J.U.

Srednja kola poljoprivrede, prehrane, veterine i uslunih djelatnosti Sarajevo

Aquaponics sistem
Maturski rad
Projekat

Uenici:
-

Efendi Emad
Hodi Amar
Karamehi Adi
Kuloglija Ekrem

Mentor:
- Prof. Pejii Ranka

Sarajevo, 2015

Sadraj
Aquaponija kombinirani uzgoj povra i ribe...........................................................................3
to je aquaponija?...................................................................................................................5
Metode uzgoja......................................................................................................................... 7
Historija aquaponicsa.................................................................................................................8
Dijelovi aquaponics sistema......................................................................................................10
Granule za dno tanka.............................................................................................................11
Vodena pumpa i cijevi............................................................................................................11
Zrana pumpa........................................................................................................................12
Ribe i biljke............................................................................................................................12
Krevet za rast......................................................................................................................... 13
Vrste aquaponic sistema...........................................................................................................14
Fakmily farm market........................................................................................................14
Porodini sistem....................................................................................................................14
Kuno-kolski sistem.............................................................................................................15
F5 (Fantastically Fun Fresh Food Factory).........................................................................15
Family farm market...............................................................................................................16
Izbor ribe za aquaponic sistem..................................................................................................17
Koi.......................................................................................................................................... 17
Zlatna ribica........................................................................................................................... 18
Tilpaja.................................................................................................................................... 19
Pastrmka............................................................................................................................... 20
aran..................................................................................................................................... 20
Som........................................................................................................................................ 21
Biljke u aquaponicsu.................................................................................................................22
OSNOVNI PARAMETRI RADA AQUAPONICS SISTEMA......................................................24
Elektrina energija................................................................................................................24
Voda...................................................................................................................................... 24
Protok zraka..........................................................................................................................25
PH.......................................................................................................................................... 26
Temperatura.......................................................................................................................... 26
Azot, nitriti, nitrati................................................................................................................27
KH karbonatna tvrdoa vode.............................................................................................27
CO2........................................................................................................................................ 28
Literatura:................................................................................................................................. 29
2

Aquaponija kombinirani uzgoj povra i ribe

Gledajui dananju situaciju, pitamo se kako da osiguramo hranu u budunosti, u

svijetu u kojem je prirodnih resursa sve manje? Jedan od odgovora na to pitanje
moe biti i aquaponija, jedinstvena metoda za uzgoj hrane koja koristi normalne
funkcije biljaka i riba kako bi dobili velike koliine hrane u kompaktnim prostorima.
Budui da je u urbanim sredinama sve tee doi do lokalno proizvedene organske
hrane, ova metoda poljoprivrede nudi dobro rjeenje za uzgoj vlastitog povra, kako
na balkonu ili terasi tako i na otvorenom.
Aquaponija je metoda kombiniranog uzgoja riba i povra koja ne zahtijeva zemljite.
Uzgajiva kultivira slatkovodne ribe (akvakulture) i biljke (hidroponi) u cirkulirajuoj
vodi koja razmjenjuje hranjive tvari izmeu riba i biljaka. Otpadne vode ribe slue kao
organsko gnojivo za biljke, a biljke iste vodu od ribljeg izmeta i urina.

Istodoban uzgoj ribe i povra pomou cirkulirajue vode.

Dobro osmiljen aquaponijski sistem moe biti instaliran i djeluje gotovo bilo gdje,
ukljuujui i gusto naseljene urbane sredine na balkonima, terasama, vrhovima
parkirnih struktura ili na osnovnim parkiralitima, to su samo neki od primjera
mnogih mjesta gdje ovi sistemi mogu raditi. Takoer, pogodno je i za uzgoj u samoj
kui.
Ovo je dobra vijest za mnoge gradske poljoprivrednika s ogranienim pristupom
istim, nezagaenim tlima. Dobro osmiljen sistem je sposoban za uzgoj velikih
koliine voa i povra, primjerice, 250 etvornih metara staklenika je izgraeno na
krovu u Baselu, vicarska, i oekuje se da e proizvesti vie od pet tona svjeeg
povra i otprilike jednu tonu ribe godinje.

Mala kuna aquaponija.

Jo je bolja injenica da, u usporedbi s konvencionalnim metodama uzgoja ribe,
akvaponija koristi 90% manje svjee vode i zahtijeva znatno manje hranjivih tvari za
istu koliinu ribe. Isto tako, i voe i povre se moe uzgajati uinkovito, bez potrebe
za pesticidima i drugim hemikalijama za koje se zna da unitavaju okoli i ljudsko
zdravlje kada se koriste u konvencionalnoj poljoprivredi.

to je aquaponija?
Aquaponija je u biti kombinacija akvakulture i hidroponije. Obje za sebe imaju svoje
minuse, hidroponija zahtijeva skupe hranjive tvari za hranjenje bilja, a takoer
zahtijeva i periodino ispiranje sistema to moe dovesti do problema zbog odlaganja
otpada. Cirkulirajua voda kod akvakulture ima viak hranjivih tvari koji treba biti
uklonjen iz sistema, to znai da se postotak vode uklanja, obino na dnevnoj bazi,
te se nadomjeta istom vodom.
Oba uzgoja su vrlo uinkovita metoda proizvodnje ribe i povra, ali kada gledamo
njihovu kombinaciju, njihovi negativni aspekti se pretvaraju u pozitivne.

Aquaponijski sistem s ispunjenim leajevima.

Aquaponijski sistem moete zamisliti kao akvarij iz kojeg raste hrana. Voda iz
akvarija se putem pumpe crpi i uljeva u leaj za uzgoj biljaka, te se iz njega cijedi
natrag preko korijenja u akvarij s ribama. Biljni ekstrakt vode i hranjive tvari koje su
im potrebne za rast, iste vodu za ribe. Na povrini leaja za uzgoj biljaka rastu
5

bakterije koje pretvaraju otpadni produkt riba, odnosno amonijak, kroz aquaponijski
sistem u nitrite, a zatim u nitrate. Nitrati su ono to biljke vole i koriste za hranu,
dakle, biljke se zapravo ne hrane ribljim izmetom ve nitratima. Pretvaranje
amonijaka u nitrate esto se naziva duikov ciklus.
Leajevi za uzgoj biljaka su popunjeni s materijalima poput ljunka ili glinenih
oblutaka, ali postoje mnoge razliite metode koje se mogu koristiti. Zapravo svaka
metoda hidroponskog uzgoja se moe prilagoditi aquaponiji.
Mnoge razliite vrste riba mogu se uzgajati u aquaponijskom sistemu, a va odabir
vrste ovisit e o nizu imbenika. Mogu se uzgajati i velika jata, a zbog cirkulirajueg
sistema koristi se vrlo malo vode. Istraivanja su pokazala da ovaj sistem koristi oko
jednu desetinu vode koja se koristi za rast povra u zemljitu.

Metode uzgoja
Postoji vie metoda, no dvije su najee sadnja u leajevima te plutajua sadnja.
U prvom, biljke su posaene u propusne leajeve i voda, koja se iz akvarija uljeva u
njih, izljeva se nazad kroz propusne rupe. Druga tehnika je da se biljke sade bez
popunjenog leaja na nekom plutajuem materijalu kroz koji biljkama korijen visi
direktno u vodu. Ova druga tehnika, nazvana kultura duboke vode, takoer se moe
napraviti tako da se ribe uzgajaju u jednom tanku, te se njihova voda pumpama
dovodi do zasebnih leaja s biljkama u vodi, a potom se voda vraa do riba.

Plutajua aquaponija gdje biljke putaju korijenje direktno u vodu.

Ovo su osnove aquaponije, ovakav uzgoj stvarno moe biti jednostavan ili
kompliciran koliko elite. Ukoliko elite poeti s malim testom, uzmite stiropor, izreite
rupe u njemu, ubacite neke sadnice kroz rupe i stavite da to sve pluta na povrini
akvarija ili ribnjaka. Za malo vremena, imat ete veliku koliinu povra kao i istu
vodu za ribe. Iz iskustva korisnika tokom godina te kroz razmjenu informacija na
forumima, utvreno je da su ove dvije navedene tehnike najpouzdaniji i
najjednostavniji nain aquaponije, pogotovo za poetnike. Obje tehnike takoer
zahtijevaju minimalno odravanje.

Historija aquaponicsa

Postoje dvije kole koje imaju razliita miljenja o tome ko je izmislio aquaponiu. Prva
kola smatra da su to bili Asteci koji su u XV uzgajali usjeve na ostrvu u harmoniji sa
ribama koje su bile rasprostranjene oko ostrva. Koristili su riblji izmet kao gnojivo za
usjeve i zvali su taj sistem inampas (chinampas). Imali su bogat sistem aquakulture
i uzgajali su razliite usjeve kao to su kukuruz i tikva.

Druga kola smatra da su aquapnicu kao mogunost uz goja koristili kinezi ak u VI

stoljeu. To je poelo tako to su kineski farmeri stavljali patke u kaveze sa
djelomino otvorenim podovima pozicionirane iznad jezera sa sjemenima. Farmeri su
takoe uzgajali i somove u drugom jezeru u koje bi prebacili vodu iz jezera sa
patkama. U ovakvom sistemu somovi su hranjeni paijim izmetom. Sva preostala
hrana je koritena da snadbije potrebe rie u polju.
Kako smo doli do modernog aquaponicsa
Ono to vidimo danas kao moderni aquaponics datira jo iz 1969, kada su John i
Nancy Todd zajedno sa Williamom McLarnelarney otkrili novi sistem.
Njihova ideja je bila da sagrade samoobnovljivo solarno bio sklonite koje bi
omoguilo porodici da preive godinu koristei ovu metodu da uzgoje povre, ribu
kao i sklonite.
Historija aquaponicsa 1980-ih
Ovdje je znaajno pomenuti Makra MCMurtrya iprofesora Douga Sandersa poznatih
kao izumitelje "zatvorenog kruga" aquaponics sistema. U njihovom sistemu otpadna
voda iz bazena je koritena da pokrene rast povra u pjeanom krevetu koji se jo
ponaao kao i bio-filter. U ovom sistemu preiena voda iz pjeanih kreveta je ila
nazad u akvarijum.

Historija aquaponicsa 1990-ih

Za ove godine su znaajni Tom i Paula Sperano koji su kao osnov za stvaranje
bioponike koristili McMurtryev i Sandersov sistem. Speranovi su uzgajali povre i
biljke koristei ljunak koji je bio navodnjavan hranjivom vodom iz 2200 litarskog
bazena u kojem se nalazila tilapaja (riba) koju su oni uzgajali.

Tom i Paula su bili prvi koji su koristili ljunak u akvaponici. Njihov sistem je vien
kao uspjean te su ga poslije oduevljeni entuzijasti proirli kroz svijet nadajui se
da e gajiti ribu i usjeve u organskoj harmoniji.

Dijelovi aquaponics sistema

Minimalne komponente za bilo koji Aquaponic sistem su:

9

1.
2.
3.
4.

Tank za ribe,
Granule,
Vodena pumpa,
Cijevi.

Tank za ribe on moze biti od pleksiglasa ili se moze koristiti bilo koja cista posuda
koja zadrava vodu (plastine kade, kante ili burad). Preporuuje se sve izmeu 11
76 litara, iako se moze koristiti i vei tank ako imate dovoljno prostora. Mali isti
kavez za ribe je dostupan u bilo kojem pet-opu i inio bi odlian mali sistem. Oni
mogu sadrati oko 11 litara Obini riblji akvarium od 38 76 litara je poprilino skup
ali i sa razlogom. to je vei tank vei je rast krevetaca.

Granule za dno tanka

Granule sluze kao dom za nutritivne bakterije koje pretvaraju amonijak u nitrite a
onda u nitrate, sto koriste biljke. Vecina pet-opova prodaju akvarijume sa prirodno
obojenim ljunkom. Svaki se ljunak mora detaljno oprati prije koritenja jer je esto
pranjav. Ne oprani ljunak ce prouzrokovati mulj u tanku.

10

Vodena pumpa i cijevi

Mala vodena pumpa se koristi da pumpa vodu iz tanka sa ribama u krevetce iznad.
Kad se voda pumpom prebaci gore sama gravitacija je vrati u donji tank. Trebat cete
dovoljno cijevi da vode iz otvora na pumpi do vrha krevetaca iznad i da naprave
kruzni tok.

Zrana pumpa
Zrana pumpa je potrebna da ubacuje zrak u tank sa ribama i biljkama. Pumpu i
kamenje na dnu tanka povezuje cijev. Kamenje razbija balonie koje izbacuje
zrana pumpa u mikro balonie, koji znaajno poveavaju nivo kisika u vodi.

11

Ribe i biljke
U aquaponics sistemu ribe proizvode hranu potrebnu biljkama, a b iljke preiavaju
vodu tako to konzumiraju tu hranu.

Krevet za rast
Krevet koji stoji na vrhu tanka mora biti znaajno vei nego irina i duina
akvarijuma. Sadraj tanka, zasaiva biljaka, kao i sve ostalo, e neometano raditi.
Moemo koristiti plastinu cijev, za lijep izgled, sagraditi jedan od pleksiglasa i
zatvoriti ga sa neotrovnim silikonskim ljepilom. Ako se odluite za ovaj model moete
prilagoditi svjetlo pravljenjem upljine u krevetu tako da svjetlo moete ulaziti unutra.
Ako koristite neki drugi ,model svjetlo moete staviti pozadi, ako ima prostora.
12

Ona je porozni, hemijski materijal koji spreava rast korova i odrava vlagu. Primjeri
ukljuuju: perilit, proireni glineni ljunak, treset mahovina..... trebate ih dovoljno
da popunite krevet.

Vrste aquaponic sistema

Postoji nekoliko vrsta aquaponicsa : Porodini sistem

Kuno-kolski sistem
13

F5 (Fantastically Fun Fresh Food Factory)

Fakmily farm market

Porodini sistem
Porodini sistem je odlian za kunu proizvodnju hrane. Porodini sistem ima etiri
tanka sa ribom. Ali je dva puta vei od obinog vrta. Moe proizvesti ak 208.6kg ribe
za jednu godinu.

Uzgoj salate u aquaponicsu

Takoe se sa njim moe proizvesti i 2,700 4,860 glavica salate ili nekog drugog
povra. to znai da se prosjeno dobije 51/91 glavica po sedmici.

Kuno-kolski sistem
Zahvaljujui biofilterima voda e imati vrlo prijatan miris, a miris ribe. Zahvaljujui
istoj i mirisnoj vodi i sama riba e imati vrlo lijep miris.

14

Kuno-kolski sistem aquaponicsa

Pomou ovog sistema se mogu uzgajati mnoge vrste povra: krastavci, kokuruzi,
graak, paradajz, paprike, kupus, salata brokule i je mnogo drugih vrsta povra.
Pomou ovog sistema se moe proizvesti oko 100 Kg ribe i 1200 glavica salate.

F5 (Fantastically Fun Fresh Food Factory)

F5 sistem je za bilo kojeg poetnika koji eli maksimalnu produktivnos. Sa ovim
sistemom se moze proizvesti 50 Kg ribe za godinu dana. Dok se sa njim takoe
moe proizvesti i 900-1440 glavica salate ili nekog drugog povra.

F5 aquaponic sistem

Family farm market

15

Ovaj sistem je najvei sistem meu svim kunim sistemima. Pomou njega se moe
proizvesti ak 390 Kg ribe i 6900-1500 glavica salate. Sa ovim sistemom se moe
proizvesti hrana za porodicu i dodatna zarada.
Ovaj sistem se sastoji od etiri tanka po 770 litara vode.

Family farm market aquaponic sistem

Izbor ribe za aquaponic sistem

16

U aquaponicu se mogu uzgajati dvije vrste riba, a to su: ukrasne i

ribe za ishranu.

U ukrasne ribe spadaju: Koi i Zlatna ribica

Koi
Koi je vrsta ribe koja vrlo lahko napreduje u aquaponicu, ima dug ivotni vijek i
odlino otpornost od parazita.
Koi je vrsta koja je razvijena u Japanu, nastala je od arana. Ima vrlo raznolike boje
i zbog toga su vrlo popularne

17

Zlatna ribica
Zlatna ribica je mali lan porodice arana. One su jedna od najranije domestinicranih
vrsta riba. U divljini se hrane insektima i neke biljne tvari.
Ako se hrane vie nego to bi trebalo proizvode vie otpada, koji ih ini odlinima za
aquaponic. Dok gledajui sa druge strane vrlo lahko obolijevaju od parazitarnih
bolesti zbog njihove male veliine i nedostatka proteina.

U konzumne ribe spadaju: Tilpaja,

18

Pastrmka,
aran i
Som.

Tilpaja
Tilpaja je riba koja ne zahtjeva posebnu ishranu, vrlo brzo raste, opstaje i u vrlo losim
uvjetima vode i zahtjeva neto topliju vodu.
Postoji oko sto vrsta Tilpaja koje su nastanjene na razlicitim mjestima. Veina njihove
ishrane se bazra na algama i zbog toga su odline za aquaponic.
Njihova velika veliina, vrlo brz rast i sam nain ishrane ih izdvaja meu ostalim
ribama.

Pastrmka

19

Pastrmka je ljubitelj hladije vode podnosi temperature od 10C -20C. Vrlo brzo raste
i odlino pkoriste hranu.

aran
aran ima vrlo veliku reproduktivnu sposobnost, vrlo se lahko prilagoava u bilo koju
sredinu. Vrlo su popularne i van aquaponica, imaju vrlo dobar ukus i lagane su za
uzgoj.

Som

20

Mana kod ove ribe je to mora da bude oguljena. Ali zato ima i mnogo prednosti kao
to su brz rast, vrlo ukusno i kvalitetno meso.

Biljke u aquaponicsu

Glavna prednost ovakvog uzgoja biljaka je izrazito brz rast koji je:

bri nego u tradicionalnom vrtu - jer i tijekom sunog razdoblja biljke imaju
stalni dotok vode
21

bri od higroponskog uzgoja - i do 4 puta kod nekih vrsta biljaka zbog

kvalitetnijih nutrijenata!

Ovo se ostvaruje redovitom opskrbom vode bogate nutrijentima (ribljim eksktretima)

koji direktno hrane korijenje biljaka.
Postoji preko 300 razliitih vrsta biljaka koje su testirane u aquaponic sustavu, a koje
ete bilje uzgajati, osim o vaem osobnom izboru, ovisi i o mjestu na kojem ste
postavili sustav.Bitno je da njihovom korjenju ne smeta voda, te da mogu podnijeti
klimatske uvjete.
Najee uzgajane vrste biljaka u aquaponicsu su:
-Zaini
-Zeleno lisnato povre
-Krastavci
-Rajice
-Brokula
-Cvjetaa
-Kupus
-Grahorice
-Patliani
-Tikvice i razno cvijee kao npr. Rue.

22

Prikaz uzgoja krastavca u aquaponicsu

Prikaz uzgoja paradajza u aquaponicsu

OSNOVNI PARAMETRI RADA AQUAPONICS SISTEMA

Elektrina energija
Elektrina energija je potrebna u aquaponics sistemu zato sto je to kruni sistem tj da
bi se uzgajala riba i povre istovremeno potrebna je elektrina energija. Kruenje
23

znai da voda prolazi kroz sistem uz pomo pumpe. Najefikasniji tip energije da se
pokrene pumpa je elektrina energija.

Voda
U aquaponicsu, najbitniji faktor je voda. Voda ima svoja fizika (temperatura, boja...) i
hemijska (kiselost, tvrdoca, koliina otopljenih plinova) svojstva. Osvrnuti cemo se na
hemijska svojstva vode poto se ona ne mogu ocijeniti pogledom i mirisom vec je za
njihovo mjerenje potrebno imati posebne testere (Digitalne ili analogne listice). pH
vrijednost pH vrijednost nije nita drugo nego koncetracija otopljenih jona vodika H.
pH skala je izmiljena radi lakeg oitanja. pH skala je logaritamska, to znai da
voda od pH 9 ima 10 puta vie otopljenih H jona od vode s pH 8. pH skala ima
raspon od 0 do 14. pH 7 oznaava neutralnu vodu. Sve manje od pH 7 se smatra
kiselom vodom, a vece od pH 7 baznom. Uglavnom sve slatkovodne tropske ribe se
najbolje osjecaju kod pH vrijednosti izmeu 6 i 8. 20 Nagle promjene pH vrijednosti
vode utiu na zdravlje riba, te one ubrzo ugibaju. Problem nastaje i kod dugotrajnog
izlaganja povienom pH (iznad 8.5) jer su u takvim vodama puno opasniji duini
spojevi (nitriti).

24

Rezervoar sa vodom

Protok zraka
Dananji aquaponics sistemi se fokusiraju na protok zraka. Ako imate dobar protok
zraka u stakleniku to e vam pomoci da se ne stvori bu i pljesni. Sadnice ce bre
rasti ako bude vei protok zraka. Moete postaviti ventilatore da cirkuliu zrak kroz
staklenik. To e veoma mnogo pomoi. Dobar protok zraka pomae u opraivanju
vaih biljaka

Pumpa za vei protok zraka

25

PH
Ope poznavanje pH je korisno za upravljanje aquaponics sistemom. pH metar mjeri
na skali od 1-14 (7 je neutralno, iznad 7 bazno a ispod 7 kiselo). pH je
koncentracija negativnih H jona u otopini, vise vodikovih jona znaci da je vise kiselo.
Znaaj pH u aquaponicsu je veliki pogotovo kod biljaka i bakterija. Za biljke pH
kontrolie unos mikro i makro nitrita u biljke. Kad je pH od 6 6.5 svi nutriti su
spremni za unos ali preko ili ispod ovog mjerenja svi nutriti postaju veoma teko
unosivi. Ustvari ph od 7.5 moze dovesti do toga da nutriti ne unose zeljezo, forfor i
mangan. Nutritivne bakterije osjecaju potekoe kad je ph ispod 6 i mnogo bakterija
preobraava amonijak u kiselinu. Ribe posebno podnose pH, a veina riba koje se
koriste u aquaponicsu podnose pH od 6.0 8.5. Medjutim ph utice na otrovno
dejstvo amonijaka na ribe, sto je pH veci to je veca otrovnost. Zakljuak je da idealni
pH za aquaponics je blago kiselkast (6-7). Ova mjera e drzati bakterije na najvisem
nivou rada, dok dopusta biljaka puni pristup svim esencijalnim mikro i makro
nutritima.

pH skala

Temperatura
Temperatura vode utie na sve aspekte rada aquaponics sistema. Sveukupni idealni
raspon temperature vode je 18-30 C . Visoke temperature mogu sprijeiti unos
kalcija u biljke. Neke ribe i biljke traze vie temperature pa treba prilagoditi tome
temperaturu vode, dok druge trae nie temperature za uspjean uzgoj.

26

Azot, nitriti, nitrati

Azot je etvrti kljuni parametar rada aquaponics sistema. On je potreban za sve ivo
i dio svih proteina. Azot prvobitno ulazi u aquaponics sistem preko riblje hrane,
obino oznaen kao sirovi protein i mjeren u procentima. Neki od ovih proteina ribe
koriste da se razvijaju, a ostatak se puta u vodu kao otpad. Ovaj otpad je preteno u
obliku amonijaka (NH3) i puten je kroz krge i kroz urin. Azotov otpad je otrovan za
ribe u odreenim koncentracijama, iako su amonijak i nitriti otprilike 100 puta vie
otrovniji. Iako otrovan za ribu azotne supstance su hranjive za biljke, i svakako jedan
od osnovnih komponenti gnojiva. Sve 3 forme azota (NH3, NO2 I NO3) mogu koristiti
biljke, ali nitriti su daleko vie pristupaniji. U aquaponics sistemu koji radi i ima
adekvatne biofiltere, nivo amonijaka i nitrita treba biti blizu nule ili oko 0.25 1.0 mg
po litru. Bakterije koje predstavljaju biofilter trebaju pretvarati skoro sav amonijak i
nitrite prije nego se desi nagomilavanje amonijaka.Visok nivo nitrita je otrovan za
ribe. Slican amonijaku, zdravstveni problemi riba se mogu poveati sa malom
koncentracijom cak i 0.25 mg po litru. Visok nivo NO2 moze odmah dovesti do
iznenadne smrti riba.
Visok nivo nitrata je daleko manje otrovan nego drugi oblici azota. Ovo je
najpristupaniji oblik azota za biljke i proizvodnja nitrata je cilj biofiltera. Ribe
podnose cak i do 300 mg po litru, a neke cak i do 400 mg po litru. Ali visok nivo
nitrata utie loe na biljke i dovodi do neprekidnog rasta otrovnog bilja i
nagomilavanje nitrata u liu tog bilja koji je veoma opasan po zivot ljudi. Preporuuje
se da se drzi nivo nitrata od 5 do 150 mg po litru i da se promjeni kad se poveca nivo
vode.

KH karbonatna tvrdoa vode

Karbonatna tvrdoa je iznos ukupnih karbonata i bikarbonata razloenih u vodi. I to
se takodje mjeri u miligramima CaCO3 po litru. Uglavnom podrazumijeva se da voda
sadri visok nivo KH (karbonatne tvrdoe) od 121 180 mg /litru. Izvori vode sa
bunara i krenjaka ce normalno sadrati visok nivo karbonatne tvrdoe od oko 150
180 mg/litru. Karbonatna tvrdoa ima velik uticaj na pH nivo. KH utie na pH da se on
ne smanjuje. Karbonati i bikarbonati prisutni u vodi ce se pripojiti H+ jonima pustenih
iz kiselina i izbaciti ove slobodne jone iz vode. Odravanje KH je bitno jer iznenadne
promjene u pH mogu biti stresne cijelom aquaponics eko-sistemu.

pH
Temperatura vode
Amonijak
Nitriti
Nitrati

6-7
18-30 C
0 mg/litru
0 mg/litru
5 150 mg/litru
27

KH

6 140 mg/litru

CO2
Otopljeni CO2 nam je je bitan u akvaristici iz tog razloga jer je potreban za rast
biljaka. No, ako je prevelika koncetracija CO2 dolazi do pada pH vrijednosti (ispod 5),
te ribe umiru. Takoer, ukoliko je premala koncetracija CO2 uzrokuje propadanje
biljaka i mogue poveanje pH vrijednosti preko granice od 9 to takoer dovodi do
smrti riba. Vrijednost pH je direktno povezana sa koncentracijom ugljen dioksida
(CO2) i karbonatnom tvroom (KH). CO2 ima takoer znaajnu ulogu u kruenju
azota i odravanju puferskog kapaciteta. Koliina CO2 vea od 50 g/l izaziva guenje
riba i smrt, a manja od 10 g/l nije dovoljna za rast biljaka. Poto CO2 ne moemo
izravno mjeriti, njegovu koncentraciju moemo izraunati prema tablici mjerenjem pH
i KH.

Tablica za mjerenje CO2

28

Literatura:

Internet:
http://matrixworldhr.com/2013/09/25/akvaponija-kombinirani-uzgoj-povrca-i-ribe/
http://freshwateraquaculture.net/aquaculture-history/a-history-of-aquaponics-wheredoes-aquaponics-come-from
http://aquaponics.com/page/family-plus

29