CARLOS CHAVEZ (1899 - 19781)

Chavez a viet: Nhn chung, am nhac Mexico ch la

san pham cua mot s pha tron cac anh hng, mot kieu
lai giong. S pha tron nay t nguon chnh la An-o va
Tay-ban-nha, khong bao gi co s quan bnh, 50/50, gia hai
yeu to nay
T loai am nhac a phng Mexico, ac biet la cua
giong dan Da o Mexico, Chavez co c cac ac iem
nghe thuat cho mnh, o la: tuyen giai ieu chan phng
va het sc gian d; am thanh moc mac cua bo go; tac
ong tho s cua tiet tau; cach dien at co ve co xa;
nhng tng phan ot ngot, bat ng. Bang cach hoa lan
cac yeu to nh vay vi nhng ky thuat hoa am, nhac cu
cua mot nha soan nhac TK. XX, Chavez a at c mot
phong cach rieng, vi cot loi mang ac tnh Mexico, ngay ca
khi ong khong dung en nhng chat lieu Mexico ban x.
Aaron Copland a viet: Trong am nhac cua mnh, Carlos
Chavez a oi au vi hau het nhng van e chnh cua
nen am nhac hien ai: s pha o nhng ly tng tieu
chuan c, viec the hien khach quan cam xuc, viec dung
chat lieu dan gian theo hng quoc gia chu ngha, cac tiet
tau phc tap, loi viet theo chieu doc oi nghch vi chieu
ngang, cac hnh anh am thanh hien ai ac trng Am
nhac cua Chavez ac biet khoe manh. o la am nhac
c sang tao khong e thay the nhng e bieu hien cuoc
song. No am vang trong sang, ro rang, khong bong che hay
s du dang. ay la am nhac ng ai nh cha tng
co.
Chavez sinh ngay 13/6/1899 tai thanh pho Mexico. Ong
hoc piano vi Manuel Ponce, Pedro Luis Ogazon va mot t hoa
am vi Juan B. Fuentes. Nhng hau nh ong t hoc mot cach
can cu, chu yeu t cac sach giao khoa va tong pho am
nhac a c xuat ban. Cac tac pham au tay cua ong
cho thay ro anh hng Chau Au. Nh tham nhuan am
nhac dan gian cua que hng mnh, ong a thoat khoi
nhng anh hng ngoai lai nay va giup ong bieu hien
mot cach ay ca tnh nhng sang tao cua mnh. Tac
pham quan trong nhat thuoc loai nay la v ballet New Fire
(El Fuego nuevo Ngon la mi) c viet vao nam 1921 va
ra mat tai Thanh pho Mexico vao ngay 4/11/1928. T nam

1922 en 1923, Chavez du lch khap chau Au, o ong

bat au lam quen vi am nhac cua Stravinsky va
Schoenberg trong so tac pham cua nha soan nhac khac.Tr
ve Mexico nam 1923, ong to chc va ch huy cac buoi
hoa nhac loai am nhac mi e gii thieu cho Mexico nhng
khuon mat sang tao chnh trong am nhac Tk. XX. Bat au
t 1926, ong song New York trong 2 nam. Sau o, nam
1928, ong tr ve Mexico e tr thanh nhan vat co anh
hng nhat ve am nhac. Ong thanh lap mot dan nhac
giao hng, lan au tien trnh dien nhng buoi hoa nhac
eu an tai Mexico; ong phuc hoi he thong giao duc cua
Mexico vi t cach la giam oc Nhac vien Quoc gia; ong
tr thanh ngi ng au Bo Nghe thuat. n thng oc
ma ong a tao nen c mot nen van hoa am nhac
quan trong cho at nc mnh, ong thi lam giau nen van
hoa o bang rat nhieu nhng sang tac mang nguon goc
sau am cua am nhac dan gian Mexico. V ballet H.P. c
cam hng t thi ai c kh, c dng tren san khau lan
au tien vao ngay 31/3/1932 Philadelphia, do Leopold
Stokowski ch huy. Cac tac pham thu au quan trong khac
cua ong gom co 2 ban giao hng au tay - Sinfona de
Antgona (Giao hng cua Antigone) va Sinfona India (Giao
hng Da o) va vai tac pham khac s dung a phan
nhac cu Mexico, ang ke nhat la tac pham Xochipilli
Macuilxochitl2 (1940). Ong con the hien mnh la mot nha
ch huy xuat sac, ke t 1936, nh la mot nhac trng
khach mi cua nhng to chc giao hng quan trong
My. Trong thi gian 1958 1959, ong c e c lam Giao
s tai ai hoc Harvard 3. Cac bai giang cua ong ay c
tong hp lai trong cuon sach Musical Thought (Suy ngh am
nhac, 1960). Ong nhac c nhieu huan chng quan trong
cua Phap, B, Thu ien cung nh Mexico; ong la thanh
vien danh d cua Vien Han Lam Khoa Hoc va Nghe Thuat
My Boston, va cua Vien Han Lam Van Chng va Nghe
Thuat My New York.
1933 1935 SINFONA DE ANTGONA (GIAO HNG SO 1
Giao hng cua Antigone4), cho dan nhac.
SINFONA INDIA (GIAO HNG SO 2 Giao hng Da o),
dan nhac.
Mot buoi trnh dien tac pham Antigone cua Jean
Cocteau tai thanh pho Mexico a em lai c hoi cho Chavez
viet phan nhac them cho no theo uy nhiem cua Bo My
Thuat. Ong viet tac pham nay the loai giao hng mot
chng (1933) va chnh ong cung vi Dan nhac Giao hng
Mexico a gii thieu no vi cong chung vao ngay
15/12/193

Am nhac nay pha tron cac the loai cua ngi Da o

vi cac ieu thc Hy-lap co. Theo ong, ay la mot giao
hng ch khong phai th giao hng, ngha la khong
hng theo mot chng trnh nao ca. Co 3 y tng chu
e: Y tng th nhat do ken oboe oc tau; y tng th
hai do violon am nhiem; va y tng th ba hien ra tren
be sao tram.
Giao hng Da o (1935) la tac pham mot chng,
trong o ong dung cac chu e mang tnh Mexico Da o.
Chavez hoan tat tac pham nay trong mot lan vieng tham
New York; chnh ong ch huy tac pham nay trong lan ra mat
the gii lan au tien vi dan nhac giao hng Columbia,
truyen qua mang radio CBS vao ngay 23/1/1936.
Mot phan m au ngan ( toc o Vivo -nhanh, sinh
ong), sau o la chu e mang tiet tau manh me do oboe
va violon am nhiem, o la giai ieu cua ngi Da o
Huicholes. Sau phan nay, be clarinette vang len mot ca khuc
ep cua ngi Da o Yaqui vung Sonora (Allegretto cantabile
hi nhanh va du dng). Chat lieu nay c bien tau va a
en cao trao trc khi mot giai ieu mang am hng Da o
Sonora xuat hien be sao va ken cor, va sau o la bo
day dien tau (Adagio). Sau phan tai hien chnh thc cua
chat lieu nay, mot ieu vu manh me, cuong nhiet cua
ngi Da o Seri tao nen cam giac cang thang, hoi hop
a giao hng en cao trao cuoi.
1940
CONCERTO SO 1 CHO PIANO VA DAN NHAC.
I.
Allegro agitato. II. Molto lento. III. Allegro.
Trong loai am nhac kho hanh va nhieu tnh chat nhac
cu go nay, phong cach cua Chavez c phat trien ay
u nhat. o la am nhac mang tnh thuyet phuc, chu yeu
la cau truc hoa am cua, c bien oi trong hieu qua
am thanh cua no. Piano va dan nhac c dung nh mot
vat the am nhac hoi nhap, khong phan nao phu thuoc
hoac lan at phan nao.
Chng mot va chng ba co nguon goc t cac tiet
tau trong am nhac Da o ban x. Gia hai chng manh
me nay la mot oan tr tnh, mang ve ky la do cach s
dung kieu dien at co xa.
Vao ngay 1/1/1942, ban concerto nay c nghe s
piano Eugene Liszt trnh dien vi dan nhac New York
Philharmonic di s ch huy cua Dimitri Mitropoulos.
1942

TOCCATA CHO CAC NHAC CU GO.

Tac pham khac thng nay c viet cho 11 loai nhac

cu go (do 6 nhac cong am nhiem), mot so la nhac cu
ban x Mexico: trong Yaqui; trong tenor va trong eo ben
sn; chuong; an xylophone; chum choe; chuong chum
(chime); que bang go cng go vao nhau; trong lac; trong
chuoi (kettledrums); trong bass; cong. Ong dung nhng
nhom nhac cu khac nhau trong cac chng khac nhau: trong
bong va tram chiem u the trong chng au tien; an
xylophone, chuong chum, cong vang len trong chng hai; va
trong lac, que go cng phat am, cung cac trong nho
cua ngi Da o chng ba.
Ban Toccata co 3 chng c dien tau khong ngng
ngh: Allegro sempre giusto (nhanh vui, luon gi ung nhp);
Largo (Cham lan rong); Allegro un poco marziale (nhanh vui hi
mang tnh hanh khuc). S thay oi ve am sac, tiet tau va
mau sac lam cho tac pham nghe rat hay. Tac pham nay
c trnh dien Thanh pho Mexico vao ngay 31/10/1947 do
Eduardo Hermandez Moncada ch huy.
1950
CONCERTO CHO VIOLON VA DAN NHAC.
Chavez am mnh vao viec sang tac concerto cho violon
nay khi nhan c s uy nhiem cua nang Viviane Bertolami.
Co Bertolami a gii thieu no thanh pho Mexico va do
chnh nha soan nhac ch huy vao ngay 28/2/1952. Nhieu
nam sau, Chavez sa lai tong pho va oi phan phoi kh.
Ban sang tac mi nay c Henryk Szeryng va dan nhac
New York Philharmonic trnh dien vao mua thu nam 1965 do
Leonard Berstein ch huy.
Tac pham co 8 oan c dien khong gian oan.
Phan Trnh bay gom 4 oan: Largo; Allegro; Adagio; Scherzo.
Bon oan con lai hnh thanh nen phan Tai hien: Scherzo;
Adagio; Allegro; Largo. Mot oan cadenza cho violon oc tau
ngan cach 2 oan scherzo cua phan Trnh bay va Tai hien.
Nha soan nhac tiet lo: Moi chng bao gom phan phat
trien nam ngay trong phan Trnh bay va Tai hien. Noi khac
i, phan Tai hien khong nh thong thng ma a phan no
chnh la tam gng ln cho phan Trnh bay. ay, violon
c phat huy het kha nang nh la mot nhac cu dien cam
tr tnh va uyen chuyen ve tiet tau. Chat lieu giai ieu
chnh cua concerto nay la mot ca khuc giau tnh dien at
cho violon oc tau m au va cung gii thieu phan Largo
ket thuc; ngoai ra con co mot y nhac xuc ong cho oc
tau violon trong phan Trnh bay Adagio. oan scherzo au tien
gom mot chu e va 3 bien tau.
1953

GIAO HNG SO 4, LANG MAN (ROMANTICA).

I. Allegro (Nhanh vui).

II. Molto lento (Rat cham)
III. Vivo non troppo mosso (Song ong nhng khong qua
linh hoat).
GIAO HNG SO 5, cho dan nhac.
I. Allegro molto moderato (Nhanh vui that va phai).
II.
Lento (Cham)
III. Allegro con brio (Nhanh vui tin tng).
Ban giao hng so 4 do dan nhac Louisville Kentucky
at viet, do chnh nha soan ch huy vao ngay 4/2/1953. Tieu
e Lang man do Chavez at, nhan manh en ac tnh
cam xuc va tr tnh cua toan bo tac pham, c xem nh
mot khi hanh cho cach viet mang nhieu nghch tnh va
mau sac cua nhac cu go trong nhng giao hng thi ky
au cua ong.
Chu e chnh cua chng au, c nghe lan au tien
qua tieng ken cor anglais, tai hien trong suot giao hng,
mac du co thay oi va bien tau. Chu e hai tng oi
ngan hn, trc tien c gii thieu bi ken bassoon, sao
va clarinet. Chng hai m au vi nhng phan oan cua
chu e chng mot, sau phan nay chung ta nghe mot aria
m rong (aria nay cung c xuat phat t chu e 1 cua
chng trc). Chng ket la mot rondo kep vi 2 chu e
chnh, chu e th nhat co lien quan vi chu e 1 cua
chng m au.
Trong khi giao hng so 4 mang tnh lang man, th giao
hng so 5 co mau sac tan co ien. Mot ac iem thu
v ve phoi kh trong tac pham nay la cac Chavez tao nen
nhng hieu qua am thanh mi bang cach viet cho mot
vai nhac cu am vc bat thng (thung t c dung
en); v du, an contrebasse c viet am vc cao, bong.
Giao hng so 5 c nghe lan au tien Los Angeles ngay
1/12/1953 do chnh tac gia ch huy.
1963
GIAO HNG SO 6.
I. Allegro risoluto ma non
troppo mosso (Nhanh cng quyet nhng khong qua linh
hoat).
II. Adagio (At Ease) (Cham thoai mai).
III. Con
anima (Vi tam hon).
Sau khi hoan tat giao hng so 5, Chavez theo uoi
viec sang tac mot giao hng trong nhng gii han co
ien. Dan nhac Philharmonic New York a khuyen khch ong
nhieu vi viec at ong sang tac nh vay. Phan ln tac
pham nay c viet t nam 1961 en 1962, nhng do phai
xem xet e tu chnh lai nen phai ti nam 1963 tac pham
mi c hoan tat. Buoi cong dien au tien cua no tren
the gii dien ra vao ngay 7/5/1964 tai New York do dan nhac
Philharmonic New York di s ch huy cua Leonard Bernstein.

Chu e 1 cua chng M au la mot t duy c m

rong; no c trnh bay trc het bi violon va viola. Chu
e 2 ieu thc tng phan, va theo Edward Downes mo
ta th nh mot am hnh ong a nhe cua bo go tren nen
bc i quang 8 cham cua cello va contrebasse. Gan ve
cuoi chng nay, contrebasse gii thieu mot chu e se
c dung lam c ban cho chng III passacaglia 5. Chng
passacaglia nay gom co 43 bien tau tren mot chu e dai
6 nhp do ken tuba oc tau.

theo t lieu cua ngi dch.

tho ng.
3
mot trong nhng ai hoc hang au, danh tieng cua My.
4
Nhan vat trong Than thoai Hy Lap, la con gai cua 2 v than Eudipus va Iokaste. Bat
chap lenh cua n hoang Kreon a em chon thi the anh mnh la Polyneikes (Ngui
dch) .
5
mot ieu vu viet cho an phm, co t TK. XVII. Thng kho phan biet gia
passacaglia va chaconne. Ca hai eu nhp 3, vi cau 2, 4 hay 8 nhp va ket hoan
toan cuoi moi cau (Ngui dch).
1
2