SEMINARSKI RAD: POJAM I PREDMET KRIMINOLOGIJE

1. POJAM KRIMINOLOGIJE

KRIMINOLOGIJA je nauka o zloinu , latinski crimen-zloin. Kriminologija je nauka

koja izuava kriminalitet kao negativnu drutvenu pojavu. U najoptijem smislu
kriminologija je nauka o zloinu. Ovaj termin je prvi upotrebio francuski antropolog P.
Topinard u svom delu Antropologija 1879, oznaavajui kriminologiju kao nauku o
prouavanju zloina. Prvo delo pod nazivom Kriminologija objavio je italijanski
pozitivista sudija kriviar RAFAELE GAROFALO 1884.
Definisanjem pojma kriminologije bavio se veliki broj autora TRADICIONALAN
POJAM. zloin, a u savremenom znaenju to je kriminalitet. Kriminalitet je veoma stara
drutvena pojava i za nju se zanimaju mnoge nauke kao to su: pravna nauka, sociologija,
psihologija, psihopatologija, antropologija, fenomenologija i dr. Istorijski posmatrano
moramo navesti Hamurabijev zakonik 1800g.p.n.e. Indijski zakoni Manu 1200 g,p.ne.
Zakon dvanaest tablica kojim se kriminalitet kanjavao. Prouavajui kriminalne
probleme sa raznih aspekata vremenom su se razvile i posebne kriminoloke discipline
kao to su: kriminalna antropologija socijologija, psihologija, politika, etiologija,
fenomenologija i druge koje ne nose predznak kriminalne kao to su: viktimologija,
penologija i slino.
Nekadanji direktor kriminolokog drutva u Beu Grasberger smatra da kriminologija
obuhvata brojne naune discipline koje meusobno povezuje jedino to to predmete
njihovog istraivanja predstavljaju krivina dela. On smatra da je Franc List s pravom
okvalifikovao kriminologiju kao pomonu nauku krivinog prava. Po miljenju
Grasbergera kriminologija nije ista ve je pre prirodna nauka jer se u metodi istraivanja
slui njihovim metodama.
Profesor kriminologije Graunhurt u Oksfordu smatra da je kriminologija empirijska
nauka koja nauno prouava rezultate, forme i uzroke zloina, kaznenog i popravnog
postupka sa zloincima.
Koncepcija kriminologije ima onoliko koliko ima i samih kriminologa. Neki autori
smatraju da postoji pet i vie podruja na kojima se iskazuje predmet kriminologije.
Holist tvrdi da se u teoriji kriminologija pojavljuje: prvo, kao samostalna nauna
disciplina koja se bavi istraivanjem krivinih dela i kazni, zatim kao nauka o zloinu u
irem smislu, kojom se obuhvataju uzroci kriminaliteta, metodi njihovog suzbijanja,
pitanje kriminalne politike, penologije, materijalnog i formalnog krivinog prava; tree
kao nauka o pojavama i uzrocima kriminaliteta, uz kriminalistiku, krivino pravo i
kriminalnu politiku; etvrto kao nauka o linosti i peto podruje po kome se
kriminologija u uem smislu shvata kao nauka o uzrocima i pojavama kriminaliteta. Iz
tree grupe pravca kriminologije izdvajaju se stavovi Reklesa koji ovu
discipline smatra naukom o kanjavanju, policiji, sistemu sudstva, kriminalitetu
maloletnika i drugo.

www.BesplatniSeminarskiRadovi.com

Po Danskim naunicima Hurvitu i Kristijansenu kriminologiju ine: kriminografija-opisni

deo zasnovan na statistici; kriminalna sociologija, kriminalna biologija, kriminalna
somatologija, kriminalna psihologija, drutveno-psiholoko tretiranje delikvenata,
kriminalna genetika, predikciona istraivanja i viktimologija.
etvrti pravac zastupaju savremeni ameriki kriminolozi koji u svojim radovima akcenat
stavljaju na linost delikventa i njegov tretman, uee o injenicama zloina i nainu
njegovog suzbijanja. Po uverenju Saderlanda i Kresija kriminologija je nauka koja tim
nazivom obuhvata tri discipline: sociologiju krivinog prava,. kriminalnu etiologiju i
penologiju.
Predstavnici petog pravca su preteno nemaki kriminolozi koji su veoma brojni. Lernel
razlikuje kriminologiju sensu stricto, kao nauku o genetskom iniocu zloina i sensu
largo koja pored prvog znaenja obuhvata i kriminalnu femenologiju, strukturu i
dinamiku. Po Midendorfu kriminologija u Nemakoj smatra se naukom o zloinu, kao
pojava pojedinaca i naroda, po Eksneru to je nauka o kriminalitetu. Poljski kriminolog
Valak smatra da je kriminologija nauka
iji je predmet istraivanje uzroka kriminaliteta, njegovih oblika, pravilnosti i zavisnosti
povezanih s prestupnikom i kriminalitetom.
Veoma rano se kriminalitetom bavila i kriminalna sociologija koja je svoja kriminoloka
shvatanja zaela praktino sa klasinom kolom u 18 veku. Poznati francuski sociolog
Dirkem je preko definisanja pojma kriminaliteta ustanovio pojam kriminologije. On je
rekao da je kriminalitet proizvod meanja uticaja ljudi i drutva, iji se koreni nalaze u
drutvu i da je imanentan samom drutvu. Po njemu pojava kriminaliteta sadrana je u
kanjavanju dok nauka koja se tim bavi naziva se kriminologija.
S obzirom da postoji razliito definisanje pojma kriminologije u teoriji postoje razliiti
pokuaji odreenja kriminolokih podruja i diciplina .Po tome kriminologija kao grupna
nauka deli se na teorijske i aplikativne discipline. U teorijske- prema njima spadaju
kriminalna sociologija, kriminalna antropologija, kriminalna psihologija, kriminalna
psihopatologija i penologija.
Aplikativna ili primenjena kriminalogija obuhvata kriminalnu politiku, kriminalnu
profilaksu i kriminalistiku.
UI POJAM KRIMINOLOGIJE - predstavlja kriminologiju kao nauku koja se bavi
izuavanjem etiologije i fenomenologije kriminaliteta, kao masovne i individualne
pojave. Kriminologija je nauka o deliktu i delikventima. Pristalice ovog koncepta
kriminologije su Garofalo, Dirkem, Lombrozo, Pinatel i dr.
Moe se rei da preovlauje shvatanje IREG POJAMA KRIMINOLOGIJE po kome
pristalice ove koncepcije smatraju da kriminologija pored istraivanja kriminaliteta u
uem smislu izuava i sve ostale oblike prestupnog i devijantnog ponaanja; zatim sistem
dravnih mera i mehanizama za suzbijanje kriminaliteta, ukljuujui organizaciju i rad
pravosudnih i policijskih organa i ustanova za izvrenje krivinih sankcija. Unutra ove
koncepcije ima vie shvatanja i pristalice ove koncepcije su: Ferri, Gassberger, Gros,
Seeling i dr. PREDSTAVNICI AUSTRIJSKE ENCIKLOPEDIJSKE KOLE smatraju da
je kriminologija multidisciplanarna nauka koja obuhvata parcijalne discipline: od kojih se
jedne bave kriminalnom stvarnou-kriminalna fenomenologija, kriminalna sociologija,
kriminalna psihologija i kriminalna antropologija; druga se bavi injenicama krivinog

postupka -kriminalistika, sudska medicina, sudska psihologija, a tree spreavanjem

krivinih delakriminalna profilaksa, kurativna pedagogija, penologija.
SINTETIKA SHVATANJA kriminologiju vide kao sintetiku nauku koja se svodi na
enciklopedijsko shvatanje kriminaliteta. Nju su postavili Nieforo i Feri. Ovo stanovite
su kasnije prihvatili i drugi naunici, a od savremenih francuski kriminolog Pinatel.
Prema Feriju kriminologija je opti pojam za sve krivine nauke pa i za krivino pravo.
Ovakva shvatanja temelje se na teoriji da je kriminologija nauka koja se bavi
sveobuhvatnim prouavanjem zloina i izvrioca, kao delatnost oveka i masovne pojave.
Ona koristi saznanja drugih nauka poput biologije , medicine, psihologije, sociologije i
psihopatologije.
KRIMINOLOKE DISCIPLINE I PODRUJA nastale su iz razliitih pristupa u
definisanju. Najea podela je na kriminalnu fenomenologiju, kriminalnu profilaksuprevencija i suzbijanje. Kriminalna fenomenologija simptomatologija, bavi se
dinamikom i strukturom delikta kao njihovom rasprostranjenou, dok oblasti kriminalne
etiologije pripadaju pitanja faktora i uzronosti koje su usmerene prvenstveno ka linosti
delikventa. Slina ovoj je i podela na optu i kliniku kriminologiju.
2 .PREDMET KRIMINOLOGIJE

Predmet prouavanja kriminologije je delikventna linost ili sam delikt ili i jedno i
drugo.Prva shvatanja o predmetu kriminologije potiu od italijanskog kriminologa
Lombroza koji je smatrao da je osnovno pitanje nauke zloinac, a ne njegovo delo.
Drugo stanovite koje je socioloko i pravno polazi od toga da je predmet kriminologije
zloin. Ovo shvatanje potie od francuskog sociologa Dirkema, gde se pretena
kriminoloka istraivanja kreu u dva pravca: posmatranje unutranjeg stanja linosti i
ispoljavanje slobodne ili prinudne volje, koje su uslovljene socijalnom okolinom. Linost
delikventa, kao predmet kriminologije, moe se posmatrati iz dva aspekta kako se
njegovo unutranje stanje manifestuje u socijalnoj sredini i na drugoj strani, kako se
socijalna sredina odraava na njegova unutranja svojstva.
Neki autori polaze od stanovita da su predmet izuavanja kriminologije kriminoloki
faktori, odnosno uzroci koji oveka dovode do vrenja krivinih dela. Predstavnici ovih
shvatanja su:
Feri, Hurvit, Pinatel i dr. Ovo stranovite potie od italijanskoh pozitiviste Feria. Ovo
shvatanje je vailo pola veka kao vladajue shvatanje.
Neki autori polaze od stava da je predmet kriminologije zloin, ali kao istorijska
kategorija- Gabriel, Tarde i dr.
Garofalov princip je: da nova kriminologija poznaje tri elementa: ZLOIN, ZLOINCA
i SREDSTVA REPRESIJE.

PREDMET KRIMINOLOGIJE U NAJOPTIJEM SMISLU je kriminalitet kao

individualni in i drutvena pojava, njegovi uzroci i pojavni oblici. To podrazumeva da je
predmet kriminologije: s jedne strane skup individualnih pojava, to znai skup delikata
koje je poinio pojedinac, a sa druge strane to je negativna drutvena pojava koja je
zakonom zabranjena aktivnost, to je skup individualnih akata drutvene nediscipline
sankcionisane kao krivina dela. Poseban predmet kriminologije je linost delikventa,
njegova socijalna obeleja, psiholoka i bioloka struktura.

3. POJAM KRIMINALITETA - NJEGOVA BITNA SVOJSTVA

KRIMINALITET je drutvena pojava vrenja k.dela od strane pojedinaca. Kriminalitet

predstavlja pojedinani akt i drutveni fenomen.
PRAVNA DEFINICIJA KRIMINALITETA postoji ue i ire odreenje pojma
kriminaliteta. Prema UEM shvatanju kriminalitet predstavlja samo radnje koje
predstavljaju k. dela. Prema IREM shvatanju re je o delima koja obuhvataju sve
protivpravne kanjive radnje, pored krivinih dela tu su i prekraji i prestupi.
U krivinopravnoj literaturi preovlauje ui pristup jer se smatra da ukoliko je nije k.
delo, onda nije ni zloin, a to bi znailo da nije ni kriminalitet.
SOCIOLOKA DEFINICIJA je u definisanju kriminaliteta ireg pristupa, ona je
sadrajnija, ona ne posmatra samo delo ve prouava i uinioca, drutvene uzroke, uslove
i posledice kriminaliteta. Socioloka definicija kriminalitet definie kao drutvene pojave
kojima se ugroavaju osnovne drutvene vrednosti.
KRIMINOLOKA DEFINICIJA postavlja vezu izmeu pravnihi i sociolokih tumaenja.
Ovu vezu su popunili kriminolozi i kriminoloka shvatanja koja polaze od inkriminisanih
dela i drutvenih uslova.
KRIMINOLOKE DEFINICIJE KRIMINALITETA moemo odrediti kompilacijom
bitnih obeleja pravnog i sociolokog znaenja. To znai da su one skup drutvenih
pojava kojima se ugroavaju univerzalne drutvene vrednosti i kao takve su
sankcionisane krivinim pravom.
BITNA SVOJSTVA KRIMINALITETA SU: skup individualnih pojava masovna
pojava; pojava koja ima drutveni karakter sa obzirom na rasprostranjenost u prostoru i
vremenu; to je negativna drutvena pojava kojom se kre neke norme i ugroavaju
vrednosti; to je istorijska pojava koja je karakteristina za sve periode drutva; to je
univerzalna pojava koja je svojstvena svim drutvima i koja ne poznaje granice.
KRIMINALITET nije samo prost skup individualnih pojava, ve masovna i negativna
drutvena pojava, a zadatak kriminologije je da utvrdi njene uzroke, faktore, strukturu
(linost i dela) i zakonitosti.
4. PODELA KRIMINOLOGIJE

NAJEA PODELA KRIMINOLOGIJE JE na : kriminalnu etiologiji-faktori i uzroci

koji dovode do k. ponaanja; kriminalnu fenomenologiju i kriminalnu profilaksu.
POSTOJI I DRUGA PODELA koja kriminologiju deli na: OPTU I KLINIKU
KRIMINOLOGIJU. Smatra se da ova podela potie od francuskog kriminologa ana
Pinatela.
Klinika kriminologija je prilino rasprostranjena Lombrozova kola-italijanska
antropoloka kola.
KRIMINALNA ETIOLOGIJA PROUAVA faktore, uzroke i povod kriminalnog
ponaanja koja su usmerene prvenstveno ka linosti delikvenata. Ona istrauje uzroke
ponaanja delikventa kroz nain njegovog ivota, u njegovim moralnim i karakternim
svojstvima i prirodi veza sa drutvenom sredinom. Etioloki problemi su centralna
teorijska pitanja kriminologije.
KRIMINALNA FENOMENOLOGIJA je podruje kriminologije koje se bavi se
pojavnim oblicima kriminaliteta. Ona utvruje klasifikaciju, prouava strukturu, stanje i
kretanjedinamiku kriminalnog ponaanja. Ona opisuje pojedine oblike kriminalnih
delikata kao drutvenu pojavu, tzv. kriminalna morfologija, nain njihovog izvrenja,
socijalnih uslova ivota
i ponaanje delikvenata. Ovo podruje je veoma iroko obzirom na pojedine oblike
kriminaliteta, kao i psihika i socijalna obeleja delikvenata. Fenomenologija prouava
delikvente po polu, uzrastu, obrazovanju, socijalnoj i drugoj pripadnosti.
KRIMINALNA PROFILAKSA je disciplina koja prouava uspenost preventivnih mera
u suzbijanju i spreavanju kriminaliteta. Prevencija predstavlja znaajnu drutvenu meru i
reakciju na uklanjanju uzroka koji dovode do asocijalne, antisocijalne i delikventne
aktivnosti. Upravo zbog toga ona se bavi pitanjima uspenosti socijalizacije linosti,
vaspitnih mera i obrazovnog sistema. Takoe se bavi fuinkcionisanjem sistema socijalnih
mera i institucija socijalne, zdravstvene i druge zatite branih i porodinih savetovalita.
5. KRIMINOLOKE METODE metodi kriminologije

U prouavanju kriminaliteta kriminologija se koristi naunim metodama koje su

zajednike svim drutvenim naukama, s tim to ih ona prilagoava izuavanju
kriminaliteta u svim njegovim pojavnim oblicima. Kriminologija je izgradila svoje
sopstvene metode: metodu izuavanja kriminaliteta kao individualnih sluajeva i ,
metodu izuavanja kriminologije kao masovne pojave. Kriminoloke metode su: metoda
izuavanja individualnih sliajeva; metoda izuavanja kriminaliteta kao masovne pojave;
statistiki metod.
6. METODA IZUAVANJA INDIVIDUALNIH SLUAJEVA

Sastoji se u prouavanju pojedinih sluajeva delikventnog ponaanja i pojedinih

izvrilaca k. dela case metod, case study. Ova metoda obuhvata sve elemente
prouavanja linosti delikvenata t.j. sve strane u njegovom razvoju to podrazumeva

genetiko prouavanje, kao i objektivne i subjektivne okolnosti i uslove koji su omoguili

izvrenje njegove delikventne radnje. To ispitivanje treba da obuhvati socioloke,
psiholoke, psihijatrijske i druge relevantne injenice. U savremenoj kriminologiji iz ove
metode se razvila posebna klinika metoda koja se sastoji u primeni postupaka prema
delikventnom licu koji su analogni tretmanu na klinici. Tu se radi o individualnom
ispitivanju linosti delikventa koje se vri klinikim putem., klinikom metodom.
KLINIKA METODA SE SASTOJI IZ ETIRI FAZA: medicinsko-psiholoko i
socijalno ispitivanje; utvrivanje kriminoloke dijagnoze; davanje socijalne prognoze o
buduem ponaanju delikvenata i davanje predloga za penoloki tretman uinioca.
Klinika metoda za cilj ima otkrivanje i utvrivanje uzronih faktora koji deluju na svaki
pojedinani sluaj razliitim dinamizmom.
TEHNIKE PRIKUPLJANJA PODATAKA O KRIMINALITETU KAO
INDIVIDUALNOJ POJAVI SU RAZLIITE I OBUHVATAJU: razgovor koji je posebno
vaan kod maloletnike populacije; posmatranje; psiholoku analizu k. dela i naina
njegovog izvrenja; psihoanalizu linosti-test inteligencije i razgovor, analizu ivotnih
uslova. Upotrebom navedenmih tehnika istraivanja postie se svestrano prouavanje
linosti sa svih aspekata. Tako objedinjena i sintetika oceana linosti koju su obavili
strunjaci iz raznih oblasti , zove se KRIMINOLOKA EKSPERTIZA.
7. METODA IZUAVANJA KRIMINALITETA KAO MASOVNE POJAVE
Metoda izuavanja kriminaliteta kao masovne pojave nastaje nakon prouavanja
kriminaliteta kao pojedinane pojave, sledi druga faza- prouavanje kriminaliteta kao
masovne pojave.. Ovo zuavanje kriminaliteta koristi se prvenstveno za naunoistraivaki rad. Postupak prouavanja kriminaliteta kao masovne pojave ostvaruje se
kroz nekoliko faza:
ODREIVANJE PREDMETA I CILJA ISTRAIVANJA,
POSTAVLJANJE HIPOTEZA,
PRIKUPLJANJE PODATAKA,
ANALIZA I SINTEZA (ZAKLJUCI).

NAJZNAAJNIJA FAZA U IZUAVANJU KRIMINALITETA JE PRIKUPLJANJE

PODATAKA.
U ovoj fazi primenjuju se razliite tehnike istraivanja: posmatranje na pr. posmatranje
maloletnike bande; eksperiment posebno u procesu resocijalizacije, uporeivanje

uporeivanje razliitih pojava i na kraju ispitivanje-intervjuisanje. Poslednja faza

ispitivanja kriminaliteta je sreivanje podataka, njihova analiza i izvlaenje zakljuaka.

8. KRIMINALISTIKE DISCIPLINE

ZNAAJNE KRIMINALISTIKE DISCIPLINE: kriminalna antropologija, kriminalna

biologija, kriminalna geografija, kriminalna lingvistika, kriminalna morfologija,
kriminalna politika, kriminalna profilaksa, kriminalna psihologija, kriminalna
psihopatologija, kriminalna sociologija i kriminalna statistika.
KRIMINALNA ANTROPOLOGIJA JE kriminoloka disciplina koja prouava etioloke
osnove kriminaliteta polazeci od strukture uinalaca krivinog delikta. Bavi se i
prouavanjem njihovih anatomskih, fiziolokih i psiholokih karakteristika, Lombroz se
smatra njenim osnivaem i prema tom shvatanju uzroci kriminalnog ponaanja su u
bioloko-konstruktivnoj i organski degenerativnoj strukturi linosti.
KRIMINALNA BIOLOGIJA je disciplina koja prouava biostrukturu linosti (genetiku)
delikventa istraivanjem na osnovu fizikog izgleda i eventualne devijacije, konstrukcije
linosti, zdravstvenog stanja, fiziolokih procesa, naslea i dr. Ovaj pojam je uveo A Lenc
kao posebnu disciplinu u prouavanju kriminaliteta.
KRIMINALNA ETNOLOGIJA prouava vezu kriminaliteta i uslova ivota pojedinih
naroda i etnikih zajednica. Posmatra meusobnu zavisnost naina ivota, obiaja,
tradicije naroda i delikventnog ponaanja. U teoriji se tvrdi da odreeni inioci
nacionalne karakteristike koje se ogledaju u vidu agresivnog mentaliteta, zaostale svesti,
rasnog i verskog fanatizma, kao i nacionalno optereenih predrasuda u sklopu sa drugim
socijalnim iniocima mogu uticati na delikventno ponaanje.
KRIMINALNA GEOGRAFIJA je disciplina koja izuava prostorne i vremenske
dimenzije kriminaliteta. Bavi se funkcionisanjem pravnog sistema, socijalnim uslovima,
urbanizacijom, kulturom i drugim specifinostima koje na terenu uslovljavaju specifine
tipoloke karakteristike i obim kriminaliteta.
KRIMINALNA LOGISTIKA je disciplina koja prouava nain i oblike meusobne
verbalne komunikacije delikventa. Izvrioci krivinih dela u svojim sredinama koriste
posebne naine komunikacije putem argona, mimike i gestikulacije. Ona istrauje
znaenje pojedinih standardizovanih izraza i ustaljenih znakova meusobnog optenja
izvrioca krivinih dela, kao oblasti delikventne kulture.
KRIMINALNA MORFOLOGIJA predstavlja disciplinu koja se bavi spoljnim oblicima
ispoljavanja zloina. Ona ukazuje na oblike pripremanja i izvrenja zloina, kao i na
tragove izazvanih posledica.
KRIMINALNA POLITIKA prouava mere i aktivnosti drutva na problemima
spreavanja i suzbijanja kriminaliteta. Izuava opte i posebne mere kao i svrsishodne
aktivnosti zatite drutva od pojave kriminaliteta. Praktina primena kriminalne politke

ogleda se u krivinim zakonskim odredbama, kaznenoj politici, merama drutvene

prevencije kod spreavanja i represije i suzbijanja delikventnih pojava.
KRIMINALNA PSIHOLOGIJA bavi se prouavanjem psiholokih predispozicija,
determinanti i manifestacija kriminalnog ponaanja linosti. Osnove delikventnog
ponaanja pored objektivnih inilaca uslovljavaju i psiholoki faktori. Oni se ogledaju u
strukturi linosti i njenoj individualnosti. Posebno se obraa panja na svojstva
temperamenta i karaktera, stavova, navika, emocija, motiva, kompleksa i drugih crta
linosti koje uslovljavaju asocijalnu i destruktivnu aktivnost i ponaanje. Psihoanalitiki
pristup prouava nesvesne motive kriminalnog ponaanja.
KRIMINALNA PSIHOPATOLOGIJA je disciplina koja se bavi pitanjima odnosa
druevnih stanja i delikvencije. Prouavanje duevnih poremeaja i bolesti, kao
uzronosti kriminalne delatnosti, dovelo je do psihopatolokih pristupa u tipologiji
delikvenata i objanjenju etiolokih osnova kriminaliteta. Uzroci kriminaliteta po ovom
shvatanju su trajne ili privremene duevne bolesti, duevni poremeaji ili zaostalost u
duevnom razvoju.
KRIMINOLOKA SOCIOLOGIJA je socioloka I kriminoloka disciplina koja izaziva
kriminalitet kao posebnu drutvenu pojavu. Osnovni predmet istraivanja socijalne
kriminologije je dejstvo spoljanjih faktora, uticaja sredine na linost delikvenata i
delikvenciju uopte kao to su ekonomski uticaji, uticaj kulture, porodice, demografski
problem i slino.
KRIMINALNA STATISTIKA predstavlja zvaninu statistiku evidentiranja kriminalnih
pojava prema odreenim kriterijumima. Osnovu kriminalne statike ine podaci
policijskih i pravosudnih organa. Ustanovljena je poetkom 19-og veka i pomou nje su
se izuavali na osnovu statistikih podataka, uticaj pola, starosti, profesije I dr. socijalnih
oveleja linosti I sredine na kriminalitet i njegovu geografsku distribuciju. Na osnovu
statistikih istraivanja mogui su relativno
pouzdani nalazi o nekim etiolokim pitanjima uticaja na pojave kriminaliteta, posebno
inioci dinaminog karaktera (ekonomske krize, depresije, migracija, urbanizacija).

www.BesplatniSeminarskiRadovi.com