C18 CULTUUR & MEDIA

DE STANDAARD

ZATERDAG 22, ZONDAG 23 FEBRUARI 2014

NEW YORKSE GRAFFITIPIONIERS

KRIJGEN OVERZICHTSEXPOSITIE

Lee Quiones: Eindelijk erkenning. Elmer van der Marel

Wij hebben
straatkunst
groter gemaakt
dan de
H
renaissance

Futura 2000 bij zijn werk op de expo in het City of New York Museum:

Straatkunst werd uitgevonden in New York in

de jaren zeventig, zeggen graffitikunstenaars
uit die tijd. Nog altijd is de stad een plek die
jonge artiesten aantrekt. Graffiti heeft alles te
maken met je ego. MAARTJE VAN HOEK

Icy and Sot maken deel uit van het Bushwick Collective.

EVDM

et
loopt
tegen
lunchtijd als de Iranese graffitiartiest
Sot eind 2013 in de
Lower East Side van
New York de straat op loopt om
een blikje frisdrank te kopen. Uit
de zak van zijn jas haalt hij een
sticker met zijn naam en die van
broer Icy erop. Hij plakt de sticker
van 3 bij 3 centimeter op een New
Yorkse gevel. En voor hij het weet
zit hij, handen geboeid voor zijn
lijf, in een auto die met loeiende
sirenes naar het politiebureau
vertrekt.
Sot is de helft van graffitiduo Icy
and Sot, broers van in de twintig
die twee jaar geleden naar de VS
kwamen uit Iran en politiek asiel
aanvroegen omdat het te gevaarlijk voor ze werd om hun straatwerk voort te zetten in hun thuisland. Inmiddels zijn ze onderdeel
van het Bushwick Collective, een
groep van veertig talentvolle graffitikunstenaars in New York.
Sot (23) zit na zijn arrestatie nog
altijd in zijn proeftijd; maar zijn
werk is overal te zien, vooral in
Williamsburg en Bushwick in
Brooklyn en de Lower East Side
van Manhattan. Het duo maakt
stencilwerken. Altijd met een
boodschap die soms best donker
is. Zoals die van het werk in Manhattan: een groot machinegeweer
met een prijskaartje (99 cent) eraan, een jongetje dat op zijn tenen
staat probeert het geweer weg te
vegen.
Het doet pijn dat we nu niet kunnen doen wat we willen, maar
vanwege mijn proeftijd moeten
we ons illegale werk tijdelijk staken. Icy and Sot leven voor straatkunst, liefst illegale straatkunst.
Om het verhaal van de arrestatie
van Sot moet kunstenaar Lee Qui-

ones (53) hartelijk lachen. Quiones (artiestennaam Lee) is een

van de New Yorkse graffitipioniers uit New Yorks gouden graffititijd: de jaren zeventig en tachtig.
De stad was zo goed als failliet, de
eerste jaren was er helemaal geen
geld om graffitispuiters te arresteren. Lee was dan een jonge tiener.
Hij zette zijn naam in grote en
kleurrijke letters op zoveel mogelijk metros en muren. Het zou fijn
zijn als deze artiesten canvas
doeken zouden gebruiken voor
hun geklieder, en geen New Yorkse treinen, verzuchtte burgemeester Edward Koch begin jaren tachtig in de New York Times.
Eindelijk erkenning

Inmiddels is Lee een gevierd kunstenaar, die alleen nog legaal

werkt vanuit zijn atelier in Bushwick, een industrile wijk naast
Williamsburg in Brooklyn. Hij
werkt altijd met spuitbussen,
maar ook met aquarelpotlood en
acrylverf op canvas. Zijn laatste illegale piece zette hij in 1982.
Zijn werken uit de eerste jaren van
de graffitibeweging zijn nu met
werken van andere graffitikunstenaars uit de jaren zeventig en
tachtig te zien in het Museum of
the City of New York op de tentoonstelling City as canvas. Het
museum toont de collectie van de
overleden kunstverzamelaar Martin Wong, die al vroeg geloofde in
de schoonheid van graffiti. Eindelijk erkenning, zegt Quiones op
cynische toon.
New York heeft een haat-liefderelatie met straatkunst, zegt hij.
Wat wij deden, werd door veel
mensen niet als kunst bestempeld. Het museum heeft in de expositie meer dan 150 schilderijen,
schetsboeken en fotos uit die tijd

CULTUUR & MEDIA C19

DE STANDAARD

ZATERDAG 22, ZONDAG 23 FEBRUARI 2014

Zeven hotspots
Bushwick, Brooklyn: Graffiti
Collective, hoek Saint Nicholas
Avenue en Troutman Street.
b Bushwick, Brooklyn: de straten
rond metrohalte Morgan
Avenue (L-lijn)
b Lower East Side, Manhattan:
Icy and Sot, hoek Allen Street
en Stanton Street
b Lower East Side, Manhattan:
Lee Quiones, 164 Eldrigde
Street
b Williamsburg, Brooklyn:
Icy and Sot, kruising South 6
Street en Whythe Avenue
b Brooklyn: Brooklyn Museum,
200 Eastern Parkway
b Chelsea, Manhattan: Jonathan
Levine Gallery, 528 West 20th
Street #9
b

We waren
kinderen.
Ons werk is
niet te
vergelijken
met de mooie
graffiti van nu
LADY PINK (49)

Bescheidenheid is nooit een handige eigenschap geweest voor een straatkunstenaar.

samengebracht; op de fotos staan

jonge jongens en meisjes die eind
jaren zeventig en begin jaren
tachtig in het diepst van de nacht
geparkeerde metrotreinen volspuiten. Het zijn inmiddels vijftigers die zelf tienerkinderen hebben.
Walhalla

Lady Pink haar echte naam is

Sandra Fabara (49) was een van
de weinige vrouwen in de New

Yorkse graffitibeweging eind jaren zeventig. Ook haar werk hangt

in het Museum of the City of New
York. We waren kinderen, zegt
Fabara nu. Ons werk is niet vergelijkbaar met de graffiti van nu. De
tekeningen die je nu ziet, zijn veel
mooier. Maar wij hebben straatkunst groter gemaakt dan de renaissance.
Bescheidenheid is nooit een handige eigenschap geweest voor een
straatkunstenaar, vult Futura

Elmer van der Marel

2000 (echte naam: Leonard

McGurr) aan. Graffiti heeft alles
te maken met ego.
Het is daarom, denken McGurr
(59) en zijn collega Christopher
Ellis (51), alias DAZE, dat New
York nog steeds een walhalla is
voor graffitiliefhebbers. Het stikt
hier van de egos, zegt Ellis.
Maar ook van het talent, vindt
Quiones. Hij wil de jeugd graag
meegeven dat hij zelf spijt heeft
dat hij gedurende zijn tijd op

straat te weinig heeft laten registreren van wat hij deed. Hij heeft
een handvol fotos van wat hij
maakte, meer niet. We hadden
geen tijd om te verwerken wat we
betekenden voor de stad. Veel van
mijn werken zijn vernietigd of
overgespoten, ik heb er geen fysieke herinneringen aan. Jammer.
Icy en Sot hoeven zich daarover
geen zorgen te maken. Ons werk
is op internet overal te vinden, als
we een muurtekening maken
staan New Yorkers onderwijl met
hun mobieltjes fotos te nemen.
Minuten later staan de fotos van
de broers online. Ook van hun illegale werk zijn genoeg fotos te vinden.
Lee Quiones zucht: Wat hebben
deze jonge mensen het makkelijk.
Hij heeft inmiddels twee kinderen, een huis en een vrouw. Dat
wil hij zo houden, dus illegaal
werk maakt hij niet meer. Nog regelmatig wandelt hij door Bushwick op zoek naar mooie muurschilderingen. Ik wil niet onbescheiden klinken, maar in ieder
werk zie ik iets terug van wat wij
veertig jaar geleden bedachten.
Dat is fantastisch. Illegale graffiti
hoort bij deze stad.

Drie films
Style wars (1983): de filmmakers Tony Silver en Henry Chalfant volgen jonge kunstenaars in
New York terwijl ze metrotreinen
bekladden.
b Wild style (1983): een film
over de jarentachtigbeweging
waarin Lee Quiones zichzelf
speelt.
b Stations of the elevated
(1980/1981, via YouTube):
komt uit als documentaire deze
zomer
b

City as canvas, Museum of the

City of New York, tot 24 augustus.
www.mcny.org

LOGEREN
BIJ BELGEN
9,90
!"#!$%&
&''())

9,90
!"#!$%&
&'*())

In Frankrijk, Itali, Spanje,

Portugal en Marokko
Erwin De Decker en Peter Jacobs selecteerden
meer dan 200 chambres dhtes en charmehotelletjes in Frankrijk en bezochten een
honderdtal logeeradressen in Zuid-Europa en
Noord-Afrika. En ding hebben ze allemaal
gemeen: stuk voor stuk worden ze gerund door
Belgen die het roer durfden om te gooien. Beide
gidsen zijn een absolute must voor wie op zoek is
naar een populaire alternatieve reisformule.

Bestel nu op
www.standaardshop.be

SHOP