ZHNSEL YETERSZL

OLAN BREYER

Zihinsel Yetersizlik
Zihinsel ilevde bulunma ve kavramsal, sosyal ve
pratik uyumsal becerilerde kendini gsteren uyumsal
davranlarn her ikisinde de anlaml snrllklar olarak
karakterize edilen bir yetersizliktir. Bu yetersizlik 18
yandan nce balar.

Tanmlardaki 3 Temel Nokta

Zihinsel

levler:

Uyumsal

Destek

Davranlar

sistemleri

Tanmlardaki 3 Temel Nokta

1.Zihinsel ilevler: Zihinsel yetersizlik zihinsel ilevlerde
nemli derecede normalin altnda olma olarak
tanmlanmaktadr. Normalin altnda yer alma genel
nfusun %97 sinin aasnda yer alma anlamna
gelmektedir.Bu kanya varabilmek iin zeka testlerinden
yaralanlr.
Zeka blm 70 ve altnda yer alma zihinsel ilevlerde
normalin altnda kalmay gstermektedir.

Zihinsel ilevler

Tanmlardaki 3 Temel Nokta

2. Uyumsal davranlar: Uyumsal davranlar insanlarn
gnlk yaamlarnda ilevde bulunmak iin rendikleri
kavramsal,sosyal ve pratik becerilerin btndr.
Uyumsal davranlar bireyin yaamnda kulland
davranlardr. Pratik uyumsal davranlar arasnda
yemek, yeme,giyinme, tuvalet, bir yerden bir yere
seyahat etme, para kullanma gibi beceriler saylabilir.

2. Uyumsal davranlar

Tanmlardaki 3 Temel Nokta

3. Destek sistemleri: Destek hizmetleri bireyin ihtiyacna
gre ve zamana gre deiebilir.
Zihinsel yetersizlii olan bireylere doal destek, rastlantsal
destek, genel ve zel destek olmak zere drt alanda
destekte bulunulabilir.

Destek sistemleri
Doal destek; i yerindeki
arkadalarnn desteidir.
destektir.

arkadalarnn
Komular ve

ya da okuldaki
toplumun verdii

Rastlantsal destek, dzenlenen bir elenceye katlma, bir

yemee davet edilme eklindedir.
Genel destek, herkese ynelik verilen hizmetler (toplu tama
aralarndan yararlanma gibi) araclyla yaplr.
zel destek, yetersizlik durumlarnda verilen destekleri
iermektedir. zel eitim, erken zel eitim ve mesleki
rehabilitasyon gibi sunulan hizmetleri iermektedir.

Zihinsel Yetersizliin
Tanlanmas/Deerlendirilmesi
1.adm: Zihinsel yetersizliin tehisinin uygun bir
ekilde konulmas
Zihinsel yetersizlik eer;
1.70-75 ZB ve altnda kalan zeka dzeyi belirlenmise
2.Uyumsal davran alanlarnn iki ya da daha fazlasnda
nemli bir yetersizlik varsa
3.18 yandan kk ise zihinsel yetersizlik tans konulur.

Zihinsel Yetersizliin
Tanlanmas/Deerlendirilmesi
2.adm: Gl ve zayf ynlerinin belirlenmesi/snflama
ve destek ihtiyalarnn belirlenmesi:
1.

Bireyin gl ve zayf olduu alanlar psikolojik ve

duygusal etmenler gz nne alnarak belirlenir.

2.Bireyin genel salk durumu ve zihinsel yetersizlie

neden olan etmen belirlenir.
3.Bireyin u andaki fiziksel evresini tanmlanr ve
bymesi, gelimesi iin gerekli olan evre betimlenir.

Zihinsel Yetersizliin
Tanlanmas/Deerlendirilmesi
3. adm: Gereksinim duyduu destein younluunu ve
eklini belirlemek:
Bireyin zihinsel ilevleri ve uyumsal davranlar, psikolojik
ve duygusal etmenler, salk ve evresel etmenler
asndan ihtiya duyduu destek ekli ve younluu
aklanr.

Zihinsel Yetersizliin
Snflandrlmas
Psikolojik Snflandrma

Eitsel Snflandrma

Zek Blm
(IQ) Puan

Zek Blm (IQ)

Puan

Hafif

50/5570

Eitilebilir

5075

Orta

3550/55

retilebilir

2550

Ar

2535/40

Ar

025

ok Ar

024

Zihinsel Yetersizliin Nedenleri

Doum ncesi nedenler
1.Kromozomal bozukluklar
Down sendromu (mozaik,translokasyon,trisomi 21)
Frajil X
William sendromu
Prader-Willi sendromu
2. Metabolizmann ileyiindeki sorunlar
Fenilketonri

Doum ncesi nedenler

3. Beyin geliimi ile ilgili sorunlar
-Mikrosefali
-Hidrosefali
4. evresel etkiler
Fetal Alkol Sendromu

Doum ncesi nedenler

Aile soyunda var olan kaltmsal hastalklar

zellikle kaltmsal hastal olan akrabalar arasndaki evlilikler

Anne ve baba arasndaki kan ( Rh ) uyumazl

Annenin doum yann altnda ya da stnde bir yata hamile

kalmas sonucu doumlar

Hamilelik srasnda annenin sigara, alkol, uyuturucu kullanmas

Hamilelik srasnda rntgen nlarna maruz kalma

Hamilelik srasnda yetersiz beslenme

Doum ncesi nedenler

Hamilelik srasnda ateli, bulac hastalk geirme

Hamilelik srasnda kaza, ar stres, zehirlenme ve travmaya maruz

kalma

Hamilelik srasnda salk kontrollerinin ve yaplmas gereken

tedavinin yaptrlmamas

Hamile kalmadan nce ve hamilelik dneminde alnmas gereken

vitamin ve minerallerin eksiklii

Annede yksek tansiyon, kalp hastal, eker hastal gibi

hastalklarn bulunmas.

Doum An Nedenler

Doumun salk kuruluunda, salk elemanlarnca

gerekletirilmemesi

Doumun beklenen sreden nce ve g olmas

Bebein dk doum arl ile domas

Doum esnasnda bebein travmaya maruz kalmas

Doum esnasnda bebein oksijensiz kalmas

Doum Sonras Nedenler

Doum sonras bebein ar ve ateli hastalk geirmesi

Yeni doan bebein salk kontrolnden geirilmemesi

ve gerekli testlerin yaptrlmamas

Bebein alarnn dzenli olarak yaptrlmamas

Ar doum sarl

Bebein yetersiz beslenmesi

Doum Sonras Nedenler

Ev, i, trafik kazalar

Zehirlenmeler

Doal afetler

Ailenin ve evrenin eitimsizlii (cehalet)

Bireylerin ihmal ve istismar edilmesi

Zihinsel Yetersizlii nleme

almalar
-Birincil nleme almalar, temelde neden ortaya
kmadan nce yaplan almalardr.(Hamilelere ila
kullanmnn eitim programlar anlatlmas gibi)
-kincil nleme almalar, erken zel eitim programlardr.
(Fenilketonride yaplan diyet ile zihinsel engel
nlenebilir)
-ncl nleme almalar, zel eitim uygulamalardr.

Zihinsel Yetersizlii Olan

rencilerin zellikleri
Bilisel zellikleri;
Bellek: Hem uzun hem de ksa sreli bellekte bilgileri toplama ve bu
bilgileri kullanmada problemleri vardr.

Dikkat: Zihinsel yetersizlii olan bireylerin ayrt etme glkleri ve

sadece belirli bir uyarana dikkatlerini toplama sorunlar vardr. Bu
rencilerle alacak eitimcilerin retecekleri bilgi ve becerileri
kk admlara ayrmas, onlarn dikkatlerini toplamasna yardmc
olacaktr.

Bilisel zellikleri
Dil: Yetersizliin derecesine bal olarak dili anlamakta glk
yaamaktadrlar. Dil geliimlerinde gecikme, telaffuz ve
konumalarnda akclk problemleri normal geliim gsteren
akranlarndan daha oktur.
Dil geliimindeki problemler, alc ve ifade edici dil becerilerinde
snrllk, karlkl konuma becerilerinde konumay balatma
gl, ynerge takip etme ve ynerge vermede snrllk, belirli bir
konu erevesinde diyalogu srdrememe, bir hikayeyi anlatamama
olarak sralanabilir.

Bilisel zellikleri
Akademik baar: Bilisel zelliklerdeki yetersizlik
akademik baarlar zerinde de olumsuz etki
yaratmakta, bu bireyler normal geliim gsteren
akranlarndan akademik alanlarda geri kalmaktadrlar. Bu
nedenle daha ok almalar gerekmektedir.

Bili tesi zellikler:Yetersizliin derecesine bal

olarak glk yaamaktadrlar. Bu beceriler bir problemi
nasl zeceini planlama, zmleri kontrol etme,
uygulama ve sonularn deerlendirmeyi kapsamaktadr

Bilisel zellikleri
Motivasyon:renme ortamlarnda nemli kayglar
yaamaktadrlar. renmeye kar motivasyonlarnn az
olmas gemite baarsz olmalar ve baarszlk
yaantlar onlar isel dllendirmeden dsal kaynakl
dllendirme arayna sokmakta, bakalarna baml
klmaktadr.

Genelleme: zellikle akademik becerilerde genelleme

problemleri vardr.

Sosyal Davransal ve Duygusal

zellikler
Sosyal

zellikler:

Sosyal
ilikilerde
glk
yaamaktadrlar. Akranlar tarafndan kabul edilmemekte
ya da daha az tercih edilmektedirler.Kaynatrmann
baars normal geliim gsteren rencilerin engelli
renciye kar olumlu tutum gelitirmesi ve onunla
sosyal iletiime girmesine baldr.

Sosyal zellikler:
Uyumsal davranlar: Uyumsal davranlar bireyin
evresinin istek ve beklentilerine yant vermesi olarak
tanmlanmaktadr. Bu alan iinde iletiim, zbakm,
sosyal beceriler, ev yaam, bo zaman, salk ve
gvenlik,
ilevsel
akademik
beceriler,
toplum
kaynaklarnn kullanm ve ie girmek vardr.
Zihinsel engelli birey engelinin derecesine bal olarak bu
alanlarda az ya ok oranda yetersizlik gsterebilir.

Sosyal Davransal ve Duygusal

zellikler
Davransal zellikleri: Baz zihinsel engelli bireyler

kendilerini yaralama ve srma davranlar gsterebilir,

bazlar da ar yeme davran gsterebilir.

Duygusal zellikleri: Zihinsel engelli renciler engelli

olmayan bireylere oranla daha ok yalnz olduklar , ayr
okullarda
eitim
alan
rencilerin
kaynatrma
ortamndakilere gre daha fazla depresyon yaadklar
grlmektedir.

Fiziksel salk zellikleri

Hafif dzeyde zihinsel yetersizlii olan ocuklarn
yetersizlii olmayanlara gre daha fazla salk sorunlar
yaadklar grlmektedir. Zeka dzeyi dtke ek
salk sorunlar ve tbbi tedavi ihtiyalar artmaktadr.

retim Ortamlar Ve Proramlar

En Az Kstlayc Ortamdan En ok
Kstlayc Ortama Doru Sralama

Normal Snf

Kaynak Oda

zel Eitim Snf

Gndzl zel Eitim Okulu

Yatl zel Eitim Okulu ve Bakm Evleri

RETM YNTEM VE TEKNKLER

BEP

Bireyselletirme
Yaa Uygunluk
levsel Olmas
Toplumsal Yaama Uygun Olmas
Uygulamal Davran Analizi
birliine Dayal renme
FY,MO,S

retmenlere neriler
1.

retmenler engelli olmayan ocuklara uyguladklar

retim
stratejilerini
zihinsel
yetersizlii
olan
rencilere uygulayabilirler. Ancak daha fazla tekrar ve
zamana ihtiya duyduklar gz nne alnmaldr.

2.

Eitim programlarnda
verilmelidir.

3.

Geliim dzeylerine uygun hedefler seilmelidir.

4.

retilen beceriler bamsz olarak uygulamaya

geirilmeden nce bu beceriye ynelik pratik
uygulamalara yer verilmelidir.

ilevsel

becerilere

yer

retmenlere neriler
5. retim srasnda sk sk destekleyici geri bildirimde
bulunulmaldr.
Bylece
retim
olumlu
ynde
etkilenecektir.
6. dller sonutan ok sre iinde yer alan tm
aamalarn kazanm sonucunda verilmelidir.
7. retilen beceri ve davranlar mmkn olduunca
gerek ortamlarda retilmelidir.

retmenlere neriler
8. retim srasnda retmenin ocua yakn olmas,
retim materyallerini nasl kullanmas gerektiini
gstermesini,
geri
bildirimi
ve
dl
vermeyi
kolaylatracaktr.
9. retmenin snf dzenlemesi, renciye istenilen
zaman iinde doru tepiler verebilmesi iin yapaca
yardmlar ve doru tepkilerin ardndan verilen dller
baarya ulatracaktr.