Baze Podataka Predavanja

cmilos@etf.bg.ac.
yu
mbojovic@etf.bg.ac.yu
M.Bojovic, Univerzitetska Misao, 2003.
Upravljanje Transakcijama,
Joe Hellerstein, UC Berkeley, M. Garofalakis, Intel Research, 2005.
Introduction to Database Systems,
H. Garcia-Molina, J.D.Ulman, J. Widom, Prentice Hall, 2002.
Database Systems: The Complete Book,
A. Silberschatz, H. Korth, S Sudarshan, McGraw Hill International

Edition, 2005.
Database System Concepts,
Osnovna literatura
Milo Cvetanovi
Asistent
Prof. Miroslav Bojovi
Nastavnik
Ko?
Jesen 2006.
Miroslav Bojovi
Baze Podataka
Kako?
Ko?
Kako?
ta?
Zato?
Ispit Kolokvijum (30%+10%) i

Finalni (70%)
Microsoft SQL Server
Lab vebe: Projekat sa real world

fokusom:
Pitanja za danas
ta: Database Sistemi Danas
ta: Database Sistemi Nekada
Banking: all transactions

Airlines: reservations, schedules
Universities: registration, grades
Sales: customers, products, purchases
Online retailers: order tracking, customized recommendations
Manufacturing: production, inventory, orders, supply chain
Human resources: employee records, salaries, tax deductions
Databases touch all aspects of our lives
Database Applications:
Collection of interrelated data

Set of programs to access the data
An environment that is both convenient and efficient to use
DBMS contains information about a particular enterprise
ta je Sistem za Upravljanje Bazama

Podataka(DataBase Management System)?
New standards e.g., XML, Semantic Web can help data

modeling
Research on combining/summarizing data across documents
The picture is changing
few guarantees provided for freshness of data, consistency

across data items, fault tolerance,
Web sites typically have a (relational) DBMS in the
background to provide these functions.
cant modify the data

cant get summaries, complex combinations of data
data is mostly unstructured and untyped

search only:
But, currently
Crawler indexes pages on the web

Keyword-based search for pages
Fairly sophisticated search available
ta: Da li je WWW DBMS?
Entities: words, filenames, hosts

Relationships: word in filename, file available at host
P2P filesharing:
Entities: words, documents

Relationships: word in document, document links to document.
Web search:
Might surprise you how flexible this is
Entities (e.g., teams, games)

Relationships (e.g. The As are playing in the World Series)
Typically models a real-world enterprise
A very large, integrated collection of data.
A Database:
Prema tome ta je Baza podataka?
A) All B) None C) All Since Last Save D) ???
Youre updating a file.

The power goes out.
Which changes survive?
Thought Experiment 2:
Q: How do you write

programs over a
subsystem when it
promises you only ??? ?
A: Very, very carefully!!
A) Yours B) Partners C) Both D) Neither E) ???
You and your project partner are editing the same

file.
You both save it at the same time.
Whose changes survive?
Thought Experiment 1:
ta: Da li je File Sistem DBMS?
What if you
wanted to
find out
which actors
donated to
John Kerrys
presidential
campaign?
Try actors
donated to
john kerry in
your favorite
search
engine.
ta: Search vs. Query
??
manages files on a magnetic disk

allows open, read, seek, close on a file
allows protections to be set on a file
drawbacks relative to RAM?
Every OS includes a File System
this is what every programming language

offers!
RAM is fast, and random access
Isnt this heaven?
Data can be stored in RAM
Podrka OS za Upravljanje
Podacima (Data Management)
If it isnt published,
it cant be searched
Try musicians
donated to john
kerry in your favorite
search engine.
What if you wanted to

find out which
musicians donated to
John Kerrys
presidential
campaign?
ta: Search vs. Query II
Expensive/complicated to set up & maintain

This cost & complexity must be offset by need
General-purpose, not suited for special-purpose
tasks (e.g. text search!)
Data independence
Efficient data access
Data integrity & security
Data administration
Concurrent access, crash recovery
Reduced application development time
So why not use them always?
Savremeni DBMS obezbeuju:
Integrity constraints (e.g. account balance > 0) become

buried in program code rather than being stated explicitly
Hard to add new constraints or change existing ones
Data isolation multiple files and formats

Integrity problems
Need to write a new program to carry out each new task
Difficulty in accessing data
Multiple file formats, duplication of information in different

files
In the early days, database applications were built directly

on top of file systems
Drawbacks of using file systems to store data:
Data redundancy and inconsistency
Da li Fajl Sistem zadovoljava? (1)
Korisnici
(naziva se ANSI/SPARC
arhitektura)
Fizika schema opisuje Kako

su podaci memorisani
DB
Physical Schema
Konceptualni nivo (schema) View 1 View 2 View 3

definie logiku strukturu
Koji podaci i Odnose izmeu
podataka
Conceptual Schema
Pogledi (Views) omoguuju

podskupove konceptualnog
nivoa.
Nivoi Apstrakcije Podataka
Database systems offer solutions to all the above problems
Hard to provide user access to some, but not all, data
Security problems
Example: Two people reading a balance and updating it at the same time
Concurrent accesses needed for performance

Uncontrolled concurrent accesses can lead to inconsistencies
Concurrent access by multiple users
Failures may leave database in an inconsistent state with partial

updates carried out
Example: Transfer of funds from one account to another should
either complete or not happen at all
Drawbacks of using file systems (cont.)

Atomicity of updates
Da li Fajl Sistem zadovoljava? (2)
Database systems are at the core of CS

They are incredibly important to society
The topic is intellectually rich
It isnt that much work
Looks good on your resume
Lets spend a little time on each of these
A.
B.
C.
D.
E.
Zato?
Analogous to the value of a variable
Instance the actual content of the database at a

particular point in time
Example: The database consists of information about a set of

customers and accounts and the relationship between them)
Analogous to type information of a variable in a program
Physical schema: database design at the physical level
Logical schema: database design at the logical level
Similar to types and variables in programming

languages
Schema the logical structure of the database
Ortogonalna dimenzija:
ema i Instanca
View 2
View 3
A. Database systems are the core of CS
Because rate of change of DB

applications is incredibly slow.
More generally:
dapp/dt << dplatform/dt
DB
Physical Schema
Conceptual Schema
View 1
Corporate: retail swipe/clickstreams, customer relationship

mgmt, supply chain mgmt, data warehouses, etc.
Web:not just documents. Search engines, e-commerce,
blogs, wikis, other web services.
Scientific: digital libraries, genomics, satellite imagery,
physical sensors, simulation data
Personal: Music, photo, & video libraries. Email archives.
File contents (desktop search).
Need for DB technology has exploded in the last

years
True in corporate computing for years

Web, p2p made this clear for personal computing
Increasingly true of scientific computing
Shift from computation to information
Zato?
Q: Why are these

particularly important for
DBMS?
Physical data independence:

Protection from changes in
physical structure of data.
Applications insulated from

how data is structured and
stored.
Logical data independence:
Protection from changes in
logical structure of data.
Nezavisnost Podataka
(Data Independence)
B. DBs are incredibly important to society
D. It isnt that much work.
Bad news: It is a lot of work.
Zato?
Policy-makers should understand technological possibilities.

Informed Technologists needed in public discourse on usage.
With great power comes

great responsibility. -SpiderMans Uncle Ben
Knowledge is power. -Sir Francis Bacon
Zato?
C. The topic is intellectually rich.
E. Looks good on my resume.
Database system concepts and techniques

increasingly used outside the box
A rich understanding of these issues is a basic
and (un?)fortunately unusual skill.
It is a course for well-educated computer

scientists
Though its useful for both!
Oracle administrators
IBM DB2 engine developers
Yes, but why? This is not a course for:
Zato?
* semantics: the meaning or relationship of meanings of a sign or set of signs
maintain data semantics even if you pull the plug
reliable data storage
controlling concurrent access

ensuring transactional semantics
concurrency control for data manipulation
complex queries & query semantics*

over massive data sets
languages and systems for querying data
data modeling
representing information
Zato?
Course_info(cid:string,enrollment:integer)
External Schema (View):
Relations stored as unordered files.

Index on first column of Students.
Physical schema:
Students(sid: string, name: string, login: string,

age: integer, gpa:real)
Courses(cid: string, cname:string, credits:integer)
Enrolled(sid:string, cid:string, grade:string)
Data Model: Relations

Conceptual schema:
Primer: Baza Podataka Fakulteta
ema je opis nekog skupa podataka,

korienjem datog modela podataka.
Podataka (Data)
Odnosa izmeu podataka (Data relationships)
Znaenja podataka (Data semantics)
Ogranienja (Data constraints)
Model Podataka je skup konceptualnih

alata za opis:
Opis Podataka: Model Podataka
SQL is the most widely used Query Language
Procedural user specifies what data is required and

how to get those data
Declarative (nonprocedural) user specifies what data
is required without specifying how to get those data
Two classes of languages
DML also known as Query Language
Language for accessing and manipulating the data

organized by the appropriate data model
Data Manipulation Language (DML)
Network model
Hierarchical model
Relational model
Entity-Relationship data model (mainly for
database design)
Object-based data models (Object-oriented and
Object-relational)
Semistructured data model (XML)
Other older models:
Razliiti modeli podataka
account (
account-number char(10),
balance
integer)
Centralized
Client-server
Parallel (multi-processor)
Distributed
The architecture of a database systems is greatly

influenced by the underlying computer system on
which the database is running:
Database Architecture
Database schema
Data Storage and Definition language
Specifies the storage structure and access methods used
Integrity constraints
Domain constraints
Referential integrity (references constraint in SQL)
Assertions
Authorization
DDL compiler generates a set of tables stored in a Data

Dictionary
Data dictionary contains metadata (i.e., data about data)
Example: create table
Specification notation for defining the database schema
Data Definition Language (DDL)
Application programmers interact with system through

DML calls
Sophisticated users form requests in a database query
language
Specialized users write specialized database applications
that do not fit into the traditional data processing framework
Nave users invoke one of the permanent application
programs that have been written previously
Examples, people accessing database over the web, bank
tellers
Users are differentiated by the way they expect to

interact with the system
Database Users
Language extensions to allow embedded SQL

Application program interface (e.g., ODBC/JDBC) which allow
SQL queries to be sent to a database
Application programs generally access dbase through one of
select account.balance
from depositor, account
where depositor.customer_id = 192-83-7465 and
depositor.account_number = account.account_number
Example: Find the balances of all accounts held by the customer

with customer-id 192-83-7465
select customer.customer_name
from customer
where customer.customer_id = 192-83-7465
Example: Find the name of the customer with customer-id 192-837465
SQL: widely used non-procedural language
SQL
Transaction Management
Schema definition
Storage structure and access method definition
Schema and physical organization modification
Granting user authority to access the database
Specifying integrity constraints
Acting as liaison with users
Monitoring performance and responding to changes in
requirements
A transaction is a collection of operations that

performs a single logical function in a database
application
Transaction-management component ensures
that the database remains in a consistent (correct)
state despite system failures (e.g., power failures
and operating system crashes) and transaction
failures.
Concurrency-control manager controls the
interaction among the concurrent transactions, to
ensure the consistency of the database.
Coordinates all the activities of the database

system; the database administrator has a good
understanding of the enterprises information
resources and needs.
Database administrator's duties include:
Database Administrator
Overall
System
Structure
Storage access
File organization
Indexing and hashing
Issues:
Interaction with the file manager

Efficient storing, retrieving and updating of data
Storage manager is a program module that

provides the interface between the low-level data
stored in the database and the application
programs and queries submitted to the system.
The SM is responsible to the following tasks:
Storage Management
can manipulate data and exploit semantics
recovery from system crashes,

concurrent access,
quick application development,
data integrity and security.
Key when dapp/dt << dplatform/dt
Relational
And related systems
2) What goes on inside a DBMS
1) How to be a sophisticated user of database technologies
In this course we will explore:
Levels of abstraction provide data independence
Most systems over databases use related technologies

Other benefits of DBMSs include:
DBMS used to maintain, query large datasets.
Summary (part 1)
Search engines, P2P, etc.
And of course, the other database technologies
MySQL, PostgreSQL, BerkeleyDB
Open Source coming on strong
adapting for extensibility (user-defined types), native XML support.

Microsoft merging file system/DB for next OS release (??)
Traditional Relational DBMS products dominant and evolving
data warehouse, document management, storage, backup,

reporting, business intelligence, ERP, CRM, app integration
Well-known benchmarks (esp. TPC)

Lots of related industries
Oracle, IBM, Microsoft

also Sybase, Informix (now IBM), Teradata
smaller players: java-based dbms, devices, OO,
A major part of the software industry:
Current Commercial Outlook
Summary, cont.
must understand how a DBMS works
Design logical/physical schemas

Handle security and authorization
Data availability, crash recovery
Database tuning as needs evolve
DBMS R&D represents a broad,

fundamental branch of the science
of computation
DBAs, DB developers the

bedrock of the information
economy
Database administrators (DBAs)
Build enterprise applications on top of DBMSs

Build web services that run off DBMSs
DB application programmers
Business, education, science,
End users in many fields
Oracle, IBM, MS, Sybase, NCR,
DBMS vendors, programmers
DBMSs make these folks happy ...
Primer: skup svih ljudi, kompanija, drvea, praznika
Skup Entiteta (Entity Set) je skup entiteta istog

tipa.
Primer: ljudi imaju imena i adrese
Entiteti su opisani atributima (attribute)
Primer: neka osoba, kompanija, dogaaj, ljubav
Entitet (Entity) je objekat koji postoji i razlikuje

se od drugih objekata.
Skup Entiteta,
Veza izmeu entiteta.
Bazira se na percepciji realnog okruenja:

Baza podataka se modelira kao:
Definicija modela Entiteti-Veze
(Entity-Relationship Model)
Model Entiteti-Veze
BAZE PODATAKA
customer_id customer_ customer_ customer_

name street
city
loan_
number
Skupovi Entiteta klijent i zajam
Definicija
Ogranienja
Dijagram E-V
Odluke u Dizajnu
Skupovi Slabih Entiteta
Proirenje modela E-V
Dizajn Bankarskog Sistema
Model Entiteti-Veze
amount
Skup Veza moe takoe imati atribute.

Na primer, skup veza ulaganje (depositor) izmeu skupova
entiteta klijent (customer) i raun (account) moe imati atribut
datum-pristupa (access-date)
Skup Veza (3)
Primer:
(Hayes, A-102) depositor
gde je (e1, e2, , en) veza
Vezama (Relationship) su prikazani odnosi izmeu

entiteta
Primer:
depositor
A-102
Hayes
customer entity relationship set account entity
Skup Veza (Relationship set) je matematika relacija
izmeu n t 2 entiteta, od kojih svaki pripada nekom
skupu entiteta
{(e1, e2, en) | e1 E1, e2 E2, , en En}
Veza i Skup Veza (1)
Skupovi Veza koji ukljuuju vie nego dva skupa

entiteta su retki. Veina veza je binarna. (Vie o
tome kasnije)
(odgovornosti) u vie ekspozitura, i to razliite poslove u razliitim

ekspoziturama. Tada vai ternarni skup veza izmeu skupova
entiteta zaposleni(employee), posao(job), i ekspozitura(branch)
Primer: Pretpostavimo da zaposleni banke mogu imati poslove
Odnosi se na broj skupova entiteta koji uestvuju u

skupu veza.
Skupovi Veza koji ukljuuju dva skupa entiteta su
binarni (ili stepena dva). Generalno, veina
skupova veza u bazama podataka su binarne.
Skupovi Veza mogu ukljuivati i vie nego dva
skupa entiteta.
Stepen Skupa Veza
Skup Veza pozajmiti (2)
Jedan-u-jedan (One to one)

Jedan-u-vie (One to many)
Vie-u-jedan (Many to one)
Vie-u-vie (Many to many)
Izraava broj entiteta koji se mogu dovesti u vezu

sa drugim entitetom.
Najupotrebljivija za opisivanje binarnog skupa
veza.
Za binarni skup veza kardinalnost mapiranja moe
biti:
Kardinalnost mapiranja (1)
Mogu se sraunati iz drugih atributa

Primer: starost, sraunava se iz datum_roenja
Sraunljivi (Derived) atributi
Primer: vie-vrednosni (multivalued) atribut: phone_numbers
Prosti (Simple) i Kompozitni (Composite) atributi.

Sa Jednom (Single-valued) i Vie (Multi-valued) vrednosti
Domen skup dozvoljenih vrednosti svakog

atributa
Tipovi Atributa:
Primer:
Customer=(customer_id, customer_name, customer_street, customer_city)
loan = (loan_number, amount )
Entitet je predstavljen skupom Atributa, kojima su

opisane osobine pojedinih entiteta u skupu entiteta.
Atributi
Jedan-u-vie
Primedba: Neki elementi u A i B ne moraju biti mapirani ni na

jedan element drugog skupa
Jedan-u-jedan
Kompozitni Atributi
Vie-u-vie
Mora se uzeti u obzir kardinalnost mapiranja skupa

veza pri odluci o kandidat kljuu
Potrebno je uzeti u obzir semantiku skupa veza pri
izboru primarnog kljua u sluaju vie od jednog
kandidat kljua
Primer: Ako elimo da pratimo sve access_dates za svaki account

za svakog customer, ne moemo pretpostaviti vezu za svaki
pristup. Moemo koristiti vie-vrednosni (multivalued) atribut
depositor
Primedba: to znai da par skupova entiteta moe imati
najvie jednu vezu u datom skupu veza.
(customer_id, account_number) je super klju za
Skup primarnih kljueva skupova entiteta u nekoj

vezi je super klju skupa veza.
Klju Skupa Veza
Primedba: Neki elementi u A i B ne moraju biti mapirani ni na

jedan element drugog skupa
Vie-u-jedan
Dvostruke elipse predstavljaju vie-vrednosne atribute.

z
Isprekidane elipse predstavljaju sraunljive atribute.

Podvueno ime oznaava atribute primarnog kljua
entiteta sa skupovima veza.

Elipse predstavljaju atribute
Linije povezuju atribute sa skupovima entiteta i skupove
Rombovi predstavljaju skupove veza.
Pravougaonici predstavljaju skupove entiteta.
Dijagram E-V
Primarni klju (primary key) je izabrani

kandidat klju.
Customer_id je kandidat klju za customer

account_number je kandidat klju za account
Super klju (super key) skupa entiteta je

skup jednog ili vie atributa ije vrednosti
jednoznano odreuju svaki entitet.
Kandidat klju (candidate key) skupa
entiteta je minimalni super klju
Klju
Skupovi entiteta u vezi ne moraju biti iskljuivi.

Labele manager i worker se nazivaju Uloge; specificiraju
kako entiteti employee uestvuju u skupu veza works_for.
Uloge se oznaavaju labelama linija koje povezuju skupove
veza i entiteta.
Uloge su obino implicitne, specificiraju se samo ako nije
oigledna semantika veze.
Uloge
Dijagram E-V sa Kompozitnim,

Vie-vrednosnim, i Sraunljivim
Atributima
customer je povezan sa najvie jednim loan

vezom borrower
loan je povezan sa najvie jednim customer
vezom borrower
Kardinalnost mapiranja se izraava

usmerenom linijom (o), oznaavajui
jedan, ili
neusmerenom linijom (), oznaavajui
vie.
Veza jedan-u-jedan:
Izraavanje Kardinalnosti Mapiranja
Atributi Skupa Veza
customer je povezan sa vie (ukljuujui 0)

loans vezom borrower
loan je povezan sa vie (ukljuujui 0)
customers vezom borrower
Veza Vie-u-Vie
U vezi jedan-u-vie loan je povezan sa

najvie jednim customer vezom borrower, a
customer je povezan sa vie (ukljuujui 0)
loans vezom borrower
Veza Jedan-u-Vie
svaki loan mora imati customer povezanog vezom

borrower
jednoj vezi u skupu veza
z Primer: uee customer u borrower je parcijalno
Parcijalno uee: neki entiteti ne moraju uestvovati ni u
u skupu entiteta uestvuje u najmanje jednoj vezi u skupu

veza
z Na primer uee loan u borrower je totalno
Totalno uee (predstavljeno duplom linijom): svaki entitet
Uee Skupa Entiteta u Skupu Veza
U vezi vie-u-jedan loan je povezan sa vie

(ukljuujui 0) customers vezom borrower, a
customer je povezan sa najvie jednim loan
vezom borrower
Veza Vie-u-Jedan
Dozvoljena je najvie jedna strelica iz ternarne (ili veeg

stepena) veze za oznaavanje ogranienja kardinalnosti
Npr. strelica iz works_on prema job oznaava da svaki
employee radi na najvie jednom poslu u bilo kojoj ekspozituri.
Ako postoji vie nego jedna strelica, dve su mogue
interpretacije znaenja.
Npr. ternarna veza R izmeu A, B i C sa strelicom prema B i
C moe znaiti
1. svaki entitet iz A je u vezi sa jednim entitetom iz B i C ili
2. svaki par entiteta iz (A, B) je u vezi sa jednim entitetom iz
C, i svaki par (A, C) je u vezi sa jednim entitetom iz B
Da bi se izbegla konfuzija zabranjuje se vie od jedne
strelice
Ogranienja kardinalnosti na
ternarnim vezama
kardinalnost mapiranja (min..max)
Opseg vrednosti dat brojevima oznaava
Alternativna notacija
kardinalnosti veza
Korienje skupova entiteta vs. atributa

Izbor uglavnom zavisi od strukture sistema koji
modeliramo, i od semantike atributa.
Korienje skupova entiteta vs. skupova veza
Mogue uputstvo je odreivanje skupa veza za opis
aktivnosti izmeu entiteta
Binarni vs. n-arni skupovi veza
Mada je mogue prevesti bilo koji nebinarni (n-arni,
za n > 2) skup veza u vie posebnih binarnih
skupova veza, n-arni skup veza jasnije pokazuje da
vie entiteta uestvuje u jednoj vezi.
Korienje atributa skupova veza
Odluke u Dizajnu
Dijagram E-V sa ternarnom Vezom
Moe se izbei uvoenje identifikacionog atributa

pravljenjem E kao skupa slabih entiteta koji se identifikuje
posredstvom tri skupa veza
Zadatak: dodati ogranienja u veze RA, RB i RC da bi novi entiteti

odgovarali tano jednom entitetu u svakom od skupova entiteta
A, B i C
Prevoenje svih ogranienja nije uvek mogue

Moe biti instanci u prevedenoj emi koje ne odgovaraju
ni jednoj instanci veze R
Takoe je potrebno prevesti ogranienja
Konvertovanje
ne-binarnih u binarne veze (2)
Primer: works_on
Ali postoje neke veze koje su prirodno ne-binarne
Korienje dve binarne veze dozvoljava parcijalnu informaciju

(npr. Poznata je samo majka)
Npr. Ternarnu vezu roditelji, koja povezuje dete sa

ocem i majkom, je bolje zameniti sa dve binarne veze,
otac i majka
Neke veze koje izgledaju ne-binarne mogu biti

bolje predstavljene kao binarne veze
Binarne vs. Ne-Binarne Veze
2. dodati (ei , ai ) u RA
4. dodati (ei , ci ) u RC
2.RB, koja povezuje E i B
Odnosno, veza rauna sa klijentom je vie u jedan, ili

equivalentno, klijent sa raunom je jedan u vie
umesto kao atribut veze, ako svaki raun moe pripadati samo
jednom klijentu
Mogue access-date uvesti kao atribut za entitet account,
Uticaj kardinalnosti mapiranja na

dizajn E-V
1. novi entitet ei u skup entiteta E

3. dodati (ei , bi ) u RB
1. RA, koja povezuje E i A

3. Rc, koja povezuje E i C
Uvesti poseban identifikacioni atribut za E
Dodati atribute veze R u E
Za svaku vezu (ai , bi , ci) u R, uvesti
Zameniti vezu R izmeu skupova entiteta A, B i C sa skupom entiteta E,

i tri skupa veza:
Generalno, svaka ne-binarna veza moe biti predstavljena

binarnim vezama kreiranjem vetakih skupova entiteta.
Konvertovanje
ne-binarnih u binarne veze (1)
Npr., ako je loan_number eksplicitno dat, payment

moe postati jak entitet, ali je tada veza izmeu
payment i loan duplicirana implicitnom vezom
definisanom posredstvom atributa loan_number
koji je zajedniki za payment i loan
Primedba: Primarni klju skupa jakih entiteta se

eksplicitno ne nalazi u skupu slabih entiteta, ve je
dat implicitno posredstvom identifikacione veze.
Skupovi Slabih Entiteta (3)
Skup entiteta koji nema primarni klju se oznaava kao Skup

Slabih Entiteta (Weak Entity Set).
Egzistencija skupa slabih entiteta zavisi od postojanja
identifikacionog skupa entiteta (identifying entity set)
mora biti u vezi sa identifikacionim skupom entiteta
postedstvom totalnog, jedan-u-vie skupa veza od
identifikacionog prema skupu slabih entiteta
Identifikaciona veza se oznaava dvostrukim rombom
Diskriminator skupa slabih entiteta je skup atributa na
osnovu kojih se mogu razlikovati entiteti u skupu slabih
entiteta.
Primarni klju skupa slabih entiteta se formira od primarnog
kljua jakog skupa entiteta od koga je skup slabih entiteta
egzistencijalno zavistan, plus diskriminator skupa slabih
entiteta.
U modelu univerziteta, course je jak entitet, a

course_offering moe biti modeliran kao slab entitet
Diskriminator course_offering moe biti semester
(ukljuuje godinu) i section_number (ako ima vie
delova)
Ako modeliramo course_offering kao jak entitet
tada course_number modeliramo kao atribut.
Onda je veza sa course implicitna posredstvom
atributa course_number
Skupovi Slabih Entiteta (Primeri)
Primarni klju za payment (loan_number,

payment_number)
payment
Skup slabih entiteta se oznaava dvostrukim

pravougaonikom.
Diskriminator skupa slabih entiteta se oznaava
isprekidanom linijom.
payment_number diskriminator skupa entiteta
Bottom-up proces dizajna grupisanje vie

skupova entiteta koji imaju zajednike osobine u
skup entiteta vieg nivoa.
Specijalizacija i generalizacija su inverzije jedna
druge; Predstavljene su na isti nain u dijagramu
E-V.
Koriste se saglasno tome da li elimo da istaknemo
razlike(specijalizacija) ili slinosti(generalizacija)
koje postoje izmeu pojedinih skupova entiteta.
Generalizacija
Top-down proces dizajna; Delimo skup entiteta

na vie podskupova entiteta ime istiemo razlike
koje meu njima postoje.
Podskupovi entiteta postaju skupovi entiteta nieg
nivoa u odnosu na polazni skup i imaju neke
atribute ili uestvuju u nekim vezama koje nema ili
u kojima ne uestvuje skup entiteta vieg nivoa.
Oznaava se trouglom sa labelom ISA (Npr.
customer is a person).
Nasleivanje (inheritance) atributa skupovi
entiteta nieg nivoa nasleuju sve atribute i veze
skupa entiteta vieg nivoa sa kojim su povezani.
Specijalizacija
Veza ISA se oznaava i kao veza superclass subclass
lan permanent_employee ili temporary_employee,

i takoe lan officer, secretary, ili teller
Moemo imati vie specijalizacija skupa entiteta

zavisno od razlika koje elimo da istaknemo.
Npr. permanent_employee vs. temporary_employee,
i/ili officer vs. secretary vs. teller
Svaki zaposleni moe biti
Specializacija i Generalizacija
Specijalizacija (Primer)
za poslove koje su zaposleni uradili u ekspoziturama
Pretpostavimo da elimo da imamo informacije o menaderima
Razmotrimo ranije pomenutu ternarnu vezu works_on
Agregacija (1)
entitet moe pripadati vie nego jednom skupu entiteta nieg

nivoa
Overlapping
entitet moe pripadati samo jednom skupu entiteta nieg nivoa

U dijagramu E-V se oznaava upisivanjem disjoint uz ISA trougao
Disjoint
Ogranienja za odreivanje da li entiteti mogu

pripadati vie nego jednom skupu entiteta nieg
nivoa u jednoj generalizaciji.
korisniki-definisana
Primer: svi klijenti preko 65 godina su lanovi skupa entiteta

senior-citizen; senior-citizen ISA person.
uslovom-definisana
Ogranienja za ukljuivanje entiteta u skupove

nieg nivoa.
Ogranienja dizajna za
Specializaciju i Generalizaciju (1)
Dobijamo sledei dijagram:

Zaposleni radi neki posao u nekoj ekspozituri
Kombinacija zaposleni, ekspozitura, posao moe
imati pridruenog menadera
Ova redundantnost se moe eliminisati Agregacijom

Vezu posmatramo kao abstraktni entitet vieg nivoa
Dozvoljava se veza izmeu veza
Abstrakciju veze ukljuujemo u novi entitet
Prema tome ne moemo izbaciti vezu works_on
Skupovi veza works_on i manages se preklapaju

Svaka veza manages odgovara vezi works_on
Meutim, neke veze works_on ne moraju
odgovarati ni jednoj vezi manages
Agregacija (2)
parcijalno: entitet ne mora pripadati ni jednom od

skupova entiteta nieg nivoa
totalno : entitet mora pripadati jednom od skupova

entiteta nieg nivoa (generalizacija account je totalna)
Ogranienje Potpunosti (Completeness

constraint) specificira da li entitet u skupu entiteta
vieg nivoa mora pripadati najmanje jednom od
skupova entiteta nieg nivoa u generalizaciji.
Ogranienja dizajna za
Specializaciju i Generalizaciju (2)
Dijagram E-V za bankarski sistem
Agregacija (3)
Korienje atributa ili skupa entiteta za
predstavljanje objekta.
Da li je realno okruenje bolje predstavljeno
skupom entiteta ili skupom veza.
Korienje ternarne veze ili para binarnih veza.
Korienje skupa jakih ili slabih entiteta.
Korienje specijalizacije/generalizacije doprinosi
modularnosti dizajna.
Korienje agregacije tretiranje agregiranog skupa
entiteta kao celine bez razmatranja detalja njegove
interne strukture.
Odluke u procesu dizajna
customer_name x customer_street x customer_city
relacija na
(Curry, North, Rye), (Lindsay, Park, Pittsfield) }
null vrednosti pripadaju svakom domenu

null vrednosti nisu poeljne
Primedba: vrednosti vievrednosnih atributa nisu

atomske
Primedba: vrednosti sloenih atributa nisu
atomske
customer_name = {Jones, Smith, Curry, Lindsay}

customer_street = {Main, North, Park}
customer_city = {Harrison, Rye, Pittsfield}
tada je r = { (Jones, Main, Harrison), (Smith, North, Rye),
Primer: Ako su dati skupovi
D1 x D2 x x Dn, za dati skup D1, D2, . Dn

Prema tome, relacija je skup n-torki (a1, a2, , an)
takvih da ai Di
Atributi
Definicija Relacionog modela

Prevodjenje modela E-V u Relacioni model
Relacioni Model
Svakom atributu u relaciji se dodeljuje ime

Skup dozvoljenih vrednosti svakog atributa se
naziva domen atributa
Vrednosti atributa su (uobiajeno) atomske
ili nedeljive
Relacija r je podskup dekartovog proizvoda
Definicija Relacionog modela
(Relational Model)
Relacioni Model
BAZE PODATAKA
Primer: relacija account sa neureenim torkama
proizvoljnim redosledom)
Redosled torki je nebitan (torke se mogu smetati
Relacije su neureene
customer (Customer_schema)
Primer:
r (R ) je relacija sa emom R
customer_street,
customer_city)
Primer: Students(sid: string, name: string, login: string, age:

integer, gpa: real)
Primer:Customer_schema = (customer_name,
specificira ime relacije, ime i tip svake kolone

(atributa).
R = (A1, A2, , An ) je Relaciona ema
A1, A2, , An su atributi
Relaciona ema
relacija customer
Main
North
North
Park
Harrison
Rye
Rye
Pittsfield
customer_city
torke
(ili vrste)
Sve informacije se mogu nalaziti u jednoj relaciji, npr.

bank (account_number, balance, customer_name, ..)
Takav pristup dovodi do
ponavljanja informacija (npr., dva klijenta poseduju raun)
potreba za null vrednostima (npr., ako klijent nema raun)
koji raun
customer : sadri informacije o klijentima
account : sadri informacije o raunima

depositor : sadri informacije o tome koji klijent poseduje
Informacije o okruenju koje modeliramo su razbijene na

relacije, tako da svaka relacija sadri informacije o nekom delu
okruenja, npr.
Relacionu Bazu ini skup relacija
Relaciona Baza
Jones
Smith
Curry
Lindsay
customer_name customer_street
atributi
(ili kolone)
Relaciona Instanca predstavlja tekue vrednosti

relacije koje se predstavljaju tabelom
Element t relacije r se naziva torka, i
predstavljen je vrstom u tabeli
Sve torke (vrste) su razliite
Relaciona Instanca
Primarni Klju je izabrani kandidat klju
Primer: {customer_name} je kandidat klju za Customer, jer je superklju

(ako dva klijenta ne mogu imati ista imena), i nijedan podskup atributa
nije superklju.
K je kandidat klju ako je superklju, a nijedan

podskup K nije superklju
imena.
su superkljuevi za Customer, ako dva klijenta ne mogu imati ista
{customer_name}
Primer: {customer_name, customer_street} i
ko, emu i kako moe pristupiti
Security Dizajn
indeksi, disk layout
Fiziki Dizajn
konzistentnost, normalizacija
Poboljanja ema
prevoenje modela E-V u model konkretnog DBMS
Logiki Dizajn
konceptualni opis (obino model E-V)
Konceptualni Dizajn
potrebe korisnika; koje zahteve baza mora da zadovolji?
Specifikacija Zahteva
Koraci u dizajnu baze
Klju
Neka je K R
K je superklju R ako dve torke ne mogu imati
iste vrednosti za K u relaciji r(R)
Relacija Ulaga (Depositor)
Relacija Klijent (Customer)
Primer:
payment =
(loan_number, payment_number, payment_date, payment_amount)
Skup jakih entiteta se prevodi u relacionu

emu (tabelu) sa istim atributima u
kolonama.
Skup slabih entiteta postaje tabela koja,
pored kolona za atribute skupa slabih
entiteta ima i kolone za svaki atribut
primarnog kljua identifikacionog skupa
jakih entiteta
Skupovi Entiteta u Relacije (Tabele)
ta su entiteti i veze u okruenju?

Koje informacije o uoenim entitetima i
vezama treba uvati u bazi podataka?
Koja ogranienja integriteta ili poslovna
pravila treba da budu zadovoljena?
Grafika predstava (dijagram E-V) eme baze
u modelu E-V.
Konceptualni dizajn
ssn
Employees
name
lot
131-24-3650 Smethurst 35
22
231-31-5368 Smiley
lot
48
name
123-22-3666 Attishoo
ssn
Skupovi Entiteta u Relacije (Primer)
Slina struktura. Skupovi entiteta i veza se mogu

predstaviti kao relacione eme.
Svaki skup entiteta i veza se moe predstaviti
jedinstvenom relacionom emom sa imenom koje
odgovara imenu relevantnog skupa entiteta ili
veza.
Svaka relaciona ema ima kolone jedinstvenih
imena koje odgovaraju atributima.
Baza podataka koja odgovara dijagramu E-V moe
se predstaviti skupom relacionih ema.
Pretvaranje modela E-V u Relacioni
Primer: ema payment ve sadri atribute koji bi se

pojavili u emi loan_payment (tj., atribute loan_number
i payment_number).
Ako je participacija parcijalna na strani vie,

dodavanje ekstra atributa u emu na strani vie
moe dovesti do pojave null vrednosti
ema koja odgovara skupu veza koji povezuje
skupove slabih i njima identifikacionih skupova
jakih entiteta je redundantna.
Prema tome, ekstra atribut moe biti dodat bilo kojoj

tabeli koja odgovara skupovima entiteta koji su u vezi
Za skupove veza jedan-u-jedan, bilo koja strana

moe biti odabrana da bude strana vie
Skupovi Veza u Tabele (3)
Primer: ema za skup veza borrower

borrower = (customer_id, loan_number )
Skup Veza sa ogranienjem vie-u-vie se

predstavlja emom sa:
1) atributima koji odgovaraju atributima
primarnih kljueva skupova entiteta koji su
u vezi, i
2) atributima koji odgovaraju opisnim
atributima skupa veza.
ema EM ima atribute koji odgovaraju primarnom kljuu E i

atribut koji odgovara vievrednosnom atributu M
Primer: Vievrednosni atribut dependent_names skupa entiteta
employee se predstavlja emom:
employee_dependent_names = ( employee_id, dname)
Svaka vrednost vievrednosnog atributa se mapira u posebnu
torku relacije sa emom EM
Na primer, entitet employee sa primarnim kljuem 123-45-6789 i
dependents Jack i Jane se mapiraju u dve torke:
(123-45-6789 , Jack) i (123-45-6789 , Jane)
Vievrednosni atribut M skupa entiteta E se

predstavlja posebnom emom EM
Primer: ema koja odgovara skupu entiteta customer sa kompozitnim

atributom name sa komponentama first_name i last_name ima dva
atributa
name.first_name i name.last_name
Kompozitni atributi se predstavljaju kreiranjem

posebnih atributa za svaku komponentu
Sloeni i atributi sa vie vrednosti
koji su totalni na strani vie mogu se predstaviti

dodavanjem ekstra atributa relacijama nastalim od
skupova entiteta na strani vie, koji odgovaraju
atributima primarnog kljua na strani jedan
Primer: Umesto kreiranja eme za skup veza
account_branch, dodaje se atribut branch_name u emu
nastalu od skupa entiteta account
Skupovi veza sa ogranienjem vie-u-jedan i jedan-u-vie
name, street, city

name, credit_rating
name, salary
primarni klju agregirane veze,
primarni klju pridruenog skupa entiteta
opisne atribute
Za predstavljanje agregacije, treba kreirati

emu koja sadri
Predstavljanje Agregacije (1)
Nedostatak: ako elimo da dobijemo informaciju o

employee potrebno je pristupiti dvema relacijama, jednoj
koja odgovara emi nieg nivoa i jednoj koja odgovara
emi vieg nivoa
person
customer
employee
Formirati emu za skupove entiteta vieg nivoa

Formirati emu za svaki skup entiteta nieg nivoa, koja
ukljuuje primarni klju skupa entiteta vieg nivoa i
lokalne atribute
ema
atributi
Metod 1:
Predstavljanje Specijalizacije (1)
name, street, city

name, street, city, credit_rating
name, street, city, salary
attributes
manages
ema works_on je redundantna i mogu se pojaviti null

vrednosti za atribut manager_name u relaciji sa emom
manages (employee_id, branch_name, title, manager_name)
Na primer, za predstavljanje agregacije manages izmeu veza

works_on i skupa entiteta manager, treba kreirati emu
Predstavljanje Agregacije (2)
Nedostatak: street i city mogu biti redundantni za osobe

koje su i klijenti i zaposleni
Moe biti definisana kao view koji sadri uniju specijalizovanih

relacija
Ali eksplicitna ema moe biti potrebna zbog stranog kljua
Ako je specijalizacija totalna, ema za generalizovani

skup entiteta (person) se ne koristi za uvanje
informacija
person
customer
employee
schema
Formirati emu za svaki skup entiteta sa svim lokalnim i

nasleenim atributima
Metod 2:
Predstavljanje Specijalizacije (2)
isti jezici predstavljaju osnovu komercijalnih

upitnih jezika.
Relaciona algebra
Relacioni raun sa torkama (Tuple relational calculus)
Relacioni raun sa domenima (Domain relational calculus)
isti jezici:
Proceduralni
Ne-proceduralni, ili deklarativni
Jezici koji omoguuju dobijanje informacija iz baze.

Kategorije upitnih jezika
Upitni jezici
(Query Languages)
Upitni Jezici
BAZE PODATAKA
Operacije su definisane na jednoj (V, ) ili dve

relacije (, , x) i kao rezultat daju novu relaciju.
Projekcija (project):
Unija (union):
Razlika (set difference):
Dekartov Proizvod (Cartesian product): x
Preimenovanje (rename):
Selekcija (select):
Proceduralni jezik
est osnovnih operacija
Relaciona Algebra
Relaciona Algebra
Relacioni Raun
SQL
Upitni Jezici
23 10
23 10
12
A,C (r)
Relation
r:
Projekcija (primer)
VA=B ^ D > 5 (r)
Relacija
Selekcija (primer)
1
1
2
D
E
E
40
30
20
10
C
1
1
2
D
E
E
V branch_name=Perryridge (account)
A1 , A2 ,, Ak
(r)
account_number, balance (account)
gde su A1 , A2 atributi a r relacija.

Rezultat je relacija od k kolona koje su navedene
kao predikati operacije
Vrste koje se ponavljaju se uklanjaju iz rezultata,
jer su relacije skupovi
Primer: Eliminisanje atributa branch_name iz
account
Notacija:
Operacija Projekcije
Primer:
<atribut>op <atribut> ili <konstanta>

gde je op: =, z, >, t. <. d
gde je p formula predikatnog rauna koja se sastoji

od lanova povezanih sa : (i), (ili), (ne)
Svaki lan je:
p je predikat selekcije
Definicija:
Vp(r) = {t | t r and p(t)}
Notacija: V p(r)
Operacija Selekcije
r, s:
r s:
Relacije r, s:
Razlika (primer)
r s:
Relacije
Unija (primer)
2
1
D
E
B
1
2
1
E
r
rs
r i s moraju imati isti broj atributa

Domeni atributa r i s moraju biti kompatibilni
Razlika je mogua izmeu kompatibilnih

relacija.
r s = {t | t r i t s}
Notacija:
Definicija:
Operacija Razlike
customer_name (depositor) customer_name (borrower)
Notacija: r s
Definicija:
r s = {t | t r ili t s}
Da bi operacija r s bila validna:
1. r, s moraju imati isti broj atributa
2. Domeni atributa moraju biti kompatibilni
Primer: nai sve klijente koji imaju bilo raun bilo
kredit
Operacija Unije
s:
1
1
1
1
2
2
2
2
D
D
D
D
E
E
E
E
D
E
E
J
D
E
E
J
10
10
20
10
10
10
20
10
a
a
b
b
a
a
b
b
10
10
20
10
D
E
E
J
s
C
a
a
b
b
VA=C(r x s)
1
2
2
D
E
E
1
1
1
1
2
2
2
2
D
D
D
D
E
E
E
E
10
10
20
10
10
10
20
10
D 10
E 10
E 20
D
E
E
J
D
E
E
J
a
a
b
a
a
b
b
a
a
b
b
Mogu se praviti izrazi korienjem vie operacija

Primer: VA=C(r x s)
rxs
A B C D E
Kombinovanje operacija (primer)
r x s:
Relacije r,
Dekartov Proizvod (primer)
1 ,A2
,..., A n )
(E )
vraa rezultat izraza E pod imenom X, sa
atributima preimenovanim u A1 , A2 , ., An .
U x(A
vraa izraz E pod imenom X

Ako izraz relacione algebre E ima n atributa, tada
Omoguuje imenovanje, i referisanje, rezultata

izraza u relacionoj algebri.
Omoguuje referisanje na relaciju sa vie imena.
Primer:
U x ( E)
Operacija Preimenovanja
Pretpostavlja se da su skupovi atributi r(R) i

s(S) uzajamno iskljuivi. (R S = ).
Ako skupovi atibuta r(R) i s(S) nisu
iskljuivi, moraju se preimenovati.
Notacija
rxs
Definicija:
r x s = {t q | t r i q s}
Operacija Dekartov Proizvod
customer_name (borrower) customer_name (depositor)
loan and an account at bank.
Find the names of all customers who have a

loan, an account, or both, from the bank
Primeri (2)
borrower (customer_name, loan_number)
depositor (customer_name, account_number)
loan (loan_number, branch_name, amount)
account (account_number, branch_name, balance)
customer (customer_name, customer_street,

customer_city)
branch (branch_name, branch_city, assets)
Banka (primer)
customer_name(depositor)
(Vborrower.loan_number = loan.loan_number(borrower x loan)))
at the Perryridge branch but do not have an account

at any branch of the bank.
customer_name (Vbranch_name = Perryridge
Find the names of all customers who have a loan
(Vborrower.loan_number = loan.loan_number(borrower x loan)))

loan at the Perryridge branch.
customer_name (Vbranch_name=Perryridge
Primeri (3)
loan_number (Vamount > 1200 (loan))
amount greater than $1200
Find the loan number for each loan of an
Vamount > 1200 (loan)
Find all loans of over $1200
Primeri (1)
Query 2
Vborrower.loan_number = loan.loan_number (borrower x loan)))
customer_name (Vbranch_name = Perryridge (
Query 1
U x (E1), x je novo ime za rezultat E1
E1 x E2
Vp (E1), P je predikat na atributima iz E1
s (E1), S je lista nekih atributa iz E1
E1 E2
E1 E2
Neka su E1 i E2 izrazi relacione algebre; Tada su izrazi

relacione algebre i:
Konstantne relacije
Relacije u bazi podataka
Izraz relacione algebre sastoji se od:
Formalna Definicija Relacione Algebre
(Vbranch_name = Perryridge (loan)) x borrower))
customer_name(Vloan.loan_number = borrower.loan_number (

at the Perryridge branch.
Primeri (4)
Prirodno Spajanje (Natural join)

Deljenje (Division)
Dodeljivanje (Assignment)
Presek (Set intersection)
Definiemo dodatne operacije koje

pojednostavljuju uobiajene upite.
Dodatne Operacije
(Vaccount.balance < d.balance (account x Ud (account)))
The query is:

balance(account) - account.balance
Use set difference to find those account balances that

were not found in the earlier step.
account balance with all others
Find those balances that are not the largest

Rename account relation as d so that we can compare each
Strategy:
Find the largest account balance
Primeri (5)
ema rezultata = (A, B, C, D, E)

r s je definisano kao:
r.A, r.B, r.C, r.D, s.E (Vr.B = s.B r.D = s.D (r x s))
Primer: R = (A, B, C, D), S = (E, B, D)
t ima istu vrednost kao ts na s
t ima istu vrednost kao tr na r
Posmatrajmo neki par torki tr iz r i ts iz s.

Ako tr i ts imaju istu vrednost na atributima u R S,
rezultatu treba dodati torku t, takvu da
Notacija:
r s
Neka su r i s relacije na emama R i S respektivno.
Tada je, r s relacija na emi R S koja se
dobija na sledei nain:
Prirodno Spajanje
Definicija osnovnim operacijama relacione

algebre:
r s = r (r s)
r, s imaju isti broj atributa

atributi relacija r i s su kompatibilni
Notacija:
rs
Definicija:
rs={t|tr its}
Pretpostavka:
Presek
r, s:
B
2
B
1
2
4
1
2
D
E
J
D
G
D
J
E
J
E
Relacije r, s:
1
2
1
D
D
E
A
D
E
2
3
a
a
b
a
b
D
D
D
D
G
1
1
1
1
2
D
D
J
J
E
a
a
a
a
b
D
J
D
J
G
a
a
a
b
b
1
3
1
2
3
D
E
J
G
Prirodno Spajanje (primer)
rs
Relacije
Presek (primer)
rys
r y s:
Relacije r, s:
a
a
a
a
a
a
a
a
D
D
D
E
E
J
J
J
a
a
D
J
a
a
b
a
b
a
b
b
D
J
J
J
J
J
J
E
J
J
1
1
1
1
3
1
1
1
Deljenje (primer 2)
a
b
1
1
Gde tu oznaava konkatenaciju torki t i u u jednu torku
r y s = { t | t R-S (r) u s ( tu r ) }
R S = (A1, , Am)
Rezultat operacije r y s je relacija na emi
S = (B1, , Bn)
R = (A1, , Am , B1, , Bn )
Neka su r i s relacije na emama R i S respektivno

takve da je
Notacija:
Za upite koji ukljuuju frazu za sve.
Deljenje
1
2
3
1
1
1
3
4
6
1
2
D
D
D
E
J
G
G
G
E
r
R-S (r ) takve da za neke torke u s, tu r.
R-S (R-S (r ) x s ) R-S,S (r )) daje one torke t u
R-S,S (r) preureuje atribute relacije r
r y s = R-S (r ) R-S ( ( R-S (r ) x s ) R-S,S (r ))
Definicija osnovnim operacijama relacione algebre

Neka su r(R) i s(S) relacije, i neka je S R
Neka je q = r y s
Tada je q najvea relacija koja zadovoljava q x s r
Osobina
Deljenje (Definicija Osn. Op. Rel. Alg.)
r y s:
Relacije r, s:
Deljenje (primer 1)
account))
account ))
customer_name, branch_name (depositor

account)
y Utemp(branch_name) ({(Downtown ), (Uptown )})
Query 2
Note that Query 2 uses a constant relation.
customer_name (Vbranch_name = Uptown (depositor
customer_name (Vbranch_name = Downtown (depositor
Query 1
Find all customers who have an account from at

least the Downtown and the Uptown branches.
Primeri (2)
Mogu se koristiti promenljive u narednim izrazima.
Rezultat desno od m je dodeljen promenljivoj relaciji na

levoj strani m.
Dodela se mora uvek vriti u privremenu promenljivu

relaciju.
Primer: Napiimo r y s kao
temp1 m R-S (r )
temp2 m R-S ((temp1 x s ) R-S,S (r ))
result = temp1 temp2
niza dodela
zavrno sa izrazom ija je vrednost rezultat upita.
Piemo upit kao sekvencijalni program koji se sastoji od
Operacija dodele (m) olakava pisanje

kompleksnih upita.
Operacija Dodele
loan )
customer_name, branch_name (depositor account)

y branch_name (Vbranch_city = Brooklyn (branch))
Find all customers who have an account at all

branches located in Brooklyn city.
Primeri (3)
customer-name, loan-number, amount (borrower
Find the name of all customers who have a

loan at the bank and the loan amount
loan and an account at bank.
Primeri (1)
f t r (Q (t )) {postoji neka torka t u relaciji r

takva da je predikat Q (t ) istinit
f t r (Q (t )) {Q je istinito za svaku torku t
u relaciji r
5. Skup kvantifikatora:
4. Implikacija ():
x y, ako je x istinito, tada je i y istinito
x y {x v y
3. Skup logikih operacija: i (), ili (v) ne ()
2. Skup operatora poredjenja: (, d, , z, !, t)
1. Skup atributa i konstanti
Formula Predikatnog Rauna
SQL
Relacioni Raun sa Torkama (Tuple Relational

Calculus)
Relacioni Raun sa Domenima (Domain Relational
Calculus)
Relacioni Raun
Relaciona Algebra
Upitni Jezici
Primetimo da je relacija na emi [loan_number] implicitno definisana upitom
s [amount ] ! 1200)}
{t | s loan (t [loan_number ] = s [loan_number ]
amount greater than $1200
Find the loan number for each loan of an
{t | t loan t [amount ] ! 1200}
Find the loan_number, branch_name, and

amount for loans of over $1200
Primeri (1)
Neproceduralni upitni jezik, u kome svaki upit

ima oblik
{t | P (t ) }
To je skup svih torki t takvih da je predikat
P istinit za t
t je promenljiva torka, a t [A ] oznaava
vrednost torke t na atributu A
t r oznaava da je torka t u relaciji r
P je formula predikatnog rauna
Relacioni Raun sa Torkama
( w [branch_name ] = u [branch_name ]))))}
w account ( w[account_number ] = s [account_number ]
s depositor (t [customer_name ] = s [customer_name ]
( u branch (u [branch_city ] = Brooklyn
{t | r customer (t [customer_name ] = r [customer_name ])
branches located in Brooklyn:
Find the names of all customers who have an account at all
{t | s loan (s [branch_name ] = Perryridge

u borrower (u [loan_number ] = s [loan_number ]
t [customer_name ] = u [customer_name ])
v customer (u [customer_name ] = v [customer_name ]
t [customer_city ] = v [customer_city ])))}
Find the names of all customers having a loan from the

Perryridge branch, and the cities in which they live
Primeri (4)
{t | s borrower ( t [customer_name ] = s [customer_name ])

u depositor ( t [customer_name ] = u [customer_name] )
and an account at the bank
{t | s borrower ( t [customer_name ] = s [customer_name ])

u depositor ( t [customer_name ] = u [customer_name ])
Find the names of all customers having a loan, an

account, or both at the bank
Primeri (2)
Primer: { t | t [A] = 5 true } nije siguran upit --- definie

beskonaan skup sa vrednostima atributa koje se ne
pojavljuju ni u jednoj relaciji, torki ili konstanti u P.
Izraz {t | P (t )} relacionog rauna sa torkama je

siguran ako se svaka komponenta t nalazi u nekoj
od relacija, torki, ili konstanti koje se nalaze u P
Ograniavamo se na sigurne upite.
Na primer, rezultat upita { t | t r } je beskonana relacija

ako je domen bilo kog atributa relacije r beskonaan
Upit u relacionom raunu sa torkama moe

generisati beskonanu relaciju.
Problem Beskonane Relacije
{t | s borrower (t [customer_name ] = s [customer_name ]

u loan (u [branch_name ] = Perryridge
u [loan_number ] = s [loan_number ]))
not v depositor (v [customer_name ] =
t [customer_name ])}
the Perryridge branch, but no account at any

branch of the bank
Find the names of all customers who have a loan at
{t | s borrower (t [customer_name ] = s [customer_name ]

u loan (u [branch_name ] = Perryridge
u [loan_number ] = s [loan_number ]))}
Find the names of all customers having a loan at

the Perryridge branch
Primeri (3)
x,y,z ( x, y, z ! branch y = Brooklyn)

a,b ( x, y, z ! account c,a ! depositor)}
{ c ! | s,n ( c, s, n ! customer)
account at all branches located in Brooklyn:
Find the names of all customers who have an
{ c ! | l ( c, l ! borrower
b,a ( l, b, a ! loan b = Perryridge))
a ( c, a ! depositor
b,n ( a, b, n ! account b = Perryridge))}
Find the names of all customers having a loan, an

account, or both at the Perryridge branch:
Primeri (2)
x1, x2, , xn predstavljaju promenljive domena

P je formula predikatnog rauna
Neproceduralni upitni jezik, u kome svaki upit

ima oblik
{ x1, x2, , xn ! | P (x1, x2, , xn)}
Relacioni Raun sa Domenima
3. Za svaku formulu oblika x (P1 (x )), formula je

istinita ako i samo ako je P1(x ) istinito za sve
vrednosti x iz dom (P1).
2. Za svaku formulu oblika x (P1(x )), formula je

istinita ako i samo ako postoji vrednost x u dom(P1)
takvo da je P1(x ) istinito.
1. Sve vrednosti koje se pojavljuju u torkama izraza su

vrednosti iz dom (P ) (to jest, vrednosti se
pojavljuju u P ili u torki relacije u P ).
Izraz:
{ x1, x2, , xn ! | P (x1, x2, , xn )}
je siguran ako vai sledee:
Problem Beskonane Relacije
f{ c, a ! | l ( c, l ! borrower l, Perryridge, a ! loan)}
b = Perryridge))}
f{ c, a ! | l ( c, l ! borrower b ( l, b, a ! loan
the Perryridge branch and the loan amount:
Find the names of all customers who have a loan from
{ c ! | l, b, a ( c, l ! borrower l, b, a ! loan a > 1200)}
over $1200
Find the names of all customers who have a loan of
{ l, b, a ! | l, b, a ! loan a > 1200}
Find the loan_number, branch_name, and amount for

loans of over $1200
Primeri (1)
Definicija Podataka (Data Definition)
Definicija Podataka
Osnovna Struktura Upita
Skupovne Operacije
Agregatne Funkcije
Null Vrednosti
Ugnjedeni Upiti
Kompleksni Upiti
Pogledi
Modifikacije Baze
Spojene Relacije**
Fizika struktura relacija na disku.
Informacije o Sigurnosti i Zatiti relacija.
Skupovi indeksa relacija.
Ogranienja Integriteta
Domeni vrednosti atributa.
eme relacija.
Specificiraju se relacije i informacije o

relacijama:
SQL
Relaciona Algebra
Relacioni Raun
Upitni Jezici
SQL-86
SQL-89
SQL-92
SQL:1999 (usaglaen sa Y2K)
SQL:2003
table
Primer:
create table branch
(branch_name char(15) not null,
branch_city
char(30),
assets
integer)
r je ime relacije
Ai je ime atributa u emi relacije r
Di je tip podatka vrednosti u domenu atributa Ai
Definicija relacije se vri komandom create table:

create table r (A1 D1, A2 D2, ..., An Dn,
(integrity-constraint1),
...,
(integrity-constraintk))
Komanda create
Komercijalni sistemi nude najvei deo ili sve

mogunosti standarda SQL-92, plus razliite
mogunosti iz kasnijih standarda plus specijalne
mogunosti.
IBM Sequel jezik razvijen kao deo projekta System R

u IBM San Jose Research Laboratory
Preimenovan u Structured Query Language (SQL)
ANSI i ISO standard SQL:
Istorijat
Rezultat SQL upita je relacija.
A1,A2 ,,An (V P (r1 u r2 u u rm ))
SQL se bazira na skupovnim i relacionim operacijama

sa odreenim modifikacijama i unapreenjima
Tipini SQL upit je oblika:
select A1, A2, ..., An
from r1, r2, ..., rm
where P
gde su: Ai atributi, ri relacije, a P predikat.
Ovaj upit je ekvivalentan sledeem izrazu relacione
algebre:
Osnovna Struktura Upita
Deklaracija primary key automatski obezbedjuje not null u

standardu SQL-92 i novijim, u SQL-89 je potrebno
eksplicitno zadati
create table branch

(branch_name char(15),
branch_city
char(30),
assets
integer,
primary key (branch_name))
Primer: Deklaracija branch_name za primarni klju relacije

branch i obezbedjenje da vrednosti assets budu ne-negativne.
not null
primary key (A1, ..., An )
table
Ogranienja Integriteta u create
table
Napomena: SQL imena su case insensitive
Primer: Nai imena svih ekspozitura u relaciji

loan:
select branch_name
from loan
U relacionoj algebri, odgovarajui upit je:
branch_name (loan)
Odgovara operaciji projekcije u relacionoj algebri
Komandom select zadajemo listu atributa u

rezultatu upita
Komanda select (1)
gde je A ime atributa iz relacije r
alter table r drop A
Komanda alter table se moe koristiti i za

eliminisanje atributa iz relacije:
Sve vrednosti novog atributa u relaciji su null .
alter table r add A D

gde je A ime atributa koji se dodaje relaciji r a D
domen atributa A.
Komanda drop table brie iz baze sve informacije o

zadatoj relaciji.
Komanda alter table se koristi za dodavanje
atributa u postojeu relaciju:
Komande drop i alter
Nai sve brojeve kredita za kredite podignute u

ekspozituri Perryridge sa iznosima veim od $1200.
select loan_number
from loan
where branch_name = Perryridge and
amount > 1200
Mogu se koristiti logike operacije and, or, i not.
Mogu se koristiti aritmetiki izrazi.
Odgovara predikatu selekcije u relacionoj algebri.
Komanda where specificira uslove koje rezultat mora

zadovoljiti
Komanda where (1)
Kljuna re all specificira da duplikate ne treba

uklanjati.
select all branch_name
from loan
SQL dozvoljava duplikate u relacijama kao i u

rezultatu upita.
Za eliminaciju duplikata, koristi se kljuna re
distinct posle select.
Nai imena svih ekspozitura u relaciji loan, i
eliminisati duplikate
select distinct branch_name
from loan
Komanda select (2)
select loan_number
from loan
where amount between 90000 and 100000
Primer: Nai brojeve kredita sa iznosima izmeu

$90,000 i $100,000 (to jest, t $90,000 i d $100,000)
SQL dozvoljava korienje operatora between
Komanda where (2)
Zvezdica * u komandi select oznaava sve atribute

select *
from loan
Komanda select moe sadrati aritmetike izraze
koji ukljuuju operacije, +, , , /, na konstantama ili
atributima torki.
Upit:
select loan_number, branch_name, amount 100
from loan
daje relaciju koja se od relacije loan razlikuje po
vrednosti atributa amount koji je pomnoen sa 100.
Komanda select (3)
select distinct T.branch_name

from branch as T, branch as S
where T.assets > S.assets and S.branch_city = Brooklyn
nego neka ekspozitura u Brooklyn-u.
Nai imena svih ekspozitura koje imaju vei prihod
select customer_name, T.loan_number, S.amount

from borrower as T, loan as S
where T.loan_number = S.loan_number
Promenljive torki su definisane korienjem komande

as u komandi from.
Nai imena klijenata i brojeve njihovih kredita koje
imaju u nekoj ekspozituri.
Promenljive Torki
select customer_name, borrower.loan_number, amount

from borrower, loan
where borrower.loan_number = loan.loan_number and
branch_name = Perryridge
Nai ime, broj i iznos kredita za sve klijente koji

imaju kredit u ekspozituri Perryridge.
from borrower, loan
Nai Dekartov proizvod relacija borrower i loan

select
Odgovara operaciji Dekartovog proizvoda u relacionoj

algebri.
Komandom from se zadaju relacije na koje se upit

odnosi
Komanda from
Primer: order by customer_name desc
Moe se specificirati desc za opadajui ili asc za

rastui redosled, za svaki atribut; rastui redosled je
default.
Prikazati abecednim redom imena svih klijenata koji

imaju kredit u ekspozituri Perryridge
select distinct customer_name
from borrower, loan
where borrower.loan_number=loan.loan_number
and branch_name = Perryridge
order by customer_name
Sortiranje Prikazivanja Torki
from borrower, loan

where borrower.loan_number = loan.loan_number
amount
select customer_name, borrower.loan_number as loan_id,
SQL omoguuje preimenovanje relacija i

atributa korienjem komande as:
staro-ime as novo-ime
Nai ime, broj i iznos kredita za sve klijente;
preimenovati atribut loan_number u loan_id.
Operacija preimenovanja
avg:
min:
max:
sum:
count:
srednju vrednost
minimalnu vrednost
maximalnu vrednost
sumu vrednosti
broj vrednosti
Agregatne funkcije se izvravaju na skupu

vrednosti atributa relacije, i daju sledee
rezultate:
Agregatne Funkcije
m + n puta u r union all s

min(m,n) puta u r intersect all s
max(0, m n) puta u r except all s
Pretpostavimo da se torka pojavljuje m puta u r i n

puta u s, tada se pojavljuje:
Skupovne operacije union, intersect, i except

odgovaraju operacijama relacione algebre
Svaka od ovih operacija automatski eliminie
duplikate; ako hoemo da zadrimo duplikate
koristimo odgovarajue multiset verzije union all,
intersect all i except all.
Skupovne Operacije
select count (*)

from customer
Find the number of tuples in the customer relation.
select count (distinct customer_name)

from depositor
Find the number of depositors in the bank.
select avg (balance)

from account
where branch_name = Perryridge
Find the average account balance at the Perryridge branch.
Agregatne Funkcije (Primeri)
(select customer_name from depositor)

except
(select customer_name from borrower)
Find all customers who have an account but no loan.

intersect
Find all customers who have both a loan and an account.
Find all customers who have a loan, an account, or both:

union
Skupovne Operacije (Primeri)
Agregatne funkcije ignoriu null vrednosti
Primer: 5 + null daje null
select loan_number
from loan
where amount is null
Rezultat bilo kojeg aritmetikog izraza sa null je null
Primer: Nai sve brojeve kredita sa null vrednostima za

iznos kredita.
Torke mogu imati null vrednosti, za neke od atributa

null oznaava nepoznatu vrednost ili da ta vrednost
ne postoji.
Predikat is null se koristi za proveru null vrednosti.
Null Vrednosti (1)
Atributi u komandi select izvan agregatne funkcije

moraju se nalaziti u listi group by
select branch_name, count (distinct customer_name)

where depositor.account_number =account.account_number
group by branch_name
Nai broj ulagaa za svaku ekspozituru.
Agregatne Funkcije Group By
ili
null = null
Rezultat predikata komande where se tretira kao

false ako je unknown
OR:
(unknown or true) = true,

(unknown or false) = unknown
(unknown or unknown) = unknown
AND: (true and unknown) = unknown,
(false and unknown) = false,
(unknown and unknown) = unknown
NOT: (not unknown) = unknown
P is unknown je true ako je predikat P unknown
Tro-vrednosna logika koristi istinosnu vrednost

unknown:
Primer: 5 < null ili null <> null
Poreenje sa null daje unknown
Null Vrednosti (2)
Predikati u komandi having se primenjuju posle

formiranja grupa dok se predikati u komandi
where primenjuju pre formiranja grupa
select branch_name, avg (balance)

from account
group by branch_name
having avg (balance) > 1200
Nai imena svih ekspozitura u kojima je srednje

stanje na raunima vee od $1,200.
Agregatne Funkcije Having

from borrower
where customer_name not in (select customer_name
from depositor )
do not have an account at the bank
Find all customers who have a loan at the bank but

from borrower
where customer_name in (select customer_name
from depositor )
Find all customers who have both an account and a

loan at the bank.
Ugnjedeni Upiti (Primer)
Sve agregatne operacije izuzev count(*)

ignoriu torke sa null vrednostima na
agregiranim atributima.
Izraz ignorie null iznose kredita

Rezultat je null ako nema ne-null iznosa
Nai ukupnu sumu svih iznosa kredita

select sum (amount )
from loan
Null Vrednosti (3)
R.account_number = account.account_number and

account.branch_name = Perryridge )
select T.customer_name
from depositor as T
where unique (
select R.customer_name
from account, depositor as R
where T.customer_name = R.customer_name and
Konstrukcijom unique se vri provera

postojanja dupliciranih torki u rezultatu.
Nai sve klijente koji imaju ne vie od jednog
rauna u ekspozituri Perryridge.
Provera Postojanja Dupliciranih Torki
Ugnjedeni upiti se obino koriste za testiranje

elemenata skupa, poreenje, i kardinalnost skupa.
Ugnjedeni upit je select-from-where izraz zadat

unutar drugog izraza.
SQL omoguuje ugnjedavanje upita.
Ugnjedeni Upiti
Potrebni su nam podskupovi konceptualnog modela.

Npr. Hoemo da omoguimo uvid u broj kredita
klijenta, ali ne i u iznos:
(select customer_name, loan_number
from borrower, loan
where borrower.loan_number = loan.loan_number)
Pogled (view) obezbeuje mehanizam za pravljenje
podskupova konceptualnog modela.
Neka relacija koja nije deo konceptualnog modela ali
je korisnik moe videti kao virtuelnu relaciju naziva
se pogled (view).
Pogledi (1)
R.account_number = account.account_number and

account.branch_name = Perryridge )
select T.customer_name
from depositor as T
where not unique (
select R.customer_name
from account, depositor as R
where T.customer_name = R.customer_name and
Nai sve klijente koji imaju najmanje dva

rauna u ekspozituri Perryridge.
Primer
Pogled nam omoguuje eliminisanje izraza u upitu.
Definisanje pogleda nije isto to i kreiranje nove

relacije kao rezultata nekog izraza u upitu
Poto je pogled definisan, ime pogleda se moe

koristiti za referisanje virtuelne relacije koju pogled
generie.
gde je v ime pogleda, a <query expression> neki

legalni SQL izraz.
create view v as < query expression >
Pogled se definie korienjem naredbe create

view koja ima sledeu formu
Pogledi (2)
Ne koristimo komandu having, ve sraunavamo privremenu

relaciju (pogled) branch_avg u komandi from, tako da atribut
branch_avg moemo koristiti direktno u komandi where.
SQL dozvoljava ugnjedavanje i unutar komande

from
Find the average account balance of those branches
where the average account balance is greater than
$1200.
select branch_name, avg_balance
from (select branch_name, avg (balance)
from account
group by branch_name )
as branch_avg ( branch_name, avg_balance)
where avg_balance > 1200
Ugnjedeni Upiti u from
Ako definicije pogleda nisu rekurzivne, petlja nije

beskonana
Ekspanzija pogleda se vri po sledeem algoritmu:

repeat
Nai neki pogled vi u e1
Zameni pogled vi sa definicionim izrazom za vi
until nema vie pogleda u e1
Neka je pogled v1 definisan izrazom e1 koji koristi

poglede.
Nain odreivanja znaenja pogleda definisanog

posredstvom drugih pogleda.
Ekspanzija Pogleda
select customer_name
from all_customer
Nai sve klijente ekspoziture Perryridge
create view all_customer as

(select branch_name, customer_name
where depositor.account_number =
account.account_number )
union
(select branch_name, customer_name
from borrower, loan
where borrower.loan_number = loan.loan_number )
Pogled koji sadri ekspoziture i njihove klijente
Pogledi (Primer)
Obrisati sve raune u svakoj ekspozituri u gradu

Needham.
delete from account
where branch_name in (select branch_name
from branch
where branch_city = Needham)
Obrisati sve raune u ekspozituri Perryridge

delete from account
Modifikacije Baze - Brisanje
Za pogled v se kae da je rekurzivan ako zavisi

sam od sebe.
od v1 ka v2
Za pogled v1 se kae da zavisi od pogleda v2 ako

direktno zavisi od v2 ili postoji putanja zavisnosti
Za pogled v1 se kae da direktno zavisi (depend

directly) od pogleda v2 ako se v2 koristi u definiciji
pogledav1
Za definisanje pogleda se mogu koristiti drugi

pogledi
Definisanje Pogleda Drugim Pogledima
Modifikacije Baze - Dodavanje Torki(2)
2. Zatim, obrisati sve naene torke (bez ponovnog

sraunavanja avg i pretraivanja torki)
1. Prvo, sraunati avg stanje i nai sve torke za brisanje
Reenje koje se koristi u SQL:
Problem: ako briemo torke iz rauna, srednje stanje se

menja
insert into table1 select * from table1
insert into account

select loan_number, branch_name, 200
from loan
insert into depositor
select customer_name, loan_number
from loan, borrower
and loan.account_number = borrower.account_number
Struktura select from where se realizuje pre nego to se
izvri dodavanje torke u relaciju; u suprotnom bi upiti kao to je
sledei izazivali probleme:
Poklon od $200 na tedni raun za sve klijente sa kreditom u

ekspozituri Perryridge, pri emu se broj kredita koristi kao broj
novog tednog rauna.
delete from account

where balance < (select avg (balance )
from account )
Obrisati sve raune ija su stanja ispod

srednjeg stanja rauna u banci.
Brisanje - Problem
update account
set balance = balance 1.05
where balance d 10000
Redosled je vaan
Bolje je koristiti case strukturu
Auriranje se vri sa komandom update:

update account
set balance = balance 1.06
where balance > 10000
Dodati kamatu od 6% za stanja na raunima preko

$10,000, a 5% za ostale.
Modifikacije Baze - Auriranje Torki
insert into account

values (A-777,Perryridge, null )
stanjem
Dodavanje nove torke u relaciju account sa null
Dodavanje nove torke u relaciju account

insert into account
values (A-9732, Perryridge,1200)
ili ekvivalentno
insert into account (branch_name, balance,
account_number)
values (Perryridge, 1200, A-9732)
Modifikacije Baze - Dodavanje Torki(1)
Operacija Join spaja dve relacije i vraa kao

rezultat novu relaciju.
Tipino se koristi u komandi from
Join uslov definie koje torke u dve relacije se
poklapaju, i koji atributi se pojavljuju u rezultatu
spajanja.
Join tip definie kako se tretiraju torke koje se ne
poklapaju (na osnovu join uslova).
Neka auriranja posredstvom pogleda se ne mogu

realizovati na relacijama na kojima je pogled
definisan
Veina SQL implementacija dozvoljava auriranje

samo na pogledima bez agregacija definisanim na
jednoj relaciji
Moe za loan ili account, i treba kreirati novi loan/account broj!
insert into all_customer values ( Perryridge, John)
Neka nisu jedinstvena
insert into v values (L-99, Downtown, 23)
create view v as
select branch_name from account
Spojene Relacije** (Joined Relations**)
Kreiranje pogleda sa svim podacima o kreditu izuzev

iznosa kredita:
create view branch_loan as
select branch_name, loan_number
from loan
Dodavanje nove torke u pogled branch_loan
insert into branch_loan
values (Perryridge, L-307)
Ovo dodavanje mora biti realizovano dodavanjem
torke
(L-307, Perryridge, null )
u relaciju loan na kojoj je pogled definisan.
Auriranje Posredstvom Pogleda (1)
Auriranje Posredstvom Pogleda (2)
update account
set balance = case
when balance <= 10000 then
balance *1.05
else balance * 1.06
end
Isti upit: Dodati kamatu od 6% za stanja na

raunima preko $10,000, a 5% za ostale.
Auriranje Torki - Case
select customer_name
from (depositor natural full outer join borrower )
where account_number is null or loan_number is null
Find all customers who have either an account or a

loan (but not both) at the bank.
loan full outer join borrower using (loan_number)
Spojene Relacije - Primeri (3)
loan.loan_number = borrower.loan_number
loan left outer join borrower on
loan.loan_number = borrower.loan_number
loan inner join borrower on
loan natural right outer join borrower
loan natural inner join borrower
R moe biti jedna relacija koja sadri sve atribute od interesa

(takva relacija se naziva univerzalna relacija).
R moe biti rezultat nekog ad hoc dizajna relacija.
6.3
R moe biti generisano prevoenjem modela E-V u skup relacijatabela.
Pretpostavljamo da je data relaciona ema R
Date su Relacione eme
6.1
Dizajn Relacione Baze
BAZE PODATAKA
borrower = (customer_id, loan_number)

depositor = (customer_id, account_number)
cust_banker = (customer_id, employee_id, type)
works_for = (worker_employee_id, manager_employee_id)
payment = (loan_number, payment_number, payment_date, payment_amount)
savings_account = (account_number, interest_rate)
checking_account = (account_number, overdraft_amount)
6.4
loan_branch = (loan_number, branch_name)
account_branch = (account_number, branch_name)
dependent_name = (employee_id, dname)
employee = (employee_id. employee_name, telephone_number, start_date)
account = (account_number, balance)
loan = (loan_number, amount)
customer = (customer_id, customer_name, customer_street, customer_city)
branch = (branch_name, branch_city, assets)
ema Bankarskog Sistema
6.2
Modeliranje Privremenih Podataka
Neki Aspekti Dizajna
Druge Normalne Forme
Dekompozicija Korienjem Vievrednosnih Zavisnosti
Teorija Funkcionalnih Zavisnosti
Dekompozicija Korienjem Funkcionalnih Zavisnosti
Atomski Domeni i Prva Normalna Forma
Karakteristike Dobrog Dizajna Relacione Baze
Dizajn Relacione Baze
null vrednosti.
6.7
Rezultat je mogue neadekvatno predstavljanje informacija. Moramo uvesti
Rezultat je mogue ponavljanje informacija.
bor_loan_dep_acc = (customer_id, loan_number, amount, account_number,

balance)
account
Pretpostavimo da napravimo jednu relaciju od borrower, loan, depositor i
Spajanje ema?
6.5
Rezultat je mogue ponavljanje informacija (L-100 u primeru)
6.6
Posmatrajmo injenicu ako imamo emu (loan_number, amount), tada je

loan_number kandidat klju
Nazovimo tu injenicu funkcionalna zavisnost:
Meutim pri dekompoziciji se mogu pojaviti problemi. Pretpostavimo

dekompoziciju relacije employee na dve relacije:
6.8
Dolazi do gubitka informacija spajanjem se ne moe rekonstruisati originalna

relacija employee (primer na sledeem slajdu) kaemo da je to
dekompozicija sa gubitkom pri spajanju.
employee2 = (employee_name, telephone_number, start_date)
employee1 = (employee_id, employee_name)
U relaciji bor_loan, loan_number nije kandidat klju, tako da se iznos kredita

moe ponavljati. To ukazuje na potrebu dekomponovanja relacije bor_loan.
loan_number o amount
Pretpostavimo da startujemo sa bor_loan. Na osnovu ega odluiti da treba da

je dekomponujemo u borrower i loan?
Kako Dekomponovati?
Nema ponavljanja (primer)
loan_amt_br = (loan_number, amount, branch_name)
Pretpostavimo da napravimo jednu relaciju od loan_branch i loan
Pretpostavimo da napravimo jednu relaciju od borrower i loan
bor_loan = (customer_id, loan_number, amount )
Kombinovana ema bez Ponavljanja
Spajanje ema?
koji se mogu podeliti na manje celine, npr RTI4BP
imena, kompozitni atributi
Identifikatori
Skup
Primeri ne-atomskih domena:
Pretpostavljamo da su sve relacije u prvoj normalnoj formi
Pretpostavimo da studenti dobijaju identifikatore predmeta u formi

CS0012 ili EE1127
Ako se prva dva karaktera koriste za identifikaciju odseka, domeni

identifikatora predmeta nisu atomski.
To je loa praksa: informacije u aplikativnom programu umesto u

bazi.
6.11
Primer: Stringovi se normalno smatraju nedeljivim
dekompozicija je bez gubitka pri spajanju
svaka relacija zadovoljava karakteristike dobrog dizajna
Vievrednosnih zavisnosti (multivalued dependencies)

z
6.12
Funkcionalnih zavisnosti (functional dependencies)

z
Teorija se bazira na ogranienjima izraenim posredstvom:
{R1, R2, ..., Rn} takvih da vai:
U sluaju da ne zadovoljava, kako je dekomponovati na skup relacija
dizajna (da li je u dobroj formi)?
Kako odrediti da li neka relacija R zadovoljava karakteristike dobrog
Da li je neki domen atomski ili ne ustvari zavisi od toga kako se
elementi domena koriste.
Cilj Formalizam zasnovan na Teoriji
6.10
Primer: Skup rauna memorisan sa klijentom, i skup vlasnika

rauna memorisan sa raunom
redundantnost podataka
Ne-atomske vrednosti komplikuju memorisanje i uzrokuju
atributa relacije R atomski.
Relaciona ema R je u Prvoj Normalnoj Formi ako su domeni svih
nedeljivim celinama
Domeni atributa su atomski ako se njegovi elementi mogu smatrati
Prva Normalna Forma (1NF)
Prva Normalna Forma (1NF) - nastavak
6.9
Dekompozicija sa Gubitkom pri Spajanju
4
5
7
ne postoji D K, D o R
a da ne vai:
6.15
amount o customer_name
loan_number o amount
Oekujemo da vai sledea funkcionalna zavisnost:
bor_loan = (customer_id, loan_number, amount ).
mogu biti izraena korienjem superkljueva. Posmatrajmo emu:
Funkcionalne zavisnosti omoguuju izraavanje ogranienja koja ne
K o R, i
customer_name o customer_name

6.16
Generalno, funkcionalna zavisnost D o E je trivijalna ako je E D
customer_name, loan_number o customer_name

Primer:
relacije
Funkcionalna zavisnost je trivijalna ako je zadovoljena za sve instance
K je superklju relacione eme R ako i samo ako vai K o R
K je kandidat klju eme R ako i samo ako vai
Funkcionalne Zavisnosti (nastavak)
6.14
Na ovoj relaciji, A o B NE vai, ali B o A vai.
1
1
3
Primer: Posmatrajmo relaciju r(A,B ) sa sledeim instancama:
t1[D] = t2 [D] t1[E ] = t2 [E ]
DoE
vai na R ako i samo ako su, u svakoj legalnoj relaciji r(R), dve
torke t1 i t2 koje su jednake na atributima D, takoe jednake i na
atributima E,
Funkcionalna zavisnost
Funkcionalne Zavisnosti (nastavak)
6.13
Funkcionalna zavisnost je generalizacija pojma kljua.
odreene vrednostima drugog skupa atributa.
D R and E R
Neka je R relaciona ema, a D i E atributi ili skupovi atributa
Ogranienja na skupu legalnih relacija.
Zahtevaju da su vrednosti nekog skupa atributa jednoznano
Funkcionalne Zavisnosti (definicija)
Funkcionalne Zavisnosti
Ako je relacija r legalna na skupu F funkcionalnih zavisnosti,

kaemo da r zadovoljava F.
da F vai na R ako sve legalne relacije na R

zadovoljavaju skup funkcionalnih zavisnosti F.
Kaemo
specifikaciju ogranienja na skupu legalnih relacija
testiranje legalnosti relacija na datom skupu funkcionalnih zavisnosti.
2.: iz CG o I, dodavanjem CG, dobijamo CG o CGI,
2.: iz A o C , dodavanjem G, dobijamo AG o CG

i primenom 3. sa CG o I
3.: iz A o B i B o H
6.19
i primenom 3.
i iz CG o H, dodavanjem I, dobijamo CGI o HI,
primenom
CG o HI
primenom
AG o I
primenom
AoH
Nalaenje nekih lanova F+
F={ AoB
AoC
CG o H
CG o I
B o H}
R = (A, B, C, G, H, I)
6.17
Primer, specifina instanca relacije loan moe zadovoljavati

amount o customer_name.
Primer
funkcionalnu zavisnost iako funkcionalna zavisnost ne vai na svim

legalnim instancama.
Primedba: Specifina instanca relacione eme moe zadovoljavati
Funkcionalne zavisnosti se koriste za:
Korienje Funkcionalnih Zavisnosti
Primer: Ako A o B i B o C, tada vai i A o C
(augmentativnost (augmentation))
(tranzitivnost (transitivity))
Ako vai D o E, tada vai J D o J E

Ako vai D o E, i E o J, tada vai D o J
2.
3.
svih vaeih funkcionalnih zavisnosti.
(dekompozicija)
(pseudotranzitivnost)
Ako vai D o E J, tada vai D o E i D o J

Ako vai D o E i J E o G, tada vai D J o G
z
z
6.20
Ova pravila se mogu dobiti iz Armstrong-ovih aksioma.
(unija)
Ako vai D o E i D o J, tada vai D o E J

z
pravila:
Sraunavanje F+ se moe dalje pojednostaviti korienjem dodatnih
Zatvara (Nastavak)
6.18
samo vaeih funkcionalnih zavisnosti i
Armstrong-ovi Aksiomi omoguuju nalaenje
(refleksivnost(reflexivity))
Ako je E D, tada vai D o E
1.
Zatvara F+ moemo nai primenom Armstrong-ovih Aksioma:
F+ je nadskup skupa F.
Zatvara skupa F se oznaava sa F+.
naziva Zatvaraem skupa F.
Skup svih funkcionalnih zavisnosti koje su logiki implicirane skupom F se
zavisnosti koje su logiki implicirane skupom F.
Za dati skup funkcionalnih zavisnosti F, moemo nai i druge funkcionalne
Zatvara Skupa Funkcionalnih Zavisnosti
(CG o H i CG AGBC)
3. result = ABCGH
Da li vai AG o R? == Da li je (AG)+ R
Da li je neki podskup AG superklju?
2.
Da li vai G o R? == Da li je (G)+ R
2.
Da bi proverili da li je D superklju, nalazimo D+, i proveravamo da

li D+ sadri sve atribute R.
Nalaenje D+ je znatno jednostavnije od nalaenja F+.
Znai da umesto da nalazimo F+, nalazimo D+, i potom

proveravamo da li sadri E.
Da bi proverili da li vai funkcionalna zavisnost D o E (ili, drugim

reima, da li je u F+), dovoljno je proveriti da li je E D+.
6.23
Za svaki J R, nalazimo zatvara J+, i za svako S J+,

generiemo funkcionalnu zavisnost J o S.
Nalaenje zatvaraa F
Provera funkcionalnih zavisnosti
6.24
Zato to vai loan_number o amount na bor_loan ali loan_number nije

superklju
bor_loan = ( customer_id, loan_number, amount )
Primer eme koja nije u BCNF:
D je superklju za R
D o E je trivijalna (to jest., E D)
gde D R i E R, vai najmanje jedno od sledea dva tvrenja:
Do E
Relaciona ema R je u BCNF u odnosu na skup F funkcionalnih

zavisnosti ako za sve funkcionalne zavisnosti u F+ oblika
Provera superkljua:
6.22
Da li vai A o R? == Da li je (A)+ R
1.
1.
Da li je AG super klju?
1.
4. result = ABCGHI (CG o I i CG AGBCH)

Da li je AG kandidat klju?
(A o C i A o B)
2. result = ABCG
1. result = AG
Boyce-Codd-ova Normalna Forma (BCNF)
6.21
result := D;
while (promene u result) do
for each E o J in F do
begin
if E result then result := result J
end
Algoritam za sraunavanje D+, na skupu F
AoC
CG o H
CG o I
B o H}
(AG)+
F = {A o B
R = (A, B, C, G, H, I)
Primer
Korienje Zatvaraa Skupa Atributa
zavisnosti F, predstavlja skup atributa koji su funkcionalno zavisni od

D na skupu F.
Zatvara skupa atributa D u oznaci D+, na skupu funkcionalnih
Zatvara Skupa Atributa
E = amount
Ouvane zavisnosti
R1 R2 = {B} i B o BC
Dekompozicija bez gubitka pri spajanju:
6.27
Nisu ouvane zavisnosti

(ne moemo proveriti B o C bez sraunavanja R1
R1 R2 = {A} i A o AB
Dekompozicija bez gubitka pri spajanju:
2) R1 = (A, B), R2 = (A, C)
R2)
Moemo izvriti dekompoziciju na dva razliita naina
1) R1 = (A, B), R2 = (B, C)
F = {A o B, B o C)
R = (A, B, C)
6.25
(DU E ) = ( loan_number, amount )

( R - ( E - D ) ) = ( customer_id, loan_number )
Primer
pa bor_loan dekomponujemo na
D = loan_number
loan_number o amount vai, ali loan_number nije superklju
bor_loan = ( customer_id, loan_number, amount )
Za primer sa prethodnog slajda,
(DU E )
(R-(E-D))
Dekomponovaemo relaciju R na sledee relacije:
uslov za BCNF.
Pretpostavimo emu R i ne-trivijalnu zavisnost DoE koja ne zadovoljava
Dekompozicija ema u BCNF
R2 (r )
R1 R 2 o R2
R1 R 2 o R1
6.26
6.28
zavisnosti, pa se zadovoljavamo manje strogom normalnom formom,

poznatom kao trea normalna forma.
U optem sluaju decompozicija u BCNF ne obezbeuje ouvanje
testirati samo one zavisnosti koje vae na po samo jednoj relaciji da bi

bili sigurni da vae sve funkcionalne zavisnosti.
Kaemo da je dekompozicija sa Ouvanjem Zavisnosti ako je dovoljno
ukoliko se ne moe realizovati samo na jednoj relaciji.
Provera ogranienja, ukljuujui i funkcionalne zavisnosti, je skupa
BCNF i Ouvanje Zavisnosti
gubitka pri spajanju ako i samo ako je najmanje jedna od

sledeih funkcionalnih zavisnosti u F+:
Dekompozicija eme R na eme R1 i R2 je dekompozicija bez
r = R1 (r )
r na emi R mora da vai
Za dekompoziciju eme R = (R1, R2), za sve mogue relacije
Dekompozicija bez gubitka pri spajanju
je sa ouvanjem zavisnosti, ako je
Dekompozicija bez gubitka pri spajanju
Ouvane zavisnosti
6.31
R1 i R2 u BCNF
Dekompozicija R1 = (A, B), R2 = (B, C)
R nije u BCNF
F = {A o B
B o C}
Klju = {A}
R = (A, B, C )
6.29
nije, tada provera zadovoljenja funkcionalnih zavisnosti

pri auriranju zahteva skupa prirodna spajanja.
Ako
(F1 F2 Fn )+ = F +
Dekompozicija
Neka je Fi skup funkcionalnih zavisnosti iz F + koji ukljuuje samo

atribute iz Ri.
Primer
Ouvanje Zavisnosti
Ako result sadri sve atribute u E, tada je funkcionalna zavisnost

D o E ouvana.
result = D
while (promene u result) do
for each Ri u dekompoziciji
t = (result Ri)+ Ri
result = result t
6.32
Svaka Ri je u BCNF, i dekompozicija je bez gubitka pri spajanju.
result := {R };
done := false;
nalaenje F +;
while (not done) do
if (postoji ema Ri u result koja nije u BCNF)
then begin
neka je D o E netrivijalna funkcionalna zavisnost koja vai na Ri
takva da D o Ri nije u F +,
i D E = ;
result := (result Ri ) (Ri E) (D, E );
end
else done := true;
Algoritam Dekompozicije ema u BCNF
6.30
Algoritam je polinomijalne sloenosti, umesto eksponencijalne sloenosti za

nalaenje F+ i (F1 F2 Fn)+
Test primenjujemo na sve funkcionalne zavisnosti u F
primenjujemo sledei test (sa D+ umesto F+):
Za proveru ouvanja D o E u dekompoziciji eme R na R1, R2, , Rn
Provera Ouvanja Zavisnosti
customer_name, loan_number, amount )
R3 = (branch_name, loan_number, amount )
R4 = (customer_name, loan_number )
Efikasnost provere ouvanja zavisnosti je vana
Ali funkcionalne zavisnosti se mogu proveravati na

pojedinanim relacijama bez prirodnih spajanja.
Uvek postoji dekompozicija u 3NF bez gubitka pri spajanju i

sa ouvanim zavisnostima.
6.35
Dozvoljavamo izvesno ponavljanje
(Trea Normalna Forma (3NF))
Reenje: Definisati slabiju normalnu formu
BCNF ne obezbeuje ouvanje zavisnosti, i
ouvanja zavisnosti
6.36
Trei uslov omoguava izvesno ponavljanje informacija u cilju
dva uslova mora vaiti).
Ako je relacija u BCNF tada je i u 3NF (poto u BCNF jedan od prva
Svaki atribut A u E D je sadran u kandidat kljuu za R.

(svaki atribut moe biti u razliitom kandidat kljuu)
D je superklju za R
z
z
D o E je trivijalna (to jest., E D)

z
gde D R i E R, vai najmanje jedno od sledeih tvrenja:
Do E
skup F funkcionalnih zavisnosti ako za sve funkcionalne zavisnosti u

F+ oblika
Relaciona ema R je u Treoj Normalnoj Formi (3NF) u odnosu na
Kako postupiti u situacijama kada
Trea Normalna Forma (3NF)
6.34
To implicira da moramo izvriti spajanje da bi proverili

funkcionalnu zavisnost JK o L
JK o L
Bilo koja dekompozicija R ne obezbeuje ouvanje
R nije u BCNF
F = {JK o L
LoK}
Dva kandidat kljua = JK i JL
Zato Trea Normalna Forma (3NF)
6.33
R1, R3, R4
R2 = (branch_name, customer_name, loan_number, amount )
Finalna dekompozicija
R1 = (branch_name, branch_city, assets )
Dekompozicija
Klju = {loan_number, customer_name}
loan_number o amount branch_name }
F = {branch_name o assets branch_city
R = (J, K, L )
Nije uvek mogue izvriti dekompoziciju u BCNF i ouvati funkcionalne

zavisnosti
Originalna relacija R i skup funkcionalnih zavisnosti F
R = (branch_name, branch_city, assets,
BCNF i Ouvanje Zavisnosti
Primer
k1
k1
k1
k2
l1
l1
l1
l2
j1
j2
j3
null
6.39
*Kanoniki prekriva F je minimalni skup funkcionalnih zavisnosti

ekvivalentan sa F, koji nema redundantnih zavisnosti ili redundantnih
delova zavisnosti.
Svaka Ri je u 3NF, i dekompozicija je bez gubitka pri spajanju i sa ouvanim

zavisnostima.
Neka je Fc kanoniki prekriva F;

i := 0;
for each funkcionalnu zavisnost D o E u Fc do
if nijedna od ema Rj, 1 d j d i ne sadri D E
then begin
i := i + 1;
Ri := D E
end
if nijedna od ema Rj, 1 d j d i ne sadri kandidat klju R
then begin
i := i + 1;
Ri := neki kandidat klju R;
end
return (R1, R2, ..., Ri)
Algoritam Dekompozicije ema u 3NF
6.37
JK je superklju
K je sadrano u kandidat kljuu
JK o L
LoK
R je u 3NF
6.40
(employee_id, branch_name)
if generie (ali je podskup prve eme pa ne ulazi u rezultat):
(customer_id, employee_id, branch_name, type )
for petlja generie:
customer_id, employee_id o branch_name, type

employee_id o branch_name
Funkcionalne zavisnosti koje vae na ovoj emi:
cust_banker_branch = (customer_id, employee_id, branch_name, type )
ema relacije:
Primer
6.38
Potreba za null vrednostima (predstavljanje veze

l2, k2 ako nemamo odgovarajuu vrednost za J).
ponavljanje informacija (veza l1, k1)
Dva kandidat kljua: JK i JL
R = (J, K, L)
F = {JK o L, L o K }
R = (J, K, L )
F = {JK o L, L o K }
z
Primer
Postoji ponavljanje u emi R
Primer
Relacija R:
Primer
dekompozicija je bez gubitaka pri spajanju
Poeljno je da je dekompozicija sa ouvanjem zavisnosti.
Avi
Avi
Hank
Hank
Mike
Mike
Avi
Avi
Pete
Pete
classes
teacher
book
DB Concepts
DB Systems
DB Concepts
DB Systems
DB Concepts
DB Systems
OS Concepts
OS Basics
OS Concepts
OS Basics
6.43
(database, Mary, DB Concepts)

(database, Mary, DB Systems)
moe predavati baze podataka, moramo uneti dve torke
Anomalija pri unosu ako elimo uneti novog nastavnika Mary koji
relacija u BCNF
Na ovoj relaciji ne vae ne-trivijalne funkcionalne zavisnosti pa je
database
database
database
database
database
database
operating systems
operating systems
operating systems
operating systems
course
Koliko dobra je BCNF? (nastavak)
6.41
svaka relaciona ema je u dobroj formi
dekomponovati je na skup relacionih ema {R1, R2, ..., Rn} takvih

da vai
U sluaju da relaciona ema R nije u dobroj formi,
Proveriti da li je relaciona ema R u dobroj formi.
zavisnosti.
Neka je R relaciona ema na kojoj vai skup F funkcionalnih
Ciljevi Normalizacije
course
text
book
DB Concepts
DB Systems
OS Concepts
OS Basics
6.44
Ovo nas navodi na razmiljanje o potrebi za viim normalnim

formama i novim mehanizmima izraavanja ogranienja.
database
database
operating systems
operating systems
teacher
Avi
Hank
Mike
Avi
Jim
teaches
database
database
database
operating systems
operating systems
course
Bolji dizajn je ako dekomponujemo relaciju classes na:
Koliko dobra je BCNF? (nastavak)
6.42
predmet i skup knjiga predvienih za kurs, bez obzira ko ga predaje.
Za svaki predmet imamo skup nastavnika koji mogu predavati dati
takvu da (c, t, b) classes znai da je nastavnik t kvalifikovan da

predaje predmet c, i da je knjiga b predviena knjiga za predmet c
classes (course, teacher, book)
Posmatrajmo relaciju
Postoje eme u BCNF koje ne izgledaju dovoljno normalizovane
Koliko dobra je BCNF?
< y1, z1, w2 > r and < y2, z2, w1 > r
< y1, z1, w1 > r and < y2, z2, w2 > r
6.47
Indeed we have (in above notation) Z1 = Z2

The claim follows.
If Y o Z then Y oo Z
Note:
notion that given a particular value of Y (course) it has

associated with it a set of values of Z (teacher) and a set of
values of W (book), and these two sets are in some sense
independent of each other.
The above formal definition is supposed to formalize the
6.48
can construct a relations rc that does satisfy the multivalued

dependency by adding tuples to r.
If a relation r fails to satisfy a given multivalued dependency, we
2. To specify constraints on the set of legal relations. We shall

thus concern ourselves only with relations that satisfy a
given set of functional and multivalued dependencies.
1. To test relations to determine whether they are legal under a

given set of functional and multivalued dependencies
We use multivalued dependencies in two ways:
6.46
In our example:
Y oo Z if Y oo W
Note that since the behavior of Z and W are identical it follows that
then
if and only if for all possible relations r (R )
Korienje Vievrednosnih Zavisnosti
course oo teacher
course oo book
Y, Z, W
We say that Y oo Z (Y multidetermines Z )
into 3 nonempty subsets.
Let R be a relation schema with a set of attributes that are partitioned
Primer
Primer
6.45
t1[D] = t2 [D] = t3 [D] = t4 [D]

= t1 [E]
t3[E]
t3[R E] = t2[R E]
= t2[E]
t4 [E]
t4[R E] = t1[R E]
vai na R ako u bilo kojoj legalnoj relaciji r(R) u kojoj postoje parovi torki t1 i t2
takvi da je t1[D] = t2 [D], postoje i torke t3 i t4 u r takve da vai:
D oo E
(multivalued dependency)
Neka je R relaciona ema i D R i E R. Vievrednosna zavisnost
Vievrednosne Zavisnosti
If D o E, then D oo E
We can manage with such reasoning for very simple multivalued

dependencies, which seem to be most common in practice
For complex dependencies, it is better to reason about sets of

dependencies using a system of inference rules.
All multivalued dependencies of the form
6.51
where D Ri and D oo E is in D+
D oo (E Ri)
All functional dependencies in D+ that include only attributes of Ri
The restriction of D to Ri is the set Di consisting of
Restrikcija Vievrednosnih Zavisnosti
6.49
We can compute D+ from D, using the formal definitions of

functional dependencies and multivalued dependencies.
of D is the set of all functional and multivalued

dependencies logically implied by D.
The closure
D+
That is, every functional dependency is also a multivalued

dependency
D is a superkey for schema R
6.52
Note: each Ri is in 4NF, and decomposition is lossless-join
let D oo E be a nontrivial multivalued dependency that holds

on Ri such that D o Ri is not in Di, and DE I;
result := (result - Ri) (Ri - E) (D, E);
end
else done:= true;
while (not done)

if (there is a schema Ri in result that is not in 4NF) then
begin
result: = {R};
done := false;
compute D+;
Let Di denote the restriction of D+ to Ri
Algoritam Dekompozicije ema u 4NF
6.50
If a relation is in 4NF it is in BCNF
D oo E is trivial (i.e., E D or D E = R)
multivalued dependencies if for all multivalued dependencies in D+ of

the form D oo E, where D R and E R, at least one of the following
hold:
A relation schema R is in 4NF with respect to a set D of functional and
From the definition of multivalued dependency, we can derive the
following rule:
etvrta Normalna Forma (4NF)
Teorija Vievrednosnih Zavisnosti
(R2 is not in 4NF)
(R3 is in 4NF)
(R4 is not in 4NF)
c) R3 = (C, G, H)
d) R4 = (A, C, G, I)
(R6 is in 4NF)
f)R6 = (A, C, G)
extra space and extra execution time for updates
extra coding work for programmer and possibility of error in extra code
depositor
6.55
Benefits and drawbacks same as above, except no extra coding work

for programmer and avoids possible errors
account
Alternative 2: use a materialized view defined as
faster lookup
as well as depositor with all above attributes
Alternative 1: Use denormalized relation containing attributes of account
balance requires join of account with depositor
For example, displaying customer_name along with account_number and
May want to use non-normalized schema for performance
Denormalizacija zbog performansi
6.53
(R5 is in 4NF)
e) R5 = (A, I)
Since A oo B and B oo HI, A oo HI, A oo I
(R1 is in 4NF)
a) R1 = (A, B)
b) R2 = (A, C, G, H, I)
Decomposition
R is not in 4NF since A oo B and A is not a superkey for R
CG oo H }
B oo HI
lead to project-join normal form (PJNF) (also called fifth normal

form)
Hence rarely used
6.54
and no set of sound and complete set of inference rules exists.
Problem with these generalized constraints: are hard to reason with,
called domain-key normal form.
A class of even more general constraints, leads to a normal form
Join dependencies generalize multivalued dependencies
R =(A, B, C, G, H, I)
F ={ A oo B
Ostale Normalne Forme
Primer
7.3
Program se mora izvravati, saglasno specifikacijama, i u distribuiranom okruenju
Rezultati rada programa, moraju biti trajni i dokumentovani
Ako program pone sa izvravanjem, mora se i zavriti
drugim programima
Radi zadovoljenja performansi sistema, program se mora izvravati konkurentno sa
Izvrenje programa se sastoji od vie operacija
Program za podizanje i ulaganje novca sa ATM ureaja mora zadovoljiti vie zahteva:
Start
Read ( Poruka sa terminala )
Read ( Stanje na raunu )
Write ( Stanje na raunu )
Write ( Dnevnik izvrenih transakcija )
Read ( Stanje ATM ureaja )
Write ( Stanje ATM ureaja )
Read ( Stanje ekspoziture )
Write ( Stanje ekspoziture )
Write ( Poruka na terminal )
Commit
Koncept Transakcije
7.1
Upravljanje Transakcijama
BAZE PODATAKA
Protokol u Obliku Stabla
sva auriranja podataka su smetena u memoriju, tipino na disk, koji moe

sauvati podatke i u sluaju kvara sistema. Posle oporavka sistema od kvara,
podaci nisu izgubljeni, a time i rezultati rada transakcije, nego se mogu nai na
odgovarajuem mestu na disku.
7.4
Trajna. Pod trajnou se podrazumeva osobina da kada se transakcija zavri,
konkurentnog izvravanja isti kao da su se izvravale jedna po jedna, bez

preklapanja izvravanja. Saglasno tome, osobina nezavisnosti obezbeuje
konkurentno izvravanje transakcija.
Nezavisna. Kae se da je skup transakcija nezavistan, ako je rezultat njihovog
mora prevesti bazu u takoe konzistentno stanje, odnosno ouvati

konzistentnost baze. Ouvanje konzistentnosti baze podrazumeva potovanje
svih ogranienja integriteta.
Konzistentna. Izvrenje transakcije nad bazom podataka koja je konzistentna,
dozvoliti mogunost izvrenja samo dela programa transakcije, jer bi to moglo

dovesti do nekonzistentnog stanja baze.
Atomska. Transakcija se mora izvriti ili u potpunosti, ili nimalo. Ne sme se
realnom okruenju, i obezbeuje ouvanje konzistentnosti baze podataka,

kojom je okruenje modelirano. Transakcija mora biti:
Transakcija je izvrenje programa koji predstavlja neku interakciju u
Definicija Transakcije
7.2
Protokol Vremenskog Markiranja
Dvofazni Protokol Zakljuavanja
Protokoli Bazirani na Zakljuavanju
Kontrola Serijalizovanosti
Serijalizovanost
Izvravanje Transakcija
Stanja Transakcije
Koncept Transakcije
Upravljanje Transakcijama
Kreirana
Aktivna
7.7
Ponitena
Pogrena
Zavrena
Stanja Transakcije - Dijagram
7.5
Unitena
Potvrdjena
$50 izvren), aurirana baza mora zadrati stanje uprkos moguim kvarovima.
7.6
Serijalizovani redosled
Ekvivalentni i
7.8
Zavisno od toga, da li izvravanje razliitim redosledima, bilo serijskim ili

konkurentnim, daje isti rezultat ili ne, kao i da li konkurentni redosled daje isti
rezultat kao neki serijski redosled, definiu se i sledei redosledi:
Konkurentno (Neserijski)
Serijski, ili
Pretpostavimo da u multiprogramskom raunarskom sistemu postoji skup od n

aktivnih transakcija, T ^T1 ,, Tn`. Transakcije iz ovog skupa se mogu izvravati
tako, da se prvo izvri kompletno jedna transakcija, zatim druga, pa trea, i tako
redom dok se kompletno ne izvri i poslednja transakcija iz skupa T. Transakcije iz
ovog skupa se mogu izvravati i tako, da se pre kompletnog izvrenja jedne
transakcije, startuje druga, pre kompletnog zavretka druge, startuje neka trea
transakcija, ili, nastavi prva, i tako naizmenino, sve do kompletnog zavretka svih
transakcija. Saglasno tome, kako su se transakcije iz skupa T izvravale, kae se
da su se transakcije izvravale:
Izvravanje Transakcija
ouvana konzistentnost baze.
greka moe biti ispravljena samo ponovnim pisanjem programa transakcije.
Potvrena svi upisi, inicirani u toku izvrenja transakcije, u bazu zavreni i
Trajna posle obavetavanja korisnika da je transakcija izvrena (to jest, prenos
Unitena Tipian sluaj je prisustvo logike greke u transakciji. Takva
stanje Ponitena, i vratiti bazu u prethodno konzistentno stanje. Posle

restauracije baze, transakciju treba ponovo startovati, ako je hardverski ili
softverski kvar, zbog koga se transakcija nije mogla zavriti, u potpunosti
otklonjen. Ukoliko kvar ne moe biti u potpunosti otklonjen, ponovno
startovanje transakcije nema smisla, ve se transakcija prevodi u stanje
Unitena.
Ponitena Poto se nije uspeno zavrila, transakciju je potrebno prevesti u
ovo stanje, transakcija moe prei i iz aktivnog stanja, ukoliko u toku

izvravanja transakcije doe do kvara sistema, bilo hardverskog, bilo
softverskog.
Pogrena ako se inicirani upisi u bazu ne zavre usled kvara sistema. U
Zavrena poto se izvri zadnja instrukcija.
Aktivna pone da se izvrava
Kreirana spremna za aktiviranje
Stanja Transakcije
delimino auriranoj bazi, ona e videti nekonzistentnu bazu (suma A + B e biti

manja nego to treba).
Nezavisna ako se izmeu koraka 3 i 6 dozvoli drugoj transakciji pristup
Konzistentna izvrenjem transakcije suma A i B nije promenjena.
obezbediti da auriranja nisu upisana u bazu, jer e baza prei u nekonzistentno

stanje.
Atomska ako se transakcija prekine posle koraka 3 i pre koraka 6, sistem mora
6. write(B)
5. B := B + 50
4. read(B)
3. write(A)
2. A := A 50
1. read(A)
Transaction prenosa $50 sa rauna A na raun B:
Primer
7.11
U Redosledima 1, 2 i 3, suma A + B ostaje nepromenjena.

7.12
Sledei konkurentni redosled dovodi do promene sume (A + B).
Neka su T1 i T2 prethodno definisane transakcije. Sledei redosled
nije serijski, ali je ekvivalentan Redosledu 1.
Redosled 4
7.10
Serijski redosled u kome iza T2 sledi T1:
Redosled 2
Redosled 3
7.9
Serijski redosled u kome iza T1 sledi T2:
10% stanja rauna A u B.
Neka T1 prenosi $50 sa rauna A na raun B, a T2 prenosi
Redosled 1
li i lj nisu konfliktne.
Konfliktne.
Konfliktne.
Konfliktne.
7.15
ekvivalentan serijskom redosledu
Kaemo da je redosled S konfliktno serijalizovan ako je konfliktno
Redosled 3
7.16
Redosled 6
Prema tome Redosled 3 je konfliktno serijalizovan.
redosled u kome T2 sledi T1, promenom redosleda nekonfliktnih instrukcija.
Redosled 3 se moe transformisati u Redosled 6, serijski
redosleda ne-konfliktnih instrukcija, kaemo da su redosledi S i S

konfliktno ekvivalentni.
Ako se redosled S moe transformisati u redosled S promenom
7.14
Ako su li i lj nekonfliktne, rezultat njihovog izvravanja ostaje isti

bez obzira kojim se redosledom izvravale.
Konfliktna Serijalizovanost (nastavak)
Konflikt izmeu li i lj forsira redosled njihovog izvravanja.
1. li = read(Q), lj = read(Q).
2. li = read(Q), lj = write(Q).
3. li = write(Q), lj = read(Q).
4. li = write(Q), lj = write(Q).
samo ako postoji podatak Q kome pristupaju i li i lj, i najmanje jedna

od ovih instrukcija je write(Q).
Instrukcije li i lj transakcija Ti i Tj respektivno, su konfliktne ako i
Konfliktne Instrukcije
Konfliktna Serijalizovanost
7.13
da transakcije mogu izvravati proizvoljna raunanja na podacima u

lokalnim baferima izmeu operacija read i write. Pojednostavljeni
redosledi se prema tome sastoje samo od read i write instrukcija.
Ignoriemo sve operacije izuzev read i write instrukcija, i pretpostavljamo
2. view serijalizovanost
1. conflict serijalizovanost
redosledu. Definiu se dve vrste ekvivalentnosti redosleda pa saglasno

tome i serijalizovanosti:
Neki neserijski redosled je serijalizovan ako je ekvivalentan serijskom
baze.
Tako i serijsko izvravanje skupa transakcija obezbeuje konzistentnost
baze.
Osnovna Pretpostavka Svaka transakcija obezbeuje konzistentnost
Serijalizovanost
blind writes.
7.19
Every view serializable schedule that is not conflict serializable has
What serial schedule is above equivalent to?
serializable.
Below is a schedule which is view-serializable but not conflict
Every conflict serializable schedule is also view serializable.
schedule.
A schedule S is view serializable it is view equivalent to a serial
View Serijalizovanost (nastavak)
7.17
redosled < T3, T4 >, ili serijski redosled < T4, T3 >.
Ne moemo promeniti redosled instrukcija da bi dobili bilo serijski
Primer redosleda koji nije konfliktno serijalizovan:
Konfliktna Serijalizovanost (nastavak)
other than read and write.
7.20
Determining such equivalence requires analysis of operations
schedule < T1, T5 >, yet is not conflict equivalent or view

equivalent to it.
The schedule below produces same outcome as the serial
Druge Serijalizovanosti
7.18
View equivalentnost se takoe bazira na read i write operacijama.
3. Za svaki podatak Q, transakcija koja zadnja izvrava write(Q)

u redosledu S mora zadnja izvravati write(Q) i u redosledu S.
2. Za svaki podatak Q, ako transakcija Ti izvrava read(Q) u

redosledu S, a tu vrednost je upisala transakcija Tj , tada
transakcija Ti mora i u redosledu S takoe itati vrednost Q
koju je upisala transakcija Tj .
1. Za svaki podatak Q, ako transakcija Ti ita poetnu vrednost Q

u redosledu S, tada transakcija Ti mora, u redosledu S,
takoe itati poetnu vrednost Q.
su view ekvivalentni ako vae sledea tri uslova:
Neka su S i S dva redosleda sa istim skupom transakcija. S i S
View Serijalizovanost
7.21
(Better algorithms take order n + e

where e is the number of edges.)
there others?
7.23
For example, a serializability order for

Schedule A would be
T5 o T1 o T3 o T2 o T4
Are
This is a linear order consistent with the

partial order of the graph.
serializability order can be obtained by a

topological sorting of the graph.
If precedence graph is acyclic, the
order n2 time, where n is the number of

vertices in the graph.
Cycle-detection algorithms exist which take
if its precedence graph is acyclic.
A schedule is conflict serializable if and only
Provera Konfliktne Serijalizovanosti
Example 1
We may label the arc by the item that was accessed.
and Ti accessed the data item on which the conflict arose

earlier.
We draw an arc from Ti to Tj if the two transaction conflict,
the transactions (names).
Precedence graph a direct graph where the vertices are
Consider some schedule of a set of transactions T1, T2, ..., Tn
Provera Serijalizovanosti
read(Y)
write(Y)
T2
read(X)
write(Z)
T3
7.22
read(Y)
write(Y)
read(Z)
write(Z)
T4
read(V)
read(W)
read(W)
T5
Extension to test for view serializability has cost exponential in the

size of the precedence graph.
Thus existence of an efficient algorithm is extremely unlikely.
7.24
conditions for view serializability can still be used.
However practical algorithms that just check some sufficient
class of NP-complete problems.
The problem of checking if a schedule is view serializable falls in the
directly to test for view serializability.
The precedence graph test for conflict serializability cannot be used
T3
T1
Provera View Serijalizovanosti
read(U)
write(U)
read(U)
read(Y)
read(Z)
T1
Primer provere Serijalizovanosti
T4
T2
are recoverable and preferably cascadeless
Are serial schedules recoverable/cascadeless?
7.25
7.27
proceed only after request is granted.
Lock requests are made to concurrency-control manager. Transaction can
2. shared (S) mode. Data item can only be read. S-lock is

requested using lock-S instruction.
1. exclusive (X) mode. Data item can be both read as well as

written. X-lock is requested using lock-X instruction.
Data items can be locked in two modes :
A lock is a mechanism to control concurrent access to a data item
Protokoli Bazirani na Zakljuavanju
serializability.
Goal to develop concurrency control protocols that will assure
late!
Testing a schedule for serializability after it has executed is a little too
serial schedules, but provides a poor degree of concurrency
A policy in which only one transaction can execute at a time generates
either conflict or view serializable, and
schedules are
A database must provide a mechanism that will ensure that all possible
Kontrola Serijalizovanosti
We study such protocols in Chapter 16.
7.26
but if any transaction holds an exclusive on the item no other

transaction may hold any lock on the item.
7.28
all incompatible locks held by other transactions have been released.

The lock is then granted.
If a lock cannot be granted, the requesting transaction is made to wait till
Any number of transactions can hold shared locks on an item,
compatible with locks already held on the item by other transactions
A transaction may be granted a lock on an item if the requested lock is
Matrica kompatibilnosti zakljuavanja
Protokoli Bazirani na Zakljuavanju (nast)
protocol is correct.
Tests for serializability help us understand why a concurrency control
between the amount of concurrency they allow and the amount of

overhead that they incur.
Different concurrency control protocols provide different tradeoffs
Instead a protocol imposes a discipline that avoids nonseralizable

schedules.
precedence graph as it is being created
Concurrency control protocols generally do not examine the
that the schedules are conflict/view serializable, and are recoverable

and cascadeless.
Concurrency-control protocols allow concurrent schedules, but ensure
Kontrola vs Provera Serijalizovanosti
read (A);
z
z
7.31
7.32
transactions can be serialized in the order of their lock points (i.e.

the point where a transaction acquired its final lock).
The protocol assures serializability. It can be proved that the
transaction may not obtain locks
transaction may release locks
Phase 2: Shrinking Phase
The same transaction is repeatedly rolled back due to deadlocks.
transaction may not release locks

z
transaction may obtain locks

z
Phase 1: Growing Phase
This is a protocol which ensures conflict-serializable schedules.
A transaction may be waiting for an X-lock on an item, while a

sequence of other transactions request and are granted an S-lock
on the same item.
Concurrency control manager can be designed to prevent starvation.
7.30
To handle a deadlock one of T3 or T4 must be rolled back

and its locks released.
Dvofazni Protokol Zakljuavanja
Such a situation is called a deadlock.
to wait for T3 to release its lock on B, while executing lock-X(A) causes

T3 to wait for T4 to release its lock on A.
designed. For example:
Starvation is also possible if concurrency control manager is badly
are a necessary evil.
The potential for deadlock exists in most locking protocols. Deadlocks
Problem iznurivanja (starvation)
7.29
requesting and releasing locks. Locking protocols restrict the set of

possible schedules.
A locking protocol is a set of rules followed by all transactions while
get updated in-between the read of A and B, the displayed sum would be
wrong.
Locking as above is not sufficient to guarantee serializability if A and B
display(A+B)
unlock(B);
read (B);
lock-S(B);
unlock(A);
Neither T3 nor T4 can make progress executing lock-S(B) causes T4
Consider the partial schedule
Example of a transaction performing locking:
T2: lock-S(A);
Problem Deadlock-a
Protokoli Bazirani na Zakljuavanju (nast)
can acquire a lock-X on item
can convert a lock-S to a lock-X (upgrade)
can release a lock-X
can convert a lock-X to a lock-S (downgrade)
7.35
insert the various locking instructions.
This protocol assures serializability. But still relies on the programmer to
can release a lock-S
Second Phase:
can acquire a lock-S on item
7.36
indexed on the name of the data item being locked
The lock table is usually implemented as an in-memory hash table
record granted locks and pending requests
The lock manager maintains a data-structure called a lock table to
The requesting transaction waits until its request is answered
messages (or a message asking the transaction to roll back, in case of

a deadlock)
The lock manager replies to a lock request by sending a lock grant
transactions send lock and unlock requests
A lock manager can be implemented as a separate process to which
Two-phase locking with lock conversions:
First Phase:
Implementacija Zakljuavanja
7.34
Given a transaction Ti that does not follow two-phase locking, we can

find a transaction Tj that uses two-phase locking, and a schedule for Ti
and Tj that is not conflict serializable.
to data), two-phase locking is needed for conflict serializability in the

following sense:
However, in the absence of extra information (e.g., ordering of access
two-phase locking is used.
There can be conflict serializable schedules that cannot be obtained if
Dvofazni Protokol Zakljuavanja (nast)
Promene tipa zakljuavanja
7.33
till commit/abort. In this protocol transactions can be serialized in the

order in which they commit.
Rigorous two-phase locking is even stricter: here all locks are held
this, follow a modified protocol called strict two-phase locking. Here

a transaction must hold all its exclusive locks till it commits/aborts.
Cascading roll-back is possible under two-phase locking. To avoid
Two-phase locking does not ensure freedom from deadlocks
Dvofazni Protokol Zakljuavanja (nast)
Implies that the set D may now be viewed as a directed acyclic

graph, called a database graph.
If di o dj then any transaction accessing both di and dj must

access di before accessing dj.
protocol is deadlock-free, no rollbacks are required
to introduce commit dependencies to ensure recoverability
potential
locking overhead, and additional waiting time
decrease in concurrency
increased
Transactions may have to lock data items that they do not access.
Need
Protocol does not guarantee recoverability or cascade freedom
protocol, and vice versa.
7.39
Schedules not possible under two-phase locking are possible under tree
Drawbacks
shorter waiting times, and increase in concurrency
phase locking protocol.
Unlocking may occur earlier in the tree-locking protocol than in the two-
deadlock.
The tree protocol ensures conflict serializability as well as freedom from
Protokol u Obliku Stabla (nastavak)
7.37
The tree-protocol is a simple kind of graph protocol.
items.
Impose a partial ordering o on the set D = {d1, d2 ,..., dh} of all data
Graph-based protocols are an alternative to two-phase locking
Protokoli Bazirani na Grafovima
R-timestamp(Q) is the largest time-stamp of any transaction that

executed read(Q) successfully.
z
7.40
W-timestamp(Q) is the largest time-stamp of any transaction that

executed write(Q) successfully.
z
timestamp values:
In order to assure such behavior, the protocol maintains for each data Q two
determine the serializability order.
The protocol manages concurrent execution such that the time-stamps
transaction Ti has time-stamp TS(Ti), a new transaction Tj is assigned timestamp TS(Tj) such that TS(Ti) <TS(Tj).
Each transaction is issued a timestamp when it enters the system. If an old
Protokol Vremenskog Markiranja
7.38
Data items may be unlocked at any time.
can be locked by Ti only if the parent of Q is currently locked by Ti.
The first lock by Ti may be on any data item. Subsequently, a data Q
Only exclusive locks are allowed.
Protokol u Obliku Stabla
Hence, the read operation is

back.
rejected, and Ti is rolled
read(X)
read(Y)
T1
read(X)
abort
read(Y)
T2
7.43
write(Z)
abort
write(Y)
write(Z)
T3
T4
write(Y)
write(Z)
read(Z)
T5
read(X)
A partial schedule for several data items for transactions with

timestamps 1, 2, 3, 4, 5
7.41
If TS(Ti)t W-timestamp(Q), then the read operation is executed,

and R-timestamp(Q) is set to the maximum of R-timestamp(Q)
and TS(Ti).
If TS(Ti) d W-timestamp(Q), then Ti needs to read a value of Q

that was already overwritten.
Primer
2.
1.
Suppose a transaction Ti issues a read(Q)
and write operations are executed in timestamp order.
The timestamp ordering protocol ensures that any conflicting read
Protokol Vremenskog Markiranja (nast)
Hence, the write operation is rejected, and Ti is rolled back.
Hence, this write operation is rejected, and Ti is rolled back.
7.42
Otherwise, the write operation is executed, and W-timestamp(Q)

is set to TS(Ti).
If TS(Ti) < W-timestamp(Q), then Ti is attempting to write an

obsolete value of Q.
If TS(Ti) < R-timestamp(Q), then the value of Q that Ti is

producing was needed previously, and the system assumed that
that value would never be produced.
transaction
with larger
timestamp
recoverable.
7.44
But the schedule may not be cascade-free, and may not even be
ever waits.
Timestamp protocol ensures freedom from deadlock as no transaction
Thus, there will be no cycles in the precedence graph
transaction
with smaller
timestamp
arcs in the precedence graph are of the form:
The timestamp-ordering protocol guarantees serializability since all the
Korektnost Protokola Vrem. Markiranja
3.
2.
1.
Suppose that transaction Ti issues write(Q).
Protokol Vremenskog Markiranja (nast)

Baze Podataka Predavanja

Загружено:

Сведения о документе

Исходное описание:

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Baze Podataka Predavanja

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

cmilos@etf.bg.ac.

M.Bojovic, Univerzitetska Misao, 2003.

Joe Hellerstein, UC Berkeley, M. Garofalakis, Intel Research, 2005.

Introduction to Database Systems,

H. Garcia-Molina, J.D.Ulman, J. Widom, Prentice Hall, 2002.

Database Systems: The Complete Book,

A. Silberschatz, H. Korth, S Sudarshan, McGraw Hill International

Database System Concepts,

Prof. Miroslav Bojovi

Ispit Kolokvijum (30%+10%) i

Microsoft SQL Server

Lab vebe: Projekat sa real world

ta: Database Sistemi Danas

ta: Database Sistemi Danas

ta: Database Sistemi Nekada

ta: Database Sistemi Danas

Banking: all transactions

Databases touch all aspects of our lives

Collection of interrelated data

DBMS contains information about a particular enterprise

ta je Sistem za Upravljanje Bazama

ta: Database Sistemi Danas

New standards e.g., XML, Semantic Web can help data

The picture is changing

few guarantees provided for freshness of data, consistency

cant modify the data

data is mostly unstructured and untyped

Crawler indexes pages on the web

Fairly sophisticated search available

ta: Da li je WWW DBMS?

Entities: words, filenames, hosts

Entities: words, documents

Might surprise you how flexible this is

Entities (e.g., teams, games)

Typically models a real-world enterprise

A very large, integrated collection of data.

Prema tome ta je Baza podataka?

A) All B) None C) All Since Last Save D) ???

Youre updating a file.

Q: How do you write

A) Yours B) Partners C) Both D) Neither E) ???

You and your project partner are editing the same

ta: Da li je File Sistem DBMS?

ta: Search vs. Query

manages files on a magnetic disk

Every OS includes a File System

this is what every programming language

Data can be stored in RAM

What if you wanted to

ta: Search vs. Query II

Expensive/complicated to set up & maintain

Savremeni DBMS obezbeuju:

Integrity constraints (e.g. account balance > 0) become

Data isolation multiple files and formats

Need to write a new program to carry out each new task

Difficulty in accessing data

Multiple file formats, duplication of information in different

In the early days, database applications were built directly

Da li Fajl Sistem zadovoljava? (1)

Fizika schema opisuje Kako

Konceptualni nivo (schema) View 1 View 2 View 3

Pogledi (Views) omoguuju

Nivoi Apstrakcije Podataka