Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
z'Ns
ljlzi6 ;b:otf z'Ns M 36Ldf ?= %,))).
o; c\ssf] ?= @)).
o; cdf
sljtf
sljs'nd's'6dfl0fSo efg'eStfrfo{ j0f{gd\
efg'eQm >4f~hln
efg'eQmk|lt
>4f~hln
efg'eQmk|lt
efg'
cflbsljsf] cr{gf
efg'pbo
hfg tf /flt hflt
hLjGt e'mNsf M df]tL
efiffefg'wfd
cfp efg'
n]vlgjGw;dLIff
efg'eQm slj tyf cfbz{ kBfg'jfbs
st{Jo
lzj zdf{ kl08t
efg'eQmfrfo{
cr{gf
/fdfo0f dxfTDo
slj efg'eQm
efg'eQm / df]tL/fd
k|:tfjgf
g]kfnL slj efg'eQm
>4f~hln
cflbslj efg'eQmcfrfo{
efg'eQmsf 5Gbsf] k|efj
g]kfnL ;flxTosf] Oltxf;df ;j{>]i7 k'?if
c8\snsf s'/f
>Lefg'eQm lsg cflbslj eP <
efg'eQmsf] z}nL
efg'eQmsf] /rgfdf ;fdflhs lzIff
aw"lzIff leqsf efg'eQm
bfhL{lnsf] g]kfnL hLjg / efg'eQm
ljrf/ sltko
efg'eQmsf] uBz}nL M Ps lrL
efg'eQm
efg' ;Demgf
cflbslj efg'eQm g]kfnL efiff / tgx"F
cd/fjtL sflGtk'/Lsf] ;f}Gbo{ / efg'
2
/rgf
df]tL/fd e
kl08t w/0fLw/ zDdf{ sf]O/fnf
kl08t rqmkfl0f zdf{ rfln;]
n]vgfy kf}8fn
>L l;l4r/0f, g]kfn
d]h/ sKtfg afns[i0f z+z]/ h+u axfb'/ /f0ff
dfwjk|;fb l3ld/]
efg'eQm kf]v/]n
e'jgxl/ l;Ub]n
k|Xnfb kf]v|]n
/fd]Zj/ /fpt dft[bf;
;l/tf t'nfw/
%
&
*
(
!)
!!
!!
!@
!#
!%
!^
!^
!&
@)
@$
@*
#!
##
#%
#&
#(
$@
$$
$^
%$
%&
^!
^%
^)
&)
&#
*)
*#
*&
**
(!
(#
(*
k"0ff{ 131
/fh]Gb| ;'j]bL
!)@
lzj /]UdL
!)^
pk]Gb| uf}td
!)*
g]kfn lr/~hLaL
!)(
!!!
!!(
/f]rs l3ld/]
zlz zfx
!@)
!@%!#(
!$)
sf] ;"rgf
k"0ff{ 131
/rgf
/rgf
k"0ff{ 131
sljtf
/rgf
5
6
/rgf
k"0ff{ 131
efg'eQm >4f~hln
kl08t w/0fLw/ zDdf{ sf]O/fnf, aL=P, aL=6L, bfhL{ln
g]kfn sf]lsn, snfljb, /fdeQm
cfafn a[4 jlgtf sljtfg'/Qm,
kf/]/ b]zsg jflUjejflb bfg,
ub}{ dxfk'?if, k|f0f lbof} dxfg..!..
ltd|f pbf/dgdf sljtf pbfof],
g]kfnsf] bo kmkm{l/ kmkm{/fof],
c1fg j}l/ ;asf 36sf] 8/fof],
bGs]/ 1fg z'lr a];l/ ee{/fof]..@..
g]kfnkfn / k|hf ;a Psgf;,
cfgGbk"j{s k9L tj jflUjnf;,
kfv08 v08g u/L dg kfl/ b,
e5{g\ ;bf bodf /l;nf pd..#..
efiff k|rf/ ul/ b]z ljif] lkm+hfO{,
lgM:jfy{ /fd k|lt elQm lbO{ hufO{,
gfgf ljeQm hg hf] cljeQm kf/L,
;]jf uof} c6n of] ulgg]5 ef/L..$..
x] efg'eQm, cg'/Qm 5 hflt ;f/f,
ltd|f ;'wf;l/ ld7f kl9 jfSo wf/f,
ltd|f ld7f dw'/ sfJosnf lgldQ,
cfhGd b]z /xg]5 s[tfy{lrQ..%..
[efg'eQm :df/s u|Gy -d[To' ePsf] &) jif{ k'us
] f] pknIodf k|sflzt_,
k"0ff{ 131
/rgf
efg'eQmk|lt
n]vskl08t rqmkfl0f zdf{ rfln;], g]kfn
l;4x:t / k|l;4 k'/fgf, Voftgfd sljhLx gfgf.
hf] lyP cl3 oxfF pgdfly, cfhsf] lbg 5 of] clt hftL..
!
b]zsf /l;sj[Gb ldn]/, ufg ug{ pgsf] oz w]/.
e} /x]5 w'dwfd tof/L, 5g\ gjLg slj pT;'s ef/L..
@
dfu{ ;fkm 5 v'nf lgh efjJoQm ug{ glnO{sg ufe.
n]Vt5g\ ;'sljtf z'e n]v, /flv lrQlar pGgt 6]s..
#
kfpF5g\ sb/ dfg Ogfd, rN5 v"a ltgsf] oz gfd.
r'Sg cf};/ lbg] s'g xf]nf, xf] oxL ;/; ;'Gb/ d]nf..
$
5g\ slt k|s[ltsf lk|o eQm, sf]lx 5g\ ljifob]lv lj/Qm.
t'Gb5g\ slt k'/ftg sGyf, gfk\5 sf]lx lk|o gf6skGyf..
%
tflsbf] 5 sltaf6 ;dfh, ;H5 sf]lx lgh wfld{s ;fh.
P]ltxfl;s dxfslj aGg, sf]lx ub{5 pd]b cgGo..
^
klqm g}lts dgf]x/ efj, sf]lx kf5{ hgdfly k|efj.
cf+Un z}lnlt/ sf]lx 5 /2, sf]lx lxlGblt/ d:t 5 x2..
&
vf; z'4 gokfln ag]/, u"9 efj ulx/fpF eg]/.
sf]lx efj's dxfslj/Tg, VofpF5g\ sndnfO{ ;oTg..
*
5}g z}ln ;asf] slx+ Ps, leGg leGg 5 ljrf/ ljj]s.
leGg leGg ;'lgbf] 5 cnfk, nIodf g t 5 P]lss efj..
(
lsGt' Tof] ;/;tf ;anfO{, eGg a'em\g ;lhnf] x'g nfO{.
JoQm efj d[b' d~h'n ;fh, ;Hg' xf] sl7g b'is/ sfh..
!)
Tof] ;d:t u'0fsf] cjef;, efg'elQm sljt} lar vf;.
b]lvOG5 ;atkm{ ljrf/L, x]/bf x'lF b b'?:t tof/L..
!!
8
/rgf
k"0ff{ 131
>4f~hln
/rlotf slj n]vgfy kf}8fn, g]kfn
efiffsf] lbJo z}nLdo b[9 hudf /fdsf] ;Rrl/q
kSsL uf/f] agfO{ pk/ uh'/df elQm /fvL kljq
xfd|f] ;flxTosf] of] dxnsg v8f ug{df cu|u0o
pT;fxL efg'eQm lk|o sljj/ x'g\ nf]s ;Dk"Ho wGo
X
lkm+hf/L la:tf/} t?0ftd zf]ef ;'gx/L
x/L ;f/f sfnf] td e'jgsf] d+un u/L
pbfPsf efg' k|yd slj ;flxTo gedf
;j} g]kfnLn] lg/ltzo 5g\ dfGo ejdf
X
Tof] sfnf] tdsf] ljgfz k6'tf, Tof] hfu[[lt k|]/0ff
Tof] k|To]s kbfy{lalDjt 3gf cfnf]s jf /~hgf
Tof] st{Jokyk|bz{g snf hf] hf] lyof] efg'df
Tof] cBflk 5Fb}5 of] rxlsnf] z}n]Gb|sf] ;fg'df
k"0ff{ 131
/rgf
efg'eQmk|lt
/rlotf >L l;l4r/0f, g]kfn
s'g d+q u/L, s'g hfb' 5/L sljhL, ltdLn] hgtfdf,
gj hLjgsf] ;|f]t ;/ntf, axfOlbof} sljtfdf <
glx+8]sf] hg, lgh{g af6f] sljhL, ltdLn] klxNofof},
g]kfnLsf] :j0f{ lbj; Tof] glhs k'u]sf] b]vfof}.
8fF8f, sfF8f, jg uf}r/df ha u'H+ of] ltd|f] /fdfo0f,
/fd / ;Ltf ;asf] x'g u} kfP sltn] slt nId0f.
;'Kt lyP ;a, t/ ltdL hfuL hfu|t If0fsf] kf7 lbof},
6f9f b]Vg] Kof/f sljhL g]kfnLdf /fd lbof}.
gj hfu[ltsf] k r9]sf] g]kfnL oL km"n gofF
hf]z / ;fx; nxnx gfRg] g]kfn 5 Ps au}+rf.
dfnL, ltdL em}+ cfO{ cfO{ u5{g\ t oxfF /vaf/L,
husf] :jlu{s b]zxdf lsg gulgg' of] rfxL+ <
k/jt lrb}{ em/em/ emb}{ vf]nfn] efj's 5fn
5ls{/x]em}+ ltd|f] sljtf g]kfnLdf cfJxfg.
-!_
lxddf?tsf] lggL gfgLn] ljnl;t k'nlst g]kfnL,
5g\ slt /fd|f ;/n pHofnf d'vdf cln cln d[b' nfnL.
;'/le ;/ntf p7\5 k/fu g]kfnLsf] hLjgdf
;'Gb/tfsf] vfgL k|d
] g]kfnLsf] dgdgdf.
sljtfsf] /; 5s{ g 5s{ ;'Sg gb]cf] oL km"n
hu cfFugsf] cg'kd zf]ef xf] lolgxs} cg's"n.
/;do hLjg g]kfnLsf] x]/L ;an] /; kfpmg\
b'vdo s:t} vf]qmf] hLjg enen /;n] 5nsfpmg\.
sljtfsf] /;, sljtfsf] /; g]kfnLsf] hLjgdf,
bfx s'g} klg bGsg] gxf];\ g]kfnL oL ;';'dgdf.
ghnL hudf s;n] b]Vof] zflGt k/Lsf] 3/af/,
rflxG5 ld7f] hng t o:tf] g]kfnL oL ;'sd
' f/.
P g]kfnL bfh' / efO, cfdf alxgL cfh hnf}+
sljhL xfd|f], xfdL sljsf] oxL uLtn] Jof]d e/f}+
-@_
[ efg'eQm :df/s u|Gy bfhL{ln lj=;+=!((& ]
10
/rgf
k"0ff{ 131
efg'
/rlotf>L d]h/ sKtfg afns[i0f z+z]/ h+u axfb'/
/f0ff, g]kfn
;fg}df efg', d]/f] ;/n bosf] efjsf] l;Gw'nfO{
lgb|fdf 3R3RofO{ xbts o;sf] dfly ;f];L p8fO{
?Gr] jiff{ l;sfof} z'e xl/kbsf] hf] To;}n] ljz]if
d]/f] of] c>'ljGb'kl| t 6nan e} gfR5 ltd|f] k|sfz
[efg'eQm :df/s u|Gy, k|sfzs M g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng, bflh{ln,
lj=;+=!((&]
cflbsljsf] cr{gf
dfwjk|; fb l3ld/]
uly{g\ u'~hg b"/ b"/ lul/sL u+uf xjfdf p7L.
d]nf kft u/]/ v]t jgdf jf]Ny] kxf8L l76L..
o} nfvf}+ :j/af6 Ps lbg of] lg:Sof] cgf}7f] Wjlg.
Ps\ lbg\ gf/b\ ;Tonf]s\ k'luuof nf]ss
\ f] uF lxt\ egL
..!..
nfu] afn'g v]n v]Ng tgx"F tNnf] pkNnf] r'FbL.
nfu] uLt ;';]Ng z}n jgdf dfbL / d:of{bL..
af]n] blVvg Bf}rn
' L a/r'nL bf]6} h'xf/L u/L.
n]Vof] pQ/ efg'sf ls/0fn] Tof] cGgk"0ff{ lul/..
..@..
gf} 8fF8fk/af6 afbnx cfO{ l5k] Bf}r'nL.
cfof] blVvg lrqs"6 lul/sf] t:jL/ gf}nf] v'nL..
af]n] /fd a;]/ z}ntnsf] cUnf] an]+;Ldlg.
kfgL 5ls{/x]5 cfh lbnsL /fgL sxfF 5f} ltdL
..#..
ef]sL d}ln lgGofp/L g t skfn\ sf]ofls nf k/L.
kmsL{ kj{tdf czf]s jgsL ;Ltf al;g\ 5fx/L..
x] Kof/f s;/L db]lv k/ e} a:5f} ltdL 5f} sxfF <
xfd|f] x'G5 ls x'Gg e]6 cyjf of] lhGbufgLdxfF
..$..
k"0ff{ 131
/rgf
11
efg'pbo
efg'eQm kf]v/]n tfKn]h'
xfd|L z}n;'tf cgfy slnnL efiff w'nfdf lyOg\
ltDn] xft lnof} / efg' /l;nf] xfF:g] lszf]/L eOg\
efiffsf] cg'xf/ wf]O p;df eb}{ uof} nflndf
k}x|fof} k|ltef n'uf, ls/0fn] k'5t\ } uof} sflndf
12
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
13
5
14
/rgf
nlntk' / , ;fg] k f
k"0ff{ 131
k"0ff{ 131
prahlad.pokhrel@gmail.com
/rgf
15
cfp efg'
;l/tf t'nfw/
sljtf /fdfo0f cem} n]Vg cfp efg'
;a}sf] dg 5'g] vfnsf] uLt ufp efg'
3fF;L hLjg Kof/f] nfUg] xFl;of ;fyL
;'d;'DofpFb} 3fF;;Fu ldt]/L nfp efg'
16
/rgf
k"0ff{ 131
la/f6gu/!@
/rgf
17
o;af6 :ki6} b]lvG5 s]xL 5f]6o\ fpg] ljrf/ /fvL d"nsf] efjdfq lnO{
:jtGq cg'jfb u/]sf x'g\ . t/ pgsf] p2]Zo cfgf Znf]sdf kbnflnTo kfg]{
x'gfn] zAbfy{df Ps hft afFlwPsf 5}gg\. d"nsf] 7f8f] cy{ dfq u/]sf] eP ca
t slt vfFnf lg d klg. uof] vfGof a]nf dsg t ldNof] /fHo jgsf]. n] lbPsf]
dL7f]kg a]kQf x'GYof]. pRrf/0f ug{ sl7g lSni6 ;+:s[t Znf]ssf] cufl8 pgsf
lagf kl/>dn] lg:s]sf] b]lvg] lbndf r'Eg] /l;nf kbx pRrfbf{ lhe|f] / cfFvfn]
;'lj:tf kfpF5, dg efjdf hDg kfpF5.
&) jif{ cufl8 af]Ng] efiffdf n]lvPsf] x'gfn] pxfFsf s}og\ zAb ck|rlnt
eO;s]sf / kfv]df ulgO;s]sf 5g\, h:tf]/fd\Ho", s5', vfGof, dsg, hfGof5', vfFnf
OToflb. pgn] g;s]/ oL kb /fv]sf xf]Ogg\ lsgeg] hfGof5'nfO{ hfg]5' u/]/ 5Gb
e x'bF g} . pxL sf/0fn] dxfslj z]S;lko/sf sljtfdf klg o:tf zAb w]/} k/]sf 5g\.
xfd|f] afNofj:yfsf] ;'gf}nf lbgsf] 6s k/L ;'gf}nf ag]sf oL sljsf uof]
vfGof a]nf dsg t ldNof] /fHo jgsf]. h:tf Znf]sn] slt k6s xfd|f uxnfO{
cfF;n
' ] e/], sltk6s xfd|f] 5ftLdf esfg' kf/]. ToxL j]nfb]lv xfd|f gzf gzfdf,
xf8leq;Dd klg oL sljsf sljtf/; 3':g uP/ xf]nf, xfd|f cfFvf sfg cs}{
lsl;dn] olt tfnLd eO;s]kl5 klg, tf/Lkm oxL 5, oL Znf]s ;'Gg] ;fy dfly
n]lvPsf zAbx ;x;f v6\sFb}gg\. xf], s]xL ljrf/ u/]kl5 h/} ofb x'G5. xfd|f]
cfFvf, sfg, lhe|fsf] afu8f]/ k|yfn] ;dft]sf] 5. lrKn] sL/f] dflg;n] vfg] rLh
ePtfklg csf] ax;n] xfdL To;nfO{ 3Lg dfGg 5f]8\bg} f}+, g km"nsf]kLsf]
18
/rgf
k"0ff{ 131
ay'jfO ub}d
{ f xfdL To;nfO{ 5f8\5f}+ . p;}n] w]/};Dd bo+ud ePsf s'/f x'gfn]
w]/} ljfg\pk/ tL sljtfsf] c;/ /lx/x]s} 5. emg\ ckl7tsf] s] s'/f < emg\ To;
;dosf g]kfnLxdf o;n] sqf] ;g;gL k}bf uof] x]fnf clxn];Dd klg o;sf]
k|rf/ olt a9\tf 5 w]/}hgf oxL k9\gfsf nflu g]kfnL j0f{dfnf lrGx dg u5{g\ .
o;af6 efg'eQmn] xfd|f] efiffsf] 7"nf] ;]jf u/] eGg'k5{.
oxfF Pp6f z+sf p7\g ;S5 M b'lgofF /fdkLo"ifwf/f lkP/ e'n]sf x'g\ ls
efg'eQmLo sljtf /;df < pgsf] sljtfdf /l;nf]kg 5}g eg'F, ew'/tf 5}g eg"F,
s]jn /fd;'wfdf b'lgofF n7 ePsf x'g\ eGg] ;Dem'F, t}klg efg'eQmn] g]kfnL
;flxTosf], cem g]kfnL efif}sf], zq'pk/ /fdjf0f k|xf/ u/]/ ;kmn ePsfdf xfdL
pgsf] C0fL 5f}+. km]l/ hlt n]v jf sljtfsf] cfsif{stf syf jf ljifodf lge{/
/xG5, plt syf bou|fxL x'g sljtf jf n]vsf] z}nL, kb, OToflb ?lrs/ /
/l;nf rflxG5g\. pgn] oxL /fdfo0f vf] 6/f]{ sljtfdf n]vs
] f] eP s;n]
?rfpFYof] < pgn] kfO{ gnfUg] u/L s'/f cg';f/sf] leGg leGg 5Gb /f]hL
cfjfnj[4, algtfnfO{ efsf ldnfP/ ufpg lbg' g} k|rf/sf] k|f0f xf].
?lrs/ x'gfsf] nflu pgn] cfgf] cg'jfbdf slt :jtGqtf lnPsf 5g\,
To;sf] csf]{ gd"gf oxfF lbg cfjZos ;DemG5' M
cWofTd /fdfo0f
;'lu|j\ xf] slt ;fv\ d x"F slt s';fv\ xf b}j Sof dg\ lbof].
g]kfnL efiffsf] xsdf of] kfp olt ;'xfpFbf], olt /fd|f,] olt bou|fxL 5 ls
o;nfO{ cg'jfb eGg dg nfUb}g. o;}af6 b]lvG5 pgsf Znf]s slt nflnTok"0f{ 5g\.
efg'eQmn] s'g} gofF s'/f u/]sf xf]Ogg\. pgLeGbf cufl8 /3'gfyn] klg t
;'Gb/ sf08 Znf]s}df pNyf u/]sf lyP eGg] k|Zg p7\g ;S5. t/ b'O sljn]
cg'jfbsf leGg leGg dfu{ kqm]sf 5g\. /3'gfy efiff /fd|f] gxf];\ d"nsf] zAbfy{df
tndfly k/f];\, rfx] d"ndf gePsf Psb'O zAb ylkpg\ efiff /l;nf] gagfO{
5f]8l\ bg eGg]kl nfu]. efg'eQm rflx+rfx] d"nsf] zAbfy{df tndfly k/f];\, rfx]
d"ndf gePsf Ps b'O kb ylkpg\ efiff /l;nf] gagfO{ 5f]8\lbg eGg] kl nfu].
p;}n] oL b'O sljsf Znf]s bfFh]/ x]bf{ g]kfnL efiffsf] xsdf efg'eQmsf] Znf]s
/3'gfysf] eGbf lgs} kl/is[t / pRr sIffsf] b]lvG5 p;}n,] g]kfnL efiffsf]
;flxTonfO{ o'uxdf ljeQm uof}+ eg] efg'eQmb]lv Pp6f gofF o'u z' ug'k{ 5{.
of] 5f]6s/L n]v jf ;dfnf]rgfnfO{ 6'ofpFbf d olt gegL ;lQmgF M efg'eQmnfO{
dxfslj jf slj;d|f6\ eGg xfdL u?sfP klg, pgnfO{ df}lns efj's sljsf] :yfg
lbg xfdL cgsgfP tfklg, pgn] ;flxTosf] uf/f]sf] hu nfP eg, cyjf hu
vg]dfq eg, jf hudfly b'Orf/ O{6+ /fv] klg eg, h] eg, t/ g]kfnL ;flxTonfO{
/fd|/L v'f 6]sfPsf]df xfdL g]kfnL dfqsf] s[t1tfdf pgsf] k"/f xs 5.
[efg'eQm :df/s u|Gy, k|sfzs M g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng, bflh{ln, lj=;+=!((&]
k"0ff{ 131
/rgf
19
st{Jo
n]vs>L nIdLgGbg zdf{, g]kfn
cflbsljdf efg'eQmsf] gfd k|l;4 5. efg'eQmsf]
kxf8L k|bz
] df -tgx"_F hGd ePsf] xf] tfklg pgsf] ;flxTo
If]qdf k"/f bvn lyof]. ljZjslj t'n;Lbf;;Fu x/]s
aftdf logsf] t'ngf ug{ ;lsG5. h:tf] t'n;Lbf;n]
/fdrl/tdfg; n]v]/ lxGbL ;flxTosf] hGd u/fPy] p:t}
efg'eQmhLn] klg g]kfnL ;flxTosf] hGd u/fP. logLxsf]
kB /rgf a8f] nflnTodo / efjk"0f{ 5. oL b'jn
} ] ;aeGbf
klxn] wfld{s u|Gy /fdfo0fsf] k'g?4f/ u/]sf x'g\.
efg'eQmhLsf] hLjgdf s8f s8f b'Mv k/] t/ pgn] ;j
b'Mv xFl;nf] d'vn] em]n]. pgnfO{ PsfGtjf;sf] a8f] ;f]v lyof]. x'g klg hlt
u"9 ljrf/ dg'iodf pTkGg x'G5, Tof] PsfGtjf;af6} x'G5. o;}n] pgn] kxf8L
k|b]zdf slxn] Ps j[Ifdlg a;] slxn] cf]8f/leq k;L cg]s efjk"0f{ ;/; sljtf
n]v]. ;fdflhs hLjgIf]qdf klg cf]Nx|/{] pgn] cfgf] gfd sdfpg vf]h]sf x'gfn]
cflv/ y'gj' fsf] cj:yfsf] s8f oftgf;Dd klg em]Ng'kof] t}klg pgL lge{otf;fy
cfg} sfJo/rgfdf nflu/x] / oxL ;dodf /fdfo0f ;dfKt u/]. ;f+;fl/s
oftgfn] pgsf] ;/; boef08df /; ;'sfpg'sf] abnf emg\ cd[tsf] jiff{ uof].
pgsf] efjeldf emg\emg\ gjf]Tyfg eP/ lg:sg nfUof]. s}og\n] pgsf] ;dfnf]rgf
;d]t u/] xf]nfg\ k/Gt' ;dfnf]rgfsf] b[li6df pgL sbflk j}nfPgg\. emg\ xl/of]kgf
lnP/ cufl8 a9]. h:tf] ;"o{sf] s8f 3fd gkfO{sg s'g} sf]dn, ;'uGwL, /d0fLo
km"nx km'Ng ;St}gg\. To:t} k|s[ltsf] k"/f ;xof]u gkfO{sg sljsf] sfJo/rgf
kmNgkm'Ng ;Qm}g.
efg'eQmhLsf] sfJo /rgfdf k|s[ltsf] ;xof]u k"/f b]lvG5. ;'Gb/ sf08df
k|fs[lts b[Zosf] aofg a8f] nflnTok"0f{ 5 kDkf;/sf] aofg s:tf] /fd|f] 5.
km]l/ pgsf] ljQf klg k"/f b]lvG5. tf/fnfO{ pgsf] kltsf] d[To' x'bF f
cfWoflTds ljrf/af6 slt ;lhnf] u/L ;+emfPsf] 5
20
/rgf
k"0ff{ 131
oL b'j} Znf]snfO{ s07 u/L efg'eQm 3/tkm{ lxF8]. o;} lbgb]lv slj
efg'eQmsf bodf sljtfsf] k|]d a:of] / a/fa/ sljtf ug{ nfu]. ljqmd ;+jt\
!*(* df afn sf08sf] th'{df u/]. o;kl5 cf7 jif{;Dd kmf6km'6 sljtf dfq
u/] h'gdWo] Ps Znf]s cem;Dd k|Voft 5. ;j+t\ !()! df snfw/ a|fDx0fnfO{
p;sf] 3/df dGq ;'gfpg hfFbf /D3f ufpFb]lv b'O{ sf]z k/ a:g] Ps uhfw/ ;f]tL
pgsf] ldq lyof] / jf; ToxLF a;"F egL uP, t/ 3/df gePsf]n] p;sf] 3/sf
k"0ff{ 131
/rgf
21
dflg;n] pgnfO{ lrGx]gg\. jf; dfUbf uhfw/sL a'xf/Ln] lkF9L b]vfOlbO{ / ToxL+
a;]. Ps If0fkl5 uhfw/sL :qL cfP/ ToxfF a:g lbOg, t/ a'xf/Ln] bofn' x'gfn]
l9sL /fv]sf] 5fk|f]df nuL a:g lbO{. t'?Gt} uhfw/sL :qL uP/ ToxfFaf6
lgsflnlbO{ / pgL ToxfFaf6 lg:s]/ cln k/ jf; a;]. pgn] ToxL+ a;]/ of] sljtf
agfP M
uhfw/sf 5f]/fsf] tgfdf afFwL p;nfO{ ;d]t s07 u/fP/ uP. o:tf
o:tf efjk"0f{ sljtf Ps kj{tLo afx'gr/Lsf] d'vaf6 lg:sg' ;fgf] s'/f xf]Og.
PsfPs o:tf sfNklgs pGdfbsf] t"kmfg pgsf] k|f0fdf p7]/ cfpFbYof]. ljZjdf]lxgL
dlb/fdo k pgsf] c>'k"0f{ rIf'sf] ;dIf pkl:yt x'GYof] / To;}sf] tfndf pgL
gfRg nfUy]. ce|kof]/flzdf pR5[+vn ljB'Gdfnf eLduh{g ub{Yof]. rt'lb{sd
\ f
cGwsf/sf] dfof k|;t[ x'GYof]. cfnf]ssf] Ps /lZd/]vf klg k[YjLdf gb]lvP/
sljsf] bodf slt k'/fgf] Pj+ lr/Gtg lkkf;fs'nHjfnf wkwk ub{Yof] / pgL
kfun em}+ eP/ ufpg nfUy].
ufpFbf ufpFb} pgsf] k|f0f dfofsf] o:tf] e|dtdM k"l/t Pj+ cf8Da/ kl/k"0f{
u|xsf] P]Zjo{ljgZj/tfsf] :d/0f u/]/ pGdQ x'GYof]. ;dLk:y em+emfjft /
j[Ifsf rqmjfs ldy'gsf] xfxf/jn] pgnfO{ emg\ clws lgkLl8t ub{Yof] / pgL
89]nL nfu]sf] n+sfsf] o; k|sf/ aofg ub{y]
/rgf
k"0ff{ 131
o:tf] s?0f /;sf] sljtf ufpFbf ufpFb} pgL ljlkgl:yt s'6L/df k'Uby] /
pxfF a;]/ cfgf] dgdf j]bgf Pj+ z"Gokgb]lv ljJxn x'Gy]. ghfg] sxfFaf6 bnsf
bn k|nf]eg cfP/ pgsf] dg cfR5Gg ub{y] / pdx pgsf] dfg;nf]snfO{
ljslDkt Pj+ lxNnf]lnt ug{ nfUby]. Ps dnoIf'Aw p2Lkg h:t} pgsf] dgdf
gfRg nfUbYof] / pgL ufpg nfUby]M
/f+ d]/f klt x'g\ eg]/ ltld kf] eG5of} p e+5g\ sxfF..
d]/L xf] olb e+bYof klg eGof cfpmg' kYof]{ `xfF..
dfof 5}g ltdL pkt{ a'lemof] zf]s\ dfq u5of}{ p;}.
of}jg\ Joy{ uof] ljrf/ lsg of] of}jg\ ckmfn\5of} o;}..#&..
k|f0f\
ltd|f]
o:tf
xfGof
/rgf
23
/rgf
k"0ff{ 131
@=
#=
$=
ljj[t+ r}tGdbLouf]ljGbu'0ffgGb]
lgTo+ ;To+ >LdlTk|o+ 3gfgGbdo+ Wo]od\ .
kbsdnd]j eujt OTog'/fuf] lx elSt/fVoftf .. -kftf] !&(_
oyf dfds/fdlrGtfnxof{d\
wL/;f] wL/;f]eLlK;t:t] obf tGtbf tGtbf b]lx d]Wo lu/f .
/fdtf] /fdtf] gfk/M zf;tf+ bfdgf] dfGotf] dfGotf]iflwof .. -kftf] @&(_
c:dbLo>Ls[i0fdlxdlg
of]ul;l4M snf} gfl:t 1fg+ e"l/>d}g[{0ffd\ .
d'lStb}s}j ob\elStM ; d's'Gbf]:dbf>o M .. -kftf] @!*_
Olt >L jf;'bj] /;fgGb M ;b}tfledtljGd08nLd08gfodfglqt'frnj;Gt
k'/jf:tJoufb]jLltLo>Lds/Gbkl08t:o dxfTdgM s'df/]0f >L lzjzd{
;"l/0ff lj/lrtd\===.
c:dQftr/0ff M
dgf]w[tfwf]Ifhkfbkhf bofb{z
| Lnflk{tnf]sdnf M .
lIfklGt tfklqto+ jk'idtf+ ;b'lStleef{ujtf M ;'b'n{ef M .. -kftf] !*@_
uugu|xuhrGb|}ld{tjT;/ cf}/u] uf}/]
/fw] a'w] k|ofu] s[ltl/od'be"Gd'b] ljb'iffd\ ..
k"0ff{ 131
/rgf
25
zf:qsf rrf{ / cWoogdf nfu]sf lyP. oL :jo+ ljfg lyP s]xL u|Gy agfPsf
lyP, ljfgxsf k[i7kf]ifs klg lyP% logsf b/af/df csf{ g]kfnL ljfg
w/0fLw/ kGy /fhkl08t eP/ /x]sf lyP.^ oL dxf/fh k|ltzfn k|ofudf cfP/
ljfgxnfO{ hDdf u/L zf:qsf] rrf{ ub{y]. ;+jt\ !*(! df b]j/;fgGb tof/
x'g'eGbf Pscfw jv{ klxn] dfq oL k|ofudf uP/ a;]sf b]lvG5g\. o; sf/0fn]
uf]ljGbu'0ffgGb, /fdlrGtfnx/L / s[i0fdlxDg:tf]q k|ofudf g/xFb} cufl8 g}
n]lvPsf b]lv cfPsf x'g\ .
k|ofusf dxfdxf]kfWofo cflbTo/fd efrfo{ Pd=P=n] jf;'bj] /;fgGbnfO{
cgdf]n u|Gy b]v]/ 5kfO{ ljgfdf]ndf afF8]sf lyP. ltgsf hLjgLn]vs kl08t
dbgdf]xg dfnjLo -efO; rfG;n/, lxGb" o'lge/l;6L, agf/;_n] lzj zdf{nfO{
a|Dxrf/L lyP cf} k|ofudf Ps s'6L agfP/ /x]sf lyP eg]/ n]v]sf 5g\. k|ofudf
hfg'eGbf klxn]sf] logsf] j[QfGt sxL+ gkfOg] x'gfn] logsf o'jfj:yfsf] xfnt /
uf]ljGbu'0ffgGb cflb u|Gy n]v]sf] ;do kQf nfUg nueu c;Dej g} 5.
jf;'b]j /;fgGbsf] ljifo elQmk|wfgsf] j]bfGt 5. o; lsl;dsf u|Gysf
ljifodf clws n]Vg] of]Uotf n]vsdf 5}g. o; sf/0fn] dxfdxf]kfWofo kl08t
ufgfy emf, Pd=P, l8=lkmn=dxfzon] o; u|Gysf] lxGbLdf hf] ;dfnf]rgf u/]sf
5g\ Tof] oxfF g]kfnLdf cg'jfb u/]/ lbg rfxG5'.
bz{gzf:qsf tL w'/Gw/ ljfg n]Vb5g\jf;'b]j/;fgGb gfds u|GynfO{
;Demgfsf lgldQ oL s'/fsf pk/ Wofg /fVg' cfjZos 5. of] ljifo g} o:tf] 5
ls, o;sf k|;+udf x]t' ts{ ljts{ x'g ;Qm}g. of] cfTdfg'ejuf]r/ 5. o;}n] o;
u|Gysf] ;dfb/0fLotf klg l;4 x'G5. o;sf /rlotf lyP o:tf dxfk'?if hf] d]/f
>4]o k"hgLo lr/:d/0fLo dxfdxf]kfWofo cflbTo/fd efrfo{Ho"sf >4fkfq
eP. dxfdxf]kfWofoHo" o:tf k/LIfsdf lyP, h;sf s;f}6Laf6 lg:sg' ;'udtf
lyPg. km]l/ o:tf k/LIfssf >4fefhg hf] dxfk'?if eP pgsf lgldQ c Hofbf
n]Vg' Joy{ xf]nf.
%=
^=
26
/rgf
k"0ff{ 131
k"0ff{ 131
/rgf
27
efg'eQmfrfo{
>L d]h/ sKtfg afns[i0f zDz]/ h axfb'/ /f0ff, g]kfn
Ps lbg\ gf/b ;To nf]s\ k'luuof=====
kqdf g/xL s]jn d'vdf >'ltk eO/x]sf] cj:yfsf]
efiffdf emg\ slt rfF8f] kl/jt{g eO/xFbf] xf]nf, kqdf
kl/0ft eO;Qmf klg t sfnn] cg'jlt{t kfbf]{ /x]5 uof,
eGof, lyof, u/f, x'Gof o:tf csf/fGt zAb kRrL;
tL:f jif{d} Psf/fGtuP, eg], lyP, u/], x'g] eO;s].
k|fs[t af]Ng] efiff xf]k':ts kdf /xg] of]Uotf
;+:s[tnfO{ dfq 5 eGg] ;Dem]/ tL g]kfnL ljfg\n] -of]
ljrf/sf cem afFsL 5g\_ w]/};Dd Wofg lbPgg\. ;+:s[t
pk/sf] >4f :jwd{sf] lglDt lyof], t/ g]kfnLpk/sf] >4f :jb]zsf] lglDt lyof]
tfklg pgLxn] o; s'/fsf] k/jfx /fv]gg\, To;sf] kl/0ffd clxn] xfd|f] ;flxTosf]
sdnf] kfOnf] csf] x]//] ;of}+ jif{ kl5 k/]sf] 5.
lxGbL slj t'n;Lbf;sf] -x'g t pgsf] lxGbL cfw'lgs x} k|fwfGo lxGbL xf]Og_
b]xfGt ePsf] tLg;o jif{kl5 !(&# ;fndf slj n]vgfyn] t'n;Lbf;l;t t'ngf
ug{ x'g] Ct'ljrf/ / a'l4ljgf]b n]v], g]kfnLsf ToxfFeGbf cufl8sf Znf]s t
kfOG5g\oyfy{df sljtf kfOFbg} g\, sljtf kfOP klg vfln cg'jflbt kfOG5g\.
To;}n] xfd|f] ;flxTof]Gglt clxn] lxGbLl;t bfFHbf ;Gtf]ifhgs 5. oxL lsl;dl;t
xfdL g]kfnLx ldn]/ Pp6} efiffsf] dfu{df lxFl8/Xof}+ eg] lxGb':yfgsf h'g;'s}
pGgt efiffnfO{ e]6\g g]kfnL efiffnfO{ krf; jif{ klg nuf]Og.
lxGbLsf bf]xfx b]v/] g]kfnLxn] klg ;+:s[tdf n]Vg 5f]8L cfgf] af]nrfnsf]
efiffdf Znf]sx n]Vg nfu], To;}n] tL klxnf sfo{xdf lxGbLsf] slt c;/
k/]sf] 5pbfx/0ffy{ ljBf/0os];/Lsf] b|f}kbLs[t :t'ltM
rL/
cfO
nfh
x"+uL
28
/rgf
k"0ff{ 131
k"0ff{ 131
/rgf
29
/3'gfy
efg'e Qm
rf/\ sf]zs
\ f xg"dfg b]lv ;'/;f la;\ sf]zsf] d'v\ ul/g\.
rfln;\ sf]z\ xg"dfg\ eof / cl; sf]z\ d'v\ km]l/ hNbL wl/g\..
hNbL km]/\ xg"dfgn] 5la; sf]z\sf] k\ u/fO{ a:of.
km]/\ b"O{ ;o sf]z\ d'v} ha ul/g\ c\u'i7 em}+ e} k:of..!..
csf]{
cWofTd /fdfo0f
/3'g fy
efg'e Qm
Ps
d]/f
d]/f
d]/f
/rgf
k"0ff{ 131
cr{gf
slj/fh >L bLggfy ;fksf]6f, cfo'jb]{ lj1fgfrfo{, sfzL
g]kfn /fHo cGtu{t tgx"F k|fGt, r'lF b a];
+ Lsf /D3f u|fd lgjf;L cfrfo{
>Ls[i0f kl08tsf gftL sljj/ efg'eQmfrfo{sf] gfd ;a} g]kfnLnfO{ yfxf gePtfklg
ltgsf dL7f sljtfsf sltko k+lQmx tf cfo{3f6df klg k'lu;s]sf af]Ng ;Dd
;Sg] j[4b]lv lnP/ e/v/ cfdfsf] :tgkfg ug{ 5f]8s
] f tf]ta] f]nL af]Ng] afnsxsf
d'vaf6 ko{Gt clt >4fk"j{s pRrfl/t ePsf] ;'lgG5. o;}n] xfd|f :juL{o
sljk|lt g]kfnL hgtfsf] s:tf] xflb{s k|]d /x]5 eGg] xfdL :ki6 a'g ;S5f}+ .
xfdL ;d:t g]kfnL slj efg'eQmsf eQm 5f}+ .
x] cd/sLlt{ tgx'kF q" pRr jzfjt+; a|DxljBf ljzf/b eQm wdf{Tdf
k/f]ksf/L efg'eQm xfdL ltdLnfO{ s;/L la;{GYof}+ sf]xL n]v n]vL ltdLnfO{
;DemG5f}+ t sf]xL cGt:s/0fn] cfgf bodf ltd|f] :d/0f ub{5f}+
;Fw} cjfRozAbn] el/Psf] uLt ufpg] 3fF;L, uf]7fnf, sf]bfn], xnL, bfp/]
k|el[ tsf d'v / sfg b'j} OlGb|odf ltdLn] /fdfo0fsf] cd[ts0ff 5Sof}{ x] /fdeQm hxfF
hxfF g]kfnLx a;]sf 5g\ ;+;f/sf tL ;a} :yfgdf ltd|f dL7f k+lQmxsf] kf7
x'G5. cxf]/fqsf] s'g 38L, s'g knf, s'g ljknfdf ltd|f dL7f k+lQmsf] hk g]kfnL
k|hf ub}{g <
afNosfndf tf]t] af]nL af]nL cfgL dftf tgx'F e"ldsf] sxL+ p7]sf] sxL+
ba]sf] / sxL+ ;dy/ ePsf] sfvdf ltdLn] e/\ hGd 3fF;lt/ dg\ lbO wg\ sdfof],
gfd\ So} /xf];\ kl5 eg]/ s'jf vgfof]. 3fF;L bl/b| 3/sf] t/ a'l4 s:tf] < df]
efg'eQm wlg e} lsg cfh o:tf].. d]/f Ogf/ g t ;Qn kfl6 So} 5g\, hf] wg\ /
rLhx 5g\ 3/ leqg} 5g\ o;\ 3fF;Ln] s;/L cfh lbo] 5 ctL{, lwSsf/ xf] dsg
a:g' g /flv sLlt{.. egL otfptf nf]6kf]6 u/]sf] ltd|L hggL s;/L la;{g
;lS5g\ <
k"0ff{ 131
/rgf
31
32
/rgf
k"0ff{ 131
/fdfo0f dxfTDo
;flxTofrfo{ kl08t s'nrGb| uf}td ;flxTodl0f, ljBf/Tg, g]kfn
cgGtsf]l6 a|Dxf08gfos k/d]Zj/nfO{ sf]6L sf]6L
wGojfb 5 h;sf ;+sNkn] c1fgsf] ;fd|fHo rNg uO{
d'n'snfO{ cGwsf/n] 9fSg nfu]sf ;dodf PP6f kj{t
k|b]z -tgx"F_ af6 efg'eQm gfds pHjn tf/f pbfP/ b]z
clnslt pHofnf] x'g uof].
logsf] pbosfn ljs|d ;+jt\ !*^( / c:tsfn
!(@% ;+jt\ lyof]. oyf;do oyf;+ej ljBf xf;Ln u/]kl5
logn] clrGTozlQm k/d]Zj/af6 o:tf cg]s sf]l6
a|Dxf08sf] /rgf u/]/ hLjxnfO{ ef]u / ckju{ -e'lQmd'lQm_ lbg] j]b zf:qsf]
/rgf ePsf] xf], hLjn] ug'k{ g]{ k'?iffy{ olQ xf], ckju{df afwf gkg]{ u/L ef]u
-e'lQm_ sf] cg'ej ub}{ d'lQm xfl;n ug]{ x'g uof] eg] hLjsf] hGd ;kmn 5, ef]u}df
nDk6 x'g uP/ d'lQm xfl;n ug{ ;s]g eg] hLjsf] hGd lgikmn 5, cyf{t\
P]xnf}lss ;'v / kf/nf}lss ;'v b'j} kfpg] aGbf]a:t ldnfpg ;Sof] eg] k|f0fLsf]
k|f0fnfe ;Rrf k|f0fnfe 7xl/G5 To:tf k|f0fLsf] rft'o!{ -a7fFO_ g} ;Rrf
rft'o{ slxG5, ljifo/;df df]lxt eP/ ljifosf] cfh{g pkfh{g ug]{ a7fFO kl
dfq} nfUof] eg] nfvf}+ ;fd|fHo;'v eGbf klg clt 7"nf] d'lQm;'v gkfpg] x'g uPsf]
x'gfn] Tof] k|f0fL b}jjl~rt -xtefUo_ sxnfpF5, ef]u / ckju{ -e'lQm / d'lQm_sf]
l;l4 -k|flKt_ htfaf6 x'G5 To;}nfO{ wd{@ eGb5g\ Tof] wd{ ;'/lIft eof] eg] k|f0fL
;'/lIft /xG5 Tof] gi6 eof] eg] k|f0fL gi6 x'G5.# To:tf] Tof] wd{sf] l;l4 -k|flKt_
sf lgldQ bof;fu/ O{Zj/n] / O{Zj/sf c+zaf6 k}bf ePsf d'gLZj/xn] j]b /
zf:qsf] cfljisf/ u/]sf x'g\. Tof] wd{ oyf]Qm kfngf xf]pGHofn -;gftg wd{sf]
cfEoGt/ k|rf/ 5pGHofn_ t4df{jnDaL ;sn ;dfh of] nf]sdf ;jf]{kl/$ /x]/
cflv/df d'lQmkbf9 -d'Qm_ x'Gy]. sfns|dn] j]bzf:qsf ;fy} ;fy wd{sf] x|f;
x' g hfFb f ;gftg wdf{ j nDaL ;Rrf cfo{ sf ;Gtfg cfh gfd dfqn]
;gftgwdf{jnDaL -jf:tjdf Otf] e|i6:ttf] e|i6M_ eP/ cjgltsf uxL/f vfN8ftkm{
cu|;/ x'g nfu]. yf]/ ax't afFsL /x]sf] ;+:s[t ljBf klg ga'lemg] x'g hfFbf xfd|f
!=
@=
#=
$=
k"0ff{ 131
/rgf
33
^=
34
/rgf
k"0ff{ 131
slj efg'eQm
n]vs>L k|l;4 k|jn uf]vf{ blIf0f afx' d]h/ h]g/n a|Xd z+z/] h+uaxfb'/
/f0ff aL=P, g]kfn
/rgf
35
36
/rgf
k"0ff{ 131
efg'eQm / df]tL/fd
uf]vf{ blIf0fafx' kl08t ?b|/fh kf08]o, Pd\=P=, g]kfn
g]kfnL ;flxTo If]qdf kl08t df]tL/fd en] ;fx|} g}
pRr :yfg kfPsf 5g\. x'g klg h'g jvtdf efifftkm{
dflg;sf] b[li6 uPs} lyPg, 7"nf 7"nf ljfg sxnfpFbfxn]
;+:s[t / c+uh
|] LnfO{ g} cdfn u/]/ g]kfnL efiffnfO{
t'R5 ;DemL lt/:sf/ dfq ub{y,] Tolt dfq sxfF xf] /
;+:s[tsf ;flxTo dxf/yLx efiffdf n]Vg' g} a]OHhtL /
gfnfosL ;DemGy], ptf gjo'js ;dfh t'd Sof vfPuf
slxP hgfa OToflb af]nL af]Ng}df cfkm"nfO{ ;Eo
;DemGYof]To:tf] xtf]T;fxL kl/l:yltdf xfd|f] klg efiff
xf] o;df /fd|f /fd|f k':tsx n]Vg ;lsG5 eGg] efj k}bf u/fpg df]tL/fdn]
sd pBf]u u/]sf xf]Ogg\. cfh a:j]n gePsf] eP hf]G;gsf] ;flxToIf]qdf Tof]
:yfg x'g] lyPg. To:t} slj df]tL/fd e gePsf] eP >L efg'eQmnfO{ oqf] cfb/
/ >4fsf b[li6n] xfdL sbflk x]g{] lyPgf}+ .
k+=df]tL/fd esf] !(@# ;fn efb| s[i0f cdfj:ofsf] lbg hGd ePsf] xf].
logsf afa' k+=bof/fd en] g]kfnsf ;'k|l;4 ljfg k+=/fd zdf{ kf08]osL Ho]7L
5f]/L ljjfx u/]sf x'g\ . dft[sn
' lkt[sn
' b'j} ljBfljgo;DkGg ePsfn] k+=df]tL/fd
e klg afnssfnb]lv g} xf]gxf/ afns eP/ lg:s]. kl5 * jif{sf] pd]/df aHo}
sfzLjf; uPsfn] sfzLd} logsf] pkgog eof]. p; avtdf pgsf afa'nfO{ s]
nx8 rNof] pgnfO{ kmf;L{ k9fpg] :s"ndf egf{ ul/lbP. pgL klg bQlrQ eP/
ljBfnfe ug{ nfu]. x'g klg yf]/} g} ;dodf pgnfO{ kmf;L{df k"/f bvn eO;s]sf]
lyof]. ptf ;Ltdf klg s]xL /kmt u/]sf lyP. uhnsf] /rgf ug{ klg nfu]sf
lyP. !(#& ;fndf ljjfx ugf{sf lgldQ g]kfn cfP/ oxLF a;L ;+:s[t c+uh
|] L
b'j} k9\g yfn].
k+=df]tL/fd zdf{sf] sNkgfzlQm ha/ lyof]. pgsf] bodf dw'/tf el/Psf]
lyof]. Ps lbg jfUdtLsf] lsgf/fdf 3fF;L 3Fl;gLxn] k/:k/df ufpg nfu]sf]
/l;of eGg] uLbn] pgsf] sljTjzlQmnfO{ hfu|t t'NofOlbof]. efiffdf klg efjk"0f{
sljtf x'g;S5, cjZo x'g ;S5, eGg] ljrf/ p7f] To;} aLrdf pgsf] Pp6f
ldqsf] ljjfx ePsf] lyof]. pgL klg lglDtPsf lyP , b'nxLsf] 3/df /fte/
dflg;xn] Znf]s eGg yfn]. To;}df Pp6fnfO{ efg'eQmsf] afnsf08 cfpFbf]/x]5
p;n] e6e6fpg yfNof]. k+=df]tL/fdsf] Wofg Tot} uof]. ca s;/L efg'eQmsf]
/fdfo0f km]nf kfg]{ eGg] w"g ;jf/ eof]. dft[efifftkm{ k|d
] a9\b} uof].
#* ;fndf df]tL/fdnfO{ km]l/ agf/; hfg'kf]. pxL+ :s"ndf egf{ eO{
c+uh
|] L k9\g yfn]. pgn] ldqxsf] Pp6f d08nL g} v8f u/L ;flxTosf] rrf{
p7fP. dgf]u] k|jfx eGg] pgsf] klxnf] k':ts xf]. km]l/ To; avt;Dd g]kfnL
efiffdf Ps k':ts klg 5flkPsf] lyPg. klxn] klxn] ef/thLjg k|;
] sfzLdf
k"0ff{ 131
/rgf
37
Pp6f ldqnfO{ vf]Ng nufO{ afnsf08 5kfPsf] xf]. To;}n] dft[efiffsf] k':ts
klxn] 5kfpg] h; klg pg}nfO{ 5.
afnsf08sf] g]kfnL ;dfhn] 7"nf] cfb/ u/]sf]n] sljsf] pT;fx emg\
a9of]. kl5 7"nf] pBf]u u/L ;ft} sf08 /fdfo0f km]nf kf/L 5kfP. pgsf] Tof]
d]xgt cfh s:tf] km}ln/x]5 ;a}nfO{ yfx} 5. ptf kqklqsf geO{ efiffsf] k|rf/
x'Fbg} , ;flxTodf ?lr a9\b}g, k|ltefsf] ljsf; x'g kfpFbg} eGg] klg pgn] v"a
a'em]sf lyP. To;}n] dft[efiffdf ef/thLjg cvaf/ pg}n] k|sfz u/fPsf x'g\ .
sfzLdf logsf ldqxdWo] pd]/df kfsf ePtfklg :juL{o lxGbL ;flxTosf
hGdbftf xl/ZrGb| klg x'g\. lxGbL / g]kfnL ;flxTosf oL cflb ;]jsxsf]
k/:k/df oqf] d]n x'g' klg Pp6f cb\e"t 36gf xf].
sfzLdf sljn] x/]s ljifodf sljtf n]Vg yfln;s]sf lyP. ToxL efg'eQm
cfrfo{dfly >4f b]vfpg, tqfbf} sljs'nd's'6dfl0fS efg'eQmfrfo{j0f{gd\ eGg]
!@ Znf]ssf] sljtf n]vL g]kfnL hgtfnfO{ jL/k"hf l;sfPsf x'g\. pxL+ logn]
uh]Gb|df]If, efiffk~rs, k|k~rszs'gf}lt, :jKgfWofo, ukmfi6s gfd u/]sf u|Gyx
agfPsf x'g\ .
$$ ;fndf k+=df]tL/fdhL g]kfn cfP. pgsf] dft[efiff ;]jf ug]{ xf};nf
emg\ a9]s} lyof]. k+=s[i0fb]j kf08]o pgsf] gftfbf/ klg ePsfn] / pgL / pgsf
efO g/b]j;Fu pgsf] ldqtf klg ePsfn] g]kfnL efiffsf] k':ts las|L ug{
df]tLs[i0f s+kgL gfdsf] Pp6f k':ts k;n 7lx6Ldf pg}sf pBf]un] v'n]sf] xf].
ToxL+ ;flxTosf] rrf{ klg rNg yfNof] / ;d:ofk"lt{f/f sljtfx aGg yfn].
/l;sxsf] d08nL hDg yfNof] / Pp6f kl/is[t ;flxlTos jftfj/0f} ;[li6 eof].
sljj/ g/b]j, nIdLbQ kGt, uf]kLgfy nf]xgL, ef]h/fh kf08]o, /fhLjnf]rg
hf]zLx sljtf n]Vby], ;flxTosf] /; rfVby], efiffnfO{ cFufNby]. g]kfn cfPklg
sljhLn] k7g kf7g aGb u/]sf] lyPg. km]l/ b/af/ xfO :s"ndf egf{ eO{ c+uh
|] L
k9\g yfln;s]sf lyP. oxL+ a8fsfhL d/Llrdfg;Fu logsf] ldqtf klg ePsf]
xf]. $& ;fndf logL ;]s]08 Snf; -cfhsnsf] gjd >]0fL_ df k9\by]. efg'eQm
xfd|f cflbslj x'g\ . klxn] efiffdf log}n] snd rnfOlbP. logsf] hLjgL n]Vg}k5{
eGg] h'g ;Nk pgn] sfzLdf u/]sf lyP ;f] k"/f ug{ To; ljBfyL{ pd]/df g} pgL
56k6fpg nfu]. tF lrtf d k'ofpF5' eGg] O{Zj/Lo l;4fGt} 5. k+=efg'eQm
g]kfndf ;'= wd{bQsxfF 8]/f u/L a:y] eGg] pgn] ;'OFsf] kfP. ca pgL emg\
pT;flxt eP. ;'Aaf ;+u e]6L pgsf ljifodf l6kf]6 t}of/ kf/]. kl5 $* ;fndf
sljsf 5f]/f k+=/dfgfy;+u e]6 x'bF f pgL emg\ k|;Gg eP/ rfF8} g} efg'eQmsf]
hLjgL klg n]vL k|sfz u/fO5f]8] .
k+=df]tL/fdhLsf] ljBfyL{ hLjg klg sd rxlsnf] xf]Og, pgL kmi6 Snf;df
kmi6} ePsf lyP. OG6]G; kf; u/]kl5 Pkm\=P=k9\g klg yfn]sf lyP. snsQ}df
pgsf] k9fO z' ePsf] lyof]. :jf:Yf 7Ls gePsfn] pgL Pkm\=P=kf; x'g
;s]gg\. pt}af6 /f]uu|:t cj:yfdf g]kfn kmsL{ emg\ emg\ la/fdL x'Fb} uP/ %#
;fndf of] c;f/ ;+;f/nfO{ 5f]8L pgL k/dwfd eP. pgsf] 5fq hLjg ;+d klg
;dfKt x'g kfPg.
38
/rgf
k"0ff{ 131
k|:tfjgf
sGx}ofnfn dfl0fsnfn d++'zL, /fHokfn, pQ/k|b]z
d]/f ldq 8fS6/ x/]Gb|sd
' f/ d'vf]kfWofosf cfu|xn]
g]kfnL efiffdf n]lvo]sf] efg'eQmsf /fdfo0fsf] of}6f ;fgf]
k|:tfjgf n]Vg d}n] :jLsf/ u/]+. of] /fdfo0fsf] k|sfzg
d]/f ldqaf6 x'Fb5
} . g]kfnL efiff ghfGg] dflg;af6 of]
u|Gysf ljifodf k"0f{ Gofo x'g ;Dej 5}g. t}klg cfu|xsf
/Iffsf lglDt cfkm'n] ;s];Dd ug]{ ;fx; ub}{5' .
/fdfo0f, dxfef/t tyf k'/f0fxsf] ef/tLo efiff
tyf ;+:s[ltsf ljsf;df dxTjk"0f{ efu 5 tyf dflg;sf
hLjgdf klg OgLxn] 7"nf] k|efj kf/]sf 5g\. cfh klg
ef/tjif{sf nfvf}+ dflg; /fdgfd f/f zflGt tyf zlQm k|fKt u5{g\. /fdsf]
nf]slk|otf s]jn ef/tdf dfq ;Ldfa4 5}g ls+t' a[xQ/ ef/tdf klg of] /fd|/L
kl/lrt 5. /fdsf] uf}/j zfZjt 5 lsg eg] a|Dxfn] afNdLls l;t s] o:tf]
k|lt1f u/]sf] 5}g
h}n;
] Dd of] k[lyjLdf kj{tx v8f /xg]5g\, gbLx aUg]5g\, t}n];Dd
;d:t ;+;f/df /fdfo0fsf] syf hLljt /xg]5.
k"0ff{ 131
/rgf
39
/rgf
k"0ff{ 131
-$_
of] u|Gysf] k|sfzg f/f of] df}lns Pstf a'em\g g]kfnnfO{ dfq xf]Og lsGt'
ef/tsf] af+sL efunfO{ klg ;xfotf ug]5
{ eGg] d]/f] ljZjf; 5.
[efg'eQmsf] /fdfo0f, ;Dkfbs >L ;"o{ ljs|d 1jfnL, k|sfzs M g]kfnL
;flxTo ;Dd]ng, bflh{ln+u, O{=;+=!(%$]
k"0ff{ 131
/rgf
41
42
;g\ !(#* df ;f] k':tssf] t[tLo ;+:s/0f klg g]kfnL ;flxTo ;Dd]ngf/f
k|sflzt ePsf] 5;+=efg'eQm :df/s u|Gy
/rgf
k"0ff{ 131
slj efg'eQm g]kfndf cfkm\gf sljTj zlQmsf lgldQ k|l;4 5g\. ltgn]
afNosfndf lgod adf]lhd lzIff kfP cf} c7f/ jif{sf pd]/df pgL gfgf zf:qsf
kl08t eP. ltgn] s'g k|sf/n] sljTj zlQm k|fKt u/] Tof] ljifodf g]kfndf
Pp6f syf k|rlnt 5. ltgL @@ jif{sf lyP. Pslbg ltgL Pp6fgbLsf
lsgf/df 8'Ng uP. ToxfFsf] dw'/ xfjf nfUbf pgnfO{ lgb|f nfUof]. b'O 3+6fkl5
ha pgsf cfFvf v'n], pgn] s]xL k/ Pp6f 3fF;Ln] 3fF; sf6L/xsf] b]v]. ltgL
To;nfO{ b]vL Tof];u+ s'/f ug{ cfP cf} p;sf b'Mvsf] syf ;'gL ;fx|} b'Mlvt eP.
To;sf] u+eL/ 1fg b]v]/ pgnfO{ cfZro{ nfUof]. p;sf b'Mvsf syfn] pgsf]
bo Jolyt eof] / h;/L jfNdLlsn] qmf}~rsf hf]8fsf zf]sn] sft/ e} Jofwfsf
p2]Zon] Znf]s eg]sf lyP p;}u/L efg'eQmn] tn n]lvPsf Znf]sdf cfgf]
bosf] Joyf JoQm u/]sf 5\g\ .
n]vsn] Pp6f gbL egL n]v]sf] 5 ;f] g]kfnL zAb of}6f sf] cy{ n]vsn] ga'em]sf]
xf];+=efg'eQm :df/s u|Gy
k"0ff{ 131
/rgf
43
>4f~hln
n]=u'? k|;fb d}gfnL, jL/u~h
pGgfO;f}+ ztfAbLsf cf/Dedf g]kfnsf tgx"F lhnfsf]
/d3f ufpFdf kljq a|fDx0fs'ndf Pp6f k'0ojfg\ afnssf]
hGd eof]. log} afns efg'eQmn] kl5 cfgf] o'jf sfndf
g]kfnL efiffdf ;ft sf08 /fdfo0f /rgf u/]/ g]kfnL ;dfhsf]
7"nf] sNof0f u/]. To; j]nf;Dd g]kfn b]zdf kljq /fdsyf
o;/L km}lnPsf] lyPg. sf]xL ;+:s[t k9]sf ljfgxdfq
/fdsyf hfGby]. sljj/ efg'eQmn] efiff /fdfo0f /rgf
u/]kl5 lxGb' wd{sf] of] k'0o ufyf g]kfn /fHodf 3/ 3/
km}lnof]. of] k'0ofTdf sljsf s[kfn] cfh g]kfn b]zsf k"jb{ l] v
klZrd;Ddsf cfafn j[4 jlgtf ;j}hgf /fdsyf hfGb5g\.
a|fDx0f, Iflqo, j}Zo, z"b| ;a}sf 3/3/df /fdrrf{ ;'lgG5. kxf8L k|fGtsf ;fpF
cIf/;Dd rn]sf cw{lzlIft u|fdL0fxn] klg /ftL cf6df lbof] /fv]/ sgL s'yLsg
n]uf| ] k;f/]/ /fdfo0f k8]sf] b]vt\ f bo ub\ub\ x'G5.
44
/rgf
k"0ff{ 131
k"0ff{ 131
/rgf
45
cflbslj efg'eQmcfrfo{
>L kf/;dl0f k|wfg, sflnDkf]+u
df]tL/fd en] n]vs
] f] slj efg'eQm cfrfo{sf] hLjg
rl/q sf b'O lsl;dsf ;+:s/0f k|sflzt kdf b]lvPsf
5g\. Pp6f ef/t hLjgn] 5fk]sf] df}lns ;+:s/0f / csf]{
g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng, bfhL{lnn] 5fkL k|sfz u/]sf]
>L ;"o{ ljqmd 1jfnL ;Dkflbt ;+:s/0f. df}lns ;+:s/0f
ck|fKo 5 clg of] ;Dkflbt ;+:s/0fdf w]/} s'/f yk36
ePsf 5g\. c s'/fdf x]/km]/ ePsf] eP tfklg vf;
hLjgdfly s]xL tndfly ul/Psf] 5}g. t/ slj/fh
k+=g/gfy zdf{ cfrfo{n] n]vL ;+jt\ @)!& ;fndf k|sflzt
ug'e
{ Psf] cflbslj efg'eQm cfrfo{sf] ;Rrf hLjg rl/q df eg] vf; hLjgLsf
af/]df w]/} s'/f afem]sf 5g\. o;/L gldn]sf] s'/fdf lgDglnlvt ljifo ljz]if
pNn]vgLo 5g\
!=efg'eQmsf] lzIffbLIff, @=efg'eQmsf] klxnf] sljtf, #=efg'eQmsf] gf]s/L
$=efg'eQm / s'df/Lrf]s, %=efg'eQmsf] lgwg ltly ^=efg'eQm ;DaGwL km'6s/ s'/f
! = efg' e Qmsf] lzIffbLIff
efg'eQmsf hLjgLsf/ slj df]tL/fd en] cfgf] rl/q gfossf] afNosfn
/ lzIffbLIffsf af/]df o:tf] n]v]sf 5g\wg~hosf Ps} k'q x'gfn] a8f oTg;fy
kfngkf]if0f u/L oL 5f]/f efg'eQmnfO{ ha k9\g;Sg] pd]/sf eP >L s[i0fsf
tfnLddf /flvlbP. !* jif{sf] cj:yfdf n]vk9df xf]lzof/ eP. ljBfdf /;
kfO{ dUg eofsf efg'eQmsf] lrQsf] k|;Ggtfsf] aofg sf] u/f];\ <
df]tL/fdhLsf] k':tsdf efg'eQm cfrfo{n] sfzLdf a;L ljBf cWoog
u/] eGg] s'/f n]lvPsf] 5}g. >Ls[i0f cfrfo{ efg'eQmsf hLaf cyf{t\ afh] ljfg
lyP w'/Gw/ kl08t lyP. of] s'/f efg'eQmn] n]vs
] f lgDglnlvt Znf]saf6 :ki6
x'G5
46
/rgf
k"0ff{ 131
j[4f kTgL lnP/ sfzLjf; ug{ uPsf >Ls[i0f cfrfo{ sd a"9f lyPgg\.
gftL efg'eQm a"9f afh]l;t sfzLdf a:y] t/ kf7zfnf eg] wfpFy] cf} 3/df
ljfg afh]af6 ga'em]sf s'/f a'y]. ltgsf] k9fO k'/fgf] kf/fsf] lyof].
cr]nsf] k9fO h:tf] j}1flgs k4ltsf] lyPg. tL ?b|L kf7 uy]{, j]b k9\y]
cf} sf}d'bLsf ;"q /6\y]. olt sfd ltgn] cfgf] kxf8sf] 3/d} u/]sf lyP.
rf}w jif{sf] pd]/df hLaf;Fu sfzL uPkl5 ltgn] ts{zf:q / j]bfGtsf
k':ts cWoog u/]sf] a'lemG5. o;f] x'Fbf tL cfTd1fgsf hl6n k|Zgf]Q/df
nxl;P / ltgn] eQmdfnf n]v]. of] ltgsf] df}lns /rgf lyof]. o;sf]
;+:s[t cg'jfb klg ltgn] u/]. dgf]/~hgsf lglDt s]xL Znf]s tn pb\w[t
ul/G5
d"n
k|lt1f d}n] of] odl;t u/fF hlGd ca tf.
l;tf/fd\ eHGof 5" ljifoxdf 5fl8 ddtf..
k"0ff{ 131
/rgf
47
48
/rgf
k"0ff{ 131
of] k|Zgf]Q/ a'EgnfO ;lhnf] efiff agfO{ lbof slj efg'eQm cfrfo{n] .
x'gt ltgn] s'g} kf7zfnfdf g]kfnL efiff k9]gg\. ltgtfs g]kfnL efiff alg;s]sf]
lyPg cf} cr]n h:tf] g]kfnL efiff kf7zfnfdf k9fpg] rng lyPg. efg'eQmn]
;+:s[t efiff k9]sf lyP t/ To;df klg ltgsf] k"0f{ bvn ePsf] lyPg. of] s'/f
Oltxf; lz/f]dl0f afa'/fd cfrfo{sf lgDglnlvt jfSon] :ki6 u/fpF5
efg'eQm lj=;+=!*&! sf cfiff9df k}bf eP. wgGho v/bf/ eO{ c
lhNnfdf /xGy]. o;sf/0fn] afns efg'eQm afh] >Ls[i0fsf ;fy /x]sf x'gfn]
afh]sf pmk/ ljz]if elQm ePsf] b]lvG5. afh]af6 afnssfndf efg'eQmn]
lzIff kfPsf lyP. logn] cfgf afh]nfO{ w'/Gw/ kl08t atfPsf 5g\. 7"nf
kl08t xf]nfg\ klg t/ efg'eQmnfO{ ltgn] Jofs/0f ;flxTo /fd|f] lzIff lbg
;s]sf] b]lvb}g. lsgeg] efg'eQmsf] hf] x:tlnlk logsf xftaf6 /fwfbfdf]b/
k|Lotfd\ / ;Djt\ oL cz' kb n]lvPsf 5g\. ;+:s[t efiffdf n]vk9 ug{
g;s] klg ;fwf/0f ;+:s[t efiffdf n]v]sf uBkBsf] cy{ lgsfNg ;Sg]
of]Uotf logdf k}bf ePsf] lyof]. o;f] geP /fdfo0f / k|Zgf]Q/dfnfsf] cg'jfb
ug{ ;Q}mgy].
k"0ff{ 131
/rgf
49
of] kB af6fsf j/kLknsf 5xf/Ldf a;L afF;sf kftdf n]v]/ cfgf lktf
wg~hosf xftdf ljBfyL{ efg'eQmn] r9fPsf lyP eGg] cg'>'lt 5. logtfs
hGtdf l;nf]s eGg] k|yf rn]sf] lyof]. a|fDx0f s'df/xnfO{ ?b|Lsf] ;fy
lzjdlxDg:tf]q k9fpg] rng klg lyof]. o;} :tf]qsf lzvl/0fL 5Gbdf kB n]Vg
lognfO{ ;lhnf] x'G5. kBsf cf/Dedf l> cz'4 kdf n]lvPsf] 5. afFsL efu
e2f 5. z'sf] sljtf x'gfn] o:tf] x'g :jfefljs 5.
@ = efg'e Qmsf] klxnf] sljtf
efg'eQmn] cfgf hGd klqsfsf] ;f/f+z g]kfnL efiffsf ;f9] tLg kBdf
n]vL klxnf sljtf /rgf u/]y] egL n]vs
] f 5g\ Oltxf; lz/f]dl0f afa'/fd
cfrfo{n] . t/ df]tL/fd en] n]vsf 5g\ efg'eQmnfO{ sljtf uF eGg] nx8
rnL To;} 9'+ufdf sf]/Lsg oL cflb Znf]s agfP
/rgf
k"0ff{ 131
k"0ff{ 131
/rgf
51
hxfF h] hlt kfOPsf s'/f pxfF uO{ ;f]wk"5 u/L kSsf ug]{ afgL slj
df]tL/fd esf] lyof] eGg] ;+s]t dflysf plStaf6 :ki6 dx;"; ul/gF. of] d]/f]
e"n x'g;S5 t/ df]tLsf dfnfsf] p2]Zo v'kf{ leg]{ lyPg gls Ogf/ jf s"jf vGg]g}
lyof].
! = efg'e Qmsf] gf]s /L
slj efg'eQm cfrfo{hL :jl:t >Ldb\/fhs'df/ s'df/fTdh >L # sdf08/
Og\rLkm\hg/n s[i0faxfb'/ h+u /f0ffsf] rfs/L ub{y] / ljqmdLo ;Dat\ !()&
;fnsf] a}zfv df;df db]z t/fO{sf] hfuL/ a'emfpg egL g]kfn s'df/Lrf]sdf
cfO{ sfutkq cfkm"n] b'O jif{ sfd u/]sf] vr{ cfDbfgL ;d]tsf] :ofxf a'emfpFbf
s]xL afFsL ;/sfl/of nfu]5 / kfFr dxLgf;Dd s'df/Lrf]sdf y'lgP5g\.
k|foM o; ;+;f/df hxfF hlt k|l;4 slj x'G5g\ logLxsf hLjg syfdf Ps
g Ps sn+s gnfuL /xFbg} . km]l/ O{Zj/sf ;[li6df hf] c;n x'G5g\ pgLxdf klg
Ps g Ps sn+s nflu/x]s} x'G5,h:tf]rGb|dfsf] sn+s, ;fIfft\ O{Zj/f+z kwf/L
lji0f'sf 5ftLsf] e[u'nf~5g, ;bflzj dxfb]jsf] gLns07, a|Dxfsf] k"hf gx'g',
nIdLsf] r+rnf x'g'. egL df]tL/fd ehLn] slj efg'eQmsf] hLjgrl/qdf
n]v]sf 5g\ t/ slj/fh g/gfy zdf{n] cfgf] k':tsdf efg'eQm cfrfo{n] gf]s/L
u/]sf] s'/f sxL+ n]v]sf 5}gg\. gf]s/Lg} gu/]kl5 ;/sf/L txjLn df:g] s'/f
cfpFb}g. o;y{ ehLn] sn+ssf af/]df h'g ljQf 5fF6s
] f 5g\ ;f] sljsf] skf]n
slNkt /rgf a'lemG5.
jf:tjdf gf]s/L u/]sf lyP slj efg'eQmsf lktf vbf{/ wg~ho cfrfo{n] .
o; af/]df slj/fh g/gfy cfrfo{n] cfgf] k':tsdf :ki6 n]lvlbPsf 5g\
o:t}df kfNkf dfndf afa' wg~hon] vbf{/L sfd ubf{ ;/sf/L afFsL nfu]sf] egL
p; df}sfdf P]g ;jfn adf]lhd afa'nfO{ nfu]sf] afFsL 5f]/fxn] klg ltg{,
km:of{pg kg]{ x'bF f s'df/Lrf]sn] sljnfO{ ;/sf/L afFsL w]/}df kSof].
xfF;f] ug]{ ;/n pbf/ :jefjsf kl08t b]v]sfn] OgrLkmn] klg xfF;f] h:tf]
u/]/ hfuL/ vfg dg k5{ ls < eGbf sljn] hfuL/sf] kmn oxL t xf] ;/sf/ 5f]/f,
gftLn] ;d]t y'lgg'kg]{, 5'6\g dfq kfPsf] klg 7"nf] ;f}efUo ;Demg'kg]{ egL
xfF;].
$ = efg'e Qm / s'd f/Lrf]s
slj efg'eQm kfFr dxLgf;Dd s'df/Lrf]sdf y'lgP5g\ egL df]tL/fd en]
cfgf] k':tsdf n]vs
] f 5g\. cflv/ s'df/Lrf]sn] sljnfO{ gy'gL gx'g] P]g
;jfn 5 egL vbf{/ wg~honfO{ nfu]sf] afFsLdf y'Gof] egL slj/fh g/gfy
cfrfo{n] n]vs
] f 5g\.
of] y'Gof] jf y'lgP5g\ eGg] k|;+u lnP/ g]kfnL ljfgxn] lgs} ljQf
5fF6]sf 5g\. lgs6 eljiodf c 5fF6\nfg\ jf 5fF6\g]5g\, x'g klg o:tf ljjfbu|:t
s'/fsf af/]df hlt a9\tf dGyg ug{;Sof] plt a9\tf gf}gL lg:sg ;S5.
o; af/]df :juL{o kgf/fo0f l;+xn] n]v]
52
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
53
p;}u/L efg'eQmsf] hGdhoGtL sf]xL s]xL dgfpF5g\ sf]xL s]xL. o;f] ug'{
plrt b]lv+b}g cf} xf]Og klg.
cflbslj efg'eQm cfrfo{ g]kfnLxsf /fli6o slj x'g,\ o;df b'O dt 5}g.
p;}u/L pgsf] hGdhoGtLdf, hGd / d/0fsf] ltly cf} pgsf s[lt / sLlt{df
g]kfnLxsf aLrdf b'O dt x'g' jf dte]b x'g' cg'lrt dfq xf]Og t/ xf:o:kb klg
xf]. o; s'/fdf g]kfnL efiffefifLn] ljz]if u/L hftLo ;+:yfxn] xf]z /fVg'kb{5.
[efg'eQm :df/s u|Gy, k|sfzs M g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng, bflh{ln, @(
cfiff9, @)@^]
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
55
Ps\ lbg\ gf/b ;To nf]s\ k'lu uof ====== sf] k|efj k/]sf l;nf]s hf]
laxfaf/Ldf elgG5g\
x
x
x
;f;"sf sRsrn] dfof k|Ll{tdf s]xL sdL x'g cfpFbf / nf]Ug] rfxL+ k/b]z
uPsf a]nfdf 3/sf] kL/ vKg g;sL lj/lQmP/ PSn} u'Gu'gfpFbf ag]sf Znf]s
x
x
>+[uf/ cyjf 7fdf k|of]u ul/Psf l;nf]s
x
x
x
a'9fa'9Ln] afnaRrfnfO{ lzIffaf/] pkb]z lb+bf / To; cg';f/ gu/]sfn]
kl5 kZrfQfk ubf{ elgPsf jf elgg] rNtL l;nf]s
56
/rgf
k"0ff{ 131
x
x
x
afns 5f]/fnfO{ sfvdf /fv]/ xif{ / cfzfdf a"9f afa'n] u'Gu'gfpFbf ag]sf]
Znf]s
x
x
x
o;/L g]kfnLsf ;fdflhs hLjgdf efg'eQmsf 5Gbf]a4 sljtfn] Jofks
kn] k|efj kf/]sf] 5. elQmdfu{df, 1fgdfu{df ;flxTon]vgz}nL / cn+sf/flbdf
klg ;'nlnt non] ufOg] efg'eQmLo /fdfo0fsf 5Gbsf] k|efj gk/L /xg ;s]sf]
5}g. sljlz/f]dl0f n]vgfy, dxfslj nIdLk|;fb b]jsf]6fxnfO{ klg efg'eQmsf
5Gbn] k|efljt kf/]sf] xf]Og eGg ;ls+b}g. efg'eQmn] k|of]u u/]sf 5Gbxn] g}
pgLxnfO{ d'xg' L nufof] / efg'sf ldld{/] pHofnfdf pgLxn] klg cfg" sljtf
;flxTosf] uLltdo dfNof]kxf/ r9fP/ g]kfnL ;flxTonfO{ l;+uf/], cl3 a9fP
eGbf c3]{nf] gxf]nf. o;/L efg'eQmsf 5Gbn] g]kfnL hghLjgsf ;flxTodf
Jofkskn] k|efj kf/]sf] 5.
[lbofnf] xfFuf] !! af6]
/rgf
57
/rgf
k"0ff{ 131
dL7f syfx ;To em}+ emlNsP/ kxf8L 5ftLdf e'ne'nfj6 lnP/ afnf gfnf em}+
u'Gfu'gfP.
efg'eQmn] /fdfo0f n]v]. pgsf] cfTdj[lQ eljionfO{ wfO{ agL xfdLnfO{
s]6fs]6L agfP/ sfvdf xNnfP/ syf ;'gfpgsf] nflu. /fdrGb| hfUg'eof],
km]l/ agjf; hfg'eof], km]l/ xfdL /f]of}+, km]l/ ;Ltf xl/g'eof], km]l/ /fj0f
dfl/of]. xfdLn] emf]n'fsf] efiffdf gj/; rfVof}+. ef/tsf] cfTdf cIf/f/De;Fu
v'Nof]. ;Rrf kxf8L cfTdfx k9\bfk9\b} sf]xL xg'dfg nfu]/ p7\g] eP.
ckl7tn] klg cfF;' / bosf] /f]df~r;Fu} gofF kf7zfnfdf k|j]z u/].
g]kfnLn] cfgf k'?vf lrg], wd{ / ;Ton] 5f]OP/ a/fa/ em'lNs+b} pgsf /fd|f
If0fdf ;kgf b]Vg nfu]. oxfF s]xL lyof]hf] cl3 lyPgs]xL vFlbnf] k|flKt.
g]kfnL ;EotfnfO{ /fdfo0fsf h/fxaf6 gofF 6';f xfNg' lyof]. w]/}sf bo
slj eP/ cgf}7f] 5ljdo 5Gb / nodf k|frLgsf] :kz{n] d'vl/t x'gnfu].
oxfF Pp6f j:tL lyof]b]jtf / lbJotfsf], ef/tsf] /; lgrf]l/Psf] lyof].
g]kfnsf] af/Ldf Pp6f ;fgf] sNkb|'d /f]lkof], hxfF xfd|f ;jf]{Rr efjgf /
sNkgfx xfdL km'n]sf / kmn]sf kfpFYof}+. 8fF8fsf] 5fltdf pgsf] efiff
6Ss/fpg nfUof], gfnfsf] uf]nL;Fu nf]lng nfUof]. 3/3/df gofF bLkfjnL
an] / xfdL cfw'lgstf9, s[lqdtflee"t, oGqo'uL, z"GoboL, k|Zgo'uL,
j}1flgs k|j[lQ kl/sL0f{, cf8Da/ kl08t, d08"s u0fx oL pgsf] ljzfn
k|bfgsf dxTj b"/flts|d0f a'gb]lv ;bf 6f9f 5f}+.
;flxTodf ;j{>i] 7 k'?if ToxL xf] hf] /fi6sf bodf ;aeGbf tLj| eP/
a:b5. efg'eQm ;bfrf/L dfq xf]Og g]kfnL bosf] >4fn' lyP. xfdLnfO{ pgL
Pp6f a'9f s]6fs]6L h:tf] nfU5, h;df tf]t] af]nLsf] dfw'o{ / bosf] ;/ntf
lyof]. pgL ;+;f/sf] sf/fuf/df /fdfo0f n]Vy] t/ pgsf] cfTdf h]n aflx/
lyof].
pgsf] dfw'o{ ;/ntfdf 5Tof] ;/ntf hf] >4fn' bodf / afnssf]
ljZjf;df x'G5. pgsf] dxTj g} pgsf] ;Lwfkg xf]. pgL cf8Da/af6 Tolt
6f9f lyP hlt Ps w|j' af6 csf]{ w|'j. pgL ;Rrf a|fDx0f lyP / pgnfO{ ;a
g]kfnLsf] 3/df ;Tsf/ 5. pgn] hfg]gg\ pgn] s] ul//x]y], t/ xfdL hfGb5f}+
pgLn] xfd|f lgldQ s] u/]/ uP. pgsf efiff g]kfnLsf] lhe|f] glhs} cfpF5, pgL
Jofs/0fa4 lyPgg\, pgsf] Jofs/0f g};lu{s a'l4sf] lgod lyof], pgsf 5Gb xfd|f]
lhe|f]df ;lhnf];uF aUb5g\. pgsf emNsf xfd|f cfFvfdf ;lhnf];uF v'Nb5g\.
pgL bonfO{ cfXjfg ub{5g\. Pp6f c1ft df]xgL xfdLnfO{ pgsf] k+lQmtkm{
8fSb5. xfdLnfO{ k|frLgsfndf 3';]h:tf] nfUb5, hxfF /fd/fHo 5, hxfF /fdsf
k|hf ;TonfO{ g} hLjg eGb5g\. dfG5] pgnfO{ cg'jfb t'NofpF5g\ t/ xfdL
cg'jfb b]Vt}5f}+k'/fgf Clifxsf k|ltWjlg. pgL efiff ToxfF n}hfG5g\ hxfF
afnsx /dfpF5g\, hxfF lgVv/f x'G5, hxfF hggLx k'/fgf syf ;'gfpF5g\.
pgdf lSni6tf 5}g, g s[lqdtf pgL zAb a6fb}{gg\, p4t b[li6sf]0fsf] k|bz{gL
pgL hfGb}hfGb}gy], pgsf] snd ;lhnf];uF rNb5 / sljtf g]kfnL kxf8 gf3]/
slxNo} p8\b}gg\. pgsf] efiff gn]Vg] sljxsf] efiffh:tf] 5. xfdL efg'eQm
k"0ff{ 131
/rgf
59
k9]/ lzIff ;'? ub{5f}+ / pgnfO{ x]nf u/]/ ;dfKt ug]{ ub{5f}+, t/ a'g]x cfgf]
3/sf] aQLdf cs}{ df]xgL b]Vt5g\.
g]kfnL ;flxlTos If]qdf c? s;}sf] TolQsf] k|efj k/]sf] 5}g, g t
hLjgdf. pgL ct'ngLo 5g\. w]/}n] ;du| g]kfnLsf] ts]Gb| 5'g vf]h], pgs}
cg';/0fdf t/ ;s]gg\. pgL PSnf 5g\. cdf Hofbf ljleGgtf kfpg
;lsG5Hofbf /, Hofbf k|Zg, Hofbf z+sf t/ pgL cfkm"h:t} 5g\Ps} lsl;dsf
lgd{n. pgn] ;a ;d:of ;/n tj/n] xn ul/;s]sf 5g\pgsf] eljionfO{
;Gb]z oxL 5;Tosf] >4f / g]kfnL bosf] ;dLkjlt{Tj g} sljsf] klxnf] kfgL
xf].
pgL xfd|f cfbz{ 5g\. ldN6gnfO{ j8{:jy{n] af]nfP em}+ w/0fLw/ sf]O/fnfsf]
cfTdf;Fu ldn]/ xfdLx cfhsfnsf] o'udf pgsf] cfXjfg ug{ rfxG5f}+. pgL
/fdfo0fn] dfq hfFlrGgg\, oBlk ToxL pgsf] ;jf]{Qd /rgf xf]. pgs} km'6s/
sljtfx cfkm}+ af]Nb5g\. ltgdf kfl08To k|bz{g 5}g, njhx lbnnfO{ ;f]wL
;f]wL lg:sG5g\. pgsf] afnfHo" df rft'/Lsf st{g 5}g, vfnL bosf
e'ne'nfj6sf];fgf] zLtn :ju{ b]v] xfjfdf cd[t lyof], nx/f / km"n k/L em}+
gfRy], r/f df]xgL af]Ny]. hlQ b]v], plQ n]v]. :jfg'ejsf] cfgGb :jtM
pb\ufl/t x'G5. pgL cfw'lgs slj em}+ slj x'g afnfHo" uPsf lyPgg\, t/
afnfHo"df cfOk'Ubf slj ag]sf lyP. To; 7fpFn] pgnfO{ 5f]Psf] lyof]. pgL
Psl5g OGb| ag]. clg n]lvlbP. pgsf] sflGtk'/L dw'/tfsf] ;fgf] lemlnldnL
vfgL 5 t/ lemlnldnL ;Toaf6 lg:sG5, oyfy{ k wf/0f u/]/ xfd|f] /fhwfgL
pgnfO{ sflGtsL k'/L h:tf] nfUof], h:tf] slxn]sxL+ xfdLx laxfg a]n'sf
kxf8 r'nLdf b]V5f}+. pgL g]kfnL :qL k'?if b]v]/ xflb{s k|]dsf] sljtfTds
k|z+;f n]Vt5g\.
u'gs]z/L nfPsf cK;/f / /fd|f /fd|f /dfOnf aGw'xn] ;'Gb/ ;fgf]
cd/fjtL k[YjLdf v8f x'lG5g\. xfdL Tof] sljtf k9\gf;fy a'emb5f}+ slt ;/ntf;Fu
pgL sflGtk'/Lsf] bo ghLs} k'u]. cfhsnsf sljx klg n]V5g\ljzfn
lj:tf/ / cnf/;Fu. sf]xL sf]xL 5fgjLgsf] cnf}lss rft'/L b]vfpg rfxG5g\,
t/ bon] kfPsf emNsfx To;} ;'Gb/ 5g\, ;r]t /f]hfOsf] h?/t} 5}g.
sljtfdf ulx/fO{ s]xL 5}g h:tf] 5, t/ g]kfnL gfnfxdf s;n] ;fu/sf] ulx/fO{
b]vg] < ulx/fO{ gvf]Hg]xn] vfN6f agfP. pgsf sljtf ;/n eP/ emlNslG5g\.
g]kfnL kxf8df pbfpg] 3fddf uDeL/tfsf] df}g lng rfxGgg\ t/ snsn
af]Nbl5g\. emlNsG5 xfdL eGg ;St}gf}+ t/ ToxfF ;To / ;Tosf] df]xgL 5. pgsf
w]/} km'6s/ sljtfx xfdL kfpGgf}+, t/ csf]{ Pp6f of] ;Demgf cfpF5 hxfF cfF;'
xfF:t5 / ljGtLkq n]Vt5. dnfO{ pgL Kof/f 5g\, d]/f lglDt g]kfnL ;flxTosf]
Oltxf;df pgL ;j{>]i7 k'?if x'g\ .
[nIdL lgaGw ;+ux| af6 ;fef/]
60
/rgf
k"0ff{ 131
c8\snsf s'/f
;"o{ljqmd 1jfnL
h;n] h];'s} eg]tfklg efg'eQm xfd|f] hftLo jf
/fli6o slj x'g\ eGg] s'/fdf s]xL ;Gb]x 5}g. cfw'lgs
vf]hLsf] kl/0ffd:jk g]kfnLsf cflbslj pgL dflgPsf]
s'/fnfO{ st}st} s]xL vf]6 nfpg] r]i6f ePsf] ePtfklg
;/n tyf gf6Lv'6L ug]{ afgL gePsf g]kfnLx tf
pgnfO{ lg:;f]r cem g]kfnLsf cflbslj dfGb}5g\. g]kfn
tyf g]kfn aflx/sf g]kfnLxsf bodf efg'eQmsf]
;/ntf, pgsf efiffsf] kljqtf, cf] h , j0f{ g z}n L
zAbfg'rog tyf c cg]s sfJofTds u'0fsf] hf] k|efj k/]sf] 5 Tof] xQkQ
d]l6g] s'/f 5}g tyf Ps ztfAbLeGbf a9L ;dob]lv k/]sf] of] k|efjn] g]kfnLxsf
bodf /fd|/L 3/ agfO;s]sf] 5.
efg'eQmsf hLjgdf k/]sf] Pp6f ;+:sf/ tyf pgn] k|fKt u/]sf cg'ejsf]
rrf{ u/L ltgLf/f /fdfo0f n]Vg] k|/] 0ff pgnfO{ k|fKt ePsf ;Defjgfsf] s]xL
ljrf/ ug]{ of] n]vsf] clek|fo xf]. j+zfg'qmdf/f pgnfO{ k/]sf] h'g ;+:sf/sf]
tn pNn]v ul/Psf] 5 To;sf] cem clws vf]hL x'g' cfjZos 5.
xfd|f] g]kfndf k|frLg sfnb]lv lji0f'elQmsf] k/Dk/f rn]sf] s'/f tf ;j{ljlbt
5. g]kfn pkTosfsf rf/ gf/fo0f k|l;4 5g\. tLdWo] rfFu' gf/fo0fl;t xfd|f]
k|fdfl0fs lnlvt Oltxf;sf] ;+of]u 5. lsgeg] rfFug' f/fo0fdf ePsf dfgb]jn]
lznf:tDedf cg u/fPsf] n]v !&) eGbf clws k|fKt k|frLg cgxdWo]
k|yd dflgPsf] 5. of] :tDen]v ;dosf b[li6n] dfq k|yd xf]Og, lsGt' sfJosf
b[li6n] o;sf] k|yd :yfg cg]s ljfgxf/f :jLs[t ePsf] 5. lnR5jL
sfnsf k|frLg lznfn]vsf cWoogaf6 lnR5jL /fhfxdWo] sf]xL sf]xL ;fDk|bflos
j}i0fj gePtfklg pgLx lji0f'nfO{ ljz]if kn] >4f ubf{/x]5g\ eGg] s'/f ;xh}
a'lemG5. dfly pNn]v ul/Psf dfgb]jf/f /flvPsf jfdg cjtf/wf/L lji0f'
/fhf anL;Fu e"ldbfg ln+bfv]/L lqe'jg gfKg] km8\sf] prfn]sf] bo cg ul/Psf
;'Gb/ k|:t/ kmnssf cg]s ;+:s/0f sf7df8f}d
+ f k|fKt ePsf 5g\. lxGb' hut\n]
df]Ifbfos egL dfg]sf rf/ If]qdWo] lji0f'sf] j/fx cjtf/l;t ;DaGw, k|l;4, cf}
k|frLg j/fx If]qsf] g]kfndf sf}lzssf t6sf] cjl:yltn] ubf{ xfd|f] g]kfn
k'0oe"ld ePsf] 5. ;d:t lxGb'f/f lji0f'sf kdf k"lht x'g] zfnu|fdsL hggL
s[i0ff u+8sLsf] t6jtL{ l/8Ln] g]kfnLxnfO{ kltt kfjgL u\ufsf] t6jtL{
df]Ifbfos sfzLnfO{ la;f{pF5. g]kfnL hLjgdf >Ldb\efujtn] hf] :yfg k|fKt
u/]sf] 5 Tof] lxGb' dfqn] uf}/j ug]{ s'/f] 5. g]kfndf k"j{ tyf klZrd hxfF klg
efujt\ k9\g], ;Ktfx nfpg], >j0f ug]{ OToflb sfo{n] h'g nf]slk|otf k|fKt u/]sf]
5 To;n] ubf{ efujt\sf] ;Ktfx nfpg] sfdn] lxGb'n] cjZo ug{kg]{ ;+:sf/ h:t}
hLjgdf dxTj k|fKt u/]sf] 5. ljBfnodf k/LIff lbg] rng rNg'eGbf cl3
k"0ff{ 131
/rgf
61
;Ktfxdf efujt\ eGg ;Sg] ePkl5 dflg;sf] kl08tdf u0fgf x'GYof]. hob]jsf
elQmk"0f{ uLt g]kfnLsf 3/3/df ljz]iftM gf/L ;dfhdf k|rlnt lyP tyf cBflk
ltgnfO{ /fhsLo ;Ddfg k|fKt 5.
lji0f'elQmsf] o:tf] k|rf/ ePtfklg /fdelQmsf] eg] xfdLsxfF p:tf]
k|rf/ ePsf] b]lv+b}g. g]kfnLxsf lglDt cof]WofnfO{ la;f{pg] hgsk'/
g]kfndf 5. tyf xfd|f ;]g /fhfxf/f ;f] If]qn] ;+/IfsTj kfPsf s'/fsf]
k|df0f pknAw 5. g]kfnL hfltsf lgdf{tf k[YjLgf/fo0f zfxn] hgsk'/dfly
cfgf] clwsf/ :yfkgf x'g]lalQs} hfgsLsf dlGb/df dxGtnfO{ dlGb/sf]
Joj:yfsf] lglDt df}hf latf{ ul/Psf] s'/f klg xfdLnfO{ yfxf 5. sf7df8f}+sf]
b]jkf6g If]qdf hol:ylt dNnn] -!#*@!#(%_ :yflkt u/]sf] /fd d"lt{
cBflk :yfgLo hgtff/f cfb/ kfpFb}5. kf]v/fl:yt /fd3f6 tyf /fd
dlGb/sf] klg :yfgLo k|l;l4 5. h'Dnfsf ;qxf}+ ztfAbLsf sfuhkqdf
;frL /fdHo", nl5dg, xg'dfg, l5tf OToflb s'/f n]lvPsf] b]lvG5. oL
;a} s'/ff/f lxGb' ;+:s[ltsf] Jofks k|efj a'emfPtfklg lji0f'elQm h:tf]
/fdelQm eGg] cg'e"lt ePsf] rn]sf] s'/f a'lemFb}g.
t];f]tf ljeflht g]kfnsf dNn /fhfx cfgf] k|zl:tdf cfkm"nfO{
/3'jz
+ fjtf/ n]Vy]. t/ of] n]vaf6 /fd k/f]If /Lltn] cfg';ls kn] ;+lemo]tf
klg ;f]em} /fdsf] :d/0f x'Fb}g. sf7df8f}+sf /fhfxsf Wjhfsf] lrGx :jk
xg'dfg lyo] cf} Tf];}n] pgLxsf k|zl:tdf xg'db\Wjh n]lvPsf] 5. kf08j
jL/ ch'g{ nfO{ afg/ Wjh klg eGy]. ch'g{ sf] h:tf] jL?tf a'emfpg pgLxn]
cfgf] Wjhfdf xg'dfgsf] lrq agfPsf] x'g;S5.
tgx's
F f clGtd euf}8f /fhf x/s'df/ bQ ;]gsf /fhsLo df]x/o'Qm c7f/
;olt/sf s]xL kq k|fKt ePsf 5g\. ltgdf pgsf] hf] k|zl:t n]lvPsf] 5
To;df /fdsf] gfd pNn]v ul/Psf] s'/f 3tnfUbf] 5. ;f] k|zl:t tn n]lvP
adf]lhd 5 M
:jl:t >L O{Zj/ r/0f ;/f]?x:d/0f]Toflb >L db\/fdrGb| j+zf]be
\ j ;bf/flwt
;fDalzj nIdL gf/fo0f >L dGdxf/fhflw/fh===. o;df >L db\/fdrGb| j+zf]be
\ j
eGg] kb ljrf/0fLo 5.
pgsf kqdf ePsf /fhsLo df]x/df b'O{j6f lrGx 5g\. dfemdf lqz"nsf]
lrGx 5. xfdL lxdfnosf cf>odf a:g] ;a} g]kfnLxsf ;+/Ifs s}nfzdf a:g]
z+s/ eujfg g} x'g\ tyf pgsf] z:q lqz"n klg ;a} g]kfnLxf/f k"lht 5.
Tof] lqz"ndfly sfF8n] o'Qm wg'sf] lrGx 5. of] sfF8n] o'Qm wg'sf lrGxsf
ljifodf s]xL ljrf/ ug'{ plrt 5. x'g tf xfdL kxf8df a:g] dflg;xsf
hLjgdf cBflk wg'sfF8sf] 7"nf] dxTj tyf :yfg 5. t}klg /fdrGb|sf] j+zdf
hlGdPsf] eGg] /fhfn] cfgf j+zsf] k|tLs :jk o;nfO{ pkof]u ug'{ ;+ej 5.
wg'sfF8sf] j0f{g >L /fdrGb|sf Wofgdf k|foM ul/Psf] b]lvG5. pbfx/0ffy{ /fdrGb|sf]
Wofg ePsf] Pp6f Znf]s tn n]lvG5 M
62
/rgf
k"0ff{ 131
tgx'F afx]s dsjfgk'/, df]/, kfNkf cflb :yfgdf klg :jtGq ;]g /fHo
lyof]. pgLxsf k|zl:tdf lji0f' elQmsf] g} k|fwfGo b]lvG5 lsgeg] ;]g /fhfxsf
k|zl:tdf kgf/fo0f]Toflb n]lvPsf] x'G5. df]/sf ;]g /fhfsf k|zl:tdf
kgf/fo0f]Toflb afx]s n]lvPsf] lxGb' klt sf] oxfF rrf{ ug]{ cfjZostf
5}g. j/fx If]qsf clwklt ;]g /fhfxsf k|zl:tdf kgf/fo0f egL lji0f'kl| t
elQm k|bz{g ul/Psf] s'/f jUhjL g} 5.
tgx'aF f6 efu]/ x/s'df/ bQ ;]g lhNnf rDkf/0f /fdgu/df k'u]/ u9
agfO{ a:g yfn] cfkm"nfO{ /fdrGb|sf j+zh eGg] x/s'df/ bQ ;]gn]g} /fdsf
gfdn] o'Qm /fdgu/sf] gfds/0f u/]sf] eP cfZro{sf] s'/f] x'g] 5}g.
x/s'df/ bQ ;]gsf k"j{h bfdf]b/ ;]gsf] k|zl:t kfOPsf] 5 Tf];df c? ;]g
/fhfxsf k|zl:t ;/x kgf/fo0fsf] dfq pNn]v 5. kl5sf s'g} /fhfn]
/fdrGb|sf] gfd k|zl:tdf yk]sf] xf] ls x/s'df/ bQ ;]gn] g} o:tf] k|zl:t
rnfPsf x'g\ ;f] lg0f{o x'g ;s]sf] 5}g. t/ x/s'df/ bQ ;]gn] g} of] k|zl:t
rnfPsf] ePtfklg tgx'Fdf efg'eQmsf hGd eGbf cl3 /fdelQm s'g} g s'g}
kdf rn]sf s'/fsf] cg'dfg x'G5.
efg'eQmsf] hGd !*!$ df ePsf] xf]. Ogsf] kl08t j+zdf /fdelQmsf]
k/Dk/f pko'{Qm sf/0faf6 rNg' c;Dej 5}g tyf To;}sf] efg'eQmsf afn
bodf k|efj kg'{ :jfefljs 5. Ogsf afh] >L s[i0f lgodk"js
{ cWofTd /fdfo0f
kf7 uy]{ eGg] s'/f efg'eQmsf hLjgrl/qdf kfOG5. cWofTd /fdfo0fsf] kf7nfO{
dfly eg]h:t} s'g} sf/0fn] k|]l/t ug]{ ;Defjgf b]lvG5.
dfly /fdelQmsf ljifodf pkl:yt u/]sf] ljrf/ h:t} efg'eQm cfgf afh]
>Ls[i0f cfrfo{l;t sfzLdf a9\g a;]sf ;dosf s]xL s'/f tn cg'dfgf/f
pkl:yt ul/G5g\ tyf ltgsf] klg pgsf bodf k|efj kl/ pgL /fdelQmlt/
nxl;g' ;Dej 5.
efg'eQm sfzLdf cfgf afh]sxfF a:g hfFbf !$ jif{sf lyP cf} 5 jif{ hlt
sfzL a;L aL; jf PSsfO; jif{sf pd]/df cfgf lktf wg~hosxfF kfNkf uP
eGg] s'/f pgsf hLjgrl/qaf6 ljlbt x'G5.
sfzLdf hfg] g]kfnLx plxNo}bl] v k~ru\uf jl/jl/sf 6f]nxdf a:y]
tyf efg'eQmsf afh] klg ot} st} a;] x'gg\ eGg] cg'dfg 5. efg'eQm a;]sf]
7fpFaf6 cf7bz ldg]6sf] af6f] k/ t'n;Lbf; s]xL sfn al; /fdfo0f n]v]sf]
sf]7f cBfjlw ;'/lIft 5. O kl\tsf] n]vs afNofj:yfdf lbgx'F ToxL sf]7f
ePsf] af6f]af6 cfgf] :s"n hfGYof]. sfzLdf s]xL sfn a;]kl5 t'n;L3f6sf
ljifodf s]xL rfn kfOxflnG5 cf} ToxfF ePsf t'n;Lbf;sf :d[lt lrGx b]lvG5g\.
t'n;Lbf;sf] ;a}eGbf 7"nf] :df/s pgn] :jo+ yfk]sf ;+s6 df]rg xg'dfg 5g\.
sfzLdf s]xL sfn a:g] dflg; ;+6df]rg ghfnf jf ToxfFsf xg'dfgsf] d"lt{ :jo+
t'n;Lbf;n] yfk]sf] xf] egL g hfg\nf eGg' kb}{g. O{ ;a} sf/0fn] sfzLsf
lgjf;n] pgnfO{ t'n;Lbf; tyf pgsf /fdfo0f;Fu kl/ro eof] xf]nf.
k"0ff{ 131
/rgf
63
af6f lx+8\bf 8'Nbf kfg k;n], >L /fdrl/q a]Rg], /f]6L a]Rg] cflbn] sgLs'yL
t'n;Lbf;sf] /fdfo0f cfgf cjsfzsf ;dodf kl9/x]s]f b[Zo b]lvg' ;fwf/0f
s'/f] lyof] tyf cem s]xL c+zdf 5. km]/Laf6 af6fdf cjsfzsf ;dosf
ljz]iftM udL{sf ofddf Og} k;n]x tyf cfuGt's o:t} dflg; hDdf eO{
t'n;Lbf;sf] /fdfo0fsf cfwf/df /fdfo0fsf cg]s ;d:of p7fPsf] tyf t];sf
cfwf/df ltgsf] ;dfwfg u/]sf] sfzLsf uNnLxsf] ;fwf/0f b[Zo ltgtfs
lyof]. o:tf 5nkmndf efu lng] 8'n'jf Jofkf/L klg x'Gy] cf} O kl\tsf n]vsn]
cfgf jfNofj:yfdf d';ndfg Jofkf/Lxn] klg t'n;Lbf;sf] /fdfo0fsf bf]xf
jf rf}kfO{ d'vfu| elg /fdfo0f ;DaGwL afbljjfbdf efu lnPsf] b]vG5 eg]
efg'eQmsf] sfzLdf tf of] rng emg\ a9\tf x'Fbf] xf]. /fdfo0f /fd|} hfGg]
d';ndfg cToGt} ;fwf/0f JolQm x'Gy] cf} ltgsf] lxGb'x a8f] cfb/ uy]{ .
o:tf] jftfj0fdf a;]kl5 t'n;Lbf;sf] /fdfo0fk|lt pgs]f b[li6 cfslif{t
gx'g' c;Dej lyof]. nf]sefiffdf nlnt kn] n]lvPsf] elQm/;n] k"0f{ t'n;Ls[t
/fdfo0f;Fu dfq sfzLdf a;]sf a]nfdf efg'eQmsf] kl/ro ePg. lsGt' pgn]
t'n;Lbf; ;DaGwL :yfgLo ;dfhdf k|rlnt cg]s ls+jbGtL klg ;'gL t'n;Lbf;sf
hLjgsf] :y"n kn] kl/ro klg k|fKt ug'{ cToGt ;+ej 5. cfkm"n] k9]sf]
;+:s[t ljBf;Fu cfkm"n] sfzLdf k|fKt u/]sf] of] cg'ej ;d]t lnO{ pgL kfNkf
cfgf lktfsxfF uP. jxfFaf6 klg pgL lktfsf cf1fn] cfgf 3/df cfO
u[x:yLsf] ef/ jxg ul/ a;].
tgxFs
' f] ;+:sf/sf] aLh sfzLdf t'n;Lbf; tyf pgsf nf]slk|otfsf 1fgn]
k|:km'l6t ePsf] dfgl;stf lnP/ efg'eQm hLjgdf k|jz
] u/]. o:tf] ljrf/
aLhs kdf w]/s
} f bodf x'G5 tyf Tof] cWofTd /fdfo0f kf7 jf /fdgjdL a|t
jf cof]Wofsf] tLy{ofqfdf dfq ;Lldt eP/ a:5. t/ efg'eQm nf]sf]Q/ JolQm
x'gfn] cfgf bosf] /fdelQm g]kfnLdfql;t afF8g\ tyf pgLxnfO{ klg /fdeQm
t'Nofpg pgL cl3 ;/] / /fdfo0f g]kfnL efiffdf n]Vg] lgZro u/]. pgsf] of] sfo{
g]kfnL hut\df qmflGtsf/s sfo{ eof]. o;n] g]kfnL ;flxTonfO{ hGd lbof] cf}
g]kfnL ljrf/nfO{ 7"nf] k|ult k|bfg uof]. c qmflGt ;/x of] ljWj+;fTds
lyPg. lsgeg] of] dof{bfleq a;L kl/jt{g Nofpg] k|frLg lxGb' ljrf/sf cg'k
lyof]. ;+:s[t efiffleq ;Lldt /x]sf tyf kl08tn] dfq a'g ;Sg] /fd rl/qnfO{
o;n] ;j{;fwf/0fn] af]Ng] cf} a'g] efiffdf pkl:yt ul/lbof].
g]kfnLsf ;xf]b/ pQ/ ef/tsf k|dv
' efiffxdf efg'eQmsf] /fdfo0f n]lvPsf]
#$ ;o jif{ cl3 ePsf] o:t} qmflGtsf/L sfo{;uF o;sf] t'ngf ug'k{ 5{. afnL
efiffdf kGw|f+} ztfAbLsf cGTodf s[ltjf; cf]emfn] /fdfo0f n]v] cf} ;f]xf| +} ztfAbLdf
t'n;Lbf;n] /fdrl/t dfg; n]lv lxGbL efiffefifLxnfO{ /fdelQm l;sfP.
Psgfysf] efjfy{ /fdfo0fn] o} ztfAbLdf d/f7L ;flxTonfO{ pHjn t'Nofof].
pl8of efiffdf an/fdbf;sf] k|l;4 /fdfo0f klg ;f]xf| }+ ztfAbLdf g} /rgf
ul/of]. g]kfnL efiffdf /3'gfysf] ;'Gb/ sf08nfO{ efg'eQmsf] /fdfo0f eGbf
cl3sf] /fdfo0f elgPsf] 5. p:t} pl8of efiffdf klg an/fdbf; eGbf cl3sf]
klg /fdfo0f 5g\. t/ hgtfdf log}sf] /fdfo0f nf]slk|o ePsf] a'lemG5. lsgeg]
64
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
65
cfgf] cg'jfbdf :yfg lbPsf] 5}g. o;/L pgn] hghLjgnfO{ Ps cfbz{ rl/qlt/
8f]/fpg /fd;LtfnfO{ cl3 ;f/].
x'g t eQm efg'eQm gf6sdf >L ;dHo"n] >L k|wfg ;]gfklt s[i0faxfb'/nfO{
/fdfo0f ;dk{0f ug{ gkfPsf]df pgnfO{ vf]k k/]sf] lyof] h:tf] kf/L n]Vg'ePsf]
5. k/Gt' efg'eQm To;/L bf;Tj dgf]j[lQn] xLgtfef; ePsf] dflg; lyPgg\.
lsgeg] k};fs} a9\tf dxTj rfx]sf eP >L # dxf/fh haxfb'/ dxf/fhn] klg
Tof] a]nf g]kfnnfO{ cfgf] 7"nf] bAbafdf /fv]sf lyP. oxfF ef]6 / nvgp u/L
ef]6nfO{ s/ lng] / gofF d'n's hf]g{] sfd u/]sf eg]/ ;a} /fhLv'zL ePs} a]nfdf
klg pgnfO{ g5fg]/ /fdnfO{ 5fGg' efg'eQmsf] b[li6sf] b"/blz{tfnfO{ dfGg'k5{.
kl5 xfd|f ;flxlTos dfGotfn] wL/f]bfQ gfos kfpg 5f8\of]. To;}n] ;+:s[t
;flxTodf k|foM /fd g} JolQmTjo'Qm k'?if eP. pgsf] pbfx/0f ;a}df nfUg ;Sg]
eof] /fd h:tf /fhf, /fd h:tf afa', /fd h:tf 5f]/f, /fd h:tf klt, /fdh:tf
bfHo", /fd h:tf dLt, /fdh:tf jL/ OToflb /fd /fd x'Fb} ;flxlTos lIflth
rlDsof]. olb >L % k[YjLgf/fo0f zfxb]jsf ;dsfnLg slj ePsf eP logn]
cjZo g} rl/q gfos >L % k[YjLgf/fo0f zfxnfO{ 5fGy] eGg ;lsG5. ;+ejtM
pgsf] ;do ;Dd Tof] /fli6o rl/q gfos >L % k[YjLgf/fo0f zfxsf] k|efjdf
pTsif{ ylkgfsf] ;f6f] /fdsf] k|efjsf] pTsif{ aGb} uPsf] em}+ lyof]. To;}n] pgL
/fdsf] hLjgkIfnfO{ /fli6o k lbP/ n]Vg yfn]. oxfF jf:tjdf /fhf/fd, >L %
k[YjL gf/fo0f zfxsf] k|ltlglwTj ub{5g\. To;}n] pgn] >L dxfdfTo / >L k|wfg
;]gfkltsf] dlxdfdf sfJo /r]gg\. clg pgnfO{ ;dk{0f ug]{ s'/f /xFb}g / ;dk{0f
t emg\ d[To' pk/fGt x'g]xFb' f pgsf] cx+TjnfO{ 7]; nufO{ To;f] n]Vg ldNg]
b]lvb}g.
pgn] cg'jfb ubf{ sxL+ afNdLls /fdfo0faf6 lnPsf], sxL+ eg] cWofTd
/fdfo0fnfO{ l6k]/ cfk}mn
+ ] kmdf{P/ j0f{g u/]sf], sxL+ cfg} kf/fn] g]kfnL hghLjgsf]
kIf lnPsf] kfOG5. oL ;f/f pbfx/0fx d}n] k|ult df w]/} cl3 n]v]/ bzf{Psf]
5'. oxfF k'g?lQm ug'{kg]{ cfjZostf 5}g. t/ oxfF d]/f] eGg' kg]{ s'/f s] xf] eg]
efg'eQm /fdfo0fnfO{ cg'lbt dfq egL d dfGg tof/ 5}g. pgsf] /fduLtf
5fofg'jfb g} lsg gxf];\ t}klg pgn] lem+uf6xf; u/L cWofTd/fdfo0fnfO{ cg'jfb
u/]sf xf]Ogg\. o;n] csf]{ k|Zg km}NofpF5 eg] pgLn] 5fofg'jfb ug{ c;dy{ eP/
o;f] u/]sf] kf] xf] ls < eGg] t/ To;f] egf}+ eg] h;n] /fduLtf cg'jfb uof]
To;nfO{ c? efu 5fofg'jfb ug{ ufx|f] eof] xf]nf eGg] s'/f dfGg ;lsGg.
;'Gb/sf08 jf:tjdf ;'Gb/ pgs} ylkPsf sljtfn] ag]sf] 5 g]kfnL /fdfo0fdf
eGg' cTo'lQm x'bF }g.
pgLkl5 Tof] ;/n kdf sljtf n]Vg] JolQm g} ufpF 3/n] kfPg.
g]kfnL kfvfkj{t ToxL k'/fgf] Znf]s d} cfh /dfPsf] 5. b'lgofFsf] dgsf]
efj a'em]/ sljtf n]vL g]kfnL efiffnfO{ hgtfdf k|rf/ ug]{ pmeGbf ;zQm
n]vs hGd]sf] 5}g.. log} u'0fn] pgL xfd|f cflbslj ePsf 5g\. pgLeGbf
cl3 sljtf gn]v]/ klxnf] sljtfdfly s}n] snd rf]k] eg]/ s;}n] eg]sf]
5}g. cflbslj x'gnfO{ s'g} nIf0f ug'{kg]{ xf]Og hgtfn] pgnfO{ cflbsljsf]
66
/rgf
k"0ff{ 131
bhf{ lbof] afNdLlsnfO{ cflb sljsf] j/bfg ldn] em}+ eof]. o;df pgLeGbf
csf]{ ToxL ;dsIf of Tof] eGbf a9Ls} n]vssf] s[lt km]nf k/]klg cj Tof]
df}sf u'lh|;Sof]. hg ;dIf Tolt dxTjk"0f{ :yfg cf]u6\g] p;sf lbg
lalt;s]. To;}x'Fbf xfd|f logL cflb slj efg'eQm cfrfo{sf] Tof] kb ;bf
lr/:yfoL aGg uof]. vf]h ljifon] of] eGbf cl3 n]lvPsf s[lt kfOPdf klg
efiffsf] jt{dfg k|jfxdf Tolt kr]/ hgtfdf Jofks x'g} Tof] ;lQm}g.
efg'eQmn] h]7f] v'F8f xfg] xfg].
o;/L cfgf] hLjg g} efiff ejfgLsf] ;]jfdf latfP/, h;n] /fi6nfO{ Tolt
dL7f] dxfsfJo lbof] Tof] dxfk'?ifsf] :yfg g]kfnLsf] tf]t]af]nL km'6\bf ;fy}
g]kfnLnfO{ a'g ;Sg] sfJo k|bfg ug'{df dfq} xf]Og ls g]kfnL efiff Ps s/f]8sf]
/fi6efiff x'g] h;n] ;fwgf u/]/ k|f0f k|lti7f uof] Tof] JolQm cflbslj eGgdf s'g}
k|Zg afFsL /xFb}g. sljtf eGg] oL eGbf cl3klg n]lvPsf 5g\ ltgsf n]vs
k|frLg sljdf btf{ x'G5g\ eG7fG5'.
[;':s]/f, efg' ljz]iff, jif{ ! c+s @, @)@& sflt{s]
efg'eQmsf] z}nL
>L afns[i0f ;d, sf7df8f}+
leGg?lrlx{ nf]sM s'g} ljifonfO{ klg k|To]s JolQm
JolQmut b[li6sf]0faf6 x]bf]{/x]5. tTj+ lglxt+ u'xfofd\
eGf]h:t} ;To j:t' jf oyfy{ j:t' Psflt/ s'gfdf /xG5,
k|foM c;To j:t' k|sflzt x'G5g\, lsgeg] :jfyL{ dflg;
s'g} s'/f lnP/ cfgf] :jfy{ k6fpg vf]Hb5. efg'eQmnfO{
lnpmF M pgL 7"nf] slj xf]Ogg\, pgL cflbslj klg xf]Ogg\,
t/ pgL h'g s'/fdf ;j{>]i7 5g\ To; s'/fnfO{ /fd|/L
cf}+NofOPsf] 5}g eGg] dnfO{ nfUb5. xfdL efg'eQmsf]
;'j0f{ k|ltdf 78\ofpg ;Qm5f}+, To;sf] jl/kl/ s/f]8f}+
?lkofFsf] kfs{ agfP/ cg]s k|f]kUofG8f ug{ ;Qm5f}+, t/ pgL Tolt 7"nf x'g\
eGgfnfO{ k/b]zLnfO{ b]vfpg xfdL;Fu s] ;fwg 5 < s] cWofTd /fdfo0fsf]
;dl/ s;]sf] k':ts /fdfo0f < To;df pgsf] b]g s] 5 < pgs} ;dodf
pgLeGbf w]/} 7"nf slj / ljfg g]kfndf lyP, tL s'nrGb|eGbf d"s eP/ d/].
csf]{ < s] efg'eQmn] pxL yf]qf] wd{ k|rf/ u/]z"b|fbL t tkl:j xf]O/xgg\
a|fDx0f ;/Lsf a clg 7"nf] g/s gf/L g} x'g\ eGg] ck|ultzLn s/kGyL
efjgf lnP/ pgL xfd|f] k"Ho ag]sf x'g\ < cyjf xfdLn] g]kfnL efiffsf jL/ k"hf
ug{ kfPgf}+ eg]/ ykgf ul/Psf d"lt{ x'g\ < pgn] g]kfnL efiff k|rf/ u/] eg"F eg]
klg Tof] h; df]tL/fdnfO{ hfG5oL ;a s'/f 5g\.
k"0ff{ 131
/rgf
67
68
/rgf
k"0ff{ 131
@)!* df >L hut 5]qLnfO{ n]Vg'ePsf] kqsf] s]xL c+z x'g\. kq cToGt rfv
nfUbf] ePsf]n] of] oxfF /fVg] sfd ePsf] xf].;Dkfbs d08nL]
k"0ff{ 131
/rgf
69
pQm k+l+ Stxf/f tTsfnLg g]kfndf rln/x]sf] ;tL k|yfsf] ;dy{g b]lvG5. ;fy}
;f}tfsf] l/; ug'{ kfk 5 eGgfn] klg sljn] ax'kTgL ljjfxsf] ;dy{g u/]sf] a'lemG5.
aw"lzIff sljsf] Pp6f cfsl:ds /rgf xf]. o; /rgfnfO{ tof/ kfg]{
k|]/0ff slj efg'eQmn] ldq tf/fkltsf 3/df cfwf /ftdf rn]sf] ;f;' a'xf/Lsf]
snxaf6 kfP. o; s[ltdf efg'eQmn] ;f;'sf] ;dy{g ub}{ a'xf/LnfO{ ;/n
lx;fan] lzIff lbPsf 5g\. aw"lzIff n]Vg] sljsf] oxL p2]Zo b]lvG5:qLx
klg k9\g]k9fpg ;Sg] xf]pmg\ ;dodf st{JoRo't gxf]pg\, ;fy} kltk/fo0f ;x
u[x:y hLjgnfO{ zflGtk"j{s lgjf{x ug\ eg]/ u[xnIdLxnfO{ lzIff lbPsf x'g\ .
o; k':tsdf g]kfnL aw"xnfO{ a8f] ;/n lx;fan] lzIff lbOPsf] 5. x'g t
clxn]sf] o'udf o; k|sf/sf] gf/L lzIff pko'Qm b]lvb}g. t/ ;do sfn /
kl/l:ylt cg';f/ of] lzIff To; sfnsf nflu pko'Qm g} lyof]. ut ztfAbLsf]
s[lt x'gfn] xfdLn] jt{dfg o'usf] b[li6sf]0f lnP/ To;sf] d"Nofg ug{ plrt
x'Fbg} , o;f] ugf{n] xfd|f] sljk|lt cGofo x'g]5. aw" eGgfn] sljn] oxfF ;Dk"0f{ gf/L
70
/rgf
k"0ff{ 131
hfltnfO{ lnPsf 5g\ / 3/nfO{ gf/L hfltn] g} :ju{ agfpF5g\, ;'v / ;d[l4
Nofpg klg gf/Ln] g} ;St5g\ eGg] s'/f]df sljsf] ljZjf; 5. Pp6L u[lx0fLsf]
h'g pQ/bfloTj 5 o;sf] st{Jo cst{Jo k|lt sljn] ;d:t gf/L hfltnfO{ ;r]i6
u/fPsf 5g\. s'g} klg ;fdflhs kl/jf/df Pp6L aw"sf] sqf] lhDd]jf/L x'G5,
To;}sf] rrf{ sljn] u/]sf 5g\. o;/L xfd|f sljn] gf/Lsf] ;Ddfg g} u/]sf 5g\,
lt/:sf/ xf]Og.
tf/fklt a|fXd0fLsL kTgL / a'xf/LnfO{ cfrfo{ efg'eQmn] ufpF3/sf] rng
cg';f/ / Aojxf/ cg';f/ h'g k|sf/sf] dof{bfjfbsf] lzIff lbPsf 5g\ Tof]
cfw'lgs kfZrfTo ;Eotfsf cfbz{leq x'ls{Psf xfd|f gjo'jtLxnfO{ s6' /
;+sL0f{ nfu]tfklg of] cGo gf/Lxn] ?rfpg] s'/f] xf]. efg'sf] aw"lzIffn] cfgf]
hftLo ;+:s[ltsf] dof{bf a'emfpF5. g]kfnL kxf8L u[x:yLdf a'xf/Lxaf6 o:t}
Aojxf/sf] ck]Iff cfhklg ul/G5 / ha;Dd xfd|f] ;fdflhs hLjgdf cfd"n
kl/jt{g x'bF }g ta;Dd efg'eQmsf] o; Aojxf/k"0f{ dof{bfjfbL b[li6sf]0fdf s]xL
cGt/ cfpg]5}g.
cfhsf gf/Lx k|Zg ub{5g\efg'eQmn] tf/fkltsf 3/df dlRrPsf] emu8fdf
;f;'sf] bf]if rflx+ lsg b]vg] g\ < ;f;'a'xf/Lsf] emu8fdf ;f;'sf] klg s]xL s;"/ t
x'gk' 5{, gq eg] emu8f Toqf] lsg a9\g] lyof] < aw"ju{nfO{ dfq} lzIff lbg], ;f;'ju{n]
a'xf/Ll;t s:tf] k|sf/sf] Aojxf/ ug'k{ 5{, a'xf/LnfO{ 3/sL 5f]/Lsf] kdf g} ;f;'n]
dflglnP s] v]/f] hfg] lyof] / < cflv/df a'xf/L klg t s'g} dftflktfsL clt Kof/L
5f]/L xf], s] a'xf/L x'bF d} f pm 5f]/Lsf] kbb]lv al~rt eOxfNg] <
;f;' / a'xf/Lsf] emu8f g]kfn b]zdf dfq xf]Og cGo b]zxdf nufot
ef/tdf klg k|rlnt 5. xf], zx/L xfjf nfu]sf 5f]/fx cfgL cfdf / kTgLsf]
emu8fsf] Pp6} km};nf ub{5g\leGg} u[x:yL a;fP/. g]kfnsf zx/xlt/ klg
o:t} k|sf/sf] Joj:yf k|foM :yflkt eO;s]sf] 5. o;f] x'bF f xfd|f] h'g ;+o'Qm k|yf
lyof] Tof] eTsb} uO/x]5 t/ g]kfn zx/b]lv 6f9f 6f9f a;]sf u|fdL0fxdf
;+o'Qm kl/jf/sf] k|yf cem 5Fb}5. w]/} ;b:ox ePsf kl/jf/sL a'xf/Ldfly sqf]
lhDd]jf/L cfOkb{5, To;sf] :ki6 lrq0f efg'eQmsf] aw"lzIffdf kfOG5.
aw"lzIff n]Vg] sljn] cfgf] s[ltdf aw"xnfO{ dfq pkb]z lbPgg\ t/
xfdLxsf] hLjgdf cfl>t dof{bfk"0f{ Jojxf/sf] k|/] 0ffn] xfd|f] ;fdflhs Jojxf/nfO{
klg pf]wg u/]sf 5g\. pbfx/0fsf nflu:qL hfltnfO{ klta|tf eO{ wd{ kfng
ug]{ pkb]z w]/} g} lbOPsf] 5. Ps k|sf/n] of] /fd|} ctL{ xf], t/ nf]Ug] dfG5]sf]
lg/+sz
' tf / dgdfgL :jefj k|lt s]xL klg la/f]w gu/L pgLxn] ug]{ ax'lajfxsf]
cGofocTofrf/nfO{ klg efg'eQmn] ;dy{g u/]sf 5g\, Tof] cjZo gf/LnfO{
g;'xfpFbf] s'/f] xf]. nf]Ug] dflg;sf] o; cGofok|lt lj/f]w gu/L :jf:gL dflg;xn]
r'k nfu]/ a:gfn] x'g tf 3/sf] zflGt l:y/ g} /xG5, t/ gf/L hfu[lt / k|ultsf]
lbzfdf t o;n] ;/f;/ afwf lbP/ ;dfhsf] ljsf; / k|ultsf] af6f] /f]St5.
k':tssf] csf]{ Ps :yfgdf efg'eQmn] gf/LnfO{ xfF:g];Dd klg clwsf/
lbPsf 5}gg\. xfF:g' t dfgjsf] Pp6f k|sl[ tf/f k|bQ u'0f xf] o; g};uL{o
u'0fdfly klg sljn] s]xL c+s'z nufPsf 5g\. aw"lzIffdf g} sljn] gf/LxnfO{
k"0ff{ 131
/rgf
71
c;n agfpg] lrGtg u/]/ klg pgLxnfO{ dfly p7fpg] efjgf / s]xL :jtGqtf
lbg] pbf/tf b]vfPgg\. o; k|sf/ gf/LnfO{ s]xL ljz]if clwsf/x glb+bf ;dfhdf
ljsf; cfpFb}g. xfF:g] s'/fdf gf/L hfltnfO{ c+s'z nfpFb} pgn] n]v]sf 5g\
aw" lzIffdf lbOPsf] pQm Znf]s n]Vg] klg sljnfO{ Pp6f sf/0f k/]sf]
lyof]. sljn] cfgL wd{kTgLn] pgsf] ;fd' xfFl;lb+bf pgn] o; Znf]sdf kTgLnfO{
v;fn]/ eg]sf 5g\. cfgL wd{kTgLdfly g} pgsf] o:tf] lgo+q0f lyof] eg] cGo
gf/Lxk|lt s] pgL g/d x'g ;Sy] < t/ sljnfO{ xfdLn] s]xL g;f]rL, g;DemL
bf]if lbg plrt x'bF g} . ef/tsf k|l;4 slj uf]:jfdL t'n;Lbf;n] t emg\ gf/Lxk|lt
slt tLtf] km};nf lbP/ uPsf 5g\
cfh klg g]kfnL :qLx cfkm"nfO{ l;+ufg{ cfgf] OR5fn] dgkbf]{ km"n l6k]/
skfndf nufpFb5g\. emg\ efg'eQmsf] kfnfdf t?0fLx t slt zf}lsg lyP
xf]nfg\ o:tf /d0fLo k'ikk|]dn] efg'eQm klg rlst\ ePsf lyP.
efg'eQmsf km'6s/ /rgfxdf h'g efjgf, ljrf/ / k|Zgx 5g\ tL d"ntM
g]kfnLxsf] kfl/jfl/s hLjgdf eGbf k[ys 5}gg\. of] ;fFrf] xf] ls cfh uhfw/
;f]tLsL 3/a"8L h:tf gf/Lx 5}gg\. uhfw/ ;f]tLsL 3/a"8Lsf] k|;+u lnP/
sltko ;Hhgxn] efg'sf] k|ltjfb ug{ vf]h]sf 5g\. t/ :ki6jfbL slj cfgf
efjgfxnfO{ dg}df ufF7f] kf/]/ /fVg} ;St}gy] gf/Lk|lt s6' efjgf lnP/ pgn]
o:tf] n]]vs
] f] sbflk xf]Og.
gf}hjfg l76fl76Lxn] s'g} g s'g} a"8Lsf] sr\sr\ cjZog} ;'g]sf 5g\
xf]nf. efg'eQmn] cfgf /rgfxdf sbflrt\ klxnf] k6s o:tf] rf]6\ nufPsf
5g\uhfw/sL kTgLdfly s6'zAb eg]/. o; k|;+uaf6 :ki6 b]lvG5To; o'udf
a[4 ;f;'xnfO{ cfgf t?0fL a'xf/Lxsf] slt lrGtf x'GYof]. ljz]if u/L 3/df
k'?if ;b:o gePsf] a]nf s'g} tGb]/L cltly cfOlbgfn] a[4fnfO{ x'g;Ddsf] lrGtf
72
/rgf
k"0ff{ 131
k/]sf] lyof]. ss{z a"8Ln] x'g t a'xf/Lk|ltsf] cfgf] lhDd]jf/Lsf] kfngf ul/g\,
t/ cltlysf] dgdf rf]6\ k'ofP/ uOg\.
gf/LnfO{ t sljn] s]xL eGg} ;s]gg\ t/ uhfw/ ;f]tLnfO{ n]v/] lbPsf]
sljtfdf sljn] ss{zf gf/Lxsf] s6' cfnf]rgf u/]sf 5g\.
[efg' :dfl/sf ljz]iff, ;Dat\ @)#&#* -;g\ !(*!_, k|sfzs >L lv/f]b
d]uL. efg' hGd hoGtL ;df/f]x ;ldlt, d+ug, pQ/ l;lSsd]
/rgf
73
l5d]sL cGo hfltsf gf/Ldf em}+ kbf{k|yf 5}g. ctLt em}+ g]kfnL jL/fgfnfO{
cfh o'4 If]qdf k'?if;Fu s'd hf]8]/ le8\g] df}sf gldn] klg cfgf] b'Mv ;'vsf]
hLjg ;+3if{df k'?ifsf] bfFhf] nL, 9fs/ / y'G;] af]s/] eP klg, pgLxn] cf]x|fnL
psfnL af6fsf] k|lTfof]lutfdf sd ;fdYo{ b]vfPsf 5}gg\. s]xL Jofj;flos
;'ljwf afx]s sf]7f / Sna, ljnf; / tnfsdf ;fFul' /g nfu]sf klZrdL gf/L
cfkm"nfO{ a9\tf :jtGq b]vfpF5g\ eg], k'?if;Fu} ;xefuL e} af6f] 3f6f] / v]tLaf/Lb]lv
3/jf/;Dd km'Ssf e} ug]{ / dg]{ clg ;:tf] ljnf;sf] bf;TjnfO{ l9lDsg} glbg]
gf/L pgLxeGbf cem a];L :jtGq b]lvG5g\. pTs[i6 :jtGqtfsf] cfbz{ c?n]
eGbf a9\tf g]kfnL gf/Ln] ljZjnfO{ k9fpg ;St5]. cfly{s bl/b|tfn] ubf{
g]kfnL gf/Ln] slt 7fpF v'Drg'knf{ clg o;sf] xfF;f] klg xf]nf t/ g]kfnL :qL
cfgf] :jt+qtfdf eg] slxNo} canf 5}g.
o; s'/fsf] Vofn} g/fvL cfhsf tyfslyt lzlIft xfdLx klZrd k'us
] f
5f}+. ;fFRr} eGg] xf] eg] zx/sf lzlIft JolQmx eGbf a];L g]kfnL u|fdL0f gf/Ln]
:qL:jtGqtfsf] cy{ a'em]sf 5g\. s'g} lgwf]{ / u/La x'FO~h]n p;sf] k|ltef
af}n7\7L b]lvP em}+ cfh ljsl;t b]zsf gf/L g]qn] o; ljz]iftfnfO{ laDnf6f]
b]Vnfg\. o;/L laDnf6f] b]Vg]n] o;sf] pN6f] v]b\g' klg s'g} cgf}7f] s'/f] xf]Og. t/
klZrdL gf/L k9\g] xfdLn] eg] ToxL 6]k l/s8{af6 g]kfnL gf/Ls]f ljj]rgf ug'{ tf
cfgf ljj]s / Gofo zlQm dfly g} cTofrf/ ug'{ xf]. xfdLn] k"j{klZrd b'j}
k9]klg cfgfsf] lg/LIf0f cfg} cfFvfn] ug{ ;Sg'k5{. sfun] sfg nUof] eGb}df
sfusf kl5kl5 bu'g'{ tf eG5f}+ t/ cfg} sfg 5fDg eg] xfdL w]/r
} f]l6 la;{G5f}+ .
o;sf] cy{ of] xf]Og csf{n] eg]sf] g;'Gg' clg of] cf1} ePklg /f]lsGg, sfg x'gn
] ]
;'G5. km]l/ sfg 5 eGb}df ;'lgdfq lxF8\b5, eGg' rflxF 5}g eg] Tof] ;'gfO s] eof]
/ To:t} eGg' tf 5 t/ ToxL dfq bf]xf]l/G5 clg cfgf] rflxF 5}g eg] Tof] eGg],
cfb/ kfP klg oGq hl8t d"lt{ xf] JolQm xf]Og.
cfh xfd|f k"jL{ -ljz]if ef/t tyf g]kfnsf]_ ;flxTodf o:t} d"lt{n] 7fpF cf]u6\g
nfu]sf 5g\. kfZrfTo b]zdf j}1flgs pGgltn] cfsif{0fsf] /fFsf] afn]sf] cjZo
;To xf], t/ xfdL To; rdTsf/df b'ef{Uojz k'tnL aGg k'us
] f 5f}+ . ;fob oxL
pT;u{ cfw'lgs k"jL{o ljfg\xsf] 7"nf] xf]nf. t/ o;n] k"j{ p7\bg} t/ cem
efl;G5. e"ue{ ljwfsf] hlt;'s} ljfg ePklg a]nfotL df6f] rfv]/ g]kfnL df6f]
lrGg ;lsGgF. To:t} dgg / lrGtg gu/L uf9L /fv]sf xfd|f ljQf y'k}| 5g\ t/ sfd
nfUb}gg\. klZrdL ljrf/sf] xfdLdf olt 7"nf] eL8 nfUof], xfdLn] cfgf] ljrf/ g}
x/fof}+ . df}sf k|z:t 5 xfdL cem ;Dxflng ;S5f}+ . xfdLn] cem} xfd|f] klg cfg}
dl:tis 5, dfGotf 5, clg cfg} bo / cg'el" t 5 eGg] s'/f e'ng] f}+ eg] klZrdsf]
sf]nfxndf xfdL x/fpFbg} f}+ . clg xfdLn] cfgfnfO{ dfq xf]Og csf{nfO{ klg cfg}
cfFvfn] x]of}+ eg] dfq xfd|f] ;fFrf] x]/fO x'g5
] . o;y{ efg'eQmsf] aw"lzIff x]gn
{ fO{
klg o:t} cfFvf xfdLnfO{ rflxPsf 5g\.
ca oxfF cfP/ xfdL aw"lzIff x]g]{ l:yltdf k'Uof}+. efg'eQmsf] aw"lzIff
ldqsf 3/df n]lvPsf] xf]. /flqsf] ;do !(!( ;fn lyof]. emu8f / /8fsf]
lyof]. hxfF sfn jxfF r08fn eGg] plQm oxfF lyPg, 3/ ;DkGg} lyof]. o;
74
/rgf
k"0ff{ 131
emu8fdf k'?if d'l5Psf lyPgg\, :qLd} ;Lldt lyof]. :qLx c lYfPgg\, cfg}
3/sf ;f;"a'xf/L lyP. 3/sf cfbz{ / dof{bf cltqmd ePsf lyP. 3/df kfx'gf
lyP, To;df klg cfgf cfb/0fLo ldq. ;fwf/0ftM emu8fn' kl/jf/df klg
kfx'gfkf5f cfPsf a]nf 3/n] zflGt kfpF5 t/ oxfF o; lgodsf] klg ;j{yf
pNn\3g lyof]. wd{, sQ{Jo / cfbz{sf] Vofn /fv] emu8f lgrf]l/G5 t/ oxfF
o;f] ePg. cfo{ gf/Lsf s]xL cfbz{ 5g\ t/ oxfF b]lvPgg\. of] afx'gsf] 3/fgf
lyof] t/ a|fDx0f wd{sf] 1fg lyPg. hfltn] wd{sf] u'? 3/fgf t/ of] sfo{df b]vf
k/]g. oL ;a aw"lzIff n]Vg] 7fpFsf] l:Ylt kl/l:ylt h] eGg'x'G5 ToxL xf]. ca
o:tf] l:yltdf xfdL s:tf] sfJosf] sNkgf ug{;S5f}+ <
of] aw"lzIff oyfy{tfn] hGdfPsf] xf]. Tof] o'u :qL :jtGqtfsf] lj/f]wL
lyPg. g]kfnL :qL ;Fw} / ;a} o'u :jtGq 5g\. l5d]sL ef/tdf eg] df]un
;fd|fHon] of] :jtGqtfnfO{ s}b uof]. efUojz df]un g]kfndf l9Dsg ;s]g clg
/fhg}lts :jtGqtfsf] ;fy} gf/L :jtGqtf afFr]/} /Xof]. oxL v'Nnf :jtGq
jftfj/0fdf efg'eQm klg kflnPsf lyP. To;f] x'bF f efg'eQmdf :qL:jtGqtf
lj/f]wL efjgf hGdg] s'/} cfpFbg} . Toltv]/ st} :qLnfO{ k'?ifn] ldr]/ /fv]sf lyP
ls egf}+ eg] klg tf/fklt / efg'eQm h:tf nf7] hjfgxn] klg ansf] x:tIf]k
ToxfF b]vfPgg\. km]l/ aGwgdf k/]sf] jf kftf kmsf{P/ n8fPsf] JolQmnfO{ oxL+
;'lt/fv st} klg ghf eGg] cfb]z jf lzIff lbOFbg} , lbPdf o;sf] cy{ nfUb}g cem
pN6f] xfF;f] x'G5. o:t} efg'eQmsf] aw"lzIffn] klg aGwgsL aw"nfO{ lzIff lbFbg} .
cem an k|of]unfO{ lrtfpFb} glrtfpg] aw"lzIffn] :qL :jtGqtfsf] emg\ 7f];
k|df0f lbPsf] 5. o;n] klg :ki6 u5{, aw"lzIff gf/LnfO{ nufd nufpg xf]Og,
t/ 3/df :yfoL zflGtsf] hGd lbgnfO{ xf]. aw"lzIffsf] h'g pkb]z 5, Tof] gofF
lyPg, cfg} wd{ / dof{bfnfO{ ;DemfOPsf] lyof]. aw"lzIffsf] cfbz{ kf}/fl0fs
cfbz{ xf]. clg oxL cfbz{df efg'eQmLo efjgf klg leh]sf] lyof]. efg'eQmn]
cfgf afh]af6 o:t} cfbz{ ljrf/ / lzIff kfP. aw"lzIffsL aw' em}+ pgsL cfdfn]
3/ ;Dxflng\ pgsf lktfsf] k|eT' j dfgL cfb/ ul/g\, pgsf afh]aHo"nfO{ k"Ho
7fgL ;]jf ul/g\, 3/df d]n lyof], zflGt lyof]. cfrfo{n] cfgf] 3/ kl/jf/ o:t}df
cfglGbt ePsf] b]v] . t/ ckmzf]z pgsf ldqsf 3/df eg] o:tf] lyPg.
:qL emu8fn] gf/L lzIff hGdfOof], wd{ lal;{Psf]n] wd{ ;Demfpg' kof].,
sfd 5f]8L 3/sf] dof{bf Pj+ st{Joaf6 Ro"t ePsfn] sQ{Jo af]w u/fpg'kof],
clg ;fwf/0f lzi6frf/sf] klg kl/ro gkfPsfn] lzi6frf/ k9fpg'kof]. oxL
vfFrf] lyof] clg oxL aw"lzIff f/f k"/f ul/of].
ca cl3 /fv]sf cf/f]knfO{ clnslt oxfF s]nfpmF
klxnf] cf/f]k xf] :qLnfO{ kltsL bf;L agfOof] eGg]. of] b]vfpg]sf] cfwf/
log} aw"lzIffsf k+lQmx x'g\
k"0ff{ 131
/rgf
75
of] Toltv]/sf] dfGotf xf]. cfhsf] lzIffn] cfhs} dfGotf l6k]/ lbG5.
ef]lnsf] dfGotf cfhsfxnfO{ yfxf x'Fbg} . ef]lnsf] dfGotf yfxf ePg eGb}df
jQ{dfgnfO{ x]g]{ sf]xL cfh bf]ifL 7xb}{g. o;y{ oxfF efg'eQm cfg} ;dfhsf]
dfGotf cl3 ;fbf{ bf]ifL algg ;St}gg\. kltnfO{ O{Zj/ dfGg] s'/f] kf}/fl0fs
wd{zf:qsf] xf]. ldN6g cfgf] wfld{s cfbz{ afOansf cfwf/df g} cl3 ;fg{
;S5g\, Kof/f8fOh ni6 (Paradise Lost) afOan g} 5f]P/ n]lvG5, j]b / s'/fg
;dft]/ xf]Og. efg'eQm h'g wd{df kflnPsf lyP, ToxL wd{ ;Dk|bfosf ;b:o
leq tf/fklt klg lyP. h'g wd{ ;Dk|bfodf ltgLx lyP ToxL wd{af6 pgLx
lzIff lbg] lng] ug{ ;Qmy]. oxL sfd efg'eQmn] aw"lzIff n]v]/ u/]. o;/L
klxnf] t cfgf ;dosf dfGotf l6k]sfn] pgsf] cf}lrTo k'li6 x'G5.
bf];f| ] cfg} dfGo wd{sf cfwf/df Ps} ;Dk|bfos JolQmnfO{ wfld{s lzIff
lbPsf]n] cem of] pko'Qm b]lvG5.
wfld{s lzIffsf] cfjZostf cfh tf 5 elgG5 eg] emg\ To; a]nfsf]
wd{eL ;dfhdf wd{sf] dfWodf/f lzIffnfO{ cem dxTjk"0f{ / k|efjsf/L agfpg
vf]Hg' cgfjZos lyof] eGg ;lsGg. h;/L sfn{dfS;{ ;a} s'/f cfly{s b[li6n]
x]g{ ?rfpFy] clg o;}nfO{ ;xL 7fGy], h;/L cfhsfnsfx j}1flgs 9sn] dfq
hf]Vg tf}ng vf]H5g\ / o;}nfO{ ;fFrf] dfG5g\ To;/L g} Toltv]/sf] ;dfhn] klg
wd{sf] Gofo / cf1fnfO{ dfq kljq, ;To / ;j{dfGo ;DemGYof]. oxL cfwf/df
clg o;} x]t'n] k|]l/t e} efg'eQmn] cfgf] aw"lzIffnfO{ wfld{s lzIffn] e/]. sf]xL
klg cfkm"n] eg]sf], lbPsf] jf n]v]sf] lzIff k|efjxLg xf];\ eGb}g. ta xfdL of]
s'/f xfd|f slj efg'eQmaf6 klg s;/L cfzf /fVg ;S5f}+ <
sljn] z'df p7\g] lalQs} O{Zj/sf] Wofg ug'{ eg]sf 5g\. s'g} wd{n] klg
O{Zj/ afx]s csf]{ k|ftM:d/0fLo atfpFb}g. oxfF klg sljn] wd{zf:q cg';f/
O{Zj/nfO{ ;j{ k|yd :yfg lbP. wfld{s b[li6sf]0fn] o;df klg s'g} q'l6 b]lvGg.
csf]{ s'/f] 5, kltnfO{ O{Zj/ 7fGg' eGg]. o;sf] cy{ kltsf] cfb/ ug'{ / p;sf]
k|e'TjnfO{ u|x0f ug'{ xf]. of] s'/f tf/fkltsf] 3/df lyPg. kltsf] cwLgdf /xg]
s'/f] kf}/fl0fs lxGb" wd{n] dfq xf]Og cn] klg eG5g\. o:t} afOann] klg eG5
kTgL xf] k|ed
' f v'Ng]u/L kltxsf cwLgdf /xf]-Wives ! submit yourself into
your own husband as it is fit in the Lord-Col.3M18_ x'g tf ;a} wd{n] o;f] eg]
tfklg cfh s'g} wdf{jnDaL klg cfgf wd{zf:qsf] cf1fnfO{ kfng ug{ tof/
5}g. t/ o:t} ePklg cfgf] wd{ / wd{zf:qsf] k|z+;f ug{ eg] sf]xL c3fpFb}g.
cfhsf] of] cf8Da/ePklg lxhf]sf] Tof] l:ylt lyPg. lxhf] w]/} wd{ dfGy] t/ wd{
1fg yf]/}df lyof]. cfh wd{1fgL w]/} eP t/ cg'ofoL laln+bf 5g\. o;p;n]
lxhf]sf] / cfhsf] wfld{s l:ylt pN6f] b]lvG5. oxL s'/f]n] ldq tf/fklt / pgsf]
wd{nfO{ gfKg ;Qm5f}+. olb pgdf wd{ kfng ug]{ cf1fsfl/tf lyof] eg] klg pgdf
wd{sf] 1fg lyPg. wd{sf] 1fg eP pgn] cfgf kl/jf/nfO{ efg'eQmn] lbg'eGbf
cl3 g} 3/]n' wfld{s lzIff lbO;s]sf x'g]lyP. clg efg'eQmn] o;f] elg/xg'kg]{
klg lyPgo:n] klTg a'xf/L 5f]l/xsf] tflnd\ u/f}nf egL. x'gt lxhf]cfh
afx'g x'g]lalQs} ;+:s[t k9]sf] / hfGg] x'G5 eGg] cv08 dt 5, t/ of] ;a ;To
76
/rgf
k"0ff{ 131
xf]Og. afx'gdf klg clzlIft 3/fgf y'k|} kfOG5g\. o:t} k|sf/sf g]kfnL hfg] klg
;++:s[t ghfGg] tf/fklt b]lvG5g\. ;+:s[t hfGbf x'g\ t o;df n]lvPsf] wd{ hfGg]
lyP. pQm wfld{s lzIff lognfO{ / logsf] kl/jf/nfO{ klxn] g} yfxf x'g ;s]sf]
eP emu8f e};s]klg /ftel/ rls{g] lyPg. oxfF klxnf] :yfg kltnfO{ yfxf
lyPg, To;}n] kltsf] k|e'Tj To; 3/df gePsf] b]lvof]. gqtf kltn] jf:t} gu/L
kTgL /fte/ hfu|g a:g ;'l/g] lyOgg\. zfob kltn] Tof] t'd'n o'4nfO{ /f]Sg]
k|r]i6f klg u/] xf]nfg\ t/ /f]lsPg. ldqsf cl3sf] n8fOFn] pgnfO{ cjZo
nfhdbf]{ kf/]sf] x'g'k5{. t/ o:tf] x'Fbfx'Fb} klg of] sf08 /ftel/ rNof]. ca egf}+
o;df s] sdL lyof] < aw"lzIffsf] cfwf/df xfdL eGg ;S5f}+ cfhsf] cdf]w c:q
lj1fg eP em}+ Tolt v]/sf] z:q wd{1fg lyof]. o;}sf] ;j{yf cefj g} ljr/f
tf/fkltsf] Psdfq c;kmntfsf] sf/0f aGg uof]. k"hf xf] kltsf] eg]/ 3/sf
sfd\df cuf8L ;g\ o; k+lQmn] t efg'eQmsf] emg\ 7"nf] b"/blz{tf emNsg
hfG5. k"hf s]jn kltsf] ;]jf6xn ug'{ dfq xf]Og t/ kltsf] c;n k"hf xf]
3/sf] sfdsfh ;DxfNg'. a'xf/L laxfg} p7L 3/sf] sfddf cl3 ;/Lg eg] To;
3/sf] cj:yf s:tf] x'g hfnf Tof] t xfdL ;lhn} cg'dfg nfpg ;S5f}+. oxfF
sljsf] dgdf of] s'/f cfp5 ls kltsf] k"hf g} xf] 3/sf ;a} sfdsfh ;DxfNg'
/ laxfg} p7L ToxL sfddf nfUg', sljsf] b[li6 3/sf] ;'Joj:yfdf lyof] kltnfO{
sHofpgdf jf xf]Rofpgdf lyPg eGg] s'/f :ki6 x'g hfG5.
kf}/fl0fs cfwf/df gf/Lsf] ;a}eGbf 7"nf] wd{ kltj|tf xf]. oxL kf}/fl0fs
wd{zf:q efg'eQmsf] aw"lzIff df af]Nb5
OToflb.
of] klt dxfTDo ;a} a|fDx0f ;Dk|bfon] ;+:s[tdf kfP, k|rf/]. of] efg'eQmn]
dfq u/]gg\, ;a} wd{ hfGg] / o; wd{sf] x'Fbf] ;f]Rg]n] cfgf] wd{sf] cfbz{df
cfkm"nfO{ ;Fw} psfNg] r]i6f u/]. of] ;+s[t efiffefifL afx]s ef/tdf ljleGg
efiffefifLsf dfemdf klg k|rfl/Psf] lyof]. ToxfF kltj|tf wd{sf] k/fsfi6f ;tL
k|yfdf uP/ 6'f] nfUof]. o:t} u/L g]kfnL ;dfhdf klg aw"lzIff, 5f]/LnfO{
clt{ OToflb f/f oxL s'/f elgof]. wd{sf] Gofo ug]{ kl/l:ylt efg'eQmsf] l:Yltdf
lyPg. Gofo u/]sf] eP wfld{s ;'wf/ x'g]lyof] xf]nf t/ To;f] ePg. kltj|tfsf]
hf]8 5]qL, afx'g / g]jf/df dfq ePsf]n] o; c+zn] ;d:t g]kfnLdfly k|efj kfg{
eg] ;s]g. t/ oL hftxdf eg], kfng ug{ g;s] klg dfGotf cem} 5. zx/
ahf/sf s]xL 5]lqgL afx'gLn] nf]Ug]sf uf]8f wf]P/ r/0ffd[t vfg 5f]8]sf eP klg
ufpFdf cem} of] rng kfOG5. c lbg uf]8fsf] kfgL gvfg]n] klg ljjfxsf] lbg
wd{ljwfgcg';f/ vfg s/} nfU5. uf]8fsf] kfgL vfg] rng kltj|tf :qLdf dfq
geP/ wd{eQm k'?ifxdf klg 5. sfhlsl/of / s'g} 7"nf] wfld{s cg'i7fgdf
a|fDx0fsf kfp wf]O{ r/0ffd[t vfg] / lz/df nfpg] s'g} gf}nf] s'/f] xf]Og. o;}n]
k"0ff{ 131
/rgf
77
:ki6 u/fpF5 :qLnfO{ sdf/L t'NofO{ gLrtf b]vfpg efg'eQmn] of] n]vs
] f xf]Og
/x]5g\ t/ wd{ / wd{k|ltsf] >4fn] tf/fkltsL pR5[\vn kTgLsf] Jojxf/nfO{
zfGt u/fO{ cfgf] wd{ lrgfpg n]v]sf /x]5g\. efg'eQmn] dfq of] g]kfnLdf
n]v]gg\ cn] klg n]v]sf lyP eGg] >L afns[i0f kf]v/]nHo"n] jL/ k':tsfnodf
kfPsf] s'g} ;Tslj /lrt !& Znf]sL aw"lzIffn] klg k|df0f lbG5. ToxfF klg wd{
af]w u/fOPsf] 5 clg kfltj|To a8f] a'emL k'?ifsf ;]jf 6xn\df /x'g\ -Znf]s
#_ egL klt dxfTDo pEofOPsf] 5. o;/L ;a} k|sf/n] x]bf{ aw"lzIffsf] k"/f
wfld{s lzIff gf/L k|ltsf] b'ef{jgfdf g/lrP/ wd{ ;DemfO{ wd{ u/]sf] b]lvG5.
ca csf]{ nufOPsf] bf]if 5, gf/LnfO{ a'xft{gdf hf]t]/ shfOof] eGg]. of]
wd{eGbf a9\tf 3/]n' lzIff xf]. o;sf] cfwf/ xf] laxfg p7]bl] v ;f;" lgbfpGh]n;Dd
sfo{df /t x'g' eGg]. o;} k|;+udf efg'eQm n]V5g\
of] lzIff clns x'g] vfg] kl/jf/df k|foM cIf/zM kfng ePsf] kfOG5.
tf/fkltsf] 3/fgf efg'eQms}wg\ OHht\ 3/af/ b]V5' al9of 5}gg\ s'g}
lrh\ sdL eGg] egfOn] cfly{s l:yltdf alnof] /x]5 eGg] b]lvG5. o;y{ of]
3/df lbOPsf dl;gf sfd ug]{ lzIff, shfpg xf]Og t/ cjsfzsf] ;do pkof]u
u/L cfjZos j:t' hf]xf] ug{ ;s'g\ / ;fy} cN5] hLjgn] cfkm" klg glalu|pg\ egL
lbPsf] b]lvG5. of] lzIff dWodjuL{o kl/jf/df dfq lbg ;lsG5. lsgeg] of]
eGbf u/La 3/fgfsf :qLxdf o; k|sf/sf] km';b{ g} x'Fb}g, clg pgLxn] k|fo
M sf]bfnf] gfDnf]df g} lbg latfpg' k5{. tf/fkltsf] kl/jf/ o:t} cjsfz k|fKt
kl/jf/ lyof]. cfhsf dWod juL{o kl/jf/xdf ufpFdf o;} u5{g\ h:tf] aw"lzIff
n] eg]sf] 5. zx/ ahf/sf klg wfuf sfF6f lnP/ ;'O6/ df]hf cflb a'Gb} lbg
6f]N5g\. t/ qmdzM lxhf]cfh lzlIft :qLx eg] gf]s/L rfs/L tyf cGo
Joj;fodf klg nfUg yfn]sf 5g\. clg cfhsf] o'un] :qLsf] ef/L cem ylklbPsf]
5, 36fPsf] 5}g. :qLsf] cfdf x'g] af]emf, gfgLsf] kfng kf]if0f ug]{ bfloTj / 3/
;DxfNg] gf/L ;'ne\ s'zntfsf] clgjfo{tfdf s]xL 36]sf] 5}g cem xl:k6n, :s"n
/ cGo o:t} k|lti7fg jf ;+:yfg cflbdf 8fS6/, g;{, lzlIfsf, ;]ljsf OToflb eO{
ul/g] ;]jf / Jo:ttf, gf]s/L rfs/Lsf] Jou|tf / Jofs'ntf cflbn] ubf{ emg\ ef/
a9]/ uPsf] 5. g t cl3sf] g t clxn]sf] ef/ :qL shfpg nflbPsf] xf]. t/
clwsf/ el/+bf st{Jo r'lnP/ o:tf] ePsf] dfq xf]. o;}n] efg'eQmsf] lzIff klg
s]jn st{Jofst{Josf] :d/0f lbnfpg' lyof]. oxL st{Josf] 1fg gx'Fbf tf/fkltsf
3/hxfg sfd 5f]8L n8\g k'u]. sfdsf] 3rf/f]df s'l6n ljrf/ / em}e
+ mu8f
lhpg} kfpFb}g. c;n aw" g} c;n cfdf aGg ;S5], c;n cfdf g} c;n ;f;"
aGg ;S5], c;n ;f;" g} c;n ;+/lIfsf aGg ;S5] eGg] s'/f cfh ;a}nfO{ yfxf
g} 5. o;/L oxfF aw"nfO{ st{Josf] lzIff lbO{ efg'eQmn] klg cfgf] st{Jo k"/f
u/].
78
/rgf
k"0ff{ 131
csf]{ cf/f]k 5, xfF:g klg :qLn] x'Fb}g egL cGofo u/] eGg]. xfF:g'sf] w]/}
cy{ nfU5. h:t}dgdf s'Ts'tL nfUg' jf o;af6 lvTsf 5f]l8g', v'zL x'g',
/dfpg', d':s'/fpg', 76]pnL ug'{, ZnLn cZnLnsf] ;fFw gnufO{ ul/g] ukmaf6
lvTsf 5f]8\g' OToflb. ljz]if aw"lzIffsf] xfF:g'n] kl5Nnf tLgf]6fsf] cy{
af]S5. lsgeg] oL tLg k|sf/sf] cy{ af]Sg] xfF;f]df eg] PSn} xfF:g ;lsGg.
cl3sf rf/ cy{ af]Sg] xfF;f] eg] PSn} xf+:g ;lsG5. t/ efg'eQmn] eg]sf]
xfF:g" PSn} xfFl;g] xf]Og. cZnLnsf] l56fdf lvlTsg] xfF;f] PSn} lglSn+b}g.
ljz]iftM o; k|sf/sf] xfF;f] j]Zofnodf xfFl;G5, clg c? 7fpFd} xf+l;of] eg]
klg ;fyL ;FuL;Fu xfFl;G5, clg hxfF rflx+ k|foM xf]z xfF;f]s} t/df a]xf]z e}
n8\5. xfd|f gf6sf/ >L afns[i0f ;dHo"af6 klg cfgf] k|Nxfbdf gxfF;
slxNo}, xfF:g' ;a} la;{g' dfq xf]. eg]/ xfF;f]n] e'NofpF5 eGg] s'/fsf] k'li6
ul/Psf] 5.
xfF:g" 5}g sbflk gf/Lxn] j]Zof x'g] xfF:t5g\ eg]tfklg xfF:g]
cjZo j]Zof g} x'G5g\ egL eg'eQmn] oxfF ls6]sf 5}gg\. lsgeg] pgL eG5g\
j]Zof nf} gxpmg\ tyflk 3/sf] sfd\ tL ;a} gf:t5g\ o;/L j]Zofsf]
8/ gePklg cndnsf] 8/ cjZo 5. PSn} o:tf] xfF;f] xfFl;b}g t/ ;fyL
;+uL;Fu xfF:tf ;do lat]sf] yfxf x'Fbg] egL ;ts{ /fVg slj o;f] eG5g\
PSn} xfF:g' x'Fb}g -xfFl;b}g <_ sf]lx geO{ csf]{ ;+uL ef] h;}
xfF:t}df lbg hfG5 Plx l/tn] ;a\ sfd laT5g\ t;}.
/rgf
79
pkflw h8L n5fg]{ lyP. t/ efg'eQmn] o;f] u/]gg\, g t pgn] slj t'n;Lbf;n]
em}+
o;/L xfdL efg'eQmnfO{ wfld{s lzIffsf] cefj x6fpg] / g}lts Pj+ Jofjxfl/s
lzIffn] 3/df d]n Nofpg] wd{lgi7, st{Jok/fo0f / k|ltef ;DkGg w}oz
{ fnL slj
aw"lzIffdf b]Vt5f}+. :qL :jtGqtfsf] g]kfnL k/Dk/fnfO{ klg geTsfO{ aw"lzIff
n]Vg ;s]sf]df pgsf] ;dem zlQm c s[ltsf] eGbf emg\ a];L oxfF r'lnPsf]
b]lvG5. wGo 5g\ slj ;dodf hGd]/ ;dosf] dof{bfdf /xL g]kfnL gf/LnfO{
;dod} aw"lzIff lbP/ uP.
[efg'eQm :df/s u|Gy, k|sfzs M g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng, bflh{ln, @(
cfiff9, @)@^]
/rgf
k"0ff{ 131
;+3if{ lyof] / lyof] ljs/fn kdf plePsf] xft / d'v h'6fpg] ;d:of. To:tf
kl/l:yltdf g tf ;flxTok|lt s]xL rf;f] g} lyof] g ;flxTok|lt cf:yf. ;flxTodf
rflxG5 sDo'lgSfljln6L (Communicability) h;nfO{ ;fwf/0fLs/0f elgG5
;f]xL bosf] b}nf] p3fg]{ efiff efg'eQmdf kfOPsf], ToxL efiff hf] ltgLx :jo+
af]Ny], / 5/l5d]sdf af]lnGYof];'nlnt / ;'dw'/ efiff kfP efg'eQmLo /fdfo0fdf.
olQ dfq geP/ /fdfo0f ;du| ef/tsf] wfld{s u|Gy/fd / ;Ltf O{Zj/sf k|tLs
x'g uPsf lyP. s[ltjf;n] a+ufnL hfltnfO{ / t'n;Lbf;n] lxGbL efifLnfO{
/fdfo0f lbO;s]y]. g]kfnLxn] klg efg'eQmsf /fdfo0fdf /fd / ;Ltfsf] cfbz{
kfPo;df s]xL ;Gb]x 5}g, t/ efg'eQmnfO{ g]kfnL aLr Nofpgdf pgsf] ;/n
/ k|i6 egfOn] g} ljlzi6 :yfg cf]u6]sf] 5.
ltgtfs bfhL{lndf afOansf] efiff g} k|rlnt lyof]. tfklg To;n]
;fwf/0f hgtfsf] bo 5'g ;s]g. bfhL{lndf efg'eQmsf] /fdfo0fsf] k|rf/
x'gcl3 oxfF dxfef/t, s[i0frl/q cflb b]vfx kl/;s]sf lyP. t/ tL u|Gyx
Pslt/ lyPg]kfnL ;dfh csf{lt/. ToxfF g]kfnLxsf] efjgf / cfTdf af]Nb}gYof],
ToxfFsf] ;+:s[t, lxGbL, ef]hk'/L / kmf/;L zAb afx'Nosf aLr g]kfnL zAbx
5l/tf] cf}7+ LnfO{ ;fx|} g;'xfpg] 7"nf O{pFx h:tf dfq b]lvGy]. g]kfnL hLjgsf]
To; d?t'No kl/l:yltdf efg'eQmLo /fdfo0f b]vfkof] d?Bfgsf] kdf.
efg'eQmsf] /fdfo0fsf] efiff lyof]g]kfnL ;dfhsf] efiff. To; efiffdf g tf
cn+sf/ / pkdfxn] ux|f+} t'NofPYof], g tf ljQfsf] k|bz{gLdf cGo efiffsf]
k|of]u g} lyof], g tf d"n efjnfO{ zflAbs hfnn] 5f]k/] n'sfpg] k|of; ul/Psf]
lyof]. bfhL{ln ;dfhsf] tTsfnLg g]kfnLsf] s'NnL, dhb"/L, HofdL, a9L eGbf
a9L ePdf ;/bf/a}bf/ / obfsbf lzIfsxt/ ltgsf bodf ;flxTosf] gj/;
rvfpg] uof] efg'eQmsf] /fdfo0fn]. oltdfq geP/ ltgn] efg'eQmnfO{ cf}N+ ffpg
;s] cfgf k|tLs kdf, efg'eQmk|lt uj{ ug{ ;s]cg]kfnL ;dfhnfO{ xfd|f
cfgf k|tLskdf, efg'eQmk|lt uj{ ug{ ;s]cg]kfnL ;dfhnfO{ xfd|f efg'eQm
5g\ eGg ;s], efg'eQmsf] /fdfo0fsf efiff g} xfd|f] ;flxTosf] cfw'lgs k xf]
efg'eQm g} xfd|f cflbslj x'g\ eGg ;s].
s]xL jif{ cl3;Dd dfq g]kfnL efiffnfO{ o;} bfhL{ln lhNnf cGtu{t,
s'NnLsf] efiff egL lxofPsf] b[li6sf]]0fn] x]l/GYof]. !(!% ;Dd oxfF c+u]h
| L/
lxGbL dfWodf/f k9fOGYof]. t/ To; ;do;Dd efg'eQmsf] /fdfo0fn] k|l] /t /
k|efljt ePsf oxfFsf g]kfnL o'jf d08nL / efiff k|]dLx lgs} g} hfu?s
eO;s]y]. 3/df af]lng] Pp6f efiff / lzIff dfWodsf] efiff csf]{ of] :jLsfo{ x'g}
;Qm}gYof]. ctM oxfFsf g]kfnL efiffk|]dLxsf] k|of;n] !(!^ df snsQf
ljZjljBfnon] g]kfnL efiffnfO{ dfGotf lbPsf]n] g]kfnL efiff klg bf];f| ] efiffsf]
kdf oxfF k9fOg yflnof]. To; ;do g]kfnL ;flxTosf] klg pGglt x'gk' 5{ eGg]
p2]Zon] xfd|f tTsfnLg ;flxlTosx h'd/'{ fP/ p7]. kmn:jk !(!* df >L
kf/;dl0f k|wfgf/f ;Dkflbt rlGb|sf klqsf o; lhNnfdf b]vf kof].
;g\ !(@$ ;Dd bfhL{lndf lzIffsf] w]/} pGglt x'guf]. g]kfnL efiff /
;flxTosf] pGglttkm{ oxfFsf ;flxTok|]dLx nfu]. :jtGq hfltTjsf] k|wfg
k"0ff{ 131
/rgf
81
lrGx :jtGq efiff xf]g]kfnLxn] klg cfgf] hfltTj ;'b[9 u/fpg' xf] eg]
cfgf] :jtGq ;flxTosf] lgdf{0f ug'{ cfjZos 5 eGg] p2]Zon] !(@$ ;fn,
@% dO{df, g]kfnL ;flxTo ;Dd]ngsf] bfhL{lndf :yfkgf eof]. bfhL{lnsf]
;flxlTos jftfj/0f pkl:yt ug{ / ;flxTok|lt hgtfsf] cle?lr a9fpg,
;j{>L xl/k|;fb k|wfg, ;"o{ljqmd 1jfnL, k+=w/0fLw/ zdf{, kf/;dl0f k|wfg,
xglht b]jfg, v8\ul;+x lji6, kbd k|;fb k|wfg / k gf/fo0f l;+xsf gfd
pNn]v gu/] xfdL cs[t1 x'g]5f}+. k|yd o'4df jL/Tj k|fKt u/]tfklg oxfFsf]
;dfhdf g]kfnLx s'NnL g]kfnL lyP. s'NnLsf] efiff eGbfeGb} klg oxfF
;flxTo hGDof], efg'eQm lrGxfP, Pp6f ;flxlTos k/Dk/f lrGxfpg cl3;/f
eP. g]kfnL ;flxTo ;Dd]ngaf6 tTsfnLg s'g} ;flxlTos s[lt / kf7\ok':tsx
k|sflzt ePgt/ kf7\ok':ts tof/ ug{ n]vs / k|sfzsxl;t n]vfk9L
uof]k|sfzsx lrGxfof]. ;flxTo ;Dd]ng :yfkgf ePsf] tLg jif{leq
!(@& df >L ;"o{ljqmd 1jfnLf/f df]tL/fd es[t efg'eQmsf] hLjgrl/q
;Dkfbg u/L k|sflzt eof]. /fd hLjgLsf g]kfnL sfJosf/ g]kfnL hgtf
;dIf cfof]. >L kf/;dl0fHo"sf kl/>dn] g]kfnL kf7\ok':tsx w]/} g} k|sfzdf
cfO;s]y]. k+=w/0fLw/ zdf{Ho"n] cfgf] sljtff/f g]kfnL aLr ;flxTok|]d,
cem uf9f kdf lrGxfpg ;kmn eP. ;flxTo ;Dd]ngaf6 !(#* df k|sflzt
syfs';'d g]kfnL ;flxTo hut\df klxnf] syf ;+u|x lyof]. 1jfnLHo"sf
cys kl/>df/f xfdLnfO{ efg'eQm lrGxfpg'ef]g]kfnL jL/ / xfd|f k|frLg
k/Dk/f / P]ltxfl;s ufyfx lrGxfpg'ef]. h'g k|tLs / k|frLg k/Dk/fsf
lglDt ef}tfl/O{/x]sf g]kfnLxn] cfgf jL/x lrGg ;s]c?nfO{ eGg ;s],
lrGxfpg ;s]. xfd|f jL/x cf} ;flxlTosx :ki6 kn] cl3 cfP. bflh{lndf
efg'eQm / efg' ;flxTo dfq kof{Kt ePgoxfF t g]kfnL aflx/sfxnfO{ :ki6
kn] b]vfpg' / atfpg' kYof]{, ctM ljb]zLxn] ;d]t g]kfnLxsf] cfgf
cflbslj lrGg ;s'g\ eGg] p2]Zon] !& h'g, !($( df bfhL{ln rf}/:tfdf
;j{k|yd efg'eQmsf] ;flnu /flvof] h'g 7fpFdf g]kfnLxnfO{ s'NnL / g]kfnL
efiffnfO{ s'NnLsf] efiff elgGYof]. ;f]xL 7fpFdf cg]kfnL ljfgxn] efg'eQmnfO{
ljZjdfgj, ljZjslj / dxfdfgj ;+1fn] lje"lift u/]. >L ;"o{ljqmd 1jfnLf/f
;Dkflbt efg'eQmLo /fdfo0fdf tTsfnLg a+ufnsf ujg{/ x/]Gb|gfy d'vf]kfWofo
/ tTsfnLg pQ/ k|b]zsf ujg{/ >L s]=Pd=d'GzLHo"n] e"ldsf / 5f]6f] kl/ro
n]Vg'ePYof]. o;/L efg'eQmnfO{ cg]kfnL hut\df lrGxfpg] sfd eof]. o;sf]
;Dk"0f{ >]o >L ;"o{ljqmd 1jfnL / g]kfnL ;flxTo ;d]ngsf sfo{stf{ /
;flxTok|]dLxnfO{ glbO{ ;lsGg. efg'eQmsf] Od]h olQ uf9f /+udf oxfF
cfPsf] 5 ls ToxL xfd|f] ;flxlTos hLjgsf] cleGg c+u / xfd|f] k|tLs ePsf]
5.
[efg'eQm :df/s u|Gy, k|sfzs M g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng, bfhL{ln, @(
cfiff9, @)@^]
82
/rgf
k"0ff{ 131
ljrf/ sltko
/fds[i0f zdf{
Pp6f s'/f klxNo} elgxfnf}+. efg'eQm ljifo lnP/
d}n] af]Ng / n]Vg yfn]sf] w]/} g} jif{ eof]. d}n] efg'eQmsf]
ljifodf n]Vg yfNbf Pp6f d'Vo s'/f]n] d]/f] dgdf cf;g
hdfPsf] lyof], Tof] oxL xf] (Humanisation of gods and
defication of human beings) b]jtfnfO{ dg'ifTj lbg' /
dflg;nfO{ b]jTj lbg'_ lxGb"xsf] k'/fg} v]n. xfdL lxGb'x
Psflt/ efjgfnfO{ dfG5]sf] attribute dfgjLo u'0f lbG5f}+,
h:t} xfd|f eujfg ljjfx u5{g,\ kTgL lnG5g\, ;Gtlt
hGdfpF5g\, k|d
] u5{g\, 8fx u5{g,\ l/; u5{g\, o'4 u5{g\,
sf]xL sf]xL a]nf dfT5g\ / sf]xL a]nf Jolerf/ klg u5{g\ . b]jtfnfO{ cyjf
eujfgnfO{ dg'ifTj lbPsf] pbfx/0f xfd|f] ;Dk"0f{ zf:qn] u5{ clg efg'eQmn]
n]v]sf] /fdfo0f klg ToxL u5{. csf{ kfZj{df nf]e, qmf]w, df]x, nfn;f, cfsf+Iff
OToflb u'0ffju'0f ePsf] dflg;nfO{ b]jt'No agfpg] k|oTg / tL bf]if bfunfO{
r'gfjsf] kr]/f lbg' lnk\nfk / kf]tkft u/L 6Ss ;]tf] b]vfpg] l/jfh lxGb'xsf]
5Fb}5. of] l/jfh cg';f/ g]kfnLn] efg'eQmdf bf]if b]Vg rfFxb}gg\ clg ca
n]vgfy, nIdLk|;fb, afns[i0fn] klg b]Vg grfxnfg\. To:t} a+ufnLn] klg
/jLGb|gfydf s]xL bf]if g} b]Vg rfFxFbg} g\. lxGbL efiffefifLn] t'n;Lbf; clg To:t}
c efiffefifL lxGb'xn] cfgfcfgf sljdf. kfZrfTo b]zdf eg] of] l/jfh
Tolt nfu" 5}g. z]S;lko/n] u/]sf, afO/gn] u/]sf, lnof] 6fN;6fon] u/]sf
clk|o / ck|z+;gLo sfdx klg ToxfFsf n]vsxn] bzf{Psf 5g\n'sfPsf
bjfPsf 5}gg\. egf}+ t eg] kr]/f nfpg] sfd klg sd} dfqfdf u/]sf 5g\. oxL
s'/f dgdf v]n/] clg efg'eQm :df/s u|Gydf efg'eQmdfly ul/Psf] k|z;
+ fs]f
tF5f8\ / d5f8\ h:tf] xf]8afhL b]v/] d}n] efg'eQm ;DaGwL tLtf], lk/f], 7f8f t]5f{
jrgaf0f rnfPF. c?n] n'sfPsf] ls+jf, kr]/f nfP/ ;km]b agfPsf bf]if /
bfuaf6 kr]/f x6fP/ tL bf]if / bfunfO{ :ki6 / 5\of kf/L g]kfnL k9Gtfxsf
cufl8 /fVg] sf]lz; u/]+ . d}n] u/]sf] sfd efg'eQmsf k|z;
+ snfO{ clk|o /
c;+ut nfUg' c:jfefljs xf]Og. t/ efg'eQmsf rl/qnfO{ Pp6} kf6f] dfq kl7t
hgtfnfO{ b]vfP/ csf]{ kf6f]nfO{ b]jnlt/ em'G8fO{ /fVg] rng dnfO{ /lrs/
hFr]g. of] xf] d]/f] yfngLsf] s'/f.
of] k[i7e"lddf efg'eQmsf] hGdlbj; dgfpg] >4fn' hgtfxn] d h:tf]
dflg;nfO{ n]Vg / af]Ng cfXjfg ug{' lsDaf lgdGq0f lbg' d]/f] >4f a]l; u/]sf]
/ efg'eQmsf] >4f sd u/]sf] xf] jf lgikIf ljrf/n] efg'eQm ;dfnf]rgf ?rfPsf]
xf] jf c1fgn] ubf{ d h:tf] 5';LnfO{ efg'eQmsf] hGd lbj;df af]Ng] df}sf lbPsf]
xf], d}n] s]xL a'lemg. d}n] cl3 g} eg]y+] / cem} bf]xf]ofpg dnfO{ s]xL ;+sf]r
nfUb}gefg'eQm k|z+;fsf kfq 5g\ / ltgnfO{ k|z;
+ f ug]{ 7fpmF klg 5. t/ ;fy}
k"0ff{ 131
/rgf
83
efg'eQmnfO{ b]jt'No gh/n] x]g{ s]xL vfFrf] 5}g / ltgdf / ltgsf s[ltdf ePsf
bf]if, bfu / q'6LxnfO{ 9fs5f]k ug{kg]{ klg s]xL b/sf/ 5}g. hlt g} 5'RofOF u/]/
af]n] klg efg'eQmsf] hGdf]knIodf v'ndv'Nnf efg'eQmsf] s6' cfnf]rgf ug{
efg'eQmn] uhfw/ ;f]tLsL 3/a"9Ldfly u/]sf] b'isd{ h:t} x'g hfnf ls eGg]
dnfO{ z+sf nfU5 t/ ;fy} cfkm"n] ul/NofPsf] efg'eQmsf] rl/q / s[ltsf] csf]{
kf6f] b]vfpg] sfd 5fl8xfNbf klg kmnfgfn] pd]/ l5lk+b} uPkl5 efg'eQmsf]
k|z+;s aGg s/} nfUof] eGg] e|d km}n]nf eGg] 8/ klg nfu]/ cfpF5. o;sf/0f,
d}n] efg'eQmsf] hGdf]kNfIodf efg'eQm ;DaGwL s6' cfnf]rgf ug]{ eg],+ ;f]
ug]{eGbf ug{ lgDtfpg]xdfly g]kfnL kf7sxn] cfgf] c?lr hgfpg\ eGg] d]/f]
cg'/f]w 5.
efg'eQmnfO{ b]jTj lbg] sfdsf] ca d s]xL pNn]v u/f}+. efg'eQmnfO{ b]jTj
lbg] lxGb'xsf] k'/fgf] ;fFrf]df efg'eQmsf] rl/qnfO{ 9fNg] sfd lgs} dfqfdf
ePsf] 5. efg'eQmn] ;/sf/L rfs/hflu/ vfP, efg'eQmn] :ofxf ;|]:tf adf]lhd
a'emfpg'kg]{ sfuh jf /sd jf lhDd]bf/L a'emfpFbf s]xL sfn;Dd zf;gtGqsf]
lgod adf]lhd y'gj' f /xg' kof] lsDaf gh/aGbL eP/ a:g'kof]. w]/}hgf eG5g\,
efg'eQm y'g'jf jf s}bL eP/ a;] t/ g]kfnsf] tTsfnLg zf;g k4ltsf] 1fg
ePsf afa'/fd cfrfo{ eG5g\, efg'eQm y'g'jf lyPgg\ t/ lgu|fgLdf /x]sf lyP.
To:tf] ql'6k"0f{ /sd u/]/ ;/sf/L gf]s/n] lgu|fgLdf /xg' k/]sf]df efg'eQmsf
k|z+;sxn] ;/sf/L gf]s/sf] bf]if t b]v]gg\ t/ zf;g k4ltsf] 7"nf sd{rf/Lsf]
cTofrf/ kf] b]v]. cyjf efg'eQmdfly To:tf] cgy{sf] cTofrf/ eof] eGg] efg
kfb}{ 36gfsf] ljj/0f lbOof]. Tof] 36gf 36\g'df efg'eQmsf] s]xL bf]if lyof] jf
efg'eQmdfly cTofrf/ ul/Ps} xf], To;sf] vf]hL cfh;Dd s;}n] u/]/ 6'f]
nfPsf] 5}g. To;y{, ;/sf/L gf]s/sf] e"ndf ;/sf/af6 zf;gf vKg' k/]sf]
efg'eQmnfO{ bf]ifd'Qm u/fpg] k|sf/n] pNn]v jf j0f{g ug'{ efg'eQmnfO{ dg'ifTj
xf]Og b]jTj lbg' xf]. uhfw/ ;f]tLsL u[lx0fLn] cfgf kfx'gfnfO{ kl/l:ylt jf]w
u/L af; glbPsf]df efg'eQmn] cfgf sljTj zlQmsf] r/d b'?kof]u u/]tfklg
lar/L uhfw/ kTgLs} sQ{Jo ;f]x|} cfgf bf]ifL b]vfpg' efg'eQmnfO{ dg'ifTj lbg'
xf]Og, b]jTj lbg' xf].
lsGg'kg]{ aGb'sh:tf] xltof/ nfh krfP/ ofrs eP/ dfu]sf] kB sljsf]
rl/q / JolQmTj hfFr t xf]Og t/ PSsf;L kB /rgf ug{ ;Sg] egL tfl/km lbPsf]
b]Vbf efg'eQmsf rl/qdf ePsf] bf]ifnfO{ bafP/ u'0fsf] dfq avfg u/L dg'ifTjsf]
7fpFdf b]jTj lbPsf] gegL s] eGg" <
ef6;Fusf] l/;n] cfkm"n] af; a:g'kg]{ 3/sf] 5fgf sRrf x'g] ePtfklg
ef6f Jojxf/ ug{ glbO{ nfpg vf]Hg', rf0fSoeGbf ca'em l/;fxf dlg;sf] :jefj
k|z+;gLo g} dfq b]Vg' b]jTj lbPsf] gegL s] eGg' <
cfgf ldqn] e"n u/]/ dg]{ pd]/ cfpFbf klg a]js'kmn] h:tf] t?0fL
:jf:gL lax] u/]sf] va/ kfP/ ldqnfO{ pNn" eGb} bofTds lr7L n]v]sf]df
efg'eQmnfO{ :ki6jfbL eGg ;lsPnf t/ dxfTdfsf] h:tf] :jefj ePsf] s;/L
eGg ;Sg" <
84
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
85
86
/rgf
k"0ff{ 131
:jl:t >L lr/+hLlj gflt -lg <_ /dfgfy zd{l0f >L efg'eQm zd{0f
M z'efzLjf{bfM ;Gt' pk|fGt k9\b}g;\ eGbf -Gof <_ ;'Gb5', d]/f s+9f kl/
hlt pdn+5;\, `fxfaf6 d Sof u, d txfF cfofkl5 t}+n] gk9fsf]
7x/f`f eGof, jfj}, t]/f Hofgsf] cf;f g/flv nft\ dfGof{5', ls t}n]
k"0ff{ 131
/rgf
87
efg'eQm
afnrGb| zdf{
/3'gfysf] ;'Gb/sf08 /fdfo0fnfO{ cl3 ;f/L s]xL
klxn] Ps k6s g]kfnL ;flxTosf cflbsljaf/] s]xL slr+un
p7fOPsf] lyof]. x'g t xfd|f] b]zsf] k/Dk/fsf] p7fg
uf}td a'4eGbf klg klxn] ePsf] s'/fdf s;}sf] k|ltjfb
gxf]nf, tyflk cfh g]kfnL ;flxTo eGgfn] ;fwf/0ftof
h] sf] af]w x'G5 To;sf jf:tljs cu'jfsf kdf t
efg'eQm g} b]vf kb{5g\. lgZro g} /3'gfyeGbf klxn] klg
s'g} g s'g} ksf] g]kfnL efiffsf] sljtfsf] k|of]u ug]x{
eP, t/ ltgsf] k|efj :yfoL / cg's/0fLo ePg. hf] cflb
sljsf] lj?bsf] lgldQ ;jf{lws k|of]hgLo x'G5. cu'jf t ToxL dflgG5 h;sf]
cg';/0fdf kl5 x'g]x hfgLhfgL lx+8b5g\, gq eg] hGd]sf] ldlts} u0fgfn] s'g}
s;}sf] cu'jf aGg ;Qm}g. efg'eQmeGbf w]/} klxn]b]lv g} xfd|f ufpF3/df
:jfefljs qmdfg';f/ g]kfnL efiffdf 5Gbf]a4 /rgf gePsf] xf]Ogg\, t/ ltgsf]
s'g} k|ToIf / hfgLhfgL c+uLsf/ ul/Psf] k|efj xfd|f] ;flxTodf b]lvGg / ltgsf]
cg';/0fdf kl5sf] k/Dk/f klg l:y/ ePg. lnlvt ;flxTodf OlGb/;k|e[ltsf
88
/rgf
k"0ff{ 131
h'g /rgf e]l6G5g\ tL :jo+ cfkm}df ;Lldt 5g\, ltgsf] kl5 s'g} cg's/0ffTds
dof{bf ag]gtL k|of]u lyP, ;kmntf lyPgg\. u+uf]Q/Ldf stfaf6 s'g s'g sNof
/ d"nsf] kfgL Pslqt x'G5, Totfkl s;}sf] Wofg x'Gg, k/Gt' nf]sn] Tof] ;a
;f]xf]l/P/ Ps ;|f]taf6 k|ToIf k]0f lg:sgf;fy u+uf]Q/Laf6 u+ufsf] pTklQ
ePsf] dfGb5. efg'eQmdf nf]shLjg cyjf cfg" cu|hxsf] s] slt k|efj
kof]o;sf] vf]htnfzsf] ljifo cfs}{ xf], xfd|f] g]kfnL ;flxTo sf] wf/f t
efg'eQmaf6} au]sf] :ki6 5. efg'eQmsf /rgfn] pgLkl5 df]tL/fd / pgsf]
d08nL Pj+ tLkl5 qmdzM cfh;Ddsf /rgfdf :ki6 k|/] 0ff lbb} cfPsf]df s'g}
cg';w+ fgsf] k|of]hg 5}g. cfh t emg\ efg'eQm xfd|f] slj / ljrf/sxsf]
;d'bfo lgldQ cem} 7"nf] k|]/0ff / :km"lt{sf cfwf/ ag]sf 5g\. s'g} cflbslj sf]
lgldQ k|efjs/ dfGotfsf] o:t} :yfloTj k|of]hgLo 5.
efg'eQm o;/L xfd|f slj / sfJoefjsxsf sljdfq ePgg\, j/g\ pgsf]
jf0fL h;/L k|f/+edf ;dfh;fk]If lyof] To;}u/L cfhklg To;df ;dfhnfO{ cfgGb
/ k|/] 0ff lbg] ;fwg 5Fb5
} g\. x'g t s'g} u|Gysf] cfsf/sf] ljzfntfg} To;sf] dxj
x'g ;Qm}g, tyflk g]kfnL ;flxTosf] gjc?0ff]bosfndf ha sljx ;Lldt
syfj:t' / ;fg} /rgfsf] 3]/fleq k|of]u ul//x]sf lyP, efg'eQmn] /fdfo0f h:tf]
ljzfn /rgf k|:t't u/]/ xfd|f] hLjgsf cg]sfg]s cfsf+Iffxsf] k|ltlglwTj ub}{
;flxTodf gofF r]tgfsf] k|fb'ef{j u/fP. o;/L ljzfn syfj:t'sf] If]qdf ljleGg
k|Zg / efjgfn] kof{Kt If]q e]6s
] f] x'gfn] xfd|f] jf0fLn] cfufdL o'usf] lgldQ kof{Kt
df+;ntf clh{t uof], / o;/L efg'eQmLo /fdfo0fb]lv g} g]kfnL ;flxTon] ;flxTo
sf] dof{bf clh{t u/]sf] b]lvG5. cu|hxsf /rgfdf hxfF ;fdfGo nx8afhL, dflns
l/emfpg] efjgf jf o:t} s'g} cfsf]{ ;Lldt p2]Zo b]lvG5, efg'eQmn] :ki6 g}
sf] cfg} d+un sfdgfsf] 3f]if0ff u/]/ ;flxTonfO{ j:t'tM ;flxTo sf]
nf]stflGqs d"n cfwf/df 78fPsf 5g\. kmn:jk xfd|f] ;dfhsf] k|To]s
kIfsf]wgL, u/La, ;'vL, b'vL, zx/L, u|fdL0f, afns, j[4 / o'jf, kl08t / s
s/fjfnf, ;a}sf] xflb{s / af}l4s kl/tf]if Pj+ sNof0fsf] ;dfj]z efg'eQmdf x'g
uPsf] 5. o;sf/0f efg'eQm g]kfnL sljsf slj x'gfsf] ;fy} g]kfnL hgsf
klg slj ePsf 5g\.
o'/f]kLo sfJozf:qcg';f/ dxfsfJosf lgldQ s'g} /fi6df gfossf] ;fy}
s'g} o:tf] syfklg k|of]hgLo x'G5 h;df ;Dk"0f{ /fi6sf] efjgf s]lGb|t x'g
;sf];\, cyf{t\ To;sf] syfj:t'df ;Dk"0f{ /fi6sf] s'g} 7"nf] lxtsf] ;dfj]z
xf];\ . ef/tLo sfJozf:qn] klg o;sf] lgldQ h:tf] gfos / To;df ufFl;Psf]
syfj:t' Pj+ tLaf6 pTkGg x'g] /;sf] lgiklQsf] x]td
' f p2Lkgflb efjfg'jflbsf]
cfof]hgf u/]sf] 5, To;sf] tfTko{ klg o;} u/L /fli6o hLjgnfO{ Totfkl
cfslif{t u/L To;sf efjgfnfO{ vfg'{ g} xf]. k"j{ / klZrdhxfF klg dxfsfJo /
To;sf k|0f]tf dxfsljsf] oxL Psdfq k/LIff:yn 7flgG5. olb s'g} sljsf] Ps
s[ltaf6 sf/0fjz of] ;DkGg x'Gg eg]p;sf sltko s[ltx cl3 ;fg]{;Dd
cg'dlt 5, t/ /fli6o k|Zgsf] ;dfwfgdf s'g} 5"6 x'g ;Qm}g/jLGb|gfy 7fs'/
k"0ff{ 131
/rgf
89
o;sf Ps b[i6fGt 5g\. efg'eQmn] t:km'6 /rgfsf] ;j{yf pk]Iff ul/Ptf klg
cfg" /fdfo0fd} xfd|f] /fi6sf] :ki6 lrq / To;nfO{ cl3 a9g] kof{Kt k|]/0ff
;kmntf ;fy k|:t't ug{ ;s]sf 5g\
cyjf asf] cg'k|f;sf] ;kmn k|of]un] efg'eQmsf dfly pb\w[t b'O r/0fd}
h:tf] ljDa v8f ePsf] 5 Tof] jflNdsLo /fdfo0fdf klg b]lvGg
eLd;]g yfkf, dfyj/ l;+xs;}sf] d'vaf6 klg 7Ls o;} u/L lg:sg
;Qm5. lsGt', cWofTd/fdfo0fsf oL k+lQmdf g]kfnsf] tTsfnLg efjgfsf] o:tf]
Wjlg ;'lgGg
h] eP klg To; ;dosf] ;dfhsf] lgldQ t efg'eQmn] oxL pb\af]wg lbg ;Qmy]
j/g\ ltgdf k/fhosf] rf]6df ;fGTjgfsf] dnxd nufpFb} a8f] aGg] k|]/0ff
klg 5. t'n;Lbf;n] ljwdL{xsf rf]6n] ;+q:t lxGb';dfhnfO{ slt ;kmntf;fy
o:tf] ;fGTjgf lbg ;s]o;sf] rrf{ ug{ oxfF k|of]hgLo 5}g, t/ efg'eQmsf]
;kmntf t pgLkl5sf] ;dfhsf Oltxf;af6} :ki6 5.
oxfF efg'eQmsf] df}lnstfn] xfFs kfpg' ;+ej 5. / syfj:t'sf] df}lnstf
sfJodf uf}0f s'/f xf]. dfly elgP cg';f/ df}lnstfsf] s;L t s'g} klg rl/q
90
/rgf
k"0ff{ 131
/ syfsf] cf8df k|s6 ul/Psf sljsf ljrf/ / efjgf x'G5g\ h;sf] cfwf/df
sljn] hghLjgk|lt cfg" sljst{Josf] lgjf{x ub{5. ef/tLo dxfsljxn]
w]/}h;f] /fdfo0f / dxfef/ts} syfj:t' lnP/ o:tf] st{Josf] kl/rfng u/]sf
5g\, o"/f]kdf xf]d/sf /rgf, af]s]lzof]sf] l8s]df]/fg, jfOlan / cg]sfg]s k|rlnt
bGTosyfs} cfwf/df dxfsfJoxsf] k|0fog eof]. efg'eQmn] klg cWofTd/fdfo0fsf]
sf]bfnf] ;dftL g]kfnL ;flxTosf] gofF af6f] k|:t't kf/] eGbf pgLk|lt s'g} kIfkft
jf 5"6 lbOof] eGg g;lsPnf.
efg'eQm xfd|f] hLjgdf olt leq]sf 5g\ ls
h:tf cg]sfg]s plSt d"n k|;u+ af6 afx]s eP/ klg xfdLnfO{ ;bf 3/]n"
/ b}lgs ;d:ofaf6 pDs]/ sd{kydf ;fjwfgL;fy cu|;/ x'g] k|]/0ff lbG5g\ h:t}
uf]:jfdL t'n;Lbf;sf p4/0fx, / xfd|f] hLjgsf ;f/f ;d:ofsf ;Dk"0f{
cflwef}lts, cflwb}lxs / cflwb}ljs ;d:ofxsf] ha;Dd ;+k"0f{ xn eP/ xfd|f
j}olQms, ;fdflhs, /fli6o / cflTds k|Zg cfgGbsf] j]bflGts l:yltdf 6'lF uGgg\
ta;Dd xfd|f] aLr efg'eQmdf af;Lkgfsf] uGw e]fpg' ;+ej 5}g. pgsf /fd
hLjgsf ef}lts ;d:ofsf ;Dk"0f{ cNemf] gf3]/ ha cof]Wofdf k'uL /fd/fHo
sf] lgdf{0f ub{5g\, pgsf] /fdfo0f 6'l+ uG5, kl/l:yltn] xf/]sf] xfd|f] hLjg klg ha
;d:ofxsf] clGtd ;dfwfgdf k'Unf xfdL klg efg'eQmnfO{ yGSofpFnf.
[efg'eQm, k|sfzs g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng, bfhL{nL, @)!$]
efg' ;Demgf
lgTo/fh kf08]
efg'eQm cflbslj, dxfslj, hftLo slj, ;f+:s[lts
slj, xf:o slj cflb x'g\ . pgnfO{ / /fhLjnf]rg hf];LnfO{
cflbsljsf ku/L df]tL/fd en] sfJosf] u'0f rfv]/
u'tfPsf lyP. pgn] 7fpF 7fpFdf 3'd]/ hgtf;Fu a'emL
/fdfo0f kQf nufP/ sfzLaf6 5fk]sf lyP. sf7df8f}d
+ f
df]tL s[i0f sDkgL kfz'kt oGqfnoaf6 klxnf] k6s
g]kfnL sfuhdf ;ft sf08L /fdfo0f 5fk]sf lyP.
efg'eQmsf] ljz]if s'/f a'em]sf] o; n]vsn] g]kfnL lzIff
kl/ifbaf6 @)@( ;fn cfiff9 @( ut] /D3fdf klxnf] k6s sljj/ w/0fLw/
sf]O/fnfsf] g]t[Tjdf k'uL efg' hGd dxf]T;j dgfPsf] lyof]. To;df l;l4r/0f
>]i7, uf]kfn kfF8], jf;'b]j lqkf7L, >Leb| zdf{ cflb ;lxt\ of] JolQm pkl:yt
ePsf] lyof]. o; JolQmn] 306f}+;Dd efg'eQmsf] j}lzi6\o k|s6 u/L efg' ;+emgf
;d]t sljtf kf7 u/]sf] lyof]. ;f] sljtf @)^*#@( sf] gful/s klqsf /
k"0ff{ 131
/rgf
91
o;sf] SjfF6L sljtf ;+u|xdf k|sfz ePsf] 5. @)!^ ;fn c;f/ !( ut] klxnf]
k6s g]kfnL lzIff kl/ifbn] efg' k|ltdf :yfkgf u/L >L % dx]Gb|af6 pb\3f6g
u/fPsf] lyof]. To; cj;/df n]vgfy, l;l4r/0f, eLdlglw ltjf/L, uf]kfn kfF8]
cflb ;fy o;sf] klg pkl:ylt lyof]. k|fs[lts /d0fLotf k|sfz u/L efg'eQmn]
aofg u/]sf] afnfh'df @)@!#@( sf lbg slj ;Dd]ng ;fy hoGtL dgfPsf]
lyof]. o;n] kf7 u/]sf sljtf SjfF6L sljtf ;+u|xdf 5flk;s]sf] 5.
k|fs[lts jftfj/0fdf ;flxlTos u'0f emNsfpFb} ;flxTosf /;x 5/]/
g]kfnL efj ld;fpFb} w]/} cWofTd /fdfo0f / s]xL jfNdLls /fdfo0fsf] cfwf/df
efg'eQm /fdfo0f n]lvPsf] lyof]. ef/t, adf{ cflb :yndf g]kfnLx hxfF hxfF
k'u]klg /fdfo0f kf7 u/L u'~hfodfg u/]sf lyP.
>Ls[i0fsf gflt wg~hosf 5f]/f !*&! ;fn c;f/ @( ut] hGd]sf efg'eQmn]
nv]sf] /fdfo0fsf] klxnf] Znf]s
nf]ssf] uF lxt\ egL efg'eQm cl3 ;/]sf] :ki6 5. bo rGb| l;+x k|wfgn]
efg'eQm hftLo slj dfg]sf 5g\. a|Dx zdz]/ h+uaxfb'/ /f0ff, bfhL{lnsf
kf/;dl0f k|wfg, ;"o{ ljqmd 1jfnL, efOrGb| k|wfg / sf7df8f}+sf afnrGb| zdf{,
afns[i0f ;d cflbaf6 efg'eQmsf] u'0f /; k|sfz eO;s]sf] 5. g]kfnL
;flxlTostfsf] lj:t[t aofg ug]{ ;f+:s[lts slj, cflbslj, /fi6slj, xf:o slj,
cflb efg' x'g\ . pgsf] cflbsljTjdf k|Zg p7fPklg klxnf] slj x'gk' 5{ eGg] xf]Og,
hgtfsf] bo 5'g] dd{:kzL{ :jflbnf /; ePsf] sljtf klxn] l;h{gf ug]{nfO{
cflbslj dflgG5. c+u]h
| L ;flxTodf r;/ eGbf w]/} slj ePklg pgnfO clfbslj
dflgG5. To:t} ef/tdf t'n;Lbf;nfO{ cflbslj dfg] ;/x oxfF efg'nfO{ dflgPsf]
xf]. efg'eQmnfO{ tTsfnLg h'4 zdz]/ ;lxt dflysf lbUuhxn] dfg]sf] :ki6
5. eQmdfnf n]Vg] eQm slj / ;f;" a'xf/LnfO{ ctL{ lbg] slj, dd{ vf]nL
tTsfnLg sDof08/ OGrLkm s[i0f axfb'/ /f0ffnfO{ lgj]bg lbg], nfdv',] plkofFsf]
s'/f n]vL ;'wf/ ug]{ sljsf] lztjflif{sL cj;/df 5f]6f] n]v eg] cg';f/ zAb
;+of]hgdf cnfl/s / clxn] g} ePsf] h:tf] u/L u'0f b]vfpg] efg'eQm /fdfo0fsf]
lslisGwf sf08sf] $& cf}+ Znf]s pNNf]v u/L of] snd la;fOG5.
af0f\
k[YjL
d"5f{
b]Vof
92
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
93
/rgf
k"0ff{ 131
lbg ;xh lyPg. ;+:s[tefiffsf] bjbjf /x]sf] Tof] sfnv08df slj efg'eQm klg
o;sf ckjfb lyPgg\. To;}n] ;+:s[t;flxTodf cflbslj jfNdLlssf] h'g :yfg
5 lxGbL;flxTodf ;Gtt'n;Lbf;sf] hf] uf}/jufyf ePh:t} g]kfnL efiff;flxTodf
cflbslj efg'eQmsf] ToxL :yfg 5. o;sf/0f sljtfsf] dd{hfgL a'emL efiffj4
ug]{ sljdf slj efg'eQm g} x'g\ .
;j{ky| d efg'eQmn] g]kfnLefiffdf k"0f{ dxfsfJo /fdfo0fsf] ;'Gb/ df}lns
cg'jfb u/]/ efiffsf] dfWodf/f ;dfhdf o'uLg kl/jt{g NofP. efg'eQmsf]
/fdfo0f nufot pgsf k|efjsfl/tf / ;j{lk|o /rgfxn] g]kfnlxsf] dg ;xh}
5'g k'us
] f] 5. ;a}eGbf klxn] k|efjzfnL s[lt l;h{gff/f sfJok/Dk/f yfNg]
efg'eQmsf ;dsfnLg / k"j{jtL{ sljxsf /rgfdf oyfy{k/s lrq0f, efiff
cleJolQm / z}nL k|ltkfbgdf pNn]vgLo :jsLotf / df}lnstfsf] cefj lyof],
h;nfO{ efg'eQmn] ;d]6]sf 5g\. oL cefjxnfO{ ;d]6\b} g]kfnL efiff;flxTonfO{
k7gLo, :t/Lo / cWoog cg';Gwfg ljsl;t / k|efjsf/L agfpg] o;sf] r/d
;kmntf efg'eQmnfO{ g} hfG5. ;jf]{Qd l;h{gfsf] lgldQ ;do / ;|i6f b'a}sf]
;+of]u cfjZostf kb5{, t/ efg'eQmsf] ;dotfsf Tof] ;xhtf ;Dej lyPg.
;flxlTos >]i7tfsf] d"Nof\sg hgtfdf k/]sf] cgGt k|efj / ;j{sfnLg
x[bo:klz{tfdf lge{//xG5. efg'eQmsf] bfz{lgs cWoog, ltvfl/Psf] snd /
dxfg\k|ltefn] cfh g]kfnLefiff / ;flxTo oltw]/} df}nfpg ;s]sf] xf]. ;u'0f:jk
>L/fdrGb|sf] kljqrl/q JofVof ePsf] cWofTd /fdfo0fnfO{ ;/n g]kfnLefiffdf
Znf]sj4 u/L g]kfnLxsf 3/3/ em'k8L e'mk8Lxdf /fdrl/qsf] wfld{s ;Gb]z
ufogsf] kdf efg'eQmn] k'ofP. To;}n] efg'eQmLo /fdfo0f g]kfnL hgdfg;sf]
Psn e"uf]n xf]. efg'eQmLo /fdfo0f n]Vg'k"j{ dft[efiffdf s'g} To:tf] k|Voft\
u|Gysf] /rgf ePsf] lyPg. s]jn ;f]x|f}+ ztfJbLdf ef/tdf sljs'nzlz
;Gtt'n;Lbf;n] /fdrl/tdfg;sf] /rgf u/]/ h'g k'0osfo{sf] k|;f/k|rf/ u/]
ToxL sfo{ efg'eQmn] g]kfnL efiff;flxTosf] If]qdf u/]. tyflk o; cy{df klg
slj efg'eQmnfO{ g]kfnsf ;'Gtt'n;Lbf; elgPsf] xf].
slj efg'eQmsf ;/;, ;/n / dw'do g]kfnL sfJojf0fLn] lr/sfnb]lv g}
dfgj;Eotf / ;+:s[ltsf] If]qdf /fdelQmwf/f k/Dk/fsf sljdf kfOg] o'uaf]w g}
g]kfnL sfJohutdf efg'sf] cl:tTj xf]. cfgf] ;fFw'/f] sfnv08df efg'eQmn]
g]kfnLefiff / ;flxTonfO{ h'g pRrsf]6Ldf k'ofP Toltsfd pgsf ;dsfnLg /
k"j{jtL{ sljxn] ug{ ;s]gg\. o;/L cfgf ;dsfnLg / k"j{jtL{ sljxsf
sfJos[ltxnfO{ pl5g]/ ljsl;t / k|efjsf/L agfpg] cleef/f g]kfnL
efiff;flxTodf efg'eQmnfO{ ldn]sf] 5. o; cy{df slj efg'eQmnfO{ cflbsljsf]
;Ddfg lbg'sf] zfZjt kIf klg oxL g} xf]. g]kfnL hgdfg;df :yflkt eO;s]sf],
o'un] dfg]sf], ;don] jrfPsf] / hglhj|f]n] :jfb lnPsf] Pp6f bl/nf] :tDe
cflbsljsf] ;Ddfgk|lt s]xL 5'b| rl/q ePsfxn] k|xf/ u/]/ ;:tf] nf]slk|otf
lngvf]Hg' cf~rlns kL8faf]w eGbf c? s]xL klg xf]Og. lsgeg] eflifs / hftLo
Pstfsf k|tLs eO;s]sf efg'eQmsf] d"Nof\sg g]kfnL efiff;flxTodf ;do;fk]If
eP/ ug'k{ 5{ k/Gt' ;dolg/k]If eP/ xf]Og. g]kfnL efiff;flxTosf] dfWoldssfndf
k"0ff{ 131
/rgf
95
b]vfkg]{ gLlt pkb]zd"ns k|jl[ Qsf sljxdf efg'eQm klg x'g\ . pgn] efg'eQmLo
wf/fk/Dk/fnfO{ sfJon]vgsf] dfkg agfPsf 5g\.
g]kfnL ;flxTosf] klxnf] dxfsfJo /fli6o lje"lt cflbslj efg'eQm cfrfo{f/f
ljz'4 g]kfnL efiffdf df}lns efiffg'jfb ul/Psf] s[lt cWofTd /fdfo0f xf],
h;nfO{ efg'eQmLo /fdfo0f elgG5. o; dxfsfJo cWofTd /fdfo0fdf afnsf08,
;'Gb/sf08, c/0osf08, o'4sf08, pQ/sf08, cof]Wofsf08 / lslisGwfsf08 u/L
;ft sf08x /x]sf 5g\. oL ;a} sf08xdf u/L s'n Ps xhf/ tLg ;o
pGgfO; Znf]sdf cfj4 5 efg'eQmLo /fdfo0f. efg'eQmn] em08} rf}lj; jif{
nufP/ ;Dat\ !*(% b]lv ;Dat\ !(!( j}zfv;Dd ;Dk"0f{ /fdfo0fsf] efjfg'jfb
ul/;s]sf lyP. efg'eQmsf] lgwg kZrft\ g} ;a} /fdfo0fx k|sflzt ePsf x'g\
eg] ;j{k|yd ;Djt\ !($! ;fndf afnsf08 /fdfo0f k|sflzt ePsf] xf].
clxn];Dd pknJw /fdfo0f} /fdfo0fxsf] >[\vnfdf ;a}eGbf klxnf] /fdfo0f
rfFxL ;+:s[t ;flxTosf cflbslj jfNdLlsf/f q]tfo'udf /rgf ul/Psf] jfNdLls
/fdfo0fnfO{ dflgPsf] 5. /fdfo0f;DaGwL bh{gf}+ u|GyxdWo] ;a}eGbf h]7f] g}
jfNdLls /fdfo0f xf]. o; u|GynfO{ ofjt s'/f ;d]l6Psf] a[xt cfsf/sf] /fdfo0fsf]
kdf lnOG5. s'n rf}lj; xhf/ Znf]sdf cfj4 jfNdLls /fdfo0fdf ;ftsf08
/ (@ ;u{ /x]sf 5g\. To;}n] jfNdLls /fdfo0f, cWofTd /fdfo0f / efg'eQmLo
/fdfo0f u/L oL ltg}j6f /fdfo0fdf ;dfg gfdsf ;ftsf08 5g\. efg'eQmLo
/fdfo0f jfNdLls /fdfo0fsf] efjfg'jfb ge} cWofTd /fdfo0fsf] 5fofFg'jfb jf
kBfg'jfb xf].
efg'eQmLo /fdfo0f g]kfnL hgdfg;sf] l;\uf] e"uf]n xf]. efg'eQmLo
/fdfo0fdf g]kfnLxsf] cfTdf l5k]sf] 5, o;df g]kfnLTj 5, g]kfnL efiffn]
cfgf] jf:tljs k :jk b]vfPsf] 5. g]kfnL hgtfn] ef]u]sf ;'v,b'Mv,
g]kfnL jftfj/0f / g]kfnL z}nL d'vl/t ePsf] 5. log} sf/0fn] ubf{ klg
efg'eQmLo /fdfo0fn] :jb]z / ljb]zdf ;d]t pRr :yfg k|fKt u/]sf] 5.
;+:s[tjf\do ;flxTonfO{ dfq sljtfsf] plrt dfWod ;lDemg] ;flxlTosk/Dk/f
ePsf] o'udf slj efg'eQm cfrfo{n] g]kfnL efiffnfO{ ;kmntfk"j{s sljtfsf]
dfWod agfpg' ;fgf] pbfx/0f lyPg.
g]kfnL ;flxTosf pb\e6 k|ltef dxfslj b]jsf]6fn] eg]h:t} cflbslj
efg'eQm cfrfo{ g]kfnL ;flxTosf] Oltxf;df ;j{>i] 7 k'?if x'g\. pgsf] dlxdf /
of]ubfgsf] af/]df b]jsf]6f n]V5g\ ;flxlTos >]i7tfsf] gfk hgtfdf k/]sf]
k|efj / ;j{sfnLg x[bo:klz{tfdf lge{/ /xG5. g]kfnL ;flxTosf] Oltxf; x]bf{
xfdLnfO{ Toltsf] k|efjsf/L / ;j{lk|o /rgfx c? hRb}g, hlQsf] efg'eQm
sljsf] g]kfnL /fdfo0f. w]/,} o; /rgfnfO{ x]nf klg u5{g\ t/ pgLx ;Demb}gg\
of] /rgf cfg} x[bosf] slt ghLs 5. ;flxTodf ;j{>]i7 k'?if ToxL xf], hf]
/fi6sf] x[bodf ;jeGbf tLj| eP/ a:t5. efg'eQm ;bfrf/L dfq xf]Ogg\, g]kfnL
x[bosf] >4fn' lyP. xfdLnfO{ pgL Pp6f a'9f s]6fs]6Lh:t} nfU5, h:df
tf]ta] f]nLsf] dfw'o{ / x[bosf] ;/ntf lyof]. pgL ;+;f/sf] sf/fuf/df /fdfo0f
n]Vy], t/ pgsf] cfTdf h]n aflx/ lyof]. pgsf] dfw'o{ ;/ntfdf 5 Tof] ;/ntf
96
/rgf
k"0ff{ 131
hf] >4fn' x[bodf / jfnssf] ljZjf;df x'G5. pgsf] dxTjg} pgsf] ;Lwfkg xf].
pgL cf8Da/af6 Tolt 6f9f lyP hlt Ps w'|jaf6 csf]{w'|j. pgL ;Rrf slj lyP
/ pgnfO{ ;a} g]kfnLsf] 3/df ;Tsf/ 5.
d"ntM efg'eQm kBslj x'g\ / g]kfnL sljtfsf] If]qdf pgsf] cToGt 7"nf]
:yfg 5. o; :yfgsf] lgdf{0fdf efg'eQmnfO{ /fVg] sfd pgsf] k|l;4 /fdfo0fn]
g} u/]sf] xf]. pgsf cGo k'm6s/ /rgfxdf klg pgsf] sljTj k|ltef pTs[i6
5. To;}n] ;/n jftf{nfksf] dfWodf/f g]kfnL efiffnfO{ pRr sljtfTdstf
lbg] slj efg'eQm g]kfnL ;flxTosf cltLo pbfx/0f x'g\ . log} slj efg'eQm
@)&! c;f/ @( ut] ltLo zts k"/f u/L lqztsdf k|jz
] ub}5
{ g\. pgsf]
hGd lj=;+= !*&! c;f/ @( ut] r'bF L/D3f tgx"d
F f ePsf] lyof]. pgsf] b]xfj;fg
!(@% c;f]h & ut] %$ jif{sf] pd]/df d:of{\bL gbLsf] lsgf/ ztL3f6 tgx"d
F }
ePsf] xf]. cfh b'O{ ztfJbL jif{ ljlt;Sbf klg efg'eQmsf /rgf g]kfnL ;dfhdf
plQs} nf]slk|o, s0f{lk|o / sfnhoL 5g\. g]kfnL efiff / ;flxTo /x];Dd pgsf
/rgfsf] s0f{lk|otf hLjGt /lx/xg]5.
g]kfnL efiffsf] j0f{ljGof; k|of]u;DaGwL jfbljjfbn] clxn] lgs} efF8e}nf]
l;{hgf u/]sf] 5. s]xL ;dootf b]lvPsf] efiff Jofs/0f ;DaGwL ljjfbsf sf/0f
;DalGwt lgsfoxsf] df}gtfk|lt k|Zg p7]sf] 5. g]kfnL efiff ;flxTodf Jofs/0fsf]
k|of]u e|ldt aGb} uPsf] 5. g]kfndf ljljw efiffefifLx af]lng] / n]lvg] eP
klg g]kfnL efiff ;femf / ;Dks{;q" s} efiff xf]. cem egf}+ b]zsf] ;a} If]qdf
;d]t cTolws g]kfnLxn] af]lng] efiff g]kfnL efiff xf]. efiffsf] ljsf;
hl6ntfaf6 ;/ntflt/ pGd'v x'G5. efiff h:tf] ul/dfdo kIfdf nx8afhL
l;h{gf ug]{ cf8df JolQm ljz]ifsf cle?lrx cfcfg} x'g ;S5g\, t/ JolQm
jf ;d"xsf] ?lrsf cfwf/df eflifs lgodx jbnb} hfg] xf] eg] efiff s'k
aG5. efiffsf] lgod cflwsfl/s / dfgs x'g'sf ;fy} Psktf klg h?/L 5.
s'g} klg efiff ;j{q / ;+w} Ps}gf; /xL /xb}g. ;do;fk]If kl/jt{g eO/xg'
efiffsf] d"ne"t ljz]iftf xf], t/ efiffsf] dfgs cfgf] w/ftnLo :jk ljk/Lt
hfg' x'b}g. Psktfdf cfj4 geP/ cg]s kdf kfGt/0f x'g' g} efiffsf]
k|s[lt xf].
cGTodf Ms'g} JolQm ljz]ifsf] hLjgdf ljZjf; / cfz+sf h:t} s'g} klg
/fi6sf] efiffdf k/Dk/f / k|of]usf] 3lgi6 ;DjGw /xG5. ljZjsf c? efiffdf
h:t} g]kfnL efiffdf klg o:tf] s'g} pNn]vgLo dfkb08 / dfgs kfOb}g, h;df
k|of]u dfq 5 k/Dk/f 5}g cyjf h;df k|of]u 5}g k/Dk/f dfq 5. To;}n] k|of]u
/ kDk/fdf g]kfnL efiffsf] cfg} df}lns klxrfg 5. lxhf]sf] ;kmn / oyfy{k|of]u
cfh k/Dk/f aGb5. k|of]u / k/Dk/fsf] ;dGjo / ;Gt'ngaf6 dfq g]kfnL
efiffsf] pTklQ, k|of]u / k/Dk/f cfh ;Dej ePsf] xf]. oxL k|of]u / k/Dk/fdf
g]kfnL efiffn] ;of}j+ if{ ofqf ul/;s]sf] 5 / cfhsf] of] k:jkdf kfGt/0f
ePsf] xf]. o;sf/0f g]kfnL efiff k|of]u / k/Dk/fsf zfZjt cfwf/ x'g\. g]kfnL
efiffnfO{ cfhsf] of] Jofks km}nfj6df Nofpgdf ;of}j+ if{ nfu]sf] 5. o; If]qdf
xfd|f tdfd ;flxlTos dxf/yL Pjd\ efiffzf:qLxn] 7"nf] Tofu / jlnbfg u/]sf
k"0ff{ 131
/rgf
97
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
99
nflu tof/ ePsf] of] k[i7e"lddf cToGt ;fGble{s /x]sf cflbslj efg'eQm
cfrfo{nfO{ ;>4f k|:t't ug{ vf]lhPsf] 5.
sf7df8f} pkTosf k|frLg gu/Lsf] ;dGjo, e"agf]6 hg;\Vof hLjg:t/
tyf xfjfkfgL cflbsf b[li6n] ;d]t g]kfn PsLs/0f kl5 klg o;nfO{ g} b]zsf]
/fhwfgL agfOg'leq w]/} ;fGble{stf b"/blz{tf / pkof]lutfsf ;f]r k'us
] f] kfOG5.
;j{q ;dly{t / hgcf:yf tyf cfsif{0fsf] s]Gb| sf7df8f}df w]/}h;f] dflg;x
cfOk'Ub5g\ / /fHo;~rfngsf] s]Gb| x'g'sf] cy{df klg x/]s k];f Joj;fo lzIff
;]jf :jf:y\o / Gofosf nflu sf7df8f}+ gcfO{ ;'v} gx'g] cj:yfdf s}{of} :j]R] 5fn]
cfP eg] s}of} jfWotfn] cfP. cflbslj efg'eQms]f ;Gbe{ eg] cln j]Un} 5
pgL cgk]lIft jfWotfdf sf7df8f}+ cfP / :jtM:k"mt{ / /d0fLo zAbfjnLsf
sljtf s[lt lbP/ uP. lj ;+ !()^ lt/sf] pgsf] k'm6s/ g]kfnL sljtfn]
Oltxf;sf] Pp6f sfnv08s} k|ltlglwTj ub{5. g]kfnL efiffdf sljtf n]Vg
lxrlsrfpg] ;dodf ;+:s[tdf g]kfndxfTDodf wfld{s:ynsf] j0f{g eP tfklg
ToxfF / cGoq st} e"k|sl[ t / ;fdflhs Pj+ ;f+:s[lts j0f{gsf sljtf kfpg'
d'l:snsf]] s'/f lyof]. o:tf] cj:yfdf efg'eQmf/f g]kfnL k'm6s/ sljtf n]lvg'
ljz]if dxTjs} s'/f lyof]. sf7df8f}+ /fhwfgL ;a} ;fdflhs /fhg}lts cfly{s
tyf ;f+:s[lts cflb ;a}sf] ljsf; s]Gb| / hfu/0fsf] ljz]if ynf] x'g'sf] sf/0f
h'g;'s} s'/fn] klg b]zJofkL dfGotf tyf hfgsf/L k|fKt ub{Yof]. Tolt j]nf pRr
lzIff k|flKtsf nflu ef/tsf] jgf/; k'u]sf g]kfnL x'g\ jf bfhL{ln cf;fdsf
k|jf;L g]kfnL x'g\ tL ;a}sf] eflifs tyf ;flxlTos ljsf;sf] rf;f] / lrGtf
/xGYof] / sf7df8f} g} o;sf] ;dfwfgsf] ynf] aGbYof]. efg'eQmsf ;Gbe{df klg
ToxL eof]sf7df8f}s
+ f] e"ks
| l[ t / ;fdflhs tyf ;f+:s[lts kl/b[Zoxsf] sljtfTds
cleJolQm lgtfGt gf}nf] / hLjGt s[ltsf kdf /lx/Xof].
;don] sf]N6] km]bf{ oxfF csf{] Pp6f ;+of]usf] pkl:ylt /Xof]. Tof] s] xf] eg]
sf7df8f}+s} df]tL/fd e6[ / pgsf] ;flxlTos cle?lr pNn]Vo /Xof]. ;fFRr}
df]tL/fd e6[sf cfudgn] ToxL ts{ / ljj]rgfxsf] ;fy{s k'li6 uof] .
ljrf/0fLo s'/f x'g cfp5efg'eQmn] cfk\mg} hGdynf] r"bF L/D3f / 5]p5fpsf]
e"k|s[ltsf] sljtf Toltj]nf lsg n]vg] g\ < ;fdflhs kL8f / ljs[lt r"bF L/D3fdf
klg lyP xf]nfg\ lsg pgn] sf7df8f}+sf] 5]psf] kl/j]zdf k'u/] jw"lzIff n]v] <
;/sf/L c8\8f cbfntsf] sfdsf/jfxLdf x'g] l9nfO / sd{rf/Lsf] cgfbz{
k|s[ltsf] lj/f]w / e\mofnvfgfsf] c:tJo:ttfaf/] sf7df8f}n
+ fO{ g} hf]8]/ lsg n]v]
< o:tf k|Zgx ljz]if lrGtgLo x'g cfp5g\. oL ;a} k|Zgxsf] hjfkm
;xhkd} b]vf kb{5g\ . ;a} ljlwJojxf/ lzIff ;]jf pkrf/ tyf Gofosf nflu
k|d'v s]Gb| sf7df8f}+ x'g' / pgsf] lg/Gt/sf] sf7df8f} cfudg tyf a;f]jf; klg
oxL x'g yfNg'sf] Pp6f sf/0f / cGodf sf7df8f}+df eP u/]sf l;h{gf b]zJofkL
jGb5 eGg] wf/0ffn] ubf{ klg xf]. sf7df8f}+n] Gofo ub{5 eGg] pgn] a'em].
b/jf/;Ddsf] ;Dks{ klg a9fO hflu/ vfP. oL ;a} sf/0fn] pgsf] sf7df8f}kl| t
;sf/fTds ;f]r /Xof]. ;+ejtM r"bF L/D3f cf;kf;sf ef}uf]lns ;f}Gbo{df eGbf
sf7df8f}+sf] k|fs[lts ;f}Gbo{df snd rnfpg k'u] .
100
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
101
b]lvG5g\. ;flxTodf ljz]if zlQm x'G5 eGg] egfO / efg'sf oL ;fgf k'm6s/
sljtfn] l;\u} b]z af]s/] :ju{sf] /fhwfgL cd/fjlt agfO{ lbg' pgsf] sljTj
zlQm !^% jif{ kl5 klg plQs} nf]slk|o sljTjsf] kdf xfdLn] cg'el" t
ul//x]sf5f}+. cflbslj efg'eQm cfrfo{af6 Toltj]nf g]kfnsf] ;f}Gbo{{ / /fli6o
uf}]/jsf ljifodf n]v n]Vg' eg]sf] sf7df8f}jf;L nufot ;Dk"0f{ b]zjf;LnfO{{
;flxlTos k|]/0ff / k|efj lbg' xf]. o;}n] pgLk|lt cToGt cfef/ k|s6 ug{' kb{5.
g]kfnL efiff / ;flxTosf hLjGt tf/f cflbslj efg'eQm cfrfo{ g]kfnL cfsf;af6
slxNo} c:tfpg] 5}gg\.
bajuram.paudel@gmail.com
/rgf
k"0ff{ 131
eof]. bf]:f|f] a'bF f ;ldltn] ug]{ ljleGg sfo{qmdxsf] ;\lIfKt k/]vf / nfut
ah]6 /sd;d]tsf] ljj/0f klg k|:t't ug]{ sfd eof]. !(( cf}F jif{ tof/Lsf] jif{
/ @)) cf}F jif{ sfo{sd
| sf] d"n jif{ x'g] clg @)! cf}F jif{ rflxF efg'eStsf] ljifodf
s]lGb|t @)) cf}F jif{df ;DkGg ePsf ljifox / ltgsf pknlAwnfO{ clen]vg
ug]{ ;d]tsf] sfd x'g] ljifodf s]lGb|t a'Fbf;d]tdf ;xdlt eP/ o; a}7snfO{
cGt ul/of].
sfo{qmdsf] tof/Lsf] l;nl;nfdf ;+of]hs /fi6slj dfwj l3ld/]sL cd]l/sf
l:yt ;'k'qLaf6 k|f/lDes aLh/sd Ps xhf/ cd]l/sL 8n/ a/fa/sf] /sd
;xof]u k|fKt ePsf cfwf/df b]zleq / b]z aflx/sf JolStTjxsf] ;Dks{ /
tT:yflgs ;ldlt tyf pk;ldlt u7g u/]/ :yfgLo / /fli6o Pj+ cGt/f{li6o
tx;Ddsf] ;ldlt lgdf{0f ug]{ / ltgn] u/]sf ultljlwxsf] klg d"n ;df/f]x
;ldltdf ;dfof]hg u/]/ sfo{qmd ;DkGg x'g] k|lqmofx cf/De eP. of] lyof]
!(( cfF} jif{sf] sfo{qmd. nLnaxfb'/ If]qLnufot c;d / bflh{ln tyf g]kfnsf
ljlzi6 ;flxTo ;fws tyf efg'eStk|lt ;dlk{t / ;dly{t cg]sf}F ;+:yfsf
k|ltlglw JolStTjsf ;d'kl:yltdf k|wfgdGqL 8f= afa'/fd e/fO{n] 3f]if0ff
ug'e{ of].. cfgf] cfly{s, g}lts tyf ef}lts ;Ldfdf /x]/ lzt jflif{s ;df/f]xnfO{
eJotfk"j{s ;DkGg ug]{ k|lta4tf klg k|s6 ug'e
{ of] / ;a}nfO{ o; sfo{df ;l/s
x'g klg cfXjfg ug'e
{ of]. afa'/fd e/fO{sf] ;do ;dfKt ePkl5 k|wfg dlGqTjsf]
lgjf{x ub}{ lvn/fh /]UdL cfpg'eof]. o; sfo{qmdsf] dxjnfO{ cfTd;ft\ u/]/
pxfFn] klg ;sf/fTds kd} ;xof]usf] pbf/tf b]vfO{ cy{ dGqL >L z\s/
sf]O/fnfn] ToxL efg' k|lti7fgsf] of]hgfnfO{ k|fyldstf lbP/ Ps s/f]8 ?lkofsf]
ah]6 lgwf{/0f ug'{eof]. o; k|lqmofsf] lg/Gt/tfsf] ;fIo ul//xg] JolStx
;/sf/sf] t/km{af6 ;+:s[lt dGqfnosf ;lrj / ;+:s[lt dxfzfvfsf k|d'v >L
e/t ;'j]bL Ho" / To; dGqfnosf ;DalGwt sd{rf/L / efg' k|lti7fgsf
sd{rf/Lxafx]s efg' k|lti7fg;Fu ;Da4 JolStTjx g} o;sf] cfBGt ;fIfLsf
kdf /x]sf 5g\.
;+:s[lt dGqL kf]i6axfb'/ af]u6Lsf] ;dodf of] sfo{qmd cf/De ePsf] /
kl5 Ps s/f]8 ah]6 /fds'df/ >]i7sf] sfo{sfndf ag]sf] l:ylt klg g]kYosf]
ljifo ag]sf] 5. of] / xfn o; ah]6sf] sfof{Gjog rflxF xfnsf dGqL >L
eLdk|;fb cfrfo{sf] sfo{sfndf cfP/ x'g k'Uof]. clwsf/sf] x:tfGtl/t
lg/Gt/tfsf lglDt km]l/Psf dGqLxnfO{ k|lti7fgsf] tkm{af6 cjut u/fpg]
sfd eO g} /Xof] / cGt;Dd klg ;sf/fTds k|ltlqmof g} kfpg] sfd eO/Xof].
clwsf/sf] cx:tfGtl/t pkof]u ul//x]sf ;lrj / ;x;lrj ;+:yfut lhDdfdf
a;]sfn] ;flxTo, snf, ;+:s[ltsf] ;Ddfg slt ug{' k5{ / s;/L eGg] s'/f Pp6f
JolSt ;|i6feGbf a9L g} a'em\nfg\ eGg] s'/fdf k|lti7fg ljZj:t lyof] / pm
PsnJo ;fwgfdf lg/Gt/ nflu/Xof]. ljlgof]lht ah]6 ;/sf/L z}nLd} khgL
ug]{ Tof] ah]6 vr{ ug]{ JolSt dGqfnosf] thlahdf s]xL ;flxTosf/sf gfddf
vr{ ug]{ / btf{ k|lqmof rflxF s]xL JolStsf] ;Nnfx cg';f/ dgf]gogsf] sfd
ePsf] s'/f k|s6df cfof]. b}lgs sfo{ ;~rfng ;d"xsf] /fo d'tflas ah]6sf]
k"0ff{ 131
/rgf
103
khgL ug]{ sfd klg to eP5. oL g]kYosf s'/f n]Vg a:tf o; n]vsn] b]vs
] f
b[Zodf klg gcfPsf s'/f cem u'Kt g]kYodf afFsL /x]sf] cg'ej eO/x]5. @)&)
kf}ifsf] clGtd ;Ktfxlt/ of] kl\Stsf/ ;lxt c;d g]kfnL ;flxTo ;efsf]
cfdGq0fdf efg'k|lti7fgsf] Ps k|ltlglw d08n c;dsf] ofqfdf uPsf a]nf
;+:s[lt dGqfnon] dGqfnosf ;lrjHo"sf] cWoIftfdf Pp6f ;ldlt u7g u/]/
c~rn c~rnaf6 klg s]xL ;flxlTos JolStTj / pkfWoIf o ;d]tsf] ;dfof]hg
ePsf] s]Gb|Lo ;ldlt / jf;'b]j lqkf7L, 7fs'/ k/fh'nL, /f]rs l3ld/], j}/fuL
sfOnf, 3gZofd /fhsl0f{sf/, /fh]Gb|| ;'jb] L nufotsf s]xL ;Nnfxsf/ elgPsf
JolSt;d]t pNn]v ePsf] Pp6f ;ldltsf] u7g / To;sf] sfo{ of]hgf klg k|:t't
eof].
sfo{ of]hgf ;a} c~rnsf k|ltlglwnfO{ %)%) xhf/ ?lkofF /sd
k|bfg ug]{ / c~rn :t/df sfo{qmd ug{ cfb]z lbg] / @))) ;fnk"j{ hGd]sf
/ Go"gtd b'O{ s[lt k|sflzt ePsf / g]kfnsf] gful/stf k|fKt u/]sf
;|i6fnfO{ !),))) gub /sd / ;Ddfg kq;lxt ;Ddfg ug]{ eGg] k|:tfj
k|:t't eof]. of] k|Zg efjut kdf g/fd|f] xf]Og. t/ To;df j:t'ut
cfwf/ klxNofpFbf xfdL cgfnf]Ro aGg ;kmn x'G5f} eGg] d]/f] dt lyof].
ToxfF cl3Nnf] ;t{sf] cfwf/df k/]sf ##%##^ sf] ;\Vof s'g cfwf/df
cfPsf] lyof] / km]l/ s'g} a}7sdf s:fn] s;/L cfwf/ k|:t't ul/lbof] Tof]
yfxf ePg. kl5Nnf] r/0fdf cfpFbf 36]/ k'ugk'u @)) hgf ;flxTosf/
;Ddflgt x'g] ;"rL ;fj{hlgs x'g cfof]. ;\Vof a9Ln] g} kfpFmg\, /fi6n]
;|i6fsf] of]ubfgsf] sb/ ug]{ / ;Ddfg ug]{ ;+:s[ltnfO{ k|j4{g ul//xf];\.
o;df o; n]vssf] u'gf;f] 5}g. u'gf;f] s]df dfq 5 eg] s'g} klg ljifodf
lg0f{o ubf{ j:t'ut cfwf/df c8\g' k5{ / thlahLdf axlsg' x'Fb}g eGg] dfq
xf]. df]6fdf]6L kdf s]xL k|s/0fx, c~rn c~rnnfO{ cg'bfg lbg] gfddf
/ s]xL k|s/0f kqklqsfnfO{ cg'bfg lbg] gfddf, s]xL k|s/0f lrqsnf
k|ltof]lutfsf gfddf, s]xL k|s/0fx sljtf k|ltof]lutfsf gfddf jf To:t}
s]xL k|s/0fx lgaGw n]vgsf gfddf / s]xL rflxF sfo{kq n]vgsf gfddf,
s]xL kbs / ;Ddfg kq lgdf{0fsf] gfddf clg s]xL cg';Gwfgsf gfddf
dl~rt eP. dxjk"0f{ k|s/0fsf] d~rg rflxF hDaf] bnsf yf]s ;|i6fxsf]
;Ddfgsf] k|s/0fsf gfddf cfP/ dGqfno :t/sf] efg' lzt jflif{s pT;jsf
sfo{qmdx ;dfKt eP.
d~rdf k|wfg / uf}0f ;a} vfn] kfqsf] d~rg eof]. o;/L ;/sf/L efg'
lzt jflif{sL sfo{qmdsf] gf6s d~rgsf] k|f/Deb]lv g} e"ldsf lgjf{x ug]{
kfqxsf] / dWo efult/ d~rdf k|jz
] u/]/ ljb"if0fLo cfr/0fsf kfqxsf]
e"ldsf klg Ps} ;fy ;dfKt ePsf] 5. d~rsf g]kYo / d~r b'j}sf] clkwfg ug]{
u/L hjlgsf kft klg eO;s]sf] 5. afFsL s'/f s] rflxF eGg dg nfu]sf] 5 eg]
oL k\lStsf n]vsn] dGqfnosf] ;lrjfnosf lhDd]bf/xnfO{ tkfO{xsf]
sfo{sfndf efg'eStsf]] lzt jflif{s pT;j cfPsf] 5. olt v]/ d'ns
' ;f+:s[lts
b[li6n] cToGt ;+j]bgzLn df]8df k'u]sf] 5. efg'eSt afx'g, If]qLsf] dfq slj
104
/rgf
k"0ff{ 131
gagfpg' xf];\, kxfl8ofsf] dfq slj gagfpg' xf];\. g]kfnL efiffdf dfq sljtf
n]v] klg efg'eStn] ;d:t g]kfnLsf] dg lht]sf 5g\. To:tf] ;Ddfgdf wSsf
nfUg] sfd gul/of];\ . oL egfOx ;/sf/L lgsfodf klg elgof] / hg :t/df
klg elgof]. t/ kl/0ffd s] x'g] xf] Tof] t eljion] d"Nof\sg ug]{ g} 5.
o;df efg'eStk|ltsf] >4f / ;dk{0f efjdf h'6]sf, g]kfnL dxfhfltTjsf]
klxrfgnfO{ cufl8 ;fl//x]sf / g]kfnleq ;oeGb a9L efiff / hfltsf
sflJos efjnfO{ ;r]t cyjf c;r]t Pj+ k|ToIf / ck|ToIf efjdf k|]l/t ag]/
nfu]sf g]kfnleq / g]kfnaflx/af6 klg ePsf of]ubfgnfO{ :d/0f ug'{ /fd|f]
x'G5. g]kfnL efiffdf cfWoflTds ljifosf] ljZj :t/Lo sfJo ;[hgf ug]{
efg'eStsf] dxQfdf s]lGb|t eP/ cWoog ug]{ cWo]tfnfO{ cTo'Rr ;Ddfgsf
;fy x]g{ kg]{ cj:yf cfPsf] 5. efg'eStsf k|ltdf, k':tsfno, pBfg, dfu{
;]t'aGw lgdf{0f ug]{ TofuL k'?if o; pT;jdf ;Ddfg of]Uo JolStTj x'g\ ls
xf]Ogg\ < g]kfnaflx/ /x]sf efg'eStk|lt >4f / ;dk{0f efj k|s6 ug{]
cg'i7ftfxn] klg efg'eStsf] ljifodf s]lGb|t /x]/ cltLo of]ubfg u/]sf
5g\. ltgLx;Fu gful/stfsf] k|Zg p7fpg' /fd|f] ljifo sbflk xf]Og eGg]
k|Zgdf d]/f] dt ;'b[9 /x]sf] lyof]. ;f+:s[lts, ;flxlTos / eflifs ;+j]bgf s'g}
/fi6sf] ;Ldf/]vfn] /f]lsg] ljifo xf]Og, cfh efg'eSt ;d|f6\sf ;Ldf/]vfeGbf
aflx/ lj:tfl/t ag]sf 5g\. cfh efg'eSt cg]s 8fo:kf]/fsf uf}/j / k|lti7fsf
ljifo ag]sf 5g\. To; sf/0f klg efg'eStnfO{ dxfhftLotf tkm{sf] ofqfdf
k|j[Q slj elgPsf] xf] / ljZj sljTjsf] cf;gdf cf/f]lxt aGg ;Sg] slj
elgPsf] xf]. cfhsf] g]kfnL efiffsf] e"d08nLs/0fsf kl/k|]Ifdf g]kfnL efiff;Fu}
ljZjdf k|j[Q ag]sf slj x'g\. o; ;dodf efg'eStnfO{ o;/L ;Demg' ;fy{s
xf]Og / eGg] k|Zg dfq xf].
slxn]sfxLF g]kYoeGbf klg cGtg]k{ Yodf ePsf sfdx zlStzfnL x'G5g\
eGg] s'/f o; d~rgdf k|s6 ePsf] 5. k|wfg dGqL afa'/fd e/fO{nfO{ d~rgsf
cGts{yfx yfxf eP klg g]kYosf s'/fx yfxf gx'g ;S5g\. kf]i6axfb'/
af]u6LnfO{ klg oL s'/f yfxf x'g] l:ylt g} ePg. lvn/fh /]UdL / /fds'df/
>]i7nfO{ klg of] ljifo yfxf x'g] s'/} cfPg. z\s/ sf]O/fnf / zfGt/fh
;'j]bLnfO{ klg of] s'/f yfxf ePsf] kSs} 5}g. xfnsf cy{ dGqL / cy{ ;lrjnfO{
;+:s[lt dGqLnfO{ klg yfxf 5 eGg ;lsGg. pxfFx ;dIf k|:t't ePsf]
sfo{qmd / pxfFxn] lgsf;f u/]sf] Ps s/f]8 ah]6sf] Ps k};f dfq klg
efg'eStsf] x:t lnlvt kf08'lksf cfwf/df h'g /fdfo0f tkfO{sf xftdf cfOk'Ub}5
z\s/ hL To;df tkfOF{n] ljlgof]hg u/]sf] Ps} k};f ah]6 klg k/]sf] 5}g. b]z
/ ljb]zaf6 efg'eStsf] >4f / ;dk{0f efjdf ;dlk{t ag]sf k|ltefxsf] h'g
;Ddfg eof] To;df klg tkfO{xn] ljlgof]hg ug'{ ePsf] Ps s/f]8 dWo]sf] Ps}
k};f ldl;P/ of] sfo{qmd la6'lnPsf] 5}g.
oL k\lStsf n]vsnfO{ j:t'ut / ;sf/fTds kl/0ffddf dfq ljZjf; 5.
dGqfnon] elg/Xof] ah]6 kf/bzL{ 9\un] ;sf/fTds sfddf vr{ ul/g] 5.
d}n] ;+:yfut kdf e]63f6 x'bF f / ljifodf s'/f rNbf lzt jflif{s sfo{qmdsf]
k"0ff{ 131
/rgf
105
kl/rfngdf s]xL ;+:yfx h:t} g]kfnL lzIff kl/ifb\, efg' k|lti7fg, lqd"lt{
lgs]tg h:tf ;flxlTos ;+:yfsf] / ljz]if u/L efg'eStnfO{ g} s]Gb|df /fv]/
ultljlw ;~rfng ul//x]sf ;+:yfxdf g} a9L ljZj;gLotf /xG5. logs}
;+of]hg / Psf/ k|0ffnLsf cfwf/df of] sfo{qmd kl/rflnt x'g' ;'Gb/ ;f}Do /
;Eo x'G5 eGg] s'/f ToxfF eGg] ul//lxof]. t/ o; d~rdf eg]sf] s'/f ;'Gg ;Sg]
w}o{ u'dfO;s]sf kfqxsf] pkl:ylt xfjL ePsf sf/0f ToxfF ljlw ljwfgsf] eGbf
lgif]wsf] ;+:s[ltsf] k|eT' j / ljho b]lvg yfNof]. cfif{ k|j[lQsf] k|fwfGo /xg' kg]{
;+:yfdf ljb"if0fLotfsf] k|wfgtf b]lvg yfNof]. of] b]lvFb} uof] / cGtdf oxL
ljb"if0fLotfsf] lgu/fgLd} g]kfn ;/sf/sf] dGqfno :t/sf] efg' lzt jflif{sL
d~rsf] kbf{ aGb eof].
rsubedi09@gmail.com
106
/rgf
k"0ff{ 131
;6Ls cg'ej x'G5. x'g klg xf] cflbslj efg'eQm cfrfo{nfO{ cflbslj dfg]/
>4f JoQm ug{ bfhL{ln g} cl3 ;of] eg] ;flns lgdf{0f ug{, efg'eQm :df/s
u|Gy lgsfNg pmg} cUuf ePsf] 5, bfhL{lnjf;Lxsf nflu cflbslj efg'eQm
hlt Kof/f] slj c? sf]xL ePg. o;}u/L efg'hoGtL ;/sf/L tj/af6 ;d]t
dgfpg /fli6o rf8 ;/x dfGotf lbg] / ljbf lbg] k|rng p;}n] :yflkt uof].
g]kfnleq efg' hoGtL slxn]b]lv dgfpg z'? eof] < o; ;DaGwdf cWoog
ubf{ w/fg lgjf;L k|f=8f=uf]kfn e08f/Ln] s]xL jif{ cl3 n]Vg'ePsf] ;flxlTos
Oltxf;sf cfFvfn] w/fgnfO{ x]bf{# zLif{s n]vdf @))# ;fndf klxnf k6s
w/fgdf cflbslj efg'eQmsf] hGdhoGtL dgfOof] eGg'ePsf] 5.
efg' hGd:yn r"FbL /D3fdf eg] @))* ;fndf efg' hoGtL dgfOPsf] tYo
d}n] k9]sf] x'F, t/ clxn] ;Gbe{ lbg eg] ;lsg.
o;}u/L dbgdl0f bLlIftn] jL/u~hsf] klxnf] efg' hoGtL zLif{s n]vdf.$
pxfFsf cg';f/ @))* sf] ebf}df jL/u~hdf uf]:jfdL ;Gt t'n;Lbf; hoGtL
dgfpg] qmddf t'n;Lbf;efg'eQm hoGtLs} kdf dgfOof] eg] t'n;Lbf;;Fu
hf]8/ ebf} dlxgfdf efg' hoGtL dgfPsf]df ;fj{hlgs cfnf]rgf klg vKg'kof].
bf];f| ] jif{ @))( c;f/ @( ut] efg'eQm cfrfo{sf] t:jL/ ;lxt efg' hoGtL
dgfPsf] Joxf]/f ToxfF pNn]v 5.
/fhwfgL sf7df8f}+df eg] @)!) ;fndf efg' hoGtL dgfpg slj lz/f]dl0f
n]vgfy kf}8o\ fnsf] ;efkltTjdf g]kfnL lzIff kl/ifbn] $@$# hgfsf] efg'hoGtL
;df/f]x ;ldlt u7g u/]sf] lyof].% @)!) c;f/ @( df ;j{k|yd dgfOPsf] of]
hoGtL b/af/ xfO{:s"ndf e]nf eO{ laxfg zx/ kl/qmdf u/L dxfaf}4, jL/
c:ktfn k5fl8sf] k/vfn -hxfF s'g} a]nf efg'eQm sf7df8f}+ cfpg'xFb' f cfkmGtsf]
3/df a:g'ePsf] lyof]_ df t:jL/df dfNofk{0f u/L dgfOPsf] lyof]. ;f]xL lbg
;fFem % ah] ;/:jtL ;bgdf slj lz/f]dl0fsf] ;efkltTjdf sfo{qmd ;d]t
ePsf] Oltxf; 5. o; ;DaGwL ;dfrf/x Toltv]/sf kqklqsf / ;flxlTos
klqsfdf ;d]t k|sflzt 5g\. ;dfrf/s} qmddf ;+:s[t ;Gb]zn] efg'hoGtLsf
lbg ;/sf/L ljbf lbg'kg]{ s'/fdf Wofgfsif{0f u/fPsf] b]lvG5.^
lzIff kl/ifbs} cfof]hgfdf ;j{k|yd sf7df8f}+ aflx/ klxnf]k6s @)@%
;fndf hgsk'/wfddf efg'hoGtL dgfOPsf] lyof]. Ps;o rfln;f}+ efg' hoGtL
b]lv ;'? ePsf] !%% cf}+ efg'hoGtL rflxF hgsk'/wfddf dgfOg' klg P]ltxfl;s
sbd g} lyof] lzIff kl/ifbsf].
;Lldt cWoog / ;|f]tdf tof/ ul/Psf] of] n]v lglZro g} ck"0f{ 5. cr]n
k|foM ;a} lhNnfdf efg' hoGtL eJotfsf ;fy dgfOG5. t/ To;sf] ljj/0f
#=
$=
%=
^=
k"0ff{ 131
/rgf
107
n]Vtfgn]Vtf
/rgf
k"0ff{ 131
o;sf] afGsL, no / zAbx a]bvn eO/x]sf 5g\ eGg] jf/] 5flkPsf l6kf]6xsf]
nx/df d]/f] of] l6kf]6 oxfF k|:t't u/]sf] 5'. cflbslj efg'eQm cfhsf] g]kfnL
;dfhsf] ;Gbe{df efiff clts|d0f lj? d}n] tn agf]6 u/]sf njhxjf/] s]
eGy]] xf]nfg\ <
ldltly
lgzfr/
lgzfr/L
lgzfr/g of lgzf/dg
lgsfl;gL
lgsf;fg
lax]
glax]
gflax]
d]naf;lax] gu/L u} a;g]
Dating
Night life lover (male)
Night life lover (female)
Night life
Prostitute (female)
Prostitute (male)
Marriage between opposite sexes (g/gf/L)
(g/)sexes
Marriage between two female (gf/L)sexes
Living Togethe - g/gf/L of g/g/ of gf/Lgf/L
Marriage between two male
ug4432149@hotmail.com
/rgf
109
/rgf
k"0ff{ 131
;do ;Gbe{
oxfF rrf{ ug{ vf]lhPsf] k|;\u @)&! h]7 !%, !^ / !& ut];Dd lqd"lt{
lgs]tgf/f sf7df8f}d
F f ePsf] ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng, g]kfnsf] xf].
k"0ff{ 131
/rgf
111
kfFr dxfb]z, aL; /fi6 / g]kfnsf rf}w c~rnsf g]kfnL ;flxTosf gf/L;|i6fxsf]
k|ToIf ;xeflutf /x]sf] sfo{qmd eJokdf ;DkGg ePsf] lyof]. o;sf] ;DaGwdf
ePsf lqmofsnfkx M @)%( ;fndf :yfkgf ePsf] lqd"lt{ lgs]tgn] ljleGg
sfo{sf ;fy} ljz]if sfo{qmdf lje"ltqo sljlz/f]dl0f n]vgfy kf}8ofn, gf6\o;d|f6\
afns[i0f ;d / dxfslj nIdLk|;fb b]jsf]6fsf] @)^! ;fndf k"0f{sbsf] zflnssf]
cgfj/0f / dxfslj nIdLk|;fb b]jsf]6fsf] ztjflif{sLsf] ;dodf ul/Psf dxTTjk"0f{
sfo{ x'g\. >LdtL OlGb/f k|;fO{s
+ f] cWoIftf / g/]Gb|/fh k|;fO{+sf] ;b:o;lrjTjdf
ul7t d"n ;~rfns ;ldltdf ljleGg ;ldltsf 5 hgf ;+of]hs, sf]iffWoIf Ps
hgf, bz hgf ;b:o;lxt pGgfO; hgf /x]sf 5g\ eg] dfgfy{ ;b:ox ;q hgf
/x]sf 5g\. oxL lqd"lt{ lgs]tgsf] @)^( ;fpg !* ut] a;]sf] ;fwf/0f ;efn]
k|f=8f=ufuL{ zdf{sf] ;+of]hsTjdf $$ -rf}jfnL;_ ;b:oLo ;ldlt u7g u/L
ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng g]kfndf ug]{ lg0f{o u/]sf] lyof]. o;
;ldltdf b]z b]zfGt/sf nAw k|ltli7t JolQmTjxsf] ;xeflutf lyof]. g]kfnL
efiff ;flxTodf Go"gtd Pp6f s[lt k|sflzt ePsf :jb]z jf ljb]zsf gf/L;|i6fsf]
;xeflutf /xg'kg]{ lg0f{o cg'k cToGt xiff]N{ nf; ;fy ;Dk"0f{ ;b:ox nfu]/
of] sfo{qmd ;~rfng ePsf] lyof]. d"ntM o;sf p2]Zo /x]sf lyP M
-s_ Oltxf;sf] ue{df ljnLg ePsf gf/L;|i6f / ltgsf ;[hgfnfO{ cufl8
Nofpg',
-v_ ;[hgfdf ;dlk{t sDtLdf Pp6f k':tsfsf/ s[lt k|sfzgdf Nofpg]
gf/L;|i6fnfO{ g]kfnL ;flxTosf] Oltxf;df ;dflxt ug'{,
-u_ :jb]z tyf ljb]zdf 5l/P/ /x]sf g]kfnL gf/L;|i6fsf ;[hgfTds of]ubfgsf]
vf]h, cWoog / ljZn]if0f ug'{,
-3_ ljZjel/sf g]kfnL gf/L;|i6fxsf] Jojl:yt Oltxf; -hLjgL_ tof/ kfg'{,
-_ g]kfnL gf/L ;flxTosf/sf :t/Lo s[ltxnfO{ c\u]h
| L efiffdf cg'jfb u/L
ljZj ;flxTodfem k'ofpg'.
o;/L ;~rfng ug{{] lg0f{o ul/Psf] of] ;Dd]ngdf ;/sf/sf ;fy} ljleGg
;+:yfxsf] ;xof]u /x]sf] lyof]. o;df !$ -rf}w_ c~rn ;df/f]x ;ldlt /
pGgfO; /fi6df ;flxlTos b"txsf] dgf]gog ul/Psf] lyof]. tbg'k ;a}
c~rn / /fi6af6 cfk\mgf k|ltlglwsf ;fy} sfo{kq pknAw u/fOPsf] lyof].
To;sf] clen]v / /]vf\sg klg ePsf] 5. ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo
;Dd]ng d"ntM gf/L k|wfg ePsf] x'gfn] To;df gf/Lxs} k|ltlglwTj x'g' /
pkl:yltdf klg krxQ/ k|ltzteGbf a9L ;xefuL gf/L g} b]lvg' :jfefljs
lyof].
!= ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ngdf of] n]vs klg lgdlGqt ePsf]
x'gfn] ToxfFsf lqmofsnfknfO{ k|ToIftM cjnf]sg ug]{ cj;/ kfPsf] lyof]. ldlt
@)&! h]7 !% ut] klxnf] lbg gf/L ;flxTosf/xsf] :jfut Pjd\ kl/rofTds
sfo{qmd ePsf] lyof]. To; ;dodf ;xefuL ;|i6fxdf cToGt pT;fx, s]xL ug]{
c7f]6 /x]sf] lyof] eg] ljleGg cf}krfl/s, cgf}krfl/s cleJolQm cfdlGqt
gf/L;|i6fxf/f ePsf lyP. To;}n] klg o:tf] cg'ej eof] M
112
/rgf
k"0ff{ 131
@= bf];f| ] lbg cyf{t\ @)&! h]7 !^ ut] z'qmjf/ laxfg * -cf7_ ah]bl] v g}
ef6e6]gLsf] cfd|kfnL kf6L{ Kofn];df ;flxlTosdgxsf] cfudg k|f/De eO;s]sf]
lyof]. ljlwjt\ ;d'b3\ f6g g]kfnsf k|wfgdGqLaf6 x'g] x'gfn] ;'/IffsdL{sf] ax'ntf
x'g' :jfefljs xf]. laxfg * -cf7_ ah]bl] v ( -gf}_ ah];Dd lrofgf:tf ePsf]n]
;a}sf] Wofg Totf cfslif{t eof]. ;a} clyltxsf] cfudg eO;s]sf]n] (=!%df
sfo{qmd k|f/De eof]. sfo{qmdnfO{ b'O{ efudf ljefhg ul/Psf] lyof] klxnf]
;d'b3\ f6g ;q / bf];f| ] ;qdf ljleGg /fi6af6 cfPsf k|ltlglwaf6 sfo{kq k|:t'lt.
-s_ sfo{qmdsf] ;~rfng ;'dw'/ :j/sL wgL ;GWof kxf8Ln] ug'e
{ Psf]
lyof]. sfo{qmdsf] ;efklt k|f=8f=ufuL{ zdf{, k|dv
' cltly ;DdfggLo k|wfgdGqL
;'zLn sf]O/fnf, ljlzi6 cltly pk k|wfgdGqL Pj+ u[xdGqL jfdb]j uf}td,
ljlzi6 cltly clVtof/ b'?kof]u lgjf/0f cfof]usf k|d'v cfo'Qm nf]sdfg l;+x
sfsL{, cltlyxdf dGqL g/xl/ cfrfo{, ;+:s[ltljb\, ljfg\ ;flxTosf/ ;Todf]xg
hf]zL, ljfg\ ;flxTosf/ df]bgfy k|l>t, ljb'ifL k|f=8f=piff 7fs'/, ;flxTosf/ 8f=
jfgL/f lu/L, k"j{ s'nklt ;flxTosf/ j}/fuL sfOFnf -ltnljqmd g]Djf_, /fhgLlt1
zfGtf >]i7, lqd"lt{ lgs]tg Pj+ gO k|sfzgsf cWoIf, ;flxTosf/ OlGb/f k|;fO{+,
lqd"lt{ lgs]tg Pj+ gO k|sfzgsf ;b:o;lrj, ;flxTosf/ g/]Gb|/fh k|;fO{+ cflb
JolQmTjxnfO{ d~rf;Lg u/fOPsf] lyof]. To; cj;/df k|dv
' cltly k|wfgdGqL
;'zLn sf]O/fnfn] sfo{qmdsf] pb\3f6gkl5 8f=jfgL/f lu/LnfO{ kfFr nfv /sdsf]
y}nL;lxt ljZj g]kfnL gf/L/Tgsf] pkflwaf6 ;Ddfg ug'{ePsf] lyof] eg] ljZj
gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng ;Gbe{df k|sflzt !$ -rf}w_ j6f s[ltx qmdzM
nf]sfk{0f ug'e
{ Psf] lyof]. tL s[ltx lyP M ljZj gf/L g]kfnL sljtf -;GWof
kxf8L / /hgL 9sfn_, ljZj gf/L g]kfnL syf -OlGb/f zfx / piff xdfn_, ljZj
gf/L g]kfnL lgaGw -piff z]/rg / uLtf sfsL{_, ljZj gf/L g]kfnL gf6s -afaf
a:g]t / nlntf bf]ifL_, ljZj gf/L g]kfnL ;dfnf]rgf -k|f=8f=piff 7fs'/ / nLnf
n'OF6]n_, ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo k/Dk/f / k|jl[ Q -/hgL 9sfn, uLtf lqkf7L
/ 1fg' clwsf/L_, ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ljj]rgf -k|f=8f=ufuL{ zdf{_, ljZj
gf/L g]kfnL ;|i6f sf]z -g/]Gb|/fh k|;fO{+ / OlGb/f k|;fO{+_, ljZj gf/L g]kfnL
;flxTosf] /]vf\sg -g/]Gb|/fh k|;fO{+ / OlGb/f k|;fO{_+ , rf}w c~rndf gf/L ;flxTo
-g/]Gb|/fh k|;fO{+ / OlGb/f k|;fO{_+ , jfgL/f lu/Lsf] s[lt:tDe -g/]Gb|/fh k|;fO{+ / OlGb/f
k|;fO{_+ , sljtfdf jfgL/f -g/]Gb|/fh k|;fO{+ / OlGb/f k|;fO{_+ , g]kfnL ;flxTosf ljZj
gf/L /Tg M jfgL/f lu/L -g/]Gb|/fh k|;fO{_+ , lqgf/L /Tg -OlGb/f k|;fO{_+ . oL k':tsxdf
;Dk"0f{ ;Dd]ngsf] oyfy{ l:yltnfO{ b]vfpg] dxTjk"0f{ sfo{ ePsf] 5.
b]z ljb]zsf ljleGg ljfg\, ljb'ifL, slj, n]vs, ;flxTosf/ Pjd\ kqsf/x
sl/a #%) eGbf a9L ;xefuL /x]sf] pQm sfo{qmddf d~rf;Lg cltlyxn] dGtJo
lbg'ePsf] lyof]. ljZj gf/L ;flxTo ;Dd]ng clen]vdf pb\3f6g ;df/f]xsf
k"0ff{ 131
/rgf
113
efif0fx k':tssf kdf cfPsf 5g\. To; cj;/df tL dGtJox cfPsf lyP.
h:t} M ljlzi6 cltly ;DdfggLo pk k|wfgdGqL jfdb]j uf}tdsf] ;Daf]wg, lqd"lt{
lgs]tgsf cWoIf OlGb/f k|;fO{s
+ f] dGtJo, ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ngsf
s]Gb|Lo cWoIf k|f=8f=ufuL{ zdf{sf] dGtJo, g]kfnL ;flxTosf ljZj gf/L /Tg 8f=jfgL/f
lu/Lsf] dGtJo, l;lSsd ljZj ljBfnosf k|fWofks 8f=k'ik zdf{sf] dGtJo, ljfg\
;flxTosf/ k"j{ dGqL df]bgfy k|l>tsf] dGtJo, g]kfn k|1fk|lti7fgsf k"j{ s'nklt
j}/fuL sfOFnfsf] dGtJo, ztfAbL k'?if 8f=;Todf]xg hf]zLsf] dGtJo, cg];f;sf
s]Gb|Lo cWoIf uLtf vqLsf] dGtJo, pkfWoIf k|f=8f= piff 7fs'/sf] dGtJo, pkfWoIf
piff z]/rgsf] dGtJo, ;b:o;lrj g/]Gb|/fh k|;fO{s
+ f] :jfut efif0f cflb /x]sf
5g\. efif0fsf qmddf elgPsf] lyof] o; ;Dd]ngsf] ;aeGbf dxTjk"0f{ kIf eg]sf]
g} kfFr} dxfb]z ;lDdlnt @) /fi6sf g]kfnL gf/L ;|i6f / !$ c~rnsf gf/L;|i6f
Pp6} d~rdf klxnf]rf]6L pkl:yt u/fpg ;Sg' / g]kfnL efiff;flxTodf Go"gtd
Pp6f s[lt n]Vg] ljZjel/sf ^$% hgf g]kfnL gf/L;|i6f /x]sf] tYo ;fj{hlgs
ug{df ;kmntf xfl;n ug'{ g} xf]. o:tf] sfd ug{ ;kmn ;+:yfk|lt / To;sf
g]tT[ jju{kl| t ;a}af6 cfef/ klg JoQm ePsf] lyof].
/rgf
k"0ff{ 131
-v_ bf];|f] ;qsf] sfo{qmd ! ah] k|f/De ePsf] lyof]. sfo{qmdsf] ;~rfng
;flxTosf/ afaf a:g]tn] ug'{ePsf] lyof]. sfo{qmdsf] ;efkltdf k|f=8f=piff
7fs'/ x'g'x'GYof] eg] d~rf;Lg cGo cltlyxdf M k|f=8f=ufuL{ zdf{, eb|s'df/L
3n], zfGtf >]i7, piff z]/rg, uLtf vqL -cd]l/sf_, bLK; zfx -Oh/fon_, >L
lgxfl/sf nIdL zfxL -hfkfg_, k|f=8f=k'ik zdf{ / ljGBf ;'Aaf -ef/t_, ;GWof /]UdL
-leotgfd_, s';'d uf}td -DofGdf/_, cK;/f bfxfn, sljtf nfdf cflb lyP.
pQm ;qdf ljZjdf g]kfnL gf/L ;flxTosf] cj:yfnfO{ ljleGg @) b]zsf
sfo{kq klxn] g} k|fKt u/L k':tsfsf/ kdf k|:t't ul/Psf] lyof]. sfo{kqsf]
k|:t'lt jf jfrg geO{ tL sfo{kqdfly ;dLIffTds l6Kk0fL ePsf] lyof]. tL
;dLIffTds l6Kk0fLx klg kl5 k':tsfsf/ kdf NofOg] x'gfn] ;\lIfKt kdf
kfFr ldg6sf] ;do lbP/ l6Kk0fL u/fOPsf] lyof]. tL ;DalGwt b]zsf n]vs /
;dLIfsxsf] ljj/0f o; k|sf/ /x]sf] 5 M -!_ /hgL 9sfn, uLtf lqkf7L / 1fg'
clwsf/Lf/f k|:t't g]kfndf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly 8f=sljtf
nfdf, -@_ cg'/fwf kf}8n
] f/f k|:t't k|mfG;df g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly
8f= c?0ff pk|t] L, -#_ k|ult /fO{ / d~h' u'?f/f k|:t't blIf0f sf]l/ofdf g]kfnL
gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly ;GWof kxf8L, -$_ k"l0f{df hL zfxf/f k|:t't
rLgdf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly 8f=ljGb' zdf{, -%_ sNkgf l3ld/]
g'Fl/:;f]Ff/f k|:t't clk|msfdf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly 8f=gGbdfof
gsdL{, -^_ uLtf vqL / gLnd sfsL{ lgxfl/sff/f k|:t't cd]l/sfdf g]kfnL gf/L
;flxTo zLif{s sfo{kqdfly uLtf lqkf7L, -&_ cnsf cfq]o r'8fnf/f k|:t't
cl:6ofdf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly cK;/f bfxfn, -*_ ;fg' l3ld/]
/ ?d' g]pkfg]f/f k|:t't c:6]lnofdf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly
ts{gf zdf{, -(_ bLK; zfx, eujtL a:g]t / s[i0fsnf ag]df/f k|:t't Oh/fondf
g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly 8f=/]0f' yfkf ;f]n,' -!)_ d'gf >]i7
g]kfnf/f k|:t't cf]dfgdf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly uLtf sfsL{,
-!!_ ;kgf uf}tdf/f k|:t't Sofgf8fdf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly
sdnf l/;fn Hof]lt, -!@_ /ZdLnf sjf /lZdf/f k|:t't hd{gLdf g]kfnL gf/L
;flxTo zLif{s sfo{kqdfly 8f=d[bn
' f zdf{, -!#_ lgxfl/sf nIdL zfxLf/f k|:t't
hfkfgdf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly nIdL kf]v/]n, -!$_ lji0f'dfof
lje'f/f k|:t't gj]d
{ f g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kq -l6Kk0fLn]vs;'l:dtf
g]kfn_ dfly zzL yfkf kl08t, -!%_ sdnf cf]nLf/f k|:t't kf]ru'{ ndf g]kfnL
gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kq -l6Kk0fLn]vs;Ltf a/fn_ dfly hoGtL :kGbg, -!^_
hof /fO{ / ;Gh' ahufO{+f/f k|:t't a]nfotdf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s
sfo{kqdfly 8f= ;fljqL dNn sIfklt, -!&_ k|f=8f=k'ik zdf{f/f k|:t't ef/tdf
g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly /hgL 9sfn, -!*_ ;GWof /]UdLf/f
k|:t't leotgfddf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly zflGt l/;fn, -!(_
s';d
' uf}tdf/f k|:t't DofGdfdf g]kfnL gf/L ;flxTo zLif{s sfo{kqdfly clDasf
cof{n, -@)_ /df k/fh'nL b]jsf]6ff/f k|:t't l:j6\h/NofG8df g]kfnL gf/L
;flxTo zLif{s sfo{kqdfly zlGtdfof lu/L.
k"0ff{ 131
/rgf
115
#= ldlt @)&! h]7 !& ut] zlgjf/ laxfg cf7 ah]b]lv g} sfo{qmd:yndf
cltlyxsf] pkl:ylt k|f/De ePsf] lyof]. sfo{qmd k|f/De x'g 9Lnf eO/x]sf]
;donfO{ ;b'kof]u ub}{ cgf}krfl/s kdf ljleGg c~rnsf k|ltlglwx ;[hgf
zdf{, ;fljqL kf}8]n, ljef kf}8]n, ljgo /fgf, cd[tf 7s'/L, zld{nf l3ld/], ;'zLnf
lu/L cflbn] sljtf, uLt, uhn, d'Sts, ;+jfb, 6'Ssf ;'gfPsf lyP. ToxfF k|:t't
ePsf /rgfxn] ufpF3/df x'g] kL8f, Joyf, syf, ;fdflhs cjwf/0ff k|:t't
x'g'sf ;fy} gf/Lsf ;d:ofnfO{ a9L dfqfdf p7fOPsf] lyof]. klZrdf~rnsf
nf]suLtn] ;a} >f]tfxsf] dg tfg]sf] cg'ej x'GYof]. ToxfF cfk\mgf efjgf JoQm
ug]{ qmddf gf/Ln] ljb]l;g' k/]sf 36gf k|lt36gfnfO{ ;d]t JoQm u/]sf lyP.
sltko /fi6elQmsf / sltko k'?ifk|wfg ;dfhsf s'/f p7fP/ k'?ifju{kl| t
cfqmf]z JoQm ePsf /rgfx klg ;'gfPsf lyP. sl/a @) hgfhltn] cfk\mgf
/rgf ;'gfpg] df}sf kfP, To;}df klg ;a} pT;flxt b]lvGy]. ;a} v'ns
] f efjgf
JoQm ePsf] b]Vbf cfk"mnfO{ klg eGg dg nfUof] t/ ToxfF ;'gfpg eg] kfOgF. tL
k\lQmx o; ;Gbe{df /fVg dg nfUof] M
/rgf
k"0ff{ 131
yf]/} ;dodf w]/} s'/fx eGg]tkm{ sfo{kq k|:tf]tf nfu]sf] cg'ej x'GYof].
>f]tfbL3f{df a;]/ sfo{kq ;'lg/x]sf ;flxTosf/xn] ;du|df sfo{kq n]Vbf w]/n
} ]
d]xgt u/]sf] dx;'; u/]. cGTodf rf}w} c~rnsf sfo{kqdfly ;dLIffTds
l6Kk0fL 1fg' clwsf/Laf6 ePsf] lyof]. To;sf] lgrf]8df >L clwsf/Lsf] egfO
o:tf] /x]sf] lyof] M o; sfo{n] gf/L;|i6fxsf] dxQfnfO{ a9fPsf] 5. n]vgsfo{df
sl7gfO cfP klg cjwf/0ff / P]ltxfl;stf cfPsf] 5. ;flxTodf ljs]Gb|Ls/0f
ePsf] 5. gf/L ;flxTodf !$ hgfnfO{ cg';Gwftf agfPsf] 5. ca pk|fGt
gf/L;|i6fxsf] klxnf] ;|ft] log} sfo{kq x'g5
] g\, vf]hsfo{sf] nflu cGoq hfg'kg]{
5}g. g]kfnL gf/L;flxTosf] gofF lsl;dsf] cjwf/0ff sfo{kqdf cfPsf] 5 eGb}
sfo{kq n]vg;DaGwL ljlwlgodx dGtJosf] qmddf /flvPsf] lyof]. cGTodf
;efkltsf] dGtJoaf6 of] ;qsf] ;dfkg ePsf] lyof].
-v_ lbjfef]hkl5 sljtf jfrgsf] sfo{qmddf ;GWof kxf8Ln] sfo{qmd ;~rfng
ug'e{ of]. ;efkltdf piff z]/rg, ljlzi6 cltlydf 8f=jfgL/f lu/L, ljGwf ;'Aaf,
u\ufk|;fb pk|t] L, OlGb/f k|;fO{,+ uLtf vqL cflb d~rf;Lg x'ge' of] / sljtf jfrg
k|f/De ePsf] lyof]. o;df rf}w c~rnsf Ps Ps k|ltlglw sljx lyP. ljBf
lgbf]i{ fL cf]emf -d]rL_, dg' ljZjsdf{ -sf]zL_, ;/:jtL l/hfn -gf/fo0fL_, sljtf zdf{
-wf}nflul/_, x]dGt hf]zL -;]tL_, ;l/tf hf]zL -dxfsfnL_, nIdL 1jfnL -n'lDagL_,
;/:jtL >]i7 ;? -u08sL_, nIdL P8L -s0ff{nL_, ;Gtf]ifL lji6 -e]/L_ cflbn] sljtf
jfrg u/]sf lyP. ;dofefjsf] sf/0f s]xLn] sljtf jfrg ug{ kfPgg\ tyflk eJo
;df/f]xdf pkl:yt x'g kfpFbf g} cfk"m uf}/jflGjt ePsf] dx;'; u/]sf lyP.
-u_ ;dfkg ;q sl/a # ah] k|f/De ePsf] lyof]. o;sf] pb\3f]if0f ub}{
;'?df g/]Gb|/fh k|;fO{+ f/f cltlyxnfO{ cf;g u|x0f u/fpg'eof]. ;efkltdf
OlGb/f k|;fO{,+ k|dv
' cltlydf pk k|wfgdGqL jfdb]j uf}td, ljlzi6 cltly
nf]sdfg l;+x sfsL{, cGo cltlyxdf 8f=jfgL/f lu/L, k|f=8f=ufuL{ zdf{, k|f=8f=piff
7fs'/, ;+:s[ltljb\ 8f=;Todf]xg hf]zL cflbnfO{ d~rf;Lg u/fOof]. To;} qmddf
;flxTosf/ g/]Gb|/fh k|;fO{+n] ;a} kl/ro cToGt /f]rs 9\uaf6 u/fpg'ePsf]
lyof] eg] ;a} pkl:yt dxfg'efjxnfO{ klg :jfut ub}{ To;kl5sf] pb\3f]if0f
sfo{ ;efklt OlGb/f k|;fO{n
+ fO{ lhDdf lbg'ePsf] lyof].
To; cj;/df k|dv
' cltlyHo"n] To; sfo{qmddf ;xefuL tyf ljlzi6 of]ubfg
lbg] gf/L;|i6fxnfO{ lgDg lnlvt rf/ k|sf/sf k'/:sf/ tyf ;Ddfg k|bfg ug'e{ of].
-c_ g]kfnL efiff;flxTodf ;dlk{t #@ hgf gf/L;|i6fxnfO{ ljZj gf/L
g] k fnL ;flxTo ;Ddfg.
-cf_ ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ngsf] ;kmntfsf nflu ul7t ljZj gf/L
g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng c~rn ;df/f]x ;ldltxdWo] pTs[i6 c~rn
cWoIf, kfFr dxfb]z @) /fi6sf sfo{kqdWo] pTs[i6 sfo{kq k|:tf]tf k|:t't
ug]{ JolQmTjnfO{ / pQm ;Dd]ngdf ;dlk{t s]Gb|Lo ;b:odWo]af6 rf/
hgfnfO{ lqd"lt{ k'/:sf/.
-O_ ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ngsf] ul/dfnfO{ pRr kfg{ ;dlk{t @%*
hgf ;|i6fxnfO{ ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo kbs.
k"0ff{ 131
/rgf
117
-O{_ ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ngsf] dlxdf pRr kfg{ ;dlk{t @^ hgf
;|i6fxnfO{ lqd"lt{ kbs k|bfg.
-p_ ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ngsf] clej[l4sf nflu ;flxlTos s[lt k|sfzgaf6
k/ /x]/ ;]jf k|bfg u/]jfkt @& hgf JolQmxnfO{ lqd"lt{ ;]jf kbs k|bfg.
k|dv
' cltlyHo"af6 To; sfo{qmddf ;xefuL ljleGg ;|i6fn] /rgf ug'e
{ Psf
ljleGg k':tsxsf] ljdf]rg ePsf] lyof].
o;/L g]kfnsf] of] ;'Gb/ gu/L sf7df8f}Fdf ljljw sfo{qmdx ;~rfng
u/L ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo ;Dd]ng eJokdf dgfOPsf] lyof]. of]
;Dd]ngsf] sfo{ ;DkGg ug{ dlxgf}bF ]lv nfUg'ePsf g/]Gb|/fh k|;fO{+ / OlGb/f
k|;fO{+sf] e"ldsf dxTjk"0f{ t 5Fb} 5. ;Dd]ngsf] qmddf -sfo{qm:yndf_ d}n]
cg'ej u/]sf k|f=8f=ufuL{ zdf{, k|f=8f=piff 7fs'/, ofbj e6\6/fO{, ;GWof kxf8L,
afaf a:g]t, sdn/fh pkfWofo, nlntf bf]ifL, dx]z ;'j]bL, ddtf >]i7, pk]Gb|
;'j]bL cflb cg]sf}F JolQmTj k|ToIf jf k/f]If kdf nfu]sf] lg/Gt/tfn] g} ;df/f]x
;kmntfsf ;fy ;';DkGg ePsf] xf] ls <
ljZjsf g]kfnL gf/L;|i6fxnfO{ e]nf u/]/ ljZj gf/L g]kfnL ;flxTo
;Dd]ng g]kfnsf] klxnf] / P]ltxfl;s ;Dd]ng lyof]. g]kfnleqsf gf/L;|i6fxn]
g]kfn aflx/ /x]sf gf/L;|i6fx;Fu Ps cfk;df cfk\mgf efjgfx ;f6f;f6
ug]{ ynf] kfP eg] cfk\mgf s[ltxnfO{ Ps csf{df k|bfg u/]/ cfk\mgf] k|ltef
k|bz{g ug]{ cj;/ klg k|fKt u/].
To:t} o; sfo{qmdn] g]kfnleqsf rf}w} c~rnsf gf/L;|i6fxn] Ps}
ynf]df e]nf eP/ k/:k/ cfk\mgf cg'ejx afF8\g] / k|ltef k|bz{g ug]{ df}sf
klg kfP. ;flxlTos ultljlw sd ePsf / ev{/} n]vg sfo{df h'6]sf sltko
c~rnsf gf/L;|i6fxnfO{ o; ;dd]ngn] ;flxlTos lqofsnfkdf yk
;+nUgtfsf nflu xf};nf k|bfg u/]sf] 5. o; ;Gbe{df s]xL dgdf p7]sf
efjgf JoQm ub{5' M
118
/rgf
tpsharmabhandari@gmail.com
k"0ff{ 131
1fg'jfs/ kf}8]n
@)&!##
[k|:t't cb]lv xfd|f ;xof]uL g]kfnL uhn / d'Qmssf ;zQm ;|i6f >L
1fg'jfs/ kf}8n
] n] o; /rgf }dfl;ssf] ;Dkfbs kbaf6 cjsfz lng'ePsf] 5.
/rgf ;Dkfbgdf cfa4 eP/ nfdf] sfnv08;Dd o; klqsfsf] k|ultdf pxfFn]
lbg'ePsf] of]ubfg clj:d/0fLo /x]sf] 5. cfgf ckl/xfo{ Jo:ttfxsf sf/0f
cjsfz lng rfxg' ePsf >L 1fg'jfs/sf] of] lg0f{o xfd|f lglDt k|Llts/ 5}g. t/
pxfFsf ckl/xfo{ ljljw Jo:ttfsf] pk]Iff ug'{ klg czf]egLo x'g] 7fGof}+ xfdLn]. ctM
pxfFsf] lg0f{onfO{ ljiffbo'Qm bon] :jLsf/ u/]sf 5f}+ . ;Dkfbsaf6 cjsfz
lnPklg /rgf k|lt pxfFsf] ;b\efj / xflb{stf k"jj{ t\ /lx/xg] ljZjf; u/]sf 5f}+ .
;[hgf ofqfdf pxfFsf] k|v/tf pQ/f]Q/ a9\b} hfg] ljZjf; ;lxt ;|i6f
1fg'jfs/ kf}8n
] k|lt z'esfdgf JoQm ub{5f}+ .
k"0ff{ 131
[k|sfzs /rgf]
/rgf
119
ho efiff ho efg'eQm
xfdLn] efg'eQm cfrfo{nfO{ cflbslj sf] pkflw
lbP/ ;d'lrt cfb/o'Qm 7fpFdf /fVof}+. g]kfnL jf\dosf]
Oltxf;df of] Pp6f ck"j{ 36gf aGof]. efg'nfO{ o:tf]
;Ddfg lb+bf pgLeGbf klxn]sf sljx cf]em]ndf t k/]gg\ <
of] s'/f rfxL+ ljrf/0fLo /lx/x]s} 5. o;af/] a]nf a]nf
k|Zg klg p7\g] u/]sf 5g\. efg'eQmsf k"js
{ fnLg sljsf
s[ltsf] cGj]if0f cg';Gwfg u/]/ ltgnfO{ ;d]t plrt 7fpF
lbof}+ eg] dfq xfdL u'0fu|fxL x'g]5f}+. xfd|f] ;flxTosf]
Oltxf; klg lj:t[t / ;DkGg x'g]5. otflt/ ;r]t g]kfnL efiff ;flxTo
;]jLxsf] Wofg hfg ;s] efg'kj" {sf ;|i6fxk|lt Gofo ul/Psf] 7xl/g] 5.
ltgsf] of]ubfgnfO{ klg sd 7fGg' x'bF }g.
efg'kj" s
{ f sljnfO{ cfb/ ug'{ eg]sf] efg'eQmnfO{ cgfb/ ug'{ xf]Og. efg'eQmsf]
dxQf t cfgf] 7fpFdf 5Fb5
} . cg]s hft hfltdf 5l/Psf g]kfnLnfO{ efiffsf]
dfWodf/f Pstfsf] Pp6} 8f]/Ldf ufF:g] h; t xfdL efg'eQm afx]s c?nfO{ lbg}
;Sb}gf}+ . a8fdxf/fhf k[YjLgf/fo0ff/f pEofOPsf] ljzfn g]kfnsf] cv08tf
efg'n] eflifs Pstfsf] lju'n km'Sg' cl3 cw'/f] g} lyof]. To;j]nf g]kfnL efiffsf]
k|fwfGo s]xL If]qdf dfq ;Lldt lyof]. ;/n g]kfnL efiffdf nobf/ 5Gbdf
/fdfo0f /rL g]kfnLxsf] dg lht] efg'eQmn]. v'lDrPsf] g]kfnL efiffnfO{
psf;]/ ;d:t g]kfnLsf] ;femf efiff agfOlbP pgn]. efg'sf] /fdfo0f dfkm{t\
;Dk"0f{ g]kfnL eflifs Pstfdf cfa4 ePkl5 dfq k[YjLgf/fo0fsf] ljzfncv08
g]kfnn] k"0f{tf kfof]. of] P]ltxfl;s tYonfO{ s;}n] klg pk]Iff ug{ ldNb}g.
efg'eQm o'usf] dfu lyP ctM cfgf k"j{jtL{ sljxn] kfpg g;s]sf] h; logn]
kfPsf x'g\ .
cfh g]kfnL ;flxTo ljleGg k|tLs k|of]u / dfgjLo ljljw cfofdaf6
cfKnfljt eP/ ljsf;sf] ljzfn kylt/ nlDs/x]sf] 5. of] ky efg'n] klxNofPsf]
uf]/6] f]s} ljsl;t k|ltk xf]. efg'eQmnfO{ kG;fP/ g]kfnL ;flxTosf] Oltxf;
n]Vg s;}n] ;Qm}g. ljrf/ kf]Vg] dfWod efg'eQmn] /fdfo0f h:tf] wfld{s
ljifonfO{ agfP eg]/ s]xL If]qaf6 pgsf] cfnf]rgf klg x'g] u/]sf] 5. ck|ultzLn,
gf/L lj/f]wL, 9LjfbL, wdf{Gw h:tf cf/f]k klg pgLdfly s]xL a'h|'sxn]
nufpg] u/]sf 5g\. tTsfnLg g]kfnsf] ;fdflhs/fhgLlts kl/j]z, ;fdflhs
dfGotf, g]kfnL hfltsf] k/Dk/fut ;+:s[lt, ;Eotf, lzIff, ;+:sf/ cflb cFufn]/
efg'eQm x'ls{Pa9]. To; avtsf] cFWof/f]cljsl;tr]tgfxLg g]kfndf hGd]sf
efg'nfO{ ljsl;t o'/f]k / cd]l/sfsf] af}l4s kl/j]zdf hGd]sf ;|i6fx;Fu t'ngf
u/L c;Eo / ck|ultzLn eg]/ clt/l~ht cf/f]k nufpg' af}l4s cNk1tf afx]s
120
/rgf
k"0ff{ 131
s]xL xf]Og. efg'af/] wf/0ff agfpFbf tTsfnLg g]kfnL kl/j]z cg'k g} agfpg'
k5{. cGoyf Gofo;+ut x'Fb}g. efg'sf] ljzfn bonfO{ ga'emL nf]ssf] lxt ug]{
pgsf] dxfg nIo / efjgfnfO{ bod gu/L pgLaf/] e|fds s'/fsf] v]tL ug{
yfNof}+ eg] g]kfnL efiff ;flxTo k|lt g} xfd|f] cgf:yf JolQmPsf] 7xl/g] 5.
a;]{gL xfdL efg' hoGtL dgfpF5f}+ . efg'kl| t cf]7] >4f JoQm u5f}{+ . o;
afx]s c ;fy{s sfd xfdLn] ug{ ;s]sf 5}gf}+. efg'nfO{ lrgfpg xfd|} df]tL/fdn]
cu'jfO{ u/]. t/ ef/tsf] bfhL{lnn] 68\sf/f];uF lrgfPkl5 dfq xfdLn] efg'eQmnfO{
lrGof}+. efg'k|lt cyjf g]kfnL efiffk|lt xfd|f] eGbf sof}+ u'gf a9L u'g To;j]nf
bfhL{lnn] nufPsf] tYo la;{g ;ls+b}g. g]kfndf efg' hoGtL dgfpg] k|yf
yflng' eGbf lgs} cl3 efg' :df/s / efg' kl/rfos u|Gy k|sfzg h:tf uxlsnf
sfd bfhL{lnaf6 e};s]sf lyP. otfeGbf a9L cfb/ clxn] klg efg'nfO{ pt}lt/
lbPsf] b]V5f}+ xfdL. eJo kn] dgfOg] efg' hoGtLn] Totf Pp6f dxfg\ hftLo
kj{sf] dfGotf kfPsf] 5. efg' hoGtLsf] eJotf hfGg a'g xfdLn] cfh klg
bfhL{ln, l;lSsd, c;d cflb g]kfnL efifL ef/tLo e"ldlt/ lrxfpg' kb{5.
g]kfnL hfltsf dxfg\ uf}/jsf kdf efg'eQm k"Ho ePsf 5g\ Totf. g]jf/,
lnDa", z]kf{, du/, u'?, afx'g, /fO{, tfdf cflb ljljw efiffefifLhfthfltn]
cfgf ;femf uf}/jsf] kdf efg'sf zflns cfg} ana'tfn] cfkm\ cfkm\gf
ynfdf 78\ofPsf 5g\ Totf. xfdLsxfF rfxL+ g]kfnL dft[efifLx g} efg'nfO{
nfl~5t ug{ nfluk/]sf b]lvG5g\. otf efg' Pp6f hfltljz]ifsf] dfq ;|i6f eg]/
xf]RofOG5g\. pgsf zflns:df/s eTsfOG5g\. ckdflgt u/fOG5g\. of] lj8Dagf
l;jfo s]xL xf]Og.
efg'eQmsf] b'O{;of}+ hGdhoGtL o; k6s ;/sf/L :t/df dgfpg] lg0f{o
g]kfn ;/sf/n] uof]. lj=;+= !((& ;fndf /f0ff k|wfgdGqL h'4 ;dz]/sf]
;/sf/n] ;/sf/L :t/df efg'eQmnfO{ cflbsljsf] dfGotf lbPsf] lyof]. To;sf]
lgs} nfdf] cGt/fnkl5 efg' lztjflif{sL dgfpg Ps s/f]8 /sd 5'6\ofP/
;+:s[lt ;lrj ;'zLn l3ld/]sf] cWoIftfdf ;df/f]x ;ldlt agfof] g]kfn ;/sf/n].
To;} ;ldltsf] cfu|x / s]xL cfly{s ;xof]udf /rgfn] of] efg'eQm ljz]iff
k|sflzt u/]sf] xf]. efg' ;DaGwL o; ljz]iffsf] ;fdu|L rogdf xfdLnfO{
cfb/0fLo ljfg cg';Gwftf lzj /]UdLaf6 7"nf] ;xof]u k|fKt ePsf] 5. o;lglDt
xfdL pxfFkl| t cfef/L 5f}+ . efg'eQmsf] lgwgsf] &) jif{ / !)) jif{ kl5 bfhL{lnaf6
k|sflzt efg' :dfl/sf af6 oxfF clwsf+z ;fdu|L lnOPsf 5g\. cl3Nnf]
k':tfsf :jgfdwGo ;|i6fsf To:tf b'n{e s[ltsf ;Gbe{xnfO{ ;dosf] nfdf]
sfnv08df k'gk|{of]u u/L efg'k|lt ;fy{s >4f ck{0f ug'{ >]o:s/ 7fGof}+ xfdLn].
efg'eQmnfO{ ul/dfk"0f{ 7fpF lbg oL ;fdu|Lsf] e"ldsf cToGt dxjk"0f{ /x]sf] tYo
:d/0fLo 5. jt{dfg k':tfsf lgldQ t oL ;fdu|L pkof]uL 5g\ g} g]kfnL efiff
;flxTosf cWo]tf cg';Gwftf / lh1f;'xsf lglDt logn] emg\ a9L dxj
/fV5g\. s]xL sljtf / n]v/rgf gofF klg /flvPsf 5g\ oxfF. pkof]lutfsf
b[li6n] dxjk"0f{ x'g] 7fg]/ Pp6} ;|i6fsf t/ ljleGg zLif{ssf PseGbf a9L
;fdu|L klg /flvPsf 5g\ oxfF. efg' ;Gbe{sf t:jL/x klg o; c+ssf] ljz]iftf
k"0ff{ 131
/rgf
121
/rgf
k"0ff{ 131
sn Ol08of======
dfq ? @=() k|lt ldg]6
;fy} stf/, ;fpbL c/]laof, o"=P=O=,
ax/fOg / s'at] df kmf]g ubf{ ca dfq
?=!@ k|lt ldg]6.
/rgf
123
b'O;
{ o jif{ k'us
] f efg'nfO{ xflb{s >4fr{g
cleJolQm
b'O{ dlxg] ;fdfGo ;flxlTos klqsf
cleJolQm kl/;/
kDa' dfu{, uf}/L gu/, rfjlxn, sf=d=kf* sf7df8f}+
kmf]gM $$&@^#&
O{dn
] M e472637@hotmail.com
j]aM www.34.brinkster.com/abhibyakti
b'O;
{ o jif{ k'us
] f efg'nfO{ xflb{s >4fr{g
/rgf
k"0ff{ 131
efg' lrqfjnL
/rgf
125
/rgf
k"0ff{ 131
k"0ff{ 131
/rgf
127
/rgf
k"0ff{ 131
k"0ff{ 131
/rgf
129
130
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
131
132
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
133
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
135
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
137
138
/rgf
k"0ff{ 131
/rgf
139
140
/rgf
k"0ff{ 131