Вы находитесь на странице: 1из 100

Copyright & A K-C



. . .

..


-


2006

Copyright & A K-C

531
3673
K 89

-
. 2006

:
.-. ,  .. ;
 
. .. .
K 89

, ..  :
/.. ; . . -.  : , 2006.  99 .
ISBN 5-8397-0501-2(978-5-8397-0501-2)



.


 , 510400
"" ( " ", ),
-  .
. 6. .: 10 .
531
3673

ISBN 5-8397-0501-2(978-5-8397-0501-2)

, 2006
.. , 2006

Copyright & A K-C

....................................................... 5

1.

........... 5

1.1.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.2.

. . 6

1.3.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1.4.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.5.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1.6.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1.7.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

1.8.

. . . . . . . . . . . 19

1.9.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20

1.10.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

2.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.1.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.2.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

2.3.

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

2.4.

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

2.5.

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

3.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

3.1.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

3.2.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41

3.3.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

3.4.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

3.5.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

3.6.

. . . . . . . . . . . . . . . . . 46

3.7.

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

3.8.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Copyright & A K-C

4
3.9.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

3.10.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

4.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

4.1.

. 64

4.2.

 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

4.3.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

4.4.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

4.5.

H- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

4.6.


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

4.7.

,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

4.8.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

4.9.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89

4.10.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

4.11.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

4.12.

- . . . . . . . . . . 95

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

Copyright & A K-C


, , -
.
, , .

:  .

- . .
.
1.

1.1.
, , , .
 ,
 ,
. , - ,
, ,
,
.
  .
.


Copyright & A K-C


.
 , , , .
.
.
.

1.2.


, ,
. , .

.
, , .
Vi , , , . , Vi , .
. , , ,
, .

, . ,
, |T | |T |/ , T  , 
( ).

Copyright & A K-C

|gradT | T /,
 (),
, T  .
(, i) :
n
i,k
d
si
d
vi X
d
ui
dN
= Ti
pi

,
i,k
dt
dt
dt
dt

(1)

k=1

d
i,k
. dt
 , u
i , si , vi, , N
 ( ) , ,
.

ui = Ui /mi ,

si = Si /mi ,

vi = Vi /mi = 1/i ,
i,k = Ni,k /mi = 1 k,i = ck ,
N
m k i
mk
mi  i- , mk 
k - .
(1)
si (t).  V 0,
, p, , ck , k 
u
, :
s(~r, t) = s(u, p, c, ),
n
d
u
d
s
d1 X k d k
=T p

( )
dt
dt
dt
mk dt
k=1
RRR
s(~r, t)(~r, t)dV .
S =
V

(2)

 , ,
. , , , .

Copyright & A K-C

1.3.
, 
. : .
, ,
 . , , . ,
.
( ) (, , ),
(, , )
. Q = Q(t).
, V ,
ZZZ
ZZZ
r, t)d~r.
Q=
G(~r, t)d~r =
(~r, t)G(~
V

e  Q, G G
.

( , , ,
..) . ,
(1) ,
( r, t).
). , G(~r, t) = (~r, t)G(~
Q(t)
  J~G V G ,
ZZ
ZZZ
Q
= J~G ~nd +
G dV ,
(3)
t

~n -
V , J~G  .

Copyright & A K-C


: .

 ,
, , Q,
.
ZZZ
ZZZ
G
d
Gd~r =
d~r,
dt
V0 t
V0
,
~r. 

ZZZ

G
+ div J~G G ]dV = 0.
t

V0

V0 ,   :

G
= div J~Gl + G ,
t

(4)

 
Q. l ,
. C , G  ,

G
dG G G dxi
=
+

+ ~v G,
dt
t
xi dt
t
v0,i =

dxi
dt

(5)

 . ,

J~Gl = G~v DG,

,
 , Q,  D
. ,

div J~Gl = G ~v + Gdiv~v div(DG)

Copyright & A K-C

10

(4)

G
= G ~v Gdiv~v + div(DG) + G .
t
(4) (5) ,

(6)

dG
= G G( ~v ) + div(DG).
(7)
dt
(5) , , ,
dG

G.
dt

 ,
vm x, y, z . , d~r
dM . 
, l

Jm
s
Jm
, ..
l
s
v~m 0.
= Jm
Jm

JQs Q
v~m
J~Qs = J~Ql G

ZZZ
ZZZ
d
r=
r,
Gd~
Gd~
dt
V0
V0
 .
G
V , ~vm .

ZZZ
I
ZZZ

r = J~Qs d +
Q d~r.
Gd~
V

+ J~Qs = Q ,
G

11

Copyright & A K-C

  .

=
G

G
(Gv~m ).
t

1 dG G d
dG
=
2 .
(8)
dt
dt
dt
:
- , G G = G(~r),
.
G
.
div(G~v ) + div(DG) + G = 0.

(9)

- G ,
= 0:
G
G div(G(~v ~vm ) + div(DG) = 0.
(10)
- G ,

~v G = 0;
~v = 0, :

~v G ;
G = 0. G .
 .

1.4.
. k , k 
k . (4):

k
= k div J~kl .
(11)
t
J~kl (~r, t)  k .
 k (~r, t) . :

Copyright & A K-C

12

1
1 A1 + 2 A2

3 A3 + 4 A4 .

A3

3f orv = 3 m3 k1 11 22 3 m3 w3f orv .

2
1 A1 + 2 A2

3 A3 + 4 A4 ,

3back = 3 m3 k2 33 44 3 m3 w3back .

1 , 2 , 3 , 4  , m3  A3 .
:
3 = 3 m3 (w3f orv w3back ).
(12)

,
A3 , , R ,
R :

3 = m3

R
X

3l w3l .

(13)

l=1

:
R

X
3
3l w3l .
= div J~3l + m3
t

(14)

l=1

X
k
l
~
= div Jk + mk
kl wkl .
t

(15)

l=1

(5),

X
dk
= div(Dk k ) k div(~vk ) + mk
kl wkl .
dt

(16)

l=1

,
n
X
k=1

mk

R
X
l=1

kl wkl = 0,

13

Copyright & A K-C

(17)

k = 0.

k=1

n
X

~l

J =

k=1

= div J~l ,
t

n
X

J~kl

k=1

J~kl = k~vk Dk k ,

R
R
X
X
d
= div( (Dk k ))
k div(~vk ).
dt
k=1

(18)

k=1


.
~vk (~r, t) k
~v0 (~r, t),
:
l
vk
J~
,k = k~

~ = ~v0 =
J

n
X

J~,k =

k=1

n
X

k~vk ,

(19)

k=1

1X
~v0 =
k~vk .

(20)

k=1

~v0 ,
.
~ k = k~v0 + J~kd ,
J~,k = k~vk = k~v0 + k (~vk ~v0 ) k~v0 + k
n
X

J~kd = 0,

(21)
(22)

k=1

~ k = ~vk ~v0  k - .

(21) k -
( ),   , .
(21) (15),
K

X
k
= div(k~v0 + J~kd Dk k ) +
kr wkr .
t
r=1

(23)

Copyright & A K-C

14

(17) (22)
n

= div(~v0
Dk k )
t

(24)

k=1

n
X
d
=
+ ~v0 = div(~v0 ) + div(
Dk k ).
dt
t

(25)

k=1

(18), 
.
(16) (25)
R
n
X
X
1
k
d k
l l
= {div(Dk k )k div(~vk ~v0 )+mk
k wk div(
Dl l )]}.
dt

l=1
l=1
(26)
(~
r, t) = /,
, (23):

d
d
=
dt
dt


n
X

1 d
= 2 {div(~v0 ) div(
.
Dk k )} +

dt

(27)

k=1

= div(v~0 D ) + (),
t
d
= div(v~0 ) + divD ) + ()
dt

n
X

d 1
= [() + div(D )] 2 div(
Dk k ).
dt

(28)

k=1

, (~
r, t), ,
,   .

1.5.

W (t). w ,
m u

15

Copyright & A K-C


, ,
:
w = m + u.
m vk2 /2, k (~r, t)
:
n
X
k vk2
( + k (~r, t)).
m =
2

(29)

k=1

,
:
(30)

w = 0
:

(w)

= div(J~l (w)).
(31)
t


,
J~wkonv = w~v0
( ) J~A
J~q :

J~l (w) = J~wkonv + J~A + J~q

 .

1.6.
,
k :

Pk,i
d~vk
,
= F~k
dt
xi

(32)

Copyright & A K-C

16

~k  ,
F
k , F~e,k
F~i,k , -

F~k = F~e,k + F~i,k .


,
~
~
Fe,k = Fe,k /k k

F~e,k = k

(33)

k
= 0.
(34)
t
"" ~k = ~ .  , F
,
n

1X~
F~ =
Ft,k ,

k=1

Pk - k- ,
Pk,i.j = pk i,j + k,i,j .
pk  , i,j  , k,i,j  ,  .
(16),
K
X
k,i

P
d(k~vk )
+~vk div(Dk k ) k~vk div(~vk ) +~vk mk
= F~k
kl wkl , (35)
dt
xi
l=1

k - .
,

n

k=1

l=1

X
X
d(~v0 )
~

= F P +
~vk {div(Dk k ) k div(~vk ) + mk
kl wkl }, (36)
dt
n

k=1

l=1

X
X
d~v0
= F~ P +

(~vk ~v0 ){div(Dk k ) k div(~vk ) + mk


kl wkl }.
dt

17

Copyright & A K-C

(32),

Pk,i
k dvk2
)
= ~vk (F~k
2 dt
xi

k vk2
2 )

X
vk2
Pk,i
~
) + {div(Dk k ) k div(~vk ) + mk
= ~vk (Fk
kl wkl }.
dt
xi
2
l=1
(37)
k - .
,

d(

K
X
vk2
Pk,i
d X
~
)+ {div(Dk k )k div(~vk )+mk
=
[~vk (Fk
kl wkl }].
dt
xi
2
k=1
l=1
(38)
= /:
K
X
Pk,i vk2
1X
d

~
)+ {div(Dk k )k div(~vk )+mk
[~vk (Fk
=
kl wkl }]
dt

xi
2
k=1

l=1

X
1 X k vk2
2
) div[~v
(
Dk k ].

2
k=1

(39)

k=1

c = v02 /2, :
n

X
X
dc ~v0 ~

= [F P +
(~vk ~v0 ){div(Dk k ) k div(~vk ) + mk
kl wkl }].
dt

k=1
l=1
(40)
(39) (40) ,
,  .  (39) (40)
( )
.
(40)

dc
+ (P ~v ) = ec + i c ,
dt

(41)

Copyright & A K-C

18

P ~v , ec
 "" ,

ec = ~v0 F~ ,
i c  ""
i c

= P : ~v0 + ~v0 [

n
X
k=1

(~vk ~v0 ){div(Dk k ) k div(~vk ) + mk

K
X
l=1

kl wkl }],

- , ~v k . ,
, , ~v k ,
.

1.7.
k (16) k ,
(33) (34),
n

k=1

X
X X
d
d
~
=
k div(k~v0 + Jk Dk k ) +
k
kr wkr ,
dt
r=1

(42)

k=1

X
d
=
[k div(k~vk ) (k )div(Dk k )]+

dt
k=1

n
X
k=1

(k )

R
X

kr wkr + div(v0 ),

r=1
n

k=1

k=1

X
X
X X

+div(~v0 +
k J~kd ) =
(k~v0 +J~kd )F~k +
k
kr wkr . (43)
t
r=1
k=1

,
n
X
J = ~v0 +
k J~kd ,
k=1

,  .

19

Copyright & A K-C


:
""

e
""

n
X
k=1

X
F~k ~vk
(k~v0 + J~kd ) F~k =
k=1

n
X

R
X

kr wkr .

r=1

k=1

- , R
P
,
kr wkr = 0.
r=1

1.8.

(43) (41) ,
m :

m
+ div(J~m ) = m ,
t

(44)

1
m = v02 + ,
2
n
X
J~m = P ~v0 + ~v0 +
k J~kd ,

(45)

k=1


e
m

i
m

= ~v0 F~

= P : ~v0 + ~v0 [

Pn

n
X
k=1

n
X
k=1

F~k ~vk =

n
X
k=1

F~k (~vk ~v0 ),

~vk {div(Dk k ) k div(~vk ) + mk


n

K
X
l=1

(46)

kl wkl }]

X
X X
vk ] 2
k=1 k~
div[~
v

]
+
k
kr wkr .
0
k
k
2
r=1
k=1

(47)

k=1

Copyright & A K-C

20

1.9.

u 

u
= div J~l (u) + (u).
t
(u) , (29). (29)

e
i
(u) = (m
+ m
),
(48)

l
J~l (u) = J~l (w) J~m
.

J~q ,
J~l (u)
u~v :

J~q = J~l (u)


u~v .
J~l (u), ,

u
+ div J~q = (u),
t

:
u
+ div J~us = (u),

t
,

J~us = J~q .

(49)

d
u
+ div J~q = (u) + (
u) ~v0 .
dt

, ""
.

21

Copyright & A K-C

1.10.
(2)

(
s)
= div J~sl + (s),
t

(50)

(s)  , J~sl 
. ,
,  (2) (28):
n

u
d1 X k d k
d
s d
=
+p

( )=
T
dt
dt
dt
mk dt
k=1
n

div J~q
1X~

+ (
u) ~v0
Fk (~vk ~v0 )+

k=1

n
K
X
X
1
~vk {div(Dk k ) k div(~vk ) + mk
kl wkl }]
+ [P : ~v0 + ~v0 [

k=1
l=1
Pn
n
n
R
X
X
X
1 [ k=1 k~vk ]2
[
div[~v0
Dk k ] +
k
kr wkr ]+

2
r=1
k=1

p
{ + ~v0 + div(~v0 ) div(
2 t

k=1
n
X
k=1

Dk k )}

R
n
n
X
X
1 X k
k
l l

k wk div(
Dl l )]}.
{ [div(Dk k )k div(~vk ~v0 )+mk

mk

l=1
l=1
k=1
(51)
(51)
(50). , ,
Jq
1
1
Jq =
Jq ,
T
T
T
k k~vk
k
k
(k~vk ) =
(k~vk ) ,
T
T
T
J~sl (50)
,  :
n
P
~
k k~vk
Jq
k=1
l
J~s =
,
(52)
T

Copyright & A K-C

22
R
n
X
1 X

Jj Aj + Jq Xk +
k~vk Xk ].
(s) = [
T j=1

(53)

k=1

Aj , Xq , Xk . , .
j -

Aj

n
X

k kj

k=1

, Jj  j - .

T
Xq
T
,
~ u J~q . X
.
, ~k , :
F

k
Xk F~k T ( );
T
 J~k .
. 
T (s) , Jj , J~q , J~k  (53). T (s). , , 
:
Aj
Aj
(54)
,
T
~ q
X
1
~
= ( ),
Xq
(55)
T
T
~
X
~
Xk k ,
(56)
T

23

Copyright & A K-C

(s) =

R
X
j=1

~q +
Jj Aj + J~q X

n
X
k=1

~ k 0.
J~k X

(57)

, , , T (s).

, ,
.
(s), (54)  (56), ,
.
. ,
 (54)  (56). , , .

(57). (57), ,
, ,
 .  ,
.
 (57) .
, .
(50)
ZZ
Se
= J~S ~nd
t

 , ;
ZZZ
Si
=
(s)dV
t
V

 , . :

S
Se Si
=
+
t
t
t

(58)

Copyright & A K-C

24

 :
1. .
Se
=0
t

Si
S
=
.
t
t

,
:
Si
S
=
0.
(59)
t
t
.
2. . :
. ,
:
S
= 0,
t

Se Si
+
= 0,
t
t

. , .
. ,
Si
Se
Se
<0 |
|>|
|.
t
t
t
, ,
S
< 0.
t
. ,
Si
Se
Se
<0 |
|<|
|.
t
t
t
,
,
S
> 0.
t

25

Copyright & A K-C

. ,

Se
> 0.
t
, , ,
S
>0
t
.
,
, , .
2.

2.1.
,
. 
,  .
y1 , y2 , y3 ,
, yn , y10 , y20 , y30 , , yn0 , ,
 :

S = S(y1 , y2 , y3 , ..., yn ).

X S
X 2S
1
1
S(y) = S(y 0 )+
(yk yk0 )+
(yk yk0 )(yl yl0 )+
1!
yk 0
2!
yk yl 0
k

k,l

+ .

, . , ..

S
= 0;
yk 0

Copyright & A K-C

26

2S
yk yl

= k,l < 0.

s =
:

S
V

s
1X
ds X s
+
yl +
=
dt
yk 0 1!
yk yl 0
k,l

3
X
1
s
dyk
+
yl ym +
,
2!
yk yl ym 0
dt
l,m

yi = yi yi0 S = S(y) S(y 0 ).


,

1X
1X
s
s
3s
s
+
yl +
yl ym + =
,
yk 0 1!
yk yl 0
2!
yk yl ym 0
yk
k,l

l,m

= s =

X s dyk
.
yk dt
k

, S
n
1X
i,j yi yj ,
S =
2 i,j=1

(60)

 i,j
i,j = j,i ,
n

ds X s dyi
=
dt
yi dt .
i=1

Xi =

s
yi

(61)

(62)

27

Copyright & A K-C

dyi
dt

Ii =
 .

(63)

ds X
=
Xi Ii .
dt
i=1

(64)

, Xi Ii ,
. ,
Ii Xi
yi :

Ii =

n
X

i,j yj

j=1

n
X
s
=
i,j yj ,
Xi =
yi
j=1

 i,j i,j .
1
,
j,i

yj =

n
X

1
Xl .
j,l

l=1

 ,

Ii =

n
X

j,l=1

1
Xl
i,j j,l

n
X

Li,l Xl ,

i = 1, 2, 3, ..., n,

(65)

l=1

Li,l =

n
X

1
.
i,j j,l

j=1

Li,k ()  ,  ||L, ||   (


 , , ..).  L, ( 6= )

Copyright & A K-C

28

 , 
. (65) ,
.

.
  Li,k yi . yi ,

yi (t+ ) = yi (t)+Ii = yi (t)+

n
X

Li,l Xl = yi (t)+

l=1

n
X
l=1

Li,l

s
yl

, , . yi (t) yi (t + ), .  yi (t + )yj (t) =


n
P
Li,l yj (t) s
yi (t)yj (t)+
yl .
l=1


s

= Ae k .
A :
ZZZ
s
Ae k d = 1.
n

n yj ,
.
ZZZ
s
s s
yj (t)
=A
yj
e k d =
yl
yl
n

= Ak

ZK
ZZ
n1

s
k

~ Ak
yj e ~el d

ZZZ
n

yj s
e k d.
yl

(n 1)- , ,
- , 

29

Copyright & A K-C

. ,

yj
yl

= j,l ,

yi (t + )yj (t) = yi (t)yj (t) k Li,j .


yj (t + )yi (t) = yj (t)yi (t) k Lj,i .


,
, i j
j i,

yi (t + )yj (t) = yj (t + )yi (t)

Li,j = Lj,i .

(66)

(66) , Ji ,
i, Xj j ,
Jj Xi  Li,j ,
||Li,j || .
. ,
, .
.

dS =

1
dU + dV dq dN.
T
T
T
T

T, p, ,  , , .

S = S1 (U1 + U, N1 + N, q) S1 (U1 , N1 , 0)+


+St (Ut U, Nt N, q) St (Ut , Nt , 0).

S1 , U1 , N1  , , St , Ut , Nt  , , U , N , q 

Copyright & A K-C

30

, . Nt /N (
, ,
) ,


S
S
S
1

= ,
= ,
= ,
U
T
N
T
q
T
:

S =

t
1
t
U U 1

N + N q + q
T1
Tt
T1
Tt
T1
Tt

U dU,

N dN,

q dq,

dS =
dU
dq.
dN
T
T
T

(67)

s =
(68)
q.

U
N
T
T
T

, q =
eN , e  . , e + =  . ,
~ = grad .
, E


1
q.

U
s =
(69)
T
T

 , , jQ = U = Q ,
XQ = grad( T1 ); jq = q, 1
~
 Xq = grad( T ) = E

grad
T
T .

2.2.

( , )
.

31

Copyright & A K-C

: ,
(T. Seebe k, 1821),  , , ,
;
( (J. Peltier, 1834)); , 
(W.Thomson, 1856).
. :
I = q Q = U , :
"
#
~
E
1
1
grad
I~ = Li,i
+ Li,q grad( ),
T
T
T

~ = Lq,q grad( 1 ) + Lq,i


Q
T

"

#
~
1
E
.
grad
T
T

, Li,i /T =  ,
(Lq,q Lx,x (q, i))/T 2 = ,  .

Li,q = Lq,i .

(70)

~ + (Li,q T )grad( 1 ),
I~ = E
(71)
T
~
~ = T 2 grad( 1 ) + Li,q E .
Q
(72)
T
T
   Li,q .
. I = 0, 
I = 0 ,

=

(Li,q T )
T = Z T.
T 2

(73)

Z , ,
.

Copyright & A K-C

32

~ = (T 2 Lq,i + Lq,i )grad( 1 ).


Q
T
T
1
. grad
T = 0 , 

~
I~ = E.

E
Q = Lq,i .
T

Q Li,q
=
= .
(74)
I
T
.
  ,

Z= + .
(75)
T
T
~ = 0, 
. E
.  I~ 6= 0
~ = 0.
gradT 6= 0, E
:
1
I~ = (Li,q T )( ),
T
~ = T 2 ( 1 ).
Q
T

(Li,q T )
I~
=
.
(76)
~
T 2
Q

2.3. 
~ ,
B
. ~ = 0 ~ = L, (B)
~ . B
L, (B)
 L, .

33

Copyright & A K-C

, .. .  L,
~ La (B)
~ :
: Ls, (B)
,

~ = Ls, (B)
~ + La, (B),
~
L, (B)
~ = Ls, (B)
~ La, (B).
~
L, (B)

~ + L, (B)],
~
~ = 1 [L, (B)
Ls, (B)
2
~ = 1 [L, (B)
~ L, (B)].
~
La, (B)
2
~ i ,
X

~ i = As (, )X
~ i + B s (, )(X
~ i B)
~ B,
~
Ls (, )X

(77)

~ i = C a (, )[X
~ i B],
~
La (, )X

(78)

As (, ), B s (, ) C a (, )  ,

As (, ) = As (, ),

B s (, ) = B s (, ),

C a (, ) = C a (, ).

(79)
(80)

, OZ ( ),
,   L,

L,

As (, )
C a (, )B 0
.
= C a (, )B As (, )
0
0
0
As (, ) + B s (, )B 2

(71), (72)
~ = 0
B

Copyright & A K-C

34

~ 6= 0:
B
Ix

Iy

Iz

Qx

Qy

Qz

Ey
1
Ex
a
+ C (i, i)B
+ (As (i, q) As (i, i)) ( ) +
= A (i, i)
T
T
x T
1
+(C a (i, q) C a (i, i))B ( ),
y T

Ey
1
Ex
s
a
+ A (i, i)
(C a (i, q) C a (i, i))B ( ) +
= C (i, i)B
T
T
x T

1
+(As (i, q) As (i, i)) ( ),
y T

s
s
2 Ez
+
= (A (i, i) + B (i, i)B )
T
1
+(As (i, q) + B s (i, q)B 2 (As (i, i) + B s (i, i)B 2 )) ( ) . (81)
z T
s

Ey
Ex
a
a
(C (i, q) C (i, i))B
+
= (A (i, q) A (i, i))
T
T
1
1
+(As (q, q) As (i, q)) ( ) + (C a (q, q) C a (i, q))B ( ),
x T
y T

E
Ey
= (C a (i, q) C a (i, i))B x + (As (q, q) As (i, q))

T
x T
1
1
(C a (q, q) C a (i, q))B ( ) + (As (q, q) As (i, q)) ( ),
x T
y T

E
= (As (i, q) + B s (i, q)B 2 ) z +
T
1
(As (q, q) + B s (q, q)B 2 (As (i, q) + B s (i, q)B 2 )) ( ) .
(82)
z T
s

~ = ( 1 0 +), 0  E
e
,  , e  .
,
. , As (i, i)/T = x,x (As (q, q) As (i, q)) =
x,x , C a (i, i)/T = x,y , (C a (q, q) C a (i, q))/T 2 = x,y 

.
As (i, q) As (i, i) x,x ,

35

Copyright & A K-C

C a (i, q) C a (i, i) x,y .


~ I~, T
~ ,
E
(81) (82) :
T
T
x,y B ,
x
y
T
T
= Ry,x BIx + Ry,y Iy y,x B
y,y
,
x
y
T
= Rz,z Iz z,z
,
z

Ex = Rx,x Ix + Rx,y BIy x,x


Ey
Ez

(83)

T
T
x,y B ,
x
y
T
T
Qy = y,x BIx + y,y Iy y,x B
y,y
,
x
y
T
Qz = z,z Iz z,z
.
(84)
z
 , (81) (82), :
x,x
;
Rx,x = Ry,y = 2
x,x + (x,y B)2
x,y
Rx,y = Ry,x = 2
;
x,x + (x,y B)2
Qx = x,x Ix + x,y BIy x,x

Rz,z = T /(As (i, i) + B s (i, i)B 2 );


x,x x,x + x,y x,y B 2
;
x,x = y,y = 2 2
T (x,x + (x,y B)2 )
x,x x,y alphax,y x,x
x,y = y,x =
;
2 + ( B)2 )
T 2 (x,x
x,y
z,z

(As (i, i) + B s (i, i)B 2 ))T


;
=
(As (i, i) + B s (i, i)B 2 )

x,x = y,y = x,x x,x x,x /T x,y x,y B 2 /T ;


x,y = y,x = x,y x,x x,y /T x,y x,x /T.

  , (83) (84) 
.

Copyright & A K-C

36

2.4. 
 ~ .  , B
 . , ,
,  ,
.
. 
1.  ( Ey , Ix , ) grad(T ) = 0 Iy = 0
(83)

Ey = Ry,x BIx .

(85)

Rit , ,

Rit =

Ey
= Ry,x .
Ix B

2.  ( Ey , Ix , ) Iy = 0 , Qy = 0, T
x = 0 :

T
,
y
T
0 = y,x BIx y,y
.
y

Ey = Ry,x BIx y,y

(86)

Rat , ,

Ey
y,x y,y
.
= Ry,x
Ix B
y,y

Rit =

3.  ( , Ix
Bz ) Iy = 0,Qy = 0, T
x = 0 (83):

Rat
.
. 

T
y

Ix B

y,x
.
y,y

37

Copyright & A K-C

1. grad(T ) =
0, Iy = 0 (83)

Ex = Rx,x Ix ,
Ez = Rz,z Iz .

(87)

1
Ix = Rx,x
Ex ,
1
Iz = Rz,z
Ez .

(88)

,  ( B 2 ,
).

2.5. 
, ,
. ,
, . , , , 
.
. 
1.   , Ey ,
,
X , I~ = 0 T
x = 0.

T
,
y
T
= x,y B .
y

Ey = y,y
Qx

(89)

Ey B
y,y
=
.
Qx
x,y

2.   , Ey ,
,

Copyright & A K-C

38

X , I~ = 0 Qy = 0.

T
T
y,y
,
x
y
T
T
x,y B ,
Qx = x,x
x
y
T
T
0 = y,x B
y,y
0.
x
y
Ey = y,x B

(90)

y,y y,x y,x y,y


Ey
.
=
Qx B
2x,x + 2x,y B 2

3.    ,
X , I~ = 0 Qy = 0. (90) :

y,x
y T
.
= 2
Qx B
x,x + 2x,y B 2
. 
1. i
1
I~ = 0 y
(T ) = 0

Qx = x,x

i = Qx /

T
.
x

(91)

T
= x,x .
x

2. a I~ =
0 Qy = 0 (90):

2x,y 2
B .
a = Qx /x T = x,x +
xx
3.    Qli Qx I~ = 0 T
y = 0.
(83) :

Ex = x,x

T
.
x

(92)

39

Copyright & A K-C

Ex
= x,x .
x T
4.    Qla
Qx I~ = 0 Qy = 0.
(83) (84) :
Qli =

T
T
x,y B ,
x
y
T
T
0 = y,x B
y,y
.
x
y

Ex = x,x

Qla =

(93)

Ex
x,y x,y 2
B .
= x,x +
x T
x,x

3.

3.1.

, . , , , ..
, ,
 . .
. , , ,
.  , , 

.
, F = U T S
= U T S N , U 

Copyright & A K-C

40

, T  , S  ,  , N  .
F .
, , .
, , ,
.
, , bi (i = 1, 2, 3, . . . , s)

bi
+ div(J~b,i ) = b,i ,
(94)
t
t  , J~b,i , b,i  , s 
, .


J~bi = v~i bi Di bi ,
  Di .  Di ,
(94)

bi
= div(~
vi )bi + v~i bi + Di 2 bi + b,i , i = 1, 2, 3, . . . , s,
(95)
t
 b,i
bi {bi }. (95)
.
, - (95) .
, .
(95) ,
. ,
{bi }

{b
1 , b2 , , bn } = {const};

(96)

41

Copyright & A K-C

{~n b
n b
n b
1 ,~
2 , ,~
n } = {const},

(97)

;
. ~n  . - bi (97) , ,
, .
(95) ,
.

3.2.
.
 {Xi (~r, t)}, ~r t, (94) .
, - {0 6 r 6 l , = 1, 2, 3; 0 6 t < }
 Xi (~r, t)  , ..
.
1. , Xi (~
r, t) , > 0 t = t0 = (, t0 ),
Yi (~r, t), |Xi (~r, t0 ) Yi (~r, t0 )| < , |Xi (~r, t) Yi (~r, t)| < t > t0 .
, . ,

Xi (~r, t) .
r, t)
2. Xi (~

lim |Xi (~r, t) Yi (~r, t)| = 0,

(98)

, Xi (~r, t) .
, ( ) ,
.

3.3.
, 
, ,

Copyright & A K-C

42

. (5.3)
, (95) (  i )
. .
X(~r, t)  (5.3). 
X(~r, t + ),  , . , . , , ( ) .
n- ,
1 , 2 , 3 , ..., n , .
,  .
, ,  , C . , C ,
> 0 > 0, X0 , , t0
C , t > t0 X C .
C .
C t X C
, C .
.

3.4.
 . ,
.
,  , . , -
.
, (95).
. ,
, 0() ( ) ,  ( = 0),
, .

43

Copyright & A K-C

, .
,  (  )
.

3.5.

bi , Jb,i
(b, i) (94). ,
,   D , , .
-  (94)
, . , Jb,i b,i bi , .   Di .
(95) :

dbi
= Fi (b1 , b2 , b3 , . . . , bs ) + Di 2 bi ,
dt

i = 1, 2, , s,

(99)

 Fi (b1 , b2 , b3 , . . . , bs ) (  {bj }) bi . (99) . (99) .


, , .
bi , .
,
, . , , . ,

Copyright & A K-C

44

, , .
, :


, , . ,
.
.
(99).
(99): b1 = b1,st , b2 = b2,st ,
b3 = b3,st , . . . , bs = bs,st .
dbi,st
(100)
= 0.
dt
.

bi = bi,st + yi (t),

(101)

yi (t)  .

.
(101) (99):
dyi
= Fi (b1,st + y1 , b2,st + y2 , b3,st + y3 , . . . , bs,st + ys ).
dt

(102)

,
 Fi (b1,st + y1 , b2,st + y2 , b3,st + y3 , . . . , bs,st + ys ) yi -

.
, (99)

s

yi X
=
ai,j yj + Di 2 yi ,
t
j=1

i = 1, 2, 3, . . . , s,

(103)

45

Copyright & A K-C

Fi
ai,j =
bj st
  ,
bi .

, (99), ,
, ..
yi
|
| 1,
bi,st
 (..
(99)) (103).
,
(99) (103).
(103)
, {bi,st } (99). , {bi,st }
.

 (103)
yi (t) =

s
X

Ai,j ej t ;

i = 1, 2, . . . , s,

(104)

j=1

Ai,j j  , t.
j

det {Ai,j k i,j } = 0,

k = 1, 2.3, . . . , s.

(104) . j , , .. ,
.
, (99) . (Thom
R. Stabilite Stru turelle et Morphogenese. Benjamin, New York, 1972) ,

Copyright & A K-C

46

, (99) 
Fi  V :

Fi ({bj }) =

V ({bj })
.
bi

,  (99)
. " ",  .

3.6.
,
.   .
(99) b1 X b2 Y

dX
= fx (X, Y ),
dt
dX
= fx (X, Y ) .
(105)
dt
t (105),

fy (X, Y )
dY
=
.
dX
fx (X, Y )

(106)

 ()  (X, ). (105).
, . , .
(X, Y ) dY /dX , ,

fx (X, Y ) = fy (X, Y ) = 0.
. ,
(105)  . .

47

Copyright & A K-C

, , (Xst , Yst ). [., , (103):

dx
= ax,x x + ax,y y,
dt
dy
= ay,x x + ay,y y .
dt

ai,j =

fi
j

(107)

i = x, y; j = X, Y.

Xst ,Yst

X = Xst + x,
Y = Yst + y .
(107)

x = x0 ewt ,

y = y0 ewt .

(108)

. (107),  x0 , y0 .
,  x0 , y0 ,
.

w2 T w + = 0,

(109)

T = ax,x + ay,y ,
= ax,x ay,y ay,x ax,y .
(109) w1
w2 . (109) :

x = x01 ew1 t + x02 ew2 t ,


y = y01 ew1 t + y02 ew2 t ,

(110)

Copyright & A K-C

48

wi ax,x
, i = 1, 2,
ax,y
x1,0 x2,0 .
:
yi0 = xi0

, Re(wi ) <
0, i = 1, 2, (Xst , Yst )
.

, Re(wi ) > 0, i = 1 2, (Xst , Yst )
.
,
Re(wi ) = 0, i = 1 2, ,
, .
.
, (109) , . . T
, ,
. ,
(110) , .
 ;
: T 2 4 0.
> 0, wi .
 (110) ,
( ).

. . 1.
6Y
R

X
-

. 1.

49

Copyright & A K-C

, . ax,y =
ay,x = 0, ax,x = ay,y = a 6= 0;

dx
= ax,
dt
dy
= ay .
dt
, S a < 0 S a > 0. S
, (. 2).
6Y

R
@
S

@
@

@
@

. 2.

X
-

T 2 = 0;

dx
= ax + ay,
dt
dy
= ay, a 6= 0 .
dt


x = x0 eat + ay0 eat ,

y = y0 eat .

t, ,
y = 0 x = y ln y + cy , c  ;
. 3.
.
Y
6?
?
-

S

6 6

X
-

. 3.

Copyright & A K-C

50

< 0, () w . (110)

ew1 t =

y x(w2 ax,x )
,
x0,1 (w1 w2 )

ew2 t =

y x(w1 ax,x )
.
x0,2 (w2 w1 )

w1 > 0 w2 < 0,
:
|w2 /w1 |

y x(w1 ax,x )
y x(w2 ax,x )
.
=
x0,1 (w1 w2 )
x0,2 (w2 w1 )
6Y I
@
I
I
@
@
@

@
@

@
R
@
R
@

X
-

. 4. 

,
, .
: x02 = 0 x01 = 0.
w1 ax,x w2 ax,x . . 4
 (x, y). ,
t
, . ,
.
.
- : T 2 4 < 0
T 6= 0,
. (110) , (T <
0) (T > 0) .
.
 . 5.
6Y

S?

X
-

. 5. 

51

Copyright & A K-C

T = 0, > 0, , wi = i .  , , .
, ,
(. . 6). ,
, .
6Y

'$

??b S
66

&%

X
-

. 6. 
,

3.7. 
 ,
. ,
, , . , , , ,
.
 ,
.
  , .
 , .

3.8.
m
,

V (x) = m( x2 + x4 ).
2
4

Copyright & A K-C

52

d2 x
= (x + x3 ),
2
dt
:
dX1
dt = X2 ;
dX2
3
dt = (X1 X1 ).
:
1. X1 = 0,
X2 = 0;
2. X1 = +, X2 = 0;
3. X1 = , X2 = 0.

:
dX1
dt = X2 ,
dX2
dt = X1 .
 :

X1 = A1 et + A2 et ;

X2 = A1 et A2 et ,

= .
wi
, .

:
dX1
dt = X2 ,
dX2
dt = 2X1 ,
:

X1 = A11 ei1 t + A12 ei1 t ; X2 = i1 (A11 ei1 t A12 ei1 t ),

1 = 2.
,  .
, = 0
.
.

Copyright & A K-C

53

 n- n p, . :
N 0 N + . N 0 N +  .
, . L. 0z
p , 0x 0y . .
, . ,
,
 ~ ,
E
,
Ld .
-   z : jnz = evsn n; jpz = evsp p. vnz
vpz 
.
:

~ + kT n);
~jn = en (nE
e
~ kT p).
~jp = ep (pE
e
n,p  , E  .
n, p, N + :
n 1 ~
j n = n ;
(111)
t
e
p 1 ~
+ j p = n + ;
(112)
t e
N +
(113)
= + .
t
, N + + N 0 = N 
.

Copyright & A K-C

54

n , +  -:
n = np + [c1 (N N + ) c2 nN + ];

+ = [c4 p(N N + )c3 N + ]+[c1 (N N + )c2 nN + ]+[s2 p(N N + )s1 N + ]p.

,   , c1 , c2  
, c3 , c4  (
) . s1 , s2  ,
( ).  - ~ , E
 s1 , ,
, () .
( , ) ,
~ =E
~q + E
~ . E
~ q  , E
,
~ 
, E
, . 
, ~ q . , E
, ,  
 Na = p0 +Nod +N0+ n0 . N0d 
, p0 , N0+ n0 
,
.
~ :
E
~ = e (p + N + + Nd n),
E
(114)

Nd = Nd Na . (111)  (114), ,
.

+ = 0,

~jn + ~jp = ~j = const ~jn = en .

(115)

55

Copyright & A K-C

+ = 0

N + = N/[

s1 p + c 2 n + c 3
+ 1] ,
s2 p 2 + c 4 p + c 1

(116)

n = np+N [c1 (s1 p+c3 )c2 np(s2 p+c4 )]/[s2 p2 +(c4 +s1 )p+c2 n+c1 +c3 ].
(117)
:
s1
c1 c3

c3

(118)
= ,
=
c2 c4
c4
s2
, n (p) :

n = [ np][ + N c2 (s2 p + c4 )/(s2 p2 + (c4 + s1 )p + c2 n + c1 + c3 )]. (119)

j
vsp

p.
evsn vsn
(119)

(120)

n=

n =

p1,2 =

vsp (p p1 )(p p2 )(p p3 )(p p4 )


,
vsn
(p p5 )(p p6 )

2evsp

j
j 2 vsn
)
<
2evsp
vsp evsp

, ,
r

vsn vsp ,
j > 2e

(121)

(122)

(123)

0 < p1,2 6 evjsp /,


p1 p2 .
p
p3,4 = A A2 B,
(124)

c2 c2 vsp
1 c 4 s1
),
A= ( + +N
2 s 2 s2
s2 vsn
c2 j
c1 c3
c2 c4
B=
+ + +N
> 0.
s2 evsn s2 s2
s2
q
p5,6 = A1 A21 B1 ,

(125)

Copyright & A K-C

56

1 c4 s1 c2 vsp
A1 = ( +
),
2 s2 s2 s2 vsn
c1 c3
c2 j
+ +
> 0.
B=
s2 evsn s2 s2

, A2 B , p3 p4 A > 0 A < 0.
, .
s2 , , s2 s2 6 s2,1 s2 > s2,2 , ,
s2 s2,1 6 s2 6 s2,2 .

+

> 0, s2,2 = 2 c3
> 0,
s2,1 = 2 c3
(126)
( c4 + N c2 )2
( c4 + N c2 )2

1 vsp c2
c3
c2
j
+ c1 + (
+ c4 )( + N ),
evsn
2 vsn
c4

j
c2 c4
c2 vsp
c2 c4
j
= (c2
+ c1 + c3 + N
+ c1 +
(c3 + N
)(c2
)).
evsn

evsn
c4 vsn

= c2

n
p

p = p1

n
(p1 p2 )(p1 p3 )(p1 p4 )
vsp
<0 .
|p=p1 = s2
2
p
vsn s2 p1 + (c4 + s1 )p1 + c2 n1 + c1 + c3

(127)

p = p2 :

vsp
(p2 p1 )(p2 p3 )(p2 p4 )
n
> 0.
|p=p2 = s2
2
p
vsn s2 p2 + (c4 + s1 )p2 + c2 n2 + c1 + c3

n (p = 0) = + N

c1 c3
> 0,
c2 evjsn + c1 + c3

c1 (c3 + s1 evjsp )
j
> 0.
)=+N
n (p =
evsp
s2 ( evjsp )2 + (c4 + s1 ) evjsp + c1 + c3
 (112) :
4
X
n=1

Mn ln(

vsp
p pn
) = x,
p0 p n
vsn

(128)

(129)

(130)

57

Copyright & A K-C

p0  ,

M1 =

f1
,
(p1 p2 )(p1 p3 )(p1 p4 )

f2
,
(p2 p1 )(p2 p3 )(p2 p4 )
f3
M3 =
,
(p3 p1 )(p3 p2 )(p3 p4 )
f4
,
M4 =
(p4 p1 )(p4 p2 )(p4 p3 )
fn = (pn p5 )(pn p6 ), n = 1, 2, 3, 4.
M2 =

, ( )
v

sp
)p + c2 evjsn + c3
(s1 c2 vsn
vsp
j
= e(1 +
)p
+ eN/[
+ 1].
vsn
vsn
s2 p 2 + c 4 p + c 1

, p1,2 p3,4 , p  x , ,
.

_n = n0 p (p0 + c2 N0+ )n (c1 + c2 n0 )N0+ ,


+ = ((c4 + 2s2 p)(N N0+ )

s2 c 3 +
N0 )p c2 N0+ n
c4

s2
p0 )(c4 p0 + c3 ) + c2 n0 + c1 )N + .
c4
+
p0 , n0 N0  ,
 z .
,
((1 +

~ ) =
div(E

4e
(p + N + n).

kT
4e
4e
n
n 2 n = (n0 n n0
)p (p0 + c2 N0+ + n n0
)n
t
e

4e
)N + ,
(c1 + c2 n0 n n0

Copyright & A K-C

58

p N + n kT
+

(p 2 p n 2 n) =
t
t
t
e
4e
(n p N + ),
= (n n0 + p p0 )

+
s2 c 3 +
N
N0 )p c2 N0+ n
= ((c4 + 2s2 p)(N N0+ )
t
c4
s2
((1 + p0 )(c4 p0 + c3 ) + c2 n0 + c1 )N + .
c4
 , (z = 0):
n = n1 exp(t + i~ ~r),
p = p1 exp(t + i~ ~r),

N + = N1+ exp(t + i~ ~r).

 .
:

4e
kT
4e
]p + [p0 + c2 N0+ + n n0
+ n 2 + ]n+

e
4e
]N + = 0,
+[c1 + c2 n0 n n0

4e kT
4e kT
2
2
[(n n0 + p p0 )
+
p
+ ]p [(n n0 + p p0 )
+
n
+ ]n+

e
4e
+[(n n0 + p p0 )
+ ]N + = 0,

s2 c 3 +
N0 ]p c2 N0+ n
[(c4 + 2s2 p)(N N0+ )
c4
s2
[(1 + p0 )(c4 p0 + c3 ) + c2 n0 + c1 + ]N + = 0.
c4
, 
,

[n0 n n0

3 + A1 2 + A2 + A3 = 0,
 , .. ,
.

59

Copyright & A K-C

3.9.
.  . , 
.  .

. .
 ,
 , ,
.
. , :


, ;
.
,
. , , .. .
,  .
 , , ,
, .
 , .
, , : ,
, , 
.
 ,

Copyright & A K-C

60

,
 , .
, 
-
, , - ,
, - , ,
. , , , , ,
, .
,
 . , ,
,
( ) .
, . ,
 ,
. , ,
.
, , , - , , ..
, . . ,
 , ,
; .
, ,
. 
,
.

. ,
, (, ,
.. ),
. , ..  , -

61

Copyright & A K-C

x + y(z 1 + x2 ) + x,

y = x(3z + 1 x2 ) + y,

z = 2z( + xy) = 1, 1, = 0, 87,

, 2, 3180, 002, ..
, .

3.10.
,
.
 :

ln N
,
a0 ln 1/a

d = lim

(131)

N  , ; a 
. d ,  .
, . . n
, n2 a = 1/n.
(131), ,
:
ln n2
= 2.
d = lim
n ln n
 ,  ,  .
, ,  
  (" ")  
.
[0, 1,
 (1/3, 2/3).
. .
,  ,  . k - 2k , ,
3k . k ,

Copyright & A K-C

62

. :
k
1
22
1X 2
2
1/3
l = + 2 + 3 =
=
= 1.
3 3
3
2
3
1 2/3
k=1

,
:
,
(i 3) .
. , N = 2k = 1/3k . , k = 0 N = 1, = 1. k = 1, N = 2,
= 1/3; = 2 N = 4, = 1/9, k = m N = 2m , = 1/m .
k . , (131),

d = lim (ln 2m / ln 3m ) = ln 2/ ln 3 0, 631.


m

  .
, ,
, .
(k = 1) .
( , k = 2) .. k
 .
 .

k = 1,
N = 8 = 81 ,
k = 2, N = 8 8 = 82 ,
k = 3, N = 8 8 8 = 83 ,

k = m,
N = 8m ,

= 1/31 ,
= 1/32 ,
= 1/33 ,
,
,
,
= 1/3m ,

d = lim (ln 8m / ln 3m ) = ln 8/ ln 3 1, 893.


m

63

Copyright & A K-C

,  ,
, ,
. - "" .
4.

, -, ,  ( )
, , -, - . 
,
 . .
f (~r, p
~, t)  . f
~r p
~, t. f (~r, p~, t) N
ZZ
f (~r, p~, t)d~rd~p = N ,
n(~r, t)
Z
n(~r, t) = f (~r, p~, t)d~p.


ZZ
(t)
=
(~r, p~, t)f (~r, p~, t)d~rd~p

(~
r, t) =

(~r, p~, t)f (~r, p~, t)d~p.

,
"" "". , .
, r0 (108 107 ). r0

Copyright & A K-C

64

,
.
n > r03 ,
"",
.
n < r03 , "",
, . .
 "" .

4.1. .


. 
,
, . ~1 } 
dw = W (X, Y |, t)dY X = {~r1 , p
dY = d~r2 d~
p2 Y = {~r2 , p~2 }
,
t.
, W (X, Y |, t) :
Z
(132)
W (X, Y |, t)dY = 1,

f (X, t)W (X, Y |, t)dX = f (Y, t + ).

(133)

 X Y
Z = {~r3 , p~3 } 1 + 2 , 1 X
Z , 2  Z Y .
, W (X, Y |, t) , , .

W (X, Y |1 + 2 , t) =

W (X, Z|1 , t)W (Z, Y |2 , t + 1 )dZ.

(134)

65

Copyright & A K-C

.
, .. t t.
, X Y Y X
, , , ..

W (X, Y |, t) = W (Y, X|, t).


4.2. 

, .
, .
.

: .

. ,  .
 ,
.
 g(X),  :  g(X) |X|

g(X) 0,

g(X)
0,
Xi

2 g(X)
0 ,
Xi Xj

....

(135)

(134) g(X)
X :
Z
g(Y )W (X, Y |1 + 2 , t)dY =

Copyright & A K-C

66

g(Y )

W (X, Z|1 , t)W (Z, Y |2 , t + 1 )dZdY.

g(X)
Z :

g(Y ) = g(Z) +

6
1 X 2 g(Z)
(Yi Zi ) +
(Yi Zi )(Yj Zj ) + ...,
Zi
2 i,j=1 Zi Zj

6
X
g(Z)
i=1

 g(X):

n g(Z)
n g(Y )
=
.
Yi Yj Yk ... Y =Z
Zi Zj Zk ...

Z Z

g(Y )W (X, Y |1 + 2 , t)dY =

g(Z)W (X, Z|1 , t)W (Z, Y |2 , t + 1 )dZdY +

Z Z X
6
g(Z)
+
(Yi Zi )W (X, Z|1 , t)W (Z, Y |2 , t + 1 )dZdY +
Z
i
i=1

Z Z

6
1 X 2 g(Z)
(Yi Zi )(Yj Zj )W (X, Z|1 , t)W (Z, Y |2 , t + 1 )
2 i,j=1 Zi Zj

dZdY.

(132), (
Z Y )
Z
g(Y )(W (X, Y |1 + 2 , t) W (X, Y |1 , t))dY =

Z X
6
g(Z)
= 2
ai (Z, 2 , t + 1 )W (Z, Y |1 , t)dZ+
Z
i
i=1
1
+2
2

Z X
6
2 g(Z)
bi,j (Z, 2 , t + 1 )W (Z, Y |1 , t)dZ,
Z
Z
i
j
i,j=1

1
ai (Z, 2 , t + 1 ) =
2

(Yi Zi )W (Z, Y |2 , t + 1 )dY

67

Copyright & A K-C

1
bi,j (Z, 2 , t + 1 ) =
2
(132)

(Yi Zi )(Yj Zj )W (Z, Y |2 , t + 1 )dY,

W (Z, Y |1 , t)dY = 1.

ai (Z, 1 , t)
 1 Z t. bi,j (Z, 1 , t)
 i- k-
1 .
1 0 2 ,
Z
W (X, Z|, t)
{
g(Z)

6
X

6
X

ai (X, t)W (X, Z|, t)

i=1

g(Z)

Zi

2 g(Z)

bi,j (X, t)W (X, Z|, t)


...}dZ = 0,
Z
Z
i
j
i,j=1

ai (Z, t) = lim ai (Z, 2 , t),


2 0

bi,j (Z, t) = lim bi,j (X, 2 , t),


2 0

Z X
6

ai (Z, t)W (X, Z|, t)

i=1

6
X
i=1

ai (Z, t)W (X, Z|, t)g(Z)dZi |ZZii =+


=

6 Z
X
i=1

g(Z)
dZ =
Zi

g(Z)

[ai (Z, t)W (X, Z|, t)]dZ.


Zi

-  g(X) .

Copyright & A K-C

68

6 Z
X

i,j=1

2 g(Z)
bi,j (Z, t)W (X, Z|, t)
dZ =
Zi Zj

6 Z
X
g(Z)
Z =+
bi,j (Z, t)W (X, Z|, t)dZj |Zjj =
Zi
i,j=1

6 Z
X

g(Z)

i,j=1

6 Z
X

[bi,j (Z, t)W (X, Z|, t)]dZi |ZZii =+


= +
Zj

g(Z)

i,j=1

6 Z
X

i,j=1

2
[bi,j (Z, t)W (X, Z|, t)]dZ =
Zj Zi

2
g(Z)
[bi,j (Z, t)W (X, Z|, t)]dZ.
Zj Zi

W (X, Z|, t) X
[ai (Z, t)W (X, Z|, t)]

g(Z){

Z
i
i=1
6
1 X 2

[bi,k (Z, t)W (X, Z|, t)]}dZ = 0.


2
Zk Zi
i,k=1

g(X) ,
6

W (X, Z|, t) X
[ai (Z, t)W (X, Z|, t)]
=

Z
i
i=1
6
1 X 2

[bi,k (Z, t)W (X, Z|, t)].


2
Zk Zi

(136)

i,k=1


W (X, Z|, t).
f (X, t) X (133),
  f (Z, t + ):
6

f (Z, t + ) X
[ai (Z, t)f (Z, t + )]
=

Z
i
i=1

69

Copyright & A K-C

6
1 X 2
[bi,k (Z, t)f (Z, t + )].

2
Zk Zi

(137)

i,k=1

t , (136) (137)
t = 0.
  :
6

f (Z, t) X ji
= 0,
+
t
Z
i
i=1

(138)

1X
ji = ai (Z, t)f (Z, t)
[bi,k (Z, t)f (Z, t)].
2
Zk
k=1


. x, y, z  , .
,  ,
, :
f (~r, t)
(139)
+ div~j = 0,
t

~j = ~a(~r, t)f (~r, t) 1 div[b(~r, t)f (~r, t)],


2
~a(~r, t) , b(~r, t)
 
.
 .
.
.

:
W (~r1 , ~r2 |, t) = W (|~r1 ~r2 | ).

Copyright & A K-C

70

1
~a(~r, t) = lim
0

W (|~r ~r2 | )(~r ~r2 )d~r2 = 0


Z
1
W (|~r ~r2 | )(ri r2i )(rj r2j )d~r2 = bi,j ,
bi,j (~r, t) = lim
0

Z
1
b = lim
W (|~r| )x2 d~r = const.
0
 :

b
f
= 2 f,
t
2

f
= D2 f.
(140)
t
 b
  D:
b = 2D.
t = 0 ~r0 , (140) :

f (~r, ) = (4D )

(x)2

1/2

|~
r ~
r 0 |2
4D

(x x0 )2 f (~r, )d~r = 6D ,

..
.
.  .
, ~a 6= 0. 
b , ,
~j :

~j = ~af b f.
2

71

Copyright & A K-C

~j = 0 
:
U (~
r)
f (~r) = Ae kT .
,
U (~
r)
~j = (~a + b U (~r))e kT = 0.
2kT

D
b
U (~r) = U (~r) = q F~ ,
2kT
kT
D
~ = U (~r)  .
q = kT
 , F
, .
~a =

4.3.

,
.
 ,  . ,
 X Y
t :

W (X, Y |, t) = A(X, t)(X Y ) + P (X, Y, t).


P (X, Y, t)  X
Y t , A(X, t)(X Y ) 
"" X Y , -
, X .
(132) ,
Z
A(X, t) = 1 P (X, Y, t)dY.
,

W (X, Y |, t) = {1

P (Z, Y, t)dZ}(X Y ) + P (X, Y, t).

(141)

Copyright & A K-C

72

,  f (Y, t + ) Y
t +  f (X, t) X
t (133). (132) :
Z
f (Y, t + ) f (Y, t) = {W (X, Y |, t)f (X, t) W (Y, X|, t)f (Y, t)}dX.
(141) 0,
:
Z
f (X, t)
= {P (X, Y, t)f (Y, t) P (Y, X, t)f (X, t)}dY .
(142)
t



 - ( ):

i (t) X
=
{Pi,j (t)j (t) Pj,i (t)i (t)}.
t
j=1

(143)

, Pi,j (t) Pj,i (t)  j (t), (142) (143) , 


, .
 , . 1916
. ,
 .
 ,
1 2 (1 < 2 ),
N1 N2 . 1 < 2 , 1 2
, 1 2  . ,
(, T )
= (2 1 )/h:

B1,2 N1 (, T ).
:

73

Copyright & A K-C

1. (), A2,1 N2 ,
2. ( ),
(, T ), .. B2,1 N2 (, T ).
,

B2,1 N2 (, T ) + A2,1 N2 = B1,2 N1 (, T )

A2,1 N1 B2,1
/[

].
B2,1 N2 B1,2

(, T ) =

g1
N1
= e(2 1 )/kT ,
N2
g2
g1 g2  .
:

g1 B1,2 = g2 B2,1 ,
, 2 1 = h ,

(, T ) =

g2 A2,1 h
/[e kT 1].
g1 B2,1

(, T ) = 3 f ( ).
T
g2 A2,1
= A 3 .
g1 B2,1
h

(, T ) = A 3 /[e kT 1].

h kT 
  :
8
(, T ) = 3 kT 2 .
c
 :

(, T ) =

8h 3 h
/[e kT 1].
c3

Copyright & A K-C

74

4.4.
 .
 .  ~r
p
~ .  , ,

, . ,

, . , 
" ".
- , ( ) :
3

f
f X f
df
x i +
pi ] = 0.
=
+
[
dt
t
x
p
i
i
i=1

(144)


, ,  .
""  ""  (
). ,
(144)
.
, f (~
p, ~r, t) :
3

f
f X f
x i +
pi ] = q q ,
+
[
t
x
p
i
i
i=1

(145)

q q   , . -

.

75

Copyright & A K-C


Z Z Z

q q =
B(, ~q)[f (~r, v~ , t)f (~r, v~1 , t)f (~r, ~v , t)f (~r, v~1 , t)]ddd3 v1 ,

v~  ,
~q = v~1 ~v , ~v , v~1 ,

v~ , v~1 .
B(, ~
q ) .
 (, ), .
p, p~1 )d~p1 
W (~
~1 p~1 + d~p1 ,
- , p
p
~. W (~p, p~1 ) ~r t. ,
~,
p
, :
Z
q = W (~p, p~1 )f (~p1 , ~r, t)(1 f (~p, ~r, t))d~p1 ,

p
~1 ,
.
~,
, p
, p
~1 p~1 + d~p1 ,
,
Z
q = W (~p1 , p~)f (~p, ~r, t)(1 f (~p1 , ~r, t))d~p1 ,
p
~1 , .

6

X f
f
f
x i +
pi ]+
=
[
t
x
p
i
i
i=1
{W (~p, p~1 )f (~p1 , ~r, t)(1f (~p, ~r, t))W (~p1 , p~)f (~p, ~r, t)(1f (~p1 , ~r, t))}d~p1 ,

f
= (~v r f ) (F~ p f )+
t

Copyright & A K-C

76

{W (~p, p~1 )f (~p1 , ~r, t)(1 f (~p, ~r, t))

W (~p1 , p~)f (~p, ~r, t)(1 f (~p1 , ~r, t))}d~p1 .

(146)

. W (~
p|~p1 ) p, ~r, t), (146)
f (~
 .
~ W (~p|~p1 ).
F
q ~ H
~ ,
E

~
~ + q [~v H],
F~ = q E
c
c  .
p|~p1 ) W (~
.


f
= (~v r f ) (F~ p f )
t
 f
 ,

Z
f
= {W (~p, p~1 )f (~p1 , ~r, t)(1 f (~p, ~r, t))
t
W (~p1 , p~)f (~p, ~r, t)(1 f (~p1 , ~r, t))}} d~p1

f .
, p
~
p~1 , p~ ~1 :
p

W (~p, p~1 )f0 (~p1 , ~r)(1 f0 (~p, ~r)) = W (~p1 , p~)f0 (~p, ~r)(1 f0 (~p1 , ~r)).

 :
i1
h (~p,~r)
kT
+1
,
f0 (~p, ~r) = e

77

Copyright & A K-C

W (~p, p~1 )
(~p1 , ~r) (~p, ~r)
.
= exp
W (~p1 , p~)
kT

, (~
p1 , ~r) > (~p, ~r) W (~p, p~1 ) > W (~p1 , p~), ..
~ p~1 , p
.

, .
, ..

(~p1 , ~r) = (~p, ~r)

W (~p|~p1 ) = W0 (p, )(p p1 ),

(p p1 ) , ~
p = p1 ,  p
p
~1 .
, (
| f f0 | f0 ) W
,
.

f
= (~v r f ) (F~ p f )+
t
+2

Z
0

{W0 (p, )(f (~p1 , ~r, t) f (~p, ~r, t))p2 sin()d.

(147)

 (147) , (D.Enskog, 1917),

f = f0 + f1 ,

(148)

p)  f0 f0 ((p, ~r))  , f1 (~
, . f F0 , f0  
p)  p~. ,
, f1 (~
f1 (~p)
,
~-.
p

Copyright & A K-C

78

f (147),

(~v r f ) + (F~ p f ) = f1 (~p)/ (p),

(149)

1
= 2
(p)

Z
0

W0 (p, )[1 f1 (~p1 )/f1 (~p)]p2 d.

(150)

(p) (
 ),
~ =0
. , F
r T = 0.
t = 0
, (149) ,
 f f0 :

f f (~p, t) f0 (p)
+
= 0.
t
(p)
 :

(f f0 ) = (f f0 )t=0 exp(t/ ).
, , 
e .
,
 (146)   (148)  . ,
 f1 . , , f1 (~
p1 )/f1 (~p)
, , 
.
.
. , ,
,

79

Copyright & A K-C

. . , ,  . (

(155) , ).
.
, " ".
, "" , ..
-  ,
.

, .
. ,
. , 
, , ,
. ,

.

4.5. H-
 ,
. , .
~1 p~2 , p

 p
~1 p~2 .

p~1 + p~2 = p~1 + p~2 ,

p21 + p21 = (p1 )2 + (p1 )2 .

Copyright & A K-C

80

( )

1
P~ = (~p1 + p~2 ),
2
~u = p~1 p~2

(151)

~ , ~u ,
P
(151)

P~ = P~ ,

|~u| = |~u |.

(152)

f (~p1 )
=
t

Z Z Z

[(~p1 , p~2 |~p1 , p~2 )f (~p1 )f (~p2 ) (~p1 , p~2 |~p1 , p~2 )f (~p1 )f (~p2 )]d3 p2 d3 p1 d3 p2 .

(~p1 , p~2 |~p1 , p~2 ) = (~p1 , p~2 |~p1 , p~2 ).

(153)

(151), , , p
~1 , p~2

~1 p~2  p~1 , p~2


, p
~.

Z
Z
f (~p1 )

= d d3 p2 (~p, p~2 |)[f (~p1 )f (~p2 ) f (~p1 )f (~p2 )]. (154)


t

p, p~2 |)
, (~
()

(~p, p~2 |) = (~p, p~2 |)|~p1 p~2 |.



3

f
f X f
x i +
pi ] =
+
[
t
x
p
i
i
i=1

d3 p2 ()|~p1 p~2 |[f (~p1 )f (~p2 ) f (~p1 )f (~p2 )].

(155)

81

Copyright & A K-C

  f (~
p, ~r, t).
, H - , (1872 .).
, .
, S ,
Z Z Z
d3N pd3N q
,
(p, q)ln((p, q)
S k0
(156)
h3N
(6N )

(p, q)   , k0 
.
, .
 V (f /~r) = 0,
F = 0.  f
p
~ t.
Z
Z
f (~p1 )

= d d3 p2 ()|~p1 p~2 |[f (~p1 )f (~p2 ) f (~p1 )f (~p2 )]


(157)
t

Z
N
f (~p, t)d3 p =
= n = const.
(158)
V
,  H(t)
Z
H(t) f (~p, t)ln(f (~p, t)d3 p.

 ,
Z
Z

f
H
3
=
(f ln(f )) d p =
ln(f )d3 p,
t
t
t
(158)
Z

f (~p, t) 3
n
d p=
= 0.
t
t

(159)

Copyright & A K-C

82

(158)
Z Z
Z
H

=
ln(f (~p1 , t)) d()|~p1 ~p2 |[f (~p1 )f (~p2 )f (~p1 )f (~p2 )]d3 p1 d3 p2 .
t
(160)
~1
p
p~2 , () .
.
H
=
t
Z Z
Z
1

ln(f (~p1 )f (~p2 )) d()|~p1 ~p2 |[f (~p1 )f (~p2 )f (~p1 )f (~p2 )]d3 p1 d3 p2 .
=
2

{~
p1 , p~2 }

{~
p1 , p~2 }, . ,

1
=
2

Z Z

ln(f (~p1 )f (~p2 ))

H
=
t

d ()|~p1 ~p2 |[f (~p1 )f (~p2 )f (~p1 )f (~p2 )]d3 p1 d3 p2 .

, d3 p1 d3 p2 = d3 p1 d3 p2 ,|~
p1 p~2 | = |~p1 p~2 | () = (),

Z Z Z
1
H

=
(ln(f (~p1 )f (~p2 )) ln(f (~p1 , t)f (~p2 ))
t
4

()|~p1 p~2 |[f (~p1 )f (~p2 ) f (~p1 )f (~p2 )]dd3 p1 d3 p2 .

(161)

p1 , t), p~2 , t)ln(f (~p1 , t), p~2 , t)][f (~p1 )f (~p2 )f (~p1 )f (~p2 )]
[ln(f (~
 (ln(x)ln(y))
(x y), x y .
H
0,
(162)
t

f (~p1 )f (~p2 ) = f (~p1 )f (~p2 ).

(163)

H  S . -


83

Copyright & A K-C

(p, q, t)  f (~pi , ~ri , t):


(p, q, t) =

N
Y

f (~pi , ~ri , t),

(164)

i=1

h3
f (~p, t).
n
(164)
f (~
p, t)
Z Z
d3 pd3 r

= 1,
f (~p, t)
h3

1
h3
S = k0 ( H + ln( )).
(165)
N
n
,
H S  .
H - .

f (~p, t) =

. H , 
(163), .. 
.
" ".
. H  , .. , - .

4.6. 

 .  , ~ :
p

p2
.
= g +
2m
g  , m   .

p~

= .
~v =
~p m

Copyright & A K-C

84

 (149)
~ , (148), f1 F
, ,
p, ~r) :
 f1 = f1 (~

f1 (~p, ~r) =

f0
(~
(, ~r) ~v ) ,


~ (, ~r)   , f0 ()      :
1
f0 (, ~r) =
,

exp( k0 T ) + 1
 , T  , k0 
. , ~
~r, F

~ + 1 [~v H]],
~
F~ = (e)[E
c

f0 . , ,
.
,

r f r f0 =

T
f0
[ + ( )
].

r f1
.

p f = p f0 + p f1 ,

p f0 =

f0
~v ,

2 f0 ~
0 ~
()

~
v
+
~
v
(
+
(~
v

)~v ).
p f1 =
2
m

,
~ ~v ,
~ p f0 = e f0 [E
~ + 1 [~v H]]
~ ~v = e f0 E
~ + 1 [~v H]]
e[E
c

85

Copyright & A K-C

~ p~ = [~p p~] H
~ = 0. ,
[~
p H]

, .
f

~
e 2 f0
v H]
e
0 ~ [~
~
~
~
+
(
[~v H] p f1 = [ 2 (~v [(~v H]) () ~v +
c
c

e f0 ([H
~ ] ~v )
~
)(~v [~v H]))]
=
.

c
m
,
+(~v

~
e f0 ([H
T
f0 ~
1 f0
~ ] ~v )
f0
E~v
([+()
]~v )e
=

(~
~v ) ,

c
m


~ = [H
~

~ [~v H]
~ ] ~v .

~v ,

~ = { + ( )

~ ~]
T
~ + e [H
}.
+ eE
T
c m

(166)

~ = ~a + [~b
~ ],
(167)

~a = [ + ( )

T
~
+ eE],
T

~
~b = e H .
cm
~b (167) ~b [~b
~ ] = 0,

~b
(168)
~ = ~b ~a.

~ (167) ~a + [~b
~ ],

~ = ~a + [~b ~a] + [~b [~b ~a]].


[~b [~b ~a]] = ~b(~b


~)
~ b2

Copyright & A K-C

86

(168),

~ = ~a + [~b ~a] + ~b(~b ~a)


~ b2 .

~a + [~b ~a] + ~b(~b ~a)


.
1 + b2
, b2 
,
 ,
.
, .. :

~ = ~a + [~b ~a] + ~b(~b ~a).

~=

~ = {[( )
+(

T
~ t ] + e [H
~ [( ) T + eE
~ t ]]+
+ eE
T
cm
T

e 2 ~
T
~ t ])H},
~
)
(
H

[(

)
+ eE
cm
T

~t = E
~ + 1 
E
e
, ( ).

4.7.
,
, ,
Z Z Z
X
2e
e
f0
~j =
~v f1 = 3
(~
~v ) ~v d3 p.
V
h

(169)

p~,sz


,
~ ,
~ = {0, 0, },

(~
~v ) = v cos ,
~v = ~iv cos sin + ~jv sin sin + ~kv cos .

87

Copyright & A K-C

Z2

sin d = 0,

Z2

cos d = 0,

2
cos2 sin d = .
3

~j = 8e
3h3

Z
0

3/2

8e2
f0 2 2

~ v p dp =

3h3

f0 3/2

~ d.

(170)

8e2 e n1
n
< >3/2 3 ( )
3h cm
8e e
<< n >>3/2 3 ( )n1
3h cm

Z
0

Z
0

f0 n
()3/2 d,

f0 n
()( )3/2 d,

~ t + << 2 >>3/2 [H
~ T ]+
~j =<< >>3/2 T + < >3/2 E
T
T
~ < 3 >3/2 (H
~ E
~ t )H.
~
~ E
~ t ]+ << 3 >>3/2 (H
~ T )H+
+ < 2 >3/2 [H
T
,

Z Z Z
2
f0
1X
~v f1 = 3
(~
~v ) ~v d3 p
w
~=
(171)
V
h

p~,sz

8
w
~= 3
3h

f0

~ v 2 p2 dp,

T
~ t + << 2 >>5/2 [H
~ T ]+
+ < >5/2 E
T
T
~ < 3 >5/2 (H
~ E
~ t )H.
~
~ E
~ t ]+ << 3 >>5/2 (H
~ T )H+
[H
T

w
~ =<< >>5/2
+ < 2 >5/2

Copyright & A K-C

88

, , ,

<< >>3/2 < >5/2 ,


<< 2 >>3/2 < 2 >5/2 ,

, .

4.8. .


V (r) = e2 /r.

. . ,
,  : , .
, ,
() Ek
E :

E
1.
Ek
E
1

Ek
, ( 32 kT )
, , , .

2
E
e2 /kT r0 ,
Ek
3
r0 n1/3  , n
 .
, . E
4
n 1012 3 kT 5 .
Ek 2 10 ,
.

89

Copyright & A K-C

10
, , n 1017
3 .
.
,
.

4.9.
,
: ( ) , ( ""), 
.

f (t,
r ,
p )

f (t,
r ,
p ) = f (p) + f (t,
r ,
p ),
0

p2 /2m

f0 (p) = exp( kT )   , f1 ,
Z
1

f0 (p)d
p = n,
3
h

n  .

h3
exp( ) = n
.
kT
(2mkT )3/2

(172)

Z
e

f0 (p)d
p,
+
0 = 0 = 3
h

Z
e

r ,
p )d
p,
= 3 f1 (t,
h
Z
e
p~

~j =
f1 (t,
r ,
p )d
p.
3
h
m

,

f1
~ + 1 [~v H])
~ p f0 = f1 ,
+ ~v r f1 e(E
(173)
t
c

Copyright & A K-C

90

~ = 4e
div E
h3

f1 (t,
r ,
p )d
p

(174)

~ = 0,
div H

(175)

Z
~
p~

E
4e
1

~ =
3
f1 (t,
r ,
p )d
p
rotH
c t
ch
m

(176)

~
1 H
.
(177)
c t
-,

~ =
rotE

f1 = f~ , exp(i(t
~ ~r)),

~ =E
~ ~ , exp(i(t
E
~ ~r)),

~ =H
~ ~ , exp(i(t
H
~ ~r))

: OX ,  OZ ,
:

~ = (, 0, 0),

~ ~ , = (0, 0, H~ , ),
H

~ ~ , = ((E~ , )x , (E~ , )y , 0).


E

if~ , + ivx f~ , +

e
[vx (E~ , )x + vy (E~ , )y ]f0 = f~ , ;
kT

Z
4e
i(E~ , )x = 3
f~ , d~p;
h
Z
4e

vx f~k, d~p = 0;
i (E~k, )x 3
c
hc
Z
4e

vy f~ , d~p;
iH~ , = i (E~ , )y 3
c
hc

i(E~k, )y = i H~k, .
c
f~ ,
f~ , = i

e vx (E~ , )x + vy (E~ , )y
f0 .
kT
vx + i

(178)
(179)
(180)
(181)
(182)

91

Copyright & A K-C

, ,
Z
[vx (E~ , )x + vy (E~ , )y ]f0
4e2
d~p;
i(E~ , )x = i 3
(183)
h kT
vx + i
Z
[vx (E~ , )x + vy (E~ , )y ]f0
4e2

vx
d~p;
i (E~ , )x = i 3
(184)
c
h ckT
vx + i
Z
[vx (E~k, )x + vy (E~k, )y ]f0
4e2
2c
](E~ , )y = i 3
d~p.
vy
i[
(185)
c

h ckT
vx + i
, - vy
Z
vy (E~ , )y f0
d~p = 0,
vx + i
Z
vx vy (E~ , )y f0
d~p = 0,
vx + i
(172)

vx (E~ , )x f0
n
d~p =
vx + i
2mkT
Z

px
)
vx (E~ , )x exp( 2mkT
dpx ,
vx + i

Z
p2x
vy2 (E~ , )y f0
)
(E~ , )y exp( 2mkT
mkT
d~p =
dpx .
n
vx + i
vx + i
2m2

(184) (183),

px
)
vx2 (E~ , )x exp( 2mkT
dpx =
vx + i

+ i
+

p2x
)dpx +
vx (E~ , )x exp(
2mkT

px
vx (E~ , )x exp( 2mkT
)

dpx =
vx + i

px
vx (E~ , )x exp( 2mkT
)
dpx .
vx + i

, : :

px
)
vx (E~ , )x exp( 2mkT
dpx ;
vx + i
2
Z
x
(E~ , )y exp( p
4e2 n
2c
2m )

](E~ , )y =
dpx .
[
c

vx + i
cm 2mkT

4e2 n
(E~ , )x =
2mkT kT

(186)
(187)

Copyright & A K-C

92

4.10.
 . (186) (E~ , )x ,

2
Z
x
vx exp( mv
4e2 nm
2kT )
1=
(188)
dvx .
vx + i
2mkT kT

,
vx = +i
,
. 

P
1
= i(x),
0 x i
x

lim

P  , (x)  - .
,
(189)

1 = J(, ) + iI(, ),

4e2 nm
J(, ) =
P
2mkT kT

x
vx exp( mv
2kT )
dvx ; ,
vx

(190)

4 2 e2 nm
m 2
I(, ) =
(191)
exp( 2 ).
2 kT
3 2mkT kT
J(, )  , (
.., .. , .: , 1954; Fried B. D., Conte S.D. The
plasma Dispersion Fun tion, A ademi Press, New York, 1961.),
.

1
vx
1
=
1
+

=
1 vx
1 vx
=1+

vx
vx
vx
vx
vx
1
vx
).
+ ( )2 + ( )3 + ( )4 + ( )5 + ( )6 (

1 vx

, .
, ,

93

Copyright & A K-C

| vx | < 1.

vx = vx3 = vx5 = 0,

vx2 =

kT
,
m

vx4 = 3(

kT 2
),
m

vx6 = 15(

kT 2
).
m

(189)

02
04
m
02
vx7
2
5

)) + iI(, ) = 0,
1 2 (1 + 6 2 (LD ) + 60 4 (LD )4 +
(

kT 5
1 vx
(192)

2
1
1
1

,
exp

I(, ) =
(193)
2
4 0 (LD )3
4 0 (LD )2
p
p
0 = 4e2 n/m  , LD = kT /(4ne2 ) 
.
2
02 (LD )2 1 (
) ,
..
02
02
1 2 (1 + 6 2 (LD )2 ) + iI(, ) = 0.
(194)

I(, ) 6=
0, . = i ,
,
1
1

1
=

(1
+
2i
),
2
( i)2
2

I(, ) I(, ).

02
02
02
02
2
2
(1
+
6
(L
)
)

2i
(1
+
12
(L
)
) + iI(, ) = 0.
D
D
2
2
2
2

02
= 0 (1 + 3 2 (LD )2 + ),

02
2

= 2 I/(1 + 12 2 (LD )2 + ).
20

0 (1 + 3(LD )2 + ),

(195)

Copyright & A K-C

94

0
0
.
exp
= I(, )/(1 + 12(LD )2 )
2
8 (LD )3
4(LD )2

(196)

(195), (196) ()
, . ,  .
,
, =
~ ~v .
,  , ,
.
, ,
.

~0 ,

~0 ,
Al
15,0
Be
18,9
Mg
10,5
Si
16,9
Ge
16,0
Na
5,7
2

02 (LD )2 1
J(, )

4e2 nm

P
J(, ) =
2 2mkT kT

m
P
+
2mkT

x
vx exp( mv
4e2 n
2kT )
dvx = 2
(1+

kT
vx

2
x
exp( mv
2kT )
dvx .
vx

(197)

vx = u + ,
:

P
2mkT

m
2kT
2

me
P
=
2mkT

x
exp( mv
m
2kT )

P
dvx =
vx
2mkT

mu2

e 2kT (1

m(u + )2 du
)
=
exp(
2kT
u

u
1 u 2 1 u 3
du
+ (
) (
) + ...)

kT 2 kT
6 kT
u

95

Copyright & A K-C

m 2

2 e 2kT 2
.

2 kT

2

J(, )

4e n
2 kT

m
2 2kT
2

e
2 kT

(198)

, 0 .

4.11.

(187) (E~ , )y ,

4e2 n
2
2
= (c) +
m 2mkT

x
exp( p
2m )
dpx .
vx + i

(199)

 , , 

04
02
2
=c +
+ 2 (LD ) + 3 4 (LD )4 + )

2
.
exp
i0
0 LD
4(LD )2
.
, (2
= mv
2
), , vx = c.  ,

2

02 (1

2 = c2 2 + 02 (1 + (LD )2 + ),

= 0.

(200)

4.12. -

( , : n-GaAs, InSb, InAs, CdS .), , ( , : Si, Ge, PbTe, PbSe n-). 

Copyright & A K-C

96

- , me mn
.
, , . . qe = e,
qi = +e ne = ni = n.  , , me mi e i ,

fe
fe
~ e = e fe ,
+ ~v
eE
t
~r
~p
fi
fi
~ i = i fi ,
+ ~v
+ eE
t
~r
~p
Z

~ = 4e (fe (t,
div E
r ,
p ) fi (t,
r ,
p ))d
p,
3
h
~ = 0,
div H
Z

~
fe (t,
r ,
p ) fi (t,
r ,
p)
4e

E
1
~
p~(

)d
p,
3
rotH =
c t
ch
me
mi
~
~ = 1 H ,
rotE
c t
p2
3/2
),
e = (2me kTe )
exp(
2me kTe

p2
),
i = (2mi kTi )
exp(
2mi kTi
Te , Ti  . 1954 .. ,
Ti Te .
-

3/2

px
e
fe,~, +
[px (E~ , )x + py (E~ , )y ]e = fe,~, ;
me
me kT
e
px
[px (E~ , )x + py (E~ , )y ]i = fi,~, ;
ifi,~, + i fi,~,
mi
mi kT
Z
4e
i(E~ , )x = 3
(fe,~, fi,~, )d~p;
h
Z
fe,~k, fi,~k,
4e

)d~p;
px (
0 = i (E~k, )x 3
c
hc
me
mi

ife,~, + i

97

Copyright & A K-C

iH~ ,

4e
= i (E~ , )y 3
c
hc

py (

fe,~k,
me

fi,~k,
mi

)d~p;

i(E~k, )y = i H~k, .
c
fe,~, fi,~, ,
:
Z
4e2
e /Te
i(E~ , )x = i 3
+
[px (E~ , )x + py (E~ , )y ][
hk
me px + ime
+
4e2

(E~ , )x = 3
c
h ck

i /Ti
]d~p;
mi px + imi

px [px (E~ , )x + py (E~ , )y ][


+

4e2
2c
](E~ , )y = 3
[
c

h ck

Z
+

(201)

e /Te me
+
me px + ime

i /Ti mi
]d~p;
mi px + imi

(202)

py [px (E~ , )x + py (E~ , )y ][

e /Te me
+
me px + ime

i /Ti mi
]d~p;
mi px + imi

(203)

2
1= 0

exp( 2mpexTe )

p2x
me
exp(
mi
2mi Ti )

+
]dpx
kTe 2me kTe ( px me + i) kTi 2mi kTi ( px mi + i)
(204)

px [

2 c 02

=
c
c

exp( 2mpexTe )

p2x
me
exp(
mi
2mi Ti )
+
i)
2mi kTi ( px mi

]dpx .
+ i)
(205)
mi me ,
, ,
.
2mk Te ( px me +

Copyright & A K-C

98

0 . , ,
Z

p2x
me
exp(
mi
2mi Ti )

2
2
0,i
0,i
px [
]dpx 2 (1+6 2 (LD,i )2 )iI(, );

kTi 2mi kTi ( px mi + i)


(206)
#
"


1
1 2
1
I(, ) =
,
exp

2 (L
2
4 0,i (LD,i )3
4 0,i
D,i )
p
p
0,i =
4e2 n/mi  , LD,i = kTi /(4ne2 ) 
.
= 0

me 2

2 e 2kTe 2
4e2 n
1
.
J(, ) 2
kTe
2 kTe

02

0,i
0 Te Ti ,
, -
.

me 2

2
2
0,i
2 e 2kTe 2 0,i
1

4e2 n
2
(1+6
(L
)
)+i
0.
1

1+ 2
D,i
kTe
2 kTe
2
2
4 0,i (LD,i )3
= i , ():
r

1 0 mi 2
kTe
1
+ ... ,

(207)
me
2 kTe


r
me
=
.
8mi
.
- - ,

99

Copyright & A K-C

.
q (207)
kTe

me , .
, - : ( me /mi
).

1.  . ,
 /. , . . .: - , 1973.
 280 .
2. , .. /.. . .: - , 1978.  128 .
3. . .
/. .  .: - , 1974.
 304 .
4. .. /..
.  .: - , 1971.  415 .
5. .. /.. , .. .  .:
- , 1976.  480 .
6. , .. .
/... .: - . 1987. 
559 .
7. , .. /.., ...
 .: - , 1979.  527 .
8. . / . ,
. .  .: - , 1979.  512 .
9. , .. . 
/.. , .. .  M.: - , 1977.  552 .
10. .. .
/.. .  .:  , 2000.  312 .

Copyright & A K-C

100

, ..
..
23.11.2006. 60x84/16. .
. . . 5,11. .-. . 4,8.
100 . .

-
-
. . ..
150000 , . , 14.

"" 06151 26.10.2001.


. , . , 94, . 37, . (4852) 73-35-03

Вам также может понравиться