UVOD U

KRIMINALISTIKU
Doc.Dr. Borislav Petrovi
PRISHTIN 2006 FSK/S 06/06

2
Sadraj rada POGLAVLJE PRVO: ZASJEDA POGLAVLJE DRUGO: SLUBENI DRESIRANI
PSI
POGLAVLJE TREE: RACIJA 1. Pripreme racije
2. Taktika provoenja racije 2.1. Tajno osmatranje objekta racije
2.2. Izlazak na mjesto racije 2.3. Unutranja blokada 2.4. Vanjska blokada
2.5. Slubeno predstavljanje 2.6. Legitimisanje
2.7. Policijsko bezbjednosno pretresanje 2.8. Privremena konfiskacija predmeta
2.9. Hapenje 2.10. Bezbjednosno pretresanje objekta racije
2.11. Privoenje 2.12. Deblokada
2.13. Tajno osmatranje deblokiranog objekta racije 2.14. Pretresanje lica
2.15. Utvrivanje identiteta 2.16. Fotografisanje, daktiloskopiranje i uzimanje uzoraka
2.17. Provjera u kaznenoj i kriminalistikim evidencijama 2.18. Informativni razgovor
2.19. Pretresanje kue i drugih prostorija 2.20. Utvrivanje alibija
2.21. Okonanje racije

3
2.22. Analiza racije 2.23. Izvjetaj o raciji
POGLAVLJE ETVRTO: INFORMATORI POGLAVLJE PETO: SPECIJALNA
OPSERVACIJA
1. Uvod 2. Operativno osmatranje i izvianje
3. Stacionirano osmatranje i nadziranje 4. Tajno praenje pjeice
5. Tajno praenje prevoznim sredstvima POGLAVLJE ESTO: KRIVINA PRIJAVA 1. Uvodne
napomene
2. Policijska krivina prijava 2.1. Sadraj policijske krivine prijave
2.2. Obaveza dostavljanja policijske krivine prijave 2.3. Podaci o podnosiocu krivine prijave
2.4. Podaci o krivinom djelu i uiniocu 2.4.1. Mjesto uinjenja krivinog djela
2.4.2. Vrijeme uinjenja krivinog djela 2.4.3. Nain uinjenja krivinog djela
2.4.4. Podaci o prijavljenom licu 2.4.5. Podaci o poduzetim mjerama i radnjama
2.4.6. Podaci o dokazima 2.4.7. Podaci o objektu napada, teti i oteenom
3. Prilozi uz krivinu prijavu 4. Dopuna krivine prijave
POGLAVLJE SEDMO: PRETRESANJE 1. Pojam pretresanja
2. Razgranienje istranog od bezbjednosnog pretresanja

4
3. Objekti pretresanja 3.1. Kua i druge prostorije
3.2. Otvoreni prostor 3.3. Imovina
3.4. Lica 4. Pravni osnov pretresanja
4.1. Donoenje odluke o pretresanju 4.2. Pretresanja sa naredbom suda
4.3. Pretresanje bez naredbe suda 5. Imunitet, amnestija i pomilovanje 6. Pravni uslovi
pretresanja
6.1. Vrijeme pretresanja 6.2. Obavezno prisustvo prilikom pretresanja
6.3. Pretresanje uz prisustvo svjedoka 6.4. Predstavljanje i uruivanje naloga
6.5. Upotreba sile prilikom pretresanja 6.6. Paljivo obavljanje pretresanja
6.7. Prisustvo branitelja pretresanju 6.8. Zapisnik o pretresanju
7. Taktika pretresanja 7.1. Pretresanje kue
7.1.1. Pripreme za pretresanje 7.1.2. Operativni plan pretresanja
7.1.3. Taktika ulaska u kuu 7.1.4. Metodika pretresanja kue
8. Pretresanje lica 8.1. Provizorno bezbjednosno pretresanje lica
8.2. Detaljno pretresanje lica

5
9. Pretresanje prevoznih sredstava 9.1. Pretresanje putnikih automobila
9.2. Pretresanje autobusa 9.3. Pretresanje teretnih vozila
9.4. Pretresanje voza 9.5. Pretresanje plovnih objekata
9.6. Pretresanje aviona 9.7. Pretresanje motocikla, bicikla i zaprenih vozila
9.8. Pretresanje javnih objekata 9.9. Pretresanje otvorenog prostora
POGLAVLJE OSMO: PRIVREMENA KONFISKACIJA 1. Privremena konfiskacija
2. Zapisnik o privremenoj konfiskaciji 3. Potvrda o privremenoj konfiskaciji
POGLAVLJE DEVETO: UVIAJ I REKONSTRUKCIJA
1. Pojam uviaja 2. Karakteristike uviaja
3. Zadaci uviaja 4. Uviajni organ
5. Kriminalistiki tehniar kao struno lice 6. Uviaj i vjetaci
7. Uviaj kao hitna istrana radnja 7.1. Kriminalistiki aspekt
7.1.1. Postupak operativnog deurstva 7.1.2. Faze uviaja
8. Rekonstrukcija dogaaja

6
POGLAVLJE PRVO: ZASJEDA
Zasjeda je organizovana kriminalistiko-taktika radnja koja se sastoji u tajnom osmatranju i
nadziranju prostora ili objekata radi otkrivanja i hapenja uinilaca krivinih djela. Za uspjenost
zasjede bitno je pridravati se kriminalistikih naela brzine, iznenaenja i konspirativnosti
(tajnosti). S obzirom na cilj i zadatak zasjeda moe imati istovremeno represivni i preventivni
karakter, s tim da konspirativnost i iznenaenje ine sutinu zasjede. Konspirativnost je bitna u
toku pripremanja zasjede a sastoji se, prije svega, u tajnom izvianju i osmatranju mjesta
postavljanja zasjede, tajnom provjeravanju interesantnih lica i, svakako, tajnom radu svakog
policajca ponaosob. Prilikom zaposjedanja mjesta zasjede i samog boravka u zasjedi
konspirativnost mora biti na najveem moguem nivou, jer u protivnom zasjeda nee biti
efikasna. Hapenje uinioca krivinog djela mora biti iznenadno i munjevito kako ne bi uspio
pruiti otpor, pobjei, te odbaciti ili unititi predmete krivinog djela. Zasjeda se postavlja na
pogodnom mjestu, tj. mjestu gdje se oekuje nailazak sumnjivog ili sumnjivih lica, ili u
neposrednoj blizini mjesta gdje se, na primjer, vri ulina preprodaja droge. To mogu biti mjesta
kao to su: park, etalite, trg, plonik prometne ulice, kafe bar, diskoteka, autobusna ili
eljeznika stanica, ili kua odreenog kriminalca.
Zasjedom se, dalje, otkrivaju i hvataju lica koja se bave raznim krivinim djelima, kao to su:
trgovina ljudima, falsifikovanje novca ili dokumenata, ilegalna prostitucija, trgovina orujem itd.
Ukoliko je rije o preventivnoj zasjedi, onda se radi o procjeni mjesta gdje se planira uiniti
krivino djelo. Naime, ukoliko policija doe do informacije da kriminalci planiraju uiniti
odreeno krivino djelo, kao na primjer opljakati banku, onda e se postaviti zasjeda upravo na
tom objektu kojeg kriminalci namjeravaju napasti. Cilj je da se sprei uinjenje krivinog djela a
da se kriminalci uhapse. Nakon izvrene zasjede poduzimaju se i druge kriminalistike i istrane
radnje, kao to su hapenje, pretresanje lica i objekata, privoenje, obavljanje informativnog
razgovora itd.

7
POGLAVLJE DRUGO: SLUBENI DRESIRANI PSI U mnogim segmentima policijskog rada
koriste se specijalno dresirani psi, ija uloga je ponekad od neprocjenjive koristi za rad policije.
Nesumnjivo je da su ula psa mnogo razvijenija od ovjekovih. Tako na primjer, ulo sluha je tri
puta osjetljivije od ovjeijeg, ulo vida takoe jer pas zapaa pokrete na veoj udaljenosti a
dobro vidi i u mraku, dok je ulo mirisa najdragocijenija vrijednost ovakvog psa. U kinologiji je
dokazano da je u odnosu na neke materije njuh psa savreniji i osjetljiviji gotovo milion puta od
ovjeijeg.
S obzirom na izvanredne mogunosti svojih ula, pomou specijalnih dresura psi se mogu
osposobiti za slijedee namjene: tragai, zatitni psi, psi uvari, psi za vezu i sanitetski psi.
Ovom prilikom osvrnuemo se samo na pse tragae. Oni mogu posluiti u traganju za licima,
leevima, ali i nekim predmetima krivinih djela kao to su droge i eksploziv. S obzirom na
specifinost i intenzitet mirisa pojedinih droga, slubeni psi se mogu najbre dresirati za
pronalazak kanabisa i opijuma, dok je za pronalazak heroina, morfina i kokaina potrebna
dugotrajnija dresura. Postoji mogunost da se odreeni psi dresurom osposobe za otkrivanje i
pronalazak nekih halucinogenih droga i amfetamina.
Psi tragai uvijek dejstvuju u saradnji sa vodiem. Oni se mogu uspjeno koristiti za otkrivanje
droge prilikom pretresa kue, lica, putnikih automobila, voza, aviona, broda, raznih skladita i
magacina, javnih objekata, graninih prelaza i otvorenog prostora. Hai, na koji su
najosjetljiviji, mogu otkriti ako je svjee zakopan i na dubini od 30 centimetara u zemlji.
Osnovni preduslov za uspjeno pronalaenje sakrivene droge je da pas bude doveden u odreeni
ui lokalitet gdje se pretpostavlja da je droga sakrivena. Dakle, ne moe se pas dovesti u neku
ulicu pa da prolaskom pored kua otkrije sakrivenu drogu, ve ga treba dovesti u odreeni
objekat koji e se kompletno pretraiti. Naravno, to pretraivanje mora biti pod budnom panjom
vodia i njegovim uputama, kako bi se sumnjivi objekat ili mjesto zaista detaljno pretraili. Iz
ovog moemo zakljuiti da je neophodna saradnja policajca specijaliste za otkrivanje i
istraivanje droga i vodia dresiranog psa, kako bi se to efikasnije iskoristilo ulo mirisa psa u
svakom konkretnom sluaju.
POGLAVLJE TREE: RACIJA Racija je kompleksna kriminalistika akcija koja se sastoji od
blokade otvorenog ili zatvorenog prostora, unutar koga se vri identifikacija svih i pregled
sumnjivih lica, kao i prostora, a u sluaju otkrivanja sumnjivih lica i predmeta, lica se hapse i

8
privode u prostorije policije radi daljnje kriminalistike obrade, a predmeti se privremeno
konfiskuju.
Donoenje odluke o provoenju racije podrazumijeva postojanje informacija da se na odreenom
prostoru ili u odreenom objektu okupljaju lica za kojima je raspisana potjernica, lica za koja
postoji sumnja da posjeduju predmete krivinog djela, lica koja pripremaju ili planiraju uinjenje
krivinog djela, kao i lica koja su ve uinila krivino djelo ali nisu identifikovana kao takva.
Nakon donoenja odluke o provoenju racije neophodno je sainiti plan i u skladu s njim izvriti
detaljne provjere i pripreme bez kojih nije mogue pristupiti raciji.
1. Pripreme racije U okviru priprema racije neophodno je provjeriti prikupljene informacije koje
se odnose kako na lica, tako i predmete krivinog djela i, to je veoma znaajno, objekat u kojem
e se racija vriti. Kada su u pitanju sumnjiva lica, onda je potrebno prikupiti to vie informacija
o njihovoj kriminalnoj biografiji i njihovim vezama sa drugim kriminalcima. S tim u vezi su i
provjere vezane za strukturu kriminalne djelatnosti kojom se ta lica bave jer od toga zavisi
taktika pregledanja i pretresanja prostora, odnosno morfoloke karakteristike pojedinih predmeta
krivinih djela.
Posebno istiemo tajno osmatranje objekta racije. Naime, bez osmatranja sumnjivog objekta nije
mogue utvrditi sve njegove karakteristike, bez ega nee biti mogue odrediti broj policajaca
koji e uestvovati u raciji, kao ni preciznu taktiku provoenja racije.
Najzad, bez dobrih priprema nee biti mogue sainiti ni adekvatan plan provoenja racije.
2. Taktika provoenja racije Nakon to su svi policajci upoznati sa planom, racija moe da
pone. S tim u vezi je bitno istai da, bez obzira na specifinosti svake konkretne situacije,
poduzimanje odreenih kriminalistikih ili istranih radnji mora tei odreenim redoslijedom.
To, dalje, znai da racija predstavlja tano utvren mozaik radnji, a njena efikasnost u prvom
redu zavisi upravo od pridravanja redoslijeda poduzimanja tih radnji. U skladu s tim emo
slijediti neophodnu metodologiju racije koja je primjerena zahtjevima aktuelne kriminalistike
prakse.

9
Tako, racija zapoinje tajnim osmatranjem odreenog objekta ili prostora, a nastavlja se
unutranjom pa vanjskom blokadom, legitimisanjem, pregledom ili pretresom lica i prostora,
privremenom konfiskacijom predmeta, hapenjem, privoenjem sumnjivih lica u policijske
prostorije i deblokadom, te osmatranjem deblokiranog objekta ili prostora, ime bi bio okonan
prvi dio racije. Drugi dio zapoinje u policijskim prostorijama i to, prvo, detaljnim pretresanjem
privedenih lica, eventualnom privremenom konfiskacijom predmeta, nakon ega je mogue
pristupiti obavljanju informativnog razgovora. U zavisnosti od konkretnog sluaja, slijedi
poduzimanje daljnjih radnji kao to su pretresanje kue i drugih prostorija, utvrivanje alibija,
sprovoenje lica u kazneno-popravnu ustanovu ili putanje privedenih lica na slobodu. Po
okonanju racije organizuje se sastanak svih uesnika na kojem se racija kritiki analizira, nakon
ega se sainjava konani izvjetaj.
2.1. Tajno osmatranje objekta racija Racija se moe provoditi u objektima kao to su diskoteka,
kafe bar, restoran, hotel, autobusna ili eljeznika stanica, ili odreeni otvoreni prostor kao na
primjer buvlja pijaca, trg, dio naselja, jedna ulica ili izletite. Prije nego policija uopte krene na
lice mjesta, neophodno je to mjesto tajno osmatrati. Za te poslove dovoljno je angaovati dva-tri
policajca koji e tajno osmatrati konkretni objekat ili prostor i njegovu bliu okolinu. Ovo
osmatranje zapoinje nekoliko sati prije vremena odreenog za poetak racije, traje za vrijeme
racije i zavrava se tek nakon deblokade objekta racije.
Cilj tajnog osmatranja je uoavanje eventualnih neuobiajenih ili iznenadnih pojava ili dogaaja
koji bi, ako se za njih blagovremeno ne bi saznalo, mogli bitno uticati na efikasnost racije, pa ak
i na samo poduzimanje racije. Te pojave i dogaaji mogu biti, na primjer, prazan ili iznenada
zatvoren restoran, kafe bar ili diskoteka, to moe biti sluajno, ali i kao posljedica povrede
naela konspirativnosti. Nadalje, mogue je neoekivano blokiranje saobraaja ili neplanirana
ekskurzija ili posjeta odreene delegacije, to moe uticati na pomjeranje poetka ili ak
promjenu datuma racije. Naravno da e blagovremeno saznanje o naprijed navedenim i slinim
dogaajima omoguiti rukovodiocu racije da donese odgovarajuu odluku u smislu odstupanja
od planiranog poetka racije za odreeno vrijeme, ili pomjeranja poetka racije za nekoliko dana.
U svakom sluaju svrha takvog osmatranja je da se sprijei izlazak veeg broja policajaca na
odreeni lokalitet pod, za njih, nepredvienim i nepovoljnim uslovima i okolnostima, to bi
moglo uticati ne samo na efikasnost, ve uopte na mogunost poduzimanja konkretne racije.

10
Osmatranjem blie okoline odreenog lokaliteta gdje se provodi racija mogu se zapaziti reakcije
graana i kriminalaca. Posebno su interesantne reakcije kriminalaca s ciljem ometanja rada
policije. Takva zapaanja odmah se prenose rukovodiocu racije koji poduzima odreene mjere
kao na primjer hitno upuivanje pojaanja kako bi se racija mogla neometano odvijati. I najzad,
nakon deblokade, interesantno je zapaziti odreene reakcije i komentare koji se tiu same racije
te eventualno otkriti kriminalce koji bi doli da uzmu predmete krivinog djela koji tokom racije
nisu pronaeni i oduzeti.
2.2. Izlazak na mjesto racije Ukoliko tajnim osmatranjem nije zapaeno nita to bi eventualno
moglo uticati na ranije planirano provoenje racije, onda se u tano odreeno vrijeme polazi iz
policijske stanice na mjesto gdje e se racija provoditi. Taj izlazak se obavlja tano odreenim
putem koji je utvren jo za vrijeme priprema. S tim u vezi se utvruje dokle se moe kretati
automobilom, a dalje pjeice kako bi se tajnost sauvala sve do poetka blokade objekta. Prema
tome, bez obzira na broj policajaca i automobila, mora se potovati unaprijed utvren pravac
kretanja i to od samog izlaska iz prostorija policijske stanice pa sve do dolaska na lice mjesta.
Naravno, ne mora se raditi samo o jednom pravcu kretanja. Policajci se na mjesto racije mogu
upuivati pojedinano ili u grupama iz ega se moe zakljuiti da je poeljno koritenje i vie
pravaca radi konspiracije. Eventualno odstupanje od planirane putanje moe narediti jedino
rukovodilac racije ukoliko se ukae potreba za tim, kao na primjer u sluaju saobraajne nezgode
i slino.
2.3. Unutranja blokada Unutranju blokadu treba postaviti prije vanjske i to uvijek, bez obzira
radi li se o otvorenom ili zatvorenom prostoru. U zavisnosti od veliine i karakteristika prostora
odredie se i broj policajaca koji e vriti unutranju blokadu. Dakle, odreen broj policajaca koji
moraju biti u civilnom odijelu i relativno nepoznati konkretnoj kriminalnoj sredini, ulaze u
odreeni objekat ili prostor i vre tajno osmatranje. Ovo bi ujedno bila najvanija funkcija
unutranje blokade, jer kada se izvri vanjska blokada mogu se oekivati odreene reakcije
unutar blokiranog prostora.
Prva reakcija kriminalaca jeste sagledavanje mogunosti za bjekstvo iz objekta. Ako im to nije
mogue, logino je da e pokuati da od sebe odbace predmete krivinog djela, a moda i oruje
koje posjeduju. Ovo mogu uiniti na nekoliko naina. Prvo, da odreene predmete brzo sakriju
na pogodno mjesto kao to su