Osnovne osobine aluminija

Aluminij je hemijski element koji u periodnom sistemu elemenata nosi simbol Al,
atomski (redni) broj mu je 13, a atomska masa mu iznosi 26,9815386. Srebrno-bijeli
sjajan metalni element koji pripada grupi 3 (prije IIIB) periodnog sistema elemenata.
Taka topljenja mu je pri 660 C, a taka kljuanja 2519C. Sam metal je jako
reaktivan, ali je zatien tankim prozirnim slojem oksida, koji brzo nastaje na zraku.
Aluminij i njegov oksid su amfoterni.
Osobine aluminija:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Mala gustoa (3,702 g/cm3 ), to ga svrstava u lahke metala

Visoka provodljivost toplote (235 WmK)
Visoka provodljivost elektriciteta (0,377 1/cm na 20C)
Legure aluminija su dosta vrste
Teko se istroi i otporan je na koroziju
Lako se oblikuje
Visoka zastupljenost: Zemljina kora: O 45,5%; Si 25,7%, Al 8,3%, Fe 6,2%

Aluminij je poslije eljeza drugi po redu metal koji se koristi u savremenoj

mainskoj tehnici. Upotrebljava se kao ist metal u
elektrotehnici,metalnojpreraivakoj,predhrambenoj i hemijskoj industriji,ali mu
je mnnogo znaajnija primjena u vidu razliitih vie komponentnih legura koje se
iroko upotrebljavaju u mainskoj idustriji.
Osobine aluminija Aluminij je elemenat koji pripada treoj grupi periodnog
sistema sa atomskim brojem 13 i atomskom masom od 27. Gustina istog
aluminijuma iznosi 2,7 g/cm3,to znai da je za istu veliinu zapremine aluminij
skoro tri puta laki od eljeza. Kristalie se po povrinski centriranoj kubnoj
reetci.Aluminij se odlikuje velikoj elektro provodljivosti,koja 57%el.provodljivosti
koristi bakar (Cu) koji se u tehnici koristi kao etalon.Temperatura topljenja istog
aluminijuma je 660 C. Mehanika svojstva aluminijuma su veoma niska;Rm u
zavisnosti od prerade se kree od 90-180 Mpa,a tvrdoa od 20-40 HB,a
plastinost je veoma visoka to omoguava valjanje aluminijuma do veoma malih
debljina (folije-nalaze svoju primjenu u predhrambenoj industriji).Veoma se teko
obrauje rezanjem,ima dobru otpornost prema koroziji,a u atmosferskim uslovima
tokom vremena obrazuje se na povrini zatitna prevlaka oksida aluminija
(Al2O3).
Dobijanje aluminija Aluminij se u prirodi ne sree u samostalnom obliku,ve u
obliku razliitih minerala kojih ima veoma mnogo.Iako ih prema podacima ima
oko 250,ne koriste se svi kao rude za dobijanje aluminijuma.Osnovna ruda iz koje
se procesom prerade dobija aluminij je boksit u kojem je aluminij vezan u bliku
hidroksida,mada se koriste i druge rude kao to su apatit,alunit i
kijanit.Uproena ema dobijanja aluminija iz boksita sastoji se iz sljedeih
glavnih operacija; -mljevenje i peenje boksita, -rastvaranje u natrijum hidroksidu
u autoklavima pri emu se dobija luina natrijum aluminijata, -dobijanje bistre

luine i oslobaanje od jalovine, -dobijanje i topljenje hemijski skoro iste glinice

(Al2O3) sa kriolitom, -elektrolize rastopa sa izdvajanjem metalnog aluminijuma u
tenom stanju. Teni aluminij se zatim pretapa u grafitne lonce i lije. Ovako
dobijeni aluminij se naziva topioniki ili tehniki aluminij istoe 99%99,8%.Aluminij visoke istoe 99,99% se dobija elektrolitikom rafinacijom,a
koristi se za zatitu i izradu dijelova koji su izloeni koroziji. Uticaj prateih
elemenata Osobine tehniki istog aluminija,a posebno fizika svojstva zavise od
njegove istoe.Najee primjese prisutne u tehniki istom aluminijumu su
Ti,V,Cr i Mn ij ukupni sadraj ne smije da bude vei od 0,03%,a osim njih prisutni
su u tragovima Si,Fe,Ca,Co,Cu i Zn.
LEGURE ALUMINIJA
Najvaniji legirajui elementi koji znaajno poveavaju osobine istog
aluminijuma su;Cu,Mg,Mn,Si,Zn i Li. Legure aluminijuma se djele na legure za
gnjeenje (deformabilne) i legure za livenje. Legure za gnjeenje se dalje dijele na
one koje se termiki ne obrauju i one koje se termiki obrauju.

Oznaavanje legura aluminija

Prema bivem jugoslovenskom standardu legure aliminija se oznaavaju slovnim i
brojanim simbolima u osnovnoj oznaci i brojanim simbolima koji slijede osnovnu
oznaku i od nje su odvojeni takom.Prva slovna oznaka u osnovnoj oznaci pripada
hemiskom simbolu Al,kao osnovnom metalu,poslije koje se u nizu nalaze hemiski
simboli legirajuih elemenata po uticajnosti,i brojane iznake koje pokazuju njihov
procentualni sadraj.Brojani simboli koji se nalaze iza osnovne oznake su
dvocifreni i oznaavaju stanje legura Al.
Tabela 1: Oznake stanja legura Al

Naprimjer AlMg2Mn 1.60 oznaava leguru aluminijuma sa 2%Mg i 1%Mn,a

dodatna oznaka 60 pokazuje da je legura u termiki obraenom stanju.
Klasifikacija legura Al prema glavnim legirajuim elementima
Al-Mn legure za gnjeenje;sadre do 28% Mn
Al-Mg legure za gnjeenje i livenje;sadre do 7% Mg
Al-Si legure za livenje;sadre do 21 % Si
Al-Si-Mg kaljive legure za gnjeenje i livenje;sadre do 5 % Si i 2,5%Mg
Al-Cu kaljive legure za gnjeenje i livenje;sadre do 12 % Cu
Al-Cu-Mg kaljive legure za livenje;sadre do 8 % Cu i do 10 % Mg
Al-Zn-Mg kaljive legure za gnjeenje i livenje;sadre do 8 % Zn i do 4 % Mn