Вы находитесь на странице: 1из 138

-

COLLECTANEA BORISOGLEBICA
I

-
COLLECTANEA BORISOGLEBICA
I

Paris 2009

OCCASIONAL MONOGRAPHS - II

published by
the Ukrainian National Committee for Byzantine Studies

Honorary President
Ihor evenko
President
Petro tolochko

i i
COLLECTANEA BORISOGLEBICA
I

ACHCbyz

ISBN 978-2-916716-20-6

Layout & Graphic Design


Artyom Vardanyan (Ter-Markosyan)

Distributed by ACHCbyz
achcbyz@college-de-france.fr
www.achcbyz.com


............................................................................................ 7
. .
- ................................................ 15
. .
.
....................................................... 57
I. . .
...................................................
II. XI XII . .........
III. XII XIII . ...........................................
IV. . ..

60
72
92
92

. . . .
............................. 117
I. . 262 . 12: . ...........
II. :
. .........................
III. . 262 . 12 ...............
IV. . 262 . 12 ......
V. ........................

119
124
134
137
148

.
- . .............................................................. 157
.
...................................................................... 183
I. 1016/7 .
..................................................... 189
II.
............................................... 230
III. ................. 259

. .
.......................................................................... 307
.
....................................... 341
C. .
.................................................................. 353

Table des maTires


Prface de l'editeur ..................................................................................... 7
V. Zotsenko La ville de Vychgorod lpoque kivienne:
un aperu archologique ............................................................................ 15
e. s. smirnoVa Les dbuts de la reprsentation iconographique des saints
princes Boris et Gleb (1015) : les modles byzantins et lmergence
de la tradition russe ................................................................................ 57

e. V. UkhanoVa Les plus anciennes reprsentations du saint prince Boris.

Un jalon pour lhistoire de la bibliothque du prince Vladimir Monomaque ...... 117

e. arkhipoVa Une petite icne en pierre de saint Gleb, guerrier


et martyr, provenant de Taman ............................................................... 157
C. ZUCkerman Une esquisse de la stratiication des premires
chroniques russes .................................................................................... 183
L. s. soboLeVa Lincarnation de la saintet de Boris et Gleb
dans les vers spirituels ....................................................................... 307
W. aristoV La fonction narrative du motif de lanciennet dans le rcit
annalistique sur Boris et Gleb .................................................................. 341
s. a. iVanoV Quelques remarques sur le contexte byzantin du culte
des saints Boris et Gleb ............................................................................. 353



, , , . - / Collectanea
Borisoglebica , , . ,
, , collectanea,
: , , , .
. ,
, ,
, .
,
, , , , ,
, .
.
,
.
, .
-,
,
.
, ,

, .
, ,
, ,
, , . , .
* * *

, . ,
. ... .

, ,
,
(, 1986). .
, ,
, ,
.

, , ,
2015 .,
. ?

.
, ,
, , , ,
.
, , , .
, , ,
,
, .
. , , , ,
, ,
, , .
, .

.
. . . ,
,

, .
, , , ,
. ,
, .
, . . ,
. . . ,
. ,

.

,
. . . .
. , ,
. ,
, . ,
, , , ,
, ( ,
. . , ,
). (
),
: , , 1115 .
( , ).
, , , .
, ,
, ,
, ?
.
, , ,
-, -.
-
( ), , ,
, ,
. ,
( ,
, ),

.
. ,
. ,
, 70- XI ., .
.
() . . , XI-XII .
,
1115 . . .
, (...) , -

10

V
(1993), 1135 .,
(, 2003: 29, 87).
.
, . , . . .

,
. 1117 .
. ,
(, ,
). , , ,
. , , . 1120 .
-,
.

, . . , , ,
.
. . (1916, . 1967) . . (2006)
, . . (2007) , ,
1940 ., ,
. , ,
,
. . . , ,
,
,
.
, , .
. . ,
, XVII .,
, XVIII . .

. .
. . , .
. . (2007: 334-335)
, ,
XV .

11

... ,
:
... . , . . , , , ,
. ,
, , ,
?

XV . .
,
- . , ,
, ,
. . (2007: 336),
, .
, . , ,
, -
, ? ,
, , , ,
, , , ?
,
, :
.
, . . ,
, , , ,
, .
, , ,
, ,
, .

XI XII ., ,
XV, XVI XVII ?

.
: , . , , ,
, ,
, , .

12

, ,
,
? ( ) :
, ,
,
.
.
, ,
,
( ).
, ,

.
,
,
. , , ,
. , , ,
, ,
; , , ,
, ,
. ,
: , ,
, , ,
. , , ,
, . .

,
. . , .
,
, ,
. ;
-
. . . ,
,

.
,
. , , ,
.

13

. .
. ,
. . (2003) . . (2006)
6625 (1117/8) . . (. .
6625 6629 11201122 .,
). ,
,
() .
-,
.
( 1899: 64) ,
: , ..
. , .
- . I . ,
(10811118) ,
1.

. , . . , .
.
.
. ( ),
(10931113)
( 1916: 61).
, ,
, ,
. , ,
. ,
1117/8 . , .
, .
.
,
( 1916: 20);
, . ,
1118 . .
, .
***
1

.: S. Efthymiadis, Le monastre de la Source Constantinople et ses deux recueils de miracles. Entre hagiographie et patriographie, Revue des tudes byzantines 64-65, 2006-2007: 298.

14



Borisoglebiana ( ..). 07-01-94653/.
. 2009
, .
, , ,
, .
,
, , .
,
, ( )
.
,
ACHCByz
(). .
, .
- ,
. . ,
, , , . ,
, .
. .
- . 11-12
2008 . ,
, Occasional Monographs.


()

-
COLLECTANEA BORISOGLEBICA
I

. .

Paris: ACHCByz 2009

C. ZUCkerman. Une esquisse de la stratiication des premires chroniques russes


La chronique russe connue sous le nom de Rcit des temps passs (Khronika vremennykh
let) forme le socle commun de la plupart des compilations annalistiques conserves ;
elle dcrit lhistoire russe des origines jusqu lanne de sa composition (1116) puis sa
rvision par lauteur (1117). Une description distincte, textuellement assez proche, se lit
au dbut de la recension cadette de la Ire Chronique de Novgorod pour la priode qui
va jusqu la mort de Feodosij, labb du monastre de Grottes, en 1074. Lantriorit
de cette version par rapport celle conserve dans le Rcit a t dmontre par
A. A. Shakhmatov qui a cru que le compilateur novgorodien avait accs un manuscrit
dfectueux (amput de la fin) dune chronique kivienne des annes 1090. Tout en
raffirmant lantriorit de la version qui se lit dans la chronique novgorodienne, on
cherche ici apporter la preuve que son compilateur disposait dune chronique
compose en 1076 au monastre des Grottes, se terminant par la mort de Feodosij.
Cette chronique a par ailleurs t remanie par lauteur de la chronique des annes 1090
pour tenir compte de deux sources supplmentaires : la Lecture liturgique (Parimijnye
chtenija) sur les saints Boris et Gleb (dont il a recopi des passages entiers) et la Vie
dAntonij, fondateur du monastre des Grottes. La chronique des annes 1090 a,
son tour, t remanie dans sa partie ancienne lors de la rdaction du Rcit des temps
passs pour intgrer des sources nouvelles les traits byzantino-russes.
Les chercheurs ont aussi remarqu que le texte des chroniques, divis de faon
systmatique en entres annuelles (parfois non remplies), formait initiallement, dans
sa partie la plus ancienne, un rcit continu. Le schma annalistique lui a t impos
a posteriori par un dcoupage assez grossier, ayant parfois reparti des membres dune
phrase entre deux entres avec des annes vides insres au milieu. Le rcit initial
commenait sans doute par linstallation des tribus slaves dans leurs pays respectifs et
se terminait par la description de la guerre intestine entre les fils du prince Vladimir,
lassassinant de ses successeurs dsigns Boris et Gleb par Svjatopolk puis lviction de
Svjatopolk par Jaroslav et lintronisation de ce dernier Kiev durant lhiver 1015/6. En
lisant le texte dcoup en continu on decouvre sans trop de pertes et de dformation
lun de ces rcits dorigines (origines gentium) que tant de peuples produisent, chacun
sa manire, dans le haut Moyen ge. Plusieurs indices, dont une notice ajoute au texte
termin, date de 6525/1017 et datable du dbut de lt 1017, permettent de situer la
rdaction du rcit peu de temps aprs le dernier vnement dcrit, vers lhiver 1016/7. Le
Rcit de lan 1016/7 constitue la source principale de la Chronique de lan 1076 qui lui
impose la grille annalistique. Un demi sicle plus tard, sans doute en 1126, le manuscrit
original du Rcit ( sorti de linventaire de la bibliothque du monsatre des Grottes)
arrive Novgorod, o il devient le fondement de la premire chronique locale.

. . ; , , . ., ,
. . . , ; . .
. . ; . . . . . .
, , .


,
, , ,
, .
. . , , ,
I ( 1997). ,
, ,
.
, (
2001). ,
.
,

, ,
.

.
,

, , . . . (1960/1979) 1
., ,
;
.

6524/1016 . .
, , ,

186

,
. ,
,
1015 . . ,
,
1 (.), .
,

. ,
,
, .

(1 ., 1 . ), .
-,
,
. , ,
, , ,
, ,
, .
, , 1015 .:
, ,
, .
, , ,
, .
.
, . , ,
, :
.

1 .
. , , ,

,
.
,

187

, 1 .
1090- ., . . , 1076 .
, ,
,
, .
, 1070-, 1090- .,
, , , .
, , ;
,
, , . ,

, .
, ,
( . . . . ), 1070- 1090- .
,
. ,
,
: 1090- .
1, 1076 . 2, 3. ,
,
. , ,
. ,
XI .,
, 1.

.
. . (1940/1996)
. . (1990: 191) 1050-1079 . . . ,
(1948/1986),
,
, ( 1947: 89, . 1).

188

189

I. 1016/7 .

,
,
1 ., .
( )
, , ,
.
,
,
.
1016
1017 .
, ,
, .
, .
.

, , ,
,
. -
,
, . , ,
, ( ),
,
1 .
( 1 .), ,
.
, ,
, ,
, ,
.

190

1.


,
. . .
1093 . , .
. . , . . - . .
, - ( 2003: 112 116). 1908/2002: 309 328 .)
,
:
-,
, ,
(. )
; 1017 .,
,
; . ,
( , ,
), .
,
. , ,
, .
,
(Alphonse Dain, 1896 1964).
, , entia
non sunt multiplicanda praeter necessitatem (
), : non entia
non sunt multiplicanda, ,
non entia . ,
XIX .;
. , ,
, ,
.

191


. . (1923; 1924).
,
,


(1923: 61). : ,
(1923: 56). ,
, ,
,

.
.
,

( 2004: 79 81)2.
.
, 1 ,
. ,
6524/1016 . ,
1,
1 , .
. ,
. I
,
. : ... , (1) ( 1923: 65 66). , ,
1 .
. . (1941/2006: 288 299) . (2003), ,
, ,

2

, . . (2006),
,
.

192

3.
(. III,2; . 1974;
1976), ,
1
. 1016/7 .,
.

, , , ,
.
-, . .
(1930),
, . . (1947: 63 66),
996 ., . . (1948: 332 333)
. ,
. . (2000/2002: 123)
- , (-
),
( 1969: 16 18).
. . (2000),
.
996 .
. . , ,
, . . . . ,
I
. . . (2003: 10 30). ,
996 . ,
( . 2003: 30).
, , . . (1992),

.

. (2003: IV ., . 2005) , , ,
1
1 (. 2004). ,
, (
988 1054 . 1 .
) .

193


. . (1960/1979).
,
,

.
,
,
. , .
.
, 988 . ( 1960/1979: 48).

,
, ,
: (1960/1979: 65) ,
, ,
, . , ,
, (1960/1979: 51 57)
, .
,
, ,
,
.
. . (1971: 63 66).
, (
) .
, , ,
,
6504 .,
6522 .
.... ,

, 6522 .
6504 .. ,
-

194

, , 6522 . (
, ; )
6523 . ( ...). 6524/1016 .
(
), .

,
.
, , , , ,
6524/1016 ., ,
,
60- 70- . XI . ( 1971: 70 71).
. . (
) (1976). ;
, .
, 1016 .,
. (1976: 4),
. .

. . (2001), . , ,
6524/1016 .,
, , (61 ),
, ,
(12 ). ,
, , ,
, .
,
, 1 .
1 .
. , 1 .,
. . .

, ,
-

195

( 2001: 154 155, 159 160). ,


. . ,
.
, , .
, , , . , , :

/ ( 2001: 169 170)4. , ,
, ,
,
( 2001: 165 168).

, , ,
, ,
,
, 5.
,

4

, , , , :
, 1 . ,
.
, . . (2008) , . .
.
,
, . . ( ).
.,
, ., -
, 1. . ( 2008: 231). ,
, ,
- . ,
,
.

196

. , 996 .,

, , .,
, . .
, , 1 . 6499/991 .,
, ,
6497/989 . , 6504/996 .,
, , ,
.
,
1 . 6496, 6499 6504 .: :
,
,
;
; . / ,
; , . , , ,
,
; , :
. / , , ,
: , .

(6496/988 .), ,
,
.
,
.
,
.

, ,
, ,
, , .
6504/996 .
, :
, ,
,
(6499/991 1 ., 6497/989 ).

197

,
.
, , ,
, . ,
. , (1908/2002: 317),
. , , , ,
. ,
, , 1 .
: 6508. . ,
. 6509. , ,
. 6511. , ,
. 6515. .
6519. , . (1 .:
168). , , ,
,
: 6.
.
,
, 7,
, .
6515, .. 1007/8 .
,
, 6504/996 6522/1014 ., .
6

, ,
, ,
6515/1007 . .
,
( ).
, ,
,
( )
(. , 2006: 247).
:
,
, , , .

198

, -,
, :

, , .
. ,
, , , 5604/996 ., ..
. ,
. 1070- .

,
,
.
, , ,
. (. )
. , 6504/996 .,
,
,
6522/1014 .:
8. (2001: 163)
,
, ,
6505 . 6522 ., (2001: 176, . 27), , .
,

. , , ,
, , , ,
.
8

, , , , , ,
... ( , ,
1 . ).

199

, , . . ,
, ,
,
(, ) .
, ,
.

.
,
6488/980 . ,
, ,
(.) / (., .) .
(ad loc.) , ,
, . , , , (
), , , , ? , ,
, ,
.
? 1
. . ,
, .
, . ,
, .
, .
,
: , . :
, .
, ,
, , ( 1 .),
300 , 200 ,
. (
), , : ,
, . . (2001: 98): in Berestovo,

200

in dem Landsitz, der jetzt Berestovoe heisst. ,


,
(, , ). , ,
, ,
, (
), ; , ,
(, , ,
)9.

,
. , .
1017 1018 .
(. 2001: 457 459), , , . , ,
,
- , ,
,
. (VIII, 32)
, ,
, , -,
? , , , . ,
( ),
1018 . ,
6508/1000 ., , , .
, , ..
1018 .

.

, 1 . .:

i (1985: 19)
. . . ,
,
.

201

. , ,
.
, ,
, -
1018 . (,
) ,
( ).

.
,
. , .
.
, 1 . 6524/1016, ,
15 1015 .
. , 6524 ., , , ,
1 . , (.
). ,
, .
( 1015 .)
.
. ,
, 3000 1000
, , ,
(De administrando imperio, 9), ,
, .
(. 400 )
,
,
1015 . ,
, , ,
. ,
,
.

202

,
,
. (1908/2002: 334 336)
,
, 6526/1018 .,

.
I ., ,

, , ,

.
1015 . . .
(1963: 224 225),
, .
. . (1957: 132 144;
, ),
.
. . (1984),
1016 ., ,
, , 10, ,
, ,
.
,
, , :
. 1016 .,
, :
II,
, , , , ,
. , 1017 .
(VII, 50 51) ,
, . ,
10

, (1984: 14, . 8)
, , ,
. 1015 . , ,
, , .

203

() - , , - ( 1984: 17),
. , ,
,
. , ,
, (VII, 57), ,
, , . ,
. , ,
, -, ,
, , , ,
30 1018 . (VII, 65; VIII, 1).
(VII, 65),
. , ,
, . ,
, ,

1017 .
, : (postea) [], [],
,
, (VII, 65).
1018 . (VIII, 31 33); , ,
-
, - 1017 .
, ,
( 2001: 469).
, , , . .
, , .
II
,
,
. , ,

204

, ,
(inthronizavit),
, ,
,
. 1018 ., ,
,
(VIII, 1). ,
,
? ,
,
. . ,
1017 ., VII,
65 1018 ., ,
1018 .

.
, , ,
,
, , 1018 .
, ,
,
(VII, 73), .
1017 .,
( 2001: 467). , (
)
, , , ,
, , .
, , . ,
1017 .
,
, .
, ,
1018 .

205

.

1 .: ,
,
, 300 ,
(1 .: 107). ,

, . 1 .
, , ,
. , ,

, ; , ,
, .
1 ., : ...
<> ,
. testimonium,
.
(
- ),
: ,
, , , ,
.
, , ,
I II .
, ,
. (
, .. 20 30- . ., ).

,
: .
, 30- . .
(),
( 2007:
346 347). (
, 11)
11

, ,
. . ( ).

206

300 . ?
,
. ,
.
1015 . ,
, ,
, .
(6489/981): ,
: , , . 1018 . ,

6539/1031 .: ,
, . ,
1039 .,
.
, 6539/1031 .,
I .,
1 ., 1090- .
. . ,
, ,
.
, , -
,
1015/6 ., , 1. 1 .,

, , , 1 . (, III,4). 1 .
.
, ( ) (
, .), .

1070- .
. . (
), ,
, .

207

2. :
1016/7 .
, , . , ,
,
, ,
.
, . ,

. ,
, ,
, .

.
(1908/2002: 57 66),
, ,
,
1039 .
. . 1914 .,
( 1914;
2007: 261 303). , ,
, . ,
,
. (1908/2002: 43 48) ,

1095 . ,
. ,
. , ,
,
, , . . (2007: 11),

. ,
, -

208

.
,
, ,
. ,
.
(1908/2002: 80) ,


. ,
, , , , ,

1039 . (
), 1016/7 . 1 ., ,
. ,
,
( , ,
...),
,
. , , ,
( )
, ,
.
, 1015 .
, ,
,
, ,
.
: , ,
, . ,
,
, ,
. ,
, ,
.

. ,
, , , . ,

209

.
: , ,
, , , .
, , , .
, ,
, . , , ,
, ,
, . ,
, . , ,
, , , , , .
, , ,
, , II . (
1908/2002: 68 70). , ,
, , - .
, , ,
..., ,
.

.

:
, ,
, , , // ,
,
(: 91 92).
12


,
,

(: 93)12.

,
,
, . . (2007: 16-18),

,
. . .
, .

210

, ,
. ,
,
, , :
, ,
.

, ,

...
(, . , . 11).


, ,
, , , .
.
, ,
;
,
. .
,
, ,
;
.
... (: 91).

,
, (1908/2002:
75 77) ,
. ,
,
, ,
.
, ,
, ,
.
-, (, ,
) ;
(. 2005). , .
1070- ., .
.

211

, , 24
, . ,
, , , , , ,
, ,
, , , .
, ,
5 1015 . , , .
, ,
6496/988 .
, ,
.
. . , ,
,
55 60 (60 65 )
( 1900: 97 98). , ,
, :
, .
. , , ,
. ,
, ,
, .
, , , ,
, ,
, .
.
, .

, ,
. , ,
, ,
. ,
, ,
, , ,
. , ,

212


, .
, , , ,
.
, ,
. .
, : 5 .

,
, ,
. (2007: 288): , , [], , , , [ ],

. , , ,
, ,
. , ,
,
. , (
, . ): ,
,
.
, ,
. ,
,
. .
,
, ,
. ()
.
,
, .
. . (2006: 265).
, ,
,
. , ,
, . , ,
. -

213


(1908/2002: 63), ,
; ,
. ,
, .
, ,
,
, .
. , ,
( ,
). , , ,
. , ,
.
, : , , ,
10-12, ,
, , , .
, , ,
, , .
, ,
, . ,
, , 18 , 5
, .
5 ,
,
. , , , ,
,
.
,
. , , ,

:
, , : ,
, (1 .: 172 173; :
92, . ).
. , . ,

214


,
. .
,
: , ,
, , (: 95).
1 . :
, :
, (1: 174). , 1 .,
.
(1908/2002: 71 72),
.

, ,
, ,
. 1 .,
,
I ., , , . ,
1 . ,
, . ,
1016/7 . 1070- ., ,
,
. 60
,
. ,
. ,
. ( ) ( )
.
(1908/2002: 80),
,
.
,

. , (2006:
166-167), -

215

.
.

, (
, : , ,
). 1016/7 . ,
, .

.

,
- . , ,
, ,
,
(VII, 73 74). , , , , ,
, . . (2003: 314 315)
, ,
, , , . (
, ) ,
.
:
. .
, integritatem hereditatis
suae duobus relinquens iliis ,
.
, ,
. ,
,
,
.
, cuius potestas inter ilios dividitur,
,
. ,

216

(: 90);
, , ,
. ,
, ,
,
.
,
( ), ,
: , ,
.
,
, . (2006, . 2007)
. , ,
, ,
, .
,
( ) , . (2006: 246)
(2001: 453) ,
, , , ,
;
.

(, , ), ,
. (
),
,
. , ,
, ,
,
.
, 1016/7 . ,
, ,

217

.
,
.
.

: : . , . :
:
, . ,
(: 90). ,
, , . ,
. ,
. , , , ,
,
. ,
, .
,
.
,
.
, , .
, , ,
, , ,
,
. ,
,
, ,
.
- ,
,
, , .
, .
,

218

, .

; ,
, ,
.

.
, .
: , , , ,
, .
, ( ,
). ,
,
;
. , , ,
. ,
.
,
(., , 2003: 315,
317), .
, , , ,
, ?
,
,
? ,
, . ,
, ,
,
,
, .

,
,
, , ,
. , ,
, , ,
.

219

, ,
.
,
, . ,
, ,
,
- . ,
- (, 1983: n 203).
, ,
IV (,
1983: 83, 85). IV ,
. ,
- ,
,
.
, , . ,
, ,
. ( 2001)
- . , ,
, , ,
, :
, (6488/980).
, ,
,

(, 1983: 83, .
1970: 38 41).
.
,
, . ?
( , ,
),
, : , ,
, , ,

220

13. ,
.
,
. ,
, ,
, ,
(, ) .
,
.
terminus post quem
. , , , .
,
,
. , , ,
, (VII, 65);
, ,
, (VII, 72). , 16 1015 . .
, ,
,
. ,
,
.
, :
, , () (VII, 72).
, , n 203
. , ,
, ,
, , . ,
,
13

. (2004)
,
, .
, , .

221

, ,
.
,
, (VIII, 32),
.
?
. , , ,
, -,
, ,
. ,
, , , , .
, ,
.
, ,
. . , .
;
, 14 (7
7 e), (,
2006).
. , ( ),
,
, , 1018 1019 ., .
1016 1018 . (,
1983: 94). 1983 .
,
, 30 .
, ,
: ,
(4 ., 4 .), (9-10 ., 6 .),
(, 1983: 82 96). , ,
,

. , ,

222

70- 90- I ., ,
, , .
,
,
800 ,
(/ 1973: 367 368).
. . (2000: 223 227, ),

1023 1024 . . .
( . . )
,
( 1019 .),
. ,
, ,
1019 . ,
, ? ,
.
, ,
, , 6526/1018 .
,
. ,
,
; - , ,
. , ,
.

3.

1 . . .
( 1 . )
.
, ,
. , ,

,
,
.
c .
, ,
, , .

223

,
, . ,
,
( 6525/1017 .).

... ,
.
.
;
,
. : ,
;
, .
: :
, ,
. ,
.

,
;
. :
,
. ,
.
,


.
: 10 ,
,
10 ; .
6525. .

(1 .: 15).

,
, ,
:
,
;
. .

;
. :
, :
, .
: :
, ,
. ,
;


;
. :
,
. ,

;
;
.
,
,
,
; ;
,
;
: 10 ,
,
10 ;
,
, : ().
6525. ;

(1 .: 175, 180)

224

, , 1 ., , 1 .


.
. 1 .
: ,
. 1 . , ,
,
, . ,
.
1 .
, .
, , , 1
., 1 ., ,
1015 1019 ., , . ,

.
, 1 .
, 1160- . (
) .
1 ., V .
, , 1095 . ( ).

1 . , ,
, ,
6524/1016 ., , 1 .
, ,
1 . 1 . ( , ,
;
), .
, V ., , .
, , ,
1

225

. .
.

. . ,
(1119 1135 . , . III,1). ,
, , , 1095 .,

II . ,
1 .
1 .: 1 .
,
1 ., ( 1948/1986:
166 184).
,
( 1 . 1 .),
( ).
II . . 1015 1019 .
, ,
1016 ., ,

( 1948/1986: 182).
1 .: ,
1016 . 1 . .
(
1948/1986: 182). .
,
1090- . (, 1115 .) ,
1 .,
, 1 .
. ,

.
, , 1 . (
.) ,

226

. ,
, , ,
I . ,
,
;
.
, 1 . . , ,

, ,
, .
:

( 1997: 59 62).
,
.
, , ,

,
( ) , .
, !
, , , ,
,
. ,
,
, , , , .
, , ( ,
) ,
.
,

227

: . ,

, , .
, , , 1 ., ;
(1997: 60),
, , ,
. , ,
,

.
,
,
.
, , , .
, ? ,
,
?
,
? , , , ,

. ,
,
,
1 ., ,
, .
,
1016/7 .,
. ,

( ). ,
, , , ,

228

,
.
6525/1017 . 1 . (
) 1 . (
): .
. : . 6525/1017 . :
(.) / (.) / (.) (
) (.) / (., .) .
, ,
6530/1022 ., - , .
,
1017 . , ,
6524/1016 . (-
).
, , 1090- .,
. ,
.
6525/1017 . .
(VII, 65)
, II ,
, 1017 . , , .
,
,
(Bolizlavum peciisse nilque ibi ad urbem possessam
proicisse). , , , ,
14.
14

. 1981 2001: 469-470, ,


, .
,
( 2005: 160), , ,
( ,
, ), , ,
, 4 ,
II . ,
, .

229

.
. (VIII, 32),
, 14 1018 .,
(in sancte monasterio Sofhiae),
(in priore anno), .. 1017 . ;
, 1037 . ,
( 6544/1036 6545/1037).
, 6525/1017 ., , .
, , .
,
, .
1017 . .
(, , 1997: 35 36);
, .
, , , ,
,
1017 . 6525/1017 .
. ,

. , ,
. , -
? .

230

II.

(24 ) , , .
, ,
, ,
,
. ,
, .
. . (2004: 428) , . . (2006: 216) ,

, , . ,
, , (.
), , . , ,
?
, ,
.
-
:
: .
, , , .
, , ,
. :
, . , ,
(,
) :
. ; -
,
-, . -

231

, , , ,
.

. . . ,
1040- ,
( 2006:
235, 238), , ,
. [] ,
( 2006: 243).
, , . ,
, ().
, []
,

( 2006: 245).
, ,
. ,
, -

. . , , ( . . ,
), .
,
,
, ,
- .
( ),
,
, ,
, .
, ,
, , ,
, 1090- .

232

1. 1 .
()
(, ).
, , , .
,

() .
.

, ,
, .

, .
.
. .
. . , , ,
, , , .
exempli gratia .
. ,
,
, ,
,
, ,

,
.

,
,
. ,

,
. :

. ,


,
15, .
:
,
.

,
;
, , .

, ,
,
, , 16.

, ;
,
,
. :
,
.
, ,

.
, .
,
,

. :
,
, ,
, , ,
, ,
;
,
( 1916: 118 119).

15

16
17
18

233

,
, ;
,
, .
,
,
, ,
, .
,
17,
,
,
. :
,
.
,
,
.
,
,

:
,
, , ,
,
, 18 , .
,
(: 94 95).

. , . .
. . ... , . ,
. , . ,
,
. ( 2003: 1114). , .,
, , , ,
, , (. ,
).
,
, .
.,
. ., . .
. ,
. .

234

,
.
, ,
. , ,
, -
. 1040- .
1076 . ,
, .
,
1 .,
1090- .,
; , , ( 2006: 99 100).
,
.
,
, , !
?
, .
, ,
,
, , , , , , .
,

(1916/2002: 46)
. ,
,
( ...), :
, ,
,
. ,
, , 19. , , ,
19

(1916/2002: 53), ,
, .

235

: ,
, ,
, ,
.
,
,
, .
.
, .

, 1 .
, ,
.
, , .

, .
:
, !


;
.
: ,
,
!.
,
,
. ,
,

. ,
. ,
,
, .
,
, .
,
,
.
, , .

... .
6527.
,
,
. ,
,
, :
, !
,
,
;
. : ,
,

. ,

.
, ,
, ,
.
, ,
.

236

, ,
20,
,
,
.
, ,

.
7 , ,
70,
, ,
,
.
20

, .
, , ,
. ,
. :
, .
:
?
, .
,
: , ,
.
,
, ,

,
.
, ,
,
, .
..
, ,
.

.
.
,
, ,
, , ,
, . 7 ,
, 70.
,
, , .

, ,
,
, (. .
1950, ad loc.). ,
., ,
. ., .

,
. :

, , , 70
, .

.
,
21,
.

. .
( 1916: 119 121).

237

:

, , , 70
, , ,
.
. ,
22,
,
;
( 1950: 97 98).

.
, , ,
, , ,
, .
: ,
. ,
,
, ,
. ,
,
, (2006: 231).
, ,
, . , ,
, :
, ,
.

21

22

, .
,
.
, ,
, .
. . . ,
1908 . (1908/2002: 55)
, .

238

, ,
. , ,
, ,
, ,
(, , ,
. 2004: 438), .
,

( ). ,
,
, ,
, , (
):
,


,


(, 2006,
I: 354).





.

(Georgius Monachus.

Chronicon, ed. C. De Boor,


Leipzig 1904, I, 309 310).

, , ,

:



. (
.)

, : ,
. ,
: (
1 ., )
, .
(1908/2002: 54) , (
, ),
(
), , , , . ,
, : -

239

. , , , ,
,
.
,

( 1999: 203)
( , ; , ; , , ),
-.
,

.
, ,
1 .
. , ,
1 .:

,


,
, ;

(1 .: 175).

... . ,
, ,
. ,
. : ,
. :
? ,
. ,
: , , .
,
, ,
,
. [ . ]
.
( : 98).

, ,
, 1 . .
, , ,
. .
. . (2006: 451),
(. 1957: 156 157).
. , ,
. , 1

240

. :
, (. ).
, ,
, .
.
, ?
.
.
, ,
, :
, ,
. ,
. 1 .
,
. , ,
, , (, ,
) . 1 .
, ,
-, 6523/1015 . , ,
,
. ,
-, .
,
1 ., . ,
. . :
(
, ;);
( ) .
:
, , []
. , ,
, .
,
. ,
:
: ,
. ,
,

241

. , 23.
: ,
. (2006: 350),
, .

. , ,
, .
,
.
,
: Sepelitur et ibi Julianus Apostata, de cuius tumba luit teterrimus liquor
ut pix cum fetore24, :
, ,
. , .
,
, ,
. , (
, 1090- .),
, . 1 .
.

.
(
, )
, ,
1 .:

23

24

:
(), (), . 2007: 269, . 586.
II . (
1973: 340), , (,
2004: 73), , .

242

,


;

(1 .: 175).

,
.
,
,
, .
, ,
. ,
,
(
1916: 120).

,
.
, , . (
6527).
, ,
, .
() ,
,
- ,

( 6532).


, 1 .
? ,
,
, ,
(6527), (6532).
(
, ),
. , ,
, ,
(1908/2002: 52),
: ,

, , .
, , .
, , ,
, .
( 1 .) , ,
, , .
,
, , .
, .
( :
) ,
, . ,

.

243

, ,
, .
, , 1
. , . ,

(1908/2002: 53), , , ,
,
- , ,
. ,
( ),
.
.
, , ,
, , , 1 ., ,
, ,
, .

2.
1 .
, , ,
.
, , 1 .
, . ,
,
1 ., , ,
, 6523 6524/1015 1016 .
, , .
( 2005/6; 2007) ( 2003:
14 20), . .
, . . , ,
, 1 . ,
( ),
,
. ,
-

244

,
. ,
:

, ;

.
:

,
,
;

.
,
,
, , ,

,
.


: ,
.
,
,
, :

,
,
.
: ,
,

, , .


,
,
.
, .

,
. , :
.
,
,
.

.
,
,
,
,
, ,
.
,
,
.
,

: ,
,

,
.

[].


:
, ,
,
, . ,
,
.
,
:
,
,
.
:
, ,
.

:
, ,
. 4000:
,
3000,


(1 .: 174 175).

:
, , .
6000,
30 ,
,
. [ ]. , , ,
, :
,
,
,


( 1916:
116 117).

245

:
, ,
,
.
,
40000, ,
, : , ;

,
.
? , ,
,
.
.
(: 95 96).

,
( ),
; ,
. ., 1 .
,
,
. , , ,
.
(2006:
226 227, . 2007: 13); , ,
,
.
. . (2006: 275),
, ,
. , , ,
, .

1 . , - , ,

246

:
.
-,
( 2007,
).
. 1 ., , (III,3), 1076 .,
.
, ,
(, , ) .
- ,
, .
. , 1 .,
, , ,
.

( ) ( )
: , .

, .
1 . . ,
,
. ,
,
,
. , :
( = ),
, , (
, ).
, ,
, , .
, -, , , ,

.
,
, ;

247

(. 1994: 10 14). ,
, ,
.
,
(2006: 100, . 2007: 11 12). , , ()
.
, 1 .
. ( ).
,
.
, 1 . ,
; . ,
; , ,
, 1 . . ,
, ( ),
. -
1016/7 ., 1 .
, 1 .
,
, .
, .
,
, , , .

,
.
,
, .
, , .
, 1 ., ,
,
(

248

). , ,
: ... ( 1
.) ... ( ).

, (. 2007: 10 11). ,
,
.
,
( , 1 .!).

(6000 1000 30 000
3000). . ,

, ,
. ,
.
, , ,
. , , ,
,
, .
,
,
, , , 1068 .
, .
(1000),
(40 000). ,
. , (
)
, .
, , , 9 10
-

249

,
, .

, ,
,
,
6527/1019 .
(
):
,
; 3 ,
.
,
, ,
: , ;
.

. ;

. ,
: , . :
: ,
, .
,
;

; . :
,
. ...
(1 .: 175).

,
,
, ,
.
,
, , :
,
;
. , :
;
, .
.
,
.

, , .
,
, ,
.
,
,
,
,
, ,
,
(: 96).

250


; ,
. , , ,
.
,
. .
.
1
., . ,
,
,
. :
, ,
. ,
. , ,
,
, , . ,
, ,
. , ,
, .

,
,
. ,
( ) ,
, 97,5% ( 75%, 1 .,
). , ,
: .
(
; cf. 2005/6: 255, die Zeit der ersten Frste),
, , (1 .: 94).
, . ,
,
.
, , , . ,
( ,
, ); , -

251


, 1 . 25.
, , ,
1 .
. .
,
, , ,
.
, ,
. , (,
,
) .
,
,
( . ),
, .
, , ,
.
,
; , .
,
, , 1 .,
,
( 1976; 2006). ,
.
. ,
1 . ,
, ,
1 . : Der Text
der NPL ml. ist eine schlechte, lchtige berarbeitung des zugrunde liegenden Textes aus dem Naalnyj svod ( 2005/6: 260 261). . . ,
1 .
, ,
6524 ., ,
25

(1908/2002: 397, 459) , ,


, ,
( ).
,
, 1 .,
.

252

( 2007: 5).
.
, , , , .
, . , ,
.

: . ,

, ,
, .
,
, , .
, -
, , ,
(. 1 .).
,
, , ,
, .
: ,
, , , , , ?
?, . ,
, ,
, , . , ,
, .

3.
(1908/2002: 74 75, 317 319),
6523 6527/1015 1019 .
, ,
,
, ,
, 1039 . , ,
,

253

, ,
: 24 1019 . 24 (1015 .)
, ,

. ,
-
( ) ,
.
.
24
, , . ,
( ), ,
, 24 1019 . .
,

. , ,
, , 24 ,
? ,
,
. ,
, 24 2019 .
, .
,
, , , 1 . 6524/1016 .
.
. . (. ) ,
1 ., ,
:
,
,
. . (2003: 15 17) .
1 .
(. , III, 2),
: ,
1 . ,
.
, ,
. 1 .

254

, 26.

1 . . ,
(2003: 7), , , . .
, , 1 . ,
. , 1 . 6523 6524/1015 1016 .,
. 1 .,
,
.
. ,
, , . ,
,
, . ,
4000
, ,
(1 .: 175), .
.
36000, ,
. -
.
:
, .
. 1 . ,
. ,
.
, , , :

26

, , -

1019 ., .

,

(1 . : 175).

255

, .
,
, ,
( 1916: 120).

, , , .
.

-, ,
. , ,
-. ,
, , .
, :
,
:
(...) ,
.... ,
,
;
, . , ,
. , ,

.

, : , ,
, (
) .
, , , ,
( , , )
, ?
, , ,
,
, 6527/1019 .,

256


.
, ,
.
- , , .
1076 .
( , III,3), , 1080- . ,
II ,

, , ,
. , , , 1090- .
( , III,2), .
,
. , ,
1090- . . ,
,
, ,
,
, 1 .
, ,
,
.
,
, , ,
. , 90- . I .,
,
(1908/2002:
183 202) . ,
- . , ,

. (. , III,2).
, -
6526/1018 .: ,
, . ,
, ,
.

257

, , ,
. .
: , ,
.
, , ,
, .

, (
)
, ,
6577/1069 .
( 1908/2002: 296). -
, , .
.
,
(

).
, 1016/7 .
, ,
6526/1018 , .
,
6527/1019 . , :

,
(1 .: 175).


,
,
(
1916: 121).


,
,
( : 98).

.
1 . , ( ) ,
,
( ) ,
, , - .

, :
.
, .

258

,
, .
,
1 ., .
1090- ., (III,3) , 1076 .
, ,
1090- ., . ,
, , 1090- .
,
, 1076 . 1076 .
, , , ,
1 .,
. , 6524/1016 . 1 . , ,
.

1 . , . ,
, ,
,
, ,
, , . , , ? , ,
,
.
, , ,
.
,
, , 1 .

.
.

259

III.

:
1070- 1090- .,
,
. , , ,
non
entia non sunt multiplicanda.

1. :

, , , , . ,
16-
,
;
1015 .
: ,
1117 ., 1 .
. ,
6623/1115 .
,
,
.
, 6614/1106 .
,
( 1947: 123).
, , , .
, , 1119 .,
, 1136 .,
. (1947: 203),

260

(1997: 40 42)
1132 ., , , ,
, .
post quem , , ,
. 1 ./.
6631/1123 ., , ,
,
. . .
(1971: 27), , 1090- ., , 1115 .,
. ,
,

,
17 1117 . (1: 20).
, ,
,
, (1997: 40).
,
, (2006: 123)
1115 ..
, ,
,
.

,
28 1126 . (1: 21). 6629/1121,
1, ,
( 2006: 123),
, .
, . (1948/1986: 169 171),

261

1115 ., 6624 6625/1116 1117 .


- , ,
. ,
,
. 1 6625/1117 . ,
,
:
, ,

(: 284).


17;

(1: 20).

,
,
, ,
. 1,
,
, , ,
, ,
1125 . , , ,
, ,
.
,
1 6624/1116 .
. ,
1 :


,
( :283).


40 .

.
, ,
(1 :20).

( ,
),
.

262

,
: 40 , .. 10
1116 . , ,
,
:

. ,
6622/1114 .,
.
, . 1 .
,
.
6622/1114 6623/1115 .
. -, .
6622 . , 6623 6633 . ,
; 6634 . ( 2006:
131). -, 6623 6625 .
:
(6623, 6624) (6625, 6624) ( 2006: 133).
: 6623 .
[ 1],
6671 . ( 2006: 190). , ,
6603 .,
1 (6615 .),
1, 1 6623 .,
6625 . .

.
,
6623 6640 . ( ) , 6633
6634 . , ,
6623/1115, , ,
, 6634/1126 ., ,

.

263

. (2006: 208 209)


6623 6625 .
,
1115 . ( ), (
), 3- ( ).
, , :
(, , , 1115 .), ,
. ,
6623 .
, ,
1 .
. , ,
,
, .
,
, .
,
,
, ,
,
. ,
, ,
,
.
, , 1115 . , . .
, , , .
, 1 .,
, , . .
, .

264

6558 ., 1 . , 6577 ., ,
, 6619 .,

, . ,
, 10 ,
.
:
1 . ,
, , ,

. .
, ,
.
6577/1069 . ( 2006, ),
, , 1 . ( 1069 .
),
, 27. ,
1069 . (
), .
? ,
,
,
, ,
.
,
.
, , ,
6619/1111 .,
1 . 6547/1039 .,

( ). 27

1069 . . . (1991),
. ,
.

265

, , ,
.
-,
, ,
, ,
. ,
1 ., ,
, . - .
,
.
1126 . , 1016/7 . ,
,
.
, .
, ,
( 1 .) 1 . -
150 ,
( 1017 . )
.

2. 1 .

, 1 .,
1 . .
(. 1976), , ,
.
, ,
,

.
, , ,
.

266

,
, 10- .
XI . , 1 .
,
XI .
,
.
1 . 6524/1016 ., .
, ,
, (
) ,
1 .
, ,
, 1 .
, 1 .
. ,
1 .
, . ,

,
, ,
, .
-.
, , 1 .
1095 .
6560 . (1997: 35-37, ) ,
1 . 6553 . , 1 .
,
6559/1051 .,
. 6553/1045 .,
, .
, . (2003: 22) 1
. 6552/1044 .: ;
,

267

,
, 6548/1040 .:
. ,
1 . ,
(
,
). , ,
.
1 . 6582/1074 .,
, . ,
,
. (2003: 31 32)
, ,
( ),
( ).
, , , ( )
1 . . (1969: 15), ,
.
6524/1016
6582/1074 ., 1 .
V .,
( 2003: 8). .
, , , 50- .,
, ,
. 6524/1016 .
,
,
-. 1
. ,
,
.

268

4000:
, 3000,
.

,
,
,
.
,
; 3 ,
.
,
, ,
:
, ;

(1 .: 175).

, 40000, ,
, :
, ;
,
. ?
, , , .
.
, ,
, ,

, .
.
6524. , ,
,
,
. ,
, , : ,
;
(: 96).

. , , 1 .,

, , , -
, .
, ,
. (2003: 15) ,
, ,
, , ,
-
,
, , ,
. ,
,
. ,
, 1 . .

269

. ,
( 2003: 15 16), , ,
, .
!
1 . , . : 1 .
.
, ,
, , ,
V . ,
28?
, , , . , ,
:
,
( , ,
). ,
,
, ,
,
, . (2003: 33) , 1 . ,
6523 . ,
, , ,
.
1 .,
.

,

28

, , 1 .
. (2003: 16), 1 .,
., . 1 .
6524-6527 . .
, ,
, .

270


(. 2003: 7).
, , ,
, .
(2008: 276) , (, ). ,
, ,
, ,
1116 . ( . 2008: 165), . ,
, .
1 . , , ,
1050- 1070- . ,

, 1 .,
.
,
, ,
6525/1117 . 6530/1122 . (. ),
.
, , ,
.
(1947:
119). 6552/1044 ., ,
,
, .
6609/1101 ., , 1044 .
, ,
. ,
1090- . ,
1090- . 1 .,
,
.
.
,
1016/7 . 1090- . , ,

271

1 ., ,
, .
,
,
1090- . . ,
.

1090- . .
1 . 6555/1047 .
: ,
, ; 800
.
, 6551/1043 ., :
, 8 .
6555/1047 . ,

,
. 1090- .

. I -
,
1038 1039 .
, 6555/1047 . ,
.

1090- ., . I,
. O
6538/1030 .:
, :
, ,
. ,
: 1025 ., ,
, . 1037 . , ,
(1908/2002: 183 202, . ) .

272

, ,
. (1906/2002: 185 186),
,
1090- . ,
, (!)
. 1 .,
1076 . ,
, ,
,
(. 1997),
, . ,
, , , .
, 1090- . , , , , . (2003)
: ,
,
.
-
I ., .
, ,

,
. ,
. ,
,
, ( 1076 .). 1090- .,
, . ,
,
,
, ,
.
,
20 , ,

: .

273

3. 1076 .
1 . 1090- .,
, 1115 .
, , 1 .
, .
. . (1995: 129 156), 1
. 1090-, 1070- . , ? 1 . 1070- ,
,
. ,
( ) 1090- .,
1 . ,
, ,
1070- . , 1 .
,
.
, ,
. , 1 .
,
, ,
.
,

1070- .

, , . ,
1 . XV .,
.
.
(1997), ,
6582/1074 .,
, 1167 ., .
, ,

274

, ( ,
: I .
-). ,
( ) , , 6582/1074 .,
. , , ,
, , ,
?
, ,
1 ., 6582/1074 .: , ,
3.
, ( ) , , . ,
6582/1074 . 1 .
,
- .

1167 .
6582/1074 . ,
,
6582/1074 . 1 .,
,
6582/1074 . , , ,
, , (. 1126 .
) , . , ,
:
,
, ( )
. ,
, .
, , .
, , , ,
, () 6583/1075 .

1 . 6582/1074 .,

275

.
, , 1 .
, ,
, , ,
, ( )
. ,
. , , , ,
. ,
, 1070- . 6581/1073 .,
( )
6580/1072 .,
6583/1075 . ,
.
, 1070- .,

(1908/2002: 284 309).
, ,
. ,
1060- . , ,
, (
, ,
6574/1066 .).
, ,
, . 6573/1065 .
,
,
( ).
.
(1908/2002: 291)
. , ,
, , , ,
, 1070- .
. ,
, , ,

276

. ,

:
1073 .,

.
, 1060- .
,
.

6562/1054 ., , , 6581/1073 .,
. ,
, , 6582/1074 .,
.
6582/1074 . :
, ,
, ( ). .
1 .
6582/1074 . ,
, .
, , ,
.
, , ,
6582/1074 . . ,
6582/1074 . ,
. (1908/2002: 294 296) :
. ,


1090- .
(
):
,

277

,
, 1078 ..
,
, , ,
, . , 1070- .,
6582/1074 . .
?
6582/1074 ., ,
.
,
( ), ,
. , ,
, , , , ,
. ,
1078 . ,
,
, .
,
, ,
, : , ; ,
, . ,
,

,
. ,
,
, , , .
, ,
,
, ,
, ( ),
.

278

1078 ., , post quem ante quem


. . , .
, ,
1073 . ,
. (,
, ), . ,
29,
,
. ,
, ,
, ,
, ( ,
).

.

: .
,
,
. (+27.12.1076)
, , ,
, ;
. , ,
( 1995: 67 68),
( ,
),
.
6582/1074 . 1076 . 1070- ., , .
29

. .
(2003: 253-277). 1108 ., ,
,
, (. 1995).

279

6579/1071 . ,
5 ,
, ,
, ,
6585/1077 .,
(6585 6579=6, 5)
. 1077 . .
1071 1077 .
,
, (.
1971: 39 40), .
:
, ,
,
. , ,
, ,
. , 1076 .
.
.

6583/1075 ., , 1075 .
, ,
, ,
11 , , , 1078 .
.
,
, , .
1070- .,
.
, ,
, .
6583/1075 .
, , , , . ,
,
. .
, , .
,
, , , ,

280

, , ,
. , , ,
: .
,
.

, 6583/1075 .
.
, , 1076 , , 1077 .
6581/1073 .
:
(...), , ,
, . , ,
, 1074 ., ,

1075 . ( 1988: 53 56; 2001:
529 537). , , 1073 .
1075 ., .
6585/1077 .,
, 1077 .,
.

. , 6581/1073 6585/1077 .
. , ,
(
: 6584/1076 6583/1075 .). ,
6581/1073 6585/1077 .
1090- ., .

(2006), ,
, , 1070- . (. , III,4).
. (1982/2002: 6 12),

281

1054 1073 ., , , ,
,
1073 .: 28- (
1073 .).
1070- ., ,
: it well illustrates
the way in which the Kievans could put Byzantine material to distinctly unByzantine use (p. 12). ,
,
1072 . -
, .
,

, ,
1073 ., ,
( 2006: 73). ,
, 1072 ., ,
. ,

1073 ., . , , ,
,
: patchy and semi-coherent
nature of the chroniclers references (p. 10).
, , .
1076 .
. (2006, . 2001; 2004),
, ( 1050- 1087- .
),
.
(editorial episode), 1093 ., 1054 1073,
1078 . (
, ,
).
:

282

.
30.
, , 1070- .
,
. , , , ,
, ,
1 .
, . , 1 .
, . , , ,
, 90- . I .
. , 1 .,
1090- . ,

1 ., .

30

.
1054 .: , (2006: 107) , could have been written only by a chronicler who favored Vsevolod and who
would have been free to express his bias after the demise of Iziaslav and Sviatoslav. ,
1070- . ( ,
). , , ,
,
. ,
6562/1054 .:
, , ,
6586/1078 .
? .
, ,
-
, ,
.
,
1090- . , .

283

4. 1 .
1 ., XIII ., 1090- . .

, . . (1977:
93 101), . . (2006),
, ,
XIII .
(2006), (1091 1092 .
1095 .) . ,
,
, , XIII .

: [.. ]
, ,
, , , .

6601/1093 .,
,
, ,
, ,
31 , . , ,
1 .,
- ,
. , ,

.
,
, .
,
,
31

(2006: 64, . 7).

284

, .
, ,
.
(Kaiserkritik) , , 1090- .,
,
, .

,
,

6601/1093 . ,
,
.
,
6576/1068 .
1 ./. 6732/1224 ., 6738/1230 . ( 1977: 99 100)
1230- . ( 2004:
119 122). , 1093 .

, ,
: , :
, 1 .
. (2006:
62) , ,

.
.
, ,
, ?
, ,
. , ,
: ,
, , ,
.. ,
. , , ,
,

285

, , .
:
,
, ,
, . () , ,
. ,
,
,
,
XIII . , .
90- XI .
, . ,
- XIII .
:
, []
,
,
1204 . ,
, . ,
XI . , ;
1 ./., . ,
, ,
, .

,
,
. ,
, .
, , , .


;
, [ ] : , ,

286

. 200 ,
,
. (2001)
.
.
,
40 , 80 .
, , ,

.
III . . 1 ./. 6723/1215 . : 10 , 3 ,
, .
6736/1228 .
: 3 ,
5, 7 . , ,
, 3 ,
, 1228 .
, ,
. ,
, ,
1228 .
.
, ,
1228 ., 200 ,
.
,
1 . ,
, :
.
, ,
, . . ;
(. . ,
. . , . . ), , , 1 . ,
. 1 .

287

, , ,
. (2006: 87) 1 . : /
, .
( 2006: 73):
. ,
, 1090- .,
, . . 32,
1070- . (. ).
. 1090- .
. , .


. ,
, .
1076 .,
? 1090-
, ,
( ), ,
. , 1
., ,
, ,
, .
.
,
:
XIII .
32

(2006: 41) , . ,
(
) . ,
1 .
, , , ,
, 1 .

288

(. 2000
),
. , ,
,
. , 1076 . , ,
, , ,
, (
). ,
,
, , .

, ,
. , , XIII . .

III ., . . (1981)
1204 ., . . (1981)
1220- ., ,
.
.
III .?
1 ., ,
,
,
().
,
,
. ,
.
6719/1211 6734/1226 .,
( 2006: 215, . 204 205).
, , ,
,
. ,

289

1225 .
6 ,
1209 . , .
,
.
(1 .) 6701/1193 ., ,
,
( ). ,
, (. 1997: 24 27,
. 1199 .)33.
6711/1203 . (. 2006),
(1 .) (1 .),
6712/1204 .,
, .
. .
, <
III .>,
1 ,
,
( 2006: 93 94).
, , , ,
,
1225 . , -

33

(1997: 25)
6701/1193 . . ,
, 6735/1227 .,
, (1997: 27)
,
. , , (1997: 26),
6704/1196 . 1199 .

, , ,
. , ,
.

. . (2007).

290

,
.
(1992). , 1 ., ,
: , 6708/1200 .,
, .
:
.
: , . ,
.
,
. (1999) ,
1 . ( )
, 6742/1234 .
1220- .
, .
,
1, ,
.
, ,
,
, , , 200
, . -
, . , .

; ,
,
, . , ,
, , , , -
. , ,
,
: ,
. 1230- .
, , back-up copy
.

291

1 . ,
6703/1195 ., 30 40 .
( ) ,
.
1195 ., .

, , 6708/1200 .,
. ,
III .
,
, ( 6711/1203 .).
,
,
, . ,
.
, ,
.
1 .,
, . , , .
,
, .
, , , .
, ,
1 1214 1228 . ( I: 308, . 1).
.
1070- 1090- . ,

. ,

, ,
.
I . .

292

. 1016/7 .
1116/7 .

1016/7, ,
, .
, ,
: , ,
. , -,
,
. ( , ),
( ) ,
. ,
1015 .:
,
; .
,
(. 2008). ,
, ,
. , ,
-, ,
-;
. . . ,
.
,
, , :
, , ,
(1 .: 106). ,
: ()
(.
2003: 1). , 1 .
, 1076 ., , ,

,
.
, origines gentium ( ),
, .

293


,
,
. , ,
,
,

. ,
. (1944/5: 142 148), ,
;
, (..
) .
1018 . , , -
, ,
.
1016/7 1 . 1076 ., ,
.
, , . ,
;
. 1016/7 .
. , ,
1,
.
1076 . ,
, .
1 . , ,
, 6582/1074 .
1 . , ,
V .
1 . . 1076 .
, .

. ,

. ,

294

, , , , ,
, , ,
, . ,
, . ,
,
.
,
,
. 941 .,
, , ,
-. ,
, ,
, ( 2007: 346).
,
.
,
:
. ,
.
, ;
6562/1054 .,
; , ,
6581/1073 .,
(
: ). 1076 .
, . :
,
, .
-,
, .
. ,
, ,
(
); ,
.

295

, 1076 . , 1090- . . ,
1 . ,
.
. , , ,
90- . I .
, .
(1091),
. , ,
,
.
.
, ,
1090- . .
,
, , , ,
. , , ,
1090- . II .
, .
, , ,
, . ,
, ,
, .
. . (2003: 123 125), ,

. , 6559/1051 .,
6622/1114 .,
1051 1117 . ()
, ,
(
2003: 145). , , .

296

1 .
1076 ;
6582/1074 . ( ), .
1070- ., .
, , ,

1090- ., ,
1110 - ., .
(2007)
, , ,
:
,
, . 1090- . , ,
.
, .
1115 . ,
: , - ,
.
,

.

,
. ,
1116 . , , .
1117 .,
, .
34.
, 1117 .
34

.
(2008), - .
,
, (...) (),

297

, ,
, .
,
(: )
( 1997, . 1967)35.
1117 . , 1126 . , 40
1076 . (, , ).
,
, ; ,
1110 1120-
.
,
.

35

. 159, ,
.
,
1074, 1091, 1093, 1096, 1107, 1112
1115 . (.161-2). , ,
.

, 1110 . .
(. 156)
, .
(. 160). ,
(-?) ,
? , . ,
, . . (2008,
. . 131) ,
.

, . .
, . , 1 .
,
, ,
( ).
. (2008) ,
.,
,
( ,
., ).

298

: 1076 . 1016/7 ., 1090- . .


, ,
1016/7 . ( 1 .), 1076 .
( V . ,
1 .).

, - ,
.

, . I .,
1 ., ,
, . 1015 . , , .
,
, :


II .
, , ,
,
.

299


1916 . . , , ., 1916 ( , 2); : L. Mller
(hsg.), Die altrussischen hagiographischen Erzhlungen und liturgischen Dichtungen
ber die heiligen Boris und Gleb, Mnchen, 1967 (Slavische Propylen, 14).
1971 . . , . , ., 1971.
1981 . . ,
1220- . // . 1980 ., ., 1981, 104 111.
2003 . . , :
// . 2000 .
/ . . . . , ., 2003, 173277.
2000 . . ,
. //
, . 4, ., 2000, 546.
2001 . . , 1- . XI .
//
. , ., 2001, 99112.
1963 . . , , ., 1963.
1997 , . 1: XI XII , ., 1997.
2004 . . .
// .
( : ,
27-29 2004 .), , 2004, 105130.
1914 . . , . //
, 19, 1914, . 1, 131186; . 3, 153191.
1941/2006 . . , : , , // :
/ . . . , .; ., 1941, 737; : . . , , . 1: / .
. . , ., 2006, 281312.
2007 . . , , . 2:
/ . . . , ., 2007.
1994 . . , , ., 1994.
2003 . , //
Palaeoslavica, 11, 2003, 535.

300

2003 . , : // Ruthenica, 2, 2003, 108 114.


2004 . , Textkritik. ... // Palaeoslavica, 12, 2004, 171203.
2008 . , ? // Palaeoslavica, 16, 2008, 272280.
, 2004 J. Wortley, C. Zuckerman, The relics of Our Lords Passion
in the Russian Primary Chronicle // , 63, 2004, 6774.
, 2006 . . , . . ,
//
. 1994 : ,
., 1996, 204210.
2006 . . ,
XIII : // ,
. 6, ., 2006, 80118.
, 1999 . . , . . ,
// ,
. 7 [17], ., 1999, 1847.
1992 . . , XIII . // ,
. 25, ., 1992, 5986.
1997 . . ,
// , . 6 [16], ., 1997,
372.
2001 . . , : // Russian Linguistics, 25, 2001,
2, 147181.
2006 . . , : // : 60- . .
/ . . . , . . , . . , ., 2006, 5696.
2006 . . , XII XIV .
: //
. 2004 2005 /
. . . . , . . , ., 2006, 114 251.
2007 . . , // .
-
IX XV .: .
26-28.07.2007, .; , 2007, 20.
2007; 2008 . . ,
// , 2007, 5, 2044; 2008, 2, 324.

301

1988 . . , X XIII ., , 1988.


2004 . . , : , ., 2004.
2005 . 8 . / . . . . , ., 2005.
i 1985 i i i
i i, i, 1985.
2000/2002 . . , Slavia Christiana -
// , . 1: ,
., 2000, 552585; ( Addenda et corrigenda): . . , , ., 2002, 116169.
1995 . . , .
XI ., ., 1995.
1957 . . , 6523 :
, ., 1957.
1923; 1924 . . , :
. . //
, 26, 1921
(1923), 45102; 27, 1922 (1924), 207251.
2006 . . , ( III .) // ROSSICA ANTIQUA 2006. / . . . . , . . , ., 2006, 170174.
1977 . . , ,
., 1977.
2001 . , XII . //
: , . 8, ., 2001, 2330.
2000 . . , , , (IX -
XII .), ., 2000.
, 2006 . . , . . ,
XXVI .: , ., 2006.
1947 . . , -
, ., 1947.
1948/1986 . . , 1136 . // , 25, 1948, 240 265; :
. . , , ., 1986, 154 184.
2006 . . , ... : ,
: 6577 . //
ROSSICA ANTIQUA 2006. / . . . . , . . , ., 2006, 229259.

302

2007 . . , 1015 . .
// , 2007, 4, 320.
1990 . . , . .
. . // ,
44, 1990, 185195.
, 2006 . , . ,
, . 1, .1-2, ., 2006.
2006 . . , ( ) // ROSSICA ANTIQUA 2006. /
. . . , . . , ., 2006, 156169.
2006 . . , - ,
., 2006.
2005 . . , : // , 2005, 2, 2842.
2006 . . , [. : 2006] // Scrinium: Revue de
patrologie, dhagiographie critique et dhistoire ecclsiastique, 2, 2006 (Universum
Hagiographicum. Mmorial R. P. Michel van Esbroeck, s. j., 1934-2003), 446456.
2007 . . ,
// , 2007, 5, 319.
2006 . . , [. : 2006] // Ruthenica, 5, 2006,
268281.
1967 L. Mller, Die dritte Redaktion der sogenannten Nestorchronik //
Festschrift fr Margarete Woltner zum 70. Geburtstag, Heidelberg, 1967, 171186.
2001 Die Nestorchronik: die altrussische Chronik, zugeschrieben dem
Mnch des Kiever Hhlenklosters Nestor, in der Redaktion des Abtes Silvestr
aus dem Jahre 1116, rekonstruiert nach den Handschriften Lavrentevskaja, Radzivilovskaja, Akademieskaja, Troickaja, Ipatevskaja und Chlebnikovskaja, ins
Deutsche bersetzt von Ludolf Mller (=Handbuch zur Nestorchronik, IV; =Forum Slavicum, 56), Mnchen, 2001.
2004 L. Mller, Studien zur altrussischen Legende der heiligen Boris und
Gleb (5). Die Quellen der Chronikerzhlung: 1. Die Erzhlung ber die Geburt
Svjatopolks von einer griechischen Nonne // Zeitschrift fr Slavische Philologie,
63, 2004, 2349.
2005/6 L. Mller, Studien zur altrussischen Legende der heiligen Boris und
Gleb (6). Die Quellen der Chronikerzhlung: 2. Die Erzhlung ber die Schlacht
bei Ljube // Zeitschrift fr Slavische Philologie, 64, 2005/2006, 245278.
1984 . . , //
. 1984 ., ., 1984, 1319.

303

2001 . . , :
,
IX XII ., ., 2001.
1969 . . , XI XVIII
, ., 1969.
2004 . . , : //
, 56, 2004, 428452.
1930 . . ,
:
//
, 2/1, ., 1930.
1 / .
. . , .; ., 1950.
2003 D. Ostrowski, The Povest vremennykh let: An Interlinear Collation
and Paradosis, vol. 1-3, Harvard, Mass., 2003.
2005 D. Ostrowski, Scribal Practices and Copying Probabilities in the Transmission of the Text of the Povest vremennykh let // Palaeoslavica, 13, 2005, 4877.
/ . , . . . , .
. . . . , . . . . -, ., ., 1950.
2006 . . , ? // ,
57, 2006, 3341.
2006 . , (
1015 .) // Ruthenica, 5, 2006, 238248.
2007 . , // , . 10, i, 2007, 914.
2003 . . ,
// , 54, 2003, 304336.
1940/1996 . . , XIXV .,
., 1940; : ., 1996.
1995 . . ,
// , , 1995, 323.
1997 . . ,
// , , 1997, 423.
2003 . . , 1051 1117 .
//
. . . . , 2003, 1(2), 111147.

304

1991 . . , : ,
, , i, 1991.
(XI XIV .), . 1, ., 1988.
1973 K. N. Ciggaar, Une description anonyme de Constantinople du XIIe
sicle // Revue des tudes byzantines, 31, 1973, 335354.
/ 1973 Ioannes Scylitza, Synopsis Historiarum, recensuit Ioannes
Thurn, Berlin; New York, 1973 (=Corpus Fontium Historiae Byzantinae, 5).
2007 . . ,
, ., 2007.
, 1983 . . , . . , : X XI ., ., 1983.
( ) . . , ,
. 1: :
.
2008 . . , ...
. .
// Palaeoslavica, 16, 2008, 217258.
1974 . . ,
// , 28, 1974, 99113.
1976 . . , ( ) // , 30, 1976, 326.
1992 . . ,
? // , 1992, 2, 5459.
1997 . . ,
? // In memoriam: . . , ., 1997,
203209.
1999 , . 1: , ., 1999.
2001 . Timberlake, Redactions of the Primary Chronicle //
, 2000, 1, 219238.
2004 A. Timberlake, Intervals of the Kiev Chronicle (1050 1110) //
Zeitschrift fr slavische Philologie, 63, 2004, 5170.
2006 A. Timberlake, : The Entries
of 1054 and 1073 in the Kiev Chronicle // : 60-
. . / . . . , . . , . . , .,
2006, 97112.
Die Chronik des Bischofs Thietmar von Merseburg und ihre Korveier berarbeitung (Thietmari Merseburgensis episcopi Chronicon) / Herausgegeben von
Robert Holtzmann, Berlin, 1935 (=Monumenta Germaniae Historica. Scriptores
rerum Germanicarum. NS, IX).

305

1960/1979 . . , //
, 1960, 5, 4156; : . . ,
, ., 1979, 4666.
. 2008 . , 1116 . //
Ruthenica, 7, 2008, 154165.
. 2003 . . , X XIII .,
., 2003.
. 2008 . ,
// Ruthenica, 7, 2008, 130139.
1982 S. Franklin, Some Apocryphal Sources of Kievan Russian Historiography // Oxford Slavonic Papers. NS, 15, 1982, 127; : S. Franklin,
Byzantium Rus Russia: Studies in the translation of Christian culture, Aldershot,
2002, III.
1944/5 E. Honigmann, Studies in Slavic Church History // Byzantion,
17, 1944/5, 128182.
1908/2002 . . , , ., 1908; : . . ,
, . 1:
, . 1, ., 2002.
1947 . . , 1095 //
. . . 1864 1920: , .; ., 1947.
1900 . . , // , . 329, 1900, , . 96138; , .
209258; . 330, , . 121.
2007 . , //
. - :
4-7 2005 .,
/ . . . . . . . ., 2007, 343351.
1948 . . , :
// , 25, 1948,
293333.
1970 . . , X XV ., . 1:
X XIII ., ., 1970.
1981 . . ,
I XV . // . 1980 ., .,
1981, 153181.

Вам также может понравиться