Вы находитесь на странице: 1из 457

VIII, 1




()


(), ()
- (), ()
. (), . ()
(), ()
. (-)
. (-)
. ()
VIII, 1

INSTITUT FR GESCHICHTE
SIBIRISCHER ABTEILUNG DER AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN RUSSLANDS
Novosibirsk
ARCHIV DER AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN RUSSLANDS
ZWEIGSTELLE SANKT-PETERSBURG
Sankt-Petersburg

Gerhard Friedrich Mller

BESCHREIBUNG
SIBIRISCHER VLKER
Herausgegeben von

Alexandr Chr. Elert, Wieland Hintzsche

Moskau
Denkmale des historischen Denkens
2009

. ,


2009

63.5(2)
60


( II.2),
( 01-010427)
(-6582-2006.6)


(), 07-01-16073

:
..

..
60 / . .. , . / .
. .. . .: , 2009.
456 . ( : VIII, 1; . .
1)
ISBN 978-5-88451-258-0

ISBN 978-5-88451-258-0

63.5(2)

General copyright by , ,
, 2009
. , , 2009
. , . , , , 2009



. ...
.

. ,
,
.
, , -
;
.
.. , .. (1740).

(GHS), , (), , .

, (17051783) , ,
. ,
VI
VIII ., , , .

. , ,
. , , .
, , : 23 13. , , ,
, ( ).
, , .
,
. , (17331743 .)
,
. ,
, . ,
- , -

, , ,
, , , ,
, , .
,
VIII .; . -
,
, .

, . , , XIX ., . XIX . . ,
1939 . ,
1.
.
. , ,
, ,
(
, ), ( ). , .
, , , ,
.
,
.
I . , , , VIII . .
, 2.

, ..
.. 3.

1930- .,
.. .. , , . , .. , .. .. , , ...
,
4. , , 1937
1941 . . ..
.. 1940- . 3- 5. , , .
1950- . .. . , .. , .. .
.. 6 ,
, 1950- . ..

. , .. .
1961 . .. 7 , , 8. ...: ..
. .. , , , ..., ... 9. .. VIII .,
.
1980- . .. , 10. 300- .. ,
2005 .,
,
11.
***

10

1733 . .. , 27 . ,
. , ,
, .
, , . , , , ,
, , ,
, .. 12,
, .
, , 1725 . . . . : ,
, , 13.
, , , , . , ,
(. , .),
( . ),
, . , 14.

: ,
, , (. , . , . .); . Noord- en Oost-Tartareye; .15. , ,
, 1719
1726 . .. :
.
.. , ,
- .. - . .
: - , , ,
. - ,
, , . 16. .. , , -

11

. ,

. ,
.. , . , . , . . , . , .. .. , . , . , . . . .. .. , .. , .. .
10 :
8 1733 ., 15 1743 . , 33 .

..
.. . , , : , ,
, 17.
, 5 1733 .18. .. , 19. , , . , 20. , . 11- ,
, , 21. , , ,
, , , 22.
10
. ; , ; , ; , ,
, , , , . .
, , , . , -

12

. , , , .

,
.
, ,
. , .
1737 . , , 89 23,
, , . . 24. ,
. 230- . , , . .. ,
, , 25. ,
.. , .. , .. .. .
,
26.
, 1740 .

.. .
, , . , , ,
27. ,

,
.
, , , (): 1. (20 ); 2. (75 ); 3.
(38 ); 4.
(22 ); 5.

13

(100 ); 6. (923 ).
:
1. (63 ); 2. (30 ); 3.
(16 ); 4. , .
1287 . , ,
.
, , ,
28.
, 1740 ., , .
, 1740- ., ( ).
, , . , . ,
.
.
,
.
, 35
29, 8 . , 30. ( ) ( , .).
(
) ,
, , . , , , ,
, ,
,
. (1734-1742 .) -

14

, , 31.
,
. , . , ,
.
,
10 .

, ,
10-15
. ( ), , , -
32.
,
. . , , ,
.. , ,
, .
. 33.
(, , )
,
.

. ,
, , 34. , , , ,
( ),
: ,
, ,
, , 35.

15

, ,
, , . (
),
. . , .. .. (, ,
).
, , ,
, ,
, .

, , ,
10 .
, 2,5 . 36.
,
, .
, ( , ): . 507, . 2 , ; . 521, . 12 ,
; . 522, . 1 ; . 522, . 2
-.
( , ). ,
, , , , , , ,
,
. (
XVIII .) . , , ,
, , , . , ,
,

16

, IX .,
.

. (,
, ) 37, , .

.
, ,
, , .. , . . ,
XVIII .,
, .
,
. , , ,
,
,
. .
, , . , ,
. , , . 38.
,
17371741 .,
39.
, ..
. . 6 : , 26 1738 . - .
(. 1414 .); .
27 1738 . (. 15); 2 1738 . (. 15 .);
6 7 1738 . . (. 16-16 .);
. 2 3 1739 . (. 16 .19 .);
, . ,
13 1739 . (. 2020 .).

17

, , , , , , , , , , 40.

, ( ,
). ,
1736 1737 . , , , ... , , ,
, ; , , . - , 17401741 1742 .
... ,
, . 108 . , .
, 10 . ( 113
356). ... , , ,
,
....
( 1736
1737 .) , , 41. ... ,
. , ,
, , .
,
, . , , ,
:
. ,
. , , ,
, .

18


.
, , ,
, ,
( 1737 )42. ,
13-
. , . ,
,
15 26 1737 . ,
, 1738 . , . , 2- 1737 .43.
, 1736 . .
, .
, , , , , , , ,
, , , .

1736 . 1737 . , 1734-1735 .
, 1737 . , 1738-1740 . ,
, , 1739
1740 ., .
,
, , , 1739
1740 . ... , ,
1740 ., , 1740 ., .
. .

,
. , .
, ..., , , , , - .

19

, , , . , , , , 10
. , , 660 . . , 1750 . () 360 . . , .. , , : , , , , . ,
, , ...44.
,
; , .

, : , ... ( ), , ,
( ) 45, ,
. ,
, . 12 1746 .
.. : , ,
, , , , ,
,
, , , , ...46. .
,
15 .
... , 30 (
, ): , ,
.
24 .
6 . , -

20

, , , , , .
, ( . 1
2 . 87 92 . ) VIIXVIII . ,
, . , , -, ,
,
. , .
. , .. , .. , , , . , .. , (, ) . ( , .)
.
... ,
. , , , , , . , .
, , (
), , , .
... - , , , .
, . , .
, .
, , 47. , , , , .
, , -

21

( ) , .
.
, , , . ,
, 1747 .: , 1747 .
, , :
,
48.
, .
.
.
(. 1 3 .) . ( ), ,
. (. 4 4 .) . ,
,
,
, .
,
( , , , , , , ,
, , , , , , ; ...).
1733 .
, ( 1756,
1759, 1791 .)49. , , XVIII .
, , ,
, -

22

40- 50- . XVIII . 48


50.
,
. ... . , 1950- . ..
, .. .
.. . - .
, , (, . .). . ,
- , , , .
, .
,
,
- , . . |: :|,
. , , , .
...
, ; . ,
, .
( ) .
, , .
.
... ,
. , , , . -

23

, - , ; , . , ,
.
***

. .. (-), . (), . (), .. (),
. (), .. (), . ().

.: 1965. . 9899.
.: 19931995. . 1. . 225250; . 2. . 238254.
3
1879; 1889.
4
.: 1937. . V.
5
.: , 1999. . 513; - 2003. . 179201 .
6
. . 934.
7
1961. . 166212.
8
. . 194.
9
1957. . 169170, 176179, 198-200 .; 1969.
10
1990; 1991; 1992; 19931995; 1996;
1999; 2006; .
11
., : 2006; ..
. -, 2007; .
12
: 1988. . 5557; Hofmann 2005. S. 3239.
13
. . 199. . 344. . 9, 10 .
14
.: 1961. . 187188; 1939.
15
.: 1965. . 74.
16
. : 1870. . 320-321.
17

.: 1990. . 149153.
18
, : .. . .; ., 1937. . 1. . 460461; 1984.
. 155; Hintzsche 2004. S. 499500, 509510.
19
1937. . 60.
20
.: 1994. . 41-43.
21
1937. . 461.
22
1937. . 60.
23
. . 199. . 527. . 7. . 119.
24
. . 199. . 509. . 10. . 116 . ( . ); .
17-22 ( . . ).
25
1965. . 175.
26
. . 199. . 527. . 6. . 117 .
27
1961. . 180181.
1
2

24

: 1999.
. 181226; .
(Bucher 2002))
29
. . 21. . 4. . 134; . . 199. . 515. . 2.
30
.: 19931995.
31
. . 199. . 481. . 17.
32
.: 1999. . ( 1996; 2006; .)
33
.: 1999. .236238.
34
1986. . 30.
35
1894. . 107.
36
. . 199. . 507. . 2. . 1358 .; . 521. . 1. . 1342 .; . 2.
. 1357 .; . 522. . 1. . 186 .; . 2. . 196. . : 2002.
37
1937. . 183, 186-187.
38
. . 199. . 365. . 1. . 2. . 1205 .
39
. . 199. . 509. . 2. . 132 .
40
. . 509. . 3. . 1178 ; 2003 . (Helimski 2003).
41
. . 181. . 1386. . 1. . 1170; . 2. . 192 .
42
. . 1. . 29.
43
. . 2. . 2 .
44
. : 1870. . 364.
45
. . 199. . 349. . 9. . 16 .17.
46
1870. . 343.
47
. . 21. . 5. . 6. . 1113.
48
. . 199. . 509. . 6. . 14 .
49
1756; 1791; . . : 1961. . 179180.
50
. . 199. . 509. 5. . 124 .
28



,
.
,
,
1 //

, , ,
. //
, , , , , . , ,
, , ,

.
[].
, , . [].
.
, ,
. . : ,
. :
.
; .

.
.
; .
.

. 1

. 2

. 2 .

28

. 3

. 3 .

.. . .

, , ,
, 1, , , . //
, , . ,
, ,
. ,
. , . , //
, - ,
, .
, , . , .
, , ,


. ;
.
, [].
.
.
, .
.
[].
.
. : []; :
.
.
. .
.
.
.
;
.
.
.
.

. .
.
.
, [].

29

// , ,
, ,
.
,
, , , ,
, , ,
, ,
- , // , .
, ,
, ,
, // .
, ,

.
.
[].
.
.
.
.
.
.
.
, .
.
.
.
.
.
; .
.
.
- .
.
.
.
.
.
.
.
.
[].
.
.

. 4

. 4 .

. 5

30

. 5 .

. 6

.. . .

, , , .
, ,
, ,
, , ,
. //
. .
, ,
, , // .
,
, ,

, , ; , .
[].
; .
.

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

.
.
,
[].
.
.
[..].
.
.
.
.
.
.

31

, , . , , // .
, , , , , , ,
. , //

,
2, , .
,
// . , , , 3, 4, 5, 6,

.
.
.
[].
.
.
.
.
.
.
;
.
; ,
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

. 6 .

. 7

. 7 .

32

. 8

. 8 .

. 9

. 9 .

.. . .

7, 8 9 ,
10, . // ,
, ,
, , .
,
. // .
, , . 1733
,
,
,
. // ,
, , , , . , - .
, //

.
[].
, .
.
.
.
.
.
.
.
.
; .
.
, , .
.
.
.
.
.
- .
- .

; .
.
.
[].

33

, .
, , , ,
, . . . //
, ,
, , .
, .
,
// , , , , , .
, ,
,
, ,
.
// , 1733 11. , , , , . ,

,
, ,
, ,
, .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
, [].
.
.
.
.
.
1733 .
.

. 10

. 10 .

. 11

34

. 11 .

. 12

.. . .

, , 1740 // , , 12.
, .
, . ,
// ,
.
, , , . 13 .
. . 21. . 5. . 6.
. .

1
2

4
5

.
(Lafitau) (16701740) -, , - , . Moeurs Sauvages Am_riquains compar_es aux moeurs des premiers temps (Paris, 1724) (
), .
, (16471690), . 1673 . . , - . , (Brand Joh. Arn. Reysen durch die
Marck Brandenburg, Preussen, Churland, Liefland, Plesscovien, Gross Naugardien, Tweerien und Moscovien etc. Anbey eine seltsame und sehr anmerkliche Beschreibung von Sibirien / Hrsg. durch H. Chr. von Hennin. Wesel, 1702). .: 2006. . 327332.
. , ;
.: Scheffer 1673; Scheffer 1675.
(Olearius, lschlger), (16031671), ,
.
.
.
.
.
.
.
.
, ; .

35

. 16331635 . -
III ,
. .
( 1647 .),
XVII ., . , XVII . (., .,
., .). XIX . , .. ( . / ., .,
. . .. . ., 1906). .: 2006. . 338349.
(16521727) , ,
. 17011703 17071708 .
, ;
. 1711 . (Reizen over Moskovie, door
Persie en Indie. Amsterdam, 1711); ,
( . .
. .. . ., 1873; . //
XVIII . ., 1989).
() , , XII, 1709 . , ,
. ,
1712 ... ( 1714 .), , , .
1720 . (.: Mller 1720),
1- XVIII . , ;
. , , .. ..., XIX .
(Ides) ( ) (16571708), , , , ; 1677 . , , . 1692 .
I (1689).
, 1695. . . , , ,
, (, , , , .). ( 1696 .) ; . 1789. .: Isbrand Ides 1706; 1967; . : 2006. . 418431.
(--; -; ---) (16031664),
, ( 1645 1663 .), , ,
. .. (. . 10), :
, .
1726 . (Histoire gnalogi-

36

.. . .

que des Tatars... Par D.***. Leyde, 1726). D*** , , . , ; XVIII . , .. . .: 1965.
. 3436; 1982. . 7183.
10
(Philipp Johann Tabbert von Strahlenberg) (16761747)
, . . .
, 1707 . ( ). 1709 ., , , 1711 . , ,
, . 1719 . ,
: 1721 . 1722 . ,
, , . . 1730 .
, .
(Strahlenberg Ph. J. Das Nord- und Ostliche Theil von Europa und Asia ... . Stockholm,
1730), ., ., ., . . .
, ,
, . .: . . . .; ., 1966.
11
.. . , . 9, 21.
12
, . . . . 1740 ;
. , . 1213.
13
.. 1746 .;
1747 .

2, 2

, , ,
, . , , .
|: 10-

, , , . :|
,

.
.
.
[].
.
, , .1.
. 1.
.
.
, ,
. 1
, .
.
. 1.
.
.
.
.

. 1

38

. 1 .

. 2

.. . .

, , , ,
,
, , ,
. //
, :
I. , , :
1.) , (- ), .
|:
. ,
, ,
. :|
2). , , .
3). ,
. Baschkur1, . 2 3 Pascatis. , , , , .
II. ,
4 , .
Torgt5 , lt6. , , . //
IV. 200
, ,
.
. Mri7,

.
, , .
. 1 .
.
.
. Pascatis.
. 1 . .
II [].
.
, .
. 1 . .
.
.
IV III.
.
. 2.

39

More, Mre, ,
Mre, Mare, Jornandis, 8. , 9. .
III. , . , , .
Mokscha, Erse.
Mokscha Mokschianos10, Mokschiani. Erse, , . - - . .
V. , , , , . ,
, .
Tschuwasch11. ,
, , Wiedke12, , ,
.
VI. , ,
. , 13, ,
,
Arr, Arima14. // ,
, Ud-murt15, Ud, oda16, , murt
. , ,
, Djutsch-murt17. , , -

.
. 2 .
III IV.
.
.
, .
, .
Alater.
Mokschiani
. 2.
.
Kusma demiansk.
.
Wiatkier.
Ud-murt.
.
, .
.

. 2 .

. 3

40

. 3 .

.. . .

, Tabula polyglotta ma18,


musjem19. , Ar20, , , Biger21.
VII. , , , 22, .
, , .
. ,
Komi-mart23. |: mart
, Murt,
. . :| //
VIII. . ,
. , ,
, . ,
, - , . Jarang24, Chasoa25.
IX. , , ,
, Sbmi, Smi26.
, , Lapper, , 27.
Scheff[eri] Lap[ponia] C[aput] 128.
I

. 4

, , , , -

- .
Permier.
.
mart . 3.
[] , .
, , . 3 .
.
, , - .
, , .

41

, , , , , . ()
, . .
, , , , , ,
? |:
. , 29 , , , , . , :| , ,
.
, , , , , ,
. //
, ,
,
,
, ,
. , 1733 .

, , , . 4.
.
.
.
.
, , , , .
, ,
.4.
.
, .
. , . 4.
.
.
.

. 4 .

42

.. . .

, , ,
30.
,
31. , , .
,
. , , , , .
. . 199. . 509. . 6. ..
.

4
5
6

, , .
, , ( ), - [, , ]. ( 2005. . 205); Basch Kurt, Basch ,
Kurt , ... (Falk 1786. S. 527); .
( 1964. . 42); . ( . . 145);
. ( . . 688).
... nous trouvmes une autre grande Rivire, nomme Jagag, qui vient du Septentrion, et
du Pais de Pascatir ... (Rubruquis 1735. Sp. 47). (Rubrouck, Rubruquis)
(1220 . 1295), , , . 12531255 . , IX . ,
, .
... Puis tournant au Septentrion, vinrent contre Baschart, ou Pascatir ... (Plan Carpin 1735.
Sp. 48). (Jean de Plan Carpin) ( 11801252) , 12451247 . IV . , .
(16421724) 1672 .
. . , .
. ; Oelt, Ulth Uirut, ... Chalmak... (Falk 1786. S. 563); . , , , , ,
; : ,
: .
, , ( 2005. . 395); die lt, , ... lt , Kalmuk
Kalmak . (Klaproth 1831. S. 270271).
. . , ;
, , ... . Mara, . , mara
m_rd, mar mara. (Schiefner 1857a. S. 133); Mari ()... (Georgi 17761780. S. 28)

43

Czeremissi oder Scheremiessi. Ein Heydnisch Volck, im Casanischen Gouvernement. ... sie
nennen sich selbst in ihrer Sprache More oder Mre; ich halte, da Johannes Magnus diese
meinet, wenn er aus dem Jornande berichtet, die Hunnen wren von einer Art Polter=Geister, Mre oder Mare genannt, entsprossen. (Strahlenberg 1730. S. 346347).
9
Allhier fangen an eine andere art Tartern nemblich die Ceremissen und erstrecken sich weit
ber Casan, wohnen auff beyden seiten der Wolga meist ohne Huser in schlechten Htten
ernehren sich von Viehezucht Honig und Wild seynd trefflich gute Bogenschtzen ... Die zur
rechten der Wolga werden Nagorni genandt weil sie in der Hhe auff= und zwischen den
Bergen wohnen. Dann Na heist auff Russische auff vnd Gor ein Berg. Die zur lincken aber
Lugowi, von Lugowi Zenne grne Uwen und Hewschlgen weil daselbst wegen des niedrigen und feuchten Grundes viel schne Wiesen und Uwen da das Hew in grosser Menge gesamlet wird von welchen auch die Nagorni ihr Viehe erhalten. (Olearius 1656. S. 343); .
. 5 1 .
10
Mochschiani. Ein Heydnisches Volck in Ruland; Sie wohnen zwischen den Stdten Lommow, Tanbow und Pensche; Haben mit den Czuwaschen einerley Weise und Gewohnheit.
(Strahlenberg 1730. S. 401).
11
; ,
, Wiedke, Kurk Mari (
)... (Georgi 17761780. S. 38).
12
, ... Wjedke... (Mller 1759b. S. 335); .
: 2005. . 36.
13
Aramaei, - Arameens, , , .
, . (Zedler 17321750. Bd. 2.
Sp. 126); XIX. Ultra sunt Scytharum populi. Persae illos Sacas in universum appellavere
a proxima gente, antiqui Aramaeos (Plinius 1723. Bd. 1. P. 315).
14
Es ist aus dem Plinio bekannt, da das Alterthum die Scythen oder ein Theil derselben Aramaeos genannt, welche aber zu erst und anfnglich Nomaei geheissen; Dieses sind die Noi
oder Naimanni der Tatern und Mungalen, denn diese halten sie vor das allergrste, lteste
und reichste Volck und Geschlechte unter ihnen. Conferire auch hierber obgedachte lHistoire Genealogique des Tatars pag. 116. welche Naimannen die alten Scribenten sonst auch
die Issedonischen Scythen genannt haben, wie die Historie des Genghizcans durch M. Petis
de la Croix heraus gegeben, pag. 82. bezeuget (Strahlenberg 1730.
. 9 ).
15
, Ut-murt, ...
Biger, Dshs Js; ... (Pallas 1776a. S. 476); . Vd-murt (.. : . . III. . 1. . 135. . 27 .28).
16
. - ().
17
. Djutsch-murt (.. : . . III. . 1. . 135.
. 28 . 29).
18
. Ma , (Strahlenberg 1730. Anhang).
19
. musjm (.. : . . III. . 1. . 135. . 8 .9).
20
, - Woti, Ar ( )... (Klaproth 1831. S. 185); . () ( 1966. . 38).
21
. Bigr (. . : . . III. . 1. . 135. . 28 .29);
[-.] Bygeer-murd. (Klaproth 1831. S. 185).
22
IXXIII . - , , , .
23
-. .
24
. Jarng (.. : . . 21. . 5. . 143. . 51);
[] ... : Jarang (Mller 1759b. S. 339); . :
2005. . 28.
25
. hsawa , , (Schiefner 1855. S. 8); , , Chasowa, ... (Pallas 1776a. S. 67); Ninetz Nenetsch , Chosowo .
(Georgi 17761780. S. 276); ,
8

44

.. . .

, , . (Klaproth
1831. S. 164); . : 2005. . 28.
26
Same, Some, Sameandna, Sameladde... (Georgi 17761780. S. 3).
27
. lappalainen .
28
Scheffer 1673, S. 5 (Kapitel 1 De Vocabulo Lapponiae, S. 1-8) Nam sic & Finnonicum
vocabulum, de quo in superioribus, accipiendum, quod nimirum eum innuat, qui venerit ad
extrema, qui peregre in terras ultimas abierit, qui ad extrema sit ejectus. Quisquid enim ejicitur vel expellitur, extra id, unde ejicitur, collocatur. Atque quoniam Lapp idem, ad ejectus sive expul, ideo ex Lappis nemo est, qui se Lappum dici aequis auribus accipiat, si paulo
fuerit praestantior.
29
Lafitau, Joseph-Franois: Moeurs des sauvages Americains, compares aux moeurs des premiers temps. Par le P. Lafitau, ... Paris : Charles Estienne Hochereau, 1724; . . 2
1 .
30
(De Historia Gentium) 5 1733 . , : 19992005. . 1. . 453
454; 1984. . 155; Hintzsche 2004. S. 499500, 509510; .
, . 11.
31
.. . , . 9, 21.

[ ]
1

|: . , , ,
. . .
. .
. . [] . . .
. . :|.
1. .
, .
.
.
: , , , , . . .
: , , , .
: , .
: , , .
: , , , .
. .
: , , , , , , . . //
.
. . . .
2. .
, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , .
, , //

. . 3.
, , , .
. 3 . .
, , , . 3 .

. 3

. 3 .

. 4

48

. 4 .

. 5

. 5 .

.. . .

. , , .
3. .
. .
. . . |: . .
2. :| . . ,
, , , . |: , . :| [] . . , , . // ,
, , . , , . . ,
. . , .
4. .
: . .
. . . . . , .
. // . . . .
5. .
. , . , , .
. .
|: . :|
6. .
, .
. , . , , , , , , , . , . .
|: :|.
|: Witsen, p[agina] 2923.
ib[idem]4, p[agina] 293, 3095.
.
, .
.
, - Ofi6.
.
. :| //
7.
, , , , . . . , , , ,
, , .
|: . 7.

. . .4.
, . 4.
.
. 5.
. 5.
. 5.
. 5 .

49

.
, .
, . . .
.
.
. , ? :|
8. .
, . , , . // . . . .
. . . .
, . .
|: Witsen, p[agina] 2968.
, .
. . 9 .
Supplem[enta] Act[arum] Arch[ivi]
Jak[utskiensis]10. :|
|: Witsen, p[agina] 294, 295, 30611.
Witsen, p[agina] 24212.
13 Wheler voyages, p[agina] 3514. :|
9. .
. . ,
, . . . . , // . 15 . .
. . [].
, . , . .
|: .
. . . . :|
|: . . . :|
10. .
, , , - ,
, , .
|: . . . :| //
11. .
, , .
. . . . .

. . 5 .
. 5 .
voyages, p. 35 . 6.
Porscha.
. 6.
. 6 .
. 6 .
.

. 6

. 6 .

. 7

50

. 7 .

. 8

.. . .

. . , . . .
.
|: .
. . .
. :| //
12. .
, ? . . . ;
. .
.
|: . . . .
. .
Witsen, p[agina] 29416.
,
, , . . :|
13. .
, . |: , , . :| . . |: . :| , - . . //
. . .
, . .
.
|: , 17. .
. Musci
18, . . :|
|: .
.
. . . :|
14. .

(Schwiegervattern) , , Stiefv[attern] ();



. 7.
. . . . 7 .
, ,
.

.
. 7 .
. 8.
.

51

. . , . . .
. . Lu19 . //
15. .
. . ,
. . .
. . .
. .
|: . .
Witsen, p[agina] 31320.
.
. 21 . :|
.
// . . ,
, . .22.
|: Witsen, p[agina] 25723. :|
|: Witsen p[agina] 323, s[e]q[uentibus]24; p[agina] 351; p[agina] 457,
s[e]q[uentibus] :| 25

.. .
.
2
,
, . (), . . . , . 4647.
3
Zy hebben in t drinken een over geloovige gebaerte, welke is, de vingeren der slinkerhand
op de schael of kroes te drukken, en de vinger, naest aen de pink van de zelve hand, in de
vocht te dopen; doch in diervoegen, dat de nagel niet nat word: daer na knippen zy deze
vocht over de slinker schouder, terwyl zy iets binnens monds spreken of prevelen: dit doen
zy, alsze hun eerste en laetste dronk doen, ter maeltyd driemael. (Witsen 1705. S. 292).
4
. .
5
De Kalmakken eeten, behalven Rys, Garst, gedroogde Visch, ook gebakken koeken van
Geirst met Olie. Dit volk eet ook Slangen en alderhande ongedierte, en drinken het bloed
van veelderlei gedierten: doch meest Melk van Paerden en ander Vee. (Witsen 1705, S.
293); De Kalmakken eeten alderleye spyze, die hen voor komt. Als zy de Beesten slachten, dan drinken zy het warme bloed vor een smakelijke drank en lekkernye, zeggende, dat
het gezont is. Zy zijn zeer gruizig, en laten niets, dat eenigzins eetbaer is, van een Beest verlooren gaen; ja zelfs tot de omloop van de Beesten toe. Kreeften is by hen een grouwel: en
zullen zy geen spyze eeten, daer een Kreeft by gekookt is: het welke de vreemden wetende,
1

.
.
. 8 .
. 8 .
. 8 .
Witsen, p. 257 . 8. .
Witsen p[agina] 323 s[e]q[uentibus] . 9.

. 8 .

. 9

52

.. . .

als zy in t Kalmakken Land reizen, een Kreeft gemeenlijk, als by de Rivieren zijn, in hunne
ketels doen, om van de Kalmakken, die anders, als gretige honden: het eeten gaer of raeuw,
uit de ketel roven, bevryt te zijn. Of anders, om dat volk uit hunne Tenten te houden, hangen een broek boven dingang van hunne Tent; want zy zullen niet onder de broek bukken
of door gaen, alzoo t zelve by hen mede voor een grouwel gehouden word. Als de Kalmakken by malkanderen te gast komen, zoo worden de gasten met een dronk Merrie-melk
onthaelt: ook weten zy van de Melk zekere drank te maken, die zoo sterk, als Brandewyn
is. In plaets van Zuiker-gebak of andere lekkernye, word den gasten een stuk Paerde, Osse,
Kamele of ander vet voor geleit: het welk zy zonder brood, of andere toespyze, smakelijk
op eeten. (Witsen 1705. S. 309).
6
. ( 1984. . 31).
7
. . , . 120 .121.
8
... zijn de Pyl-punten van hout; ... (Witsen 1705. S. 296).
9
. .
10
. . () 10 1644 .,
2 1646 ., 1649 . , .. , . . : ... , ... [7]156 [1647/1648]

( . 19931995. . 2. . 198).
.. (. 21. . 4. . 30. . 306 .308 .).
11
Dit volk verschynt wel gewapent ten kryg. Het draegt Stormhoeden en geschobde Harnassen: gebruikt Spiessen en Pylen; als ook korte Zwaerden, die niet krom, en Salemas by hen
genoemt zijn. Voor hun ander geweer, gebruiken zy Pyl, Boog, lange Messen, Zabels, en
eenen Speer, die met een spits yzer, van een elle lang, beslagen is: hebben daer en boven,
om hun middel een dik touw, waer aen, op het einde, een strik is: dat zelve touw weten zy
hunnen vyanden, in den ren, om den hals te werpen, en hen alzoo van de Paerden te rukken... (Witsen 1705, S. 294); Zy gebruiken ten kryge gansch geen of zeer weinig Geschut; Roers, of Pistolen zeer zelden; maer Pylen Boog, voeren ook geschubde Harnassen,
Zeep-messen, Lancen en Storm-hoeden... (Witsen 1705. S. 306). .. . 295 (Witsen 1705) .
12
In Tibet vallen Koeyen en Stieren, die geheel wit zijn, en hebben staerten van een uitmuntende schoonheit, die, tot Indostan en in t Mogols Land, zeer duur verkoft worden, en waer
mede zy de Oliphanten aen hunne ooren optooyen: gelijk men zulke staerten mede, in de
Heirtochten, voor Standaerden, aen lange rieten gebonden, gebruikt: daer de zelve, als zy in
de Aerde geplant staen, zoo als hunne wyze is, wanneer het Leger rust, als paruiken, by neer
hangen. (Witsen 1705. S. 342).
13
( 40 , 6 ).
16 , 19 .
14
Leur grand traffic est la pesche des Sardines, qui sont comme des Anchois: on les pesche
en May & en Juin dans les Ctes de Dalmatie, proche de lIsa au Midi de lIle, en si grande
quantit, quils en fournissent toute lItalie & la Grece. Les Turcs les prennent comme une
Medecine quand ils sont malades. Elles suivent la lumiere, & sassemblent autour du batteau... & ainsi on les pesche avec beaucoup de facilit. (Wheeler 1689. S. 35).
15
, , , .
16
Zeker Kalmaks Prins, dien ik zelfs in Moskou gesproken heb, was genaemt Taysi Jalba
Dois: het eerste woord is zoo veel als Prins of Vorst gezegt; het tweede was zijn naem, en
het derde die van zijn Vader. Hy had in zijn jeugt van naem verwisselt, alzoo veeltyds zick
was, en zich inbeelde, het zelve uit een verkeerden naem te spruiten... (Witsen 1705.
S. 294).
17
,
1590- . .

53


1595 . .
18
(Archangelica officinalis), . ,
.: Demitsch 1889. S. 171173.
19
. () , 5- ( 20012002. . 2.
. 305).
20
Zy hebben hunne bezondere Afgoden, van Hout of Steen gemaekt, die zy, op eenzame woeste plaetzen, in de Bosschen zetten, en Offerhanden toebrengen van Geld, Oor-ringen, Zabels, en andere dingen, welke zy omtrent den Afgod leggen. En durven de vreemden, die
deze dingen zomtyds vinden, (zoo zy zeggen) de zelve niet naderen, alzoo dat zy van de
plaets niet zoude konnen gaen, noch geen weg vinden, om daer van daen te komen. (Witsen 1705. S. 313).
21
( .)
.
22
..
,
: Sat, - ,
, , .
, , ,
. . .
, (. . 199.
. 509. . 3. . 105 .). Sat
. , ,
, . ,
: , - Eting-Sugt, ,
, Sat. Sug , Eting . , , ,
. , Sat , , , Sat Sat ( . . 106). . : 2003. . 116118.
23
Op zommige Oorden in Moegalen Land, ziet men dat de voorby gaende Heidenen, kleinigheden aen de Bomen hangen, ter eeren hunner Afgoden, die zy gevoelen door dit Offer
te behagen, als wanneer zy hun gebeden storten, oordeelende daer t meest verhoort te zullen werden, om de nabyheit der valsche Godheit, die zy waenen daer omtrent zich onzichtbaer op te houden. (Witsen 1705. S. 257).
24
. .
25
. (Witsen 1705) . , . , , ,
.

[ 1]

. 10

. 10 .

. 11

. 11 .

,
[] lt1. , lt Burjt
, - ,
; Burjat 2.
, . // 3
, .
.
, , ,
4, ,
5. [...] 6, // .

,
, 7, 8.
, 9,
.
Ar10, 11. ,
, // Ar12,
. , ,
. Ssussi.
,
,

.
.

[ 1]

55

13.
14.
, //
, , . ,
, . .
, , ,
, . , // , .
, ,
- .

( ). .
|: , , . :| , ,
.
, , , , , , . // . .
, .
, , , .
9 ,
, 15. -, . , //
, , .
|: Messerschmidt in observat[ionibus] Manuscr[iptis] ad Strahlenberg ad
h[unc] l[ocum] Serpens Gothis Sacer de quo Autor Chronici Gothlandici, vnde
suspicari liceat Gothos sub serpentum imagine indigitari. :| 16
, , . -
, . Tschaz, , , .
, ; , , - . //
,

, . 12 .
Messerschmidt indigitari .12 .

. 12

. 12 .

. 13

. 13 .

. 14

56

. 14 .

. 15

.. . .

,
,
.
.: Witsen, p[agina] 31317.
18 19,
20 . : Aramaei Plinio Scythae alias Syri. Nomades Mongoli et Kalmacki Aram-suri seu Aramaei,
de quo si ita Deo videbitur seorsim agam21.
Staat von Sibirien22 , . //
. 6223 Tamgatsch. Observat[ionibus] M[anu]s[crip]tis24 : Tamagatschi,
Tamgatsch, , , . (Tamach) , , , (tschi) (Tamachatschi), . , , , , ,
Tamachatsch. Taema ()
(Tamtschi), Tara () Taratschi ( )
. Altatschi , Mungutschi
, Adachotschi , Ukirtschi .
Emt-schi , . [. . 1]
Staat von Sibirien25 ,
, , . . //
Staat von Sibirien26 , ,
, .

1
,
... .. : <...> Oelt (
1983. . 137).
2
.. 1735 .
(. . 199. . 521. . 1. . 184).
3
. (.:
19992005. . 1. . 180).
4


.
5
1- ..
. , , : , ... ( 19992005. .1. . 181).

[ 1]

. 1. 1, . 14 .

57

58

.. . .

(Ogljung-Kaja) .. , ,
: ,
(Gmelin 17511752.
Theil 2. S. 343344). . . l , ( 19581959.
. II. . 1927; Middendorff 1851. Theil 2. S. 27); . (, 1968. . 654); . xaja , , ( 19581959. . III. . 3242; Middendorff 1851. Theil 2. S. 80).
7
. . 4.
8
, , ,
.. (Gmelin 17511752. Theil 2.
S. 343346).
9
... Als ich sie gefragt: Warum ihre Horde oder Stamm so gering und wenig, da sie doch
eine eigene Sprache htten? So antworteten sie mir: Sie htten von dem Worte Arr den
Nahmen Arrintzi oder Arrinci: Arr oder Ara hiesse bey ihnen so viel, wie eine Hrni,
so in der Schwedisch- und Gothischen Sprache Gering genennet wird, welche Cretur
die Art htte, da sie Menschen und Vieh mit ihrem Stachel plagte, und wennn ihrer viel
beysammen, so gar Menschen und Vieh todt stchen. Weil sie nun in denen alten Zeiten ein gro und mchtiges Volck gewesen, welches viel Leute todt geschlagen oder todt
gestochen, so htte man sie dahero mit denen Hornien verglichen, und ihnen desfalls
solchen Nahmen Arr (oder Arinci, wie die Ruen sie nenneten) beygeleget. Zu einer gewissen Zeit aber wren eine grausame Menge Schlangen in ihr Land kommen, welche
Kpffe wie Menschen gehabt, und htten geglntzet wie die Sonne, mit diesen htten
sie zwar Krieg gefhret, aber sie wren von denen Schlangen berwunden, ruiniret,
und ihrer sehr viele von ihnen todt gestochen worden. Worauf die brigen von ihnen
sich aus dem Lande, wo sie damahls gewohnt, wegbegeben mssen. Diese Erzehlung
kam mir nun ziemlich lcherlich vor, doch notirte ich solche in mein Journal. Nachdem
ich nun nach der Zeit hier in Europa den Herodotum gelesen, finde ich dieselbige Historie von denen Schlangen in seinem IVten Buch, Melpomene genannt, bey einem
Volcke, so er Neuri nennet, beschrieben... (Strahlenberg 1730. S. 86).
10
. rre . apis (), . vespa () (.. : . . 21.
. 5. . 73. . 286 .287); . ru . vespa () ( . . 277); . ary (.. : . . III. . 1. . 135. . 56 .);
. (.) ary ( . . 56 .57); . Are , (..
: . . 98. . 1. . 35. . 12).
11
(Vespa) ;
3,5 . (Vespa orientalis).
.
12
. Arinar (.. : . . III. . 1. . 135. . 87 .88).
13
.. , 1739 . , (,
),
. ;
( 1996. . 128129).
14
.. 1739 .,
, , , 2 ( 1996. . 132).
15
.. ,
( 19992005. .1. . 182). .. ,
, 1735 , , 10 ,
6

[ 1]

59

( 1960. . 228). , 10 , :
,
, , ( 1996. . 66). ,
17391740 . (.: 1990. . 115116).
16
.
[. . 9]: ; [] , , .
17
In t voorby reizen na Sina Oostwaerts, worden de Ostakken aengedaen, een volk, dat
onder het Russische gebied gehoort. Zy wonen langs de Rivier dOby, ... eigentlijk afkomstig van de Siraenen, een volk, dat zich noch by de Permaksche grenzen ophoud,
en nu op Russisch gedoopt is, en ook de Russische Godsdienst, maer hun eigen spraek
heeft. En zijn de Ostakken van hun gescheiden, ... Hun spraek, hoewel eenigzins verbastert, komt met de Siraensche spraek over een. (Witsen 1705. S. 313).
18
Es ist aus dem Plinio bekannt, da das Alterthum die Scythen oder ein Theil derselben Aramaeos genannt, welche aber zu erst und anfnglich Nomaei geheissen; Dieses
sind die Noi oder Naimanni der Tatern und Mungalen, denn diese halten sie vor das allergrste, lteste und reichste Volck und Geschlechte unter ihnen. Conferire auch hierber obgedachte lHistoire Genealogique des Tatars pag. 116. welche Naimannen die
alten Scribenten sonst auch die Issedonischen Scythen genannt haben, wie die Historie des Genghizcans durch M. Petis de la Croix heraus gegeben, pag. 82. bezeuget.
(Strahlenberg 1730. . 9 ).
19
Aramaei, - Arameens, , , . , . (Zedler 1732
1750. Bd. 2. Sp. 126).
20
(, ) , - (), (-), . ( 1989. . 104, 111114, 733 .);
- (Pierer 185765. Bd. 11. S. 655);
, ,
, , ...
, , ...
( 2005. . 229230).
21
.: , . , Aram-suri, , ,
, .
22
Von den Samojeden findet man etliche Geschlechte von ganz unterschiedenen Sprachen deren einige unter Siberien und dem Waiwod von Pelun stehen. Es sind nehmlich
die Beresofskisch und Pustosersischen die sich fr einerlei Volk ausgeben. Darnach
findet man andere an der See=Ksten bei der Ostseite von dem Oby bis Truchamskoy
und Mangaseskoy. Weiter sind einige die sich um Archangel bei dem Dwina=Flu meist
das ganze Jahr aufhalten und des Sommers an dem Wasser des Winters in den Wldern
ihre Wohnung aufschlagen. Diese letzten sind ein zusammen gerottet Volk das lngst
dem Strand bei einander wohnet und von dar nach dieser Gegend gewichen ist. (Staat
1720. S. 122).
23
X. Ferner: wenn man auch aus dem Kallmuckischen Vocabulario bemercket, da Tamgatsch so viel, wie Schatzmeister, und Gatza, Schatz, heisse: (*) so ist leichte zu verstehen, wie es gemeynet sey, wenn der Brief von dem Chinesisch=Tatarischen Chan an
den Rmischen Kayser geschrieben, vid. Misc. Leibnitz pag. 56. in Tamgatsch datiret
worden.(**)
(*) Das Ruische Wort Gazack, und das Teutsche, Schatzgebung, wird mit diesem vielleicht einen Ursprung aus dem Persischen, in welcher Gaza daelbe bemercket,

60

.. . .

haben, Ja, es scheinet hieraus, weil die Orientalischen Tatarn ihren Residenzen den NahmenTamgatsch beylegen, da solches daher entstehe, weil die herumschweiffende
Scythen zu denen ltesten Zeiten dennoch gewisse bestndige Stellen gehabt, worinnen
sie fr ihre Regenten den Schatz zusammen gebracht.
(**) Uber dieses Wort macht Andr. Mller Greiffenh. in seiner Disqv. Geog. et Hist. de
Chat. pag. 3. und 56. unterschiedliche Auslegungen; Golius aber bey seinem Alfergano
pag. 107. schreibet gar recht, da wegen der Gre der Stadt Cambalick oder Pecking,
die Stadt Tamgay angeleget worden, womit demnach die innerste Stadt des Kaysers
bemercket wird; aber nicht, da der Kayser selbst so genannt werde. (Strahlenberg
1730. Einleitung. S. 62).
24
.: .
25
. . 22.
26
Man glaubet es seyen Nachkmmlinge von denen alten Scythen welche eine Gesandschafft an den grossen Alexander geschicket haben deren Anrede an den Knig noch
bei dem Curtius zu lesen. (Staat 1720. S. 123).

[ 2]


. , s, ss, h. , - Dabussun1, Dabuhun2.

, ,
, .
|: , . , , . :|
|: , , dsch, sch
[] . , z (zeta), ds. s . , , , Hist[istoria] Eccles[iastica] Nadiandon Nazianzon3, 4. Cratylo
, z d5.
.: Scip[ione] Maffei Museum Veronense, [agina] 1276. :| //
,
.
, , , ss h.
Sch, , ,
, j.
|: Dsch j. observ[atione]
anecd[otica]
: Jtlandia dialecto Tatarica Dschtlandim et Jtae similiter Dschtae
proferenda: ut tandem facilior et evidentior ad Scythici nominis historiam de .
. 16.

Veronense, [agina] 127 . 16.

. 16

. 16 .

62

. 17

. 17 .

. 18

.. . .

veniatur7. . :|
,
. //
.

.
. ,
.

, , -.
- ,
. //
, .
, -, .
,
. , 8 Al9,
Bagch10. , ,
11 . Al .
Surjch12, Surjachtach13 ,
,
, . , . Surjach .
|:
, , , .
Zidp-Kitar. Zidp
, Kitar . Zidp
. :| //
Kho-tue14, : ,
.
lbecka15.
, , ,
Balbes16, Balbes-Ijus17.

1
2
3

. () ( 20012002. . 2. . 10); . dabuss


(.. : . . 21. . 5. . 143. . 94).
. dabaha, dabahan(), dabaso (Schiefner 1857. S. 210); .
h() ( 1973. . 180).
h, (Ex Ecclesiasticis Philostorgii
Historiis Epitome, Confecta Photio Patriarcha // Philostorgius 1643. P. 115).

. 16 .
. 17 .

[ 2]

63

Photius observat, Philostorgium vocare , pro (Index in Philostorgium // Philostorgius 1643. P. 63).
5
... k. (Plato 1556. P. 60).
6
Maffei 1749, S. 127 zu der Inschrift Q. MAGVRIVS. Q. F. FAB FEROX LVS. EPIDIXIB.
ET. CETAES. I. II. III ... heit es in den Erluterungen: Magurius lusor in epidixibus, et
lusor diaetae primae, et secundae, et tertiae ... d. h. LVS. ... CETAES wird zu lusor diaetae (lat. [Schau-]Spieler, der die Lebensweise darstellt) aufgelst.
7
: , Jtland Dschtlandim,
Jten Dschtae,
.
8
. : .
9
. ; , , , , ( 19581959. . I.
. 61; Middendorff 1851. Theil 2. S. 10).
10
. , ( 19581959. . I. . 329; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 126).
11
, 10 ,
4,3 . ,
, , ,
. ,
, ; , , , ... (Baer 1872. S. 288); ...
, ; -
. 5 ,
2 , , . , , .
,
, , . (Mller
1758. S. 40).
12
. cpx , , ( 19581959. . II. . 2404; Middendorff 1851. Theil 2. S. 173).
13
. cpx , , , ( 19581959. . II. . 2406; Middendorff 1851. Theil 2. S. 173).
14
. (.) Kaha, kiho (Schiefner 1855. S. 79).
15
. . ulbij , , - (Donner 1955.
S. 96).
16
. (.) babs (Schiefner 1858. S. 189).
17
. (.) ijs (.. : . . 21. . 5. . 143. . 54);
. (.) Ijss (.. : . . III. . 1. . 135. . 1 .);
. gus (Donner 1955. S. 51).
4

[ 3]

. 19

. 19 .

. 20


,
.
Baschlik1, . , 2.
g
|: Bek3, Baschtk4. :|
Bi5, , Dominus,
-,
.
Nojn6, // Tj`n7.
|: Bamo Bmo8. Ki9. Nngga10. :|
, ,
, Chatn11.
, , ,
, : Chan12, Chontaischa13, Taischa14,
Saissan15, Schulenga16, Sasul17 Boschka18.
Chan Chontaischa, -, ,
Taischa, , , Saissan . Schulenga, Sasul Boschka ,
19 . //

, 20. 21.

Baschtk . 19.
.
[].
Nngga . 19 .
.
.

[ 3]

65

Jessaul22, , .


. //

,
, .
|: 23 - Ennn-chass24.
, -, -, Almn25, - Alb26. :|
|: , ,
, , -
Jessaul, . , . :|
,
, , .
, ,
,
. //
, , ,
. ,
, ,
.
, .
- Aimk27, - Omk28, -
Otk29, - gorb30; , -, - ngi gorb.
|: [] - tjs31, - Jdiro32.
. , , , Gebn-gin.
, Gin33
Kit34 .
, . :|
Aimk35 ,
Otk. // , , Mongol-aimak36, Oross-aimak37

.
-;
- Alb . 20.
. 21.
- [].
ngi gorb .
- . 21.

. 20 .

. 21

. 21 .

66

. 22

. 22 .

.. . .

(), Kett-aimak38 (), lth-aimak39 (), Burjath-aimak40


().
Uluss41 - , , .
, , , , . ,
, . , // .
, , , , ,
.
, ,
, , . ,
.
, ,
. //
, , ,
, .
.
|: , , .
, , . , , , . .
,
,
, .
, . . . :|

, (- 2006. . 338); . , , ,
( 1966. . 63); . . (., .) basch ,
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 40, 63 .); [ ] () ,
. ( 2005. . 256); [] (), , , ().
( . . 261); [] ,
. ( . .269); . : 2000. . 124, 2003. . 89.
. ( 19581959. . I. . 1092; Middendorff 1851. Theil
2. S. 67).

.
. 22.

[ 3]

67

. - ( 1989. .272); . Bch (.. : .


. 98. . 1. . 35. . 2); . ,
; XIX . ( 2006. . 579, 586).
4
. . () , ;
( 2006. . 209).
5
. , , , , ( 1966. . 70);
. Bi (.. : . . III. . 1. . 135. . 52 .; .. : . . 21. . 5. . 143. . 63 .).
6
() (.) ,
4- (- 1990. .
616); . , , ( 1957. . 270; 2001
2002. . 2. . 410); . nojon, nong (.. : .
. 21. . 5. . 143. . 92 .); . ( 1964. . 121); , , ,
() , , (), ,
, , , ... ( 2005. . 427428); . : 2000. . 409.
7
. , ( 19581959. . III. . 2706; Middendorff 1851. Theil 2. S. 97).
8
. (.) bimo (Schiefner 1855. S. 93); . (
2005. . 518).
9
. (.) k (Schiefner 1858. S. 168); . (.) Kui
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 53 .); . kyj , (Donner 1955. S. 59).
10
. Niunga (.. : . . 934. . 1. . 89. . 430);
. Noija (Georgi 1775. S. 270); . ,
( 2004. . 397); . . , , ,
; , , ( 2000.
. 1. . 403).
11
. , , ( 1557. . 519;
20012002. . 4. . 67); . , ( 1964. . 121); .
Katun (.. : . . III. . 1. . 135. . 66 .); .
, , , , ; ( 1973.
. 560); . , , ( 1966. . 611); . Kaddym, . Katy, . (.) Katun, . (.) Katin
(.. : . . III. . 1. . 135. . 52 .53); . (.) Katun, . Kat (.. : . . 21. . 5. . 143. . 40); .
o , , , (
19581959. . III. . 3408, 35353536; Middendorff 1851. Theil 2. S. 76, 86); . :
2000. . 272273.
12
. , , ( 1957. . 492); .
( 20012002. . 4. . 36); . , ( 1964. . 755); .
2000. . 253254 ().
13
() . , ; . ,
; , ( 1957. . 565); . : .
14
() - ( 1957.
. 386); . () ( . . 385); . . 6
: .
15
( 1991. . 46);
. ( ) ( 2006.
. 579); . j () ( ) ( 2006. . 414415); . : .
3

68

.. . .

. -; ( ); ( 2004. . 674); . () , ( 2006. . 415); . : .


17
(), . (. . 22) (),
( 2004. . 672); . ( 1973.
. 254); . , ( 20012002. . 2. . 216); .
, ( 2000. . 210); . . ,
, -/ ( 2006. . 579); .
. 6.
18
(, , ) (.) , -;
; ; (- 1990. .
612); ( 1975. . 306); . -, ( 20012002. . 1. . 269); .
( 1973. . 107); ... , , (.. : . . 21. . 5. . 19. . 145 .).
19
, , .
20
. . 14, 15, 16.
21
. . 17, 18.
22
. . (, , , ( 1984. . 147); Jessaoul , , ,
, (.. :
. . 21. . 5. . 47. . 3; Hintzsche 2000. S. 460); ,
, ( 19781980. . I. . 522).
23
() (.) ; ; ,
( ).
24
. chssa, . chssa (Helimski 1987. S. 59, .. ).
25
[] , ,
, ( 2005. . 261); . (. .)
( .. : . . 21. . 5. . 152. . 95, 182); .
, ( 1964. . 317); (Alban), [] ... (Pallas 1779. S. 281); ., . alman ,
. , ( 2000. . 82, 83).
26
() ( 2005.
. 419); . a() , , ( 1973. . 40).
27
( . )
(- 2006. . 338);
(. . 671); . (
2006. . 205).
28
. , ; , , ,
( 19581959. . II. . 18341835; Middendorff 1851. Theil 2. S. 22).
29
. , ( 20012002. . 2. . 504); . , (- 1990. . 617).
30
. . (.) , , , ( 2004. . 154).
31
. (.). teans, teanz (Schiefner 1855. S. 25); . ,
, ( 2005. . 451)
32
. . (.) tdo, tiso (Schiefner 1855. S. 89).
33
. dje (Donner 1955. S. 36); . ( 2005. . 632).
34
. .-. Ket (.. : . . 21. . 5. . 143. . 53);
. ket (Donner 1955. S. 57); . ( 2005.
. 632); Ket
(.. : . R. III. . 1. . 135. Bl. 1 .).
35
. , ( 20012002. . 1. . 67); [ ] ,
, ... ( 2005. . 429); . . 27.
16

[ 3]

69

. , , ( 1557. . 241;
20012002. . 2. . 337); : Mongol... (Pallas 1779. S. 2); . Mongl (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 95 .).
37
. , ( 1557. . 307; 20012002. . 2.
. 495); . Oross (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 95 .).
38
. , ; ( 1557. . 597;
2001-2002. . 4, . 237); . Kett (.. : . . 21.
. 5. . 143. . 95 .).
39
. ; ( 1557. . 295); . ( 20012002. . 2. . 465); . lt (.. :
. . 21. . 5. . 143. . 95 .).
40
. , ; ( 1557. . 87; 2001
2002. . 1. . 289); . Burj`t (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 95 .).
41
. ; , ; ( 1557. . 453454);
. , , ( 20012002. . 3. . 326); , , , (Pallas 1779. S. 285).
36

[ 4]

. 23

. 23 .

. 24

, ,
,
. .
.
, ; , . -, . , , , 1. //
, , , , ,
. , ,
.
|: 2.
:|
, , .
: //
1. Chulugun3 ;
2. Ukr4 ;
3. Bar5 ;
4. Tlai6 ;
5. Lu7 ;
6. Mochi8 ;
7. Morn9 ;
8. Chon10 ;
9. Bitschi11, , metschin12 13;

.
.
. 23 .
(. Cyclo) (. Circulo).

[ 4]

71

10. Takja14 ;
11. Nochoi15 ;
12. gachai16 .
-:
1. Dscheo17;
2. Lang18;
3. dak19;
4. jbu20;
5. bruk21;
6. brl22;
7. da23;
8. luk24;
9. bru25;
10. dschja26;
11. tschi27;
12. pak28; //
, .
1. Sizkan29 ;
2. Sijir30 ;
3. Bars31 Jolbrs32 ;
4. Tauuskn33 Koin34 ;
5. Lu 35;
6. Siln36 ;
7. At37 ;
8. Koi38 ;
9. Betsn39 ;
10. Tauuk40 ;
11. It41 ;
12. Tongus42 .
,
, , , ( // ,
, -, ). :
1. Musck 43;
2. Bakar44;
3. Palang45;
4. Chargosch46;
5. Nh`ng47;
6. Mar48;
7. Asp49;
8. Gospnd50;
9. Hemdun`51;
10. Murg52;
5

. 24 .

. 24 .

. 25

72

. 25 .

. 26

.. . .

11. Sjk53;
12. Chk54;
,
.
,
.
:
1. Ussun55, ;
2. Modun56 ; //
3. Gal57 ;
4. Schor58 ;
5. Temr59 .
, 6 ,
360 , 6 ,
6 . 6 360 :
1. Zagn60, ;
2. Char61 ;
3. Schar62 ;
4. Uln63 ;
5. Nogn64 ;
6. Kk` 65 . //
, ,
360- , : Chara-Schoro-Tolai66. , 4- 4- .
60 360 .
-, 67.
1. Muhrrm68 30 ;
2. Seph`r69 29;
3. Rabbiail-auuel70 30;
4. Rabbiail-anchr71 29;
5. Dzmmdil-auuel72 30. |: 1734 . 16- ; :|
6. Dzummadiel-aachr73 29. |: 17- ; :|
7. Rdzj`p74 30;
8. Schaabn75 Bart 29. |: 14- Barat
. . ; :|

Kot jir.
6 ;
. 26;
anchr nch [];
1734 . 16- . 26;
aachr ch [];
17- . 26;
14- . . . 26;

[ 4]

73

9. Rmsan76 30. |: . ( ). 1740 .


Ramasan 7- ; :| //
10. Schauul77 Ait ai 29 . |: 1- ; :|
11. s`l-Kaadh78 ar 30;
12. sl-haidz`h79 Kurban 29. |: 10-
Kurbn-aWt80 , 81,
82. :|
___________________
354 [].
,
, 12 .

. , , .
|: N[ota] B[ene]: 12 Signa Zodiacalia
ex mente Tatarorum, vel potius Arabum83, . :|
1. Hamml84, ; 31 .
85.
2. Saur86, ; 31 . :
87 , . //
3. Dsauus88, ; 32 . , .
4. Saretn89 ; 31 . .
25 . Zill
40 .
5. Asd90 ; 31 . 15 .
6. Smbl91 ; 31 . .
.
7. Misn92 ; 30 . .
. .
8. Ak-reb93 ; 30 . Akreb
.
, . - Tzain94.
9. Kuus95 ; 29 .
10. Dsjddi96 ; 29 . . 19 . 24 Zill 40 .

7- . 26.
Ait ai .
1- . 26 .
10- . 26 .
.
N[ota] B[ene]: . 26 .
.

. 26 .

. 27

74

. 27 .

.. . .

11. Dllu97 ; 30 . 14- . [] . 20- Zill.


12. Hut98 ; 30 . 25 . , 2 .
_______________
[:] 365 .
|: .
Kitzik-sg-ai 99 , ().
Uluk-sg-ai 100, ().
Ali, Al-ai101, ().
Krgn, Krgn-ai102, ().
Bsch103 .
Kng, Chng104, .
Koschkr105 . .
Kitzk-schlker106 . .
Uluk-schilker107 . .
Char-Kongori 108 , .
.
Kk-Km -ai109 . .
Dschrsch-ai110, , ,
, , . . :| //
,
. 12 ,
:
, .
Zagn Sar111, , ,
- .
4- , 3 . : Zagan-Sara;
; ; ;
.
|: .
Kisr-Kisttn112 [] Dsjrsch-ai,
, . Ki113 .
Utschngbu dukte114, .
Urg-dukte115, .
Kn dsirr116 .

der Bhr ().


sg-ai [].
sg-ai [].
Km [].
. 27 .
[].

[ 4]

75

Krb`ng Kistitn 117.


Beri-Kisttn118 Charg119,
. Kusgn120 , .
Orm Kistitn121 .
Chrgodschin Kistitn122 ,
, , .
Togulnarmu Kistitn123 , .
Tan dschir Kistitn124 .
Schirr Kistitn125 .
Chal Kistitn , .
Witsen, p[agina] 301126.
127.
Utschagandaka irede128 , [].
Wuargagandaka129 [].
Limpige130 . , .
non mokle131 , .
Matschrsa .
Plel-dde132 ,
133. Plel , dude 134.
Tggi-irede135, .
Kuellen prm136, , .
tu-rede137, []. , .
tsche gotscherme138, 139 [].
Wuargo gtscherme140, [].
Masin-mndsche141, 142 .
rra-ired143 e, []. :| //
, , ,
. .
, [] - Arangs-Suls144,
[] rgl145.
|: - [] Doln-bogt146; []
Zug-metschn147; 148 Odn149.
Kakenja150.
Kaken151, .
Butn-grndo. Butin But,
; grindo . :|

Schirr Kistitn:

2 1, .
.
.
gotscherme gotserme; gotserme goterme.
, .
[] . 27 .
- . 28.

. 28

76

. 28 .

. 29

. 29 .

.. . .

, ,
,
,
.
13 .
1. Kuln-tutr-152, .
. ,
,
, // . , , , Kulun-tutar
, . , ,
, .
2. Bus-ustar-ua153, , .
Bus , Ustar . .
3. Ballyk-m154, . ,
(oua emittunt155),
.
156. //
4. Bes-ua157, ,
.
5. Ot-ua158, , .
6. Atirdschach-ua159, ,
.
7. Balagang-Kirer-ua160, , . Balagang161, Kirer162 . .
Trdn-u163, , ,
, 6
. , , //
, Bes-ua, .
8. Bes-ini-u164, . , ,
nnak-ot-perer165, ,
, , .
9. Allinni-u166, 6- .
10. Settinni-u167, 7- .
11. Achsinni-u168, 8- .
12. Tochsnnj-u169, 9- .
13. Olnj-ui170, 10- .

6 .

[ 4]

77

, - Sss171.
// , - Sai`n172. , - Ksn173. , , 6
, - Kssn174.
. 4 ,
13 , , , Dschil175,
. - , ,
, Ssl176,
. ,
, .
2 Ssyl, 2 , //
.
Ssyl, , , .
|: .
Kokuk-tui177 .
Chyttibals-tui . Chyttibals.
Imtunang-tui, Chatunang-tui, Lopain-tui , . Imtun , Chatun , Lopa (- 178).
, , ,
.
Din-tui , .
Tom-ontoro-tui , .
Tom-ulchdung. : .
.
Chadu-tui , .
Logon-tui179 .
.
Lapin-tui. Lapin . , ,
, , . :|

. 3030 . 19 9 ,
(. 30 .) , D. L., (. 30) ..
(). . 77.
, .
, Hummel ().
. 28 .

. 31

. 31 .

78

.. . .

|: Kokk-tui .
Chyttibals-tui .
mtunang-tui .
Chatunang-tui .
Lopain tui 180.
Din tui [] , .
Tom-ontro tui .
Tom-Ulchdung tui . , ,
, ,
, ; . . . [], , .
Chdu-tui , .
Lgon-tui , .
Lapin-tui ( ). :|
|: 181.
Gussa-Sar182, , , har, chara183
. ().
184
Uln-Sutn-har
.
g
Burch n-har,

Iki-Burgan-hara185.
g
Bag-Burch n-hara186.
Chani188 ,
Chan-har187.
189
Choir-chan-har .
.
ldsch-har190.
Kk-hara191 ().
Ular-hara192.
Ur-har193 ().
Gurn-hara194 ().
Bugu-hara195 ( ).
Kk hara .
Gurn-har , (
1737 .) ,
.

[].
Spinnen ().
[].
Chdu-tui.
[].
[].
Kokk-tui ( ) . 30. (.
. 77). . 30 . :
, ,
.
, , 300 .
[]. [] [] D. L.
.
.

[ 4]

79

, . 301196,
,
.
, Kukhara.
, Einhard197. :|
|: .
1). Tor-an198 .
.
2). Schonkan199 . .
3). Dukkun200 .
4). Ilkun201 .
5). Irin202 .
6). Irkin203 .
7). Iggan .
8). Uwun204 .
9). Hokdrpe205 .
10). tki206 .
11). Mira207
.
12). Graon208
13). Hktenkera209 .
- Njngnjni210, Dsjani211, Bloni212,
Toni213. 4 , -
ngani214. :|
|: - habr215; Naschr216 Sun217, Tarschg;
Namr218; wl219.

otr-ir220, ().
- .
- otra221, sirr222, nrre223, to224.
() Nrre-iri225
. , . ,
, ,
. , , . :|
|: .
1). Bang-tyr226 . : .
2). Tschbelgat227. , .

Einhard . 29.
- ngani . 29 .
- . 31.
[].
.

80

. 32

.. . .

3). ieng-chap228, ,
.
4). Chap229, ,
, .
5). Dap230, ,
.
6). Kogn-ap231, ,
.
w
7). Chdib el232, .
.
8). Duwenhep233, .
, .
9). Bl-ees-wang-chaip, , . ees234
, Bl ; .
10). ieng-chap235, .
11). Chaap236, Kal ,
.
12). Sulssan-chaip237, 238,
. :|
.
- Juma, Dschjuma239, - Asdnja,
Adna240. 241 Sabbath.
- Schamb242, Schenb243, Schamb244, Schnb245.
[-] Jakschamb246, [ ] Jekschenb247, [ ] Jekschamb248, [ ] Akschnbe249.
[-] Djuschamb250, [ ]
Tschenb251, [ ] Djuschamb252, [ ]
Duschnbe253; , 254. //
. ,
.
.
Tsurachitschi255 .
mtschi256 . - -
257
Em . ,
.

.
.
. 31 .
.
. 31 .
Horis Sin. . 32 .

[ 4]

81

, . , ,
,
. //

, , 12 , ,
. . , , . .:
Bayer, [um] de Horis / Sin[icis]258.
|: : 1 2
. :|
Lu259, 5- , , , , , .
|: , -, ,
, - . ,
. :|
, //
, , ,
, Lu. .: Witsen, p[agina] 57260.
, , , .
?
Knlbt261, , ,
. , |:
, . , . :
, ,
. :|
|: : Chai-chbi262, ,
. , , . :|
,
, //
.

. 32 .
. 32 .
.
. 33.
. 33.
[].
[].

. 32 .

. 33

. 33 .

82

. 34

. 34 .

.. . .

, .
Otosst263, . -
, ,
, ,
, ,
, .
,
. //
.
- , ,
Otosst, , ( ), ,
,
, .
, .
|:
, , .
, , ( ,
264), ,
.
,
265.
, , . .
. , . . . .
, . . :|
|: , , , . , . :|
266 , .
Artemisiae267, // ,
, 268, ,
,

. 33.
[].
. 34.
.
Artemisiae, ,

[ 4]

83

,
. .
Artemisiae, ,
, K269. ,
,
270 , Scirpis271.
.
|: - Siggoretrra, - Tdobsi. - bwo272, - pm 273. , , .
, ,
, -
274.
- Tna275, la276.
Zning277.
.
Bolba278. (279), Otpol. Bolba
. :|
|: , , ,
, . ,
, , .
.
, .
, ,
. (jsire),
.
.
280, - B^r-ot281, . , ,
. ,
282. :|
283 , . //
, , , ,
284 .

Artemisiae .
.
.
- Tdobsi .
- pm .
- .
- . 34.
. 34 .
. 35.

. 35

84

. 35 .

.. . .

|:
, . :|
Otosst285
. ,
, , , , , .
|: .

. , , .
286, ,
, . . ,
, , .
. Calmus287,
, .
Dginjng, ohonlli,
Ssdablba288. :|
,
, - , Azart-Lam289, .
. // , , . , ,
.
, ,
20
, .
|: [] Cirsius290.
Tussilago291.
292 ,
:293 1. Artemisia294; 2. Jacea Austriaca295; 3. Verbascum296.
, .
, ,
297.

, Serza.
Ssdablba . 35.
.
. 35 .

[ 4]

85

, .
298, - Artschangae, ,
. Tribuloides vulgare aquis innascens299.
Artschn300 , .
, . :| |: Artschn . :|
301, , , , ,
, ,
.
// .
, .
, 7 , .
|: Tn, Chab302,
Chab-ot303, Chabt.
, . :|
,
, .
, [ ] ,
.
|: , ,
, . ,
, - , , ,
, . ,
. :|
, ,
. , ,
, (- Edschi304), ,
// , :
. , , - , , .

Artschn [].
Artschn
.
. 36.
[].
. 36.
.
. 36 .

[. 36]

. 36 .

86

. 37

. 37 .

.. . .

- ,
, ,
,
, ,
.
|:
, .
, , , , , . :| //
.
.
-: Dschndeki305, Kn-ort306,
Arg307, Tn-ort308.
|: - Imm309, pdu-mm, pdu,
badd-mdsche310, .
.
() Chagn, Bdpalla,
Tgas, Konzi.
- Tan311, Kn-Schggebode, Tsch312,
Kn-Krpari. :|
,
, ,
, ,
, ,
. , , ;
, , , , .
|: . 213313 , , . . - ,
. :| //
9 ,
. ,
, ,

Tn-ort [].
.
() .
Chagn Chagn-horra.
- Kn-Krpari . 37.
.
. 213 . 37.
.

[ 4]

87

, , .
, .
, , , .
, , , .

() , , IIXIII . . ...
,
, , ... , -, IV . .
15 . (Pierer 18571865. Bd. 14. S. 454456).
2
() -, ,
, ,
, . 17251728 . , 1727 .
.
3
. ,
( 1957. . 563; 20012002. . 4. . 163); . Chullugunah
(Pallas 1801. S. 220); . chulugan (.. : . . 21.
. 5. . 143. . 93 .).
4
. ; ( ) ( 1957. . 490); .
; , , ( 2001
2002. . 3. . 434); . Ukkyr (Pallas 1801. S. 220); . ukr
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 93).
5
. ,
( 20012002. . 1. . 227); . Bars (Pallas 1801. S. 220); Felis Tygris... , ... - Babr. - Julbars. - Barr... (Pallas 1811
1831. Vol. I. S. 1517); . Bar (.. : . . 21. . 5. . 73.
. 284 .); , - , - Jlbars (Mller 1760. S. 608);
. ( 1984. . 628).
6
. , ( 2001
2002. . 3. . 261); . Toolai (Pallas 1801. S. 220).
7
. () , ( 20012002.
. 2. . 305); . Lu (Pallas 1801. S. 220).
8
. ,
( 20012002. . 2. . 334); . Mogoi (Pallas 1801. S. 220).
9
. , ,
( 20012002. . 2. . 340341); . Morin (Pallas 1801. S. 220); . mor (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 93).
10
. , , ( 20012002. . 4. . 107108); . Choin (Pallas 1801.
S. 220).
11
. () ,
( 20012002. . 1. . 247).
1

88

.. . .

. () ,
( 20012002. . 2. . 333); . Metschin (Pallas 1801.
. 220); . , C ( 20012002. . 2. . 333).
13
(Pierer 18571865. . 16. S. 36); ...
( . Bd. 13. S. 207).
14
. () , , ( 20012002. . 3. . 203); . Takia (Pallas 1801.
S. 220); . takja (.. : . . 21. . 5. . 143. . 93 .).
15
. ,
( 20012002. . 2. . 416); . Nochoi (Pallas 1801. S. 220);
. nochi (.. : . . 21. . 5. . 143. . 93 .).
16
. ,
( 20012002. . 1. . 394); . Gachai (Pallas 1801. S. 220).
17
. dsheo, wscha (.. : . . III. . 1. . 135.
. 17 .18; .. : . . 21. . 5. . 143. . 93 .); . Schuwa,
Wschiwyloh ( ) (Pallas 1801. S. 220).
18
. lan lang-wu , (.. : . . III. . 1. . 135.
. 15 .16; .. : . . 21. . 5. . 143. . 93); . Lan,
Glanggiloh ( ) (Pallas 1801. S. 220).
19
. Dak, Sdaggiloh ( ) (Pallas 1801.
S. 220).
20
. jbu (.. : . . III. . 1. . 135. . 15 .17;
.. : . . 21. . 5. . 143. . 93 .); . Ui, Jolwyloh ( ) (Pallas 1801. S. 220).
21
. Buruk, Swrulloh ( ) (Pallas 1801.
S. 220).
22
. Burul, Swrulloh ( ) (Pallas 1801.
S. 220).
23
. da t (.. : . . III. . 1. . 135. . 15 .
16; .. : . . 21. . 5. . 143. . 93); . Tha
(.. : . . 98. . 1. . 36. . 26 .); . Da,
Rtahloh ( ) (Pallas 1801. S. 220).
24
. luk lu (.. : . . III. . 1, . 135. . 15 .
16; .. : . . 21. . 5. . 143. . 93 .); . Luuk
(.. : . . 98. . 1. . 36. . 26 .); . Luk,
Luggiloh ( ) (Pallas 1801. S. 220).
25
. Br, Sbrylgiloh ( ) (Pallas 1801.
S. 220).
26
. dsha, wsche (.. : . . III. . 1. . 135.
. 17 .18; .. : . . 21. . 5. . 143. . 93); . Shaa,
Wschyloh ( ) (Pallas 1801. S. 220).
27
. tschi (.. : . . III. Op. 1. . 135. . 17 .18;
.. : . . 21. . 5. . 143. . 93 .); . Thzy
(.. : . . 98. . 1. . 36. . 26 ); . Tschi,
Kschyloh ( ) (Pallas 1801. S. 220).
28
. Pak, Paggiloh ( ) (Pallas 1801.
S. 220).
29
. Tsitschn (.. : . . 21. . 5. . 73. . 284 .285);
. ( 1984. . 280); . cziczkan , . (.)
czyczkan, . (.) cyckan (.. : . . III. . 1.
. 135. . 54 .55); . (.) Tschitschkn (.. : .
. 21. . 5. . 143. . 40 .); . (.) Tskan (Mller 1759b. S. 396);
. (.) ( 2006. . 105); . (
1984. . 111); ., ., . (. .) ji (.. :
. . III. . 1. . 135. . 50 .51).
12

[ 4]

89

. Ssir (.. : . . 21. . 5. . 73. . 283 .284); .


( 1984. . 230); . sr (.. : .
. 21, . 5. . 50. . 41); . (.) sygir syr, . (.) sir (.. : . . III. . 1. . 135. . 54 .55); . ssr (.. : . . 21. . 5. . 49. . 35 .); . Syr (Falk
1785. S. 154); . (.) ( 2006. . 105).
31
. bars (.. : . . III. O. 1. . 135. . 54 .); .
(.) ( 2006. . 105).
32
. . 5.
33
. tooszkan (.. : . . III. O. 1. . 135. . 54 .).
34
. Kojn (.. : . . 21. . 5. . 73. . 284 .285); .
( 1984. . 182); . . (., . .) Kojan
(.. : . . III. O. 1. . 135. . 54 .55); . Kujan, .
Kojan (.. : . . 21. . 5. . 143. . 48 .); . (.)
Koin (Mller 1759b. S. 394); . (.) (
2006. . 105).
35
, (
2006. . 105); . . 7.
36
. Dschiln, . Jeln (.. : . . 21. . 5. . 73. . 285
.286); . ( 1984. . 186); . czilan, . (.)
Gilan . (.) jilan (.. : . . III. O. 1. . 135.
. 56 .57); . (.) ( 2006. . 105).
37
. At (.. : . . 21. . 5. . 73. . 283 .284); .
( 1984. . 252); . , ( 1966. . 42);
. at (.. : . . 21. . 5. . 50. . 41); ., .
. (. .) at (.. : . . III. O. 1. . 135.
. 54 .55); . at (.. : . . 21. . 5. . 49. . 35
.); . (.), At, . att (.. : . . 21. . 5. .
143. . 40 ., 65 .); . (.) () ( 2006.
. 105).
38
. Chi, . Ki, . Chi (.. : . . 21. . 5.
. 73. . 283 .284); . ( 1966. . 294; 1984.
. 341); . Koi (.. : . . 21. . 5. . 50. . 41); .,
. . (. .) Koy (.. : . . III. O. 1.
. 135. . 54 .55); . (.) Koi (.. : . . 21.
. 5. . 143. . 40 .); . (.) ( 2006. . 105).
39
. Bizn (.. : . . 98. . 1. . 35. . 9);
. (.) () ( 2006. . 105).
40
. ( 1966. . 507; 1984. . 241); . tagak
. (., . .) tauk (.. : . . III. O. 1.
. 135. . 55 .56); . tauk (.. : . . 21. . 5.
. 143. . 49); . Ta-ack (.. : . . 98. . 1.
. 35. . 2 ); . (.) Tak (Pallas 18111831. Vol. II. S. 8890);
. (.) ( 2006. . 105).
41
. t (.. : . . 21. . 5. . 73. . 283 .284); .
, ( 1966. . 686; 1984. . 586); . .. (.
.) it, . (.) et it (.. : . . III. O.
1. . 135. . 54 .55); . it (.. : . . 21. . 5.
. 49. . 35 .); . It Et (Falk 1785. S. 155); . (.) It
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 40 .); . (.)
( 2006. . 105).
42
. ( 1984. . 559); . tongu, . (.) tonus
. (.) dongus (.. : . . III. O. 1. . 135. . 54
.55); . (.) ( 2006. . 105); . .
Tstscha (.. : . . 21. . 5. . 73. . 283 .284).
30

90

.. . .

. msh (Steingass 1892. S. 1345); . ( .. : . . 21. . 5. . 149. . 487 .).


44
. baqar , (Steingass 1892. S. 194).
45
. palang , , , (Steingass 1892.
S. 255); . babr ( . S. 154); Paleng (Gmelin 1774a. S. 485); . Palen . , (Georgi 1797
1802. Theil 3. S. 15181519).
46
. ar-gosh (Steingass 1892. S. 456); . ( .. : . . 21. . 5. . 149. . 474 .).
47
. nahang, nihang (Steingass 1892. S. 1439).
48
. mr (Steingass 1892. S. 1139); . ( .. :
. . 21. . 5. . 149. . 476 .)
49
. asb (Steingass 1892. S. 47); . ( .. : . . 21. . 5. . 149. . 474 .).
50
. qusband (Steingass 1892. S. 969).
51
. amdna (Steingass 1892. S. 430).
52
. murg , (Steingass 1892. S. 1216); . ( .. : . . 21. . 5. . 149. . 475 .)
53
. sag (Steingass 1892. S. 690).
54
. k ok (Steingass 1892. S. 487); . (
.. : . . 21. . 5. . 149. . 475 .).
55
. () , ( 1957. . 463; 20012002. . 3.
. 354); . Uss (.. : . . 21. . 5. . 143. . 92).
56
. () , ( 1957. . 241; 20012002.
. 2. . 335); . . mod (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 92).
57
. ( 1957. . 109; 20012002. . 1. . 362); .
Gall (.. : . . 21. . 5. . 143. . 92).
58
. , ( 1957. . 657;) . ()
( 20012002. . 4. . 370).
59
. ( 1957. . 417; 20012002. . 3. . 243);
. tumr (.. : . . 21. . 5. . 143. . 92).
60
. ( 1957. . 600; 20012002, . 4. . 243);
. Zagn (.. : . . 21. . 5. . 143. . 94 .).
61
. , ( 1957. . 512); .
( 20012002. . 4. . 44); . char (.. : .
. 21. . 5. . 143. . 94 .).
62
. , ( 1957. . 645); .
( 20012002. . 4. . 341); . Schar (.. : .
. 21. . 5. . 143. . 94 .).
63
. , ( 1957. . 450); .
( 20012002. . 3. . 315); . uln (.. : .
. 21. . 5. . 143. . 94 .).
64
. oo ( 1957. . 269; 20012002. . 2.
. 409); . nog nogn (.. : . . 21. . 5.
. 143. . 94 .).
65
. , ( 1957. . 556); .
( 20012002, . 4, . 149); . Kuk` (.. : .
. 21. . 5. . 143. . 94 .).
66
. . 61, 58, 6.
67
()
( XIV .)... 11 , 11 , 33
. 12 43

[ 4]

91

( 2006. . 105); ,
354 . 15 622 . ;
() ... (Pierer 185765. Bd. 8. S. 714716); [ ] (Ghrra), (Jange) ... . . , , ,
1772- 1186-.
365 ...
... (Falk 1786. S. 479480);
, .. , ( . . 21. . 5. . 152.
. 16 .).
68
8. Muharrem Muharam. 10- Aschura, Haschura, ; 24 (Falk 1786. S. 481); . (.)
10 (
.. : . . 21. . 5. . 152. . 16 .); .
( 2006. . 105); . Muharrem (Brockhaus 19281935. Bd. 9. S. 582); .: [ ] Muharrem; , , , . ... Aschuur,
, ,
... (Gmelin 1774a. S. 183).
69
9. Safar, (Falk 1786. S. 481); . (.) (
.. : . . 21. . 5. . 152. . 16 .); . (
2006. . 105); . Safar (Brockhaus 19281935. Bd. 9. S. 582).
70
10. Rabiel Auwal. 12-
. Manlyr Bayran Byran. (Falk 1786. S. 481); . (.) 12-
( .. :
. . 21. . 5. . 152. . 16 .); . -- ( 2006.
. 105); . Rabi el awwel (Brockhaus 19281935. Bd. 9. S. 582).
71
11. Rabiar Achyr, ... (Falk 1786. S. 481); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 152. . 17); . - ( 2006. . 105); . Rabi el acher (Brockhaus 19281935.
Bd. 9. S. 582).
72
12. Djumabiar Auwal (Falk 1786. S. 481); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 152. . 17);
. -- ( 2006. . 105); . Dschumdha el
awwel (Brockhaus 19281935. Bd. 9. S. 582).
73
1. Dschu madylt Achyv (Falk 1786. S. 480); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 152. . 17); . - ( 2006. . 105); . Dschumdha el acher (Brockhaus 1928
1935. Bd. 9. S. 582).
74
2. Radschap Radjab.
, , Rahaip
(Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. : .
. 21. . 5. . 152. . 17); . ( 2006. . 105); .
Radschab (Brockhaus 19281935. Bd. 9. S. 582).
75
3. Schabon Schabin. Beraael.

, ,
. (Falk 1786. S. 480); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 152. . 17); .
( 2006. . 105); . Schaban (Brockhaus 19281935. Bd. 9. S. 582); .:
[ ] Schaaboon. ,

92

.. . .

, , ... (Gmelin
1774a. S. 184).
76
4. Ramasan. , ,
, . 27-
. Radyr, Radri Ratscha. ,
, Haidifiter, ... Ramasan Bayran,
. (Falk 1786. S. 480481); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 152. . 17);
. ( 2006. . 105); . Ramadn, . Ramasan (Brockhaus 19281935. Bd. 9. S. 582); .: [ ] Romasaan , , , . (Gmelin 1774a. S. 184).
77
5. Schawat. Ramasan Beyran Airkun, Urusa Aire. (Falk 1786. S. 481); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 152. . 17); .
Schawwal (Brockhaus 19281935. Bd. 9. S. 582); .: [ ] Schawal .

, . (Gmelin 1774a. S. 184).
78
6. Silkahada, (Falk 1786. S. 481); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 152. . 17); .
- ( 2006. . 105); . Dhilkada (Brockhaus 19281935. Bd. 9.
S. 582).
79
7. Silitidga, Sulbydja. 10- Kurban Bayran,
, ... ... (Falk 1786. S. 481); . (.) ( .. : . . 21. . 5. . 152. . 17); . ( 2006. . 105); . Dhilhidscha (Brockhaus 19281935. Bd. 9. S.
582); .: [ ] Slhadscheh.
, ,
. ,
... (Gmelin 1774a. S. 185186).
80
. ( 2006. . 105); Kurban
Bairam [] .
,
. (Gmelin 1774. S. 129130); .: [ ] Bairam Kurbaan (Gmelin 1774a. S. 186).
81
() , . .
82
, .
, . , , ,
.
83
.: , , , .
84
1. (Naurus), ... (Falk 1786. S. 480); .
(.) ( .. : . . 21. . 5. . 152. . 16
.); . ; ( 2006. . 105).
85
[] 12 , 365 6 , (
.. : . . 21. . 5. . 152. 16 ).
86
Sawy (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. :
. . 21. . 5. . 152. . 16 .); . ; ( 2006.
. 105).

[ 4]

93

,
. - ,
, , , .
88
Djawsa (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. :
. . 21. . 5. . 152. . 16 .); . ; ( 2006.
. 105).
89
Saratan (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. : . . 21. . 5. . 152. . 16 .); . ; (
2006. . 105).
90
Eet (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. :
. . 21. . 5. . 152. . 16 .); . ; ( 2006.
. 105).
91
Smbele (Falk 1786. S. 480); . (.) (
.. : . . 21. . 5. . 152. . 16 .); . ,
; ( 2006. . 105).
92
Mysau (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. : . . 21. . 5. . 152. . 16 .); . ;
( 2006. . 105).
93
Akrab (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. : . . 21. . 5. . 152. . 16 .); . ;
( 2006. . 105).
94
. ( 1984. . 574).
95
Kawus (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. : . . 21. . 5. . 152. . 16 .); . , ;
( 2006. . 105).
96
Djaudu (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. : . . 21. . 5. . 152. . 16 .); . ;
( 2006. . 105).
97
Dalu (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. :
. . 21. . 5. . 152. . 16 .); . , ; (
2006. . 105).
98
Chot (Falk 1786. S. 480); . (.) ( .. :
. . 21. . 5. . 152. . 16 .); . ; ( 2006.
. 105).
99
. ( 1984. . 255); . ( .
. 275); . ( . . 264); . Ktschg
(.. : . . 21. . 5. . 50. . 41 .); . Kiczig, . Kiczu,
Kiczkina, . (.) Kiczyk . (.) Kyci
(.. : . . III. . 1. . 135. . 57 .58); . sk, . suuk,
. (.) suak, . (.) sk . (.) suwok (
. . 57 .58); . Suk, souk (.. : .
. 21. . 5. . 50. . 41 .); . (.) Suk, . Suk, . Sok (.. : . . 21. . 5. . 143. . 41 ., 67 .); . (.)
Kitschkyn, . Kitsch, . Kitschg ( . . 41 ., 67 .);
. Ai ( . . 41); ., . . (., . .) Ay
, (.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .51); .
, ; ( 2006. . 38); . ( ) ;
( 2006. . 619); . ( ) ; ( , ) ( ); ., , . ii ( 2006.
. 38).
100
. Ul (.. : . . 21. . 5. . 50. . 41 .); .
ulug, . . (., ., .) ulu (.. :
. . III. . 1. . 135. . 57 .58); . (.) ul, . ulg
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 41 ., 67 .); . 87

94

.. . .

; ( 2006. . 620); ., , .
( 2006. . 38).
101
. ; (- ) (
2006. . 620).
102
. ; ( 2006. . 619).
103
. i ; ( 2006. . 619).
104
. ; ; . -
( 2006. . 619).
105
. (. ) ; ( 2006. . 619); . . Ktscha, . Kdscha, .
Ktscha, . Kdshja (.. : . . 21. . 5. . 73.
. 283 .284); . : 2000. . 308 ( .-.
).
106
. . ( 1966. . 772); . ilyg, . julu, .
(.) jilu, . (.) jily . (.) ila (.. :
. . III. . 1. . 135. . 57 .58); . dschilg (.. :
. . 21. . 5. . 143. . 67 .); . ( ) ;
( 2006. . 619); . . 100.
107
. . 99, 106.
108
. .
109
. (.) Kak, ., . Kak (.. : . . 21.
. 5. . 143. . 41, 49).
110
. . 99.
111
Zagn . . 60; . () ( 1957. . 600; 20012002. . 4. . 243); . , ( 1957. . 350; 20012002. . 3. . 92); . ( 1964.
. 290); . cagn , . Sar (.. : .
. III. . 1. . 135. . 70 ., 63 .); . ( 1964. . 36); ... ,
... , , Zachan=Sara ( ) Chabrn-Turn-Sara (
). (Pallas 1771. S. 356); .: 2000. . 127, 630.
112
. kischtin, . kistit, . kistitn , (Helimski 1987. S. 55;
.. ); . kistitt ( . . 84; .. ); .
Kschtin , (.. : . . 21. . 5. . 73. . 292 .
293).
113
. ki, . ki, . ki (Helimski 1987. S. 67; .. );
. K (.. : . . 21. . 5. . 73. . 284 .285).
114
., . udschmbui, . dschmbui (Helimski 1987. S. 117;
.. ); . djumbu ( . S. 95; .. );
. dkte, . dkte, . tucht ( . S. 74; .. ); . tikte ( . S. 95; .. ).
115
. org, . org, . rga (Helimski 1987. S. 74;
.. ); . rgo , ( . S. 95; .. );
. ( . S. 74); . . 114.
116
. kgu, . gguma, . ko (Helimski 1987. S. 57;
.. ); . ghu ( . S. 85; .. ); .
Ko (.. : . . 21. . 5. . 73. . 293 .294); .
dschire, . dschren, dschre (Helimski 1987. S. 56, 57;
.. ).
117
. , ,
, .

[ 4]

95

. Brre, . Brroe (.. : . . 21. . 5. . 73.


. 278 .279).
119
. HKargh (.. : . . 98. . 1. . 8. . 7
8 .); . . Krga, .Karga (.. : . . 21.
. 5. . 73. . 278 . 279); ., . . (. .) Karga (.. : . . III. . 1. . 135. . 55 .56); . Kargh (Pallas 18111831. Vol. I. S. 382383); . Targa
(Georgi 17971802. Theil 3. S. 17111712).
120
., . . Kusgn (.. : . . 21. . 5. . 73.
. 278 .279, 298); . Kuzgun, . . (. .) Kuskun
(.. : . . III. . 1. . 135. . 55 .56).
121
. rom, . rum (.. : . . 21. . 5. . 73.
. 284 .285); . rob (Helimski 1987. S. 92; .. ).
122
. gaaradaschn , (Helimski 1987. S. 102; .. ).
123
. Tugl, ., . Tgul, . dugl (.. : Helimski 1987. S. 119).
124
. tnga, . dngama, . tnga (Helimski 1987. S. 57;
.. ); . danah ( . S. 85; .. ); .
Tnga (.. : . . 21. . 5. . 73. . 293 .294); .
. 117.
125
. schrru, . schrru (Helimski 1987. S. 55; .. );
. sjur ( . S. 84; .. ); . Schru
(.. : . . 21. . 5. . 73. . 292 .293).
126
Namen der Maenden. Maert, Kuran Sara. April, Buhu Sara of Boegoe Sara. Mai, Dulan
Sara. Junius, Jihy of jeki burchan Sara. Julius, Baba of Baga burchan Sara. Augustus, Hucza
Sara of Goera Sara. September, Kuubi of Koejoeby Sara. October, Kodztier Sara. November, Edztzin Sara. December, Kocuc of Kokoek Sara. Januarius, Utar of Oelan Sara. Februarius, Ushier of Ousken Sara. (Witsen 1705. S. 301).
127
() .. (.: Schiefner 1855) .. ( . . 21. . 5. . 41. . 87).
128
.-. ire,ire, er , (Schiefner 1855. S. 107); .-.
(.) , ( .. : . . 21. . 5. . 152.
. 66 .); . , (Helimski 2001. S. 36); .-. e
, ( . S. 110); .-. (. ) k, k ,
ke (Schiefner 1855. S. 117).
129
.-. warg, warga, wuerg, muerge (Schiefner 1855. S. 170);
.-. Kalan-myptel-ired , ; Worg-Kar-ired (.. :
. . 21. . 5. . 41. . 87); .-. meap mipel (Schiefner 1855.
S. 226); .-. kalan-ired , () () ( . S. 252).
130
.-. limbi-ired, limbil-ired () (Schiefner 1855.
S. 252); .-. (. ) lemb, lmb, lmba, limba, limb,
lymb ( . S. 196); .-. Lmb-ired
(.. : . . 21. . 5. . 41. . 87); . -
( ) (Helimski 2001. S. 60)
131
.-. (. ) Nop, Nom, Lom, Nome, Nup (Schiefner 1855. S. 229); .-. (. ) mog, mok, mokka, mokkol,
mogo, mogol, mokar, mogor, mogr, mokar, mokal ( .
S. 265); . (Helimski 2001. S. 71).
132
.-. (. ) plek, pele, pila, pl, pel,
(Schiefner 1855. S. 231); . .-. told, tolde, told ( .
S. 274).
133
, .
118

96

.. . .

, ,
(.: 2003. . 460).
135
. .-. taet-suri-ired, taes-sril-ired , (Schiefner 1855. S. 144); .-. (. ) srum,
srm, srm, sram, srm, hrup, srup, srem, srm ( . S. 289); .-. (. ) tagi, ta, tagge, tag,
t ( . S. 144); . -- ,
(Helimski 2001. S. 56).
136
.-. kuelet-tiril-ired , () (Schiefner
1855. S. 252); .-. kuel, kuele ( . S. 123); .-.
(. ) terap, term, trm, term, tirep, tirem, tyrem, tyrep
( . S. 146).
137
.-. telguee lired ,
() (Schiefner 1855. S. 110); .-. t (t) ( . S. 110); .. kue , , , ( . S. 202, 222).
138
. .-. (. ) koa, koa, kotca, kota, kota
(Schiefner 1855. S. 266267); .-. dsh-Kotschibyl-ired
(.. : . . 21. . 5. . 41. . 87).
139
, .
,
, .
, (, ,
.), .
140
.-. Worg Kotschibyl-ired (.. :
. . 21. . 5. . 41. . 87).
141
.-. maek, mze , (Schiefner 1855. S. 172)
142
.
143
.-. (. ) r, rra, ara (Schiefner 1855. S. 234).
144
. () , ( 19581959.
. I. . 134); . () (Middendorff
1851. Theil 2. S. 8); . ( 19581959. . II. . 2334; Middendorff 1851. Theil 2. S. 171).
145
. ; ; ( 19581959. . III. . 3170); . (Middendorff 1851. Theil 2.
S. 50).
146
. dolo-bgt, dolon-bgt, dolo-bgt =
(Schiefner 1857. S. 154); . doln() ( . S. 154); .
bg, bog(n) ( . S. 100); .
(. ) ( 1973. . 194); .
( . . 194); . ( . . 487).
147
. miit, mii, mie, mii (Schiefner 1857. S. 207); .
(. ) ( 1973. . 395); .
- ( . . 395); () , ( . . 309).
148
Abendstern ( ); , ... ... (Grimm 1991. Bd. 1. Sp. 26).
149
. odo, odon, odo (Schiefner 1857. S. 215); . ()
( 1973. . 350).
150
. xxna (Donner 1955. S. 50).
151
. xx (Donner 1955. S. 50).
152
. , -; ,
, ( 19581959. . I. . 1210);
. (, , ) (Middendorff 1851. Theil 2. S. 72); . , , ,
( 19581959. . I. . 1210); Middendorff 1851. Theil 2. S. 71); .
134

[ 4]

97

, ( 19581959. . III. . 28642865; Middendorff 1851.


Theil 2. S. 106107); . , ( 19581959. . III. . 3760
3762; Middendorff 1851. Theil 2. S. 29).
153
. ; - ( 19581959. . I.
. 573); . , ; (Middendorff 1851.
Theil 2. S. 144); . , ; . , , ( 19581959. . I. . 573; . III. . 3090; Middendorff 1851. Theil 2. S. 46, 71,
144).
154
.
( 19581959. . I. . 358);
. ( 19581959. . I. . 357359; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 131); . ( ,
), ( 19581959. . III. . 3742); .
; (Middendorff 1851. Theil 2. S. 28).
155
. .
156
. .
157
. 1 , ( 19581959. . I. . 444);
. , -; ,
(Middendorff 1851.
Theil 2. S. 134); . 1 ( 19581959. . I. . 444; Middendorff
1851. Theil 2. S. 134).
158
. ; ; ( 19581959.
. II. . 1894); . ; ( 19581959. . II. . 1891;
Middendorff 1851. Theil 2. S. 21).
159
. ja , , ;
( 19581959. . I. . 203; Middendorff 1851. Theil 2. S. 4);
. ( 19581959. . I. . 203; Middendorff 1851. Theil
2. S. 4).
160
. , ,
( 19581959. . I. . 347; Middendorff 1851. Theil 2. S. 131).
161
. , , , , ( 1958
1959. . I. . 347; Middendorff 1851. Theil 2. S. 131).
162
. . i , , ( 19581959. . I. . 1098;
Middendorff 1851. Theil 2. S. 67).
163
. 4- , 4- ( ), - ( 1958
1959. . III. . 2778); . , ; ...
, (Middendorff 1851, Theil 2, S. 100); .
( 19581959. . III. . 2778).
164
. i.i 5- , 5- , ( 19581959. . I.
. 446); . ii 5- , ; i ,
(Middendorff 1851. Theil 2. S. 134); . 1i (
19581959. . I. . 446).
165
. ( 19581959. . III. . 3798; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 31); . , , ( 19581959. . II. . 1891
1892; Middendorff 1851. Theil 2. S. 21); . ( 19581959.
. I. . 454; Middendorff 1851. Theil 2. S. 138).
166
. 6- , 6- , (
19581959. . I. . 83); . ; ,
, , , (Middendorff
1851. Theil 2. S. 10).
167
. , 7- , 7- , , (
19581959. . II. . 2181); . 7- , ;
, (Middendorff 1851. Theil 2. S. 158); .
( 19581959. . II. . 2183).
168
. 8- , 8- , , ( 1958
1959. . I. . 207); . ; ,

98

.. . .

(Middendorff 1851. Theil 2. S. 1); . (


19581959. . I. . 207).
169
. 9- , ( 19581959.
. III. . 2755); . 9- , (Middendorff 1851. Theil 2.
S. 95); . ( 19581959. . III. . 2755; Middendorff
1851. Theil 2. S. 95).
170
. 10- , , ( 19581959. . II. .
1830); . ; , , (Middendorff 1851. Theil 2. S. 26); .
( 19581959. . II. . 1845; Middendorff 1851. Theil 2. S. 22).
171
. , ( 19581959. . II. . 21152116); .
(Middendorff 1851. Theil 2. S. 157).
172
. ( 19581959. . II. . 2032; Middendorff 1851. Theil
2. S. 155); . . i ( 19581959. . II. . 2025; Middendorff
1851. Theil 2. S. 152).
173
. ( 19581959. . II. . 1344; Middendorff 1851. Theil
2. S. 74).
174
. ( 19581959. . II. . 1438; Middendorff 1851. Theil
2. S. 66).
175
. ( 19581959. . I. . 724); . , ,
( 19581959. . I. . 879; Middendorff 1851. Theil 2. S. 124).
176
. ( 19581959. . II. . 2439; Middendorff 1851. Theil 2.
S. 164).
177
. . Tzui (Strahlenberg 1730. Anhang); .Kii, . Kui
(Donner 1932. S. 44; . ).
178
. (Pawlowski 1952. S. 994); ( 19781980. . III.
. 25).
179
.-. (. .) lga (.. : . . 21. . 5.
. 134. . 165); .-. (.) ( .. : .
. 21. . 5. . 152. . 67); . (., . .) Lga (Donner 1932.
S. 40; . ).
180
. . 178.
181
.: 2004. . 208226; Georgi 1775. S. 298299; Schiefner 1857. S. 204; Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 182; . . 199. . 2.
. 511. . 1. . 6. . 1414 . (.. ) . . 21. . 5. . 113.
. 112 . (.. ).
182
. 3. kusa-hara, ( )... (Schiefner 1857. S. 204); . xusa, xuca ( . S. 222); . 5.) Hussa
hara, (Georgi 1775. S. 299); . Kssah charah (.. :
. . 21. . 5. . 113. . 112 .); . chusa , 3-
(.. : . . 199. . 2. . 511. . 1. . 6. . 1414 .); .
Kotza-hara (Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 182); . ( 2004. . 216); . - (
1973. . 604).
183
. hara, sara (Schiefner 1857. S. 204); . Harh ,
(Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 182); . Chora (.. :
. . III. . 1. . 135. . 63 ); . chara ( . . 64 .); .
ha , ( 1973. . 676).
184
. ulan zudu-hara (
) (Schiefner 1857. S. 204); . ula, ula(n), ul, uln
( . S. 209); . , ( 1973. S. 466); .
zuda, zude (Schiefner 1857. S. 186); . Ulasodom
hara (Georgi 1775. S. 299); . Ulnsut (.. :
. . 21. . 5. . 113. . 112 .); . Ulandsudu , 1-

[ 4]

99

(.. : . . 199. . 2. . 511. . 1. . 6. . 1414 .);


. Ulandshadung-har (Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 182); .
, .
; ( 1973. . 261).
185
. Burgan hara (Georgi 1775. S. 299); . Burghnchara
(.. : . . 21. . 5. . 113. . 112 .); . jixe burgun (Schiefner 1857. S. 171); . Jeksche Burgan: Jeksche ,
Burchan ; 2- (.. : . . 199. .
2. . 511. . 1. . 6. . 1414 .); . Burgan-har (Messerschmidt
19621977. Teil 2. S. 182); .
( 1973. . 113); . ( 1973. . 223); .
ike, jike, jixe (Schiefner 1857. S. 94); (, , - .) .:
2004. . 216217.
186
. Basgin burgan hara (Georgi 1775. S. 299); . Bissichinyrrchara (.. : . . 21. . 5. . 113. . 112 .); . baga burgun (Schiefner 1857. S. 171); . Besegin Burgan: Besegin
, Burchan ; 3- (.. : .
. 199. . 2. . 511. . 1. . 6. . 1414 .); . Bitzign-Burgn-har
(Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 182); . ( 1973. . 113); . ( 1973. . 73;
2004. . 216); . baga, besege, bika, biika(n), bixan,
bxan, bixa (Schiefner 1857. S. 166); . . 185.
187
. gani-hara (Schiefner 1857. S. 130); ... /...
, . , ... ()... ( 2004.
. 217); . Chobe , . , 1- (.. : .
. 199. . 2. . 511. . 1. . 6. . 14 .); . . 189.
188
. gane, gani (Schiefner 1857. S. 222); . () ,
, , ( 1973. . 145).
189
. xojer, xojir (Schiefner 1857. S. 224); . (
1973. . 576); . . 187.
190
. Ulsin hara (Georgi 1775. S. 299); . oltschin
(.. : . . 21. . 5. . 113. . 112 .); . Oltscha, 2- (.. : . . 199. . 2. . 511. . 1. . 6. . 14).
191
. Kug hara (Georgi 1775. S. 299); . Kokaechara
(.. : . . 21. . 5. . 113. . 112 .); . Kuk ,
1- , , 1- (.. : . . 199.
. 2. . 511. . 1. . 6. . 1414 .); . Kugh-har (Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 182); . Kuhk ( . S. 181); .
( 1973. . 635); . , (
2004. . 217)
192
. uleri-hara (Schiefner 1857. S. 204); . Ulura hara
(Georgi 1775. S. 298); . Ularchara (.. :
. . 21. . 5. . 113. . 112 .); . le, le(n), len, le
(Schiefner 1857. S. 222); . () ( 1973. . 516); .
Ulara 2- (.. : . . 199. . 2. . 511. . 1.
. 6. . 1414 .); . Ular-har (Messerschmidt 19621977. Teil 2.
S. 182); . . ( ) ( 2004. . 216).
193
. re-hara , -
(Schiefner 1857. S. 204); . r, r, r ( .
S. 206); . Ura hara (Georgi 1775.
S. 298); . richar (.. : . . 21. . 5. . 113. . 112 .);
. Uri , 3- (.. : . . 199. . 2. .

100

.. . .

511. . 1. . 6. . 1414 .; Schiefner 1857. S. 212); . Urhara (Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 182).
194
. guru-hara ( ) (Schiefner
1857. S. 204); . guru, gura(n), gur ; guru-hara () ( . S. 132); . xrai ( .
S. 127); . Guhran hara (Georgi 1775. S. 298); . gorang
, 1- (.. : . . 199. . 2. . 511.
. 1. . 6. . 1414 .); . Gorng-hara (Messerschmidt 19621977.
Teil 2. S. 182); . Guruhum ( . S. 181); .
( 2004. . 216); . ( 1973. . 160);
. ha 2- ( ).
195
. bugu-hara ( )
(Schiefner 1857. S. 204); . bugu, bugo, bogo ( .
S. 198); . Bago hara (Georgi 1775. S. 299); .
Buchuh chara (.. : . . 21. . 5. . 113. . 112 .);
. Bogo , 2- (.. : . . 199.
. 2. . 511. . 1. . 6. . 1414 .); . Boguh-hara (Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 182); . Buguh ( . S. 181);
. ( 2004. . 216); . , ,
( 1973. . 108); ha ( ).
196
. . 126.
197
Mensibus etiam juxta patriam linguam nomina imposuit, cum ante id tempus apud Francos partim latinis, partim barbaris nominibus appellarentur. ... Et de mensibus quidem Januarium appellavit Wintarmanoth, Februarium, Hornung, Martium, Lenzinmanoth, Aprilem, Ostarmanoth, Majum, Wunnemanoth, Junium, Brachmanoth, Julium, Heuvemanoth,
Augustum, Aranmanoth, Septembrem, Herbistmanoth, Octobrem, Weinmanoth, Novembrem, Windmanoth, Decembrem, Heilagmanoth. (Einhard 1711. S. 131133).
198
. ( ) ( 2000. . 2. . 126);
. ; ( 2004. . 624); [ ] 13 , : Tiglan, , ; Illaga ; Ilkun ; Irin ;
Irkin
g
; Ugun ; Ukdarpu
; Oetki , ; Mir ; Geraun ; OKtenKirae ; Turan , ; Schonekan . (.. : . . 934. . 1.
. 89. . 361, 362); . Tura (Georgi 1775. S. 272).
199
. ( 2000. . 2. . 57); . () ( 2004. . 749); . Schonka
(Georgi 1775. S. 272).
200
. (.: ) ( 2000. . 1. . 174);
[] Tukuns, ; . (Georgi 1775. S. 272).
201
. (, ) ( 2000. . 1.
. 239); [.] Ilkun, (Georgi 1775. S. 271);
.. (Helimski 2003. S. 238), .
().
202
. ( ) ( 2000. . 1. . 257);
. Irin (Georgi 1775. S. 271).
203
. 1) ; 2)
( ; 3) ( 2000. . 1. . 257); ..
(Helimski 2003. S. 238), .
().

[ 4]

101

. ( ) ( 2000. . 2. . 180);
. 1) ();
2) ( ) ( 2004. . 660); . ( . . 657).
205
. , ( ) (
2000. . 2. . 267); [.] Hukterbi,
(Georgi 1775. S. 271).
206
. ( ) ( 2000. . 1. . 477);
[.] Okti, . (Georgi 1775. S. 271).
207
. ; ( 2000. . 1. . 352);
.. (Helimski 2003. S. 239), . , ; [.] Mira, (Georgi 1775. S. 272).
208
. ( ) ( 2000. . 1. . 111); .. (Helimski 2003. S. 238), . ; [.] Giraun, (Georgi 1775.
S. 272).
209
. , ( ) (
2000. . 2. . 366); [.] Okton Kira, (Georgi 1775.
S. 272).
210
. ( ) ( 2000. . 1. . 389); . (, ) ( . . 409); . Nelkini (.. : . . 934. . 1. . 89. . 428); . Nongi (Georgi 1775.
S. 269).
211
. ( 2000. . 1. . 196); . Diugani
(.. : . . 934. . 1. . 89. . 429); . Jewa (Georgi
1775. S. 269); (Juani angani) , ...
( . S. 271).
212
. ( 2000. . 1. . 75); . Bolani
(.. : . . 934. . 1. . 89. . 429); . Bola (Georgi
1775. S. 269).
213
. ( 2000. . 2. . 115); . Tugumu
(.. : . . 934. . 1. . 89. . 429); . Tua (Georgi
1775. S. 269).
214
. ( 2000. . 1. . 37); . Angani (.. : . . 934. . 1. . 89. . 428); . Angani (Georgi 1775.
S. 269); []
... ( . S. 271).
215
. kabar, xabar (Schiefner 1857. S. 111); . ( 1973. . 525).
216
. naer (Schiefner 1857. S. 143); . ( 1973.
. 317)
217
. u (Schiefner 1857. S. 166); . ( 1973.
. 262)
218
. namar (Schiefner 1857. S. 198); . (
1973. . 320).
219
. ebel, bel, bl, bl, gl (Schiefner 1857. S. 222); .
( 1973. . 489).
220
. (.) oturuo (Schiefner 1855. S. 78); . (.) ta
( . S. 46); . (. ) jir, jiry, jir, iio, jirie, re, ire,
ire, irri, era , ( . S. 252); . , ,
( 2005. . 419 , 470).
221
. . 220.
222
. (.) sr , (Schiefner 1855. S. 66); . . (. )
sira, sire, sra, sre, sia, sira, sr, hr, syr, syrre, sir (
204

102

.. . .

. S. 274); . ( ) ( 2005.
. 418).
223
. (.) nraei ( ); . (.) naeo, na-reo
(Schiefner 1855. S. 224); . 2005.
. 418); .. nr , (Helimski 1987. S. 57).
224
. (.) ta , . (.) t (Schiefner 1855. S. 281); .
, () (
2005. . 419).
225
. . 220, 223.
226
. (. ). ba-tegal-p (Schiefner 1858. S. 247);
. (. ) ba-tger-xp ( . S. 247); .-.
ba ( . S. 188); .-. tai , ( . S. 175); .
xip, xp, kp, kip , ( . S. 247)
227
. (. ) tbalap-kp (Schiefner 1858. S. 247); .
(. ) talbelep xp ( . S. 247).
228
. (. ) aeaap (Schiefner 1858. S. 247); .-.
jaf ( . S. 160); . (. ) jnaf (
. S. 247).
229
. (. ) keaap (Schiefner 1858, S. 247); .-.
kap 11- ( . S. 170); .-. k ( . S. 170);
. (. ) x^f ( . S. 247).
230
. (. ) de-p (Schiefner 1858. S. 247); -. die
gip , ( . S. 181); . (. ) de-p
( . S. 247); .-. die ( . S. 181)
231
. (. ) koafenep-kp (Schiefner 1858. S. 247); .-.
kofenep-xp ( . S. 168); . (. ) kfenep xp ( . S. 247); .-. kop - ( . S. 168).
232
.-. xdebel (Schiefner 1858. S. 173); . (. )
xdebel xp ( . S. 247); .-. xd ( .
S. 173); .-. chudsha (.. : . . III. . 1. . 135.
. 83 .).
233
.-. dup (Schiefner 1858. S. 185); . .
228.
234
.-. ess (.. : . . III. . 1. . 135. . 83 .).
235
. . 228.
236
. . 229.
237
. (. ) sule t-p (Schiefner 1858, S. 247); .. suleba-kp ( . S. 188); .-. sul, suol
( . S. 187); .-. fa, t , ( . S. 191).
238
. .
239
. Dsjuma (.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .;
.. : . . 21. . 5. . 134. . 244); .
( .. : . . 21. . 5. . 149. . 189 .).
240
. ( 1984. . 309); . (.) atna
(.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .50), . (.) Adn
( ); . (.) Adn (Mller 1759b. S. 384); .
(.) Jum, Atni (.. : . . 21. Op. 5.
. 164. . 91).
241
. Dsjma (.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .;
.. : . . 21. . 5. . 143. . 23 .); .
( .. : . . 21. . 5. . 149. . 189 .); . (.) Azna (.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .50); . (.)
Ula-dna (Mller 1759b. S. 384); . (.) Jum
(.. : . . 21. Op. 5. . 164. . 91); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 152. . 178).

[ 4]

103

. szambi (.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .); .


Schamb (.. : . . 21. . 5. . 143. . 23 .); .
( .. : . . 21. . 5. . 149. . 189 .).
243
. ( 1984. . 613); . (.) szembe
(.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .50); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 184. . 24).
244
. (.) Schem-b (.. : . . 21. . 5. . 50.
. 6); . (.) szenbi (.. : . . III. . 1. . 135.
. 49 .50); . (.) ( .. : . . 21.
. 5. . 152. . 178).
245
. (.) sznbe (.. : . . III. . 1. . 135. . 49
.50); . (.) Schanba (Mller 1759b. S. 384).
246
. Jak-szambi (.. : . . III. . 1. . 135. . 49
.); . Jakschamb (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 23 ); . ( .. : . . 21.
. 5. . 149. . 189 .).
247
. ( 1984. . 77); . (.) Jek-szembe (.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .50); . (.)
Jeckschenb (.. : . . 21. Op. 5. . 164. . 91).
248
. (.) Jek-schem-b (.. : . . 21. . 5.
. 50. . 6); . (.) Jek-szenbi (.. : . . III.
. 1. . 135. . 49 .50); . (.) ( .. : . . 21. . 5. . 152. . 178).
249
. (.) Ak-sznbe (.. : . . III. . 1.
. 135. . 49 .50); . (.) Akschnbe (Mller 1759b. S. 382).
250
. dju-szambi (.. : . . III. . 1. . 135. . 49
.); . Djuschamb (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 23 .); . ( .. : . . 21.
. 5. . 149. . 189 .).
251
. ( 1984. . 444); . (.) ty-szembe (.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .50); . (.)
( .. : . . 21. . 5. . 184. . 24).
252
. (.) Tsch-schem-b (.. : . . 21.
. 5. . 50. . 6); . (.) diu-szenbi (.. : .
. III. . 1. . 135. . 49 .50); . (.) (
.. : . . 21. . 5. . 152. . 178).
253
. (.) Du-sznbe (.. : . . III. . 1.
. 135. . 49 .50); . (.) Duschanbe (Mller 1759b. S. 384).
254
: .. ( .
. 21. . 5. . 143. . 23 .27 .) .. ( . . 21. . 5.
. 149. . 188 .201), .. ( .
. 21. O. 5. . 164. . 90 .95 .; . . 21. . 5. . 143. . 46 .50 .;
. . 21. . 5. . 6. . 114 .127; : Mller 1759b.
S. 382-409) .. ( . . 21. . 5. . 184. . 2435 .
. . 21. . 5. . 152. . 177 .186 .).
255
. (a 1957. . 206; 20012002. . 2.
. 239).
256
. , , ( 1957. . 672); .
( 20012002. . 4. . 412); - Em;
Emtschi (Pallas 1779. S. 249)
257
. , ( 1957. . 670; 20012002.
. 4. . 409); . ( 1964. . 268).
258
.: , ; Prima hora Sinica incipit ante mediam noctem, ita ut punctum mediae noctis et initium diei civilis Sinici mediam in horam primam ... (Bayer 1735,
S. 7).
242

104

.. . .

. () , ( 2001
2002. . 2. . 305); . ( 1964. . 150).
260
Als het Eclipsis is, oordeelt het gemeene volk, dat de Maen met zeeker slang in stryt is,
als wanneer zy een gemaekte slang by der hand hebben, en terwyl de verduisteringe duurt,
met Trommen, Hoorens, en Bazuinen, allerhande geluit en getier maeken, tot dat de Eclipsis over gaet, wanneer zy zeggen, dat de slang overwonnen is; slaende zy haeren gemaekten slang van klei dan aen stukken, uit wraek en boosheit tegen den slang in den Hemel, die
zoo stout was, om de Maen te durven bestryden; even wel, dat wonder schynt, dewyl zy de
telkonst zoo volmaekt niet en hebben als de Europianen, zoo weten zy den tijd van den Eclipsis echter uit te reekenen. (Witsen 1705. S. 57).
261
. : ; ( 19581959. . II. . 12951297; Middendorff
1851. Theil 2. S. 73); . l , , ( 1958
1959. . II. . 1930); . l , , ( 19581959.
. II. . 19271928; Middendorff 1851. Theil 2. S. 27).
262
. (.) hjer, haijer, hajar; . (.) kaija (Schiefner
1855. S. 282); . . (.) hbaei. ( . S. 285); .
( 2005. . 470); . (.) , .. (.)
( . . 534); . kj (Helimski 1987. S. 55); . .
chja, . cha, . chia ( . S. 55; .. ); . chje ( . S. 84; .. ); . chasigaani ( . S. 101; .. ).
263
. ; () ( 19581959. . II. . 1897).
264
, (Ranunculus) (Aconitum, ), c ; .
- . Scorzonera caule simplici, unifloro, foliis ex lineari lanceolatis (Gmelin 17471769. Bd. II. S. 24) Scorzonera angustifolia ... ( 707 .. Flora Irkutiensis: . . I.
. 104. . 4. . 127 .). ,
; Scorzonera (. Haferwurtz ) (Zedler
173250. Bd. 36. Sp. 693695). , ,
- Aconitum lyctoconum; 1. Aconitum Lycoctonum ... . - , . ... ,
, . , ... (Georgi 17971802. Theil 3. S. 1052); 2. Aconitum Lycoctonum L. ... ,
. ... Aconitum
Lycoct. . , ,
. ... , Acon. Lycoct. ... (Demitsch 1889. S. 144147).
265
.: Georgi
1775. S. 176, 192; Gmelin 17511752. Theil 4. S. 145146; Pallas 1771. S. 204.
266
. .
267
. Artemisia , ; Artemisia
L., . . ... 12. Artemisia vulgaris ... [] ... ... (Georgi 17971802.
Theil 3. S. 12311233).
268
(. corpia, . carpo , ) , ; Carpey ... 259

[ 4]

105

, . - Carbasus, Carpia, ...


,
... , ; ... (Zedler 173250. Bd. 5. Sp. 1129).
269
. ( 19581959. . II. . 1351).
270
. . 266.
271
Scirpi . Scirpus ().
272
. . (.) fee (Schiefner 1855. S. 94).
273
. (.) peamea , (Schiefner 1855. S. 35); .
pme (Donner 1932. S. 88; .. ).
274
(Pilat. f. sterillis) ,
, ; ; (, , , ) . , ,
; .: (Pawlowski 1952. S. 1715).
275
. ; . ( 2004.
. 326); . , ( 1973. . 409).
276
. la (Schiefner 1857. S. 101).
277
. . sne (
) (Steinitz 1984. Sp. 1345).
278
. (.) bulba bolba (Schiefner 1858. S. 191); . bolb , (Donner 1955. S. 25); . babyl
( . S. 21).
279
. . 274.
280
. . 264.
281
. ( 1984. . 75); . Bre, . Br (.. : . . 21. . 5. . 73. . 283 .284); . t ( . . 294
.); . Bre-ode ( . . 273).
282
.. : ... . .
,
. ,
, .
, ,
. (
. . 21. . 5. . 52. . 10 .).
283
(Hypericum) ; , , . , (Hypericum perforatum), . , ;
, , ;
. : B. Henrici 1894. S. 3843; Demitsch 1889. S. 187189, 215217.
284
,
( ), , , ;
.
285
. . 263.
286
(Ledum, . ledon ) . (Ledum palustre) . -

106

.. . .

: , ,
; .. ,
(Ledum palustre) (Pallas 1788. S. 50);
. : Georgi 17971802. Theil 3. S. 953954; Demitsch 1889. S. 222223.
287
Acorus calamus L. (, , ),
, 6070 , .
- ,
, , ;
. Acorus L., Kalmus. 1. Acorus Calamus L. ... .
- - . ... ,

(Georgi 17971802. Theil 3. S. 912913); 4. Acorus Calamus L. (Aroid.).
() .
... : .
... (Demitsch 1889.
S. 148151).
288
. (.). ses ss (Schiefner 1858. S. 186); . t
( ); . . 278.
289
(., . ) () , , .
290
. Cirsium (Zedler 17321750. Bd. 34. Sp. 952); (Cirsium arvense Scop.) ( , ) , 150 ;
.
291
Tussilago L. ... -- ()... (Georgi 17971802. Theil 3. S. 1240
1241); -- (Tussilago farfara L.) , 25 ; (
. ); , ;
, , , , ;
, , .
292
.
293
.. Catalogus Medicamentorum tam simplicium quam compositorum a Russis, Tataris, Ostiakis, tataris tschulimensibus variis in morbis externis et internis
usitatorum et celebratorum, variorumque circa curationes morborum Experimentorum collectorum ab A. 1737 ad 1738 ( . . I. . 104. . 18. . 818; : 1982) , (, , , .). :
Rutheni a Wiatka Jeniseam usque habitantes a Ceremissis, Wotiakis Tataris Casanensibus,
Wogulzis ostiacis, et Tomiensibus Tataris, Moxam adoptarunt, utpote remedium omnibus
Tataricis gentibus notissimum et antiquissimum. Moxam parant omnes ut plurimum e foliis
aridis artemisiae nonulli e foliis Jaceae austriacae, alii e verbasci foliis, quae folia arida manibus ambabus terere solent, donec separatis et oris flatu abactis carnosis herbaceis pulvisculis, sola lanugo superstes maneat; hunc lanuginem in candelae fumalis formam concinnatam, in omni dolore, dolenti loco ope salivae paululum leviter agglutinant, accensam ad
cutis adustionem tolerant; non sufficiente una, ad 30 saepe applicant... (.: , , , , , ,
. , Jacea Austriaca,

[ 4]

107

Verbascum. , ,
.

, . , , 30- ...) ( . . 1616 .);
20 1738 . .. : ...
, , assjach [ ] ,
. ( . . I. . 81. . 23. . 107 .).
294
. . 267.
295
, (Centaurea jacea L.) (
, , .); jaca (Centaurea < >) ... (Genaust 2005. S. 312); Jacea, 1) Centaurea... (Pierer 18571865. Bd. 8. S. 695).
296
() (Verbascum thapsiforme Schrad.)
, 2 ;
; Verbascum Thapsus L., .... - ... , (Steppen=Johanniskraut), .
... (Georgi 17971802. Theil 3. S. 781782); .: Demitsch 1889. S. 238239; Henrici 1894. S. 6869; Krebel 1858.
S. 127. S. 143, 151.
297
(Castoreum) , ; , ; , ,
, .
298
() , ; (Trapa natans) (Pawlowski 1952. S. 1415)
299
. , Tribuloides; Tribuloides. ... Tribuloides vulgare,
aquis innascens. Tribulus aquaticus... (Tournefort 1700. S. 655); Tribuloides Tournefort.
Tribulus aquaticus... ... (Rupp 1726. S. 4950); 1. Trapa natans L., ... . ... - Artschangul. ...
; , , . . ;
.
, . ... (Georgi
17971802. Theil 3. S. 741); 81. Trapa natans L. ... ; ... (Demitsch 1889. S. 235
236).
300
. , ( 2006. . 80); . rtschen
-. Sabina, -. , (.. : . . 21. . 5.
. 73. . 295 .); . Arzn Juniperus vulgaris fruticosa (.. :
. . 98. . 1. . 21. . 148); Juniperus communis. ... - Moshevelnik (ee); Weresk () ... - Artesch-agatsch (Gmelin 1747
1769. Bd. 1. P. 182); ... . Artschyn. ... Juniperus Sabina. ... -
Artsh ()... Cosaccis ad Tanan Casazkaja Moshucha ( ). ... - Artschae... (Pallas 1788. S. 1214); . : 2000. S. 9899 (,
, ).
301
. . 268.
302
. Kbo (.. : . . 21. . 5. . 73. . 295 .).
303
. t (.. : . . 21. . 5. . 73. . 294 .); .
ott (.. : . . 21. . 5. . 143. . 66 .).

108

.. . .

. ( 19581959. . I. . 231232; Middendorff 1851. Theil


2. S. 15).
305
. . (Helimski 2003. S. 223); . (
) (, 1968. . 142); . ( 1972. . 114); . , , ( 19581959.
. I. . 695).
306
. , ( 19581959. . II. . 1295; Middendorff 1851. Theil 2. S. 73); . , ( 19581959. . II.
. 1295; Middendorff 1851. Theil 2. S. 73); . , ( 19581959. . II. . 18741875; Middendorff 1851. Theil 2. S. 23).
307
. ( 19581959. . II. . 142); . a (Middendorff 1851. Theil 2. S. 9).
308
. , ( 19581959. . III. . 2893; Middendorff 1851. Theil 2. S. 112); . , ( ); . .
306.
309
. (). umu (Schiefner 1855, S. 257).
310
. (. ) mrce, mede, mese (Schiefner 1855. S. 303).
311
. ( 1984. S. 324); . ( . . 562); . tjn, . (.) tjun, .(.) tyn, . (.) tyn
(. : . . III. . 1. . 135. . 50 .51); . (.) Tjn
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 39 .).
312
. ., . . (.) tjusz (. : . . III. .
1. . 135. . 49 .50), . (.) tysz ( . . 49 .50); .
(.) Tjusch , (.. : . . 21. . 5. . 143. . 39
.).
313
De Brati en konnen wel niet schryven, doch om eenige zaek met hand-tekening te bevestigen, malen of trekken zy een boog op Papier, in plaets van hun naem, of merk-teken, en is
byzonder, dat de boogen die dus getekent werden, zijn te onderscheiden en te kennen, als of
het elk zijn hand teikening of name was. (Witsen 1705. S. 313).
304

[ 5]

|: 1, nnungto.
- , ,
, . . :|
, , Li2, , ,
,
.
24 (- Nemoch3, ) 4, - tochi5, 6.
4 , , Ald7, .
500 Li.
2 Li, 1000 Ald, Ber8,
.
4 Ber Golochn9, . //
Li, Ber, , , ,
.
|: 10 ,
Li ,
. :|
220 Li , , , 2 Li Ber, 110 Ber
27 Golochon . , Ber .
Golochon 11. //
|: Charan-Gazr12 , ,

, .
.
. 38.
.
. 38 .
.

. 38

. 38 .

. 39

110

. 39 .

.. . .

. : Negn-Charan-Gazr13 ,
Choir-Charan-Gazr14 . . :|
, Nlge15
8 , 16.
|: Nlge , . :|
|: Nlge .
nlgren17, , . :|
|: , Mo. Mo 18. , ,
Segdde.
Mu , 19. :|
Kss20. Kss ,
Nlge, , Kss 10 12
, 5 6. Kss At-Kss` 21,
Kss. Kss Satt-Kss` 22,
Kss.
12
Kss, 12 Nlge. //
|: Ksch ,
. :|
Kss
Kosa23,
. , Kosa 2 24, 60 , 2 Kosa
25, 15 .
, Kosa Golochon. . Descript[ionem] Elsevirian[am] verae Indiae s[eu] Magni
Mogolis Imperii p[agina] 1426.
|: N[ota] B[ene]: , .
Kss o .

. . . 38.
. 39.
. 39.
.
. 39.
Kss .
Ksch . 39.
Imperii [.]
.

[ 5]

111

. 50227 Cos Gaz28.


Coss . Anville: Eclairissements sur la Carte
de lInde. Paris 1753. 4 t(a) 29 Journal des Scavans
1754 .30 :|

. : .
(.) , 576 ; Li... ;
1 200 Li; 1 Li = 0,575 (Pieper 1857
1865. Bd. 10. S. 334).
3
, . Nemocho, ( ), Tochoi, ; Tochoi Alda, ; 500 Alda Beree, Li, Beree. Beree Golochon.
(Pallas 1776. S. 125)
4
. .
5
. , ; , 0,32
( 1957. . 414; 20012002. . 3. . 235); . ,
, ( 2000. . 558); . . 2.
6
, - Cubitus, ... ,
... (Zedler 17321750. Bd. 8. Sp. 908); ...Cubitus []
, 17 (Bischoff
1822. S. 5); . ,
38 46 , 47,5 .
7
. , ( 1957. . 30; 2001
2002. . 1. . 73); . () , . , .
, ( 2000. . 83); . : . 2
().
8
. , 2 (
1957. . 102; 20012002. . 1. . 317); . . 2.
9
. . 2.
10
Eer het werk meerder aanwast, zal ik int kort dit woord Ly, dat een gemeene Sineesche
maat beteekent, en wy doorgaans in onze Reize int afmeeten der Plaatzen zullen gebruiken,
uitleggen. Een Ly dan strekt zich, nat zeggen der Sineezen, zoo verre als men de stem van
een mensch kan hooren, wanneer hy opt vlakke veld, en by stil en klaar weder luits-keels
roept. Andere rekenen Ly ruim zoo groot als een stadi, een stadi gerekent op hondert en
vijftigh schreden; van welke stadin tween-twintigh een gemeen Duitsche mijl uitmaken
(Nieuhof 1665. S. 56); Ehe ich weiter gehe wil ich hie das Wort Ly, welches hin und wieder in dieser ReyseBeschreibung beym Abmessen der Oerter sol gebraucht werden krzlich
erklhren. Bedeutet demnach Ly eine gemeine Sinische Land masse die sich nach der Sineser eigenen Erklhrung so weit erstrecket als man eines Menschen stimme wenn er auff ebenem Felde und bey stillem Wetter mit vollem Halse rufft hren kan. Andere halten eine Ly
ja so gro als ein stadium oder Feldweges das stadium auff 150. Schrit gerechnet; dergleichen stadia 22. eine gemeine Teutsche Meyl machen (Nieuhof 1669. S. 61);
, .. (Nieuhof 1665) ( . . 3. . 1. . 814. . 202).
11
, - Lieue, ... ,
. . , ... 2400
... (Zedler 17321750. Bd. 40. Sp. 13611362); . : .
1
2

NB: 1754 . . 39 .

112

.. . .

. , ( 1973. . 141, 549); . () , ( . . 549); .


( . . 140); . gazer, gazar, gaer (Schiefner
1857. S. 130)
13
. nigen, negen (Schiefner 1857. S. 190); . , ( 1973. . 336).
14
. xojer, xojir (Schiefner 1857. S. 224); . (
1973. . 576).
15
. 1) ; 2) 10 ( 2004.
. 400); . , ; , 10 ( 2000. . 1. . 401); [ ]
, Nulge. ,
, 10
15 ( 1983. . 81).
16
. : .
17
. 1) ; 2) (
2000. . 1. . 401); . - ; ( 2004. . 401).
18
, (1000 ; 2,1336 ), XVIXVII .
.
19
() , , , ; . .: 2000. . 95.
20
. , , ; , 710 1214
( 19581959. . I. . 1170); , ; . = 10 (Middendorff 1851. Theil
2. S. 60).
21
. = 10 ( 19581959, . I, . 1170);
. l , 1314 (Middendorff 1851.
Theil 2. S. 60); . ( 19581959. . I. . 182; Middendorff
1851. Theil 2. S. 3).
22
.
= 78 ( 19581959. . I. . 1170;
Middendorff 1851. Theil 2. S. 60); .
, ( 1958
1959. . II. . 2131; Middendorff 1851. Theil 2. S. 154).
23
. Cos, Cosse ,
(Zedler 17321750. Bd. 6. Sp. 1402); Cos , 1,828767 (Pierer 18571865. Bd. 4. S. 474).
24
. : .
25
. : .
26
... mille cosarum, quarum singulae duobus, aut duobus et semis milliaribus Anglicis comparantur; et nostratibus binae pro uno milliari Belgico computantur. (Imperio 1631, S. 13
14).
27
Van Patanah quam hy in een klein Stedeken, een Cos van daer, en ook aen de Ganges gelegen, alwaer zijn goed op Draeg-ossen ladede, met welke een weg van omtrent veertig
dagen afleide, tot aen Itonda, daer een Carewaanzeray of Rustplaets, onder aen de voet
van een zeer zwaer gebergte stond.
Is een Persische maet, waer van de lengte my onbekent is, zijnde anderzins Gaz, dat de
zommige ook wel Cos of Gos uitspreken, een kleine maet van vier Hollandsche Ellen, en
Gez, de lengte van een Engelsche El, of vyf vierendeel Hollandsch; of op zommige plaetzen, een en een zeste El Amsterdamsche. (Witsen 1705. S. 502).
28
Gaz (. . Guz, Gaj Guj) - .
( 18 58 )
Gaz 41 ... (Pierer 18571865.
Bd. 7. S. 22); . .
. Gz, Gz
. ... 12

[ 5]

113

Gz , ... (Hanwey 1754. S. 311).


29
.: quarta forma .
30
Si le nom de Coss, dont se servent les Indiens pour dsigner la mesure actuelle des distances dans lInde, ou une dnomination qui en est videmment un driv, se retrouve dans
lantiquit, comme en effet je le dcouvre; cette circonstance favorise beaucoup la prsomption que lon a dj forme de lanciennet de cette mesure (Bourguignon dAnville 1753.
P. 4); Pour rsumer en peu de mots toute cette discussion sur la mesure itineraire de lInde,
disons: que les Indiens, ds la plus haute antiquit, ont connu lusage de ce qui parmi eux
sappelle coss: que cette mesure, selon quelle est determine par des bornes sur la voie ou
route principale de lInde, svalue 1330 et quelques toises, de manire quil en faut prs de
43 pour remplir un degr: que nanmoins lestime arbitraire des distances en diffrentes parties du mme continent, fait varier letendue des coss au point, que de la mesure moyenne
entre la plus forte et la plus foibl, il rsulte environ 37 coss par degr; ce qui est en effet
lchelle que jen ai donne dans ma carte de lAsie, qui a prcde la carte que jai dresse
de lInde en particulier ( . P. 14); La mesure itinraire des Indiens est le Coss, qui,
comme nos lieues de France, crot & dcrot suivant les Pays. Sa moyenne grandeur, selon
M. dAnville, est de 37 au degr, ce qui fait environ trois quarts de lieue; & cette valuation,
dont on dit ici les raisons, est plus juste que toutes celles qui se trouvent dans les Relations
des Voyageurs ... Si le nom de Coss (dit il) ou une dnomination qui en est videmment un
driv, se trouve dans lAntiquit, comme en effet je le dcouvre, cette circonstance favorise beaucoup la prsomption que lon a dj forme de lanciennet de cette Mesure (Journal des Savans 1754. P. 173174).

[ 6]

. 40

. 40 .

. ,
.
, .
, . .
, , .
,
.
, . //
,
, .
, , , , .
|: .
, , -, .
[].
. :|
|: , , . :|
, , ,
, .
|: , ;
. , [] .
.
Staat von Sibirien1 ,
. ,
.
Staat von Sibirien , 4 2. .

.
. 40 .
, . 41.

[ 6]

115

[], 3.
. :|
|: ,
, , , , , , , ( , ).
,
, ,
, , . :|
, , , , ,
, ,
, , // , , ,
, ,
.

.
|: ,
, .
,
. :|
|: . ,
4, ,
- .
: 2 . XIV. 265. :|
-.
[] .
|: , , -
. Staat von Sibirien 6. :|

. 40 .
.
.
.
.
.
. 40.
.
.
,
. 40 . .

.
. 41.
. XIV. 26 . 41 .
. 41.

. 41

116

. 41 .

. 42

. 42 .

.. . .

,
, .
. //
- , , .
|: 7 ,
. :|
. , , ,
, ,
8, .
, , , //
, .
.
|: , ,
-. :|
, - , ,
. , , ,
, , . , , .
.
. //
. 3069 ,
. ,
5 . //

2
3
4

6. Ihre Gestalt ist abscheulich und helich und man kann wol sagen da kein abscheulicher Volk auf Erden seye. Sie sind kurz und untersetzt von Leib nicht ber 4 Schue hoch breit
von Schultern und Angesicht mit platten, breiten Nasen grossen hangenden Lippen und kleinen tief in dem Kopf stehenden Augen wie bei Luchsen der Kopf ist recht gro und dick.
Durchgehend sind sie hellbraun mit langem fliegendem Haar welches je zuweilen roht und
blunt meistens aber Pech-schwarz; haben sehr wenig Bart ihre Haut ist braun und grob; sonst
sind sie schnell im Laufen. (Staat 1720. S. 124).
. . 1.
. . 1.
[ ] , ,
. ,
. .
, , , , , .
;
. 42 .
- . 42.

[ 6]
5
6
7
8
9

117

4 . ,
, ,
. ( 1967. . 147).
, ,
, (2 14: 26).
. . 1.
- ,
. , , .
. . 17 .
Zeker Engelsche Schryver, wiens schriften int Jaer 1679 tot Parys gedrukt zijn, zegt, dat
... Lelijker volk van gedaente, als de Kalmakken, word in geheel Asie niet gevonden. Het
aengezicht is plat en breed, tusschen het eene oog ent ander is een tusschen-stant van omtrent vyf vingeren. Dus ver uit gemelte Engelsche Schryver. (Witsen 1705. S. 306).

[ 7]

. 43

. 43 .

, ,
. , .
, .
.
|: . :| //

.
, .
|: , , ,
. :|
, , ,
,
,
.
|:
. .
, .
.
,
.
. , -
, . :|

. 43.
.
. 43 .
.
. 43 .

[ 7]

119

, , ,
, . |: , , :|. //
|: , , .
,
. :|
, ,
. ,
.
1 ,
, , .
, ,
, . |: ,
, , ,
, . :|
, , , .
.
|: [] , , ,
. . :|
, , ,
, , , , // ,
.
.
|: 2 .

[].
. 43 .
, .
.
. 44.
.
, .
,
. 44.
.
. 44.
. . . 44.
.
[].
.

. 44

. 44 .

120

. 45

. 45 .

.. . .

.
2 .
. :|
,
, .
, 3 7
. 1015 .
|:
, . , ,
,
, , , . , 2.
. :|

, 1520
// ,
.
, , . .
.
|: , , .
, , ,
, - , .
, ,
. - Kedscheg.
, . , . - 3 ,
, . :|
,
, 4.
, ,
, , //

.
. 44 .
, .
. 44 .
15 [].
.
.
.
. 45.

[ 7]

121

, .
, , , , , .
,
.
.
, ,
. ,
.
|: , .
. :| //
,
, , , , 5 .
, , ,

, , . 81012 , , . . //
.
, . , .
. , ,

, .
, ,
. , , ,
, // .
,
. . . , . , ,

.
. 45 .
.
.
.
[].
[].
.
.

. 46

. 46 .

. 47

122

. 47 .

.. . .

, , , , . , , , , .
|: Messerschmid in observ[ationibus] M[anu]s[crip]tis ad Sthralenberg: ad
p[agina] 135. De notis seu figuris Faciei acu pictis, quas Hundishal sua lingua
Tungusi vocant, ita habet Eustatius Thessalonicensis Episcopus in Commentar[iis] ad Dionysium Alexandrinum de situ orbis Basileae 1556 in 8. p[agina]
109. Fertur, inquit, Europaeos Thraces (circa Propontidem) notis pungi; Nobilitatis argumentum existimantes notis esse punctos, non autem punctos esse ignobile6.
.
: P[arte] 1. p[agina] 49. Nov[a] edit[ione] p[agina] 40. s[e]q[uente]7 :|
|: ,
, , ,
, - ,
Antimonium8, ,
. Antimonium - ; 9,
. . Alkahol,
Shaws Voyages de la Barbarie et du Levant Tom[o] 1. p[agina] 381. Edit[ionis]
gall[icae]10. :|
|: , 11, . 12.
. 159 13
. :| //
.
, . ; , , . .
|: , , , ,
. . .

.
1556 [].
Messerschmid in 40. s[eq[uente . 46.
.
Voyages Reysen nach der Barbarey Tom. 1.
Edit[ionis gall[icae . 46 .
159 [].
[].
, . 47.

[ 7]

123

, , . :|
. , . ,
, .
|: , .
, .
,
, . :| //
, , 24
14. . , , , , ,
.
,
,
. //
. . .
, , , , , , , .
|:
2 , ; .
, . . .
, Pjda15, Piad 16, . , .
, .

, . 47 .
. 47 .
4 3.
.
. 48 .
.
Pjda ahirri.
- Piad .
.

. 48

. 48 .

124

. 49

. 49 .

.. . .


. .
, . :|
, ,
. - , // ,
.
.
, ,
.
|: , corporum atque induviarum
barbaricarum foetore17: Salvianus L[ibri] V. de Gubernatione Dei p[agina] 9118.
, . Gundlingiana P[arte] 1.
p[agina] 6.19 :|
, ,
, , . , , , .
|:
, .
. :| //
, .
, -, ,
, . .
, ,
,
. |:
, - . :|
|: ,
, .

.
. 48; .
. 48.
. 48 . : , ,
, .
.
Gundtlingiana P. 1. p. 6. . 49.
: , .
. 49.
.
[].
-
. 49 .

[ 7]

125


,
. , . ,
. ,
.
. ,
, . :|
|: , , 20
, , .
,
. :|
, , ,
Hrki21, .
// .
. , .
, , , , , , , , . , ,
. .
|: - Seli22; ErkissStliat23; Jechtarkissi-Seliat24. -
mdn25 Tschurgunk. :|
|: . : , ,
, , , . , .
, .
Trro26. ,
.
Pi27. . :| //
, , njl28. -

.
. 49 .

. 49 .
.
- Tschurgunk . 50.
.

. 50.

. 50

. 50 .

126

. 51

. 51 .

.. . .

Tslk29, - - Arschm, -
Pi.
,
, . .
|: .
, .
,
. :|
,
. , ,
: , , , // , ,
, ,
.
.
|: . ,
, .
. :|
, .
.
|: , ,
. . . . :|
, ,
.
|: , , ,
. :|
// , ,
. , ,
, , ,
.
, .

, , //

- .
, .
. 50 .
.
. 51.
. . . 51.
.
. 51.

[ 7]

127

. , , , . |:
, , , . :|
|: .
.: Witsen, p[agina] 29230. :|
.
,
, .
|: , ,
, . , ,
, . ,
, , , ,
, .
, Sokui31, .
, Sokui .
, ,
. Tai32. .
Staat von Sibirien33, . :|
|: . , ,
, ,
.
, .
,
, .
(),
. , . ,
, . :|
|: ,
.
Cicero de Senectute sagt Vom Msanissa, eum nullo frigore adduci posse vt
capite operto sit34. :|

. 52.
Witsen, p[agina 292.
. 52.
.
.
. 51 .
.
. 52.
operto sit . 53.

. 52

128

. 52 .

. 53

. 53 .

. 54

.. . .

, ,
.
, , , // .
, , . ,
.
Dschebak35 ,
. , , . ,
, , // , , .
|:
. :|
,
Bergess36 , .
, , ,
. . ,
. , , . //
, , .
, , .
.
,
, , ,
.
, ,
. , ,
, .
// , .
, , , , ,
.., , .
, [] Bergess,
.
, , , - . ,
,
.

. 53 .
.

[ 7]

129

, 2
, , , . //
, , , ,
; .
, ,
, ,
,
. .

, , , ,
. Togch. //

, ,
.
, .
, ,
. ,
,
.

,
, , // , .
- Tangs37. , , Erkis-Tangas38, , Jechtar-KisTangas39, . , ,
, .
Son40 , ,
, , . , ,
.
Son , . , Son //
, ,
.
Tnj-Son41, (), - Tnj`. ().
.

.
, Son
. 55 .
Son .
.
() . 56.
() . 56.

. 54 .

. 55

. 55 .

. 56

130

. 56 .

. 57

. 57 .

. 58

.. . .

, ,
, SamalktachSon42 , ,
,
. // Samalyktach : Samalyk , ,
, .
, ,

. Kuln-Son, Kuln43 .
Saiingi-Son44, , , // , .
, Kyssyng-Son45, , .
, .
, , , UbassSon, Ubass46 . , ,
.
, , , , ,
. // ,
, 23
.

.
Son 47.
Son
:
1. .
2. .
3. .
4. .
5. .
6. , , , // , .
, , , , .
Jechtar-Son48, .

.
.
. 57
.
.

[ 7]

131

, Tagalai49. , , , .
, ,
. 12 // , ,
, .
,
. , Tagalai , ,
. Tagalai ,
,
, . . //
Tagalai , . , Tagalai , ,
,

. Tagalai
, , ,
.
|: Schigedk50 , .
, , .
Tagalai . :|
|: Schigedek , Tagalai .
51.
, Schigedk,
, , .
, , ,
Schigedk .:|
|: , Digil52.
, , , . Digili , , , . ,
Tagalai, .
Digili

12 2.
.
.
Schigedk . 58.
Schigedek . 58 .

. 58 .

. 59

132

. 59 .

. 60

. 60 .

.. . .

,
.
Digili , , , . :|
, , ,
// , Sangiach53. 54. Sangiach , Son. ,
, . Sangiach , .
Sangiach , . Sangiach ,
, // .
|: Sangiach
, . :|
.
,
,
, . - Irb55. , Sangiach, - .
|: .

. :|
,
. //
Sangiach .
Sangiach . ,
, , , Irb ,
.
Kur56, , , ,
, .
|: - Bg57, - Nije58.
, , . :|
, , .
, , .

. 58.
Sangiach . 60.
.
. 60.
.
- . 60 .

[ 7]

133

// Sangiach, Son.
|: , .
- Kur59. .
. . :|
, - , ,
, ,
, , . .
Sutur ,
.
60. , , Suturi, .

, Suturi //
, .
, , ;
.
. , , , . , ,
.
|: .
, , . :|
Katentsch61 ,
Suturi . // . .
Sari62 .
Katentsch ,
, Suturi .

, .
Sari , , ,
, .
Eterbss63 .
. , //
( ), Brpjchi64. , , Sari. , . Brpjch , .
, ,
.

. 60 .
.
. 61.
.

. 61

. 61 .

. 62

. 62 .

134

.. . .

, , , , ,
. . //
|: .
.
.
,
, , .
. , . :|
|: , . 20 30 . :|
|: .
, . Pe65 (
66), , ;
Trri67, .
, 68. :|
|: Torri ,
.
(uk69) ,
(maimk70) .
(duk71) , . ,
.
,
, .
. :|
|: - Otl72, - Otussun, Otuhn73, , , .
,
. . :|
|: ,
Pgge74; . .
. , , , , (75 76), .
,

.
. 62 .
20 30 . 64.
. 61.
.
. 61 .
- . 62.
.

[ 7]

135

, .
.
, . .
, , :| |: , , . ,
,
( )
. ; . ,
.
, 77,
, . :|
|:
, Sokui. , 78. Sokui.
, ;
. ,
; . . . :|
|: , , .
Sokui, ;
, , 23 , .
, .

.
,
. Sokui
.
Sokui , ,
, . :|
|: Staat von Sibirien79 ,
,
. . :|
|: Malti80, Pagge, , . :|

. 54 .
[].
. 55.
.
. 55 .
. 56.
Staat von Sibirien . 58.
. 58 .

136

.. . .

|: , , ,
. .
,
. 81, .
. , . .
Digil. , ,
, Dachi82.
, Digil. :|
|: .
. , , , , , , , .

, Chormoktschi.
, ,
, - Bg, , . , . Chormoktschi
:| |: , , , ,
, .
, ,
Sangiach ( ).
, , ,
, , , . Chaptuga83, Chaptua84. Chapch85. , .
.
. . ,
, . :|
|: , , . :|
|: , Ton86,
, ,

, Digil . 56 .
Chormoktschi . 57.
, . 57 .
. 62 .

[ 7]

137

. , .
, . ; .
, . ,
. , , . .
Chatandsch` (),
.
,
. , , , ,
. :|
|: 87, , .
, . :|
|: , ,
. , .
88. ,
, ,
. , .
. :| //
,
, .
, , ,
, - ,
, - .
|: ,

, . , , , ,
.

Kum89, Schun90. :|
, .
Odnjami91 ,
.

. 59.
. 61.
, ,
1, 2, 3, 4 , , .
.
, .
. 60.
.
Schun . 63.

. 63

138

. 63 .

. 64

. 64 .

.. . .

() , . ,
, // . , ,
. .
, , ,
.
, ,
, ,
.
|: , . :|
Urptun92 ,
. 23 . Odinjami, Odinjami Uruptun
. Urptun // . ( ), , . , Odinjami. , ,
. ,
, , , , , .
|: , , , Chlmi93. :|
Bg94, , . .
. //
rmus95 , .
.
Lkom96 .
rmus .
|: Kochlla97 ,
. :|
.
Aun98 , .
, .
.

() .
.
, , ,
. 63 .
.
.
. 63 .
, Chlmi . 63 .
Kochlla . 64 .

[ 7]

139

Kngu99 Odinjami,
, . , ,
Uruptun.
, , . //
Hwori100 , .
Kulmi101 , . , , , , , . - ha102.
(N[ota] B[ene]: , , . .)
: , ,
. .
|: ,
, . ,
.
, ,
, , , . [] 3 . :|
.
Njl , .
Dscherg103 . , - , , , // , , , ,
,
. , ,
, .
|: . .
, .
, Kum. Dscherg,
,
. :|
Dade104 , , ,
. .

.
3 . 67 . .
3 . 65.
. 65 .

. 65

. 65 .

. 66

. 66 .

. 67

140

.. . .

Holtulni105 Daode // Kungu


, ,

. , Kungu
Odiniami. , , Uruptun,
.
, , ,
.
|:
, , , , Holtulani, Dscherga, .
,

, . :|
,
, .
, , ,
, . // ,
, , .
, ,
, , ,
, .
, , . . .
, ,
( 1736 ., , -)
Kungu Uruptun . ,
, , ,
. //
, ,
.
|: , ,
, .
. ,
, . , ,
, . :|

. 66.
.
.
.
1736 ., -
. 66 .
.
. 67.

[ 7]

141

,
, .
, ,
,
, . ,
, 50
. //
,
106,
: , ..
, ,
. ,
. , , .
, ,
. ,
. .
, . . //
107 Pll. , , , , , , ,
( ) . , , , , ,
, , . , ,
, .
108, ,
, .
, .
|: , - , Fllatam109. .
, , . , ,
. :|
// ,
, , , , . Laihem, Chat 110.

.
.
. 68.
Chat . 68 .

. 67 .

. 68

. 68 .

142

. 69

.. . .


, , , .
, . . ,
,
.
, ,
, , , . . //
, . ,

.
|: ,
, ; ,
. :|
Iltk111 , . Ellik112. , ,
. ,
, , ,
. , . , . //

1
2
3
4

. . 4 6.
. .
- - ().
(, ) 1643 . - .
( ) .
. , , 1643 .,
(. ). , ..
(), -
(. ), . , ,
,
(.: 1996. . 4652). , , ( . . 52). . : 1984. . 310;
1996. . 421.
( . aurum pigmentum ) ; - - -.
. -

.
.
. 69.

[ 7]

143

.. .: Henrici 1894. S. 141144.


6
. , . 135: ,
Hundishal, De
situ orbis , 1556, , 109,
: , ( ) . , . , .
Die Tungusischen Vlcker, welche in Siberien unter der Ruischen Bothmigkeit stehen, sind unter allen dortigen Vlckern die strcksten, lngsten und geschicktesten, und
welche fast wie die Italiner aussehen. Sie sind die eintzigen, welche noch diese Stunde
ihre Gesichter bunt, und mit allerhand Figuren auszieren, und so zu sagen, bemahlen, (conf.
Isbrand Ides) und welchen man dahero wohl auch den Nahmen picti geben knte... (Strahlenberg 1730. S. 135); Fertur praeterea, Europaeos Thraces notis pungi, nobilitatis argumentum existimantes, notis esse punctos: non autem punctos esse, ignobile (Dionysius
1556. S. 109); . : Ferunt item Thraces Europaeos notas sibi imprimere consuevisse, quippe qui nobilitatis argumentum esse judicent, insignitos esse punctis, ignobile
vero nullis esse notis obsignatos... ( Eustatius 1861. S. 275; ).
7
.: , 40 . Die Eltern, welche ihre Kinder klein
oder jung wegschicken, stechen ihnen mit einer Nadel oder mit einem spitzigen Messer
viele Puncte, so eine Figur ausmachen, in den Arm, und reiben eine gewisse schwarze Dinte
in die geritzte Wunde. Dieses schwarze Kennzeichen bleibt ihnen Lebenslang ... (Keyssler 1740. S. 49); (1751 ., ) . 4041.
8
Antimonium (.) , ,
.
9
. ( 1984. . 615).
10
.: , . 1, 381, . Shaw 1743. P. 381 (. b): Al Ka-hol. Golius et dautres ont traduit ce mot par
Stibium, qui est une espece dAntimoine, et quelquefois par Collyrium; , P. 381
382: Mais elles [des Dames Moresques] croiroient quil manqueroit encore quelque chose
dessentiel leur parure, si elles navoient pas teint le poil des paupieres de ce quon nomme
Al Ka-hol, qui est la poudre de mine de plomb.
11
. .
12
Nachrichten von der Norder Fahrt aus der Mndung des Lena
Flues zu Entdekung der Ostl. Gegenden, ..
1737 . . ( )
1737 . , (. 21. . 5.
. 20, 59, 60, 171 .) (. 199. . 527. . 18 .).
... , ( 1996. . 19
126). ... 1731 .
, ,
.. , . . , (.: Mller 1758. S. 134
137; 1996. . 6566; 1987. . 123124; Golder 1960.
PP. 163164). : Man versichert, da unter denen Todten, so man in dem letzten Scharmtzel erleget, auch einer gefunden worden, der zwey groe Lcher in denen Ober=Lefzen gehabt,
in welche man Zhne, die von WallRo Zhnen ausgeschnitzet, soll einzusetzen pflegen:

144

.. . .

und erzehlet, da dieses fr eine groe Zierde bey einigen auf denen Insuln wohnenden
Tschuktschischen Geschlechtern soll gehalten werden ... ( . . 21. . 5. . 59.
. 77 .78); ,
, ,
, (. : 1996. . 66).
13
Het is gelooffelijk, dat de groote uitsteekende hoek, in het Noord-oosten van Asia gelegen,
en by my Ys-kaep genaemt, dicht aen Amerika strekt. ... Men vind aen deze hoek, te weten
aen zijn begin Zuidwaerts, Menschen, die steentjes en beenen in hunne wangen ingeboort
dragen, en groote gemeenschap met de Noorder Amerikanen schynen te hebben, van wien
my alzulke steentjes in handen zijn; zy zijn glinsterent blaeuw, lang drie duim, en breet een
duim: zoo dat, misschien, Amerika over dezen weg, of daer omtrent mede, bevolkt is geworden. (Witsen 1705. S. 158159).
14
, 1/32 (. : ).
15
. . (.) faede (paede) ; fea, feija (peija) (Schiefner
1855. S. 93, 94).
16
. . (.) puajea, peajea (Schiefner 1855. S. 36); .
( 2005. . 463).
17
. - .
18
... in tantum ut multi [sacerdotum domini] ... ad hostes fugiant ... Et quamvis ab his ad quos
confugiunt discrepent ritu, discrepent lingua, ipso etiam, ut ita dicam, corporum atque induviarum barbaricarum foetore dissentiant, malunt tamen in barbaris pati cultum dissimilem
qum in Romanis injustitiam saevientem. (Salvianus/Vincentius 1684. S. 104).
19
S. Severinus, welchen man Apostolum Noricorum nennet hat den Knig Odoacer in einem
sehr schlechten Habit gesehen und zu ihm gesaget: Vade in Italiam vilissimis pellibus coopertus, sed multa cito pluribus largiturus. Die Rmer nennten die Barbarische Knige pellitos; Sie sagten von den Gothen da sie stncken corporum atque induviarum barbaricarum
foetore (Gundling 1715. S. 6).
20
. .
21
. ( ) ( 2000. . 2. . 310); Hrrke
lederne Schrze ber die Scham (Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 72); . Erki (.. : . . 934.
. 1. . 89. . 431); []
(Dako), (Horki), (Gruptu),
(Aramusch), (Unta) , (Anu). ... (Georgi 1775.
S. 254).
22
. ,
( 19581959. . II. . 2423); . ,
(Middendorff 1851. Theil 2. S. 161).
23
. , ( 19581959. . I. . 274); .
(Middendorff 1851. Theil 2. S. 17); . , , ( 19581959. . I. . 11091110; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 69).
24
. ( 19581959. . I. . 802803; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 122); . ( 19581959. . I. . 802
803); . j ( 19581959. . I. . 712; Middendorff
1851. Theil 2. S. 151); . j ( 19581959. . I. . 712).
25
. () , ( 1973. . 503); [] ... (Umundo),
(Georgi 17761780. S. 427).
26
. (.) ( 2005. . 511).
27
. . (.) ( 2005. . 511).
28
. , ( 2000. . 1. . 408); . Noeleken
(.. : . . 934. . 1. . 89. . 370).
29
. l , ( 19581959. . III.
. 2925).

[ 7]

145

De Kalmakken ... Aen de toppen van de mutzen dragen veele onder hen een roode quast,
gelijk als een Roos: en zulks uit overgeloovigen Godsdienst, en ter geheugenis van dat God
eenmael uit den Hemel op de Aerde gekomen * *was, daer hy den Mensch, wegens zijne
zonden, bestrafte: zoo dat eenige onzinnige Menschen hem verwonden, dat hy bloede. Ter
eeren dan van dat Goddelijk bloed, dragen zy, tot een teken, deze roode quast, t zy van
Laken of Zyde, op de muts...
* Dit schynt zijn betrekkang op den Saligmakerte hebben. (Witsen 1705. S. 292).
31
( . ) () , , .
32
. (.) tji (Schiefner 1855. S. 254); . . (.) ,
( 2005. . 512); . (.) Tai
(Donner 1932. S. 42).
33
Die Hemder die sie unter den Rcken am blossen Leibe doch ber den Hosen anhaben sind
von gleichem Zeuge aber nur von den jngsten Rennthieren und zrtesten Fellen; wiewol etliche dieselben von den Drmen der Fische machen. Von gleicher Art sind auch ihre Hauben so mit langen Oberlappen unter dem Kinn zusammen gebunden werden knnen. Etliche
unter ihnen tragen Mtzen von allerhand Stcklein gefrbten Tuches so sie von den Russen
einhandeln (Staat 1720. S. 125).
34
.: : ,
. Masinissa ... nullo frigore adduci, ut capite operto sit
(Cicero 1596. Bd. 4. Sp. 547) ( , , . 238 . ..; 217 . .. , ; 201149 . . . ).
35
. , = 1)
; , , . ; 2)
( 19581959. . I. . 763764).
36
. ( 19581959. . I. . 434; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 133).
37
. a 1) , ; 2) , (
19581959. . III. . 25532554); . a, a (Middendorff
1851. Theil 2. S. 91).
38
Erkisi . . 22.
39
Jechtar-Kis . . 23.
40
. , , , , ( 19581959. . II.
. 22772278); . (Middendorff 1851. Theil 2. S. 160).
41
. , ( 19581959. . III. . 2894); .
(Middendorff 1851. Theil 2. S. 112).
42
. ( 19581959. . II, . 2060, 266)
43
. ( , ), ( 19581959. . I. . 1210; Middendorff 1851. Theil 2. S. 71).
44
. , ( 19581959. . II. . 2032; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 155); . . i ( 19581959. . II. . 2025; Middendorff 1851. Theil 2. S. 152).
45
. ( 19581959. . II. . 1438; Middendorff 1851. Theil
2. S. 66).
46
. , , , ( 19581959. . III. . 2968; Middendorff 1851. Theil 2. S. 43).
47
, ; .
(Pierer 18571865. Bd. 9. S. 263).
48
. ( 19581959. . II. . 2278).
49
. ai, ai ;
; ( 19581959. . III.
. 25491250).
30

146

.. . .

. , . ( 2006.
. 519, 563).
51
.
52
. - ,
( 1973. . 214); . . degel, dl (Schiefner 1857. S. 153);
. ( 1973. . 215); Digil, But, Goli Torgon.
,
. Digil ( 1983. . 139).
53
. a, a, a, a , , ; , ( 19581959. . II. . 2086); . a
, (Middendorff 1851. Theil 2. S. 153).
54
( 2000. . 482).
55
. . : , ( );
, ; j
( 19581959. . I. . 954); . (Helimski 2003. . 223).
56
. , ( 19581059. . I. . 1240; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 70).
57
. bh, behe, bh, bse (Schiefner 1857. S. 196); . h,
h , ( 1973. . 128, 134); (Buhe),
, , . (Georgi
17761780. S. 427).
58
. ni, nieja, niojo, nieijo (Schiefner 1855, S. 230); .
-, - ( 2005. . 439); . (.) niojo, .
(.) nieijo ( . . 511)
59
[.] Kur . (.. : . . 21. . 5. . 50. . 25 .);
. , . , . , ( 2006. . 283, 528, 562);
. (.) , (.. : . . 21. . 5. . 153.
. 168 .).
60
.-. (. ) , , ( 2003. . 151, 769).
61
. ( 19581959. . I. . 1068; Middendorff 1851. Theil
2. S. 52); . . -, , (
19581959. . I. . 1064; Middendorff 1851. Theil 2. S. 52).
62
. , ;
( 19581959. . II. . 2111; Middendorff 1851. Theil 2. S. 156).
63
. (, , );
( 19581959. . I. .
315); . (Middendorff 1851. Theil 2. S. 14).
64
. () , ( 19581959. . I. . 589).
65
. (.) peana (Schiefner 1855. S. 204); . f
(.), pme (.), pm (., .), pme (.) (Schiefner 1855. S. 285); . (.) , . (.)
( 2005. . 511).
66
. .: 2000. . 447448; 2003. . 450451).
67
. tri, tdi (Schiefner 1855. S. 285); . (.) tori,
. (.) todi ( 2005. . 511).
68
, : ,
( 19781980. . IV. . 656). . : 2003. . 720.
69
. ( 1966. . 408); . uk, . (.) k, .
(.) ujuk (.. : . . III. . 1. . 135. . 53 .54);
. ukk (.. : . . 21. . 5. . 143. . 64 .).
70
. ( 2000. . 367); .
( 2006. . 567).
50

[ 7]

147

. ( 1984. . 553); [.] tuk


(.. : . . 21. . 5. . 50. . 25 .); . , . i
( 2006. . 283, 566); . udjk, . (.) tjk, . (.)
itk, . (.) ituk (.. : . . III. . 1. . 135.
. 53 .54); . (.) utjuk, . udjk , . djk ,
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 40 ., 64 .).
72
. , ( 20012002. . 1. . 464); . gutl
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 93).
73
. gotoho, godoho(n), gotol, gutul , (Schiefner 1857.
S. 132); ... []
, , , () . ,
, ... ( 2005. . 421).
74
. (.) fgge (. ) (Schiefner 1855. S. 94);
. (.) fagge . (.) pagge ( 2005.
. 510); . ( 2005. . 536); . (.) Pge,
. (.) Pgge (Donner 1932. S. 42).
75
; . .
76
. (, ) 6 ( 2- , 36 .); ( 2000. . 461462; 2003. . 498, 779); , , , . - ,
, ...
, ... ,
. , ,
.
, - , , , . , , , , , ...
(Mller 1760. S. 555556).
77
( 30 ).
; (Pallas 1771.
S. 195196, 381, 389).
78
( 2000. . 314, 338; 2003. . 315);
. . ( 2001. . 169); () [/] ,
; , . ,
, .
, , ,
, , , , . (
2005. . 339).
79
Anstatt des Mantels haben sie eine schwarze Haut daran die 4 Fsse herab hangen; solche
tragen sie mehr auf der linken als auf der rechten Schulter und ber derselben ihre Kcher.
(Staat 1720. S. 125).
80
. (.) mlite, mlilea, mlicea, mlice (Schiefner 1855. S. 40);
. , ,
( ), ( 2005. . 439); . . (.)
mal , ( 2005. . 342).
81
, . ( )
(Gmelin 17511752. Theil. 1. S. 329). .: Mller 1760, S. 609
610.
82
. . , ( 1973. . 189); .-. docha,
dacha (. dochi, dachi) (Pawlowski 1952. S. 287, 332); 71

148

.. . .

, Dachu,
Iman. .
Dachu , , , , , . ( 1983. . 139);
.: 2000. . 179.
83
. , , ( 2004. . 155); . ( . . 160);
[] Bughoe...
Kaptagai Kata. ( 1983. . 139).
84
. ( 2000. . 1. . 279); .
( . . 2. . 252); . ( 2004.
. 275); . , ( . . 275).
85
. (, , ) ( 19581959.
. III. . 3318).
86
. ( 1984. . 710); . ( 2006.
. 565); [.] Ton (.. : . . 21, . 5. . 50,
. 25 .); . ton tonum, . ton, . (.) tn . (.)
ton (.. : . . III. . 1. . 135. . 53 .54); . ton
tonum, . tere-ton, . (.) tere-tn, . (.) tir-tn
. (.) ton ( ); . (.) Tn (.. :
. . 21. . 5. . 143. . 40 .); . (.) Ter-tn
( ).
87
. . ( 1964. . 871). .: 2000.
. 563564; 2003. . 620621, 782.
88
.
89
. ( 2000. . 1. . 306).
90
, ( 2004. . 523, 749); .
Schuhn (Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 72).
91
. . ( 2004. . 455).
. : Helimski 2003. S. 239; 2000. . 419 ( .
).
92
. ( 2004. . 698); Noelekoen ; uruptu (.. :
. . 934. . 1. . 89. . 423).
93
. , ( 1994. . 207);
. 1) , ; 2)
( 2004. . 587); Halmy (Messerschmidt 19621977.
Teil 2. S. 72).
94
. , ( 2004. . 113); . : Helimski
2003. S. 237 ( ).
95
. ,
( 2004. . 52); . : Helimski 2003. S. 237 (
).
96
. ( 2004.
. 339); . Lockmi , (Messerschmidt 19621977. Teil 2.
S. 72).
97
. , ( 2004. . 295); .
Kokolo (.. : . . 934. . 1. . 89. . 431).
98
. , ( 2004. . 24); . Awun
(.. : . . 934. . 1. . 89. . 431); Aa-un
(Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 97); ... [] ; (Aun)
, , . (Georgi 1775. S. 255).
99
, ; ( 2004.
. 316). . : Helimski 2003. S. 239 ( ).

[ 7]

149

. ( ) ( 2000. . 2. . 298);
. , ( 2004.
. 583, 755). . : Helimski 2003. S. 238 ( oo).
101
. y ( 2004. . 312).
102
. , ( , ) ( 2004.
. 475); - Ohal (.. : . . 934.
. 1. . 89. . 385). . : Helimski 2003. S. 239 ( ).
103
. ( 2004. . 222).
104
. ( 2004. . 171).
105
. . ( 2000.
. 2. . 284); . : Helimski 2003. S. 238.
106
. ( 2001.
. 236); . .: 2000. . 381; 2003. . 775.
107
.-. ; .: 2003. . 275.
108
.-. , ( 1991. . 167, 169); . : 2000. . 645;
2003. . 670.
109
. (.) hltam foltam (Schiefner
1858. S. 173); . (.) follat ( ).
110
. (.) ktti, kt xat (Schiefner 1858. S. 170171);
. xad (Donner 1955. S. 50); . qd ( . S. 63); .
( 2005. . 678).
111
. Ii ( 2006. . 568); . Iltick
(), (.. : . . 98, . 1. . 35.
. 11).
112
. . le , leg (Schiefner 1855. S. 179).
100

[ 8]

. 70

. 70 .

. 71

,
,
.
, , - []
, , ,
.
,
, .
, , , , , , , .
// - , ,
, . , , .
,
, - .
,
.
,
. ,
, ,
, // ,
, . . ,
. , . ,
, .
, , .

[].

[ 8]

151

,
, , . , 1 .
|: . 912 3, , , ,
, . ,
,
, ,
.
() . 3344
5 , , ,
,
, .
,
, Vitsen, p. 3356.
. 3417. :| //
, ,
,
, , , , . 1730 8
, , , ,
, , . , , ,
. ,
, , // . , .
, ,
, .
Tschupan.
. , -.
.

.
.
. 341 . 70.
.
.
.

. 71 .

. 72

152

. 72 .

. 73

. 73 .

.. . .

.
,
9,
10,
, // , , .
, , ,
,
- ;
. , ,
, , , , Pessus11, ,
.

. : -,
; -, // ; -, , , ,
. .
, .
, ,
.
, 7080 ,
, ; . .
30 40 , 30.
, , , // . , ,
, ,
, . , ,
.
. ,
, ,
, ,

.
, .
.
70-80 .

[ 8]

153

. ,
.
, , ,
. // , , , , 2 , . , . , ,

, , ,
, , , .
,
. ,
- , , // ;
,
, . , , , ,
. .
.
. .
. - ,
, . ,
, , , .
|: , ,
, , . . ,
,

, , ,
. , ,
.
, ,
, :
, ,
, .
. Staat
von Sibirien ,
12. :| //
|: :
, ,

. 74 .

. 74

. 74 .

. 75

154

. 75 .

.. . .

, . .
, , ,
.
.
.
, , ,
,
. :|

, . , . .
, ,
, ,
, .
, 13, , ( ) , , , 14 , ,
. // ,
.
, ,
,
, ,
.
|: ( Staat von Sibirien15) - , ,
, , - .
, , . . . :|
. ,
, ,
, . //

. 75.
, .
.
Partisch.
.
. . . . 75 .

[ 8]

155


. , ,
.
.
. ,
, , .
, , ,
, ,
. , , ,
// .
,
.
, . , , ,
, , ,
,
, ,
, . , , , ,
// ,
, ,
. ,
. , . , , , .
. , ,
,
, , , , , //
.
, . ,
, , , , .

.
.
.

. 76

. 76 .

. 77

. 77 .

156

. 78

. 78 .

.. . .

, , .
. , , ,
. . , //
, . |: . :| , ,
.

, .
.
, , , ,
16, , ,
,
.
,
. , // 1714 . ,
, 17.
|: , , ,
, , . :|
|: , ,
, . ,
, , ,
.
,
, . :|
, ,
,
. , , ,
, .
-

.
.
. 78.
.
, . 78 .
. 78.
[].

[ 8]

157

, , , ,
.
|: , , , ,
,
, . - ,
. 10 , . , , , ,
. :|
|: .
, , . Staats von Sibirien18 , , , . :|
, . //
, - ,
. , , , . . ,
, , ,
, , . ,
, . , , , : ,
, . //
, . , ,
, - , , , ,
, , , . , ,
, .

.
. 78 .
. 79
.

. 79

. 79 .

158

. 80

. 80 .

. 81

. 81 .

.. . .

, .
1714 . 19 , 20,
// . : , .
, .
3040 21.
. , ,
. ,
, , , . //
, ,
, . , ,
, . ( )
, .
, ,
, , , ,
. , . ,
, // ,
. , , , , . ,
, .
, 1520 , , ,
, ,
. ,
, . , , , , //
, . , , . , ,
, ,
: , .
,
, .

.
.

[ 8]

159

,
, . //
, ,
, , , , ,
, ,
. , . ,
.
, , , . , ,
, ,
, , .
, . //

1
2

3
4

5
6

(, ) (), .
Het is byzonder, dat de Manderyns en andere beamptelingen, die uit Sina van den Keizer
ter heersching hier gezonden zijn; want dit gewest onder Sina staet, de schriftelijke vryheit
gezegt werden te hebben, van na haer welgevallen, zoo wel Vrouwen als Dochters tot zich
te doen komen ter byslaep, t geen de Mannen of Ouders dulden, of uit vrees, of om eer, die
zy zich toeschryven, zulke aenzienlijke persoonen tot Swagers te hebben: men ontmoet
beoosten de Vliet Jaal verscheiden Derpen, byzonder ter plaetze daer zy in de Naunda valt.
(Witsen 1705. S. 91).
( mando, ) , .
Omtrent het Ryk Tangut is noch een Landschap, dat, ter tyd van Markus Paulus bekent,
en Kamul geheten was. Het had veele Steden en Dorpen, daer dicht aen twee Woestynen
leggen, alwaer in zijnen tyd overvloed van leeftocht was. Het Volk voerde een byzondere
Tale. Daer was een wys, dat de Vrouwen den vreemdelingen ten besten wierden gegeven,
en voor groote eer geacht, zoo een vreemdeling de Vrouw van een anderen Man bekende.
[ : Ziet Trigautius] De luiden waren Duivels-dienaers, en zeer genegen tot
alderhande spel. (Witsen 1705. S. 334). . . 41 Of the province of Camul :
Polo 1993. Vol. 1. PP. 209212.
Nikolas Trigaut (Trigautius, Trigaultius)
In t Landschap Tebet, niet wyt van Tangut, (dat, ter tyd van gemelten Markus Paulus,
door den grooten Tartarschen Cham ingenomen en verwoest wierd, die alle de Inwoonders
deed ter neer slaen ofte vervoeren,) was de wys, dat de Maegden van vreemdelingen eerst
geschonden of ontmaegt wierden, eer menze ten huwelijk uitgaf (Witsen 1705. S. 335).
. 45 Concerning the province of Tebet 46 Further discourse concerning Tebet : Polo 1993. Vol. 2. PP. 4253.
In het Landschap Kachemire, is op veel plaetzen te Landewaerts in, de wys, dat de Dochters aen de vreemdelingen worden opgedragen, om teeling van hen te gewinnen: gelijk
op andere plaetzen, in dat gewest, de eigene Vrouwen worden aengeboden, op dat de overwinst ins eigen Mans huis zoude blijven (Witsen 1705. S. 341).
, 1727 .
, . 82.

. 82

160

9
10

11

12

13
14
15

16

.. . .

. 1730 . , 20 113 , ( ), 1731 .


, ,
.
, (.: Mller
1758. S. 134-137; 1996. . 6566; 1987. . 123
124; Golder 1960. PP. 163164). ..
1730 ., , , ,
1729 . 1730 1731 . ( 1998. .39).
1733 . , 17401742 . . , 14 1747 . , .. : (. 21. . 3)
4- .
, , 1667 . .
,
, . , , ( , , ..).
.
, Pessarium, Pessulus, Pessus
, 3- 4- , ...
, , ,
... (Zedler 173250. Bd. 22. Sp. 16611662).
3. Das Wort Tsamojeda heisset in Tatarischer Sprache einen Menschenfresser weil man
wiewohl flschlich von ihnen geglaubet da sie alle Gefangene so sie in dem Krieg bekommen verzehren und auffressen da man doch gefunden da sie gastfrei seyen die Fremden willig aufzunehmen ihnen kein Leid zufgen und bei aller ihrer barbarischen Wildheit
gleichwol redlich und aufrichtig seyen. (Staat 1720. S. 122123).
, .
, 4 ;
..., , , , , (
19781980. . III. . 322).
Sie essen allerlei todtes Aas von gefallenen Pferden Eseln Hunden Katzen u. d. auch von
todten Wallfischen Seekhen Wallrossen u. d. g. die vom Ei an den Strand getrieben werden; auch gilt es ihnen gleich ob sie es auf Kohlen gebraten oder roh verzehren. Wenn sie
nur Flgel htten sie flgen gewi nach Grnland und luden sich bei denen weissen Bren
und Malmuken (so eine Art von Raub=Vgeln auf der See ist) zu einem halb verfaulten und
stinkenden Wallfische zu Gaste; denn da sie in einem Land sind wo ein berflu von Wildpret Fischen und zahmer Thiere Fleisch ist; so sind sie doch mehrentheils zu faul sich damit
zu versorgen oder es sich zuzurichten. Den ganzen Winter faullenzen sie und verzehren
was sie im Sommer gefangen. (Staat 1720. S. 123).
. , 1731. 1732 .
300 . ( ), 11 % . (72 . 34 ),
30 % . .. ,

[ 8]

17

18
19
20

161

, . (, ,
-
.). , , : 10 3 , 44 63 . ,
, (.: 1949. . 493500; 2007).
1714 .
, , XVIII .
( ). , , , ,
, . 30
, , 7- , 4- ( 2002. . 258). , ( 6710 , ).
, .
.. ,
, . ,
, : 1) . 2000 (. . ),
, . , .
, ,
, , , .
... 2) .
, .

. ,
... 3) ,
. , , , ... (. ., . : 1996. . 258).
4. Deme seye wie ihm wolle dieses ist gewi da diejenige Somojeden so lngst dem EiMeer in Siberien wohnen blos allein die Gestalt der Menschen und kaum ein Quintlein Verstand haben brigens sind sie Hunden und Wlfen gleich. (Staat 1720. S. 123).
. . 17.
,
(1679, 1690 . .) ( . ) .
.. , , ( 2002. . 298299). ..
(. . 17). , , ,
,
, , , , . 1709 .

162

21

.. . .

( 1708 ., ). 4- , 100 , , , 100 . ,


150
. . . ( 1996. . 252254). 17141715 . , , . ,
, , ,

. . . , : ,
6 1714 . 1715 .,

( ),
( 2002. . 258260). ,
, 1714 . . , 80
(. . 17). ,
12 20 1715 . ,
, , ( 1996. . 259).
( . ). ,
. , 7183 (1674/1675) .; .
.
, ( . . 21
. 4. . 31. . 265265 ., 278285). (
...) : ...
, [7]183 17 ...
, 182 , 258 ,
13 11 ,
20 , 13 , [7]183
,
(. : 2002. . 52).

[ 9]

, , , . ,
, .
, 1689 1
2
().
. , , , . . // .
- , 5 , 10 , 10 20 .
, 2 , 5 , 5 10 . 3 , 3 5 .
.
|: : , ,
3 4.
5, , , , 4 . - - Jl6 Ansu7.

.
10 [].
5 [].
.

. 83

. 83 .

164

. 84

.. . .


, , 300 , .
, . , , - - Ansu 8,
, , . ., Wirk9. ,
10. ,
. :|
|: . 25211 ,
,
, ,
, , .
. .

, ,
. ,
. . :|
.
- , ( ) .
- , , , , , // ,
.
- ,
,
.
10 . , , ,
, .
10 .
- ,
5 .
- ,
, ,
, , 10 .

.
Ansu [].

. 83.
.
.
.
. 252 . 83 .

[ 9]

165

, , 100, 200 :
, ,
, . //
, -. , ,
. , , -,
, ,
, .
, .
|: , , , ,
, , ,
, , .
:
,
- ,
,
.
,
,
.
Wirki12 . 300 , .
, ,
. :|
|: , .
.
,
.
, , - .
, ,
. .
, .
13 ,
. :|
, . , , , .

.
.
, . 84.
.
. 84 .

. 84 .

166

. 85

. 85 .

.. . .

. , , , , . , , , ;
// .
, , . , ,
.
: 20
30 , , , , 14, Sokui,
, , 15 ( ,
), 16 ( ), ( ), ,
. , ,
100 . 810 .
|: .
, , , ,
, Pjda17, .
Awajodschi.
Ne-mroro18 ( ), Chati-mroro19 ( ).
10 20.
. - wmaridi. :|
// .
,
. , . , , .
. //

1
2

, , , , , , I.
.. .:
1958. . 154156; , . . -. : Irki Kon-

.
.
-.
wmaridi . 85.
Kulum.

[ 9]

167

taria, Irdini Batur, Sserelsjab Bintuchai, Elden Achai, Dsjab Erdeni Zoktum, Gontschi
Tschinsab, Mergen Achai. : Irki Kontaria, Erdeni Batur, Sseren Sabbai Tuchai, Tschin Irden, Dorschi Irki Achai, Jelden Achai; : Irdeni Kontaria, Irkikontaria, Erdeni Batur, Serensab Bantuchai, Tschin Irdeni,
Dorschi Irki Achai, Elden Achai. ,
, , . , ,
... (.. : . . 21. . 5. . 19. . 102102 .);
, 197 [1689] 15 , (.:
19931995. . 2. . 170) (. 21. . 4. . 28. . 88 .
90 .); .. , , .: 2000. . 186190;
. : .
3
. : .
4
. : .
5
. . 1, 2.
6
. , ( 1957. . 691); .
( 20012002. . 4. . 459); . (
1973. . 797).
7
. 1) , ; 2) , ( 1957.
. 39; 20012002. . 1. . 113).
8
. . 8.
9
. . , ( 20012002. . 1. . 320).
10
. : .
11
Wanneer iemand onder hun een doodslag begaet, werd zulks met Vee geboet, ten behoeve
van de verwanten der verslagene, volgens uitspraek van hun Opperhooft of Vorst, en zoo de
misdadiger niet en heeft om de misdaed af te koopen, werd hy aen de beledigde Vrienden
over gegeven, of om hem te verkoopen, of wel te dooden, en om te springen naer welgevallen. (Witsen 1705. S. 252).
12
. . 10.
13
, . , . .
. .
. . ... 1734 . 1740 . (, . 199, . 526, . 2 . 6, . 1 ., 6; . 517, . 2, . 4,
. 5 ., 7 ., 8).
14
. : .
15
. : .
16
. : .
17
. . (.) faede, paede ; fea, feija, peija (Schiefner 1855.
S. 93, 94).
18
. . ne (Schiefner 1855. . 223); . mir, mer, mire,
mr ( . S. 260); . - , ( 2005.
. 453).
19
. kati (Schiefner 1855. S. 250); . . 19.
20
. : .

[ 10]

. 86

. 86 .

. 87

, , 1. , , , , ,
, , 2.
, , ,
. , . , // ,
, , , ,
, ,
. ,
( 3).
, ,
,
. , ,
, .
,
: il enfonce un couteau dans le flanc // au dessous de la cuisse gauche4.
, ,
. : , , , :
.
,

.
.
.
.
.
.

[ 10]

169

, . .
: () , ,
// , .
, , .
,
, , , , . -, , ,
, .
|: , ()5 .
,
. ,
, .
,
, ,
, , . :|
|: , 6
7, 16
1737 . 8. Olimni9,
, .
, . ,
, , ,
, ,
.
, .
. , , . :| |: , , , ,
. :|
|: , , ,
. Es10, ,

.
.
.
. 86.
. 86 .
. 87.

. 87 .

170

. 88

.. . .

.
, ,
, , , , , . Guan. .
, ,
. :|
|: , , . , ,
.
, , ,
. 1). ,
. 2). . 3). 11 . 4).
. 5). , , , , , , . 6). . 7). .
Ilja12,
, Korga13. , ,
- . :|
,
[ ],
, : ,
, // ,
. : ,
, , , , .
|: 14.
-
. :
,
, . .: Festum15 et Gellium L[ibro] 1. C[apite] 2116. : ad L[ibrum] III. C[apitem] XXIX17. :|
,
Aechu-Tscholn, ( )18.
, , , ; , ;
,
.

. 87.
. 87 .
ad L. III. C. XXIX . 88.

[ 10]

171

|: , , ,
, ,
. :|
. - ,
, // , . ,
, , . ,
, , .
, ,
, .
|: : , , . . :|
, .
-
, , ,
, .
, .
, , //
, ,
, ,
.
|: , .
, . 19
, 20,
21. :|
|: , , , Junetta, , ,
, , ,
, .
, :
, , , . , ,
, . ,
, , ,

. 88.
. . . 88.
.
.
. 88 .

. 88 .

. 89

172

. 89 .

. 90

.. . .

, , . .
: . 1, . 39522 , . :|
,

. , -, ,
, , .
, CharKl23, .
, , , ,
,
,
. //
|: .
, . :|
24 7150 ( 1642) ,
25 26, .
3 , ,
, .
, 3 , , :
, , ( ). ,
, , , :
,
- . //
|: , , 27 ,
,
,
1754 ., 8.28 :|
, . 29229.
Abatga, - 30,
, , ,
.

. 89.
.
. 89.
.
.
1754 ., 8 . 89 .

[ 10]

173

, . , , , . , ,
, , .
, - , , //
. ,
,
, ,
. , ,
,
:
, .

[]
... . , , ,
. . , ,
. . , ,
. ,
, ,
. !
,
, . ( 1967. . 155).
2
(): 1967. . 154. . 1704 .
3
...after which the Accused took a live Dog, laid him on the Ground, and with a Knife stuck
him into the Body, just under his left Foot, and immediately clapped his Mouth to the
Wound, and sucked out the Dogs Blood as long as he could come at it; after which he lift
him up, laid him on his Shoulders and clapped his Mouth again to the Wound in order to
suck out the remaining Blood... (Isbrand Ides 1706. S. 45).
4
.: . ...auquel il enfonce un couteau dans le
flanc, au dessous de la cuisse gauche, & portant ensuite sa bouche la playe, il suce le sang
de lanimal, jusqu la dernire goute. (Isbrand Ides 1727. S. 85).
5
, . .
6
.
7
.
1

.
.
.
,
.
.
.
.
, .
.
.

. 90 .

174

.. . .

Ein gebruchlicher Schwur unter ihnen ist Olmni, und wird so gebraucht, wie der Ruen
Jei bog. Wo aber die Sache von Wichtigkeit ist, und dem Schwure schlechterdings nicht
geglaubt wird, so wird ein Feuer angeleget; und bey selbigem ein Hund vor den Kopff
geschlagen. Eben dieser Hund, wenn er tod geschlagen, wird auf das Holtz=Feuer gelegt
an einem Orte, da es noch nicht brent, und ihm in die Gurgel geschnitten, und ein Gef untergesetzt, da das Blut darein auslauffe. Whrendem diesem Thut der beschuldigte einen
Schritt ber das Feuer, und saufft darauff einen Theil des blutes aus, was aber brig bleibt
wird ins Feuer gegoen; der Hund aber auff ein Gerst gelegt. Was darbey gesagt wird,
habe nicht verstehen knnen, weil der Dollmatsch allZu schlecht ware. (..
. . 16 1737 .: . . 21.
. 3. . 115. . 1417 .; ).
9
. . ( 2000. . 1. . 377; 2004.
. 768).
10
. (.) s , (Schiefner 1858. S. 160); . es s ,
(Donner 1955. S. 42); ... [ ]
: 1) , Es; ... (Middendorff 18741875. S. 1434).
11
, , , . ( 19781980. .
IV. . 614; 2000. . 674; 2003. . 693).
12
.-. il , , ;
ild, ildakka (Schiefner 1855. S. 107); . ila , , ( 2005. . 324).
13
.-. korg, kuerg, kuerge, kuerga (Schiefner 1855. S. 202
203); .-. (.) Krgo Kuorgo (. ) Krgo
(.. : . . 21. . 5. . 134. . 165); .-. (.)
(.. : . . 21. . 5. . 152. . 66 .).
14
. ...
... (Pfeifer 1995. S. 718).
15
Lapidem silicem tenebant juraturi per Jovem, haec verba dicentes: Si sciens fallo, tum me
Diespiter salva urbe, arceque bonis ejiciat, uti ego hunc lapidem. (Festus/Flaccus 1699.
P. 199).
16
Jovem lapidem ..., quod sanctissimum jusjurandum est habitum, paratus sum ego jurare...
(Gellius 1706. P. 107).
17
Die Heiden riefen bey ihren Eidschwren den Jupiter vor allen zum Zeugen an. Der
Schwrende nahm einen Kieselstein in die Hand, und rief: So ich wissentlich betrge, oder
falsch schwre; so verbanne mich Jupiter aus allem Guten, wie ich jetzt diesen Stein aus meiner Hand werfe! Siehe den Festus, und den Gellius im 21 Kapitel des 1 Buches. (Cicero
1742, S. 511512).
18
: , Ajeghu-Tscholon, Nojun-Tscholon; . .
Adsiarai, Adscharai; ,
. , . Nojun Tscholon ( 1983. . 138); ... Ajechu Tscholn
(.. : , . 199, . 2, . 511, . 1, . 6, . 44 .)Bey denen zur
Lamaischen Religion noch nicht bekehrten Burten ist die Besteigung eines, diesem
aberglubischem Volk hchst frchterlichen Felsen, am westlichen Busen des Baikals, den
sie Ajechu=tscholon (schrecklichen Felsen) und die Russen Schamanskoi Kamen (Zauberfelsen) nennen, die allerstrkste Eidesversicherung. (Pallas 1779. S. 332333); .
ulu, ulu(n), ol (Schiefner 1857. S. 141); . () , ( 1973. . 733); . . , , .
, ( . . 36, 38).
19
. .
20
.: ... , (), , ( 19781980.
. III. . 262).
21
, .
.
8

[ 10]

175

, , XVII . 1-
.. ,
12 1606 .:
,
( 19992005. . 407). , 7114 [1605/1606]

- ( 19931995. . 1. . 208), . . (. 21. . 4. . 16. . 137137 .). , - , , , --,
(
2000. 183. . : 2005. . 7273). .. ,
, : . 2 , , , .
, , 3 . ,
, ,
(. . 199. . 521. . 2. . 96 .).
23
. , ( 19581959. . III. . 3329; Middendorff
1851. Theil 2. S. 80); .
, ( 19581959.
. II. . 1375); .
, ( . . 1376); .

, (Middendorff 1851. Theil 2. S. 65).


24
, .
25
. . 10 ( ) 8.
26
.. , 7150 [1641/1642] ,
( 19931995. . 2. . 198).
.. (. 21. . 4. . 30, . 301302 .).
27
, .
28
Dreyer 1754, S. 174 (Kapitel Anmerckung von der in Holstein ehedessen blichen Gewohnheit, die Eyde an der Klinge des Degens abzulegen von D. J. C. H. Dreyer, S. 173
204): 1. Zu dieser Anmerckung, welche ich von denen in Holstein ehedessen auf das
Schwerdt, oder an der Klinge des Degens geleisteten Eyden krtzlich entwerfen will, veranlassen mich drey Documenta, so mir von einem geehrten Freunde ohnlngst gtigst mitgetheilet worden...
29
Als de Kalmakken een Eed zweeren, hakken zy zomtyds een Zwyn in twee stukken, en
lekken t bloed vant Mes: of houwen ook wel met een Zwaerd een zwarte Hond door, en
lekken zijn bloed van t Zwaerd, daer dan eenige woorden by zeggende. (Witsen 1705. S.
292)
30
( .) .
22

[ 11]

. 91

. 91 .

, ,
, . , . ,
, .
,
.
, ,
. . ,
, 1. , . ,
. // - ,
.
|: , , .
. , .
,
-. :|
, , ,
.
, .
, .
. ,
.
|: , , , .
, 34

.
.
- . 91.

[ 11]

177

. ,
:| |: ,
. ,
, 1 . ( ,
).
, ,
, .
. , , , . . :|
, // . , , ,
.

, , , . , ,
,
.
, //
, ,
, . , :
[. . 2]
.
, , : [. . 2]
(N[ota]B[ene]: .
). , , ,
// , ,

. 91.
. 91 .
.
.
, .
, .
.
.

. 92

. 92 .

. 93

178

.. . .

. 2. 11, . 92 .

[ 11]

179

().
. , ,
, ,
, .
|: Ep2. : Term-ep3,
Term4 (),
; Altschik-ep Altschik5, , . , ,
, . , , . ,
, ,
.
, .
4 5 , . , ,
6, , , , ,
.
Basch7 Baschtar (),
.
10, :| |: 20. 4 , 10 . , ,
. 5 , 20 . 8 3 .
, ,
, , , . Chutsch (- 8). , , , , ,
. , . Charatsch9 (- )
, ,
, ,
. :| |:
22 . , ,

.
, .
10 . 92.
.
20 . 92 .

180

. 93 .

.. . .

, 5 ,
, 5 . 5 .
. -,
, , .
.
, , , , .
.
-
Gir10. Bulgahn11. :|
, -
. , , , . , //
, [].
|: , ,
, .
. ,
.
, , . :|
|: , ,
, ,
,
. , ,
, , , , . , , , . :|
,
, , , , , . ., , ,
, . , , , .
, , , , .
|: 67 1214 12. ,

Bulgahn . 93.
, [] ,
, .
.
. 93 .
.
. 94.
, [].
.

[ 11]

181

. ,
. :|
, , , , // ,

, .
,
. , , , 13.
, , , , ,
. ,
;
.
,
. // , , Balagn14. ,
, , ,
, , . .
. , Balagan, , . (), ,
. , , .
// , ,
. ,
, , .
,
.
, .
, ,
. , , .
// ,
.

. 93 .
.
[].
, .
.
.
.
, .
, .

. 94

. 94 .

. 95

. 95 .

182

. 96

. 96 .

. 97

.. . .

, Balagn - - ? , -, 15 16. :
C, Bulgar Bulgn17.
, , .
|: Urass-dsche18, ,
Tos-dsche19, . , , . :|
,
, .
, , // , ,
.
, , . , , ,
,
, , -, -.
20 , ,
. ,
. //
, , , , -
. 23 .
, , , , , , , . , , ,
.
2 3 ,
, , . . //
, .
, , .
, , , , .

.
[].
[].
. 95 .
.

[ 11]

183

|: ,
. :|

, ,
, , ,
.
.
// , , .
, , , .
, , , ,
,
.
. ,
- .
.
|: .
- , .
, .
.
21
.
;
, ,
.
. :| //

, .
|: , .

, , , ,
. :|
,
, .
, ,

. 97.
. 97 .
.
. 98.

. 97 .

. 98

184

. 98 .

. 99

.. . .

, ,
. 4050
. ,
, , .
. ,
, .
, , //
. , ,
,
. ,
, . , , .
, . . .
|: . , ,
. :|

. //
|:
, , .
.
.
. , ,
.
. :|
, .
, , , ,
, .
. ,
, ,
, .
.

.
. 98 .
.
. 98.
.
.

[ 11]

185

, ,
, .
// .
, .
|: . Tarak22 ,
,
, . :|
,
. , , , .
- , . ,
, , .
Bor-urass23, ,
, , .
24. //
, , .
,
: [. . 3]
, ,
, , ,

.
,
, , ,
, , . //
.
,
3 , .
|:
. ,
, , 3 . :|
, . ,
, .

.
. 99.
.
. 100 .

. 99 .

. 100

. 100 .

186

.. . .

. 3. 11, . 100

[ 11]

187

().
().
, ,
. , ,
, ,
25. // ,
26. - .
|:
. :|
10 , ,
5 , , 3 .
, , .
, .
.
,
,
.
, .
- , // . .
, ,
, , , .
. 1.
, . 2. , , . 3.
. 4. , . 5.
, //
. 6. , ,
, .
,
. ,
.
|: , .
- (

.
. 101.
[].

. 101

. 101 .

. 102

188

. 102 .

. 104

.. . .

2 ),
3 . :|
,
, .
.
; ,
.
. Witsen, p[agina]
16027. //
, , , , . 1 2 , 4
, , . |: , , M28, 29 je, dje30, ngdo31. :| 23 4 .
4 , ,
30 40. , , . ,
, .
, .
, . ,
// , , 32. 89 , - ,
46 , . ,
, ,
. ,
.
, .

,
. ,
.
|: , .
,
, .

3 . 102.
;
, , , , ,
.
, ngdo . 102 .
. 103103 . 21 10,5 .. , . .
.
- .
.

[ 11]

189

, , . , . . :| //
|: , .
,
, ,
. .
.
,
. , .
. , . :|
, , ,
Recueil des voyages de la Compagnie aux Indes Orient[ales]. Tom[o] 1, p[agina] 24533. //
- Ton, - Liling pupin Kum, - Tadibe34. //
[...]
, ; .
. //

.. : , .
, , ,
. tr-orondk... ()
Kmmega, . a , Kmmega
tr-orondk. ,
,
, . ,
. Kmmega ,
, . ,
. ,
, . Kmmega , . Kmmega
, , ,
, . ,
, , Kmmega . ( .
. 21. . 5. . 50. . 67 .).
. ( 2006. . 558); . b (.. : . . 98. . 1. . 35. . 12).
. ( 1984. . 719).

. 104.
[].
. 102 .
(, ,
).
.

. 104 .
. 103

. 103 .

190

.. . .

. ( 1984. . 542); .
( 2006. . 558).
5
. ( 1966. . 31); . , . ( 2006. . 194, 516).
6
5. (Dodrans),
; 9 . 6. (Spithama), ; 7 . (Bischoff 1822. S. 5).
7
. , ( 1984. . 112).
8
. . , , , ( 19781980. . I. . 36).
9
. , . (
2006. . 516, 558).
10
. ger, gir (Schiefner 1857. S. 130); . ( 1973.
. 171; , 1962. . 580); . , ( 2001
2002. . 1. . 481); Grr (Pallas
1779. S. 171); . , ( 1964. . 145, 794).
11
. balgaso, balghan 1) , 2) (Schiefner 1857.
S. 167); . h() , , , ( 1973. . 111).
12
. .
13
. .
14
. 1 , , ( 19581959. . I.
. 347; Middendorff 1851. Theil 2. S. 131).
15
; ; , , .
16
. .: 2000. . 113114.
17
XII. Wenn verschiedene Autores in den Gedancken stehen, der Wolga-Strohm (weil die
Griechen das W in B verndert,) htte denen Bol= oder Bulgaren den Nahmen gegeben;(*)
wefalls die alten Geographi auch an der Oestlichen Seite der Wolga eine Stadt, Nahmens
Bulgar stellen, und derselben ihre longitud. und latitud. geben: So habe ich gezeiget, da
diese Stadt nicht Bulgar, sondern nur Bulgahn geheissen, welches die Tatarn ein Lager des
Chans nennen, so mit einem aufgeworffenen Erd=Wall versehen ist, und von denen Griechen Byliros oder Boleros genennet wird; weshalben ich anfnglich auch nicht begreiffen
knnen, warum Vincent. Belluacensis die Oestlichen Bulgarer, Biliros benahmet hat.
*Siehe Herbelot in Bibliotheque Orientale, pag. 214. (Strahlenberg 1730. S. 28).
18
. () , , , (
19581959. . III. . 30623063); .
, ; ( 19581959. . III. . 3062
3063); . ; ( ) (Middendorff 1851. Theil 2. S. 43); . ,
, ( 19581959. . I. . 817818; Middendorff 1851. Theil 2.
S. 124).
19
. , ( 19581959. . I. . 817818);
. ( 19581959. . III. . 28292830; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 106).
20
.
21
. .
22
. a, ( 1973. . 414); , Tarak.
: Hunk, , . Tarak, .
( 1983. . 140).
23
. ;
( 19581959. . III. . 3062); . , ,
( 19581959. . I. . 560561); . (Middendorff 1851.
Theil 2. S. 141).
4

[ 11]

191

. .
. . ( 2004. . 733).
26
. .: 2000. . 673.
27
Eenige der Amerikanen woonen onder de Aerde, in hutten, als kelders gegraven, deze ook.
Want zy maken een houte stoof, en graven die in de aerde, waer in een gat word gelaten, daer
zy in gaen, en een ander, dat hun voor een schoorsteen dient. Des Winters, als dit alles met
Sneeuw bedekt is, woonen zy daer in, bevryt voor alle wind en koude. (Witsen 1705.
S. 160).
28
. mea, ma (Schiefner 1855. S. 306); . , . , .
a ( 2005. . 505).
29
. .
30
. . de, te, te, jede, aete , (Schiefner 1855. S. 306).
31
udo
. u,
,

(Schiefner 1855. S. 284); .


(, 2005. . 527).
32
. .
33
Lisle que ses habitans apellent Madagascar, et qui est nomme de St. Laurens par les Portugais, parce - quils la dcouvrirent le jour de la St. Laurens de lAn 1506. est estime une
de plus grandes isles du monde. Quelques-uns assurent quelle a dans son contour trois mille
lieus dItalie, qui sont quatre cents lieus dAllemagne, quinze lieus par degr, ... Les habitans, au-moins ceux qui demeurent sur les ctes, sont la plupart Mahomtans. On a dj
vu ci-dessus, en partie quelles sont leurs moeurs, leurs vtemens, leur Rligion, leurs autres
manires de vivre; et on en aprendra encore davantage dans la suite de ce Voiage. ... Leurs
maisons sont de bois & fort-basses, couvertes de feilles de bananes & de paille des ris...
(Renneville 1702. S. 244-246).
34
. tdibea, trebe, tdebe (Schiefner 1855. S. 269); . ,
. ( 2005. . 474); . Tadyb (Pallas 1778. S.
83).
24
25

[ 12]

. 105

. 105 .

, ,
. , , . , , , .
. ,
,
. , .
, . , //
, . ,
. . , . , , , , .
|: .
, ,
. . :|
|: , , ,
, , 1,
2 , , ,
. :|
Bagarach3 ,
. .
|: , , . , .
Schirm Tog4. Schirim , Tog, Togn,

.
.
.
. 105.
. 105 .

[ 12]

193

, , - -. ,
, , ,
, Ta-jen, Togon.
. .: Shaws Voyages de la Barbarie et du
Lewant. Tom[o] 1. p[agina] 384 edit[ionis] gall[icae]5. :|
Kg`r6 Simr7 , .
Kgr . .
, ,
. , 8. [. . 5] //
, ,
: [. . 6]
|: : [. . 6]
. :| [. . 6]
. ,
, , . ,

.
, . , , . |:
4- ,
. :|[. . 6]
,
, , . [. . 6]
|: Staat von Sibirien9, ,
. , :
, ,
.
. :| //
- . 29610 ,
.

, p. 384 ed. gall. . 105 .


.
. 106.
.
.
. 106.
. 106.

. 106

. 106 .

194

.. . .

. 5. 12, . 105 .

[ 12]

. 6. 12, . 106

195

196

. 107

.. . .

.
|: , . 31411. .
,
. ,
,
, ,
. :|
,
, 12.
.
, , ,
- .
, ,
.
, , , , .
|: Kogur, Kogor 13, , . , 6
10 14.
Torsk15 ,
.
Kogur ,
, , .
, , . :| //
, , Hab16 .
Kukr17 ,
, , , , ; , Simr
.
Tar18 , Arza19,
.
. 20,
, . -
Tar21 .
;
. , .
.
|: , ,
Tehri22. 23. , Suriki24;

.
, . 314 . 106 .
.
Kogor .
Kogur, Kogor . 106 .

[ 12]

197

, .
.
Kam25. , Chtu. :|
, , . // , 26, , ,
. , , . - nmok27.
,
. , , .

28 .
, //
, , .
, , .

Chansa29. :
Kands30
Sar31 Schar32,
.
Dugr, Dugrdaps.
Saru Schar33.
, dewe34.
|: Tamk35, , , Br-tmka (Br36 ), Changs37.
Hernandez Hist[oria] Mexic[anorum] L[ibro] V. Cap[ite] 5138. Planta quam
Mexicenses Pycielt seu Yelt vocant, ab Haitinis (Hispaniolae insulae incolis) appellatur Tobacus, a quibus non ad Indos solum, sed ad Hispanos id defluxit
nomen, eo quod suffumigiis admisceretur, quae Tobacos etiam nuncupare consueuerunt a Brasilianis Petum, ab aliis Herba sacra, a nonnullis Nicotiana dicitur39. :| //
, .
, , ,
.

Chtu . 107.
.
Sonst machet sich auch ein Tungu.
Nicotiana dicitur . 108.

. 10 .

. 108

. 108 .

198

.. . .

. 7. 12, . 108.

[ 12]

199

, .
, .
Tmbrdschak - ,
. , , 40, 41, 42 . . .
, ,
, . //
.
. ,
, , . .
. , . , ,
, ,
, ,
, . //
- Chabo43, - Pelm44. - Chabo od45, - Pelm-not46.
, . ,
.

3
4

, (, , .) ( )
,
.
- 22 ,
6,5 , 40 , ; (.: 2003.
. 72109).
. ( 1958
1959. . I. . 327); . l
(Middendorff 1851. Theil 2. S. 127).
. ( 1973. . 750); . () ( .
. 423); . ( 20012002. . 4. . 364); . ()
( . . 3. . 213); . (
1957. . 655); . Tohon (Georgi 1775. S. 300).
.: . 1. . 384. . Dans les villes et dans les villages, o il y a des fours publics, on fait communement
lever le pain, mais il nen est pas de mme chez les Bedouins: ds que leur pte est patrie,
ils en font des gteaux minces, quils cuisent sur la braise ou dans un Ta-jen. (Shaw 1743.
S. 384); [Ta-jen] Cest un vaisseau de terre fort plat, qui ressemble une pole frire...

.
.

- .

.

. 109

. 109 .

200

.. . .

( . . d).
. (
19581959. . I. . 1125; Middendorff 1851. Theil 2. S. 57); Kgr ,
, . . , , , ,
, ,
. , Kgr. Simir , , ,
. ,
Umdan ( 1983. . 29).
7
. ii ( 9581959. . II.
. 2227); (Simirj) . , :
, ,
... (Middendorff 18741875. S. 1557).
8
, , ,
, ( 19781980. . 68).
9
Ihre Schnupftcher machen sie aus grnem Holz, welches sie so dnne schaben da es
ganz lind anzurhren ist; davon nehmen sie hernach eine Hand voll und wischen die Nasen
damit. (Staat 1720. S. 126); Ihre Kinder legen sie in Ksten oder Wiegen von Birken=Bast
zusammen gesetzt in etwas Hemds von den Bumen oder in dnn abgeschabte Baum=Rinde
welche eben so weich ist als Pflaum=Federn und decken sie mit einem Stck von der Haut
eines Renn Thieres zu. ( . S. 129).
10
Zeeker Arabische Schryver, wiens Schriften noch nooit in t licht gegeven zijn, en in de Boekery tot Leiden berusten, beschryft het Land Katay of Sina, ... en meld van Kalmakken Land
dit volgende. ... zelfs de potten, daer in zy hun spys koken, zijn van hout, en gaet dit koken
aldus toe. Zy doen het Vleesch, beneffens kout water, in een houte vat of pot, en maken als
dan verscheide steenen gloeyent, die daer in geworpen, het water doen koken, en het Vleesch gaer maken. (Witsen 1705. S. 296).
11
In de Boekery tot Leiden, word een Arabisch in Latyn vertaelt, Boeksken bewaert, t geen
aldaer door Livinus Warnerus, wel eer afgezondene van den Staet, aen het Konstantinopolitaensch Hof, is vereerd geworden, by uiterste wil, geschreven in t Jaer 822*, [rechts marginal: *Christi 1122] ... hare vaten die zy tot drank en spys gebruiken, zijn van hout, zelf
die geene, waer in zy hun Vleesch kooken, want zy werpen in alzulke vaten, als er water
op het Vleesch is gegooten, gloeyende steenen, die het zelve doen kooken: ... (Witsen
1705. S. 314).
12
. .
13
[.] Kokor
, (.. : . . 21. . 5. .
50. . 41 .); . ( 2006. . 574).
14
; 1 = 12,2989 .
15
. ( 1966. . 558); ., . .
torsuq , . tursyq torsuq ( 2000. . 571); .. ( 2006.
. 574); . Torsuk
(.. : . . III. . 1. . 135. . 53 .).
16
. saba, haba (Schiefner 1857. S. 158); . ha , , , ( 1973. . 660); . . , , , ( 1957. . 340).
17
. , ( 1973. . 635).
18
. , ( 1973. . 406);
Tar (Georgi 1775. S. 303); . , ( 1957. . 380).
19
. aa() . , , 6

[ 12]

201

( 1973. . 18; 2004. . 171); . . ( 1957. . 17).


20
. ( 2000. . 308309).
21
. . 18; .: . h . (, 1962.
. 208).
22
. tae, tie, t, te, twe, te, te, t, t (Schiefner 1855.
S. 207).
23
. , , , ,
( 2000. . 674; 2003. . 693).
24
. suoka (Schiefner 1855, S. 226); . , ( 2005. . 516).
25
. . ham , , (Schiefner 1858. S. 209).
26
. .
27
. ( 2004. . 248); .
, ( 2000. . 1. . 249).
28
() . .
29
. () ( 20012002. . 1. . 324); .
gansa (Schiefner 1857. S. 130); . ( 1973. . 145); [] Gansa (.. : .
. 934. . 1. . 89. . 280); . ha ( 1964. . 716); .
kaa, kanza, kanzza, kaza, kansa, kanca (Schiefner 1855. S. 259);
., ., ./. Chansa, . dngsa (.. : Helimski 1987. S. 119); . kana, . kaza (Schiefner 1858.
S. 205); . ( 1961. . 862); . :
2000. . 162.
30
. (.) kansa (Schiefner 1858. S. 166); . kan(e) , (Donner 1955. S. 56); . ( 2005.
. 686).
31
. (.). sar (Schiefner 1858. S. 186); . ar (Steinitz 1968.
Sp. 300).
32
.-. ; .: 2000. . 690691, 2003.
. 701702; ... : ,
, , (Mller 1760. S. 597).
33
. sear, sar, sr, saru (Schiefner 1855. S. 288).
34
. . tba, tbe, tawa (Schiefner 1855. S. 207)
35
. Tmke, . Tamke (.. : , . 21, . 5,
. 73, . 293 .294); . ( 1984. . 620); . . tmako,
. tamaki, . tmacho (Helimski 1987. S. 80, .. );
. tammegu (.. : . . 21. . 5. . 50. . 40); .
dmmachu dmmagu (.. : . . 21. . 5. . 49. . 36).
36
. bir (.. : . . 21. . 5. . 73. . 294 .); . byr
(.. : . . III. . 1. . 135. . 50 ); . brr
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 66 ); . Byr (Messerschmidt 19621977. Teil 1. S. 243).
37
. kaza ( 2000, . 162); . , .
( 2006. . 279, 563); ... [ ] (Gansa), . (Gmelin 17511752. 3. Theil. S. 335).
38
Hernandez, Francisco: Rerum Medicarum Novae Hispaniae Thesaurus ... ex Francisci Hernandez ... relationibus ... conscriptis a Nardo Antonio Reccho ... Collecta ac in ordinem digesta Ioanne Terrentio ... Ex Typographeio Vitalis Mascardi 1651.
39
Plantam, quam Mexicenses Pycielt seu Yelt vocant, ab Haitinis appellatur Tabacus, quibus non ad Indos solos, sed et ad Hispanos id defluxit nomen, e quod suffumigijs admisceretur, quae Tabacos etiam nuncupare consueverunt. Brasilianis Petum, ab alijs Herba
sacra, nonnullis Nicotiana dicitur (.: , Py-

202

.. . .

cielt Yelt, Tabak.


, , , ,
Tabak. Petum,
, Nicotiana) (Hernandez 1651. P. 173).
40
, , . , ,
, , . ( 2000. . 330); 13. Polygonum tataricum
L. ... . . . . . . Kirlik...
,
[] . (Georgi 17971802. Theil 3, S. 941242).
41
. .
42
. .
43
. Kbo (.. : . . 21. . 5. . 73. . 295 .).
44
. phm (Schiefner 1855. S. 190; Helimski 1987. S. 80); . Ptmae,
Phtmae (.. : . . 21. . 5. . 73. . 295 .296).
45
. t (.. : . . 21. . 5. . 73. . 294 .); . ott
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 66 .).
46
. nod, non (Schiefner 1855. S. 185); . Nt (.. : . . 21. . 5. . 73. . 294 .295).

[ 13]


. , , : halwa etschldireb1,
. , - . . .
.
: Ilwol iskl2,
, .
|: , , ,
. ,
.
.
. , , modi3 maruto, ,
.
. , , .
. ,
. :|
, ,
, ,
, // .
. , -,
,
.
.
- .
, - , -
4.

, . 110.

. 110

. 110 .

204

. 111

. 111 .

. 112

.. . .


. //
,
.
|: .
, , , ,
, . :|
, , , . .
.
, , , , , , . .
|: , . . . :|
,
. , . . .
, , ,
. //
:
, .
.
, . |: . :|
.
,
. , . .
, , , ,
, ,
.

, // .
- ,
, - .
|: , .
, . :|

, .

. 111.
, . . . 111.
. 111 .
. 112.

[ 13]

205

, . 2925. . Mend6, Air


mend7, .
,
, .
mindu
. , -, ,
, , , . .
|: ,
Mendbisen, . :|

2
3
4

.. (Helimski 2003. S. 238), .



; . , ( 2004. . 786);
. - 1) , 2) ( .
. 262).
.. (Helimski 2003. S. 238), . !
. (.) modi (Schiefner 1854. S. 342).
- , - ,
. , , . - , ,
- , , . ,
, .
, - ...
(Awdejewa 1841. S. 630631); ...
: , ... , , , , - .
(Zedler 17321750. Bd. 25. Sp. 10631065.)
Een Kalmaksche nederige groet, geschied, met de rechterhand, half toegevouwen, aen t voorhooft te slaen. (Witsen 1705. S. 292); , [] , ,
, , ,
. Mendu,
(Salue). (Pallas 1771. S. 329)
. , ( 20012002. . 2. . 372);
[] , ... : Mendu! ( !) (Georgi 17761780.
S. 430); [] , , . ,
. : Mendu! ! (Georgi 1775. S.
311); . mende, mend (Schiefner 1857. S. 173); .
, , ! ( 1973. . 312).
. . - ( 1973. . 69) .
- ( 20012002. . 1. . 194).

.
.
. 112.

. 113

. 113 .

[ 14]

, ,
, ,
, , ,
; , , .
: ,
. : . :
, - , ,
, ,
, ,
.
,
. Chwkde, , .
: Schna bga // dschipgin1,
. , bunltiki (
ngwltiki) schurukol2, : ( )
().
: bongdabtat
. Jangasinbet .
,
.
|: : Chudultsch3 , Chulutsch4 , Meketochoti-Kung5, , .
: Awtschega, ,
. : Kmero-nio6, .
,
. , : Kopdat, ,
Kondolat, . , , , . , .
, : Esdesago7 , Edde-djowo8 . :|

Kopdat [].
. 113.

[ 14]

1
2

3
4
5
6
7

207

.. (Helimski 2003. S. 240), .


; . ( 1994. . 26); . -
1) , 2) ( 2004. . 197).
.. (Helimski 2003. S. 237, 239), .
!; . 1) , ,
2) , , 3) , ( 2004. . 109); .
1) , 2) ( . . 444); . -
, ( . . 749).
. () 1) , , 2) , , (
1973. . 598).
. ( 1973. . 600).
. meke, mexe , (Schiefner 1857. S. 173); . , ( 1973. . 313); . k, kn(), x (Schiefner 1857. S. 118); . x ( 1973. . 620).
. kro, kdo (Schiefner 1855. S. 285); . nio, nieda
( . S. 281).
. ese, aa, as, s, es, sse (Schiefner 1855. S. 295); .
sago ( . S. 229); . (.) ( 2005. . 523);
. (.) sj, . (.) se (Donner 1932. S. 45); .
(.) Sgu, . (.) Sgo ( . S. 42).
. (.) Ewj (Donner 1932. S. 42); . () Djwo ( . S. 36).

[ 15]

. 114

. 114 .


, .
, ,
, , .
, .
. ,
. ,
, .

1, . ,
//
,
. , .
|: , ,
, .
: , , 2 .
3 , , , .
2 5 , , . . 4, 5, 6
; 3, 4, 5 .
. , 10 . :|
,
-
, , .
, , , do ut des4, ,
, , .

.
. 114.
, . 114 .

[ 15]

209

- - ,
, - -
. //
5 .
|: , - - , . :|4
6 ,
. .: Verndertes Russland, p[agina] 1937.
|: .
, , . :|5
. , , , .
, . , 10 ,
. 20 ; 2
, , .
|: 6 .
, .
- , , . :|7

1
2
3
4
5
6
7

, , ..., , 93- ... , ... ... (Mller 1760. S. 572573).


, . .
. .
.: , .
, , .
Johann Bernhard Mller.
Weil sie aber auch kein Pfand aufzusetzen haben und weder schreiben noch lesen, wie bereits erwehnt, knnen, vermittelst welchen sie einen Contract ausrichten, oder mit einer Handschrift sich verbindlich machen knten, so brennen sie auff ihren Hnden allerhand Merckmahle, Figuren der Vgel, aber auch besondere Puncte, welche sie denen Creditoren, als
ein Zeichen, wobey er sie gewi kennen und wieder finden soll, zeigen; haben sie sich entweder in die Hnde geschnitten, gehauen, oder ein Mahl im Gesichte, so zeigen sie bey
Schliessung des Contracts die Wundmahlen auff, und setzen gleichsam dieselbe zum Unterpfande; immittelst rhmt man sie, da sie solche Verpflichtungen festhalten und auff bestimmten Termin entweder mit Fischen, Rauchwercken, aber auch mit Gelde die gemachte
Schuld bezahlen, und alsdenn ihre Marquen wieder aufzeigen, als nhmen sie ihre zu Pfande
gesetzte Versicherung wieder zurck und annullirten ihre Verbindung. Die Weiber brauchen die Figuren auff den Hnden so sehr, da sie es auch vor eine Schnheit und Zierlichkeit halten, wann selbige blau angelauffen und marquirt seyn (Mller 1721. S. 193).
. 115.
. 115.
[].
. 115.

. 115

[ 16]

. 116

. 116 .

, ,
, .
, . (), . , , ,
. . , ,
,
// . .
, -
. , , .
, , |:
, :|
, .
1 , 6070 , , , 25 2 .
, , , , 3
.
|: ,
4, .
Kyrlyk5,
6, , ,

. 116.

. 116 .
.

[ 16]

211

, , : . , , . Kyrlyk 7. :|

1
2

3
4
5

. .
; XVIII . 2400 . ( 80 30 =
1,0925 ). 3200 .
( 80 40 ).
. . 14 9.
. . 14 9.
. Kirlik, . Kyrlyk (.. : . . 21. . 5. . 73.
. 295 .296); . Kyrlik (Falk 1785. S. 153); . , .
, , , (
2000. . 330).
13. Polygonum tataricum L. ... . . . . . . Kirlik. Gm Sib. 3. T. 13. f. 1. ... , []
. (Georgi 17971802. Theil 3, S. 941.)
.. 1739 ., . ,
() , ,
60 ( 1996. . 167).

. 116 .

[ 17]

. 117

. 117 .

, |:
, , :| ,
. , , , ,
, , .
, , ,
. , , ,
, .
,
, .
// , , .
, .
, ,
, 500600 , 10002000 ,
. , , , , ,
, , ,
, . ,
. //
|: 2030 , .
,
, ,
.

, . 117.
.
.
.
.

[ 17]

213

1 . ,
- , - ,
,
,
(2). :|
|: 3 Witsen, p[agina] 2964.
Boramez5 Witsen, p[agina] 2886. :|
7, 8 ,
30 ,
, .
,
. ,
, .
, . - ,
, ,
, ,
, , , ,
. //
, , .

, .
|: .
, 20 . . , , , , -,
,
, . ,
, ,
, . 1730 .
4 ,
, ,
. :|
,
- . ,

() . 117.
, . 288 . 117 .
.
.
.
. 118 .

. 118

. 118 .

214

. 119

. 119 .

. 120

. 120 .

.. . .

, , . , 9,
,
- 12 . //
, , ,
.
. , ,
. , .
, .
, , , , .
// .
, , , ,
, , , . ,
,
. ,
,
.
10,
.
.
.
// , , ,
, ,
, .
.
, ,
, 11 , [] 12 ,
.
(Vernd[ertes]
Ruland, p[agina] 7513) :
// , , , , ,

.
.
.

[ 17]

215

, . ,
, , ,
. ,
. , , .
,
. . , . ,
, , , ,
.
, // , ,
, , ,
, .
: , ,
. ,
.
, .
.
.
|: , 14, ngot.
.
,
.
.
, .
, , . :|
,

, . //
, , . , Sidschn Sylg15,
. :
Kuln16 .
Ubass17 .
Ty18 .
Tysseng19 .
Ktl`r20 .

, .
.
. 121.

. 121

. 121 .

216

. 122

.. . .

, .
, , .
|: -:
Unagn21 .
dgan22 .
gunn23 .
Dschdluk24 .
Kysjlan25 .
Soilon26 .
Tabuti morn27 .
Dchrgoti morn28 .
-:
Chuln29.
Dschabag.
2- Syp.
3- schlyg30.
4- Trt-schlyg31.
5- Bes-schlyg32.
6- Alty-lyg33.
,
5- , -
Dschilg34. :|
, , .
, :
- Torbss35 Torbujch36.
- Nir- // Torbos37. Nir38 . Torbs
Torbujch. Togoss-Torboss39.
: Togoss40 , , , .
, , , . ,
, Tyssags41. , Tysseng42;
ngrmr43.
, Tyssagas, , , Irgjach44
Atyr45 Tiss46. Irgjch ,
At` r . Atyr Tiss
. Atr Oiog47 Tiss.
|: . , , Irgjach-Tyssagas.
Tysseng ngrm`r

-: Unagn - Dschilg . 121 .

[ 17]

217

Kunn48 Burguns49, , . :| //
|: - :
Tugl50 .
Bur51 .
Katdschirk52 .
Unn ukr53 .
Dnn ukr54 .
Tabuti55 .
-:
Bus56, , , .
, ,
Chasir.
Togunk57.
, , , , dortschlych58,
besschlych59 . . :|
.
,
. , , . ,
. , , , . ,
, . , ,

, . , ,
, , . , ,
, , , .
|: , , , .
.

.
122.
- besschlych . .
. 122.
.
.
.
.
.

. 122 .

218

. 123

. 123 .

.. . .

, , , : , ,
.
, .
, ,
, . :| //
- Kurugn60, 2- Ikilych, 3- (Choi61).
(Virgil Georg[ica] L[ibro] III. v[ersus] 339 s[e]q[entes])62 , :
Quid tibi pastores Libyae quid pascua versu
Prosequar, et raris habitata mapalia tectis?
Saepe diem noctemque, et totum ex ordine mensem
Pascitur, itque pecus longa in deserta sine ullis
Hospitiis: tantum campi iacet: omnia secum
Armentarius Afer agit, tectumque, laremque,
Armaque, Amyclaeumque canem, Cressamque pharetram.
Conf[er] Pomp[onius] Mela in Afric[anorum] descript[ione]63 C[apite]
IX.64
.
1). , . 2). . 3). ,
. 4).
. 5).
, . 6).
, . 7).
. 8). // , , . 9).

. 10). . 11).
.
12). .
4, ,

. 1746.

1
2

. . 13 . 9.
, (Festuca), , (Festuca ovina); . Festuca ovina
( ) (Pawlowski 1952. S. 1759); Festuca L., ... Festuca ovina L.,
... ... (Georgi 17971802. Theil 3. S. 695697).

. 122 .

[ 17]

219

; , .: Georgi 17971802. Theil 3. S. 16231625.


4
Men vind Schapen in t Kalmaks Tartarye met neerhangende ooren, als de ruige Waterhonden, met staerten van tien, twintig, en dertig ponden zwaer, wezende al Vet wat er aen
is, doch hebben daer tegens niet veel Vets op t lijf, of op de ribbe, welke zware staerten veroorzaken, datze niet hard konnen loopen. De Schapen der Usbeksche en Buchaersche Tarters, geven lange graeuwe Wolle, welke op de einden in witte ringetjes te zamen loopen; zy
is schoon in t oog, en zoo zacht als Zyde. (Witsen 1705. S. 296).
5
(, , , .)
() , ; []
, , , ;
(Boranetz), ,
, , , , ,
... , , ,
, - , . ,
, , -
. , . . .
, ... ,
. ( 1988. . 180);
. : Pierer 185765. Bd. 2. S. 343 ( - Aspidium Baromez
L. , ); Strahlenberg 1730. S. 400401 ( ); Pawlowski 1952. S. 34 ( . (Aspidium barometz) ); Pawlowski 1952. S. 32 19781980. . I. . 48 ( , ).
6
Wat van dit Scytische Lam, anders boronietz of boranits, by den Arts Engelbert Kempfer
werd geoordeelt, mag uit het volgende bericht, in Latyn van hem aen my gedaen, werden
gezien, t geen hier in lassche.
De Agno Scythic, seu fructu Borometz (Boranits).
Sicut ex Dactyliferae Palmae histori Phoenicem formavit prisca credulitas, ita recentioris
AEvi curiositas parili nomenclatur decepta, contrari metamorphosi ex Animali Vegetabilem foetum, Plantamve Borometz seu Barannetz, in Exoticorum historias introduxit: plausibilem san adeo, ut magnus in Plantarum Regno Princeps Joh. Bauhinus, magno Scaligero
prima Relationis gloriam invidisse videatur, cum recitatis, qui Planta ante ipsum meminerant... (Witsen 1705. S. 288289).
7
, , .
8
, ,
.
9
,
.
10
( ) 1735 .
11
.
12
... .. ,
13 17 1735 . ,
, 276 (. . 199. . 530.
. 9. . 30); , 1735 ., 309 300 ( . . 21. .
5. . 143. . 84), 279 300 ( . . 86).
13
Weber 1721. S. 75 (Kapitel Journal von Lorentz Langens Reise nach China. S. 7289):
Zwischen diesen beyden Stdten [Tara und Tobolsk] wohnen lauter Mahometanische Tartern.
Sie sind nach ihrer Art wohlhabende Leute an Pferden, Ochsen, Khen, Schaafen, aber nicht
an Geld, welches sie wenig achten. Man findet selten eine Gurte oder Stube, wo nicht drey und
mehr Klber hinter dem Camin angebunden sind, wovon sie keines verkauffen, weil sie glau3

220

.. . .

ben, die Khe wrden sich zu Tode grmen. 1985 . 17151717 . : Zwischen diesen beiden Stdten wohnen
lngs dem Irtysch hinauf lauter mohammedanische Tartaren, die auch nach ihrer Art wohlhabende Leute sind. Ihre Reichtmer aber bestehen nicht im Gelde, weilen sie danach wenig
fragen, sondern mehrentheils in guten Pferden, Ochsen, Khen und Schafen. Man kommt auch
selten in eine tartarische Jurte oder Stube, wo nicht 3 4 Klber hinter dem Kamin angebunden sind, davon sie aber gar keine verkaufen noch schlachten, weilen sie des Aberglaubens
sind, als wenn die Khe sich deswegen zu Tode grmen wrden. (Lange 1985. S. 13).
14
. . 2.
15
. (.) ( 1972. . 356); . ,
, ( . . 357); . , ( 19581959. . II. . 2446; Middendorff 1851. Theil 2. S. 164).
16
. , , ( 19581959. . I. . 1210; Middendorff 1851. Theil 2. S. 71).
17
. , ( 19581959.
. III. . 2968; Middendorff 1851. Theil 2. S. 43).
18
. ( 19581959. . III. . 2934;
Middendorff 1851. Theil
2. S. 101).
19
. i, i ( 1958
1959. . III. . 2686; Middendorff 1851. Theil 2. S. 105).
20
.

, ( 19581959.
. II. . 1452; Middendorff 1851. Theil 2. S. 62).
21
. unugu, unogo, unaga(n), unagan, unaga (Schiefner
1857. S. 194); . () ( 1973. . 469).
22
. Dagan (.. : .
. 199. . 2. . 511. . 1. . 6. . 9 .); . a() , ( 1973. . 177).
23
. Gunan (.. : .
. 199. . 2. . 511. . 1. . 6. . 9 .); . (
, ) ( 1973. . 160).
24
. Tschiduluk (.. :
. . 199. . 2. . 511. . 1. . 6. . 9 .).
252
. () ( 1973. . 569).
6
. ho() 1) ( ), 2)
( 1973. . 682).
27
. Tabutai (.. : .
. 199. . 2. . 511. . 1. . 6. . 9 .); . ( ) ( 1973. . 408); . () , , ( .
. 300); . mre, more, mori (Schiefner 1857. S. 207).
28
. ( ) ( 1973. . 263).
29
. Kuln (.. : . . 21. . 5. . 73. . 283 ); .
Kulun, . kulunczak, . (.) Kulun . (.) Kulun
Kulunczak (.. : . . III. . 1. . 135. . 54 .55);
. (.) Kul, . Kuln (.. : . . 21.
. 5. . 143. . 40 .).
30
. ( 1984. . 639); . ( . . 638);
. tz tsch (.. : . . 21. . 5. . 50. . 40 );
. tsch itsch (.. : . . 21. . 5. . 49. . 35);
. (.) usch, . tsch, . sch (.. : .
. 21. . 5. . 143. . 41 , 68 .).
31
. ( 1984. . 699); . (
. . 699); . trt (.. : . . 21. . 5. . 50. . 40
.); . drt (.. : . . 21. . 5. . 49. . 35); .
() djrt, . trt (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 41 ., 68 .).

[ 17]

221

. ( 1984. . 507); . ( .
. 507); . bisch (.. . . 21. . 5. . 50. . 40 .);
. besch bsch (.. : . . 21. . 5. . 49. . 35);
. (.) . besch (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 41 ., 68 .).
33
. ( 1984. . 706); . ( .
. 706); . lta (.. : . . 21. . 5. . 50. . 40 .);
. lt (.. : . . 21. . 5. . 49. . 35); . (.) alt, . alt (.. : . . 21. . 5. . 143. . 41 .,
68 .).
34
. Dschlgo (.. : . . 21. . 5. . 73. . 283 .);
. (.) jilka (.. : . . III. . 1. . 135. . 54 .
55); . Jilk (.. : . . 21. . 5. . 143. . 48 .).
35
. ( 19581959. . III. . 2736; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 98).
36
. ( 19581959. . III. . 2737;
Middendorff 1851. Theil 2. S. 98).
37
. ( 19581959. . II. . 1701).
38
. , , , (
19581959. . II. . 1701; Middendorff 1851. Theil 2. S. 119).
39
. , , ( 1958
1959. . III. . 2736); . ,
, ( 19581959.
. I. . 506).
40
. , ( 19581959. . III. . 2699; Middendorff
1851. Theil 2. S. 96).
41
. , ( 19581959. . III. . 2961); .
(Middendorff 1851. Theil 2. S. 103).
42
. . 19.

43
. ,
( 19581959. . II. . 1953; Middendorff 1851. Theil 2. S. 26).
44
. i ( 19581959. . I.
. 954; Middendorff 1851. Theil 2. S. 37).
45
.
(, , ),
( 19581959. . I. . 201202; Middendorff 1851. Theil 2. S. 4).
46
.
( 19581959. . III. . 2961; Middendorff 1851. Theil 2. S. 103).
47
. . ( 19581959. . II. . 1804).
48
. , ( 19581959. . I. . 1216).
49
. , ( 1958
1959. . I. . 567; Middendorff 1851. Theil 2. S. 143).
50
. tugul, togol (Schiefner 1857. S. 199); .
( 1973. . 433); . Tugul (.. : . . 199.
. 2. . 511. . 1. . 6. . 9 .) .
51
. Buroh (.. : . . 199. . 2.
. 511. . 1. . 6. . 9 .); . ( 1973. . 114).
52
. Kattscherik (.. : . . 199. . 2.
. 511. . 1. . 6. . 9 .); . ,
( 1973. . 565).
53
. Gunan (.. : . . 199. . 2.
. 511. . 1. . 6. . 9 .); . uker, uxur, uxer
(Schiefner 1857. S. 209); . ( 1973.
. 518); . ( ); . ( , ) ( . . 160).
32

222

.. . .

. Dnn (.. : . . 199. . 2.


. 511. . 1. . 6. . 9 .); . ( 1973. . 208).
55
. Tabutai (.. : . . 199. . 2.
. 511. . 1. . 6. . 9 .); . ( 1973.
. 408).
56
. ( 1984. . 624); . Busa, . Bsu
(.. : . . 21. . 5. . 73. . 277, 283 ); . bssn (.. : . . 21. . 5. . 50. . 41); . buso, . bosou,
. (.) busou . (. .) busau (.. :
. . III. . 1. . 135. . 54 .55); . bus (.. :
. . 21. . 5. . 49. . 35 .); . Busa (Falk 1785. S. 155); . Bosn, . bus (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 40 ., 65 .).
57
. . ( 2006. . 337).
58
. . 31.
59
. . 32.
60
. Korrogn, . Kurgan, . Kuragn . Kuregn
(.. : . . 21. . 5. . 73. . 283 .284); . Kurogan (.. : . . III. . 1. . 135. . 54 .55); . (.) Kitschkin-Kuragn, . Kurogn (.. : . . 21. . 5. . 143.
. 40 .65 .).
61
. Chi, . Ki, . Chi (.. : . . 21. . 5.
. 73. . 283 .284); . ( 1984. . 341); .
Koi (.. : . . 21. . 5. . 50. . 41); ., . .
(. .) Koy (.. : . . III. . 1. . 135. . 49 .
50, 54 .55); . (.) Koi, . Ki (.. : .
. 21. . 5. . 143. . 40 ., 65 .).
62
Quid tibi pastores Libyae, quid pascua versu / Prosequar, et raris habitata mapalia tectis? /
Saep diem, noctemque, et totum ex ordine mensem / Pascitur, itque pecus longa in deserta
sine ullis / Hospitiis: tantum campi jacet: omnia secum / Armentarius Afer agit, tectumque,
Laremque, / Armaque, Amyclaeumque canem, Cressamque pharetram. (Vergilius 1694.
P. 123).
63
Mela, Pomponius: Pomponii Melae De Situ Orbis Libri III. Cum notis ... Hermolai Barbari,
Petri Joannis Olivarii; Fredenandi Nonii Pintiani, Petri Ciacconii, Andreae Schotti, Isaci
Vossii, et Jacobi Gronovii. Accedunt Julii Honorii Oratoris Excerpta Cosmographiae. Cosmographia falso Aethicum Auctorem praeferens cum Variis Lectionibus ex Ms. Ravennatis
Anonymi Geographia ex Ms. Leidensi suppleta. Curante Abrahamo Gronovio. Lugduni Batavorum, Ex Officina Samuelis Luchtmans. 1722.
64
Interiores ... sequuntur vagi pecora: utque pabulo ducta sunt, ita se ac tuguria sua promovent: atque ubi dies deficit, ibi noctem agunt (Mela 1722. P. 45).
54

[ 18]

, ,
, , .
,
, , , , ,
, , .
|: , , , 23
6. :|
, , . , . , , ,
, , // , , ,
.
|: , , . :|
,
. :


-
Schkdscho1
ron2
-
Kdere3
Ta4
-
Lgouf5
atsche lwe6
-
`llewet Karnggui7 Chojnga8

.
, 23 6 . 124.
, ,
. 124 .
- [ ] atsche lwe, [ ]
Lgouf.
- Kdere Ta - [ ]
Chojanga, [ ] Ollewet Karnggui.

. 124

. 124 .

224

. 125

. 125 .

.. . .

-
. , . // , ,
23 .
, , ,
. , , , , , , .
,
, 100 .
, , . //
. , , , 10
20 .
,
.
|: 20003000 .
.
, 1000 ; 50100
.
, , , . ,
, . :|
, ,
, , , , ,
, . , , , .
|: , , . , .
, , , , . Chodd9.
, .
, 1 . Irrga10.
, .
Irrega , .

.
.
. 125.

[ 18]

225

Irrga, ; ,
11 . :| //
, , ,
, . ,
, , , ,
. , , ,
, .
,
.
, , , , . //
|: - Lelkta12.
,
Lawikt13. , .
, - . .
- Jrra14. Lalbuka15, Lawikta16. . :|
, , ,
, .
|: , ( , 17). , , , .
. :|
, 1020 , ,
,
.
,
. ,
.
, .
|: ,
-, , , , , , . :|
, , ,
,

. 125 .
- . 126.
.
. 126 .
. 126 .
. 127.

. 126

.126 .

226

. 127

. 127 .

.. . .

. |: , 100 ,
. , ,
. , . :|
: // , , , , , , .
, .
, .
, .
, [] [].
|: Tinsj, Tinsjan18,
, . ,
, .
19.
. ,
, . , 20, , .
. :|
,
. .
, ,
, . .
|: , ,
. , , , . :| //
. |: . :|
21 . .
. , , , ,
, ,

. 126 . 1020
.
.
.
, , Verh[heiratete]
().
.
. 127.
. 127.
. 127 .

[ 18]

227

. , , , . ,
. 2 3 ,
, . , ,
,
. . //
, .
4 .
, contra Scheff[erum] Lappon[es]22,
.
23 :
- .
. ,
,
. -
, . ,
, .
,
, , . .
|: 1012 . , .
,
. 1737
,
, .
, .
, .
.
, .
, , , ,
. . . . :| //
, . .
( ) , , .
; .
3 .
,
.

, , .
. 128.
.

. 128

. 128 .

228

.. . .

|: ( 1734 1735 .)
. :
, . , ,
. , , , . ,
. ,
1 2, 3 . , ,
, . :| //

. 129 (24)

- Ndoku25
c Tgu26
c , :
Krraku27; Sirriku28
Tj 29
-
Ktt31; djhadde32

- Chaimk
Chaimk
Kyschchatsch

minde 30
uire
5- Klubde

- ngnakan33;
wkan34; : Iktnna35, Njmi36;
: Njogerknna37, Njmi, ; : Amarknna38, ;
ttp. ,
Orn.

39:
[-]
-

njnang40
dsjasch plasse

ujengatschan
org

Schtikan41
Charamk

Gankitschan42.


, Tki44.
Buln43

1
2

. ( 2004. . 511); . Schkdscho


(.. : . . 21. . 5. . 143. . 54 .).
. ( 2000. . 1. . 474); . Oron (.. : . . 934, . 1. . 89. . 432).
( 1734 1735 .) .
3 .
Tj nemlich Mn[ngen] ( , ).
minde [].
uire Klubde.

[ 18]

229

. (.) kde (Schiefner 1855. S. 80); . kede


( 2005. . 494).
4
. t, tia (Schiefner 1855. S. 262); . ta (
2005. . 494).
5
.Lgouf (.. : . . 199. . 2. . 513.
. 13. . 21 .).
.atsche lwe (.. : . . 199. . 2.
. 513. . 13. . 21 .); . () ( 2001. . 93).
7
. Lgaki ( , , .. ),
Algulu ( , .. ), Karnggui ( .. ) `llewet (. , .. ) (
.. : . . 21. . 5. . 96, . 38 .39); . (
) liigaki, algulu, kamgugui, llewet
(Radloff 1861. S. 46).
8
. Kojnga ( , , .. ),
Jawkul ( , .. ), Chojnga ( .. ) Chojnga (. , .. ) (
.. : . . 21. . 5. . 96. . 38 .39); . (
) xojanja, koianga, jawakal, xojanga
(Radloff 1861. S. 46).
9
. koddo, ioggo , iroggo (Schiefner 1855. S. 272).
10
. . 9; . (. 2005. . 502).
11
. .
12
. , ( ) ( 2000. . 1. . 336); .
( 2004. . 340).
13
. , , , ,
( 2004. . 332; Pawlowski 1952. S. 1768); Lichen rangiferinus L. T. Lawikta
(Georgi 1775. S. 240); Laukt (Messerschmidt 19621977. Teil 2. S. 90);
, , ,
. [
] Laukta (.. : . . 934. . 1. . 89.
. 378).
14
. . nara (Schiefner 1855. S. 253).
15
. , 1) , 2) , 3) ( ) ( 2004. . 332333); . Lalbocha . (Georgi
1775. S. 238).
16
. . 13.
17
( . . ) , ,
. .: 2000. . 267268.
18
.-. tnde , tnse , tinde (Schiefner 1855. S. 26); . ( ) Tynse (Donner 1932. S. 45, . ).
19
() (Delphinapterus leucas) . 6,5 , 2 .
, .
20
. .
21
, 0,2 ,
0,25 (: Pierer 18571865. Bd. 3. S. 153; Bd. 11. S. 128).
22
. ; Scheffer 1673. P. 338 ( 29 De Quadrupedibus Lapponiae Feris. P. 336347): Cervis jungi possent rangiferi sylvestres,quorum numerus est ingens per Lapponiam. Verum quia nihil differunt Domesticis, nisi sola
magnitudine, quae in eis major, & colore, qui est nigrior, idcirco ne de iis quidem amplius
quid addimus; Scheffer 1675. S. 381382 ( 29 Von den vierfssigen wilden Thieren der Lappen. S. 379392): Zu den Hirschen kan man die wilden Reenthier fgen so in
grosser Menge durch Lappland sich sehen lassen. Weil selbe aber auch nicht viel von den
zahmen als nur an der Grsse so an ihnen etwas mercklicher und an der Farbe etwas
schwrzer flt unterschieden wollen wir selbe auch mit Stillschweigen bergehen.
3

230

.. . .

Scheffer 1673. P. 328 ( 28 De Quadrupedibus Lapponiae Domesticis. P. 321336):


ferarum capiendarum causa domesticas feminas Lappones exponere eo tempore, quo veneri dant operam. Ira fit, ut quandoque feminae concipiant, tertiumque illud genus edant,
quod Lappones peculiari voce kattaigiar vel Peurach appellant, majus caeteris, ac robustius,
& ideo ducendis trahis maxime accomodatum.; Scheffer 1675, S. 371 ( 28 Von den
vierfssigen zahmen Thieren der Lappen. S. 363379): Sie [die Lappen] pflegen die zahmen Reenthier Weiblein zu der Zeit da sie in der Brunft die Wilden solchergestalt zu fangen in die Wlder zu lassen. Also geschiehet es da diese Weiblein biweilen empfangen und
die gedachte dritte Art werffen so die Lappen mit einem besonderen Worte Kattaigiar oder
Peurach nennen so grsser und strcker ist wie andere und daher fr die Schlitten sehr bequm.
24
. . 75 . 7.
25
. tagu; tadi, tadiku, nadi, nadiku (Schiefner 1855. S. 263).
26
. . 25.
27
. . kua, kura, korai-ti (Schiefner 1855. S. 263)
28
. . hyr, syr, sr (Schiefner 1855. S. 244).
29
. . 4.
30
. minde, . minde, . krmnsse (Helimski 1987.
S. 67, .. ); . minde ( . S. 91, .. );
. Meinde (.. : . . 21. . 5. . 73. . 283 .
284).
31
. (.) kteo, ktee - (Schiefner 1855. S. 79)
32
. (.) jhori, johodi (Schiefner 1855. S. 83)
33
. ( 2004. . 777);
[ ] Oron, Giluka, Niaemi, Oengnikan ( 1983. . 83);
[ ]: Ewkan Enekan, Itanae, Nioorkan, Amarkan, Muttun, Multun;
: Giluka, Niaemi (.. : . . 934.
. 1. . 89. . 380).
34
. ( 2004. . 752).
35
. 1) - - , 2) ( 2004. . 234).
36
. 1) , , 2) (
2004. . 438).
37
. , - (
2004. . 421).
38
. - ( 2004. . 40).
39
[ ]: Nergutschan, Tschirap, Siudiaekan, GanKatschan, Mottu,
Anam, Toki. (.. : . . 934. . 1. . 89. . 380).
40
. ( 2004. . 405).
41
. . 39.
42
. . 39.
43
. Buln, . Buln (.. : . . 21. . 5. . 73. . 283
.284); ., . . (., . .) bulan (.. :
. . III. . 1. . 135. . 55 .56); . (.) . Buln
(.. : . . 21. . 5. . 143. . 40 ., 65 .); . (.)
Buln (Mller 1759b. S. 394).
44
. ( 2004. . 608).
23

[ 19]

, ,
, .
, .
, , , , , .
1012 .
; ,
. ,
// .
|: , , , ,
, () .
, .
, 1.
4 15 .
23 4 . ,
, .
, . . ,
. , .
.
, , . :|
|:
. ,
, ,
. . .

.
.
, .
.
. 130.

. 130

. 130 .

232

.. . .

. ,
. :|
, , 23, 4,
.
, 2
.
. .
. ,
.

.
Witsen, ed[itione] 2, p[agina] 1063.
, , ,
, . //

1
2

. ,
.
, [],
,
, . ,
. , ,
, ,
, . , - ,
. , ,
, , , ,
. . , ,
, , , . , .
, , , , , ,
, , ,
, , , . , , .
, ,
, . ,
, , . , , , , , , .
, , , , , , , . ( 1967. . 9394).
De Volken Giliaki of Gilaitski, woonen ten Noorde omtrent den mond van de Rivier
dAmur: ... De Beeren weten zy te temmen, en verstrekken hun, in plaets van Paerden, om
die voor sleden en wagentjes te spannen, en aldaer mede te ryden. (Witsen 1705. S. 106).
. 130 .

[ 20]

, , .
|: , , . :|
, .

.
610 .
, 60 70 .
, ,
, , 8 ,
, .
, // , .
5 6 , .
, , , .
, ,
.
, 1. . , ,
2 ,
.

, .
. 131.
.
.

. 131

. 131 .

234

.. . .

, , [ ] , , ;
. , , , , -
, , 800
1000 , , - ... ( 1967. . 133).
, ,
1693 .

[ 21]

, , , .
,
. , , ,
, .
|: , ,
. , , , ,
.
,
.
, 1, . , , ,

, .
, . , , . :|
. ,
, . , , // , ,
.
|: .: Witsen, pagina 3092.

.
, . 132.
.

. 132

. 132 .

236

. 133

. 133 .

.. . .

3 34 [ ]. :|
, ,
, .
, , ,
, .
|: , , , , . , ,
, - . , , , .
.

. . ,
. , , . , ,
. .
, . :|
,
, .
, , , , , //
, - , . , , ,
,
, , .
, , .
, ,
, , . //
|: , ;
. ,
, .
( , ), .
. :|

3-4 [ ] . 132 .
.
.
. 132. .
, . 133.

[ 21]

237

, , , -, .
,
. , , , 4-
, , 4 . ,
. 2 , , ,
, . , , , .
|: , , ,
.
, .
. 265 5 , ,
.

, .
,
, .
. 2926 ,
.
. :|
|: . , ,
, . 4
7 2 8, , , .
, 2 , .
, . :| //
|: Witsen, p[agina] 2959.
. :|

.
10 , .
, .

.
.
.
, . 133 .
[].
. 133.
. 134.

. 134

238

. 134 .

. 135

.. . .

, , , , ,
, , , .
, , , .
|: , ,
, .
11
.
,
. .
- , : . , , . :|
// . .: :
12.
|: , ,
. :|
-, , .
, , , ,
. ,
, - -
. , , , //
, , , .
, ,
5 2 ,
; , , .
, , ,
. , , .
, , .
|: ,
. :|

.
.
.
.
. 134.
. 134 .
. 135.

[ 21]

239

, 13,
. , , , // .
10 .
1015 .
, 5 . , . , ,
,
. , ,
, ,
.
. // , , . ., .
. , , 14. 10 .
,
, , ,
, , , .
. , , // ,
, .
, , , . ,
, . 15.
, - 16:
, .
,
. //
|: ,
, . , ,
. :| [. . 7]
.
, , ,

.
Potjak.
, Suturi.
. 136.
.

. 135 .

. 136

. 136 .

. 137

240

.. . .

. 7. 21, . 136 .

[ 21]

241

. !, , ! . , , , , !. -
, . ,
,
, . //
, ,
, ,
, . ,
. , .
, , ,
! !, ,
. // ,
, .
|: (
). ,
, . . , ,
( 23 ).
(- Pde17) 18
, .
1 1 , ,
, . (- So19)
, . Sedo20 , . , , ,
. Gor21 (- Kreo22) 13 ,
, .
. :|
|:
80100 .
. :|
,
. 2 1 .

.
. 137 .
. 138.

. 137 .

. 138

242

. 138 .

. 139

.. . .

, . , ,
.
- , , ,
.
, .
|: Nalma23.
, , 2
3 . , , .
;
. :|
|: , ,
, ,
, -
. // :|
,
, .
, , , 24.
, , ,
. .
, . , , -
, -: , , , , ,
.
: ,
// , .

, 25. .
, .
,
, , ,
.
, , .
, ,
,

.
. 138.
. 138 .
.
.

[ 21]

243

, . //
- ,
,
. ,
.
,
.
, , , , . ,
,
, , .
, , 56
, 23 . //
,
.
,
, , , , , , ,
.
, , , , ,
(- ).
, , ,
. , ,
.
|: . , ,
. , ; , 67 . , .
, . 26 .
,
.
, .
,

.


.
.
.

. 139 .

. 140

244

. 140 .

. 141

.. . .

. - Toik27, - Schur28. - Schan29, 30 Chagich31. :| //


, ,
, .
, , ,
. ,
.
, 32 . , ,
.
, , , - .
|: , , Hlu,
hrochon. , , .
, , schil33,
`enengxe; . :| //
.
, ,
. .
, , ,

. , ,
- 34. ,
, .
, ,
, , , ,
; . : [. . 8]
|: . .
Tut35. , ,
Chaiisr36.
Tro, Tdu37. ,
. , . 38 . , ,
Lbbe, Rbba.

Chagich . 140.
.
.
. 140 .
Tdu .
Rbba .

[ 21]

. 8. 21, . 141

245

246

. 141 .

. 142

.. . .

, Turo,
. Tro ,
, Lbbe , .
1 . , , . :| //
, , , , ,
. ,
.
, , ,
, .
, .
, , , .
, ,
. , ,
, //
, ,
. .
|: , , odd39
onn oddu (onne 40 ),
, odd.
.
22 , , ,
.
. , , . ,
3 . , 100 ,
, .
, , ongoss41, .
, 10 ,
. :| |:
, , , , , .
,
, .

, ,
().

, . 141.
onne [].
. 141 .
.

[ 21]

247

, .
, . , .
, . :|
, ,
,
.
-, -, , ,
42, , . . ,
-, , ,
. . Nachrichten von der Schiffarth
aus der Mndung des Lena Fl[usses] zu Entdekung der Ostl[ichen] Gegend[en]43. //
, , . 2 ,
. , ,
, . .
. , ,
.
, .
, , , , ,
.
. ,
, . ,
// , , ,
, . [...] 44.
,
, .
,
,
, , ,
,
, .

.
. 142.
.
.

. 142 .

. 143

248

. 143 .

.. . .

-,
.
|: 45 Tg. , .
, 49 . . , , .
,
Tg46. ,
. :|
( )
.
Dschwe47. , //
, ,
, .
, , . .
.
|: , , , ,
, , . 4 5 ,
, . 5
, ,
( ).
. , , , , . , , 3 6 8 ,
, . 2 .
. :|
|: ,
() 34 .
, . , . :|
Mom48 .
, . .
At-wat, Atywat49.
,
, , , ,
, , .

. 142 .
, . 143.
. 143 .
.

[ 21]

249

,
, . //
, , . - , .
ldsche50.
Tahatm51.
52 , .
40 , .
.
,
- 53.
: 54,, 55, 56, , . . //

. (. ); . . , , , (
19781980. . I. . 36).
2
Zy onthouden zich zoo lang op een plaets, tot dat hun Vee al t Gras daer omtrent opgegeten heeft: en vertrekken als dan na andere plaetzen, daer beter Weide voor hun Beesten is.
... Als zy in de Winter of Zomer van plaets veranderen, zoo zetten zy hunne Kinders, die geen
Paerden konnen bestieren, in leere zakken, en hangen de zelve op de Kamelen, aen ieder
zyde van de Kameel een groote leere zak, met twee of drie Kinders in ieder zak, de welke
met de hoofden daer uit kyken... (Witsen 1705. S. 308).
3
. . 14 9.
4
, ; ... ,
( 19781980. .4. . 72); . : 2003. . 511.
5
Zeeker Arabisch Schryver ... zegt, dat de Chatars en Mugalen veel te Veldewaerts, op wagens leven, en aldaer, in vlakten en effen Landen, zeilen op hunne wagens zetten, en alzoo,
als in schepen voort gedreven worden (Witsen 1705. S. 265266).
6
By Winter tyd, als het Sneeuw leit, zeilt men, op veel plaetzen in de Kalmaksche Woestynen, met sleden te Lande daer over (Witsen 1705. S. 292).
7
( , ).
8
( ,
).
9
Zy hebben Steden, Dorpen, noch Huizen: maer woonen, behalven onder Tenten, op Wagens
of Karren, daer twee groote rollen aen zijn. Op ieder dezer Karren is een kas, van licht hout
gemaekt, zeven of acht voeten hoog, en zoo lang en breet, dater vier Menschen in konnen
liggen; welke kasten zy, na gelegentheit op en af van de Karren nemen. Wanneer zy het op
eene plaets moede zijn, dan spannen zy hunne Kamelen of Ossen voor de Karren, en trekken zoo voort, waer heen zy willen. Wanneer zy en hun Vee het op eene plaets afgegeten hebben, dan gaen zy al weder voort, na een ander gewest (Witsen 1705. S. 295).
10
, ,
, , , , . ,
, ( 1967. . 160).
11
, ().
1

. 144

250

.. . .

. 6. Die Hund und Rennthiere dienen ihnen an statt der Pferde; sie spannen 6-8. a 12.
Hunde vor einen Schlitten, und reisen damit in der grten Geschwindigkeit von einem Orte
zum andern... Die Passagiers knnen aus Mangel der Pferde, die auch ohnedem bey grossen Schnee auff diesem Wege nicht geschickt seyn, keine andere Vorspann als Hunde oder
Rennthiere haben... (Mller 1720. S. 2829).
13
Die Schlitten sind 4. a 5. Ellen lang, und Elle breit; man kan sie mit einer Hand auffheben, denn die Sohlen darunter nicht ein Zoll dicke, und die Lehnungen noch dnner sind
(Mller 1720. S. 29).
14
. , , , , , .
(Helimski 2003. S. 225).
15
. ( , , , , )
, , (.: 2000. . 80;
2003. . 64).
16
. ,
, ( 2003. . 533); .
( ), ( ) ( 1972.
. 24).
17
. fre , fde (Schiefner 1855. S. 94); .
, (. -) (Donner 1932. S. 157, .. ).
18
. .
19
. s, so (Schiefner 1855. S. 90); . (Donner 1932. S. 157, .. -).
20
. . sedo (Schiefner 1855. S. 228).
21
. , ( 2000. . 622).
22
. koio, korio (Schiefner 1855. S. 80); . are,
xj, . korio, . ( 2000. . 622).
23
. () , ( 2001. . 196).
24
Aestate vero res easdem imponunt clitellis rangiferorum tali modo; ligna habent duo, quae
religant circum rangiferum, repositis in tergo ejus vestibus, id quod Tobbis vocant, ne laedatur aut rumpatur, superne definciunt, quisquid imponere rangiferis volunt arculis inclusum.
Ligna ista duo, quae hic memorat, sunt nonnihil lata, sed tenuia, ut possint flecti, ex abiete,
ex qua vulgo capsulae parantur. Ea ligna singula in capitibus junguntur, inserto unius quasi
modo, alterius ad id facto foramini, ut quodlibet circularem habeat formam, atque qua junguntur ita, ea parte suspenduntur in tergo rangiferi, unum dextra, alterum sinistra parte,
imo lignorum fune colliguntur, sub ipsius ventre, sic ut haec ligna presse adhaereant rangifero. Arculae oblonge rotundae sunt ex simili ligno in orbem flexo, ad modum capsarum
aut tympanorum militarium, nisi quod figura sint oblonga, sicut dixi. Has arculas in imo
claudunt virgis betulinis, craticulatim adtexis, in summo loris aut fasciis laneis, quas solvunt,
quotiens quid est vel inserendum, vel eximendum, atque ne quid vel excidat, corticibus betulinis, vestibus, aut pellibus, omnia involvunt. Has arculas loris aut funibus religant, ad capita praedictorum lignorum, sic ut utrinque dependeant latere rangiferi, summa parte
exterius, ima interius ad ventrem rangiferi obversa, species totius rei est ejusmodi (Scheffer 1675. S. 217218).
25
. .
26
.
27
. ( 1984. . 379); . (.) tajk ,
(.. : . . 21. . 5. . 50. . 65 .); .
(. 2006. . 157).
28
. r (Schiefner 1855. S. 184).
29
. ( 1984. . 252); . Tschangga
(.. : . . 98. . 1. . 35. . 5 .); . ,
, . ( 2006. . 156, 204); . Schana
(Georgi 17761780. S. 243).
12

[ 21]

251

, , .
31
. - ( 2006. . 577).
32
... hunc in eis servari modum, ut unum lignum altero sit longius, mensura unius pedis, juxta
virorum vel mulierum proceritatem, utpote si vir vel mulier sit octo pedum longitudine, lignum unius pedis totidem habebit in longitudine justa, reliquum vero novem. Debet solea
una longissima excedere viri, ea usuri, longitudinem pede uno, altera esse tanto brevior.
Atque ita meae sese habent, una brevior est altera integro pede (Scheffer 1673. S. 247).
33
. (.). sil asl (Schiefner 1858. S. 159); . asl (Donner 1955. S. 19).
34
, ( 2000. . 717, 2003. . 724).
35
. , , ( 19581959. . III. . 2866; Middendorff 1851. Theil 2. S. 107).
36
. ( 19581959. . III. . 3253; Middendorff 1851.
Theil 2. S. 80).
37
. turo, tudo (Schiefner 1855. S. 89).
38
.-. , , , ; , ( 19781980. . III. . 165);
, .
39
. oddu (Schiefner 1855. S. 209); . -
( 2005. . 501); . (.) Oddu, . (.)
Odd (Donner 1932. S. 45).
40
, -, one... (Schiefner 1854. S. 357).
41
. ooso, ooco (Schiefner 1857. S. 96); . ( 1973. . 356).
42
. . 11 . 2.
43
.. . . 12 7. ... die sogenannte Schitiki... sind breite
und platte aus dnnen Brettern mit Riemen Zusammen genehete und mit einem Dek versehene FahrZeuge, welche wegen ihrer BauArt auch den besagten Nahmen fhren. Sich damit
Zwischen das Ey in die See zu wagen, ist soviel als sich einer unvermeidlichen Lebens=Gefahr zu unterwerffen. Gleichwie denn auch dieselbe bloerdings lngst denen ufern
eines Flues, oder auch an dortigen See=Ksten, so fast berall ablangen Grund haben, pflegen gebrauchet zu werden. Sonst aber haben sie diesen Vortheil, da sie leicht sind und nicht
tief gehen, der Seegel und Ruder sich bedienen knnen, und ob sie gleich nicht viel grer,
als die auf dem Lena bliche gemeine Cajuken sind, dennoch auer dem Proviant und brigen LebensMitteln fr die darauf befindliche Mannschafft, auf 200 Pud Last tragen knnen
(G. F. Mller. Nachrichten von der Norder Fahrt aus der Mndung des Lena Flues zu Entdekung der Ostl. Gegenden aus dem Jahr 1737: . 21. . 5. . 59, . 62 .
63).
44
, .
, , , ,
( 1958-1959. . III.
. 29282929.) .
(Middendorff 1851. Theil 2. S. 101).
45
- , .
46
. t (Donner 1955. S. 90); . (.) t
(Schiefner 1858. S. 176); . (-) ( 2005. .
664).
47
. - ( 2004. . 214); [ ] .
Mong-o, , , Dioew.
, ( 1983. . 85).
48
. Momi (.. : . . 934. . 1. . 89. . 338);
. momi (.. : . . III. . 1. . 135. . 68 .69);
30

252

.. . .

. Mmi (.. : . . I. . 13. . 10. . 196);


. mmi - (Doerfer 1980. S. 701).
49
. () ( 1949. . 463); . ( ) Attewat (Steller 1774. S. 67); . (
) atoat, attwut, twut gwuat () (Radloff 1861. S. 33); . ttvut (.. : . . I.
. 13. . 10. . 196).
50
. , ( 2001. . 354).
51
. (.) , , ( 1949.
. 446)
52
,
, (, ).
53

8 1728 . : 7
, , 8, , , , ,
, [],
, , ,
<...>
( 1984. .7273).
54
. .
55
() . .
, 15 , 3 ,
, 1
, .
, ... 7000 , 8000 ... , 4000 2 ...
(Georgi 1775. S. 622623).
56
; ( ) , . .;
(Gmelin 17511752. Bd. 2. S. 250); () ... , 5 ( . S. 310).

[ 22]

, ,
, , .
, , , , , , ,
. , ,
, , , .
. //
, , - .
, , .
,
,
. .
, ,
, , .
, .
, . //
,
. , , , .
.
, ,

.
.

. 145

. 145 .

. 146

254

. 146 .

.. . .

,
.
, ,
, , .
.
. , , 1 ,
. //
.
, , , .
|: ,
. ,
.
, , , , , , .
, .
, , ,
.
. .
2, . [] Bes, Kandik3, Tschina4 . .
, . -
Meschk5 , ; . :|
|: , , , .
, , , , . , . , , : , .
, , .
.
. :|
|: , ,
(). , 6 ( )
. , , , , . , , .

.

.
. 145.
Golonki.
Gorki.
. 145 .
.
.

[ 22]

255

. ,
. . ,
. Pisda 7, .
Pisda.
, , . , ,
, . , , , , . ,
, .
. :|
, : , , , ,
. . , ,
.
|: .
, . :|
,
, Tabargn8.

, .
.
Tabargan ,
9 , , Dorgn10, - . //
|:
, Tulunuch11. , , (- Tulun12)
. , ,
, . , ,
, ,
,
. :| |: ,
.
, ,

Pisda .
.
[].
. 146.
Gorki.
. 146 .
.
.
. 146 .
.

256

. 147

. 147 .

.. . .

. , ,
, .
, ,
, ,
. :| //
13 ,
. rg14.
.
15,
. .
, , ,
. |: .
16, - :|.
, ,
.
|: , .
, , , ,
. :|
|:
. :|
|: , , ,
. , , , , , ; . :|

. , . . , , .
, . . .
|: , 17 , . :| //
: , , , , , ,
, , , . , , 1000. : Assilch etn Seebetm18. : () ,
. : ,

. 147.
.
Ratzen; ( ,
.).
- .
. 147.
. 147.
. 147.
. 147.

[ 22]

257

- . Assilch19 , Et,
etn20 . , -, , .

.
, // . - , -
Sargai21, - - Saran22, - Korn23, - Tukul24.
|: - Tufre25, []
Thor, Ka26, Chog. . Baddui27
, , , . hetysari28. :|
|: , Badui29.
30. , , , .
, ,
.
, . .
, , , ,
Ssicha31 ( , ).
.
32 - Chrba.
. ,
. 33. :|
Radix Poeoniae, - , - Tschenj`, 34.
35 - Mangir36. Mangussn37.
|: Chudn38 , ,
,
.

[] Thor .
- Species hetysari . 148.
. 147 .
Poeoniae Irios.
.
, , , , ,
. ,
, , Kandik Bess.
.
. 148.
, , .

. 148

258

. 148 .

. 149

.. . .

, . Saran, Muk39,
Meker40 Chudn41.
42 (Calamus aromaticus 43) Daginjeng.
44 ,
Bistorta45. Muk46.
Mekr47 ,
. , . :|
|: - Pnno48. Schenkta49 , , , . :|
, , : //
1. Kjeng-ess50; 2. mjach51; 3. Mjk-arschin52; 4. Ondschula, Kjlssa53.
|: Kjl-ssa , . :|
54, , Pentaphylloides alatum s[eu] Potentilla I[nstitutionum] R[ei] H[erbariae]55, Pimpinella Sanguisorba
Major C[aspari] B[auhini] P[inacis]56, Bistorta minor folio utrinque
viridi57, ornithogali58.
mjach , ,
. , Kojeng-ess, . ,
, .
|: 59 60
Plla. 61 ,
.
Bes62 - Kandk63 - ,
- .
, , , , .
, , .
, , ,
Dens canis latiore retundiorique folio flore ex purpura rubente C[aspari] B[auhini] P[inacis]64. :| //
Sardan65 , . , ,
.

Calamus aromaticus .
Chudn . 148.
- . 148 .
.
Kjl-ssa . 149.
Kjl-ssa rubente C. B. P. . 148 .

[ 22]

259

. , ;
.
|: hetisari66, , , hetisari,
Badui67. :|
, ,
, , mjach68,
. , ,
, , 69.