH sarahasyAH sasaMgrahAH
vAsukiz citrasenaz ca takSakaz copatakSakaH
parvatAz ca tathA sarve kAdraveyAz ca sAnvayAH
viSavanto mahAroSA nAgAz cArjunato 'bhavan
airAvatAH saurabheyA vaizAleyAz ca bhoginaH
ete 'bhavann arjunataH kSudrasarpAs tu karNataH
IhAmRgA vyADamRgA maGgalyAz ca mRgadvijAH
pArthasya vijayaM rAjan sarva evAbhisaMzritAH
vasavo marutaH sAdhyA rudrA vizve 'zvinau tathA
agnir indraz ca somaz ca pavanaz ca dizo daza
dhanaMjayam upAjagmur AdityAH karNato 'bhavan
devAs tu pitRbhiH sArdhaM sagaNArjunato 'bhavan
yamo vaizravaNaz caiva varuNaz ca yato 'rjunaH
devabrahmanRparSINAM gaNAH pANDavato 'bhavan
tumburupramukhA rAjan gandharvAz ca yato 'rjunaH
prAveyAH saha mauneyair gandharvApsarasAM gaNAH
IhAmRgavyADamRgair dvipAz ca rathapattibhiH
uhyamAnAs tathA meghair vAyunA ca manISiNaH
didRkSavaH samAjagmuH karNArjunasamAgamam
devadAnavagandharvA nAgA yakSAH patatriNaH
maharSayo vedavidaH pitaraz ca svadhAbhujaH
tapo vidyAs tathauSadhyo nAnArUpAmbaratviSaH
antarikSe mahArAja vinadanto 'vatasthire
brahmA brahmarSibhiH sArdhaM prajApatibhir eva ca
bhavenAvasthito yAnaM divyaM taM dezam abhyayAt

08063047a
08063047c
08063048a
08063048c
08063049a
08063049c
08063050a
08063050c
08063051a
08063051c
08063052a
08063052c
08063053a
08063053c
08063054a
08063054c
08063055a
08063055c
08063056a
08063056c
08063057a
08063057c
08063058a
08063058c
08063059a
08063059c
08063060a
08063060c
08063061a
08063061c
08063061e
08063062a
08063062c
08063063a
08063063c
08063064a
08063064c
08063065a
08063065c
08063066a
08063066c
08063067a
08063067c
08063068a
08063068c
08063069a
08063069c
08063070a
08063070c
08063071a
08063071c
08063072a
08063072c
08063073a
08063073c
08063073e
08063074
08063074a
08063074c
08063075

dRSTvA prajApatiM devAH svayaMbhuvam upAgaman


samo 'stu deva vijaya etayor narasiMhayoH
tad upazrutya maghavA praNipatya pitAmaham
karNArjunavinAzena mA nazyatv akhilaM jagat
svayaMbho brUhi tad vAkyaM samo 'stu vijayo 'nayoH
tat tathAstu namas te 'stu prasIda bhagavan mama
brahmezAnAv atho vAkyam Ucatus tridazezvaram
vijayo dhruva evAstu vijayasya mahAtmanaH
manasvI balavAJ zUraH kRtAstraz ca tapodhanaH
bibharti ca mahAtejA dhanurvedam azeSataH
atikramec ca mAhAtmyAd diSTam etasya paryayAt
atikrAnte ca lokAnAm abhAvo niyato bhavet
na vidyate vyavasthAnaM kRSNayoH kruddhayoH kva cit
sraSTArau hy asataz cobhau sataz ca puruSarSabhau
naranArAyaNAv etau purANAv RSisattamau
aniyattau niyantArAv abhItau sma paraMtapau
karNo lokAn ayaM mukhyAn prApnotu puruSarSabhaH
vIro vaikartanaH zUro vijayas tv astu kRSNayoH
vasUnAM ca salokatvaM marutAM vA samApnuyAt
sahito droNabhISmAbhyAM nAkaloke mahIyatAm
ity ukto devadevAbhyAM sahasrAkSo 'bravId vacaH
Amantrya sarvabhUtAni brahmezAnAnuzAsanAt
zrutaM bhavadbhir yat proktaM bhagavadbhyAM jagaddhitam
tat tathA nAnyathA tad dhi tiSThadhvaM gatamanyavaH
iti zrutvendravacanaM sarvabhUtAni mAriSa
vismitAny abhavan rAjan pUjayAM cakrire ca tat
vyasRjaMz ca sugandhIni nAnArUpANi khAt tathA
puSpavarSANi vibudhA devatUryANy avAdayan
didRkSavaz cApratimaM dvairathaM narasiMhayoH
devadAnavagandharvAH sarva evAvatasthire
rathau ca tau zvetahayau yuktaketU mahAsvanau
samAgatA lokavIrAH zaGkhAn dadhmuH pRthak pRthak
vAsudevArjunau vIrau karNazalyau ca bhArata
tad bhIrusaMtrAsakaraM yuddhaM samabhavat tadA
anyonyaspardhinor vIrye zakrazambarayor iva
tayor dhvajau vItamAlau zuzubhAte rathasthitau
pRthagrUpau samArchantau krodhaM yuddhe parasparam
karNasyAzIviSanibhA ratnasAravatI dRDhA
puraMdaradhanuHprakhyA hastikakSyA vyarAjata
kapizreSThas tu pArthasya vyAditAsyo bhayaMkaraH
bhISayann eva daMSTrAbhir durnirIkSyo ravir yathA
yuddhAbhilASuko bhUtvA dhvajo gANDIvadhanvanaH
karNadhvajam upAtiSThat so 'vadId abhinardayan
utpatya ca mahAvegaH kakSyAm abhyahanat kapiH
nakhaiz ca dazanaiz caiva garuDaH pannagaM yathA
sukiGkiNIkAbharaNA kAlapAzopamAyasI
abhyadravat susaMkruddhA nAgakakSyA mahAkapim
ubhayor uttame yuddhe dvairathe dyUta AhRte
prakurvAte dhvajau yuddhaM pratyaheSan hayAn hayAH
avidhyat puNDarIkAkSaH zalyaM nayanasAyakaiH
sa cApi puNDarIkAkSaM tathaivAbhisamaikSata
tatrAjayad vAsudevaH zalyaM nayanasAyakaiH
karNaM cApy ajayad dRSTyA kuntIputro dhanaMjayaH
athAbravIt sUtaputraH zalyam AbhASya sasmitam
yadi pArtho raNe hanyAd adya mAm iha karhi cit
kim uttaraM tadA te syAt sakhe satyaM bravIhi me
zalya uvAca
yadi karNa raNe hanyAd adya tvAM zvetavAhanaH
ubhAv ekarathenAhaM hanyAM mAdhavapANDavau
saMjaya uvAca

08063075a
08063075c
08063076a
08063076c
08063077a
08063077c
08063078a
08063078c
08063078e
08063079a
08063079c
08063080a
08063080c
08063080e
08063081a
08063081c
08063082a
08063082c
08063082e
08063083a
08063083c
08064001
08064001a
08064001c
08064002a
08064002c
08064003a
08064003c
08064004a
08064004c
08064005a
aiH
08064005c
itau
08064006a
08064006c
08064007a
08064007c
08064008a
08064008c
08064009a
08064009c
08064010a
08064010c
08064011a
08064011c
08064012a
08064012c
08064013a
08064013c
08064014a
08064014c
08064015a
zaraiH
08064015c
m
08064016a
08064016c
08064017a
ca

evam eva tu goviMdam arjunaH pratyabhASata


taM prahasyAbravIt kRSNaH pArthaM param idaM vacaH
pated divAkaraH sthAnAc chIryetAnekadhA kSitiH
zaityam agnir iyAn na tvA karNo hanyAd dhanaMjayam
yadi tv evaM kathaM cit syAl lokaparyasanaM yathA
hanyAM karNaM tathA zalyaM bAhubhyAm eva saMyuge
iti kRSNavacaH zrutvA prahasan kapiketanaH
arjunaH pratyuvAcedaM kRSNam akliSTakAriNam
mamApy etAv aparyAptau karNazalyau janArdana
sapatAkAdhvajaM karNaM sazalyarathavAjinam
sacchatrakavacaM caiva sazaktizarakArmukam
draSTAsy adya zaraiH karNaM raNe kRttam anekadhA
adyainaM sarathaM sAzvaM sazaktikavacAyudham
na hi me zAmyate vairaM kRSNAM yat prAhasat purA
adya draSTAsi govinda karNam unmathitaM mayA
vAraNeneva mattena puSpitaM jagatIruham
adya tA madhurA vAcaH zrotAsi madhusUdana
adyAbhimanyujananIm anRNaH sAntvayiSyasi
kuntIM pitRSvasAraM ca saMprahRSTo janArdana
adya bASpamukhIM kRSNAM sAntvayiSyasi mAdhava
vAgbhiz cAmRtakalpAbhir dharmarAjaM yudhiSThiram
saMjaya uvAca
tad devanAgAsurasiddhasaMghair; gandharvayakSApsarasAM ca saMghaiH
brahmarSirAjarSisuparNajuSTaM; babhau viyad vismayanIyarUpam
nAnadyamAnaM ninadair manojJair; vAditragItastutibhiz ca nRttaiH
sarve 'ntarikSe dadRzur manuSyAH; khasthAMz ca tAn vismayanIyarUpAn
tataH prahRSTAH kurupANDuyodhA; vAditrapatrAyudhasiMhanAdaiH
ninAdayanto vasudhAM dizaz ca; svanena sarve dviSato nijaghnuH
nAnAzvamAtaGgarathAyutAkulaM; varAsizaktyRSTinipAtaduHsaham
abhIrujuSTaM hatadehasaMkulaM; raNAjiraM lohitaraktam Ababhau
tathA pravRtte 'strabhRtAM parAbhave; dhanaMjayaz cAdhirathiz ca sAyak
dizaz ca sainyaM ca zitair ajihmagaiH; parasparaM prorNuvatuH sma daMz
tatas tvadIyAz ca pare ca sAyakaiH; kRte 'ndhakAre vividur na kiM cana
bhayAt tu tAv eva rathau samAzrayaMs; tamonudau khe prasRtA ivAMzavaH
tato 'stram astreNa parasparasya tau; vidhUya vAtAv iva pUrvapazcimau
ghanAndhakAre vitate tamonudau; yathoditau tadvad atIva rejatuH
na cAbhimantavyam iti pracoditAH; pare tvadIyAz ca tadAvatasthire
mahArathau tau parivArya sarvataH; surAsurA vAsavazambarAv iva
mRdaGgabherIpaNavAnakasvanair; ninAdite bhArata zaGkhanisvanaiH
sasiMhanAdau babhatur narottamau; zazAGkasUryAv iva meghasaMplave
mahAdhanurmaNDalamadhyagAv ubhau; suvarcasau bANasahasrarazminau
didhakSamANau sacarAcaraM jagad; yugAstasUryAv iva duHsahau raNe
ubhAv ajeyAv ahitAntakAv ubhau; jighAMsatus tau kRtinau parasparam
mahAhave vIravarau samIyatur; yathendrajambhAv iva karNapANDavau
tato mahAstrANi mahAdhanurdharau; vimuJcamAnAv iSubhir bhayAnakaiH
narAzvanAgAn amitau nijaghnatuH; parasparaM jaghnatur uttameSubhiH
tato visasruH punar arditAH zarair; narottamAbhyAM kurupANDavAzrayAH
sanAgapattyazvarathA dizo gatAs; tathA yathA siMhabhayAd vanaukasaH
tatas tu duryodhanabhojasaubalAH; kRpaz ca zAradvatasUnunA saha
mahArathAH paJca dhanaMjayAcyutau; zaraiH zarIrAntakarair atADayan
dhanUMSi teSAm iSudhIn hayAn dhvajAn; rathAMz ca sUtAMz ca dhanaMjayaH
samaM ca ciccheda parAbhinac ca tAJ; zarottamair dvAdazabhiz ca sUtaja
athAbhyadhAvaMs tvaritAH zataM rathAH; zataM ca nAgArjunam AtatAyinaH
zakAs tukhArA yavanAz ca sAdinaH; sahaiva kAmbojavarair jighAMsavaH
varAyudhAn pANigatAn karaiH saha; kSurair nyakRntaMs tvaritAH zirAMsi

08064017c
kSiNot
08064018a
08064018c
08064019a
08064019c
08064020a
08064020c
08064021a
08064021c
m
08064022a
08064022c
08064023a
08064023c
08064024a
dhi
08064024c
08064024e
08064025a
ama
08064025c
08064026a
08064026c
08064027a
08064027c
08064028a
08064028c
ra
08064029a
08064029c
08064030a
08064030c
H
08064031a
08064031c
08064032a
08064032c
08065001
08065001a
08065001c
08065002a
08065002c
08065003a
08065003c
08065004a
08065004c
08065005a
08065005c
08065006a
08065006c
08065007a
08065007c
08065008a
08065008c
08065009a
08065009c
08065010a
08065010c
H

hayAMz ca nAgAMz ca rathAMz ca yudhyatAM; dhanaMjayaH zatrugaNaM tam a


tato 'ntarikSe suratUryanisvanAH; sasAdhuvAdA hRSitaiH samIritAH
nipetur apy uttamapuSpavRSTayaH; surUpagandhAH pavaneritAH zivAH
tad adbhutaM devamanuSyasAkSikaM; samIkSya bhUtAni visiSmiyur nRpa
tavAtmajaH sUtasutaz ca na vyathAM; na vismayaM jagmatur ekanizcayau
athAbravId droNasutas tavAtmajaM; karaM kareNa pratipIDya sAntvayan
prasIda duryodhana zAmya pANDavair; alaM virodhena dhig astu vigraham
hato gurur brahmasamo mahAstravit; tathaiva bhISmapramukhA nararSabhAH
ahaM tv avadhyo mama cApi mAtulaH; prazAdhi rAjyaM saha pANDavaiz cira
dhanaMjayaH sthAsyati vArito mayA; janArdano naiva virodham icchati
yudhiSThiro bhUtahite sadA rato; vRkodaras tadvazagas tathA yamau
tvayA ca pArthaiz ca paraspareNa; prajAH zivaM prApnuyur icchati tvayi
vrajantu zeSAH svapurANi pArthivA; nivRttavairAz ca bhavantu sainikAH
na ced vacaH zroSyasi me narAdhipa; dhruvaM prataptAsi hato 'ribhir yu
idaM ca dRSTaM jagatA saha tvayA; kRtaM yad ekena kirITamAlinA
yathA na kuryAd balabhinna cAntako; na ca pracetA bhagavAn na yakSarAT
ato 'pi bhUyAMz ca guNair dhanaMjayaH; sa cAbhipatsyaty akhilaM vaco m
tavAnuyAtrAM ca tathA kariSyati; prasIda rAjaJ jagataH zamAya vai
mamApi mAnaH paramaH sadA tvayi; bravImy atas tvAM paramAc ca sauhRdAt
nivArayiSyAmi hi karNam apy ahaM; yadA bhavAn sapraNayo bhaviSyati
vadanti mitraM sahajaM vicakSaNAs; tathaiva sAmnA ca dhanena cArjitam
pratApataz copanataM caturvidhaM; tad asti sarvaM tvayi pANDaveSu ca
nisargatas te tava vIra bAndhavAH; punaz ca sAmnA ca samApnuhi sthiram
tvayi prasanne yadi mitratAm iyur; dhruvaM narendrendra tathA tvam Aca
sa evam uktaH suhRdA vaco hitaM; vicintya niHzvasya ca durmanAbravIt
yathA bhavAn Aha sakhe tathaiva tan; mamApi ca jJApayato vacaH zRNu
nihatya duHzAsanam uktavAn bahu; prasahya zArdUlavad eSa durmatiH
vRkodaras tad dhRdaye mama sthitaM; na tatparokSaM bhavataH kutaH zama
na cApi karNaM guruputra saMstavAd; upAramety arhasi vaktum acyuta
zrameNa yukto mahatAdya phalgunas; tam eSa karNaH prasabhaM haniSyati
tam evam uktvAbhyanunIya cAsakRt; tavAtmajaH svAn anuzAsti sainikAn
samAghnatAbhidravatAhitAn imAn; sabANazabdAn kim u joSam Asyate
saMjaya uvAca
tau zaGkhabherIninade samRddhe; samIyatuH zvetahayau narAgryau
vaikartanaH sUtaputro 'rjunaz ca; durmantrite tava putrasya rAjan
yathA gajau haimavatau prabhinnau; pragRhya dantAv iva vAzitArthe
tathA samAjagmatur ugravegau; dhanaMjayaz cAdhirathiz ca vIrau
balAhakeneva yathA balAhako; yadRcchayA vA giriNA girir yathA
tathA dhanurjyAtalaneminisvanau; samIyatus tAv iSuvarSavarSiNau
pravRddhazRGgadrumavIrudoSadhI; pravRddhanAnAvidhaparvataukasau
yathAcalau vA galitau mahAbalau; tathA mahAstrair itaretaraM ghnataH
sa saMnipAtas tu tayor mahAn abhUt; surezavairocanayor yathA purA
zarair vibhugnAGganiyantRvAhanaH; suduHsaho 'nyaiH paTuzoNitodakaH
prabhUtapadmotpalamatsyakacchapau; mahAhradau pakSigaNAnunAditau
susaMnikRSTAv aniloddhatau yathA; tathA rathau tau dhvajinau samIyatuH
ubhau mahendrasya samAnavikramAv; ubhau mahendrapratimau mahArathau
mahendravajrapratimaiz ca sAyakair; mahendravRtrAv iva saMprajahratuH
sanAgapattyazvarathe ubhe bale; vicitravarNAbharaNAmbarasraje
cakampatuz connamataH sma vismayAd; viyadgatAz cArjunakarNasaMyuge
bhujAH savajrAGgulayaH samucchritAH; sasiMhanAdA hRSitair didRkSubhiH
yadArjunaM mattam iva dvipo dvipaM; samabhyayAd Adhirathir jighAMsayA
abhyakrozan somakAs tatra pArthaM; tvarasva yAhy arjuna vidhya karNam
chindhy asya mUrdhAnam alaM cireNa; zraddhAM ca rAjyAd dhRtarASTrasUno

08065011a
08065011c
08065012a
08065012c
aH
08065013a
08065013c
08065014a
08065014c
08065014e
08065015a
08065015c
08065016a
08065016c
08065017a
08065017c
08065018a
08065018c
08065019a
08065019c
08065020a
08065020c
08065021a
08065021c
08065022a
08065022c
08065023a
08065023c
08065024a
08065024c
08065024e
08065025a
08065025c
08065026a
08065026c
08065027a
08065027c
08065028a
08065028c
08065029a
08065029c
08065030a
ddhvA
08065030c
08065030e
08065031a
08065031c
08065032a
08065032c
08065033a
08065033c
08065034a
08065034c
08065034e
08065035a
08065035c
at
08065036a
08065036c
08065037a

tathAsmAkaM bahavas tatra yodhAH; karNaM tadA yAhi yAhIty avocan


jahy arjunaM karNa tataH sacIrAH; punar vanaM yAntu cirAya pArthAH
tataH karNaH prathamaM tatra pArthaM; maheSubhir dazabhiH paryavidhyat
tam arjunaH pratyavidhyac chitAgraiH; kakSAntare dazabhir atIva kruddh
parasparaM tau vizikhaiH sutIkSNais; tatakSatuH sUtaputro 'rjunaz ca
parasparasyAntarepsU vimarde; subhImam abhyAyayatuH prahRSTau
amRSyamANaz ca mahAvimarde; tatrAkrudhyad bhImaseno mahAtmA
athAbravIt pANinA pANim Aghnan; saMdaSTauSTho nRtyati vAdayann iva
kathaM nu tvAM sUtaputraH kirITin; maheSubhir dazabhir avidhyad agre
yayA dhRtyA sarvabhUtAny ajaiSIr; grAsaM dadad vahnaye khANDave tvam
tayA dhRtyA sUtaputraM jahi tvam; ahaM vainaM gadayA pothayiSye
athAbravId vAsudevo 'pi pArthaM; dRSTvA ratheSUn pratihanyamAnAn
amImRdat sarvathA te 'dya karNo; hy astrair astrANi kim idaM kirITin
sa vIra kiM muhyasi nAvadhIyase; nadanty ete kuravaH saMprahRSTAH
karNaM puraskRtya vidur hi sarve; tvadastram astrair vinipAtyamAnam
yayA dhRtyA nihataM tAmasAstraM; yuge yuge rAkSasAz cApi ghorAH
dambhodbhavAz cAsurAz cAhaveSu; tayA dhRtyA tvaM jahi sUtaputram
anena vAsya kSuraneminAdya; saMchinddhi mUrdhAnam areH prasahya
mayA nisRSTena sudarzanena; vajreNa zakro namucer ivAreH
kirAtarUpI bhagavAn yayA ca; tvayA mahatyA paritoSito 'bhUt
tAM tvaM dhRtiM vIra punar gRhItvA; sahAnubandhaM jahi sUtaputram
tato mahIM sAgaramekhalAM tvaM; sapattanAM grAmavatIM samRddhAm
prayaccha rAjJe nihatArisaMghAM; yazaz ca pArthAtulam Apnuhi tvam
saMcodito bhImajanArdanAbhyAM; smRtvA tadAtmAnam avekSya sattvam
mahAtmanaz cAgamane viditvA; prayojanaM kezavam ity uvAca
prAduSkaromy eSa mahAstram ugraM; zivAya lokasya vadhAya sauteH
tan me 'nujAnAtu bhavAn surAz ca; brahmA bhavo brahmavidaz ca sarve
ity UcivAn brAhmam asahyam astraM; prAduzcakre manasA saMvidheyam
tato dizaz ca pradizaz ca sarvAH; samAvRNot sAyakair bhUritejAH
sasarja bANAn bharatarSabho 'pi; zataMzatAn ekavad AzuvegAn
vaikartanenApi tathAjimadhye; sahasrazo bANagaNA visRSTAH
te ghoSiNaH pANDavam abhyupeyuH; parjanyamuktA iva vAridhArAH
sa bhImasenaM ca janArdanaM ca; kirITinaM cApy amanuSyakarmA
tribhis tribhir bhImabalo nihatya; nanAda ghoraM mahatA svareNa
sa karNabANAbhihataH kirITI; bhImaM tathA prekSya janArdanaM ca
amRSyamANaH punar eva pArthaH; zarAn dazASTau ca samudbabarha
suSeNam ekena zareNa viddhvA; zalyaM caturbhis tribhir eva karNam
tataH sumuktair dazabhir jaghAna; sabhApatiM kAJcanavarmanaddham
sa rAjaputro vizirA vibAhur; vivAjisUto vidhanur viketuH
tato rathAgrAd apatat prabhagnaH; parazvadhaiH zAla ivAbhikRttaH
punaz ca karNaM tribhir aSTabhiz ca; dvAbhyAM caturbhir dazabhiz ca vi
catuHzatAn dviradAn sAyudhIyAn; hatvA rathAn aSTazataM jaghAna
sahasram azvAMz ca punaz ca sAdIn; aSTau sahasrANi ca pattivIrAn
dRSTvAjimukhyAv atha yudhyamAnau; didRkSavaH zUravarAv arighnau
karNaM ca pArthaM ca niyamya vAhAn; khasthA mahIsthAz ca janAvatasthuH
tato dhanurjyA sahasAtikRSTA; sughoSam Acchidyata pANDavasya
tasmin kSaNe sUtaputras tu pArthaM; samAcinot kSudrakANAM zatena
nirmuktasarpapratimaiz ca tIkSNais; tailapradhautaiH khagapatravAjaiH
SaSTyA nArAcair vAsudevaM bibheda; tadantaraM somakAH prAdravanta
tato dhanurjyAm avadhamya zIghraM; zarAn astAn Adhirather vidhamya
susaMrabdhaH karNazarakSatAGgo; raNe pArthaH somakAn pratyagRhNAt
na pakSiNaH saMpatanty antarikSe; kSepIyasAstreNa kRte 'ndhakAre
zalyaM ca pArtho dazabhiH pRSatkair; bhRzaM tanutre prahasann avidhyat
tataH karNaM dvAdazabhiH sumuktair; viddhvA punaH saptabhir abhyavidhy
sa pArthabANAsanaveganunnair; dRDhAhataH patribhir ugravegaiH
vibhinnagAtraH kSatajokSitAGgaH; karNo babhau rudra ivAtateSuH
tatas tribhiz ca tridazAdhipopamaM; zarair bibhedAdhirathir dhanaMjaya

m
08065037c
08065038a
08065038c
08065039a
ta
08065039c
08065040a
08065040c
08065040e
aH
08065041a
08065041c
08065042a
08065042c
08065043a
08065043c
08065044a
08065044c
08065045a
08065045c
08066001
08066001a
08066001c
08066002a
08066002c
08066003a
08066003c
e
08066004a
08066004c
08066005a
08066005c
08066006a
08066006c
08066007a
08066007c
am
08066008a
08066008c
08066009a
08066009c
08066010a
08066010c
08066011a
08066011c
08066012a
08066012c
08066013a
08066013c
08066014a
t
08066014c
08066015a
08066015c
08066016a
08066016c
08066017a
08066017c
08066018a

zarAMs tu paJca jvalitAn ivoragAn; pravIrayAm Asa jighAMsur acyute


te varma bhittvA puruSottamasya; suvarNacitraM nyapatan sumuktAH
vegena gAm AvivizuH suvegAH; snAtvA ca karNAbhimukhAH pratIyuH
tAn paJcabhallais tvaritaiH sumuktais; tridhA tridhaikaikam athoccakar
dhanaMjayas te nyapatan pRthivyAM; mahAhayas takSakaputrapakSAH
tataH prajajvAla kirITamAlI; krodhena kakSaM pradahann ivAgniH
sa karNam AkarNavikRSTasRSTaiH; zaraiH zarIrAntakarair jvaladbhiH
marmasv avidhyat sa cacAla duHkhAd; dhairyAt tu tasthAv atimAtradhairy
tataH zaraughaiH pradizo dizaz ca; raviprabhA karNarathaz ca rAjan
adRzya AsIt kupite dhanaMjaye; tuSAranIhAravRtaM yathA nabhaH
sa cakrarakSAn atha pAdarakSAn; puraHsarAn pRSThagopAMz ca sarvAn
duryodhanenAnumatAn arighnAn; samuccitAn surathAn sArabhUtAn
dvisAhasrAn samare savyasAcI; kurupravIrAn RSabhaH kurUNAm
kSaNena sarvAn sarathAzvasUtAn; ninAya rAjan kSayam ekavIraH
athApalAyanta vihAya karNaM; tavAtmajAH kuravaz cAvaziSTAH
hatAn avAkIrya zarakSatAMz ca; lAlapyamAnAMs tanayAn pitqMz ca
sa sarvataH prekSya dizo vizUnyA; bhayAvadIrNaiH kurubhir vihInaH
na vivyathe bhArata tatra karNaH; pratIpam evArjunam abhyadhAvat
saMjaya uvAca
tato 'payAtAH zarapAtamAtram; avasthitAH kuravo bhinnasenAH
vidyutprakAzaM dadRzuH samantAd; dhanaMjayAstraM samudIryamANam
tad arjunAstraM grasate sma vIrAn; viyat tathAkAzam anantaghoSam
kruddhena pArthena tadAzu sRSTaM; vadhAya karNasya mahAvimarde
rAmAd upAttena mahAmahimnA; AtharvaNenArivinAzanena
tad arjunAstraM vyadhamad dahantaM; pArthaM ca bANair nizitair nijaghn
tato vimardaH sumahAn babhUva; tasyArjunasyAdhirathez ca rAjan
anyonyam AsAdayatoH pRSatkair; viSANaghAtair dvipayor ivograiH
tato ripughnaM samadhatta karNaH; susaMzitaM sarpamukhaM jvalantam
raudraM zaraM saMyati supradhautaM; pArthArtham atyarthacirAya guptam
sadArcitaM candanacUrNazAyinaM; suvarNanAlIzayanaM mahAviSam
pradIptam airAvatavaMzasaMbhavaM; ziro jihIrSur yudhi phalgunasya
tam abravIn madrarAjo mahAtmA; vaikartanaM prekSya hi saMhiteSum
na karNa grIvAm iSur eSa prApsyate; saMlakSya saMdhatsva zaraM ziroghn
athAbravIt krodhasaMraktanetraH; karNaH zalyaM saMdhiteSuH prasahya
na saMdhatte dviH zaraM zalya karNo; na mAdRzAH zAThyayuktA bhavanti
tathaivam uktvA visasarja taM zaraM; balAhakaM varSaghanAbhipUjitam
hato 'si vai phalguna ity avocat; tatas tvarann Urjitam utsasarja
saMdhIyamAnaM bhujagaM dRSTvA karNena mAdhavaH
Akramya syandanaM padbhyAM balena balinAM varaH
avagADhe rathe bhUmau jAnubhyAm agaman hayAH
tataH zaraH so 'bhyahanat kirITaM tasya dhImataH
athArjunasyottamagAtrabhUSaNaM; dharAviyaddyosalileSu vizrutam
balAstrasargottamayatnamanyubhiH; zareNa mUrdhnaH sa jahAra sUtajaH
divAkarendujvalanagrahatviSaM; suvarNamuktAmaNijAlabhUSitam
puraMdarArthaM tapasA prayatnataH; svayaM kRtaM yad bhuvanasya sUnunA
mahArharUpaM dviSatAM bhayaMkaraM; vibhAti cAtyarthasukhaM sugandhi ta
nijaghnuSe devaripUn surezvaraH; svayaM dadau yat sumanAH kirITine
harAmbupAkhaNDalavittagoptRbhiH; pinAkapAzAzanisAyakottamaiH
surottamair apy aviSahyam ardituM; prasahya nAgena jahAra yad vRSaH
tad uttameSUnmathitaM viSAgninA; pradIptam arciSmad abhikSiti priyam
papAta pArthasya kirITam uttamaM; divAkaro 'stAd iva parvatAj jvalan
tataH kirITaM bahuratnamaNDitaM; jahAra nAgo 'rjunamUrdhato balAt
gireH sujAtAGkurapuSpitadrumaM; mahendravajraH zikharaM yathottamam
mahI viyad dyauH salilAni vAyunA; yathA vibhinnAni vibhAnti bhArata

08066018c
aluH
08066019a
aH
08066019c
08066020a
08066020c
08066021a
08066021c
08066022a
08066022c
08066023
08066023a
08066023c
08066024a
08066024c
08066025a
08066025c
08066026a
08066026c
08066027a
08066027c
08066028a
08066028c
08066029a
m
08066029c
08066030a
08066030c
08066031a
08066031c
08066032a
08066032c
08066033a
08066033c
08066034a
08066034c
08066035a
08066035c
an
08066036a
08066036c
08066037a
08066037c
08066038a
08066038c
08066039a
08066039c
08066040a
08066040c
08066041a
08066041c
08066042a
08066042c
08066043a
08066043c
08066043e
08066044a
08066044c
08066045a

tathaiva zabdo bhuvaneSv abhUt tadA; janA vyavasyan vyathitAz ca caskh


tataH samudgrathya sitena vAsasA; svamUrdhajAn avyathitaH sthito 'rjun
vibhAti saMpUrNamarIcibhAsvatA; zirogatenodayaparvato yathA
balAhakaH karNabhujeritas tato; hutAzanArkapratimadyutir mahAn
mahoragaH kRtavairo 'rjunena; kirITam AsAdya samutpapAta
tam abravId viddhi kRtAgasaM me; kRSNAdya mAtur vadhajAtavairam
tataH kRSNaH pArtham uvAca saMkhye; mahoragaM kRtavairaM jahi tvam
sa evam ukto madhusUdanena; gANDIvadhanvA ripuSUgradhanvA
uvAca ko nv eSa mamAdya nAgaH; svayaM ya AgAd garuDasya vaktram
kRSNa uvAca
yo 'sau tvayA khANDave citrabhAnuM; saMtarpayAnena dhanurdhareNa
viyadgato bANanikRttadeho; hy anekarUpo nihatAsya mAtA
tatas tu jiSNuH parihRtya zeSAMz; ciccheda SaDbhir nizitaiH sudhAraiH
nAgaM viyat tiryag ivotpatantaM; sa chinnagAtro nipapAta bhUmau
tasmin muhUrte dazabhiH pRSatkaiH; zilAzitair barhiNavAjitaiz ca
vivyAdha karNaH puruSapravIraM; dhanaMjayaM tiryag avekSamANam
tato 'rjuno dvAdazabhir vimuktair; AkarNamuktair nizitaiH samarpya
nArAcam AzIviSatulyavegam; AkarNapUrNAyatam utsasarja
sa citravarmeSuvaro vidArya; prANAn nirasyann iva sAdhu muktaH
karNasya pItvA rudhiraM viveza; vasuMdharAM zoNitavAjadigdhaH
tato vRSo bANanipAtakopito; mahorago daNDavighaTTito yathA
tathAzukArI vyasRjac charottamAn; mahAviSaH sarpa ivottamaM viSam
janArdanaM dvAdazabhiH parAbhinan; navair navatyA ca zarais tathArjuna
zareNa ghoreNa punaz ca pANDavaM; vibhidya karNo 'bhyanadaj jahAsa ca
tam asya harSaM mamRSe na pANDavo; bibheda marmANi tato 'sya marmavit
paraM zaraiH patribhir indravikramas; tathA yathendro balam ojasAhanat
tataH zarANAM navatIr navArjunaH; sasarja karNe 'ntakadaNDasaMnibhAH
zarair bhRzAyastatanuH pravivyathe; tathA yathA vajravidArito 'calaH
maNipravekottamavajrahATakair; alaMkRtaM cAsya varAGgabhUSaNam
praviddham urvyAM nipapAta patribhir; dhanaMjayenottamakuNDale 'pi ca
mahAdhanaM zilpivaraiH prayatnataH; kRtaM yad asyottamavarma bhAsvaram
sudIrghakAlena tad asya pANDavaH; kSaNena bANair bahudhA vyazAtayat
sa taM vivarmANam athottameSubhiH; zaraiz caturbhiH kupitaH parAbhinat
sa vivyathe 'tyartham ariprahArito; yathAturaH pittakaphAnilavraNaiH
mahAdhanurmaNDalaniHsRtaiH zitaiH; kriyAprayatnaprahitair balena ca
tatakSa karNaM bahubhiH zarottamair; bibheda marmasv api cArjunas tvar
dRDhAhataH patribhir ugravegaiH; pArthena karNo vividhaiH zitAgraiH
babhau girir gairikadhAturaktaH; kSaran prapAtair iva raktam ambhaH
sAzvaM tu karNaM sarathaM kirITI; samAcinod bhArata vatsadantaiH
pracchAdayAm Asa dizaz ca bANaiH; sarvaprayatnAt tapanIyapuGkhaiH
sa vatsadantaiH pRthupInavakSAH; samAcitaH smAdhirathir vibhAti
supuSpitAzokapalAzazAlmalir; yathAcalaH spandanacandanAyutaH
zaraiH zarIre bahudhA samarpitair; vibhAti karNaH samare vizAM pate
mahIruhair AcitasAnukandaro; yathA mahendraH zubhakarNikAravAn
sa bANasaMghAn dhanuSA vyavAsRjan; vibhAti karNaH zarajAlarazmivAn
salohito raktagabhastimaNDalo; divAkaro 'stAbhimukho yathA tathA
bAhvantarAd Adhirather vimuktAn; bANAn mahAhIn iva dIpyamAnAn
vyadhvaMsayann arjunabAhumuktAH; zarAH samAsAdya dizaH zitAgrAH
tataz cakram apatat tasya bhUmau; sa vihvalaH samare sUtaputraH
ghUrNe rathe brAhmaNasyAbhizApAd; rAmAd upAtte 'pratibhAti cAstre
amRSyamANo vyasanAni tAni; hastau vidhunvan sa vigarhamANaH
dharmapradhAnAn abhipAti dharma; ity abruvan dharmavidaH sadaiva
mamApi nimno 'dya na pAti bhaktAn; manye na nityaM paripAti dharmaH
evaM bruvan praskhalitAzvasUto; vicAlyamAno 'rjunazastrapAtaiH
marmAbhighAtAc chalitaH kriyAsu; punaH punar dharmam agarhad Ajau
tataH zarair bhImatarair avidhyat tribhir Ahave

08066045c
08066046a
08066046c
08066047a
08066047c
08066048a
08066048c
08066049a
08066049c
08066050a
08066050c
08066051a
08066051c
08066052a
08066052c
08066053a
08066053c
08066054a
08066054c
08066055a
08066055c
08066056a
08066056c
08066057a
08066057c
08066058a
08066058c
08066059a
08066059c
08066060a
08066060c
08066061a
08066061c
08066062a
08066062c
08066063a
08066063c
08066063e
08066064a
08066064c
08066064e
08066065a
08066065c
08067001
08067001a
08067001c
08067002a
08067002c
08067003a
08067003c
08067004a
08067004c
08067005a
08067005c
08067006a
08067006c
08067007a
08067007c
08067008a
08067008c

haste karNas tadA pArtham abhyavidhyac ca saptabhiH


tato 'rjunaH saptadaza tigmatejAn ajihmagAn
indrAzanisamAn ghorAn asRjat pAvakopamAn
nirbhidya te bhImavegA nyapatan pRthivItale
kampitAtmA tathA karNaH zaktyA ceSTAm adarzayat
balenAtha sa saMstabhya brahmAstraM samudairayat
aindrAstram arjunaz cApi tad dRSTvAbhinyamantrayat
gANDIvaM jyAM ca bANAMz ca anumantrya dhanaMjayaH
asRjac charavarSANi varSANIva puraMdaraH
tatas tejomayA bANA rathAt pArthasya niHsRtAH
prAdurAsan mahAvIryAH karNasya ratham antikAt
tAn karNas tv agrato 'bhyastAn moghAMz cakre mahArathaH
tato 'bravId vRSNivIras tasminn astre vinAzite
visRjAstraM paraM pArtha rAdheyo grasate zarAn
brahmAstram arjunaz cApi saMmantryAtha prayojayat
chAdayitvA tato bANaiH karNaM prabhrAmya cArjunaH
tasya karNaH zaraiH kruddhaz ciccheda jyAM sutejanaiH
tato jyAm avadhAyAnyAm anumRjya ca pANDavaH
zarair avAkirat karNaM dIpyamAnaiH sahasrazaH
tasya jyAcchedanaM karNo jyAvadhAnaM ca saMyuge
nAnvabudhyata zIghratvAt tad adbhutam ivAbhavat
astrair astrANi rAdheyaH pratyahan savyasAcinaH
cakre cAbhyadhikaM pArthAt svavIryaM pratidarzayan
tataH kRSNo 'rjunaM dRSTvA karNAstreNAbhipIDitam
abhyasyety abravIt pArtham AtiSThAstram anuttamam
tato 'nyam agnisadRzaM zaraM sarpaviSopamam
azmasAramayaM divyam anumantrya dhanaMjayaH
raudram astraM samAdAya kSeptukAmaH kirITavAn
tato 'grasan mahI cakraM rAdheyasya mahAmRdhe
grastacakras tu rAdheyaH kopAd azrUNy avartayat
so 'bravId arjunaM cApi muhUrtaM kSama pANDava
madhye cakram avagrastaM dRSTvA daivAd idaM mama
pArtha kApuruSAcIrNam abhisaMdhiM vivarjaya
prakIrNakeze vimukhe brAhmaNe ca kRtAJjalau
zaraNAgate nyastazastre tathA vyasanage 'rjuna
abANe bhraSTakavace bhraSTabhagnAyudhe tathA
na zUrAH praharanty Ajau na rAjJe pArthivAs tathA
tvaM ca zUro 'si kaunteya tasmAt kSama muhUrtakam
yAvac cakram idaM bhUmer uddharAmi dhanaMjaya
na mAM rathastho bhUmiSTham asajjaM hantum arhasi
na vAsudevAt tvatto vA pANDaveya bibhemy aham
tvaM hi kSatriyadAyAdo mahAkulavivardhanaH
smRtvA dharmopadezaM tvaM muhUrtaM kSama pANDava
saMjaya uvAca
athAbravId vAsudevo rathastho; rAdheya diSTyA smarasIha dharmam
prAyeNa nIcA vyasaneSu magnA; nindanti daivaM kukRtaM na tat tat
yad draupadIm ekavastrAM sabhAyAm; AnAyya tvaM caiva suyodhanaz ca
duHzAsanaH zakuniH saubalaz ca; na te karNa pratyabhAt tatra dharmaH
yadA sabhAyAM kaunteyam anakSajJaM yudhiSThiram
akSajJaH zakunir jetA tadA dharmaH kva te gataH
yadA rajasvalAM kRSNAM duHzAsanavaze sthitAm
sabhAyAM prAhasaH karNa kva te dharmas tadA gataH
rAjyalubdhaH punaH karNa samAhvayasi pANDavam
gAndhArarAjam Azritya kva te dharmas tadA gataH
evam ukte tu rAdheye vAsudevena pANDavam
manyur abhyAvizat tIvraH smRtvA tat tad dhanaMjayam
tasya krodhena sarvebhyaH srotobhyas tejaso 'rciSaH
prAdurAsan mahArAja tad adbhutam ivAbhavat
taM samIkSya tataH karNo brahmAstreNa dhanaMjayam
abhyavarSat punar yatnam akarod rathasarjane

08067008e
08067009a
08067009c
08067010a
08067010c
08067011a
08067011c
08067012a
08067012c
08067013a
08067013c
08067014a
08067014c
08067015a
08067015c
08067016a
08067016c
08067017a
08067017c
08067018a
08067018c
08067019a
08067019c
08067020a
m
08067020c
08067021a
08067021c
08067022a
08067022c
08067023a
08067023c
08067024a
08067024c
08067025a
08067025c
08067026a
am
08067026c
08067027a
08067027c
08067028a
08067028c
08067028e
08067029a
08067029c
08067030a
08067030c
08067031a
08067031c
08067032a
08067032c
08067033a
08067033c
08067034a
08067034c
08067035
08067035a
08067035c
08067036a

tad astram astreNAvArya prajahArAsya pANDavaH


tato 'nyad astraM kaunteyo dayitaM jAtavedasaH
mumoca karNam uddizya tat prajajvAla vai bhRzam
vAruNena tataH karNaH zamayAm Asa pAvakam
jImUtaiz ca dizaH sarvAz cakre timiradurdinAH
pANDaveyas tv asaMbhrAnto vAyavyAstreNa vIryavAn
apovAha tadAbhrANi rAdheyasya prapazyataH
taM hastikakSyApravaraM ca bANaiH; suvarNamuktAmaNivajramRSTam
kAlaprayatnottamazilpiyatnaiH; kRtaM surUpaM vitamaskam uccaiH
UrjaskaraM tava sainyasya nityam; amitravitrAsanam IDyarUpam
vikhyAtam Adityasamasya loke; tviSA samaM pAvakabhAnucandraiH
tataH kSureNAdhiratheH kirITI; suvarNapuGkhena zitena yattaH
zriyA jvalantaM dhvajam unmamAtha; mahArathasyAdhirather mahAtmA
yazaz ca dharmaz ca jayaz ca mAriSa; priyANi sarvANi ca tena ketunA
tadA kurUNAM hRdayAni cApatan; babhUva hAheti ca nisvano mahAn
atha tvaran karNavadhAya pANDavo; mahendravajrAnaladaNDasaMnibham
Adatta pArtho 'JjalikaM niSaGgAt; sahasrarazmer iva razmim uttamam
marmacchidaM zoNitamAMsadigdhaM; vaizvAnarArkapratimaM mahArham
narAzvanAgAsuharaM tryaratniM; SaDvAjam aJjogatim ugravegam
sahasranetrAzanitulyatejasaM; samAnakravyAdam ivAtiduHsaham
pinAkanArAyaNacakrasaMnibhaM; bhayaMkaraM prANabhRtAM vinAzanam
yuktvA mahAstreNa pareNa mantravid; vikRSya gANDIvam uvAca sasvanam
ayaM mahAstro 'pratimo dhRtaH zaraH; zarIrabhic cAsuharaz ca durhRdaH
tapo 'sti taptaM guravaz ca toSitA; mayA yad iSTaM suhRdAM tathA zruta
anena satyena nihantv ayaM zaraH; sudaMzitaH karNam ariM mamAjitaH
ity UcivAMs taM sa mumoca bANaM; dhanaMjayaH karNavadhAya ghoram
kRtyAm atharvAGgirasIm ivogrAM; dIptAm asahyAM yudhi mRtyunApi
bruvan kirITI tam atiprahRSTo; ayaM zaro me vijayAvaho 'stu
jighAMsur arkendusamaprabhAvaH; karNaM samAptiM nayatAM yamAya
teneSuvaryeNa kirITamAlI; prahRSTarUpo vijayAvahena
jighAMsur arkendusamaprabheNa; cakre viSaktaM ripum AtatAyI
tad udyatAdityasamAnavarcasaM; zarannabhomadhyagabhAskaropamam
varAGgam urvyAm apatac camUpater; divAkaro 'stAd iva raktamaNDalaH
tad asya dehI satataM sukhoditaM; svarUpam atyartham udArakarmaNaH
pareNa kRcchreNa zarIram atyajad; gRhaM maharddhIva sasaGgam IzvaraH
zarair vibhugnaM vyasu tad vivarmaNaH; papAta karNasya zarIram ucchrit
sravadvraNaM gairikatoyavisravaM; girer yathA vajrahataM ziras tathA
dehAt tu karNasya nipAtitasya; tejo dIptaM khaM vigAhyAcireNa
tad adbhutaM sarvamanuSyayodhAH; pazyanti rAjan nihate sma karNe
taM somakAH prekSya hataM zayAnaM; prItA nAdaM saha sainyair akurvan
tUryANi cAjaghnur atIva hRSTA; vAsAMsi caivAdudhuvur bhujAMz ca
balAnvitAz cApy apare hy anRtyann; anyonyam AzliSya nadanta UcuH
dRSTvA tu karNaM bhuvi niSTanantaM; hataM rathAt sAyakenAvabhinnam
mahAnilenAgnim ivApaviddhaM; yajJAvasAne zayane nizAnte
zarair AcitasarvAGgaH zoNitaughapariplutaH
vibhAti dehaH karNasya svarazmibhir ivAMzumAn
pratApya senAm AmitrIM dIptaiH zaragabhastibhiH
balinArjunakAlena nIto 'staM karNabhAskaraH
astaM gacchan yathAdityaH prabhAm AdAya gacchati
evaM jIvitam AdAya karNasyeSur jagAma ha
aparAhNe parAhNasya sUtaputrasya mAriSa
chinnam aJjalikenAjau sotsedham apatac chiraH
upary upari sainyAnAM tasya zatros tad aJjasA
ziraH karNasya sotsedham iSuH so 'pAharad drutam
saMjaya uvAca
karNaM tu zUraM patitaM pRthivyAM; zarAcitaM zoNitadigdhagAtram
dRSTvA zayAnaM bhuvi madrarAjaz; chinnadhvajenApayayau rathena
karNe hate kuravaH prAdravanta; bhayArditA gADhaviddhAz ca saMkhye

08067036c
08067037a
08067037c
08068001
08068001a
08068001c
08068002a
08068002c
08068003a
08068003c
08068004a
08068004c
08068005a
08068005c
08068006a
08068006c
08068007a
08068007c
08068008a
08068008c
08068009a
08068009c
08068010a
08068010c
08068011a
08068011c
08068012a
08068012c
08068013a
08068013c
08068014a
08068014c
08068015a
hiH
08068015c
08068016a
08068016c
08068017a
hiH
08068017c
08068018a
08068018c
08068019a
08068019c
iH
08068019e
08068020a
08068020c
08068020e
iH
08068021a
08068021c
08068022a
08068022c
08068023a
08068023c
08068024a
08068024c
iH
08068025a

avekSamANA muhur arjunasya; dhvajaM mahAntaM vapuSA jvalantam


sahasranetrapratimAnakarmaNaH; sahasrapatrapratimAnanaM zubham
sahasrarazmir dinasaMkSaye yathA; tathApatat tasya ziro vasuMdharAm
saMjaya uvAca
zalyas tu karNArjunayor vimarde; balAni dRSTvA mRditAni bANaiH
duryodhanaM yAntam avekSamANo; saMdarzayad bhArata yuddhabhUmim
nipAtitasyandanavAjinAgaM; dRSTvA balaM tad dhatasUtaputram
duryodhano 'zrupratipUrNanetro; muhur muhur nyazvasad ArtarUpaH
karNaM tu zUraM patitaM pRthivyAM; zarAcitaM zoNitadigdhagAtram
yadRcchayA sUryam ivAvanisthaM; didRkSavaH saMparivArya tasthuH
prahRSTavitrastaviSaNNavismRtAs; tathApare zokagatA ivAbhavan
pare tvadIyAz ca paraspareNa; yathA yathaiSAM prakRtis tathAbhavan
praviddhavarmAbharaNAmbarAyudhaM; dhanaMjayenAbhihataM hataujasam
nizamya karNaM kuravaH pradudruvur; hatarSabhA gAva ivAkulAkulAH
kRtvA vimardaM bhRzam arjunena; karNaM hataM kesariNeva nAgam
dRSTvA zayAnaM bhuvi madrarAjo; bhIto 'pasarpat sarathaH suzIghram
madrAdhipaz cApi vimUDhacetAs; tUrNaM rathenApahRtadhvajena
duryodhanasyAntikam etya zIghraM; saMbhASya duHkhArtam uvAca vAkyam
vizIrNanAgAzvarathapravIraM; balaM tvadiyaM yamarASTrakalpam
anyonyam AsAdya hataM mahadbhir; narAzvanAgair girikUTakalpaiH
naitAdRzaM bhArata yuddham AsId; yathAdya karNArjunayor babhUva
grastau hi karNena sametya kRSNAv; anye ca sarve tava zatravo ye
daivaM tu yat tat svavazaM pravRttaM; tat pANDavAn pAti hinasti cAsmAn
tavArthasiddhyarthakarA hi sarve; prasahya vIrA nihatA dviSadbhiH
kuberavaivasvatavAsavAnAM; tulyaprabhAvAmbupatez ca vIrAH
vIryeNa zauryeNa balena caiva; tais taiz ca yuktA vipulair guNaughaiH
avadhyakalpA nihatA narendrAs; tavArthakAmA yudhi pANDaveyaiH
tan mA zuco bhArata diSTam etat; paryAyasiddhir na sadAsti siddhiH
etad vaco madrapater nizamya; svaM cApanItaM manasA nirIkSya
duryodhano dInamanA visaMjJaH; punaH punar nyazvasad ArtarUpaH
taM dhyAnamUkaM kRpaNaM bhRzArtam; ArtAyanir dInam uvAca vAkyam
pazyedam ugraM naravAjinAgair; AyodhanaM vIrahataiH prapannam
mahIdharAbhaiH patitair mahAgajaiH; sakRt praviddhaiH zaraviddhamarmab
tair vihvaladbhiz ca gatAsubhiz ca; pradhvastayantrAyudhavarmayodhaiH
vajrApaviddhair iva cAcalendrair; vibhinnapASANamRgadrumauSadhaiH
praviddhaghaNTAGkuzatomaradhvajaiH; sahemamAlai rudhiraughasaMplutaiH
zarAvabhinnaiH patitaiz ca vAjibhiH; zvasadbhir anyaiH kSatajaM vamadb
dInaiH stanadbhiH parivRttanetrair; mahIM dazadbhiH kRpaNaM nadadbhiH
tathApaviddhair gajavAjiyodhair; mandAsubhiz caiva gatAsubhiz ca
narAzvanAgaiz ca rathaiz ca marditair; mahI mahAvaitaraNIva durdRzA
gajair nikRttAparahastagAtrair; udvepamAnaiH patitaiH pRthivyAm
yazasvibhir nAgarathAzvayodhibhiH; padAtibhiz cAbhimukhair hataiH para
vizIrNavarmAbharaNAmbarAyudhair; vRtA nizAntair iva pAvakair mahI
zaraprahArAbhihatair mahAbalair; avekSyamANaiH patitaiH sahasrazaH
pranaSTasaMjJaiH punar ucchvasadbhir; mahI babhUvAnugatair ivAgnibhiH
divaz cyutair bhUr atidIptimadbhir; naktaM grahair dyaur amaleva dIpta
zarAs tu karNArjunabAhumuktA; vidArya nAgAzvamanuSyadehAn
prANAn nirasyAzu mahIm atIyur; mahoragA vAsam ivAbhito 'straiH
hatair manuSyAzvagajaiz ca saMkhye; zarAvabhinnaiz ca rathair babhUva
dhanaMjayasyAdhirathez ca mArge; gajair agamyA vasudhAtidurgA
rathair vareSUn mathitaiz ca yodhaiH; saMsyUtasUtAzvavarAyudhadhvajaiH
vizIrNazastrair vinikRttabandhurair; nikRttacakrAkSayugatriveNubhiH
vimuktayantrair nihatair ayasmayair; hatAnuSaGgair viniSaGgabandhuraiH
prabhagnanIDair maNihemamaNDitaiH; stRtA mahI dyaur iva zAradair ghana
vikRSyamaNair javanair alaMkRtair; hatezvarair AjirathaiH sukalpitaiH

08068025c
08068026a
08068026c
08068027a
08068027c
08068028a
08068028c
08068029a
08068029c
08068030a
08068030c
08068031a
08068031c
08068032a
08068032c
08068033a
08068033c
08068034a
08068034c
08068035a
08068035c
08068036a
08068036c
08068037a
08068037c
08068038a
08068038c
08068039a
08068039c
08068040a
H
08068040c
08068041a
08068041c
08068042a
08068042c
08068043a
08068043c
08068043e
08068044a
08068044c
08068045a
08068045c
08068046a
08068046c
08068047a
08068047c
08068048a
08068048c
H
08068049a
08068049c
08068050a
08068050c
08068051a
08068051c
08068052a
08068052c
08068053a
08068053c

manuSyamAtaGgarathAzvarAzibhir; drutaM vrajanto bahudhA vicUrNitAH


sahemapaTTAH parighAH parazvadhAH; kaDaGgarAyomusalAni paTTizAH
petuz ca khaDgA vimalA vikozA; gadAz ca jAmbUnadapaTTabaddhAH
cApAni rukmAGgadabhUSaNAni; zarAz ca kArtasvaracitrapuGkhAH
RSTyaz ca pItA vimalA vikozAH; prAsAH sakhaDgAH kanakAvabhAsAH
chatrANi vAlavyajanAni zaGkhAH; srajaz ca puSpottamahemacitrAH
kuthAH patAkAmbaraveSTitAz ca; kirITamAlA mukuTAz ca zubhrAH
prakIrNakA viprakIrNAH kuthAz ca; pradhAnamuktAtaralAz ca hArAH
ApIDakeyUravarAGgadAni; graiveyaniSkAH sasuvarNasUtrAH
maNyuttamA vajrasuvarNamuktA; ratnAni coccAvacamaGgalAni
gAtrANi cAtyantasukhocitAni; zirAMsi cendupratimAnanAni
dehAMz ca bhogAMz ca paricchadAMz ca; tyaktvA manojJAni sukhAni cApi
svadharmaniSThAM mahatIm avApya; vyAptAMz ca lokAn yazasA samIyuH
ity evam uktvA virarAma zalyo; duryodhanaH zokaparItacetAH
hA karNa hA karNa iti bruvANa; Arto visaMjJo bhRzam azrunetraH
taM droNaputrapramukhA narendrAH; sarve samAzvAsya saha prayAnti
nirIkSamANA muhur arjunasya; dhvajaM mahAntaM yazasA jvalantam
narAzvamAtaGgazarIrajena; raktena siktA rudhireNa bhUmiH
raktAmbarasrak tapanIyayogAn; nArI prakAzA iva sarvagamyA
pracchannarUpA rudhireNa rAjan; raudre muhUrte 'tivirAjamAnAH
naivAvatasthuH kuravaH samIkSya; pravrAjitA devalokAz ca sarve
vadhena karNasya suduHkhitAs te; hA karNa hA karNa iti bruvANAH
drutaM prayAtAH zibirANi rAjan; divAkaraM raktam avekSamANAH
gANDIvamuktais tu suvarNapuGkhaiH; zitaiH zaraiH zoNitadigdhavAjaiH
zaraiz citAGgo bhuvi bhAti karNo; hato 'pi san sUrya ivAMzumAlI
karNasya dehaM rudhirAvasiktaM; bhaktAnukampI bhagavAn vivasvAn
spRSTvA karair lohitaraktarUpaH; siSNAsur abhyeti paraM samudram
itIva saMcintya surarSisaMghAH; saMprasthitA yAnti yathAniketam
saMcintayitvA ca janA visasrur; yathAsukhaM khaM ca mahItalaM ca
tad adbhutaM prANabhRtAM bhayaMkaraM; nizamya yuddhaM kuruvIramukhyayo
dhanaMjayasyAdhirathez ca vismitAH; prazaMsamAnAH prayayus tadA janAH
zaraiH saMkRttavarmANaM vIraM vizasane hatam
gatAsum api rAdheyaM naiva lakSmIr vyamuJcata
nAnAbharaNavAn rAjan mRSTajAmbUnadAGgadaH
hato vaikartanaH zete pAdapo 'GkuravAn iva
kanakottamasaMkAzaH pradIpta iva pAvakaH
saputraH puruSavyAghraH saMzAntaH pArthatejasA
pratApya pANDavAn rAjan pAJcAlAMz cAstratejasA
dadAnIty eva yo 'vocan na nAstIty arthito 'rthibhiH
sadbhiH sadA satpuruSaH sa hato dvairathe vRSaH
yasya brAhmaNasAt sarvam AtmArthaM na mahAtmanaH
nAdeyaM brAhmaNeSv AsId yasya svam api jIvitam
sadA nqNAM priyo dAtA priyadAno divaM gataH
AdAya tava putrANAM jayAzAM zarma varma ca
hate sma karNe sarito na sravanti; jagAma cAstaM kaluSo divAkaraH
grahaz ca tiryag jvalitArkavarNo; yamasya putro 'bhyudiyAya rAjan
nabhaH paphAlAtha nanAda corvI; vavuz ca vAtAH paruSAtivelam
dizaH sadhUmAz ca bhRzaM prajajvalur; mahArNavAz cukSubhire ca sasvanA
sakAnanAH sAdricayAz cakampuH; pravivyathur bhUtagaNAz ca mAriSa
bRhaspatI rohiNIM saMprapIDya; babhUva candrArkasamAnavarNaH
hate karNe na dizo viprajajJus; tamovRtA dyaur vicacAla bhUmiH
papAta colkA jvalanaprakAzA; nizAcarAz cApy abhavan prahRSTAH
zaziprakAzAnanam arjuno yadA; kSureNa karNasya ziro nyapAtayat
athAntarikSe divi ceha cAsakRd; babhUva hAheti janasya nisvanaH
sa devagandharvamanuSyapUjitaM; nihatya karNaM ripum Ahave 'rjunaH
rarAja pArthaH parameNa tejasA; vRtraM nihatyeva sahasralocanaH
tato rathenAmbudavRndanAdinA; zarannabhomadhyagabhAskaratviSA
patAkinA bhImaninAdaketunA; himenduzaGkhasphaTikAvabhAsinA

08068053e
08068054a
08068054c
08068055a
08068055c
08068055e
08068056a
08068056c
08068057a
08068057c
08068058a
08068058c
08068059a
08068059c
08068060a
08068060c
08068061a
08068061c
08068062a
08068062c
08068063a
08068063c
08069001
08069001a
08069001c
08069002a
08069002c
08069003a
08069003c
08069004a
08069004c
08069005a
08069005c
08069006a
08069006c
08069007a
08069007c
08069008a
08069008c
08069009a
08069009c
08069010a
08069010c
08069011a
08069011c
08069012a
08069012c
08069013a
08069013c
08069014a
08069014c
08069015a
08069015c
08069016a
08069016c
08069017a
08069017c
08069018a
08069018c
08069019a

suvarNamuktAmaNivajravidrumair; alaMkRtenApratimAnaraMhasA
narottamau pANDavakezimardanAv; udAhitAv agnidivAkaropamau
raNAjire vItabhayau virejatuH; samAnayAnAv iva viSNuvAsavau
tato dhanurjyAtalaneminisvanaiH; prasahya kRtvA ca ripUn hataprabhAn
saMsAdhayitvaiva kurUJ zaraughaiH; kapidhvajaH pakSivaradhvajaz ca
prasahya zaGkhau dhamatuH sughoSau; manAMsy arINAm avasAdayantau
suvarNajAlAvatatau mahAsvanau; himAvadAtau parigRhya pANibhiH
cucumbatuH zaGkhavarau nRNAM varau; varAnanAbhyAM yugapac ca dadhmatuH
pAJcajanyasya nirghoSo devadattasya cobhayoH
pRthivIm antarikSaM ca dyAm apaz cApy apUrayat
tau zaGkhazabdena ninAdayantau; vanAni zailAn sarito dizaz ca
vitrAsayantau tava putrasenAM; yudhiSThiraM nandayataH sma vIrau
tataH prayAtAH kuravo javena; zrutvaiva zaGkhasvanam IryamANam
vihAya madrAdhipatiM patiM ca; duryodhanaM bhArata bhAratAnAm
mahAhave taM bahu zobhamAnaM; dhanaMjayaM bhUtagaNAH sametAH
tadAnvamodanta janArdanaM ca; prabhAkarAv abhyuditau yathaiva
samAcitau karNazaraiH paraMtapAv; ubhau vyabhAtAM samare 'cyutArjunau
tamo nihatyAbhyuditau yathAmalau; zazAGkasUryAv iva razmimAlinau
vihAya tAn bANagaNAn athAgatau; suhRdvRtAv apratimAnavikramau
sukhaM praviSTau zibiraM svam Izvarau; sadasyahUtAv iva vAsavAcyutau
sadevagandharvamanuSyacAraNair; maharSibhir yakSamahoragair api
jayAbhivRddhyA parayAbhipUjitau; nihatya karNaM paramAhave tadA
saMjaya uvAca
tathA nipAtite karNe tava sainye ca vidrute
AzliSya pArthaM dAzArho harSAd vacanam abravIt
hato balabhidA vRtras tvayA karNo dhanaMjaya
vadhaM vai karNavRtrAbhyAM kathayiSyanti mAnavAH
vajriNA nihato vRtraH saMyuge bhUritejasA
tvayA tu nihataH karNo dhanuSA nizitaiH zaraiH
tam imaM vikramaM loke prathitaM te yazovaham
nivedayAvaH kaunteya dharmarAjAya dhImate
vadhaM karNasya saMgrAme dIrghakAlacikIrSitam
nivedya dharmarAjasya tvam AnRNyaM gamiSyasi
tathety ukte kezavas tu pArthena yadupuGgavaH
paryavartayad avyagro rathaM rathavarasya tam
dhRSTadyumnaM yudhAmanyuM mAdrIputrau vRkodaram
yuyudhAnaM ca govinda idaM vacanam abravIt
parAn abhimukhA yattAs tiSThadhvaM bhadram astu vaH
yAvad Avedyate rAjJe hataH karNo 'rjunena vai
sa taiH zUrair anujJAto yayau rAjanivezanam
pArtham AdAya govindo dadarza ca yudhiSThiram
zayAnaM rAjazArdUlaM kAJcane zayanottame
agRhNItAM ca caraNau muditau pArthivasya tau
tayoH praharSam AlakSya prahArAMz cAtimAnuSAn
rAdheyaM nihataM matvA samuttasthau yudhiSThiraH
tato 'smai tad yathAvRttaM vAsudevaH priyaMvadaH
kathayAm Asa karNasya nidhanaM yadunandanaH
ISad utsmayamAnas tu kRSNo rAjAnam abravIt
yudhiSThiraM hatAmitraM kRtAJjalir athAcyutaH
diSTyA gANDIvadhanvA ca pANDavaz ca vRkodaraH
tvaM cApi kuzalI rAjan mAdrIputrau ca pANDavau
muktA vIrakSayAd asmAt saMgrAmAl lomaharSaNAt
kSipram uttarakAlAni kuru kAryANi pArthiva
hato vaikartanaH krUraH sUtaputro mahAbalaH
diSTyA jayasi rAjendra diSTyA vardhasi pANDava
yaH sa dyUtajitAM kRSNAM prAhasat puruSAdhamaH
tasyAdya sUtaputrasya bhUmiH pibati zoNitam
zete 'sau zaradIrNAGgaH zatrus te kurupuMgava
taM pazya puruSavyAghra vibhinnaM bahudhA zaraiH
yudhiSThiras tu dAzArhaM prahRSTaH pratyapUjayat

08069019c
08069020a
08069020c
08069021a
08069021c
08069022a
08069022c
08069023a
08069023c
08069024a
08069024c
08069025a
08069025c
08069026a
08069026c
08069027a
08069027c
08069028a
08069028c
08069029a
08069029c
08069030a
08069030c
08069031a
08069031c
08069032a
08069032c
08069032e
08069033a
08069033c
08069033e
08069034a
08069034c
08069035a
08069035c
08069036a
08069036c
08069037a
08069037c
08069038a
08069038c
08069039a
08069039c
08069040a
08069040c
08069041
08069041a
08069041c
08069041e
08069042a
08069042c
08069043a
08069043c

diSTyA diSTyeti rAjendra prItyA cedam uvAca ha


naitac citraM mahAbAho tvayi devakinandana
tvayA sArathinA pArtho yat kuryAd adya pauruSam
pragRhya ca kuruzreSThaH sAGgadaM dakSiNaM bhujam
uvAca dharmabhRt pArtha ubhau tau kezavArjunau
naranArAyaNau devau kathitau nAradena ha
dharmasaMsthApane yuktau purANau puruSottamau
asakRc cApi medhAvI kRSNadvaipAyano mama
kathAm etAM mahAbAho divyAm akathayat prabhuH
tava kRSNa prabhAveNa gANDIvena dhanaMjayaH
jayaty abhimukhAJ zatrUn na cAsId vimukhaH kva cit
jayaz caiva dhruvo 'smAkaM na tv asmAkaM parAjayaH
yadA tvaM yudhi pArthasya sArathyam upajagmivAn
evam uktvA mahArAja taM rathaM hemabhUSitam
dantavarNair hayair yuktaM kAlavAlair mahArathaH
AsthAya puruSavyAghraH svabalenAbhisaMvRtaH
kRSNArjunAbhyAM vIrAbhyAm anumanya tataH priyam
Agato bahuvRttAntaM draSTum AyodhanaM tadA
AbhASamANas tau vIrAv ubhau mAdhavaphalgunau
sa dadarza raNe karNaM zayAnaM puruSarSabham
gANDIvamuktair vizikhaiH sarvataH zakalIkRtam
saputraM nihataM dRSTvA karNaM rAjA yudhiSThiraH
prazazaMsa naravyAghrAv ubhau mAdhavapANDavau
adya rAjAsmi govinda pRthivyAM bhrAtRbhiH saha
tvayA nAthena vIreNa viduSA paripAlitaH
hataM dRSTvA naravyAghraM rAdheyam abhimAninam
nirAzo 'dya durAtmAsau dhArtarASTro bhaviSyati
jIvitAc cApi rAjyAc ca hate karNe mahArathe
tvatprasAdAd vayaM caiva kRtArthAH puruSarSabha
tvaM ca gANDIvadhanvA ca vijayI yadunandana
diSTyA jayasi govinda diSTyA karNo nipAtitaH
evaM sa bahuzo hRSTaH prazazaMsa janArdanam
arjunaM cApi rAjendra dharmarAjo yudhiSThiraH
tato bhImaprabhRtibhiH sarvaiz ca bhrAtRbhir vRtam
vardhayanti sma rAjAnaM harSayuktA mahArathAH
nakulaH sahadevaz ca pANDavaz ca vRkodaraH
sAtyakiz ca mahArAja vRSNInAM pravaro rathaH
dhRSTadyumnaH zikhaNDI ca pANDupAJcAlasRJjayAH
pUjayanti sma kaunteyaM nihate sUtanandane
te vardhayitvA nRpatiM pANDuputraM yudhiSThiram
jitakAzino labdhalakSA yuddhazauNDAH prahAriNaH
stuvantaH stavayuktAbhir vAgbhiH kRSNau paraMtapau
jagmuH svazibirAyaiva mudA yuktA mahArathAH
evam eSa kSayo vRttaH sumahA&l lomaharSaNaH
tava durmantrite rAjann atItaM kiM nu zocasi
vaizaMpAyana uvAca
zrutvA tad apriyaM rAjan dhRtarASTro mahIpatiH
papAta bhUmau nizceSTaH kauravyaH paramArtivAn
tathA satyavratA devI gAndhArI dharmadarzinI
taM pratyagRhNAd viduro nRpatiM saMjayas tathA
paryAzvAsayataz caivaM tAv ubhAv eva bhUmipam
tathaivotthApayAm Asur gAndhArIM rAjayoSitaH
tAbhyAm AzvAsito rAjA tUSNIm AsId vicetanaH

Вам также может понравиться