11 (106) 2011
23
1995 .
,
,
:
( )
:
.
-
77-21121 19 2005 .
.. ,
,
,
.
.. ,
,
:
.. ,
,
.. ,
,
..
-
( )
, -
. .. , .. ,
.. , .. , .. ,
.. 5
. .. ,
.. , 17
La{1-x}Sr{x}Mn{1-y}Fe{y}O{3}.
.. , R. Laiho, A.V. Lashkul,
K.. , E. Lahderanta, .. ,
.. 24
,
. .. , .. 44
-
. .. 52
(+)- 16
.
.. , .. , .. 65
,
. .. ,
.. , .. , .. 70
. .. , .. , 75
.
.. 82
. .. 90
BiZn{2/3}Sb{1/3}O{3}.
.. , .. 96
.
-
( )
..
- ,
( )
..
-
( )
.., ,
( )
.., ( )
.., ,
( )
.., ,
( )
..,
- ,
( )
.., ,
( )
.., ,
( )
.., ,
( )
.., ,
( )
..
-
( )
D-.
.. , .. 108
. .. ,
.. , .. , .. ,
.. 113
-
. .. , .. 118
- -
. .. ,
.. , .. , .. 123
45 .
.. , .. , .. ,
.. 129
,
10932 02932.
.. , .. , .. 134
Cu-C. .. , .. ,
.. 142
. .. 146
WC WC-Co
.
.. , .. , .. ,
.. , .. , .. ,
.. , .. , .. ,
.. 151
. .. , .. 159
.. , ..
E-mail: virch@bsu.edu.ru
13.07.2011
6084/8
Georgia
. . . 23,14
1000 .
152
81631,
39723
Al-8,2Mg-4,7Si . .. ,
.. 166
,
. .. , .. ,
.. , .. , .. 173
.
II. .
.. , .. 179
-
-
: 308015, . , . , 85
189
196
, 2011
Scientific bulletin
Mathematics & Physics
CONTENTS
Publisher:
Belgorod National Research University.
Belgorod National Research University
Press
Yu.P. Virchenko
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod State University)
Deputies of editor-in-chief
N.V. Malay
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor(Belgorod National Research
University)
A.M. Meirmanov
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor(Belgorod National Research
University)
Responsible secretary
M.N. Beknazarov
Candidate of physico-mathematical
sciences (Belgorod National Research
University)
Members of editorial board
S.V. Blazhevich
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod National Research
University)
I.E. Vnukov
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor(Belgorod National Research
University)
A.V. Glushak
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod National Research
University)
S.A. Gritsenko
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod National Research
University)
V.V. Krasilnikov
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod National Research
University)
N.N. Nasonov
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod National Research
University)
O.M. Penkin
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod National Research
University)
G.A. Salishchev
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod National Research
University)
A.P. Soldatov
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod National Research
University)
V.V. Syshchenko
Doctor of physico-mathematical sciences,
Professor (Belgorod National Research
University)
189
196
: . . 2011. 11(106). . 23
539.4.015.1; 548.24
,
-
.. , .. , .. ) ,
.. , .. , .. )
)
,
. , 85, , 308015, , e-mail: kamysh@bsu.edu.ru
)
-
., 1, ., 61108,
. [1,2],
.
- , .
,
.
: , , .
1. . , ,
, ,
. , , ,
273K /4. 2K 150 300.
(YACS), 1913 .,
1,724108
20 58106 1/,
100% [3].
, , . 99,999%
1,7526 108 , 103,4% YACS.
: . . 2011. 11(106). . 23
, , , .
. , 500 105 2102
(. 1).
1
1
2
3
,
1108
4,37
1,76
0,361
,
.
2. , .
,
. 2.
, [4].
1
() 101 102 ...
1350
10-30 . [5].
.
-
, 0,010,03 .% .
700
2580180 . .
80.021.264 1600
. 850.
30 /.
450 .
700 25-19-15-12-7,5-6-5-4,5-4-3,6-3,2-2,0
2,0 . 600 1
20% 0,5-0,3
0,25 , 83; 90 92% .
: . . 2011. 11(106). . 23
Bi
Sb
As
Pb
Sn
Ni
Fe
Zn
Ag
0,0005 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,001 0,001 0,001 0,001 0,002 0,015
99,97 %
.
:
; ; ;
.
5200 1 . . 3
.
0,018Y
65
59
245
234
300K /4.2K
102
120
265
253
62
64
238
235
64
46
225
228
; .
2260 ,
0,5260 . . . 4
,
% .
-348.
-138.
2109 .
20 , .
: . . 2011. 11(106). . 23
1
2
3
4
5
6
/2
B ,
0. 2 , /2
, %
300
= 4.2K
300 , 109
530 ,
1
1
530 , 1
530 , 1
530 , 1
530 , 1
530 ,
0,018 %Y
=50%
22,81,0
5,90,4
63,04,0
20 - 30
22515
17,190,06
=50%
21,41,0
5,10,5
60,05,0
40 - 45
10625
17,270,07
=90%
19,21,0
4,50,7
51,020
45 - 65
10225
3. .
3.1. .
: , , ,
.
, ,
, , [6,7,8].
(). , ,
.
. , .
, .
, . .
(), , .
. , , ,
,
[9,10,11,12,13,14,15].
, ,
.
: . . 2011. 11(106). . 23
,
. ;
, [16].
, ,
. 0,03 .% [17].
. , , . , ,
1020 0,015%. 1100
0,02%. 0,005-0,1%
. 0,01% . . 5
.
5
/ 99,99%
, %
.103
Zn Bi P
As Si Fe
Se
0,7 <1 <1 0,7 1,7 0,35
Ni Mg Al
0,4 0,6
Na
0,7 0,3
0,6 0,6
Y=0,018%
Y=0,0175%
Y=0,0178%
,
.
150.
,
, , , 0,01-0,02%.
, ,
.
10
: . . 2011. 11(106). . 23
3.2.
.
, (. 6).
.
. 1 ( 1) 0,017%
( 2), . ,
,
.
6
1
2
3
0,015Y
0,018Y
300
4. 2K
235
247
245
254
262
265
227
239
238
220
236
225
65
83
92
102
116
124
62
79
87
64
68
74
, ; :
; ;
; .
, , 20% lim
, 0
, 0,61 0,48 . , ,
,
.
,
.
: . . 2011. 11(106). . 23 11
.1.
(1), (2).
. 2.
550 1 . ,
.
. 2. (1)
(2) 550 , 1 .
. 3.
( 1) ( 2)
50%. , 300 .
600
12
: . . 2011. 11(106). . 23
300-600. , -, , .
700
.
. 3.
(1) (2) . 50%.
3.3.
.
,
, 83; 90 92%,
150 7000
.
, ( 90%) (112)[111], (100)[001].
600 ( ) (100)[001].
.
, 0,02% , [111], ,
. 4 . 108 -109 3 . (. 4 4 ). ,
: . . 2011. 11(106). . 23 13
, 20 (. 4
4 ).
0,03% ( 25 ) 0,02% .
. 4. 0,02% :
(20000), (26000), (100000), (32000).
= 4.300K
2K
,
(. 7).
14
: . . 2011. 11(106). . 23
- (0,010,02%) ( ) .
7
,
1
2
3
4
0,01% Y
0,02% Y
300 109
= 300K
17,09 - 17,62
1,05 - 17,61
16,90 - 17,43
16,93 - 17,52
4. 2K
30 - 162
40 - 210
155 - 240
160 - 262
4. .
1.
(0,01-0,02)% - ,
,
-
, , .
2. , .
3. -
,
.
(
" - " 2009-2013 . 2275 13 2009 .) ,
.
: . . 2011. 11(106). . 23 15
3. .. /.. .
.: , 1974. 74 .
4. .., .., ..
/ .. . .: , 1974. 320 .
5. .., .., ..
/ .. . .: , 1974. 85 .
6. . / . . .: ,
1972. 908 .
7. ., . / . .
.: , 1960. 654 .
8. .., .. / .. . .: , 1986. 224 .
9. .., .., ..
0,5 // . 1960. 11. C.65-69.
10. .., .. //
. 1956. 4. C.62-67.
11. .., .. // .
1975. 1. C.166-169.
12. .., .., .. .
// .
1981. 2. C.80-82.
13. .., .., .., ..
0 // . ,
. 1986. 3. C.190-194.
14. .., ..
// . 1985. 7;4. C.104-105.
15. .
// .
1984. 48;2. C.209-213.
16. .., .. / .. . .: , 1975. 120 .
17. .., .., .. // . 1976. 2. .75-77.
16
: . . 2011. 11(106). . 23
: . . 2011. 11(106). . 23 17
537.9 539.213
.. , .. ,
,
. , 85, , 308015, e-mail: lipnitskii@bsu.edu.ru
. .
Cu-Nb.
: -, , .
1. . -,
[1], ,
, , [2,3,4]. - ,
Cu/Nb ,
.
,
Cu-Nb - .
10 %, , .
, Cu/Nb, ,
Cu/Nb [5],
, .
, , ab initio [6,7]. ABINIT [8,9]
[10]. PAW [11] (
) ATOMPAW [12].
18
: . . 2011. 11(106). . 23
2. . . k- , .
: k-
12 12 12 750 .
0,006 . . 1
.
1
, [13,14]
,
A
Cu
Nb
3,632
3,313
3,615
3,30
3,518
7,763
3,54
7,57
2. .
( ), ,
, , 32 , 16 .
, .
. 1.
.
0 ABINIT.
, , ,
25 /
A.
Cu-Nb .
, 0 , ABINIT.
,
,
, - .
32
( 1 . 1).
3 . % .
: . . 2011. 11(106). . 23 19
. 1. ,
. 2, 3, 4, 5, 6
1 .
.
, 5-
(. . 1),
. ,
, . ,
. ,
,
. . 2.
2
,
1. Cu30 Nb2_R1
2. Cu30 Nb2_R2
3. Cu30 Nb2_R3
4. Cu30 Nb2_R4
5. Cu30 Nb2_R5
6. Cu29 Nb3
a/ 2
a
p
3/2 a
2a
3a
a/ 2 ; a/ 2 ; a
. 1
1-2
1-3
1-4
1-5
1-6
1-7-3
20
: . . 2011. 11(106). . 23
3. .
Esol(Cu32x Nbx ) = E(Cu32x Nbx )
1
1
E(Cu32 ) (32 x) E(Nb16 ) x ,
32
16
(1)
(2)
,
, ,
V (Cu32x Nbx ) V (Cu32 )
,
(3)
Vsol/atom =
x
V (Cu32x Nbx ) Cu32x Nbx , V (Cu32 ) 32 0 .
Cu-Nb . 3.
3
Cu32
Nb16
Cu31 Nb
Cu30 Nb2_R1
Cu30 Nb2_R2
Cu30 Nb2_R3
Cu30 Nb2_R4
Cu30 Nb2_R5
Cu29 Nb3
0.694
1.300
1.175
1.279
1.746
1.382
1.567
0.694
0.65
0.59
0.64
0.87
0.69
0.52
0.09
0.21
0.11
-0.36
0.01
0.52
9.0
9.4
8.0
7.8
8.9
8.5
8.2
. 3 ,
. ,
: . . 2011. 11(106). . 23 21
0,5 ,
0,1
. 3a
0,01 . ,
.
, 2a ( Cu30 Nb2_R4 )
.
,
, 12.0
A3 18.6
A3 .
4. .
, .
[15]
-.
2.1.2/9427 09-0200857-
1. ..
// .. ,
.. , .. ., .// . 2004. 1. C.48-53.
2. Zhang X. Nanostructured Cu/Nb multilayers subjected to helium ion-irradiation /
X. Zhang, N. Li, O. Anderoglu, [et al.] // Nuclear instruments and methods in Physics
research section B: Beam interactions with materials and atoms. 2007. 261;1-2.
P.1129-1132.
3. Misra A. The radiation damage tolerance of ultra-high strength nanolayered composites /
A. Misra, M.J. Demkowicz, X. Zang, R.G. Hoagland // Journal of the minerals. Metals
and materials society. 2007. 58;9. P.62-65.
4. Demkowicz M.J. Interface structure and radiation damage resistance in Cu-Nb multilayer nanocomposites / M.J. Demkowicz, R.G. Hoagland, J.P. Hirth // Physical review
letters. 2008. 100. P.136102.
22
: . . 2011. 11(106). . 23
5. .. Cu/Nb /.. , .. , .. //
. . 2009. 52;11. .75-80.
6. Hohenberg P. Inhomogeneous Electron Gas / P. Hohenberg, W. Kohn // Phys. Rev.
1964. 136. P.864-871.
7. Kohn W. Self Consistent Equations Including Exchange and Correlation Eects /
W. Kohn, L.J. Sham // Phys. Rev. 1965. 140. P.1133.
8. Gonze X. First-principles computation of material properties: the ABINIT software
project / X. Gonze, J.M. Beuken, R. Caracas, et al. // Computational Materials
Science. 2002. 25. P.478-492.
9. Gonze X. A brief introduction to the ABINIT software package / X. Gonze, G.M. Rignanese, M. Verstraete // Kristallogr. 2005. 220. P.558-562.
10. Bottin F. Large scale ab initio calculations based on three levels of parallelization /
F. Bottin, S. Leroux, A. Knyazev, G. Zerah // Computational Materials Science.
2008. 42;2. P.329-336.
11. Holzwarth N.A.W. Complete projector functions for the projector augmented wave
(PAW) method of electronic structure calculations / N.A.W. Holzwarth, G.E. Matthews,
A.R. Tackett, R.B. Dunning // Phys. Rev. B. 1998. 57. P.1827-11830.
12. Tackett A.R. A Projector Augmented Wave (PAW) code for electronic structure
calculations, Part I: atompaw for generating atom-centered functions and Part II:
pwpaw for periodic solids in a plane wave basis / A.R. Tackett, N.A.W. Holzwarth,
G.E. Matthews // Computer physics Communications. 2001. 135. P.329-376.
13. Mishin Y. Structural stability and lattice defects in copper: ab initio, tight-binding,
and embedded-atom calculations / Y. Mishin, M.J. Mehl, D.A. Papaconstantopoulos,
et al. // Phys. Rev. B. 2001. 63. P.1-16.
14. .. p- p Cu/Nb / .. , .. , .. , . // . 2009. 6. .7-11.
15. .. - / .. , .. , .. // . . 2010. 76;10. .36-38.
: . . 2011. 11(106). . 23 23
24
: . . 2011. 11(106). . 23
539.2, 539.19
La1x Srx Mn1y Fey O3
.. 1,2 , R. Laiho3 , A.V. Lashkul1 , K.. 1,4 ,
E. L
ahderanta1 , .. 2 , .. 4
1 Department
,
. , 85, , 308007,
3 Wihuri
4 Institute
1. . La1x Srx Mn1y Fey O3 (LSMFO) , La1x Srx Mny O3 (LSMO) [1]. ,
(), [2]. - , , Mn3+ Mn4+ .
Mn3+ Mn4+
Mn3+ , - ,
,
[5, 6]. ,
, - [5, 6].
-
(Ca, Ba, Sr) (, La),
[3, 4, 7, 8]. ,
T , [4, 9].
: . . 2011. 11(106). . 23 25
(), Eact ,
La1x Cax MnO3 (LCMO) ,
1200 [9]. ,
() [4, 10]. , ,
, [11, 12].
- ,
- (-) [3, 4]. , TM I , [3, 4].
TM I Tc . ,
, c 0.3 ( ) . ,
LSMO x = 0.3 [1, 3, 4].
, ,
, () g [12]. ,
,
g, . 1
A,
[4, 17, 19].
[10, 21-23]
T > T. [10, 21-23] , T < Tc [1, 4, 10]. -
. .
(T ) LSMFO.
2. . LSMFO x = 0.30 y = 0 0.25
. La2 O3 , MnO2 , Fe2 O3 SrCO3 . La2 O3 , .
1360 C 40 .
2000 /2 , 1500C
22 . ,
, , (
Pm 3m ), , Fe,
( R-3c). . 1.
26
: . . 2011. 11(106). . 23
1
(y) (a c) La0.7 Sr0.3 Mn1y Fey O3
a(A)
(A)
0.00
0.03
0.09
0.15
0.20
0.23
0.25
7.745(5) 5.506(4) 5.502(4) 5.508(4) 5.513(2) 5.511(4) 5.513(4)
13.366(6) 13.366(7) 13.365(6) 13.360(4) 13.370(9) 13.376(7)
Quanta
200 3D. ,
LCMFO ;
.
T = 5 310K
B = 0 8 T
. LSMFO y = 0.03,
0.15, 0.20 0.25, # 3, # 15, # 20 # 25, ,
y (. . 1).
(T ) # 3,
, , # 25 . ,
(T ) TC ( ),
# 15, y B.
, ,
(T ) Tmax 100 K Tmin 50 K # 15,
# 20, .
, (T ) # 15
# 20 . T ,
y 0.15 0.20.
# 25 . 1 .
: . . 2011. 11(106). . 23 27
. 1.
: LSMFO
.
: T B 0 # 15 # 20.
, , ,
T # 25. - LSMFO, . 1,
[2-4]. y 0.15 0.20. ,
T , , , Tc ,
# 20. , (T ) LSMFO
y = 0.15 0.25 , , Tc , , ,
# 15 # 20 .
3. . ,
p
(T ) = 0 (T )e(T0 /T ) ,
(1)
28
: . . 2011. 11(106). . 23
Eact = E0 + EdL ,
EdL ,
,
e2 1
1
E0 =
,
(3)
4p rp Rs
1
1
1
p =
,
0
0 , , rp Rs , [11, 26].
, ,
, Ed (, Ed = EdL + EdS , EdS ) [11, 12].
, , ( max , + max ),
[11]. ,
, . ,
[12], .
, [10, 20].
, p = 1/4 (1), max . ( = 0) -
p = 1/2 [11, 12]. T0 (1)
T0M
M
=
k g()3
T0SE
SE e2
=
k
(4)
: . . 2011. 11(106). . 23 29
-, . g()
, , (. ),
( p [10, 21 23]), M = 21 S E = 2.8
[11, 12]. [21]
=
Ep Ed
,
2
2
(5)
, , , Ed Ep . ( [12]). -
(5) (,
, LBMO Ed 10 % Ep [21]) .
- p = 1/2 (1),
, T0SE , (4) [10]. , , LCMFO
[10], LBMO [21] LMO [22, 23]
1/2
T
, V (TV SE ) TV SE
(T ) V TV SE
-. < ,
p
2
p
TSE
T + T + T0SE ,
(6)
T = V2 /4k 2 TV SE ,
(1) T0SE [10, 21 23]. m = 8 p(7 + q) [10]
(1) (.. p),
, q [10, 12]. m = 25/4 m = 9/2 -,
. . q = 0, (r) er/ [10].
(r) er/ /r q = 4
[10]. m [10]. , A
(1) -
p(7+q)
A = C0 11 T0
(7)
C0 [10].
,
p (1). , , m, . m p.
p (T )
30
: . . 2011. 11(106). . 23
. [12]
d ln
,
Ea =
1
d kT
(1)
Ea
1
ln
+ m = ln p + p ln T0 + p ln
,
kT
T
(8)
,
m (8) ln T1 ,
p. T0
. , [10, 12]
p
k TV SE TSE
(9)
33
,
(10)
e 6 ( V )2
, V
g0 TV SE TSE ,
-.
, , (T )
# 25 ( . 2) ,
: (i) HTM, ,
T 220 K 170 K, (ii) SE T TV SE 150 K , Tc 84 K, (iii) (LTM), , Tc .
p(m) . 3 ( ).
, p(m), HTM
LTM, p = 1/4 m = 25/4 ( ), q = 0.
, , p = 1/4 m = 21/4,
, q = 4. , SE p = 1/2
m = 9/2 -
q = 0. # 25
HTM LTM, . HTM LTM
-,
[12].
p
ln T m T ( . 4)
A T0M HTM LTM, A TSE
SE, . 2.
g0 =
: . . 2011. 11(106). . 23 31
. 2.
a
: ln kTE+m
ln T1 # 25.
-0.1
.
: ln kTE+a25 ln T1 # 20
4
.
.
: ln kTE+a 3 ln
2
. .
1
T
# 20
32
: . . 2011. 11(106). . 23
. 3.
: p(m), # 25
. p = 1/2, m = 5/2
p = 1/2, m = 9/2; p = 1/4, m = 21/2 p = 1/4, m = 25/4, .
: p(m), # 20
, (). p = 1/4, m = 21/2 p = 1/4, m = 25/4; p = 1,m = 1 p = 1, m = 3/2
(), .
. 2 . 3, # 20
, HTM, ITM LTM, .
ITM LTM,
. , (T ) HTM
B > 0 (. . 4) , , , HTM
: . . 2011. 11(106). . 23 33
8 T. ,
. 4, A(B) T0 (B), . 6.
2
A T0
A(HT M ),
cm
K 25/4
T0M (HT M ),
K
# 15
1.92
1034
7.43 108
# 20
2.79
1035
9.43 108
# 25
6.49
1039
2.00 109
A(IT M ),
cm
K 25/4
T0M (IT M ),
K
A(LT M ),
cm
K 25/4
T0M (LT M ),
K
A(SE),
cm
K 9/2
TSE , K
8.16 108
1.29
1019
3.19 107
6.25
1036
1.28 109
1.49
1034
5.59
1019
8.48 104
, , p 1 m 3/2, 10 K
B > 0. . ,
p(m), LTM , . 3,
p = 1 m = 3/2 , . , . 2 ,
m = 3/2 p . Eact A, LTM . 5,
. , ,
# 15, ,
. (T > Tc ) ,
HTM,
(T )
25/4
1/4
ln T
T
(. . 4). , , m p.
A (HTM) T0M (HTM) ,
. 4, . 2. ,
, Tc (HTM ) # 25, # 20 , , # 15. # 25
- TV SE , , Tc (LTM )
.
34
: . . 2011. 11(106). . 23
. 4.
: ln Tm T 1/2 T 1/4 # 25.
.
1
: ln T 25/4
T 4 # 20 HTM
()
.
- .
: . . 2011. 11(106). . 23 35
. 5
ln T 3/2 T 1 # 20 LTN .
- . : Eact A .
36
: . . 2011. 11(106). . 23
(4) (6),
A(B)
A(0)
(B)
TT0M
. 6
0M (0)
.
. 6.
T0M (B)
A(B)
A(0) ( ) T0M (0) ( )
, # 15 HTM # 20 .
, , , g(),
g(B)
.
(B)
(0)
g(0)
. 7 B 2
B 2 . ,
(B) = (0)(1 + ba B 2 )
T0M (B)
T0M (0)
(11)
, ba
B [33]. , . 7 ,
: . . 2011. 11(106). . 23 37
g(B) g(0)(1 + bg B 2 ) ,
(12)
, bT bg B.
bg B 2 1 3ba B 2 1 .
(13)
bT (bg + 3ba ) .
(14)
. 7.
(B)
g(B)
2
TT0M
B 2 ( ), (B)
(0) B ( ) g(0)
0M (0)
B 2 ( ) # 15 HTM # 20
.
, .
38
: . . 2011. 11(106). . 23
. 7 B = 2 T
# 20 : bT 0.0112, ba 0.0129
bg 0.0246 ( T 2 ), (14)
0.0139T 2 , ( 20 %) (14) bT . # 15, bT 0.029,
ba 0.035 bg 0.058 ( T 2 ) (14), 0.047T 2 ,
bT . (14) # 15
. (13), .. 3ba B 2 0.42 B = 2 T
. , , (14)
B 2 T.
, , . 2 , . [4,17]
g()
Ns c(1 c)
,
2W
(15)
, Mn4+ ,
. , V 0.07 (10),
- # 25 (6)
TSE . 2 . 3.
: . . 2011. 11(106). . 23 39
3
g()
# 15
# 20
# 25
g(), 1020
1 3
(HT M ),
A
(IT M ),
A
(LT M ),
A
(SE),
A
1.0
1.1
1.2
1.1
1.0
3.3
2.0
3.1
2.1
1.2
(y) = 1
,
(16)
ccr
1 , ccr c0 ycr , ycr
y, y- y- [11, 12].
1/3
, Ncr 0.25 [11], Ncr = N0 (1
ycr ). (16)
(y) 0.25
c0 ycr
[N0 (1 ycr )]1/3 .
y ycr
(17)
4p Rs
e2
Eact 0.03, , rp
40
: . . 2011. 11(106). . 23
rpmax = Rs ( ) ,
3 %. , , # 20,
Rs 5.5
A
. , rp B
Eact B. ()
LSMFO ( , LTN # 20,
10 K). ,
,
, Eact .
LTN ,
. 3. , p(m) p = 1 m = 3/2 ( ) B, . 4,
p m = 3/2, . , ,
,
LTM , (B)
(0)
. 5, (LT M) 4.4
A 8 T,
Rs 5.5
A,
. , ,
rp , , . ,
LTM # 20
(LTN ) . ,
. , LTM , (LT M) # 20
,
. 3 ( SE , ).
, T LTM
LTN ,
,
, # 20.
4. .
La1x Srx Mn1y Fey O3 x = 0.3 y = 0.03 0.25. (T )
310 5 ,
8 T. LSMFO
y, y = 0.03
y = 0.25 -
: . . 2011. 11(106). . 23 41
. ,
, -,
LSMFO y . ,
, g()
, g() . ,
, , LSMFO,
,
.
" -
" 02.740.11.0399.
42
: . . 2011. 11(106). . 23
11. Mott N.F. and Davies E.A. Electron Processes in Non-Crystalline Materials / N.F. Mott.
Oxford: Clarendon, 1979;
Mott N.F. Metal-Insulator Transitions / N.F. Mott. London: Taylor and Francis,
1990.
12. Shklovskii B.I. and Efros A.L. Electronic Propertie of Doped Semiconductors /
B.I. Shklovskii. Berlin: Springer-Verlag, 1984.
13. Ahn K.H., Wu X.W., Liu K. and Chien C.L. // Phys. Rev. B. 1996. 54;15. P.299.
14. Jonker G.H. // Physica. 1954. 20. P.1118.
15. Ahn K.H., Wu X.W., Liu K. and Chien C. // J. Appl. Phys. L1997. 81. P.5505.
16. Laiho R., Lisunov K.G., Lahderanta E., Salminen J. and Zakhvalinskii V.S. // J. Magn.
Magn. Mater. 2002. 250. P.267.
17. Viret M., Ranno L. and Coey J.M.D. // Phys. Rev. B. 1997. 55. P.8067.
18. Hasanain S.K., Nadeem M., Shah W.H., Akhtar M.J. and Hasan M.M. // J. Phys.:
Condens. Matter. 2000. 12. P.9007.
19. Sun Y., Xu X. and Zhang Y. // J. Phys.: Condens. Matter. 2000. 12;10. P.475.
20. Biswas A., Elizabeth S., Raychaudhuri A.K. and Bhat H.L. // Phys. Rev. B. 1999.
59. P.5368.
21. Laiho R., Lisunov K.G., Lahderanta E., Shakhov M.A., Stamov V.N., Zakhvalinskii V.S., Kozhevnikov V.L., Leonidov I.A., Mitberg E.B. and Patrakeev M.V. //
J. Phys.: Condens. Matter. 2005. 17. P.3429.
22. Laiho R., Lisunov K.G., Lahderanta E., Stamov V.N., Zakhvalinskii V.S., Colomban Ph., Petrenko P.A. and Stepanov Yu.P. // J. Phys.:Condens. Matter. 2005.
17. 105.
23. Laiho R., Lisunov K.G., Lahderanta E., Shubnikov M.L., Stepanov Yu.P., Petrenko P.A., Khokhulin A. and Zakhvalinskii V.S. // Phys.:Condens. Matter. 2006.
18. P.10291.
24. Laiho R., Lisunov K.G., Lahderanta E., Petrenko P., Stamov V.N. and Zakhvalinskii V.S. // J. Magn. Magn. Mater. 2000. 213. P.271.
25. Jaime M., Salamon M.B., Rubinstein M., Treece R.E., Horwitz J.S. and Chrisei D.B. //
Phys. Rev. B. 1996. 54. P.11914.
26. Appel J. / Solid State Physics. 1968. 21. (ed. F.Seitz, D.Turnbull and H.Ehrenreich,
New York: Academic) P.193.
: . . 2011. 11(106). . 23 43
27. Raaelle R., Anderson H.U., Sparlin D.M. and Parris P.E. // Phys. Rev. B. 1991.
43. P.7991.
28. Laiho R., Lisunov K.G., Lahderanta E., Zakhvalinskii V.S., Kozhevnikov V.L., Leonidov
I.A., Mitberg E.B. and Patrakeev M.V. // J. Magn. Magn. Mater. 2005. 293.
P.892.
29. Laiho R., Lisunov K.G., Lahderanta E., Petrenko P., Salminen J., Stamov V.N.,
Stepanov Yu.P. and Zakhvalinskii V.S. // J. Phys.Chem. Solids. 2003. 64. P.2313.
30. de Almeida J.R.L. // J. Phys.: Condens. Matter. 1999. 11. L223.
31. Nam D.N.H., Jonason K., Nordblad P., Khiem N.V. and Phuc N.X. // Phys. Rev. B.
1999. 59. P.4189.
32. Matveev V.N., Ylinen E., Zakhvalinskii V.S. and Laiho R. // J.Phys.: Condens. Matter.
2007. 19. P.226209.
33. Varma C.M. // Phys. Rev. B. 1996. 54. P.7328.
34. Kondo J. // Progr. Theor. Phys. 1964. 32. P.37.
2 Department
State University,
Studencheskaya St., 14, Belgorod, 308007, Russia.
Abstract. The temperature dependence of the resistivity of ceramic La1x Srx Mn1y Fey O3
(LSMFO) with x = 0.3 and y = 0.03 0.25 is investigated between temperatures T 5 and 310 K
in magnetic elds B up to 8 T. The Mott variable-range hopping (VRH) conductivity is observed
in all samples with y = 0.15, 0.20 and 0.25 (or simply # 15, # 20 and # 25, respectively) above the
ferromagnetic Curie temperature Tc . In # 20 the Mott VRH conductivity takes place additionally
in two dierent temperature ranges below Tc divided by an intermediate interval of non-activated
behavior of (T ).
Key words: hopping conductivity, Curies temperature, ceramics, magnetic eld, temperature
dependence.
44
: . . 2011. 11(106). . 23
620.1.72:532.783
,
.. , ..
,
. , 14, , 308015, , e-mail: kucheev@bsu.edu.ru
.
// (ITO) c . ,
. ,
, , ,
, , .
: , , , , .
: . . 2011. 11(106). . 23 45
. 1.
,
. , , . . 2
. ,
104
, ,
46
: . . 2011. 11(106). . 23
, .
. 2.
, 104 ,
.
. ,
, ,
. . ( )
, . .
,
( ), ( ) ,
.
,
,
[3]
, ,
.
: . . 2011. 11(106). . 23 47
, ,
.
, ( ,
),
, . 3.
. 3.
( ) . [4]
( ). ,
5
.
, ( ) ( Si Si + lm, . 2)
, , . 2.
, , .
5
8 , , .. . , 10 ,
15 .
-,
.
48
: . . 2011. 11(106). . 23
, ,
. . ,
, He-Ne (0,6 ) .
.
() . ( (S)) .
. ((O)) ,
, .. .
(S) (O)
, . , .
. 4.
(S) (O)
. (S)- ,
(O)-. , , () . , ,
, ,
(S) ()-,
.
(S) ,
[5], ()
.
( )
: . . 2011. 11(106). . 23 49
( )
, . 4. ,
( ) ( )
.
. 5.
. 5 .
. 104 , ,
. ,
(. 5). .
, Ar+
,
( ) ,
/, , . , , ,
. ,
( , )
[6] .
50
: . . 2011. 11(106). . 23
.
. ,
+U .
3. . , , Si//ITO.
104 . ,
. , . ,
, .
.
1. .., .. / .. . .: , 1986.
2. .. - / .. . .:
, 1978. 384 c.
3. ., . / . . . .
.:, 1989. 630 .
4. Gritsenko N.I., Kucheev S.I., Litvin P.M. Passivation of silicon surface by ultrathin
dielectric lm in M/Si/nematic/ITO structures // Semicond. Phys., Quant.Elect.and
Optoelect. 2004. 7;2. P.154-156.
5. .., .. - // ,
. , . 2008. 9(49);14. - .193-197.
6. .., ..
Si//ITO // ,. , . 2010.
11(82);19. C.95-100.
: . . 2011. 11(106). . 23 51
52
: . . 2011. 11(106). . 23
539.2, 539.19
-
..
,
. , 14, , 308007, , e-mail: ShklovskiyAG@mail.ru
. .
, -.
.
: -, , ,
.
1. . [1].
,
- .
- .
, ,
. ,
. ,
, , .
, -
,
.
, .
~ = e2 = me = 1.
[2] - (). ,
[/2 + Vmol (~r )] 1 (~r ) = E1 1 (~r ) ,
Vmol (~r ) =
1
1
+ Vhm (~r ) + Vxcp (~r ) ,
ra rb
(1)
(2)
: . . 2011. 11(106). . 23 53
Z
Ne 1
n(~r1 )
Vhm (~r ) =
d~r1 ,
Ne
| ~r1 ~r |
Z
Ne 1
n(~r1 ) (F (r1a )F (ra ) + F (r1b )F (rb))
Vxcp(~r ) =
d~r1 .
2
| ~r1 ~r |
~ m /2 ,
ra = ~r R
~ m /2 ,
rb = ~r + R
(3)
(4)
(5)
Rm . F (r),
,
F (x) = x ln(x) exp(x2 ) .
(6)
r 2 F (r)n(r)dr = 0 ,
(7)
- (1).
(~r ):
3/2
(~r ) = p
(exp (ra ) + exp (rb )) .
2 (1 + S())
(8)
= Rm ,
(9)
Z
1
1
Emol = 2E1
n(~r1 ) (Vhm (~r1 ) + Vxcp (~r1 )) d~r1 +
,
(10)
2
Rm
E1 (1) (2) .
n(~r )
(1)
n(~r ) = 2 |1 (~r )|2 .
(11)
2 (11) - .
54
: . . 2011. 11(106). . 23
3
(exp(2ra ) + exp(2rb ) + 2 exp(ra rb )) .
(1 + S())
(12)
(13)
1
2
(1 exp(2rb )(1 + rb)) +
Vh (ra , rb ) .
rb
Rm
, , [3],
9
Vh (ra , rb ) = 1
4
1
1
2
2
3
3
+1
S() ln
+ S()Ei (( + 1)) S()Ei (( 1)) exp() +
1
9
+
2
(14)
1
2
2
S() exp()
++
.
3
6
2
exp(t)dt
.
t
Vxcp , ,
F (r). ,
.
. - (4)
1
Vxcp (~r ) = (F (ra )vxcp (ra ) + F (rb )vxcp (rb )) ,
(15)
2
Z
n(~r1 )F (r1a )
vxcp (ra ) =
d~r1 .
(16)
|~r1 ~r |
: . . 2011. 11(106). . 23 55
, (16) .
(r, z),
2 va (r, z) 2 va (r, z) va (r, z)
+
+
= 4a (r, z),
r 2
z 2
4r 2
(17)
r2
+ (z Rm /2) ,
rb =
r 2 + (z + Rm /2)2 .
(18)
(19)
(20)
2
1
= + E00 + Ehc0 ,
2
2
1 (1 + ) exp (2)
E00 =
( 1) (2 )(1 + ) exp()
,
1 + S()
Ehc0 =
(21)
(22)
[/2 + Vmol (~r )] (~r ) = + Vhm (~r ) + Vxcp (~r ) (~r ) + Vpm (r, z) ,
2
(23)
56
: . . 2011. 11(106). . 23
Vpm (r, z) = p
3/2
2 (1 + S())
1
1
ra
rb
exp (ra ) +
1
1
rb
ra
exp (rb ) .
2
E1
Vhm (~r ) Vxcp (~r ) (~r ) Vpm (r, z) ,
= y(r, z) + E1 +
r
2
(24)
(25)
y(r, z) = 0.
(25), E1
E10 (20). ,
r z:
h = rmax /L1 , z = h n , r = h m ,
(26)
m = 1, 2, ..., L1 ,
n = 1, 2, ..., L2 .
L1 r, L2 z, rmax
, 12 .
z < zm = hL2 , z < 0 y(r, z) , z > 0.
(25) :
ym+1,n + ym1,n + ym,n+1 + ym,n1 4ym,n
+
h2
1
2 (Vmol )m,n E10
ym,n = (F F 1)m,n .
+
4 (h m)2
2
(F F 1)m,n = 2 h m E10 +
(Vhm0 )m,n (Vxcp )m,n m,n (Vpm )m,n .
2
Dm,n = 4
1
2
2h (Vmol )m,n E10
4m2
1
(27)
(28)
(29)
ym,n :
h
i
ym,n = Dm,n ym+1,n + ym1,n + ym,n+1 + ym,n1 + h2 (F F 1)m,n ,
(30)
ym,n . ,
(F F 1)m,n ,
: . . 2011. 11(106). . 23 57
ym,n . . , .
E10 Vhm Vxcp , n0 (~
r ).
(1)
(1)
(~
r
)
=
(~
r
)
+
y
(r,
z)
/
r,
1
(1)
y (r, z) (28)-(30). (11)
,
y (1) (r, z) , .
rZmax
rdr
Zzm
0
2 (r, z) + y (1) (r, z) y (1) (r, z) dz = 0 .
(31)
. , E11
E11 (n) =
+ (Ehc1 Ehc0 ) .
1 + Ip1 (n)
2
2
(32)
Ip1 (n) =
rZmax
Ep0 (n) =
rZmax
rdr
Zzm
rdr
Zzm
(33)
y (n) (r, z) ([Vhm (r, z) + Vxcp (r, z)] (r, z) + Vpm (r, z)) (r, z) dz .
(34)
(32-34) n .
. 1 ,
. , 6 ..
0,06.
58
: . . 2011. 11(106). . 23
. 2 ,
, . 1. . 2 ,
. y (20) (r, z). ,
, .
.
.
1
1
E = 2E1 +
Rm 4
Z Z
n (~r1 ) n (~r2 )
(1 F (r1a ) F (r2a ) F (r1b ) F (r2b )) d~r1 d~r2 .
|~r1 ~r2 |
(35)
: . . 2011. 11(106). . 23 59
. 2.
(r, z).
. 3. E(Rm ) H2
Rm [..].
60
: . . 2011. 11(106). . 23
,
. - ,
, , . (35)
(15),
-.
,
,
. ,
, . - ,
.
- . - , ,
. , .
Z
1
1
E(Rm ) = 2E1 +
(37)
: . . 2011. 11(106). . 23 61
E(Rm ) H2
Rm
1,5
= 1.085
[(1.0850.57)/2.2]Rm
0,733864
1,48
0,738545
1,46
0,743227
1,44
0,747910
1,42
0,752591
1,40
0,757273
1,39
0,759613
1,38
0,761954
1,37
0,764295
E(Rm )
1,350
1,374
1,400
1,350
1,375
1,400
1,375
1,385
1,400
1,385
1,395
1,405
1,395
1,405
1,415
1,400
1,410
1,420
1,400
1,410
1,420
1,410
1,420
1,430
1,400
1,420
1,440
-1,166647
-1,166830
-1,166610
-1,167000
-1,167292
-1,167183
-1,167642
-1,167691
-1,167644
-1,167973
-1,168000
-1,167970
-1,168205
-1,168218
-1,168169
-1,168310
-1,168340
-1,168307
-1,168300
-1,168354
-1,168345
-1,168324
-1,168340
-1,168294
-1,168148
-1,168289
-1,168182
Rm H2 , -
(6), (8).
, . 3.
62
: . . 2011. 11(106). . 23
. 4. E(Rm )
Rm = 1, 38961 .. 1,38 1,40 ..
(38)
mM D = mp /2 =918,075 ..
r
k1
0 =
,
(39)
mM D
k1 .
(36) Rm = Rm0 = 1, 3896
d2 E(Rm )
k1 =
.
(40)
2
dRm
Rm =Rm0
: . . 2011. 11(106). . 23 63
(38) , , k1 = 0, 135335
2 0 (39):
0 = 27, 2117
0, 135335 2
= 0, 467228 .
918, 075
(41)
0
= 4, 35 .
2
(43)
1. .., .. -
// . . . 2008. 9(49);14. C.123-136.
2. .. - // .
- . 2007. 6(37);13. . 150-155.
3. . / . . .: , 1965
588 c.
64
: . . 2011. 11(106). . 23
: . . 2011. 11(106). . 23 65
669.295:539.5
(+)- 16
.. , .. , ..
-
,
,
. , 85, , 308015, , e-mail: manohin@bsu.edu.ru
. ( ) () - 16
.
: 16, ,
.
1. . ,
. , ,
. . , [1,2].
,
(+)- 16,
[3]. 16 [4].
573-873 K.
.
2. .
, (+)- Ti-Al-Mo-V. 16
(.%): Al-3.2, Mo-5.4, V-4.4, Fe-0.6, Zr-0.3, O-0,2,
Si-0.1, N-0.05, H-0.0015, Ti.
, 124 33.1100. +. 1073-1123 K.
66
: . . 2011. 11(106). . 23
. 1. 16 :
) 1093 K , ) 50%.
.
, (. 2).
: . . 2011. 11(106). . 23 67
. 2. 16 :
) 1093 K , ) 50%.
. 3. 16 ,
50% 823 K:
) 30 2 ; ) [100] ;
) - ) .
68
: . . 2011. 11(106). . 23
573-773 K . ,
, (. 3 , 3 ).
, (
-). - -
(. 3 3 ).
4. . 16
, -.
. - , - - 20 ,
.
- 2009-2013 . 02.740.11.0137 329,
2.1.2/9427
.
1. Wong J.Y. Biomaterials / J.Y. Wong, Y. Joyce , J.D. Bronzino, D. Joseph // New
York: CRC Press, 2007. 365 p.
2. ..
/ .. //
. 2009. 11-12. .69-81.
3. Moiseyev N. Titanium Alloys: Russian Aircraft and Aerospace Applications / Moiseyev,
N. Valentin // Taylor and Francis, 2006. 207 p.
4. .. 16 / .. , .. , .. [ .] //
. . 2010. 76;12. C.45-49.
: . . 2011. 11(106). . 23 69
70
: . . 2011. 11(106). . 23
537.9
,
.. , .. , .. , ..
,
. , 85, , 308015, , e-mail: sudzhanskaya@bsu.edu.ru
. , 100
-
. , ,
. ,
,
, sp3 .
: , ,
, , , .
: . . 2011. 11(106). . 23 71
4,5 - , [5].
0,001 ,
-4-0,15 10
2.0 , 80 0,1 . 1000 300 .
, [6]. NTEGRA AURA
NT-MDT. , , , -8,
, 0,1 H, 0,25 H, 0,5
. 15 .
2. . . 1
(PN).
. 1. ()
(PN).
, 13 7 0,003
0,03 , sp2 - [4]. 7
2 0,03 0,3
. , 0,1 - 0,3
[3].
72
: . . 2011. 11(106). . 23
, . . 1.
1
,
1
2 C:N
3 C:N
,
0,003
0,03
0,3
ax. ,
2,55
13,8
20,8
,
0,16
0,56
0,65
, ,
, ,
, .
. 2. . 3
.
. 2. (Si),
,
0,003 , 0,03 , 0,3 .
: . . 2011. 11(106). . 23 73
. 3. (Si),
,
0,003 , 0,03 , 0,3 .
, .
,
.
[7].
.
1. , 0,003 0,3 13 2,1 .
sp2 - .
2. ,
0,16 0,65 .
3. , , ,
.
- " 2009-2013 . ( 1223, 924)
.
74
: . . 2011. 11(106). . 23
: . . 2011. 11(106). . 23 75
: 533.72
1)
.. ) , .. ) , )
,
. , 14, , 308007, , e-mail: e-mail: malay@bsu.edu.ru
, , 127412
. - (, )
. .
: -, , .
. , ,
, .
, , ,
( ) [1-3]. (), (), ().
- - . : ( 500 ) ( 10 );
(> 1010 3 ). , , (-) ,
, , ..
, .
, .
, .
. , , , , .
1
76
: . . 2011. 11(106). . 23
,
..
, , , ,
, ..
, .
Kn =
[1-3]. L
, Kn 0.01, 0.01 Kn 0.3
Kn 1. ,
L .
.
. ,
(TpS Tg )/Tg 1, , (TpS Tg )/Tg 0(1) (TpS
, Tg
). p g ; s ,
, .
(
), .
(, )
, ..
.
, [4-5].
( )
( ).
,
.
, , , , , " " [6]. [6] ,
.
-
: . . 2011. 11(106). . 23 77
-
.
1. .
-
.
(, ,
..). - . . , .
(TpS Tg /Tg ) 0(1), , .
[7]
g = g (Tg /Tg ) ,
g = g (Tg /Tg ) ,
g = g /tg
0.5 6 , 6 1.0 ,
g Ui = 0 ,
xi
Pg
ik
=
,
Pg = ng kTg ,
(1)
xi
xk
Tg
Tg
g cpg Uk
=
g
,
(2)
xk
xk
xk
Ui xi , i = 1, 2, 3; cpg
; ik ; (1)-(2) .
, ,
(1) (2). ,
ik , " " :
2
2g
Tg
1 2 Tg
Ui Uk 2 Um
ik = g
+
ik
K1
ik 2
xk
xi
3
xm
g Tg xi xk 3
xm
78
: . . 2011. 11(106). . 23
2g
Tg Tg 1
Tg Tg
ik
.
K2
g Tg2 xi xk 3 xm xm
(3)
K1 , K2 .
, , , : T s , K1 = s1 , K2 = s1 ss2 , s1, s2 (
s = 1 , s1 = 3, s2 = 0, s = 1/2, s1 = 2.418, s2 =
0.99).
(Re = (g RU )/g 1) (1) - (3) Re :
V (y, ) = V0 (y, ) + Re V1 (y, ) + Re2 V2 (y, ) + (Vg = Ug /U )
t(y, ) = t0 (y) + Re t1 (y, ) + (y = r/R).
, ..
, , V 0 = 0
V = g(y) sin ,
(4)
(5)
(4)-(5) (1)-(2), , 3-
G(y)
d3 G
d2 G
dG
2
+
y
(4
+
l)
y 2 (4 + 2 l 3 l2 )
y (2 l)l2 3 G +
1
3
2
dy
dy
dy
2 t1
dt0 dt1 d2 t0
D
0
+
(K2 2K1 )
2 t1 = ,
2
y
dy dy
dy
t0
1/(1+)
1+
2 +2
1
1 = 1 + , 2 = 2
, 3 =
, tg0 = 1 + 0 /y
,
1+
(1 + )2
y4
= o /(y + 0 ) , 0 , D .
(1 + ) y d2
2 d
2
G(y) =
+
,
Rr l d2 y y dy y 2
t1 (y) = (y)/tgo , e =
d
2
+ ,
dy y
(6)
2
d4e
d3 e
4
3
2 d e
2
2 de
+
y
(10
+
l)
+
y
18
+
l
+
l
y
+
y
l
+
l
+
5
6
7
8
9
d2 y
dy
dy 4
dy 3
5
(6)
(7)
: . . 2011. 11(106). . 23 79
+ y t
10 e =
0
l D
t0
(8)
Pr
(K2 2 K1 ) ,
(1 + )2
Pr = g cpg /g .
,
1 (1 + 1) 2
t0
= (1 )()/(1+) = (1 )1 = 1 + 1 +
+
2!
1 (1 + 1)(1 + 2) 3
1 (1 + 1)(1 + 2) (1 + n 1) n
++
,
3!
n!
0 (0 + 1)
/(1+)
+
t
= (1 )0 = 1 + 0 +
0 = (1 )
2!
0 (0 + 1)(2 + 2) 3
0 (1 + 1)(2 + 2) (0 + n 1) n
+
++
.
3!
n!
(8)
+
y5
2
d3 e
d4e
4
3
2 d e
2
2 de
+
y
(10
+
)
+
y
18
+
+
y
+
5
6
7
8
9
4
3
d2 y
dy
dy
dy
1 (1 + 1) 2 1 (1 + 1)(1 + 2) 3
2
+10 y 1 +1 +
+
+ +
2!
3!
1 (1 + 1)(1 + 2) (1 + n 1) n
+
e
n!
0 (0 + 1) 2 0 (0 + 1)(0 + 2) 3
D
= 5 1 + 0 +
+
+
2!
3!
y
0 (0 + 1)(0 + 2) (0 + n 1) n
++
.
n!
(9)
y = 0 (9) [8,9].
[8,9].
(9) ( 1)( + 1)( + 4) = 0,
: 1 = 4 , 2 = 1 , 3 = 0 , 4 = 1. ,
(9), y ,
:
(1)
e
0 X (1) n
= 4
C ,
y n=0 n
(1)
C0 = const ,
= Pr /(1 + ) ,
80
(2)
e
: . . 2011. 11(106). . 23
ln y X (1) n
0 X (2) n
=
C + 2 0 4
C ,
y n=0 n
y n=0 n
C0 = const ,
ln y X (1) n
0 X (3) n
= 2
C + 3 0 4
C ,
y n=0 n
y n=0 n
C0 = const .
(2)
(9)
(3)
e
(1)
(2)
(3)
(3)
: . . 2011. 11(106). . 23 81
6. .., .., .. ,
.
// -. 1976. 119;1. .111-124.
7. . . /
. . .: , 1966. 535 c.
8. .. . II / .. . .: ,1974. 655 .
9. .. / .. . .: - ., 1958. 474 .
ABOUT SOME KINEMATIC EFFECTS
OF FLOWS IN FLUID MECHANICS
N.V. Malay, E.R. Shchukin, Thuhoai
Belgorod State University,
Studencheskaya St., 14, Belgorod, 308007, Russia, e-mail: malay@bsu.edu.ru
Abstract. Problems connected with the velocity linearzed equation obtained from the NaveStokes one are analyzed at Reynoldss numbers being much smaller than one with the account of
the power dependence of transport coecients (viscosity, thermal conductivity) and density of the
gas medium on temperature. Barnetts terms in the strength tensor are taken into account.
Key words: Nave-Stokes equation, transport coecients, Barnetts approximation.
82
: . . 2011. 11(106). . 23
: 533.72
2)
..
,
. , 14, , 308007, , e-mail: mironovanadya@mail.ru
. - ( )
. ,
. ,
.
: -, , ,
.
, .. [1, 2]. , , ..
, .
(, ), (, )
. , ,
.
. , ,
, , ..
, () , .
qp (x, y, z). , .
2
: . . 2011. 11(106). . 23 83
, .
(, ,
) , ,
.
, ,
. , -
. . , ,
.
( )
. , , ,
, .
U (U || Oz), .
, ,
() ( ) ,
, U = Up (Up
).
Ug , Pg Tg
Tp
[1,2]:
Pg
Uk Uj
2 j Um
=
g
+
k
+ Fk , m, k, j = 1, 2, 3,
(1)
xk
xj
xj
xk
3 xm
lim U (, ) = 0 ,
div(g Ug ) = 0 ,
(2)
div (g Tg ) = 0 ,
(3)
(4)
div (p Tp ) = qp
lim U (, ) = 0 ,
lim Tp ( ) = lim Tg ( ) ,
4
g (Tg e ) = p (Tp e ) + 0 1 (Tg4 T
) ( = 0 ) ,
(5)
84
: . . 2011. 11(106). . 23
lim Tp ( ) 6= ,
(6)
(7)
(x1 , x2 , x3 ) , U U U g , U
, 0 , 1
-, Fk F mg (Ug F mg
, , ,
). = 0 .
(5)
, .
(6). (7)
.
, z .
g , g g
g = g tg ,
g = g tg ,
p = p tp ,
g = g tg ,
(8)
= Re = g U a/g , tg = Tg /T .
,
, .. p g ,
g (tg ) g (tg0 ). , tg
tp (8) . (8) (3)-(4)
tg0 tp0 :
1
(9)
: . . 2011. 11(106). . 23 85
tp0 () = B0 + arcctg +
f0 arcctg d arcctg
= sh , 0 = sh 0 , = g /p ,
f0 =
1+
2p T
1
1+
f0 d
c2 (2 + x2 )qp dx,
(10)
x = cos ,
(TS /T )1+ 1
,
arcctg 0
; TS .
B0 , (9) (10), (5).
(9) ,
, ,
. (9) g = g tg0 .
- :
=
U (, ) =
U
A1 G1 (sh ) + c2 G2 (sh ) + DG4 (sh ) cos ,
c ch H
U (, ) =
G6 =
U
A1 G6 (sh ) + c2 G7 (sh ) + DG8 (sh ) sin ,
2 c H
dG1
0
G1
+
,
2
d
1 + (1 + )t1+
g0
G8 =
G7 =
(11)
(12)
dG2
0
G2
+
,
2
d
1 + (1 + )t1+
g0
dG4
0
G4
.
+
2
d
1 + (1 + )t1+
g0
A1 D, (11), (12),
(5) :
A1 = c2
G2 (0 )G4 (0 ) G2 (0 )G4 (0 )
,
G1 (0 )G4 (0 ) G1 (0 )G4 (0 )
D = c2
G2 (0 )G1 (0 ) G2 (0 )G1 (0 )
. (13)
G1 (0 )G4 (0 ) G1 (0 )G4 (0 )
, ,
:
g U
F = 4
Dnz ,
(14)
c
nz Oz.
(14) (13) D,
F = 4g U
G2 (0 )G1 (0 ) G2 (0 )G1 (0 )
c
nz .
G1 (0 )G4 (0 ) G1 (0 )G4 (0 )
(15)
86
: . . 2011. 11(106). . 23
, ,
(R = a). (15)
F = 6ag U K nz ,
(16)
K , , ,
2
G2 (0 )G1 (0 ) G2 (0 )G1 (0 )
p
K =
,
G1 (0 )G4 (0 ) G1 (0 )G4 (0 )
3 1 + 20
G1 , G2 , G4 TS = 0 . TS ,
(5).
qp :
Z
t1+
1
1+
1+
4
2
3
S
(tS 1)
(1 + 0 )h0 0 1 T =
qp dV ,
(17)
arcctg 0
g
4cg T V
q
2
2
1
+
+
1
0
c
,
ln q
h0 = 1 + q 0
2
2
2
2 1 + 0
1 + 0 1
.
, , Up , . , U = Up ,
Up =
2 (p g )
abg nz .
9 g K
(18)
(16) (18) , ,
( )
. (16) (18) . , ,
(16), (18) , [5]:
F = 6ag U K nz ,
(19)
: . . 2011. 11(106). . 23 87
Up =
2 (p g )
abg nz ,
9 g K
(20)
1
4
K = q
0 + (1 20 ) arcctg 0
.
3 1 + 20
ch cos
I0 ,
2
2
2 , 0 0 ,
c(ch
sin
)
qp =
(21)
0,
0
,
2
I0 .
(19) ,
Z
qp dV = a2 I0
(22)
, (20) (17), ,
:
1+
(1 + )a2
t1+
1
S
4
2
3
(tS 1)
(1 + 0 )h0 0 1 T =
I0 .
arcctg 0
g
4cg T
(23)
88
: . . 2011. 11(106). . 23
, ,
.
, ( ) . ,
, ( ).
b a (16) (18) . ,
. , .
i c ic.
1. . / . . .:
, 1960.
2. .., .. / .. . - .: , 1986.
3. - . / . -. .:
, 1967.
4. . / . . .: , 1984.
5. . . /
. . -.: , 1966.
6. ., . / . . .: , 1986.
: . . 2011. 11(106). . 23 89
90
: . . 2011. 11(106). . 23
517.958
3)
..
,
. , 14, , 308007, , e-mail: virch@bsu.edu.ru
. , , , ,
.
: , ,
.
1. . (., , [1]),
v j + (vk k )vk = fj ,
j = 1, 2, 3
(1)
v : D [0, T ] D R3 ,
t [0, T ]. () = ()/t k ()
()/xk , k = 1, 2, 3; x = hx1 , x2 , x3 i - D
f = hf1 , f2 , f3 i D.
. (1) v
k vk = 0 ,
(2)
, , , (1).
, t, (1) (2)
, fj = 0, j = 1, 2, 3, (1)
v j + (vk k )vk = 0 ,
j = 1, 2, 3 .
(3)
() .
3
: . . 2011. 11(106). . 23 91
det B det
k, l = 1, 2, 3
Gj
vk
(4)
6= 0 ,
v.
,
xk
Gk
Gm
0=
=
v m +
, k = 1, 2, 3 .
(5)
t
vm v=F (x,t)
t
F (x, t)
v m + (vk k )Fm = 0 ,
,
vk = A1 km v m ,
k = 1, 2, 3 .
92
: . . 2011. 11(106). . 23
(4)
1
km
= Bkm =
Gk
vk =
vm
Gk
vm
v m ,
v=F (x,t)
k = 1, 2, 3 .
v=F (x,t)
, (5),
Gk
t
= vk ,
v=F (x,t)
vk , k = 1, 2, 3 t x(v, t),
xk
= vk ,
t
k = 1, 2, 3 ,
xk = vk t + Qk (v) ,
k = 1, 2, 3 ,
(6)
xj
= tk vj + k [Qj (F (x, t))] =
xk
Qj
= tAjk +
Amk ,
vm v=F (x,t)
j, k = 1, 2, 3 ,
1 = (t + C)A ,
(7)
: . . 2011. 11(106). . 23 93
Cjk =
Qj
vm
v=F (x,t)
, det A 6= 0, , (7),
(t + C)1 = A .
(8)
, (7) , ,
F (x, t), :
Sp CA = 3
( 2).
(8),
Sp C(t + C)1 = 3 ,
(9)
, xk , k = 1, 2, 3 t vk , k = 1, 2, 3, t,
, C, v, (9)
t [0, T ].
.
. (2), (3) R2 R3 .
, (9)
Sp C(t + C)1 = 2 .
(10)
22- C -
1 , , , v.
C (10)
1
= 2,
t + 1
t [0, T ]. .
( 0, (10) 0 = 2.) 1 2 C (
), det C 6= 0. C 1 , ,
(10)
!
X
X
k k k
2 = Sp
(1) t C
=
(1)k tk Sp C k .
k=0
k=0
t [0, T ],
Sp C 1 = Sp C 2 = ... = 0 .
94
: . . 2011. 11(106). . 23
X
X
k k k
3 = Sp
(1) t C
=
(1)k tk Sp C k .
k=0
k=0
t [0, T ],
Sp C 1 = Sp C 2 = Sp C 3 = ... = 0 .
- C 1
C 3 C 2 Sp C 1 + C 1 (Sp C 1 )2 Sp C 2 /2 det C 1 = 0 ,
i
1h
3
1
2
1 3
1
2Sp C = 3Sp C Sp C + Sp C
. [5] .
det C =
6
C 3 = 0 , , , det C = 0.
1. .., .. / .. . .: , 1988.
732 c.
2. . / . . ., 1902.
C.5-61.
3. .. // . . . . 2011. 5(100);22.
C.133-139.
: . . 2011. 11(106). . 23 95
96
: . . 2011. 11(106). . 23
538.975
BiZn2/3 Sb1/3 O3
.. , ..
,
-, 14, , 394026, , e-mail: s_gridnev@mail.ru
,
-, 14, , 394026, , e-mail: mad_nik@bk.ru
. BiZn2/3 Sb1/3 O3 . 300 800 ,
, . ,
. 1/f;
, .
: , , , , , .
, , , , -
(PZT) [1-3].
,
.
,
,
PZT.
[4]; [5-9];
, [10];
( , ,
: . . 2011. 11(106). . 23 97
PZT), [11]
.
, 3
Pb2+ Bi3+ [12-14]. , (6s)3 Bi3+
, (6s)2 Pb2+ . iLi0.6 W0.4 O3 [12]. ,
, ,
. ,
, .
BiZn2/3 Sb1/3
O3 .
1.
BiZn2/3 Sb1/3 O3 ,
[15].
Bi2 O3 , ZnO Sb2 O3 , .
, 30 .
90 C 2
.
() 810 K.
40285 .
5 20 .
.
. 1.
1
BiZn2/3 Sb1/3 O3
,
/2
BiZn2/3 Sb1/3 O3 70
, C
,
810
,
/2
120
,
o
1000
. , 200 .
98
: . . 2011. 11(106). . 23
. ,
. 6,92 3 .
600 o C 30 .
2.
(Fe ) ,
Rigaku Ultima IV (. 1), ,
= 10,4951
A. I (2)
PCPDF WIN [11]. ,
.
. 1. BiZn2/3 Sb1/3 O3 .
t = (rO + rA ) / 2(rO + rB ), rO , rA rB ,
, [16].
BiZn2/3 Sb1/3 O3 , , , t = 0,86. t < 1 , CaTiO3 , .
t < 1, Pb Bi, PZT BiFeO3 , 6p Pb/Bi 2 .
[17], , ,
t < 1
, ,
. ,
: . . 2011. 11(106). . 23 99
. 2.
BiZn2/3 Sb1/3 O3 100 .
, 780 .
.
BiZn2/3 Sb1/3 O3 .
. 4. 780 , ,
.
*, , ,
[18 20]. , *
.
,
, .
, , . [18]. ,
100
: . . 2011. 11(106). . 23
. 3.
BiZn2/3 Sb1/3 O3 100 .
. 4. BiZn2/3 Sb1/3 O3 .
1/f [21],
[22].
1/f .
(, ) [21], ..
, 1/f ,
, , ,
, ,
1/f, . .
( 1/f) BiZn2/3 Sb1/3 O3 .
()
. 3. [21], :
S () =
(1)
p(t)
. = 1.
, 1.
1/ (. 5)
. 5. 1/ 660 .
, . 1. a (1) 1/f
S( ) = /, ln() = ln(2f) (. 6). ,
1,66 1,87 510 670 , . 7.
, () .
.
[23]. , , ,
102
: . . 2011. 11(106). . 23
, , 1,6 ( = 2 ).
= 1, 1/f, = 0
.
.6. /
BiZn2/3 Sb1/3 O3 .
. 7. a .
1/f , ,
, , . , ,
, . 1/f ,
,
< 1/ ,
[23].
, 1/f
. (. 7) , .
(1) 1,66
1,87. [22], < 1 , , , , ,
..
, , 1/f,
, . [24] ,
,
.
. 8. BiZn2/3 Sb1/3 O3 .
, , ,
, . 8. ,
104
: . . 2011. 11(106). . 23
. 9. ln BiZn2/3 Sb1/3 O3 .
0 , ; k , 1 ; Ea , ; , ;
Ea [18, 21].
BiZn2/3
Sb1/3 O3 .
. 780 , .
,
. 1/f , , *.
, .
.
Ea , 0,93 . Ea
.
14.740.12.0855
()
106
: . . 2011. 11(106). . 23
108
: . . 2011. 11(106). . 23
620.171
CD-
.. , ..
- ,
. 50 , 94, , 305040, , e-mail: apk3527@mail.ru
- ,
. 50 , 94, , 305040, , e-mail: timakov.dmitry@gmail.com
. , , . , .
: , - , ,
, .
, , , , , -
, , ,
, . ,
- ()
[1]. , ( 5 )
, , , - .
, , . ( 150
) , ,
[2]. [3] () ( 2500 ) , 3 104 . ( 4 150 ) (
1071 1051 ), 0.2 .
[4],
- ,
( 0.77) , : ( d2 = 1041
(1011 ),
10.4 kT . , [5],
,
- . - , , .
1.
, ( 5 ) , ,
, - .
(551.2 )
500 (. 1),
(vector pulse) (. 2.) , ,
.
. 1. .
,
AIST-NTSmartSPM (. ). fpC01S, 10 .
Gwyddion 2.19.
( 10 )
0.5. (
110
: . . 2011. 11(106). . 23
. 2. .
. 3. (1) (2) .
:
= N/(dK), , N , , , d
, 7 1011 2 /.
(. 3), , ,
[1-5].
, , , . ,
,
.
14.740.12.0855
() ,
- 2009-2012
( 288).
1. .. , /. 2008. 50;12.
.2113-2142.
2. .., .., .. / . 2008. 50;5. .816-820.
3. .., .. / . 2011. 53;6. .1169-1174.
4. .., .., .., .., ..,
.., .., .., .., .., ..
-
/ . 2010. 52;5. .1026-1033.
5. .., .., .., .. () / . 2010. 52;8. .1524-1530.
112
: . . 2011. 11(106). . 23
538.975:548.25
.. , .. , .. , .. , ..
. .. .. ,
. , 87, , 600000, , e-mail: laser@vlsu.ru
.
104 . Ti:Sapphire Yb:KGW . .
: , , .
-
. - . , .
.
, . ,
.
, .
, , ,
. .
. , ,
. . ,
100 [1]. 0,5100 .
, , ,
.
114
: . . 2011. 11(106). . 23
1.
. .
. Ti:Sapphire :
1 , 50 1 . 250 . Ti:Sapphire
, [2].
104 . , 45o .
,
[3].
Yb:KGW . , . Yb:KGW
: 10 , 300 ,
150 50 .
2.
, ,
Yb:KGW . ,
,
. ,
100200 150 (. 1).
. 1. Yb:KGW ,
- .
Ti:Sapphire . ,
. ,
. (. 2).
. 2. Ti:Sapphire ,
- .
NTEGRA. ,
-. , [4], 447, 611 1 244
145 1 (. 3).
.
. 10 ,
600 . 5 .
.
3.
,
a = 4, 5929
A c = 2, 9591
A. , . [5],
,
Ti3+ Ti4+ . ,
TiTi 3+
Ti4+ . TiO (1,776 1,787
A),
.
116
: . . 2011. 11(106). . 23
. 3.
.
,
, ,
. .
14.740.12.0855
() .
3. Gerke M.N., Khorkov K.S., Telushko O.B., Bolshakova O.N., Prokoshev V.G., Arakelian S.M. Formation of nanostructures at laser ablation under the action of ultrashort
laser impulses on a surface of solid states // Physics Procedia. 2010. 5;1. P.213219.
4. Romanian database of raman spectroscopy. URL:http://rdrs.uaic.ro
5. .., .., ..
/ .. . .: , 1983. 239 .
118
: . . 2011. 11(106). . 23
541.124.16, 546.26
-
.. , ..
. .. ,
. ,38, , 119991, , e-mail: komlenok@nsc.gpi.ru
. () , (0-25%)
. ,
. .
: - , , .
. : , , ,
[1, 2].
- () ,
[3], , [4].
.
Ar/CH4 /H2 .
()
5-6 , 100 , [5]. , , , 1-3
[6].
Barnard et al [7]. ,
, ,
.
, , [5, 8].
(). ().
1. .
(2.45 ) Ar/CH4 /H2
. 1. N2 .
120
: . . 2011. 11(106). . 23
. 2 .
, , .
, 12% N2 ,
. , ( ), 20% 25% N2
. 12% N2 , . . 2
. 4:1.
, . 3. 20% 25% N2 ,
500o C, - 650o. 12% N2
,
, .
, ..
. .
650o . 500o ,
. 1 ,
[11].
. 2. .
. 3. .
.
. ,
650o , 500o . , ( ), 20% 25%
. 12% N2
4:1.
14.740.12.0855
() .
1. Ilichev N.N., Obraztsova E.D., Pashinin P.P., Konov V.I., Garnov S.V. // Quantum
Electronics. 2004. 34(9). P.785-786.
2. Williams O.A. // Semicond. Sci. Technol. 2006. 21. R49.
3. Yang W., Auciello O., Butler J.E., Cai W., Carlisle J.A., Gerbi J.E., Gruen D.M.,
Knickerbocker T., Lasseter T., Russell J.N., Smith L.M., Hamers R.J. // Nat. Mater.
2002. 1. P.253.
122
: . . 2011. 11(106). . 23
4. Konicek A.R., Grierson D.S., Gilbert P.U.P.A., Sawyer W.G., Sumant A.V., Carpick R.W. // Phys. Rev. Lett. 2008. 100;23. P.235502/1-4.
5. Vlasov I.I., Lebedev O.I., Ralchenko V.G., Goovaerts E., Bertoni G., Van Tendeloo G.,
Konov V.I. // Adv. Mater. 2007. 19. P.4058-4062.
6. Shenderova O., Brenner D., Ruo R. S. // Nano Lett. 2003. 3. P.805.
7. Barnard A.S., Russo S.P., Snook I.K. // Phys. Rev. B. 2003. 68. P.235407.
8. Ralchenko V., Pimenov S., Konov V., Khomich A., Saveliev A., Popovich A., Vlasov I.I.,
Zavedeev E., Bozhko A., Loubnin E., Khmelnitskii R. // Diamond Relat. Mater.
2007. 16;12. P.2067-2073.
9. Vlasov I.I., Ralchenko V.G., Goovaerts E., Saveliev A.V., Kanzyuba M.V. // Phys.
Status Solidi, A Appl. Res. 2006. 203;12. P.3028-3035.
10. Birrell J., Gerbi J.E., Auciello O., Gibson J.M., Gruen D.M., Carlisle J.A. // J. Appl.
Phys. 2003. 93. P.5606-5612.
11. Vlasov I.I., Goovaerts E., Ralchenko V.G., Konov V.I., Khomich A.V., Kanzyuba M.V. //
Diamond Relat. Mater. 2007. 16. P.2074-2077.
12. Kulisch W., Popov C., Gilliland D., Ceccone G., Rossi F., Reithmaier J.P. // Surf.
Interface Anal. 2010. 42. P.1152-1155.
66-963:67.02
-
-
-
.. , .. , .. , ..
,
., 106, , 392000, , e-mail: zavrazhin-do@yandex.ru
. -
- . . ,
- - .
: , , , - , -.
. ,
, P , ,
. [1].
[2, 3]
( - )
.
- . [4].
1.
()( 16338-85).
() ( ,
, .) 40-100 () -354 ( 7885-86).
124
: . . 2011. 11(106). . 23
0,005 0,015 ,
().
() 0,005 .
=2,07. - 2450 .
700 . DSC-2 Perkin Elmer.
2.
- ,
10-20% (. 1). 30 % ,
(. 2).
. 1.
-. = 2, 07, T = 298.
. 1. , , -. , -
. 2.
cp - ,
= 2, 07, T = 298.
.
- , .
, ,
. ,
.
(. 3).
. 3 (1),
30 . - (2) +1 ..
70 . - (3) +1 .. 70 . (4).
, . (410-418 ).
. ,
, .
126
: . . 2011. 11(106). . 23
1
-.
, ,
,
+1 ..,
+1 ..,
, , 0 .
, , 30 .
+1 .., ,
0 .
+1 .., ,
70 .
+1 .., ,
0 .
+1 .., ,
70 .
, , % ,,
23,122
22,862
22,909
33,09
34,869
36,663
,
,
14,722
14,202
14,11
25,195
27,442
36,663
3385,7
3533,8
3756,7
4935,6
4695,8
2862,6
4,934
4,443
5,432
5,968
6,248
5,12
38,63
38,63
2567,5
5,562
37,87
37,87
2763,1
5,237
37,22
37,22
2761,5
5,67
1. (, ) () ( ) , , .
2. - ,
, :
30 %,
50%, 200%. .
. 3. (1),
30 . -(2) +1 ..
70 . -(3) +1 .. 70 (4)
.
-
2009 - 2013 ( 14.740.12.0865
) .
128
: . . 2011. 11(106). . 23
669.295:620.172
45
.. , .. , .. , ..
,
. , 12, , 450000, , e-mail: rzvaliev@mail.rb.ru
. ()
.
. -
100 , .
: , , , .
,
.
() 100 () [1].
-
,
[2,3], [4].
,
[5]. ,
. , , , .
, () .
130
: . . 2011. 11(106). . 23
1.
45 (Fe - 0,45% C - 0,27% Si - 0,65% Mn).
=800 .
(). 10 0,2 .
350 , N =5 =5
. JEM-2100. MICROMET
5101.
2 .
2.
( =800 ) 45 . HV =
8680 .
5 (-)
, - HV=4000
. . . 5000 .
,
.
: 8750
, 10630 . 20%
-, .
- ,
45 (. 1).
, , . 1 (
0,64 ), , .
. 100 .
. . 2 . 1,
Fe3 C 20 .
. 3.
,
. 5 350 1,5 . 3.
. 1. 45 =350 N =5 =5 , ,
.
. 2. 45 =350 N =5 =5 , ,
.
=350 : 60%
15% .
, , .
132
: . . 2011. 11(106). . 23
. 3. :
1 - =800 + =350 ; 2 - =800 ;
3 - ( =800 + =350 , 5 .)
, =350
, : . : 15
.
100 . :
=350 ,
.
1. +
45 100 15 .
2. 45 ,
, ( 2649 ) (HV 10000 ) ( 3%),
.
- 2009-2013 ( 14.740.12.0865
) .
134
: . . 2011. 11(106). . 23
620.18:669.14.018.44:621.172.251.2
,
10932 02932
.. , .. , ..
- ,
. , 4, , 115088, , e-mail: in_material@mail.ru
. , 9% T/P92 3%
.
. 3% 1092
,
. 0.1% 0.014% 236 MX.
10932 02932
.
: , , .
- 9% 12%
620
[1-4]. ( ) .
30 T/P91, T/P92, E911 (, , ) [1], 109,
1092 12101 () [5], 580 620 25 30.
M23 C6 , , ,
MX [6].
, [7, 8].
,
MX, , M23 C6 [6].
10932
0.1% 02932 , 3% , 1092
T/P 92.
10932 02932.
1.
10932 (0,1%C; 9,36%Cr; 2,93%Co;
1,85%W; 0,45%Mo; 0,2%V; 0,05%Nb; 0,048%N; 0,005%B; - Fe)
02932 (0,014%C; 8,99%Cr; 2,98%Co; 2,1%W; 0,47%Mo; 0,25%V;
0,07%Nb; 0,063%N; 0,01%B; - Fe). . ,
(105010)C 3 (75010).
10 100 600 , 650 , 670 700 196, 176.4,
156.8, 137.2 117.6 /2 ,
650 -.
FEI Quanta 600F,
(EBSD), Jeol JEM-2100
.
EBSD 2 . -
10%- c Struers Tenupol-5.
MX M23 C6 .
.
.
.
Thermo-Calc TCFE6.
136
: . . 2011. 11(106). . 23
( , %) 1092,
10932 02932 750
1092
10932
02932
236
1,93
1,95
0,24
0,34
0,34
0,41
0
0,11
0,48
2.
10932 02932 . 1.
() 10
0,1% 16 0,014%,
(20 ) 1092- [8]. EBSD ,
, . , ,
- 5 , , 10932
52%, 0293 68%. 336 10932 385
02932, , 2,61014 2 1,41014 2 , .
10932 , M23 C6 ,
50 100 . MX, 5 40 .
0,1% 0,014% 23 6
, Thermo-calc (. 1). 10932, 02932
1092 [8, 9], . 2.
. 1. 10932(, )
02932(, ).
2
10932
02932
1092-
[8, 9]
10
16
20
,
,
1014 2
336
2,6
385
1,4
330
6,2
M23 C6 ,
MX,
50-100
50-90
100-250
5-40
5-30
5-60
, 3% 1092 : (. 2).
138
: . . 2011. 11(106). . 23
, ThermoCalc (. 1) [10],
, , .
, , , ,
.
10932 0,1% 0,014% M23 C6 MX. , 7
-, T/P92 [9], ,
-, -
.
,
10932 02932 . ,
(. 3).
650 .
3
10932 02932
10932
20
b ,
/2
701-713
0,2 ,
/2
530-550
10932
650
282-310
259-292
02932
20
666-671
564-567
02932
650
327-363
307-355
5, %
, %
Hv
19,820,3
22,023,5
18,019,0
14,015,0
70,073,0
88,089,0
70,070,0
82,0
83,0
251
253
-
. 2 , 10932 02932;
T/P 92[11] 1092- [4].
, 3% 1092- 104 650 43%,
0,014% 56% T/P92.
. 2. , T/P 92,
10932 02932 650 :
10932 ( ),
N
02932 ( ),
T/P 92[11].
10932 3%
650 : 10 000 115 /2 , 43% T/P92
(56 /2 ). 0.1% 0.014% M23 C6
MX, 9% 02932
10932. 10 000
125 /2 , 56% T/P92.
-
2009 - 2013 ( 14.740.12.0865
) .
140
: . . 2011. 11(106). . 23
1. Viswanathan R., Bakker W.T. Materials for Boilers in Ultra Supercritical Power Plants.
2000. P.1-22.
2. Klueh R.L. Elevated-temperature ferritic and martensitic steels and their application
to future nuclear reactors // OAK ridge national laboratory, 2004. P.1-66.
3. Kaybyshev R., Skorobogatykh V., Shchenkova I. New martensitic steels for fossil power
plant: Creep resistance // Phys. Metals Metallogr. 2010. 109(2). P.186-200.
4. .., .., .. // . 2008.
7. P.47-53.
5. .., . // . 2009.
12. P.13-15.
6. Abe F. Precipitate design for creep strengthening of 9% Cr tempered martensitic steel
for ultra-supercritical power plants // Science and Technology of Advanced Materials.
2008. 9(1). P.013002.
7. Panait C.G., et al. Evolution of dislocation density, size of subgrains and MX-type
precipitates in a P91 steel during creep and during thermal ageing at 600 C for more
than 100,000h // Materials Science and Engineering: A. 2010. 527(16-17). P.40624069.
8. .., et al. 1092
650 //
. 2010. 3(657). P.26-33.
9. Dudko V., et al. Eect of MX particles and -ferrite on mechanical properties and
creep behavior of P92-type steel, 2011. P.1-4.
10. .. / .. . :
, 1976.
11. ECCC, ECCCDataSheet. 2005: p. 1-150.
142
: . . 2011. 11(106). . 23
544.032.2: 546.55/.56,26
Cu-C
.. , .. , ..
- ,
. , 132, , 426000, , e-mail: Nastasya2601@mail.ru
. // Cu-g Cu-60/70, .
: , , , , .
. () , ,
[1-3].
[4] , () Cu- (5
25 .%) (, ) .
.
Cu-C,
.
1.
-2 (99,5%) . (Cg) -2 60/70
( 60 , 18%70 , 1% ,
). 25 .%.
-2 28,1 . ,
4013, 30 8 ( 15) 170 . ()
(ar =0,1 ). 16 .
(BRUKER D8 ADVANCE, CuK ) ( // SDT Q600, 10 /, ). MIS [5].
2.
Cu-25%60/70
. 1.
10 35 2 .
, , ,
- . 0,5
. Cu-25%Cg .
. 1. Cu-25%C60/70 .
. 2. .
(. 2), ( 3,6155
A) 3, 6177
A 1.
144
: . . 2011. 11(106). . 23
3,6186
A 2 . , -,
, Cu-Cg Cu-C60/70.
(, -
).
. 3. / Cu-25%C60/70 () Cu-25%g () 1.
( 10 /, 103, 4950 93,82912 ).
Cu-C
. 3. Cu-25%C60/70 1.
255 290
2%. //
. , ,
. 8 , (. 2),
- . , , - 1
, .
.
Cu-25%Cg 1 (. 3 ),
8. ,
1-2%. ,
800 .
, Cu-C ,
. ,
. ,
Cu-Cg Cu-C60/70
.
-
2009 - 2013 ( 14.740.12.0865
) .
1. Yamane T., Okubo H., Hisayuki K., Oki N., Konishi M., Komatsu M. Solid solubility of
carbon in copper mechanically alloyed // Journal of materials science letters. 2001.
20. P.259-260.
2. Saji S., Kadokura T., Anada H., Notoya K., Takano N. Solid solubility of carbon in
copper during mechanical alloyed // Materials transactions. 1998. 39;7. P.778-781.
3. Xueran Liu, Yongbing Liu, Xu Ran, Jian An, Zhanyi Cao Fabrication of the supersaturated solid solution of carbon in copper by mechanical alloying // Materials Characterization. 2007. 58. P.504-508.
4. .., .., ..
// . 2011.
13;1. .88-93.
5. .., .. // . 2000. 8.
C.16-19.
THERMAL STABILITY
OF MECHANICAL SYNTHESIZED COMPOSITES Cu-C
V.I. Ladyanov, R.M. Nikonova, N.S. Pozdeeva
Physical-Technical Institute of the Ural Branch of Russian Academy of Sciences,
Kirova st., 132, Izhevsk, 426000, Russia, e-mail: Nastasya2601@mail.ru
Abstract. Thermal stability of composite Cu-Cg and Cu-C60/70 has been studied by method
of TGA / DSC / DTA.
Keywords: mechanical activation, copper, graphite, fullerites, thermal stability.
146
: . . 2011. 11(106). . 23
538.951
..
- ,
. 50 , 94, , 305040, , e-mail: r-piter@yandex.ru
. . . .
: , , , .
() -
-.
.
.
,
, , ,
.
1.
. ()
().
.
-1 [1]:
1. ,
.
2. ( ) .
3. .
4. .
5. - .
-2 -. -,
.
-3
() [2].
: ph7.
-4, -5 1-3:
, . -6 ,
-5 500C.
. 1. :
, , ,
x0 , Ms , ,
hxi, . , [3,4].
F2 [5]. - [6].
1
-1
-2
-3
-4
-5
,
/3
1315
1053
1240
1493
1872
, %
11,6
5,7
9,9
15,6
24,1
3,5
0,92
3,2
3,3
6,3
Ms ,
/
45,8
20
43
63,4
96,3
, %
9,5
4,2
9,0
13,2
20,1
<x>,
9,1
8,8
8,1
7,9
6,7
0,38
0,43
0,49
0,47
0,52
JEM 2100. :
0,1 %,
148
: . . 2011. 11(106). . 23
. . 1
-1, 250 kV, 50 . -2
(. 1 30 kV,
500 ), , ,
.
. 1. -1, -2, .
, , , . 2.
. 2.
, , .
, -1
, -3 -5 ,
-5 , . ,
-4, -5, . 30 0 ,
. , , .
-
2009 - 2013 ( 14.740.12.0865
) .
1. .. / .. . // .: , 1979. 60 c.
2. .. // . . 11- .
/ : , 2004. .8-13.
3. .. /
.. , .. , .. . // . . 2010.
56;3. .316322.
4. Polunin V.M. On the estimation of physical parameters of magnetic nanoparticles in
magnetic uid / Polunin V.M., Kobelev N.S., Ryapolov P.A., et al. // Magnetohydrodynamics. 2010. 46;1. P.31-40.
5. Pshenichnikov A.F. Magneto-granulometric analysis of concentrated ferrocolloids /
A.F. Pshenichnikov, V.V. Mekhonoshin, A.V. Lebedev // J. Magn. Magn. Mater.
1996. 161. P.94-162.
6. Ivanov A.O. Magnetogranulometric Analysis of Ferrocolloids: Second-Order Modied
Mean Field Theory / A.O. Ivanov, O.B. Kuznetsova // Kolloidnyi Zhurnal. 2006.
68;4. .472-483.
150
: . . 2011. 11(106). . 23
669, 538.9
WC WC-Co
.. 1 , .. 2 , .. 1 , .. 2 ,
.. 2 , .. 1 , .. 2 , .. 2 ,
.. 2 , .. 2
1)
. .. ,
., 49, , 119991, , e-mail: yuriblag@imet.ac.ru
2) - -
. .. ,
. , 23/3, , 603950, , e-mail: metals@nifti.unn.ru
. WC Spark Plasma
Sintering. WC 1400-1950
25-2400 C/ HV 3180. ,
WC-8 wt%Co VC TaC,
. ,
.
: ,
, .
( ,
, ) [1]. , , ,
, [2, 3, 8].
, ,
[2-5].
[2, 5]. , ,
(
) ( ) [2, 3].
. , , WC-Co
,
[1, 6, 7]. ,
152
: . . 2011. 11(106). . 23
. 1. , WC
2400 C/.
154
: . . 2011. 11(106). . 23
[2] SPS WC W2 C,
. ,
[14],
.
. 3.
(1700 , 2400 /).
, , , . 3: W2 C, [2, 3]
,
.
. 4. WC.
,
, ,
/, [2, 3].
( 100 /) (
HV 2470, 1 =6.7 .1/2 , 25 /), (HV 3180, 1 =5.2 .1/2 , 2400/), . 4.
WC-Co
1050 1100C, 5 30 . 10 200 C/, 700 C
50 C/, .
.
. 1, WC-Co,
. :
(1100C);
(1000C) 1150-1400C
. .
.
WC-Co . WC-Co-VC VC
( WC) .
.
WC Co
156
: . . 2011. 11(106). . 23
WC. , VC
, WC.
WC
WC . , WC-Co-VC
: dI 23 dII 0.20.3 ,
.
WC-Co-TaC TaC 10 . , VC WC-Co.
WC. WC-Co-TaC , WC-Co-VC. ,
(dI 12 dII 0.30.4
) .
1
WC-Co
,
WC-8Co-VC
WC-8Co-VC
WC-8Co-VC
WC-8Co-VC
WC-8Co-VC
WC-8Co-TaC
WC-8Co-TaC
WC-8Co-TaC
WC-8Co-TaC
WC-8Co-TaC
WC-8Co-TaC
C
,
C/
1100
200
1100
100
1100
25
1100
50
1100
10
1100
100
1100
50
1100
25
1100
10
1100
50
1050
50
,
.
, ,
/3
HV
5
5
5
30
5
5
5
5
5
30
5
13.67
14.18
14.14
14.01
14.16
14.27
14.54
14.71
14.70
14.57
14.36
1260
1730
1890
1810
1940
1650
1690
1880
1890
1690
1750
, , /.
WC-Co TaC VC .
-
2009 - 2013 ( 14.740.12.0865
)
1. .., .., ..
/ .. . .: , 2004. 468 .
2. Zhao J., Unuvar C., Munir Z.A. // Int. J. Refract. Met. Hard. Mater. 2009. 27.
P.130-139.
3. Kawahara M., Tokita M. // Corrosion Engineering. 2001. 50. P.63-71.
4. Sommer M., Schubert W.D., Zobetz E., Warbichler P. // Int. J. Refract. Met. Hard.
Mater. 2002. 20. P.41-50.
5. Cha S.I., Hong S.H. // Mater. Sci. . 2003. 356. P.381-389.
6. Fang Z., Maheshwari P., Wang X., Sohn H.Y., Grio A., Riley R. // Int. J. Refract.
Met. Hard. Mater. 2005. 23. P249-257.
7. Cha S.I., Hong S.H., Kim B.K. // Mater. Sci. A. 2003. 351. P.31-38.
8. Sivaprahasam D., Chandrasecar S.B., Sundaresan R. // Int. J. Refract. Met. Hard.
Mater. 2007. 25. P.144-152.
9. Sun L., Jia C., LinCao R., Lin C. // Int. J. Refract. Met. Hard. Mater. 2008. 26.
P.357-361.
10. Bykov Yu.V., Rybakov K.I., Semenov V.E. // J. Phys. D.: Appl. Phys. 2001. 34.
R55-R75.
11. Wu X.Y., Zhang W., Wang W., Yang F., Min J.Y. et al. // J. Mater. Res. 2004.
19. P.2240-2244.
12. Sampath A., Stiglich J.J., Sudarshan J.S., Singh R., Choi K.S. // Powder Metal.
2002. 45. P.25-27.
13. Kim H.C., Oh D.Y., Shon I.J. // Int. J. Ref. Mater. Hard. Mater. 2004. 22.
P.197203.
14. .., .. // . 2006. 42;2. .156-163
158
: . . 2011. 11(106). . 23
669.018.242.14.151
.. , ..
. .. ,
2- ., 9/23, , 105005, , e-mail: gretxen@rambler.ru
.
,
. , . ,
.
: , ,
.
160
: . . 2011. 11(106). . 23
1.
Ni44 Fe29 Co15 Si2 B10 , Fe50 Ni33 B17 , Fe70 Cr15 B15 , ( ) 30
510 . (N = 0.58.0)
P = 5 293 77 .
. , () . , .
Is Hc .
2.
Ni44 Fe29 Co15 Si2 B10
273 77 . Is
N . 1.
Is N
77 Is N = 1 c
293 . , Is
293 Is 77
.
. 1.
Ni44 Fe29 Co15 Si2 B10 . 77 293 .
. 2.
Fe50 Ni33 B17 Fe70 Cr15 B15 . =293 .
. 3.
Ni44 Fe29 Co15 Si2 B10 , Fe50 Ni33 B17 , Fe70 Cr15 B15 . =293 .
162
: . . 2011. 11(106). . 23
. 5.
Ni44 Fe29 Co15 Si2 B10 . N=1, T=77K.
, Is , , .
, -
.
[5] (. 5),
, , , ,
, .
,
, ,
.
3.
,
,
. . (. 5) Is (N) Hc (N)
, . , -,
(),
. ,
.
- [6]. HV(N), , N = 0.5
, .
,
HV N = 0.5, ,
(N = 1). , N 1
, ,
. , , (
) , ,
,
. :
Ni44 Fe29 Co15 Si2 B10 , (Fe, Ni Co),
Is ; Fe70 Cr15 B15 , (Fe) (Cr) ,
Is .
. - . ,
. , , ,
, , .
164
: . . 2011. 11(106). . 23
1. ,
, ,
.
2. , ,
.
3. ,
.
-
2009 - 2013 ( 14.740.12.0865
) .
1. McHenry M.E., Willard M.A., Laughlin D.E. // Prog. Mater. Sci. 1999. 44. P.291.
2. Yoshizawa Y.S., Oguma K., Yamauchi K. // J. Appl. Phys. Vol. 1989. 64. P.6044.
3. A.M., M.., A.., .. // . . . 2009. 73;9. C.1302.
4. Deryagin A.I., Zavalishin V.A., Sagaradze V.V. at. al // FMM. 2008. 106. P.1.
5. E.., T.A. // M. 2000. 8. C.16.
6. Inoue A. // Acta Mater. 2000. 48. P.279.
166
: . . 2011. 11(106). . 23
669.715:539.52
Al-8,2Mg-4,7Si
.. , ..
,
-, 4, , 119049, , e-mail: mihaylovskaya@misis.ru
. Mg2 Si
(0,2 %) Al-8,2%Mg-4,7%Si. , 0,2%
600% (3-4)
3103 1 .
: , , .
.
, .
[1].
.
.
,
,
.
, . , ,
, , , [2-4], [5,6] ..
(0.1-0.3 %) ( 0.5%) [7-9].
. , . ,
[10, 11], , .
.
.
Al-Mg-Si ,
, , , 0,2%.
.
1.
Al-8,2%Mg-4,7%Si (.1) Al-8,2%Mg-4,7%Si-0,2%Cr
(.2). 100
40 20 , 15 /c. A99, Al-10%Cr,
. Nabertherm N30/65A .
450o c 60%
250.
,
70% , 20% HClO4 , 10% . 1%
. ().
,
300-400 . 0,95.
560o
14 6 1 . 3 . 1231-10, .
,
m . m. (1 103
8103 1 ) .
, 3-6
10% ().
168
: . . 2011. 11(106). . 23
2.
1 Al-Mg-Si.
((Al)+Mg2 Si)
(. 1). 0,2%Cr (. 2) .
. Mg2 Si, , 151%,
,
ThermoCalc (15%).
. 1. 1 Al-8,2Mg-4,7Si () ()
( 3,10,1) ().
Mg2 Si (. 1 )
.
Mg2 Si. 1
d : 1,50,1; 2,10,1; 3,10,1 4,20,3
. 2 1,50,1 .
( , 1,10
1,15).
20 560o (0,95 )
. L . 3,00,2
9,50,7 (. 2). , 2 3,00,2 .
. 2. 560 o
20 1 (Al-8,2Mg-4,7Si).
, 1 , 2
(. 3 ).
m (0,4-0,5) 9,6 8104 1 . 3,0
(3-4)1031 . 2 0,2%Cr
(5 8)103 1 (. 3 ).
. 3. : () m,
() .1
. 2 ( ).
1, 3
5103 1 (. 1). 600%
2 0,2% Cr 3103 c1 .
170
: . . 2011. 11(106). . 23
. 4.
3 10 3 1 .1
.2 ( ).
,
3103 c1 (3 4) (. 4). ,
.
Al-8,2%Mg-4,7%Si
Mg2 Si ,
0,2%r.
, 3,0 15%
Mg2 Si 1,5 , 0,2%r
.
Al-8,2%Mg-4,7%Si-0,2%r:
600%, (3 4) 3103 1 .
- 2009 - 2013 ( 14.740.12.0865
)
1. / . .,
.: . . .:, 1985. 312 .
2. Kim W.J. Variation of strain-rate sensitively exponent as a function of plastic strain in
the PM processed superplastic 7475Al+0.7Zr alloy // Materials Science and Engineering. 2000. A277. P.134-142.
3. Kitazono K., Sato E. Internal Stress Superplasticity In Directionally Solidied AlAl3NI Eutectic Composite // Acta mater. 1999. 47;1. P.135-142.
4. Ferry M., Munroe P.R. Recrystallization kinetics and nal grain size in a cold rolled
particulate reinforced Al-based MMC / Composites: Part A. 2004. 35. P.10171025.
5. Mishrai R.S., Mahoney M.W., McFadden S.X., Mara N.A. and Mukherjee A.K. //
High strain rate superplasticity in a friction stir processed 7075 al alloy // Scripta
mater. 2000. 42. P.163-168.
6. Slamova M., Homola P., Karlk M. Thermal stability of twin-roll cast Al-Fe-Mn-Si
sheets accumulative roll bonded at dierent temperatures // Materials Science and
Engineering A. 2007. 462. P.106-110.
7. Bate P.S., Humphreys F.J., Ridley N., Zhang B. Microstructure and texture evolution
in the tension of superplastic Al-6Cu-0.4Zr // Acta Materialia. 2005. 53. P.30593069.
8. Katsas S., Dashwood R., Gimes R., Jackson M., Todd G., Henein H. Dinamic recrystallisation and superplasticity in pure aluminium with zirconium addition // Material
Science and Engineering A. 2007. 444. P.291-297.
9. Ihara K., Miura Y. Dynamic recrystallization in Al-Mg-Sc alloys // Materials Science
and Engineering A. 2004. 387-389. P.647-650.
10. .., .., .. 64 // . 2006. 9(615). C.39-43.
11. .., .., .., ..
,
Al-Zn-Mg-Cu // . . 2008. 4.
C.39-44.
172
: . . 2011. 11(106). . 23
666.3-127; 546.41
,
.. , .. , .. , .. , ..
. .. ,
., 49, , 119991, , e-mail: fedotov_ayu@mail.ru
. , ,
. , , ,
. , 75 .% .
( 95%) 300 ,
in vivo.
. .
: , , , , .
, , ,
[1]. ,
(), () - ()
: , , , , ,
[2-4]. , .
100 1 ,
[5-7].
( ) ( 1) [8]. ,
174
: . . 2011. 11(106). . 23
, [9,10]. ,
,
.
,
[11].
, N-
[12].
-
. ,
, (), 1, ,
.
1.
. / 100/0; 90/10; 70/30; 50/50; 30/70;
10/90; 0/100 8%- . ,
.
( 12 , 24 )
-18o, -45o 190o . ,
. 60o .
/ (100/0
50/50), , .
,
[13] ( ).
(, Shimadzu XRD-6000), - (Nicolet Avatar), ( LEO 1420).
37o 1, 3, 7, 14 28
60o .
.
Instron Electropulse E-3000. 1 ,
2% ,
.
(D ). :
=D /h ,
h .
.
2.
,
, .
98%.
(. 1 ).
50 500 , - 10
50 . 90% .
2 .
. 1. : ) ,
) .
, . . 2 , . ,
100200 . 30 /
1 . , 0,5 - 1 .
176
: . . 2011. 11(106). . 23
. 2. : ) , ) , ) .
,
, . , , . 95%.
100300 .
. 1 . 1020 .
,
. , >>. ,
10 .% ,
71,1%, 66,5% 60% , 75 .% 32%, 28,6%
23% (. 3 ).
. / (1/1) 10%
(. 3 ).
100,00
80,00
70,00
90,00
60,00
, %
, %
50,00
40,00
30,00
20,00
70,00
60,00
50,00
40,00
10,00
0,00
30,00
10,0
20,0
30,0
60,0
75,0
10,0
, .%
80,00
20,0
30,0
60,0
75,0
, .%
. 3. : ) ,
) / (1/1).
1) () 75 %.
95%.
2) - . , . .
-
2009 - 2013 ( 14.740.12.0865
) .
178
: . . 2011. 11(106). . 23
517.987
II. 4)
.. , ..
. ,
. ,
, , .
, .
: , , , , .
[1]. , .
,
. , .
, R2 . ,
(. 7), , , . , R2
(GL-),
, .
5. .
.
. G , ,
, , ,
.
.
4. G = hV, i ,
F : K(G) 7 R2 K(G) R2 .
.
r N+ . G r,
4
180
: . . 2011. 11(106). . 23
F R3 , F(K(G)) Sr r .
0.
. G = hV, i V = {ek ; k = 1 9}
= {{ek , el } : l = kmod 3; k, l = 1 9}
{e3k+1 , e3k+2 }, {e3k+2 , e3(k+1) }, {e3k+1, e3(k+1) }; k = 1, 2, 3
. ,
1.
. 1. 1.
, .
F G .
ek , k = 1 | V | K(G) ,
.
G F() R2 ,
F , .
. F(). ,
., () D .
D
G ,
F(K(G)). , , . , ,
D(1 ) ... D(n ). - , F(K(G)). ,
F(1 ), ..., F(n )
, , ,
G.
5. , D()
F(K(G)), D() (, ) .
S
D() F(K(G)) ,
G. () , D .
, (
), ,
.
S
, D().
,
, ,
S
D() ( ), .
,
, F(K(G)). , ,
( ). G,
, . , ,
F(K(G)).
,
F.
,
.
,
GL-, = hV , i,
(., , [1]).
G
. F G = hV, i R2
.
F G F . D F y(D). V .
D y(D ).
V y(D), D F . (D) D
1 , ..., m ,
D c Di , D
D . i {y(D), y(Di )} ,
Di . {y(D), y(D )}
182
: . . 2011. 11(106). . 23
G, , G,
. G
, y(D ). ,
, y(D )
G
. G, ,
G
, ,
, y(D),
G
D G.
, , G 2, , , .
G G
7. G = hV, i ,
, ,
, .
F G R2 . F
, G.
G
D() G G . ,
,
, , , ,
1 2 .
, , ,
.
. y 1 y 2 .
D(). y i , i = 1, 2 ,
D . 1 2 , .
1 y 1 , y 1 y 2 - D() y 2 2 .
, G. (,
,
,
G.) , D() G
G . y(D())
, D(), ,
D() y(D())
, , .
B(G) D G. y(D) ,
B(G).
C(G)
. , ,
G
B(G)
\ C(G)
6= .
. , ,
G G
, ,
( 6, [1]). , G
1 G
2 .
G
, , y(D) ,
D G. ,
1 , y(D2 ) G
2 ,
y(D1 ) G
G , B(G)
\ C(G).
.
, , ,
. , . 2, G = hV, i, V = {ek ; k Z},
= {{ek , ek+3 }; k Z}{{e3k , e3k+1 }; k Z}{{e3k+1, e3k+2 }; k Z}{{e3k , e3k+2 }; k Z}.
. 2.
G V , | V | = 0 ,
K(G) R , , K(G) R2 . .
V R2 ,
,
K(G) R2 ,
. , ,
, . .
6. G = hV, i ,
F : K(G) 7 R2 , D
R2 D F(V ) G G
F : K(G ) 7 R2 .
, G|R G R
.
lim G|Rn = G ,
Rn R2
184
: . . 2011. 11(106). . 23
- hRn ; n Ni. . ,
hGn ; n Ni G ,
[
lim
D()
n
Gn
G.
lim Gn = G .
(5)
G
F R2 5 ,
D(), , , .
R2
,
.
, .
, .
.
7.5) G = hV, i ,
.
, G , F R2 , P a1 , a2 R2 , F(K(G))
:
F(K(G)) = {[F(K(G))]P + n1 a1 + n2 a2 ; hn1 , n2 i Z2 } .
5 , . , , ,
, ,
. ,
5
, [1],
.
. GL.
V = {x0 , x1 , ..., x|| },
, = {{xi , xi+1 } : i = 0 ||, x||+1 := x0 }, := (xj , xj+m),
0 6 j 6 || j + m mod ||, .
, .
h, i , .
hhn , n i; n = 1 Ni .
GL- hGn ; n = 1 mi , m 6 N
, hn ; n = 1 mi
, n Gn , n = 1 m.
m.
G1 1 . ,
, . , 1 = 1 .
G2 G1 2 1 1
2 2 (. [1]), , , |1 | = |2 |.
|1 | =
6 |2 |, hn ; n =
1 Ni m = 1, ,
GL- .
G2 , , , , 2 , G2
1 2 , . , , . 2 .
, GL.
n- n- Gn n , . |n | > |n+1 |,
hhk , k i; k = 1 Ni (n + 1).
, m = n.
(n + 1)- , n n , |n | = |n+1 |
. Gn c n+1
n n+1 . , Gn+1 n+1 .
n+1 = (n {n+1}) \ n+1
Gn+1 . , , . , ,
,
Gn+1 .
186
: . . 2011. 11(106). . 23
, n , ,
n n , n = n n . n+1
n+1
n+1 , . n+1
, n , ,
, n+1 . .
n+1
n -
, .
. , hGn ; n = 1 mi hn ; n = 1mi. m . hhn , n i; n = 1 Ni
hm+1 , m+1 i m < N. m = N,
.
.
6. GL- hhn , n i; n = 1 N hGn ; n = 1 mi
.
. G = hV, i , GL-, .
Hk , k = 1 |V | ,
. ,
, .
, Gk = hVk , k i ,
GL- ,
, ,
.
, .
7. G , ,
GL- .
6.
G
.
GN , N .
. 7,
, , GN 1 , GN ,
N GN 1 N N .
, GN 1 GN N
N , N . , , GN 1 , -
N 1 , 7,
N 2 , , GN 2 , (N 2) .. , GN 2 ,
N 1 , N 1 . GN , , ,
,
, 1 , 1 , . ,
hhk , k i; k = 1 Ni .
GN , GL- , k+1
Gk , k = 1 N k , , ,
, GL-
k = N. , , GN .
GN ,
, .
7 (5).
8. G , ,
GL- hhn , n i; n Ni .
,
GN , GL-
N hhn , n i; n Ni,
. , , RnN
. N , G,
, RnN
GN .
G . G
. G|Rn Rn .
.
G|Rn . .
G|R (5), ,
, ,
Rn Rn .
G ,
G ,
G|Rn , Gn , .
188
: . . 2011. 11(106). . 23
, Gn G|Rn Rn
. Gn , ,
Gn Gn . , hGn ; n
Ni .
G|Rn Gn G|Rn , (5) G. ,
Gn , n N GL-
hhk , k i; k = 1 ni , ,
, n < n
n . , n ,
hhn , n i; n Ni ,
GL- G.
1. .., .. . 1.
// Belgorod State University Scientic Bulletin.
2011. 5(100);22. C.140-152.
FINITE CLUSTERS IN PLANE MOSAICS
Part II. Combinatorial construction of plane graphs
E.S. Antonova, Yu.P. Virchenko
Abstract. This work is the continuation of rst part of the article devoted the proof the Kesten
theorem by combinatorial method. In this part it is proposed combinatorial denition of innite
plane graph on the basis of innite sequence of simple cycles where each of them has been added
the nonintersecting path.
Key words: plane graph, cycle, GL-algorithm.
..
- ,
. .. ..
..
..
- ,
. .. ..
..
,
. ..
..
- , ,
. ..
..
,
,
-
..
- ,
. ..
..
. ..
..
,
- (. )
..
- , ,
190
..
: . . 2011. 11(106). . 23
- ,
.
..
- ,
..
- ,
. .. ..
..
- , ,
. .. . ..
..
- ,
..
- ,
..
..
..
- ,
..
- ,
..
- ,
-
..
-,
. ..
..
- ,
..
..
,
-
..
- ,
-
..
- ,
-
..
,
. ..
..
. ..
..
. ..
..
- ,
-
..
- ,
..
- ,
-
192
: . . 2011. 11(106). . 23
..
- ,
..
- ,
Institute of Applied Physics ASM, Kishinev, Moldova
..
- ,
-
C.C.
..
. ..
..
,
. ..
..
..
..
. ..
..
- , ,
,
- (. )
..
,
-
..
..
- ,
-
..
..
- ,
Institute of Applied Physics ASM, Kishinev, Moldova
..
,
. .. . ..
..
..
- ,
-
..
-
,
..
..
- , ,
. .. ..
..
- ,
-
..
. ..
..
,
-
..
,
. ..
..
- ,
194
: . . 2011. 11(106). . 23
..
..
..
-
,
..
..
,
. ..
..
..
. ..
..
. .. ..
..
- ,
- -
. ..
..
- ,
-
(. )
..
- ,
..
- -
. ..
..
, ,
-
..
- , ,
(. )
Lahderanta E.
Laiho R.
Lashkul A.V.
196
: . . 2011. 11(106). . 23
. : ,
.
.
, , . (),
() .
, ()
, () .
, , ( ,
). , , . ,
.
.
: , , - , () .
.
, ,
, , .
, .
.
, , . ,
, , , , .
, ,
20 A4.
14pt . .
" "
.
( )
. .
:
1) , . 20 .
2) , ;
3) ;
4) ; 10-12 , 12pt;
5) ( 10-12);
6) , ;
7) c , ;
8) , . .
. ,
. , ;
9) , .
. La (LaTeX2e, AMSLaTeX).
pdf- ,
.
, .
"ps"( "eps
, "
, "ps").
(. .7).
!
1. , .
2. , LaTeX .
, .
,
, ,
, .
.
198
: . . 2011. 11(106). . 23