/STRU^NI RAD

UDK 616.342-002:616-005.1-089.812

Endoskopska terapija krvare}eg duodenalnog ulkusa

........
.................................

rezime

D. Popovi}1, V. Stankovi}-Popovi}2, I. Jovanovi}1,

M. Krsti}1, S. Djuranovi}1, N. Mijalkovi}1, T. Milosavljevi}1,
A. Pavlovi}1, Dj. ]ulafi}1, A. Soki} Milutinovi}1,
M. Mili{i}3.
1
Klinika za gastroenterologiju i hepatologiju, KCS
2
Klinika za nefrologiju, Vojnomedicinska akademija
3
Klinika za anesteziju i reanimaciju, KCS

Uvod - akutno krvarenje iz gornjeg dela gastrointestinalnog trakta (GIT) jedno je od naj~e{}ih urgentnih stanja u gastroenterologiji a manifestuje
se kao: hematemeza, melena, hematohezija. Dijagnosti~ka endoskopija doprinosi definisanju uzroka krvarenja a primena terapijske endoskopije
popravlja prognozu u pacijenata sa teim formama krvarenja.
Endoskopska hemostaza krvare}eg duodenalnog
ulkusa se moe podeliti na: injekcionu terapiju, aplikaciju toplote i mehani~ke hemoklipsove. Bolesnici i
metode istraivanje je sprovedeno u Jedinici za endoskopsku hemostazu Klinike za gastroenterologiju i
hepatologiju KCS. Istraivanjem je obuhva}ena retrospektivna analiza petogodi{njeg rada u ovoj slubi.
Cilj ovog istraivanja bio je sagledavanje ukupnog
broja krvarenja u prethodnom petogodi{njem periodu
u na{oj ustanovi, distribuciju po vrsti, teini, etiolo{kim faktorima, faktorima rizika i metodama hemostaze.
Rezultati - u Jedinici za endoskopsku hemostazu endoskopirano je 3954 pacijenta sa krvarenjem iz gornjih
delova GIT. Od tog broja 33,4% bilo je sa krvare}im
duodenalnim ulkusom (DU). Ispitanici mu{kog pola
statisti~ki zna~ajno vi{e su bili prisutni u grupi sa DU
(71,8% ). 79,7% ispitanika imalo je hematemezu, hematemezu i melenu imalo je 14,4% ispitanika.
U~estalost ispitanika koji su uzimali salicilate i/ili
NSAID (59,1%) statisti~ki zna~ajno je bila ve}a od
u~estalosti ispitanika koji nisu uzimali ove lekove (2test; p=0,007).
U endoskopskoj hemostazi kori{}ena je samo tehnika
endoskopske injekcione terapije. Kod 36,8% ispitanika uradjena je intervencija adrenalinom a kod 5,9%
adrenalinom i alkoholom. Zaklju~ak primena terapijske endoskopije popravlja prognozu u pacijenata sa
teim formama krvarenja iz gornjeg dela GIT. Iskustvo endoskopiste predstavlja vaan nezavisni progno-

sti~ki faktor kod akutnog krvarenja iz gornjih delova

GIT.
Klju~ne re~i: gastrointestinalna hemoragija,
duodenalni ulkus, endoskopska
hemostaza
UVOD

astrointestinalno krvarenje predstavlja svako krvarenje u lumen gastrointestinalnog trakta (GIT) nezavisno od uzroka krvarenja. Ono moe biti akutno koje
je manifestno ili hroni~no koje je naj~e{}e okultno, razli~ite je etiologije a diferencijalna dijagnoza je izuzetno
vana. Incidenca se kre}e od 50 do 150 slu~ajeva na
100.000 stanovnika godi{nje i vi{a je u krajevima sa niim socioekonomskim statusom1. Mortalitet u ovakvim
stanjima je nii u specijalizovanim jedinicama za gastrointestinalnu hemoragiju zbog primene protokola i vodi~a
u tretmanu ovih pacijenata2.
Gastrointestinalno krvarenje se moe manifestovati kao:
hematemeza (povra}anje svee, crvene krvi ili
povra}anje krvi koja izgleda kao "talog od crne
kafe")
melena (pojava crne, katranaste stolice)
hematohezija (pojava crvene krvi iz rektuma {to je
naj~e{}e povezano sa krvarenjem iz donjeg dela GIT
ali ponekad moe biti uslovljeno masivnim krvarenjem iz gornjeg dela GIT)
Procenu stanja pacijenta sa krvarenjem iz gornjeg dela
GIT poma}u ~injenice:
melenu daje gubitak krvi od 60 ml ili vi{e
ako je koli~ina izgubljene krvi ve}a, melena moe
trajati i tri dana po prestanku krvarenja
obilno krvarenje iz gornjeg dela GIT uzrokuje pojavu hematemeze i melene
samo 50% pacijenata sa melenom ima i hematemezu
prisustvo samo melene predstavlja gubitak krvi
naj~e{}e do 500 ml

148

D. Popovi} i sar.

prisustvo hematemeze i melene predstavlja naj~e{}e

gubitak krvi preko 1000 ml
rekrvarenje se defini{e kao pojava svee hematemeze i/ili melene udruene sa razvojem {oka (puls preko 100 otkucaja/min., sistolni pritisak nii od 100
mmHg) i pojavom pada koncentracije hemoglobina
za vi{e od 20 g/l u poslednja 24 h
U pogledu endoskopskog pristupa problemu krvarenja
iz gornjeg dela GIT, nema klini~ke studije koja bi pokazala da dijagnosti~ka endoskopija redukuje mortalitet ali
postoji konsenzus medju gastroenterolozima da definisanje uzroka krvarenja doprinosi formiranju strategije le~enja a primena terapijske interventne endoskopije (endoskopska hemostaza) popravlja prognozu u pacijenata sa teim formama krvarenja.
Vremenski interval koji je optimalan za izvodjenje bezbedne endoskopije podrazumeva endoskopiju narednog
jutra po prijemu pacijenta kod svih blagih i umerenih krvarenja. Manji je broj slu~ajeva koji zahteva urgentnu endoskopiju u intervalu kra}em od 1 h po prijemu (pacijenti
sa masivnim krvarenjem i pacijenti u {oku). Oni prethodno zahtevaju intenzivnu hemodinamsku potporu i stabilizaciju (suzbijanje hemoragijskog i hipovolemijskog {oka)
a potom izvodjenje endoskopije uz prisustvo anesteziologa i dostupnu operacionu salu3.
Pristup pacijentu sa krvarenjem iz gornjeg dela GIT uslovljen je teinom krvarenja, uzrokom krvarenja kao i prisutnim pridruenim bolestima i dodatnim faktorima rizika
(starost bolesnika)4. Postojanje aktivnog krvarenja iz pepti~kog ulkusa u pacijenata koji je u stanju {oka za 80%
pove}ava rizik od smrtnog ishoda. Nekrvare}i vidljivi krvni sud je udruen sa 50% rizika od rekrvarenja u hospitalnim uslovima5.
Prvi korak u tretmanu pacijenta sa krvarenjem iz gornjeg dela GIT je korekcija hemodinamskih parametara6.
Endoskopija predstavlja semielektivnu proceduru kod
pacijenata sa blagim krvarenjem, dok je kod pacijenata sa
izraenim, obilnim krvarenjem urgentna procedura. Endoskopiju moraju sprovoditi iskusni endoskopisti koji su u
stanju da izvedu terapijske procedure endoskopske hemostaze. Dijagnosti~ki deo endoskopske procedure treba da
nam odgovori na dva osnovna pitanja: koji je uzrok krvarenja (koji se pronalazi u 80% slu~ajeva) i kakva je prognoza (rekrvarenje, letalni ishod ...).
Endoskopska hemostaza krvare}eg duodenalnog ulkusa
zahteva prethodnu primenu Forrest-ove klasifikacije krvare}ih lezija5 koja je obja{njena u radu Mijalkovi}a i saradnika. Pacijenti koji imaju aktivno krvarenje koje se
manifestuje postojanjem arterijskog krvarenja ili venskog
slivaju}eg krvarenja zahtevaju endoskopsku terapiju (Forrest 1A,1B). Takodje, endoskopsku terapiju zahtevaju i
pacijenti sa aktuelno nekrvare}im ulkusom ali sa vidljivim
str{e}im krvnim sudom ili sa adherentnim koagulumom
(Forrest 2A, 2B)7. Pacijenti koji imaju hematinski talog na
dnu ulkusa bez znakova krvarenja (Forrest 2C) imaju mali
rizik od rekrvarenja, ne zahtevaju endoskopski tretman i
njihova prognoza je odli~na na primenu konzervativne terapije. Endoskopska terapija redukuje pojavu rekrvarenja,

ACI Vol. LIV

TABELA 1
OP[TE KARAKTERISTIKE, KLINI^KA SLIKA I
FAKTORI RIZIKA KOD ISPITANIKA SA DU
Posmatrani
parametri
No
Prose~na starost
ispitnaika
(X+/-SD)

1320(33,4%)
59,69+/-15.07

do 60 godina
preko 60 godina
71,8
Pol Mu{karci
zene
Hematemeza
Melena
Klini~ki znaci
Hematemeza i
melen
Ia
IB
IIa
Forrest
IIb
IIc
III
Da
Salicilati
Ne
Da
NSAID
Ne
Ne
Ili salicilati ili
Salicilati i NSAID
NSAID
I salicilati i NSAID
Terapija
Ne
Adrenalin
Adrenalin+alkohol
Starost

N(%)

50.2
49,8
28,2
79,7
5,9
14,4
1,8
37,8
10.1
16.6
16.6
17,1
26.4
73,6
36,4
63.6
40.9
5,5
3,6
57,3
36,8
5,9

smanjuje potrebu za hirur{kim intervencijama, smanjuje

mortalitet7.
Endoskopska hemostaza se moe podeliti na :
- injekcionu terapiju
- aplikaciju toplote
- mehani~ke hemoklipsove
Injekciona terapija se sprovodi aplikovanjem adrenalina
rastvorenog u fiziolo{kom rastvoru u razmeri 1:10.000.
Injiciranje se sprovodi po kvadrantima oko mesta krvarenja a potom u krvare}i krvni sud aplikovanjem ukupno
4-16 ml rastvora. Na ovaj na~in primarna hemostaza se
uspostavlja u 95% slu~ajeva dok do rekrvarenja dolazi u
15-20% slu~ajeva8. Primena drugih sklerozantnih sredstava kao {to je polidokanol ili etanolamin se ne preporu~uje u tretmanu krvare}eg duodenalnog ulkusa zbog izazivanja nekroze na mestu aplikacije9. Injekcija apsolutnog

Br. 1

Endoskopska terapija krvare}eg duodenalnog ulkusa

50,2%

49,8%

<60 godina

>60 godina

GRAFIKON 1
STAROST ISPITANIKA

28,2%

71,8%
mukarci

ene

GRAFIKON 2
POL ISPITANIKA

alkohola u mesto krvarenja ne daje bolje rezultate u odnosu na aplikovanje adrenalina a takodje rizikuje pojavu nekroze i perforacije na mestu aplikacije. Injekcija agenasa
koji direktno stimuli{u formiranje tromba, kao {to je fibrinski lepak ili trombin takodje je efektivna ali ~esto nije
dostupna kao rutinska metoda10.
Aplikacija toplote (termalna hemostaza) se izvodi primenom heater probe ili multipolarne koagulacije (BICAP)11. Hemostaza se postie primenom kompresije
(tamponade) i aplikacijom toplote i jednako je efikasna
kao i primena adrenalina. Argon plazma koagulacija
(APC) se takodje pokazala kao veoma efikasna u tretmanu krvare}eg duodenalnog ulkusa. APC predstavlja monopolarnu visoko-frekventnu tehniku prevodjenja gasa argona u stanje plazme koji se potom aplikuje na tkivo koje biva koagulisano. Zbog svoje bezbednosti i zahvatanja samo povr{ine tkiva predstavlja dobru metodu u ustanovama gde ju je mogu}e koristiti12. Kombinacija injekcione
terapije primenom adrenalina sa primenom heater probe
nije se pokazala boljom nego samo primena injekcione

149

hemostaze adrenalinom. Jedino je kod aktivnih arterijskih

krvarenja (Forrest 1A) bolji rezultat ako se primenjuje
kombinovana terapija.
Mehani~ki klips (hemoclips) se aplikuje na mesto krvarenja i u klini~kim trajalima se dobro pokazao. Hemoclips
je posebno pogodan kod aktivnog krvarenja iz vidljivog
krvnog suda gde je njegova aplikacija adekvatna13.
Medikamentna terapija prati endoskopsku hemostazu i
ona podrazumeva primenu blokatora produkcije hlorovodoni~ne kiseline, somatostatina i antifibrinoliti~kih agenasa. Blokada produkcije hlorovodoni~ne kiseline je vrlo
vana jer je stabilnost koaguluma formiranog na mestu
krvarenja redukovana u kiseloj sredini. Zato je potrebno
posti}i vrednost pH vi{u od 6 da bi agregacija trombocita
i formiranje koaguluma bilo adekvatno. U~estalost rekrvarenja, potreba za transfuzijama krvi kao i duina hospitalizacije su znatno manji kod pacijenata tretiranih inhibitorima protonske pumpe14. Visoke doze somatostatina aplikovanog intravenski suprimiraju sekreciju hlorovodoni~ne kiseline i redukuju splanhni~ki protok krvi i na taj
na~in ostvaruju svoj hemostatski u~inak15. Primena antifibrinoliti~kih agenasa kao {to je traneksami~na kiselina nije pokazala statisti~ku zna~ajnost u smislu redukcije rekrvarenja posle primarne hemostaze.
Ponovljena endoskopija opravdana je samo u slede}im
slu~ajevima:
- ako postoji klini~ka evidencija o rekrvarenju (hematemeza, svea melena, promene u pulsu i tenziji )
- ako inicijalno nije sprovedena optimalna endoskopska
hemostaza
Ina~e se ne preporu~uje rutinska kontrolna endoskopija
kod pacijenata kod kojih je sprovedena inicijalna uspe{na
endoskopska hemostaza.
Vreme za sprovodjenje urgentne endoskopije i endoskopske hemostaze kao i hirur{kih intervencija bi trebalo biti, ako to stanje pacijenta dozvoljava, van termina od pono}i do 7 h ujutru zbog pove}avanja mogu}nosti za gre{ku.
Le~enje i pra}enje pacijenata posle uspe{ne endoskopske hemostaze krvare}eg duodenalnog ulkusa podrazumeva standardnu antiulkusnu terapiju. Sprovedena Helicobacter pylori eradikacija u velikoj meri smanjuje verivatno}u ponovnog krvarenja.
BOLESNICI I METODE
Istraivanje je sprovedeno u Jedinici za endoskopsku
hemostazu, odeljenja Urgentne gastroenterologije, Klinike
za gastroenterologiju i hepatologiju KCS. Istraivanjem je
obuhva}ena retrospektivna analiza petogodi{njeg rada u
ovoj slubi.
Cilj istraivanja bio je:
- sagledavanje ukupnog broja krvarenja u prethodnom
petogodi{jem periodu u na{oj ustanovi
- zastupljenost krvare}ih duodenalnih ulkusa u tom
broju kao i teine krvarenja
- definisanje klini~kih znakova ispoljavanja krvarenja
- definisanje faktora rizika za nastanak krvarenja
- analiza primenjenih endoskopskih tehnika hemostaze

150

D. Popovi} i sar.

Analiza dobijenih parametara treba da poslui kao baza

za definisanje strategijskih pristupa i doktrinarnih stavova
za dalji rad.
REZULTATI
U prethodnom petogodi{njem periodu u Jedinici za endoskopsku hemostazu endoskopirano je ukupno 3954 pacijenta sa krvarenjem iz gornjih delova GIT (varicealna i
nevaricealna krvarenja). Od tog broja 1320 pacijenata
(33,4%) bilo je sa krvare}im duodenalnim ulkusom (DU).
(Tabela br. 1).
Prose~na starost ispitanika sa DU bila je 59,69+15,07
godina. Najmladji ispitanik iz ove grupe imao je 22 godine a najsatriji 85. Analizom u ~stalosti ispitanika mladjih
i starijih od 60 godina nije uo~ena statisti~ki zna~ajna
razlika (2-test; p=0,945). 50,2% ispitanika bilo je staro
60 godina i manje a 49,8% imalo je preko 60 godina.
(Grafikon br.1)
Ispitanici mu{kog pola statisti~ki zna~ajno vi{e su bili
zastupljeni u grupi sa DU (2-test; p=0,000). Mu{karci su
bili zastupljeni sa 71,8% a ene sa 28,2% ( Grafikon br.2).
Statisti~ki zna~ajna razlika uo~ena je u u~estalosti ispitanika sa razli~itim klini~kim znacima, u grupi sa DU (2test; p=0,000). Najvi{e 79,7%, ispitanika imalo je hematemezu, hematemezu i melenu imalo je 14,4% ispitanika a
samo melenu 5,9% .(Grafikon br.3).
U~estalost ispitanika po razli~itim nivoima krvarenja iz
DU klasifikovanim po Forrest-u statisti~ki zna~ajno se
razlikovala (2-test; p=0,000). Najvi{e 37,8% ispitanika
sa DU imalo je Forrest Ib, 17,1% imalo je Forrest III, po
16,6% iapitanika imalo je Forrest IIb i Forrest IIc, 10,1%
Forrest IIa i 1,8% Forrest Ia .(Grafikon br. 4).
U pogledu konzumiranja salicilata i NSAID kao faktora
rizika za nastanak krvarenja 26,4% ispitanika sa DU uzimalo je samo salicilate. Samo NSAID uzimalo je 36,4%
ispitanika. U~estalost ispitanika koji su uzimali bilo salicilate bilo NSAID statisti~ki zna~ajno je bila ve}a od u~estalosti ispitanika koji nisu uop{te uzimali ove lekove (2test; p=0,007). Vi{e od polovine 55,5% ispitanika uzimalo
je neki od ovih lekova, 3,6% ispitanika uzimao je i salicilata i NSAID, dok 40,9% ispitanika nije uzimalo ove lekove (Grafikon br. 5).
U pogledu sprovodjenja endoskopske hemostaze kori{}ena je samo tehnika endoskopske injekcione terapije.
Kod 57,3% ispitanika nije radjena interventna procedura,
kod 36,8% ispitanika uradjena je intervencija adrenalinom
i kod 5,9% adrenalinom i alkoholom. (Grafikon br.6).
DISKUSIJA
Od svih pacijenata sa krvarenjem iz gornjeg dela GIT,
33,4% ~inili su pacijenti sa krvare}im duodenalnim ulkusom. 31% od ukupnog broja ispitanika ~inili su pacijenti sa krvare}im ulkusom eluca, {to ukupno ~ini 64,4%
pacijenata sa krvare}im pepti~kim ulkusom. Ovaj broj donekle prevazilazi svetske statistike u kojima se broj pacijenata sa krvare}im pepti~kim ulkusom u ukupnom broju
krvarenja iz gornjeg dela GIT kre}e od 35-50%16. Vano

ACI Vol. LIV

14,4%
5,9%

79,7%
hematemeza

melena

hematemeza i melena

GARIKON 3
KLINI^KI ZNACI
1,8%
16,6%
17,1%
37,8%

16,6%

Ia

10,1%

Ib

IIa

IIb

IIc

III

GRAFIKON 4
FORREST KLASIFIKACIJA

je napomenuti da incidenca krvarenja raste u regionima sa

niim socioekonomskim statusom.
Takodje 59,1% na{ih ispitanika sa krvare}im duodenalnim ulkusom je konzumiralo salicilate ili NSAID ili oba
preparata {to takodje predstavlja zana~ajan faktor rizika
za nastanak krvarenja.
U pogledu distribucije po uzrastu, nije bilo statisti~ki
zna~ajne razlike u zastupljenosti ispitanika ispod i iznad
60 godina {to se uzima arbitrarno kao broj godina posle
koga zna~ajno raste rizik od komplikacija izazvanih krvarenjem kao i od pojave rekrvarenja.
Distribucija ispitanika po polu pokazala je statisti~ki
zna~ajno ve}u zastupljenost ispitanika mu{kog pola
(71,8%). Kao {to je poznato i nekomplikovani ulkus duodenuma je ina~e u op{toj populaciji dvostruko vi{e zastupljen u pripadnika mu{kog pola.
U pogledu ispoljavanja klini~kih znakova krvarenja iz
ulkusa duodenuma hematemeza je bila najdominantnije
zastupljena sa 79,7%. To govori u prilog ~injenici da su
krvarenja iz duodenalnog ulkusa uglavnom umerena ili tea krvarenja sa ve}im stepenom reme}enja hemodinamskih parametara organizma. Prethodno je ve} napomenuto

Br. 1

Endoskopska terapija krvare}eg duodenalnog ulkusa

60%

55,5%

50%
40,9%

36,4%

40%
30%

26,4%

20%
10%
3,6%
0%
salicilate

NSAID

ili salicilate ili NSAID

i salicilate i NSAID

nisu uzimali ove lekove

GRAFIKON 5
SALICILATI I NSAID

5,9%

57,3%

151

Ukupan broj pacijenata kod kojih su primenjene metode

endoskopske injekcione hemostaze iznosio je 42,7%. Diskrepanca koja se javlja izmedju broja pacijenata sa krvare}im DU koji su zahtevali zbog vrste krvarenja endoskopsku hemostazu (66,3%) i broja pacijenata kod kojih je
primenjena endoskopska hemostaza (42,7%) uslovljena
je razli~itim stavovima endoskopista uslovljenim prvenstveno razli~itim nivoom iskustva u pogledu prepoznavanja i tretiranja krvare}ih lezija. Iskustvo endoskopiste predstavlja vaan nezavisni prognosti~ki faktor kod akutnog
krvarenja iz gornjih delova GIT. Urgentnu endoskopiju bi
trebalo da izvode prvenstveno iskusni endoskopisti jer
manje iskusni endoskopisti pokazuju tendenciju neprepoznavanja i minimalizovanja rizi~nih lezija {to ima negativan uticaj na uspe{nost hemostaze17.
Na kraju treba jo{ jednom ista}i da se savetuju visoke
doze inhibitora protonske pumpe nakon uspe{no sprovedene endoskopske hemostaze. Takodje kontrolna endoskopija se rutinski ne preporu~uje kod pacijenata kod kojih
je postojalo krvarenje iz ulkusa duodenuma osim u jasno
definisanim slu~ajevima koji su ve} ranije istaknuti.
Pacijenti sa krvarenjem iz DU moraju biti testirani na
prisustvo Helicobacter pylori infekcije i ako je ona prisutna mora se sprovesti eradikaciona terapija koja vi{estruko
smanjuje rizik od ponovne pojave krvarenja18.
SUMMARY
ENDOSCOPIC HAEMOSTASIS OF BLEEDING DUODENAL ULCER

36,8%

nije radeno

adrenalin

adrenalin+alkohol

GRAFIKON 6
TERAPIJA

da klini~ko ispoljavanje hematemeze naj~e{}e nastupa

kod gubitka krvi iz ulkusa od preko 1000 ml.
Klini~ko ispoljavanje krvarenja hematemezom je u pozitivnoj korelaciji sa stepenom ispoljenog krvarenja po Forrest klasifikaciji. Najve}i broj ispitanika je imao Forrest
Ib krvarenje (aktivno, slivaju}e) 37,8%.
Bitno je napomenuti da tipovi krvarenja koji zahtevaju
aktivan pristup u smislu izvodjenja endoskopske injekcione hemostaze (Forrest Ia, Ib, IIa, IIb) ~ine 66,3% svih
pacijenata sa krvare}im duodenalnim ulkusom.
U pogledu sprovodjenja endoskopske hemostaze kod
krvare}ih DU kori{}ena je samo tehnika injekcione endoskopske hemostaze aplikovanjem adrenalina i/ili apsolutnog alkohola. Druge metode (termokoagulacija, hemoclips) nisu kori{}ene zbog nedostupnosti termokoagulacionih metoda u Jedinici za endoskopsku hemostazu i nepostojanja kontinuiranog snabdevanja potro{nim materijalom za mehani~ke metode (hemoclips).

Introduction: Acute upper gastrointestinal bleeding is

the commonest emergency managed by gastroenterologists. It manifests like: haematemesis, melaena or haemochezia. Diagnostic endoscopy accurately defining the cause of haemorrhage, while therapeutic endoscopy improves prognosis in patients who present with severe bleeding. Endoscopic therapies can be classified as those based
on injection, application of heat, or mechanical clips. Patients and methods: This investigation was conducted in
Department of endoscopic haemostasis, Clinic for gastroenterology and hepatology, CCS, using retrospective analysis of patients with acute upper gastrointestinal bleeding
during the last five years. The aim of this study was to establish the number of upper gastrointestinal bleedeing in
our hospital during the last five years, and distribution of
income according to type, difficulty, cause factors and risk factors of gastrointestinal bleedeing and method of haemostasis.
Results: In Department of endoscopic haemostasis 3954
patients with upper gastrointestinal bleeding were endoscoped, and 33,4% of them had bleeding duodenal ulcer.
Male patients were statistically significant more present
than female patients in group with duodenal ulcer (
71,8%: 28,2%). 79.7% patients with duodenal ulcer had
only haematemesis, while 14,4% patients had haematemesis and melaena. 59,1% patients with bleeding duodenal
ulcer consumed salicylates and/or non-steroidal anti-inflammatory drugs ( NSAIDS) ( statistical significant differences 2 test; p=0.007). Only endoscopic injection was

152

D. Popovi} i sar.

used: in 36.8% of patients used injection of adrenaline solutions, while in 5,9% of patients used injection of adrenaline and absolute alcohol solutions.
Conclusion: Using of therapeutic endoscopy improves
better prognosis in patients who present with severe acute
upper gastrointestinal bleeding. Endoscopists experience
is an important independent prognostic factor for acute
upper gastrointestinal bleeding.
Key words: gastrointestinal haemorrhage, duodenal
ulcer, endoscopic haemostasis
BIBLIOGRAFIJA
1. Rockall TA, Logan RFA, Devlin HB, et al. Incidence
of and mortality from acute upper gastrointestinal haemorrhage in the United Kingdom. BMJ 1995;311:222-6.
2. Sanderson JD, Taylor RFH, Pugh S, et al. Specialised
gastrointestinal units for the management of upper gastrointestinal bleeding. Postgrade Med J 1990;66:654-6
3. Working Party report. Provision of endoscopy related
services in District general Hospitals. London: British Society of gastroenterology, 2001.
4. Larson G, Schmidt T, Goff J, et al. Upper gastrointestinal bleeding: Predictors of outcome. Surgery
1987;100:765-73.
5. Forrest JAH, Finlayson NDC, Shearman DJC. Endoscopy in gastrointestinal bleeding. Lancet 1974;2:3947.
6. Jolan R, Hayes PC. UK guidelines on the management of variceal haemorrhage in cirrhotic patients. Gut
2000;46:(supp 3-4) 1-15.
7. Cook DJ, Gayalt GH, Salena BJ, et al. Endoscopic
therapy for acute non-variceal haemorrhage: a metaanalysis. Gastroenterology 1992;102:139-48.
8. Chung SCS, Leung JWC, Steele RJC. Endoscopic injection of adrenaline for actively bleeding ulcers; a randomised trial. BMJ 1988;286:1631-3.
9. Choudari CP, Palmer KR. Endoscopic injection therapy for bleeding peptic ulcer: a comparison of adrenaline
alone with adrenaline plus ethanolamine acetate. Gut
1994;35:608-10.
10. Rutgeerts P, Rauws E, Wara P, et al. Randomised
trial of single and repeated fibrin glue compared with injection of polidocanol in treatment of bleeding peptic ulcer. Lancet 1997;350:692-6.
11. Jensen DM, Machicado GA, Kovacs TOG, et al.
Controlled randomised study of heater probe and BICAP
for haemostasis of severe ulcer bleeding. Gastroenterology 1998;94:A208.
12. Chipolletta L, Bianco MA, Rotondano G, et al. Prospective comparison of argon plasma coagulatior and
heater probe in the endoscopic treatment of major peptic
ulcer bleeding. Gastrointest Endosc 1998;48:191-5.
13. Chung IK, Ham JS, Him HS, et al. Comparison of
the hemostatic efficacy of the endoscopic haemoclip
method with hypertonic saline epinephrine injection and a
combination of the two for the management of bleeding
peptic ulcer. Gastrointest Endosc 1999;49:13-18.

ACI Vol. LIV

14. Lin HJ, Lo WC, Ee FY, et al. A prospective randomised comparative trial showing that omeprazole prevents rebleeding in patients with bleeding peptic ulcer after endoscopic therapy. Arch Intern Med 1998;158:54-8.
15. Imperiale TF, Birgisson S. Somatostatin or ocreotide
compared with H2 antagonists and placebo in the menagement of acute non-variceal upper gastrointestinal
haemorrhage; a meta analysis. Ann Intern Med
1997;127:1062-71.
16. Palmer KR. Non-variceal upper gastrointestinal
haemorrhage:guidelines. Gut 2002;51:1-6
17. Parente F, Anderloni A, Bargiggia S, et al. Outcome
of non-variceal acute upper gastrointestinal bleeding in relation to the time of endoscopy an the experience of the
endoscopist:A two-year survey. World J gastroenterol
2005;11(45):7122-7130
18. Barkun A, Bardou M, marshall J, et al. Consensus
recommendations for managing patients with non-variceal
upper gastrointestinal bleeding. Ann Intern Med 2003;
139:843-857