www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
KOHHRAN THURIN
2015 Puitling Sunday School Zir
Buatsaihtu
Rev. C. Lalsngliana, B.D., M.Th.
KOHHRAN THURIN
Published
by
Synod Literature & Publication Board
for
The Mizo Sunday School Union (MSSU)
Typeset by
Synod Literature & Publication Board
Printed
at
Synod Press
Aizawl - 796 001
Mizoram
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
4
11
18
25
1
2
3
FEB
15
22
1
8
15
8
9
10
22
29
11
12
5
12
19
13
14
26
15
MAR
APR
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
MAY
16
10
17
24
31
17
18
19
JUN
7
14
21
28
20
21
22
23
Mihring bawhchhiatna
Pathianin chhandamtu a pe
Chhandamtu nihna (Rualbanlote Ni)
Isua Krista mizia chungchnga
zirtrna dik lote
JUL
24
12
19
26
25
26
27
AUG
2
9
16
23
30
28
29
30
31
32
SEP
6
13
20
27
33
34
35
36
KOHHRAN THURIN
OCT
4
11
18
25
37
38
39
40
NOV
1
8
15
22
29
41
42
43
44
DEC
45
13
20
46
47
KOHHRAN THURIN
4
6
11
12
14
15
17
|HEN I
THUHMAHRUAI
1.
2.
3.
4.
Zirlai 1
Zirlai 2
Zirlai 3
Zirlai 4
5. Zirla 5
6. Zirlai 6
19
25
31
36
44
52
|HEN II
THURIN
7. Zirlai 7
8. Zirlai 8
58
65
|HEN III
THURIN
9. Zirlai 9
10. Zirlai 10
Pathian
Pathian zepui I-na
72
80
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
11. Zirlai 10
12. Zirlai 12
86
92
|HEN IV
THURIN 3-NA: TRINITY CHUNGCHNG
13. Zirlai 13
14. Zirlai 14
15. Zirlai 15
16. Zirlai 16
99
106
112
121
|HEN V
THURIN 4-NA: THILSIAM LEH MIHRING CHUNGCHNG
17. Zirlai 17
18. Zirlai 18
19. Zirlai 19
128
136
144
|HEN VI
THURIN 5-NA: MIHRING TLK THU LEH CHHANDAMNA
20.
21.
22.
23.
Zirlai 20
Zirlai 21
Zirlai 22
Zirlai 23
24. Zirlai 24
25. Zirlai 25
26. Zirlai 26
Mihring bawhchhiatna
Pathianin chhandamtu a pe
Chhandamtu nihna
Isua Krista mizia chungchnga
zirtrna dik lote
Isua Krista hnathawh I-na
Isua Krista hnathawh II-na
Isua Krista hnathawh III-na
151
160
166
172
178
184
190
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
|HEN VII
THURIN 6-NA: THLARAU THIANGHLIM CHUNGCHNG
27.
28.
29.
30.
Zirlai 27
Zirlai 28
Zirlai 29
Zirlai 30
196
203
209
214
|HEN VIII
THURIN 7-NA: CHHANDAMNA THU LEH RINGTUTE THIL |HA CHAN
31.
32.
33.
34.
Zirlai 31
Zirlai 32
Zirlai 33
Zirlai 34
Chhandamna famkim
Ringtute thil \ha chan I-na
Ringtute thil \ha chan II-na
Thlarau Thianghlim hmanruate
219
226
231
237
|HEN IX
THURIN
35. Zirlai 35
36. Zirlai 36
37. Zirlai 37
243
249
255
|HEN X
THURIN 9-NA: RINGTUTE TIH TR
38.
39.
40.
41.
Zirlai 38
Zirlai 39
Zirlai 40
Zirlai 41
Kohhran chungchng
Ringtute tih tr I-na
Ringtute tih tr II-na
Ringtute tih tr III-na
262
270
275
281
www.mizoramsynod.org
10
KOHHRAN THURIN
|HEN XI
THURIN
42.
43.
44.
45.
46.
47.
Zirlai 42
Zirlai 43
Zirlai 44
Zirlai 45
Zirlai 46
Zirlai 47
48. Bibliography
49. Bible lamtawi hmante
289
296
303
311
317
324
334
338
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
11
(REV. K. LALPIANGTHARA)
Editor
Synod Literature & Publication Board
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
12
THUHMAHRUAI
Puitling Sunday School zir tr hi Mizo Sunday School
Union Committee chuan kum thum hma lamah uluk takin
\awng\aina nn a thlang lwk \hn a, a ziaktu tr pawh a ruat
nghl \hn. Chu chu Synod Executive Committee-in a pawm
leh \hn a ni. Tihfel a nih hnuah Lesson Plan-te siamin, a
ziaktu kaihhruainate nn a bu ziaktu tra ruat hnnah a pe
a. Chuta \ang chuan a ziaktu trin hma a la \hn. Kan
zirlaibute hi Mizoram chhng mai ni lovin ram pwn lamah
pawh Sunday School zirlaibu atna hmang an awm ve \hn.
Kum thum hma lama ruat ni mah se a zir hun a lo thlen hian
kan dinhmun nna inhmeh tak a ni fo \hn a, Pathianin a
kohhranhote a hruaizia hei hian a tilang hle a ni.
Kum 2015-a Puitling Sunday School zir atn hian MSSU
Committee chuan Kohhran Thurin a thlang a, a ziaktu
atn Rev. C. Lalsngliana a ruat a. Kohhran Thurin zir hi
thil \l tak a ni a, zirtrna him leh \ha kan hriat theih nn te,
ringtu nun sawh ngheh nn te, Pathian thu zirtrna kawngpui
hriat nn te a pawimawh hle a ni. Kohhran thurin hi Bible
pum zirtrna uluk taka en chunga kohhran inkhwmpuiin a
duan chhuah a nihzia te, zirtrna dik lo laka vnhimna \ha tak
a nihzia te zir chhuak thei ila a duhawm hle. A ziaktu hian
min hringtu kohhran thurin tlngpui leh mi hrang hrang ziakte
la khwmin zirtute hriat thiam tr twkin a rawn ziak chhuak
\ha viau a, hei aia luhchilh leh kilkhwr zwk deuhva chhuina
thuziak te pawh awm mah se a him chin leh zawm atna \ha
chinah a rawn khaikhwm a ni ber mai. A ziaktu hian a hun
takah MSSU Office-ah a rawn theh lt a, a lwmawm hle
a ni.
www.mizoramsynod.org
13
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
14
KOHHRAN THURIN
ZIAKTU THUHMA
Kum 2015 Puitling Sunday School zir tr Kohhran Thurin
ziak tra MSSU Committee-in mawhphurhna min han bel ve hi
duhsakna ropui tak nia ka hriat rualin ka insit hle bawk a. Kohhran
thurin lam hawi lehkhabu hi kan Pastor \henkhat, thiamna lama mi
ril tak takten an lo ziak nual tawh a. Chngte chu he zirlaibu ka
buatsaihnaah hian min puitu \ha tak an ni a, a ziaktute hnnah lwm
thu ka sawi a. Tin, Aizwl Theological College-a kan hotuten
lehkhabu phal taka min hmantr avng pawhin lwm thu ka sawi a.
Bial chhng rawngbwlna \l tam tak krah ngaihngam taka ka
ziah theihna tra ka thawh ai thawk a, \awng\aina nna min pui
rengtu Ramhlun North Bial Upate leh ka nupui leh fate chungah
lwm thu ka sawi bawk a ni.
He zirlaibu ziak dnah hian a theih chen chenah MSSU lam
a\anga kaihhruaina zlzuia ziak a ni a. Zirlaibu buatsaih nn hian
Thurin zirna bkah kohhran chanchin zirna lehkhabute hman a ni
bawk a, kohhran thurin chungchngah zirtuten kan thlen chin a\anga
hma kan swn ngei ka beisei. Kohhran pwl dangte ai hian mahni
kohhran thurin hriatna kawngah kan kohhran hi kan chak lo deuh
nia sawite a awm \hn a, chng atn te pawh chuan min tichaktu lo
ni se ka ti tak zet a ni.
Kohhran Thurin zir kan nih avngin thumal pahnih khat lek
avng pawhin a sawi tum a dang daih thei zl a. Kohhran mipui te
ei tr pe chhuak tra kan inbuatsaihnaah pawh kum dang aiin
zirtirtute pawhin taihmk chhuah lehzual ila, a bu chhng thua tr
lan nachng ka hriat loh tam tak kan zir chhuak thei ngei ang tih ka
ring. A twp berah chuan, ka taksa a chak loh deuh pawha min
tichaktu, rilru a chiai deuh chng pawha fm taka ngaihtuah thei
tra min kaihruaitu, kan Pathian chu chawimawiin awm rawh se.
Rev. C. Lalsngliana
www.mizoramsynod.org
15
KOHHRAN THURIN
1*
2*
5
2325
26*
Ningani
Zirtwpni
Thawh\anni
ZirtwpniPathianni
Thawh\anni
Kum thar Ni
Kum thar chawlh
Synod Office Hawn Ni
Bial K|P Inkhwmpui
Republic Day
F EBRUARY
68
10
11
12
20*
22
2426
ZirtwpniPathianni
Thawhlehni
Nilaini
Ningani
Zirtwpni
Pathianni
ThawhlehniNingani
M AR C H
Kohhran Hmeichhe
Inkhwmpui Lian
Chanchin |ha Thlen Ni
Tmkau Ni
68 ZirtwpniPathianni
15* Pathianni
29 Pathianni
A PRIL
3*
4*
5
6*
2426
28
Zirtwpni
Inrinni
Pathianni
Thawh\anni
ZirtwpniPathianni
Thawhlehni
Good Friday
Harhna Thlen Ni
Easter Sunday
Easter Monday
Bial Inkhwmpui
Synod Mission Board Committee
MAY
5
6
7
2021
24
25*
29
Thawhlehni
Nilaini
Ningani
NilainiNingani
Pathianni
Thawh\anni
Zirtwpni
ThawhlehniNingani
Thawh\anni
Pathianni
Thawhlehni
JUNE
JULY
24
15*
21
30*
5 Pathianni
www.mizoramsynod.org
16
KOHHRAN THURIN
A UGUST
15* Inrinni
31* Thawh\anni
SEPTEMBER
3
13
20
27
B EIHRUAL T HLA
Ningani
Pathianni
Pathianni
Pathianni
Independence Day
Ramthar Ni
Synod Finance Committee
NPSS Inkhwmpui
Senior Department Inkhwmpui
Kristian Chhngkaw Ni &
Nu leh Pa Ni
O CTOBER
2*
811
15
18
19
20
21
2223
26
27
28
29
30
Zirtwpni
NinganiPathianni
Ningani
Pathianni
Thawh\anni
Thawhlehni
Nilaini
NinganiZirtwpni
Thawh\anni
Thawhlehni
Nilaini
Ningani
Zirtwpni
Gandhi-a piancham
Presbytery Inkhwmpui
Pastor Nupui Intawhkhwm
NEICC |awng\ai rual
PPF Board Committee
PRESCOM Board Committee
Sunday School Committee
Synod Mission Board Committee
Synod Theological Education Board
Hospital Board Committee
Synod Pastoral Committee
Education Board Committee
SL&PB Committee
NOVEMBER
1
3
4
1012
1719
27
Pathianni
Thawhlehni
Nilaini
ThawhlehniNingani
ThawhlehniNingani
Zirtwpni
DECEMBER
2 Nilaini
3 Ningani
4 Zirtwpni
6
7
8
813
20
2131*
25*
31*
Pathianni
Thawh\anni
Thawhlehni
ThawhlehniPathianni
Pathianni
Thawh\anniNingani
Zirtwpni
Ningani
17
KOHHRAN THURIN
2015 KALENDAR
JANUARY
Pathianni
Thawh\anni
Thawhlehni
Nilaini
Ningani
Zirtawpni
Inrinni
4
5
6
7
1 8
2 9
3 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
FEBRUARY
25
26
27
28
29
30
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
APRIL
Pathianni
Thawh\anni
Thawhlehni
Nilaini
Ningani
Zirtawpni
Inrinni
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
4
5
6
7
1 8
2 9
3 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
1
2
3
4
5
6
7
31 3
4
5
6
7
1 8
2 9
10
11
12
13
14
15
16
26
27
28
29
30
31
30 2 9
31 3 10
4 11
5 12
6 13
7 14
1 8 15
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
16
17
18
19
20
21
22
1
2
3
4
5
6
29 1
30 2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22 29
23 30
24 31
25
26
27
28
15
16
17
18
19
20
21
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21 28
22 29
23 30
24
25
26
27
SEPTEMBER
23
24
25
26
27
28
29
1
2
3
4
5
NOVEMBER
25
26
27
28
29
30
31
8
9
10
11
12
13
14
JUNE
AUGUST
OCTOBER
Pathianni
Thawh\anni
Thawhlehni
Nilaini
Ningani
Zirtawpni
Inrinni
22
23
24
25
26
27
28
MAY
JULY
Pathianni
Thawh\anni
Thawhlehni
Nilaini
Ningani
Zirtawpni
Inrinni
15
16
17
18
19
20
21
MARCH
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
DECEMBER
22
23
24
25
26
27
28
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
18
|HEN I
THUHMAHRUAI
www.mizoramsynod.org
19
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 1
KOHHRAN THURIN SAWI FIAHNA
Chhiar tr: 1 Korinth 16:13-14; 2 Korinth 13:5
1 Korinth 16:13-14: Invng ula, rinnaah chuan ding nghet
ula, intihuai ula, chak takin awm rawh u. 14In tih apiang chu
hmangaiha tih ni vek rawh se.
2 Korinth 13:5: Rinnaah chuan in awm emaw, nangmahni
ngei inchhin \hn ula; nangmahni ngei infiah \hn rawh u. A
nih loh leh, nangmahniah Isua Krista chu a awm tih
nangmahni ngeiin in hre fiah lo vem ni? Duh loh in nih nghl
loh chuan.
KOHHRAN THURIN
20
1.
Doctrine Thurin
Hei hi Latin \awnga Doctrina Zirtrna tih a\anga lk a ni
a. English-in Doctrine an ti a. Kan hmang zui ve ta hlawm a
ni. Doctrine tih chu Kristian Kohhran zk tluak hoten Bible
zirtrna dik nia an pawm Pathian thu hnukpui tihna a ni a, Kristian
Theology an ti bawk.
Bible zirtrnaa Pathian, mihring, chhandamna, Sakramen, ringtu
nun leh thil lo thleng tr chungchng sawi chhuahna, awmze nei leh
fel taka rem khwm hi Kristiante thurin Doctrine chu a ni. Kristian
Theology tih te nn thuhmun a ni a, Dogmatics tih \awngkam pawh
hman a ni bawk a. Dogma tih chu thu dika pawm, Isua Krista
chu Lalpa leh Chhandamtu a ni tih thu te, Kristian tn hnial buai
ngai lo, kohhranin a vawn ngheh tlat ang chi sawina a ni.
2.
Creed Thuvawn
Hei hi Latin \awng bawk a ni a. Credo (ka ring) tih a\anga
lk, English-a Creed (krt) tia an phuah danglam, keinin
Thuvawn tia kan lo hman tk hi a ni. Thurin pum pui Kristianten
an pawm leh an vawn ngheh tlat chu a khaikhwmna an siam a,
chu chu Creed - Thuvawn chu a ni. Thurin khaikhwmna emaw,
Kristian thurin lk tawi emaw a ni ber a. |awngkam tawi leh
tluangtlam deuhva thurin tlngpui sawi chhuahna leh khaikhwmna,
en lova sawi theih tr, tawi fel leh kimchang si a ni.
Hng Thuvawnte hi a tam zwk chu Kohhran Inkhwmpui
ngeiin a phuah, Kohhran zawng zawng deuhthawin an pawm a
ni bk a. Kohhran Inkhwmpui lianin a phuah leh pawm felte an
ni. Hng bk hi kohhrante pawm tln Creed (Thuvawn) tih ngam
a chhuak tawh lo a ni.
Hng Thuvawnte hi zirtrna dik lovin Kohhran mite a tihbuai
\hin avngin Kohhran Inkhwmpuiin a siam chhuah a ni a.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
21
KOHHRAN THURIN
22
KOHHRAN THURIN
23
chu Pathian leh mihring, Pathian leh khawvl inkr thu leh
hla tinrng zirna hi a lo ni ta a. A zauh m avngin kawng
hrang hrangin thliar hran a ni a. Mi thiamten an thliar hran
dn kawng \henkhat lo tr lang ila
(1) Puan chhuah Theology: Sakhaw dangin Pathian chu
mihringte zawn chhuah leh zawn chhuah tr angin an zirtr a.
Kristian Theology chuan Pathianin mihring a zawn chhuah thu
te, a inpuanna te a zirtr a. Thil siamah te, mihringah te, khawvl
thil thlengah te, Bible-ah te leh Isua Krista-ah a inpuang chhuak
a. Chuvngin, Puan chhuah Theology (Revealed Theology)
an vuah. Chutianga Pathian Inpuanna chu hlawm lian pui puia
\hen a lo ni leh a.
(a) Biblical Theology: Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thara
Pathian thu zirna leh chhui zauna, Bible thu hmanga
mihringte tna Pathianin sawi a tum hriat fiah tuma zirna
chu Biblical Theology vuah a ni.
(b) Systematic/Dogmatic Theology: Bible-a Pathian Thu kan
lo pawm ngheh tawh, kan lo rin chian leh vawn ngheh tawh
a\ang te, hmsng a\anga Kohhran Thurin tlngpuite mi
naran hriat thiam zwng leh pawm theih tr zwnga, hnam
zia leh nun dn phung pawh ngaihtuah tela, awmze nei taka
sawi fiahna leh hrilhfiah tuma zirna te, hnam zia leh nun dn
kalphung zirna thlengin a huap.
(c) Historical Theology: Kohhran chanchin kal zl zirna, hun
hrang hranga kohhranin Pathian thu a kalpui dn leh a sawi
fiah dn zirna a ni.
(d) Practical Theology: Pathian Thu zir leh hriat sate ni tin
khawsakna atna hman \angkaina lam te, kohhran leh ringtu
nun khawih thuhril, zirtr, thurwn pk thlengin a huam.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
24
www.mizoramsynod.org
25
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 2
KOHHRAN THURIN PAWIMAWHNA
KOHHRAN THURIN
26
KOHHRAN THURIN
27
mal nun pawh, a taksa, rilru leh thlarau him dam leh hrisl \ha
chu a chakin a hman tlk \hn. Chutih laiin rilru bulbl nei mumal
hlei thei lo mi chu a nghet lo va, a hman tlk loh. Chutiang mi,
rilru bulbl nei lo, a thiltih zawng zawnga nghet lo mi chuan
Lalpa hnnah eng mah hmuh inring suh se, tih a ni (Jak
1:7-8).
Chuvngin, Lalpa pakhat leh rinna hmun khat vuana,
inpumkhatna vawng \haa; inthuruala \ang ho trin Thurin hi a
pawimawh a. Belh chiana, nun hruaitua hman dn kan thiam a
\l a ni. Nghet takin, tihcht rual lohvin Lalpa hna
\hahnemngai taka thawk fovin awm rawh u,tih a nih kha (1
Kor 15:58).
3.
KOHHRAN THURIN
28
theihna tam tak a awm a, mahni kea ding thei tr te, mi dang
tna malswmna ni thei tr tein ringtu chu a inbuatsaiha, hna \ha
tinrng thawk thei tra inenkawl a \l a ni.
Hmasnga ringtu duhawm kal hmasate thlarau nun ramah
Thurin chuan min hruai ltin, rinna kawng dikah min luhpui a,
anni ang bawkin chu chuan min siam lianin, thlarau lam nun
hausakna min pein kan intinghet a ni. Mihring nunphung leh
khawsak dn pawh, nu leh pa leh puitling zwkte tih dn enin
kan zir a, an tih dn leh nun dn zir chhwngin kan lo hman tlk
chhawm ve \hn ang hi a ni. Kristian Thurin awm sa zwma kan
nunpui thui ang zl leh, mi puitling zwkte awm dn kan zir ve
ang zlin kan thlarau lam nun hi a hausa dwn a. Nun dn te, rin
dn te, cht dn te, Pathian pwl dnte thlengin Thurin chuan
ringtu nun a kaihruai a, a chwm lian a, a \hang \ha a, a lo puitling
deuh deuh \hn.
4.
29
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
30
www.mizoramsynod.org
31
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 3
THURIN INNGHAHNA PATHUM
Chhiar tr: Eph 4:16
Ephesi 4: 1- 6: 1- 3 Chutichuan, inng aihtlwm na leh
thuhnuairawlhna zawng zawng neia, hmangaihnaa indawh
tawn chunga dawhtheihna neia, remna phuarnaah chuan
Thlarau inpumkhatna chu vawng tra beia, a kohna che u
phua awm trin, kei, Lalpaa mi tng hian ka ngn a che u.
4
A koh chhan che u beiseina hmun khata koh in ni ang bawk
khn, taksa pakhat leh Thlarau pakhat chauh a awm a;
5
Lalpa pakhat, rinna hmun khat, baptisma hmun khat,
6
engkim Pathian leh Pa pakhat chauh a awm a, engkim
chungah a awm a, engkim fang chhuakin a awm a, engkim
chhngah a awm bawk a ni.
KOHHRAN THURIN
32
a hun leh a hmun azira chi hrang hrang a sawi \euh mai a. A vaia hriat
sn rual loh khawpin a inpawlh a. Chuta \ang chuan a thuchah laipui
leh a zirtrna tlngpui chu hlwm chhuakin Kristian thurin hi an lo
siam chhuak a. Chuvngin, Thurin hnukpui a lo ni ta a ni.
(2) Thurin chu Bible-ah a innghat a ni: Thurin chu Bible
zirtrna tlngpui lk tawi a nih avngin Bible-ah a innghat a.
Bible-in a sawi tum loh chu thurinin a sawi ngai lo va, thurinin a
tr lan zawng zawng hi Bible zirtrnaa mi zl a ni. Bible-in a
sawi \henkhat, a thuchah pawimawh ni lm si lote chu Thurinah
an telh ngai lo va, Bible-in a chhui zui lm loh hriat tuma chhui
vak vak lah hi hlwkna a awm hek lo.
(3) Thurin chu Bible hrilhfiahna a ni: Bible-in a sawi
Pathian thu tam takte hi a awmzia hriat thiam mai a awlai lo hle
a, chumi hriat fiah theihna \ha tak chu Thurin hi a ni. Chuvngin,
Thurin hi Bible hrilhfiahna chi khat a ni kan ti thei ang.
2. Kohhran - Thurin neitu, vawng himtu leh hrilhfiahtu
a ni
Kohhran chu Thurin neitu, vawng himtu leh hrilhfiahtu a
ni tih hi thupuiin a \hen darh sa ang hian tawi tin sawi kan
tum ang.
(1) Kohhran chu Thurin neitu a ni: Kohhran nge upa
Thurin tih hi thui tak sawi theih a ni. Rin tr, vawn tr, innghahna
tr thu tak leh thu nung Pathianin a mite hnnah a puang a. Chu
thu chu a takin an nun chhuahpui a, a kal zlah Kohhran hi a lo
ding ta a ni a tih theih a.
Kohhran chanchin kan en ve thung erawh chuan thurin \obul
chu Kohhran a ni thung. Apostol-te hun ata vawiin thlengin
kohhran tibuaitu ber chu zirtrna dik lo a ni. Kohhran leh a
chhnga ringtute tibuaitu, zirtrna dik lo tichhuaktu chu an hun
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
33
KOHHRAN THURIN
34
KOHHRAN THURIN
35
pawhin ram zau tak a tikng thei ang bawkin, mi mal thlarau
lam nunin mi dangte nun nasa takin a nghawng thei a, thlarau mi,
thuhril mi leh Pathian mi pakhat chauh pawhin kohhranho nunah
nasa takin thu a sawi bawk \hn.
Tichuan, Bible leh kohhran leh ringtu nun te chu Kristian
thurin \obul leh innghahna pawimawh, a lungphmte chu an
ni a. Kristian nun hmaswnna leh puitlinna pawh hng
pathumte a taka nun chhuahpuina azrah a lo awm thei \hn
a. Uar bk leh hlamchhiah bk neitu nun chu a sawngnawi a,
a zktluak thei hek lo. A pathuma inrualrem taka kalpui chu
\han lenna leh hmuingilna a ni. Hrui thum hrual chu a chat
lawk lawk ngai lo ve.
Mahni leh kohhranhovin kan tawn leh thlarau nuna kan
dai hriat a \lzia kan sawi hi Joba chuan benga hriatna leh
hmuha hriatna nn tehkhinin a sawi fiah a (Job 42:5). Bible
leh thurin nna inmil si lo huai taka sawi erawh chu Bible
vkin thu lawi lo pawr taka sawi nn a tehkhin thung a, a
chiang twk hle (2 Pet 2:18). An laka fmkhur \lzia a lang
a, kan kohhran chanchinah pawh hetiang miten mi an hruai
sual tam tawhzia kan hre chiang hle.
Tichuan, he zirlaiin min hrilh ang hian hun kal tawh leh hma
lam thlrin fmkhur taka kohhran mite Pathian thu leh thurin ang
zla kal thiam trin inen fiah nawn fo ang u.
Sawi ho atn
Kohhran kalhmang leh thurin ngai pawimawh lova, mahni
ngaih dn pwr tak leh huai taka sawi hi a him lohzia sawi ni se.
www.mizoramsynod.org
36
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 4
INDIA RAM PRESBYTERIAN KOHHRAN
THURIN |OBUL I-NA
Chhiar tr: Matthaia 16:1320
Matthaia 16:13-20: Tin, Isua chu Kaisara Philippi bial a lo
thlen chuan, a zirtrte hnnah, Miten Mihring Fapa hi tu
nge a ni an tih? tiin a zwt a. 14Tin, anni chuan, |henkhatin,
Baptistu Johana a ni, an ti a; \henkhatin, Elija a ni, an ti;
\henkhatin Jeremia emaw, zwlnei tua emaw a ni, an ti,
an ti a. 15Ani chuan an hnnah, A nih leh, nangnin tu nge a
ni mi tih? a ti a. 16Tin, Simon Peteran, Krista, Pathian nung
Fapa chu i ni, a ti a, a chhng a. 17Tin, Isuan a hnnah,
Simon Bar-jona, i eng a thwl e; tisa leh thisenin a hriattr
che a ni si lo va, ka Pa vna miin a hriattr zwk che a ni.
18
Tin, nang Petera i ni tih ka hrilh bawk a che; he lungpui
chungah hian ka kohhranho ka rem chho vang a, Mitthi
Khaw kulh kawngkhrte chuan chu chu an ngam lo vang.
19
Vnram chabite ka pe ang chia, lei chungah eng pawh i
phuar apiang vnah phuar a ni ang a; lei chungah eng pawh
i phelh apiang vnah phelh a ni ang, a ti a, a chhng a.
20
Chumi zawhah Krista a ni tih tu mah hrilh lo trin zirtrte
chu a ni tlat a.
KOHHRAN THURIN
37
1.
KOHHRAN THURIN
38
KOHHRAN THURIN
39
KOHHRAN THURIN
40
(3) PCI I-na zawm thu: Kum 1912-ah Assam ram Presbyterian Kohhran chuan Dn Bu a lo siam tawh chu kum 1917
Assembly (Mawphlang)-ah an ennawn a. Kum nga dana en nawn
zl trin a rl a. Kum 1918 Sylhet Assembly chuan ...Kohhran
thurin thlan khwm leh thunun dn zwm chungin, India ram
Presbyterian Kohhran (PCI I-na) zawm a rl ta a. Hei hi kum
1921-ah report a ni a. Assam ram Presbyterian Kohhran chu
Assam Synod vuah a ni a. PCI I-na Synod pasarih znga Synod
pakhat a lo ni ve ta a ni.
Kum 1923-ah Assam ram Presbyterian Kohhran Assembly Shillong-ah nghah a ni a. Shillong Assembly chuan Assembly pathum Khasi & Jaintia Assembly te, Phaitual leh Sylhet
leh Cachar Assembly te leh Lushai Cachar Assembly te insiam
a rl a. Assembly (tnah Synod) chu kum tin awm tra tih a ni.
Synod (Tna General Assembly) chu kum thum dana vawi khat
awm trin a rl a. Dn Bu en \ha trin Committee a din bawk.
Dn siam chu kum 1924 Mairang Assembly-in a nemnghet
a. Dn thar ang chuan Assam ram Presbyterian Kohhran
Synod (tnah General Assembly) chu kum 1926-ah a piang
ta a ni. Chu Dn Bu thar chu Mizo \awngin kum 1925 khn
chhuah a ni nghe nghe a. PCI II-na Dn Bu kan hmuh theih
hmasa ber a ni bawk.
(4) Hming thlk thu: PCI-II chu a trah Assam Ram Presbyterian Kohhran tih a ni a. Kum 1968 a\angin India Hmarchhak
Presbyterian Kohhran (PCNEI Presbyterian Church in North
East India) tih a lo ni leh a. Kum 1992 a\ang chuan India Ram
Presbyterian Kohhran (PCI Presbyterian Church of India) a
lo ni leh a. Tn hma 19041924 a a hming hmasa kha a rawn
pu thar leh ta a nih chu.
Kohhran Rorl Inkhwmpui hming pawh thlkthleng leh
tihdanglam a ni a. Inkhwmpui sng ber hmingah Synod an lo
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
41
PCI-II Thurin 10
A hma lama sawi tawh ang khn PCI-I chuan hringtu
Kohhrante thurin behchhanin Thurin an lo siam tawh a. Presbyterian Kohhran-II (A tra Presbyterian Church of Assam)
chuan kum 1918 khn PCI I-na chu a zawm a. Kum 1922
a\anga Dn Bu en \hat khn PCI I-na Thurin chu tlm tlma
siam remin a chhawm ve ta mai niin a lang. mahse, danglamna
a nei nual a ni:
PCI-I Thurin leh PCI-II Thurin danglamna: India Ram
Presbyterian Kohhran hmasa PCI-I leh India Ram Presbyterian Kohhran PCI-II kan tih te thurin danglamna leh a inhnaih
dn lo sawi leh ila
(1) PCI-I Thurin hi hlwm (article) 12 a ni a, PCI-II chu hlwm
10 a ni.
(2) PCI-I Thurin hlwm (article) IV-na thumal (words) 57 chu
thu tlm t, Lei leh vn leh a chhnga thil awm zawng
zawng siamtu, tia kai tawiin PCI-II articles V-na nn fin
khwm a ni a. PCI-II Articles IV-na atn hman zui a ni.
(3) PCI-I Articles V-naa, Pathian chuan mihring hi hriatna,
felna leh thianghlimna leh thil siam dangte chunga
thuneihnaa ama anpuiin ...a siam a, tih thua, leh thil siam
dangte chunga thuneihna, tih chu PCI II-na thurinah telh
a ni ve lo.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
42
(4) PCI-I Article VI-na chu, Mihring chuan anmahni duh thu
ngeiin Pathian dn an bawhchhia a, thiam lohna leh
chhiatnaah chuan anmahni an inbarh lt ta a, ti chauhva
dahin PCI I Article VII-na nn fin khwm a ni a, chu chu
PCI II Article V-na hi a ni.
(5) PCI I Thurin Article IX-na bul lam thumal 60 chu la tel lovin
PCI II Thurin VII-na hi an lo siamrem leh ta bawk a ni.
A bk zawng PCI II thurin I, II, III, VI, VIII, IX leh X-te
chu belh leh paih \hen awm lova a ngai ngaia hman zui a ni. He
khaikhinnaa PCI I thurin kan sawi hi PCI II thurin, English-a
ziak, kum 1955 Edition nn khaikhin a ni.
Tlngkawmna: Tichuan, India Ram Presbyterian
Kohhran \obul chu Presbyterian Alliance of India 1875
a\angin kan chhui a. Chuta \ang chuan kum 1904-ah Presbyterian Church in India din a ni a; chu chu PCI I-na kan
vuah a. Hetah hian Presbyterian Alliance-a tel te an lt kim
vek lo niin a lang. Assam Ram Presbyterian Kohhran pawhin
kum 1918-ah zawm an rl ve chauh va. An zawm tk thu chu
kum 1921 PCI I General Assembly-ah report a ni tih kan
sawi tawh kha.
Presbyterian hnahthlkho hi thawh hona leh inpumkhatna
ngai pawimawh tak an nih avngin Congregationalist-hote nn
an thawk ho va. Kum 1908-ah SIUC an din a, kum 1947-ah
CSI-ah an inchhng khwm ta a. Hmar lamah pawh Congregationalist leh pwl dangte nn thawk hovin kum 1924-ah
UCNI an din a. Chumi kal zl chu kum 1970-ah CNI hming
puin an ding hrang ve leh ta a ni. Hetianga UCNI-in hma a lk
chhoh mk lai hian kum 1968-ah Assam Ram Presbyterian
Kohhran chu an tel zui ta lo va. An awmna kr hlat leh Culture
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
43
www.mizoramsynod.org
44
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 5
INDIA RAM PRESBYTERIAN KOHHRAN
THURIN |OBUL II-NA
KOHHRAN THURIN
45
www.mizoramsynod.org
46
KOHHRAN THURIN
2.
Apostol-te Thuvawn/Thurin
Kohhran din tirh ata tn thlengin Kohhran member puitling
ni tra buatsaih mkte chu thurin an zirtr \hn. Ringthar leh tel
tharte chu thu mawl deuh an zwt a. Entr nn, Isua Krista chu
tu nge ni? Isua chu Lalpa a ni, tia chhn tr angte hi. Tnlaia
dn zawhkim thar lawm luh trte pawh, Pathianin min chhandam
trin tu nge a tirh? A tirha chuan min chhandam trin eng nge
a tih? Mi sualin engtin nge chhandamna an hmuh theih ang?
tih te leh a mal mala chhn tr zawhna dangte zawh \hin a ni.
Chutiang bawkin Kohhran pwl hrang awm hnu pawha Kohhran
tam berin an tih \hin chu thurin chham rual hi a ni. Tnlaia hla
kan hmang uar tluk thawthngin an hmang lr \hn. Chumi atna
hman chu Tirhkohte Thuvawn te, Nicea Thuvawn ang te hi a ni
a, Rinna thupuan nemnghehna a nih avngin a hluin a ril a, a
thk bk a ni (Affirmation of Faith). Baptisma chang tr leh
Sakramen zirlaiten an zir \hn.
Tirhkohte thuvawn hi AD 250 hma lamin Grik \awngin a
awm deuh vek tawha ngaih a ni a. Tna kan hman lai ang tak
erawh hi chu kum zabi pangana hnu lama mi nia ngaih a ni.
Ancyra khuaa Marcellus-an AD 340-a Grik \awnga a ziak te,
T. Rufinus-an AD 404 vla hrilhfiahna Roman \awnga a ziak te
chu ziaka awm hmasa pwla ngaih a ni. A thawnthu deuh naa,
he thurin lo chhuah dn nia an sawi chu lo tr lang ila: Lal Isua
vna a lwn hnu ni 10-naah Juda-te hlauva zirtrte an inkhwm
laiin Lalpan an hnnah thlamuantu a tr a. Mei alh ang maiin
zirtrte chu an sen vek a, he thuvawn hi an puang chhuak ta a.
Peteran: Engkimtithei Pa Pathian, lei leh vn siamtu ka ring, a
ti a.
Andrian: A Fapa mal Isua Krista, kan Lalpa ka ring, a ti a.
www.mizoramsynod.org
47
KOHHRAN THURIN
Nicea Thuvawn
Jerusalem Inkhwmpuiin Kohhran \iak tra Jentail
ringtharte awm dn tr an rl fel thu kan hria a (Tirh 15:22
29). Nicea Thuvawn pawh hi an hun laia Kohhran chhnga
harsatna ching fel tra Nicea Inkhwmpuiin AD 325-a a lo
siam chhuah a ni. A lo pian chhuah dn tlngpui lo tr lang ila:
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
48
AD 320 vl khn Alexandria khaw Pastor Arius-a (A-riasa), mi thiam, mi hneh thei leh thusawi thiam tak mai chuan Isua
Pathianna thu sawiin, Pathian thil siam hmasa ber a ni a, Pa nn
an nihna a thuhmun lo. Fapa a ni a, awm \an n nei leh awm loh lai
hun nei a ni. Chuvngin, Pathian tak tak a ni lo va, mihring tak tak
a ni hek lo, tiin a zirtr a. Chu chu thu leh hla hmangin a theh darh
a, mi tin a fan chhuak a, chu zirtrna chuan nasa takin Kohhran a
tibuai a ni.
Arius-a chu Alexandria Bishop Alexander-an a zilh a, a
pawm duh lo va, Puithiamhote nn an sawi ho leh a, an thu a
hnial chauh ni lovin Sabelius-a zirtrna, Kohhranin a lo hnwl
tawh hnu pawmtuah Bishop chu a puh lt ta hial zwk a. Bishopin lehkha thawnin amah leh a zuituteho chu a m zui a, Arius-a
leh a hote chuan an thu chu an put darh luih zl si avngin AD
320 vlah Bishop 100 zet ko khwmin Arius-a chu Kohhran
a\angin a hnawt chhuak ta a ni.
Hetih laia Rom ram lalber (Emperor) Constantine-a (Kawnstan-tin-a) chu ringthar, baptisma la chang lo a ni a. Rom ram
bung hnih, khawchhak leh khawthlang lam ramte chunga lalber
a nih tirh lai a ni a. A ram khua leh tuite inpumkhata, rorlna
hmun khata kaihhruai a \ul zual lai ber a lo ni bawk si a. Ariusa hote chu a ngaihven lo thei lo a ni.
Kohhran leh Rom ramin inpumkhatna a mamawh zual lai a
nih avngin Constantine-a chuan Cordova Bishop Hosius-a leh
Kohhran lam thila lalber thurwn petu (adviser)-te chu Alexandria-ah a tr a. Inhnialna swt lo leh \angkai lo te bnsan tra
ngenna lehkha a thawn bawk a. mahse, a thiltih hian an kr
boruak a tichhe zual sauh zwk a. Bishop Hosius-a thurwn
angin a ram pum huap Kohhran Inkhwmpui chu AD 325 May
20-ah Nicea (Tunah Turkey rama Isnik) khuaah a ko ta a.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
49
KOHHRAN THURIN
50
51
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
52
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 6
INDIA RAM PRESBYTERIAN KOHHRAN
THURIN |OBUL III-NA
Chhiar tr: Hebrai 13:7-8, 17
Hebrai 13:7-8, 17: In hotu, Pathian thu lo hrilhtute che u
chu hre reng ula, an awm dna thil chhuak chu ngaihtuahin
an rin dn zir rawh u.
Isua Krista chu niminah nn, vawiinah nn, kumkhua
pawhin a pngngaiin a awm fo vang.
8
KOHHRAN THURIN
53
KOHHRAN THURIN
54
KOHHRAN THURIN
55
Welsh Calvinistic Methodist-hote hian a tr a\angin Calvina zirtrna pawmin, Presbyterian Kohhran kalhmang an zui tlngpui
a. Kohhran hranga an din fel hma kum 1801-ah khn Invawn
Dn (Rules of Discipline) hmasa ber an siam a. Kum 1823-ah
Thurin puanchhuahna (Welsh Confession of Faith) Welsh \awnga
siam chu pawm felin, kohhran hrang angin an ding zui nghl a.
An Thurin hi kum 1824 khn a chhut khatna chu Aberystwyth
leh Bala-ah chhuah zui nghl a ni. English-a letlingin, kum 1827
khn an chhuah zui ve leh nghl a. General Assembly hming leh
thurl anga Committee ruat bkin an en fiah hnua an chhuah
kum tak erawh chu kum 1876 a ni. Welsh Thurin hi ram pumah
theh darh a ni a. Inkhwmnaah mipuiin chng vawn angin an
sawi rual a. Upa ni trte chu vawng tr leh pawm tlat tra beisei
an ni. Welsh thurin hi a sei hle, thurin hlwm (articles) 44 a awm
a. Bible chng tlawh chhan leh hrilhfiahna a awm nghl bawk.
Hei hian Bible behchhana siam a nihzia a hril tel wm e. Calvina
zirtrnaa innghat a nih avngin Kohhran pwl dang England
rama Presbyterian Kohhran te, Congregationalist Kohhran te,
Baptist Kohhran te leh Kohhran pwl eng emaw ztin an hmang
ve a ni.
Welsh Kohhran Thunun Dn leh Thurin thlan khwm (Rules
of Discipline and Confession of Faith) te hi Pu Zosphluian Mizo
\awngin a letling a. He thurin hi ngun taka han zir hian kan
Kohhran Thurin siamtute pawhin an lo en tel ve ngei a ni tih a
rin theih. Welsh Thurin hi Aizwl Theological College-a Calvin
Study Centre-in Westminster Thurin nn, Westminster Thurin
leh Welsh Thurin tih hming puin a buin a chhuah a.
Rawngbwltute leh Sunday School zirtrtute tn lehkhabu \ha
leh \angkai tak a ni.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
56
3.
KOHHRAN THURIN
57
Welsh Kohhran thurin, kum 1823 vla neih \an tawh chu
kum 1912-ah Zosphluian Mizo \awngin a letling a. An hmang
zui ta a. mahse, kum 1924-a Dn Bu thar an pawma thurin chu
tna PCI thurin hi a ni a. Article 12 chu 10-a siam rem a lo ni ta
bawk a ni.
India Ram Presbyterian Kohhran leh a Thurin
puanchhuahna hi a ril hle mai a. Kum zabi tam tak kal tawh
a\anga Kohhranhoten an lo duan leh chumi a\anga tna kan
hman mk hi lo piang chhuak a ni a. Mahnia a lan dn leh thlr
dn zm t a\anga lo sawisl leh lo chai nghn/danglam chi a ni
lo. Westminster thurin phei hi chu British Parliament meuhvin mi
thiam rualte ruaia, kum tam tak inkulh hranga an lo phuah leh an
lo pawm a ni a. Chumi thurin pawmtu Presbyterian hnahthlk
Mission pwl hrang 10 lai, India rama rawngbwltuten thurin
an lo duan chhuah te, Westminster Thurin leh Welsh Kohhran
Thurinte nn inlaichnna thk tak neia siam leh duan chhuah a ni
bawk.
Hetiang taka thurin bul fk leh ril vuantute kan lo ni reng
mai hi a ropuiin a vanneihthlk hle a. Zir chiangin bel chiang
deuh deuh ila, thlarau lam chaw tak leh \han lenna kan hmu
chhuak ngeiin a rinawm.
Sawi ho atn
India Ram Presbyterian Kohhran \obul hi a rilin chhui tham
a awm tak meuh va. Zirlai bu hran siama zir leh a bua siam a
hun tawhin kan hria em?
www.mizoramsynod.org
58
KOHHRAN THURIN
|HEN II
THURIN I-NA
BIBLE CHUNGCHNG
|hen I-na kan zir zo va, |hen II-na kan lo kai ta a. Thurin
kan luhchilh tak tak dwn ta a ni. |hen II-naah hian Thurin I-na
kan zir ang a. Zirlai pahnih: Bible Pathian Thu tih kan zir
hmasa dwn a ni. Chu chu Zirlai 7-na chhngah dahin kawng
thumin kan chhui ang a. Zirlai 8-naah Rinna leh Thiltih tehna
tiin kan zir leh dwn a ni.
ZIRLAI 7
BIBLE PATHIAN THU
Chhiar tr: 2 Timothea 3:16-17; Hebrai 4:12
2 Timothea 3:16-17: Pathian Lehkha Thu zawng zawng hi
Pathian thwk khuma pk a ni a, zirtr kawngah te, thiam
loh chantr kawngah te, zilh kawngah te, felna zirtr kawngah
te a swt bawk a ni; 17Pathian mi chu hna \ha tinrng thawk
tra kim taka inthuamin a famkim theih nn.
Hebrai 4:12: Pathian thu hi a nung a, thil a ti thei a, khandaih
hriam tawn eng ang ai pawhin a hriam a, nunna leh thlarau,
ruhtuah leh thlng phel hrang khawp hialin a chhun thei a,
thinlunga ngaihtuah leh tumte hi a hre nghl thei a ni.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
59
KOHHRAN THURIN
60
KOHHRAN THURIN
61
KOHHRAN THURIN
62
3.
Bible hrilhfiah dn
Mizovin Bible hrilhfiahna, Commentary kan tih mai hi a
dikhlel deuhvin a lang. Bible pum emaw, bu mal emaw, chng
mal sawi zuina hi commentary a ni a. Hrilhfiahna a tling thei a, a
tling zo lo thei hle bawk a ni. Grik thawnthu-ah chuan Pathian
Vantirhkoh Hermes-a a awm a, Pathian thuchah mihringte hriat
thiam rual loh chu an hriat thiam theih dn trin a hrilhfiah \hn a.
Chumi hming chawi chuan English-in Hermeneutics (har-meniu-tiks) tih a lo ni ta a. A awmzia chu thuril sawi fiahna,
hrilhfiahna tihna a ni.
Mizote hian mahni hriatthiam dn te, kan hmuh leh hriat
dn tein Pathian thu hrilhfiah kan tum fo va. Mahni lama a fiah
dn leh a chian dn ber tinghet tr leh \an chhan trin Bible
chng kan fawm khwm \hn. Hei hi zirna lam thlr dn chuan
mahni ngaih dn leh pawm dn nemnghet zwnga hrilhfiahna
eisegesis a ni. A dang leh chu Bible-in eng nge a sawi hre
tra, a ziaktu, ziah hun, ziah chhan, a \awngkam hman leh a
awmzia zir chiana, a chhiartu tna a thuchah hriat tumna exegesis hi a ni a, Bible hrilhfiah dn zir miten an sawi mawi zwka
chu a ni. Hemi hrilhfiah trin Bible thu har hrilhfiahna bu (Bible
Dictionary leh Commentary) kohhranin a lo pawm leh zirtr \hin
dnte ngaihven a pawimawh.
A chunga hrilhfiah dn chi hnih kan sawite khi lk kawp
thiam a \l a. Mahni lama a chian dn kan uar lutuk chuan mahni
duh dn dna hrilhfiahin mite hruai bona hmanrua a ni thei a.
Chutih laiin Pathian thu nung a ni a. Keimahni lama a chian dn
khn thlarau lam nun thui takin a chwmin a hruai thei bawk.
Pathian lehkha Thu-a chhelna leh thlamuanna hmua
beiseina kan neih theihna trin, hmnlaia ziak apiangte chu
keimahni min zirtrna trin ziak a ni si a (Rom 15:4). Hetih
lai hian a pahnihna hi sawi bo/mal mk theih a ni lo.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
63
KOHHRAN THURIN
64
65
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 8
BIBLE -RINNA LEH THILTIH TEHNA
Chhiar tr: Sam 19:711
Sam 19:7-11: LALPA dn chu a \ha famkim a, nunna a siam
\ha \hn;
Lalpa thuhriattr chu a rinawm a, mi mwl a tifing \hn;
8
LALPA thununna thu chu a dik a, thinlung a tilwm \hn;
LALPA thupk chu a thianghlim a, mitte a tivr \hn.
9
LALPA \ihna chu a fai a, kumkhua atn a awm \hn;
LALPA rorlnate chu a tak a, a fel vl vek a ni.
10
Chng chu rangkachak aia duhawm zwk a ni a, a ni,
rangkachak thianghlim tam tak ai pawhin;
Khawiz leh khawithlr aiin a thlum zwk bawk a ni.
11
Chu lo pawh chu, chng chuan i chhiahhlawh hi zilhin ka
awm \hn a:
Chng zawm chu lwmman nasa tak neihna a ni \hn.
KOHHRAN THURIN
66
Thurin sawi dn
Kan Kohhran Thurin chuan ...hng chauh hi rinna leh thiltih
tehna dik lo thei lo a ni a ti mai a. A tawi fel hle mai. A aia sei
deuh zwka Bible-in min hrilh dn chu thuvawna kan tr lan khi
a ni a. Pathian lehkha thu zawng zawng hi Pathian thwk
khuma pk a ni a. Zirtr kawngah te, thiam loh chantr
kawngah te, zilh kawngah te, felna zirtr kawngah te a swt
bawk a ni, tiin (2 Tim. 3:16).
Westminster Thurin Bung 1:10-ah chuan, Rinna thua
inhnialna zawng zawng te, Inkhwmpui thurl te, hmn laia mi
thiamte ngaih dn te, mihring thurin ziah chhuah te, mi mal thlarau
chan te hi finfiahna tr leh tehna pui ber leh kan rin ber tr chu
Pathian lehkhabu hmanga Thlarau Thianghlimin a rawn sawi
chauh hi a ni tr a ni, tih kan hmu a. Chhnna him leh rin tlka
ngaih tr a ni ngei ang.
Welsh Thurin chuan, hemi thu a sawinaah, Pathian rilru
leh duh zwng kimchang tihlanna \ha twk chu ...a ni a. Rinna
leh thu awihna tehna dik lo thei lo awm chhun a ni. A chhnga
thutak, Pathian ze famkim a kente chu uluk leh zau tak a ni a; ...
ama chungchng hre famkimtu Amah (Pathian) chauh lo tu mah
puang chhuak zo an awm lo, a lo ti bawk a. Pathian lam rinna
leh thiltih (thu awihna) tehna dik lo thei lo awm chhun a ni, ti
meuhvin min hrilh a ni.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
67
Bible Thuneihna
Tlm lai deuh khn mi \henkhatin Bible thuneihna leh Pathian
thu nung a nihzia an ringhlel a. An dinhmun tifiah trin Bible an
rap bet a. A chungah an chuang a. Chu chu fiahna \ha twk a ni
thei ang em? Rinna leh thiltih tehna dik lo thei lo, sual thei lo leh
tehna sng ber a nihna chhan eng nge ni ang? A hma lama kan
sawi takte belhchhahin tlmin lo sawi zau leh ila. Engtin chiah
nge Bible thuneihna chu a tak tak a nih theih?
In hnna ka thusawite hi thlarau a ni a, nunna pawh a ni,
Lal Isuan a ti a (Jn. 6:63). Tu pawh amah ring chu thiam lohvin
an awm lo vang, tu pawh ring lo chu tun apangin thiam lohvin an
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
68
KOHHRAN THURIN
69
KOHHRAN THURIN
70
...ka k a\anga ka thu chhuak chu ...eng mah tih nei lovin
ka hnnah a kr leh lo vang a, ka duh ang chu a ti zo zwk ang
a, ...a hlawhtling bawk ang (Is 55:11) tih thute leh hmun dang
danga Pathian thu thiltihtheihzia te, hun hrang hranga thil thleng
(history)-a Pathian thu thiltihtheihzia kan hmuh leh hriatte hian
Pathian thu nung, thiltithei a nihzia a tifiah a, thu tak a nihzia a
lantr \hn.
Bible Pathian thwk khum tih hi phat hauh lo mah ila, a
chhiartu leh ngaithlatu nunah a del \hup chng a awm fo si a.
Engtia chhn fiah tr nge ni ang? Pathianin a thlarauvin a tinung,
tih angah pawm ila. A aw ngaithlaa, thlarau leh tih tak zeta amah
chibai bka \awng\ai a \l a ni tih kan hre thei ang (Jn 4:23-24;
6:63).
Engtin chiah nge Pathian thwk khum a nih tih hi zawhna
pawimawh leh ngaihtuah zui ngai chu a ni leh a. |henkhatin
ngialngan taka thwk khum (mechanical inspiration) a ni, an ti
a. A thu phuah leh \awngkam mal zawng zawng hi Pathian thwk
khum vekah an ngai a (verbal inspiration). |henkhatin a ziaktu
a thwk khum a ni, an ti a (dynamic inspiration). A ziaktu
Pathianin thlarauvin a chn chilh a, a tinung a, Pathian thu a lo
ziak thei ta a, chutia a ziah chu thwk khum a lo ni ta a. mahse,
a thu ziahah chuan a ziaktu mizia te, a thiamna emaw, a thiam
twk lohna emaw pawh a lang tel \hn niin an ngai a.
|henkhat leh chuan a ziaktu leh a thu ziakah Pathian chu
nungin a inpuang (organic inspiration) niin an ngai a. Thlarau
Thianghlimin a ziaktu a thlang a, a chn chilh a, a tinung a, mal a
swmsak a ni..., ti lamin an ngai. Pathian thwk khum sawi dnah
hian a hmasa ber hi chu pawm a ni tawh meuh lo, Pathian thu
zirna nn inkalha hriat a nih avngin. Pahnihna leh pathumna hi a
eng zwk emaw, a pahnihna emaw pawm tum ila, a \ha ang e.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
71
www.mizoramsynod.org
72
KOHHRAN THURIN
|HEN III
THURIN 2-NA
PATHIAN CHUNGCHNG
|hen III-na kan lo thleng ta a. Hemi \hen chhngah hian
Thurin No. 2-na, Pathian chungchng kan zir dwn a ni. Zirlai
912 chhngah hian zirlai pali a awm a. Pathian chungchng
\um li zirah kan hmang ang a, Pathian, Pathian zepui I, Pathian
zepui II leh Pathian mizia tiin \um li zir atna siam a ni. Pathian
ropui leh Engkimtithei a ni a. Zirlai pali-ah pawh sawi kim sn
rual a ni dwn lo va. Zirlai hrang hranga hlawm chhuah dn tr
pawh hi a dik dn ber a ni chuang lo va, zirlai sei zwng inang
tlng deuh tr ziaa siam a ni mai e.
ZIRLAI 9
PATHIAN
KOHHRAN THURIN
73
Pathian a awm
Pathian a awm ngeizia hi Bible-ah hmun tam takah kan
hmu. Chu Pathian chuan hmn laiin hnam tin mahni kawng \heuh
zawh a phal \hn a, nimahsela, amah hriattrna awm lovin a insiam
lo..., (Tirh 14:16-17). A thil hmuh theih loh (a chatuan
thiltihtheihna leh a Pathianzia chu) khawvl siam tirh ata fiah
taka hmuhin a awm a, thil siamah chuan a lang a ni (Rom 1:20).
Amah a\ang leh, amah avng leh amah atn thil zawng zawng a
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
74
KOHHRAN THURIN
75
thu hian Pathian a awm tih a hriattr a. Hnam tinin Pathian emaw,
mihring thununtu mi nung emaw zawn leh biak tumna (God
conciousness) eng emaw an nei a. Chu chhia leh \ha hriatnaah
chuan Pathian hriat theihna tr a intuh nghl a. Hei hian Pathian
a awm tih leh mihring aia chungnung leh thiltithei (superior force/
being) a awmzia a tilang.
(5) Nunna neih a\angin: Nunna kan chht hian Mi nung,
chatuan nunna neitu, nunna zawng zawng siamtu leh petu chu a
awm ngei a ni tih a rin theih a (Sam 36:9). Nunna bul chu Pathian
a ni tih a hriat theih a ni.
(6) Pathian Inhriattrna a\angin: Awma ka ni, tiin Mosia
hnnah a inlr a (Ex 3:14). A thil siamah a inhriattr a. Pathian a
awm ngei a ni tih thu hi hnial rual a ni lo va, chhui fiah sn rual a
ni lo. Hmasng a\angin thlahtute hnnah bung tam tak leh kawng
tinrngin zwlneite hmangin thu a sawi a, a Fapa Isua Kristaa a
inpuanna phei chu Pathian a awmzia tilangtu chiang tak a ni
(Heb 1:1-2).
2.
Pathian hming
Thuthlung Hlui hun a\ang tawhin Pathian hming sawi dn
leh vuah dn kawngpui pahnih lian tak tak a awm. El a\anga
png darh tam tak a awm a. YHWH (Jehova) LALPA tih
a\anga png darh tam tak a awm bawk. Sawi kim vek sn a ni
lo va. Entrna tlem lo tr lang ila:
(1) El: Pathian pakhat chakna, thiltihtheihna, thil bul,
chungnung ber a nihzia entrna a ni a. Hemi a\ang hian
ElElyon: Pathian chungnung ber (Gen 14:1822).
ElOlam: Pathian lalber, chatuan Pathian (Gen 21:33)
ElShaddai: Pathian engkimtithei (Gen 17:1).
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
76
Pathian Pakhat
Westminster Thurin Bung 2:1-2 chuan Pathian pakhat
chauh, nung leh dik tak chu a awm a, a nihna leh famkimnaah
twp chin nei lo a ni a, ...Pathianah chuan nunna, ropuina, \hatna,
engthwlna zawng zawng hi a awm a. Amah chu engkima twk
zo a ni a, a thil siamten an tiphuisui lo va, a ropuina an belhchhah
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
77
KOHHRAN THURIN
78
Pathian biak leh rin a kal kawp tlat a, \hen hran a rem lo. Amah
biak dn tr pawh Lal Isua ngeiin a sawi a. Thlarau leh tih tak
zetin chibai an bk tr a ni, Pain chutiang mi chu a chibai bktu
trin a zawng a ni, a ti a (Jn 4:23, 24). Thuthlung Hluiah pawh
hetiang aia chiang zwkin a lo sawi tawh a: Keimah lo chu
Pathian dang rng rng i nei tr a ni lo. Milem siam chawp leh
thil, a anpui rng rng chung lam vna mi emaw, hnuai lam leia
mi emaw lei hnuai lama tuia mi emaw i tn i siam tr a ni lo:
chng chu chibai i bk tr a ni lo va, an rawng i bwl tr a ni
hek lo; kei, LALPA i Pathian hi, Pathian thkthuchhia, pate
khawlohna avnga fate hrem \hn, mi hawtute chu chhuan thumna
leh chhuan lina thlnga hrem \hn leh, mi hmangaih a, ka thupkte
pawmtu sng tam takte chunga khawngaihna lantr \hn ka nih
hi, tiin (Ex 20:36; Deut 5:710).
Pathian biak tih chu thinlung taka amah ringa, a ph ang
chawimawina hlan hi a ni a. Chu chu mihring thiltih zawng zawnga
sng ber a ni. A hnna ropuina hlan aia thil ropui leh sng tu mn
an ti thei lo. Amah rina, \iha, zaha, a duh zwng tiha, a duh loh
zwng paiha, engkima a tna inpk hi a thu awih leh biak awmzia
chu a ni. Chutih laiin khawvl mite rin dn tthlk leh puithuna
thil, thiang leh thiang lo n leh thla serh te, ni \ha bk leh number \ha bk awma rin te, dawi leh aien rin te, mumang leh zwl
thupuan rin te hi Pathian tak rin twk loh vng a ni.
Thlarau leh tih tak zet tih pawh hi ngaihtuah chian a \l
hle. Sakhaw biak dn leh a bwlhlo te buaipuia, chumi lam
ngawta inhmang zovin, kan biak bera pawh hre chang lovin a
awm theih a. Tui zwng leh tuipui loh zwngte hi biak dn dik
leh dik lo tehfung bera hman mai a awl hle. Mahni duh zwng
leh tui zwng mtu mai kan nih chuan mahni inpathianna a ni
dwn si a. Pathian pakhat betu ni lovin, pathian tam tak betu,
www.mizoramsynod.org
79
KOHHRAN THURIN
milem bia kan lo ni dah ang e. Kan Pathian chu ama duh zwngin
thlarau leh tih tak zeta biak tr a ni si a.
Kan zirlai hi a pawimawh hle mai. In leh lo, sum leh pai, leh
taksa thila intlnsiakna khawvlah kan chng a. Tisa khawvlin
min hp a. Mamawh chu thu dang ni se, kan duh zwng leh chk
zwng tihtlaina kan m a. Rinnaah kan la awm zl em? Khawvl
mite leh khawvl dn ang hian kan nungin kan khawsa ve zl
tr a ni lo. Tangka sum ngainat hi sual tinrng bul a ni si a, mi
duhm chu milem betu a ni tih te leh chutiang mite chuan Krista
leh Pathian ramah chan rng an nei lo tih te hi i hre thar leh ang
u (1 Kor 5:10-11; 6:10; Eph 5:5; Kol 3:5b; 1 Tim 6:10).
Sawi ho atn
1. Milem bia kan nih theih dn hrang hrangte sawi ni se.
2.
www.mizoramsynod.org
80
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 10
PATHIAN ZEPUI I-NA
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
81
THURIN IINA
Pathian pakhat chauh a awm a, Amah chauh chu biak
tr a ni. Amah chu Thlarau, mahnia awma, hmun tina awm,
thlarau dang zawng zawng leh thil dang rng rng laka hrang
si a ni a. A miziaah te, finnaah te, thiltihtheihnaah te,
thianghlimnaah te, diknaah te, \hatnaah te, taknaah te leh
hmangaihnaah te twp chin nei lo, chatuan mi, danglam ngai
lo a ni.
KOHHRAN THURIN
82
KOHHRAN THURIN
83
3.
KOHHRAN THURIN
84
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
85
ni lo va. Mahnia awm, chatuan mi, hmun tina awm, thlarau dang
zawng zawng leh thil dang rng rng laka hrang si Pathian chuan
a mite ni tra min thlang a, kan tn Pa nih a zak lo leh min iai
hauh lo mai hi a vanneihthlk a ni.
Sawi ho atn
Pathian zepui kan zir ho tk a\ang hian Mizo Kristianten
eng nge chhinchhiah thar tr kan neih?
www.mizoramsynod.org
86
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 11
PATHIAN ZEPUI II-NA
THURIN II-NA
Pathian pakhat chauh a awm a, Amah chauh chu biak
tr a ni. Amah chu Thlarau, mahnia awm a, hmun tina awm,
thlarau dang zawng zawng leh thil dang rng rng laka hrang
si a ni a. A miziaah te, finnaah te, thiltihtheihnaah te,
thianghlimnaah te, diknaah te, \hatnaah te, taknaah te leh
hmangaihnaah te twp chin nei lo, chatuan mi, danglam ngai
lo a ni.
KOHHRAN THURIN
87
Pathian zepui ni tlat si, Kristian Thurin zirnaa hmaih rem lo leh
sawi tel ngei tr chi a awm a. Chungte chu tn \umah hian kan
luhchilh dwn a ni.
1.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
88
89
KOHHRAN THURIN
thleng lo, tiin an ngai bawk. Ngun zwka chht chian erawh
chuan thil lo thleng trte pawh a hre lwk thei tihna lam a ni.
Engkim hretu a nih avngin a hria a ni zwk.
Sam 139:12-ah chuan Pathian engkim hriatzia leh a enzui zl
dn kan hmu a. A lakah eng mah thup bo theih a ni lo.
Thim pawhin i lakah chuan eng mah a hliah lo va,
Zn hi chhn angin a ng zwk a ni:
I tn chuan thim leh ng hi thuhmun reng a ni.
Thil siam ama mithmuha lang lo rng rng a awm lo; kan
chanchin kan thlnna tra mithmuhah chuan engkim saruak leh
inhawng sain a awm zwk a ni (Heb 4:13).
3.
90
KOHHRAN THURIN
91
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
92
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 12
PATHIAN MIZIA
Chhiar tr: Isaia 40:12-17
Isaia 40:12-17: Tuin nge tuite chu a kutphah khuar leka teha,
vn khi khp leka teha, leia vaivut hi tehkhwng pakhat leka
thun veka, tlngte chu khn leka bka, mualpwngte chu
bkna leka bk kha le? 13Tuin nge LALPA thlarau chu thil tih
dn tr kawhhmuh le? A nih loh leh tu nge a remruatsaktu
nia amah zirtr le? 14Ani chuan tu nge a rwna, tuin nge
amah chu hriattra, rorlna kawng entra, hriatna zirtra,
hriatthiamna kawng entr ngai le? 15Ngai teh, hnam tin chu
bl\na tui far khat ang lek an ni a, bknaa thil dip bng kai
ang leka ruat an ni; ngai teh, ani chuan thliarkrte chu thil
t tak t angin a la nelh nelh mai \hn. 16Lebanon meuh
pawh tuah tham a ni lo va, a rama rante pawh hl rala
inthawina tham an ni hek lo. 17Hnam tinrngte chu a hmaah
chuan eng mah lo ang an ni a; ani ngaih chuan eng mah lo
aia tlm zwk, boruak mai an ni a.
KOHHRAN THURIN
93
a nih thu te, chatuan mi, danglam ngai lo a nih thute zirlai hmasaah
kan zir tawh a. Pathian mizia kan zir trte nn hian a inzawm vek
a. Mihring taksa leh a pngte ang bawka a zaa inzawm leh bn
\hena kim thei lo vek a ni. Vawiinah hian Pathian \hatna zepuite
(Moral attributes of God) kawng liin kan zir dwn a ni.
1.
KOHHRAN THURIN
94
zo hek lo. Mihringin hriatna dik tlm t kan neih hi amah kan an
vena kawng khat a ni. Pathian hi finna tel lo chuan engkim hria
leh thiltithei a nihna a famkim thei lo. A finna lantrtu chu a
kutchhuak ropui tak thil siam hmanga lo lang hi a ni a. A
vawrtwp chu Isua Krista hi a ni (1 Kor 1:24,30; Kol 2:3).
Khawvl awm phungah kawng 3-in Pathian finna kan hmu a.
(1) Pathian ram leh Pathian chatuan thil tum inzawmna
hriatthiamna.
(2) Pathian ram ziaah hian Pathian thil tum a lo lang a.
(3) Pathian ram din nghehna hmanruate hian ama duh ang
taka a din leh siam an nihzia a lantr (Rom 8:28-30).
2.
KOHHRAN THURIN
95
awm lova, rilru thar pua danglam trin a pht a, a hranga awm
tra fuihna pawh kan hmu (Rom 12:1-2; 2 Kor 6:17).
Pathian thianghlimna chu mei hmanga lantrna te, Thkthu
chhiatna nna sawi zawmna te, thinurna te, \ihna leh
\ihbaiawmna te, pawh mai phk loh hiala hl a nihna te,
ropuinate nn Thuthlung Hlui hmun tam takah sawi zawm a ni
a (Ex 3:2-3; Deut 4:24; Eze 7:5-13; Zeph 1:14-18; Ex 3:5,
15:1). Thuthlung Tharah Grik \awnga thianghlim sawina Hagios
chu hman lr ber a ni a. A hma lama sawi tkte bkah faina,
ropuina, chawimawina, hmelhem lo, sual laka fihlim tih lam
hawia hman a ni bawk (Phil 2:9; Heb 8:1-2, 26).
Pathian mizia dikna tih hi Hebrai \awnga Tsidkenu
lehlinna a ni a. Dikna leh felna Pathian a nihzia sawina a ni (Jer
23:6). Pathian chu mi dik leh fel famkim a ni a. Amahah chuan
fel lohna rng rng a awm lo. A thiltih a felin a dik a, chu chu a
dn leh thupkahte tihlan a ni (Deut 4:8; Sam 4:1, Is 45:21;
Jer 12:1). Chuvngin, Amah zwm chu mi dik leh fel nihna a
ni a, zwm lotu chu Pathianin a dodal \hn (Sam 9:8; 96:13;
45:7).
3.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
96
Hmangaihna
Pathian \hatna zia (Moral Attribute) znga langsr ber
pakhat chu hmangaihnaa twp chin nei lo a nihna hi a ni. Hei
hi kawng hrang hrangin Bible-ah kan hmu a. Sawi fiah thiam
sn rual a ni lo. Pathian thu thiam Emil Brunner-a chuan Bible
pum pui hi Pathian hmangaihna hrilhfiahna bu a ni e, a lo ti
hial rng a ni.
www.mizoramsynod.org
97
KOHHRAN THURIN
KOHHRAN THURIN
98
phk rual a ni hek lo. Hrilhfiaha sawi chhuah kim vek theih Pathian
ni se kan Pathianah kan be duh kher lo vang.
Sawi ho atn
Pathian mizia kan zir tk a\ang hian ringtuten inenfiahna tr leh
insiam\hatna tr kan neihte sawi ni se.
www.mizoramsynod.org
99
KOHHRAN THURIN
|HEN IV
THURIN 3-NA
TRINITY CHUNGCHNG
ZIRLAI 13
PATHIANA MI NUNG PATHUM (TRINITY)
100
KOHHRAN THURIN
THURIN III-NA
Pathianah chuan mi nung pathum - Pa leh Fapa leh
Thlarau Thianghlim an awm a, an pathum hian Pathian
pakhat an ni a, nihna thuhmun, thiltihtheihna leh ropuinaa
intluk an ni.
KOHHRAN THURIN
101
KOHHRAN THURIN
102
2.
KOHHRAN THURIN
103
3.
KOHHRAN THURIN
104
KOHHRAN THURIN
105
4.
www.mizoramsynod.org
106
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 14
PATHIANA MI NUNG PATHUM (TRINITY)
THURIN HI
Chhiar tr: Luka 3:21-22; 2 Korinth 13:14
Luka 3:21-22: Tin, heti hi a ni a, mi zawng zawngin
baptisma an chan zawhin Isua pawhin baptisma a chang
a, a \awng\ai a, vn a lo inhawng a. 22Thlarau Thianghlim
chu taksa puin \huro angin a lo chhuk a, a chungah a fu ta
a; tin, vn a\angin aw a lo chhuak a, Nang, ka Fapa duh
tak i ni; i chungah ka lwm m m e, a ti a.
2 Korinth 13:14: Lalpa Isua Krista khawngaihna te, Pathian
hmangaihna te, Thlarau Thianghlim pwlna te chu in zaa
hnnah awm rawh se.
Thurk inthup a ni
Trinity Thurin hi ngialngan taka Bible-in a sawi fak si loh,
Bible-a kawng hrang hranga lo lang si a ni a. Khawvl mihring
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
107
thi thei lei hian a sawi fiah zo mawlh lo va. Hmn laia kohhran
mi thiam lr tak Tertullian-a chuan, Hriatthiam hmasak a ni lo
va, rinna a hmasa zwk a ni, tih sawiin, Ka hriatthiam theih
nn ka ring, a lo ti a. Chhui zui tham a tling.
Welsh Thurin Bung 4-nain Trinity chungchng a sawina
twp lamah chuan, Pathian pakhata mi nung pathum thurin hi
hrethiam pha lo mah ila, Pathianin ama chungchng hetiang taka
a lo hriattr avng hian kan awih mai tr a ni. Pathianin ama
chungchng a hre famkim a, thutak Pathian a ni bawk a;
chuvngin, amah a inhriattrna thu chu nghet takin kan pawm
tr a ni, a lo ti a. Amah leh amah a inhre chiang ber a, amah
ngei a inhriattr dn a ni bawk a. Awih lo ila thiam loh kan chang
ngei dwn a ni.
Kohhran hun hmasa lam a\angin Trinity hi miten hrilhfiah
an lo tum tawh \hn a. mahse, fiah famkim a la awm thei lo va, a
chhan eng nge ni ang? A thil siam pakhat t mai pawh hre famkim
thei lo mihring hian, Engkim siamtu chu engtin nge a hrilhfiah
ang le? Lalpa rilru chu tuin nge hria? Tu nge a remruatsaktuah
pawh \ang tawh? tih thu hian min chhn fiahsak a (Rom 11:34).
Kawng dangin sawi ta ila, kan hrilhfiah zawh theih twk chauh
Pathian ni se, lei leh vn Pathian a ni lo vang.
Amah ngei chuan a inpuan duh chin a puang chhuak a,
ringtuten an lo pawm a. Chu chu Kristian sakhua leh thurin chu
a ni. Pathianin a hriattr tawh avngin Pathian chanchin hriat
tr mi chu an rilruah hriattrin a awm si a. A thil hmuh theih loh
(a chatuan thiltihtheihna leh a Pathianzia chu) khawvl siam tirh
ata fiah taka hmuhin a awm a, thil siamah chuan a lang a ni; chu
vng chuan chhuanlam tr an nei lo, Paulan a tih kha (Rom
1:19-20). Chu Pathian inpuannaah chuan Pa chu fakin Lal Isuan,
Aw ka Pa, lei leh vn Lalpa, nangin mi fing leh mi bengvarte
hnnah hng thu hi i zp a, nausnte hnna i puan avng hian ka
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
108
KOHHRAN THURIN
109
KOHHRAN THURIN
110
nun leh thiltih te, a thiha a thawh leh dn te chhuiin, mihring tak zet
a ni an tih rualin Pathian a ni ngei mai tih an pawm lo thei lo a ni.
Isua kha Lalpa leh Pathian a ni (Jn 20:28) tih an hriat hnuah
Pentikos nia Thlarau Thianghlim lo thleng chu Pathian chakna
thahrui a nihzia an hria a. Mi nung hrang a ni tih an lo hre chiang ta
zl a. Pathian ngei chu niin an pawm ta a ni.
4.
111
KOHHRAN THURIN
112
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 15
TRINITY THURIN LEH BIBLE
Chhiar tr: Johana 1:1; 1 Korinth 2:1-16
Johana 1:1: A trin Thu a awm, Thu chu Pathian hnnah a
awm, Thu chu Pathian a ni.
1 Korinth 2:1-16: Tin, unaute u, kei zawng Pathian thurk
hrilh che uin in hnna ka lo kal lai khn, thusawi ropui leh
finna ropui nna lo kal ka ni lo. 2Isua Krista, amah ngei
khenbeha a awm thu chauh lo chu in zngah eng mah rng
hriat ka tum loh kha. 3Tin, chak lo leh hlauvin, nasa taka
khr chungin in zngah ka awm a. 4-5Tin, in rinna chu mihring
finnaa innghat lovin, Pathian thiltihtheihnaa innghata a awm
theih zwkna trin, ka \awngka chhuak leh ka thuhrilte chu
thufinga thlmna thuin a ni lo va, Thlarau leh thiltihtheihna
hriattrin a nih zwk kha.
Amaherawhchu, puitlingte zngah chuan thufing
zawng kan sawi \hn; nimahsela, he khawvl thufing hi a ni
lo, he khawvl rorltu boral trte thufing hi a ni hek lo;
7
Pathian thufing thurk chu kan sawi zwk \hn a ni, thufing
inthup, kan ropuina tra Pathianin khawvl awm hmaa a
ruat lwk tawh chu. 8Chu chu he khawvl rorltute rng
rng hian an hre lo; hria sela chuan ropuina Lalpa chu an
khngbet lo vang.
6
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
113
Zirlai 3-naah Thurin Innghahna chu Bible a nih thu te, zirlai
14-naah Trinity Thurin hi Bible-a innghat a nih thute kan zir tawh
a. Tn \umah hian Trinity Thurin leh Bible chungchng kan zir
ang a. Pa chu Pathian a nihzia te; Fapa chu Pathian a nihzia te;
Thlarau Thianghlim chu Pathian a nihzia leh Pa leh Fapa leh
Thlarau Thianghlim chu Pathian pakhat a nihziate kan zir leh
dwn a ni.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
114
1.
Pa chu Pathian a ni
Pa chu Pathian a ni tih leh Pathian chu Pa a ni tih hi thurin
zirna \awngkam atn chuan pawm kawp a harsa wm lo ve.
Tirhkohte Thuvawn chuan Engkimtithei, Pa Pathian, lei leh vn
siamtu chu ka ring, a ti a. Chu aia sei hretin Nicea Thuvawn
chuan Pa Pathian pakhat, engkimtithei, lei leh vn leh thil zawng
zawng hmuh theih leh hmuh theih loh siamtu chu ka ring, tiin a
lo sawi bawk a. Chutiang zlin Pathian chu Pa a nihzia kawng
hrang hrangin lo en zui ila.
(1) Thil zawng zawng siamtu a nih avngin: Lei leh vn
leh tuifinriat leh a chhnga thil awm zawng zawng siamtu a ni tih
kan hmu a (Gen 1). Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar hmun
dang dangah pawh Pa a nihzia kan hmu a ni (Is 66:2; 46:4; Eph
3:14; 4:6).
(2) A thil siamte enkawla, vawng nungtu a nih avngin
Pa a ni: Thil la awm ngai lote awmtrtu chu amah chauh hi a ni.
A siamtu chauh ni lovin a thil siam tinrng - tuifinriata awm te,
lei chung leh a chhnga awm te, vn boruak zau taka a kut
chhuak zawng zawng te, thlipui leh tuifwn te, khawpui ri leh
\k tla te, sik leh sa inthlak zawng zawng te, thing leh mau leh
hnah nm zawng zawngte vawng nungtu a nih avngin Pa a ni.
KOHHRAN THURIN
115
KOHHRAN THURIN
116
KOHHRAN THURIN
117
KOHHRAN THURIN
118
KOHHRAN THURIN
119
KOHHRAN THURIN
120
Trinity Thurin hi a har hle mai si a, hre thiam thei trin engtin
nge \an kan lk ang?
2.
www.mizoramsynod.org
121
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 16
PATHIANA MI NUNG PATHUM (TRINITY)
THURIL
Chhiar tr: Genesis 1:26; Galatia 4:4-7
Genesis 1:26: Tin, Pathianin, Kan anpuiin, keimahni ang
takin mihring siam ila; anni chu tuifinriata sangha chungah
te, rannung leia bawkvka kal zawng zawng chungah te
thu i neihtr ang u, a ti a.
Galatia 4:4-7: 4-5Nimahsela, a hun bi a lo kim khn fa nihna
kan hmuh theih nn, Dn hnuaia awmte chu tlan trin
Pathianin a Fapa, hmeichhe hrin, Dn hnuaia lo piangin a
tr chhuak ta a. 6Tin, fa in nih avngin Pathianin a Fapa
Thlarau chu, Abba! (Ka pa!) tia auvin kan thinlungah a
rawn tr a. 7Chutichuan, bwih i ni tawh lo va, fa i ni zwk e;
tin, fa i nih chuan Pathian zra roluahtu tr i ni.
KOHHRAN THURIN
122
innghat a nih avngin Bible sawi dnte kan zir ang a. Bible vekin
pumkhat an nih dn a sawite kohhran chanchina a lan dn te,
Thurina pawm a lo nih zui dn te, Bible sawi dnte sawi lan kan
tum dwn a ni.
1.
Nihna Thuhmun
Pathiana mi nung pathumte nihna kan sawi dwn avngin
Mi nung tih hi lo sawi hmasa ila. Mi nung tih hi sp\awnga
Person lehlinna a ni a, chu chu Latin \awnga Persona an tih
a\anga in\an a ni. Persons chu Thuthlung Thar hun laia Grik
\awng Hupostasis sawina a ni ve leh a. A enga mah hi Pathian
mize sawi nn chuan a \ha twk lo vek a; a ang teuh ber hman
mai a ni. Mi nung pathum tiha mi mal pawh hi ngaihpawlh theih
tak a ni. Mi mal pathum awm khwm chu mi pathum tia sawi
tr a nih laiin mi nung erawh chu mi hrang sawina ni lovin, ze pui
pathum, a hranga nung \heuh, pakhata awm ho tlat si sawi nn
thurin chuan a hmang a ni.
Tichuan, kan thurin chuan, Pathianah chuan mi nung pathum
(mi mal pathum ni lo) an awm a, an pathum hian Pathian pakhat
an ni a, nihna thuhmun..., a ti zui ta a. Nihna tih hi Isua Krista
Pathian Fapa a nihna sawi fiah tuma kohhran hmasate \awngkam
hman lr Ousia a ni a, chu chu an thu inchuh a ni zui zl a.
Arius-a chuan Isua Krista chu Pathian nn nihna inang Homoiousia tia vuah a rawt a. Athanasius-a erawh chuan Homoousia nihna thuhmun a ti thung a. Inang leh thuhmun chu awmze
hrang tak a ni thei rng a. Entr nn, mi pahnih inang tak an
dinhmun leh nihnaa inthlau tak a awm theih a. Chutih laiin nihna
thuhmun chuan kawng tinrnga thuhmun a kwk thei thung. Nicea
Inkhwmpui AD 325 chuan Athanasius-a rawtna hi pawmin
Arius-a leh amah \antu Bishop pahnihte chu an paihthla a. Ram
pwnah lalberin a hnawt chhuak zui ta a ni.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
123
Pumkhat an nih dn
Pathian pakhata mi nung pathumte inlaichnna leh inzawm
tawn dn sawi nn Trinity tih Thurin hming chher chhuah a ni a
(Zirlai 13 en la). An inlaichnna leh pumkhat an nihna thu hetiangin
lo sawi zui ila
(1) Kohhran chanchina a lan dn: Pathian leh Fapa inkr
thuah Kohhran hmasate chuan Lal Isua chu Pathian Fapa, hmuh
theih loh Pathian anpui, ama thiltihtheihna thua engkim siamtu
leh tung dingtu Chhandamtu atna mihringa lo chang tih thu hi
nghet takin an pawm mai a. mahse, hun kal zlah Pathian Fapa,
Pathian hrin ni ang sela, eng laia hrin nge? Hrin a nih chuan a
pian hmain awm loh lai a nei a ni dwn a. Chatuan mi a ni thei
dwn em ni? A hringtu nn an awm \an hun a inrual thei dwn
em ni, tih angte a lo chhuak a. A hma lama zir tawh ang khn
hemi thua hnrkaitu pawh Arius-a bawk kha a ni.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
124
KOHHRAN THURIN
125
KOHHRAN THURIN
126
KOHHRAN THURIN
127
www.mizoramsynod.org
128
KOHHRAN THURIN
|HEN V
THURIN IV-NA
THIL SIAM LEH MIHRING CHUNGCHNG
Thurin No. 4-na kan lo thleng ta. Thil siam leh mihring
chungchng kan vuah ang a. |hen V-na hi zirlai pathumah
siamin zirlai 17, 18 leh 19-ah kan zir dwn a ni. Chng zir trte
chu hlwm li zla \henin kan luh chilh ang a.
Hetiang hian
Pathianin engkim a siam.
Pathian anpuia siam mihring.
Bul thuhmun leh unau.
ZIRLAI 17
PATHIANIN ENGKIM A SIAM
Chhiar tr: Genesis 1:1-2; Johana 1:1-5
Genesis 1:1-2: A trin Pathianin lei leh vn a siam a. 2Tin,
lei hi a chhia a, a ruak ngawt a ni a; tui thk tak chung chu
a thim mup a. Pathian Thlarau chuan tui chungte chu a
awp reng a.
Johana 1:1-5: A trin Thu a awm, Thu chu Pathian hnnah
a awm, Thu chu Pathian a ni. 2Chu mi chu a trin Pathian
hnnah a awm. 3Engkim a zain ama siam a ni; thil siam
zawng zawng hi ama siam loh eng mah a awm lo. 4Amahah
chuan nunna a awm; chu nunna chu mihringte nna a ni a.
5
ng chu thim zngah a lo ng a; thimin chu chu a hre lo.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
129
KOHHRAN THURIN
130
tu siam nge ni ang? A siam hmasatu chu eng ang nge a nih ang,
tiin zawhna twp hlei thei lo an zwt a, hriat tumin an inhnial
\hn. Pathian awm ring lo (Atheist)-te chuan khawvl hi chatuan
a\anga lo in\an tawh a ni an ti a. Plato-a zuitute (Platonist)-ho
chuan khawvl awm \an hmain hmanraw awmsa, chatuan kal
tawha mi a awm a, Pathianin a chei \ha a ni ang an ti bawk a.
Pantheist-ho chuan thil engkim mai hi Pathian taksa pwn lam
lantrna ni maiin an ring a. Evolution ring mi scientist-te chuan
khawvl leh a chhnga nungcha awmte hi Pathian siam ni lovin,
mahnia lo in\ana, zawi zawia tna a nih dn anga lo awm ta zl
niin an ring a. Mihring pawh thil nung inthlah changkng hret
hret zl leh zwng chi khat lo piang danglam chho ta zl niin an
ngai a.
Hng zawng zawng chhnna chu, A trin Pathianin lei leh
vn a siam a, tih hi a ni mai (Gen 1:1). Pathianin lei leh vn a
siam hmain eng nge a tih, tia zawhna pawh he Bible chng thu
chauh pawh hian a chhng fiah nghl a. Amah a\ang leh, amah
avng leh amah atn thil zawng zawng a lo awm a ni si a (Sam
33:9, 148:5; Rom 11:36; Kol 1:16-17).
2.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
131
Thil siam zawng zawngte enkawltu a nihzia Sam 104:128-ah leh hmun dang tam takah kan hmu a. Mi sualte kut hmangin
a thil tum chu a hlen bawk \hn (Tirh 2:23ff); Thuthlung Hluiah
pawh amah helsantute hrem nn ram dang mi leh hnam dang mi
a hmang bawk (Hab 1:6-11).
Siamtu Pathianin mihring kutah thuneihna zau tak leh sng
tak a pe a, thil siam dangte chunga thuneihna sng tak nn (Gen
2:15; Mk 16:17-18; Rom 8:18-25). Chuvngin, a mihringpuite
leh thil siamte tichhe zwng leh siam \ha zwngin a thawk thei
ve ve a. A chhe zwnga thawh chu Pathian dodlna a ni kan ti
thei ang. Mihring duhmna te, mahni hmasialnate avngin
inpwngnkna te, sualna chi hrang hrangte a pung zl a.
Manganna te, beidawnna te, lungngaihnate a thleng fo \hn (Gen
6:5, 11-13). Mihringte leh sawrkr ropuite avngin khawvl a
thlamuangin a rlti thei a. Mihring leh sawrkr te pawhin
duhthlanna an hmang dikin an hmang dik lo thei bawk.
Hetiang a ni chung pawh hian thuneihna sng ber leh a
vwrtwp chu Pathian chan a ni. Mihringte lalna ram chungah
thu a nei a, a duhsak apiang a pe \hn a, a duh duh a sawn bo
thei (Dan 4:25). Chuvngin, leilung hi lo danglamin, tlngte hi
tuifinriat chhng daihah insawn mah sela kan hlau lo vang (Sam
46:1-11). Tih tr leh hlauh tr, a thu zawm manhla ber tra chu
Lalpa kan Pathian hi a ni (Mt 10:26-31; Lk 12:2-7).
3.
KOHHRAN THURIN
132
KOHHRAN THURIN
133
KOHHRAN THURIN
134
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
135
Sawi ho atn
1. Pathian thil siam kan tih hian mihringte hi inchhiar tel ve zl
tr nge indah hran deuh tr?
2.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
136
ZIRLAI 18
PATHIANIN AMA ANPUIIN MIHRING A SIAM
Chhiar tr: Genesis 1:26-31
Genesis 1:26-31: Tin, Pathianin, Kan anpuiin, keimahni
ang takin mihring siam ila; anni chu tuifinriata sangha
chungah te, rannung leia bawkvka kal zawng zawng
chungah te thu i neihtr ang u, a ti a. 27Tichuan, Pathianin
ama anpuiin mihring a siam a, Pathian anpui ngeiin a ni a
siam ni; mipaah leh hmeichhiaah a siam a ni. 28Tin, Pathianin
anmahni mal a swm a; Pathian vkin an hnnah, Chi tam
tak thlaha lo pungin, leilung hi luah khat ula, in thu thuin
awmtr rawh u; tuifinriata sangha chungah te, chunglng
sava chungah te, thil nung leia bawkvka kal zawng zawng
chungah te thu nei bawk rawh u, a ti a.
Tin, Pathian vkin, Ngai teh u, lei chung zawng
zawnga thlai chi nei awm tinrng leh thing tinrng, thing
chi nei rah awmnate chu ka pe che u a ni; in chaw atn a ni
ang. 30Tin, leia sa tinrng hnnah te, chunglng sava tinrng
hnnah te, leia bawkvka kal, nunna nei tinrng hnnah te
an chaw atn hnim hring tinrng ka pe a ni, a ti a; tichuan,
chutiang chu a lo ni ta a. 31Tin, Pathianin a thil siam tinrng
chu a en a, ngai teh, \ha a ti m m a. Tichuan, tlai lam a
awm a, zng lam a awm bawk a, a ni rukna chu.
29
KOHHRAN THURIN
137
Kan zir tr hi kum za tam tak chhng leh hun hrang hranga
mi thiam chi hrang hrangten sawi fiah leh chhui chhuah an lo tum
\hn a ni a. He zirlaiah hian chng zir chianna leh sawi fiah tumna
thute chu tr lan sn rual a ni lo. Chuvngin, kan Thurinin a sawi
dn tr lan kan tum ang a, kan duh twk mai ang. Tlngpui
deuh takin hetiangin lo zir ila:
1.
KOHHRAN THURIN
138
KOHHRAN THURIN
139
KOHHRAN THURIN
140
KOHHRAN THURIN
141
(3) Chi tam tak thlaha lo punga, leilung luah khat trin a
siam tih kan hmu a (Gen 1:28). Amah ngaihsaka, a
rawngbwl trin a siam tih kan hmu bawk (Mal 2:15).
(4) Eden huan enkawl leh vng trin a dah tih kan hmu
bawk (Gen 2:15). Hng thute leh Bible chng tam
takah \ha a tih m m a thil siam te, duat tak leh
hmangaih taka a aiawha enkawl trin Pathianin mihring
a siam tih kan hre thei (Mk 16:15; Rom 8:19ff).
(5) Mipaah leh hmeichhiaah a siam tih hian an danglamna
a tr lang a, an mawhphurhna pawh intifamkim tawn
trin a ni tih a entr a. A tu zwk pawh hi mahnia famkim
zo an awm lo. Mipa leh hmeichhe inzawmna hi thuril
thk tak, Krista leh a Kohhran inzawmna thu nn
tehkhin a ni a. Pathian leh ama anpuia siam mihringte
inlaichnna thu sawina a ni kan ti thei bawk ang (Eph
5:31-33).
4.
KOHHRAN THURIN
142
Khaikhwmna
Pathianin ama anpuiin mihring a siam tih thu tawi t mai
pawh sawi sn rual lohva thk leh awmze ril a ni a. Mi thiam chi
hrang hrangin kohhran hun inthlk zlah kawng hrang hrangin
sawi fiah an lo tum tawh \hn a. He hmun zm tah hian sawi kim
sn a ni lo tih hria ila. Hei hi thil siam dangte aia mihring chungnun
bkzia tr lanna ropui tak a ni. Heti hian lo khaikhwm ila
(1) A taksa ruangmah Pathian anpui a ni tia ngaih theihna
chen awmin Hebrai \awng thiamten an sawi a. Chu
chu Tselem leh Demut an ti (Gen 1:26-27). mahse,
Pathian chu Thlarau a ni, tih Lal Isuan min hrilh
(Jn 4:24).
(2) Pathian anpui tih hian Pathian nna inzawmna nei
(inpwl) thei, inzawmna nei thei an nihna thu a tr lang
zwk a ni (Gen 5:24).
(3) Pathian thaw a\anga nunna nei a ni a, a thlarau pawh
Pathian a\anga a dawn a ni a, chu chu Pathian nna
an inzawm leh an inpwl theihna chhan bulpui a ni
(Gen 2:7).
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
143
(4) Pathian a\anga chhuak, ama din leh siam a nih angin
Pathian anna zia a nei a. A \hatna leh famkimna
\wmpui famkim thei trin a siam a ni (Gen 1:31; Eph
2:10).
(5) Mihringa nunna chu Pathian thaw a\anga lo awm a ni
a, chu chu mihring ropuina leh Pathian a anna ber a ni.
Sawi ho atn
Pathian anpuia siam mihringte hian amah annaa \han len
zlna trin eng nge kan mamawha? Min dltu engte nge ni le?
www.mizoramsynod.org
144
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 19
BUL THUHMUN LEH UNAU
KOHHRAN THURIN
145
THURIN IV-NA
Lei leh vn leh a chhnga thil awm zawng zawng siamtu
Pathian chuan mihring hi, hriatna, felna leh thianghlimnaa
Ama anpuiin mipaah leh hmeichhiaah a siam a. Mi zawng
zawng hi bul thuhmun leh chhngkaw khata unau anga
in\hui khwm vek kan ni.
Bul thuhmun
Ringtu emaw ring lotu pawh he khawvla mihring zawng
zawng hi bul hmun khat vekin Pathianin a siam a. An tn hun
bite a ruat a, an awmna rite a khamsak a (Tirh 17:26). He thu hi
Pathian thu a ni a. Chu chu unau leh chhngkaw khata mihringte
\hui khwmtu a ni.
He thu hi nupa tuak khat thlah, khawvla lo pung zl sawina
a ni em? Chi thuhmun chiah kan ni tihna pawh a ni em? tih thu te
hi zawh theih tak a ni a. Scientist-te chhnna leh an hnialna tam
tak sawi sn rual loh a awm. A chhan chu thlai leh thing te,
ramsa leh ransate pawh an pianzia leh chi inang tak, thlah khat
ni lem si lova ngaih theih a awm a. Inanna leh inan lohna nasa
tak a awm tawn ve ve thei. Chutiangin mihring pawh, ruangm
leh pianziaa inanna tam tak nei siin, vun rawng te, kimtlng te,
rilru putzia te a inang lo nasa hle si \hn. Bible-ah chuan mihring
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
146
hmasa ber Adama leh Evi te chu Pathianin chi tam tak thlaha lo
punga, leilung luah khat tra mal a swm thu te, mi nung zawng
zawng nu a nih avnga Adaman a nupui hmingah Evi a vuah
thute kan hmu (Gen 1:28; 3:20).
Mihring zia, kimtlng, vun rawng, ruangm len zwng leh
kawng hrang tam taka danglamnate hi mihring fin leh tna avng
te, chnna hmun leh boruak, ei leh in avng te, thil dang avngtea
awm thei niin mi thiamten an ngai a. mahse, kan inanna lai a tam
zwk m m a; kan ruhrl inchuktuah dn te, thisen zm kal
dn te, taksa png leh an hnathawh te, ei leh inin nun a dawm
zui dnte a inang vek a. Chuvngin, Bible sawi dn hi rin tlk
leh pawm tlk a ni.
Chu lo rngah pawh mihring chu Pathian anpuia siam a
nihzia Zirlai 18-naa tr lan tawh ang kha a ni a. Chu Pathian
anna tak chu he khawvla mi chi tinte hian an pianpui si a.
Chuvngin, kan inpawm tawn leh tawn loh chu thu dang ni se.
Bul thuhmun kan ni tih zawng a chiang e. Engkim bul chu Pathian
a ni a, ani chuan thil zawng zawng hmuh theih leh hmuh theih loh
te hi a siam a. A siam loh eng mah a awm lo (Jn 1:3-4;
Kol 1:16).
Rilru awm dn zirna (Psychology) a\anga chhuitute chuan
mihringte hi rilru put dnah te, chakna neih dnah te, duhthlan
theihnaah te, rilru lama phrna leh zauthaunaah te, lungngai thei
leh hlim theia kan awmnaah te hian ramsa aia rilru sng zwk
kan nei vek a. |obul hmun khat nei kan ni tih fiahnaah an ngai.
2.
KOHHRAN THURIN
147
KOHHRAN THURIN
148
3.
KOHHRAN THURIN
149
4.
150
KOHHRAN THURIN
Chi intih bingna leh Chanchin |ha inmil lohna engte nge?
3.
www.mizoramsynod.org
151
KOHHRAN THURIN
|HEN VI
THURIN 5-NA
MIHRING TLK THU LEH CHHANDAMNA
Hemi chhngah hian Zirlai pasarih awmin Pathianni vawi
sarih zirah kan hmang dwn a. Hetiang hian
Zirlai 20-na
Zirlai 21-na
Zirlai 22-na
Zirlai 23-na
Zirlai 24-na
Zirlai 25-na
Zirlai 26-na
Mihring bawhchhiatna.
Pathianin Chhandamtu a pe.
Chhandamtu Isua nihna.
Isua Krista leh Thlarau Thianghlim.
Isua Krista hnathawh I.
Isua Krista hnathawh II.
Isua Krista hnathawh III.
KOHHRAN THURIN
152
KOHHRAN THURIN
153
emaw, a \ha emaw pawm ngei trin a tilui lo. Mihring chuan
sual kai lo dinhmuna a awm lai khn Pathian lawm zwng thil
\ha thlang leh ti thei tra zalnna leh tih theihna a nei a; nimahsela,
danglam thei niin tlksan leh thei a la ni tho, tiin.
Hetiang deuh bawk hian Welsh Thurin No. 10-naah kan
hmu: Pathianin mihring hnna thiltih thuthlung a siam khn,
mihringin a thuthlung chu awih theihna leh hlen theihna nei mah
se, Pathian chu pawisa lovin thuthlung chu a bawhchhia a, rlin
Evi a tihder a, Adaman a nupui thu a ngaithla a, theirah ei thiang
lo chu eiin ama duh thu ngeiin a Siamtu thupk chu a bawhchhia
a, chutiang a nih avng chuan Pathian nna an inkr thuthlung
chu a tichat ta. Nunna thutiam chu chnin thihna bwihah a tlu
lt a, a tra \hatna a neih leh Pathian a pwl theihna chu hlohvin
a thlarau leh a taksa pum chu a lo khawlo zo ta vek a, Ani chu
mihring zawng zawngte bulpui leh an aiawhtu a nih avngin a
sualna chu a thlahteah a awm zl a, a khawlohna pawh chu a
thlah te, amah a\anga chi inthlah dn pangngaia lo chhuak zawng
zawngteah chuan a tla ta zl a... tiin.
Hringtu Kohhrante thurin siam chhuah dn rilzia kan sawi
tawh a. Pathianin mihringte hnna duhthlanna zaln a pkziate
pawh thurinah an lo tr lang chiang tawh hle. Duhthlanna zaln
hi mihringin nei lo ta se, mihring ni lovin khwl (robot) mai a ni
ang. mahse, vawiin thlengin ei leh in thuah te, thil \ha leh \ha lo
thlang theiin zalnna kan nei. Z leh ruihhlo chng dawklakte
erawh chu an thil chn \ha lovin a thunun tawh avngin bnsan
an harsat hle \hn tih kan hria.
Ama duh thu ngeia Pathian dn a bawhchhiatna chu Genesis 2:17-a A chhia leh a \ha hriatna thing rah erawh hi chu i ei
tr a ni lo: i ei chuan i ei ni la lain i thi ngei tr a ni, tia Pathianin
a khapna thu awih lova bawhchhiaa an ei tkna kha a ni. Dn
www.mizoramsynod.org
154
KOHHRAN THURIN
KOHHRAN THURIN
155
a. Sual man chu thihna a nih avngin, sual avnga chhiatna zawng
zawng chu an chanpual a lo ni ta a (Gen 3:14-19; Rom 6:23).
Sual avngin Pathian nn an inzawmna chu a lo chat a, a
thlarau lam nunna chu a lo thi ta a, Pathian lakah mitthi a lo ni
ta a. Augustin-a chuan, Hei hian taksa leh thlarau a lo in\hen
avnga thihna chauh ni lovin chatuan thihna leh a hnu lam zawng
zawng pawh a huap a ni, a lo ti nghe nghe a ni.
Hetiang taka thiam lohna leh chhiatnaa mihring a inbarh luh
thuah hian sual bul thuah ngaih dn hrang tam tak a lo piang a.
Kohhran Pate znga mi Irenaeus-a (130195) chuan Adaman a
duh thu ngeia thil a tihsual a\anga sual hi lo awm \an niin a ngai
a. Origen-a (185254) chuan mihring siam hmain thlaraute siam
a ni a, mihringa an lo luh hmain thlaraute chu an lo sual tawh a,
sual sain a lo lt niin a sawi a. He ngaih dn hi kum zabi 18 leh
19-ah mi thiam \henkhatin an thar thawh leh a. Origen-a ngaih
dn hi kan thurin nn hian inpersan deuhvin a lang a; Irenaeusa ngaih dn erawh hi chu kan thurin nn hian a inzwn deuh
zwka ngaih a ni.
Finna zir mi Immanuel Kant-a chuan sual awm \an hun chu
hriat theihna piah lam thil, hrilhfiah theih lovah a ngai a. Mi fing
dang Gottfried Wilhelm Leibnitz-a (Gawt-frid Wil-hem Leibnit) chuan sual chu khawvl awmphung hian twp chin a neih
vnga lo awm niin a ring a. Friedrich Schleiermacher-a (FridrichSlei-ar-ma-char) chuan mihring tisa chkna a\anga lo chhuak
niin a ring a. Albrecht Ritschl-a (Albrech Ri-shal) chuan mihring
mawl vngah a ruat a. Karl Barth-a chuan sual thu hi chu ruat
lwk thu khirh tiin a vuah ngawt thung. Louis Berkhof-a chuan
sual hi Angel-te khuarl a\anga rawn in\an a ni a ti ve thung a
(Jn 8:44; 1 Jn 3:8; 1 Tim 3:6). Hng a chunga mi thiamte ngaih
dn kan han tr lante hi a mala lk chuan kan thurin nna kal
kawp \ha tak a awmin a lang lo.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
156
KOHHRAN THURIN
157
chiah khn a chhia leh a \ha hria (dai hriat, tawn hriat) a lo ni
ta a. Mihringin a trah chhia leh \ha hriatna rilru fm (conscience)
kha nei lo ni ta se, ei tr leh ei loh tr, thupkin awmzia a nei
lo vang tih hriat tr a ni.
Tichuan, mihringin a nih tr ang a nih phk lohna leh Pathianin
a awm dn tra a lo hrilh a tlin zawh tk lohna sual sawina
\awngkam; Grik \awnga hamartia hi hman lr a lo ni ta a.
Chu chu tum \helh, nih tr ang tling zo lo sawina a ni (Is
53:6). Kawng tam taka sawi zau theih a ni.
Sual rah tih hian Pathian nna in\henna, inzawmna lo bo ta
kha a kwk a. Pathian anna (felna bulpui) a hloh va, Pathian
nchhia a lo phur ta a, lungngaihna te, tuarna te, thihna leh thih
hnihnain a chungah ro a rl zui ta a (Gen 2:17; Thup 20:14).
Sual man chu thihna a ni, tia Paulan a sawi ang khn (Rom
5:12,21; 6:16,23; Eph 2:1; Jak 1:15).
Kan hlain
Edenah rilru hre reng la, Ka Pathian anzia a bo ta,
Ka lallukhum a tla, a tih ang khn (KHB. 170)
4.
KOHHRAN THURIN
158
KOHHRAN THURIN
159
chhandam ngai, chhandam theih a ni. Chumi thu chu kan zir leh
tr hi a ni.
Sawi ho atn
Kohhranin sual thu kan inzirtr mk dnah hian siam \hat
ngai awmin kan hria em le?
www.mizoramsynod.org
160
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 21
PATHIANIN CHHANDAMTU A PE
THURIN V-NA
.....Chu thiam lohna leh chhiatna leh sual hremna lak
ata chu anmahni chhan chhuak tr leh chatuan nunna pe trin
hmangaihna twp nei lo Pathian chuan A chatuan Fapa neih
chhun Lal Isua Krista chu khawvlah a rawn tr a; Ama zrah
chauh chuan mihringte hi chhandamin an awm thei a...
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
161
KOHHRAN THURIN
162
163
KOHHRAN THURIN
1 Jn 4:9). Vawiin hian ka hring che a ni, tih chu Origen-a chuan,
Pa leh Fapa inlaichn dn sawina a ni a, a hrin hun pawh chatuan
a ni mai, vawiin chu eng lai pawh hi a ni reng mai, a lo ti a ni.
3.
KOHHRAN THURIN
164
4.
KOHHRAN THURIN
165
Thurin zir lai kan nih avngin, Thurin \awngkam zuiin kan
chhui a \l a. Thupui phuah dn pawh a \awngkam a ulh deuh lo
thei lo va. He zirlai chhngah hian mahni duh thu ngeia Pathian
dn bawhchhetu, thiam lohna leh chhiatna leh sual hremna lak
ata chhan chhuak tr leh chatuana nunna pe tra hmangaihna
twp nei lo Pathianin a Fapa mal neih chhun Lal Isua Krista min
pk thu te, ama zrah chauh chhandamna a awm thu te,
chhandamna awmziate kan zir ta a. Zirlai dangah kimchang deuh
zwkin kan chhunzawm leh ang.
Sawi ho atn
Chhandamna thu kan inzirtr mk dnah hian siam \hat ngai
a awm em? Kohhran nwlpui huapa Chhandamna Camping kan
buatsaih hi a la \ha zl em?
www.mizoramsynod.org
166
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 22
CHHANDAMTU NIHNA
THURIN V-NA
...Chu chatuan Fapa chu mihring takah a lo chang a,
mi nung pakhat, mize pahnih nei, Pathian tak leh mihring
tak a ni kumkhua ta a ni. Thlarau Thianghlim
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
167
Chatuan Fapa
Westminster Thurin Bung 2:3 twpah Trinity Thianghlim
chungchngah Fapa chu chatuan ata Pa hrin a ni a... tih kan
hmu a. Hng Thurinte hi Westminster Assembly leh British Parliament meuhvin a pawm a ni. Dodlna pawh a awm zui meuh
lo. AD 325-a he thurin Nicea Inkhwmpuiin a siam lai vla a
pawimawhna leh a \obul pawh zirlai 16-naah zir a ni tawh bawk.
Chhandamtu Lal Isua Krista mizia chhui chhuah sn rual
loh hi mihringin hriat fiah chkin an chhui \hn a. An chhui chian
tumna lamah kohhran zirtrna tlngpui, thurin an kal pl \hn a.
Chutiang mi chu gnostic (nawstik) ho, a bka Pathian inlrna
leh inhriattrna danglam bk changtu (var pawh bk)-a inngaite
a\angin AD zabi 2-na vlah a in\an a. Pwl hrang hrang an
awm. Isua Krista chu Thlarau a ni a. Taksa tak tak pawh a
nei lo. Isua baptisma chan laiin he chhandamtu hi a chungah a
lo chhuk a, khenbeh hmain a chhuahsan leh a ni. Chhandamtu
chu a piang hek lo va, a thi thei bawk hek lo, tiin an zirtr a.
Rinna humhimtu, mi thiam Justin Martar-a te, Irenaeus-a (Aire-nias-a) te, Tertulian-a te Origen-a te leh mi dangten
lehkhabute ziakin kohhranho an hum a, an tipumkhatin an
tifmkhur lehzual a ni.
AD zabi 3-naah Monarchian (Maw-nar-khian) pwl
pakhatin Isua chu mihring pangngai, Pathian thiltihtheihna Logos
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
168
KOHHRAN THURIN
169
170
KOHHRAN THURIN
KOHHRAN THURIN
171
2.
www.mizoramsynod.org
172
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 23
ISUA KRISTA MIZIA CHUNGCHNGA
ZIRTRNA DIK LOTE
Chhiar tr: Hebrai 1:1-4
Hebrai 1:1-4: Pathian, hmasnga thlahtute hnna bung tam
tak leh kawng tinrnga zwlneitea thu lo sawitu khn, 2hng
ni twpah hian keimahni hnnah a Fapaah chuan thu a sawi
ta. Chu mi chu engkim rochungtuah a ruat a, chu mi pawh
chuan khawvlte chu a siam a; 3ani chu a ropuina ng leh, a
tak anpui ngei leh, ama thiltihtheihna thua engkim tungdingtu
niin, sualte a tlen fai hnuin chung lama Ropuibera ding lamah
khian a han \hu a; 4vntirhkohte aia hming \ha zwk a rochun
ang ngeiin an aia ropui zwk a lo ni tawh si a.
KOHHRAN THURIN
173
1.
KOHHRAN THURIN
174
zabi 1-na a\anga zabi 9-na thlenga France leh Iran rama
kohhranhote tana harsatna thlentu an ni. Pathian thu var pawh
bk, hmu fuh fl bka inhria an ni a. Engkim chhnna hria leh
nei angin an \awng leh chtziaah an inlantr \hn.
Gnostic \henkhat chuan sual pianna bul chu taksa nia an
rin avngin Isua mihrinna an ring lo va, Isua pawh hi taksa nei a
nih chuan mi sual a ni ve tihnaah an ngai a, chuvngin, Isua chu
nula thianghlim kawchhnga lo piang ni mah se, a taksa kha chu
Mari tisa leh thisena siam a ni lo va, a hranpa ngata Pathianin a
buatsaih a ni a, duha ral thei boruak thila siam a ni, an ti.
An zinga Cerinthus (Se-rin-thas)-a pwl chuan, Mari leh
Josefa fa a ni a, baptisma a chan laiin Krista Thlarau amahah a
lo thleng a. Chu chuan a hmang ta a. Thil makte a ti thei ta a.
Krista chuan khenbeh dwn laiin a hransan a, mihring Isua chauh
khenbeh a ni; Chhandamtu chu a piang hek lo va, a thi bawk
hek lo an ti.
(3) Docetist-ho: Anni pawhin Pathian chu thlarau a ni si a,
tisaah a tak takin a chang ve lo va, a tuar bawk lo. A Pathianna
kha a tak a, a mihrinna erawh a tak a ni lo. Anga lang chauh a
ni tiin an zirtr a. Lehkhathawn lamah an chungchng ziah a ni (1
Jn 4:1-3; 2 Jn 7).
(4) Monarkhian-ho (Monarchianism): AD 260 vla
Antiokei Bishop chu Samosata khuaa mi Paula a ni a. Kohhran
hruaitu \ha leh Thurin dik hum tum tak a ni. Pathian chu pakhat
(Monarch) a ni a, Isua chu mihring a ni. Isua chuan Pathian thu
(Logos) leh khawngaihna a dawng tam tial tial a. A thih meuh
chuan Pathian nna inpumkhatnaah a lt a. A trah mihring
pangngai, a thih hnua Pathian nna infin, Pathianna chang a ni e,
tiin an zirtr. He zirtrna dawngtute hi Adoptionist-ho an ti ve
bawk \hn.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
175
KOHHRAN THURIN
176
177
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
178
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 24
ISUA KRISTA HNATHAWH I-NA
Chhiar tr: Rom 5:611
Rom 5:6-11: Kan la chak loh lai khn a hun tin Krista chu
mi sualte ai chuan a lo thi ta si. 7Mi fel aia thih miin a duh
wm lo hle si a, mi \ha ai erawh chuan mi tu emaw tal
chuan thih a ngam mial mahna. 8Nimahsela, Pathian chuan
a mi hmangaihna chu fak tlkin a lantr a, mi sualte kan la
nih laia Krista kan aia a thih avng khn. 9Chutichuan, a
thisena thiam chantra kan awm tawh hnu hian, amah
avngin Pathian thinurna lak ata chu chhandamin kan awm
ngei ang. 10Hmlma kan nih lai maha a Fapa thihna avnga
Pathian nna lo inrem tawh kan nih si chuan, inrema kan
awm tawh hnu hian a nunna avngin chhandamin kan awm
ngei ang. 11Chuti chauh pawh a ni lo va, inremna tna min
hmuhtrtu, kan Lalpa Isua Krista avng chuan Pathianah
kan lwm bawk a ni.
KOHHRAN THURIN
179
KOHHRAN THURIN
180
KOHHRAN THURIN
181
3.
KOHHRAN THURIN
182
leia thil awmte pawh, vna thil awmte pawh amah nna inremtr
hi, tiin Krista tlanna hnathawh hi a lo sawi fiah bawk a ni (2
Kor 5:19; Kol 1:19, 20).
4.
KOHHRAN THURIN
183
www.mizoramsynod.org
184
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 25
THURIN V
ISUA KRISTA HNATHAWH II
Chhiar tr: Philippi 2:511
Philippi 2:5-11: He rilru, Krista Isua pawha awm bawk kha,
nangmahniah awm rawh se; 6ani zawngin Pathian anga
awma, Pathian tluka awm chu thil thlkhlelh hleih theihah a
ruat lo va, 7mihringte anga lo piangin, bwih angah a insiam
a, amah leh amah a intitlwm ta zwk a. 8Tin, mihring anga
lo awmin a inngaitlwm a, thi khawp hiala thu zwmin a lo
awm ta a, kraws-a thihna ngei chu. 9-11Chumi avng chuan
Isua hmingin mi tin - vna mite, leia mite, lei hnuaia mite
nn - an \hing\hit nn leh Pa Pathian tihropuina trin, Isua
Krista chu Lal a ni, tiin lei tinrngin a puan nn, Pathianin
ani chu nasa takin a chawimawi ve ta thung a, hming zawng
zawnga hming chungnung ber chu a pe ta a.
Tn \uma kan zir tr hi ringtute sawi tam ber leh tuipui ber
pakhat a ni ti ila, kan sawi sual wm lo ve. A thihna leh thawhlehna
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
185
thu phei chu kan thurin laipui a ni a. He zirlai hi hlawm li-a \henin
kan zir leh ang.
1.
KOHHRAN THURIN
186
2.
KOHHRAN THURIN
187
Kor 15:20); mi nung leh mitthi Lalpa a nih theihna te (Rom 14:9),
Amah \wmpuia nun thara kan nun theihna te (Rom 6:4),
Chhandamna hna leh a pa duh zwng a hlen famkimna te (1
Kor 15:38). Pa Pathianin a chawimawina te (Phil 2:911).
Beiseina nung, taksa thawhlehna leh chhandamna kim lo thleng
tr min siamsakna te (1 Pet 1:39). Thihna hneha ngamtu a
nihziate a lantr a ni (Thup 1:18).
Tholeh taksa chuan taksa thi hnu thlna awm kha nunna
tharin a luah a, a lo tho leh a, vn taksaa tihdanglam a ni a, a
inlr thei a, hmuh theih, khawih theih, eia in thei ni mah se a
duha lo langa, bo leh thei a ni si (Lk 24:31-43). Engkim a thu
thua awmtr theitu a ni (Phil 3:21).
3.
KOHHRAN THURIN
188
KOHHRAN THURIN
189
ata a thawhlehna te, vna Pathian ding lama a \hut thu leh chuta
\ang chuan a mite tn a dlsak reng thute thurin hmanga puan
chhuah a ni. Chu chu mihringte dinhmuna tlwmna hnuaihnung
bera in\an ni mah se, lei nchhedawng leh vna lallukhum thlun
zawmtu a ni si.
Sawi ho atn
He zirlai a\ang hian kohhranten uar zwka inzirtr \l nia
kan hriat sawi ni se.
www.mizoramsynod.org
190
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 26
ISUA KRISTA HNATHAWH III
Chhiar tr: Johana 5:28-29; Thupuan 1:7
Johana 5:28-29: Hng hi mak ti suh u, a hun a thleng dwn
ta, chutih hunah chuan thlna awm zawng zawngin a aw
an hria ang a, an chhuak vek ang; 29thil \ha titute chu nunna
changin an tho leh ang a, thil sual titute chu thiam loh
changin an tho leh ang.
Thupuan 1:7: Ngai teh u, ani chu chhmte nn chuan a lo
kal dwn e; mit tinrngin an hmu ang a, a chhuntute ngei
pawh khn; khawvla hnam zawng zawngin amah an \ah
bawk ang. A ni, Amen.
KOHHRAN THURIN
191
192
KOHHRAN THURIN
KOHHRAN THURIN
193
3.
194
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
195
KOHHRAN THURIN
|HEN VII
THURIN 6-NA
THLARAU THIANGHLIM CHUNGCHNG
ZIRLAI 2730 KAMKEUNA
|hen VII-naah hian zirlai pali a awm a. Chngte chu:
Zirlai 27 Thlarau Thianghlim chungchnga Zirtrna dik lote
Zirlai 28 Thlarau Thianghlim nihna
Zirlai 29 Thlarau Thianghlim hnathawh I
Zirlai 30 Thlarau Thianghlim hnathawh II
Sawi lan tawh \hin angin India Ram Presbyterian Kohhran
Thurin zir kan ni a. Kristian Thurina thupui lian leh zau tak takte
kha kohhran thurin \awngkam hmanga luhchilha zir kan ni tih
hre nawn leh ila.
Thlarau Thianghlim chungchang pawh hi thurin \awngkam
leh thurin sawi dn indawta luhchilh kan tum a. Chutih laiin tunlai
huna Kohhran tna \ul leh inenfiahna tr awmte theih ang angin
kan tr lang tel dwn a ni.
www.mizoramsynod.org
196
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 27
THLARAU THIANGHLIM THUA ZIRTRNA
DIK LOTE
Chhiar tr: 1 Korinth 2:1016
1 Korinth 2:10-16: Keini erawh chu chng chu Pathianin
Thlarauvin min hriattr ta a ni; Thlarau chuan engkim a chhui
chhuak si \hn; a ni, Pathian thu ril pawh. 11Mihring thute
chu mihring rilru, a chhnga awm vk lo chuan, mihring
zngah tuin nge hria ang? Chutiang bawkin Pathian thute
chu Pathian Thlarau vk lo chuan tu mn an hre lo.
12
Chutichuan, a thlwna Pathianin thil min pkte chu kan
hriat theihna trin, keini zawngin khawvl thlarau ni lovin,
Thlarau, Pathian hnna mi chu, kan hmu zwk a ni. 13Mihring
finna zirtr thua sawi lovin, Thlarau zirtr thua sawi zwkin,
Thlarau lam thute chu thlarau lam mite hnna hrilh fiahin,
chng thil min pk thute pawh chu kan sawi \hn. 14Khawvl
mi chuan Pathian Thlarau lam thilte chu a lwm \hn lo, ani
ngaih chuan tthlk a ni si a; Thlarauva hriat fiah a nih
avngin a hre thei lo rng rng bawk a ni. 15Thlarau mi erawh
chuan thil engkim a hre fiah \hn a, ani lah chu tu mn an
hre fiah si lo. 16Tuin nge Lalpa rilru hre tawha, amah chu
zirtr thei ang? Keini erawh chuan Krista rilru kan pu a ni.
KOHHRAN THURIN
197
KOHHRAN THURIN
198
KOHHRAN THURIN
199
KOHHRAN THURIN
200
KOHHRAN THURIN
201
KOHHRAN THURIN
202
www.mizoramsynod.org
203
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 28
THLARAU THIANGHLIM MIZIA LEH NIHNA
Chhiar tr: 1 Korinth 2:616
1 Korinth 2:6-16: Amaherawhchu, puitlingte zngah chuan
thufing zawng kan sawi \hn; nimahsela, he khawvl thufing
hi a ni lo, he khawvl rorltu boral trte thufing hi a ni hek
lo; 7Pathian thufing thurk chu kan sawi zwk \hn a ni,
thufing inthup, kan ropuina tra Pathianin khawvl awm
hmaa a ruat lwk tawh chu. 8Chu chu he khawvl rorltute
rng rng hian an hre lo; hria sela chuan ropuina Lalpa chu
an khngbet lo vang.
Mita hmuh ngai loh, benga hriat ngai loh,
Mihring rilrua lt ngai lo,
Pathianin a hmangaihtute tn
A buatsaih apiangte chu,
9
tih ziak ang zwk khn. 10Keini erawh chu chng chu
Pathianin Thlarauvin min hriattr ta a ni; Thlarau chuan
engkim a chhui chhuak si \hn; a ni, Pathian thu ril pawh.
11
Mihring thute chu mihring rilru, a chhnga awm vk lo
chuan, mihring zngah tuin nge hria ang? Chutiang bawkin
Pathian thute chu Pathian Thlarau vk lo chuan tu mn an
hre lo. 12Chutichuan, a thlwna Pathianin thil min pkte chu
kan hriat theihna trin, keini zawngin khawvl thlarau ni lovin,
Thlarau, Pathian hnna mi chu, kan hmu zwk a ni. 13Mihring
finna zirtr thua sawi lovin, Thlarau zirtr thua sawi zwkin,
Thlarau lam thute chu thlarau lam mite hnna hrilh fiahin,
chng thil min pk thute pawh chu kan sawi \hn. 14Khawvl
mi chuan Pathian Thlarau lam thilte chu a lwm \hn lo, ani
ngaih chuan tthlk a ni si a; Thlarauva hriat fiah a nih
avngin a hre thei lo rng rng bawk a ni. 15Thlarau mi erawh
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
204
THURIN VI-NA
Thlarau Thianghlim, Pa leh Fapa ata lo chhuak chuan
mihringte chu chhandamna changtuah a siam a, an sualzia
leh chungpikziate a hriat chiantr a. Krista hriatna kawngah
an rilru a tivr a, an duhthlannate chawk thovin, Isua Krista
chu an Lalpa leh chhandamtua pawm tra ngnin, pawm
thei trin a pui a, anmahniah felnaah chi tin reng a thawk
chhuak \hn.
Thupui pawimawh tak leh sawi fiah har tak si, Thlarau
Thianghlim mizia leh nihna kan zir dwn a. Kan zir tr hi
Thlarau Thianghlim mizia leh nihna sawi fiah dn awm chhun a
ni lo va, Bible leh Thurin lama Thlarau Thianghlim chungchng
kan hmuh sawi zauna a ni a, hetiangin kan zir ang.
1.
Thurinin a sawi dn
Thlarau Thianghlim mizia leh nihna sawi dn hrang hrang a
awm a. Kohhran Thurinin a sawi dn kan sawi hmasa dwn a ni.
(1) Nicea (Naisia) Thuvawn chuan, Thlarau Thianghlim,
nunna petu leh Nunna Lalpa chu ka ring. Amah chu
Pa leh Fapa ata lo chhuak, Pa leh Fapa nna angkhata
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
205
KOHHRAN THURIN
206
Bible-in a sawi dn
Bible-a Thlarau Thianghlim sawina thu mal hman lr ber
chu Hebrai \awnga Ruach (Ruakh) tih a ni a, Grik \awngin
'pneuma' tih a ni a, English chuan 'spirit' tih a ni. Thaw, thli,
boruak che vl sawina \awngkam a ni a, thlarau, nunna bulpui
sawi nna hman a ni ber.
Thuthlung Hluiah Thlarau Thianghlim chu thil siamtu,
mihring leh leilung pawh siamtu a nih thu kan hmu a.
Rawngbawl tra a mite thuama, finna leh remhriatna pe \hntu
leh zwlneite pawh chawk thova thunun tlat \hntu a ni. Mihring
chhngril nun siam\hatu a ni a, Pathian mite innghahna leh
chakna thahrui ber a ni. Hmun hrang hrangah finna leh hriat
theihna thlarau tih te, remruatna leh chakna thlarau tih te,
hriatna leh Lalpa \ihna thlarau ti tein sawi a ni.
Thuthlung Tharah hian Isua pian thuah te, baptisma a
chan lai leh thlmna a tawh lai te, a rawngbwl chhng
zawngtein Thlarau Thianghlim thiltihtheihna leh a hruaina kan
hmu a. Pentikos Ni-a ropui taka a lo thlen a\angin ringtute
chn chilhin a awmpui tlat a, finna leh thil chhui chhuah theihna
a pe a, Chanchin |ha hril trin huaisennain a thuam \hn.
Kohhran a lo din khn a awmpui zui zl a, tichakin a tinghet
a, fuihin a zilh \hn bawk. Chhinchhiah tr pawimawh tak
chu Thlarau Thianghlim hnathawh lanna apiangah Isua
chawimawiin a awm \hn.
Bible-ah hian Thlarau Thianghlim sawina hming hrang hrang
a awm a. Pathian Thlarau, Lalpa Thlarau, Engkimtitheia thaw,
Isua Thlarau, Krista Thlarau, Nunna Thlarau, Thlamuantu,
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
207
KOHHRAN THURIN
208
nun a hruai thuiin mi a hneh deuh ber niin a lang. Mahni lama a
chian dn a\ang zla kan sawia kan nun chhuahpui \hin avngin
thlarau duh leh ngaina inti mi tam tak chuan kan buai phah mk
niin a lang bawk.
Chuvngin, vawiina kan zirlaiin a sawi dn ang hian Thlarau
Thianghlim hi kan chang em? Min chnchilhin min hruai reng
em? Thurin leh Bible-in a sawi dn te, a chhinchhiahnate (signs
& symbols) hian eng chen nge min nghawnga, min khawih i inen
lt ang u.
Sawi ho atn
1. Kan rama Thlarau mi kan tih leh kan zirlaiin Thlarau
Thianghlim mizia leh nihna a sawite hi inremin kan hria em?
2.
3.
www.mizoramsynod.org
209
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 29
THLARAU THIANGHLIM HNATHAWH I-NA
Chhiar tr: Johana 16:715
Johana 16:7-15: Nimahsela, thu dik tak ka hrilh a che u; ka
kal in tn a \ha e; ka kal loh chuan Thlamuantu chu in
hnnah a lo kal dwn si lo; ka kal erawh chuan in hnnah
ka rawn tr ang. 8Ani chu a lo thlen chuan sual thuah te, fel
thuah te, rorl thuah te, khawvl an thiam loh a hriattr ang:
9
sual thuah te thiam loh an chang ang, kei mi rin loh avng
hian; 10fel thuah te thiam loh an chang ang, Pa hnnah ka
kal dwn a, nangnin mi hmuh leh dwn tawh loh avng hian;
11
rorl thuah te thiam loh an chang ang, he khawvl lal hi
thiam loh va a tlk tawh avng hian.
In hnnah thu sawi tr tam tak ka la nei cheu va;
nimahsela, tnah zawng in tlin rih lo vang. 13Nimahsela,
amah, Thlarau dik tak chu a lo thlen hun chuan, thutak
zawng zawngah chuan a hruai lt ang che u: ama phuah
chawpin thu a sawi dwn si lo; thu a dawn apiang chu a hril
zwk ang; thil lo thleng trte pawh a hriattr ang che u. 14Ani
chuan kei mi chawimawi ang; ka taa mi a la ang a, in
hnnah a hriattr dwn si che u a. 15Pain thil a neih zawng
zawng ka ta a ni; chuvngin, Ka taa mi a la ang a, in hnnah
a hriattr ang che u, ka tih hi.
12
KOHHRAN THURIN
210
KOHHRAN THURIN
211
KOHHRAN THURIN
212
213
KOHHRAN THURIN
Duhthlanna zaln taka hman hlutna leh thlan dik loh pawi
theihzia sawi ni se.
www.mizoramsynod.org
214
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 30
THLARAU THIANGHLIM HNATHAWH II-NA
Chhiar tr: Galatia 5:16-25; Jakoba 3:18
Galatia 5:16-25: Chutichuan, hei hi ka ti a ni: Thlarauvah
awm rawh u; tichuan, tisa chkna chu in zwm dwn lo
nia. 17Tisa hian Thlarau dona lam a chk \hn, Thlarau
pawhin tisa dona lam a chk bawk si \hn; thil tih in tumte
chu in tih theih loh nn chngte chu an inkalh si.
18
Nimahsela, Thlarau hruaia in awm chuan Dn hnuaiah
chuan in awm lo ve. 19Tin, tisa thiltihte chu a lang fiah a ni;
chng chu hng hi a ni: inngaihna te, bawlhhlawhna te,
hurna te, 20milem biakna te, dawithiamna te, huatna te,
inhauna te, thkna te, thinurna te, inkhinna te, awm hranna
te, rin hranna te, 21tskna te, zu ruihna te, zu hmun hlimna
te, chutiangte chu; chng kawngah chuan tn hmaa,
Chutiang thil tih hmangte chuan Pathian ram an chang lo
vang, tia ka hrilh lwk che u ang khn ka hrilh lwk che u
hi. 22Thlarau rah erawh chu hmangaihna te, hlimna te,
remna te, dawhtheihna te, ngilneihna te, \hatna te,
rinawmna te, 23thuhnuairawlhna te, insmtheihna te a ni
zwk e; chutiang kalh zwngin Dn thupk rng a awm lo
ve. 24Tin, Krista Isua mite chuan tisa chu a sual ngaihtuahna
leh a chknate chawpin an khngbet ta. 25Thlarauva nung
kan nih chuan Thlarauvah vk i awm leh bawk ang u.
Jakoba 3:18: Felna rah chu remna siamtute tn remnain
tuh a ni.
KOHHRAN THURIN
215
THURIN VI-NA
Thlarau Thianghlim, Pa leh Fapa ata lo chhuak chuan
mihringte chu chhandamna changtuah a siam a, an sualzia
leh chungpikziate a hriat chiantr a. Krista hriatna kawngah
an rilru a tivr a, an duhthlannate chawk thovin, Isua Krista
chu an Lalpa leh chhandamtua pawm tra ngnin, pawm
thei trin a pui a, anmahniah felna rah chi tinrng a thawk
chhuak \hn.
KOHHRAN THURIN
216
2.
Thlarau rah
Thlarau Thianghlim hnathawh azra ringtuin rah a chhuahte
chu Gal 5:2223-ah kan hmu a, a khing lehlam chu Tisa rah ti
lovin, tisa thiltih tiin a sawi ve thung a (Gal 5:1921). Thlarau
rahte chu: hmangaihna te, hlimna te, remna te, dawhtheihna te,
ngilneihna te, \hatna te, rinawmna te, thuhnuairawlhna te,
insmtheihna te a ni.
Hngte hi felna rah a ni, a chhan chu a sawi hmasak leh
ngaih pawimawh pathumte khi Pathian lama ringtu dinhmun a
ni a. A dawtah mi dang laka awm dn \ha chi thum a sawi leh
a. A twp berah ringtu mi mal nun leh rilru put dn tr \hate a
sawi a ni.
Ani (Thlarau Thianghlim) chuan Kei mi chawimawi ang,
Lal Isuan a ti a (Jn 16:14). Isua Krista nuna thlarau rah kan
hmuh angte khi ringtute nuna a awm hunah amah kan chawimawi
ve dwn a ni. Rah trin thih phawt a \l a (Jn 12:24); rah chhuah
loh chu boralna a ni (Lk 13:6-8; Jn 15:2); rah chhuah chu nihna
dik tak tr lanna a ni a, darh zau zlna hmanrua a ni (Gen 1:1112, 28). Rah trin zawm tr dik tak zawm leh awmna tr dika
awm a \l (Sam 1:3; Jer 17:7-8; Jn 15:1-8).
3.
KOHHRAN THURIN
217
tl buai suh u, thlarau lam thil buaipui zwk rawh u, min ti a ni.
Thlarauva khatte chuan thlarauvin ka khat an ti an ti lm lo va;
an kianga miten an hre mai.
4.
Thlarau Thilpk
Hmnlai ata, harhna thlen laiin lm mite zngah lm paha kut
thing a, thlarau sem an tih mai \hin kan hmu fo va. |hahnemngaihna
lantrna chi khat a ni wm e. Bible hmun tam takah thlarau thilpk
thu kan hmu: 1 Korinth 12:8-10,28-ah Paulan Thlarau thilpk chi
hrang hrang a sawi a, chngte chu finna, hriatna, rinna, tihdam theihna,
thilmak tih theihna, thuhril theihna, thlaraute hriat dik theihna, \awng
chi hrang hranga thusawi theihna, \awng hriat lohte hrilhfiah theihna,
\anpui theihna, rorl thiamnate a ni. Chngte chu thlarau hmun khat
vk chuan mi tin hnnah a duh ang zlin a pk thu a sawi. Ephesi
4:1116-ah pawh ringtu famkim zlna tr leh Krista taksa siam \ha
tr a nihna pawimawh tak tak pk a nih thu a sawi bawk, chngte
chu tirhkoh, zwlnei, Chanchin |ha hriltu, kohhranho chwmtu leh
zirtrtu atn te nihna pk an ni. Rom 12:68-ah chuan hng nihna te
hi khawngaihna avnga thil thlwn pk angin a sawi thuhril,
rawngbwl, zirtrtu, zilhtu, thil petu, rorltu, mi khawngaihtu.
Hng thilpkte hi swt tlnna trin mi tin hnnah a pe a,
duh belh (chk cheu) tr a ni a (1 Kor 12:7,31), hman \angkai
tr a ni a (1 Tim 4:14), chhm alha chhawm nun zl tr a ni (1
Tim 6:20; 2 Tim 1:6).
5.
KOHHRAN THURIN
218
www.mizoramsynod.org
219
KOHHRAN THURIN
|HEN VIII
THURIN 7-NA
CHHANDAMNA THU LEH RINGTUTE
THIL |HA CHAN
|hen VIII-na, Thurin No. 7-na kan lo thleng ta. Zirlai paliah
kan \hen ang. Hetiang hian
Zirlai 31-na
Zirlai 32-na
Zirlai 33-na
Zirlai 34-na
Chhandamna famkim
Ringtute thil \ha chan I
Ringtute thil \ha chan II
Thlarau Thianghlim hmanruate
KOHHRAN THURIN
220
THURIN VII-NA
Pathianin Kristaah chuan mi zawng zawng hnnah
chhandamna famkim chu a thlwnin a rawn hln a, an sualte
sim tr leh Lal Isua Krista chu an chhandamtu atna ring
tr te, Amah entawna, Pathian duh ang taka inngaitlwm
leh thianghlima nung trtein thu a pe a. Krista chu ringa, a
thu zwmtute chu chhandam an ni a, sual ngaihdamna te,
thiamchantrna te, Pathian fa nihna te, Thlarau Thianghlim
chnpuina azra tihthianghlimna te, chatuan ropuinate an
chang a. Ringtute chuan tn dam chhng pawhin chhandam
nih inhriatchianna lwmawm tak chu an chang thei a. Thlarau
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
221
KOHHRAN THURIN
222
KOHHRAN THURIN
223
KOHHRAN THURIN
224
KOHHRAN THURIN
225
226
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 32
RINGTUTE THIL |HA CHAN I-NA
Chhiar tr: Sam 32:1-2; Luka 7:4750
Sam 32:1-2: A bawhchhiatna ngaihdama awma,
A sualna hliahkhuha awma chu, a eng a thwl e.
2
Mi, LALPAN khawlohna neia a ruat lohva,
A thlarauva tihderna rng rng awm lova chu a eng a thwl e.
Luka 7:47-50: Chuvngin, ka ti a che, a sual tam tak kha
ngaihdamin a awm ta; ani pawhin a hmangaih ta m m a
nih hi; amaherawhchu, ngaihdam tlm chuan tlmin a
hmangaih \hin, a ti a. 48Tin, hmeichhe hnnah chuan, I
sualte ngaihdam a ni ta, a ti a. 49Tin, a chaw klpuite chuan,
Sualte pawh ngaidam hi tu nge maw ni le? an ti a. 50Tin,
anin hmeichhe hnnah chuan, I rinna hi chhandam i nih
phah a ni; thlamuang takin kal rawh, a ti a.
THURIN VII-NA
Pathianin Kristaah chuan mi zawng zawng hnnah
chhandamna famkim chu a thlwnin a rawn hln a, an sualte
sim tr leh Lal Isua Krista chu an chhandamtu atna ring
tr te, Amah entawna, Pathian duh ang taka inngaitlwm
leh thianghlima nung tr tein thu a pe a. Krista chu ringa,
a thu zwmtute chu chhandam an ni a, sual ngaihdamna te,
thiamchantrna te, Pathian fa nihna te, Thlarau Thianghlim
chnpuina azra tihthianghlimna te, chatuan ropuinate an
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
227
Chhandamna
Ringtute thil \ha chan ropui tak pakhat chu chhandamna a
ni a; kan thurin chuan, Krista chu ringa a thu zwmtute chu
chhandam an ni, a ti. Hmsang a\anga kohhranho thurin puan
chhuah leh vawn ngheh tlat a ni. Chhandamna hi chatuan nunna
tih nn thuhmuna ngaih a ni bawk a. Bible-ah, Amah chu tu
pawh a ring apiang an boral lohva, chatuan nunna an neih zwk
nn, tih thu te (Jn 3:16), Tu pawh ka thu hriaa, mi trtu ring
chuan chatuana nunna a nei tawh, thiam lohvin a awm lo va,
thihna ata a chhuak a, nunnaah a lt ta zwk a ni, tih thute kan
hmu a. Amah Lal Isua sawi ngei a nih avngin chhandamna chang
tr hian amah rina, a thu zwm a \l a ni.
Chhandamna thu hi kan tuipuiin kan sawi tam a, a ngaihthlk
pawh kan ngaithla tam viau wm e. Chhandamna thu tlngaupui
hian Revival Team hrang hrangten kohhranho zngah rawng an
bwl reng a, tualchhngah Pastor leh Upate bkah thuhriltu eng
emaw zt kan nei bawk. Hng zawng zawng ngaihtuah hi chuan
a thlamuanthlk hle a ni. Amaherawhchu, heti khawpa
chhandamna thu kan sawi tam chunga kan rama sualna a pung
zl erawh hi chu a manganthlk viau thung. Simna leh thu awihna
tel si lova chhandam nih inhria kan tam vng nge, chhandamna
thu kan hre twk lo hrim hrim nge, chhandamna hi thu chauhin
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
228
kan duh a, kan nunah kan seng lt lo zwk? Inchht chian a hun
hlein a lang a, kohhranho pawh kan \an deuh deuh a \l a ni.
Bible-ah, I thinlung zawng zawngin Lalpa ring la, nangma
hriatnaah innghat suh, tih kan hmu a (Thuf 3:5). Kum zabi
hnihnaa Gnostic (Nawstik)-hovin anmahni inhriat dn tuipui em
ema, a tak pawh si lo va an kal bo ta ang kha nih ve palh a
hlauhawm. Kan thurin chuan hriat sual palh pawh awm thei miah
lo khawpa chiangin, Krista chu ringa a thu zwmtute chu
chhandam an ni a, tiin min zirtr a ni.
2.
Sual ngaihdamna
Sual ngaihdamna thu hi thu ropui leh ngaihnawm a ni a,
ngaihdam mamawh ngawih ngawih mihringte tna a hlutzia hi
sawi fiah thiam a har hle mai. Bible chuan, A bawhchhiatna
ngaihdama awma, a sualna hliah khuha awma chu a eng a thwl
e. Mi, Lalpan khawlohna neia a ruat lohva, a thlarauva tihderna
rng rng awm lova chu a eng a thwl e (Sam 32:1-2), a lo ti
a. Sual ngaidam theitu pakhat chauh a awm a, chu chu Pathian
a ni. Chu Pathian chu ringa a thu zwmtute chuan sual
ngaihdamna an chang \hn.
Sam ziaktu chuan, Lalpa nangin khawlohnate i
chhinchhiah chuan, Aw Lalpa, tu nge ding thei ang le?
Nimahsela, i hnnah ngaihdamna a awm a ni, \iha i awm theih
nn a ti a (Sam 130:3-4). Mihringte sualna hi Pathian hian
duh lovin chhinchhiah ta zl sela, kan hmabk thim trzia hi
sawi ngaihna a awm lo. mahse, kan Pathian hi chutiang a ni
lo va, a hnnah ngaihdamna a awm a, chu ngaihdamna chu
ringtuin a chang \hn a ni, a ropuiin a va hlu m!
Pathianin mi sual a ngaidam ringawt mai hi thil mak a ni a,
mihring finnaa ngaihtuah chhuah phk rual a ni lo. Kan sualte
thupha kan chawi chuan, kan sualte ngaidam tr leh kan fel lohna
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
229
zawng zawng tlng fai trin amah chu a rinawmin a fel a ni, tih
kan hmu a (1 Jn 1:9). Sual ngaihdamna hi kan phu rng vng ni
lo, Pathian hmangaihna leh khawngaihna avng chauhva kan chan
a ni. Pathian ngaihdamna kan chan hnu hian tih tr kan nei ve tih
erawh chu theihnghilh hauh loh tr a ni a. Sual ngaihdam hi Pathian
chan a ni a, ngaihdamna changtu mihring pawhin sual sima Pathian
duh zwnga nun zl hi a mawhphurhna a ni.
3.
Thiamchantrna
Hei hi thubuai remna (court) rorlna \awngkam a ni a, dik
lohna leh sualna nei lova ngaihte chanvo a ni. Thiamchantrna
hlutzia hre tr chuan thiam loh chan rpthlkzia leh hlauhawmzia
hriat a \l a. Court-a thiam loh changte chu tn ina tng tr
emaw, thihna hial twk tr emawa an chung thu rl a ni \hn a, a
rpthlk hle. Thiam chang erawh chu suala puh a nihna laka
fihlmin thiamchantr a ni nghl a, thawveng leh thlamuang takin
a awm zui thei \hn.
Suala mihring a tlk khn Pathian lakah mi hrang a lo ni ta
a. Pathian hnn thleng thei tra Pathian felna dnin a pht thu
awih famkimna leh thianghlimna dnte chu mihring tn hlen
chhuah rual a nih loh avngin mi sual, thiam loh chang kan lo ni
ta a. Kan hmabk pawh chatuan thihna a ni. Chu thiam lohna
leh chatuan thihna lak ata chu Lal Isuan kraws-a thiin min tlan
chhuak a. Thlarau Thianghlim \anpuinain miin Isua a rin vleh
Isua tlk kim tawh kha a lo \wm ta a, thiam chang a lo ni ta a,
a ropui ngawt mai. Mahni felnaa thiam chang thei ngai lo tr
kha kan rin Krista avngin Pathian mithmuhah thiam chang kan
lo ni ta. Pathian mi thlante chu tuin nge hk ang? Thiam chantrtu
kha Pathian a ni si a. Tuin nge thiam loh chantr ang? Thia kha
Krista Isua chu a ni si a... tih kan hmu (Rom 8:34). Thiam min
chantrtu hi Pathian a nih miau avngin hlauva awm tr kan ni lo
va, lwm chunga rawngbwl mai tawh zwk tr kan ni.
www.mizoramsynod.org
230
KOHHRAN THURIN
4.
Pathian fa nihna
Ringtute thil \ha chan znga ropui leh lwmawm tak chu
Pathian fa nihna chanvo hi a ni. Paulan, Krista Isua rin avngin
Pathian fate in ni vek si a, a ti (Gal 3:26). Fa kan nih chuan ro
luahtu tr kan ni. Johana chuan, Ngai teh u, Pain min
hmangaihna chu a va nasa m! Pathian faah te min vuah tak hi;
chutiang chu kan ni rng e a ti (1 Jn 3:1). Mi sual thiam loh
changte Isua rin avnga Pathian fa kan ni mai hi a va ropui m!
231
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 33
RINGTUTE THIL |HA CHAN II-NA
Chhiar tr: Johana 3:1417
Johana 3:14-17: Tin, Mosian thlalrah rl a khai kn ang
khn Mihring Fapa hi khai knin a awm bawk tr a ni; 15tu
pawh amah ring apiangin amah avnga chatuana nunna
an neihna trin. 16Pathianin khawvl a hmangaih m m a;
chutichuan, a Fapa mal neih chhun a pe a, amah chu tu
pawh a ring apiang an boral lohva, chatuana nunna an neih
zwk nn. 17Khawvl thiam loh chantr trin Pathianin a Fa
khawvlah a tr lo, khawvl amah avnga an dam theihna
trin a tr a ni zwk e.
KOHHRAN THURIN
232
Ringtute thil \ha chan II-na kan zir dwn a, Thurin No. 7na chhnga mite a ni a, hlwm li-ah \henin kan zir ang.
1.
KOHHRAN THURIN
233
chang \hn te, kut uai thla leh khp zawi tawhte tihharha kan
awm leh \hnte hi a va hlu m! Suala tlute kaihthawha awma,
kan vaivut kaite inthing faia, thlarauva tihthianghlimna kan chang
\hnte hi Thlarau Thianghlim chnpuina avng a ni a, hma lam
pan zl tra min tichaktu a ni. Sual inthupte nn lam then faisaka
awmin, ngaihdamna kan lo chang thar leh \hn a nih hi.
2.
Tihthianghlimna
Ringtute thil \ha chan dang leh chu an sualna leh
bawhchhiatna ata tihthianghlim an ni. Lalpa Isua Krista
hmingah leh kan Pathian Thlarauvah tlen fai in ni tawh a,
tihthianghlim in ni tawh a, thiam chang in ni tawh, Paula chuan
a lo ti a (1 Kor 6:11). Pathian Thlarau pwlna avnga ni tina
awm chho zl tr a ni tih sawiin, Ni tin ka thi \hn, a ti bawk
(1 Kor 15:31). Tihthianghlimna hi Thlarau hnathawh ringtu nuna
kal zl a nih laiin rinna chu ringtutea a lo luan luhna tr dwt
ang a ni a. Chumi \ang kawp chu ringtu \hanlnna leh
hmaswnna a ni a, Krista nun ze mawite ringtu nuna a luan
luhna a ni.
Tihthianghlimna hna thawktu chu Pathian a ni a, Remna
Pathian ngei chuan in pumin tithianghlim che u rawh se, tih te,
Tithianghlimtu leh tihthianghlimate chu an zain mi pakhata chhuak
an ni, tih te kan hmu (1 Thes 5:23; Heb. 2:11). Anni chu
thutakin tithianghlim rawh, i thu chu thutak a ni (Jn 17:17) tiin
Lal Isua a zirtrte tn leh an thu avnga amah la ring trte tn a
\awng\ai a, chu tihthianghlimna chu Thlarau Thianghlim chnpuina
avngin ringtu nunah a thleng dik mk zl a ni.
Welsh Thurin bung 27-naah hetiang hian kan hmu: Krista
zwmtu leh a felna avnga thiamchantr zawng zawngte chu
tihthianghlim an ni bawk a. Sual laka tihthiha awmin felnaa tihnun
an nih theih nn a thawhlehna zrah \hatna an chang bawk a.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
234
KOHHRAN THURIN
235
a ngai vek a ni. Johana chuan, Tnah hian Pathian fate kan ni
a, engtin nge kan la awm dwn tih erawh chu a la lang rih lo ve;
amah a lo inlr chuan amah angin kan awm dwn tih zawng kan
hria, amah chu a awm pangngai ang takin kan hmu dwn si a a
ti (1 Jn 3:2).
Lal Isua chu a ropuinaa inthuamin hml danglamna tlngah
te, Patmos thliarkrah te hmuh a ni a. A hml chu ni sat vnglai
tak ang nia sawi a ni (Mt 17:2; Thup 1:13-17). Lal Isua lo kal
leh hunah chuan a pa ropuina te, ama ropuina te, a vntirhkohte
ropuinate nn a lo kal dwn a ni a, a chatuan ro luahpui trte
kan ni si a, chng chu kan chan ve vek tr a nih phei chuan a va
ropui dwn m! Hmun dangah a ropuinaa a inthuam chuan
engkim ama thu thua awmtr thei khawpa ropui a nih thu te, chu
taksa ropui anga awm trin kan tlwm lai taksa hi siam \hat a ni
dwn tih thu te Paulan a sawi bawk (cf. 2 Kor 3:18; 4:16; Phil
3:21).
4. Chhandam nih inhriat chianna
Thurin \awngkam tak chu Ringtute chuan tn dam chhng
pawhin chhandam nih inhriat chianna lwmawm tak chu an chang
thei a, tih a ni. A awmzia chu ringtu \henkhatin inhriatchianna an
chan laiin, chang lo pawh a awm theih tihna a ni. Chhandam nih
inhriate chu an lwm a, ngaih\ha leh thlamuang takin, hlauhna
leh rinhlelhna ata, ka thlarau a chwl ta, tiin an zai thei a. Chu
chu ringtute thil \ha chan hlu tak a ni. Inhriat chian hi a hlu a,
Thlarau Thianghlim \anpuinaa hre chiang tra ngaihven leh \an
lk pawh a pawimawh a, inhre chiang lo chu chhandam an ni lo
vang tih erawh chu kan thurinin a sawi lo va, chutianga zirtrna
chu duhthawh vng a ni a, thurin piah lam a ni.
Chhandam nih inhriat chianna hi Thlarau Thianghlim
hnathawh a ni a, tlanna thu hriat thiam avnga lo awm thei leh
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
236
www.mizoramsynod.org
237
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 34
THLARAU THIANGHLIM HMANRUATE
Chhiar tr: Rom 12:18; 2 Korinth 6:12
Rom 12:1-8: Chutichuan, unaute u, Pathian khawngaihna
avng hian, inthawina nung leh, thianghlim leh, Pathian
lawm tlk ni trin, in taksa chu inhlnah ka ngn a che u;
chu chu in rawngbwlna wm rng a ni. 2He khawvl dn
ang hian awm suh ula; Pathian duh zwng, a \ha leh, lawm
tlk leh, \hat famkim chu in hriat fiah theih nn, in rilru a
thara awmin lo danglam zwk tawh rawh u.
Pathianin mi pk khawngaihna avng hian, in znga
tu mah inngaihhlut twk aliama inngaihlu lovin, Pathianin
mi tin hnna rinna twk a pk ang zlin, fel taka ngaihtuah
zwk trin ka ti \heuh a che u. 4Taksa pumkhatah png tam
tak kan nei a, png zawng zawng thiltih erawh chu a inang
lo va; 5chutiang bawkin keini tam tak ni mah ila, Kristaah
chuan taksa pumkhat kan ni a; a mal malin inpng tawn
\heuh kan ni.
3
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
238
THURIN VII-NA
Pathianin Kristaah chuan mi zawng zawng hnnah
chhandamna famkim chu a thlwnin a rawn hln a, an sualte
sim tr leh Lal Isua Krista chu an chhandamtu atna ring
tr te, Amah entawna, Pathian duh ang taka inngaitlwm
leh thianghlima nung tr tein thu a pe a. Krista chu ringa,
a thu zwmtute chu chhandam an ni a, sual ngaihdamna te,
thiamchantrna te, Pathian fa nihna te, Thlarau Thianghlim
chnpuina azra tihthianghlimna te, chatuan ropuinate an
chang a. Ringtute chuan tn dam chhng pawhin chhandam
nih inhriat chianna lwmawm tak chu an chang thei a.
Thlarau Thianghlim chuan khawngaihna hna a thawhin thu
te, Sakramen te, \awng\ainate hi hmanruaah a hmang deuh
bk \hn a ni.
KOHHRAN THURIN
239
Mihring chu suala tlu tawh, suala thi, mi bo leh zawn chhuah
ngai a ni a. Mahni duh thu ngeia Pathian dn bawhchhetu chu a
chan chhiat trzia leh a rpthlk trzia hriain Pathianin a
khawngaih avngin chhandamna a siamsak a. A khawngaihna
avngin sual ngaihdamna te, thiam chantrna te, Pathian fa nihna
te, Thlarau Thianghlim chnpuina te, tihthianghlimna te, chatuan
ropuinate a lo chang ta a. Khawngaihnaa a \han lna, mi dangte
chunga khawngaihna a lantr zl a pawimawh bawk (2 Pet 3:18;
Lk 6:36).
A chunga sawi ang hian khawngaihna hna hian Pathian
chhandamna hnathawh pum pui hi a huap a, Thlarau Thianghlimin
chu khawngaihna hna a thawha a hman zual bk deuhte chu a
mal malin lo thlr zui ila
1.
Thu
Thu tih hi Bible-a Pathian thute hi a ni a, mite thinlunga
Thlarau Thianghlimin hna a thawhna hmanraw pawimawh ber a
ni. Pathian thu kalhin Thlarau Thianghlimin thu a sawi ngai lo.
Ringlo mite leh ringtu nun hruai nn Pathianin a hmang a. Thu
nung thiltithei, khandaih ai pawha hriam, nunna leh thlarau,
ruhtuah leh thlng phel hrang khawp hiala chhun thei, thinlunga
ngaihtuah leh tumte hre nghl thei a ni (Heb 4:12). Pathian
thuchhuak chu a hlawhchham ngai lo va, a hlawhtling zwk \hn
(Is 55:11); mei ang a ni a, tuboh lung chhut sawmna ang a ni
(Jer 23:29).
Lal Isua hre loten an hriat theih nn te, an hriata an rin theih
nn te an hnnah Pathian thu hrilh a ngai a, ringtu nun \han len
zlna tr pawhin thua chwm \hat leh zirtrna \ha pk an ngai hle.
Paula pawhin, A nih leh an rin lohva chu engtin nge an lam ang?
A thu an hriat lohva chu engtin nge an rin ang? Thuhriltu awm
lovin engtin nge an hriat ang? Thil \ha chanchin lwmawm thlentute
ke chu a va mawi em! a ti (Rom 10:14-15). Chuvngin, Thlarau
Thianghlim chuan khawngaihna hna a thawhin thu chu a hmanraw
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
240
pawimawh ber pakhat a ni. Chuvngin, ringlo leh Pathian thu hre
tlm chuan Thlarau Thianghlim aw hriatna tr an nei tlm sawt
dwn tihna a ni a; kan la hriat ngai rng rng loh Bible chng
hmang chuan Thlarauvin mi a pwl kht hlein a rinawm.
Thuhril hi ram chhng leh ramthar lamah pawh kan hmang
nasa hle a. Pathian Thlarauvin a tinung a; thlarau bo manna leh
ringtu nun chwmna pui ber a ni. Tu pawhin thu a sawi chuan
Pathian thute angin sawi rawh se, tih a ni a. Pathian thu ang
ngeia hril a \l a ni; tin, thuhrilte hmusit lo tra hrilh kan ni bawk
(1 Thes 5:20).
2.
Sakramen-te
Sakramen hi thlarau lam \hatna dawnna kawng pawimawh
a ni a. Thlarau Thianghlimin hna thawh nn a hmang \hn. Krista
din chhuah Sakramen chungchng hmun dangah kan la zir dwn
a, chuvngin, hetah hi chuan Pathian thlarauvin khawngaihna
hna a thawhna hmanrua a nihzia sawi kan tum bk dwn a ni.
Sakramen leh thuhril hi a \ang kawp a. Thuhril hmangin Lalpa
aw kan hria a; Sakramen - Baptisma leh Lalpa zanriah te changin
kan chhng lt a, Pathian leh a mite inpwlna (fellowship) thk
tak leh ropui tak a ni a, a thupk awihna te, amah hriatrngna
leh amah nna inzwmna pawimawh tak a ni bawk.
Baptisma Sakramen hi Thlarau Thianghlimin khawngaihna
hmanrua atn a hman dn Westminster Thurin (28:6) chuan ti
hian a sawi:
Baptisma \angkaina chu chan hun lai khera dawn tr a ni
chuang lo va; amaherawhchu, he dn serh hi dik taka tih a nih
chuan Pathian duh zwng anga a hunbi ruat zlah Thlarau
Thianghlim chuan khawngaihna dawngtu trte hnnah chuan
(puitling emaw, naupang pawh ni se) khawngaihna tiam chu a pe
phal satliah mai ni lovin, a rawn hlnin a dawntr tak zet a ni, tiin.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
241
|awng\aina
|awng\aina chu Pathian hnna kan rilru leh ngaihtuahna
tinrng; kan lwmna leh kan lungngaihna te, kan phrrit leh kan
hlimna thurk te kan pho lanna a ni a. |awng\ainain Pathian
hruaina leh a aw kan ngaithla a; thlarau hruaina thar kan dawnna
hmanrua a ni. |awng\ainain thil ropui tak a ti thei tih Bible-in
min hrilh a (Jak 5:16, 17), tuarna leh natnaah pawh hlim leh
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
242
lwm lai pawhin engkimah \awng\aia, lwm thu hril tel zl trin
Bible-in min fuih a; kan duh apiang dl trin min fuih bawk (Jak
5:13 ff; Phil 4:6f; Jn 15:16-17).
Thlarauva \awng\aiin Pa Pathian hnnah kan duhnate thlenin,
chutah chuan Pathian chibai bk leh chawimawina te, a hnna
sual thupha chawi te, lwm thu sawi te, dlnate kan thlen \hn
tr a ni a, Isua Krista hmingin kan dl \hn tr a ni. A hun leh a
hmun nna inhmeh tra kan \awng\ai \hin a pawimawh. Fianriala
mahnia \awng\ai te, vantlng aiawha \awng\ai te, damlo leh
lusnte tna \awng\ai te, thilpk hlna \awng\ai dn te, kawng
kal fel taka tih a \ha a. Zah tak leh \ih tak chunga \awng\ai a \l.
In dl hma pawhin in mamawh a hria, tih a ni a; ngun taka
ngaihtuah chunga \awng\ai hi a zahawm a; thlarau lam \hatna
dawnna hnr a nih avngin tih tak zet leh uluk taka hman a
pawimawh a. |awng\ai dn chungchnga thil \ha nia kan hriatte
sawia inzirtr hi ringtu \hanlenna leh hmaswnna tr pawimawh
tak niin a lang.
Pathian chuan hmanrua tam tak a nei a, thil siamte pawh
Pathian vntirhkoh an ni thei a, engkimin a thupk an awih bawk
a. Amaherawhchu, kan thurinin a sawi ang hian Pathian hmanrua
tam tak zngah Thlarau Thianghlimin khawngaihna hna a thawha
a hman bk deuh te chu thu te, Sakramen te, \awng\ainate an
nih thu kan zir a ni tih hria ila a \ha ang.
Sawi ho atn
1.
2.
243
KOHHRAN THURIN
|HEN IX
THURIN 8-NA
SAKRAMEN CHUNGCHNG
Thurin No. 8-na kan thleng ta a. Zirlaibu |hen 9-na a ni.
Hemi \hen hlwmah hian zirlai pathum dah a ni a, Sakramen
chungchng zirlai 35, 36 leh 37-ahte hian kan zir ang. Hetiangin
Zirlai 35
Zirlai 36
Zirlai 37
KOHHRAN THURIN
244
THURIN VIII-NA
Krista dinchhuah Sakramen te chu Baptisma leh
Lalpa Zanriah te hi an ni. Baptisma chu Pa leh Fapa leh
Thlarau Thianghlim hminga tuia sil a ni. Hei hi Krista nna
kan inzawmna te, Thlarau Thianghlim zra piantharna leh
tihnunna chhinchhiahna leh nemnghehna a ni a, Lalpa hnna
kan inhlanna thiltih a ni bawk. An sualte sima, Krista chu
an chhandamtu atn an ring tih puangtute leh an fate chantr
tr a ni.
Lalpa Zanriah chu Krista thihna hriat reng nna
chhang leh uain chan ho hi a ni a, ringtuten Krista thihnaa
hlwkna an chan chhinchhiahna leh nemnghehna a ni.
Ama mite chuan amah leh a inhlanna an pawmzia te, an
hlwkpuizia te, a rawngbwl tra an inpk zlna te, Amah
an pwlna leh mi dang nna an inpwlnate entr nan, A lo
kal leh hm loh chuan an chang ho \hin tr a ni. Sakramen
hlwknate chu Krista malswmna avng leh rinnaa
changtuah Thlarauvin a thawh avnga lo awm a ni
(Thurin No. 8).
www.mizoramsynod.org
245
KOHHRAN THURIN
Sakramen awmzia
Sakramen tih chu Latin \awnga Sacramentum tih a\anga
lk a ni a, chu chu chhechham tihna emaw, rinna thutiam
tihna emaw a ni. Grik Bible-ah chuan Musterion tia dah a ni
thung a, thurk emaw, thuril tihna emaw a ni. Kan Bible-a
thurk, thuril tia dah te pawh hi Latin Bible-ah chuan Sacramentum tia dah a ni hlawm (entr nn 1 Kor 1:15:51f; Eph 1:9;
3:9; 5:32; Kol 1:27; 1 Tim 3:16; Thup 1:20; 17:7).
Sakramen awmzia hi kawng thumin lo sawi ila
(1) Rom sipaiten an Lalber tna rinawm tra chhechham
meuha an thutiam sawi nn hman a ni \hn. Baptisma leh Lalpa
Zanriah Sakramen pawh hi Pathian laka rinawm tra inpkna
thutiam a ni.
(2) Sakramen chu hmuh theih loh thlarau lam thil, hmuh
theih thil hmanga entrna a ni a; chu chu rinnain kan lo dawng
\hn. A lan dnah chuan thil satliah angin lang mah sela, thurk
leh thu ril, awmze thk tak nei a ni.
(3) Sakramen hi kohhran thil serh a nih avngin a
thianghlim a, urhsn takin kan hmang \hn. A khawihtu tra ruat,
nemngheh mite chauhvin an khawih thei a, a changtu nun pawh
Lal Isua tna serh hran a ni bawk.
Hun lo kal zlah Sakramen chu kohhran lam thilserh Baptisma leh Lalpa Zanriah sawi nn an hmang zui ta a. Augustine-a, Kohhran Pate znga mi chuan a awmzia sawiin chhngril
lama thlarau lam \hatna, pwn lam hmuh theiha chhinchhiahna
hi a ni, a ti a. Siam\hat kohhranten an zui ta zl a ni.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
246
KOHHRAN THURIN
247
KOHHRAN THURIN
248
www.mizoramsynod.org
249
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 36
BAPTISMA SAKRAMEN
Chhiar tr: Matthaia 28:18-20; Rom 6:4-11
Matthaia 28:18-20: Tichuan, Isua chu an hnnah a lo kal a,
anniho chu a bia a, Lei leh vna thuneihna zawng zawng
ka hnnah pk a ni tawh. 19Chutichuan, kal ula, hnam tina
mi zirtrahte siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim
hmingah chuan baptis ula, 20thu ka pk zawng zawng che
u pawm trin zirtr rawh u. Tin, ngai teh u, kei kumkhuain,
khawvl twp thleng pawhin, in hnnah ka awm zel ang, a
ti a.
Rom 6:4-11: Chuvngin, a thihnaah baptisma kan chanin,
a hnna phm vein kan awm; Pa ropuinain mitthi zng ata
Krista a kaihthawh ang khn, keini pawh nunna tharin kan
awm theih nn. 5A thihna anpuia amah nn kan inzawm
tawh si chuan, a thawhlehna anpui pawhin kan inzawm
bawk ang. 6Hng hi hria ila: kan mihring hlui chu a hnnah
khenbehin a awm ve ta, sual pu taksa chu tihborala a awm
theih nn, tn achinah sual bwiha kan awm lohna trin.
7
Tu pawh thi tawh chu sual lakah a chhuak tawh si a. 8Tin,
Krista hnna kan thih ve tawh chuan a hnnah kan nung ve
bawk ang tih kan ring a ni; 9Krista chu mitthi zng ata
kaihthawhin a awm a, a thi leh dwn tawh lo tih kan hre si
a; thihna chuan ama chungah thu a nei tawh lo. 10A thihna
chu sual lam kawngah chatuan atn vawi khat chauh a thi
a ni, a nunna erawh chu Pathian lam kawngah a nung a ni.
11
Chutiang bawkin nangni pawh sual lam kawngah thi
tawhah inruat ula, Pathian lam kawngah erawh chuan Krista
Isuaah nungah inruat rawh u.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
250
Baptisma awmzia
Kan Thurin chuan Baptisma chu Pa leh Fapa leh
Thlarau Thinghlim hminga tuia sil a ni, a ti a. A hlwm hnihna
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
251
KOHHRAN THURIN
252
hmuh theih leh hmuh theih loh kohhranah kan tel a ni (Eph 2:19
ff; 1 Kor 12:13; 1 Kor 10:1-5).
(2) Thlarau Thianghlim zra piantharna leh tihnunna:
Baptisma-in a entr pawimawh tak chu sual thihsan leh felnaa
piantharna hi a ni a. Lal Isua ngeiin, Mi tu pawh tuiah leh
Thlarauva an pian loh chuan Pathian ramah an lt thei lo vang
a ti a (Jn 3:5). Paula pawhin hetiang thu hi hmun hrang hrangah
a sawi bawk (Rom 6:1-14; Eph 2:4-6; Kol 2:11-14). Tuia pian
tih hi Baptisma sawinaa ngaih a ni.
(3) Krista tna inpkna: Lalber leh ram tn sipaite an inpe
a, rinawmna thu an tiam angin, Baptisma hian Krista ringa, atna
nung tra intiamna te, Krista tna kan inpknate a entr a. A
hnna inhlanna a ni (Mt 28:19-20). Chu chu chhinchhiahna leh
nemnghehna atn baptisma chantr hian nemin a chhinchhiah a
ni. Hei hian Pathian tna serh hranna a keng tel bawk. Thuthlung
Hluiah Lalte hriak thih hmanga rawngbwl hna bk thawk tra
serh hran an nih ang kha a ni (cf, 1 Sam 16:6-13).
3.
Baptisma chan dn tr
Marka 16:16-ah, A ringa baptisma chang chu chhandamin
an awm ang tih kan hmu a, Matthaia 28:19-ah Pa leh Fapa leh
Thlarau Thianghlim hminga baptis tra tih a ni a, Tirhkohte 2:38ah Sima, sual ngaihdam nn Isua Krista hmingin baptisma chang
tra hrilhna kan hmu bawk.
KOHHRAN THURIN
253
hman a nihin hnim, chiah, leih, thlawr, theh, sil, etc. a kwk tih
kan sawi tawh a. An channa hmun a\ang hian an chan dn tr
wm chu rin zwn mai theih a ni ang.
Kohhran \henkhatin hnim khera baptisma chan tr anga an
sawi hi pawm thiam a harsa deuh. Chu bkah a chan dn aiin a
chhan a pawimawh zwk a, a entrna aiin a entr leh kawhhmuh
tum a pawimawh tih hriat a \ha. Hnim phm ngei tituten \an chhanah
Rom 6:4 leh Kol 2:12-te hi an la chhuak a, Paula sawi tum loh
zwk an la vung a, baptisma hi chhandamna an ti \hn. Paulan a
sawi tum tak zwk chu sual laka thiin Krista rualin kan sualnate
chu phm bo tawh a ni a, sual lakah chhuakin Krista rualin kan
tho leh tawh, suala awm hi a mawi tawh lo a tihna a ni.
(2) Baptisma hi tu hminga chan tr nge? Tirhkohte 2:38
kan chhiar chuan Peteran, Sim ula, in sual ngaihdam nn Isua
Krista hmingin Baptisma chang \heuh rawh u a ti a. Ring tharte
chu Isua hmingin baptisma an chantr \hn. Hmingin tih awmzia
chu tu thuneihnain nge? tih ang a ni a. Matthaia 28:19 kan
chhiar chuan amah Lal Isua ngeiin, Chutichuan, kal ula, hnam
tina mi zirtrah te siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim
hmingah chuan baptis ula a ti a. Chuvngin, kohhran hmasate
leh Pathian pakhata mi nung pathum ringtute chuan Isua thupk
angin, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingin an baptis
\hn a, hei hi kohhran \iak trah leh vawiin thlengin tih dn lr
ber a ni ta.
4.
KOHHRAN THURIN
254
www.mizoramsynod.org
255
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 37
LALPA ZANRIAH SAKRAMEN
Chhiar tr: 1 Korinth 11:2330; Johana 6:5358
1 Korinth 11:23-30: Ka thu hrilh chhwn che u kha Pathian
hnn ata ka hmuh asin, khatia, Lalpa Isua chuan mantra a
awm zna chhang a lka, 24lwm thu a sawi zawha a phela,
Hei hi ka taksa, in aia pk tra chu a ni, mi hriat reng nn
hei hi ti \hn rawh u, a tih kha. 25Chutiang bawka zanriah ei
zawha no pawh chu a lka, He no hi ka thisena thuthlung
thar chu a ni, in in apiangin mi hriat reng nn hei hi ti \hn
rawh u, a tih kha.
Chu chhang chu in eia, no chu in in apiangin, a lo kal
leh hma loh zawng Lalpa thihna chu in entr \hn a ni si a.
27
Chuvngin, tu pawh ei tlk lova chhang chu ei emaw, Lalpa
no in emaw apiang chuan, Lalpa taksa leh thisen chungah
thiam loh a chang ang. 28Chutichuan, mi mahni infiah chawp
zwk rawh se, chutiangin chhang chu eiin no chu in rawh
se. 29A ei leh a intu chuan Lalpa taksa chu khn taka a
ngaihtuah si loh chuan, mahni chunga rorlna trin a eiin a
in \hn a ni si a. 30Chuvngin, in znga mi tam tak in chak
lovin in bawrhswm a ni, duai pawh in muhl lo ve.
26
KOHHRAN THURIN
256
KOHHRAN THURIN
257
KOHHRAN THURIN
258
pawh a mite chu a pwl zui zl a. An tisa mitin hmu thei lo mah
se, chhang phel leh uain leih chhuaka ringtute inpwlnaah
thlarauvin a tel zl a, a neitu leh thlengtu, a changtu pa ber a ni.
2.
KOHHRAN THURIN
259
KOHHRAN THURIN
260
261
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
262
KOHHRAN THURIN
|HEN X
THURIN 9-NA
RINGTUTE TIH TR
Thurin No. 9-na kan lo thleng ta a. Zirlaibu \hen 10-na a ni
a. Hemi chhnga Thurin \awngkamte hi a remchn anga luh chilh
chungin kan sawi zau ang a, zirlai 38, 39, 40 leh 41-ah te hian
kan zir ang a. Heta sawi lanho hi kohhran leh a chhnga awmte
tih tr a ni ber a. Kohhran chungchng hi Thurinin a hranpa
deuhva a tr lan si loh a nih avngin a hmasain kan zir dwn a
ni. Hetiangin kan zir ang:
Zirlai 38-na
Zirlai 39-na
Zirlai 40-na
Zirlai 41-na
:
:
:
:
Kohhran Chungchng
Ringtute Tih tr I
Ringtute Tih tr II
Ringtute Tih tr III
ZIRLAI 38
KOHHRAN CHUNGCHANG
Chhiar tr: Matthaia 16:13-20
Matthaia 16:13-20: Tin, Isua chu Kaisara Philippi bial a lo
thlen chuan, a zirtrte hnnah, Miten Mihring Fapa hi tu
nge a ni an tih? tiin a zwt a. 14Tin, anni chuan, |henkhatin,
Baptistu Johana a ni, an ti a; \henkhatin, Elija a ni, an ti;
\henkhatin Jeremia emaw, zwlnei tua emaw a ni, an ti,
an ti a. 15Ani chuan an hnnah, A nih leh, nangnin tu nge a
ni mi tih? a ti a. 16Tin, Simon Peteran, Krista, Pathian nung
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
263
THURIN 9-NA
Ringtu zawng zawng tih tr chu kohhran inpwlhonaa
tel te, Krista sacrament leh a thil serh dang vawn \hat te,
A dn zawm te, \awng\ai zl te, Lalpa ni serh thianghlim te,
Amah be ho tra inkhwm te, A thu hril ngun taka
ngaihthlk te, Pathian malswmna an dawn ang zla hlim
taka pk ve thung te, anmahniho zngah leh mi zawng zawng
zngah Krista nungchang ang tihlan te, khawvl puma Krista
ram tizau tra beih te, ropui taka a lo kal lehna hun nghah
te hi a ni.
Mi zawng zawng tn Kohhran Thianghlim awm hi ka
ring a, Mi Thianghlimho inpwl khwm hi ka ring a
Apostol Thurin.
Apostol-te din chhuah Huapzo Kohhran Thianghlim
hi ka ring Nicea Thuvawn.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
264
KOHHRAN THURIN
265
KOHHRAN THURIN
266
KOHHRAN THURIN
267
la awm zl turte a huap bawk. Mahni chauh dik bera inngai te,
mi dang rem thei hauh lote hian kohhran nihna dik an hmu
thiam lo a ni.
(4) Apostol-te din: Hei hian Tirhkohten kohhran an din leh
an zirtrna anga kal zl a kwk a. An duh dn leh rin dn anga
phuah chawp ni lo, Apostol-te hlan chhwn zirtrna leh kal dn
zuia, Chanchin |ha din chhuahpuia, Chanchin |ha meichher
inpe chhwng zl sawina te, bulfk nihna te a huam a ni.
Hng bkah hian Westminster Thuvawn bung 25-na chuan,
Kohhran chu huapzo kohhran, l ber Krista hnuaia lk khwm
tawh leh lk khwm mkte leh lk khwm trte a huap a, engkim
tikhattu famkimna, mo leh taksa a ni Lalpa Isua Krista lo chu
kohhran l dang rng rng an awm lo tiin a sawi.
4.
KOHHRAN THURIN
268
269
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
270
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 39
RINGTUTE TIH TR I-NA
Chhiar tr: Matthaia 16:18-20; Tita 3:8-11
Matthaia 16:18-20: Tin, nang Petera i ni tih ka hrilh bawk a
che; he lungpui chungah hian ka kohhranho ka rem chho
vang a, Mitthi Khaw kulh kawngkhrte chuan chu chu an
ngam lo vang. 19Vnram chabite ka pe ang chia, lei chungah
eng pawh i phuar apiang vnah phuar a ni ang a; lei chungah
eng pawh i phelh apiang vnah phelh a ni ang, a ti a, a
chhng a. 20Chumi zawhah Krista a ni tih tu mah hrilh lo
trin zirtrte chu a ti tlat a.
Tita 3:8-11: Pathian ring tawhte chuan thil \ha ti zl trin
ngaihtuah rawh se, tih thu hi a rinawm a ni, chng thu
chanchin chu huai taka i hrilh tlat ka duh a ni. Chng thu
chu mihringte tn a \hain a swt a ni; 9nimahsela, zawhna
tthlk te, thlahtute thu chhuina te, inhnialna te, Dn thua
insualna te chu hawisan zl rawh; chng chu thil swt lo
leh eng mah lo a ni si a.
Rin hran nei mi chu vawi hnih khat zilh hnu chuan
zilh duh tawh suh; 11chutiang mi chu a kal pngin a sual a
ni tih in hria e, amah leh amah thiam loh inchantr a ni si a.
10
THURIN 9-NA
Ringtu zawng zawng tih tr chu Kohhran inpwlhonaa
tel te, Krista Sakramen leh a thil serh dang vawn \hat te,
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
271
Kohhrana tel
Thurin \awngkam tak chu, Kohhran inpwl honaa tel te
tih a ni a, ngaih sual palh theih a ni. Kohhran Pathian Biak
Inkhwm piah lama inpwl hona, thua inpwl hona leh Pathian
faka zai hona mai hi a kwk lo va, ringtu hmasa, Thlarau
Thianghlim lo thlen tirha miteho nun dn pum pui, an inpwl ho
dn kha a sawi tum chu ni zwkin a lang a. Tirhkohte 2:47-ah
chuan, A chhandam mk apiangte chu Lalpain ni tin an hnnah
a teltr zl \hn, tih kan hmu. Ringtu dik tak chu kohhranho,
Pathian chhngte zngah an tel tr a ni. Intithlarau mia kohhranho
laka inla hranga, ho hran neia cht hi ringtu awm dn tr a ni lo.
Mahni hmuh leh hriat dna khawsa, Pathian kohhranho kalphung
hre mumal lova inla hrang, zwlnei mal tlat anga inngai lui tlat te,
kohhranho zng ata chhuaka, inlk hran tum tlat kan ramah an
lo awm tawh \hn a. An tisa chkna rem leh nemngheh nn
Pathian thu la kawiin an ngai sual lui fo \hn. Thlarau zalnna
vuahin khurbng leh swn thianghlim nn lam kan hmlhriat tawh
a; fmkhur a \l. Mi tam tak an kal a, chu mite chu Krista
kraws hmlma an ni, tih angin (1 Kor 6:147:1; Phil 3:17-21).
Ringtute chu Krista taksa leh a pngte kan ni a (1 Kor
12:27), lungrem hrang, rem taka chuktuah ang te (Eph 2:20www.mizoramsynod.org
272
KOHHRAN THURIN
KOHHRAN THURIN
273
Sakramen leh thil serh dang vawn \hat tih hian urhsn taka
hman te, zawm te, ngaihtuah te a huam a. Sakramen buatsaih
leh kohhran hmanrua, maichm leh pulpit te, Pathian biakna hun
leh hmun vawn p leh zah leh \ihna a keng tel bawk a. Pawlawh
tak leh fiamthu nna hman a rem lo va. Pathian thkthu chhiatzia
inzirtr nawn fo a \l a ni (2 Chr 26:16-21; Dan 5).
3.
A dn zawm
Ringtu zawng zawngte tih tr hi \awngkam khat chauhvin
sawi dwn ila, Pathian dn zawm a ni kan ti thei ang. Pathian
dn tih hian Bible zirtrna pum pui hi a huam a. Mosia lehkhabu
pangate sawina \awngkam bka ngaih tr a ni lo. Kohhran leh
vantlng nun hona thil emaw pawh ni se chumia tel \hn mi rin
tlkte tih tr pawimawh hmasa chu pwl dn zawm hi a ni a.
Kohhrana tel tr mi te, Pathian chhngte znga mi dik leh
rinawmte chuan Lalpa dn zawm chu a tihmkmawh a ni. Khua
leh tui \ha leh dikte pawhin ram leh sawrkr dn an zawm a \l
ang hi a ni a; dn bawhchhetu chu mi \ha an ni ngai lo.
Mahni duh dna cht a, mahni thu thua awm tum leh dn
zawm peih loten a chhuanchhe zwngin kohhran an deu va, Dn
kohhran tih te, Thlarau Thianghlim dodal leh hnwl hnu ang
hiala kohhran sawi chhetute an lo awm \hn a; mahse, Pathian
thu chuan, Thununna (dn thu) ngaina mi chuan hriatna a ngaina
\hn a, zilhhauna haw mi erawh chu ramsa ang mai a ni a ti a
(Thuf 12:1). Lalpa dn chu a \ha famkim a, nunna a siam \ha
\hn; Lalpa thu hriattr chu a rinawm a, mi mwl a tifing \hn
(Sam 19:7). Aw, i dn hi ka va ngaina em! Nilnga ka ngaihtuah
\hin a ni tiin Sam ziaktuten an lo sawi a ni (Sam 119:97).
4. |awng\ai zl: Ringtute tih tr zngah \awng\ai pawimawhna
hi sawi uar lutuk a awm thei wm lo ve. Thilnung chu thaw lovin
a awm thei lo angin \awng\aina pawh hi ringtu thwk lkna a ni
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
274
2.
www.mizoramsynod.org
275
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 40
RINGTUTE TIH TR II-NA
Chhiar tr: Luka 4:16-22; Jakoba 1:22-25
Luka 4:16-22: Tin, a seilenna khua Nazareth chu a lo thleng
a; tin, Chawlhnia a tih dn pngngaiin inkhwmna inah a
lt a, chhiar trin a ding a. 17Tin, zwlnei Isaia lehkhabu chu
a hnnah an pe a. Tin, lehkhabu zial chu a phelh a, he thu
ziakna lai hi a chhar a,
Riangvaite hnnah Chanchin |ha hril tra mi ruat
avngin,
Lalpa Thlarau chu ka chungah a awm;
Ani chuan salte hnna chhuahna thu leh,
Mitdelte hnna mitvr neih lehna thu sawi tr te,
Tihduhdah tuarte chhuahtrna tr te,
19
Lalpa lungawi kum thu sawi tr tein, mi tr a ni,
tih hi.
18
KOHHRAN THURIN
276
THURIN 9-NA
Ringtu zawng zawng tih tr chu Kohhran inpwlhonaa
tel te, Krista Sakramen leh a thil serh dang vawn \hat te, A
dn zawm te, \awng\ai zl te, Lalpa ni serh thianghlim te,
Amah beho tra inkhwm te, A thuhril ngun taka ngaihthlk
te, Pathian malswmna an dawn ang zla hlim taka pk ve
thung te, anmahniho zngah leh mi zawng zawng zngah Krista
nungchang ang tihlan te, khawvl puma Krista ram tizau tra
beih te, ropui taka a lo kal lehna hun nghah te hi a ni.
KOHHRAN THURIN
277
KOHHRAN THURIN
278
KOHHRAN THURIN
279
pawh ngaithla \ha peih lo tih lang thei reng te, bengkhawn lo
hrim hrim te a awm theih a. Pathian hretu leh hre lotu hriatna
chu Pathian thuhril ngaihthlk peih leh peih lohvah a lang (1 Jn
4:6). Zirtrna dik ngaithla peih lo beng za, thutak ngaithla peih
lote an la awm dwn tih kan hria (2 Tim 4:3-4). Thuhrilin a tum
chu siam \hatna te, fuihna te, thlamuanna te, thlarau lam chwmna
te, zirtrna te, \han lenna te a ni a (1 Kor 14:3; 2 Tim 3:16; Eph
4:11-15). Ngaihthlka, zwm tra rilru leh thinlung inhawng
chunga ngun taka dawngsawngtu nih a pawimawh (1 Sam 3:10;
Heb 2:1-2; Jak 1:22f).
4.
www.mizoramsynod.org
280
KOHHRAN THURIN
2.
www.mizoramsynod.org
281
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 41
RINGTUTE TIH TR III-NA
Chhiar tr: Philippi 2:5-11; Tirhkohte 1:6-8
Philippi 2:5-11: He rilru, Krista Isua pawha awm bawk kha,
nangmahniah awm rawh se; 6ani zawngin Pathian anga
awma, Pathian tluka awm chu thil thlkhlelh hleih theihah a
ruat lo va, 7mihringte anga lo piangin, bwih angah a insiam
a, amah leh amah a intitlwm ta zwk a. 8Tin, mihring anga
lo awmin a inngaitlwm a, thi khawp hiala thu zwmin a lo
awm ta a, kraws-a thihna ngei chu. 9-11Chumi avng chuan
Isua hmingin mi tin - vna mite, leia mite, lei hnuaia mite
nn - an \hing\hit nn leh Pa Pathian tihropuina trin, Isua
Krista chu Lal a ni, tiin lei tinrngin a puan nn, Pathianin
ani chu nasa takin a chawimawi ve ta thung a, hming zawng
zawnga hming chungnung ber chu a pe ta a.
Tirhkohte 1:6-8: Tin, anni chuan an rawn inkhwmin a
hnnah, Lalpa, tnah em ni Israel-te hnnah ram i pk leh
dwn? an ti a, an zwt a.
Tin, ani chuan an hnnah, Pain a hun leh a ni, ama
thu thua awma a ruat chu, nangni lo hriat tr a ni lo ve.
8
Nimahsela, Thlarau Thianghlim chu in chunga a lo thlen
hunah thiltihtheihna in la nei ang; tichuan, Jerusalem khuaah
te, Judai leh Samari ram khaw tinah te, kwlkil thleng pawhin
ka thuhretute in ni ang, a ti a.
7
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
282
THURIN 9-NA
Ringtu zawng zawng tih tr chu Kohhran inpwlhonaa
tel te, Krista Sakramen leh a thil serh dang vawn \hat te,
A dn zawm te, \awng\ai zl te, Lalpa ni serh thianghlim
te, Amah beho tra inkhwm te, A thuhril ngun taka
ngaihthlk te, Pathian malswmna an dawn ang zla hlim
taka pk ve thung te, anmahniho zngah leh mi zawng
zawng zngah Krista nungchang ang tihlan te, khawvl
puma Krista ram tizau tra beih te, ropui taka a lo kal
lehna hun nghah te hi a ni.
Tun \umah hian ringtute tih tr III-na kan zir dwn a, Thurin
9-nain ringtute tih tr a sawite kan zir zo dwn ta a, hlwm li-ah
\henin kan zir leh ang.
1.
KOHHRAN THURIN
283
thil \ha ti tr kan ni. Lal Isuan thil siam zawng zawng hnna
Chanchin |ha hril trin min ti a, Paulan thil siam zawng zawngten
Pathian fate lo lan hun an nghahhlelh thu a sawi bawk a, hngte
kan ngaihtuah phei chuan ringtute thil \ha tihna tr leh nuna
tihlanna tr hi a zau hle a ni.
2.
KOHHRAN THURIN
284
3.
KOHHRAN THURIN
285
286
KOHHRAN THURIN
loh thu leh Pa chauhin a hriat thu a sawi a ni. mahse, mi tam
takin Lal Isua lo kal leh hun tr hi a n nn lam an sawi lwk \hn
a, kawng hrang hranga chhuiin mite an timangang fo \hn, an
sawi hunah a lo thleng leh \hn si lo va, beidawnna khurah mi an
hruai lt fo, fmkhur a ngai. |henkhatin an beisei hunah a thlen
loh avngin an beidawng a, thlarauva a lo kalna hi Lal Isua lo
kal lehna chu a ni mai, te an ti; mahse, a ni lo. A sawi ang ngeiin
a lo kal leh dwn, a hun tr kan hre lo mai zwk a ni. A lo kal
leh hun tr hi ringtu tn chuan a nghahhlelhawm hle mai.
Ropui taka a lo kal lehna kan nghah dnah hng hi
chhinchhiah ni se:
(1) A hun leh ni kan hriat loh avngin inrin reng tr;
(2) Ringlote tn \ahna n a ni ang a, ringtu tn chuan kan
lawmna n a ni dwn;
(3) A mite chu chatuan ropuina chang trin a hruai dwn;
(4) Beidawnga awmte kaih harh a ngai;
(5) Inpeihsa diamin, hlim taka lo hmuah tr a ni;
(6) Beiseina nung nn nghah tr a ni;
(7) Phili ruai lovin, pwl thianghlim Kohhrana rinawm taka
rawngbwl zl chunga nghah tr a ni.
Westminster Thurin 33:3-ah chuan, Krista chuan sual laka
mi zawng zawng vng tr leh Pathian mite chuan hrehawmnaah
pawh thlamuanna thk zwk an neih theih nn rorlna n a lo
thleng dwn tih awih ngei trin min duh a; mihringte chu tisa
ngelnghehnaa an inhnangfkna hlp thla tr leh Lalpa lo kal n
an hriat loh avnga an inpeih rengna trin a n chu hriat loh tra
thup a duh a; chu chu, Lo kal rawh Lalpa Isu, lo kal thuai
rawh, Amen, ti tra an inpeih reng theih nn a ni, tih kan hmu.
www.mizoramsynod.org
287
KOHHRAN THURIN
2.
www.mizoramsynod.org
288
KOHHRAN THURIN
|HEN XI
THURIN 10-NA
HUN HNUHNNG THU
Kan kohhran Thurin puan chhuahna hlwm hnuhnng ber,
kan zirlai \hen 11-na, Thurin No. 10-na, Hun Hnuhnng Thu
kan thleng ta. He thu hi a awlai lo hle a, ngaih dn leh pawm dn
te, sawi fiah dn te a inan loh m avngin Kristian kohhran pwl
hrang hrang znga ngaih dn inpersan zualna ber a tih theih hial
wm e.
Kan kohhran (PCI) Thurin kan zir a ni tih hre nawn leh ila.
Chu chuan inpersan tak takte luh chilha, chhui zui hi kan tum
ber a ni lo tih te, pwl leh mi mal ngaih dn kawkel zawng zawng
luh chilh kan tum lo tih te, kan kohhran Thurin hi fmkhur leh
uluk taka Bible zirtrna a\anga lo piang a ni a. A him chin, lk
sual leh ngaih dn chi hrang hrang awm thei kra Bible zirtrna
dik nia hriat chinte kan zir dwn a ni. Zirlai parukah \hen darhin
hetiang hian kan zir ang:
Zirlai
Zirlai
Zirlai
Zirlai
Zirlai
Zirlai
42
43
44
45
46
47
:
:
:
:
:
:
Ni hnuhnng chungchng
Thihna leh thawhlehna thu
Rorlna a awm ang
Ringlote chan tr
Ringtute chan tr
Hun hnuhnng thu pnhlehte
www.mizoramsynod.org
289
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 42
LAL ISUA A LO KAL LEH DAWN
Chhiar tr: 1 Thessalonika 4:13-18; Thupuan 1:7
1 Thessalonika 4:13-18: Nimahsela, unaute u, mi dang,
beiseina rng nei lote anga in lungngaih loh nn, muhlte
chanchin in hriat loh kan duh lo ve. 14Isua a thi a, a tho leh
ta tih kan rin si chuan, Isuaa muhl tawhte chu Pathianin
ama rualin a rawn hruai ve bawk ang. 15Hei hi Lalpa thuin in
hnnah kan sawi a ni: keini Lalpa lo kal thlenga nunga lo la
awm rengate hian muhl tawhte chu kan lehkhalh tawp lo
vang, tih hi. 16Lalpa ngei chu au thwm nn, vntirhkoh
chungnung ber aw nn, Pathian tawtawrwt ri nn, vn
a\angin a lo chhuk dwn si a; tin, Kristaa thi tawhte chu an
tho hmasa ang a; 17chumi hnuah chuan keini nunga lo la
awm rengate hi, boruakah Lalpa hmuak trin, anmahni rualin
chhm zngahte khian lk chhohvin kan awm ang;
chutichuan, kumkhuain Lalpa hnnah kan awm tawh ang.
18
Chuvngin, hng thu hian inthlamuan tawn rawh u.
Thupuan 1:7: Ngai teh u, ani chu chhmte nn chuan a lo
kal dwn e; mit tinrngin an hmu ang a, a chhuntute ngei
pawh khn; khawvla hnam zawng zawngin amah an \ah
bawk ang. A ni, Amen.
KOHHRAN THURIN
290
Thurin 10-na, hun hnuhnng thu kan zir \an dwn a. Hun
hnuhnng thu - Eschatology (Es-kha-taw-law-zi) hi Lal Isua
lo kal lehna leh a chhehvl thuin a huap vek tih theih a ni. A lo
kal leh hmaa thil thleng tr te, a lo kal leh dn tr te, a rawn tih
tr te, ringlotu leh ringtu chan tr te a ni ber a. Thihna,
thawhlehna, rorlna, hremhmun leh vnram chungchng chhuina
a ni bawk.
He thurin laipui chu Isua Krista a ni. Hun hnuhnng thu chu
Krista lo kal lehna leh mitthi thawhlehna chungchngte a ni ber
(1 Kor 15:20). He dam chhng ngei hian tho leh nun chu kan
tem lwk a (Kol 3:1). A bul leh a twp, Alpha leh Omega a ni
(Jn 1:1; Thup 22:13). Rorltu tr pawh amah bawk a ni (Mt
25:3-46; Thup 11:5; Dan 7:13).
He thurin hi a zauvin a thk a, Kristian thurin tlngpui vuan
zl chunga zir loh phei chuan bo pil theihna tr a tam hle. Bible
hmun tam taka inziak ngeite pawh a inziak ang anga pawm emaw,
hrilh fiah emaw, lo thleng tawh anga sawi theih te, lo la thleng tr
anga sawi fiah theih ni bawk si, awmze phr leh awmze hrang
hrang nei theite an ni a. Zirtu mi thiamte ngaih dn pawh a inpersan
thei hle mai. Thil la lang fiah rih lote pawh sawi fiah tuma chhui leh
chht vak theih a ni a, chuvngin, fmkhur taka zir a \l hle a ni.
1.
KOHHRAN THURIN
291
KOHHRAN THURIN
292
KOHHRAN THURIN
293
A hun leh n
A lo kal leh hun leh n tr hi Pa chauh lo chuan tu man an
hriat loh thu Lal Isuan a sawi a. Amah ngei pawhin a hriat loh
thu a sawi nghe nghe (Mt 24:36, Mk 13:32). Bible-ah Lal
Isua lo kal hun leh n tr tak sawi a ni lo va; mahse, a lo kal
leh dwna chhinchhiahna lo thleng tr hrang hrang sawiin
chngte chu ngaihvena inring reng trin Lal Isuan min fuih
(Lk 21:25-36).
Lal Isua lo kal lehna hun leh n, Pa kuta awm mihringte
tna thup tlat hi pawm duh lo, mi \henkhatten chht chhuah theih
niin an ngai a, thlarau hriattrna a\anga hriaa inchhlte pawh an
lo awm fo tawh \hn a, mi tam tak an timangangin an tiphwklk
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
294
\hn. mahse, vawiin thlengin Lal Isua lo kal lehna hun leh ni tr
chhttute leh hrilhlwktuten an la chht dik ngai lo va, an la
hrilhlwk dik ngai hek lo. Pa chauh lo chuan, Fapa leh Thlarau
Thianghlim pawhin an hriat loh, hriat lo tum pht hi Pathian
pawisak lohna leh thu awih lohna lian tak a tling. Lal Isua lo kal
lehna hun leh n buaipui vak hi kal sual a awl a, thurin zktluak lo
a ni. Lal Isua a lo kal leh dwn tih erawh nghet taka rin tr a ni
a, eng hunah pawh lo kal se, lwm taka hmuak thei tra inpeih
hi a pawimawh ber leh inbuatsaihna \ha ber a ni. Pathian chu
engkim chunga thuneitu, a bul leh twp a ni a, hun bi leh nte a
kuta awm vek a ni.
4.
A lo kal leh dn tr
Lal Isua lo kal leh dn tr hi Bible-in kawng hrang hrangin
a sawi a. Mi \henkhatin mi mal thih n leh Pentikos-a Thlarau
Thianghlim lo thlengte kha Lal Isua lo kal lehna a ni mai tiin
an sawi \hn. Mi mal thih n leh Pentikos na Thlarau
Thianghlim lo thleng kha Lal Isua lo kal lehna ni se, Lal Isuan
a sawi lo vang. Bible-ah a bk takin Tirhkoh Paula
lehkhathawnah te Lal Isua lo kal lehna a chuang lo vang a,
ringtu hmasaten nghkhlel takin an thlr hek lo vang.
Lal Isua lo kal leh dn tr hi a lo kal leh hmaa thil thleng tr
chhinchhiahna te awm bawk mah se, a lo kal phut dwn tih
Bible-in min hrilh a, inrin reng a ngai. Thlarau ni lovin, tho leh
taksain, amah ngei a lo kal ang a, mi zawng zawng hmuh theihin
a lo kal leh dwn (Mt 24:30; Tirh 1:11). Thiltihtheihna leh ropuina
nasa tak nn, vn chhm chungah, vntirhkoh rual tawtawrwt
hmtute nn, a Pa ropuina leh ama ropuina nn, ropui rpthlka
inthuamin a lo kal dwn. Chutih hunah chuan amah ringtu, a
tlante chu pakhat mah hmaih lovin a lwr khwm dwn a ni
(Lk 24:29-31).
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
295
2.
A lo kal lehna thua hriat belh tr nia kan rinte sawi ni se.
www.mizoramsynod.org
296
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 43
THIHNA LEH TAKSA THAWHLEHNA
Chhiar tr: Daniela 12:1-3; 1 Korinth 15:35-42
Daniela 12:1-3: Tin, chumi hunah chuan i mipui fate \an
\hntu, hotu ropui tak Mikaela chu a ding ang a; tin, buaina
hun, hnam awm tirh ata chumi hun thleng pawha la awm
ngai lo chu a lo awm ang; tin, chumi hunah chuan i mite
chu chhan chhuahin an awm ang, mi tin lehkhabua hming
chuang apiangte chu. 2Tin, an znga tam tak lei vaivuta muhl
tawhte chu an lo \hangharh ang a, \henkhat chu chatuan
nunnaah, \henkhat zahna leh chatuan hmuhsitawmnaah.
3
Tin, a fingate chu vn ng angin an ng ang a, mi tam tak
felnaa hawi krtrtute chu arsi angin kumkhaw tlaitluanin an
ng ang.
1 Korinth 15:35-42: Nimahsela, tuin emaw, Mitthite chu
engtin nge kaihthawhin an awm dwn? Taksa eng ang puin
nge an lo kal dwn? a ti a ni ang e.
Nang mi , nangmah ngeiin i tuh \hin pawh hi a thih
zet loh chuan tihnunin a awm hlei nm; 37tin, i tuh \hin hi, a
taksa la awm tr chu i tuh lo va, a fang mai i tuh zwk \hn,
buh fang emaw, chi dang fang emaw a ni thei e; 38nimahsela,
Pathianin ama duh ang zlin taksa a pe \hn, a fang tin
hnnah mahni taksa \heuh chu. 39Tisa zawng zawng hi tisa
chi khat a ni lo va; mihring tisa a dang a, sa tisa a dang a,
sava tisa a dang a, sangha tisa a dang a ni. 40Vn taksate a
awm bawk a, lei taksate pawh; nimahsela, vn taksa ropuina
chu a dang a, lei taksa ropuina chu a dang a ni. 41Ni ropuina
chu a dang a, thla ropuina chu a dang a, arsite ropuina chu
a dang a; arsi leh arsi pawh ropuinaah chuan a inang si lo.
36
www.mizoramsynod.org
297
KOHHRAN THURIN
THURIN 10-NA
Ni hnuhnngah chuan mitthite chu kaihthawhin an awm
ang a, mi zawng zawng Krista rorlna \hutphah hmaah an
lang ang a, he dam chhnga an thiltih \hat leh \hat loh ang
zlin rlsak an ni ang. Ringlote leh mi sualte chuan thiam
loh changin an sual hremna an tuar ang; Krista ringa a thu
zwmtute erawh chu a langchanga thiamchantrin an awm
ang a, ropuinaa lawm luhin an awm ang.
Taksa thawhlehna ka ring (Apostol-te thuvawn)
Mitthi thawhlehna leh khawvl lo awm leh tra nunna
chu ka thlr (Nicea Thuvawn)
Thihna
Mihringte ngaiha thil rpthlk ber pakhat chu thihna a ni a,
mahse, thawhlehna a awm dwn chuan thih a ngai si. Thihna
chu in\henna, \hen hranna, taksa leh thlarau in\henna tiin emaw
sawi theih a ni. Taksa chu thlarau tel lo chuan a thi a ni (Jak
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
298
2:26). Tin, thihna awm chhan chu Pathianin a ruat vng a ni,
mihring tn vawi khat thih ruat a ni a, pumpelh theih a ni lo (2
Sam 14:14; Heb 9:27). A chhan dang leh chu sual vng a ni, mi
pakhat avngin sual khawvlah a lt a, sual vngin thihna a lt
bawk a ni (Rom 5:12). Thihna ngei chu hnehin kan la tho leh
dwn a ni. Thihna hi ringtute chuan ropuinaa luhna a ni tih kan
ring tlat chung hian, mihring rilru a khawih nat dn chu a ngai reng
mai. Ringtu puitling taka ngaihte pawh thihnain min nan meuh chuan
tuar thiam har kan ti hle \hn a nih hi. Juda-te khn hun hmasa
lamah chuan thihna hi mihringte twp hlennaah an ngai \hn a,
thawhlehna lam an ngaihtuah phk vak lo. Hun lo kal zlah erawh
chuan thih hnu piah lama nun beiseina ng an lo nei chho hret hret
a ni. Lal Isuan taksa thihna hi mihring tn a natzia a hria a, amah
ngei pawh taksa thihna avngin a \ap a ni. Thihna hi kan twp
hlenna tr ni sela a rpthlk ngawt ang. Thihna hi kan hmabak
\heuh va, mihring tn vawi khat thih ruat a ni tlat mai si a, chumi
hnuah rorlna a awm tr thu Hebrai ziaktu chuan min hrilh a ni.
2.
KOHHRAN THURIN
299
KOHHRAN THURIN
300
KOHHRAN THURIN
301
tholeh taksa chu engtin nge a awm ang tih erawh chu kan
thawhleh hunah a chiang dwn a ni. Paula chuan, Kan tlwm
lai taksa hi ama taksa ropui anga awm trin a siam \ha leh ang,
a ti (Phil 3: 21). Tholeh taksa awm dn tr chu buh fang emaw,
thlai chi dang fang emaw kan tuhin a taksa lo la awm tr ni
lovin, a fang mai kan tuh a; chu chu Pathianin ama duh ang zlin
taksa thar a pe a, thlai thar a lo chhuak \hn angin vn taksaa
kaihthawh tr a nih thu Paula vkin a sawi bawk (1 Kor 15:3554 ). Lei taksa ni lo, vn taksa ropui, thiltithei, chatuan daih,
thlarau lam taksa, leia siam mi anna neiin, vna mi anna neiin
kan awm dwn a ni. Tin, thawhleh hunah chuan nupui pasal neih
a awm tawh lo vang a, vna vntirhkohte anga kan awm tr thu
Lal Isuan a sawi bawk (Mt 22:30). |awih thei kha \awih thei
lovin, thi thei kha thi thei lova kaihthawhin a awm ang a, Lal
Isua taksa ropui ang kha a ni ang (Phil 3:20; 1 Jn 3:2).
Rev. Liangkhaia chuan, A riruang (ruangm)-ah thawhlehna
taksa chu mihring a ni ang a, sakawr leh rannung dang ang ni
dwn ta ila mihring nihna kha a bo tawh ang, a ti a. Lal Isua a
thawhleh khn mi tam tak hnnah a inlr a, amah ngei kha a ni tih
an hria a, a kut thir khenna ser te lam a entr a, an phma ngei
kha a ni tih a chiang a; mahse, vn taksa a nih tawh avngin eng
mahin a dang thei tawh lo va, pindan kawngkhr vekah te a lt
thei a, a eiin a in thei a, a bo leh mai thei a ni. Lal Isua chu
thawhlehna hmahruaitu a ni a, amah angin, vn ropuina taksain
kan tho leh dwn a, kan lei taksa tlwm taka \awih ral kha khawvl
leh a chhnga thil awm zawng Awm rawh se tia awmtr maitu
Pathian chuan vn taksain a kai tho mai dwn a ni.
Kan zirlai hi a hluin a pawimawh hle mai. A \angkaina leh a
pawimawhnate sawi kim sn rual a ni lo vang. Mihringte hi kan
pian chhuah hlim a\angin thihna \ihbaiawm takin min hmuak nghl
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
302
2.
www.mizoramsynod.org
303
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 44
RORLNA A AWM ANG
Chhiar tr: Matthaia 25:31-46; Rom 14:10-12
Matthaia 25:31-46: Amaherawhchu, Mihring Fapa hi chu,
a vntirhkohte zawng zawng nn, a ropuinaa inthuama a lo
kal hunah chuan, a ropuina \hutphahah a \hu ang a; 32a
hmaah chuan hnam tin an inkhwm ang a; berm vngtuin
kl zng ata a bermte a hlr angin anniho chu a hlr ang a;
33
bermte chu a ding lamah a dah ang a, klte erawh chu a
vei lamah a dah ang.
Chumi hunah chuan Lalber chuan a ding lama mite
hnnah chuan, Ka Pa voh bkte u, lo kal ula, khawvl siam
\an tirh ata in tna ram buatsaih chu chang rawh u; 35ka ril
a \min nangnin ei tr mi pe a; ka tui a hlin in tr mi pe a;
mikhual ka nihin mi thleng a; 36saruak ka nihin puan mi sintr
a; ka damlohvin mi kan a; tn ina ka awmin ka hnnah in lo
kal si a, a la ti ang.
34
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
304
THURIN 10-NA
Ni hnuhnngah chuan mitthite chu kaihthawhin an awm
ang a, mi zawng zawng Krista rorlna \hutphah hmaah an
lang ang a, he dam chhnga an thiltih \hat leh \hat loh ang
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
305
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
306
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
307
2.
Rorltu tr
Rorltu tr chu Isua Krista a ni. Amah ngeiin, Pain tu ma
thu a rlsak ngai lo, thu zawng zawng Fapa a rltr ta zwk tiin
a sawi a, Mihring Fapa a nih avngin a hnnah rorl tr thu a pe
a ni (Jn 5:22,27). Lei leh vna thuneihna zawng zawng a hnnah
pk a ni a, chuvngin, hun twpa rorltu tr a ni. Tirh 10:42-ah
chuan, Ani chu mitthi leh mi nungte chunga rorltua Pathian
ruat chu a ni, tih mi hnna tlngaupui leh hriattr trin Pathianin
thu min pe a ni, tih kan hmu.
Tin, rorlna te, ropuina te, ram te a hnna pk a ni a, mi tin
te, hnam tin te leh \awng tinte zawng zawng chuan a rawng an
bwl nn, a rorlna chu rorlna hlun, ral ngai lo tr a ni a, a ram
chu tihchhiat rual a ni dwn lo. Chuti chauh pawh ni lovin,
Chungnungbera mi thianghlimte chuan ram chu kumkhuain,
kumkhaw tlaitluanin an chang dwn a ni. A ram chu ram hlun a
ni a, awp ram zawng zawngin a rawng an bwl ang a, amah an
awih tr thu Daniala chuan zn inlrnaah a lo hmu lwk a ni
(Dan 7:14- 28). 2 Kor.5:10. Mi tinin taksaa thiltih te a chhia a
\hain kan tih ang zla kan hmuh \heuh theihna trin, Krista
rorlna \hutphah hmaah chuan tihlanin kan awm vek tr a ni si
a, tih kan hmu bawk.
Rev. Liangkhaia chuan Krista rorlna chungchng hetiangin
a lo khai khwm a
(1) Ama thuneihna ngei hmangin ro a rl dwn a ni. Lei
leh vna thuneihna zawng zawng neitu a ni tawh si a
(Mt 28:18).
(2) Engkim hre thei (omniscient) a ni a. A finna leh hriatnate
chu twp nei lo a ni si a.
www.mizoramsynod.org
308
KOHHRAN THURIN
KOHHRAN THURIN
309
310
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
311
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 45
RINGLOTE LEH MI SUALTE CHAN TR
Chhiar tr: Matthaia 25:41-46; Johana 5:28-29
Matthaia 25:41-46: Chumi zawhah chuan, a vei lama mite
hnnah pawh chuan, nchhe dawngte u, kumkhaw mei,
Diabola leh a tirhkohte tn an buatsaihah chuan mi kal
bosan rawh u; 42ka ril a \min nangnin ei tr mi pe lo va; ka
tui a hlin in tr mi pe lo va; 43mikhual ka nihin mi thleng lo
va; saruak ka nihin puan mi sintr lo va; damlo leh tn ina
ka awmin mi kan si lo, a la ti ang. 44Chumi hunah chuan
anni pawhin, Lalpa, eng tikah nge ril\min emaw, tuihlin
emaw, mikhualin emaw, saruakin emaw, damlovin emaw,
tn inah emaw kan hmuh chia, rawng kan bwlsak loh che?
tiin an la chhng ang. 45Tin, ani chuan an hnnah, Tih tak
meuhin ka hrilh a che u, hng mi t berte znga mi pakhat
chunga in tih loh chu ka chunga ti lo in ni, tiin a la chhng
ang.
Tin, chng chu kumkhaw hremnaah an kal ang a mi
felte erawh chu kumkhaw nunnaah an kal ang, a ti a.
46
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
312
THURIN 10-NA
Ni hnuhnngah chuan mitthite chu kaihthawhin an awm
ang a, mi zawng zawng Krista rorlna \hutphah hmaah an
lang ang a, he dam chhnga an thiltih \hat leh \hat loh ang
zlin rlsak an ni ang. Ringlote leh mi sualte chuan thiam
loh changin an sual hremna an tuar ang; Krista ringa a thu
zwmtute erawh chu a langchanga thiamchantrin an awm
ang a, ropuinaa lawm luhin an awm ang.
KOHHRAN THURIN
313
kete phuara paihin an awm ang tiin a sawi a; chutah chuan \ah
leh ha \hial a awm ang a, chu hremna chu chatuan atn a ni
ang, tiin.
2.
KOHHRAN THURIN
314
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
315
4.
KOHHRAN THURIN
316
leh a nihna te, thiam loh changte awm hlen dn tr tlngpui deuh
takin kan zir zo ta a. Zahngaihna hun kan neih lai hian mahni nun
leh kan kawng zawh lai \heuhte inen fiah ang u.
Sawi ho atn
1.
2.
www.mizoramsynod.org
317
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 46
RINGTUTE CHAN TR
Chhiar tr: Matthaia 25:34-40; Thupuan 7:13-17
Matthaia 25:34-40: Chumi hunah chuan Lalber chuan a
ding lama mite hnnah chuan, Ka Pa voh bkte u, lo kal
ula, khawvl siam \an tirh ata in tna ram buatsaih chu
chang rawh u; 35ka ril a \min nangnin ei tr mi pe a; ka tui
a hlin in tr mi pe a; mikhual ka nihin mi thleng a; 36saruak
ka nihin puan mi sintr a; ka damlohvin mi kan a; tn ina ka
awmin ka hnnah in lo kal si a, a la ti ang.
Chumi hunah chuan mi felte chuan, Lalpa, eng tikah
nge ril\min kan hmuh chia, ei tr kan pk che? Tuihlin
kan hmuh chia, in tr kan pk che? 38Eng tikah nge mikhuala
kan hmuh chia, kan thlen che? Saruaka kan hmuh chia,
puan kan sintr che? 39Eng tikah nge damlovin emaw, tn
inah emaw kan hmuh chia, i hnna kan lo kal? tiin an la
chhng ang. 40Tin, Lalber chuan an hnnah, Tih tak meuhin
ka hrilh a che u, hng ka unau t berte znga mi pakhat
chunga in tih chu ka chunga ti in ni, tiin a la chhng ang.
37
KOHHRAN THURIN
318
THURIN 10-NA
Ni hnuhnngah chuan mitthite chu kaihthawhin an awm
ang a, mi zawng zawng Krista rorlna \hutphah hmaah an
lang ang a, he dam chhnga an thiltih \hat leh \hat loh ang
zlin rlsak an ni ang. Ringlote leh mi sualte chuan thiam
loh changin an sual hremna an tuar ang; Krista ringa a thu
zwmtute erawh chu a langchanga thiamchantrin an awm
ang a, ropuinaa lawm luhin an awm ang.
KOHHRAN THURIN
319
KOHHRAN THURIN
320
awm (1 Jn 3:2), arsite anga nna (Dan 12:3), taksa ropui neia
kaihthawh (1 Kor 15:43), vntirhkohte anga awm (Mk 12:25),
Krista taksa ropui anga siam \hat (Phil 3:21), Pathian fa dinhmun
luah (Rom 8:16; 1 Jn 3:2), Krista ro luahpuitu (Rom 8:17),
rochan chhe thei lo, bawlhhlawh kai lo luahna (1 Pet 1:4), hlima
khah liamna leh kumkhaw lwmna (Sam 16:11), ril\m, tuihl,
lungngaih, \ah, nat, thih, mittui tlk leh hrehawm tuar tawh lohna
(Thup 7:16; 21:4), damna kim leh sual ngaihdama awmna a ni
(Is 33:24), Lal Isuan, Ka Pa in, ka awmna, a ti a (Jn 14:1-3),
chawlhna (Heb 4:9), ram \ha lehzual (Heb 11:13-16), Pathian
nung khua, vn Jerusalem (Heb 12:22), ram tihnghin rual loh
(Heb 12:28), A fapa hmangaih taka ram (Kol 1:13), kuta sak
loh chatuan in nghet (2 Kor 5:1), khaw thianghlim, Jerusalem
thar (Thup 21:9 - 22:7). Hng lo pawh hi a dang tam tak a awm
a, a ropuizia leh mawizia sawi hleih theih loh khawpa ropui, thil
hlu leh mawi ber berte pawhin a tehkhin phk rual loh chu a ni,
sawi sn rual a ni lo. Vnram tia Lal Isua sawi hi a khai khwm
nn hmang zui ila.
3.
Vnram
Ringtute chan tr ropui tak chu Vnram a ni a; Grik \awng
ouranous (u-ra-nus), Hebrai \awnga shamayim (sa-ma-im)
tih chu vnram tia lehlin a ni a. Vna awm a ni (Heb 11:16).
Awm dn \ha leh nun duhawm (Jn 10:10) leh awmna hmun nuam,
Pathian in (Jn 14:2) sawina a ni. Ringtute chu chutah chuan lawm
luhin an awm ang a, ringlote chu pwnah an awm thung ang (Mt
8:12). Khawpui mawi tak leh huan mawi tak ang te (Thup 21:927), Arsi piah lama awm nia sawi te a ni bawk (Is 14:13).
Rev. Lalswma chuan, Vnram chu a hmutu leh sawitu
rilru phk twk ang zla sawi leh sm a ni ber mai, a ti.
Thuthlung Thar zirtrna leh kum za tam tak chhnga kohhranho
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
321
rin dn chu, vnah chuan sual a awm tawh lo vang, tih leh
hmangaihna a lian ang, tih hi a ni (1 Jn 4:16; 2 Kor 5:14-16).
A hmun thu sawi nn khitah khian tih emaw, swtah swn tih
emaw hman theih mah se, khitah khian tia sawi chu la thlanawm
zwkah a ngai a. Vnram chu Isua Krista avngin kohhranah a
thleng mk a (Eph 2:6), ringtuin a chang \an tawh (1 Pet 1:8;
Phil 3:20; Lk 10:20), Nang i awm chuan lei vn a chang \hn,
tih ang hian dltu awm lova Pathian fak tak tak theihna, mi
thianghlimte inpwl khwmna famkim a ni ang; thlarau lam taksa
pute awmna, famkimna hmun a ni. A ropuizia kan sawi sng lo
va, kan sawi thiam hek lo; sawi loh theih loh sawi hleih theih loh
tih ang hi a ni ber mai. Chu hmuna kal theihna awm chhun chu
Lal Isua Krista rina a thu zawm hi a ni (Jn 14:6).
Chutah chuan kan lungduh kal tate nn kan la inhria ang
em? Kan inhai hauh lo vang le. Hml danglamna tlnga Mosia
leh Elija inlr kha zirtrhote khn Mosia leh Elija an ni tih chiang
takin an hria a, hng mi ropui kal hmasate dam lai kha an hmu
phk hauh lo tih kan hria a, mahse, tu nge an nih an hre thei vek
a ni. An hai lo va, an hriat pawlh hek lo. Kan hmuh leh hriat,
kan chnpui te, thihna avnga \hen tkte chu tih\hat famkima
awmin kan hmu leh dwn. Hliampui tuar, cancer leh hri \ha lo
eng vng pawha an hmlhemna zawng zawngte chu siam \hat
famkimin kan hmu tawh zwk dwn a ni. Engkim siam \hat hun
a thlen hma loh zawng vnin a kawl rih tr a ni a (Tirh 3:21).
Chutih hunah chuan tih\hat famkima awmin kumkhuain Lalpa
hnnah kan awm tawh ang. Chuvngin, hng thu hian inthlamuan
tawn rawh u, min ti a ni. Chu chu chatuan ropuina, chatuana
ringtute chan tr chu a ni.
4.
322
KOHHRAN THURIN
KOHHRAN THURIN
323
www.mizoramsynod.org
324
KOHHRAN THURIN
ZIRLAI 47
HUN HNUHNNG THU PNHLEHTE
Chhiar tr: 2 Timothea 3:1-9; 2 Petera 1:19-21
2 Timothea 3:1-9: Tin, hei hi hre rawh, ni hnuhnngahte
chuan hun khirh t ak t e a lo awm ang . 2 Mi, m ahni
inhmangaihtu te, tangka ngainatu te, intivei te, chapo te,
Pathian sawichhetu te, nu leh pa thu wih lo te, lwm
nachng hre lo te, thianghlim lo te, 3hmangaihna pianpui
nei lo te, huaikawm bwl te, hktu te, insm thei lo te, mi
kawlhsen te, \ha duh hauh lo te, 4vervk te, thuhnu dwn lo
te, inngaihlu te, Pathian hmangaih aia mahni lwmna mai
hmangaih zwktu te an ni dwn si; 5Pathian ngaihsak anna
an nei ang a; nimahsela, a thiltihtheihna chu an wih lo
vang; chng ang chu hawisan rawh. 6Chng znga mite
chu inahte lta, sual rit phur hmeichhe deuhte sala man
\hntute kha an ni si; chutiang hmeichhiate chu chkna
tinrnga hruai bo, 7zir fo sia thutak hre phk ngai lote an ni.
8
Tin, Jannia leh Jambrian Mosia an dodl ang khn, chng
mite pawh chuan thutak hi an dodl \hn; rilru chhe tawh,
rinna kawngah chuan Pathian duh loh zwng mi an ni.
9
Nimahsela, chng aliam chu an ti lo vang, an tzia mi
zawng zawng hnnah a lo lang dwn si a, Jannia leh Jambia
tzia a lo lang ang khn.
2 Petera 1:19-21: Tin, hril lwkna thu nghet lehzual chu kan
nei a ni, khua a lo vr a, vrparh arsi chu in thinlunga a lo
chhuah hma loh zawng, chu chu khwnvr, hmun thima ng
an ngaihsak anga in ngaihsak chuan in ti\ha ang. 20Pathian
Lehkhaa thu hril lwk rng rng hi mahniin hrilhfiah tr a ni lo
tih hre hmasa phawt ula. 21Thu hril lwk rng rng hi mihring
thua chhuak a ni ngai si lo va, miten Thlarau Thianghlim tirhin
Pathian hnn ata an sawi zwk \hn a ni.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
325
Jentail-te ni kin
Jentail-te ni a kin hma loh zawng Jerusalem khua chu
Jentail-te rah behin a awm ang (Lk. 21:20-24).
Luka 21:20-24 thuah Jerusalem chhiat tr thu sawi a ni a.
Marka ziaka Ti\iautu tenawm aiah Lukan sipaihoten Jerusalem
an hual tr thu a sawi a. Markan ti\iautu tenawm a tih chu Antiokas
Epiphanes-a kha a ni. Marka \awng hman ang deuh, \iauna (Gr.
Eremawsis) tih chu Lukan a hmang ve a, mahse, Jerusalem chhiat
tr kwkin a ni thung. Jerusalem chu Jentail-te rahbehin kum za
tam tak a awm ang a, ropui taka Isua lo kal leh thleng a huam
dwn nia ngai an awm a. |henkhatin Jentail-te ni kin chu May
14, 1948-a Israel sawrkr Independent kha niin an hmehbel a.
Carroll Stuhlmueller-a chuan heta n hun (Gr. Kairos) tih hian
chhandamna thua Pathian hun ruat, Jerusalem chhiat a kwk a
ni, a ti. E.W. Lampe-an, Luka hian Jentail-te (Rom-ho) thuhnuaia
Juda-te awm hun chhng a sawi a ni, a ti bawk a.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
326
KOHHRAN THURIN
327
KOHHRAN THURIN
328
Mi thianghlim lawr
Mi thianghlim lwr pawmtuten hng Bible chngte hi innghah
nn an hmang: Mt 24:29-31; Mk 13:24-27; Lk 21:25-28; Jn
14:1-4; 1 Kor 15:51-57. Isua ringtute a nung chunga vna hruai
chhohna niin an ngai. 1 Thes 4:16 leh18-a, Chumi hnuah chuan
keini nunga lo la awm renga te hi boruakah Lalpa hmuak trin
anmahni rualin chhm zngah te khian lk chhohvin kan awm
ang tih hi an \an chhan bulpui a ni. An sawi dn chuan mi
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
329
thianghlim lwr hunah chuan Lal Isuan lei a rawn thleng dwn lo
va, he leia ringtu nung dama la awmte leh thi tawhte tn bk
chauhva lo kal a nih avngin anniho chuan boruakah an han
twk ang. Ringtu thi tawhte chu an lo tho ang a, la dam mkte
chu tihdanglam nghl an ni ang. Mi thianghlimte tn bk a nih
avngin a hun hi a hnai reng mai. Chutih hunah chuan ringtute
chu chawimawiin an awm tawh dwn niin an ngai. Hemi hun
a\anga kum sarih chhng hian heng a hnuaia thil pasarihte hi lo
thleng trah an ngai bawk
(1) Khawvl zawng zawngah Chanchin |ha a darh tawh
ang (Mt 24:14).
(2) Israel-ho zawng zawng an lo piangthar tawh ang (Rom
11:26).
(3) Tihduhdahna rpthlk (Great Tribulation) a lo thleng
ang (Mt 24:21).
(4) Krista dodltu a lo lang tawh ang (2 Thes 2:8-10).
(5) Ringtute chu an thiltih \hat dn azirin lwmman pk an
ni ang a.
(6) Bermno nupui neihna ruai \hehnaah an tel vek ang.
(7) Beiseina lwmawm chatuan famkimna an chang ang.
He kum sarih an thang chhng hian lei lamah hun hrehawm,
sakawlh inlulin hun a thleng ang. Kum sarih chanve (kum thum
leh a chanve) hnu lamah phei chuan Israel hnam pumin sakawlh
awpbehna hrehawm nasa tak an tuar ang. Tichuan, an lo
\hangharh ang a, Lal Isua an ring ve tawh ang. Kum sarih Daniela
hapta 70-na ral hnuah Har Magedon indona a lo awm zui nghl
ang a, Israel hnam chhan trin Lal Isua Krista chu a mi
thianghlimte nn vn ata Jerusalem-ah an lo chhuk ang a.
Sakawlh leh a hote chu rawn titlwmin Israel hnam a rawn
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
330
2.
3.
4.
KOHHRAN THURIN
331
5.
Israel hnam pum pui tun din leh chhandam an nih rinna hian
Thuthlung Thar zirtrna laipui a kalh a. Kohhranhovin
Chanchin |ha kan hril leh zirtrna nn pawh a inpersan a
ni.
6.
KOHHRAN THURIN
332
333
KOHHRAN THURIN
Nicea Thurinah pawh a lang pha hek lo. Kohhran siam \hat laia
thurin zamtu Luthera leh Calvina te pawhin kohhran thurin leh
inzirtrnaa telh trah an ngai lo. A tuipui twk lo awm bawk mah
se, Presbyterian Kohhran thurin lam ziaktute chuan, Miin kum
sng rorl thu hi, hlwk phah nn leh chak phah nn a hman
chuan pawi kan tihsak lo va, miin an rin duh loh pawhin pawi
kan ti lm lo, tiin an sawi.
Kan thupuia tr lan angin tn \uma kan zir tkte hi thurin
pnhleh kan vuah a. Hng bkah pawh kan rama Kristianten
kan buaipui dang tam tak a awm thei ang. Kan zir tkte hi kan
mi thiamte ziak leh chhuizauna behchhana hlwm hrang hranga
dah a ni.
Sawi ho atn
1. Kan zirlai a\anga sawi belh tr awmte sawi ni se.
2.
.....
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
334
Bibliography
Mizo
____________ Kristian Thurin. Lay Theological Library No. 4.
Aizawl: Aizawl Theological College. 1998.
___________ Pathian Biak Inkhawm Hruaina Bu. Aizawl:
Synod Literature and Publication Board. 2010.
___________ Pathian Lehkhabu Thianghlim. Mizo (Lushai)
O.V. Re-edited. Bangalore. The Bible Society of India. 2013
___________ Kristian Hla Bu. 18th Revised Edition. Aizawl:
Synod Literature and Publication Board. 2010.
___________ Thuthlung Hlui Zirna. Lay Theological Library
No. 5. Aizawl: Aizawl Theological College. 1991.
___________ Westminster leh Welsh Thurin. 1st ed. Aizawl:
Calvin Study Centre. 2013.
Challianngura, Rev. Chhandamna. Aizawl: Synod Literature and
Publication Board. 2011.
Chuau\huama, Revd. Zo\awng Bible Dictionary. Aizawl:Author.
2011.
Chuau\huama, Revd. Mizo Bible Encyclopaedia. Aizawl:
Lianchhunga. 2005.
Lalbiaktluanga, Rev. Thupuan Hrilhfiahna. Aizawl:MLTC.1996.
Lalchhuanliana, Rev. Kohhran Hmasa Chanchin. Lay Theological Library No.3. Aizawl:Aizawl Theological College.1979.
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
335
KOHHRAN THURIN
336
KOHHRAN THURIN
337
www.mizoramsynod.org
338
KOHHRAN THURIN
Lamtawi
339
KOHHRAN THURIN
340
KOHHRAN THURIN
www.mizoramsynod.org
KOHHRAN THURIN
341
www.mizoramsynod.org