Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
A.
M U.....................................................................................2
B.
NI DUNG..................................................................................3
I.
2.
II.
Bi ton yu...........................................................................5
2.
3.
III.
1.
M u...............................................................................10
2.
1
Xy dng khng gian H N W 0 (0,1) .........................................10
3.
Bi ton yu trn
HN
4.
B ij
5.
6.
k
k
Tnh B ij v F j bng php i bin.......................................14
7.
nh gi sai s......................................................................16
8.
V d..................................................................................16
IV.
...........................................................11
v
Fi
...............................................13
1.
2.
Bi ton yu.........................................................................23
3.
4.
5.
6.
7.
k
k
Tnh B ij v F j bng php i bin.......................................32
8.
nh gi sai s......................................................................34
9.
C.
KT LUN................................................................................36
D.
A. M U
S tin b ca khoa hc, k thut i hi ngi k s thc hin nhng n
ngy cng phc tp, t tin v i hi chnh xc, an ton cao.
Phng php phn t hu hn (PTHH) l mt phng php rt tng qut v
hu hiu cho li gii s nhiu lp bi ton k thut khc nhau. T vic phn tch
trng thi ng sut, bin dng trong cc kt cu c kh, cc chi tit trong t,
my bay, tu thu, khung nh cao tng, dm cu, v.v, n nhng bi ton ca l
thuyt trng nh: l thuyt truyn nhit, c hc cht lng, thu n hi, kh n
hi, in-t trng v.v.
Phng php phn t hu hn l mt phng php c dng rt ph bin
hin nay khi tnh ton cc bi ton c hc. N cng c p dng c c
nhiu chng trnh tnh cho cc dng bi ton c hc khc nhau: Tnh cho dn
thanh, khung khng gian, cc kt cu dng tm , v...
Phng php phn t hu hn l mn hc c s ca cc ngnh k thut
lin quan n tnh ton cc kt cu v hin cng l mt mn hc Vin Ton ng
dng v Tin hc trng i hc Bch Khoa H Ni.
B.NI DUNG
I.
v iu kin bin
u ( 0 )=0,u ( 1 )=0 (1.1.2)
(1.1.3)
(1.1.4)
C0 , C1 , C2 c c h ng s d ng .
u W 20 ( 0,1 ) W 10 ( 0,1 )
vi cc iu kin (1.1.2).
V cc iu kin bin (1.1.2) c v phi bng 0 ta ni iu kin bin l thun
nht v bi ton trn cng c th pht biu:
2
1
Tm hm s u W 0 ( 0,1 ) W 0 ( 0,1 ) tha m phng trnh vi phn (1.1.1)
c c im:
g ( 0 )= A , g ( 0 )=B
ri ta t
v ( x )=u ( x )g ( x )
th ta s c
v ( 0 ) =u ( 0 )g ( 0 )= A A=0, v ( 1 )=u ( 1 )g ( 1 )=BB=0.
ng thi
Lv=LuLg=f Lg=f [( pg ')' +qg]
f [p ' k + q ( kx + A ) ]=: F ( x ) .
Do v
tha mn bi ton
II.
u W 0 ( 0,1 ) W 0 ( 0,1 ) .
Khi
'
0
1
1
V D(0,1) tr mt trong W 0 (0,1) nn ta suy ra
'
L ( v ) := fvdx .(1.2.4)
0
Vi
u W 10 (0,1)
L(v )
sao cho
1
ng thi li thuc W 0 (0,1) na. Khi u tha mn (1.2.2). Thc vy.
1
V D(0,1) W 0 (0,1) nn t (1.2.2) ta c
1
V v D(0,1)
nn v ( 0 ) =v ( 1 )=0, do
1
Vy
'
'
W 0 (0,1). Vy
1
nghim suy rng ca bi ton (1.1.1)(1.1.2) m W 0 (0,1) th s l nghim c
in ca n.
1
V tp hp tt cha nghim bi ton (1.2.5) l W 0 (0,1) rng hn tp cha
1
2
nghim W 0 (0,1) W 0 (0,1)
W 10 (0,1)
bi ton (1.2.5) hp hn tp hm th
L2 (0,1)
bi ton (1.1.1)
tha mn
( u , v ) =L ( v ) , v V .
By gi xt vi bi ton (1.2.5).
R rng (u,v) xc nh bi (1.2.3) tc
1
1
L mt dng song tuyn tnh i xng trn W 0 (0,1). Ta chng minh rng n
1
1
lin tctrn W 0 (0,1) v W 0 (0,1)- eliptic.
(1). T (1.2.3) ta c
1
'
'
'
|u'|,v '
|u| ,v
C2
C 1
Nhn xt:
uL ( 0,1)=
2
u'L (0,1 ) uW
2
uL ( 0,1)=
2
1
0
( 0,1 )
(1.2.6 a)
uL ( 0,1) uW
2
1
0
( 0,1)
(1.2 .6 b)
Do
1
0
W 10 ( 0,1 )
Vy | ( u , v )| lin tc trn
(2). T (1.2.3) ta li c
1
( u , v ) = [ p ( u ) + q u ] dx C 0 ( u' ) dx
' 2
(u ')2 dx
0
1
( u , v ) (1.2 .7)
C0
u ( x )2 ( u ' (t )dt)
0
u' ( t )dt
0
u ' (t)
1
()2 dt
0
u ( x ) 2
Kt hp vi (1.2.7) ta c
10
|u' ( t )| dt
1
2
1
dx= |u ( t )| dt p|u| dt
C0 0
0
0
'
|u ( x )| dx
0
1
( u , v ) (1.2 .8)
C0
( u , v ) C 4uW
1
0
1
1
2
( u , v ) + ( u , v )= ( u , v )
C0
C0
C0
, C4 =
( 0,1)
C0
u D ( 0,1 ) .(1.2.9)
2
1
V D(0,1) tr mt trong W 0 (0,1) nn t (1.2.9) ta suy ra
2
( u , v ) C 4uW
1
0
( 0,1)
1
Vy ( u , v ) W 0 ( 0,1 ) -eliptic.
1
0
( 0,1 )
, v W 0 ( 0,1 ) .
1
Do L(v ) lin tc trn W 0 ( 0,1 ) .
1
Vy theo nh l trn th bi ton (1.2.5) c nghim duy nht u W 0 ( 0,1 )
11
khng gian
gi l
HN
VN
m y ta
x i [0,1]
:
0=x0 < x 1 x 2 <...< x i1< x i < x i+1 <...< x N < x N +1=1(1.3 .1)
Mi on con [
x i1, x i
] gi l mt phn t hu hn (phn t hu hn mt
chiu).
Tp cc im
xi
12
Hnh 1.3.1
13
Cc hm
ch khc 0 ti
x ( xi 1 , xi +1 ) .
Ni cch khc
l hm s
c gi nh.
th ca cc hm
l hm mi nh. Hm
Cc hm
i , i=1, , N
c lp tuyn tnh v nu
c j j ( x )=0, x [a ,b ]
1
th thay
x=x j
ta thu c
c j =0, j=1,2, , N .
Vy h
14
S N ={i ,i=1,2, , N }
VN
ca
, n c N chiu v nhn h
SN
3. Bi ton yu trn
Tm
wN H N
W 10 ( 0,1 ) ,
l mt c s.
HN
HN
sao cho
15
wN H N
Hm
c dng
w N ( x )= c j i ( x ) H N (1.3 .5)
j
cj
trong
SN
l mt c s ca
v =i ,i=1,2,.. , N
HN
v HN
. V
nn ch cn (1.3.4) tha mn vi
, ngha l
( w N , i ) =( f , i ) ,i=1, 2, , N .
ci
Vy cc
c j j , i
N
=( f , i ) ,i=1, 2, , N
j=1
hay l
j
,
c j (
i )= ( f , i ) ,i=1, 2, , N .
N
j=1
Do
cj
16
( j, i )
[ p ( x ) ' j ( x ) ' i ( x ) +q ( x ) j ( x ) i ( x ) ] dx=
1
( j , i )=
0
Bij =
(1.3 .7)
1
Fi =( f , i ) = f ( x ) i ( x ) dx .( 1.3.8)
0
17
, l s s ca khng gian
HN
j=0
B ij =0
B ij
x
x ( i1 , xi +1)
khi
Fi
v khi
' j=0
khi
x
x ( i1 , xi +1) , do
1
2
xi
[ p(x)
x i1
xi1
x i+ 1
xx i1 2
x i+1x 2
1 2
1 2
(
)
(
)
(
)
+q x
] dx+ [ p x
+q x
]dx
hi
hi
hi+1
hi +1
x
()
( )
(1.3 .9)
xi+ 1
'
x i+ 1
p (x )
xi
xi
x x
1
+q ( x ) i+1
hi+1
hi+1
( )( ) (
1
hi +1
)( )]
xx i
dx (1.3 .10)
hi+1
'
'
B ij = [ p ( x ) j ( x ) i ( x ) +q ( x ) j ( x ) i ( x ) ] dx (1.3 .11)
k=1 xk1
18
N +1 x k
Fi = f ( x ) i ( x ) dx .(1.3 .12)
k=1 xk1
19
Nu t
xk
x k1
xk
Fi = f ( x ) i ( x ) dx (1.3.14 )
x k1
N +1
k=1
k =1
Ta c th xem
B ij
Fi
B kij
l ng gp ca phn t hu hn th k, [
l ng gp ca phn t hu hn [
x k1 , x k
x k1 , x k
] vo cho
Fi
] vo
.
i
i+1
i+1
| 2 ; B ij =Bij + Bij , B ii+1=Bi+1 i=Bii+1 ,
Fi
Fii + F i+1
i
(1.3 .16)
k
k
B ij
Tnh B ij , Fi ri p dng cng thc (1.3.14) hay (1.3.15) s cho
v
Fi
k
k
6. Tnh B ij v Fi bng php i bin
x=x ( E)
xc nh
bi
x
) E+ x k1 (1.3 .17)
x=
20
x k1 x x k
a on
v on 0 E 1.
d k 1 d k1 1
= ,
=
dx h k dx
hk
t thm
q ( x )x= x ( E ) .(1.3 .18)
p ( x )x= x ( E ) , q ( E ) :=
p ( E ) :=
Khi
xk
d k 2
B = { p (x )
+ q ( x ) k2 }dx
dx
x
( )
k
kk
k1
1
hk
2+ q ( E )
{ p ( E )
1
xk
k
k1 k1
= { p ( x )
x k1
d k1 2
2
+ q ( x ) k }dx
dx
21
1
hk
2
( + q ( E ) ( 1E )2 }hk d E 1.3 .20)
{ p ( E )
1
xk
k
k1 k
=B
k
kk1
= p(x)
x k1
d k1 d k
+ q ( x ) k1 k dx=
dx dx
1
hk
1
)+ q ( E )
hk
{ p ( E )
1
xk
x k1
F = f ( x ) k ( x ) dx= f ( E ) E hk d E (1.3.22)
k
k
k
k1
xk
x k1
22
7. nh gi sai s
1
Gi s u W 0 ( 0,1 )
wN H N
1
l nghim ca bi ton (1.2.5) (trn W 0 ( 0,1 ) ), v
, trong
W 10 ( 0,1 )
l hm mi nh (1.3.2).
Ta c
2
1
nh l: Gi s u W 0 ( 0,1 ) W 0 ( 0,1 ) . Khi
Trong
C5
C6
l cc hng s.
8. V d
Ta thng gp bi ton trn on [a,b]:
d du
p
+q ( x ) u=f ( x ) , a< x <b . u ( a )=0, u ( b ) =0(1.3 .26 a)
dx
dx
( )
23
vi
b
du dv
V =W ( a , b ) , ( u , v )= { p ( x )
+ q(x )uv }dx L ( v )= f ( x)vdx
dx dx
a
a
1
0
Bc i th k l
hk =x k x k1
. Hm c s tng ng l
cho bi (1.3.2).
H i s cn gii Bc=F vi
B ij = ( i , i ) , F i=L ( i )
g ( x ) x= ( ba) t +a
g ( t ) :=
1
d d u
p ( t )
+ q ( t ) u =f ( t ) , u ( 0 )=0, u ( 1 )=0(1.3 .26 b)
2
dt
dt
( ba )
( )
Bi ton yu tng ng l
( u , v ) = L ( v ) , v V
Trong
1
V =W 10 ( 0,1 ) , ( u , v )= [
0
1
d u d v
p ( t )
+ q ( t ) u v ]dt , L ( v ) = f ( t ) v dt .
2
dt
dt
( ba )
0
Bc i th k l
k =t k t k1
. H i cn gii l
vi B ij = ( i , i ) , F i= L(
i )
B c = F
x=( ba) t
24
+ a chn th
i ( x ) x=( ba )t +a= i ( t ) .
B ij = ( i , i ) = p ( x )
a
d i d j
+q ( x ) uv dx ,
dx dx
Fi =L ( i )= f ( x ) i ( x ) dx .
a
Ta p dng cng thc tnh tch phn bng php bin i x=( ba ) t+ a ta c
1
B ij =
0
d i d j
1
p ( t )
+ q ( t ) i j ( ba ) dt= B ij (ba)
2
dt dt
( ba )
Fi = f ( t ) i( ba)dt = F i ( ba ) .
0
i
B c = F
bi ton
Cho nn c w N ( x ) x=( ba) t +a= w
N (t )
N
a) V d 1:
Xt bi ton truyn nhit dng:
u ' ' =f ( x ) , 0< x < L ,u ( 0 )=0, u ( L ) =0
trong
25
L=5 cm , f ( x )=10
L
5
= =1,25,
N +1 4
1 2
1
B =h ( ) d E= =0,8
h
0 h
k
kk
1
1
B kk1 k1=h ( ) d E= =0,8
h
h
0
1
k
k1 k
=B
k
kk1
=h
0
1 1
1
d E= =0,8
h h
h
h
F =h 10 E d E=10 =6,25
2
0
k
k
h
F kk1 =h 10(1E) d E=10 =6,25
2
0
)(
0,8+0,8 0,8
0
1,6 0,8
0
B= 0,8
=
0,8+0,8
0,8
0,8 1,6 0,8
0
0,8
0,8+0,8
0
0,8 1,6
26
)( )
6,25+ 6,25
12,5
F= 6,25+ 6,25 = 12,5
6,25+ 6,25
12,5
)( ) ( )
C1
1,6 0,8
0
12,5
=
0,8 1,6 0,8 C2
12,5
0
0,8 1,6 C3
12,5
Gii h ny ta tm c
( )( )
C1
23,4375
C 2 = 31,25
23,4375
C3
3,2
-1,6
-1,6
3,
0
-1,6
0
0
0
0
0
0
0
0
2
-1,6
3,
-1,6
0
0
2
-1,6
0
3,2
-1,6
-1,6
3,
0
1,
0
0
6
3,
-1,6
2
-1,6
3.2
B=
0
0
0
2
-1,6
27
6,25
6,25
6,25
F= 6,25
6,25
6,25
6,25
()
Ta c
13,6719
23,4375
29,2969
c= 31,2500
29,2969
23,4375
13,6719
( )
28
b, V d 2:
Xt bi ton truyn nhit dng:
u ' ' = 2 sin ( x ) 0< x <2,u ( 0 )=0, u ( 2 )=0.
Bng cch chia on [0, 2] thnh 8 on bng nhau (8 phn t hu hn), v dng
phng php phn t hu hn ta tnh c nghim gn ng, sai s nh trong
hnh v di
29
30
IV.
trong
p,q,f
l cc hm cho trc ,
a , b , ga , g b
tha mn
'
31
2. Bi ton yu
2
Gi s bi ton (2.4.1) (2.4.2) c nghim c in u W 0 (0,1) . Khi
f L2 (0,1) . Trong
L2 (0,1)
Lu
v D ( [ 0,1 ] ) , gi l hm th, ta c
1
' '
'
'
Do (2.4.6) tr thnh
1
'
1
V D([0,1]) tr mt trong W 0 (0,1) nn
1
'
32
L( v )
1
xc nh bi (2.4.8) v (2.4.9) hy tm u W 0 ( 0,1 ) tha
mn
( u , v ) =L ( v ) , v W 10 ( 0,1 ) ( 2.4 .10 )
W 0 ( 0,1 ) W 0 ( 0,1 )
W 10 ( 0,1 ) L2 (0,1)
33
R rng
(u , v )
1
0
( 0,1)
vW ( 0,1) ,
1
0
|u' ( t )| dt
1
|u ( 0 )|uW
1
0
( 0,1)
|u ( 0 )| dx 2 |u ( x )| dx +2
0
Cch tng t
Do tn ti hng s dng
C4
34
( u , v ) C 4uW
1
0
( 0,1)
uW (0,1 ), u , v W 10 (0,1)
1
0
1
Vy ( u , v ) lin tc trn W 0 (0,1) .
a> 0
Gi s
. Khi ta li c t (2.4.8)
u W 10 (0,1)
Mt khc
x
2
0
|u(x )| 2|u(0)| +2
Do , p dng bt ng thc C-S-B ta c
2
'
'
Theo (2.4.13) ta c
2
uW (0,1) K ( u , u ) , K=
1
0
3
min {C 0 , a }
35
( u , u )
1
2
uW
K
1
0
( 0,1 )
, u W 10 ( 0,1 )
1
Vy ( u , v ) W 0 ( 0,1 )eliptic .
1
0
W 0 (1,0)
36
:
0=x0 < x 1 x 2 <...< x i1< x i < x i+1 <...< x N < x N +1=1(2.4 .14)
ei
Mi on con
x i1, x i
] gi l mt phn t hu hn (phn t hu hn
mt chiu).
Tp cc im
xi
(2.4.15)
i=1,2, , N 1
x
( 1x)/h1 nu x0 < x x 1
x
0 nu x ( 0 , x1 )(2.4 .16)
0 =
x x
( N1)/h N nu x N1 < x x N
x
0 nu x ( N1 , x N )(2.4 .17)
N =
37
0 v N
Nh vy cc
Cc hm
u l cc hm s c gi nh v c th dng mi nh.
x ( xi 1 , xi +1 ) .
ch khc 0 ti
Ni cch khc
l hm s c gi
nh.
Hnh 2.4.1
1
Cc hm i W 0 ( 0,1 ) v c lp tuyn tnh. H
S N +1={i , i=1,2, , N }
H N +1 c N +1
1
S
chiu ca W 0 ( 0,1 ) v nhn h N +1
l mt c s.
Sau ta xt bi ton (2.4.10) tn
Tm
w N +1 H N +1
H N +1
sao cho
Hm
w N +1 H N +1
c dng
38
trong
V h
S N +1
cj
l mt c s ca
v =i ,i=1,2,.. , N
H N +1
39
v H N +1
nn ch cn (2.4.18) tha mn vi
Do
c j j , i
N
=L ( i ) , i=1,2, , N
j=0
hay l
j=0
cj
Do
N+1n:
Bc=F (2.4 .21)
i,
(
j ) F i =L ( i ) (2.4 .22)
( j, i )=
Bij =
xk
N +1 x k
Fi = f ( x ) i ( x ) + g a j ( 0 ) + ga j ( 1 ) dx (2.4 .24)
k=1 xk1
Nu t
40
xk
x k1
xk
N +1
k=1
k =1
+1
Bii =Biii + Biii+1 , Bii+1=Bi+1 i=Biii+1
, F i=F ii + Fii +1 i=1,2, N1
(2. .4 .28)
B00 =B100 , B 01=B10 =B110 , F 0 =F 10
B N 1 N =B NN 1=B NN 1 , B NN B NN , F N =F NN
t tnh cc B v F j ta cn tnh
B kk1 k1 , B kkk , B kk1 k , Fkk1 , F kk , k=1,2, , N
Vi ch rng i vi cc
B := [ p ( x ) ' 0 ( x ) ' 0 ( x )+ q ( x ) 0 ( x ) 0 ( x ) ] dx + a
1
00
x0
x1
F = f ( x ) 0 ( x ) dx +g a (2.4 .29)
1
0
x0
xN
N
NN
:= [ p ( x ) ' N ( x ) ' N ( x )+ q ( x ) N ( x ) N ( x ) ] dx + b
x N1
41
xN
x N 1
k
k
Vi cc B ij v F i cn li th
k
k
ij
'
'
B := [ p ( x ) i ( x ) j ( x )+ q ( x ) i ( x ) j ( x ) ] dx
x k1
xk
F = f ( x ) i ( x ) dx (2.4 .29)
k
i
x k1
x k1 , x k
x=x ( E) xc nh bi
x
) E+ x k1 (2.4 .32)
x=
a on
x k1 x x k
v on 0 E 1.
42
k 1 ( x ) x=x(E )=1E
k ( x ) x= x(E )=E ,
d k 1 d k1 1
= ,
=
dx h k dx
hk
t thm
q ( x ) x=x ( E ) .(2.4 .33)
p ( x )x= x ( E ) , q ( E ) :=
p ( E ) :=
x0
x1
x0
x1
1
01
x0
Vi k= N,
xN
x N1
xN
N
N 1 N1
xN
N
N 1 N
Vi k = 2,3,,N-1,
43
1
hk
2+ q ( E )
{ p ( E )
{ ( )
1
d k 2
2
p(x)
+q ( x ) k dx=
dx
0
xk
Bkkk =
x k1
xk
k
k1 k1
= { p ( x )
x k1
d k1 2
2
+ q ( x ) k }dx
dx
1
hk
2
( + q ( E ) ( 1E )2 }hk d E 2.4 .41)
{ p ( E )
1
xk
k
k1 k
=B
k
kk1
= p(x)
x k1
d k1 d k
+ q ( x ) k1 k dx=
dx dx
1
hk
1
)+ q ( E )
hk
{ p ( E )
1
44
k
Cc cng thc tnh Fi :
x1
x0
x1
x0
Vi k = N
xN
x N 1
N
N1
xN
x N1
Vi k = 2,3,, N-1
xk
x k1
k
k1
xk
x k1
8. nh gi sai s
1
Gi s u W 0 ( 0,1 )
w N +1 H N +1
1
l nghim ca bi ton (2.4.10) (trn W 0 ( 0,1 ) ), v
1
nghim ca bi ton (2.4.10) nhng trn khng gian con ca W 0 ( 0,1 ) l
H N +1 :=span {1 2 . N }
trong
l hm mi nh (1.3.2).
45
46
2
1
snh l: Gi s u W ( 0,1 ) W 0 ( 0,1 ) . Khi
f
[ L2 ( 0,1 ) + ga + gb ]( 2.4 .49)
u 'w' N L (0,1 ) Kh
2
f
[ L2 ( 0,1 ) + ga + gb ]( 2.4 .50)
uw NL (0,1) K h2
2
47
F kj ging
C. KT LUN
Vic thc hin n vi ti: Phng php phn t hu hng gii bi ton
bin mt chiu gip em tm hiu thm c c s l thuyt v mn Phng php
phn t hu hn, nm v hiu r cng thc cng nh chng minh v p dng cc
cng thc vo bi ton thc tin sau ny. Cng vi yu cu tnh ton v lp trnh bi
ton thc t trn my tnh bng ngn ng C++.
Vi s tr gip ca ngnh Cng ngh thng tin v h thng CAD, nhiu kt cu
phc tp cng c tnh ton v thit k chi tit mt cch d dng.
Hin c nhiu phn mm PTHH ni ting nh: ANSYS, ABAQAUS, SAP, v.v.
c th khai thc hiu qu nhng phn mm PTHH hin c hoc t xy dng
ly mt chng trnh tnh ton bng PTHH, ta cn phi nm c c s l thuyt,
k thut m hnh ho cng nh cc bc tnh c bn ca phng php. T pht
trin v ng dng vo cc m hnh bi ton thc tin.
48
49