Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
yXu
yXuirh
jkkh
jkkh Lokeh
u{k=
u{k= Lokeh
pj.k
frFkh
ik;k
lw;Z fl)kar ;x
dj.k
o.kZ
rRo
o;
;uh
x.k
ukM+h
ukM+h in
fogx
Fke v{kj
lw;Z jkkh
MsdkusV
x-13
tUefrFkh%
tUe osG%
tUe LFkG%
Latitude:
v;ukak%
LFkkfud osG%
lkEikfrd dkG%
LFkkfud osG laLdkj%
fr;Zd%
13:10 PM
Aichwara (M P), India
12:50:08
20:17:56
-19:52
23.4
?kkr p
es"k
eaxG
/kuw
eaxG
fokk[kk
xq#
4
,dknkh ".k
yg
kwy
co
czk.k
vfXu
dhV
O;k?kziq-
jk{kl
var
var
Hks#UM
rh] rw] rs] r
edj
3
jkkh
ekl
frFkh
fnol
u{k=
gj
yXu
;x
dj.k
/kuw
vfou
1,6,11
kqokj
jsorh
1
o`fpd
cz
xfjt
4
2, 7, 9
4, 8
13,22,31,40,49
x-13
jkkh
fMXkzh
u{k=
u{k= Lokeh in
yXu
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
jkgw
drw
ba
o#.k
#
es"k
o`fpd
o`fpd
dqaHk
flag
flag
dU;k
/kuw
flag
dqaHk
/kuw
/kuw
dU;k
21:29:30
28:41:25
Hkj.kh
mRrjk"kk<+
iwokZkk<+
/kfu"Bk
iwokZ
iwokZ
mRrjk
fokk[kk
ek?k
/kfu"Bk
fokk[kk
T;s"Bk
fp=k
kq
joh
kq
eaxG
kq
kq
joh
xq#
drw
eaxG
xq#
cq/k
eaxG
23:39:41
02:57:29
21:42:52
16:09:52
03:24:17
00:42:31
06:23:09
06:23:09
01:00:51
27:46:33
28:09:33
3
1
4
3
3
1
3
4
2
4
4
4
2
fnkk
fLFkrh
ekx
ekx
ekx
ekx
oh
oh
ekx
oh
oh
ekx
ekx
ekx
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
U;quRre
&&
&&
&&
&&
&&
yXu dqaMyh
12
yXu
11
kq drw
10
joh cq/k
pa ba o#.k
kfu #
x-13
yXu
12
/ku
gjk
1
12
11
yXu
11
kq drw
10
10
eaxG xq#
jkgw
joh cq/k
pa ba o#.
k
lgnj
1
kfu #
sDdku
12
kq jkgw drw
o#.k #
eaxG
prqFkkk
12
HkkX;
1
11
kq drw
11
o#.k
10
kq eaxG
xq# drw
10
yXu xq#
pa ba
jkgw o#.k
kfu
pa ba
yXu
x-13
larfr
lIrekak
12
kfu drw
cq/k pa ba
11
12
joh
thoulkFkh
uoekak
1
o#.k
jkgw
11
kq
kfu
10
pa ba
10
eaxG
xq#
xq# o#.k
yXu jkgw #
nkEkkak
12
thfodk
1
eaxG
drw o#.k
joh
12
kq #
cq/k drw
yXu kq
eaxG
eaxG drw
11
vk o oMhy
kq
cq/k pa ba
10
}knkkak
kfu
11
xq#
10
xq#
yXu
jkgw
joh
yXu
joh pa ba
cq/k
x-13
okgu
"kMkkak
12
yXu joh #
12
10
kfu
jkgw drw
12
o#.k #
11
cq/k
xq# kfu
LkIrfoakkak
12
cG
1
drw
joh
xq#
11
10
pa ba
10
yXu eaxG
jkgw drw
pa ba
joh
cq/k
fk{kk
1
yXu o#.k
kq
kq
prqoakkak
jkgw drw
10
o#.k
eaxG #
pa ba
11
eaxG
cq/k
joh
/kked o`Rrh
foakkak
xq#
11
xq#
kq
cq/k pa ba
o#.k
kfu
kq
yXu eaxG
kfu
jkgw
x-13
nqHkkZX;
f=akkak
12
kq
kfu pa ba
11
kqHk QG
[kosnkak
12
yXu cq/k
eaxG
joh
11
jkgw drw
kfu
10
kq
10
xq#
xq#
o#.k #
joh
dqky
1
eaxG
11
jkgw drw
v{kosnkak
12
yXu kq
cq/k
pa
dqky
1
xq#
kq
10
ba
pa ba
o#.k
drw
xq#
11
o#.k
cq/k ba o#.k
#
eaxG kfu
joh
10
"kf"V vak
12
yXu eaxG
jkgw
pa
cq/k
yXu
joh
x-13
Hkko
Hkko
Hkko vkjaHk
es"k
o`"kHk
feFkqu
feFkqu
ddZ
dU;k
rwG
/kuw
o`fpd
o`fpd
edj
ehu
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Hkko e/;
04:20:59
21:29:30
es"k
o`"kHk
feFkqu
ddZ
flag
dU;k
rwG
/kuw
o`fpd
edj
dqaHk
ehu
04:20:59
00:03:57
25:46:55
25:46:55
00:03:57
04:20:59
04:20:59
00:03:57
25:46:55
25:46:55
00:03:57
17:12:28
12:55:26
08:38:24
12:55:26
17:12:28
21:29:30
17:12:28
12:55:26
08:38:24
12:55:26
17:12:28
Hkko pfyr p
12
pa dqaMyh
3
12
yXu
11
kq drw
kq drw
10
joh
10
eaxG xq#
jkgw
cq/k
yXu
11
o#.k
pa ba
eaxG xq#
jkgw
kfu #
joh cq/k
pa ba o#.
k
kfu #
x-13
Lokeh
jkkh
fMXkzh
u{k=
pj.k
/kwe
O;kfrikr
ifjosk
bapki
midrw
Hkwdai
mYdk
cznaM
/otk
eaxG
jkgw
pa
kq
drw
o`"kHk
dqaHk
flag
/kuw
/kuw
ehu
es"k
ddZ
dU;k
12:01:25
jfg.kh
krrkjdk
iwokZ
vuqjk/kk
T;s"Bk
jsorh
frdk
iq";
fp=k
17:58:35
17:58:35
12:01:25
28:41:25
18:41:25
28:41:25
05:21:25
25:21:25
4
2
3
4
1
1
1
1
jkkh
fMXkzh
Lokeh
u{k=
pj.k
dkGcsyk
ifjf/k
e`R;w
v/kZgj
;edUVd
dnaM
xqfydk
eaMh
o`fpd
edj
dqaHk
ehu
es"k
o`"kHk
o`"kHk
feFkqu
27:36:35
xq:
kuh
kuh
xq:
eaxG
kq
kq
cq/k
mRrjk"kk<+
Jo.k
krrkjdk
mRrj HkkIkn
vfouh
frdk
jfg.kh
v
19:18:54
14:27:18
11:26:44
07:53:37
01:52:39
22:33:11
09:58:58
3
3
3
3
2
4
1
jkkh
fMXkzh
Lokeh
u{k=
pj.k
dkGcsyk
ifjf/k
e`R;w
v/kZgj
;edUVd
dnaM
xqfydk
eaMh
edj
dqaHk
ehu
es"k
o`"kHk
o`"kHk
feFkqu
feFkqu
19:18:54
kuh
kuh
xq:
eaxG
kq
kq
cq/k
cq/k
Jo.k
krrkjdk
mRrj HkkIkn
vfouh
frdk
jfg.kh
v
v
14:27:18
11:26:44
07:53:37
01:52:39
22:33:11
11:20:27
09:58:58
3
3
3
2
4
2
1
x-13
fHkUukVd oxZ
kuh
xq:
jkkh
Hkko
II
III IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
9 10 11 12
eaxG
1
Hkko
II
III IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
-
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
-
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
dwG
eaxG
joh
kq
cq/k
Hkko
II
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
dwG
jkkh
10 11 12
Hkko
II
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
10 11 12
joh
jkkh
kfu
xq#
jkkh
9 10 11 12
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
x-13
10
fHkUukVd oxZ
kq
cq/k
jkkh
Hkko
II
III IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
-
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
9 10 11 12
pa
1
Hkko
II
III IV V
VI VII VIII IX X
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
dwG
eaxG
joh
kq
cq/k
Hkko
II
XI XII
pa
yXu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
dwG
jkkh
10 11 12
Hkko
II
X XI XII
pa
yXu
o
o
o
-
o
o
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
-
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
-
dwG
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
10 11 12
yXu
jkkh
kfu
xq#
jkkh
9 10 11 12
kfu
xq#
eaxG
joh
kq
cq/k
x-13
11
v"VdoxZ k/kuiwoZ
1
10
11
12
dwG
joh
pa
eaxG
cq/k
xq:
kq
kuh
5
4
5
7
2
6
2
3
5
5
6
5
5
2
5
6
4
5
4
6
4
4
4
3
3
4
5
7
5
3
1
4
6
2
1
6
5
6
6
6
2
4
3
4
2
4
5
5
3
2
4
1
4
4
5
2
3
3
2
4
5
6
4
5
4
4
2
4
3
7
3
5
4
5
5
4
2
4
2
2
4
6
3
1
48
49
39
54
56
52
39
dwG
jkgw
yXu
31
1
3
31
1
5
34
5
5
30 22
7 5
2 3
35
2
7
26
2
5
22
4
3
27
4
3
29
6
5
28
2
5
22
5
3
337
44
49
10
11
12
2
1
4
3
0
4
1
0
1
1
4
1
3
0
2
2
2
1
0
2
2
2
2
2
0
0
2
6
2
0
0
0
4
0
0
3
1
2
4
2
0
2
0
0
0
0
1
1
1
0
2
0
1
0
2
1
0
0
1
0
3
4
3
2
0
0
0
0
1
5
0
1
2
1
1
0
0
2
0
1
1
2
0
0
10
11
12
4
1
0
2
0
1
4
0
2
0
0
0
0
2
0
2
0
0
2
6
0
0
4
0
0
2
4
2
0
2
0
0
0
0
1
0
1
0
2
1
1
0
3
4
3
0
0
0
1
5
2
1
1
0
0
0
0
1
0
0
0
k/; fiUM
fiaM
joh
pa
eaxG
cq/k
xq#
kq
kfu
Xkzg
51
22
34
32
119
50
45
jkkh
91
58
87
98
88
115
101
k/;
142
80
121
130
207
165
146
x-13
12
uSlxd
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
&&&&
fe=
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
k=w
k=w
le
&&&&
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
le
le
k=w
fe=
&&&&
le
k=w
fe=
le
fe=
fe=
fe=
le
le
&&&&
fe=
k=w
le
k=w
fe=
fe=
le
le
fe=
&&&&
le
le
fe=
le
k=w
le
fe=
le
le
&&&&
le
fe=
k=w
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
k=w
&&&&
k=w
k=w
k=w
le
fe=
k=w
fe=
fe=
k=w
&&&&
k=w
k=w
le
fe=
fe=
le
k=w
k=w
k=w
&&&&
rkRdkfyd
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
&&&&
k=w
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
k=w
&&&&
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
fe=
fe=
&&&&
k=w
k=w
k=w
fe=
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
&&&&
k=w
fe=
fe=
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
&&&&
fe=
fe=
k=w
k=w
fe=
fe=
k=w
fe=
fe=
&&&&
fe=
fe=
k=w
fe=
fe=
fe=
fe=
fe=
fe=
&&&&
fe=
fe=
k=w
k=w
k=w
k=w
k=w
fe=
fe=
&&&&
k=w
fe=
fe=
k=w
k=w
k=w
k=w
fe=
k=w
&&&&
iap/kk
joh
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
&&&&
le
le
le
le
cq/k
k=w
&&&&
ijefe=
ijek=w
ijek=w
ijefe=
le
ijefe= ijefe=
ijek=w k=w
le
fe=
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
le
ijefe=
&&&&
k=w
ijek=w
le
fe=
le
le
le
k=w
k=w
&&&&
le
le
fe=
ijek=w
le
le
k=w
k=w
le
&&&&
fe=
fe=
le
k=w
le
fe=
le
fe=
fe=
&&&&
fe=
ijefe=
ijek=w
ijefe=
le
le
ijefe=
ijefe=
le
&&&&
le
le
ijek=w
k=w
le
ijek=w
le
ijefe=
le
&&&&
ijek=w
le
fe=
le
le
k=w
ijek=w
le
ijek=w
&&&&
x-13
13
lqnkZu p
02/14/26/38/50/62/74/86/98/110
2
01/13/25/37/49/61/73/85/97/109 12/24/36/48/60/72/84/96/108/120
1
yXu
12
11
9
joh cq/k
pa ba o#.k
kq
drw
10
6
10
11
joh cq/k
kfu
#
pa ba
o#.k
kq
drw
4
10
11
kq drw
12
joh cq/k
5
1
2
yXu
12
1
5
eaxG xq#
jkgw
eaxG xq#
jkgw
yXu
eaxG
xq# jkgw
kfu #
4
2
kfu #
6
06/18/30/42/54/66/78/90/102
3
9
pa ba o#.k
7
07/19/31/43/55/67/79/91/103
08/20/32/44/56/68/92/104
lqnkZu p e/;s eq.kq;kps Hkfo; yXukP;k O;frfjDr lw;Z o pakusi.k ikj[kyh tkrs- kP;k vuqlkj ,
dkp Vhus yXu] lw;Z vkf.k pakus Xkzgkaph fLFkrh kIr d: kdrskqHk vkqHk ?kVuk o R;kapk [kjk osG lqnkZu pk}kjs kIr d: kdr-
x-13
14
dkjd Xkzg
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
fLFkj dkjd
lIrdkjd
v"Vdkjd
firk
cq)h
thoulkFkh
foe
/kulaink
ijek;w
ekrk
vfHkyk"kk
e{k
vkRe
vkekR;
Kkfr
Hkzkr`
ekr`
iq=
dy=
&&&&
&&&&
vkRe
vekR;
Kkrh
ekr`
fir`
iq=
dy=
Hkzkr`
&&&&
XkzgfLFkrh
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
voLFkk 3
voLFkk 5
voLFkk 6
voLFkk 9
voLFkk 10
voLFkk 12
LoIu
lqIr
LoIu
LoIu
LoIu
LoIu
lqIr
lqIr
LoIu
e`r
o`)
ckG
o`)
;qok
e`r
e`r
dqekj
dqekj
eqfnr
{kqfnr
eqfnr
eqfnr
yfTtr
&&&&
&&&&
eqfnr
{kqfnr
kkar
nq%f[kr
kkar
kkar
kkar
eqfnr
[ky
nq%f[kr
nhu
g"kr
~kkar
g"kr
g"kr
g"kr
~kkar
[ky
ihfM+r
ihfM+r
u`R;fyIlk
xeu
Hktu
fuk
vkxe
u`R;fyIlk
vkxe
k;u
Hktu
uo rkjk p
tUe
laiRr
foir
{kse
R;fj
lk/kd
o/k
fe=
ijefe=
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
07
26
08
27
09
01
10
02
11
03
12
04
13
05
14
06
15
x-13
15
Xkzgla;x vFkok Vh
Xkzg
joh
247
yXu
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
ba
o#.k
242
TRN
281
120
TRN
115
132
SQQ
189
105
285
QNT
190
216
BQT
157
34
127
133
SQQ
115
58
SXT
142
BQT
38
58
SXT
31
SSX
91
SQU
39
122
TRN
127
110
53
137
SQQ
43
SSQ
53
26
86
161
167
150
QNC
92
SQU
177
92
SQU
65
125
12
69
QNT
15
165
69
QNT
96
36
17
75
QNT
10
170
75
QNT
102
42
SSQ
57
SXT
27
SSX
153
QNC
58
SXT
84
25
84
96
0
CNJ
27
SSX
33
SSX
180
OPP
85
111
52
95
69
128
27
SSX
33
SSX
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
pa
jkgw
drw
ba
60
SXT
o#.k
Index of Words:
CNJ: Conjunction
TRN: Trine
QNT: Quintile
OPP: Opposition
SXT: Sextile
QNC: Quincunx
BQT: Bi Quintile
SQU: Square
SQQ: Sesquiquadrate
ikjkkjh Vh
Xkzg
}kjk "V
Xkzg
}kjk "V
joh
xq#
kq
pa
eaxG kfu
kfu
eaxG
kq drw
jkgw
kq drw
cq/k
xq#
drw
xq#
kq drw
yXu
xq#
&&
x-13
16
jkkh
osk
fuxZe
ewr
lkM+slkrh
lkM+slkrh
tUekuh
tUekuh
lkM+slkrh
lkM+slkrh
daVdkuh
daVdkuh
daVdkuh
v"Vekkfu
v"Vekkfu
v"Vekkfu
lkM+slkrh
lkM+slkrh
tUekuh
tUekuh
lkM+slkrh
lkM+slkrh
daVdkuh
daVdkuh
v"Vekkfu
lkM+slkrh
lkM+slkrh
lkM+slkrh
tUekuh
tUekuh
lkM+slkrh
lkM+slkrh
daVdkuh
v"Vekkfu
rwG
rwG
/kuw
/kuw
o`fpd
o`fpd
dqaHk
dqaHk
dqaHk
feFkqu
feFkqu
feFkqu
rwG
rwG
/kuw
/kuw
o`fpd
o`fpd
dqaHk
dqaHk
feFkqu
rwG
rwG
rwG
/kuw
/kuw
o`fpd
o`fpd
dqaHk
feFkqu
06-10-1982
01-06-1985
20-12-1984
16-09-1985
21-12-1984
17-09-1985
31-05-1985
16-12-1987
17-12-1987
21-06-1990
20-03-1990
14-12-1990
06-03-1993
10-11-1993
15-10-1993
01-06-1995
10-08-1995
23-07-2002
16-02-1996
08-01-2003
08-04-2003
14-01-2005
05-09-2004
25-05-2005
15-11-2011
04-08-2012
15-05-2012
02-11-2014
03-11-2014
21-06-2017
26-01-2017
26-10-2017
27-01-2017
27-10-2017
20-06-2017
23-01-2020
29-04-2022
18-01-2023
12-07-2022
29-03-2025
31-05-2032
28-01-2041
12-07-2034
05-02-2041
26-09-2041
23-06-2044
11-12-2043
29-08-2044
12-12-2043
30-08-2044
22-06-2044
07-12-2046
08-12-2046
10-07-2049
06-03-2049
03-12-2049
25-02-2052
11-07-2061
14-05-2054
13-02-2062
rkack
Lo.kZ
Lo.kZ
yg
yg
yg
Lo.kZ
jtr
jtr
jtr
Lo.kZ
jtr
yg
jtr
yg
Lo.kZ
rkack
Lo.kZ
jtr
jtr
yg
Lo.kZ
Lo.kZ
jtr
jtr
jtr
jtr
jtr
jtr
rkack
x-13
17
kM~cy
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
mPp cG
lIrox; cG
26.23
86.25
27.11
80.62
18.01
67.50
7.90
108.75
46.28
120.00
44.47
112.50
0.76
135.00
fnu&jkf= cG
dUkfn cG
30
15.00
15
15.00
0
30.00
30
30.00
30
30.00
15
15.00
30
30.00
sDdku cG
LFkku cG
0.00
157.48
0.00
137.73
0.00
115.51
0.00
176.65
0.00
226.28
0.00
186.97
0.00
195.76
fnx cG
56.68
20.72
8.11
14.36
21.78
43.97
22.64
urUur cG
i{k cG
57.49
19.33
60.00
40.67
57.49
40.67
2.51
19.33
57.49
40.67
2.51
19.33
2.51
40.67
f=Hkkx cG
okZ cG
60.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
60.00
0.00
0.00
15.00
0.00
0.00
ekl cG
okj cG
gjk cG
v;u cG
;q) cG
30.00
45.00
0.00
7.42
0.00
0.00
0.00
0.00
54.25
0.00
0.00
0.00
0.00
18.85
0.00
0.00
0.00
60.00
34.90
0.00
0.00
0.00
0.00
36.75
0.00
0.00
0.00
0.00
28.99
0.00
0.00
0.00
0.00
48.10
0.00
dkG cG
219.24
154.92
117.01
116.74
194.91
65.83
91.28
psVk cG
7.42
3.76
8.22
47.87
37.47
40.76
40.67
uSlxd cG
60
25.71
42.86
17.14
34.29
8.57
51.43
fd cG
-5.47
-5.47
-7.68
10.90
10.90
10.57
2.01
dqG kMcG
495.35
337.37
284.03
383.66
525.63
356.67
403.79
:ips kM~cG
8.26
5.62
4.73
6.39
8.76
5.94
6.73
FkMD;kpk vak
1.27
0.8
0.86
1.28
1.35
1.19
1.12
LFkku cG vak
0.95
0.83
0.87
1.84
1.37
1.95
1.47
fnx cG vak
dkG cG vak
1.62
1.96
0.59
1.38
0.16
1.17
0.48
1.74
0.62
1.74
1.47
0.98
0.45
0.91
psVk cG vak
vk;u cG vak
0.15
0.25
0.08
1.81
0.27
0.47
1.2
1.74
0.75
1.23
1.02
1.45
1.36
1.2
fLFkrh
bV QG
dV QG
13.95
42.14
10.10
43.01
12.17
46.63
19.45
25.14
41.64
17.58
42.57
17.29
5.56
49.09
x-13
18
jkkh
fMXkzh
u{k=
j-u-m- Lokeh
yXu
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
jkgw
drw
ba
o#.k
#
es"k
o`fpd
o`fpd
dqaHk
flag
flag
dU;k
/kuw
flag
dqaHk
/kuw
/kuw
dU;k
21:35:16
28:47:11
Hkj.kh
mRrjk"kk<+
iwokZkk<+
/kfu"Bk
iwokZ
iwokZ
mRrjk
fokk[kk
ek?k
/kfu"Bk
fokk[kk
T;s"Bk
fp=k
eaxG&&kq&&xq
xq#&&joh&&eaxG
xq#&&kq&&kfu
kfu&&eaxG&&kq
joh&&kq&&xq#
joh&&kq&&pa
cq/k&&joh&&kfu
eaxG&&xq#&&eax
joh&&drw&&jkgw
kfu&&eaxG&&cq/k
eaxG&&xq#&&eax
eaxG&&cq/k&&xq#
cq/k&&eaxG&&kfu
23:45:26
03:03:14
21:48:38
16:15:38
03:30:02
00:48:17
06:28:55
06:28:55
01:06:37
27:52:18
28:15:19
fnkk
fLFkrh
ekx
ekx
ekx
ekx
oh
oh
ekx
oh
oh
ekx
ekx
ekx
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
U;quRre
&&
&&
&&
&&
&&
23:36:22
x`g dLi
es"k
o`"kHk
feFkqu
ddZ
flag
dU;k
rwG
/kuw
o`fpd
edj
dqaHk
ehu
21:20:25
19:49:42
14:05:42
08:32:12
06:52:27
11:55:45
21:20:25
19:49:42
14:05:42
08:32:12
06:52:27
11:55:45
j-u-m- Lokeh
ea&&kq&&xq
kq&&pa&&d
cq&&j&&cq
pa&&k&&kq
lw&&d&&j
cq&&pa&&j
kq&&xq&&xq
ea&&cq&&kq
xq&&kq&&kq
k&&lw&&kq
k&&j&&j
xq&&k&&pa
Hkko vof/k
21:20:25
49:49:
74:05:
98:32:
126:52:27
161:55:45
201:20:25
229:49:42
254:05:42
278:32:12
306:52:27
341:55:45
& 49:49:
& 74:05:
& 98:32:
& 126:52:27
& 161:55:45
& 201:20:25
& 229:49:42
& 254:05:42
& 278:32:12
& 306:52:27
& 341:55:45
& 21 20:25
x-13
19
egkcGh
cGh
I.
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
&&
joh
&&
&&
&&
joh
&&
&&
&&
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
lkekU;
eaxG
kq
cq/k
pa jkgw
eaxG xq# kfu
cq/k
kq pa
eaxG
cq/k xq#
kq kfu drw
kfu
xq#
{kh.k
kq drw
cq/k eaxG xq#
&&
&&
kq pa drw
&&
cq/k eaxG xq#
kq drw
kfu pa
cq/k eaxG xq#
&&
pa
deaxG
kq
cq/k
pa
joh
cq/k
kq
eaxG
xq#
kfu
kfu
xq#
[k-
x-
?k-
&&
&&
&&
jkgw
eaxG xq# kfu
&&
pa
&&
joh cq/k
kq drw
&&
&&
kq drw
cq/k eaxG xq#
&&
&&
joh kfu
&&
cq/k eaxG xq#
kq drw
pa
&&
&&
pa
&&
&&
&&
&&
kq pa drw
&&
&&
&&
joh kfu
cq/k eaxG xq#
&&
&&
e% d- dLi jkkh Lokeh] [k- Hkko fLFkr Xkzg] x- dLi Lokeh u{k=ke/;s Xkzg] ?k- Hkko fLFkr XkzgkaP;k u{k=ke/;s
x-13
20
egkcGh
cGh
lkekU;
{kh.k
59
369
2 7 10
2 7 10
158
158
5 9 12
2 7 10
2 7 10
5 10 11
47
9
5 9 12
4
10
158
dkjd mi ifr
x`g
mi ifr
I.
xq#
drw
cq/k
kq
jkgw
jkgw
xq#
kq
kq
kq
jkgw
pa
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
egkcGh
cGh
lkekU;
{kh.k
5 9 12
2 7 10
10
369
158
2 7 10
2 7 10
4
158
2 7 10
4
5 9 12
2 7 10
2 7 10
158
158
2 7 10
4
158
-
47
5 9 12
x-13
21
11
yXu
yXu
kq drw
jkgw
kq drw
10
pa ba
eaxG xq:
jkgw
joh cq/k
pa ba
o#.k
kuh #
5
6
joh cq/k
o#.k
#
9
8
Lokeh Xkzg
fnol Lokeh
yXu jkkh Lokeh
yXu u{k= Lokeh
yXu mi Lokeh
pa jkkh Lokeh
pa u{k= Lokeh
pa mi Lokeh
eaxG
xq# kfu
joh
eaxG
kq
xq:
eaxG
xq:
eaxG
iklZ QkWjP;quk
d-ih- v;ukak
tUe osGsph foakRrjh
23:36:22
dqaHk
23:28:54
xq#%
0
ekl
o"kZ
12 fnol
x-13
22
jkkh
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
es"k
o`fpd
feFkqu
feFkqu
rwG
rwG
o`fpd
o`fpd
edj
edj
rwG
o`fpd
flag
feFkqu
o`"kHk
rwG
ehu
ddZ
ddZ
rwG
ddZ
dqaHk
o`fpd
edj
edj
edj
o`fpd
es"k
x-13
23
s"dk.k ikjaifjd
3
12
xq
y lw cq
ea
11
10
ea xq j
8
lw cq
pa
y xq
pa
12
12
xq
lw
cq d
xq d
10
kq
9
y kq ea
k
8
lw pa
cq j
miin yXu
12
11
pa
xq
ea
k
10
kq d
11
kq d
ea
uokak ikjaifjd
3
10
pa
y lw cq
pa
11
10
lw cq j
s"dk.k leukFk
12
kq d
10
11
kq d
12
12
ea
11
s"dk.k ifjo`fRr =;
dkjdkak yXu
3
12
j
11
11
kq d
10
11
pa
y
9
pa
10
ea xq j
8
lw cq
10
ea xq j
y lw cq
kq d
pa
xq
9
y lw
cq d
kq ea
x-13
24
tSfeuh LQqV
LQqV uke
LQqV
o`"kHk
ehu
/kuw
/kuw
flag
/kuw
00:56:45
17:48:46
22:07:44
21:51:55
08:35:15
26:28:17
tSfeuh dkjd
Xkzg
v"V pj
lIr pj
lIr fLFkj
joh
cq/k
kq
eaxG
xq:
kuh
pa
jkgw
vkRe
vekR;
Kkfr
ekr`
fir`
viR;
nkjk
Hkzkr`
vkRe
vekR;
Kkfr
Hkzkr`
ekr`
viR;
nkjk
vkRe
vekR;
nkjk
Hkzkr`
viR;
Kkfr
ekr`
lIr Hkko
viR;
Hkzkr` Kkfr
vekR; nkjk
vkRe
ekr`
tSfeuh Vh
Xkzg
lEeq[k fV
ikoZ Vh
es"k && y
o`"kHk
feFkqu
ddZ
flag && ea && xq &&
dU;k && k
rwG
/kuw && pa
o`fpd && lw && cq
edj
dqaHk && kq && d
ehu
/kuw && pa
rwG
o`fpd && joh && cq/k
dqaHk && kq && drw
edj
ehu
o`"kHk
es"k && yXu
feFkqu
flag && eaxG && xq# && jkgw
ddZ
dU;k && kfu
flag&&dqaHk
ddZ&&edj
dU;k&&ehu
o`"kHk&&/kuw
es"k&&rwG
feFkqu&&o`fpd
flag&&dqaHk
ddZ&&edj
dU;k&&ehu
o`"kHk&&/kuw
es"k&&rwG
feFkqu&&o`fpd
x-13
25
16 o"kZ
09/03/1967
09/03/1983
kuh
ps
i;r
19 o"kZ
09/03/1983
09/03/2002
cq/k
ps
i;r
17 o"kZ
09/03/2002
09/03/2019
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
09/03/1967
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
09/03/1983
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
09/03/2002
drw
ps
i;r
7 o"kZ
09/03/2019
09/03/2026
kq
ps
i;r
20 o"kZ
09/03/2026
09/03/2046
joh
ps
i;r
6 o"kZ
09/03/2046
09/03/2052
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
09/03/2019
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
09/03/2026
09/03/2046
07/01/2045
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
26/04/1969
07/11/1971
13/02/1974
20/01/1975
20/09/1977
09/07/1978
08/11/1979
14/10/1980
05/08/2019
05/10/2020
10/02/2021
11/09/2021
07/02/2022
25/02/2023
01/02/2024
13/03/2025
12/03/1986
19/11/1988
29/12/1989
28/02/1993
10/02/1994
11/09/1995
20/10/1996
27/08/1999
08/07/2029
08/07/2030
08/03/2032
08/05/2033
08/05/2036
06/01/2039
08/03/2042
05/08/2004
02/08/2005
01/06/2008
08/04/2009
07/09/2010
04/09/2011
24/03/2014
30/06/2016
26/06/2046
26/12/2046
03/05/2047
26/03/2048
13/01/2049
26/12/2049
01/11/2050
09/03/2051
pa
ps
i;r
10 o"kZ
09/03/2052
09/03/2062
eaxG
ps
i;r
7 o"kZ
09/03/2062
09/03/2069
jkgw
ps
i;r
18 o"kZ
09/03/2069
09/03/2087
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
09/03/2052
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
09/03/2062
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
09/03/2069
07/01/2053
08/08/2053
07/02/2055
08/06/2056
07/01/2058
08/06/2059
07/01/2060
07/09/2061
05/08/2062
23/08/2063
29/07/2064
07/09/2065
04/09/2066
31/01/2067
01/04/2068
07/08/2068
19/11/2071
14/04/2074
19/02/2077
08/09/2079
26/09/2080
26/09/2083
20/08/2084
18/02/2086
x-13
26
foakRrjh R;Urj
cq/k
ps
i;r
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
joh
ps
i;r
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
jkgw
ps
i;r
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
09/03/2002
05/08/2004
09/03/2002
11/07/2002
01/09/2002
25/01/2003
10/03/2003
23/05/2003
13/07/2003
22/11/2003
18/03/2004
01/06/2008
08/04/2009
01/06/2008
17/06/2008
13/07/2008
31/07/2008
16/09/2008
27/10/2008
15/12/2008
28/01/2009
15/02/2009
04/09/2011
24/03/2014
04/09/2011
22/01/2012
25/05/2012
20/10/2012
01/03/2013
24/04/2013
26/09/2013
12/11/2013
28/01/2014
drw
ps
i;r
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
pa
ps
i;r
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
xq:
ps
i;r
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
05/08/2004
02/08/2005
05/08/2004
26/08/2004
25/10/2004
12/11/2004
13/12/2004
03/01/2005
26/02/2005
15/04/2005
12/06/2005
08/04/2009
07/09/2010
08/04/2009
21/05/2009
20/06/2009
06/09/2009
14/11/2009
04/02/2010
18/04/2010
18/05/2010
12/08/2010
24/03/2014
30/06/2016
24/03/2014
13/07/2014
21/11/2014
18/03/2015
05/05/2015
20/09/2015
01/11/2015
09/01/2016
26/02/2016
kq
ps
i;r
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
eaxG
ps
i;r
eaxG
jkgw
xq:
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
kuh
ps
i;r
kuh
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq:
02/08/2005
01/06/2008
02/08/2005
22/01/2006
14/03/2006
09/06/2006
08/08/2006
10/01/2007
28/05/2007
08/11/2007
03/04/2008
07/09/2010
04/09/2011
07/09/2010
28/09/2010
22/11/2010
09/01/2011
07/03/2011
28/04/2011
19/05/2011
18/07/2011
05/08/2011
30/06/2016
09/03/2019
30/06/2016
02/12/2016
21/04/2017
17/06/2017
28/11/2017
16/01/2018
08/04/2018
04/06/2018
30/10/2018
x-13
27
f=Hkkxh nkk
xq#
ps
i;r
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
drw
ps
i;r
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
pa
ps
i;r
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
13/01/1980
18/02/1982
21/11/1972
31/07/1974
03/02/1976
17/09/1976
28/06/1978
09/01/1979
30/11/1979
14/07/1980
18/02/1982
17/02/2006
18/10/2010
28/05/2006
08/03/2007
01/06/2007
21/10/2007
28/01/2008
10/10/2008
25/05/2009
19/02/2010
18/10/2010
17/02/2028
18/10/2034
06/09/2028
26/01/2029
26/01/2030
17/12/2030
07/01/2032
17/12/2032
08/05/2033
18/06/2034
18/10/2034
kfu
ps
i;r
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kq
ps
i;r
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
eaxG
ps
i;r
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
18/02/1982
19/10/1994
20/02/1984
06/12/1985
02/09/1986
12/10/1988
31/05/1989
21/06/1990
18/03/1991
09/02/1993
19/10/1994
18/10/2010
17/02/2024
06/01/2013
07/09/2013
18/10/2014
29/07/2015
29/07/2017
09/05/2019
18/06/2021
09/05/2023
17/02/2024
18/10/2034
18/06/2039
26/01/2035
09/10/2035
23/05/2036
17/02/2037
16/10/2037
23/01/2038
03/11/2038
27/01/2039
18/06/2039
cq/k
ps
i;r
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
joh
ps
i;r
joh
pa
eaxG
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
jkgw
ps
i;r
jkgw
xq#
kfu
cq/k
drw
kq
joh
pa
eaxG
19/10/1994
17/02/2006
28/05/1996
24/01/1997
15/12/1998
10/07/1999
19/06/2000
15/02/2001
29/10/2002
03/05/2004
17/02/2006
17/02/2024
17/02/2028
30/04/2024
30/08/2024
23/11/2024
30/06/2025
11/01/2026
30/08/2026
25/03/2027
18/06/2027
17/02/2028
18/06/2039
18/06/2051
05/04/2041
10/11/2042
04/10/2044
17/06/2046
28/02/2047
28/02/2049
05/10/2049
05/10/2050
18/06/2051
x-13
;fxuh nkk
nkk
/kkU;
irh
xq#
o;
3 okZ
Hkzkekjh
eaxG
Hkfdk
28
kVf=ak nkk
i;r
o;
i;r
16/08/1980
irh
kfu
6 okZ
19/03/1981
4 okZ
16/08/1984
kq
7 okZ
19/03/1988
cq/k
5 okZ
16/08/1989
jkgw
8 okZ
19/03/1996
mYdk
kfu
6 okZ
17/08/1995
pa
1 okZ
19/03/1997
fl)k
kq
7 okZ
17/08/2002
joh
2 okZ
19/03/1999
ladVk
jkgw
8 okZ
17/08/2010
xq#
3 okZ
19/03/2002
eaxGk
pa
1 okZ
17/08/2011
eaxG
4 okZ
19/03/2006
fiaxyk
joh
2 okZ
16/08/2013
cq/k
5 okZ
19/03/2011
/kkU;
xq#
3 okZ
16/08/2016
kfu
6 okZ
19/03/2017
Hkzkekjh
eaxG
4 okZ
16/08/2020
kq
7 okZ
19/03/2024
Hkfdk
cq/k
5 okZ
16/08/2025
jkgw
8 okZ
19/03/2032
mYdk
kfu
6 okZ
17/08/2031
pa
1 okZ
19/03/2033
fl)k
kq
7 okZ
17/08/2038
joh
2 okZ
19/03/2035
ladVk
jkgw
8 okZ
17/08/2046
xq#
3 okZ
19/03/2038
eaxGk
pa
1 okZ
17/08/2047
eaxG
4 okZ
19/03/2042
fiaxyk
joh
2 okZ
16/08/2049
cq/k
5 okZ
19/03/2047
nkkLokeh Xkzgkaph fLFkrh- Xkzg nkk o; nkk pkph o; ;fxuh vkf.k kV f=Ek nksr leku vlrsnUgh nkkar QDr lq:okr osxG;k Xkzgkiklwu grs- moZjhr loZ xVh leku vlrkrikjkkjpk minsk vkgs dh tj tUe fnolk lw;Z gjk fdaok jk=h pa gjk ;kar vlsy rj kV f=ak
nkspk mi;x dyk ikfgtsk vuqlkj tj tUe fnol pa gjk fdaok jk=hr lw;Z gjk e/;s >kykrj ;fxuh n~kkpk okij djkok-
x-13
Xkzg;x QG
oh.kk ;x
gk v'kqHk ;x vkgs- vk;q";kP;k rhu HkkxkaiSdh ifgyk Hkkx lokZr pkaxyk vlsy lk/kkj.kr
o;kP;k "O;k o"kkZ i;r- R;kuarj rqeP;k uf'kckph ?klj.k pkyw gy & vkf.k rqeP;k vk;q";kP;k
'ksoVP;k Hkkxkr rqEgkyk vkFkd vMp.khauk raM |koa ykxsy o; o"kZs rs " P;k njE;kurqeP;k dqaMyhr tj brj dkgh 'kqHk;x vlrhy] rj ;k ;xkps v'kqHk ifj.kke dkgh ek.kkr deh
g 'kdrkr-
xtdljh ;x
gh XkzgfLFkrh vfr'k; 'kqHk letyh tkrs- rqeP;kr vusd pkaxys xq.k vlrkr- rqEgh vkjX;laiUu]
/kuoku] fo}ku] vknj.kh;] seG] mnkj] lnxq.kh vkf.k uez vlky- rqEgh /kked o`Rrhps vkf.k
nh?kkZ;q"kh Ogky- rqeP;kr usr`Roxq.k vlrhy vkf.k rqEgh fl/ngh Ogky-
vey ;x
gh XkzgfLFkrh 'kqHk vkgs- ;keqGs rqEgh pkfj";~ laiUu Ogky vkf.k rqeP;kr vusd pkaxys xq.k vlrhynql;kauk enr dj.;kpk rqepk LoHkko vlsy- rqeP;kdMs /kulaiRrh Hkjiwj vlsy vkf.k rqeph dhr
'ksoVi;r jkghy- yd rqeP;kiklwu sj.kk ?ksrhy- ,danjhr vk;q"; lq[kk & lek/kkukr tky-
xq# eUxy ;x
gk 'kqHk;x vkgs- rqEgkyk dhr vkf.k vknj nUgh feGrhy- rqEgkyk n.kdV 'kjhj]mena #i vkf.k
eBa qdqVqacdnkfpr ,d= dqVqac ;kapk ykHk gy- rqEgh ,[kk|k laLFksps eq[k Ogky vkf.k vusd
ekxkuh rqEgkyk l++aiRrh feGsy- rqepa fe=eaMGgh eBa vlsy vkf.k rqEgh [kpd i.k vkuanh vk;q";
txky-
vfuokgqIiq ;x
gh pkaxyh XkzgfLFkrh vkgs- rqeP;kr vusd oSf'k"V;iw`.kZ xq.k vlrhy vkf.k rqEgh vusd dBh.k
mfn"Va lk/; djky- rqEgh Lor%pa vk;q"; Lor%p ?kMoky vkf.k Lodr`ZUokP;k cGkoj vk;q";kr
mPpinkyk ipky- rqeP;k {ks=kr rqEgh ,d eRRokph O;Drh Eg.kwu x.kys tky vkf.k yd
rqEgkyk [kwi eku nsrhy-
vfjV ;x
gh v'kqHk XkzgfLFkrh vkgs- rqEgkyk [kwi esgur vkf.k d"V djkos ykxrhy- rqEgkyk vusd la?k"kkpk
vkf.k foj/kkapk lkeuk djkok ykxsy- vusd vi?kkrkapk vkf.k nq?kZVukapkgh lkeuk djkok ykxsyi.k rqeph bPNk'kDrh vkf.k -<fu'p;kP;k cGkoj rqegh vk;q";kr uDdhp ;'kLoh Ogky-
xq#pUMky ;x
gh pkaxyh XkzgfLFkrh ukgh- rqepk -"Vhdu tjh roKkpk vlyk] rjh LoHkko fof{kIr vlsy]
rqeP;klg jkg.ka dBh.k vlsy vkf.k rqeP;k ukrsokdake/;s rqEgh vf; vlky- dfu"B oxkZrY;k
ydka'kh rqepk laca/k ;sy vkf.k rqEgkyk R;kaP;kcn~n~y [kjh lgkuqHkwrh vlY;keqGs rsgh rqepk
29
x-13
vknj djrhy-
lk/kkj.k jkt ;x
gk deh rhpk jkt;x vkgs- ;kP;keqGs rqEgkyk pkaxya u'khc ykHkra- rqEgkyk ljdkjh ok [kktxh
{ks=kr pkaxyh udjh feGsy- rqeP;kr vlysY;k xq.kkaeqGs rqEgkyk ekulUeku feGrhy-
egk ;x
gk vfr'k; 'kqHk ;x vkgs- rqepk tUe pkaxY;k eqgwrkZoj gy] vkf.k pkaxY;k ?kjk.;kryk tUe
vkf.k laLdkj ;kaP;k tjkoj rqEgh lektkP;k mPp orZqGkae/;s tk 'kdky- rqepa f'k{k.k pkaxya
vlsy vkf.k rqeP;k pdl cq)heqGs rqEgh vusd fo"k;kaoj HkqRo feGoky- Hkjiwj okl gy vkf.k
mPp LFkku feGsy]
f=ypu ;x
gk vfr'k; 'kqHk ;x vkgs- rqEgkyk Hkjiwj laiRrh vkf.k lektkrY;k loZ Fkjkae/kwu eku feGr- rqEgh
vR;ar /kwrZ vlrk o vkiY;k 'k=wps eulqcs m/oLr djrk- rqEgkyk vkuanh nh?kkZ;q"; ykHksy-
nfj ;x
gk v'kqHk ;x vkgs- rqepk tUe dnkfpr pkaxY;k ifjfLFkrhar g.kkj ukgh vkf.k vk;q";kr iq<s
tk.;klkBh rqEgkyk [kwi la?k"kZ djkok ykxsy- rqEgkyk vkFkd fooapuk HksMlkorhy o dnkfpr
dtZgh dk<oa ykxsy- rqEgh lV~Vscktkjkiklwu nwjp jkg.ka pkaxyarqeP;k dqaMyhrY;k dkgh brj pkaxY;k ;xkaeqGs ;k ;xkps okV ifj.kke deh g 'kdrkr-
30
x-13
XkzgfV ps QG
joh lsDlVkby pa
;k Hkkok[kkyh ;s.kk;k ek.klkauk mRre vkjX; vkf.k R;kpcjcj vkkkoknh euo`Rrh ykHkyh vkgslkekftd orZqGkr txrkuk ydkakh vLkysys R;kaps seG ukrs fokskr% fo#) fyaxh O;Drhakh
vlysys ukrs R;kauk ykHk feGowu nsy- rqEgh lektkr fl) Ogky fkok; rqeps oS;fDrd vkf.k
Hkkofud vk;q; lq)k Pkkaxys cusy-
joh lsDlVkby ba
oklkeqGs rqEgkyk vuisf{kr ykHk ;su feGsy T;kP;kus rqEgh le`) cuky- Lor%P;k vkk uouohu
dYiukauk tUe ns.kkjs vls rqEgh fuerhkhy O;Drh vkgkr- oS;fDrd Lokra;kyk vf/kd egRo nsrk
fkok; uouohu fe= vxnh lgti.ks tM.;kph rqeP;kr {kerk vkgs-
thoukP;k xw<kRed vkf.k vk/;kfRed vkk cktw tk.kwu ?ks.;kr rqepk vf/kd dy vlsy- rqeP;k
thoukSyhyk lq[k vkf.k vkuan O;kiwu jkghy- dfork vkf.k laxhr ;krgh rqEgkyk LokjL; vkgsukhc rqeP;koj vf/kdp [kwk vkgs- fokskr% fe=eaMGh vkf.k kstk;akdMwu- nku/kekZP;k dk;kZrgh
rqepk lgHkkx gk lq)k rqEkP;k O;fDreRokps ,d oSfkV; vkgs-
joh LDosvj #
dkgh vkk vkOgkukyk lkejs tkos ykxsy T;keqGs rqeP;k thoukSyhr ifj.kkedkjd vls cny
?kMrhy- rqeP;k dkekP;k fBdk.kh dkgh leL;k mn~~Hkow kdrhy i.k R;koj rqEgh ekr d: kdky-
;k XkzgkP;k Hkkok[kkyh ;s.kk;k O;Drh ;k ekufld vkf.k kkjhfjd V~;k lq< vlrhy- R;kaP;k
O;kolkf;d {ks=kr rs eBhp t[khe mpyrhy vls rhozrsus okVr vkgs vkf.k rls dY;kl eBk
Qk;nkgh g kdr- ;kr Hkj Eg.kwu vkRefooklkps LoHkkooSfkV; rh{.k cqf)eRrk vkf.k ;X;
fu;tu ;k lokpa ,d= ;s.k Eg.kts rqeps ;k fufpr g.ka vlsp vkgs-
kq LDosvj pa
pa vkf.k kqkph LDosvj fLFkrh rqEgkyk vusd vkOgkukRed {k.kakyk lkejs tkos ykxsy- R;keqGs
dkgh udkjkRed Hkkouk rqEkP;kr ok<.;kph kD;rk vkgs- rqepk LoHkko gk ladqfpr vkf.k
laosnukhy vlk vkgs-
kq LDosvj ba
;qjsUkl vkf.k kqkP;k LDosvj fLFkrhP;k ifj.kkekeqGs rqeP;k O;fDreRokr tkx#d vls seG vax
cuys vkgs- dyk{ks= vkf.k lkaLfrd {ks= ;kr rqepk jl vf/kd vlsy- ydkai;r igp.;kpk
ekxZ gk FksV vlsy] vanktkus [kMs Vkd.;kl rqEgkyk vkoMr ukgh- lefyaxh O;Drhais{kk fo#)
fyaxh O;Drhakh vLkysys laca/k gs vf/kd cGdV vLkrhy-
30
x-13
rqEgh vR;ar egRokdka{kh vkgkr- eBeBs vknkZ dkcht djky- mPp vf/kdk;kalcr rqeph
nsok.k&?ksok.k vlsy- R;keqGs ;kckcr lrdZ jkg.;kph xjt vkgs- ,d ;tuk vi;kh >kyh rj
fujkk g udk rqeP;kdMs nqljsgh [kwi i;kZ; vkgsr-
kuh lsDlVkby pa
dBh.k ifjfLFkrhrwu tkrkuk rqEgkyk ;X; r;kjh vkf.k O;Okgkjpkrq;Z lkaHkkGkos ykxsy- rqepk fookg
fdaok sedj.k rqEgkyk HkkX; kIr d:u nsy-
rqEgh vfrO;kolkf;d vkgkr- FkMsls vf/kd ifjJe ?ksrys rj ;k feGow kdky- rqEgh vk;q;kr
Lor%ps vls dkgh rRo cuoys vkgsr vkf.k R;k rRokkh rqEgh ,dfuB vkgkr- rqEgh dkgh osGk
Hkkofud Ogky i.k /kked Vhus ikgrk rqEgh xYHk vkgkr-
kuh lsDlVkby ba
;qjsul cjcjps kuhps lsDlVky Lo:i rqEgkyk /kS;Zkhy cuors- rqEgh rqeP;k vH;klkr ojp<
vkgkr R;kp cjcj rqEgh brjkauk fkdo.;krgh ojp< vkgkr- vkOgku ns.kk;k vusd la/kh rqEgkyk
feGrhy vkf.k rqEgh R;k ;kLohgh cUkow kdky-
pa la;x ba
varKkZukph kDrh gh mitrp vkgs] R;keqGs QyT;frk gk fok; vkoM.;kdMs rqeP;k eukpk dy
cuw kdy- eukr ;sy rls okx.;kP;k LoHkkokdMsgh rqeP;k eukpk dy vlsy- ifjfLFkrh
gkrkckgsj tk.;kvxnjp R;koj leatli.ks rMxk dk<.;kph {kerkgh rqeP;kr vkgs-
rqeps eu vkdyu{ke vkgs- laosnukhy cuwu rqeps eu vk/;kfRedrsdMs oGsy- dfork vkf.k
lafxrkr rqEgkyk vf/kd vkoM vlsy- nql;kauk enr dj.;kph o`Rrh rqeP;k n;kGw LoHkkokyk
O;Dr djsy- rqEkP;kdMs ikjyfdd kDrh vkgs-
pa lseh lsDlVky #
rqEgh ftP;koj se djrk vkh O;Drh vkf.k rqEkph fe=&eaMGh ;kaP;kkh vlysys seG ukrs rqEgh
tiklrk- rqEgh vR;ar Hkkofud vkgkr vkf.k vkk fok;kdMs rqEkps vkdkZ.k vkgs ts letwu
?ks.;klkBh varKkZukP;k kDrhph xjt ykxsy- dVqafcd vkf.k vkFkd ckcrhr rqEgh ;X; vkgkr-
rRoKku vkf.k vk/;kRe ;kr rqEgkyk vf/kd jl vkgs ltZukhy Lrqrh dj.;kr rqepk jl gk
ojpsojpk vlsy-
ba lseh lsDlVky #
xw<oknh kkL=kr tls Qytfrk rRoKku] peRdkj] ekulkkL= bR;knhr~ rqEkpk jl vf/kd vlsygs IyqVkh ;qjsulps lseh&lsDlVky Lo:ikP;k ifj.kkekeqGs ?kMsy- rqeP;k loZ ukR;kakh rqeph
toGhdrk fkok; letwrnkji.kkgh rqEgh tiklrk- rqEgh cgqrsd osGh fujxhp vlrk-
31
x-13
o#.k lsDlVkby #
IyqVkh usIkP;quP;k lsDlVky Lo:ikewGs rqEgh ekulkkL=kr vkf.k rRoKkukr jl vl.kkjs fkok;
gqkkjgh vkgkr- dkgh dkGk rqEgh vMp.khP;k osGsyk lkejs tk kdrk R;keqGs vkRefookl
ok<Ok.;kph xjt vkgs-
32
x-13
Hkfo";ok.kh
[kkl xq.k
rqepk LoHkko gk etcwr] tcjnLr vkf.k tkZ vl.kkjk vlk vkgs- vpkV ijke vkf.k foy{k.k
dkY; bR;knhlkBh rqEgh leFkZoku vlky- la?kkkZe/;s] d/khp kakr g.kkj ukgh vlk frjLdkjkLin
ijkt; gh rqeP;k okV;kyk ;s kdy- rqEgh paM egRokdak{kh vlwu fot; feGo.;klkBh kD;
rso<k tk rqeP;kr vlkok- rqEgh foy{k.k vkf.k Hkkoukok vls se dj.k djky T;keqGs
xqarkxqarhph ifjfLFkrh fuekZ.k gu rqEgh ukpoys tk.;kph kD;rk vkgsT;kpk tUe vknsk ns.;klkBh vkf.k eukoj fot; feGo.;klkBhPk >kyk vkgs] vkh /kkj.kk dkgh
ydakr rqeP;kfok;h fuekZ.k gy] rs rqeps ikfBjk[ks vlw kdrhyrqEgh LokfHkekuh vlwu JsBRokus iw.kZ Hkjysys vls vlkosr- nql;kaoj Hkko ikM.;kph ;X;rkgh
rqeP;kr vlkoh- thoukpk okl djhr vlrakuk vls ,d oG.k ;s kdy ftFks rqeP;klkBh
ekukps vkf.k xjokps }kj m?kMys tk kdy- tj ;X; osGh ;kdMs y{k fnys ukgh rj rqEgh
kk.kdrZs vkf.k funZ;hgh g kdkyrqEkpk tk gk {k.kHkaxqj vkf.k ok;w gu mM.kkjk vlk vlsy] rjh fu;a=.k vlkos- Hkkouko.k
vlY;kus se dj.kkdMs rqEkP;k eukpk dy vlsy- yXukvk/khps fdaok uarjps se dj.k rqeP;k
ukkkps dkj.k cuw kdyk=qRo vlysY;k ydkaiSadh iq#k k=w [kqysvkei.ks iq<s ;s kdrhYk i.k tj k=qRo vlysY;k
fL=;k] fe= vkf.k lk/kkj.k vG[k vlysys yd ek= xqIrrk ckGxrhy- rqeph kDrh pkaxY;k
dkeklkBh okijY;kl rs Qynk;h B# kdy-
ekufld xq.k
rqEgh /khV] vkRefooklw vlwu la?kkZ dj.;klkBh rqeP;kr tk vlkok- rqEgh eeZHksnd] vkkkoknh]
eukr ;sy rls okx.kkjs vkf.k fup;h vlkosr- rqeps fVdu gs vxnjp Bjysys vkf.k Bke
vlkos] rqEgh eked eukps vlkosrxw< xVh tk.kwu ?ks.;kl rqEgkyk vkoMr vlsy- xqIr xVhae/;sgh foksk jl vlsy- lak/ku
dj.;kr rqEgh O;Lr jkg.;kph kD;rk vkgs- fokkjh jlk;us vkf.k dk;n;kP;k dkeklkBh vkokd
rso<s vk/kh Kku fdaok f;k bR;k/khae/;s oh.k cuw kdky-
kkjhfjd jpuk
rqeP;k jkfkQGkek.ks rqEgh dkGlj o.kkZps vlwu rqeps dl dqjGs vkf.k dikGktoG >qcdnkj
vlkosr- kjhjkP;k [kkyP;k cktwyk iq#k vlsy rj mtO;k cktwyk vkf.k L=h vlsy rj MkO;k
cktwyk dkgh =kl mn~Hko.;kph kD;rk vkgs- mBwu fnl.kkkk vkk Hkqo;k] LiV vkh psgjsiV~Vh
rqEgkyk ykHkysyh vlkoh-
vkjX;
rqeps jkfkQG gs gkMs] Ropk vkf.k xqM?;koj ifj.kke dj.kkjs vkgsr] R;keqGs laf/kokr] lka/ksnq[kh
32
x-13
vkf.k Ropslac/khP;k rkjh mn~Hko.;kph kD;rk vkgsdkekpk vf/kd O;ki eukoj ?ks udk- iqjskh >i vko;d vkgs- O;k;ke rqeP;k vkjX;klkBh
Qk;nskhj B: kdy- tkk njhP;k mM;k ekj.ks oxSjsrqEgh vR;ar ,dkdh vlwu nwji;r ydkaoj deh fookl Bso.kkjs vlY;keqGs rqEgkyk r.kkokph
lo; >kysyh vlsy- ;klkBh rqEgh vxnh kakr Ogk] QkoY;kosG fgjoG] ik.kh vkf.k eS=he; lgokl
bR;knhalkBh |kVsful] fcfy;MlZ] ig.ks] xYQ bR;knh [ksGfok;d xfrfo/khr rqEgh Hkkx ?ks kdrk- rqEgkyk
dch] dkans] chV] ikysHkkth] to cky bR;knhps lsou dys ikghts- rqEkP;k if=dr yXuirh
ihMhr ukgh- Eg.kwu rqEgkyk ,d mRRke vkjX; ykHksyrqeP;k if=dr pakoj kqkpk Hkko vkgs R;keqGs rqEgkyk LkkEkkU; vkDri.kk vkf.k Fkdok
vkY;kph fLFkrh tk.kow kdy;qjsulPkk pakoj Hkko vkgs vkh rqeph if=dk nkZors- T;kP;kus rqEgkyk n;jx g.;kphgh
kD;rk vkgsrqeP;k if=dr lw;kZoj IyqVpk Hkko vlY;kus lgu u g.kk;k i;kZoj.kkeqGs tls /kwG] /kqeziku]
mRltr fdj.ks] /kwj bR;knheqGs =kl g.;kph kD;rk vkgs- rqeP;k if=duqlkj o`fpd k jkkhoj
eaxG vkf.k kuhkpk Hkko fnlwu ;sr vkg]s T;kP;kus rqeP;k mRiknu{ke vls vo;o vkf.k
eyew= mRltr dj.kk;k f;soj ifj.kke g.;kph kD;rk vkgs-rqeP;k if=duqlkj ehu jkkhoj
eaxG vkf.k kuhpk Hkko vkgs] T;kP;keqGs ik;koj ifj.kke dj.kk;k dkgh leL;k mn~~Hkorhy-
fk{kk o thfodk
XkzgekukP;k vuqdqyrseqGs fk{k.kklkBh rqEgh HkkX;oku Bjyk vkgkr- vR;ar dqkkXkz cq)h rqEgkyk
ykHk.kkj vkgs- mPp ikrGhojps fk{k.kgh rqEgh feGow kdky- dqByk gh thou okg vl R;kr
rqEgh ;kLoh Ogky- kfo.; feGowu ns.kkjh inoh rqEgh vo; xkBky- rqEgh rqeps fk{k.k pkyw Bsok
rqeP;k vH;klfok;d laiknukeqGs [kj[kjp ydkar vknj.kh; BjkyfHkUu {ks=kafok;hgh rqEgkyk foksk vkoM vkgs] vkf.k R;sd {ks=kr rqEgh ojp< Bj.kkj vkgkrfk{k.kkP;k ik;;k ,d ,d djhr p<wu rqEgh inoh laiknu djky] th O;olk; {ks= dkfct
dj.;klkBh Qknskhjgh BjsyXkzgekukph fLFkrh rqeP;k if=dr vkh nk[kors dh] rqEgh vyfdd cqf)eRrsps cuw kdky- rqEgh
O;olk; vkf.k udjh ;k nUghrgh ;kLoh Ogky- fk{k.k iw.kZ >kY;koj lq#okrhP;k dkgh okkZr
rqEgh udjh djky vkf.k uarj LOkr%P;k O;olk;kdMs oGky rlsp rqEgh vk/kh Okolk;kr vlky
rj dnkfpr uarj udjhdMs oGw kdky-
laIkfRr o okjlnkj
dqVqac laiRrhP;k eku.;kuqlkj laiRrhpk ekyd g.;klkBh gh pkaxyh fLFkrh ukgh- i.k fe=kadMwu
vkf.k lektkdMwu rqEgkyk ykHk vkf.k vkuan feGw kdy- efgykaps lgdk;Z] Qynk;h vls oSokfgd
thou vkf.k vk;q;Hkj vkuan ns.kkjk lkFkhnkj bR;knh xVh rqEgkyk feGw kdrhy-
33
x-13
dVqafcd okrkoj.kkuqlkj] lkekU;r% okrkoj.k gs kkarhps vlsy i.k d/khrjh ;s.kk;k paM
oknGklkBh rqEgkyk tokcnkj Bjosy ts rqEkP;k dqVqackrhy lnL;kar lgu g.;klkj[ks B: kdyrqEgh /;S;khLFkrsph vkf.k dkGth ?ks.kkjh O;drh Eg.kqu ,d R;{k ewr vkgkr- rqEgh usgeh LIkV
vlwu thoukph tgkt ;kLohjhR;k fduk;koj us kdkyrqeP;k Ikf=dr /kukpk Lokeh gk pqdhP;k lgkO;k ?kjkr tku clyk vkgs- t rqeP;k kkjhfjd
O;k/kh ok<owu ;s.kk;k feGdrhoj ifj.kke d: kdy- rqeP;k ukrsokdkps rqeP;kcn~~yps er gs
pkaxys ulsyp brdp uOgs rj rqeP;k gkrk[kkyh dke dj.kk;k ydkauh diVkus dysY;k
la/khlk/kwi.kkeqGs rqeP;k vi;kkyk dkj.k feGw kdy- rqeP;klkBh pkaxyk B# kd.kkjk O;olk;
Eg.kts vk/ks] #X.kky;krhy oLrw] ?kjxqrh okijkr ;s.kk;k mIk;qDr xVh] v|fxd {ks=krhy
okijkr ;s.kk;k xVh] nqjLrh vkf.k fuxk jk[k.kkjh lkeqXkzh b;knhrqeP;k if=dr vuqoafkdrspk Lokeh iapeLFkkuh vkgs] t rqeP;klkBh pakxyh fLFkrh ukgh- tjh
okjlk gDdkus feG.kkjh jDde iqjskh vlsy rjh vanktkus xqaro.kwd dj.ks fdaok uohu /kkMl
nk[ko.ks ;keqGs rh xEkko.;kph kDkrk vkgs- Hkkfxnkjhr dysyk O;olk; rqEgkyk ip.kkjk ulsy
dkj.k iq<s tku HkkaM.ks g.;kph gh kD;rk vkgs- rqeP;k ifgY;k eqyklkBh gh ifjfLFkrh pkaxyh
g kdr ukgh-
rqeP;k if=duqlkj ;X; o;kr rqepk fookg g.;kph kD;rk vkgs- rqeP;k if=drhy Xkzgekukph
fLFkrh vls nkZors dh] rqEgh ,d mRre vkuanh oSokfgd thou txw kdky- rqEgh ijLijkaph dnj
d:u ,d seG tMhgh cuow kdky- d/kh rjh rqeP;kar erHksn g kdrhy i.k rs uSlxd
vkgs] i.k ,desdkauk letwu ?ksu rMtM dY;kl rs ukghlsgh gy-
okl o Hkze.k
rqeP;k if=dr cgqrsd Xkzg gs ,dk Bjkfod fpUgkps vLkY;kus df/krjhp ykac iYY;kP;k oklkph
xjt Hkklsy- rqeP;k O;olk;keqGs rqEgkyk tkxk cny.;kphgh xjt Hkkl.kkj ukgh- rqeP;k
if=drhy cgqrsd Xkzg gs ldlsMaV ?kjkr vkf.k fLFkj vkk fpUgkar vlY;kus] rqEgkyk okl
djk;yk tkLr vkoMr ukgh- fkok; rqEkPkk iSlkgh R;klkBh Hkkx ikM.kkj ukgh-
kqHk jRu
kqHkjRukaiSdh yky eqaxk gs jRu rqeP;klkBh ykHkdkjd B: kdy rs jrhapk yky eqaxk pkanhP;k vaxBhr e<owu eaxGokjkP;k e/;kUgkyk mtO;k gkrkP;k
ejaxGhr ?kkrY;kl ykHknk;d Bjsy;k,soth] deh rhpk yky eqaxk Eg.ktsp flanwjh vdhd t rqEgh pkanhP;k fdaok rkaC;kP;k vaxBhr
e<owu ?ks kdkyjRu /kkj.k djrkuk ;k ea=kps mPpkj.k dY;kl vf/kd kqHkdkjd gy/kfjuh&xHkZ&kaHkwre fo/;qr dkafr
leHke dqekje kfDr gLEkepa
34
x-13
eaxye .kke;ge
oj fnysY;k jRukaps otu gs < iq#kklkBh fu/kkZfjr d:u fnys vkgs- fL=;kalkBh R;kps ifjek.k
@ rs @ ,o<s deh g kdrs rj eqykalkBh rsp otu @ rs @ ,o<s g kdy-
35
x-13
XkzgkaP;k fLFkrhps QG
yXu QG
rqeP;k yXuirh es"k vkgs- yXuLokeh eaxG vkgs] t rqeP;k if=dr vR;ar ykHkdkjd XkzgkP;k
Lo:ikr Hkze.k djr vkgses"k yXuirhr tUekyk vkY;kus rqEgh dkghls xo"B vkf.k m)V LoHkkokps vlky- /kx/kxrs pSrU;
vlsy- f'kok; oS;fDrd Lokra";kfo"k;h vR;ar vkoM vlsy- lkglh pSrU; vlsy- thou vkf.k dk;Z
;kr uouohu ;x djky] tjh rqepk -f"Vdu okLrooknh vlyk rjh thoukdMwu djr
vlysY;k vis{kk ek= dkj.kkf'kok; ulrhy- ve;kZn t'k vkf.k rkdn ;kaps ojnku vlsy- mRdV
bPNk'kDrh vkf.k vR;ar egRokdka{kh vlky- pSrU;] lkgl] cqf)eRrk] vk'kkokn] okLro dYiuk]
[kachjrk] ;X;osGh ;X; rh ;k loZ xq.kkapk xrhr eykpk okVk vlsy- tjh rqEgh lnkpkjh
vkf.k ln~xq.kh vlyk rjh] FkMsls yHkh LoHkkokps vlky- lgti.ks brjka'kh eS=h djky- d.kR;kgh
O;Drh'kh] oLrwa'kh Lor%pk laca/k vxnh rhoz bPNsus tMky- ijkekus vkf.k ln~R;kus fl)h
vkf.k uko deoky-
rqeP;k if=dr lw;Z gk /kuw jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- vfHkekuh LoHkkokps vlky- mnkRr rRo
vlrhy f'kok; eB~;k x"Vhps /;s; vlsy- djkjhi.kk vkf.k dBji.kkeqGs lUekuuh; dke djkyiqjkru dkyhu XkzaFkkpk [kyoj vH;kl dj.;kr jl vlsy- R;kp cjcj lafxrkrgh jl vlsy/kkedrsdMs dy vlsy- /kked o`RrhP;k ydka'kh vknjkus okxky- oSokfgd tMhnkj vkf.k eqys
;kaP;k leosr thou txky-
cq/k
rqeP;k if=dr cq/k gk /kuw jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- mrkfoG o`Rrhps vlw 'kdky- i.k yodjp
Lor%oj rkck vk.kky- vknj feGo.;klkBh rqeph rGeG vlsy i.k dofprp rs kIr d:
'kdky- rjhgh tj xq: cq/kklcr fdaok R;kP;koj vlsy- Hkko Vkdr vlsy rj rqEgh lUekuuh;
feGow 'kdky- tj jkgw cq/kkcjcj dukr fLFkr vlsy rj dnkfpr 'kS{kf.kd kfo.; kIr djkytj cq/kkoj eaxGkpk Hkko vlsy rj dnkfpr rqEgh HkakM[kj fdaok oknfookndkj cuky-
kq
rqeP;k if=dr 'kq gk dqaHk jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs gk rqEgkyk dkghlk 'kkar LoHkko] edGk
LoHkko nsr fun;Z rhdMs dy dj.;kl lrr rRij vlky- lkekU;r% fe= vkf.k vG[khP;k
ydkar vknj.kh; vlky- rjhgh] tj 'kq gk vik;dkjd Xkzgkauh dysf'kr vlsy] dnkfpr uSfrd
drZO;kiklwu nwj Ogky] vkekf.kd cuky- okV lo;hauk XkzLr Ogky f'kok; vkjX; [kkykoY;kus
=Lr Ogky- tj 'kq gk ykHkdkjd Xkzgka cjcj vFkok R;kaP;k Hkkokr vlsy rj ek= rqEgh vR;ar
vuanh vkf.k HkkX;oku vlky-
eaxG
35
x-13
rqeP;k if=dr eaXkG gk flag jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- gh [kj[kjhp vuqdwy fLFkrh vlwu rqEgh
vR;ar HkkX;oku cuky- gk rqEgkyk ykylj Ropk cGdV vo;o] lUu eqk vkf.k vk'kkoknh
-f"Vdu nsr- lnSo rqEgh mRlkgh dk;kZr eXu vlky f'kok; d.kR;kgh vkOgkukRed ifjfLFkrhyk
Lohdkj.;kr lnSo r;kj jgky- tenkj [ksGkr Hkkx ?;ky rlsp okjaokj lgyhpk vkuan yqVkyfo#) fyaxh O;Drhaps y{k os/k.;kr leFkZ vkgkr- rjhgh lrdZ jkg.;kph xjt vkgs dkj.k 'kkjhfjd
nq[kkir g.;kph 'kD;rk vkgs- rqepk yXuirh tj edj fdaok dqaHk vlyk rj ex tMhnkjkps
vkjX; dnkfpr rqeP;k fparsps dkj.k cuw 'kdy-
xq:
rqeP;k if=dr] xq: gk flag jkf'kfpUgkr fLFkr vkgs- gh vR;ar HkkX;kph fLFkrh vkgs- gk rqEgkyk
eB~;k eukpk vkf.k ijidkjh cuor- mPp egRokdka{kh vlrhy- rqEgh vfHkekuh /kkMlh vkf.k
d"VkGw vlky( oDr`Rokps rqEgh ojnku feGoys vkgs- lUekukeqGs lek/kku feGo.;kph bPNk vlsyLor%ph xrh pkaxY;k ekxkZus ?kMowu vk.k.;klkBh lrr pkaxY;k fLFkrhpk fuekZ.k djky- rqeP;k
'kaluh; R;keqGs oSHko vkf.k lUeku feGoky- HkkoaMs] tMhnkj vkf.k eqys ;kaP;kdMwu vkuan
miHkxky-
kuh
rqeP;k if=dr 'kuh dU;k jkf'kfpUgkr vkgs- tfeuhph e'kkxr vkf.k 'ksrh mRiknus ;kiklwu mRre
ykHk gy- tj cq/kgh vuqdwy vlsy fdaok 'kqkpk R;koj Hkko vlsy rj dnkfpr rqEgh
mPpf'kf{kr] lUekuuh; O;Drh( T;kdMs tckcnkjh vkf.k fo'okl Vkdkok v'kh O;Drh cuky/kkedrsdMs dy vlwu /kked O;Drhapk vknjgh djky- eqyhps ek.k vf/kd vlsy R;kaP;k
lH;i.kkeqGs vkf.k kIrheqGs vfHkeku okVsy-
pa
rqeP;k if=dr pa gk o`f'pd jk'khr fLFkr vkgs- Eg.kwu rqeph tUejkl fdaok pa yXu o`f'pd
vkgs- L=hfyaxh] ik.;klkj[ks fnl.kkjs] Qynk;h] datw"k LoHkkokps vkf.k fLFkj vlysys jk'khfpUg
rqeP;k eukoj vkf.k brj dkgh oSf'k"V~;kaoj fu;a=.k Bsors] vkf.k dkgh e;kZnsi;r rqepk jkf'kLokeh
eaxGgh fu;a=.k Bsoro`f'pd jk'khrhy pa gk dkgh'kh Qloh fLFkrh n'kZfor- tj pa pduh fdaok fo#) fn'ksr 'kuh
fdaok eaxGk'kh xqarysyk vlsy rj dnkfpr rqEgh vfu;fer rhar Hkkouko'k vkf.k HkkaM[kj
LoHkkokps cuky- nql;k cktwus] xqIr Hkkxkps dkgh vktkj g.;kph 'kD;rk vkgs- dnkfpr dkgh
osnukgh llkO;k ykxrhy- i.k tj pa xq: fdaok 'kq ;kaP;k'kh la;xkr fdaok Hkkokr vlsy rj
rqEgh vR;ar HkkX;kps vlky vkf.k lUu euo`Rrhps vlky- pa ;k fLFkrhr vkgs- rjhgh] r
feGdrhP;k ckcrhr ,d HkkX;kph O;Drh cuor- ydka'kh vusd O;ogkj lk/kky vkf.k eB~;k
O;kikjkdMs >si ?;ky-
jkgw
rqeP;k if=dr] jkgw flag jk'khr vkgs- lw;Z tj vuqdwy vlyk rj r rqEgkyk vkd"kZd psgjk nsr
f'kok; ofj"BkadMwu fdaok ljdkjh ek/;ekrwu vusd ykHk feGowu nsr- cq/k fdaok 'kq fdaok eaxG
tj Lor%P;kp ?kjkr vlrhy rs rqEgkyk HkkX;oku vkf.k vkuanh cuorhy- rjhgh tj rqepk
yXuirh dqaHk vlsy rj ek=] rqeP;k tMhnkjkps vkjX; rqeP;klkBh fparsps dkj.k cuw 'kdy- tj
36
x-13
jkgw e?kk u{k=kr fLFkr vlsy drw 'krrkjdkr rj dnkfpr vi?kkrh nq?kZVusyk raM |kos ykxsy-
drw
rqeP;k if=dr drw dqaHk jk'khr vkgs- tj 'kuh vuqdwy vlyk rj r rqEgkyk vkd"kZd psgjk nsr
f'kok; ofj"BkadMwu ykHk feGowu nsr- cq/k fdaok 'kq fdaok eaxG gk Lor%P;k ?kjkr vlyk rj] r
HkkX;oku vkf.k vkuanh cuor- rjhgh tj rqepk yXuirh dqaHk vlsy vkf.k lw;Z ykHkdkjd Xkzgk'kh
la;xkr fdaok R;kP;k Hkkok[kkyh vlsy rj rqeP;k tMhnkjkps vkjX; rqeP;k dkgh fparsps dkj.k
cuw 'kdy- nql;k cktqus tMhnkjk cjcj dkgh osxGsp erHksn mn~Hkorhy- tj drw 'krrkjdk
u{k=kr vlsy vkf.k jkgw e?kk u{k=kr rj vi?kkrh nq?kZVusyk raM |kos ykxsy-
ba
rqeP;k if=dr ;qjsul o`f'pd jk'khr vkgs- Lor%P;k ekxkZr caM[kj cuky f'kok; rqeP;k vk;q";kr
ijaijkfu"Brsph tk.kho fdaok fdaer ulsy- se thoukr rqeP;kdMs peRdkfjd vuqHko vlsyvk;q";kP;k dkgh dkGk njE;ku rqepk -f"Vdu iw.kZ i.ks cnyw 'kdy- tj eaxG vuqdwy vlyk rj
vfrn{krsdMs >qdky f'kok; 'kjhj;"Vh uhV vkf.k lqMy jk[k.;kpk ;Ru djky- i.k 'kq Dys'khr
vlsy rj ek= i'kk[kkP;k ckcrhr xckGs vlwu LoPNrk jk[k.;kr fu"dkGthi.kk djky-
o#.k
rqeP;k if=dr usiP;wu o`f'pd jk'khr vkgs- tj usiP;wu xq: fdaok 'kq ;kaP;k'kh la;xkr vlsy
fdaok R;kaP;k Hkkok[kkyh vlyk rj] rqeP;kdMs Hkkfdr orZo.;kph th {kerk vkgs] fryk vf/kd
egRo fnys tky- tj usiP;wu vik;dkjd Xkzgkauh os<ysyk vlsy rj ex tjh rqEgh mn/kV vlyk
rjh brjkaP;k Kkusa;kauk lq[k ns.kkjh cktw ek= rhoz vlsy- riV LoHkkokps vkf.k eRljh cusy-
rqeP;k if=dr IywV dU;k jk'khr vkgs- gk rqEgkyk lMikrG cuor i.k R;kp cjcj R;kyk
fujxh vkf.k lqanjgh Bsor- tj cq/k vuqdwy vlyk fdaok tj xq: fdaok 'kq IyqV'kh la;xkr
vLkrhy R;kP;koj Hkko Vkdr vlrhy rj rs rqEgkyk Lo- egRokpk mUur -f"Vdu nsrhy- i.k
tj eaxG fdaok 'kuh pduh fLFkrhr vlrhy fdaok IyqV'kh tqGysys vlrhy rj xqaMfxjhph
o`Rrh kIr d:u v'kk O;Drhauk nq[koky T;k rqeP;k erka'kh fdaok -f"Vduk'kh vlgerh n'kZor-
37
x-13
Hkko QG
yXuirh
rqeP;k if=dr yXuLokeh ikpO;k ?kjkr vkgs T;kyk iwoZ iw.;kpk nkZd ekurkr- c/nhd ikrGh]
vkdyu kDrh] fkd.;kpk dy] vkRekDrh] nwj nki.kk] Lokra; oSDrh Lokra; dj] myk<kyh]
eujatukph {ks= ;k lq)k xVhapk fopkj ;k LFkkuko:u dyk tkr- rqEgh ;k lanHkkZr ykHk
?;k;yk vuqdwy vkgkr- kR;f{kdhdj.kkP;k {ks=kr rqEgh eBs ekuin feGok;yk l{ke Bjky- rqepk
O;olk; cgqnk dk;nk] eujatukph {ks=] ksvj ekdZsVP;k myk<kyh ;kaP;kkh fuxMhr vlsy- tj
rqepk yXuLokeh lw;Z vlsy vkf.k r iapeLFkkukr ,dVkp vlsy rj rqEgkyk larkukIrhr ykHk
ukgh- tj jkgqlq)k iape LFkkukr vlsy rj rqeP;k fVdukar Qkjdr vlsy fkok; selaxkpk
lq)k laca/k tk.kor- ikpO;k LFkkukr eaxG vlrk ifgY;k larrhP;k osGh /kdk nkZor- uSlxd
kqHk Xkzg ;k LFkkukr vlrk vuqdwy ifj.kke tk.korhy-
f}rh; Hkko
rqeP;k if=dr nqljk Lokeh vdjkO;k ?kjkr iMyk vkgs T;kyk ykHkLFkku EgVys tkrs- /ku;xkP;k
Vhus Qynk;d ;x ?kMowu ;sr- /ku] dqVqac] okDpkrw;Z] fk{k.k] feGdr Lo/ku] [kk.ks&fi.ks]
eujatu ;k ckcrhr Qk;nskhj vlr- vdjkO;k ?kjkpk Lokeh nql;k ?kjkr vlrk kqHk Qyknsk
fufpr feGrkr eBs vkOgku o tokcnkjh fLodk:u mRdkZ O;kolk;hd ;k laiknu dj.;kl
tkrd l{ke vlr- eBh HkkoaM o ukrsokd Qk;nskhj enr iqjorkr- eB~;k orZqGkr oko:u
vko;d eku lEeku o brjsrj ykHk d:u ?ks.;kl vuqdwyrk feGrs- nqljk Lokeh iape LFkkukkh
laca/kkr ;srs vlY;kus larrh lq)k drZcxkj o ;kLoh fuitrs-
r`rh; Hkko
rqeP;k if=dr frljk Lokeh uoO;k ?kjkr vkgs T;kyk HkkX;LFkku Eg.krkr- frl;k LokehP;k
uoO;k ?kjkrY;k vLrhRokeqGs frl;k ?kjkP;k ykHknk;d Qykr HkkX; vk.kr- rqeps ygku
Hkk@cgh.k ikd enr iqjorkr- frl;k o uoO;k ?kjkps laca/k okl o ;k=k ;kaP;kkh leUo;
lk/kwu ;k=k dj.;kr jl o ;k nkZor tj LFkkukrY;k XkzgkaP;k ;xkr Qykr fufprrk tk.korsrqeP;k ygku HkkoaMkps ijnskh LFkkukr LFkykarj nkZors- vkyk vkdLehd ykHk laHkor- rqeP;k
larrhyk kS{kf.kd@O;olkf;d {ks=kr ykHknk;d ;x ?kMowu vk.kr- iwoZ vk;w;kr rqEgkyk FkMh
nxnx@=kl@ vMhvMp.khauk raM |kos ykxsy ijarq mRrjk;q; lq[kkog vkgs-
prqFkZ Hkko
rqeP;k if=dr pF;k Lokeh vkBO;k ?kjkr clyk vkgs T;kyk vk;q;kps LFkku Eg.krkr- iwy
vykaMrkuk] unhfdukjs] rGs ik.kFkGs ;k ckcr n{krsph Hkwehdk ?;koh ykxsy- vdLekr e`R;wps Hk;]
Hkhrh fuekZ.k djrs tj if=dr brj kqHkkkqHk ;x ?kMr ulrhy rj] esk yXuklsy rj pF;k
Lokeh pa vkBO;k LFkkukr fucZGh iMr Eg.kwu ;k yXukyk gs Hkkdhr [kjs Bjrs- xq:] kq ;x
vlrk ifjfLFkrhr lq/kkj gy- pa uSlxd vkqHk Xkzgkus V vlrk vkyk ekulhd LokLF;
deh ykHksy- cq/k vkqHk voLFksr vlrk kS{k.khd ckcrhr de ukhfci.kk mn~Hkor- eaxG o brj
vkwHk Xkzgkapk ;x vlrk HkkoaMs o ukrsokdkakh erHksn] HkkaM.k&raVs grkr-
iape Hkko
37
x-13
ikpok Lokeh uoO;k ?kjkr vlY;kus T;kyk vki.k HkkX;LFkku Eg.kr rs if=dpk ntkZ ok<owu
ns.;kl ykHknk;d Bjrs- c)hd ntkZ ok<owu kS{kf.kd ntkZ mapkor- osxosxG;k fok;ka e/;s jl o
;k feGsy- dykRed fVdu ok<sy- tj kq & cq/k kqHk voLFksr vlrhy- johP;k kqHk ;xkr
oMhykauk ykHk Qys feGrhy- eaxGkP;k kqHk ;xkr ygku HkkoaMk ckcr ykHk nk;d Bjsy- xq:P;k
kqHk ;xkr larrh ckcr pkaxys Bjrs- uook Lokeh uoO;kr fdaok iapekr vlrk Hkkdhr [kjsp BjsynSfod kDrhpk vk/kkj feGsy- kfu oxSjs lkj[kk okV Xkzgkapk fV;x ?kV laHkor- ehu yXukr
ikpO;k Lokehpk kqHk ;x ulyk rj eqyhlkBh larrh fuit.;kr dVdVh laHkorkr-
kBh Hkko
lgkok Lokeh uoO;k ?kjh vlY;kus tj edj yXukr lgkok Lokeh t uook lq)k Lokeh vlr
uoO;k ?kjkr mPp vlY;kus cgqrsd vk/kh foKkukr] vH;klkr mPpfk{k.k nsr- ddZ yXukr
lgkO;k LFkkukpk Lokeh Lojkkhr- vlrkuk ijnskh LFkkus o ijnskh pyu ;kr ykHk nkZorvU;Fkk ;x o LFkkukarj kqHk ulrs- feGdrhr fokerk ;srs- vkqHk ;xkr ukrsokdkakh lq)k laca/k
fc?kMrkr o ijnskh laca/kh ykHk feGr ukgh-
lIre Hkko
rqeP;k if=dr lkrok Lokeh vdjkO;k LFkkukr iMyk vkgs ;keqGs ykHknk;d Bjr- dU;k yXukr
lkrok Lokeh vdjkO;k LFkkukr mPphpk vlY;kus tfMnkj o larrh ckcr pkaxyh Qys feGrkrflag yXukr ukrsokd o k=w pkaxys fe= curkr- kqHk XkzgkaP;k ;xkr tfMnkjh o Hkkxhnkjhrwu
pkaxys vFkkZtu djrk ;srs- ijdh; vG[kh o pyu ykHknk;d Bjrs okV XkzgkaP;k ;xkr
tfMnkjkkh oknfookn gu dj.k lMfpV~Vh i;r ;su Bsirs- fe= k=w curkr-
vBe Hkko
vkBok Lokeh iapekr iwoZ iw.;kP;k LFkkukr vlrkuk vk.kh&ck.khph o nZsoh ?kVukaph vk;w;koj
lkoV cuysyh vlrs- kqHk XkzgkaP;k ;wrh ifjfLFkrhr lq/kkj.kk tU; cny ?kMr- dk;eps O;ax
vk.k.;k lkj[ks kkjhfjd jx grkr- ikpok Lokeh kqHk ;xkr] iapesk kqHk ;qrhr vlrk g.kkjs
vuis{khr vi?kkr VGrkr- vU;Fkk okV Xkzg;x] ;qrh ifjfLFkrh vtwu fcdV cuorkr-
uoe Hkko
oesk iapeLFkkukr vlrk HkkX;sk HkkX;o/kZd cur- c)hd {kerk mapkowu rh{.k Lej.kkDrh] mRRe
fk{k.k o brj fok;kr mUurh nsr- joh kqHk ;xkr vlrk oMhyka fok;d Qk;nskhj ;x ?kMorxq: larrh lq[k mRre nsr- eaxG HkkoaM l[; pkaxys nsr- iapesk] uoesk] iapeLFkku] uoeLFkku
kqHk ;x ?kMor vlrk pkaxys Qy fuekZ.k djr- kfu o brj vkqHk XkzgkaP;k ;qrh QykaP;k
Hkkdhrkr derjrk vk.krkr- flag o dqaHk yXukr uoesk prwFkZsk vlr Eg.kwu kR;f{kd fk{k.kkr
xrh ?kMor- vkqHk ;xkr larrh] nk nsr-
nke Hkko
rqeP;k if=dr nkesk lgkO;k LFkkukr fojkteku vkgs- o`kHk yXukr mPp nkesk O;kolkf;d
HkjHkjkV ?kMor- udjhr HkkX;n; ?kMor- vkqHk] wj Xkzgkaph ;wrh] lgkok Lokeh lgkO;k ?kjkr
vlrk Li/kkZRed ifj{ksr ;k feGrs o eB~;k laLFksrwu ykHk ?kMowu vk.kr flag yXukr lkj[ks
Qyakfdr feGrkr- flag yXukr lkj[ks Qykadhr feGrkr- flag yXukr iapesk tjh O;olkf;d
ntkZ lq/kk: kdyk ukgh rj rkRdkyhu {ks=krwu ykHk ?kMowu vk.kr- vKkFkZoknh Vhdu ok<hl
38
x-13
ykowu okV R;s ?kMowu nsr- joh drw ;x MkWDVjh inoh feGowu nsr- nkesk vkqHk ;wrhr
vlrk lgkO;k ?kjkr vkqHk Xkzg vlrk k=w o jx kIrh grs- wj dkekr lgHkkx nsr-
,dknke Hkko
vdjkok Lokeh lgkO;k LFkkukr vlrkuk feFkwu] /kuw yXukr Lojkkhpk Eg.kwu kqHk Qynk;h Bjrehu yXukr vdjkok Lokeh ckjkO;k ekydhpk vlY;kus foijhr jkt;x ?kMowu vk.kwu ykHk nk;d
;x ?kMowu vk.kr- vU;Fkk tqGo.kwd pkaxyk ulr- Li/kkZRed ;k |kyk ek= leFkZ vlrvdjkok Lokeh lgkO;k LFkkukr dkgh fe=kadMwu uqdlku nk;d =kl ?kMor o frdwy xVhar
jl nsowu uqdlku ?kMor vkyk frdwyrk nsr-
}knke Hkko
ckjkok Lokeh yXuLFkkukr vlrk LoIukGw o`Rrh nsr- xq:] cq/k ;x jgL;e; fk{k.kkr jl o ;k
nsr- dqaHk yXukr ckjkok Lokeh yXusk kqHk ;xkr vlrkukp kqHk Qynk;h Bjr- esk o rwG
yXukr ckjkok Lokeh] uoesk lq)k vlr vkkosGh /kked o`Rrh ok<owu nku /keZ o leo;Ld
xVhr lgHkkx o ykHk ?kMor- R;k laca/kh nwjLFk ;k=k ;x nkZor- feFkwu] /kuw yXukr ckjkok
Lokeh] iapesk lq)k vlY;kus kS{kf.kd o vkFkd myk<kyh ;k e/kwu ykHk tU; ?kVuk ;x
?kMor- joh ;x ijnskh LFkykr nh?kZ eqnrhps LFkykarj ?kMor- edj yXukr kfu kqHk ;x
vlrkukp pkaxys Qy fuekZ.k djr-
uoeLFkkukr lw;Z] joh vlrk oMhyka ckcr kqHk Qynk;h gr- joh mPp o Lojkkhpk vlY;kl
Qys mRre feGrkr- flag yXukr eaxG kqHk vlrk HkkX;oku Bjr- /kuq yXukr ukhc u lq[k
feGrs- /kkedi.kk ok<owu /kked dk;kZr lgHkkxh grkr- xq: kqHk;xkr vlrkuk ijnskh ;k=k
?kMowu ykHk d:u ?ksrk- dqaHk yXukr ijnskh pyu dk;ns fok;d uqdlku ?kMrs kq kqHk
Qynk;h vlrk gk /kdk VGr- joh xoZ o vkRefookl nsr- cq/k] kq ;x dykRed Vhdu
ok<hl ykor xq: drZO;n{k larrh nsr-
cq/k
uoeLFkkukr cq/k f;kkhyrsps eu nkZor- foKku o ra=KkukP;k fk{k.kkph vkoM nk[korkS{kf.kd miyC/khapk kR;f{kd okij dj.;kpk dy ok<or- kqHk] Lojkkhpk cq/k fu;rdkyhd]
eklhd ;krwu ykHk ?kMor rwG o edj yXukr ekghrh {ks=k c)y vlkekU; v< nk[korvkpkj&fopkjkaph lqcd idM vlrs- ddZ yXukr fucZG cq/k kq kqHk laca/kkr ulrkuk ys[k.kh }kjk
okn&fooknkP;k Hko;kr vMd.;kps lax ;srkr- ijnskh LFkGh mRre vk;q; ?kkyo.;kl leFkZrk
nk[kor-
kq
vdjkO;kr kq vlrkuk HkkX;oku o lq[ko/kZdrk vk.kr- fe= ifjokj] lRlax ;krwu lqyHk yHk
?kMor fkok; fookg vk;w; lq[kh djr- lektf; O;DrheRo ?kMowu eujatu o vkFkd
39
x-13
fu;tu ;krwu HkjHkjkVhps ;x vk.kr- foiqy fl)h o ekulUeku nsr- o`kHk] ddZ o /kuw yXukr
mPphpk o Lojkkhpk kq kqHk Qynk;h Bjr- o`fpd yXukr vusd brj kqHk Xkzg;x ?kMrk kqHk
Qynk;h Bjr- vkqHk Xkzgkapk ;x feGdrh ckcr o brj kqHk Qykackcr vfufprrk nkZor- kfu
vkqHk ;xkr O;kolkf;d uqdlku nkZor- kq vkqHk XkzgkP;k ;wrhr MG;kaps fodkj vk.kr-
eaxG
dU;k yXu vlrk eaxG mPp vlY;kus o ddZ] /kuq] yXu vlrk Lojkkhpk eaxG ikpok eaxG kqHk
ykHknk;d vlr- ijarq ehu yXukr eaxG uhp vlY;kus iapeLFkku] iapesk kqHk ;xkr ulrk
Qynk;d Bjr ukgh- funku xq:] kqkapk ;x vko;d vlr- flag yXukr kR;f{kd fk{k.kkr
jl o ;k nkdor- vkBok Lokeh eaxGkkh laca/kkr vlrk ik.;k iklwu /kdk vlr- cq/k kqHk;x
vlrk T;frk kkL=kpk HkDrk cuor- vkqHk Xkzg ;xkr vi?kkr ?kMwu ;srkr-
xq:
xq# iapeLFkkukr vlY;kus kqHk ;x ?kMr vlrk HkkX;oku Bjrk uoO;k] vdjkO;k o yXu
xVhP;k ckcr ykHk nk;d Bjr- ehu yXukryk mPp xq: o flag] o`fpd jkkhryk Lojkkhryk
xq: kqHk Qys ns.;kl leFkZ vlr- iwoZ iw.;k eqGs rqEgh ;kpk miHkx ?ks.;kl leFkZ curkrukroaMs] oMhy] eqys ;k laca/kh pkaxyh Qys feGrhy- /kked o`RrheqGs /kked ;k=kapk ykHk ?;ky
ijnskh /kked {ks=kaP;k ykHknk;d ;k=k ?kMoky- dU;k yXu vlrk kfu] kq o cq/k kqHk voLFksr
ulrk fk{k.k o larrh ckcr kqHk Qys feGr ukghr-
kuh
kfu lgkO;k ?kjkr cgqrsd V~;k pkaxyh Qys nsr- k=woj fot; o udjhrwu Qk;ns nsr- feFkwu]
ddZ] flag] dU;k o dqaHk yXukr foijhr jkt;x ?kMowu vk.kwu pkaxyh Qys fuekZ.k djr- o`kHk
yXukr kfu kqHk vlrk pkaxyk dkj.k r lgkO;k ?kjkr kqHk vlr- o`fpd yXukr uhp kuh tj
eaxG kqHk vlsy rj Qk;nk d:u nsr- vUukrwu fokck/kk g.;kpk ;x laHkor- jkgw&drw ;x
lq/nk kkjhfjd O;k/kh nsrkr- vi?kkr ?kMorkr-
pa
pa vVe LFkkukr vlrk] rwG yXukr mPphpk eaxG nh?kZ lq[kkps vk;w; nsr- /kuq yXukr
Lor%P;k jkkhryk pa lkj[ksp ifj.kke nsr- pa vV eskkkh laca/kkr vlrk if=dr brj kqHkkkqHk
;x ?kMr ulrk vi?kkr ?kMor o vk;q;kr ?kV vk.kr- esk yXukr eaxG kqHk ulrk fucZG pa
o drw ;x ?kMr vlsy rj kL=h;k ?kMor- jkgw ;xkr fokHk; nk[kor- kfu ;xkr mapko:u
iM.;kps Hk; tkLr vlrs-
jkgw
jkgq iape LFkkukr vlrk jxdkjd cuwu Hkfrd HkjHkjkV ?kMowu vk.kr- o`kHk] dU;k] /kuw] dqaHk
yXukr kqHk Qys ?kMowu vk.kr- o`fpd yXukr eaxG] xq: o kq kqHk voLFksr vlrk ?kMor
vlrk kS{kf.kd mUurh djr- jkgw kqkP;k jkkhr vlrk Hkjiwj se&dj.ks ?kMor- vkqHk XkzgkaP;k
;xkr O;lus ?kMor- o ifjokfjd tokcnk;k lkaHkkG.;kl ukyk;d Bjor-
drw
vdjkO;kr drw O;olkf;d ykHkkr cnyh dkjd] vfufprrk nkZor- vdjkok Lokeh] vdjkos ?kj
40
x-13
kqHk ;xkr] kqHk voLFksr vlrk kqHk Qyakdhr vuqHkokl feGrkr- iapesk o xq: kqHk ;xkr ulrk
larrh ckcr fujkkk nsr- kq kqHk ;xkr ulrk oSokfgd lq[kkr derjrk vk.kr- cq/k kqHk ;xkr
T;rhkh kkL=kr jl o ;k nsr- fokRrjh nksr vkyk =kl nk;d ;x nsr- prwFkZLFkku]
kqHk;xkr ifjfLFkrh lq/kkjrs- drw kqHk XkzgkaP;k ;wrhr kqHk Qynk;h o vkqHk XkzgkaP;k ;wrhr
frdwyrk nkZor-
ba
vkBO;k LFkkukryk ;qjsul yXuk uarj vkFkd uqdlku ?kMor- nqljk Lokeh kqHk ;xkr ulsy rj
O;kikjhd uqdlku nkZor- vkqHk ;xkr Hkkxhnkjhrwu uqdlku ?kMor- ekufld LokLF; nsr ukghdVqafcd lq[kkr U;wurk vk.kor- cq/k pa toGhd o eaxG] kfu fV eukps jx ?kMor- fdaok
ydok nsr- ;qjsul vkBO;k ?kjkkh laca/kkr vlrk tj vkqHk Xkzgkph fV;x >kyk rj vkFkd
myk<kyhrwu /kdk nkZor- uook Lokeh o joh kqHk ;xkr ulrk jktdh; ljdkjh laca/kkrwu de
ukhchi.kk vk.ksy-
o#.k
usiP;wu vkBO;k LFkkukr vkFkd uqdlku ?kMowu vk.kr- gs QG fookgRrj ?kMrs- dkj.k tMhnkj
vkFkd tokcnkjh isy.;kl vleFkZ nk[kors- vkBO;k ?kjkryk usiP;wu o vVesk ;x uqdlku
Qynk;h Bjr- usiP;wu eaxG] ;qjsul ;x O;luhi.kk vk.kor- vk/kkrwu fokck/kk] okV O;s]
en; ;kaiklwu uqdlku ?kMor- kfu ;x vr`Ir o vkkar vkRes] Hkwr ;kaph Hkhrh nsr- dkG;k
tknwpk =kl ?kMor- usiP;wu] pa vkqHk;x nq%LoIus c?kk;yk ykor- vkqHk cq/k ;x vpkj&fopkj
lafgrk fc?kMor- o ,danjhr dqfVdu ok<hl ykor- kq] xq: kqHk ;x ifjfLFkrh lq/kkj tU;
cuor-
IyqV lgkO;k LFkkukr vlrk [kk.k] fo/oal] LQVd vkk {ks=kkh deZ nk[kors- v.kwkkL= o
v.kwfoKku ;kaP;kkh laca/k nk[kors- lgkok Lokeh o lgkos ?kj kqHk laca/kkr ulsy rj vtk.k
jxkaP;k cGh iMky- fkok; ukrsokdkakh rVLFk laca/k Bsoky- tqG.kkj ukgh-
41
x-13
tUe u{k= QG
u{k= QG
xM ok.kh vlsy- ?kjxqrh dkekr rjcst cuky- udjh djhr vlky rj dk;kZy;krhy dkeke/;sgh
fuiq.k cuky- m)V vkf.k gV~Vh ulky- >dikdi.kk vkoM.kkj ukgh- lk/kh jkg.khp ilar vlsyuSlxd lan;Z vlwu lan;Z lk/kusphgh xjt ulsy- lan;kZeqGs ukrsokdkar vkf.k fe=kr
rqeP;kcn~y eRlj fuekZ.k gy- /kked :<h ijaijkoj iw.kZ fo'okl vlwu iwtkvpZuk vkf.k
miklgh djky- /kked LFkGkauk HksVh |ky-
kkjhfjd jpuk
psgjk vR;ar lqanj vlsy lan;kZph tUetkrp 'oj ns.kxh ykHkyh vlsy- R;keqGs iq:"k rqeP;kdMs
vls vkd"kys tkrkr tls pqacdkdMs y[kaM- ;keqGs vla[; vMp.khauk raM |kos ykxsy-
fk{kk
xM ok.kh vlsy- ?kjxqrh dkekr rjcst cuky- udjh djhr vlky rj dk;kZy;krhy dkeke/;sgh
fuiq.k cuky- m)V vkf.k gV~Vh ulky- >dikdi.kk vkoM.kkj ukgh- lk/kh jkg.khp ilar vlsyuSlxd lan;Z vlwu lan;Z lk/kusphgh xjt ulsy- lan;kZeqGs ukrsokdkar vkf.k fe=kr
rqeP;kcn~y eRlj fuekZ.k gy- /kked :<h ijaijkoj iw.kZ fo'okl vlwu iwtkvpZuk vkf.k
miklgh djky- /kked LFkGkauk HksVh |ky-
dVqafcd thou
irhoj 'ojke; J)k vlsy- /kked o`RrheqGs lkljokMhrwu se vkf.k vkiqydh ykHksy- dkj.k
rqEgh dqVqackP;k lnL;kaps fgr ikgr vlrk rlsp vusd nwjP;k ukrsokdkapsgh- rqeP;k gkrkr lRrk
vkf.k vf/kdkj ,doVysys vlrhy lkl;kaP;k vf/kd toG vlky- okjaokj /kked LFkGkauk HksVh
|ky-
vkjX;
lkekU;r% pkaxys vkjX; ykHksy- rjhgh ew=fiaMkpk fodkj xG;krhy xkBhph ok< vkf.k v'kk
dkjps brj vktkj g.;kph 'kd;rk vkgs-
dejsr mlu vkY;keqGs =kl g.;kph 'kd;rk vkgs- 'kh?kzdih vkf.k gV~Vh vlky- rjhgh /kked]
ydf; vkf.k Jhear vlky-
xq:cjcj la;x vlsy rj vlk ljdkjh vf/kdkjh cuky] t O;oLkk;k'kh fuxMhr txHkjpk okl
djsy- rqeP;k dkjdhnr dkgh vMp.khyk o;kP;k O;k o"k vkf.k R;kuarj iqUgk " O;k o"k
lkejs tkos ykxsy-
41
x-13
'kq ;k ?kjkr vlsy] yXuirh gLr u{k=kr vlwu R;koj xq:Pkk Hkko vlsy rj rs gh fLFkrh
rqeP;k iRuhlkBh pkaxyh ukgh- lcr 'kq vlY;kus iRuhps vkjX; fparsps dkj.k cuw 'kdy- nu
eqys vlrhy-
baftfuvj Eg.kwu fdaok ra=K Eg.kwu udjhyk vl.;kph 'kd;rk vkgs- rqeps oSokfgd thou
vkuankus Hkjysys vlkos- tj xq:gh ;sFks tqGyk rj] rqEgh dq'ky oDrk] vR;ar Jhear] ea=h fdaok
;kyk lerqY; vls ,[kk|k ekukP;k LFkkukoj tky- dkghaP;k ckcrhr vlsgh fun'kZukl vkys vkgs
dh xq: vkf.k eaxGkpk ;k ?kjkrhy la;xkeqGs rqEgh vke fdaok dk;nsfo"k;d O;olk;kr vR;ar
mPp LFkku feGow 'kdky-
rqEgh [kachj vkf.k /kkMlh vlky- vR;ar lgti.ks fe= cuoky rlsp 'kkL=kP;k vusd {ks=kr mPp
f'kf{kr vlky- fofo/k fo"k;kaps rqEgkyk mR"V lkekU; Kku vlsy- Jhear vlky-
;k u{k=krhy 'kuhcjcj yXuirh tj mRrj Hkkinkr iMyk rj dnkfpr rqeP;k uo;kps vkjX;
dk;e jkghy- R;kaP;klg xqarkxqarhP;k fo"k;kr vkoM fuekZ.k g 'kdy f'kok; iqjkru kphu
'kkL=kP;k x"Vhps la'k/kugh dj.;kph 'kd;rk vkgs-
tj yXuirhgh ;k ?kjkr iMyk rj vkf.k pa laiw.kZ vlsy rj nh?kZ vk;q"; ykHksy f'kok; lqf'kf{kr
vlky- o;kP;k "" o"kkZi;r la?k"kZ djkok ykxsy- f'k{kdh is'kkr udjh feGsy- ijns'kkr LFkkf;d
Ogky- ljdkjh lUeku gy- ;k x"Vh rqeP;k HkkoaMkP;k ckcrhr [k;k g.kkj ukghr-
jkgw ;k cktwus vlY;keqGs dnkfpr dkgh vuSfPNd ifj.kke ?kMrhy- v'kk dk;kZ iklwu Lor%yk
ijko`Rr dys ikfgts T;keqGs rqeP;k toGP;k vkf.k f; O;DrhalkBh vMp.kh fuekZ.k g 'kdrhytj xq:oj d.krkgh Hkko iMyk fdaok R;kpk nql;k Xkzgkacjcj la;x >kyk rj R;kpk ifj.kke
Eg.kwu vkrk i;r ts gr vkys] rs vf/kd lq/kk#u rqEgkyk ldkjkRed ifj.kke ykHksy-
/kked o`Rrhps vlky- HkkoaMk'kh rqeps erHksn vlw 'kdrhy- gs erHksn dnkfpr ekyeRrk fdaok
tfeuh'kh lacf/kr vlw 'kdrhy- tj ykHkdkjd la;x >kyk rj v'kk erHksnkarwu Qk;nk g
'kdy-
42