1

V.Prof.dr. Majda ohodar

Strategije automatizacije

Proizvodne operacije i strategije automatizacije

2

Proizvodna preduzea (manufacturing companies)

proizvodnja diskretnih proizvoda: automobila,
kompjutera, alatnih maina, aviona, itd. i njihovih
komponenti.
Procesna industrija (hemijska, proizvodnja hrane,
elika, cementa, itd.)
1. Bazna proizvodnja,
2. Konvertori,
3. Fabrikatori

Tipovi proizvodnje
3

75 % ukupne
diskretne
proizvodnje
je sa
serijama
manjim od
50 komada

1-100 proiz./god.
Pojedinana
proizvodnja

Masovna
proizvodnja

Serijska
proizvodnja

10.000-1000.000 proiz./god.
100-10.000 proiz./god.

Koliina proizvoda
Brzina proizvodnje
Nivo znanja i vjetina radnika
opta

Oprema

specijalizirana

Specijalni alati
Automatizacija

p r o i z v o d nj e

CIM
4

sirovina

Gotov proizvod

Slika preuzeta iz Groover, M.P. Automation, Production systems and computer integrated manufacturing, (2nd Edition), ISBN: 0130889784, Pretince-Hall International Editions, 2000

Osnovne funkcije proizvodnje

5

Sirovina

Gotov proizvod

1. Bazne operacije,
2. Sekundarne op.,
3. Opracije za
unapreenje
fizikalnih svojstava,
4. Finalne operacije.

Slika preuzeta iz Groover, M.P. Automation, Production systems and computer integrated manufacturing, (2nd Edition), ISBN: 0130889784, Pretince-Hall International Editions, 2000

Model proizvodnog procesa

6

Sirovina
Gotov proizvod

Oprema

Proizvodni proces

Alati, stege
El.energija
Rad

Automatizacija

Strugotina, otpatci

p r o i z v o d nj e

Model proizvodnog procesa

7

Slika preuzeta iz Groover, M.P. Automation, Production systems and computer integrated manufacturing, (2nd Edition), ISBN: 0130889784, Pretince-Hall International Editions, 2000

Raspored maina
8

Sirovina

Gotov proizvod

Slika preuzeta iz Groover, M.P. Automation, Production systems and computer integrated manufacturing, (2nd Edition), ISBN: 0130889784, Pretince-Hall International Editions, 2000

Proizvodni koncepti i matematiki modeli

9

Vodee proizvodno vrijeme MLT (Manufacturing

Lead Time):
n
MLT Tsui QToi Tnoi
m

i 1

gdje je:
nm broj maina ili operacija koje trebaju biti obavljeni kako bi se
dobio gotov proizvod,
Tsui vrijeme podeavanja maine
Toi vrijeme obrade na datoj maini ili radnoj stanici,
Tnoi neobradno vrijeme za datu mainu ili radnu stanicu (zastoji,
ekanja, skladitenje),
Q broj komada u seriji.

Pri jednakim vremenima

MLT nm Tsu QTo Tno

Primjer 1
10

Odreeni proizvod se izrauje u seriji od 50 komada. Proizvodnja

zahtijeva sekvencu od 8 operacija. Prosjeno vrijeme
podeavanja maine je 3 h. A prosjeno vrijeme obrade po
maini je 6 min. Neoperacion vrijeme koje ukljuuje rukovanje sa
obratkom, zastoje, kontrolu itd. je 7h. Izraunati vrijeme potrebno
za proizvodnju cijele serije ako je radno vrijeme u fabrici 7 sati po
smjeni.
Rjeenje:

MLT nm Tsu QTo Tno

8 3 50 0.1 7
120 h 17.14(120 / 7) dana
28/11/2008

Proizvodnost
11

Za montane i proizvodne operacije izraena je

brojem proizvoda po satu:
1
Rp
Tp

vrijeme serije
Tsu QTo
broj maina

Gdje je Tp srednje proizvodno vrijeme po jedinici proizvoda za datu mainu:

vrijeme serije
T QTo
broj maina
Tp
su
Q
Q

Komponente operacionog vremena

12

Operaciono vrijeme sastoji se iz tri komponente:

To Tm Th Tth
gdje je:
Tm stvarno vrijeme neposredne obrade,
Th vrijeme manipulisanja sa radnim komadom,
Tth vrijeme upravljanja alatom,

Eugen Merchant
13

5 % vrijeme obrade

1,5 %
30 % rezanje

Automatizacija

95 % kretanje, ekanje

3,5%
70 % pozicioniranje, postavljanje, skidanje
komada, itd.

p r o i z v o d nj e

Eugen Merchant klasine maine

14

Automatizacija

p r o i z v o d nj e

Proizvodni Kapacitet
15

Proizvodni kapacitet (broj dobrih komada

proizvedenih u jednoj sedmici):
PC W Sw H Rp
gdje je:
W broj radnih centara,
Rp proizvodnost radnih centara po jednom satu,
H broj radnih sati radnih centara u smjeni (ne sadri vrijeme
potrebno za reparaciju, odravanje i sl.),
Sw broj smjena u sedmici,

Proizvodni Kapacitet
16

Ako svaki proizvod prolazi kroz nm maina,

proizvodnost je jednaka:
W Sw H Rp
PC
nm
gdje je:
W broj radnih centara,
Rp proizvodnost radnih centara po jednom satu,
H broj radnih sati radnih centara u smjeni (ne sadri vrijeme
potrebno za reparaciju, odravanje i sl.),
Sw broj smjena u sedmici,

Primjer 2
17

Odjeljenje sa strugovima sadi 6 maina, sve za proizvodnju

jednog istog komada. Odjeljenje radi 10 smjena u sedmici sa
prosjeno 6.4 radnih sati po smjeni (zbog kvarova i zastoja).
Proizvodnost je 17 komada/satu. Odrediti proizvodni kapacitet
odjeljenja sa strugovima.
Rjeenje:

PC 6 10 6.4 17 6528 komada/sedmici

Majda ohodar, Univerzitet u Sarajevu, E-mail: cohodar@mef.unsa.ba

28/11/2008

Raspoloivost
18

Raspoloivost je ponekad mjera pouzdanosti

opreme :
raspoloivost

MTBF MTTR
MTBF

gdje je:
MTBF srednje vrijeme izmeu dva kvara (mean time between
failure),
MTTR srednje vrijeme za reparaciju.

Strategije automatizacije
redukuje

19

Specijalizacija operacija
Kombiniranje operacija
Simultano izvoenje uperacija
Integracija operacija
Poveanje fleksibilnosti

Unapreenje upravljanja materijalom

On-line kontrola
Upravljanje procesom i optimizacija
Upravljanje operacijama fabrike
CIM

To
nm, Th, Tno
nm, To, Th, Tno
nm, Th, Tno
Tsu, MLT, poveava ekonominost
Tno , MLT
Tno
To
Tno , MLT; poveava ekonominost
MLT, vrijeme dizajna, planiranja,...

Automatizacija Proizvodnje
20

Broj
razliitih
proizvoda
Veliki

Programirana automatizacija
Fleksibilnost pri promjeni dizajna proizvoda
Srednja produktivnost
Kontinuirana proizvodnja razliitih proizvoda
Visoka ulaganja u korisniko-inenjerski sistem

Fleksibilna automatizacija
Fleksibilnost pri promjeni konfiguracija proizvoda
Mnogo prihvatljivija za serijsku proizvodnju
Manja produktivnost u odnosu na fiksnu aut.
Visoka ulaganja u ope namjensku opremu

Srednji

Fiksna automatizacija
Relativno nefleksibilna
mali

kod promjene dizajna

proizvoda
Velika produktivnost
Visoka poetna ulaganja

Pojedinana
proizvodnja
Mala

Automatizacija

srednja
Veliina serije

velika

Komada po godini

p r o i z v o d nj e

10