W"

OOi
0)1

1276
I

Kfes

Kostie, Kosta N,
Kralj Stefan Dragutin

Purchased for the

LIBRARY of the

UNIVERSITY OF TORONTO
from the

KATHLEEN IMADILL BEQUEST

iPAJt

mm mmn

HCTOPHCKA PACnPABA

MoTO; ...Sam dlvitiarum

et formae gloria
fluxa atque frag His est; virtus clara
aeternaque liabetur^....

Salust. Coni. Cat. c.

I.

nAnncA.in
K.

H.

KOCTM"R n O. AP. CTAHOJEBHTi

(Fan Barpa^eE ca 400 AHEapa, upsox BZAOBAaECEOK BarpaAOV,

onniTZEe

6eorpaACBe)

^oc -

?'>)

IIlTAMnAPIIJA ^. ^HMHTPHJEBH'RA, HbAH-BeFOBA

J".!.

BP.

],

HCTOPHCKA PACnPABA

J^yi(Z<^Tt^c

iM^ejfc^^^o

MOTO: ...Nam divitiarum

et forniae gloria
fhixa atque fragllis est; virtus clara
aeternaque habetur'....

Salust. Coni. Cat. c.

I.

HAHHCAJIH
K.

H.

KOCTHH H O.

AP.

CTAHOJEBMH

-*i'^^)^

(Fas Barpa^ea ca 400 nznapa, npsou BZAOBsaECKOu HarpaAou,

onminEe

(g^-OC*

6eorpascEe)

^ <)G-@

IIItAHUAFHJA ^, ^HMHTPHJEBH'RA, HBAH-BErOBA

1899

5'JI.

BP.

1.

MSAAIfoE

-^

V
(J

EEOrPAACKE OniUTHHE

/i,ejio Koje qHTajian; HMa npeji; co6om naHHcaHO je ca OHaKBHM o;i;ynieBJbeH>eM h 3aHHxepecoBaBbeM, KaKoo o6a^HO npaxH oeaKBe
ce
]^aqKe KaaaceBHe paAOBe. TeacHJio ce
npoynn CBa npucTyna^Ha jiHTepaxypa Kpaj>y
^paryxHHy. nixo je, nnaK, no neinxo h30ji,a,

xo ce HMa npiinacaxH, norjiaenxo,

orpaHflqeHOCxH BpeMeria ojpei^eHor aa paji;
nocxaBJLCHe xcMe.
FjiaBHH je HBBop 6ho cane AE. ^anajia:
^ueomu npajbeea u apxujenucKOua cpiiCKux.
cxajio,

Kao H

ocxa.xa

cy

cpeAfteBeKOBHa acHXHJa,

Jl^a,-

nanernpui^H,
HcnpenJiexaHH ijnxaxHMa h3 n,pKBeHHX ;i;ejia,
qyAecHMa, MOJiHXBaMa. Y IJ^apocxaBHHKy ce
HH.xoBe

HajiasH

6Horpa<i>nje HSAaniHH

Majio

no^axaKa.

^a

KOHKpexHora
je

HCxopncKHX

AE. ^anajo Ma h

ana-XH-

cxHqKH no6ejieJKHO cbc caBpCxMene HCxopncKC

;i;ora^aje, ne 6h ce ;i;aHac
H3BecHHM hcxo-

pHCKHM

;i,ora^aJHMa cxBapajie KOHJCKxype.

TpoHoniaii; je HenoysAan, no KaxKaji. -^a-

nyn hobhjhx HHxepnojiaii,HJa. C xora

TpoHOumu Jlemouuc ynoxpeCjten c no-

6yjro3aH,

je

xpe6H0M pe3epB0M. Hsrjie/ca ji,a je jepoMonax

JocH* TpoHomai], 6ho snaxHEJe HnxeJinreH-

VI
i5HJe, Ka;i. je oh gnxao M. Op6HHHJa, c koJHM OH Ha CBOJ Ha^HH noJieMHHie.
CpUCKU JlemOUUCU CBOJHM JiaKOHHIKHM
HCKa3HMa He npyjKajy KaKBHX HCxopncKHX
jiexajba. Ohh cy ennie xpoHorpa^cKC Bpe^hocth; a.iH th h>hxobh xpOHorpa*CKH noHHcy yseK noysAann. Mei)y M.ia^HM
;i;au,H
jieTonHCHMa HMa xaKEHX, kojh cy ca cbhm
HcnoysjiaHH h Kon^ysHH. TaKBH cy jictoHHCH BepKoeuiiee Jlemouuc (Starine XIII) h
PoAOCJiOBie cep6cKiH n;apen (F.i. XXI),
pe.iaxHBHO M.xa^i. jiexonnc, jep chomh&c Boh*HHHJa, H ;i;p.
0;i; He Maae cy Kopncxn 6hjih h jiaxHHCKH cnoMeHHii,H H3 MjiexaqKC h ^ydponaqKe
ApxHBe, noBejbe, aamiCH, deaeniKe.
Kohcy.ixoBaH je h "B. IlaxHMep, je^tan o;ii Sojbhx
CaBpeMCHHX H3B0pa.
Kao Bpcxa nsBopa nocJiysKHJie cy h napo;i,He
yMOXBopHHC. Y nosHaxoj Hapo;i,HOJ
necMH Mn.xaH-Ber n ^paryxHH-Ber BepoBaxHO
jisi nocxoJH
HCKa napoAna peMHHHCii,eHu,HJa
Ha CBaJ^y HSMC^y Kpajta ^paryxHHa h Kpa.i>a
MHjyxHHa. HapoAHH je necHHK HCxaKao Kao
:

corpus

litis

meHCKH Kanpac. O^JiasaK Bera

^paryxHHa

c 6jiaroM hb ;i,Bopa HCKyjta y

Momjta je Hapo;tHa ycnoMcna Ha chjiasaK c npecxo.ia Kpajta ^paryxHna h na
OAJiaaaK ca Kpa^^CBCKHM jtocxojancxBOM
y
CpcMCKy KpajbCBHHy.
y KajieH;i;apy Cp6o6paHy 3a 1895. r. (cxp. 108
109) Hajiaan
CBex,

vu
ffpaeyman
ce HapoAua npnqa: Cpucnu npajb
y

jioey})

HCupnHOCTH caMora noc.ia, ynoCpncKor

Tpe6jbeHe cy totobo cbc ncTopHJe
Pa;iH

Hapo^ia.

cpncKOJ 6eJleTpHCTH^H nocxoje ;iBe

HhCTBapH Kpajby ;i,paryTHHy. AxanacHJe
poMaHTHnne
h
KOJiHii, KOJH je micao CBaraxa:
h JIH^ejKOMa;te,
nosopHrane
h
npHnoBCTKe

arpoHOMCKe
CKe MaxeMaTunKe y^6eHHKe h
;i,paryxHHi,
noyKC, Hanncaoje y ^lecexepuy:
nosopie y 5
Kpa.xi> cp6cKin. i^ajiocxHO
;i,paMa je neaHaxHe
jiliiicxBa, HoBH CaAt 1844.
.iHxepapHe bpcahocxh. B.xacxojbyCHBH ^llpaJieryxHH noMofcy Ma^apa neae ce npeKO
^yitecHOM
meBa HacpncECHKpajbeBCKHnpecxo.
MotH jejiHor B0.irae6HHKa cpncKH Kpajb ^paryxHH ;i,0]ia3H ;io noKajaaa h Kao bcthkh
rpo6y'
noKaJHHK, HCupneH, yMHpe na oqeBy

Kaxapnna
y ^paqy. KpaJbHua
KpajL

ypom

je ojiana JtyCa

H KpajBHua Jejiena

cy

nernHH

pOJlHXeJbH.

Cy6oxHh, HMHXHpajyhn cpncKH

npnHapojiHu cxHX, HanHcaoje: ;^a6pa^x.,
1844.
By;^0M'L
nOBBCXB H3T> CXapHHC CpCMCKC.
y OBOJ necHH^KOJ iipHnoBCHH onHcyje ce
poManxnqKa Jby6aB h aceHHA^a KpajBCBHta
Dr.

J.

Bjia^HCJiaBa,

ynyKOM Kpajta yporaa

I.

Je-

ypoiua h roJH.iHUa, ;i.exe Jby6aBH Kpaj,a

B.xaAHHupa,
Kneaa
c.iaBe, KbepH npHMopcKor
1)

BH;^a CTp.

vm
y;i:aje

ce 3a je^iHor oji HeMannfea h c EbHMe

Bjia^HCJiasy, kojom ce menu Kpa-

HMa Ktep
jbCBHK

BjajiiHCJiaB.

IlecHaqKa H3MHnjjBaH>a.

Obej nam paji; no OAeHH F. BoacHAapa

A. HpoKHfea, npo^ecopa HcTopHJe Ha BcjihKoj HEkojih h no npenopyn;H AKa/ieMCKora
CaBexa BeJiHKe IIlKOJie, Kao noHaj6ojbH oji
neKOJiHKO noAHCTHx BejiHKoniKOJiCKHX pajiiOBa
ji;o6ho je npBy BH;tOB;i,aHCKy narpajiy,
Kojy
CBaKe roAHHC ;taje cjiaBna OnmTHHa rpa;ia
Beorpa;i,a. IlHcniH CMaxpajy sa BeoMa npnjaxHy jtyacHOCT ^a h na obom Mccxy napase
CBOjy jiyCoKy aaxBa.xHOcx po;i;oJby6HBOJ h
AapeaoBHBOJ Onrnxann rpa;i;a Beorpa;i,a, T-ny
npo*ecopy B. A. IIpoKHky n AKa^ieMCKOM

CaBexy B. IIlKOje.
H.

H.

Mocmui u

^'T^S^

0. Ap. Cmanojeeu-h

A.

APArFTHH KAO nPECTOHACJIEflHHK

Uo 1276J
I

POJZTEJLH KPAJBA ffPAr7TZHA.

^Eja je czH UparyTZHOB OTaii?

asieHy aerosy.
^Hja je KSH JlparyTZHOsa Maiz?
SMeny
aenoM?
IIo6oxhoct 2 zyMaHZiapHOCT iHparyiHEOBax poazieaa.

Hamoj je ;iaHamEbOJ Hcxopncfioj .thxepaxypH o;iaBHO yiBptjeHo: /I,a je Ypoiii I

Be.iHKH 6110 CHH IIpBOBeiiqaHora Kpajta h ;i;a
je. nopcMCTiiB Bell noiteMetieHn npnpojnn pe;i;
Hac.ie^a y a,HHacTHJu HeMannha, Hacu.iHO
;i,oniao na'cpncKn Kpa.i.eBCKii npecio. A.ih,
cpncKn HCTopucKii cnoMeHHun y xoMe, asl je
Ypoui I Be.xiiKK ciiH IIpBOBeHqaHora Kpaa>a,
Re c.xajKy

ce.

ApxnjenHCKon ^aHu.xo 11 ysiiMa, ;i;a je

Ypoin xpehn cne IIpBOBeHqaHora Kpajia^). To
Hcxo noxBp^yjy 11 cxapnJH cpncKn .xexonncH
('po;ioc.xoBn"), na aixa Bnnie h PyBapqeB Pojtoc.xOB, Kojn n y opxorpai>njn n y pe.xaciHjana noKasyje neKe anaKe opiirnHa.xHOcxH h
ycaM.TieHOCxn.-)
ij

2)

JaH. jKob. CTp. 4, 7.; IIb. IlaBJ. VKm 164.

Hla*. PaJ,. Ctoj. CnoM. in CTp. 94, 105108.

mat. Let. 51, G9.

1

.lexonHCii, ocoohto M.ia^, ne

ca cxapHJHM jieronncHMa. Ohh
KpajLa 3^ponia nasHBajy yHipwM IIpBOBeHqanor KpajLa iijih cuHoeipeM CHHOBa IIp-

HcKH, naK,

c.iaacy

ce

,,anmbCfH",

BOBCHiiaHor Kpaj>a (aH(^(ii'\

^a je CBa noMCiifca obhx .lemTO ohh ysHMajy jia je IIpTonHca y

HMao cnna Cmecfyana. kojh
KpaJt
BOBeHqaHH
6h 6ho oxau ypoiuy BejiHKOMe. /I,a, naK, xh
jiexoniiCH ca cbhm rpeme, nope;i, noysjanHx
cxapHJHX .uexonHca h ^anujia, ^OKas je h xo,
luxo ce ypoiu cAm nasHBa cunoji IIpBOBeHI/l3rjie;i;a,

xoMe,

qaHor Kpajba.'j

Kpajb je ypoHi HasBan y cnoMCHHuaMa

Hajpas.xHqHXHJHM H:*eHHMa: BeMiniLu KpajbBM, UpeiLM YpomeM, Xpauaeiui IxpcLteM;
Cme(f)aHOM, EejiuM ypouiejt. JJpaeocAaeoM,
Cmpammui Kpa.-beM^ y jcaho] npH.xHi^H h
1)

:hy(,.

XI. CTp. 146.

CTp. 60.

HI cxp

Ula*.
98, 100, 138, 150.
r.iacH.
53 CTp. 36, 55.
Star, XIII cxp. 177,
/l,aH. Pe^u. 1 crp.

Cxoj. CnoM.

Pamat. Let.

F^iacH.

Kao npoTOTHH tux Henoy3;iaHHx cnoMOHHKa, nocjyavHO Ch Bpxo()pe3HHUKii .leTODHC (Mjia^Hj: Cb ace CTe*aHB,
I't.

npiBOB'bHMaHHi KpajiL, Cb cuoeK) coynpoyacHuueio, .ibuixepiK)

ii,apa Ajie^ia poj^ii .j;. chhh, bml ace HMena coyTL cia: Pa-

CTe*aHb, npe;i;HCJiaBb.. CTe*aHb, cuat

npbBOB'tHiaHOMoy KpajiB), po j;ii cMHa n napeie hmc
Moy Ltjia Oypoiiib.... Cb fiucTLnpbBU Oypoiub,xpa-

;toc.iaBb, B.ia;i;acJiaBb,

nasii KpaJib
Lin cxp ana 36.

"

J>. Ctoj.

2) JI,aH. ylvHB. crp. 4, 7.

Jb. Ctoj. Ciiom. Ill CTp, 8.

CnoM.

Cb. PopH, CTp. 18, 19, 23, 24.

IIb.
/I,mi.

Ill CTp.

IlaB.!

100.

TjiacH.

/Kht. cxp. 161.

AspaM. Onac.

;iplbh.

Ahavi-UM Kpa^MM. IlaxnMep

ra, naK,

HasHBa

^paryxnHOBa

^iija Je Kfen 6n.ia Je.ieHa,

MaxH, y TOM nnTaay u cnoMeHHij;H h jictopiiiui uncy jcAHOraacHn. /l^aHii.io Be.in, ;[,a je
Je.ieHa

6ii.ia

doraxa. c.iaBHa

ii

i];apcivora po;i;a

HapoAHOCxri (fI>paHuycKHH,a). ^aHH.xy cc iipir;ipy/Kyje Bpamjonnli. naywRajytu

Kpa.Taimy Je.ieny Khepjy ti>paHaqKor Kpajta.
TpOHOiuau,, Pajnii ii ]^M;i;aKOBHK y3HMajy, ;i;a

je

<i>paHaqF^e

OHa

6n.ia

kLii

Ba.xjyuHa

II,

noc.ie;iE>er

.xaxHHCKor uapa y U^apiirpa.xy.

Heim, nan,
.xcxoniiCH, oco6iiTOM.ial)ii, masHBajy je Khepjy
MaijLapcKor Kpaa>a. Vs. KoBaqennK h JoBaHOBuk Bene y CBOjoj HCxopnJH ^a je Jejiena
oH.ia ,,oj ^paHuycKe B.iaAa.xaqKe Kyhe". V.
CxojaH HoBaKOBHfe ycBaja /I,aHn.xoB HCKa.s,
Kpa."bHua Jejiena dn.xa: 0Tb wMutwd
jia je
g^pkCK^, OTt poA<i ?Ke (t)pov?KbCKd". Dr.
Hhk. Kpcxiik II K. MaH;ipoBiik Be.ie ;i,a je
po^aKa Ba.xjiyHHa Il-or. MaJKOB, ^a je fteMa^Kor po;ia'\ yCaBKnt, ;i,a je 0paHi],yeKiiH>a
o;i; ii,apcKor
po;i,a n Bpjio oSpasoBana". Mh.xaKOBiih ^a je KbH Ba.x^yHHa Il-or. IlejaqeBHK

JKhb. CTp. 7.
IXaB.!. jKut.
CTp. 165, 166.
1) JI,aH.
Illa* Pamat. Let. 51., List. CTp. 60, 69.
.X). Ctoj. Cqom.
CTp. 94, 98, 100, 105, 125, 130, 145, 150.
Xjiacn. LIII
IlaxHM. CloH. u3,t;. o;^ 1835. r. lib. UI cap. 6,
CTp 53.
Pajufe, Hct. II CTp. 453
Abavl-Hii KpaCTp. .S50-352.
."LeM HasBaH je y BpauKOBaba h HejaieBaha {^Abavi sen hrapavi kral^J. Cp. Arkiv za jug. povj. knj. Ill CTp. 11
12.
FjiacH. LIU cxp. 55
Ilejaq. Hist. Serv. CTp. 197.
Ji,a.a. PjeqH. Ill CTp. 169, 170, 184, 378, 379, 428; I CTp. 96.

H BpaHKOBHli je HasHBajy Kkepjy <i>paHa^Kor

Kpa.ta {^.Frnncorum rer/is fllia^^) h i.aS)
CxBap, naK, o nopeK.iy Kpa.time Je.iCHe

OBaKO pery.iiime r. 11. C. CpeiiKOBH]i:

Kpa.^nua je Jejiena no ony cbomc o;i,
*paHaqKe uopojuae de domo CIderiz. 4>paHuycKOM Kpa-T^y JbyiieBHTy IX. 6n.ia je cecxpa 0^, TexKe, aBa.n;i,yiiHyII.HeKa po^aiviiaa.
OHa je Hajnpe, no Ba.iAyiiHoey HacTOJaBaay,
6HJia HaMcaeHa hkohuckom cy.ixaHy y xapeM,
Kao sa.xora Miipa ii caBCsa H3Mel)y Ba.iayriHa
H xor iiKOHiiCKor cy.ixaHa. A Ka;ia, naK, hhKejcKH liMnepaxop Baxanuje yHHinxn xaj cases, Ba.i;iYnH cxynii y nperOBope ca C})ncKUM
Kpaj>eM ypomcM n ^a My Jejieny, CBOJy po^aKiiay sa aveny.-)
Je.iena je nocn.xa xnxy.xy: ^^Regina de
Zetoe. hoc est Mysiae Jnfe.rioris^ in partihiLs Aihaniae'". Y nanioj je ncxopnjn noanaxa
no;i,

HMen M ^^EjiwauKa
HasHBana:

OHa

je

jKan. CTp.

1) JI,aH.

CTp.

cxp. 49.

cxp. 2:i9.

Hnaqe

ICaj,

ICa-uh^i,

'bAHiJ, Helena., Helena Francica.^)

ICAJHii,

CHHK LUI

Kpa.iiui^a''

W^mwa,

55.

8,

58.

Hib-t.

Arkiv KyK.

r.TacH Lin cxp.

Cxoj. CnoM.

."byfi.

Kit.

jKut

CTp. 165.

Ill cxp.

3637.
in cxp.

Faa.

FjacH
IV (XXI

T-iacH.

lOO.

11.

ffla*. P;i-

Let. cxp. 60.

KoBai. h .JoBaH. Ucx. cxp. 93 aax18951896. Cx. HoBaK. CpCu h Xypmi XIV. n
b. cxp.
62.
Kpcx. IIcxp. cxp. 48.
MaH^p. Il.iycxp. hcx. cxp.
92.
YfiiBK. Hex. cxp. 109.
MiuaK.
MaJK. Ilex cxp. !.>
Hcx. UpHP Tope, crp. 21
Pajuh Ilex. II cxp. 478.

mat.

BH^aKoB.

107. 108 Ilejaq.

XV

li.".

Ilex. I cxp.

Hist. Serv.

cxp.

2U, -216217.
CpetK.

Ilex. II
cxp 132.
CpeliK Hex. II cxp. 132.
jai. Hist. Serv. cxp. 199.
2)

3)

JI,slh.

Peua HI

cxp.

517.

He-

^paryxHHOBH poAHiejbH

CBOjoj noSojKHO-

cy ^yo6iiqajenn cpe;i.H>eBeKOBHH
H3pa3: y rpa^eity a o6;i,apnBaay ManacTHpa,
y HaK.ioHOCTii HacnpaM upKBe h CBeuiieHCTBa.
KpaJL je yponi no;i;Hrao ManaCTiip Conotane ii ^aHii.io jaKO ncTn^ie n^crOBy iioCo^KHOCT, npe^aHOCT Bepn, oorodojaHvJjHBOcx.
Kpaj>Hn,a je Jejena 6H.ia Bp.io Jiena, no6o5KHa,

CTH

;i,aBajiH

noxnoMara.ia ciipOTiiityiiHeManiTHHy, ,,HHmTe

y6ore", o6;iapHBa.ia iipKBe n Manacmpe h
BbHXOBe c.iyjKiixejLe, (no TpoHonmy) no;iiiraa
Hene Manacxnpe. /l,aHii.io o itoj c bg-xukhm
OAyineB.-beBbeM roBopa n ynopej^yje je, luxa
BHuie, c BoroMaxepo.M^). HeMa cyMae ;ia obo
CH.iHO ^aniiJiOBO ojynieBjjeae ii XHuep6o.ia
y ynopei)eifcy ne AO.iaaii oxy;ia, iiixo je,
II

MOJK;ia,

OHa

6iija

noxiioMara.'ia ra

ii

/I,aHH.iy

II

HaK.xoibeHa,

OA.iiiKOBa.xa joiu

panujnx

roAiina.

je

Kpajb ypoui ca Kpa.ijimoM JejienoM nMao

ABa CHHa: JXpasiimuHa ii 2Iiui/muHa.-)

1)

Hb.

JI,aH.

IXaB.!.

a:iiB.

cxp.

JKuT. cxp

5, 7,

60,

68, 69,

73, 75, 79, 87,

88.

164.

2) Op6nHn y;jHMa ;^a je Ypoui 1 uMao qexupH cima: ^JpalyruHa, J/pedt/aoea^ Mu.iyTUHa H Crt^aua. Jl Regno de gli
Slavi, cxp. 2.'>3. (Xo ce ucxo yaiiiia h y KOMCHxapHJia KaquteBa Razgovora Ugodnoga Naroda .Slovinskoga (Jl,yf>p. e,inu.
o;^ 1861. ro;T,. cxp. 50 52.j.

II
JparyTZHOBO po^eae, sexaBCTBO, Bacnziaae. IIocJiesHiie JlparyTHHOBa BacnHxaaa.
JparyiHEOBO aocTojaECTBo.
yBO^ea? fiparyiHHa y jasHe nocjiOBe.
IparyTHH Ha TypHHpy jejEOM.
IparyTHHOBO
Hue y noTEHcy jesnor yroBopa
MHpa.
HMesy Jpa-

ryiHEOBy.

Ypoui

I Be.iHKH

y npBOM

6paKy

iiMao

je jCAHy Kticp.
ApyroM, naK, c <X>paHnyckhhjOm Je.TCHOM 6ho je hpecpehaH: Jcjicna
My po^H Hac.iCAHUKa, komc ce, no peqiiMa

apxHJenHCKona /I,aHMna II or, o6pa;i,oBaiiie

H po^HTejbii H ii,e.ia CpncKa ^pjEana. II H>eroBH CoJiehHBii poahtcjlh, kojh cy My cc xaKO
jaKO o6pa;iOBajiT, ^ajtome My hmc ^paryxiiH,
HMC, y KOMC cy cnoJHJiH CBy CBOJy Hemny
po;i,HTej>CKy jbyGaB, CBOJy Ha^y, CBOje jane

pejiHrujosHC oceLaje.')

npena OHjiaiiriteM Ha^nny BacnnxaBaBba

H caBpeMCHOM Ayxy, /I,paryTiiH, o komg cy
ce poiiHTejbH xaKO jaKO SpuHyjir, h hhjc morao jxpyRmije BacnuTaite jiooiith, ao yncTO
pe.iiiriijo3HO. IIopcA aeroBe MaJKe, mijy npoCBeliCHOCT 11 xyMaHHxapHOCT xaKO jaKO iicxiiiie
apxHJenncKon ^anH.xo, yqnxejtu cy My <5hjih
1)

JtaH. jKhb. cxp.

11

12. IlaBJ.

JKht. cip.

165166.

Ka.iyl)epH. Be.iiiiva 2)o;i.HTe.TjCKa JtySan

ii

no-

nymiaita, yqiiHH.ia cy ^paryxnHa uoBeKOM

HCCaMOCXajIHIIM H Bp.lO nOBOA.T>HBIIxM
CTpaHUM caBCTiiMa II yximajiLMa; a pe.mrHJ03H0 BacnHTaEbe ocxaeioo je ;i,y6oKii xpar
y H>eroBOJ jiymii: Oh je 6.xar, xiix, noooyKan
CJiaOJlM.

H,

mxa

BHiue, acKex, npaBii dnroxa.

.xnrMJ03H0 Bacaiixaite,
CH.io

xo pc-

ceCii ho-

noxuynu necHMHxnqKH xapaKxep y

XpnmhaHCKe
nixo

Koje je na

tie

ce xo

;i,oii,HHJe

BH;],exH,

fteroBOM oj^-iyKawa, KopannMa

Ka;i,a je

;i;yxy

Pe.inrnje, i.xaBHHJe Moxop, Kao

ii

y hckhm

pa;iy HiCrOBy

/I^paryxiiH ;i,opacxao,

Kpavb

My

jeypouiAao xHxyny MMifJu Kpa.h; noqeora

yBo;i.nxH y jipjKaBHC noc.xoBe; y CBeqannM npH.iHKaMa jaeao My Mecxo h yBaJKeae ;i.ocxojho
je^Hor KpaieBCRor npecxoHacae;i.HnKa. ^a je
OBO CBC Aoucxa dH.io, HajiasMMO noxBpjie y
noxHHcy yroBopa Mnpa, kojh je 25. JyHHJa
1271. ro;i. yrapCKO-xpBaxcKii Kpa.ij Cxei>aH
V saKjjy^no ca qeniKiiM KpajLCM OxoKapeM
xoM ce miCMCHOM yroBopy Miipa y
II.

noxEHcy cfiOMHfte nopeji HMena Kpa.'ba Ypoma

n HMe /I,paryxHH0B0 ca axpH6yxoM junior
rer Sc:rviae^)
1) Casi noxnuc Tor yroBopa iiupa luycxpyje Me})yHapo,^He
nojsioBe oHjaiujiux Apua.toBiiKa, Koja cy ce Bpjio 6piihj."lhbo
nOTDHCnBa.lil: Dei fjracin Hun;/aric, Daliuuriae, (Jroaciaf, Haiii.ae, Serviae, Gahciae,
Lodomeriae, Comaniae, Bulrjurlueiiue

reges

uT^i;

ht,i.

y TOM

ce nornucy, nope;; MHoror Kojeiera, enosmiLe h:

..-Lroninn rc'jtm Serviae et Slephanum filius eitis, junioreni

genenim moatrnm
Xheiner Mon. Hung.

regent Serviae,

Bhah

h cp.

cxp.

303.

J.

B.

Jom y

jenHOJ CBeqaHOJ npH.iHij,^, na hcnpe xora, Ha.ia3UM0 ^pary-

KOJiHKO rojuHHa

THHa y3 paMC iteroBa

YrapcKH

Kpa.ij

cnpnjaTej>eH>e ca

oiia.

Be.ia

IV

OxoKapeM

^a fee
6hth sa.iora

Ha;i;ao ce,

11

Ho/KyHCKor Mnpa. C xora oh ncnpocH 3a CBor

M.ia])er cnna Be.ij, xpBaxcKor oana. KynHrryH;3,y BpaHAeHSypniKy, HeiiaKHH>y OxoKapa 11.
CBexKOBHHa BenqaHja ca xypmipOM,
neyiy
ce xo.xnKO npunpeMaaa 06a ^Bopa h y nanpe;i; paar.xamaBajio, 6n.xa je 12G4 r. 5 Okx.
no HOBOM Ha .xenoM Mecxy, na yxoKy <I>hHiaBe y /^ynaB, xpn >iu.T.e HHme o;i; Beqa.
Mei)y cjaJHO o^eBeniiM BnxesoBHMa n .xe-

HHM

;i.aMaMa js Kpa.x>a Be.xy

H
yponi
H
aeroBH chhobh ^parycy
XHH n MnxyxjiH.') Ty cy ypomeBH chhobh
HMa.xH npH.xHKC ;i.a ce yno3Hajy ca 3ana;taauKHM BiixemKHM saoasaMa, kojhx je 6h.xo
n y name cpe;i;H>eBeKOBHe B.xacxejie.^) Ty cy
ce. M0>K;i:a, 3ana;i,He jaMC qy,T,n.ie KO/Kyxy n
npocxoM Hapo^HOM o;i;e.xy 3'^ponia I-or; chmnaxHca.xe mhphOxM h caH.a.xnn,n ^paryxHHy,
a o;i;ynieBj,aBajie ce ;xpcKnM n hohochxhm
Mn.xyxHHOM.
II

noHOciixiiM

6h.xh

TKaleic: Mon. hist. li<^. leg. civ. Zagr. etc. Vol. I Zngr.
1889. cxp. 56, 108. Tliein. Mon. Hung. I cxp. 244, 295, 300
ht;i;.
KyK. Ark. cb. VII cxp. 19 21.
Ilejaq. Hist. Serv.
cxp. 221222.
Klaic Povj. Bo.sne cxp. 86.

1)

Jieno

359. CMHiuK.iac Bpjo

T. Smic. Povj. Hrv. I. cxp. 358
onHcyje xy CBeiaHocx.
Sayous. Hist, des Uongrois I

cxp. 277,
2)

284285.

Ct. IIoBaK. Cx. Cpn. BojcKa cxp. 97

111.

Ha

saBpnieTKy oee r.iaBC, mhc.ihmo, ^,a>

je HajnpHpoAHHJe MecTO nporoBopHiH mxoro;!;
iiMeny KpaJta ^paryxifHa.
/I^aHHJO ^paryxuHa pejOBHO Hasiiea KpaJBCM Cme(f)aHOM, a na KpinxeEby, Be.xn apxajenHCKon ^aHH.xo, jo6ho je H>ie JJpazymuH.
HeKH ra .xexoniicn nasHBajy h CmecfJaHOji h
ff'pazymuHO.M. a neKH h.xh caMO J^paeymiiHOM
HJiH

caMO Cme(f)aHOM.^)
Hy, nope;i; obhx noanaxnx

nasiiBa. nocxoJH joni jeaaH Ha3HB HHxepecaHxaH a.iH ca

CBHM ycaM.'ben. Ce^ennqKii .lexonnc, na HMe,

HasHBa ^paryxnna JXpyzamunoM h xo ;i,Ba

nyxa je;i;HO sa ApyrnM.
.,Cl iKC Cxe'i'aHB ct mipa "BjeHoio
po;i;H B. CHHa: J^QoyvATvwKA (sicl) h Mn.xoyTHHa, iiJKe HapeqcHuxB: ^{ioyrATwxaO) Cxe4>aHa Kpa.xa ii ^Iii.xoyxnna Oypoina Kpa.xa.^)
SaHHxepecoBanii o obom qyjHOBaxoM na3HBy, MR CMO OBy ny6.xHKaij,iijy r-Ha Jby6oMHpa CxojaHOBiilia cpaBHn.iii canY6.XHKauHJ0M
IIIa^apnKa. Y IIIa<i>apHKOBOJ
Koja
ny6jiHKai;HJH,
ce y neqeMy h y opxooj ny6.iHKai],nje r-na
rpa*nJH pas.xaKyje
JbyuOMHpa CxojaHOBulia, ncMa xe nenpaBH.IHOCXH. Mh He xMOHceMO KOHCxaxoBaxH o;i;
Ky^a ;i,o.xa3ii osa ;i;H4>epeHii,iija y HasHBHMa.

IlaBja

Jocii<i>a

IIb IlaB.T. HvUT. 165 1G6

HCuB. CTp. 11-12 H.T..T.
Jby6. Cxoj. Cnoji. HI. cxp. 94. 100, 103, 105, 125,
1S9. 150.
Ilia*. Paniat. Let. crp. 52.
l)Ji;aH.

T.;i.

')

JL. Ct.

CnoM.

CTp. 130,

lUa*.

Pam. Let.

cxp. 69.

10

Moryhe

jc,

Torpa^CKC
je,

ii.iH

j^sl

je lIIa^apHK jbco HeKC op-

KOpeKu,Tije, Koje ce

iteMy

CBH;i,e.ie,

naK, norpeaiKa y caMOM .lexonocy.

Cy;i,cliiino noy3;iaHiL\i cnoMeiniaiivia,

Moace

^a

j^oduo

ce ca CBHM yaeTii:

je

JJpasymim

Ha Kpiumeiby, Kao uimo it AE. JJ,aHujio II Kaoice, u jia My je mo iiAie oujio eume
Hapo/^Ho, a ^a My je uMe Cmeifiau oujio eume
,^36aHiiHHo'-^
Oh ce caM> mano fCme(paH) nom060 ujie

uucyje.^)

jbj6. CxojaH. CnoM. Ill cxp.

13. CnoM. Kp. Ak. IV.

PeqH. UI cxp. 170, 287, I cxp. 303.
IlaxHMep la uasHBa Stscpavcg. Bon. Lib. III. cap. XXX. p' 273.
Ilaaa HiiKo.ia y cbojhm nncMnira ra Hasusa caMo Cxe*aHOM. Thein. Monuin Hung. 1 cxp. 375 DCV; cxp. 377
378 DCX. nejai. Hist. Serv. cxp. 205, 207, 208. - Arkiv. Kuk.
knj. U cxp. 10 r. 1291.
BpanKOBfiii
ra
Ha3HBa BeAuKUM Cteff/aHOM(!): ^Uragntin ergo fii'tiit, Begis
Jlrapavi, [actus est Bex, magnus Stephanus dictus. Equitani
ii
sub ai'ce urbeque Jelechem etc". Arkiv. lU. cxp. 12. FjiacH.
1)

cxp. 10.

JI,aH.

LIU

cxp. 57.

m
SEHEJIBA KPAJLA JPAr7THHA

'^Eja je Kin 6Hj:a KaiaKoje ce roflHHe ffparyiHH oxeHHO?

HKeny KpajBHue KaiapHHe.
pasa, UparyTHHOBa xena?
MoTBBH npHjaxesiCTsa e cposciEa Epaa.a 7poina I.
ca aaijapcKEM Kpaji.eM Bsjiom IV-em.
oapea6aKa B o6aBe3aMa Ma9apcKor Kpajia no ,,6paHKoje 6e seaae npaHOH yroBopy".
najie Cp6EJE no tom 6pa':H0M yroBopy" E fla JIB cy npanaae sa
BJtiase Kpa^a 7ponia I?

Ko.iuKO je HaMa nosHaio neMa cnoMehrkA, KOJM 6n nocBCAO^ii.Tu, KOJe je ro/inne

6iijia ^paryTMHOBa 5KeHH;i,6a.
fl^ami.w, qnJH
cy xpoHOJioniKH nojauii ca cbiim He;i;oBOJjHH,
TOMC HiiuiTa He caonmiaBa. Oh, na dmc,
Be.iH jia cy ra po;i.HTej>H O/KennaH, Ka;i,a je
nyHO.ieiHHM nocTao.'j

ocKy;i,Qij;w

cnoMeHHKa,

Kojii 6ii

HspnqHO

osHa^H.in rojHHy ii.m naK caMO HaroBecrn.iH

BpcMC ^l,paryTHHOBe SKeRaji6e, ne Moace ce

npeaiiSHO o;i;pe;],HTn rojima ^paryiMHOBe aceHn;i,6e. IIpH cbcm tom, mojkc ce naaK o;i,pe;i.HTn ropEba h jtoita rpaHHua BpcMena ^paryxBHOBe /Keniijoe. Y Beii noMenyxoM micMCHOM yroBopy, KOJnjero;i.iiHel271.3aK.T,yiiHO
MaijapcKH Kpa.T> Cxe^an V ca KpajLCM OxoKa1)

/I,aH.

/KuB. cxp. 13.

IIaB.T.

iKux. crp. 167

168.

12

pcM

II-HM,

Kao

M.ia})H

y noTOHcy noMnite ce ^paryxHH

Kpa.T> ii CTea>aHOB sem. Hpexno-

cxaBjjajyKH, nan.

ypouia n

je

jia

cpo;i;cTBO

Be.ie aacHOBano

noc.ie

iisMet^y

paxa

h3-

OxoKapa r. 1260, y kom mh

paxy Ypoina bh^hmo Kao caBesHiiKa Be.xnHa,
Ha ocHOBy xe, ;];aK.xe, npexnocxaBKC MOiKe ce

Mel)j Be.ie h

ysexH, ^a je

1260

noc.xe

oiKCHHO
ro;i.

Her;i;e

/l^paryxHHOBa

iKeHn;i.6a

6HJia

JaKJie: ^paryxim ce
BpeMcny iiSMC^y 1260 1271

rojtnne.

yanMa ^a ce /I^paryxHH o>Keain oh ne caonmxaBa na ocHOBy

IlejaqeBiiK

HHO 1269. r.;

qera oh xy ro;i;HHy

^paryxHHOBC

yxBpl)yje

Kao

ro;iuHy

aKeHH^Se.^)

^HJa ]g k^h 6n.xa Kaxapnna /I^paryxHHOBa

cnoMCHnnn n Hcxopnqapu hckii hc ciascy
ce HOxnyHO y ncKasHMa. SnaxHO je, naK, xo
nixo ce y CBHMa na.iasn xapaKxepncxHtina
jejtHor.iacHOCx, jisl je Kaxapnna 6H.xa k^h
jKena,

MaijapcKor Kpa.i>a. ^aHu.xo bcxh, jisl cy po;i,Hxe.T>H JI^paryxHHy yse.xn Khep oa n,apcKor
n.xcMeHa a Mai^apcKC Hapojinocxn". ,,AuJTtpb
OTb HMhUm MJphCK<l, l63hlKtl TKi OVTpbCKJjro".)

Bpxo6pe3HHqKH Jlexonac, TpoHOiuaii; it BpanKOBHh ysHMajy ^a je Kaxapnna kLh MaijiapCKOr Kpaj>a Bja^HCxaBa IV- or KyMaHii,a
(Chun Ldszlo, Ladislaus C/iunus), Kora TpoHoinaii, nasHBa Kp8ha^cao" (mccxo: Kyn.iac.xo,

Dr.

lUa*.).

no.xeMnrayfeH ca
1)

Ilejaq.

IXejaneBnli,

nan,

roxoeo

BpaHKOBniieM,

na

ocHoey

Hist. Serv. CTp.

221222

13
nosHaior nncMeHor yroBopa
Be.iH, jia

je Kpa.miifa

oa 1271

ro^.,

KamapuHa 5uAa

npa^'bij

Bjia^ucjiaey we Kfiu, Heoo cecmpa. KaxaHqab.

Y3iiMa jia je JI,paryTHH iiMao saHvCHyJe.iHcaeexy, KhepMai^apcKor Kpajba CTea>aHa V-or.

H JlyKapnje

ysHMa

je

;i,a

^paryxHH

ome-

6110

BbCH OBOM Je.XHcaBexoM (Eluahetha)?)

Kpajbima Kaxapima: noii

y ;i;aHaffliLOJ cpncKOJ
ncxopiiorpa^HJii, Ha ocHOBy no^naxor nucMenor yroBopa Miipa o;i; 1271. ro;ii. ca cbhm
yxBp})eHO: /I,a je ^paryxim 6ho O/Keaen ynyKOM Mai;iapcKor Kpajba Be.ie I V-or, a hepKOM
Mai^apcKor Hac.xejHHKa npecxo.ia, xpBaxcKor
Kpajba H 3a HeKO spoie uixajepcKor BOJBOAe,

Hy,

qiija je kIih

dispiitandura; jep je

Kpajta

MaijiapcKor

;i.oii,HHJe

Cxe^ana

V-or.

Cxe<i>aii je V.
6110
oJEeaeH Je.mcaBexoM,
iiepKOM HecpeLHor KyiviaHCKor BOJBOjie Ky-

KOJH OH

xeiia,

KaHOM

o;i;

iiHBaaiiJH

Monroaa

Baxy-

no;;

Maijapa yonjen, ocyMBbaqeH

113-

jtajcxBOM H yxo;i,cxBOM.")

BeliHHa HauiHX cnoMennKa HHKaKO

ryxiiHoey aceny ne 30By IiamapimoM,

^paHero

167
168.
naB.T. JKht. cxp
lU. cxp. 100.
."b. Ct. CnoM.
cxp. 49, 174.
FjiacH.
Arkiv-. Ill cxp. 11
12.
FjiacHHK Lin cxp. 56.
IV (XXI) cxp 239 - lleja'i. Hist. Seiv. cxp. 217, 221

1)

^aH. JKuB. CTp. 13.

r.iacH.

Starine
87.

222.

BH;i;aK.

IX cxp.
Hex.

77.

356.

Klaic

Povj. Bosne

152.

cxp. 86

Kosai. h JoBaa.
Smic. Povj. Urv. I. cxp. 355
Kaji. Hex. cxp. 43. Kpcx. Hex.

151

MaJK. Hex. cxp. 29.

Ma.ioj.
Hon. Hex. cxp. 4 4.
yOaBK. Hex. cxp. 113.
MajaK. Hex. 14.
cxp. 49.

cxp. 109.

cxp.
CpeliK. Hex.
HcT. cxp. 93. e;i;. 95/96. r.
2)

Oa-i.

cxp. 117.

14
IiamaAeHOM, Kamao%uHOM h.ih KamejieHOM. TaKO je ^aHii.io nasHBa, a hcto TaKO
H HeKH o;i; .lexonnca (Kao: CcieHFjqKH, Bpxo6pe3HiiqKH H jtp.). HeKH naK TajiHJaHCKH
cnoMCHHi^H HasHBajy je h.ih KamepunoM (CatHJiH

herine) H.iH

KamejiuHOM (Catheline) .^)

^a yponi

Be.iHKH noxpajKH npnjaxejhCTBO H cpo;i,CTBO y MaijapcKor Kpajta h Aa MaijLapcKH KpajL CTynn y npHJaxejbCTBO n cpojtcxBo ca cpncKHM KpaJbeM ypoiiieM, ii3oe;ia
jia cy n je;i,aH h ;ipyrH caMHM OKOJiHOCXHMa
Ch.xh HarnaHH.
MaijLapCKa je OH;i,a 6H.xa Be.xijrxa ii CH.XHa
;^p5^caBa,
na Kojy je ypoin nolens volens
xojvic .leno peao6ho npiiMopan pa^ynaxH.
nyjy r.r. KoBaqeBnli n JoBaHOBiife. Ho itHMa
Ypora, 5Ke.ieiiH Aa o6e36eAn ceBepne rpaHone
CBOJe ApJKaBC H CKopo saysexH XyM h ^a
y sroAHOJ npHJiimH saBaa^a MaqBOM, uoxpajKH
npHJ axejbcxBO y iviaijapcKor Kpa^Xia.') Ypoiii
je, AaKJie, y nnxepecy HHxerpiixexa CpncKe
I

^psKaBe H ycnexa CBOJHX saBOJeBaqKHX n.xaHOBa Ha ceBepy CBOje ^pncaBe noxpasKHO

npHJaxejbCXBO y MaijapcKor Kpaj>a. Hy, nope^
OBora, HBrjie^a, ^a je jom je^na cxBap no-

HaB.!. ^Kht. cxp. 168 226.

AaH. 5Khb. CTp. 13, 97.
cxp
IV (XXI) CTP. 239.
.TiyC. Ctoj. Chom.
TaaCH. XLII
129135, 9599.
^aH. Peq. I cxp. 442.
CTp. 28. Rad. XVUI CTp. 223. -

1)

rjiacH.

2j

IIcT.

CTp.

100

113;^.

189!. H CTp. 92

mjf,.

95/96.

^o;^.

15
Kpexa.ia Ypouia na TpaHteifce npHJaTe.tCTBa
n caBesa ca Mai^apcKiiM Kpaj>eM.
M3 HCTopHJe B.iaAaBune ypoma Be.inKor
3HaM0 CBe OAHOce, Koje je UMao Ypom I ca
Ba.T;iynHOM II-hm (1237
1261), JoBaHOM
AHt)e:iOM KoMHenoM, c HHsejcKHM uapeM Ba-

xaunjcM, c ennpcKiiM
c

^yopoBqaHHMa,

xaii.iOM,

;i.ecnoTOM

MiixannoM,

6yrapcKiiM

napeM Mh-

c Kap.iOM An'/KyjcKiiM.

o;tHociLMa

OBRM

B.iaitaomiMa oco5hto ce iiCTHne

ycneuiHa pajaa y McmaHby y yiiyTpaniite cxeapn ByrapcKC JI,p7KaBe, h y
nperoBopHMa 11 yroBapaity ca Kap.iOM Ah5KyjcKTiM. Iloc.ie CMpxii Ka.THMana Il-or yi)om
ycne jta noji,HrHe iia CyrapCKii npecxo CBor
KaH;i.HAaxa KoHCxanxnHa Texa. EberoB. naK,
paji, Kao pa;i; jejHor caBcannKa Kap^xa AhmyjcKor, HOCHO je na ce6n xim junjoMaxcKC
BemxHHe. Ypoin je capeeEBiiBO r.xcAao jta
sainxHXH CBOJe iiHxepece, h, c naJBehoM o6a3-

ca

ifceropa

pHBomky, ^yBajyhii ce KaKBa ne

npoMiiiTi.T>eHa

KopaKa, rjiCAao je ;i.a y aKu,HJii aHrajKyje

Kap.xa, OBor B.xa;i;aoi]ia bhcokhx njiaHOBa. /I,a

y xoMC CBOMC pajiy, y pajiy Ha jyjKHOj

H HCTO^HOJ rpaHun,n CBOJe Ap'/KaBe, ypoui
Morao paiiynaxii Ha noy3;iaH ycnex, pa3yMe
ce, j.a ce oh Mopao xpy^axH, ;i;a MaijLapcKa
He 6y;i,e y HenpnjaxejbCKOM pacno.xojKeay
6b.

npcMa

ibCMy.

MaijapcKOJ je xa;i;a B.xa;i,ao Bejia IV,

OHaj eHeprnqHn MaijapcKH B.xaAajiaii;, a.xn necpehHH oxan;, kojh cbojom cy^CnHOM jaKO

16
onoMHEbe Ha Hauier Kpajia Ypoma. 3a H>eroBe B.ia;i,e jtecHaa ce ona cxpaxoBHTa moh-

rojCKa

Haje3;i.a

no4;

Baxy-XaHOM (1241

1242), ^HJii cy xa.iacH aan.ijycHy.xH Ma.io n

CpncKe 3eM.T>e. Taj.a cy MoHro.xH, KOJuMa
je MaijapcKa noc.xe 6nxKe
6H.xa ca

cbhm OTBopena,

Ko;ii

Aonp.xii

peKe Illaja
qaK y /l,a.x-

MaxiiHCKO lIpiiMopje, r;i;e cy oes ycnexa onca^HBa.TH Kjihc, Cn.xex h Tpornp n no Mopy
BHJa.xH caMortr Kpa."La Be.xy IV-or. Ka^a cy,
naK, MoHro.iii oxhlu.ih ns MaijapcKe, soor
CMpxH Be.xiiKor xana OKxaja h 36or c.ie;icxBCHe ^nsmKe j^sHypeHOCxn, Be.xa je Morao
6^330 ;ia CBOJy scM.Xjy nojurne ii3 3rapuuixa
n nycxoiiiH, ;i,a je noxnyno onopaeii h npomnpii. Oh M.xeqaHHMa saysMC 3a;iap h hckc
npHMOpCKC rpa;iOBe.
caBCsy ca qeinKHM
Kpa.tCM y jej,Hoj o;i;cyAHOJ Cuiixu no6e;i;H
<I>pu;i;pHxa CMyx.i>HBora, noc.xe;i,H.er Ba6eH6eproBi];a. Oj <l>pH;ipHX0BHX 3eMa.T>a, no norojoH ca OxoKapeM 11. o;i; r. 1254., oh jo6h
nixajepcKy oj Oxonapa, kojh ce 6uo oace-

HHO

je;];imoM Hac.xe;iHnH,0M

XyM

aycxpncKHx

se-

cy My noxquacHH. PaAOC.xaB AH;i,pejeBnh, ^Kynan yXyMy,

Ha3nBao ce K.xexBeHHKOM Aiai^apcKor Kpa.T>a.
3a BpcMC Be.ie IV Mai^apcKa je, ;i;aK.ie, 6H.ia
jaKa H Ypoui je MO])ao paqynaxH na ay.
nixo je 3HaxHnje, ypoiu je oiio hc caMO y
jtoopHM n npHJaxe.T>CKHM o;i;HOCHMa ca iviai^apCKiiM Kpa.i.eM Bcjiom IV-hm, Hero je, mxa
BHuie 6ho h y cxBapHOM caBCsy. Y 6ojy ko;i;
Maj>a.

BocHa n

oh.xu

17

KpoaceH6pyHa fKroissenbrim) r. 1260., y

KOJeM je Bena IV xaKO Hecpefean oho, naKOJOM je He;ia]iOM IIlTajepcKy Hsry^no,
y tom
6ojy Mn Ha.iasHMO y Mai^apcKoj bojcuhii je;i,HO
OAe.i>eae cpucKe boJckc, Koje je ypom noc.iao Be.iJi IV-om. To je, ;i;aKje, AOKaa, ^aje
ypomSHoycTBapHOM caeeay ca Be.iOxM IV-hm.
HcKii cpncKH .lenoniicii, oco6hto cxapHJH,
H3H0ce ;xa je Ypoiu MHore nenoBOJbHe cxBapn
npexpneo o;i, Mai^apa.') Bes cyMite je Be.ia
IV, y CBOJoj arpeciiBHOj no.iHTHi],H, pacnpoCTHpao CBOJe ocBaja^iKe n.ianoBe h Ha CpncKy
^pHcaBy. OTy;i,a je, Ba.i>;i,a, HnpoHsanuo 6njio
ycxaHOB^Tbeifce Ma^BaHCKe BaHOBHHe, Koja je
Kao HCKa Mai^a])CKa HapKrpa'i>HJa Sn.xa npeMa
CpncKOJ /I,pjKaBH.-) TpoHomau;, nan, BejiH,
cxynno y cpo;i,cxBO ca Mai^apjia, je Vpom
CKUM Kpa.teM, mxo Hnje oieo paxoBaxii npoTHBy Mai^apa, jep ch.xhh Oexy.^)
Hy, He caMO /la je ypom caMHM oko.ihocxHMa 6iio npHMOpan ja noxpa/KH npujaxeicxBO H cpoACXBo y Mai^apCKor Kpajba, Hero,
mxa BHine, cxBapn noKasyjy ^a je c.xHqHHM
OKOJHOCxHMa H caM Kpa.t Be.xa 6110 Harnan
;i.a
6y;i,e y ^oopHM h caBe;3HHqKHM o;i.BOCHMa
ca cpncKHM Kpa^tCM ypomcM. 36or mxajepCKor HHxaaa, KOJe je noc.xe 1259. to a- nociajio aKyxHHM, Bejra IV npHnpcMao ce na

Ij

53 CTp.

.TjJ'f).

5.

C'TOJaHOBIlh,

ClIOMeHHK

111

CTp.

9i).

TjiacH.

Ula*. Painat. Let. CTp. 52.

2)

Sayoxis, Hist, des Hongrois. cxp.

3j

FjacH.

284

CTp. 49,

18
pax npoxHB OxoKapa 11. yBH^ajytn
jeOxoKap jaqn, Bejia je Mopao noxpamnxH

o;i;cy;i;HH
;i,a

mxo jaqe h

noy33;aHHJe caBesHHKe.
TOM xpaaceay, pasyMe ce, ^a je Bejia Mopao

ce6H

BOAHTH paqyna ii o Ypomy, Kao o jejtHOM

jaKOM norpammHOM Bjiajiapy, koJh 6a ce H>eroBHM eBeHxya.xHHM neycnexoM a OxoKapcBOM
noCe^OM Morao KopHCinxH.
CaMHM OKo.xHocxHMa, jtaKJie, 6hjih cy h
Kpajj J^pom H Kpa.i, Be.xa npHMopanH jia,

y ;i;o6pHM ojtHOCHMa. A.xh to h>hxobo

npnjaxejbCTBO HHJe HiiKaKO 6hjo n.xaxoHCKe
npnpoAe; oho je 6hjio CKonqaHO cxBapHHM caBOSOM H, Kao mxo CMO BHJte.XH, yponi BOJCKOM
noMaace Bejiy y ohom 6ojy Ko^nKpoacenCpyHa.
Th cy BbHxoBH o;i;hoch nocxajin ocoohxo neacHHMa, Kajia je ^paryxan yaeo 3a aceny
ynyKy Kpajba Be.xe.
Upejia ceeMy oeoMe, oiijio ffa je ypoui uoMuukbajyfiu na Kanee oceajauKe ampuje eAe/jao
/^a 6yMe y ^^oopiut o^uqcuMa ca jtaiiapcKUM
KpajbeM, ouao j^a ce dojao Mai,iapa, nao uimo
xofie Tp)OHomaip, oujio ji,a ce Ypoia mpy/j;uo
canyea uumeepumem CpucKe ffpoicaee
ffa
aepeciwue uojiumune Mai^apcKOZ npajha,
Off
6yjty

ceanaKO, mucjiumo ffa cy

muHoee oicenuffde MaijapcHOM

jiumuHKe upupoffe.
Ma.io je cnoMeHHKa,

BHM noro3;6aMa H3Mei)y

Yporaa

I.

ohh,

Momueu

ffpazy-

wpuHiiesojt uo-

kojh snajy o kek-

h
hckhm noro^-

Mai;iapcKor KpajBa

mxo3Hajy

19

npymajy caMO naroBeniTaje, na ocHoey

KOJHX je leiuKo peKOHCTpyncaxH y jtexajLHisia
xaj ^,6paHHu yaoeop'^ (^a laKO HaaoBCMO CKyn
THX norojiaSa!). .lexonncH, roxoBO cbh, o xomg
HHmxa He snajy. Oa KpaliHX Jiexonnca, kojh
npyjKajy jiaKOHwqHe Mci'iase, kojh, BehnnoM,
iiMajy Bpe;i,HOCXH sa xpOHorpa<i>HJy cpncKC
HCxopHJe, He Mory ce hh HiuqcKHBaxH KaKBn
;i,exajLH. Jcahho, naK, mxo ^anajio, TpoHOmau, H BpaHKOBH^ snajy o noroA6aMa h mh
feeMO Hajnpe hsjioskhxh h pacMOxpHXH, a 3a
XHM OD,eHHxn HiHxoBe HCKase,
ApxHJenncKon ^annjo, kojh 6h y OBOJ
cxBapH CBOJHM npeDiH3HHM HCKasuMa 6ho oji;
BejiHKe KopHCXH, y CBOJHM HCKasHMa He noKasyje noxnyny ;I,ocJIe;^HOCx. Ha HMe: Ha
6aMa,

jejiHOM Mecxy seJiH oh, jia je npajb

;i.ao CBeqano o6efeaH>e ne caMO cnny

Ypom

cbomc
^paryxHHy, nero h npnjaxejLy naijapcKOMe
Kpajby, ;i.a fee cnna CBora ^paryxHna y^nHHXH CaMOCmaAHUM (CaM0Ap^aBHHM") Kp)a.fhSAi

ipejie

ceoaa.
;^a

je

Cpucne JJpofcaee join sa ofcueoma

Ha jtpyroM, naK, Mecxy bc.ih ^annjio,

ypom o6efeao ^paryxnuy, ^a te My

npecxo hjih naK je^an ;i,eo

;i,p5KaBe CBOJe, y kojcm 6h oh caMocxajiHO Bja;i.ao.
Oho, mxo je y obhm, CBaKaKO HenoxnyHHM;
^aHHjiOBHM HCKasHMa HaJ3HaxHHJe H xapaKxepHCXHqno, jecxe xo, mxo ^annjio, Aocxa

ycxynnxH

hjih

jacHO, H3H0CH,

caM u

/fa je

/][a

my

je oeo odeKafbe /^ao

uoeojfoy com cmeopuo,

Ypom
a^o

20

806a cuua ffpaeymima.^)

TpoHomau,, naK, hshoch,

;i,a

je

Mai^apcKH

npncTanaK cano noA noroA6oM, ia noaie CBpniene iKeHH;i,6e KpaJL Yponi

yciynH npecTO cbomg cnny ^paryinny a
H>eroBy sexy; h ;i,a ypoui nocjie Tora Hiije
ocxao Bepan cbomg oOefeaity.-^)
HcTO xaKO H BpaHKOBHb BejiH, ;i,a jc ypom
CHHy CBOMe, ^a te My jom sa
;i;ao o6etLaH>e
acHBOTa ycxynHTH npecxo.^)
CaMO, naK, naxaae o YpomeBy oSebaity
Kao ^a HKJe noxnyHO pemeno y Hamoj moKpajB

;i,ao

CBOJ

HCxopHorpa4HJH. Heim cy Hauin iicxopnqapH KOHCxaxoBa.iH HcnoysAaHOCi ^aHH.10BIIX, TpOHOmqeBHX H BpaHKOBHheBHX HCKaaa, a neKu cy, naK, xe itnxoBe HCKase
noxnyno npHMM.xii. Hy, KaKO xpeda npuMnxn
HCKase ^aHH.iOBe, TpoHomucBe h BpanKOBHheBe; ;i,a .xh xpe6a npiicxynnxti je;iHHM hjih
mh fecMO iiMaxH
^tpyrHM HcxopHqapHMa,
npii.iHKe ^a ce join jeji,HOM BpaxuMO na nciy
cxBap, cnen,uja.xHO na ypouieBo o6eliaae.
Cajia je. naK, naivia noxpeOno, ;i,a pacMoxpnMO
ooaBesaMa, Koje je, no xom
H npoMHC.iHMO
6paqH0M yroBopy", niviao no;iiHOCHxn Mai;iapCKH Kpajb.

;!i;epHOJ

1)

^aH. JKhb. CTp. 13

170.

OB,T;e JI,aHHJio

15.
Kao

Kpajba pasyMe CieBana V.

*)

FjiacH.

3)

TjiacH. 53 CTp. 56,

CTp. 50.

;;a

Hb.
no;i;

IlaBJi.

JKht. cTp. 167

HMeHOM MavapcKora

21
SflaTHO je, niTO TpoHomaii: hshoch

;i,a cy
6panH0M yroBopy" HMa.iH
epame Cp6nJH HeKC aeMjte h ;i;a cy hx Oji;jl'd
MaxBpaxHJiH, jom npe ^paryxnAOBe 6yHe. Mh
teMO, xaKO^e, HMaxn npHJiHKe, ;i;a ce join je;i,HOM
BpaxHMO Ha OBaj TponomqeB HCKa3, a.xa je
OBAC 3a Hac OA BaacHocxH, mxo Tponoraaix

MaiT[apH njDGMa

Bepyje y neKe o6aBe3e MaijapcKor Kpajta.

MH, nopej CKenxHitHSMa Ka;i;a hMaMO npea co6om HCKa3e jepoMonaxa JocH<i>a
TpoHomua, HnaK, ncKaKO cmo ckjohu ;i,a
Bepyjewo, y neKo.xnKO, ncKasHMa aeroBHM.
Mh BcpyjeMO y o6aBe3e Mai^apcKor Kpajta,
Ha Koje je oh 6no npHMopan caMHM oko.xhocxHMa. ^a 6h IIIxajepcKO Ilnxaae perano y
Kopncx CBOJy; ;],a Oh y 6op6aMa cbojhm npoXHB OxoKapa 11. Morao c noysAaaeM r;ie;i.axH Ha ycnex,
Be.x^ je caMHM xhmc 6ho
Harnan ;i,a noxpaiKH npHJaxejLCXBO h caB63hhhixbo y Ypoma Be.xnKor. Mh bh;i:hmo YpofflCBy BOJCKy y 6op6u ko;i; KpoaceH6pyHa, a
r.r. KoBaqcBHii h JoBanoBBt ysninajy ^.a je
Ypom y BHuie npnjiHKa Maij[apcKOM Kpajby
yKa3HBao Bojny noMoii/) Mh no3Hajevo Yponia
Kao jiapoBHxa h Bemxa Ap^aBHHKa. Kao mxo
CMO BH;i,eJiH, OH je y cBaKOM cbom pajiy, kojh
je Ha ce6H hocho xhh ;i;Hn-X0MaxcKe BemxHne,
HHiao Ha xo, Aa 3a ce6e ocnrypa raxo Behe
KopHCXH. Oh ce yMeo KopHCxnxn H^eajiHcxH^KHM HJiaHOBHMa Kap.ia AnacyjcKor oh

1) Bh;;h KoBaq. u Job.

1895/96 VOA. cxp. 92.

IIct.

h3A- 1891 cxp.

100 h 8;i.

22
je Morao onaKo

qane
:iiHKO

ii

Bemxo

jia,

nstirpa

/I,y6poB-

Morao c oho6yrapcKe yny-

itiixoBe caBesHHKc; oh ce

ycnexa

MciuaTH j

Tparaite CTBapn.

Ha

ocHOBy CBera

Ka^ HMaMO na

xora,

KpajBa Ypoma
H EberoBy Tano peanny no.iirniKy, Haivia ca
CBHM npMpojiHO M3rjie;i,a, aKO npexnocxaBiiMO,
ypum y xaj caBCS h npHJaxejtcxBO HHJe
;i,a
HHKaKO xxeo ytn, a jta 3a cede ne o6e36eAH
HCKC jiHxcpece. IIpHCxaHKy MaijapcKor KpajLa

yMy ApJKaBHHqKy ^apoBHTOCT

ji,a,

npiiHuesa

KaiapHHa

noi^e

3a

ypomeBa

CHHa ^paryxHHa, ypomje Moac;i;a o^roBopHO,

^a Kpajb Mai^apcKH ycxynn CpSujn hckc cpnCKC 3eM.T>enoAMaijapcKO]vi KpynoM. Mii, /xaKje,
MHC.xHMO, ;i,a ce ca cbhm mo^kc njexnocxaBHTH, ;i,a je y ojipe^Se xor 6paqHor yroBopa"
ym.xaH o6aBe3a MaijapCKor Kpaj>a, jia CpSajn
npHna;i,Hy HCKe cpncKC 3eiM.i>e no^Mai^apcKOM.
Koje cy, naK, xe seivute, Koje 6h no tom
6paqHOMyroBopy'' HMajie npanacxH CpncKOJ
/I,pHvaBH, HaMa H3r.ieAa ;i,a te xo naJBepoBaxHHJe oHXH MaqBa, h xo y CMnc.xy a;i,MHHHCxpaxiiBHe noACJie.

TpoHomau ysHMa ^a cy

xe 3eMJbe

6HJie:

CpcMOM, Sbophhk ii ,,npe;i.e.iH

H>eroBH", H MHCJiH ^a cy xe seMJte OAMax
npHna.xe CpncKOJ /I,p5KaBH.')
r. Ilanx. CpeiiKOBflh y3HMa, ;ia cy xe 3eMJLe
6H.xe: MaiiBaH CpeM h, ^a cy xe 3eMJbe Y ponieBHM pa;i0M npucajejiHEbeHe CpncKOJ ^p^KasH:
Beorpa;!, ca

1)

r^acu. V. cxp. 50.

23

noMaacyKH yrapcKOM Kpajby Fponi 1),

OJKeHH CBor CTapHJer cima ^paryTHHa KaxajieHOM (KaxapiiHOM) kepKO.vi Hacie^HnKa y-

rapCKora npecxoaa, aouhhjc, Kpajta CxeBana

V, H 2), noBpaxii Cp6njn CpeM h Maney, oee
;i,Be HajcxapHJe cpncKe noKpaJHHe ii ocao6o;i,H
HX, noc.xe 308 rojiHHa poooeaBba xy^nny, Kao
MHpas y3 CHaxy Kaxajeny/'')
Hy, HMa ;i;0Ka3a, no KOJBMa ypoin hhKaKO HHJe HMao no;i; co6om xe ^.jiupasHe'-'
seMJte. Mh, r. 1267, y onoj nosHaxoj CBaJ)H
H3Mei)y Kpajba Bejie jt iteroBa cima CxeBana V, bhj[hmo Ypoiua r;i,e y caBeay
c ByrapHMa Hana;i;a na saBa^eHC Maijape, He 6h jih KaKO sayaeo MaqBy.^) Ako
ce ysMe jta je /I,paryxHHOBa aKeHH^^a dn.xa
npe 1267. ro;i.., h ;i,a je ypoiii no yroBopy
npHMHO no MHpasy o;i,pei)eHe seMJte, na mxo
H>eroBo paxoBasbe npoxHB Mai^apcKe 36or
MaqeeV Hy, nope;i, OBor A0Ka3a nocpe^Hor h
npexxoAHO ocHOBanor na H3BecHoj npexnocxaBii,H, nocxoje jaqn h peanHHiH ;i;0Ka3H.
Kpaj, Be.xa IV r. 1254 SanoBBHy MauBy
noBCpH CBOMe 3exy PacxncjiaBy (liatislav)^
KOJH ce Ha3HBao: ..dominus de Machou'-'- IIo
CMpxn BOJBOAe PacxncxaBa, Ma^Ba ocxajie
H>eroBoj yA0BHn;H ArneuiH h HjChoj ;i.en,e. Ar.

T. CpetKOBaty je
') B. CpetK. HcT. n cxp. 151
152.
npHuiao H M. C. yCaBKHL, HcropuK ceKyH/iapne BpejHocxH.
II OH ysuMa ;;a cy le aeM.i.e (jH.ie: Ma^iBa, Cpesi a ;(eo CiaBOHHJe H ;ta je xe 3eM.i.e Ypoui oAMax iipHcaje;;HHHo Cp-

6b JH.

Hex. cxp 113.

Bh,^h Hex. KoB. u Job. cxp. 93
100 H3;^. 91 voA2)

H3.H.

1895/96 h exp.

24

Hema

ce npen nyx cnoivmite Kao BOjBOXKHita

6ocaHCKO-MaqBaHCKa" r. 1264 {.,Agna vidua,
ducissa Galitiae, ac de Bosuaet Mazo domina''^)
Xlocie ArnernHHe CMpxH Ma^iBOM je B.ia;i.ao
BbCH CHH Be.ia ii oh ce npBn nyx cnoMHH>e
r. 1271 y ohom nosHaxoM yroBopy Kao Bela
dux de Macho2i et de Bdsna. Bet 1275 r.
Ha.iasHMO y Ma^BH Kao Sana Mai^apcKor najiaxHHa Po.iaH3;a, a ao 24 Maja hckof JoBana. a noc.xe OBor JoBana neKor EmAHJa
MaqBaHCKO-6ocaHCKor oana (,,Aegidio bano
de Macho eif c/e 5or/m"). Fojuhc 1278 npajB
B.iaAHC.iaB IV noBcpnynpaBy Bocne h Ma^BC
Her;iamH>eM ceBepHHCKOM oany yrpHny {., Barms dominus de Macho et de Bozna'"''). A
1280. rojHHe Kpajt B.ia;i,uc.iaB nanMeHOBa
3a Ma^BaHCKO-CocancKy B0JBOXKHH>y Maxep
CBOJy KpajBHii,y Je.incaBexy. Koja je BJia;i;ajia

MauBOM 12801282 r/j

CBa OBa HaHMeHOBaaa HHcy 6Hje npasne,
HOMHHa.xee xHxy.xe. Obo cy 6H.ia npaBa 3BaHnqna nocxaB^Laaa hjih npeMemxaaa nojeynpaBHHKa. Ohh, kojh cy HMajin xe
cy cxBapmi ynpaBHHii,H: ynpaBHHi^H KOJH cy ynpaBJjajiH MaqBOM hjih BocHOM HJIH H je^HOM H JipyXOM.
Ha ocHOBy obhx cxBapHHx jtOKaaa MOJKe
ce ca CBHM noysAano aaKJtyiHXH: ypom uuje
;i,HHHx

xHxyjie, 6h.xii

cjeffUHuo ceojoj ffpoicaeu

1)

Hung.

273, 276, 303.

seji^he".

CTp. 84 88. Theiner, Monum.

Hejaq. Hist Serv.CTp.22l 222.

BHAwKIaic Povj.Bosne
I cxp.

me ..Mupasne

IV
JPAryTHHOBA B7HA
o6eiaBy h BeroBHitnaKepaiiay HasEaHesy nacjieaJparyTHHOBO npeflJiaraae KOMnpoMEca.
HZKa.
Motebe
JparyTBHOBe 6yBe npeMa cnoKeBHUHiia.
Jy6aEito7poiiieB7

TBBB IparyiEHOBe 6yHe.

HHTepBeEUEJa KaijapCKor spajLa.
IIocJieflEne Syne e 7po-

mesa EenonyinTaEia.

^aHH.io, TpoHoman, h BpaHKOBnk Hsncce

ja je ypom oSehao, ^a fee join sa mnBoxa
CBora ycxynETH npecxo CBOMe cnny ^paryTHHy.') HcKase EbHXOBe neKH cy naniH hctopHn,H noxnyHO ycBOJH.iH a neKH naK caMO y
HeKO.xHKO. TaKo r. IT. C. CpefeKOBiife Bepyje
Aa je 6H.X0 HeKaKBO o6efeaH>e; a.xH je oh oji;cy;i,H0 npoxHBaH ;ia je Yponi jtao
o^efeaae
CBora ycxynaxn npe;i.a ke jom sa JKHBOxa
cxo CHHy CBOMe ^paryxHHy. ..Hainn ncxopnqapH", Be.xH r. CpefeKOBHh, ,,no6pKajiH cy
OBaj yrOBop (Cpagnn) ca neKaKBHM ycxynaH.eM ..cjmcKe'' Kpa.teBHHe 3a a^HBOxa oqima
raxo HHJe Mor.xo 6nxn npe^MexoM yroBopa,
MaH> ^a cy yrpn sapaxH.xa c ypomcM, no6e;i;H-XH ra h 3apo6H.iH, na xeu c anivie yroBop npaBHJH, qera niije 6n.xo. na hh yroBopa
1)

FjacH.

JlaH. jKub. CTp.

cxp

50.

13

15.

IlaBJi.

PjiacH. 53 cTp. 56.

}Kht.

67 170.

26

ycTynaay CpncKe

^a

KpajteBHHe'' cnHy HHJe

ypom

^ao o6efeaif,e jia.

te joui 3a avRBoxa CBora ycxynHTH npecxo
^paryxHHy noxnyno cy ycBOJu.TH MaJKOB,
Kpcxnk, Td. rionoBub, MHnojeBiiti,MHjaKOBHfe,
H MaH;ipoBHfe.-)
6h.io.^)

je,

naK,

Henoy:3;iaHOCx ^aHiuoBa, TpOHomqeBa, h

BpaHKOBHtieBa HCKaaa KOHCxaxoBaaii cy r.r.
KoBaqeBiiii ii JoBaHOBnk. Ohu ca hckom pesepBOM npuMajy anxoBe ncKaae. noMHH>e
ce",Bene ohh, ji.a je oh (ypom) ooetao ^paryxHHy, jia lie My jom 3a SKiiBOxa CBora ycxyHHXH npecxo, na jxa lo nnje xxeo ypa;i,HXH
H jia je ^paryxHH 3a xo o;i.xyqHO ycxaxii Ha
ona".'^) H B. Ea.iajii xaKoi)e Koncxaxyje hcnoys^aHOCx, aan je on nnaK roxoB ;ia Bepyje
HCKaKBO ooehaae. He 3Ha ce
;i,a je dn.xo
bc.xh oh. ;i,a jih ce Ypoui odBC3ao KpajLy CxeBany y dpaqnoM yroBopy h.xh
je yqHHHO h3 ;i.pyre KaKBc no6yje, mxo je
o6peKao 3,a te joni 3a CBOjera iKBBOxa npe;i;axH Bja;iy cbomc cxapiijeMy cnny; a.xH ce

noy3ji,aHO,

^HHn

.;i;a

je sancxa xaKO Cii.xo"/)

&!\ n 156. V. CpetiKOBBty npa1) CpekK. IIcT. n cxp.

ja3H H yOaBKHk IICT. CTp, 113.

T>.
KpcTHk. IIct. cxp. 49.
29.
2) HcT. MaJK. cxp
lion. Hex. U,. Tope cxp. 44.
Mu-iojeBak, Oj,.iOimn II cxp.
118.
MH.iaK. Ilex. U,. Tope exp. 14.
MaH;ip. ILij^cip.
HCT. cxp. 92.

3)

Bhjh KoBaq. h JoBap

U9796
4)

cxp.

Ilex. h3;^.

93.

Hex Cpn. Hap.

cxp. 43.

1891 cxp. 101. h

nsji.

27
BasKHOCTH

Oil

mxo IlejaqeBHh ne ana

je,

3a KaKBO y^joiueBO o6efeaBbe. Oh mothbg ^paryxiiHOBe 6yHe, 3a nyjio, y ca cbhm ;ipyroM

HcqeM na-iasH. Oh ysHMa ^a je /i^paryTHH

HMao

yjie.ia

B.iacxH (regni consors")

jom

1271. r. Ka;i,a, naK, 36or Hacpx.TjHBe noxoxjBHBOCXH, T. 1290 OH B.iajiHCJiaB IV Ky-

o;i;

Kynana, Ypom I, Kopny MaijapcKOJ, Hanajie

ocbojh je, na ce6e h ocBOJene

Manau yCnjen

o;i.

cxetiH ce CxViyxH>aMa

Ha Bocny,
3eMJLe cxaBH no;i saraxHxy Cb. Ilexpa (nane).
^paryxHH, BHjietH ;i,a je caMHM xhm aKxoM
CBora oii,a HCK.Tbyqen h3 BocHe, Ha Kojy oh
npexcHAOBanie, pa3;i,pa3KeH no3Ba y nOMok
KyMaHAe, JIHXBaH^e n Yrpe, h 6e36o5KHHqKO
opyjKJe noAHJKe Ha CBora oii,a h, jiHrnena KpajbeBCKe B.xacxH, nporna ra y XyM.^)
BpaHKOBHfe 3Ha, Aa je Yponi o6ebao CHHy
^paryxHHy, ^a he My ycxynnxn npecxo jonr
3a iKHBoxa. Oh y3nMa ^a je Ypom xaKBO
o6efeaH>e ^ao jom na CBa;x6eH0M Becejty.')
Urosiuni, DraguIICT. CTp. 222. Stephanum
a cat^de Ladislai Bosnain regno suo adiunxisse
adhuc 1291 in coluraen in solio sedisse, censores
et ann
fidei Bosnae invexisse, sequc cura ditionibus iu clientplam
Ecclesiae Ronianae contulisse, ut ex Nicolai IV. P. litteris
docuimus. Esse, igitur iu summum potuit, ut post ocoui atum
a patie Bosnain, cum hac etiam provincia se excludi videret
1)

nejai.

tini patr'-m,
I

Cumanorum, Lithuaarma patri intu-

et irritatus, accitis, adiunctisque, sibi

norum,
lit

et

Hungarorum

auxiliis,

solioque deturbatum in
2)

Kukulj. Arkiv.

60. Dragutin accepit

dislavi,

et

Chulmiam

in

TjiacH.

filiam regis

laetitiis

vita

expulerit....

IT 12.

Ill CTp.

coniugem

cum essent
Regno in

promisit, se

saerilega

nuptialibus,

cessurum

filio.

LIII cxp.

Ungariae, Vlapater

fiJio

28

Maepo Op6HHH,
^H*peH, He 3Hajy,
ypoin;

a.iH

h no

JEyKapHJe
jia,

snajy,

jta

meuy

je hito o6eiiao Kpaj>

o6opHO

je /J^paryxHH

c npecTOJia CBora oiia. Kpajta ypoma.^) M.

Op6nHH Ha.iasH yapOK noOyne y ^paryxn-

Ho

HjCMy

caM

BJiajta

HOBOJ Be.lHKqj B.iaCTOJtyCHBOCTH.

aM6iiii;H03HH

^paryTHH, SKe.iehn

,T.a

ycxa Ha ocxape.ia ODia H aCaiiH ra c npecTO.ia.")

H HCKH Mo;i,epHH naniH HcxopHqapn, xaKo^e
Ha.xase yspoK Syne y Be.xHKOJ B.xacxoji>y6HBOCXH H cenapaxHCXHqKOJ Teacan Kpajta ^paryxHHa.

HaMa

cy ^anHJOBH, TpoHomqeBH h BpaHKOBnheBH ncKaan o o6eha,mj

KaKBOM o6eiiaH,y
KpajLa ypoma cyMH>HBH.
CCM AE. /],aHH.xa, TpoHonma h BpaHKOBnlia
HH je;i;aH Jiexonnc, hh cxapiiJH hh M.xaj^n,
HHmxa He roBopn. Y OHaKBO oSebaae, KaKBO
cy OBa xpoJHi],a Hsne.ia n KaKBO cy npHMH.xH
HCKH DCXOpHqapH, MH HHKaKO HC MOJKeMO JlSi
BepyjcMO. AE. ^annjio II, qnje cy 6Horpace qnHH,

jia

*HJe H3AamHH naHerHpHij,H Hcnpen.xexanH npnMcpHMa HB acHBOxa 6o5kjhx yro;i,HHKa, M05K;ta

je caMHM cxBapaBbCM n.iii npeyBe.iHqaBaH>eM

oSetafta Kpajba

ypoma

xxeo

^a

noKyma

onpaB^axH onaj noanaxH, y neqcMy Hepacy;i,HH

M. OpCiiHH, Jl regno de gli Slavi, Ju Pesaro 1601.
- P. Gi. Luccari Copioso ristreto de gli Annalidi Rausa
Veii'^tia 1605 cxp. 37.
Car. Dora, du Cange du Fresne
1)

CTp.253.

novum

ets. Posonii i746 cxp. 56.

Slavi cxp. 253. Et Dragutin vt'dendo ch' il suo padre era hormai vecchio, esseudo esso per
natura troppo arabitioso di regnare, lea6 Tariui contra il
padre, e lo scaccio dal Regno.

JUyricura
-) Jl

vetus

et

Regno de

gli

29

RopaK Kpajba /I,paryTHHa. IIosHaTo je, ca

Ko.iHKHM HenoBCpeaeM Ba.T>a npHMaxn oho, mTO
npimajy BpaHKOBiili h TpOHomau. iLnxoBH
cy Jiexoniicu, oco6hto TpoHoraqeB, ncnpeKH,T.aHH Ha BHffle Mecxa cySjeKTHBiiHMHHTepno.iaii.HJaMa u ii3Mniu.'bOTHHaMa. IIcTO xaKO
ca pesepBOM xpeoa npnMaxn n oho mxo Kaacy
Op6uHH, elyKapHJe, /I,H>peH.
Mm He yBii]:)aMO HHKaKBHx yspoKa, kojh
6h noKpeny-xn Kpa."Ba ypoma jia oSeKa, jia,
he CBOMe ciiny ^paryxHHy jom 3a iKHBOxa
ycxynnxH upecmo^ npecxo: kojh je h caM 0xeo; Ha KOJeM je noKasao xo.xiiko jte.xaxHOCxn
H BemxHHe ynpaBJ^afta u na kom ce oh,
OHaj B.xacxoj>y6uBH ypom, xaKO 6e36e;i.HO 0cefeao AO nocjiejRer BpcMena BjajiaBba. Morjio 6h ce jom MHC.xHxn, ;ia je y obomc oho
H p:aKaB nciixH^KH moxhb: ^a ce Kpa.Xj ypom
yrjie^a na CBor ;i.e/i,y Cxeojana HcMaay, na
;i.a ce sa a^iiBOxa
o^peKHe npecxo.xa h hoByqe y ManacinpcKy xnmHHy. A.xh, BepoKpajj 5 pom I hhjc 6ho xaiio pejinrHJ03aH Kao H>eroB ;i.e;i;a, oxaii h chh; ccm

BaxHO,

Jta

mxo je OH;i,a Cnjia ^paryxHHOBa

dyna h ycnjiCHir oxnopn Kpaj^a ypoma?
MMajyku na yMy no3Haxy ypomcBy jip^aBHHtiKy cnocooHOCx h meroBy yxn.xnxapny
HO.XHXHKy, MH CMO paHHJC HpeXHOCXaBH.XH:
^a je ypom, cxynajytn y caBesnnmxBO h
xora, 3a

cpo;i,cxBO c

KaKBHM;

MaijapcKHM KpajbCM, xpaacno npex-

Cp6njy Kopncx

xo,iHO 3a

;i,a

y xepnxopujaMa
KOMCJejaKO

je MaijapCKH Kpa.T>,

30
noTpe6oBajio ypomcBO npHJaTejtCTBO h caBesHHniTBO, jiSiO o6efeaH>e, ;i,a fee ^paryTHHy
;iiaTH

Kao MHpas ys npnHii,e3y KaxapHHy hckc

cy to seMJBe, mh cmo Hanpe;i;

3eMJbe, a Koje

cnOMenyjiH.

Kao niTO cmo rope pcK.iH, mh ne yBH^aMO onpaB^iaHHx pas.iora, jta KpaJL yponi
o6efea, ;i,a fee cbomc cany ^paryTimy joni 3a
jKHBOxa ycxynHTH npecxo. HMajyfeH xo Ha
yMy, a na ocHOBy Moryfennx o;i;peAa6a .,'5pa^Hor yroBopa", oco6hxo na ocHOBy o6efeaH>a
Mai^apcKor Kpajta, mh npexnocxaBJbaMO: ^a
je Ypom^ ano je dujio, ojjucma, Kamo odeflante,
MOJic^a, ooeHao ji,a ^e ceoe cuna uocmaeumu
3a ynpaenuKa mux .^Mupasmix-' dejia.'ba u
ffa Ke My upusnamu caMOcmajiHOcm yupaee
uo/f 'hbeeoeuM cusepeHcmeoji.

THHa CBe
on,a 663

IIIxo

mh ^pary-

ji;o
6yHe bh;i;hmo na ;i,Bopy Hjeroea
HKaKBe B.xacxn, xo je, MosK^a, 6Hja

KpHBHita AO MaijiapcKor Kpajta

Be.ie

IV h

aeroBHx noc.xeAHHF.a CxeBana V h Bjia^HcjiaBa in, jep xe MHpa3He" seMJBe HHcy

HHKaKO npnna.xe Cp6HJH, 3a acHBOxa Kpa.T>a
Ypoma I. CnoMenyxH MaijapcKH KpajteBH h3
HCKHX CBOJHx ^ipjKaBHHx pa3Jiora He ycxynajy yroBopoM" osHaqene 3eMJ>e, h npewa
TOMe, caMHM xHM, YponieBa o6aBe3a h o6efeaae ciejicxBeHo oxna^ajy.
HsjioJKHBHiH xaKO CBOJe MHinjBeae o

YpomcBy o6efeaH>y, BpeMO je ji,a npe^eMO na

pacMaxpaae MoxHBa, kojh cy noKpenyjiH ^paryxHHa jta noAHrne pyKy na CBora on,a.

31

HeKH HCTopnqapH

Ha.ia3e

yspoK 6yHe y

B.iacTOJLySHBOCTH H cenapaxHCTHqKoj xesKitH

KpajBa /l^paryTHHa. ^paryxHH je, no aHMa,
TpaacHO jejian ;i;eo 3eM.T>e y Koie Cn oh caMOCTa.iHO ynpaB.i)ao, a Kajia Ypom Hnje hhKaKO XTCO ;i;a jia CBOMe cany je^an ^eo seMJLe
^paryTHH ce Haj>yTHO, no;i;Hrao 6yHy h ca
CyHTOBHHUHMa H BOJCKOM, KOJy jO JIO61IO US
xasoHHe, saBOJmTHO na CBor oij,a ii oCopno ra
c npecTOJia. A.ih, nana H3rjie;ia ;i,a te obo

6hth c.ia6 pasjior, jia, je;iHor jioSpor cnna

noKpene na oiia. 3a mTO ji,a ce ^paryxBH
noAHrne na CBor ocxape.ior oii,a caMO aa xo,
raxo My OH nefee ii,a ;iia 3eMj>e, y Kojoj 6h
OH caMocxajiHO BJiajtao, Ka;i; fee 3a KpaxKO
BpeMe Hac.iejiHxn qnxaBy Cjj^HJy? HaMa ce
qHHH, ;i;a cy xaKBH pa3Ji03H, cjia6n ji,a onpaBno ypoma ^axajian, ^paryxnnoB
KOpaK H MH MHC.XHMO, JIB, Cy y3pOI],H KOMn.iHKOBaBHJH H ^a MOXHBe ^paryxHHOBC nodyne BajLa ^ly^.-be xpaacnxn.
Ho IlaxeMepoBy nsBeniky, yjwm je naMepaeao /fa ymmu^ /fa uocjie rbeeoee CMpmu
Hacjie/fu up^cmo ne cmapuju Theeoe cuh ffpaaymim^ ueeo Mjia^u MiimjmuH. Obo ITaxnMcpoBO H3BenikenoxnyHOJe ycBOJno MaJKOB.*)
y HeMaanba Kao jta HacjiejtHO npaeo y naqejiy
jiajy OHaj,

Majopaxa nH;i;HBHjyajHe CTKitecnje nnje 6hjio h3j noTnynoj npeunsHOCxn. IIlTa BHme, Kao
Jia ce T CTapo-cpncKOM npaBHOM
hchboty join y

Be;i,eHO

1)

naxHM.

cxp. 29.

(5oH.

h3,t;.

cxp.

254

256.

MaJKOB.

Hcxop.

32

Xin BCKV BOjn 6op6a nsMetjV naqejia Majoi)aTa

HHjnBn;];yajHe cyKii;ecnje n na^e.ia cenHopaTa. 0SHauaBaae Hacje^tHnKa Kao ;i;a nnje 6hjio yTEpJ^eno
y nanpej, na ocHOBy neKor saKona hjih yoSniajcHor npaBa. Il3rjie;i,a jta je caMO Hasna^iaBaibe nanoTnyno saBHcn.io o;]; nnjuBn^tyajiHor pacnojoa:eH>a n ^BntjaBHOCxn, Hoiaita osnaqyje cedn
sa HacjejiHHKa M.iaj^er ajin Bpcnnjer cnna CxeBana;
KpajB ypom I ysypnnpa npecTO cpncKH h na aeMV
ce, Kao Ha ochobv neKor naqejia ceHnopaxa, xaKO
cje;i:HnKa

6e36e;i,HO occfea. jia oh o;i,HCTa mhcmh, jta he H.erOBH chhobh 6hth iiOTmHO jierHxnMHH Hac.xejHHii,H;
jtOHHnje koMO Bujexn ;i;a Kpaj> J],paryxnH, npn chaacKy cbomg ca npecxo.xa BpxoBHor KpajBeBCXBa,
xpaacH, Ha ocHOBy na^iejia cennopaxa, ;i;a cpncKH
npecxo nocjie MujiyxnHOBe CMpxH Hacjie;i;H aeroB
CHH B.xa;iHCjaB: oh Cpann npana CBora cnna: nocje MmxyxHHOBe CMpxn Bja;].ncjaB je Hajo36n.T,HnJH
npexenjenax na cpncKU KpajbCBCKn npecxo. Tpe6ajro je ji,a npo^y neKOjnKe ji;en,eHnje XIV neKa,
na ;i;a y cxapoM-cpncKOM npaBHOM aenBOxy noxnyny
node^iy ojtnece naqejo
Majopaxa nH;i,nBn;i;yajiHe
cyKHecHJe na;; naqejiOM cenHopaxa.')
Kao niTO cmo BH;i;eaH, IlaxuMcp hshoch,

ypom

HaMcpaBao ociaBHTH npecxo

BpcunjeM ciiHy MiiayxHHy. ypoin
je, HCMa cjMae, yeii^ao ;ia je MjiyTHH cnocoChujh II 3ro;iHiiJM sa B.ia;iy Hero .xh cajia

je

M.iat^eM a

MoiK;ia je 3 pom hMoacja 6h hckh BCpOBa.iH y

onpaBjiaHocT YpomeBe nawepe; a.xH, cBaKaKo,
Ypom je rpemiio ii ne noMHmjbajyhn na ^a,Ta.iHe nocjiejiHDie: Jl,a cxBopn y scMjbH cxpaHKy
EbajiHiia /I,paryTHH.

Mao pas.xora

1)

ayTorpa*iic<iHHM

IIo

npasa OA

ii

r.

npo*. Dr-a

npe;i;aBaH>HMa

JI,par.

h3

T. MajyiuKOBaKa.

CjiOBeHCKor

33
fee 6hth
oacjaho npoTHBHa iteroBHM
HaMepaMa; ^a HsasoBe Hesa^TOBOJbCTBO h npoTecT CBora CHHa; ^a cxBopn aHapxnjy; ^a h3a30BemTeTHeHHTepBeHUHJeMaijapcKorKpa.i>a.
Cbh 3Hai;H noKaayjy, ;i,a je 0H3;a y CpnCKOJ ^pjKaBH nocTOJajia je;i,Ha jaKa cxpaHKa,
Kojaje 6HJia npoTHBHa ypomeBHM HaMepaMa.
Toj cxpancH Kao sa ce npnjipyatHO je;i;aH
;ieo CBemxeHCTBa, kojh je 6ho o^cyjiHO npoxHBaH ypomcBy Meniaay y upKBeHe cxBapn.
Iloc.xe CMpiH apxHJenHCKona CaBe 11 (f 1272)
6h nocxaBjbCH aa cpncKor apxHJenHCKona
^aHH.xo I. OBaj je ^annjio Bpjio KpaxKO
BpeMe 6ho cpncKHM apxHJenncKoiiOM, jep, aomaB y cyK06 36or neKor mpKBeHor niixaita,
6h 36aqeH oji, Kpa.'ba ypoma. Ilocjie ^aHH.xa
I Ha cj)ncKH apxHJenHCKoncKH npecxo neKaHOHH^HHM nyxcM ^o^e JaHH^HJe, ypomcBa

Koja

Kpeaxypa.^)

/l,aHH.io
3a ^aHHna I ne npnqa KaKO
ra je ca<5op H3a6pao, Kao mxo xo npnqa 3a
Apyre apxHJenHCKone. Ho iteMy je /l,aHH.xo
I 36or ^.uemix yspoKa''''
npocxo CMeaen.^)
CpncKO M36opHO CBemxencxBO, Koje je HMa.xo
npaBO apxHJenHCKoncKor u36opa, y ypomeBoj caMOBOJbHOJ HHBCCXHxypH, r.xe;i.a.xo je nana;!; Ha anxoBa npasa yxBpi)eHa
iipKBeHHM
KaHOHHMa H OHO jc HMa.xo npaBa na nero-

1)

-)

CTp.

n crp. 1651464.
npaBociaBHe LtpKBe

Bh.th: Hct. CpehK.

qafea: Mcxopiijy CpiiCKe

Jl,aH.

168.

JKhb.

CTp.

27.5287.

IIb.

CTp.

Hh}..

jij-

128.

IlaBJ.

iKar.

34
h npoxecT. ^annjio L, aKO HHJe 6ho
y^ajbeH o;i; ceaKOr yxHuaja, HeMa cyMae,
6ho je Ha qejiy OHor CBeicTeHCTBa, Koje je
6hjio npoTHBHO CBaKOM MeniaH>y CBCxoBHe
BJiacTeJie y itpKBene cxBapn. A Ka;i,a ce Hivia
Ha yMy h to, uito ^annjio I jtoJiasH na apXHJenHCKoncKH npecio no YpomeBy 35aqeH>y,
Moace ce npeTnocxaBHTH, ;i;a je apxHJenncKon
^aHH.xo I 6ho Be.iHKH noSopHHK onpaB^aHOcxH ^paryxHHOBHX npasa h npexensHJa.
^a je ojiHCxa 6h.io Ji>y;i:H y CpncKOJ ^p3KaBH, KOJH cy 6paHHJiH npaBa ^paryxHHOBa,
npyacajy naM ;i,0Ka3e ^aHH.xo h TpoHoman.
TaKO ^amiJio neJiH ^a je ^paryxHH, nomxo
Ypom HHJe noKasHBao HiiKaKBO BOJBe 3a ivinpHHM cnopa3yMOM, oxHHiao xacxy CBOMe Ma,,h
t^kok-kh mmcah
i^apcKOM KpajLy
npHllIhAllUH Kb OVMb K^MOV, KbCT^Kh Cb H-KKOpblHMH CKOHXb MOV K-KQbHblHXb H HJ\,( Kb TbCTOV CKOIMOV Kp^AK) OVrpbCKOMOV-.".^) FOXOBO XO HCXO BeJIH H TpOHOfflaU,.")
;i,OBaH>e

^a
noSyne,

je,

^paryxEHOBC
3anocxaB.ibao ^pary-

naK, r.xaBHH moxhb

mxo

je

Ypom

THHa H npexnocxaBJtao My MnjiyxEHa;

Ypom y onmxe

mxo

pi^aBO 6ho

pacnoJiOHcen
npeMa ^paryxHny; ^a je Ypom o;i.HCxa naMepaBao jia, ceSn 3a HacJie;i,HHKa HasnaqH
MHJiyxHHa, HaMa cJiymH Kao AOKas ^aHHJiOB

je

HCKa3 H TpoHomqeBO npH^aae. TpoHoman;

npHua ;i,a je Ypom 6mo nonpeKO rjie;i.ao ^pa-

1617.
5051.

1)

JtaH. 3Khb. cxp.

^)

B. FjiacH. V. cTp.

Hb. HaBJ. 5Kht. 170.

35
^aHii.iOBa ncKasa, kojh je y oCTa.iOM npoBH^ne xeHjenmije, ;i.a ce HSBecxn

ryxHHa;

ii3

^a je Ypom o;i;ircTa HaMepaBao ;i;a nasnaqH

ce6H 3a Hac-xe;i,HiTKa MnnyxHRa, Kao mxo h
IlaxHMep npnqa.
Kaja ce CBpuin.xa CBaji6a, no ^aHH.xy,
/I,paryxHH je ocxao ca cbojom atenoM na ominy ;i,BOpy. MnpHO oh jKUB^-banne
oh hhKaKBHx yMuiujjaja neMaine; on je h ineny 6ho
Hspojiio H join je;i,HaR0 na 6yHy ne mhcxh.
,,H C6M0V", Bejn .T^annjo, ,,ovko cepbuiHChmov
;

KOrOAIOKHKhlH lOHOlUd Ch ROC(, JKHKtdlUf Cb

APOV?KH Mb CEOHMb Kb ;i,KOP'K pO^HTfAb CKOHXb
Kb 3HP<11
H TdKO K-fi nOKHMOVl^- 0( POAHTfAIMd CK0HM4 Kb KbCHwIb H AlOKOKb HfAHq-KM-KpbHOV HMbI Kb KbC-KUb. H 3dnOK'feAH HHCdHHra
CAOKiCb KO^KbCTKbHblHXb OVTKpbJKA'l-fc Kb CfKli.
H Kb rOK-KHHH H HHCTOT-K MMOV' JKHKOyiUTOV
Kb AOMOV OTbMH Cb H-fiKOTOpOK) M4A0 MfAH OTpOKb CKOHXb, Kb3Hpa( Kb MHAOCTHKOfwIOV KCbKXb Korov H Mdi KbcnpH!TH OK-KiDTiitura poAHTeAlWb CKOHMb H TOMOV OV'KO Hf XOTfUJTOV
HCRAbHHTH JMOV' pfHIIUiirO. H Cb KOTOAIOKHKblH
KHA< C( Kb KfAHq-KH T0V3'K H ntHdAH raKO Hi
HMbI AJ H H-KKOTOpblie H6CTH OTbAOVHHbll JrO
Kb OCOKbtIO npt;KblKaHH)6 I6M0V H T .H ^)
oxan,, nocMaxpajyliH CBOjy .tyo.teHy
;iei];y; me;i;ajyhH HenpaB;ie, Koje My ce cxBa-

pajy yponieBHM

RaMcpaMa; r.xe;iajyfen nana HjCroBa npaBa; noMiimj>ajykH ;i;a oh

nefee npecxo Hac.xe,THXH;
iberoBa 6h ce chHOBCKa ocehaBba noSynn.xa n oh 6h ycxao
npoxHBy xe oqeBH;i.He HenpaB;i,e. Job an
najie

^)

JI,aH.

HCuB. 14

15.

IIb.

IlaBj. >Kiit.

ctj).

169.

3*/

36
Pajnfe H o;iBiiuie je onixap

npcMa ^paryxiiHy,

Ka^ ra jaKO ocy^yje h BberOB anax hchoBeiHHM HasHBa.^) A.iii nocMaxpajyliH ^paryTHHa najupe Kao caaa a 3a xhm Kao on,a,
CBaKH fee BajLAa ocyjinxn Haqim pery.iHcaH>a
nnxaaa o Hac.xeji;HHinxBy; a.xH ce y naqeay
oxnop ^paryxHHOB Mopa OAoSpnxH. A Ka^a
ce, naK, HMa h xo na yMy, ;];a je /I,paryxHH
KaKO ^aHH.xo npnqa, noKyinaBao Jia cnopny
cxBap MHpHHM HamiHOM CBpmH, MO.xefen CBora
oii,a Ha KO.ieHHMa; Ka;ia ce HMa na yMy, 3,a
je ypom BeqHxo 6ho HeyMO.T>HBHM h neyMiiOH;i,a ce Mopa npHaeaxn: ^a ^paXHHM,
ryxHHy HHmxa Apyro HHJe ocxaja.xo, nero jia
CH.iOM npHMopa CBora on,a na npHSHaae H>erOBHX npecxoHac.xejiHHqKHX npana. H Ka;ia je
^paryxHH HSBpuiHo oho mxo je HaMcpaBao,
Kaji.a ce na cpncKOM npecxojiy yxBpjHO, oh
HnaK He npecxaje Chxh ;i;o6pHM chhom.

Ho TpoHOumy y caMOM

jiomj

ypomcBy

pasjopa. IIo Tponomny Ypora je

noneo He HaBnjtexH"' cuna CBora. Hcxo xaKO
He HaBnt)anie" KaxapHHa cBCKpny CBOJy,
Ho KHKI1J8 kp^k8", Bejn TpOHoman;, CTt(I)dHb
YpOUJb H( KOCXOT-K CTKOpHTH mKO^C COKtUJTdc-t, H chh8 CK0fM8 yfl,p<ir8THH8 m MjiL,( if\ii\a
H KA<1CTH;H0 fllJT H Kh HHJEHCTb K3A CHH^ CKOtro ^parSTiH^.. TdKO?KA " iKtua ^pdr8THHOK4
6hjio je

..

^)
HCH4EHAHM<I KbICTb CBCKp^OK) CKOeK),
IIo ^aHHJioBy H TpoHomqcBy CBC^toqan-

cxBy y OBOM
1)

2)

cnopy

^paryxHHOBy h Ypo-

Pajat. Hex. H cxp. 480483.

raacH. V. cTp. 50.

37

meBy Memao
HHJio BCJiH,

jia,

ce h MaijapcKH Kpajt. TaKO ^a^paryxHH HeiipecxaHO AoGnjao

je

yKopeo;i;,,TacTa" CBora MaijLapcKor Kpajban ji^sl

cj My HaroBopH h yKopn th nocTajiH Bet

^a je
;[i.oca;i.HHMa/) TpoHOiuan;. naK, Be.iH
MaijapcKH Kpajb ji,Ba nyia niicao Kpajty Ypomy H nosHBao ra, ji,a JI,paryTHey ycxynn
npecTO Kao mxo je o6eKao 6ho; a.iH Yponi
He caMO jta nnje ycTynno npecxo, nero je, mxa
BHme, noqeo tohmxh CBora CHna.^)
Ha ocHOBy obc ^aHHJiOBe h TpOHomqeBe
CBe;i;oij6e^) a h na ocnoBy HjHxobhx ncKasa,
Kao uixo iiCMO Ma.xo jxoii;i,a je ^paryxHH,
HHJe BHACXH, ji.o6H.o BOJCKy o;i, xacxa" CBora,
Ha ocHOBy CBera xora, AaKJie, MOiKe ce noy3;i.aH0 KOHcxaxoBaxa HHxepBeHu,HJa Mai^apCKor Kpajba. Ta HHxepBeHu,HJa Maij[apcKora
Kpajta y qncxo cpncKe yHyxpamae cxsapn
:

neMa cyMH^e, h 113 <i>aMHJiHJapHHX pasjora h oAHOca nsMe^y ^paryxHHa

H Mai;iapcKor KpajLa.
Ilomxo CMO pa3M0xpH.iH rjiaBHe MOXHBe
^paryxHHOBe 6yHe h nomxo cmo, na ocHOBy
AE. /l,aHHJia 11 TpoHomua, KOHCxaxoBaaii hhxepBeHij,HJy naijapcKor KpajLa, na pe^y je ;ia
npeljeMO na caiviy no6yHy, na caMy ^paryXHHOBy npeBpaxHHnKy a;Kii,HJy.

noxHDiajia je,

JKhb. crp. 15. h Hb. IlaBJi

1)

Jl^aH.

2)

TjiacH. V. cxp.

JKht. CTp. 169

...

TjO.

3) T
CpetKOBMti noTiiyno ycBaja JI,aHHJOBe HCKase 3;a
je Jl^paryTHHa ^noTnoMarao h ua Cyny no;i;cTpeKaBao iteroB
Mct. IT
TacT II ,^a je oa ibera MHore yKopuane npHMHo"
CTp. 166.

38
^paryxHHOBOJ no6yHH jegtHHO mxo onnmpHHJe roBope ^aHH.io n TpoHOiuaii,. ILuMa
ce je;i,HHM cbojhm ;i,eTa.iLOM npiid.THSKyje h
BpaHKOBuh. 0;i; .lexonHca, naK, caMO hckh,
Kao /l^opnaTCKH, Co<i>hckh JTeToniic, 3Hajy 3a
^paryTHHOBy 6yHy 11 y /I,paryTHHOBoj necpebii Ha Je.ieuy naaHimii ohh BH^e npcx
'

0CBexj>nB0r npOBHi)eH)a. ,,Kb a-kto.... KbKp<iAH

C(" BGJie TH .IGTOnilCH TOTOBO CTepeOTIinHO, ,,CblHb
<ro(ypoinal) ^rP^^^ovTHNh., hm^aoapi^^k^kl cbTpb
KO HOrOV Hd AOKtnOAb ICAeMfMb nAJHHIIOMb, 3JHie
KbCTa H^ oTbqa CKoero" ....^)

AE. ^aHu.ionpnqa HaMHHeKe

no6yHii.

Ho

;iexajLeo xoj

BbeMy, ^paryxim, SKe.xeiiH

jia,

o;i;BOJeHOM jieij CBOJe oxaTr6HHe caMOCxa.xHO

a Henpecxano npHMajyfeii yKope o;i;

Mai^apcKor Kpajta, xxeo je jia Mon6aMa h cy3aMa cK.xoHH CBora ona, ;i;a My ji;a je^ian ;i,eo
3eMJBe, y kojuc 6h Aen.j oh caMocxa.xno B.iajiao,
H T4K0 naji,h, na koa-khov HJMtTb a moahth
POAHTJAK) CK0IM0V Cb CAb34ru1H TA^roAie OTbMe,
A^JKAb MH AOCTOHHOVK) HCCTb HM-bHHra TKOKirO
BJia^a,

lAHKO KbCXOUJTeUJH. ChM^A>^ KO KfAHKOie TpbR-KJKAOV XOTf BLbCnpHJTH MHAOCTHKbHJdrO TH A^POKJHHlTl. .-)
HHJ6 lAOie, IAHK<1 KQ-^U(a

A.XH,

ypom

ocxa HeyMO.i>HB,

Ka;i,a

ra /I,pa-

ryxHH H no jipyrn nyx xaKO ycpjiHO mo.xho.

H n4KH MOAHTb C( OTblJOV CKOIMOV TAdrOAie
rocnoAH moh, koahko poKor^ioiiJTHHXb th h^RblE:jlTb HMb EbCirO AOKOAbHO, d'^h 2K< Kb3AH)HblH CblHb TKOH H MHAOCTHBH^dPO TH UJTfAPO-

Ill

cxp.

1) Bh;;h: Ilia*. Pa mat. Let. cxp. 70.

Jb. Cxoj.
cxp. 125. H 128139. TjiaCH. 53. cxp. 56
2) Bii;^n JI|aH. JKhb.
cxp. 15
16 u IIb. IlaB.i.

169170.

Cuom.
^Khx.

39
TbCTKd AHUiilK) C( 4,VlUKbH01 KOr<lTbCTKO HMblH
MH-fi
M( Kh lOHOCTH MOtH H npHCbHO EtCCAEH C
3(MAkH<l^rO KOrdTbCTKd AHIU^IlilH Ml OCKpbRArailvU. A-KTb TH KiCTb CbTKOpHTH MHAOCTb O
Mf.V^ TKOIMb AHKO XOUJTmJH. CbTKOpH Mi
OVKO H< AHUJHTH C( KOrOXdQOKMihVe TH AP^^BLhl.

KOVA" ^ rddrOAb OVCTb TKOHXb HCTHHbHb,

lAHKO OK-KlUTd C( liWU, Kb3AH)KAIH0M0V TKOtCblHOV- OV'^IKi KO TH CTb CbMpbTH Opt:A<TH Mf, llliKi AH AiOGCKbH^JrO TH Bb3A^I^HHra
^)
CAilKbl TK0II6 AHIUHTH U(

MOV

Ho

^aaiLiy,

yBepHO ^a

ce

Ka;i,a

^paryxim ca cbhm

neke Hinnxa
6hth, oh ce (^paryxHH) peiiiaBa na o;i;cy;iaH
KopaK, KOJH fee ;i;oii:HHJe no Ypoma ^axa.iHHM
nocxaxH: ^paryxnn o;i,.iia3H c hcko.xhko cboJHXBepHHX MaijapcKOM Kpaj>y, xacxy cbomc"-,
Aa y Maijapa noxpaacn noMofcn, ne 6h .lu KaKO
OAopaHuo npaBa CBOJa. Y obomc ce TpoHOmau, pas.xHKyje o;i, ^annna. IIo H>eMy, /l^paryxHH, He Morykn xpnexH CBora ouia, ojtJiasH
y 3B0pHHK, KOJH My je xacx ;i;ao. O^ax-xe ce
OH oCpaka .,xacxy" cbomc h nai^apcKH Kpa."L
xa;ia ABa nyxa niime npHJaxe-x>y cbomc Kpaj>y
ypomy, jia, apena sanjiemeu h o6etaa,y ycxynH npecxo cnny cbomc /l^paryxHHy. Ypom
nefee

;i;a

o;i;

H>eroBiix mo.i6h

uyje Mai^apcKor

Kpaiba,

nero

mxa

tohhxh CBora cnna

^paryxHHa. Ta;i,a ^paryxHH, ne MorytiH ce
o;i;ynpeTH o^CBy roaeay, c hcko.xhko ojia-

EHHie,

o;i;cy;iHHJe no^ie

1)

BajH

'-j

na,"iia

cjiasa Hero

/l.aH.

aCiiB.

1517 n

jaKo y omh, iuto

Ha CxeBana

Bpesie JI,paryTHHOBe Cyne

IlaBj. yKnT.

169171.

Miuaii ne na B.ia;(HKcmo jounaje Buj,eTn ;ia

JI,aHn.io

Kpa.i,a.

Ma

uaja mhoto noc.ie CMpxH CTeBana V.

40
HHX

o;ie
y Bjahm Mai^apcKOwe
TpoHOuma HMaMO joni je;i.aH ;i;e-

njiCMHha

Kpajby.^)

ce o;i,HOCH Ha 6yHy ^paryTHHoey.

^paryxHHa Mp^Kame oiaii;, xaKO
HCTO 11 KaxapHHy Mpacanie CBeKpBa HiCHa
Kpa.T>Hi];a JeJiena. Ka^a je /I,paryTHH pacKHHyo ca CBOJHM onieM, h OTHinao y SeopHHK
a ojiaxjie y By;i;HM, KaxapnHa ocxa;i;e 3a hcko
Bpoie Ha ABopy CBora CBeKpa. A Kajia nare
ypoin He npecxajame oropqeHHM 6hxh na
Taj>,

Kao

Kojii

lUTO

CBora CHHa ^paryxHna, a KpajtHija JeJiena

Ha cnaxy CBOJy KaxapHHy, KaxapHna, Heiviorytn hoahochxh ebhxob rneB h Hepacno.xomeme, o;i.e 3a cbojhm mjsrqm.-)
Ha OCHOBV TpoHoniqcBa HCKa3a Morjia
6h ce cxBopMXH je^Ha KOHJeKxypa. HeMa
cyMae. y CpncKOJ je ^piKaBH 6hjio neKor
Kpaja. KOJH je 6ho ^paryxHHOB napxnsaH,
H, Ka;i.a da ce
TpoHOum,y Mor.io BCpOBaxH,
xaj 6n Kpaj 6ho y ceBepo3anaiiHOM ,i,e.xy
CpncKC ^pjKaBe. Y xaj 6h ce Kpaj ^paryXHH HcnpeA CBor oi],a noByr:ao, h xy ce npanpeMao na oxnop hjth na nanaji;. ypom 6h
nomao npoxHB 6yHX0BH0r CBor cnna, no6ejiHO 6h ra H Hcxepao h3 CpncKC
^pmaBC.
^paryxHH nooe^en ii iicxepaH oa^slsh Mai;apcKOMe Kpa.i.y ;i,a y H>era homoIih noxpaace
npoxHB CBor oua.
Ho ^aHH.xy JparyxHHa je Jieno npHMHO
MaijapcKii Kpajb: Ka3,a

1)

TjiacH.

-)

Jbid. CTp.

cTp, 50.

5051

My

/l,paryxnH

Hcnpnqa

41
CBOJy HeBOJby, TacT'' My
qeiTika

11

ji,onycTH

My

jta

iiOKasa

noxpaacn

^HBa

y-

ko.ihko

^paryxHH npHMH Be.iHRy

TOA xohe BOJCKC.
BOJCKy OA .,TacTa" CBora.') Toj bojcuh, Koja
je 6HJia cacxaBJLCHa n3 Maijcapa h KyMana,
npHjtpyjKeHa je h BojcKa .Te^aHCKor Kpa.T>a"
Kao niTO ysHMajy BpaHKOBnh h IlejaqeBHfe.-)
HcTO TaKO H TpoHomau; ysRMa ;i,a je
^paryxHHa upHMHO MaijapcKH Kpajt ca cbhm
npejiycpexjbHBO (HecmHo''). Ho Tpononmy
^paryxHH je hcko BpeMe 6ho Haji,Bopy MaijapCKora Kpajta h yacB o;i; MaijapcKor Kpa.ija

80.000 (!) BOJHHKa, not)e c xom orpoMHOM

BOJCKOM Ha CBor oii,a."^) HaMa ce qHHH ;i.a je
OBaj 6poj MaijiapcKHX

Bojaima, Koje je

;i.ao

^paryxHHy MaijapcKH KpaJB cmpanmo npeyBejHxiaH. Ako ce HMa Ha yMy cpejaeBeKOBHa

Bojena opraHH.saaHJa, xemKota noKpexaBba
BOJCKe, xaKXMKa y BOJenuM onepan,HJaMa, CBe
one MaxepHJa.xne h ;i;pynixBeHe npenpeKe npn
Mo6H.iH3au0JH BOJCKe, OH;i,a ce Mopa npHsnaxH
;iia

BOJCKa OA 80.000
ij

Bh,';h Jtan.

pery.xapHHX

jKhb. CTp. 1617;

IIb.

IlaBJi.

BOJHHKa
JKht. 170.

Bh;;h FaacH. 53 CTp. 56. Jndignatus igitur Uradutin,

abit ad socenim suum Vladislavum Regem Ungaiiae uarratisque omnibu?, pervicit, ut Vladislavum magnum exercitum genero sno daret, et a fratie suo Pieye Ledianensi,
accepit quoque exercitum, et pergens ad patrem suum...
nejaq. Hist. Serv. cTp. 218. IlejaqeBHti muc.ih ;ta je Bpan
P. Ct. HoBaKOBHteB rex Lediaiienii, rex LitImanor um
KOBHt norjiaBHTO Ha ocHOBy HeKHx *H.iojioraKHx apryjieHaia
(no MaKJiomaLy) ;toKa3ao je ^a Hapo^HH neeniiK .lei^aHHMa
IlojbaKe Ha3HBa. Bh;i;iih JleFjon tpad u Uo-bauu y cpa. nap.
nojeauju (h3 .leTonuca 3IaT. Cpn.) cxp 8.
H. Caj; 1879.
3) TaacH. V. cxp. 17.
2)

42

TIo r-Hy ^ecnajia y Heo6HqHe nojaBe.

Hepa.iy JoBany MHinKOBiihy, u;ap ^yman y

CBOJHM Hajo;icy;tHHJHM paTOBHMa HHJe Morao

HCKynHTHBeliyBOJCKy oa 80 85000 Jby3,H. Y
KocoBCKOM Bojy, K0,JHJe6H0 jiocxa nony.iapan
6opuno ce CBera 30.000 cpncKnx BOJHUKa.^)
Ka;i,a je ohom nosHaTOM MOHro.iCKOM Hajea;iOM iiocTa-ia Be.iHKa nornoao no MaijrapcKy
na
OHjia je Kpajb Be.ia IV Morao y 6ojy
peuH Ulajy asl nsBe^e npoxiiB Monrojia CBOJe
H caBesHH^Ke bojckg tck 60.000 BOJHHKa.^)

Tora,

nopeji;

je

Kpa.ij

6ain

Bjia;i;HC.iaB

TOM BpeMeny y /TpymTsy c neMa^KHM napeai

PyAO.i<i>OM Xa636yproBHteM paxoBao npoxHBy
OxoKapa 11^) II OH, h3 Hajnpocxojax cxpaxerncKHX o63Hpa, Hnje HHKaKO oieo jaKO

Ha

ocHOBy CBera xora ca

CBHM ce c.xo6o;i;fto moskb BepoBaxn, ^a MaijapcKH KpajL HMJe HHKaKO Morao ;i,axH Kpajty
^paryxHHy xaKO orpOMHy BOJCKy. Ako 6h
6h.io
jionyuixeHO cxBapaxii npexnocxaBKC,
OH;i.a MH MHC.xHMO, jia, je ^paryxnH aooho o;i;
MaijEapcK-or Kpa.i>a xaKO oko 5.000 BOJHHKa.
BojcKy.

itenaxH

HeKa 6h

ifceroBHX npHCxanHii,a, kojh 6h

6h.xo

ce HCKynH.iH,

Ka;i,a

je oh c

y Cp6HJy, 5.000, OH;i,a

je ^paryxHH HMao 10
1)

XXI

Job. Mhuik. KocoecKa

CB.

IV

TOA-

XI

CTp.

ce
jto

MaijapHMa ymao

Mome mhcihxh,

EuTKa PaTHHK 3a 1889

r.

kh..

381-382

2)

Smic. Povj. Hrv. cxp. 345, 363364.

3)

Ed. Sayous: Hist. Gener. des Hongrois

279281.

jia,

15.000 BOJHHKa.

t.

I.

CTpana

43

Ho

^paryxnn

/I,aHn.iOBy npnnoBejiaifcy,

je,

nomaB c bojckom na CBor oiia u yiuaB y

CpncKy ^pacaBV. noKymaBao ja ce nsMnpn
ca CBOJifM ouGM. Oh My je npexiarao onaj
HCTii Mo;i,yc KOMnpoMnca, Kojn cmo Bek qy.in.
Oh ra, na hmc, onex mo.iho. ;i;a My ;i,a .,j;oCTOJHH ;i;eo CBor nMaa.a"/) BpanKOBnt, nan,
H IlejaTieBHh Be.ie ;ia je ^paryxHH MO.xno
CBora oiia, ;i,a My ycxynn upecxo, a oh lie

acMy

;i;onycxnTH, ;i,a c.xooojho onpa Kpaj. y

KOMe he Beh noc.iejiae ro;i,HHe sKHBOxa CBora
Ha MHpy npoBecxn.-)
Ajh je Ypoin Beqnxo neyMO.'LHB. Oh ce
jom Be^Ma pasiHeBH na CBor CHna. A ^paryxHH, BHjiehH ;ia My ce oiaii; nehe ckjohhxh
na HbcroBe Mo.xoe h na nonynixaaa, pemn
ce na ojcyjny 6HXKy, BH3,eliH ..;i,a My je;i,HHO ocxaje CMpx hjih atHBOX",Kao mxo bc.xh
apxHJenncKon ^aHE.xo. Ho Jl,aHH.iy ooj ce
6iio H3Met)y ^jjaryxHna h ypoma y scmjiH

Bhjh ^an. /Kub. cxp. 17 n IIb. IlaBJ. JKnT. cipaHa

H npHUJbAI^ Kb pOAHTAK) CK016M0V
KpiiAK) Ovpomov ndKM moah ro rAarOA: roCnOA,H MOH H OTbMf, AJ^K^b. '-IH AOCTOHMOVK)
HtCTb HM-KHHra TKOIrO Hf^OV CKOKiMOV'. Cf KO
1)

170171.

KOAHKJ KptiUaU nptinpOKOAHXb raKO HHUITh CTpdHb

CTKOV Kb AOMOV TKOIMb, MJKJ npHlTH UHAOCTHKbHiltirO TH A^POKdHHm.
2j

dixit:

loctim

229

BH;tH TjacH. 53 cxp. 56.

Pater, concedere

...procidensque genua
ego
Ilejaq. Hist. Serv. cxp.
in

promissum Regnum

commodtim in quo degas ...

Age tandem promissum dudam

bique locum dilige

in

quo quiete

et

pro

et

coiicedo

regnmu concede

dignitate degas....

li-

44

3BaHoj rai];KO.

6ojy

^paryxHH h

o^OJle

npecTo/)

3a;i,o6H

OBOM npHnoeeAaEby TpoHOuian; ce npn-

jinqHO pasjiHKyje oa ^anHJia. IIo TpOHoniu,y

Kpajb je
gen, ajiH

Ypom

npnqeKao ^paryTHHa y Ma-

no6eAy. ypom
no6et)eH noByqe ce ;i.y6jbe y CBojy seMJty.
^paryTHH ne roaaine CBora oii;a, nero ra
CMHpeHo" MOJtauie, jiia yqHHH oho, nixo je
o6ekao, jep acMy (Ypoiny) ;i;pyro niTO He
ocTaje, nouiTO ra h caM MaijrapcKH Kpajb Hefee
ocxaBHTH. Ajih ypomnoqe y PaniKoj" ;i.pyry
BOJCKy CKynjBaxH. ^paryxHH, occxhb hobc
njianoBe CBora oii,a, nanajta na cBor oi],a h
HSHenajtHHM nanajtOM noHOBa ra no6e]^yje.

^paryTHH

ypomeBH

naK

Ka;i;a

ypoui

o;i,Hece

npona^a,

bojhhii,h

BH^ieine

;i;a

Hanymxajy ra h npciase

;i,paryxHHy.
Ka;i,a 6h ce OBaj TpoHomqcB BCKas morao npHMHXH, OHjta 6h ce Morjio npexnocxaBHXH, Aa 6h OBaKa /I,paryxHH0Ba Mapinpyxa
6Hjia:

Oa

inanLi,a (ex. SacjioH^

y IlexaHqufea

Sabociis aut Saslonj nraao je npcKO Hcxoq-

HHX noBHJapan,a
jbCBO,

HHKa

Mons) y Bao;i;axjie, BcpoBaxn o, npcKO

Py^iiXBaxao ce HCapcKor Ilyxa: ys Il6ap
I],epa {Sacer

jiojiHHy PainKC. (Ofiaj nyx ji;o flCKJie onncyje fI>eJiHKC nexanqnii y CBOjoj pacnpaBH:

JKub.

1)

BH;ta

2)

FjiacH. V. cxp.

171

JtaH.

51.

cxp.

18.;

IIb.

IlaB.i.

^ax.

crp.

45

Be

itinerihus

Turciam

in

hjih

Quibiis

iii-

neribus Turci sint aggrediendi?)

Ka;i;a

6n ce Mor:io BepoBaxH Tpononmy

npeinocxaBHTH, jtaje xa-

OH;ta 6h ce Mor.io

Kae

6ho

xLlH

^aHHJO HSpH^HO

onepaxHBHH npaBaix.

/I,paryxHHOB

3eMj)H SBanoj

BC-XH

Faif^Ko'-'-

JI,a

je 60J

h AE, ^aniLxy

OHO y
Ba.i)a

npe BepoBaxH nero jir Joch^j Tpononmy.

Ha ocHOBy xaKBa ncKasa /I^aHn.xoBa MOHce
ce MHCJiHXH, ;i;a je ^paryxan nraao na cBor
oua Kpo3 BocHy. n xo BetnHOM ys pcKy
Bocny: 0;i; BocancKor Bpo;i;a npcKO ^epBCHxa
H^oSoja yMar.xaj. /Kenqe, BpanjiyK, Bhcoko,
KpemcBO, <I>oJHHij,y h npcKO HeBecnaa na
Tai^KO no.T>e. Ha Fai^KO Ho^e, r;i;e ra joiCKao c BojcKOM oxau, aeroB, ^paryiHH je
Morao jiohn h n3 Ma^Be nosnaxnM xproBaiiKHM nyxcM npcKO 3BopHHKa, Bopqa, O.xoBa,
CyxecKe, KpemeBa, <X>oJHHi;e.
HcKasH naK ^annjioBif h TpoHomqeBH
Mor.XH 6h ce OBaKO neKaKO coojhxh: Ka;i; 6n
CMO yse.xH, jta je hcxhhhx TpoHonmeB iiCKas,

^paryxHH

o^CBa XHeBa noBy^pjKaBe; ja

ra je oxau; OAax.xe ch.xom ncxepao; ;i.a je Ypom AO^eKao ^paryxHna Her;i;e y MaqBn,
OHAa 6h ce mood npexnocxaBHXH, ja ce Yji.a

ce

Kao y ccR. aan.

iicnpeji

jieo

CpncKe

HeTaHqaK ysHMa

;ia je;iaH nyr y TypcKy H;;e o;t Ulani^a

(VagbemJ npeKO Monies Larsi y Crnsceva'^ (KpyfflCBauj OjaT.ie y3 PacnHy, npeKO Jacxpemia, Xlpeno-ma y
jtoauHy .XaCia n ,Ta."be y lipniUTHHy u ,i.a..-be co3HaTUM nyxeM
ApH0.ija Xap*a (h3 15 BCKa).
Bh.^h Rad. Jngosl. Akad.
kaj. XLII cxp. 180 - 182 h Rad. knj. XLIX crp. 137141,
^)

Ba.T>eBO

46
Ha

Ha.iasHO

poffl

cCBepnoj

upacaBe, Ka;ia je Ha

h>

rpaHHii:H

CBOJe

nmao ^paryxHH ca

MaijapHMa. ^a-i^e 6hcmo Mor.in npexnocxabhth: ^a je ^paryTHH, noniTO je naji; on,eM

CBOJHM H Apyry no6e^y o;iHeo, ymao y YpomeBy npecTOHHu,y; ;i;a cc Yponi, Bch ;i,Ba

noByKao y 3ana;i,He, 6e3 cyMH>e,

aeMy noxnyno o;i,aHe Kpajene; J^a ^paryxHH
H jiajte HHJe npecxajao tokhxh CBora ona m
c H>HM no xpekn nyx noxyKao na
ji,a ce

nyxa

no5ei^eH,

Fai^KOM IIojLy/)
Ajih, CBe cy xo npexnocxaBKe, jvie^y koJHMa je naJBepoBaxHHJa ona npexnocxaBKa
^a je ^paryxHH nmao c MaijapHwa na CBor
ona Kpo3 Bocny. Ona npexnocxaBKa y xojiHKO BefeMa Ao6HJa BepoBaxHocxn, nixo je 0Hji.a
Boena 6HJia noA Ma];japHMa,-) kojh cy xaKO
cnaJKHO noxnoMara.xH ^paryxHHOBe acnnpa-

AHJe.

OBOM c.iyqajy mh fecMO noxnyno aaneiviapHXH Tponom^eBO npnnoBeAafte n npnMH^CMO ^annjiOB ncKas, ji.a ce 6oJ H3Mei)y
Ypoma n JI,paryxHHa 6uo y Xepi;eroBHHH
na rau,KOM IloJby.
Kao nixo cmo BH^tejin, Kpajb Ypom HHJe
xxeo Aa. npHMH HHKaKaB KOMnpoMHC; hhjc
xxeo ;i,a ce noMnpn ca chhom cbojhm; hhjc
xxeo jta CBOJHM nonymxaaeM paqyna na no1)

;^yHC0J[a

OBOM 6h ce cjiyiajy Maprnpyia JtparyxHHOBa npo03 ;;ojHHe PaiuKe y CjeHHi),y, HpHJeno.-be, 11.1.66.16,

MaJHa^ie, <I>oqy a
TaiiKo.
2j Klaic. Povj. Bosne cip. 86

89.

47

nymxaHja /^paryxHHOBa. ^paryiHH. naK. bh;ieiiH;i,a My OTaii nehe HHKaKO npuMaxii MO.ide,
npnMHxn aeroee Miipne npej.xore,
,T;a Helie
c noBehoM BOJCKOM. y Kojoj je ocooaxo ;i;ocxa 6h.xo h3 xa36HHe, Hana;i,a na CBora oua.
CyKoG ce jiecHO na TauKOM no-T^y. Y obomg
OAcy;tHOM 6ojy /I,paryxiiH noCeaH CBora oii,a
H sajiooH cpncKH Kpa.tCBCKn npecxo.
II maKO JXpaaymuH^ uooej^iie ceoea oi^a,
cmeopii H06 ^pjicaoHii uope^an, none ce na
Kpa.heecKii upecmo. Tioju je mciKO
uojicmuo
H XpHHdpfH8
KA4rOMbCTHKhlH
U32Aep,aO U
a
CTOAIOKHKhlH H CdMOAPl?KaKbHhlH KbCfH

CMtH

noMOpbciitH

noAOV'UKbcqtH

CpbKb3(Mah

CTJ(|)ilHb KpjAb".^)

Kaqnk, ciaBefen aenoTv, Mmiocpt^e n noJejene. Kasyje v CTHXOBnMa: ,T^a

je Je.ieHa HaroBopnja cBora Mvaia Kpa.ta ypoma.
jia npecTO ycxynn Mjai^ieM cnny Mn.ivTnHV: ;];aje
ypoin oSefeao MnayTDHv, ja fee ra na ;];p;KaBHOM
caiDopy
T)yp^eBy /I.aHKy" npej rocnojOM cpnCKOM pOKpynnTH":
je Majo nocje Tora ;i;0Tpqajo MOMqe o;i; Mocxapa" ca HcajiocHnM .inE;eM n
npeiLiameHO. ;i;a caomnxn Kpa.ty ypomy, ;i;a na a
Hje c BeanKOM bojckom H.eroB chh ^paryTnn. ;i,a
^paryxHH HaMepasa noryonxn n cxapiia ypoma h
MnayxHHa Mja;ta: ;i,a je ypom. qyBmn xaKBe nenoBO.T>He xjacoBe, Ha.xo/Kno Mnjyxnny ja 6era y
jeypom oj rje;ia" ncnycxno ;i;yray
y MaijapcKy:
Ha Kpnay CBOJe Mnje'* Jenene. npoKjnaajyhn
qac Kaja je ^paryxuna MaJKa po;];ii.ia n Kaja xa
OH ojxajno.
Bnjn JySpoB. e;i,E[i;. Kaqnh. Razgovora o;i; x. 1861. cxp. 50 51.
1.

doacHOCT

Kpa.T>nii,e

1)

Bh,ih ^eh. jKub. cxp. 18 u

CTpaea 171.

IIb.

naB.TOBut,

JiCiiTHJa

B.

flPArFTHH KIO BPXOBHH CPnCKH KPAJL

nPBE rOJlHHE BPXOBHOr KPAJLEBAEA

Kaja

JparyTHH ciynao na npecTO BpxoBHor KpajieBCTBa?

CTase CpncKe ,IlpsaBe
JeAHa xpoEOJiomKa 3a6:iysa.
npz IparyTHHOBy ciynaay nanpecTO.
KaKO je JparyTZH npzu&eH Kao cpncKZ BpxoBEz KpajE?
Kojz
je 6zo cpncKEu apzzjenzcKonou saAparyTZHOBa BpzoBHor KpajieBaaa?
JparyTZEOB pas za yEyiapEoj eojiztzi;z.
Jeaas xapaKiepzcTZ^BZ oEHC r. n. CpeiKOBzia.
Cmpt Kpaa.a 7poiiia z
AE. Jazzlzja.
je

CTBap,

Kojoj

6h ce Mor.io Ayro

TOBaTH, jecxe nnTaae,

Kajta

je

;i;HCKy-

/I^paryrHH

CTynno Ha npecxo BpxoBHor cpncKor KpajteecTBa. H obo jincKyTOBaae y to.ihko ke

6hth eKCxeHSHBHuje, mxo je, y onniTe, Ma.io
nojtaxaKa, Ma.xo Becxii, Ha ocHOBy kojhx 6h
ce

Mooa

yxBp;i;nxH rojinna

^paryxHHOBa

ao-

Ha npecxo, ne.xoKynHO Bpene BpxoBHor

Kpa.teBaHja. H AE. ^aHHJio, kojh 6h y OBOJ
npH.iHu,n CBOJHM xpOHO.xoniKHM no;ian,HMa 6ho
OA Heoii,eibHBe Bpe;i,HocxH, oh xpoHorpaa'HJy
BCRHxc ;,3aHe.Hapyje'% Kao mxo bcjih ApxnjiacKa

49

MaH^pHT

Pajuli.^) JejtHHH

^aHH.iOBH nojauH,
nocjiy^KiLiH Kao

KOJH
y OBo]
xpoHorpa4)CKH e.ieMeHTH y o;i;pei)HBaH>y ro;i,HHe ^paryxDHOBa CTynaaa na npecxo, jecy
OBa ABa Mecxa:
i.... Cb
OVKO Pd^OCAilKb KP^Ab Kp<lAIKkCTK0K4Ab Kh OTbHbCTKHH CKO!Mb AtTO UifCT".")
2
H KpaAiKbCTKOKiiAb (sc. BjiajlHC.iaB) 0TbMbCTKHH CBOtMb AtTb CfAMb"...^)
Ilopeji; xa ^sa no;iaxKa,
y /l^aHH.ia ce
npHJiHLi;H

6ii

..

Ha.iasH

jom

jejtaH

xpOHorpa^CKM nojiaxaK hh-

npHpo^e. Kao mxo naM je nosnaxo

;i,HpeKXHe

AE. /I,aHHJio Be.xH, jia je ^paryxHH oxamao

macmy cbomc ;i,a noxpaaca noMokn, hc 6h
jiH
KaKO 3aA06H0 OHO, mxo je xpa^KHO.

Oh He HMOHyje MaijapcKor Kpaj>a; a.xii, Ka^

OH Kame, ;i,a je ^paryxHH oxnraao macmi/
CBOMe^j, OH^ia, nexMa cyMH,e, jia ce HMa doapasyMcxH, ;i,a je xo CxeBan V. Hs MaijapcKe
HCxopHJe SHajvio, ^a je CxeBan V KpaxKO
Bpeiwe Bja^ao, 0;t; 1270
1272.)npeMa xoMe,
Ka^a ce HMa na yMy HCKas AE. flaHH.ia,
^a je ^paryxHH oxnmao xacxy cbomc, MaijapcKOM Kpajty, 0H;i,a ce MoirKe mhcjihxh, ;!i;a

cxp. 49G, fioi. /taHiHJiL

ApxiemcKoni,

npoqeML BtpiiuH icTopi'KL ooaqe ohi. no

CBoeMy nc3^-b XpoHorpa*iio npeHefJperaeTi

oOuKHOBeHiK)

1)

PaJHt. HcT.

II.

Bb

^cro pa;iH
noB*CTL6rocj'tna ocTaaaca: XpoHorpa*ifl Co IcTopiHecxt oko.
2)

^aH. JKhb. cTp.

^)

Jbifl.

^)

Jbid. cxp. 17; .Ibid. cxp. 170.

>)

Bh;i,h:

Hongrois

t.

5;

Hb. IlaBJ.

CTp. 6; J bid. crp.

Edouard Sayous
cxp.

277 a 286.

jUvit.

cxp. 134.

163

prof.

Histoire

generale

des

50

AE. ^aHHJO ^paryxiiHOBy 6yHy h

Ha npecTO

CTaB.i>a

y Bpe.Me

o;i,

1270

jto.iasaK

1272

MH kcMO y CKOpo BiiAeTH, ^a je

^paryxHHOBa 6yHa ii jtoJa.saK wa npecxo
A.iH,

ro;i,.

6ioa nocjie 1272 r., h jia, /l,paryTHH

HHKaKO Morao othIih CxeBaHy Y-om,
BberoBy cnny B.iaAHC.iaBy

Obom ^aHH.ioBOM

hhic
Hero

IV KyManay.

no;i;aTKy

c.iHqnn cy h

TpOHoniqeBii n BpanKOBeteBH no3;ai;H.

TpoHoraai; h BpaHKOBaK Be.ie ;i.o6po Aa je
^paryxHH oxHniao Kpajty B.iaAHC.iaBy a.iH
o6oJHU,a ca cbhm norpemHO ysiiMajy, ;i;a je
Bja^lHC.xaB KyManau, ^paryxHHy xacx/)
Cana, naK, o^peA^a /I,paryxHHOBa jiojiaCKa Ha npecxo y xojihko BckMa nocxaje xeSKOM H HenpeHH3H0M, mXO CXapHJH JieXOHHCH,
Ha Koje OH ce mooh oc.iohhxh, Hunixa He
caonnixaBajy o BpcMcny ^paryxHHOBa ;i,ojiacKa Ha npecxo. M.ia^ii naK jiexonacH npyacajy HCKC xpoHO.xoniKe no;i,axKe, ajiH xm h>hxoBH no;i;an,H cy jtocxa paaJiH^Hn h ca cbhm
;

Henoy3;i,aHH.
1.

TaKO na npHMcp:

JJ^opnamcKU

ckKp4AH

jiemoTiu.c:

C( chiHb ro

Kk mto

S^|.|'OH np<-

^parovTHHb.

JI,opnaxcKH .xexonHC,

;iaKJie,

ysHMa,

jta

^paryxHH ;i,oniao na npecxo 1269 n.iH

1 2 7 r.
^opnaxcKOM JlexoHHcy noxny no npH-

je

nasn h BpxoopesHimKu Mjia^u Jlemouuc.

1)

TjacH.

cTp.

4951.

r.iacH. 53. cxp. 56.

Ho

51

ypom

ftCMyje

B.iajiao 35 ro;i;HHa, a npeciao

h.th
1270 r/)
1269
B.ia;iaTH
2. CenenuHKU Jlemouuc ysHMa ;ta je Ypom nocxao KpajbCM 1235 hjih 1234 r,, B.ia;iao 35 ro^nnna, h npeMa tomc h oh ysHMa
TaKoi)e, jia jc JI,paryTHH ;iomao Ha npecxo
1270 Ji.iM i:^G9 r.')'
3. JleTonHCH CocpiiCKu, JIoj^zopuHKii u CeHUHKu ca CBHM CO n3ABajajy o;i; ocxa.iHx

TaKO Co^hckk Jlexonnc

Ypoin ynpo 1264 (h.xh 1263)
ro;i,iiHe, h ;i;a je xe ro;i,uHe ^paryxHH ;i;offlao Ha
npecxo^.) CennqKH JTexonnc ne ana hh 3a BJiaMJiat)nx JiexonPTca.

ysHMa,

;i.a

je

jiy Kpa.T>aB.xa;iHCJiaBaHH3aB.iaji;y

ryxHHa.

Ho

a.eMy

Kpajta

/l,pa-

1224

je Pa;i.oc.xaB B.xajtao

1235
1270. Oh y3iiMa
nocxao
KpajbCM
r.
1270
Mn.xyxHH h
je
Aa
IIojropnqKu
B.ia;i;ao lo 1317 (I)^)
Jlexoniic
ysHMa, Aa je ^paryxim nocxao BpxoBHiiM
cpncKHM KpajbCM 1278 roAHne/'^)
TpOHOiiiau, xaKO^e npyiKa xpoHorpa^CKC
no^axKe nexauHe n 6e3 BpcAHOCxn. Oh y1261 (!);
3HMa, ;i,a je Ypom B.xa/i;ao 1233
H Aa je JI,paryxHH ;i,omao na npecxo 1261

jio

1235, a YpoHi

ro;iHHe.(!/)
i)

cxp.
-)

T.J.

Bu,t;h JByC. Ctoj. Cnoii.

lU

CTp. 125, 150.

Pamat. Let exp. 70.

CriOM. in CTp. liO. nia*. Pamatky Let.
53.

LUI
3)

TjiacH.
*i
5)
^j

Ula*.

cxp. 54.

CnoM. UI

Star.

IX

138.
238.
Star. Xin cxp. 177
Jl)id. cxp
183 H 191.
F-iacH. V. cxp 5-.'
54.

XXI

cxp.

cxp.

cxp.

cxp. 73.
FjiacH. LUI cxp. 55
lia;i,a

ii

FjacH.

Tjislcb.

LDI

69.

Bh,t,u

cxp. 165

4*

52

M. Kaxanqnli ysHMa ;i;a je ^paryxHH jiomao HanpecTO 1271 r/jallejatieBnK 1291(!)^)

ApxHMaHApiiT JoBan Pajnli ysHMa. jia je
Ypoiu noqeo B.ia;iaTii 1239 ro^-, Koje My
je ro;i;HHe B.iaAnc.iaB yMpo;

;i,a

je

^paryxHH

oxeo npecxo 1270 r., a ji,a, je ypoiu yinpo

1272. ro;t.-^)
HaniH Mo;iepHH Hcxopnorpa^ii y OBOJ ce
cxBapH jaKO pasHJiase. F.r. KoBaqeenhH JoBanoBiife ysHMajy^a je ^paryxim no^eo B.iaysHMa,
;i.axH 1276 ro3,.^j T. 11. CpefeKOBnK
^paryxiiH cxynao na npecxo 1277 r.^)
jia, je
MaJKOB ysHMa: ;i,a je yponi saB.xa^ao y BpeMeHy CMpxH Cb. CaBe, 1237 r.; ji;a je ypoin
yMpo 1272 H ;i.a je xe ro^HHe saB.iajiao ^paryxHH.^) Kanaj, MH.iaKOBnfe, MeAaKOBnfc, MauKpcxnli, Mii.xojeBHfe, ysHMajy

ApoBiiii,

^paryxHH cxynno na npecxo

1)

Jbid. CTp.

1272.')

ji.a

je

PauKH

17.3.

nejaq. Hist. Serv. crp. 223.

3) PaJHL. HcT CTp. n. 452, 462, 470, 476,
396, 497,
Ba;i;aK. Hex. kh,. 1 crp. 99, 103, 107, 112, 113
504, 524.
115.
KoBaq. u JonaH. Hex. h3j;. 1895-96. cxp. 88. TjiaCH.
2)

XLVm

cxp.

229231.

5)

CpeJiK. Hex.

cxp.

CTp. 105, 107, 109.

6) Hex. cxp. 2526,

XUI

Star.

KoBai. H JoBEH. Hex

88 H 94. ii3;i;. 1895 96.
*)

cxp.

cxp.

109, 116,

2930.

182,

95 H 101

180.
T.

.T>.

n3;i;.

1891

ii

YCaBK.

KoBaqesHk

cxp.

Hex.
jo-

Kasao je ;i;a je Cb. Casa yjipo 12. Jaeyapa 1236. r. Bh.ih

Hah. Jtyq. Hex. Cpn. Il^pKBe cxp. 115. n ro.a;HiiiH>. ^lynati.
KH>. in cxp. 357
362. n Hex. Kosaq a Josan. cxpana 93.
1891 r. n cxp. 86 U3;^. 1895 96.
V13JI..

) Bh^h: KaJiaj. Hex. cxp. 43.,

MiiJiaK. Hex. cxp. 13.
Me;taK. Hex. kk.. I cxp. 189.
Kpcxnti. Hex. cxp. 47.
Mhji. OjiiJ. n CB. cxp. 117.
MaH;ipoBaii, Hjiycxp. Hex.

CTpaHa 92.

53

y3HMa jta je ^paryiHH

cpncKHM Kpa.T>eM.^)

Beli

1273

rOA-

6ho

Kao mxo cmo Bujiemi. neKH jiexonHcn, Kao

^opnaxcKH, CeqeHHqKH, h M.ia^H BpxoCpeaHnqKH, SejiejKe, ;i,a je /l^paryTHH jtoraao Ha
npecTO 1269 hjih 1270; je;iaH .leTonnc (Co^oinao na
4)iiCKn) ysHMa, jia je ^paryxHH
npecxo 1264 hjih 1263, a jejiaH 1277 h.xh
1278 (IIo^iropuqKH .Jlexonnc). TpoHomau, y3HMa jisi je ^paryxHH jioniao na npecxo 1251
a IlejaqcBHii 1291!. Pajnt, nan, xpyAefen ce
jia, CBOJe cy6jeKXHBH0 MnrajbeEbCAOBeAey HCKy
xapMOHHJy ca HCKasHMa hckhx jiexonnca
no KOJHMa je Ypoiu B.xa^ao 35 roAnna
y3HMa, Aa je Yponi yinpo 1272 roii;. Oh paqyna, jia, je ypoin aaBJia^ao 1237 h c xhm
ca6HpajyliH 35 ro;i.HHa, h3bo;i,h oh, ^ajeYpom yMpo 1272 roji,. Ajih Pajnh HHJe hh
KaKO xxeo jia saneMapH n je^an jipyrn .xeTOHHC, DO KOMO je /I^paryxHH jioHiao Ha npecxo 1270 roA-, H y3HMa jisl je J^paryxnn
;tomao na npecxo 1270 hjih 1269. roii,. Bpsonjiexa" naK EHre.x, KaKO ra nasHBa apxnManjipHx HjiapHOH PyBapau;, 3KP.xefen jia hc-

npasH PajnheBo paqynaifce, bcjih, jia /I,paryXHH HHJe Aouiao Ha npecxo 1270 nero 1272
rOAHHC.')

Mnnubeita cy naK, Kao mxo cmo ehjicjih,

jaKO no;iejbeHa h Aie^y HamHM moacphhjhm
1)

Rad.

XVm

2)

Bhah

ro^Hinifc.

cxp. 217.

CTp.

243

ii

Kit. Ill cxp.

269.

54
HCTopnqapBMa. A.iu xpoHO.ioniKOM pacnpaBOM^)
JbySoMHpa KoBaqeBiiha, ro^HHa /l,paryr.
THHOBa CTynama na cpncKO-KpajbCBCKH npeCTO jiaHac je noinvHO yiBp^eim. H npeMa
TOMe, nomxo je pacnpaBOM r, Jb. KoBa^eBHha HCKJbyqeHO CBaqnje jipyK^njc jiOKasn-

mh

BaH.e H peaoHOBaite,

lieMO yTBpAUTii ro-

^.imy ^paryxiiHOBa ;i,o.TacKa Ha cpncKO-KpajbeBCKJi

npecTO na ocHOBy

TaxaHxpoMorpa^CKHX

Hayqniix

K,opeKij,iija r.

pesyji-

Jby6oMnpa

KoBaqcBHlia/')

Be3HBajyhi[ 6yHy ypomcBy ca oiphy

11 y JyHiijy 1241 roji.^) h mohfojiCKOM HajesAOM Ha yrapcKy r. 1242. ro;t.,
KoBaqeBnii ii3boji,h, ;i;a je ypom saB.iar.
/i,ao cpncKHM npecTOJiOM noieTKOM 1243 ro;i.

Acena

^a Ypom

HFJe npecxao B-Tia^axH 1270

sacnc Kajiy^epa Toro;t.,
^opa Ha je;i,HOM anocxojiy. kojh je saiiiic
ny6jiHKOBao Baxp. Janik y IX Starinama na
HajaiiH je jiOKas

124 cxp, y xoM sanHcy Be.Tiif ce: H Kb a""

CK6TopoA"^ro H B:(AHK4ro rocnoAHH4 KQaAd Crei^aua Oypouia h apxH\enucKona HcoaHHKHra Kh
AUTO S^ne (G78o = i277). OBaj aanuc^o6HJa y xoJiHKO Bete BpeAHOCXH, mxo je ca
CBHM yxBp^cHo, A^ ]e 3a 36aqeHiiyi yponieM
oxHuiao H apxiijenriCKon Jannhnje, ypomcBa
1)

III KH,.

^ynali. ro;i;HiiiitHi;e.

ucToj CTBapii pacnpaBj-bao je ii r.

Bh,t,h: Hckoaiik" xpono^uimKux nurarba va
TjiacHHK XLVUI cTp. 221240.
-)

3)

BonieB, McT. Byr. cxp. 108.

KBaH
cpac.-Ke

IlaBJioBHh.

vcropvje.

oo
KpeaTypa, Kojn HHJeo;i;o6paBao/I,paryTHHOBy
nO-lHTUKJ.^)

ypoiii Hiije npecxao B.iajtaxn roj;nHe

/I,a

1270,

cy joiu obh:
ii03HaT0M yroBOpy,

jiOKaaii

1.
kojit je 3 JyHHJa 1271. rcu. 3aRT,yqH0 y IIoiKyHy ^parvTHHOB xacT CxeBaH Y ca qeiiiKHM Kpa.teM
OiOKapeM n. y ncrnncy, ^paryxHH ce cnoMiiEbe Kao M.xa^H Kpa-t, a ypoui Kao
rex

Serviae/'')
2.

mxo

l3opi)e

IlaxHMep,

npHnoBeAajyhii

3a

noKBapena Mii.iyxHHOBa 5KeHHji6a

Ahom, feepKOM MnxaH-xa Ila.xeojiora cnoMii&e
ypoma I Kao iqja.iia cpncKor IIo pagynaay
E. Mnpaaa BO^eBima iiapeBC Kfcepn Ane 6HJia
je 1272 ro;i;., a ^KeHH^Ca je noKBapena y
je

DO.XOBHHH 1272.

^a ^paryxiiH Hnje HHKaKO saB.xa^iao 1272

jaK je ;iOKa3 n jejina .lOMafea .THCXflna,
Koja je HecyMitnBO /I,paryxHHOBa. y xoj .xnCTHHH Be.xH ^paryxnH:
,,KdKO a CKpbUIHAO R-UlUi Kp-^Uf OVCTpOH)
nTL rO^HlUTb. KdKO CT6 EHAH OVrOKOpHAH Cb
KpjAK-KKCTKOMb MH, A'' ^A*^ CfAt H Hdnp-^Ab
Kp<IAIKbCTKO MH MHHH MHAOCTh KA^ICTfAOMb ^0VKpOEbHLCKUHMb H COBbLUTHH-^ H Tpb^HHKOMb
HXb, Ji,a HMb (6 MHpb. KOH H- H HpbKO HMb KbIAb,
AOKAOV JKHKOV fipdKO Cb Kp^lAKSKbCTKOMb MH.^j

r.

*J

Jtyy. IIcT. cpn.

12412(5.

upKBe

CTp. 129

Star.

IX cxpana

-) Tbein. Monmu.
Hung. I cxp. .303.
Ilejaq. Hist.
Serv. iTp. 221222.
Klaic. Povj. Bosue cxp. 86.
3) Bh.ih Momim. Serbit-a 545.5 LIII. Ha no;ie})MHH
HCie JHCXUHe saniicaHO je: Pouelia Vrcsii reyis pro confir-

56

Oea

.iHCXHHa

niicana 1281. h Kao

aoj ^paryiHH BejLH, jia,
ce (1281 r.) HaBpniH^o 5 roAHHa, KaKo je
OH HaqHHHO yroBop MHpa ca ^y6poBqaHHMa.
Ka;i,a ce OBa /I,paryTDHOBa .iHCXHHa, Koja je
6H.ia ynyfeena na ;i;y6j)OBaqKor KHeaa HhKO.iy MaBpnacaHHHa, ;i;oBe;ie y Besy ca To;i,opoBMM sanHCOM, OH;i;a ce mo^kc npexnocTabhth: ^a je npBH yroBop MHpa 6ho saKJtyqen HSMcijy ^paryTnna h ^ySpoBqana roji,HHe 1276; ;i,a je To;iopoB sannc ne h3 1277
niTO ce

je

bh;i,h.

Hero H3 1276 ro^HHe.

Ha

ocHOBy CBHJy obhx, TaKO noyiMaHHx

jtOKaaa, moskc ce saKJBynHTH:

Ypoui iipecmao

ejia^amu y jecen
je /IpaBi/muH nocmao epxoeKjM.^eM y epejieuy o^ 1 Ceumejiopa uo

/]^a je

1276

eoj],.:

HUM

;fa

%paja Hei^eMOpa 1276 eo/^une.

Kpo3 nene ncxopHJe CpncKor Hapoj^a

npoBjaiiH ce je;iHa xpoHO.ioniKa saS.iyjta, na
Kojy 6h Ha obom Mccxy Baj>ajio na,/KH>y o6paxHXH. Ha hmc, hckh naniH HCxopn^apH
BepoBaxHO, na ocHOBy AE. ^anH.ia h J. TpoHonma^) namy, ;i,aje^paryxHH oxamao cbomc
macmy Mai^apcKOM Kpajty, ;ia noxpa^cn nomacioiie

KoBaucBaK MUCJU ;ia

ilcTy je JHCTHHy
panHJe o;n
KapaHO-TBpTKOBHt.
Cpii. CnoM. CTp. 39 31.
.iHCTiiHa jc ynyteaa Ha ji.yCpoBauKor KH03a EwKOJiy MaBpiiacaHHHa, kojh je Cho khcsom
2}('cis

je TO, 6e3

et libertate

mercatorinn. Y.

nMcapeBa uorpeiuKa.
MHiuoiunha nyfijiuKOBao a

cyjiiLe,

1281

roj{.
1)

raacH.

BHAHHlIaB.!. JKht. cxp.

;i,aH.

:iKaB. cxp.

CTp,

49

51.

17,

IIb.

'200
IlaBJi.

SKut. crp. 170.

57
oi],a. Hs HCTopnje ManosnaTO je, na je Kpajb
CTeBaH V. TacT Kpaj>a ^paryxHHa, B.iajtao
KpaxKO BpeMe, o;i 1270
1272; nocie H>era
B.Tia;i;ao je chh aeroB
necpeiina Bja;i.HC.iaB
1290') ITpeMa obomc cacBPiMJe
IV, 1272
jacHO, na je Kva^h J^pasymim Moeao omuKu
caMO ceojie mypany Bjia/fiicjiaey IV Ky-

moKh npoTHBy CBora

ijcapcKor Hapo;i,a

MUHV^y.

CpncKa

je /I,pH{;aBa noA

Ypo-

Kpajteivi

meM

1 Be.iHKHM 6Hja ynyxpa KOHCo:iHAOBaHa;

cnojja je ona iiMnoHOBajia. Kpajb je ypom
MOraO CKpa^HBaBbeM IISBeCHHX XprOBHHCKHX

samxHXH cpncKy xproBHHy

npexepaHor KopncxoJLydJba ;i;y6poBaqKHX

noB.iacxHu,a ^a
o;i;

TprOBaii;a.
xo;i;aK"

Oh

na

je noBiiCHO

2.000

ji,y6poBanKH aopery.xncao je

nepnepa;

xaqHoje n.xataH>e i;apHHe; Hape;iHO

;ia

jiyopo-

saqKH xproBn,H ne CMejy npo3;aBaxH CBOJy

po6y Ban xproBa, a ;i;a npe CBera haj na
xpr y BpcKOBy, kojh ce Ha.ia3H0 jto ^anamifce nipHoropcKe rpaniinie, hcxo^ho oa Tape
nojia qaca oa MoJKOBi];a.") 3a YpoineBa BpeMeHa noqeo ce KOBaxn npBH cpncKH cpedpHH HOBail,.^)
*)

277,

Ed. Sayoiis, Hist. Gen. des

Hons^rois,

286287.
2)

XXXTaac.

3)

Jbidem.

Cpn. Kpa.t. AKa^ieMHje.

t.

I.

cxpaHa

58

3a

Kpa^a Ypoiua

B.iaae

/I,p;KaBa

CpncKa

je

HMnoHOBa.ia OKormnM jip^KaeaMa bc-

poBaTHO ca yHyTapae ^psKaBHe cpei)eHOCTH.

Yponi HMJe 6ho B.iajta.iaij; npcTepanor ocBajaqKor Ajxa; oh ce ne MOiKe noxBa.inxH KdKBHM TepuTopiija^EHM npomnpeiBeM CpncKe
JI,p5KaBe, M HaMa H3r.ie;i.a, jia je Bpno onpaB-

^a Kpajb ypoiii I HMJe ao6ho SBYUHit Ha.iJiMaK Bsjiuku 36or cpehHO

n3BpmeHnx ocBajaqKHx npe^iyseha, Hero 36or

jl&RO MHiuJbeiLe:

6.iarocTaH.a, ,KOJe

yflyiapEber

CpncKa ^pjEasa 3a aeroBe

je

yjKHea.ia

B.iaAaBHHe.^)

CMO BHii,e.iH, noc:ie;i.HjHX

rojiHHa YpomeBa KpajteBaaa y CpncKOJ ^pacaBH 6enie 3aB.ia;i,a.ia neKa pasApajKenocT
H pacxpojcTBO iiorjiaBHTO H3a3BaH0 no3HaTHM aHTaroHH3MOM H3Me^y ypoma ii ^paryTHria. H3 xor eKcxpeMHor anxaroHUSMa pa3BH.xa ce ^paryxHHOBa 6yHa, Kao onpaB^ana
nocjeji.Hi][a YpomeBa Henonymxaita. H ^paryxnH, mijii ce ;i,0Jia3aK na npecxo xapaKxepHHie Kao H3pa3 uoCejie je;i.He cxpaHKe y
CpncKOJ ^p'/KaBH, y npBHM ro^nHaMa CBora
Kao

Ajih,

iiiTO

eKBH.xH6Hpa Rsue^j
ji,Be cxpaHKC, aKO 6h
JKe.xeo ^a pagyna na
onmxy npHBpjKeHOcx. llopeji; Kpajta ypoma
H nopeji; ;i;pyrHX 3HaxHHJHX .xh^hocxh ^paryXHHy je, npena ^aHHJOBy npHqaay, 6ho npo-

Kpa.i>eBaH>a

xHBHiiK
;^OITIao
1)

13.

II

HMao je

AE.

;i,a

JaHHiiHJe. Ka;ia je

^paryxHH

Ha npecxo AE. JaHHhnje, Kao

113

T. *JiopHHCKH, lOjKHue CjiaBflHP H BH3aHTiH B.

B. KajaJH, IIct. Cpn. Hapc^a cxp. 43.

neive

n CTp.

59

ypomeM,

co.iH;iapHOCTii ca

qemiM ypomc-M.

IIoooacHii

Oji.iasH

sa 36a-

AE. ^anioo mo-

THBHine JaHiilinjeBO ocxynaBbe thmc, nixo ce

AE. JaHflJiiije cexno j>y6aBH ypomeBC u 0Cehaaa ;ia ce nehe HHKaKo pas^iBajaxn ca
ypomexi.^) A.in ce 11 113 xaKBa /l^aHn.iOBa
npiinoBej,att.a jta nsBCCxn: /I|a je AE. Jamibnje noxnyno oji.o6paBao ypomeBj no.xnxHKy
6uo .xHqnnM npiijaxeojeM; ji,a nnje
ji.a My je
03.o6paBao /l,paryxuHOB pa;i: h ;ia je 6110 npoTHBHHK HOBO-cxBopcHOr cxaaa. flcMa cyMae
ya JaHntflja, kojh je, no /l,aHn.xoBy npHqaay
Kao CBemxcHHK yjKBBao jooap r.xac h ayxopiixex, 6ho je 11 je^aH ;i.eo CBemxencxBa Kao
HenoMHpj>HBa onO3Hij,0Ja /^paryinny.
KaKO AE. ^aHH.xo 11 npaiia, KpajbHi];a
Je.xena hbjc ocy^iiBa.xa nocxynaK CBora cima:
Ona je y xom ji,orai)ajy yBH^a.xa npcx IIpoBHl)eHja H xeniH CBora cnna /l,paryxnHa, Ka;i;a
je OBaj Ha KO.xemiMa mo.xh ;i;a My onpocxH.

^paryxBH

;i.a;i,e
Maxepn CBOJoj je;i,aH ;i.eo
scMjte CBOJe ;i;pataBe na y;KHBaH>e u npeon-

Baite".-)

y
npBHX

npnqaBby npBux

;i,orat;aja,

y BpcMeny

/I,paryxnHOBa BpxoBHor KpaTpoHomau, ce jaKO pa3.xHKyje o;i;

AE. ^aHH.ia. IIo acMy: JeJienaje ..no6er.xa"
npcKO Bnxopa y Bap cbomc MyiKy h nnje
ona HHKaKO xxe.xa ^a bh;i,ii CBora CHna. /l^ajbe
ro;i,HHa

jtCBaifca

cip.

289.

1)

JtaH. aCiiB. cxp.

2)

Bhah: ^aa. ^hb.

173175.

cxp.

19

21,

58 h IlaBj.

HxHTHJa

60
TpoHoraan; npnqa: ^a je ii AE. JamitHJe
npcKO Bp^a ;i;o6erao Yporay; jia ^paryxHH
flHJe xieo ji,a..'be tohmth ypoma, nero My je
ocxaBHO i;e.iy ,,CKeH3;epHJy" na yacBBaae;
casBao ;i,pavaBHH
jta je /I^paryTHH y CKopo
ca6op H ;i:a je na TOMe ca6opy nocxaBHO 3a
apxHJenncKona ^annjia I, o;i; Kora je y ^Kh^h
noMaaan 3a cpncKOr Kpa.i>a; jia je ypoiu
ca CBOJOM a^cHOM H AE. JaHniiHJeM acHBeo
y Bapy h ,T;a je oji bbhx xpoje ^paryTHH
ropKo" npoK.ieT h oxiyien oji iipKoe.^)
npCMa ^aHH.iOBiiM caonrnxeaHMa y TpoHonma je HOBHna: ^a je /I,paryxHHa noMa3ao 3a cpncKor Kpajta AE. J^smujio I; ^a
je ^paryxHH anaxeMHcaH; jia je ^paryxHH
;i;ao ony CBOMe ,,CKeH;];epHJy" na yjKHBaite.
ApxHMaH;i;pHX r. HHbHfi>op ^yqn^ noxnyno
je npHMHO OBO ropae upBO TponoraqeBO caonmxeae, jia je ^paryxHH o;i; /],aHH.xa I noMaaan 3a cpncKor Kpaj>a.") Ako ce HMa na

yMy

OHaj

HHfea, ;ta

xpa;tHu,HOHaaHH
ce npn

noMamy y /Kh^h

oSaqaj

y HeMa-

cxynaay na npecxo Mnpooji

CpncKor ApxHJenncKona,

Moace ce ca cbhm ycBOJnxH TpononmeBO Ka3HBaBbe.

CxBap, Kojoj

Bajbaao Bcfee najKae

o6paxHXH, jecxe nnxasbe, ko je sa JXpazymuHoea epxoGHoe Kpojbeecmea ouo CpucnuM ApxujemicKOuo.M?
obom nnxaay y xo.xhko npe
Bajta pasMHCJiHXH, mxo AE. ^annjio II ne
1)

2)

6h

TjacH. V. CTp. 5152.

JiJ'^^sk. Hct. Cpn. Ilj)KBe cip. 127131.

Huh.

61

Aomao na
npH^a jia je nsa AE. JaHnkBja
AaHn.io
AE.
cpncKH apxiijeniiCKoncKH npecxo
I

Hero

AE. JcBCxaTHJe

I.

;i,aHH.io

li

ns-

Ka^e, ;ia ]e noc.ie AE. Caee

AanH.io i,
mao Ha apxHJenncKoncKH npecio
neKiiXHe36or
je
KoiH ie Ma.io B.iaAao h jia
ApxHMaH;ipHT,
nosHaxHX yspoKa CMeH^eu?)
^''''""'''
naK, Hh1ihi.op Ay^h^ J^^^'^ ^^ J^
apxHJenncKonoM caMO naa
I 6ho cpncKHM
apxHJeniiCKonOBao
AE. JaHiitiija h aa je
KpaBpeMe ;i,paryTHHOBa BpxoBHor

pUho

3a CBe

jLCBaaa.')

jio-

neke aa caonnixH
oh naMepno
samxo je AE. AaHH.xo I cMeaeH;
noc.ie JaHntiija
npefeyxKVJe, ^a name, ko je
apxHJenHCKona. io ite;i.oniao sk cpncKor
sa cooom nnroBO npefcvxKHBaiLe noB.xaqn
I oieaeH? Ko
Taaa: 3amxo je AE. ;i,aHH.xo
apxnjenncKonoM sa Aparyje 6ho cpncKHM
KaKO ;i,a ce
xHHOBa BpxoBHor KpajBCBama?
npoxyMaqH xo A^hh-iobo tyxaae?
I CMeaeH ca
AE.

AE

;i,aHH.io

3a mxo

n,

aaK.ie,

Mmmo

je

keko Hsr.xejia Al^.

apxHJenHCKOncKe
h.xh My o^hJlaHHio n H.XH Heke jia Kaace
A.m aRO ce nocxa HHcy no3HaxH y.3poHH.
AparyxHHOM
Bepyje Tpononmy, sa je ca
Aannrio
npecxo
Aomao Ha apxHJenHCKoncKH
,\mn:ioca
Bcay
I na aKO ce xo AOBe^e y
ce onaKBa ie;iHa
6h
OHjia
BHM npn^aacM,
caMOM npnKOHJCKxypa Morjia cxBopsxH: Ho
cxo.^H^e,

iTi^JKBB.
2)

HcT. Cpn.

HaB.!. iKuT.
CTp. 275 H 308; Hb.
lJ.pKBe crp. 127131.

c.

168.

62

qaay ^anH.iOBy AE.

^aniijio I

je

npocxo

cjiemeH. ^a je ^anH.io I caM, CBOJeBOJbHO

^ao ocxaBKy, HCMa cyMite, ^anujo 11 ynoxpeCno 6h OBaj KaxeropHqKH nspas h npoia
XOMC ca CBUM yMCcna nsme^a npexnocxaBKa
;ta je /],aHH.io I CMeBbeH sGor HCKor i;pKBeHor nnxama h Hecyr.xacime ca ypomcM U)
Ha aKO ce jom iiMa na yMy TpoHOinqeBO

KasHBaite,

0H;3,a

Morno jom

m^Q

6ii ce y
npexnocxaBKaMa
oxmKh h npexnocxaBHxii ^a

CMeaen c xora, mxo je,

^paryxHna h opamjo
ocHOBanocx aeroBHx npexensHJa. ypomy ce

je

AE. ^aHHJO

Moac;i,a,

no;i;pajKaBao

^anajio I nnje xxeo o;tyCBorMHnijLeBbaHpe3y.xxaxje

xe necxaxH o;i,
cyrnacime 6hjo ^annjOBO oieifcHBaifce. Moace
ce MHCJiHXH, jia, AE. ^aHn.xo I HHJe h nocjie
CMeanBaftanpecxaoCHXH /fparyxHHOBHM napXHsaHOM, jep Ka^a je /I,paryxHH o;i,6paHHO
CBOJa npaBa h ;[i:omao Ha cpncKii KpajtCBCKii
npecxo, OH ra ce cexno Kao CBora cxapora
npHJaxejLa h o^anor napxHsana u iiOBpaxHO
ra Ha apxnjenHCKoncKH npecxo.
A.iH, 3a mxo /l,aHn.xo
nnrnxa ne npnnoBe;ta o obom jipyroM apxnjenHCKonoBaEby
^aniLia I?
ApxuManapHxa r. HntH'i'Opa
^yqnfea HMa je^na KanoHCKa apryMCHxauHJa,
Koja AO HCK-xe xyMaqn obo /I,aHHjiOBO ancoJiyxHO feyxaH^e. llo r. ^yqafey ^aHH.xo I h3a6paH je sa cpncKor apxHJenHCKona HCKa-

xo HHJe

CBn;i,e,xo;

^)

CpekK.

IIcT.

II

cxp. 165.

;i;aH.

^Khb.

c.

275,

287.

63

HOHCKHM nyxeM, jep je join y iKHBOiy 6ho

apxHJenHCKon JaHHhuje I/) Be3 cyMae y
o^HMa Beber ;ie.Ta cpncKor CBeraxeHCTBa obo
;ipyro apxHJenncKonoBaH>e ^annjia

I-or h3-

je noxnyHO HCKaHOHCKO, ii AE. /I,an, npHnaAajyliH tom ;tejy CBeniTeHCTBa

H3 TUX pa3.iora npekyxao je obo ;i.pyro apXHJenHCKonoBaae /l,aHH.ia I-or. A.ih, obomc
pe30H0BaBby r-na ^yqHba Morao 6h ce yqnHHTH jeitan SHiMennT npnroBop: 3a dito ^ar.ie;i;a.io

HH.io

AE. JannliHJy. Ka;i;a je AE.

Jannbiije I onaKO hctq ypomcBa Kpeaxypa
Kao nrro je n /I^anH.io I 6ho y jiipyroM cbom
HHjio II rOBoprr o

apxiijeniiCKonoBaifcy

MHiujbeay

^paryxnHOBa Kpeaxypa?

Hiila. ^yqiifea n xVE. JaHCKaHOHCKU apxEJenHCKOHOBao. jep je y acHBOxy 6ho join AE. ^anioo
I.
HnaK 3a xo AE. ^aHu.xo II roBopir h
xBa.xH AE. JaHnknja I. IIpeMa xoMe, mh

TIo

r.

HHtiHJe I OHO 6h

MHCJiHMO ;i;a je AE. ^anH.xo II npefcyxao

jtpyro apxHJenHCKonoBaBbe ^aHii.xa I sepoBaxHO BHme ii3 napxnsaHCKiix nero .xh ii3

KaHOHCKHx

Ako

ce

pa3.xora.

HMa Ha jyij ^aHH.xoBa

npHiiaita

H ropae npexnocxaBKe, 0H4,a 6h ce Mor.xo

KOHCxaxoBaxB, ;i,a je OBaKO 6h.io cxaae ii
pacnojiomeiLe y CpncKOJ ^pacaBH npn ^paryiHHOBy cxynas^y na npecxo cpncKa:
yjjoia u JciHufiuje 1 hucij xmejiu ;^a ce
uoMupe ca ffpazymimoM u ^a My oupocme.
1)

IIcT.

Cpn. UpKBe CTp. 129.

64
Jejiena ce uoMupujia ca

cuhom /(paeymuHOM^

Koju joj je /^ao ua yjicuearhe Bpybane.^) IIMajyfiu ua y.uy ;foipHuja ^ejioeawa ceeuimeHcmea u 6Jiacme,/ie^ Moo/ce ce Mucjiumu ^a je
eefiima ejiacmejie it caeui^meHcmea dujia p^aeo
pacuoAOJfceua upeMa ffpaeymuHy.

TIomTO CMO pacMoxpHJiH cxaae CpncKe

pacno.iojKcifce, Koje je on^a sjia/I,p5KaBH npii ^paryxHHOBy
;i:a.io j CpncKOJ
cxynaay na npecxo, norpeSHO je ^a npei^CMO
Ha npBe ro;i,HHe ^paryxHHOBa BpxoBHora

^pmase H

Kpa."beBaaa.

y onmxe Majo je cnoMeHHKa, kojh 6h

HaM mxoro;i; ;i,exajbHJije mooh npuqaxa o npBHM roAHHaMa ^paryximoBa BpxoBHor KpajBCBCXBa. Oco6nxo y AE. ^anajia HajiasHMO
Aocxa no^axaKa o npBHM rojiHHaMa ^paryXHHOBe B.xa^e. Hckh naK jiexonncH, oco6hxo
npocxpaHHJH, iicxii^iy: ^paryxnHOBy jasy pejiHrnosHOCx, Koja je Aoniipa.xa

ji;o

acKexiisMa;

BbcroBO cxapaibe o ;i,o6py CpncKC ^pasaBe;

H>eroBy jtyCaB npewa Ka.xyl)epHMa, aeroBy
npaB;i,o.T>y6HBocx; EberoBO noDixoBaBbe cxapoIf
Gpnry o OM.xajiHHH:
CTt0aHb 7.i Ovpomccb

CXH

CbiHb no CboteMb
np-KK-MAMiTb KpaAIEbCTKO, H UAHi HJ
AlOKOEb CO^KHH) H npjgOCAdE;Ht6Mb pacn^A4l C
H A0CT0XK<1AH0 H KAdPOMbCTHO CbKAIOA<' (OTb-

OTbqH

^)

MoHC^ta je obo JtparyxHHOBO H3MHpeH>e ca Kpa.iimoM

casia cjipx KpaJba Yporaa; ajia ;^a Ypo-

JeJGHOM HacnopHja
ujCBa CMpT imje mi

jiaJio

na

Go.TjO

iiSMCHiija noJiMXHiKe

npa-

jHKe, H ,na HHJe yKJioHiiJia nepacnoJoaceiLe cpncKe Bjaciejie

M CBeuiTeHCTBa upoia Jl,paryTUHy, to iiCMO BH^exH.

65
MbCTKO CH nO?K<lTb KOrOVTOAHO

JKHTHI6, HHOKhlXb AK)K, CTapblXh nOHHTOVI, MAJA>IX^ nHT(>.

KC4K0V ^i npjKAOV H HCTHHOV HCnAbHdt, Kb
CHMb ?K6 nOCTOMb H MOAHTEdMbI CKOl T-^AO OV"
APOVHtlie fAHKO HfMOlUTHO CTb H3pflllTH".^

Ho

^aHH.ioey npaqaay ^paryxHH je naJ^pHiaBy jaKo paspHBeny h

noTuyHOM pacxpojcTBy. y ^p/KaBH ce CpnCKOJ 6exy ;i.o naJBciier cxeneHa pasBH.iH no-

mao CpncKy

HenpaBj.a h o;i,BpaTHO K0piiCT0.T>y6jbe.

^aHH.io ysepaBa, HarjamaBajyliH CBOJe
caBpeMeHHniTBO, ;i,a je sa JI,paryTHHOBe B.iaji,e
HGCxajio CBHJy iiix p^aBHX cxBapn:
,,TjKO KO K-K Kb AhUH Kp<IAIB;CTK<l Ir0
HMb TKt h mh C4M0kha>^MH cbixoMb
(JI,paryTHHa
Hmp<iBA4 KO H rpbAI^HH H AHXOHMbCTKO, AHKO
KiAHHO lTfpO 0Tb 3bAblHXb, BbCd OVKO Td HE
ocptiTdJXOV C( Kb A^HH tro, KA<lA^'^^*CTKOVK)lUTOV JMOV Kb OTbHbCTKHH CKOlMb...."-)
Obo ^annnoBO npiiqaae Moace ce noxnyBO

poii,H,

Ho ifcoiy je /I,paryxHH npHMHO

CpncKy ^pHvaBy y noxnynOxM pacxpojcxBy,
mxo je onpaB;i,aHa noc.xeAHUa je^Hor wacioycBOJiixH.

Hor npespaxa. MoiKe ce mrc.xhxh, jia. je, ycpeAOBe;i;pynixBeHc KopynuHJe (HmpdKbA<i",

,,r p b A ^ H d",
,, AHXOHMbCTKO'), y BpCMeny nperOBoeaa HSMci^y oaa h cnna, y BpeMeay /I,paryxHHOBa cxynaaa na npecxo, BJiacxejia, me.nefeH Aa ce KopMcxK npn.xHKaMa, r.xe^ia.xa jia

CBOJy Bjiacx npomnpH Ha riixexy Kpa."BeBa

cyBepeHHxexa. C xaKBOM je B.xacxe.xoM ^pa1)

95.

2j

Jbyd. Ct. Chom IU cxpana

Star. XIII cTp. 168.
Ltt. cxp. ^2.
Hb. IlaBJ. jKbt. cxp. 317.
j\n. aCiiB. cxp. 23.

TjacH. Llll CTp. 56.

- lUa*. Painat

66
ryTHH HMao nocjia h neivia cyMae, ;i;a oh HHje
y noqcTKy CBOJe B.ia;i;e ;iomao y kojih-

joni

3HJy C ItOM.
onraxe jiobojbho je obo ^aHH.ioBO ceejlo^iaHCTBO, na ^a. ce KOHCTaxyje
JJa je y
epeMeuy /^paeymiiHoea cmyuaHa na mpecmo
oujia y CpucKoj Upoicaeu anapxiija u oumme
pacmpojcmeo u Jja cy npee zoj^uHe J^paeywuHoee eAa^e upomenjie y cae/ia^ueanty yuopue

ejiacmejie^

y omnjiahbahhy anapxuje u cmuma-

ean.y cmpacmu. Hiwa cnoMena,

nyxoBao

ryxHH
jtejiehn,

no

CBOJoj

3aBai)eHe MHpetiH,

;ia je caai

/tpa-

npaB;iy
HenoKopene cas3eM.ijH,

M. Op6HHH ysHivia ;i,a je flparyxHH y CBOJoj BJia;i,H noKasao BCJiHKy pasjiai)HBajyfeH.

dopiixocx/)

r. n. C. CpehKOBHk ooHcyje ^paryxn-

obhm omxpiiM HspasHMa:

JJpa3ymuH odpamu cey ceojy uao/chby
Ha yuymapyhe eeoMa ^majiocHo eKOHOMuo cmante
Taneo uecpemno cmarte y seM.^u 6ujiu cy
cmeopujiu cmpani^u. ffojiacKOM u nacmaibeHomiiy 06U cmpauu encujioamamopu saeejiy y
Cpduju seAeHaiajiyn, unmepecupayhe nao najHOBy

pa;].H>y

....,,

Huofce
ipe/^iiAu

epcme KajiawHuipu. Ohu cy uapo/j

u ujbauKaAu y MupuoMe epejieny nao

syAyjiKapu^
upo^aeujiu

nyuujiu

um

waeHuif^e

ujiaiha u m.

ji,.

jjyoicHU'^uMa^

Samo uooookhu

/IpaeymnH Hacmaue /fa ucKopenu

rpbAbH<",

1.)

Jl

Regno de

,,AHXOHMbCTKO"
gli

Slavi cxp. 254.

,,

HmpdKbA*/^

67

J^eop ce JXpazymuHoe cjiaeuo Kao

^eopaip upaeije^ ticmuue u cmpauiujio ceujy

Hayoj^Hux uuja6ui{,a, nacujiHuna u sejieuaiua.

JJpaeymuH nuje nenao

;ja

My

ffojiase myoicde

He^o je xo/^uo no ceojoj Kpajteeunu, usnajia3U0 Kpiieipe, jiyueoice u sejieuaiae u naofcfbaeao

ux''..

')

y CKopo nocjie ^paryxHHOBa cxynaaa

Ha npecTO ypora BeJiHKn ynpe npapoAHOivi
CMphy Kao npuBaxaH qoBCK Her^e y cpncKOM
npHMopjy.-) Oh ne Aa;i;e 6jiaroc.iOBa cnny
CBOMe. no TpoHoraqcBy npnqaay, ^paryxHH
je HapejtHO, ji.a ce xe.io ypomeBO npenece y
ManacxHp ConoKaHe. Ha cycpex xejiy CBora
on,a ^paryxHH je 6ho Hsaniao c bojckom h
cnpoBo;i; npecpeo y Mopaqn koji. Csexo-yc1)

HcT.

CTp.

170172.

na jej;HOM Mecry, ;i,a je

Ypoui yjipo y Xysiy; ua jipyroM naK jiecTy, y 6norpa*0JH
2)

ApxHJen

JtaHHJio 11 BejiH

;i;a je Ypom y^ipo y 3eMJba

upuuiao je OBOM ;tpyroM hcKa3y JI,aHiiJioBy. TpoHoiuau; bbjih Jia cy Ypoiu h JaHHtaje I
yMpjiH y Bapy, a OejaqeBak
y rpa,T.y Jtpauy y Xyiny (!)
Ba;i;H A^^h. iKas. cip
19.; Hb. IlaB.T. jKht. crp. 17 1.
HcT. KoBai. h JoBaH. cxp. 101
CpefeK IICT. II cxp. 1*17.
Ilejaq. Hist. Serv.
H8X. 1891. H CTp. 9394 H3.J1; 1893196.

apxHJeiiHCKona JaHafeaja

IlHJioTCK'j. r. n.

cxp.

I BeJiH,

CpehKOBHt

197.

TjiacH.

cxp

53.

JlyKapuJe, a no H,eMy

JtH*peH yawMajy norpeuiHo ;i;a je Kpa.i> ypomnornHyo y (5ojy

ca CHHOM JtparyxHHeM. Gi. P. Luccnri, Cjpioso ristvetto de
gli Annali rti Rausa cxp. 37.
Du Fresne Car. d. du Gauge
IIoaHaxo je, ;i;a HeicH
Jliyricum vetus et novum cxp. 57.
1270 ro;i;.; ajia
jieTOQHCH yaa&iajy, ;i;a je Kpa.t Ypoui ywpo
je xaj HCKaa ca cbkm noCajeH. F. IIb. IlaBJioBHti, HceJieLH,
Ba.'b^i.a, ;;a osaj ncKaa
;i;o6HJe HuaK neKe npasieHe, npexaocxaB-ta .Jia je r. 1270 ysipo He Ypoiii Hero BjiajiacjiaB. ^ope;^
Tora r. IlaBJOBHh mhcjih .j^a je Ypom ywpo Her,ne hoi^xkom
1279 roA.
Bh^h TJiacH. XLVIU cxp. 230 231 ,234 235,240.

5*

68

CKopo nocjie CMpxH

Kpa.T>a yponia ynpe h apxnjenncKOn JanatiHJe I. ^paryTHH y ;i;oroBopy ca cbojom MaxepoM noc.ie HCKor BpeMCHa npenece JanHtHJeee Motn y xManacTHp ConotaHe.-)
ncHCKor ManacTHpa.')

1)

JI,aH.

3Khb. cxp.

9;

Hb.

ITaBJi.

Hvht. 171.

Ilejai, Hist. Seiv.

Jtan. >KnB. CTp. 289 291.
171172. r.TacH. V CTp. 53.

r.iacH.
2)

XXI

cTp. '238.

IIb.

Tji.

V.

219.
IlaBJi. JKht.

c.

5S

c.

CTp.

VI
nOOJIEfllBE

rOJHHE BPXOBHOr KPAJLEBAH>A

CnoAamEiH ApxasEZ pas Kpa;ia JlparyTZEa.

Oabocz caByPai ca BHsaHTHJou,
rapcKOM.
OpncKz HeycnezznoMotzbz czjiacEa Kpasa
cjieAziie Tora Beycnesa.
SparyTZEa c specTOJia spzoBEor cpncKor KpajdesCTBa.
Koje je roflZEe Kpaa JparyxHE camao c EpecTOJia cpncEor spzoBEor Kpa-

aeBCTsa.

Jejieiy.

BapoAEa npz^a

JeflEa

Kpajty Aparyizzy.

cnojtaniHOJ noJiHTH^KOJ pa^ftH Kpajta

^paryxHHa AE.
npnqa.

/^anu.io

Ho aeMy cy

Bp.io

oko.ihh

MHpne OAHOce npeMa CpncKOJ

CHare Kpa.i>a
HMajiH

3.ie

/I,paryTiiHa.

MHC.iH,

Heo;i,pe^eHO

BJia;i;aou,H rajn.iH

nocTiit)eHii

/I,paKaBH 36or

ohh, kojh cy
ojiycTame o;i;

BBine HuniTa! Y onmTe

CBOJHX n.iaHOBa.^)
AE. ^aHHJio n npnqa Biime 4>aMMaHJapHe
CTBapH cpncKHX B.ia;i,a.iaii,a, nixo naBOjin na
MHcao, ;ta oh nnje 6ho nocBeKeH y ^psKaBHe
CTBapw CpncKC ^pmaBe.
TpOHomaii;, naK, npnqa hckg cxBapH o
paxoBaaHMa Kpaj>a ^paryxnna; aJiH cy xa
TpoHomqeBa npnnoBejtaifca nenoyajiaHa h *aij

^aH. jKhb. CTp. 22

22.;

Hb.

IlaBJi.

JKht. CTp. 173.

70
6yji03Ha.

Ho TpOHonmy

Kpajt je

^paryxHH

paxoBao npoTHB Byrapa ii CocancKHx oaHOBa

Oa 6ocaHCKHX 6aH0Ba oh sayse seM^te cbc
Bocne pene; a oa Byrapa: ctpjhh U\a;!;o
K(Ji,0\iCK\/\ AO ^'O'OHCKiA PopU, ^O rpH<CKHXb
npfA'^'^OKt.' " A<J^ AO MoMHHs Kahc8p(, ao HsTpoK^rioAM H3noA Co<I)Hi H AO C4M4ro Khahh<>".
^ajLe, TpoHoiiiau, npHMehyje,

jia

je

Kpajt

^paryxuH npoBeo ixeo cboj ^ubox y Hcnpe

cxaHHM paxoBaEbHMa^)
Obo TpoHonmeBO npHnoBe;i;aite HaKOJia
KpcxHh II M. C. MHJiojeBHK npnMiuH cy Kao
noxnyny HCxopncKy HCXHny. KpcxHb Be.iu,
Aa je Kpaj> ^paryxHH, jKCJiehn cpefenuM pa-

xOBaacM 3a;!;o6iixH iiapoAHy JbydaB, join y

noqexKy CBOJe BJia;i.e saBojmxHO na Byrape
H aayseo hm seMJte cbc ao BHAHiia. Hcxo
xaKO Aa je saBOJmxHO h Ha Bocny h sayaeo
HeKe Kpajene xe seMjLC") MH.xojeBHk n^e y
KpaJHOCx.

Oh

Be.iH

^^ffpazymim je ejia^ao

ManeoM, CpeMOM, je/^Huji /i[ejioji ^an. Bocne

u Xepiieeoeime, Kao u Tyvcne Cp6uje cee ;?(?
ByHumpna noje ce u seajio Mauea ua i^o ywoKa Mopaee y JXynae. JJ,ajhe CpeMOM u MaueaneKUM EaHamoMm.j. ffauamibUM EauamoM
u EaHKOM u m. ff. u uoKopuo je o/f Ilcnpa
j^o

Bu/fima dyaapcne
1)

r.iacH. V. CTp. 52.

seMJte''' (U)^)

KpcTnh. IIcT. CTp. 49.

KpcTaty je npHniao K. MaH^^poBiifc. H OH ysHMa j^a je JI^paryTHH o^yseo ByrapuMa 3eM-te cne Jio BH,T;HHa. Iljiycxp. IIct. Cpn. Hap. CTp. 95.
-)

1)

MHJiojeBMti. 0;iJiOM. II cTp. 118.

71

OHOM BpeMCHy y ByrapcKOJ cy ce

36HBajiH xaKH Aorat)aJH, ^a ce na ocnoBy thx
Aorai)aja mohcc y HeKOJinKO h hphmhth oho

TpoHOimeeo

npunoBejiaifce.

ByrapcKOM npn

,HparyTHHOBy crynaBby na cpncKn npecxo,

6euie OBja^ajio hcko pa3;ipajKJbHB0 cxaifce h3
Kojer ce ycKopo pasBHine bcjihkh HeMiipn
ToA- 1277. y ByrapcKOJ ce jaBJba naponHM
noKpex noA IleaJAOM hjih JlaxauoM. U^ap
KoHCxaHXHH n3ry6H CBaKy nony.xapHOCx h,
KOpHcxefen ce caiviHM AoraJ^aJHMa, 0Btiap h
Ileajjio Morame: ^a 3aHoniJbHBHM
ce.xeHHH"
H a>aHxacxHqHHM ripHnoBeji,aHjeM o CBOjoj
hcoCh^hoj MHCHJii npH;i,o6HJe Heo6aBemxeriy
CBCXHHy; jia ce ;i,OKona npecxojia h jta ce
OH 8py6u ji/HaK^'- omenH .^usHejiceuoM'^ n,apHuoM MapHJOM, y;^0B0M u;apa KoHCxanxHHa
a ynyKOM MHxaH.xa na.xeo.xora.
hcxom ce
BpoMCHy nojaBJtyje ii opysKana HHxepBCHHHJa BH3aHXHCKor HMuepaxopa Mnxanjia Ila.xeojiora y KopHCx JoBana Acena III.

BpcMCHy 6op6e H3Mel)y Acena

Ill-er

H MBajjia jaBjta ce "Bopi^e Tepxep, kojh ycne:

^a Hcxepa o6oJHH;y; ;i,a npcKpaxn anapxnjy;
Aa ce r. 1280 KpyHHoie 3a 6yrapcKor i;apa,
H ;i,a ocHyje ;iHHacxHJy TepxepoBnfea.^)

AnapxHJa je, ^aKJie, ao 1280 roji,. BJiay ByrapcKOJ, r;ie cy ce xpn i^apa nperoHH.xa. 3a Bpeivie xe anapxHJe M03K;i;a je KpajB
/I^paryxHH r.xcAao ;i,a ce KopHCXH caMHM sro^-

Aa.ia

2j

C.

C.

BonqeB. Mct. crp. 111115.

72
cno.i.aiuE.HM npH.iHKaMa ii ;ia je aayaeo
HeKe 6yrapcKe KpajcRe. Y tom 6h cjiyqajy
TpoHomqeBO npiiqaBbe m jio6ujo hckc npeTCHSHJe Ha BepoBaxHOCT. A.iH. ji,a je ojHcxa
Kpajt ^paryxHH paxoeao c ByrapnMa AE.
^anif.io 6h hcxo onaKO cnoMenyo xo paxoBaae,
Kao mxo npH.xHqHO onmnpHO onucyje paxoBaH>a KpajBa MH.xyxHHa. Cbg ;io nojaee "Bop^
Tepxepa, nar.xejia, jia, KpaJLy ^paryxHHy HHJe
HHKaKO 6H.X0 /"to paxoBaH.a. Oh je, Kao mxo
CxMO BH;i;ejiH, HMao h OABHine noc.ia oko yMHpaBaaa BJiacxeJie h K0HC0.TiH;i;0BaHba jipacaBHor cxaaa. H Ka;ia je oh, KaKO xaKO, koh-

HHM

co.xHjtOBao

ynyxparaae cxaae CBOJe jtpmaBe,

jioopo opraHHSOBaHOw

MH ra BHjtHMO r^e y

caneay o;i,HCxa paxyje; aaw te to

Baae no aera 6nxH Bp:io i>axa.iHO.

paxo-

HsHenajiHOM npoMenoM Ha cpncKOM nper. 1276 3a hgko BpeMe 6hjh cy npeKHHyxo nperoBopH u3Me^y Kap.xa AnmyjcKor
H Kpajta yponra I o no;ie.iH BnsaHXHCKora
II,apcTBa. Ka;i; je ^paryxHH jioinao na cpnCKH KpaJBCBCKH npccTO, 3ay3HMaH,eM Kpa.TjHue
Jejiene, MaxepeKpa.T>a^paryxHHa, xiice nperoBopH ycKopoHacxaBHoie. H,Kaj,a ce AO.iacKOM
Top^a Tepxepa y ByrapcKOJ cxiimaraeHeMnpH
HCMyTH>e, XHM cenperoBopHManpH;i.pyjKHH6yrapcKHi;apTDOpl)e Tepxep. YnperoBopHMa ce
;i.o^eji,o cnopasywa, uace o6pa'HOBajaKcaBe3, y
KOMedexyrHanojLCKO-CHUH.iHJaHCKHKpajb KapJio AHHcyjcKH, cpncKH KpaJB ^paryxHH, CyrapCKH i;ap Tiop^e Tepxep m xeca.iacKH ceBacxoCTO.iy

73

KpaTop Job. Ah^cji. Ca8e3HHu,H CTyname y paxHHqKy aKu,njy noqexKOM 1281 roji;., ajiH ce
HH je^aH He Moraiiie noxBajiniH oco6hthm
ycnecHMa. BojcKa Kpajta Kap.ia ycne ^a ce
HCKpiiia Ha BajiKaHCKO IIo-iyocTpBO h ^a aonpe ;i,o Bepaxa. Ajih HanyjBite OB;i.e BaaaH-

Mopa^ome spaXHXH naxpar y Hxa^iHJy.

IlaxHMep 3Ha sa xaj pax, a.iH naM ne
caonmxaBa SHaxHHJe h onraHprnije bccxh o
paxoBaH>y Tpna npoxHB Cp6a. Oh caMO cnoMHH>e: Aa je oa Cp6HMa npoxHB BHsanTHJc
6ho Jlacnap i^(9mftW^t^fa(Koxavt^sa): ;i,aje npoxHs
Cp6a (TptpaXXwv) 6ho ojiacjiao CBor MJia^er cnna
itapeBHha KoHcxanxflna (Xlopcpupcyevr^xov KwvxHHniH xaKo pas^ame, ^a ce

aTavtivov).^)

Ho CBCMy cy;];eliH, Kpajt je /I,paryxHH y

OBOMe paxy npoxHB BHsanxHJe ynao y
MaKCAOHHJy, cxe^ekH xpa;i,Hii,HOHajiHOJ xeJK&H
cpncKHx BJiajiajiau;a, ;i;a ce cpncKa BJiacx npeHece H y MaKe^OHHJy, y 3;o.xHHy Bap^apa.
Ho paxHOM n.xaHy BepoBaxHO ^a cy
Cp6H H Hanyjbn;n o^peAH-iH mccxo yApysKeaa

3;oJiHHH Bapjiapa,

MajiH

;i,a

ErnaxHCKHM

Cojiyn, Hanyjbu,H 6h h-

nyxeM;],ot)y no^ CoJiyn,

6h aaxeK.iH Cpoe, kojh 6h o;i,03ro, hh3

AOin.xH na ErejcKO Mope. BH3aHxuHu,H
cy Hajnpe o6paxH.xH norjiaBHxy namay HaTjifi

BapAap

nyjBii,HMa,

BepOBaxHO c xora, mxo hm je oxy^a

npexH.ia Bcha onacHocx a MOJE^a h na cxpa1)

gis.

G. Pacliymeris:

Bonae 1835

vol.

De Michaele

et

Andronico Palaeolo-

CTp. 474; vol. II cxp. 22.

74

noqeiKy KpajB ^paryTHH

noKasapaxHHqKHycnex, jep BH3aHTHHn,n 6exy
A.ih,
bojckom Kpajta Kap.ia.
3a6aB.T>eHH
Ka;i;a BiisaHTHHUH CBpniHine c Hanyjbii;QMa,
na HX npiiMopaine, ^a ce 6e3 paxHHqKHX
Tpo*cja Bpaxe naxpar y HTa.iHJy, jia xaivio
y CKopo ji;oiieKajy CmxH.xnjaHCKO BeqepiLe,
OHH OHita no peiy OKpenyiue ce cpncKOMe,
Kpa.x>y ^paryxHHy.
KpajbeBHk KoHCMaumuH Mja^n chh MhxaHJia Vni. Ilajieo-Tora, ocBoJHOua I],apHrpaji;a
n ocuHBana jiiUHacxaje flaneojioo;i; JIaxHHa
roBH^a, cysoH cpncKy BOJCKy y MaKejxoHaJH,
npe6aun je npeito ;i,p5KaBHe rpanime, na OH;i;a
ca|a OH ynaja y CpncKy /],pjKaBy.
Kpajt ^paryxHH Hnje ce Morao o;i;ynpexH
HaBajiH BB3aHXHHaii,a, nero ce no^eo ji,y6jbG
nOBJia^HXfl y CBOJy ^psKasy iicnpeii; BH3aHTHCKe BojcKC. Tajta BH3aHXHHn,H, KaKO bcih
AE. ^aHHJO, ;i,onpeme ao JlHmtaHa. IIo xA.E.
^aHHJiy 0H;i,a y CpncKoj ^p:svaBH 36or cxa.iHHX BH3aHxncKHx npo;i,HpaH>a 6ejame saBJiaji,a.ia oniiixa sadyna h, mia
Bnuie, BC.xHKa
onacHOcx no ApJKaBHy caMOCxajinocx CpncKe
TcrHCKHX o63Hpa.

^pjKaBC.

ycpeA xaKBora cxa&a Kpajb ^paryxHH

a6;iHii,Hpa y
Kopiicx CBOr M.xa^era 6paxa
MnayxMHa. ^a .xh je Kpajt /l,paryxHH Ma no
Kojy iiieny naqHHHO Mnp ca BnsaHXHHUHMa,
H.xn Ma KaKO pery.xncao o^HOce ca cbojhm
nenpHJaxe.LHMa, ca BH3aHXHHnHMa, mh ne
BHawo noyB^ano, jep naM AE. ^annjio h FpK

75
caoninxaBajy.
BepoBaxHO ;i,a je to ocTynaae 6h.io wsneHa;i;HO, npuny^iHO, 3a Bpeine caMorapaxa, kojh

T>op^e

HHinTa

na:5tiiMep

ne

ce npoii,y5KHO Kp03 ne.iy rojnny (1281 J.

Mh

BHAHMO Kpajba MnjiyTHHa y paiy ca BnaanTHHiuiMa join npBe roAHHe H>eroBa KpajtesnaK asl ojxhoch H3Mel)y Cp6a
BpcMe a6AHiiiipaa>a Kpa.Tja
^paryTHHa HHcy 6h.im noBOJiHoperyjiHcaHH.
^a je Kpajb ^paryxHH saKJByquo KanaB Mnp
ca BH3aHTiiHii,HMa, BepoBaTHO jia, 6n Kpajt
MHJiyTHH, y upeoj toahhh CBOje B.Ta;i;e caMHM
ynyTpamanM CTaacM CpncKe ^pacaBC 6ho
npHMopaH ;i,a Taj Mnp, 6ap 3a Koje BpcMC,

BaBba,^) M TO je

HBii3aHTHHaii,a h 3a

noiuTyje.

AE.

^aniiJio h J.

Bajy HaM hckc

TpoHomau; caonmTa-

ji^eTajte o ciiJiacKy

Kpajta

/I,pa-

BpxoBHor cpncKor KpaJbCBCTBa. CeM H>HX H HpOCTpaHHJH .leTOnHCH

ao6po 3Hajy, ^a je KpajL /I,paryTHH jom 3a
CBor acHBOTa ycTynHO npecTO CBOMe 6paTy
MHJiyTHHy.Tn JleTonHCH, totobo CTepeoTanHO
BeJie
Cb mi CTtOdHb, nOXEL^ACHblH 0Tb ;\,1iAil

ryTHHa c npecTOJia

CKOHX, npH JKHKOTt CSOCMb npH3HE<li6Tb KpdT4

CKOtrO 0VP0UJ<1 H TOMOV KbpOVM<llTb Rp^lKHTH
KpJAIKbCTKO CKOfPO 0TbHbCTK4 Cbl".^)

1)

CpetKOBHli, HcT.

CTp.

187188.

Jbj6 CxojaH. CnoMeHHK LU cxp. 95, 98, 125, 139,

TjaCH. LUI cjp. 7, 57.
146
lUa*. Pamat. cxp. 52.
Starine XIII cip. b->.
Arkiv III CTp. 12.
2)

76
M.ia^H .iCTonHCH, BCpOBaxHO 36or npexepaee xeacite sa KpaxKofeoM, hc caoniiixaBajy
a6ji,Hii,Hpaa>y Kpajba ^paryxnna.^)
HHmxa

CeM AE. ^aHHjia ocxajiH cnoMeHimu, kojh

ycxjnaay npecxo.xa Kpajby MnjiyroBope
xHHy, Ha.iaae y xOx\ie jeAHHM moxhb noKajaH>e:
Kpajj je /l,paryxHH y nosnaxoj necpefeH no;i;
Je.xeqeM yBH^o npcx ;i.ocxH5KHor IIpoBH^erta
H npaBe^Hy Ka3Hy 3a one yBpe;i:e h nenpaBAe,
Koje je HanocHO cbomc ,i,o6poMe oij,y.
BepcBaxHO na ocHOsy obhx .lexoniica
cpncKux H M. Op6HHHJe, J. .lynapHJe ii K.

^H^pen

Ha.xa3e

o;i,.iyn.H

KpaJta ^paryxHHa

HCXH MOXHB, HOKajaae.^)

H AE. ^aHHJio HaJiasH y o;i.iyi;H KpajBa

^paryxHHa nooaBuxo ncHXOJioniKH moxub.
Oh He caonmxaBa KaKBe cnojtHe hjih no.xnxH^Ke yspoKe; a.iH, npn CBeM xom, y H>era
HMa HeKOJiHKO xapaKxepHCXH^Hnx HaroBcnixaja, Ha ocHOBy Kojiix ce Mory ne caMO cxBapaxH HAeje h KOHJeKxype Hero ii ocHOBane
npexnocxaBKe. TaKO AE. ^annjio nejin: Ka^a
je Kpajb ^paryxHH cjiomho Hory no;i; rpaAOM Jejie^eM h o6ojieo, y Cp6HJH 6hjio je
MHoro

AoroBapaEbe n nero^iOBaae (6ajarii!)

36or OBaitBe Kasne 6oacje. Hckh cy npHjra-

1)

Jjy(5.

CrojaH.

CnoMeHHK

Kh>hk. Pa^oBH HhK. ^yqiifea

III

cxp.

kh..

IV

101 108, 129135

cxp. 170.

Gi.
M. OpCHHB Jl regno de gli Sbivi. cxp. 253.
P. Luccari, Copioso ristretto de gli AnnaJi di Rausa cTp.
37.
Car. du Fresne dora. du Cange, Jllyr. vetiis ct novum
2)

cxp. 5";

Hist. By.ant

cip. 288.

77
3H.1H

Kpaj>y ^paryxHHy n n.iaqytn

TajTii,

mxa

fee

ohh

ra nn-

pa;i,HTH 6e3 Hjera,aKO okojihh

B.iaaaouH qyjy sa Bberosy necpefey, na 3aBojinxe Ha CpncKy ^pjKaBy n Jbnx ce6H

noxmiHC.
cyce;i,Hn B.ia;i;aoii,u ^oaname na
Kao HenpHJaxejiH nanajioiue na CpncKy /I^p5KaBy.
TOM BpcMeny CpncKa je

^pHcaca
CTeiuaeHa 11 CMaaena. BnaanTHHUH 6exy Aonpaif jio JTunjtaHa, na, niia
Biinie, xxeAOruc ^a ixe.iy
CpncKy ^pjKaBy
6njia

11
Jta oa cpncKor Kpajba ^paryxiiHa
naqHue CBor noc.iyniHor c.iyry".

noKope,

IA3AUJT0V HtKOTOpOK) PJKOTOK) Cb

KAdCTIAH CKOHMH nOJi,b, rQdXOMh ICAfMfML Udji,^
OVKO Cb KOHra H CbKpOVUJH HOrOV CKOK). MH03'tI
Tat

lAAhK-U H C-KTOKJHHK) KfAHKOV

BhlKklUOV

B:b

OTbHbCTKHH rO
npHHiTHH TdKOK-KK- ra3Bbl TOcnoAHna HXb, nA<iM0ViuT6 Cf h rA^roAioiiJTi
o
Kp-KHKblH H CAJgbHhIH POCnOAHHE HaUJb, Xp<lHHTJAK) H 3/ICTOVnbHHHe, MbTO OVKO CbTKOpHMb
Mbl paKH TKOH, CTaAO A<ipOKaHOJ TH KoPOM?
^UJTf KbTO OTb OKpbCTbHblHXb qapb CAHlUHTb
TaKOKOJ TKOl naA<HI, Mbl OVKO Cb HOV^Afio
KCA^Mt^ ce noA pov^ov MOv?KAHHXb, AHmaiomTf
Ct T(K(, itaUlb AlOGHMblH POCnOAHHf H XpaHHTfAK),

CAaeio Hama h paAOCTj.

:

'

K-E KO Kb TbI A^*"" KHA"K

TH 3(MAI0 CpbKbCKOV Kb T-KCHOTt KeAHqU OKbiTOV H 0VMaAiH0V: APK?KaKa ko qapbCTKa rpbHbCKaaro Kt npHACH^EiuTH AO M-Kcra rAaroAiMaai'o AHHAraHa, h tomov ijapbCTKOV HacHAbCT
npHI6TH KbCOV
KOVIOIUTOV, raKO XOTfUJTOV

OKAJCTh OThMhCTKHra CtPO XpHCT0AIOKHK<l<irO,

MtCTO ROn<JMf TKi H TOrO CdMdrO HM'KTH Kh
CAOVUJiAHK44rO pdK4.\)

TpoHomau, ne 3Ha o KaKBHM cnojbHHM

y3poi],HMa, KOJH cy HaMopa.iH Kpajta ^paryTHHa Ha aC^iHniHpaae. Oh caMO 3Ha,
je
^paryxHHa Henpecxano >[OpHJia casecT, hito
ra oiai], ca apxHJenHCKonoM JaHHtajeM npoK.ie H anaTCMHca. C MaxepoM ce HHKaKO HHJe
Morao noMHpnxH h xo yBeJaa fi>eroBy xyry.
y xaKBOM jaKOM jtymeBHOM Hepacno.ioaceay
je^HOra ;i.aHa jeajteliH na KOHjy 6aH3y rpa;i;a
Jejieqa na^e c KOH>a h xaKO jaKO h3jiomh
Hory, ^a MHmxame, jia> fee My xaj y6oj HanexH H caMy Cx\ipx. Bajtebn y xoj CBOJoj necpefen onpaB;i,aHy Kasny oji; Bora, oh no3Ba
y CBOJy npecxoHHity ^emeBO CBora 6paxa
MnjiyxHHa h npe;i,a;ie My Kpaj>eBCKy Kpyny.^)
ji,a,

H aKO .lexoHHCH ne 3Hajy 3a no^HXH^Ke

H cnojBHe MOXHBC a6;i;HKan;HJe KpajLa ^paryxnna, nnaK aobojbhh cy ohh ^annjOBH naroBemxaJH, na ji3i ce ca cbhm noy3;i.aHo npexHOCxaBH: jl^a. je 6h.xo h cnoj>HHX yspoKa ocxynaaa Kpajta ^paryxHna oji npecxo.xa BpxoBHor KpajbCBCXBa. TpitH cy 6h.ih Beti yniJiH
y CpncKy ^pMcasy h h>hxobhm npo;i;HpaH>eM
Hacxajia je onpaB^aHa dojasan no cpncKy
jipacaBHy caMOCxa.iHOCT. ^paryxHH, 6ojiem.TjHB,
caMHM paxHHM HcycnexoM H3ry6H y xaKBHM
1)

JtaH. aKHB. cTp.

CTp. 177, 201.

TjiacH.

2)

2324,

CTp. 54.

107.

Hb.

IlaBJi.

aCaTHJa

79

KpHTnqHHM npHJiHKaMa noTpe6Hy nonyjiapHOCT H He Moranie aaycTaBHXH HenpHJaxejba.

H OHaKO He3a;i,0B0JtHa cpncKa BJiacxejia ao6H.ia je caMHM thm yspoKa jia ;i;a BH;i,.i>HBa
Hspasa CBor MHoiJbeaa, Hero;i;oBaH>a n nesajj;oBO.'bCTBa. AE. JI,aHH.io hshocii, ^a cy ^paryiHHy npnjiasH.iH mhosu y n.iaqy h xyan h
H3JaB.i>HBa.iH My CBOJy 6oja3aH. A.ih, aKO ce
HMa Ha yMy ^annjioBa onraxa xeiKH>a 3a H36e-

raBaacM

h.xh y.xenmaBaaeM CBera OHora, nixo

6h HayjtHJio nanernpuKy cpncKiix B.xa;i;a.xau,a
H apxHJenHCKona, oHjia ce mojkc npexnocxaBHXH, jia, cpncKa Bjacxe.xa, aKo ^paryxuna
HHJe CHJiOM npHMopaja ;i,a CH^e ca npecxo.xa,
OHa ra je pa3.xoHCHXHM h yMecHHM caBexHMa
CK.TOHH.Xa ABb J OBaKBHM KpHXHqHHM XpCHyDiHMa no CpncKy Jl,p}KaBy ycxynn npecxo
CBOM Mjia^CM, jynaqHHJeM h nonyjiapnnjeM
6paxy. Cy^efeH, nas, no ohom ^asH.xoBy
H3pa3y MH03'KH ?K6 MAbK-K H CtTOK^HHK) K(AHKOV KblKbUJOV", 0C06hT0 HO peiH MAbK'K"^),
M03Ke ce MHCJiHXH, jta jc 6HJia h caina no6yHa.
/[a. ce OBO /l^paryxHHOBO
ocxynaite o;i;
npecxo.xa mxo JiaKme n MHpHHJe H3BpniH;
;i.a ^paryxHH caM
npncxane na ocxyname,
MHoro je npnnoMorjia join n je;iHa cxnap
ncHxojioniKe npHpo;i;e. ycpe;i; one paxnnqKe
He;i;alie ^paryxHH je 6ho cjiomho Hory'). Hbe-

PjeiH.

1)

Bhjih ;^aH.

2J

BpaHKOBHK ysuMa

11
;ta

CTp.

81.:

MAbK<l".

je JtparyTHH

ciomho ;;ccHy pyKy

Equitani ei sub arce urheque Jelechem, conlirfit

exterrilus sedentem regetn excusserit, quo casti (regit
....

ul,

equus

manum

80
roBa OKO.iHHa, 6es cyMH>e ii Ka.iy^epH, yMe.ia
cy npoxyMaiiHTn ;i;a je to 6ojKJa Kasna 36or
HenpaBAe h nacu.iDa Koja je yqnHiio cbomc
ou,j. ^a y TO TyMa^eHDe noTnyno noBepyje
H OHaKO pe.inrHOSHH ^paryTHH, jta oh jio^e
ncKpena noKajaaa ;i;obo.t>hh cy Shjih obh
;i,o
ii,HTaTH
,,H?K6

THK) Xa

3bA0CA0KHTb OTblJd

OV'wPTb....

ndKbl:

H MJTEQb CbMpbP0AHTA p4l^bH0

Cb KorOUb MbTH". ^)
o;i,MCTa oh cAm npHSHaje, Aa ra je Bor
npaBeiHO n ,.;i.octojho" KasHHO h oh ce o;in-

CTa Kaje:
Ce KHJKAOV

raKO npaKf amm rocnoAt* m npjBbKb3AI0KH; Cbrp-KUJHXb, KAJAHKO, Oq-KCTH M<

AOV

H Kf3dKOH0KJXb,0CAdKH

MH....

Ji^d C(

CO^Th

tH^Khl

MOl no AOCTOraHHK)... Hb OVKO, KAJAl^'KO YpHCTf

TtK-K K^AHMO'^'OV Cbrp-KUJHXb H 3bA0 npE^t^

TOKOK) CbTKOpHXb"")
MoHce ce eepoBaTH ^a je y obhm jiora^ajiiMa HMa.ia yn.iHBa ii MaTH ^paryTHHOBa

OHa cboj'hm MaTepHHCKMM caBCTHMa HaJBuuic npHnoMor.ia ^a

ce ^paryTflH pemn na ocTynaite IIo ^peniOTy PaJHti ysHMa, ;ia je KpajbHu,a Jeaena
n.iaqcM 3a cboJhm npornannM MyaccM yivieKmajia 0K.aMeH>eH0 cpixe CBora ciina h o;i,.iyqHO
Kpaj>Hii,a Je.iCHa.

dexlrarn

et

meum.

"

Mo5K;i.a je

dixit poenitens: Farce, Doiiiine,

deliqui in

patrem

Arkiv. Ill cxp. 12. r.iacH. 53 cip. 57.

IlejaiebhIi y Hce.tH ,T;a cnoja h jejHe h jpj^re HCKaae ysmia ,ia je
JlparyTHH ciojiho hjih Hory u.ih pyny hju h pyny h Hory:..
seu cnii-e, -leu brarhio, seiiutroque confrarlo .." \iist. Serv.
cxp.

219220,

223.

1)

Ji;aH.

:Khb. CTp. 24.

2j

Jlau.

HChb

crp.

2425.

Hb

HaB.!.

Jbid.

177178.

81
ra nOKpeny.Tia na noKajaae.^) MaJKOB ysHMa
^a cy ^paryTHHa iviaJKa H>eroBa, dpax Mh.lyxHH H apxHJenncKon Caea If ca cBenixeHCTBOM npunpeMHJiH Ha ociynaifce.^) KajiaJH,
naK, bcih: .^Jj[paeymuHoe Mjia^u 6pam nacmoJby6u6u MnjiymuH yMeo ce mano yMUjiumu
ceeiumeucmey, Koje je ma/^a eejiunu

ymui^aj

UMajio, Jia je oeo ys Hteea upucmajio u saxmeecijio iheea sa Kpa.ha ua Jiecmo tbeeoea

opama JXpaeymuna. UbuxoeoM ymui^ajy Mootce

ce jajtaHHo upuuiicamu, mmoce JXpaeymuu ua
CKopo uoKOJao 3a

Heupaej^y^

Kojy je

ceoMe

oipy Haneo.'-'-^)

IIpeMa CBeMy OBOMe, aKO ce HMajy Ha

/I,aHH.ioBH ncKasn h ncKasH jipyrnx neKHX CnOMCHHKa, KOJH TOBOpC ^paryTHHOBV
ociynaay, aKo ce npHMe OHayMOBaii>aropH.a
;i,Ba HCTopHKa
(MaJKOBa h KajiaJH-a) OH;i,a
ce MO^e KOHCTaTOBaxH: JJa cy Momueu /J^paeymuHoea ciLiacna c upecwojia ua upeoMe
Mecmy uoAumunne^ a ua /^pyaoM Mecmy ucuxojiouiKe upupoi^e; jj,a cy JJpaBymuHoeo cujiaoiceibe c npecmoAa uacnopujie uojiumuuKe neupuAune, caeemu u saxmeeu e.fiacmejie, u yeepaeawa Tiajiy^epa ua ea Boz Kasnu sa ibeeoea

yMy

ue/fejia.

1)

oeuM,

Pajat), IIcT.

116117.

/^anjie^

CTp. 508

ijoaa^ajuMa ejiaeny

509.

BH;i;aKOB.

Hcxop.

McT CTp. .so. HexaiHOCT je y MaJKona, ;i;a

2j MaJKOB
Cana 11 Cuo cpncKHM apxHJenHCKonoii y speMeHy ^paryTHHOBa ocxynaiLa. Oh je ;i,aBuo BeK Cho Jiel) MpTBHMa. BBji,u
Jl,y^ah, Hex. CpncKe HpaBocj. UpKBe. cxp. 128.

je

3)

KaJiaJH, Hex. cxp. 41.

82

UMa^a

je yJiosy

Saxmeee

ejiacmejia

Hesa/^oeojbue

u ceemmeHcmeo.

ojiacmejie,

Koja

je,

saxmeee ocuuea/ia na upaeo

cy caeemuMa ca
uomuoMaeajiu
C608a Mana,
ffpyee czapane ceemmeHcmeo ii Kpajbw^a Jejtena. Oe^e ce ceeiameucmeo u ejiacmejia ysaMOOfc/fa,

jaMHo

ceoje

/jouyhbaeajiu.

Ojuij^no peniHBfflH ce na CHJiasaK ca

npecTOJia BpxoBHor KpajteBCXBa, Kpajb ^pa-

npeciOHHuy JXeotceeo^
^emcBKe, npnToqHi^e pcKC Panme, 6jiH3y HoBor Ilaaapa/)
Ty no30Be CBora Spaxa Mn.iyTUHa, kojh xajta
ynpaBJtame Sctom, Tpe6HbeM h XyMOM, h,

ryxHH

jxo^e y CBOJy
Koje ce HajiajKame y

;i,ojihhh

caonuiTH My, ;i,a ce pemao ;ia cnl^e ca npeBpxoBHor KpajbCBCTBaH jiaiLeMy ycxynn
KpajLCBCKH npecxo: A xhmoj ;i;parH HJby6a3HH
6paxe", roBopame Kpajt ^paryxHH, KaKO
6ejie^H AE. ^annjio, y3MH Mojy KpajbCBCKy Kpyny h ce;i;n na npecxojiy CBora poARxejba. Bor jexaKO Hape^HO. IIo/Khbij mhofo
roiiHHa Kpajb}jyhH h 6paHeKH CBOJy oxaij6HHy OA OHHX KOJH npoxHB xp6e y3Bojyjy.
HcKa xe Tocno;!, moj Hcyc Xpncxoc yxBpCTOJia

J^H

H yKpenn*

h.

x.

a-^)

My npecxo

,,M nocjie OBora Aa^e

AaJ^e

CBOJ

My MHoro6poJHe ^apoBC h

Dr. JHpeieK, Die Hanrleldsstrasenund BerRwerke, CTp.

rjacHBK XLVni CTp 145.
Y IlejaieBHha Dechema
a y je;tHOM Jiexonncy J^eoKejua. Uist. Serv. crp. 223.
r^acH. XXI CTp. 240.
-j JI,aH. ^HB. CTp. 2527.
IIb. UaBJi.
jKht. cxpaua
1)

77.

178179.

83
H cKynoii;eHe ii;apcKe cbhtg, Koaa CBora
H CBOJe opy:!KJe Koje na ce6H Hoiname"/) H,
noyqHBiuH ra KaKo fee cbomc napoAy 6hth
^ecTHT H A06ap BJiajtajian, h 6jiarocjiOBHBinH
3JiaT0

ra.

JJpaayumH cu^e

npajb

upecmojia epxoe-

H08Kpajbe6cmeauocAenemo20jiiim}hee6jiajj,(i}ha})

Ha
j!;a

saBpraeiKy obc

noxpeSno je

rjiaBC

ce pacnpaBH niiTaite,

Ka;i.a

je KpajL

^pa-

ryxHH ycTynno npecTO CBOMe Cpaiy MnjiyTHHy. y OBOM ce nHxaay cnoMenfma jaKO
pasHJiaae. HeKH jieTonacH, ysawajyta J^a je
KpajL MnjiyTHH ynpo 1321 (hjih 1320), a
B-Ta^ao 42 rojiHHe, npeivia TOMe, paqynajy ;i,a
je KpajB ^paryxHH cnniao c npecxojia 1279
(hjih 1278 r.)^) ^pyra ;i,Ba Jiexonnca (BpxodpeanuHKu Mjia^u u KyeejK^uncnu) ysHMajy
ji,aje Kpajb ^paryxHH cnmao c npecxo.ia 1273
(1274) roAHHe.'*) Kapjioeaumi Jlemomic paqyHa ;ia je Mn.iyxHH B.xa;i,ao 40 rojtHHa.^)
Je^an ca cbum HenoysAaw JiexonHC ysHMa ji.a
je ^paryxHH npecxao B.ia;i,axH 1262 (hjih
1263) ro;i..^) IIo^eopuHKu Jlemouuc ysHMa, ^a
je ^paryxHH ycxynno BJia;i;y CBOMe 6paxy
1)

IIo

3aK0HHKy

BJiacTeJiiiHa

HoBaKOBuLa
2)

itapa JI,ymaHa Koifc

npnnaj(ajn cy cuaepeuy.
31.

^aH. JKuB. CTp. 2527.

178179

h opyacje yMpaora
3aK. e;i;. CxojaHa

/I,yui.

Mb.

IlaBJc

JKaTHJa cxpana

CTp. 95, 9799, 105,

3) jb. Cxoj. CnoM. Ill
- nia*. Pamat. cxp. 5253.
TjiaCH. 53. CTp. 9
4)

Jt. Cxoj.

')

Ilia*.

Starine

CnoM.

Ill cxp.

Pamat. cxp.

IX

cxp.

60.

125.

150, 154.

TjacH. 53. cxp. 37.

78.

6*

84
MHJiyTHHy

ro;i;.

1288

(h.ih 1289)^) .....,poAo-

H3H0CH Jta je Mh.IJTHH

1270 r. ie;i,HHM ;i,eJiOM CpncKHx
3eMajba, a 1279 saBJia^ao ^eJ[OM CpncKOM
fysRaBOM.^) JXop'iiCimcKu Jlemonuc paqyHajyhn
MioyTHH yMpo 1316 (h.ih 1317) a
ji;a je
npeMa tomg, ysHMa, jia je
ro;t.
BJia;iao 42
KpajB ^paryTHH cnmao c npecTOJia 1274 (h.ih
1275).^) TpoHOuiau h BpanKOEHh ysHMajy
;ta je KpaJL ^paryxHH ycTynao npecxo Cpaxy
CBOMe MHJiyTHHy 1269 toji*)
IlejaqeBHK y KOJiOKBHJyMy o Kpajty ^paryxHHy ysHMa asl je Kpajb ^paryxHH oko
1295. nanycTHO npecxo n noByKao ce
r.
y CBOJy CpcMCKy KpajtCBBHy, a y reneaCAOKi CIpCCKiH M4pH"
saBJiajiao

jioniKOJ

Ta6jiH 6ejie5KH

KpajbeM cpncKHM

r.

;i;a

je MHJiyxHH nocxao

1297.^)

ApxHMaHjtpBx JoBaH PaJHt y3HMa, ;i.a

^paryxHH ycxynno npecxo cbomc 6paxy
r. 1275. Oh noCHJa ncKaae hckhx Jiexonnca
c npecxojia 1270 ro;i;.
ji,a je ^paryxHH CHuiao
YsHMajytH ;i,a je Kpajb Fpoiu yMpo r. 1272.,
OH 3aKJbyHyje, ca cbhm jrorHHHO, ^a ^paryje

1)

Starine

XUI

CTp

182182.

TjacH. IV (XXI) CTp. 240241.

3j JbyC. CxojaH. Cn<'M. Ill CTp. 125
"*)
TjiacH. V. CTp. 54.
Arkiv. Kuknlj. kBj. UI. cxpaea
12. TjacH. 53 CTp. 57
59. Y e,^Hn;BJH Hb. KyKy.teBHfea CaKii;HHCKor H y CBo;iy r. JLy(5. CTOjaHOBaha BpaHKOBahcBa roAMHa 6778 iipoqHTaHaje npeMa ;taiiainifceM 6pojaH>y Kao 1270
roji. PaJHL naK Ty ro;iHHy BpaHKOBHteBV iHTa
icao
1269.
Bb;i;h h cpaBHH PaJHh. Hct. IT CTp. 504. TaacH.
53. CTpaua
57 59. H Arkiv. in CTp. 12. h ro;i. ^ynnt,. mcTp. 386.
2)

5j

Hejaq. Hist. Serv. cip. 223.

85
THH, Kajta 6h ce hc^khhthbho

pemno

;i,a

cai^e

1272. roji;., oh 6r npecxo

npe oniy cbomg, nero jih Opaxy
MnjiyTHHy; npeMa tomg /],paryTHH HHJe cH;
mao c npecTo.ia 1270. ro;i.., hhth sa /KiiBOxa
CBora ona,}) A.ih, Kao nixo fecMO y CKopo
BHACTii cBe cy OBe PajuheBe xpoHOJiouiKe
K0M6nHaii,HJe ca cbhm norpemne.
c npecTO.ia npe

yCTynno

^H*peH ysHMa, asl je Kpa.i> ^paryxHH

npecxao B^a^axn Kao BpxoBHH cpncKH upajb
1288 T.~) ApxHMaH;i,pnx PaJHfe, caonmxaBajyfeH OBO ^H*peHOBO MHDKteHje, ;KypH ce aa
noKaace, KaKO je xo MHiu^jCHje 6e3M-BcxHo"3)
^a ce o;ipej,H npaBa ro;iUHa /I,paryxHHOBa CH.xacKa c npecxo.xa cpncKor BpxoBHor
KpajbCBCXBa, npnnoMor.xe cy xpoeo.xoniKe pacnpaBC r-Ha JLy60Miipa KoBaqeciifea.^)
/j^a je ^paryxiiH jom 1281. ro;i;. ono BpxoBHHM cpncKiiM KpajjCM A0Ka3H cy:
1.

Kojy cy

Jy.ia 1281. r.
^yCpoBqaniiMa,
OBJiamheibe KOxopcKC onnixuHC o;i; 1.
1282. roji. 3a xe nocxaHUKC. Y .ihcxhhh
.xHCxiiHH,

3.

npe;ia.iH KOxopcKii noc.iaHHn,H

HMa
Jy.Tia

KoxopcKa OnmxHna,

nxmajLe rocnojlHH nam Kpajb Cmej^aw". Bes cyMae OBaj

je Kpa.Tj Cxe*aH" /I,paryxuH. lIpcMa xomc
Be:iH

ji,a,

PaJHk. IIcT. n CTp. 512513, 531=>34, 620.

1)
Bu;;aKOBHli ii MejaKOBaK y oBOJie npu.ia3e Pajafey. Ba^aK.
Me^aK. Ilex. 1 cxp. 101 103.
HCT. I CTp. 121.
II

2)

Jllyr.

8)

Pajah,

*)

II

Vetus

et n

vum

cxp. 59.

Ilex,
cxp. 5;:i4.
oBoiie je pacnpaB.tao
TaacH, XLVIII cxp. 221 240.

r.

IlBaH

HaB-xoBiih.

Bu;^h

86
OBa KOTopcKa .iHCTHHa jtOKaayje jia je ^paryxHH 6no KpajtCM cpncKiiM h y Jyjiy 1281
rOA., ji;aK.ie h noc.ie rpqKor nanajia no;i i^apeBHteM KOHCTOHTHHOM.
3aKJtyqeH>y wnpa DSMci^y
2. JiHCTHHa
^paryTHHa h /I^y6poBHHKa. OBa je JiHCTHHa
HHcaHa r. 1281 3a KnesoBaaa Hukoas Ma-

epujKauuHa [Maurocenus)})
H. IIocpejiaH je ^OKas h to, iuto ce KpajbHi];a JcjincaBCTa noMHae Kao Bna^apKa MaHBe H HeKor ^e.ia BocHe h r. 1280. Ifcen
3eT ^paryriiH cnoMHac ce Kao cpeMCKn Kpajb
xeK 1282.

^a

ro;i.

yciynno npecxo Cpaxy

CBOMe MH.iyxHHy noqeiKOM 1282 roj. obo
cy ;i;0Ka3H
1. JJpaeoManoe samic h3 BpcMena o;i; Janyapa jio CenieMdpa 1286. Y tom ce 3aHHcy BCiH, ;i,a je JaKOB I H3a6paH sa cpnCKor apxHJenHCKona noc.ie CMpxn JeBCTaxHJa I
y uemoj to^hhii KpajbeBaaa Cxe*aHa Ypoma
je /I,paryTHH

(MH.iyxHHa).
2.

FpqKO

CaM MnjiyxHH
Il^apcxBO

Boxa n,apa MHxaH.xa

nanao na
1282 sa acn-

Kaace ^a je

npBH nyx

r.

IIa.ieojiora.

OBaj Ila-

yMpoje 11 ^eueM6pa 1282. H xhmc

ce noxBp^yje ;i,a je MHjyxHH nocxao BpxoBHHM KpajteM noqexKOM 1282.

Jieojior

ITpeMa xoMe, Ha ocnoBy xpoHO.ioniKHX

HCxpaacHBaita r. ^. KoBaqeBnfea h Hb. IlaB1)

Mhict. Mon.

Serb. CTp.

Cpn. CnoMeHHUH cip. 39 31.

5455

LVIII.

Tbptk.

87

JXpasymim je npa^heeao %ao epxooHu

1281 a., a ycmyuuo je npecmo ceoAie opamy uoueiuKOM 1282.

jiOBHfea,

Kpalh cpucKu cee ^o npaja

eojfUHe.^)

HeKu JieTonncn nasHBajy

2.
Jeyiewy.
Jeneq H maaHUHOM (CnoM. Ill cxp. 115, 138). Ha
OCHOB}- Tora /^annqnk HspajKaBa MoryhHOCT ;i,a ce
TaKO Ha3HBa.ia njanuHa no rpajty Jejieiy (PeiH.
III.
cxp. 518). TpoHomiiy je Jejie^i y PamKOJ h
po;i.HO MecTO uapa KoHCTaHTHna BejiHKor (rjiacn,
V. CTp. 54.) HeKH HamH KiJbH/KeBHHi];H norpeuiHO
na npHiwep
y3HMa ;i,a ce pynienajiase na njianHnn HeniTe-

oji,pe^yjy irojioataj rpa;i;a Jejie^ia. TaKO,

JI,aHHqofe,

BHHe

o;i;

no

rH.T,<i>ep;i;nHry,

rpaji;a Jejieia

paMa, OjiHsy CeHnn,e (Peqn. II

CpetKOBHii MHCJiHO je, najnpe,

cxp

518). T. U.
je rpa;i: Jejieq
BaponiHua Jejien 6jiH3y Ooqe (Riacn. XXI cxp.
239), a AOUHHJe npiil^e J^aHnqnfey n rHJBcpepjtHnry
(HcT. n cxp. 172). MnjiojeBnfe ysHMa jia. ce rpaA Je.xeq Ha.ia3no na njannnn Jesepuy, orpanKy HnqaBHn,e, H3MeI)y cejia EnBO-i^Ka h Kysivmna, y yrjiy
KOJH UHHU J^peHHna ca CnxHnn;0M, 6jiH3y IIpiimxHHe
(Hyxonnc I cxp. 186). Ajih rpa^ Jejieq nnje 6ho
HH d-iH3y CeHHu,e hh 6jiH3y IIpnnixHHe hhxh je
jiaHiiniiba BaponiHn,a Jejieq. Oh ce najiasHO 6jiH3y
HoBor Ilasapa (Dr. K. JnpeqeK, Die Handclsstrassen cxp. 77)
O/i, cxapajnx nyxonnca npBii BeHe;i;HKx KypHnemnii, CiOBenan, h3 06eH6ypra, noMHH>e (1530) na nyxy h3 Honor Hasapa y MnxpoBHny pa3BajmHe rpa,j];a Jd>^tz-a, (R-id LVl cxp.
171
174). Hocjie Kypanemnfea xen Ami Boue noMHH>e Ko;i; xana Poro3Harpa;i.Hh Je/esc/i fRec. d'itin.
n cxp. 183.
Turquie 1. cxp. 20; IV cxp. 509.).
Hocjie A. Koue-a EHrjiecKHH.e MaKeH3HJeBa h Hpi

jia.

1)

124.

To;;, ^lyn. kh,. Ill crp.

Jtyq. HcT.

.37937 7.

Cpn. UpKHe cxp. 129130.

Star.

IX

CTp.

88
6HJeBa cnoMHH.y na njTy h3 MHTpoBHu,e y Hobh
saiviaK Je.mm, kojh ce nojaB.T.yje
Ha BHCHHH Kao rnesjto opjiOBo" (IlyTOB. CTp. 222.)
(H jejan cpiiCKH K0H<jy3HH jieTonac nasHBa Jejieii
HejaqeGahml, FjiacH. XXI. cxp. 239.
BHii ra HasHBa Jelach, Hist. Serv, cxp. 219.).
Ha 'BeHepajimTaSHOJ KapxH KpajteBHHe Cpdnje
npe;],eo jyiKHO o;i; HoBor Hasapa HasBan je Jejiev,,
a npe;i.eo Hsnaji; OBora Seenaua (mccto
Jejien
Hpeivia CBeMy obomc, epaM ce JeH SeenaH).
Ilasap ycaMJLeH

jien

HaMisuo omisy Hoeoe Ilaaapa,

nauymyy Mu-

mpoeuViy.
3.

Hapo;i,Ha

Tpa;i;Hi];HJa

ca'ij'^Bajia

je

j'cno-

K'pajBy Jl,paryTHHy.
MGHy
Y KajreH;i;apy Cp6odpany 3a 1895 r. na 108109 cxp. caonraxeHa
je cpncKa Hapo;i,Ha npnia Cpucmi KpcLh JXpaaymuH
y Jioey. Obj je npnqy 3a6ejie>KH0 Yhku JIasa no
npnyaay yqHxe.i>a Jetxe SCnBOJHHOBHfea. Hpnua

BejiH jta je je;i;HOM Kpajt Jl^paryxHH jiobho no

Koj Topn. KavH je 6ho BHine 6ejior rpa;i;a
H3HeHa;i;a ce ;i,ecH

OpymHpnra

qexBopocxpyKa necpeba: ocaKa-

xHine ce jejian nac,

je;i;Ha

JiHCHii,a,

jejiaH KOifcaHHK. KpajB Jlparyxnn

je;i;aH

koh>

yBHt)ame oa neKy.ii;a y obom HecpefcHOM ;i,orat)ajy npcx HpoBH^eiba.

C xora ce oh pema a^ te no^exH npaBe;i;HO ynpaBjLaxH CBOJHM HapojtOM. AjiH OH cctajyhH ce cbojhx
ueMesa, jaKO ce ysHCMnpn h ne Hai)e ivinpa HHKa^a
carpaji;ii Manacxnp BemenoBO.
C xora oh ycxynn
KpajLOBCKH npecxo 6paxy MnjiyxHHy h oj^e y CBOJ
ManacxHp BenienoBO, r;i;e ce h noKajiyJ^epn.

B.

CPEMCKH KPAJL APArVTHH

VII
3EMJLE KPAJLA JPAr7THHA
eys2 z

$eyaajiiHH oahoch KpajEa flparyiHHa.

je seujtaua ynpasj^ao JIparyTZH Kao cpeucKz

Kojhm

EpajL?

o MaHBH, BpaHEHesy, o ^paHa^aMa

CpeacKe Kpaa^eBBHe z o Ja6pi5y.

Pacnpasa

CnmaB c npecxo.ia BpxoBHor cpncKora

KpajteBCTBa Kpaj> /^paryxHH sa^ipsKa 3a CBOJe
yacHBaae seMJte oko Py^uuKa.
CKopo noCJie Tora KpaJt ^paryxHH ;i;o6h o^i; ceoje Tamxe Kpaj>Hii;e JeJincaBexe seivute, Koje je ona
r. 1280 Ao6HJia Kao bojbojictbo/) KpajbHii,a
JciHcaBexa Homame xnxy.iy: i)ei gracia
maior regina Huncioriae^ ducissa totius Slavoniae, de Macho et de Bosna, de Verenze
Lijjoa, Posega ac Yalcon})

IlejaqeBHfe mhcjih,

HHJe A06HO acMJBe oa

KpajL ^paryiHH
MaijapcKor KpaJba 3a
;i,a

KoBaq. H JoBaH. Hct. cxp

96 h3a. 1895/96. T. tjoje Kpa.i> JlparyTHH ,t,o6ho MaiBy H CpeM o,t; cbop xacxa AH,npuje III: JlparyTHHb accHUJica
Ha ;^oqeplI Kopojia AH;ipeH III h nojiyqajib oxb Hero bi. ;ie1)

puHCKQ norpeuiHo

ysiiMa,

;i,a

HHoe ynpaBJicHie Cpiiib u Maqey,

B.

n. cxp.
2)

14.

V. Klaic, Povj. Bosne

Hist, Serv. cxp. 222.

K).

cxp. 87

CjiaBaee m Biiaanxia

88.

IlejaqeBHfe,

90

muBOTa

Kpa.ijHue

AOKaaa

;ia

je

Je.iHcaBexe.

Oh

je

HMao

Je^iHcaeexa 6iiJia
1284. ro^. OcHHBa-

Kpaji>nu,a

jKHBHMa joiu
jyhH Ha OBOMe CBOJe MHHiJi>eH>e, nejaqcBnt
Hspaavasa Moryhnocx, jia je Kpa^j ^paryxHH
;io6ho aomch CpeM h Ma^ny ne npe 1286
roAHHe. Ajih je obo HejaqeBHteBO MHniJbeae
ocHOBano na npexnocxaBun,. a ne na KaKBHM
Mei)y

nncannM ;i,OK,yMeflXHMa.^)
He Mory ce xa^HO OApe^HXH,

KaKBH cy
o^hoch c je^ne cxpane h3Me^y KpaJLa ^paryxnna h Mai;iapcKor Kpajba
H c Apyre cxpaHe H3Me]^y ^paryxana h Kpajta
MH.iyxHHa. Ako ce y3My na yM npexeHSHJe
MaijapcKor Kpa^ta na ^paryxHHOBe seMjfce
noc.xe CMpxH Kpajta ^paryxHna, OHii.a ce mojkc
npexnocxaBHXH jya, je seMJte Kpaji>HH,e JejincaBexe Kpa.i> ^paryxnn ;i;pjKao najnpe Kao
6h.iu <i)eyAaJiHH

beneficium (npoHHJy).^) ^oixHHJe, naK, Kpajt

^paryxHH 3eMj>e Kojeje;io6HO oko PyAHHKa

Ha y^KHBaae n 3eMj)e KpajbHu,e JejiHcaBexe
saoKpyrjHO je BpanHqcBOM; ycneo je ^a nocxane caMOCxa.xHHM rocnoAapeM CBOJe KpajteBHHe H Aa ce BpeMCHOM, eMaHiinnamijoM
1)

Hist. Serv. cTp. 222.

KaajaK ysmia, ^a je Kpa.T>y JtparyxHHy ;i;ao HHBecTHTypy Ha seM.'be Kpa.T>Hu,e Jejiene caM MayapcKH Kpa.i> BaaAHCJiaB IV KyiuaHaii. Obo je KnajatieBo MHm.i,eHje jocTa sepoBaxHO, ocoOhto Kajt ce asia ua yiiy, ;^a je h Kpa.i>Eii(a
Je.iHcaBeTa ;^o(5Hja HHsecTHTypy ua Te aeM.te ojt, CHHa CBor
2)

Bh;i;h: Klaic. Povj. Bosne, cTp. 88. - Klaic.

Atlas CTp. 10.
Hex. KoBaq. h JoBaH. cxp. 104 h3,^. 91 r.
H cxp. 96 H3A. 1895/96.

Bja,i;HC.iaBa.

91
oji

MaiiiapcKe

CpcMCKa KpajLCnpasy CMaxpa Kao

KpajBeBHHe,

BHHa H no MCTopucKOM
CpncKe ^pacaBe.
Ho HCKHM HCTopHCKHM ;i,oral)a]HMa Moace
ce MFC.1HTH, ;i;a cy HSMC^y ^paryxHHa h
MH.iyxHHa nocTOJa.iH hckh >ey;i;ajHH OAHOCH. Kpaj> MHjyTiiH paxyje npoxnB BnsaHxHHaua H KpajL /I,paryxHH, Kao h3 neKe BacaJiCKe AyJKHOCxH, njie y noMok 6paxy cbom.
Kao H3 HCKe CHsepencKe jiyacHOCxH, KpajB
MnnyxBH j\jie j noMok Kpa.i>y ^paryxHny,
npHxemaefly o;i; KyMana. BepoBaxno th <E>ey;i.a.XHH OAHOCH HSMcfey ABa 6paxa nncy 6hjih
y OHOJ CKpynoJiosHOJ 4>opMH, KaKBy y Cpe;iH>eM BeKy HanasHMO na 3ana;iy H3Me^y Bacajia H cHsepena.
Kao cpeMCKU Kpa.h ^paryxHH je na npBOM Mecxy ynpaBJbao SaHOBunoM ManeoM,

fl,eo

y
yoiceM

jiHxepaxypH ce pasJiHKyje:

Manea y

cmapoM CMucjiy.
Ma^BH B. Kajiajn ^aje

u Manea y iiiupeM

ujiu

n je;iHoj H iipyroj
orpOMHM o6hm: Manea y yoiceM CMucAy npo-

ce oa ^psHe jio BejiHKe MopaBe

Mopase ;i.o CaBe h /I,yHaBa;
ojL aanajiHe
Manea y mupeM CMucjiy npoxeace My ce h3Ban OBHX rpaHHij;a: cbc ao TiiMOKa, saxBaxajybn h jeAan ;i,eo jtananifter CpeMa.^)
Cxapy Ma^iBy, ca nojiHxnqKOM rpanimaMa
Kao je;!i.Hy aAMHHHCxpaxHBHy je/i,HHuiiy cxboohom no3HaxoM paxopH.in cy Maij[apH.
xeace

My

1)

HcT. CTp. 43

44.

92
Baity Mai^apcKor Kpajta EeJie III h Cxe^ana
HcMaae caBHsanTHJOM MaijapcKH Kpajb Bcjia
3ay3e oji BnsaHTHJe CpeM ca Beorpa^OM h
npe;i,ejie jyacHO oji CaBC m ^yHaea, ceBepna

Mauey,
AaHaniae KpajbCBHHe CpSnje
BpaHuneeo u Kyneeo. Pa;j,H 6oJber h jiaKiner
ynpaBJbaita Maij[apcKH KpajjbeBu h3 AHHacTHJe
Apna;i;oBHfea y XIII BeKy HaqHHHoie oa cboJHX cpncKHX H xpBaxcKHx seMajta hckojhko
CHTHHx a;i,MHHHCTpaTnBHHx npoB0Hi],HJa. 0;t
Bocne ohh HaqanHuie ;tBe danoBHHe: Ilpaey
Eocuy c J^onjUM KpajeeuMa ii dauoeuyy Vjieo

copy ca o6jiaiuky CojiuMa. Oa cbojhx seMajta

3ana;T,H0 oa ^pHne a jyacHO oji CaBC n ^y-

HaRao6pa30Baine ohh 6aH0BHHy MaqBy. Tany

MaqBy npcAa^e y *ey;i. r, 1254 MaijapcKH
Kpa.i> BeJia IV CBOMe 3eTy PacxHCJiaBy, kojh
ce Kao dominus de Machou (rocno;i,ap Ma^Bc)
cnoMHBbe y BpcMeny o^ 1254
1258 r., a
1 247
r. Ceme
oh banus totius Sclavoniae
(Ban H,ejie CjiaBOHHJe)/)
MaqBancKH cy, ;i,aK.ie, 6aH0BH ynpasjLa.iH
ii,ejiOM jtanauiEfcOM
ceBepnoM CpCnjoM h jijaHamftHM CpcMOM. CpncKH B.ia^aoniH XIII ;iiO

1) Klaic, Povj. B sne, cip. 84

10 H
85; Atlas CTp. 9
Kapxe 6p. 46.
119
Ct. HoBaKOBafe, Cpn. 0(5ji. CTp. 117
q. MnjaT. Ji,. 'Bypaij. kk.. I CTp. 11.
Dr. K. Jupe^eK
Handelsstr. cxpaHa 29
31. Cojih y K. nop*HporeHHTa
Sayous, Hist. d.
SaXr^ve?, y Ma?. cnoM. Sou, Sow, So.
Hong. cxp. 284. Beta organisa la Serbie du Nord en une sorte
de inarche, qui prit le nom de Banat Masco.
Ma'iBy cy
MayapH asaJiH MdUijds FiJlde, TjiacH. LXIII CTp. LXXXIX,
quam Hungari nnminant MdUyds Folde, slavo illy180;
rica lingua vero dicitur Machva.

93

XV
joj

seKa ycneBajiH cy, ;i;a npncajejlHHe cboApacaBH H Te 3eM.i>e ManeaHCKe Ea-Huje

a MaijapcKH

B.ia3;aoi;H, kojh y CBOJoj ;i;yraqKpajbeBCKOJ THxy.iH HMa^axy h HasHB

rex Serviae, He ojiyciajaxy o;i; npexeHSHJa
Ha xe acMJte.
^a bh;i.hmo, jiaj>e, KaKO cxojn cxBap y
nor.iaBHxo
Hamoj .inxepaxypn o rpaHHi],aMa

Koj

cxape H caaaae Maqse.

AE. ^auH.xo n HasHBa Ma^BOM CBe ^paryxHHoee 3eMj>e AoSHBCHe o;t iMaijapa.- Oh
Kao ji.a He pas.xiiKyje MaiBy o;i; C-pcMa.^)
0;i; Jiexonnca jcahho mxo ce y TpoHonma
na.xase naroBemxaJH o rpaHHi;aMa cxape Manue. Hcxima TpoHoraaE; ne onpeae-^yje rpaHHija noKpajiine Maqee; aan Ka;i, ce nsBecna
Mecxa TpoHomKor JlexonHca naacjBHBHJe paCMOxpe: yBH^e te ce, jia Tponomaix ne paqyna y Ma^By Sbophhk h Beorpa;i; h ;i,a
o;i;

Ma^BC

HSjiBaja CpcM.^)

KaxaHqnfe je no^. Ma^BOM paqynao npe;ieo CRC AO Be.xHKe MopaBc: CeBepna rpannua
Ma^BancKa 6\ina, My je CaBa, a jyacna, jyacna
rpaHHua acMajta cpcMCKor Kpajta ^paryXHHa.^)

ina6aqKH Marncxpax 1808 1812 pas.XHKOBao je Maney oa UocaeuHe^ TaMuaee n

UoipepuHe; cbc obc KpajcBC paqyna y Illa6aqKy Haxujy.^)
1)

2)
3)
*)

^aH. aCHB. cxp. 28.

raacH. V CTp. 51, 76, 100.
FaacH. V cxp. 165, 174.
TaacH. I. 2. o;^o.t,. CTp. 221.

94

CsMa MnjiyTHHOBH^ no^ Ma^BOM

je noji-

laaSauKOM OKpyofcujy.^^)
Td. /l,aHHqHK ysMMa, ^a, je Manea r,Kpaj
Ha Caen".^) ByK je, naK, npeaHSHHJH. fLcMy
je MaqBa: ,^je/^Ha KHeotcuHa luadauKe uaxuje
u3Mefy IXeya. Caee u ffpune'-^.^)
EKCTpeMHOM M. C. MujiojeBHby crapa ce
Ma^Ba npoxesajia cbc ao ByqHTpna.*)
n. C. CpehKOBHk: MaqBaHCKHM ce 6aHaxcTBOM 3Bajio HeKa^ta h oho sewJbHuiTe r^e

pasyMCBao

^^upe/jjeAy

je ca;ta 3arpe6."^)

A. Byje paqyna nojt Ma^BOM npe^ieo h3Met)y Case, ^pHHe h II,epa.^)

r. M. T). MnjiHfeeBHfey Aanamaa ce Maqsa npoTcme HSMC^y ^pHne, Cane, Ko.iy6ape
JBHra H njiaHHHa, Koje o;i;Bajajy IIoaphhckh
H BajteBCKH OKpyr o;i; y^KnqKor. V. Mh:iihfeeBHti He 6h 3Hao noyajtano pefen, jioKJie ce
npoxeaajia cxapa MaqBa.^)
Oho mxo MejiHfeeBHh yanivia aa Maqny,
663 IIojipHHja, KapeK Ha3HBa IIocaeuHOM. JIoa

ManeoM Kapab pa3yMe

C3.

onaj qexBopoyrao

Kpajy Cp6HJe. JLeniHHn,aje Kapnfey 3a1)

HcT. Cp(5.

18131815

CTp. 519.

4)

PeqH. KH.. n CTp. 54.

PeqH. CTp. 349 Manea.
0;i,JiojmH n cTpana 118.

5)

HcT.

6)

Rec.

2)
3)

CTpaHa 321.
')

n
d'

CTp. 670.

Khcs.

itin.

Cp(5.

t.

II CTp.

CTp. 359.

CBOM BGJiHKOM a lUKaHAajiosHo

361263;

nosHaxa K.

H3paijeH0M

;;ejiy:

Tarquie

(aeopHUHKy w coKOCKyj

Haxiijy'^.

II

HeHanoBnt y
H^veoT Kapa-

XXXUI XLVn,

"Bop^a (y ;;Ba seJiHKa TOJia) CTp.

B21, 651, paqyaa y MaiBy: eaA>eecHy,

288,

maOa^Ky u aodpuncxy

95
uajiua ManeancKa Kauuja''^ ^^uausMaKy ^OHjea
Uo/jpufba y Mayey^^; a Uladai^: y,ucmoHHa
ManeaueKa nanuja'"'-, oe5 Majioy /fuy Mauee''^ .^)
Aflia AjieKcnh, kojh je no Ma^BH npe^

TpamHBao yxEp^efta h3 jio6sl Hamiix ycTaHaKa npoTHB TypaKa y obom BeKy, xexHHqKH
npoyqaBao Mansy h H>eHa SjiaTHniTa, no;ii
MaqnoM pasyine jiaHaraan ManeaHCKu Cpes.^)

T.

;i;.

t.

;i;.

^anac je noHajanaTHaje MHmJbeH>e r. Ct.

HoBaKOBuha o rpaHHi;aMa Maqse. noji; cxapoM MaqBOM r. HoBaKOBHfe paayivie i],ejiy bo;tona^y Ko-iy6ape h TaMnaBc ca ohhm KpajeM u3Mei)j II,epa, flpHHC h CaBe, saje^no
ca rioApHBbeM AO ca^araftHx yacaqKHx rpaHima. Kao upupoM'Hy^ upaey Mauey r. HoBaKOBiik paqyna npe^eo naMC^y KoJiy6ape,
BjianiHfea, Li,epa, ^pHne h CaBe^)
TpaHHue CTape MaqBe 6HJie cy hojihTHqKC npnpoAe. Ycjie^ HecxajiHOCTH nciHTHqKHX npHJIHKa OHC HHCy 6HJie $HKCHpaHe,
Hero cy ce necxo MeaaJie. KaKo hx B. KajiaJH H E. Cajy noBJiaqe, one cy 6HJie rpaMaijapcKe npoBHHn,HJe MaqBe, qacTO
HHii,e
1)

CpCHJa CTp. 632-650.

2)

^yn. To^tHmifcHua

cxpana 382.
3)

Cpn.

0(5ji.

IX

h3

kh>.

IV

cxp.

XLVmrjiacHHKa.

345

cxp.

358;

Kaara V

116 120.

^ynafe.

MaxKOBHK, T. <I>jiophhckh
H JosaH AparauieBHt ycBOJmiH cy obo HosaKOBaLeBO mhiuJbeifce. Rad. XLIX cxp. 137
138.
Apar. IIoji. Hjinp. cxp.
113
*jiopHHCKH, K). CjiaBane H BaaaHTiH II cxp. 13.
114.
Toxmrna,.

kh..

cxp. 11. Dr.

II.

96
MaijapcKH nojaM. ^a xe rpaHHii;e HHcy noqneajie na Hapo;iHOM cxBaxaBby h nasHBy; jia.
CpncKH Hapo;t y Cpe;i,H>eM BeKy h y XVI.
HHJe Jioji Ma^BOM paayMeBao npe^eo Hsa Kojiy6ape h jy^KHO oa IJ,epa ii Bjiaraafea: mh
feeMO HaBCCTH jom neKC, BefenHOM noBe jiioKase.

xpHCOByjBo KHCsa JIasapa ManacTHpy

PaBaHHun h y xpncoByjtH

jiecnoxa "Byp^a,

KOJOM noTBp^yje 6aniTHHy ^lejiHHKy Pa^inqy,

mTOJCHMao uo;i, /tecnoxoM Cxe^anoM h mxo
je ;io6ho oa Maij[apcKor Kpajta jKHrMyH;i;a,
noMHH>y ce cena: BAaceuui^a, BomH>ai^u, Tpcmeuuipa, JJodpa Fjiaea, JBymuiuHuif,a^ Jlyna^
Ilpxoeo,

Sees/j^

nycxo cejiiimxe

ItOHamuif,e.

Cejio BjiaceHHi;a 6e3 cyMEbe je cejio Bjiaca-

y Saceny ByKOCeao BomftanH hjfh

BeAUKu BomihaK hjih Majiu Boiwhbafc y docaBO-xaMHaBCKOM cpesy, hjih te naK 6hth
Huif,a

6.iH3y cejia

^e6pi5a

jtpama, na BjiacaHHiiH.

cejio

BoiwhhaHoeuK 6jiH3y Jbnra y K0Jiy6ap-

CKOM cpesy. TpcxeHHi],a xo je Aanaraifce cejio

Tpcmeuuifa Cjinay TaMnaBC, Ha nyxy hb Yda
y OspenoBaii. ^o6pa TjiaBa 6a\xQ ^a je ce.io
ffoopu^ y noii,epcKOM cpesy d.msy IIIani];a
(H y Ja;ipy ce Ha.xase cejia Foprbu u J^ohbu
ffoopuK, ajiH te npe 6hxh osaj /I,o6pHtL y
Iloitepjy). JbyxHmHHua fee 6e3 cyMH>e 6hth
cejio JBymune y nocaBO-xaMHaBCKOM cpesy.
Cejio JlyKa dnKe, Aa je hjih ce.io f^ynaeaip
y BajbCBCKOM cpe3y, na nyxy h3 BajBCBa y
y6 hjih naK cejio Jlynaeui^a 6jiH3y cejia ^pena.

97
ITpxoeo H 3ee3;j h jtanac nocTOJe. To cy
o6aH5KH>a ce.ia 6.iH3y Case h ce.ia ,3,6-

jUBa,

6pi;a,

J nocaBO-TaMHaecKOM cpesy.

ceJio

KoHamui{,a na jiecHOJ

/I,aHaniH>e

oGa.in Ko.iyCape

HOCH HMecxapor nycxor ce.iHiuTa KoHaxHua.')

SuaHaJHO

cea oea cejia ue upejiase

je, ^ra

BajbeecKoa Onpyea, ne yjiase y Jau HPMpejiase I],ep u na Hcmok peny Ko-

epaHuif,ij
ff,ap^

jiyoapy

^a

o/f

cacmaea ca JhueoM.

nteHoa

ce cxapa

Maqea nnje

npoxesajia y
Cpe/XEbeM BeKy, hh ;i.oaHHJe, CBe ;io Mopaee,
Morao dn ce HasecxH joni je;i;aH, ne Maae
BajKaH jiOKaa.

y cxapHJHX, cpeAH>eBeKOBHHX
Kojn cy nyxoBa.xH

y CBCxy

nyxonHcaii,a

3eM.i>y

h.xh

npcKO

Ba.xKaHCKor IIo.iyocxpBa
cxapHM BoJHHqKHM IlyxeM (Via MilitarisJ

II,apHrpaj

HCMa KaKBa cnoMena

noKpaJHHn

Ma^BH.

H)HMa ce, OC06HXO cxapuJHM KpcxaiuKUM

nyxonncuHMa, oj Beorpaj;a na cbc ;i;o

Hnma npocxHpe

npocxo uyciaurha (desertum)

Kojy HCKH nyxonHCHH Ha3HBajy h EyaapcKOM
lUyMOM (Silva Bulgariae^ Balgerwaldt), Hh
BHxes Beprnpan/fOH /(e Jia Bponujep, kojh je
')

CnoM.

Bh;;h Mar.
Ill

cxp. 3.

JleT.

sa 1847

JtaH.

PeqH.

r.

cb.

kh>.

IV.

JB.

CxojaH.

cxp. 42, 125; kh>.

II

CxaT. Kp. CpO. cxp. 4, 8, 12,174,182,194,

200, 202, 204, 222.
"BeH. Kap. Kp. CpC
Ccxo KoHaXHita Hajiasii ce na jiecHoj o'5a.iH EojiyOape, nomxo ce OHa
cacxaja ca JtaroM. Mo/KC ce BepoBaxH ,ia je h obo cejo
6hjo Ka,iro;t Ha JieBoj ofiajii Ko-iyCape. noMemxaH.e ce-ia h
noBJa<ieu>e ya ;t0JHHe aa spcMe Typana nehe 6hxh pexKa
nojasa y HCHBoxy cpacKHx ce.ia.
crp. 22, 477.

98

npBH OA CTapHJHX nyTonHcaii;a araao U^apnrpa;tCKHM ^pyMOM He phmckhm nyTCM hh3

MopaBy y BpaHnqcBO (Brandiz^ Brundusium) H J^aJbe y3 ^ynaB y Beorpajt [Bellagrava^ Alba Graeca, Griechisch Weissenburg
Bellgradmn), nero npeKO inyMa;i;HJe, ;i;aKJie,
HH OH He cnoMHae KaKBy noKpaJHny Maisy.
^a ce H npe^eo nsa Ko.iyCape 3Bao MaqsoM
y XV BeKy, dea cyMH>e, to 6h cnoMeHyo 6apeM BpoKHJep. Ako 6hcmo 0ejiimca IlemaHHuKa HasBa.iH nyTonnci^eM, OH;ta y H>eroBOJ
pacnpaBH Be itineribus in Turciam hjih Quibis itineribus Turci sint aqgrediendi Ha.ia3HM0 npBH enoMen o Maqsn y cxapHJHX nyTOHHcana. neiaHqafey ce Ma^Ba (Maza)
npocTHpe npeKO Case ko;i Illanaa (Sabacus^
Saslon). IleTaHqHfc ysHMa jia ce npcKO Cp6HJe MoavC npojipexH y TypcKy xpHMa nyTOBHMa: jiBa My nojiaae o;i; Beorjja^ia, aje^ian

niani^a.^) ^a je CpncKH Hapoj y XVI

BCKy HasHBao MannoM h npe;i.eo npcKO Ko.iy6ape jio MopaBC, rieTanqnt 6h hcto laKO
cnoMeHyo Maqey ko;i, Beorpa;i;a, Kao mTO jy
je cnoMenyo ko;i; Ulanuia.
o;i

IIIto ce

THqe

npocxpancTBa

;i;aHainH>e

Ma^BC, no;i MaqBOM jtanac napoji; pasyMC

paBan npe^eo oa ^o^epja ao Cane, onaj qeTBopoyrao y ccBepo-aana^HOM ;i,e.iy KpajbeBHHe Cp6HJe. Ako 6h ce xie.ia pas.iHKOBaTH
Ma^Ba y yaccM h MaqBa y mnpeM h.xh cxa1)

Rad XLII

CTp.

5G 184;

Rad.

XhlX

cxp. 137

138.

99

poM CMHCJiy:

OH^a 5u

ce

Manea

ij

ijofceM

cMumy 6ujia oho umo ^auac napo^ pamjMe

uo^ ManeoM, uAunano 5u ce mo peKJio.Manea
par excehnce, upaea Mauea, Manea xa-'i^oyf^v;
uca uoM cmapoM 3aH60ji, ua omoey nenos
Hajupupomiije
6u
oujio
pasMza,
mopucKoe
ysemu upeueo %i3Mef)ij Caee u Tlpuue. Komj6ape u Jhma, Bjiamufia u U^epa.
Kpajb ;i,paryTHH 6h npcMa Taxy.iH CBOJe
Tamxe B.iaAao ii Bochom. Ajih KpajB ^paryTHH HHJe HHKaKO Morao Bja^aTH ^eJOM Bo6aHa
chom. y HCTOM BpeMBHy Ha.iasHMO Kao
CmenaHa
KpajcBa
Topae Bocne h ;1,oh>hx
Kompojiamifia, kojh ce npBH nyx cnoMHae
6ho noji nenor. 1272. Oh je y noqeiKy
Kpa.T.a. a
Mai^apcKor
CHsepeHCTBOM
cpejtHHM
r.no;i,CH3epeHCTBOM
1282
sa THM o;i 1280
MaqBancKOKpa.T>HHe JejincaBCTe, BOJBOTKHfte
Je.incaBeTa
6ocaHCKe. Kajia. nan, Kpajbima
scM.-be sexy cbomc
r. 1282 ycxynii neive CBOJe
Kpa.T>y ;i,paryxnHy.

CxenaH

je

Aomao

no;i

BpxoBHO aanoBejiHHfflXBO Kpajba Cxe^ana JI,paryxHHa. 0h 6ejame npcMa Kpa.T>y ^paryxHHy y iicxoM o;iHomajy, nao nixo cy 6h.xh
XpBaXCKH 6aH0BH npCMa XpBaXCKHM BOJBOoco6nxo neacan
;i;aMa. Taj OAHomaj nocxajie
3a HccHy Jeyaeo
KoxpoMan
je Cxenaa
Kajia

.xHcanexy, Kfcep Kpa.-ba Cxe*ana;i,paryxHHa".i)

B.xajiao ucjiom
;i,a Kpajb ;i,paryxHH HHJe
CJiyme naM Kao AOKaan: ^^anH.xoBH

BocHOM
1)

Klaic, Povj. Bosne cxp. 90.

100
HCKH HCKasH H HHCMO nanc HnKone IV o;i
19. Mapxa 1291 r. Y tom nncMy nope;t ocTajiora nana bc.ih: ,...,^quod cum in partibus iuae dctioni suhjectis sint quam plurhni
hnereiica pravitate

AE.

^)

infecti'-'-

^aniiJio

naK Be.in: Cb ko KAaroHbCTHKbm np-sAPi?K lMAio oTbMbCTKHra CKOiero, MHorbi crpjHbl 3MAI OVfpbCKbl.4% npHieXb H TilKO?KA 0Tb
KOCbHbCKbll 3fMAI"-) Ilo OBOM CG BH^H A^

je Kpaj>

BJia^ao

^paryTHH caMO

Bochc
H no MnnuLeiby apxHMaHApHTa H.i.
je;i;HHM jie.iOM

Pynapi^a najnpHpo^HHJe je yscTH,

^paryxHH B.ia/i,ao hcto^ehm

peKe BocHe ao ^pime.s)

HeKH JleTonHCF

nsnoce,

jta

je Kpajt
Bocne, o;i;

;ia

;i,ejiOM

je Kpajt

^pa-

ryTHH B.iajiao h YcopOM ( ..Ct<4)4H4 Kp^iAra

CbAPI?KlUT<IJrO CpfMCKOVK) KbCOV 36MAK) H OV"

Bepyjybn obhm .lexonncHMa B.

y3HMa, ^a je Kpajt /^paryxnH saajtao
CojiuMa H YcopoM. A Jill, H.x. Pynapan je
MnnrjbeEba, ;i,a ncMa noy3AaHMX AOKasa, kojh
6h noxBp;i,n.xn. ^a je Kpajb ^paryxne BJiacopbCKovK)").

Kjiajflh

fl,3L0

H yCOpOM.^)

1)

Theiner, Mon. Hung. vol.

2)

JtaH. jKhb. CTp. 41

3)

ro;iHinH>.

*)

r.tacH. 53. CTp.

Mynah.

OVCOpbCKOVK)"

11

37.

Hb.

cxp.

243214
Star, IX cxp.

186.

cxp.

y Starinama ctojh

(oqesH^i^Ha norpeiuKa).

377378.

naBJi. jKht. CTp. 185

76.

MecTO

OVropbCKOVM)"

roAHiuifc- II cxp.

244.

Ycopa

aaxBaxaiue on;ia nope;; Cacena peKe Ycope a npe^ieo ua

;i;0H>eM xoKy Bochg cbc
ji,o
Cane aajejiHO ca rpa;^OBHMa
JI|o(5ojeM, JI,o6opOM h CpeCpHHKOM. Dr. K. JapeqeK, Haudelsstrasse cxp. 30.
Klaic, Atlas xapxa IV.

101
KpajL fliiaryTHH HHJe jiyro ocxao CH3epCHOM OHor Apyror ;iejia Bocne: j Fopftoj
BocHH H y ^oa.HM KpajeBRMa. 3a one pa3rJiamcHe ApJKaBHC jiesopraHHsai^HJe y MaijapCKOJ no;i; pasBpaxEHM n noxox.TjHBDM KpajteM
B-iaAHCJiaBOM IV KyMaHn,eM jaKO ce HcxHqe
Mot xpBaxcKor h ,T,a.xMaxHHCKor Sana IlaBja
iny6Hba H BberoBe dpate. Oh oxe cnsepenCTBO Kpajty ^paryxHHy uslji CxenaHOM KoTpoMaHHbeM II jom 1299. oh ce nasHBa rocno^apCM Bocne. EberoB chh r. 1314. oxe
KpajBy /l^paryxHHy Ycopy h Co.xh h cnoJH obc
^liBe^paryxHHOBeseMjLe ca ocxajiOM Bochom.^)
IIo r. n. CpehKOBHty ^paryxiiH je 6ho
CHsepen ^.BujiuHcnoj ^potcaeu''^ kojOxM je ynpaB.Tiao IIlHiuMaH Cxpai],BMHpoBHK h BacajiH
cy My 6DJIH KyMaHH /IpjiaH u Kyj^ejiuH})

no Dr. K. JnpeqKy sa BpeMe one xaxapcKC Ha)e3;i;e Ha ByrapcKy npn Kpajy XIII
BCKa y BH;i,HHy caMOCxa.xHO 3aBJia;i,aKyMaHCKor nopeKJia khcs IIIimutaH CmpaiiUMupoeuL Kao caMOcxajiHH rocno^ap nanajte oh
y ocBaja^iKoj naMepn r. 1291 Ha seMjLC
KpajLa MHJiyxHHa h Aonpe ao XBOCHa. A.ih

90 91.
1) Klaic, Povj. Bosue CTp.
Hex. KoBai. h
JoBaH. CTp. 113 H3A. 1891 Q CTp. 95-96 h3,t,. 1895 96.
TpoHomau ysHMa, ;ta je c ycnexosi paTOBao JljparyTHH ca
CocaHCKUM OaHOM, H oji jtera sayaeo ;teo Pajie: ,,
HMt:-

ep^Hbl Cb BOCJHCKHMb EJHOMb H E^CiVjiA WOK1;4,HT(Ab KbICTb H COTiaTb COTb HSPO HCKVK)

;Kf

HJCTb
2)

P^IMH."
IICTop.

TjiacH.

CTp. 175.

CTp. 5(357.

102

caMHM thm necpehpaxoM OH 6h ;i,OBeAeH y noxqBaeHH nojiOiKaj npeMaKpajby Mn-TiyTHHy. UpcMa obomo
^paryxHH hhjc 6ho IIlHniMaHy CHsepcH.^)
KpajL MnjiyTHH no6e;i;H h
flHM

lIcTO xaKO KpajL /I,paryTiiH Hiije 6mo CH3epen HH /l,pMaHy h KyACinny. AE. ^aHHJio

n. KOMC y OBOJ
sa

pOBaxH, Be.in

,,OTb

UJH C(

npH.'iiimi

^pnaHa

Ba.i>a
ii

noTnyno

KyAejinna:

bc-

MHOrUHX BptMCHEMb TOV OVTKphAHKh-

CdUOKAaCThHd COVlUTa

H HHKOlrO?K Hd-

CHAHI21 COifUJTil C"..^)

IIpeMa ;i;ocaAainifceM pasjiaraEby Mom.e ce

noy^^aHO yxBp;i,HXH: ffpazymuH je ua upeoM
Mecmy yupaejbao ManeoM u mo ohom Man60M, naKO cy je Ma\iapii uo/^pasyMceajiu Kao
ajiMUHiicmpamueHy je^uHui\,y; i^a je
je/fuy
yupaejbao ucwohhum /^ejiOM Eocue o/f pene
EocHe ji,o JXpune; j\a je so, Heno epeMe uMao
cusepeucmeo ua/f FopihOM Eochom u JJ^owum
KpajeeiiMa.

y JKejbH, ja cc rpaHimaMa ^paryTnnoBe

CpeMCKe Kpaj^eBHHe ;ia noxpe6Ha npeuHSHocx, MH kcMO noKyniaxH, ;i,a npcMa OHOMe,
niTO ce 3Ha, oApe^HMO mxo xaqHiije rpaHHii,e
CpcMCKe KpajLeBHHC.
y
Kjiajaii

CBOM HCxopncKOM axjiacy BjeKOCJias

Kao JlpazymuHoey CpejiCKy Kpa.^e-

euuy oSe.xejKHo je: Mauey (cBe

Mopane), Epauuneeo h Kyneeo^
1)

CTp,

BonieB,

99100
a

;i,aH.

IIcT.

H3,!i.

cxp.

115-116

1895 96.

aCHB. CTp. 114115.

BeJiHKe

jio

neo

Hex. KoBaq.
Hb.

IlaBJi.

CpeM,
m JoBaH.

aCai, 182.

103
Ycopy H CoAu. JyjKHe rpaHHu^e /I,paryTHHOBe
KpajbeBHHC oSeJieaceHe cy Heiuxo Hiime o;i,
Pecaee h o;i, iteHor ymba roxoBO y nojiyKpyry ;i.o ncno;t yiuha JajtpoBa, 3ana;i,Ha naK

rpaHHua npe.Taan My pcKy Bocny. Ajih OBaKBe rpaHHue, norjiaBiixo jy^ne He 6h Cu.xe
HH npupOAHe. IIo MUEUiCEby apxHMaHjipiixa
M.xapHOHa PyBapn^a leuiKO ;i,a je 3ana;i,Ha
rpaHuaa ^paryxHHOBe CpcMCKe KpajbeBHHe
npe.xa3H.ia peKy Bocny. Mh mhc.xHxMO ;i;a 6h
Bajta.xo OBO MHinJLeite apxHiViaH;ipHxa ILxap.
PyBapH;a uoxnyno ycBOJHxn, a c xora, mxo
6h y OBOxM c.xyqajy pcKa Bocne Ca.xa h npnpo;iHa rpaHHH,a.

Ho

r.r.

^paryxHH

KoBa'ieBnfey h JoBanoEnhy Kpa:b

je,

cnmaB

cpncKor Kpa.x.eBcxBa,

c npecxo.ia
3a;i.pjKao

Py;i;HHKa 3a CBOje yjKHBaae.^)

;i;a

6h ca cbhm npHpo^HO

BHxu,

jta

BpxoBHor
oko

3eMJbe

HaMa

6h.io

Hsrjxejta

npexnocxa-

ce xaj npBOOHXHH JI,paryx0HOB

;i;o-

MCH npoxe3ao cse ao 3ana;i;He Mopane. OBy

Hamy npexnocxaBKy noxKpenno 611 je^an
;iOKa3, HCXHHa nocpe;i,aH, a.ia He 6e3 HKaKBe
BpeAHOCXH. HecpehaH y ohom cbom paxy
npoxHB ^piviana n Kyje.xHna, Kao mxo tcMO
xo BH,iexH, Kpajb^paryxHH npei^e 3. MopaBy
H qcKarae 6paxa na AecHOJ oOa.xii 3ana;i,He
MopaBe. lIpeMa xomc ca cbhm 6n om.xo bcpoBdXHO npexHOCxasHXH, ;i,a cy /I,pMaH h Ky1)

Hex. KoB.

II

JoBHH. cip. 96

ii3,T.

I89r)i96

r.

104
tohejih CBor HenpHJaTCJba Kpajba

;i;ejiHH

ryxHRa CBe

jio

Mopaee,

Kpajba MnjiyxHHa.

jio

^pa-

^paHH^e Apma.Be

MOJKe

ce

BepoBaxH:

^paryxHH je pa^H Behe cnrypHocTH o;i; cboJHX roHHjiai].a ymao y scMJby 6paTa CBora,
cy /I^pMan h KyAe.iHH roHH.in KpajBa
3. MopaBe, HMajyfeH xo.xnKO
He Hanajiajy na acMJbe
yBHl)aBHOCXH
ji3i
MHoro CH.xHHJer oa ce6e Kpa^a MH.iyxHHa.
HMaMO join ABa nocpe^na ;iOKa3a, ;i,aje
^pmaBa Kpa.^a ^paryxHHa jionnpajia ^o 3anajiHe Mopase, a MoacAa h jyacnHJe ao pasBo^a MopaBHue h yBu,a. IIo neKeM .lexonnCHMa: M.iaj^n chh Kpajta ^paryxHHa ypouiHit
6ho je caxpaiteH y upKBH cb. ApxnJiHJa (Ti,aH.
ApH.i>e); KpajB je ^paryxHH casHjtao Manacxnp Paqy/) Mome ce MHC.iHxn, ;i.a je CpeMCKH KpajB ^paryxHH caxpaHHo CBora omhJteHor CHHa h rpa^HO MaHacxnpe na npocxopy
a

;i,a

^paryxHHa ao
,

CBOJe ^pacaBC.

Ha

ocHOBy obhx npexnocxaBaKa mh ysHJJa je jyjtcna epauui^a JJpaeijmuHOoe

CpeMcne Kpa^heeune iiiujia noajiaeumo 3auaj^HOM MopaeoM.
Ka^a ^pMan h Kyjie.iHH 6Hrae caBJia;i;aHH
H npoxepanM, ^paryxHH npncajeAHHH CBOjoj
^tpacaBH BpaHimeeo h Kyieeo.
BjcKOCiaB K.iaJHk na cbom hcxophckom
axjiacy cpncKO-xpBaxcKHX seMajba Kao Epa-

MaMO

1)

TaacH
Pamat.

Jb. CtoJ.

CTp.

CTp. 52

Cqom. in

5758.

53.

CTp. 95, 98,

TjiacH.

XXI

138189. 146
6667.
lUa*.

cTp

105
Brundusium^
Boronch
Huneeo (Bronsch
Brandiz) o6ejie3KHO je npe^eo oa MopaBC ;i;o
Mjiase, a Kao Kyueeo npe;i,eo o^ Mjiase ;i,o
,

IleKa.^)

r.r. KoBaqcBHii h JoBaHOBHh Ha hctopHCKHM KapTHu;aMa ys npBO HSAaae CBOJe

HCTopnje Kao BpanHqeBO o6e.ie3KHJiH cy npe-

^eo H npcKO MjiaBe, cbc ao Mnpoqa h ^ejin

JoBana, na h ;^o TaMOKa.^)
r. MnjinfecBHt ysHMa, ^a je cxapo BpaHHqeBO 3ay3HMajio i^eo jtaHamftH IToacapeBaqKH OKpyr h npe^eo ys BeJiHKy MopaBy
;i,o

Cxa-iaiia.^j

MnjiojeBHty

ce cxapo

xesajio CBO ao BH;i,a

BpaHsqeBO

npo-

ByrapcKOJ.(!)^)

y XVI

BOKy jKyne BpaHnqeBO h KyqcBO 6HJie cy na rjiacy. SnaMeHaxH nyxHHK

XVI BCKa AnxyH Bpanqafe cnoMHH>e hx
(Branicievo, Cuciaevo) Ha nyxy h3 CMC^epcBa y Jaro;i.HHy, caivio mxo hx oh norpeniHO
cxaB.TLa Ha .iCBy o6ajiy MopaBC npejvia ^yHaBy.^)

Kao

3ana;i,Hy rpaHHii,y

BpannqcBa XIII

XV

BCKa Bajta y3exH BejiHKy MopaBy,

AO
jep ce y je^HOJ xpucoByjLH KHCsa JIa3apa
1)

Atlas Kapia

-)

HcT.

4.

1891 Kapxe lU

H3;;.

ii

IV ya

cip. 80 h

136.

H K. HeHa^oBah y3HMa
Khck. Cp6nja CTp. 1015.
nox BpaHHieBOM ^nootcajyeeaHKy u HyapucKy Haxvjy". JKhBOX K. Taopija cxp. LTX LXl, 780, 805.
3)

*)

riyxonac

5)

Rad LXXl

cxp.
cxp.

12,

23.

13,

16.

106

ManacTHpy PaBaHHitH cnoMHiteyBpaHHiieBy

h hurd r^'t Hcxnt
/Khkhm^ PopHrara (
KA4T0 H3b MopaKj H oynaji,d ov MopdKV) ^)
Cejio ^HBHixa na.iasH ce y IIoHcapeBaqKOM
Cpesy, HSMe^y nojKapeBn;aHBe.iHKeMopaBe.^)
cejio

HcToqny rpaHHuy BpannqeBa najba pasMaKHyxH H npeKO M.iaBC cbc jio lleKa^), jep
ce y jcjiHoj xpucoByjbH jtecnoxa Xopi^a y
BpaHHqeBy cnoMHay cejia: TonojiooHUK, UelaHaHuipa, KypjaHe, Kjiaj^oyyd}) Ce.io TouojiOBHHK H ;i;aHac nocTOJH y PaMCKOM Cpeay.
Ce:io XlemqaHima 6e3 cyMae je jtananiEbe
na nyxy h3 nojKapeBi],a y
cejio UeHaHui^a
rpaAHoiTe.
Kypjaqe je Kypjana y
Be.xuKO
PaMCKOM Cpeay. K.iajtopy6 onhe jia je ;taHamBbe cbjo Kjia^ojjyeo y M.iaBCKOM Cpesy,
Ha nyxy h3 llexpoBua y KyqcBO.^)

Jy^na rpanHiza BpannqeBa, BcpoBaxHO,

Hmna je rpedenoM, Kpos Kojii ce npo6HJa
M.iaBa y BpaHn^ieBCKOJ Kjincypii

ManacxHp BHX0BHnii,a

Befe je

(yK;i;pe.xo).

Kyqajy.*')

Ha

ocHOBy iiieaoKynHor ;i.ocaji;after pasjraraaa mh feeMO npexnocxaBHXH

1)

Mon. Serb. cxp. 198.

2)

"Bent^p.

Kapxa

Kpa.Tj.

Cpfiaje.

cpncKiiM ciioMeHHUHiia IleK ce jas-ta a Kao hmb

npe,T;ejia.
Y hctoj xpucoBy.iH KHeaa .laaapa iiaHacTapy
PaBaHHuu (Mon. Serb. CTp. 199) cnoMHH.y ce ce.ia y IleKy:
3)

A8CHHI, KdMiCKU, K8M4Hbl. .ty6HH,e a KaMHJeBO Hajase ce 6jH3y IleqaHime a KyjiaHu 6.ja3j BejHKora Fpa;i,HiuTa.
4)
5)

Kapxa
*>)

Mon. Serb. crp. 196199 6p. CLXXXVI.

Cxax. Kpa.-b. CpCaje cxp. 218, 224, 226, 228.
CpCaje.
CxapuHap 3a 188S

Kpa.i..

r.

cxp. 73 - 84.

"BeHep.

107
FpaHutpa je JJpaeymuHoee CpeMcne Kpajheeune uwjia ojs, JXynaea IIopeHKOM Pckom,
60iJ(ojie^0M JJ^pne Pene u Bejiune Mopaee, ua
ce JoeauoeaHKOM PenoM xeamajia CmaAafia
u mujia 3aua/fH0M MopaeoM^ Awofc/^a cee ^o
hbenoza useopa u o/famAe paseo^eM yeipa u
Mopaee; yeipeji Il^pHUM \i EejiuM PsaeoAi;
u xeamajia ce
/fa.be upejiasujia ua Upany
pene Bocue u umjia hu3 iby cee i^o 'hbenoaa
yuiKa y Caey; CaeoM ji,o BpuKC a offamjie
aomoeo npaeoM upycoji xeamajia ce Hyuaea
ucuo^ ByKoeapa, nao uimo u Kjiajufi ooejieoicaea: o^ ByKoeapa, je zpauui^a umjia JXynaeoM cee jj,o yiaHa IIopeHKe Pckc})
CpeMCKOJ KpajLeBHHii npecTOHHi],a je
Kpajby ^paryxHHy 6FjJia j /l^aopt^y h y
BeoepaMy.
^aHac, Kao ;i;a 6h xeniKO 6hjio ojipe^HTH
TaqHO, rjte je 6no xaj JJ[a6pip^ npecTOHHii,a
Kpajba ^paryxHHa, a nor.iaBHxo c xora, mxo
AE. ^aniijio napHKOM KajKe, jia, ce ^a6pan;
Ha.iaaii y Cpejiy a ne y Maueu (Ji,h.E.phi\h

Kb 3fMAH ptKOM-EiH Cp-KUlt")^)

HeKii

Hamn cxapnjn HCxopnqapH ysHMajy

Aa ce ^aSpaii; Kpajba

^paryxana o^HCxa na-

y CpcMy, h ohh je;i,Haqe jtananiBbe

CHpoMamno ceon.e JJ^odpuw^e ca cxapsM /l,ajiasiio

6pii,0M.

TaKo, Ha npHMep, IlejaqeBHli ysiiMa

ij
Dcr
TdGh. KapT. Kp. Cp6.
Bh;IH Klaic. Atlas.
Eur. Orient... vom K. K. milit. geogr. Jnst. in Wien 1887
y Tcorp. 3aB. B. IIlKOJie.

2) JI^EH.

JKhb. CTp. 43

44;

IIb. IlaBJi.

jKht. crp. 325.

108
je

jta

^paryTHHOB ^a6pai^

6puHi{u. IlejaqeBHh join

cy Mccxa

Kpaji>eBi],H,

both

HexpoBiiH,

ffo-

^a

;io;taje,

^o6pHHii,iT,

CoBJiyK y AOMeBy Cb. ^HMHTpHJa", y oko-

cpPMCKe MnxpoBHue h ;i;a ce y CohBH;!i.e xparoBH cxapHx pasBajiHHa.^)

jioHH

ayKy
J.

Aa

PaJBh MHcnii

fee

cxapn

^a6pai;

.6hxh H.iH ;i.aBaraH>e cpeMCKO ceoii,e Ho6puHtf,u

HJiH naK ASi ce cxapn ^a6pan, nanasHO y
Kap.xoBan.a h CjiaBKaMCBa,
JIO.XHHH H3Met)y

nosnajy

ce H ;i;aHac"

Tjie

manx

xparoBH ^er^a-

pa3Ba.xHBa.^)

BnjiaKOBHb h ^aBHAOBnfe h MaBApoBasHBajy xy ^paryxHBOBy npecxoBHUiy

ffoopai^. BBAaKOBHfe xaKoi)e ysnivia Aa je cxapn
^aCpaii, cpCMCKO ceoD,e ^o6pHBn,M, MaB;i,poH MejaKOBHfe caMO bcjic ;i,a je y CpCMy a
^aBH;i.OBHfe BCJiH ;i.a je ^paryxnB cxaaoBao
II y Mccxy Mameju,
Sjnsy Kap.xoBai^a, r^e
ce BB^e HCKc pasBajiHBe.^)
Bufe

BpaBKOBnfe

ysHivia jia ce

^a6pan

na-

y CpcMy. Ob ^aSpau nasHBa ManacxHpoM.^) y je^BOM BameM KaKO H3rjie;i.a

j^ocxa M.xaAOM jiexonHcy, jep noMnae BobM.
^HBHJa, ^aCpan; je nasBaB ^ocpHMb;
jiasHO

1)

Ilejaq. Hist. Serv. cxp.

213219.

2)

Pajnfc. HcT. KH.. IT cxp.

514515.

3)

BH;i,aK.

HcT.

MaHAp. Hjiycxp.
I cxp.
4)

192.

hcx.

Aikiv. Kukulj.

cxp. 117; JI,aBH,i. Hex. crp. 78

79;
Cpn. Hap. cxp. 96; M(>;^aK. Hcxop.

kh>.

cb.

HI

cxp.

12.

109

Op6HHHJe Ha3HBa ^a6pai]; Debar i ; JlyKapHJe

Dabarz h sea ;ia je y H>eMy 6ho ManacTHp.^)
HapojiHO npe;iaft>e y CpeMy caqyBa.ioje
BepoBaBbe, ^a ce ^paryxHHOBa npecioHima
HajiasH.ia y KpajteBunMa y CpeMy. 2)
CpefeKOBHt MHC.iH, ;i;a ce ^a6paiii Ha.lasHO y CpeMy Ha ^ynaBy (r^e ?). Mn.iojeBHfc, Ha yniby ByKO^paava y CaBy. T. r.
KoBaqennh h JoBanoBnti ysHMajy ^a je ^T,par.

ryxHHOBa npecxoHHua 6H.ia y /I,e6pniv na

CaBH.^j CBaKaKO, obo MHui.T>eH>e r.r. KoBaqeBHfea u JoBanoBaha Sate HaJBepoBaxHnje.
Jom je Amh Byje qyo ;i;a ce npnqa, ^a, je
^e6pu Ha CaBH 6ho npecxoHHn,a Kpajta /I,pa-

ryxHHa,*)

IIo r-Hy MH.xHfeeBiitiy y jtaHara&eM ceny

4 caxaxa nnaa CaBy Hcno;ii
^e6pD,y, 3

Illanua,

cy ce

ceJia Ma.xor /I,y6oKora,

ko;i;

;i,o

CKopa

pasBajinne cxapora rpajta, 3a

KOJH Hapo;i npnqa, ;ia je 6ho bc.ihkh h kojh
je CaBa, o6a.iy poHctn, ca cbhm no^poHHJia.^)
1)

Bflt^a.xe

TjacH.

gli Slavi

XXI

cTp. 253.

Orbini, Jl
cxp. 240. M.
Luccari, Copioso ristretto de

regno de
Annali

gli

di R.iusa cip. 37.

KH>.

2)

Kaj. Cp6o6p. 3a 1895

')

CpetiK. IICT. KH>.

CTp. 175, 921.
CTp. 116.
KoBaq. h JoBan. ITct.

CTpana 96.

r.

CTp.

108.

Miuoj. Ojjom.
h3,^.
1895 96

itin. t. IT cxp. 261 263-,

Xurquie, t. II
dessous de Schabat2i, il existe sur la Save
dea ruines et un village appele Dehrz, qu' on dit avoir ^te
une residence du kral Dragoutin.
*)

Rec.

CTp. 369.

1)

d'

An

MBJiHk. KHeac. Cp6. cxp. 425.

no
BjK je 3a6ejieacH0 ;i;a ce na 200 KopaKa
ycpe^ cejia Majior ^y6oKora noMocxa
o;ii
maB HH3a CaRy BH;i;e ocxacH BC.iHKor maHi^a
a r. MH.iHteBHh caonmiaBa, ^a ce Taj raajom

Hai;

^a

n03Haje.

Jom

je

ByK

poHn,

aade.ieacHO:

y scmjlh
kocth;
Ha
HeKo.iHKO
cy
MHore jtyACKC
jin
roAHHa npe 1852. loji. npH rpaj^eay nyxa
npcKO Tora uiaHii;a naniJiH pasjiH^He cxapHjjCKC HOBi],e, p6HHe 0]i aeMJtaHHX cyAOBa h
Apyre HeKe cxBapii; ^.a napoji; npunoBejia ^a
je xo Her;ia 6ho bcxhrh rpqKH rpa^.^)
na TDeHepa.iinxaSHOJ KapxH KpajLeBHHe
ce,

r;i;e

ce o6ajia

BH;i.e

Cp6HJe H BbCHOJ ceKD,HJH Bo o6ejie3KeHe cy

pa3Ba.iHHe /l^edpij 6jin3y HcxoHMCHa ce:ia,
H3Me^y Majior ^yCoKora h HoBor CeJia, nsJapyre
naji; CaBC, c ;i;ecHe cxpane ^y60Ke
Ha BHCHHH 129'".-)

Ha
jia.

cynpox ^anHJiOBy Hspn^HOM ncKasy

ce ^aSpau, Ha.ia3H0 y Cpeny, Bajta nnaK

xpaacHXH ^paryxHHOB ^a6j)aii y MaqBH a

He y CpcMy. OjicyAHO BajBa nanycTHXH cpeMCKO ceoue ^oSpHHue. HaJBepoBaxHHJe je ^a
ce cxapH ^adpau Ha.xasno 6.iH3y ji,aHaraH>er
ce.xa ^eSpita Ha CaBH, a y xojihko npe, mxo
ce xaMO BHAC jacHH ocxaHH HeKa^aifcer Befeer
rpa;iCKor Hace.T>a h mxo ce y napoAy caqy^) ByK. PeqH. cxp. 114. JleOpn; m. ccao y UlaSaHKoj UocaeuHu od Caee nod Muaoi Jly6oKota moao ynyrpa y acMjby.
y Jlan. PeqH., aa iy;io, ncMa HHKaKBa cnoMena o JtaOpuy.
Bh;ih PeuH. kh.. I cji. a. u j^oji,. y UI kh>.

2)

'Ben.

Kapxa Kp. Cp6. h ceK^. B2

IIIa(5a^.

Ill

DMC ^e6pii; h 3a pasBa.iHHe. Ako Ba.ta

cy^HTH no caMOM HasHsy OH,/i;a je cinqnocx
HMCHa ^aCpan, h ^e6pu; Kyji; h KaMO Beta
Hero mxo je cinqHOCx iiMena i^a6pan; h ^oBajio

6pHHii,H.

CcM Tora

je i>H.iojiomKH pasyMJBHBO,

KaKO ce ;i,aHaraEbii iiMencKn o6jihk JJedpif pasBHO H3 cxapMJe *opMe yi,bBpbMb. IIIxo, naK,
AE. ^aHHJio HspH^HO BCJiH Aace^aCpaaHanaSHoyCpeMy, H xo 6u ceneKaKOMOrjio npoxyMaqnxH. y XIII jto XIVBCKa Maqsa je iiMajancxy
cy;i6HHy
i],e.xHHy

caCpeMOMH oCpaaoBa.ia cifcUMe jejiny

H y nonHXH^KOM h y reorpaa>CKOM,

exHorpa*CKOM, na h y cxpaxerncKOM^) CMHCJiy.

Ka;ia ce Dopeji OBora ysMe na yM joui h xo,
mxo ce ^paryxHH nasHBa par excellence
CpeMCKuji Kpa.heM^ jep oh hhjc BJia;i;ao hcKJbyqHBO CpCxMOM, OHjia ce ca cbhm noys;iaHO Moace npexnocxaBHxn: J^a AE. JXanuAO
Huje eoj^uo mano eeAune pasjiune y uasuey
u3Me^y Manee u CpejHa. Cpejt je ou/fa 6uo
uoHaJ3HamHujaicoKpajuHa Ate^y seM.^ajia Kpa.ta ffpaeywima u oh je ceoMe ejiaifaoi^y noHocuo Hasiie ca.ue KpajbeecKe mumyjie. IIpeMa
moMe, JJanujio je uo/^ CpejiOM uoMpasyMeeao u Maney u Cpejt.') Hnaqe ce HHKaKO
He M03Ke npoxyxMaqnxH, sa mxo ^annjio y3HMa ;ia je ^a6pan, y Cpeiwy, jep no cbcjioiaHCXBy r-na npo*ecopa D-ra JoBana

1)

Aparam.

H Ham

Iljmp.

lloji.

crp.

124

125.

Hapo,iHH uecHHK yaiiMa Kao je;iHy ueJiHHy

CpeM H npe;i;eo c OBe CTpaue CaBe. IIosHaTH cy cthxobh
cpncKe Hapo;iHe necjie JteoHa JaKuiiilia
-)

112
I],BHJHha TaKBa je npnCpeacHa KOH<i>HrypaaHJa

y OKO.iHHH ceJia ^aCpua,

Mome npexnocTaBMTH, ;ia

HHKaKO He

;i;a

ce

ce

^aCpaii;

najia-

3H0 y CpeMy, na jj,a. ra je Casa BpeMenoM

omenHJia o;i; CpeMa h ;ia je laKO npHpoAHHM
;i,oi];HHJflM y3poi],HMa npeneceH na ;i.ecHy cxpaHy CaBe.

^a

^paryTHHOB ^a6pau, OAHCxa

je

6ho

y MaqBH a HHKaKO y CpcMy, HMaMO HajaqH

jiOKas y je;i.HOM cnoMeHHKy H3 npBe no.iOBHHC

XV BCKa. y

je^HOJ CBOJOJ XpHCOByjbH H3 BpcMena o;i 1. CeoT. 1428 31 ABrycxa 1429 r., kojom
noTBp^yje daniTWHy ne.iHHKy PajiHqy, rnxo je
HMao no;i; ^ecnoxoM Cxe^anoM h uixo je
o;i;
MaijapcKor Kpajsa /KnrMyHj[a, j^ecnox 'Byp^e BpaHKOBak nHine: H ov M^HKe:
TpbPb 4r^^P^MI^- H CSAO KOie npHA4r<l Kb TpbrOV ^T^KPI^MOV npXCOKO. OB^e ce HSpHKOM
Kaace ;ta je ^e6pii, (h.xh ^aCpaii,) y MaqBH
a y 6aH3HHH Aanaiuaer cejia ^e6pu,a, Ha .neCHOj cxpaHH Cane OAHcxa ce Hajia3H cejio

;i;o6ho

Ilpxoeo})
^Borjiau yae CpajeM aesi.ty pasHy.
CpHJeM aeM.T.y h paBHO IIocaB.i>e

Cp6iijy

;i;o

yacaua

TaKO Heurro yaasia a necHHK

rpa;i;a."

JL.

H.era ce aajiaSH ctux: H dajejn tu

U,ejioK. Ji;ejia ce. II CTp. 20. B. 1892
Ajih Hapo^HK necHHK pasjHKyje

11. HenajOBak
Y
Maiay oko peKe Caee^,
asjs,.

JL. Jokc.

Maisy

o;n

BaJi>eBCKe

HaxHJe". IIodHaTH cy Hapo;;HH cthxobh: IIa ce cnycTH

Ba.teBCKoj Haxajn, o,-;e npaBo npeKO Ma'ise pasHe".
1)

CnoMBHUK

III

H ceKU. B2 UlaOaii;.

CTp. 9.

T.BH.

KapTa

Kpa.T>.

CpCaje

113

^a6pan, je j XIII
XV b. 6ho oji snaxHHJHX cpncKHx xproBa, a KaKo ce y cnoMeHHii,HMa nocjie OBora BpcMCHa HHKaKO ne
jaBJba, Cnfee ;i,a je nponaraky cpncKe ^ecnoTOBHHe y XV. B. xpr y ^adpny HsrySao
CBaKH 3Hanaj h ^a ce rpa/tcKO Hacejte BpeMCHOM pacxypHJO. Ha no^trpa^CKHM pasBa.iHHaMa ;i,on,HHJe ce pasBHJio h o;i;pcajio 3;aHaraae ce.io ^e6pij,. Koje je, KaKO Harjie^a,
y nponiJiOM BeKy 6hjio ca cbhm HesnaxHO,
jep ce y aycxpncKUM ;i,hcxphkxhiim cbhckoBHMa cnoMHay o6jEjKEbSL cejia IIpxoBO (Bervo)
H SBesji {Svosta) a ^e6pn, ce hc cnoMHae^).

1)

CnoMeHHE

XVm.

c'xp.

106.

vni.
JPSABHZ H BEPCKZ PAJ KPAJLA JPAr7THHA

HeuaEzi Kao sjiasajiau z Kao ^obck.

AcKeTEsau
7ByTpaiEH.E
JlparyiBEa a yxBi^aj cseniTeECTBa.
Oseoce ca Ay6poBa?KOK
Aps^asEE pas Kpajta SparyTEsa.
PjiaBBB TproBaHKB ffpyuoBB
E MjieTaHKOM PeEy6jiEK0M.
B ECHTpB y CpeMCKOj KpajtesBEB.
Hobbb Kpajta
SparyTEsa.
OflsocB ca PycajOM e JepycajiBitOM.
npEJaTejiCTBOBaae ca AE. SasEJiOM II.
OflEOCE ca Pbmckom KypsjoM e nporaaaae jepeTEKa.
SEflase saaysdEHa e o6flapEBatte
uaEacTEpa.

SparyTZH
Kpajia

noCiMaxpajyiiH u,eJiOKynHH pa;i. KpajBa^paryTHHa (Kao B.iaAaoita h Kao ^OBeKa) ;i,o.ia3H

ce ji,o jBepeaa, jisl je Kpa.it ^paryxHH, CBaKaKO, jejiHa CHMnaxnqHa nojaBa y CpncKOJ
HcTopHJH. Kao Bjajiajiai;, oh 6h ce Morao
HasBaxH naxpnoTOM (aKO OB;i,e naxpnoxHsaM
He 6h 6ho anaxpoHHsaM). Oh ce Huje na^axEbaBao Kao BpxoBHii cpncKH KpajB *aHxacxHqKHM MHC.iiiMa cnajaH>y jtsa cacBHM cynpoxna
ApJKaBHa e.ieMenxa: CpncKC h BHsanxHCKC
^pjKaBC. nixa BHuie, Ka;i.a je H>eroB Cpax
KpajB Mii.xyxHH 6ho h cyBHme OKynnpaH obhm
BHCOKHM n.xaHOBHMa H Ka^a ce y CpncKoj
^pacaBH noqe.xa jaKO ocetaxn xa BHsanxncRa
cxpyja: Kpajb ce ^paryxHH cxasjba na ue.xo

115

CpncKe npoTiiB xe BH3aHTHCF,e IlapTHJe" h

jaBJta ce Kao jaKa peaKu.HJa njiaHOBHMa ceora
Spaxa. To fee 6hth jejian o;i, oaBHHX yspoKa

no6yHe Kpajba ^parjTHHa 1312. ro;i. Kao

BpXOBHH CpnCKII Kpajb, OH CO Tpy;i,HO, JISL
uonpaBH BeoMa p})aBO yHyxpamme cxaae
CpncKe JI^pjKaBe. Oh je caM co6om jiaBao
npHMepe ^OBeKOJbydJba, no6oacHOCxH, npaB^te,
nomxoBaaa cxapocxH. Kaji; je yHyxparaae
^ipacaBHO cxaae KOHco.iHAOBao, mh cmo ra
BHjteJiH y je;iH0M ji,o6po opraHHSOBanoM ajin
HecpexHOM caBesy ocBajaqKHx xeH;i,eHn,HJa.

^pacaBHa pa;iH>a KpaJta /^paryxuna nefee

6hxh jiSL je 6e3 acHBOxa h cBeacHHe." Ha
npoxHB. ^o.xasaK na npecxo CypHHM jiora^aJHMa nponpaten eneprnqKH ynyxpamttH jip3KaBHH pajj; Kpajba ^paryxona aeroBO nyxoyinHpaBaae BJiacxejie pax
Bafte no scmjeh
ca BH3aHxiijoM h ^pManoM h Ky^ejiHHOM;
rpnma caBCCXH; a6;i.MixHpaH,e 6yHa npoxHB
CBe xo noKaKpajba MnjiyxHHa h x.
:

;i;.,

syje, jia je, HnaK,

BJiajtH

Kpa.'ba

^paryxHHa

HCKor acHBOxa, eneprHJe; ^a je BJiaaa

BpxoBHor cpncKor Kpajta ^paryxana je;i,Ha
OA 6ypHHX nepHO^a CpncKe Hcxopnje. CpnCKH 6h nejpHHK y B.xa;tH BpxOBHor cpncKor
Kpajta ^paryxnna namao aSHJta je^an sna6hjio

xaH ^tpaMCKH ejieMenax.')

1)

cpncKoj j^paMCKOJ KB>HateBHOCTH nosHaxa je ,'ipaMa

AraHacMJa HuKOJiMka ^parVTHHh KQ^Ab

SvaJiocTHO no3opie y 5 ;i,'fcfiCTBa. H Caj^i. 1S41.
0J(

CpKCKH.

116
B.ia^a BpxoBHor cpncKor Kpajta ^paryTHHa pa3.iHKyje ce oji B.ia;i,e cpcMCKor Kpajta
;HparyTHHa. ^ok je ona dmia Sypna, oea je
MHpHa. CpeMCK,y je KpajLeBHHy no;i; KpajteM
^paryxHHOM Kpenno 6.iaro;i;eTHu MHp. CpncKH
je cejtaK rjie;i,ao CBOJy itHBy; a rpa^aHHH
CTBapao TproBHHCKe h sanaxcKe raneKyjiai],HJe.
Ha CBaKOJ je cxpaHii B.iaAao ^y^OKH Mnp.
Kao niTO cmo BHjte.m, Kpajt je ^paryxHH
;iiOinao na cpncKn KpajteBCKH npecxo nacHJiHHqKHM nyxeM; a.xH 6h ce xaj BberoB KopaK

HnaK

jiao

;i;o

neKJie onpaB;i;axH.

x\

Ka;ia je

H yxBp^HO ce na cpncKOM KpajbCBCKOM npecxojiy, oh naje 6ho xHpaHHH, kojh

6h caMO CH.iOM HarHan nanycxHO oxexn BjajtajiaqKH npecxo. Ka^a je y CpncKOJ ^pacaen
y CJieji; BnaaHXHCKor npo,T,HpaH>a Hacxa.ia 3a6yHa

jtoraao

H HesaAOBOJBCXBO, KpajB je ^paryxHH Moac^na

H H3 naxpHOxcKHx pas.xora a6;i.Hi],Hpao y
KopHCx CBor BpcHHJer H nonyjiapHHJer 6paTa
MH.iyxHHa. Ka^a fee y CKopo h no;i; KpajbCM
MHJiyxHHOM sanpexHXH CpncKOJ ^pacaBH bcjiDKa onacHocx oa BHaaHXHHana, Kpajb fee
^paryxHH, y xom KpnxHqHOM BpevieHy no
HOBora Kpajba

MnjiyxEna,

;i,axH

.xen

;i;0Ka3

CBOJe y3BHmeH0CXH: Oh fee oxnfeg y noMofe

CBOMC 6paTy, o^arHafee Hcnpnjaxejba h yqnnnfee c H,HMe 3HaxHe saBojcBaqKC ycnexe.

HHAHBH;tya.iHOM pa;ty n xapaKxepy

KpajLa ^paryxHHa oco6hxo ce Hcxnqe jcAna
i;pxa: BdHKa no6oacHocx. Ja^HHOM CBOJe pejinrHJ03H0cxH OH cc /^ocxa Hcxnqe rslji, ocxajieM

117
HeMaHHfeHMa, y kojhx je Kao neKa Tpa;i,Hii,HJa
6HJia Ha saBprnexKy BJia^e noKajiy^epHXH ce
H TcaKHTH nocBC^eHby. Cbojom nomxeHOM
;iyraoM oh je BepoBaxno 6ho KOHxpacx Cpaxy
KpajBy MejiyxHHy, o komg cy BRsaHXHCKH
HCxopHwapH caqyBajiH mKaH;i,aji03He npnqe.
BeJiHKa pejiHrHJ03Hocx Kpajta ^paryxHna
Moace ce pasyMexH. OH;i;amH>e je ^pynixBO

6hjio

xaKBO:

HOfflliy,

H,

3a;iaxHyxo BejiHKOM pejiHrnjos-

npe^aHO necHMHSMy h

npeina xomc, KpajL

pe3HrHaii,HJH,

^paryxHH cbojom
cyMaHBy hjih

HHjiHBHjtyajiHonihy ne noKa3yje

HSABOJeny HHitHBHjiyy.

Ho AE. ^aHHjiy Kpajty ^paryxHHy, Kajta

Aomao y CBOJy HOBy npecxoHHuy ^a6pani,
Kao Aa jc npBa dpnra 6HJia ^a Aa Maxa h
H3pa3a necHMHCxnqKOM pacnojioaceay CBOJe
Ayme h Kpajaew ecKexHSMy, ne 6h .ih KaKO
npeABoroM noKajao xemaK rpex, mxo jeycxao
Ha CBor oi],a.
Hajnpe oh oa ce6e ^ajicKO o^SaiiiH snaKe

je

Ha mccxo cjajnor
epeMHxcKO, nciiieo6yqe
oh
KpajBCBCKor OACJia,
nano h HCKpnjLCHO. Onaca ce xpmqaHHM
nojaccM no nary xejiy h jaKO cxeace nojac.
OSyqe Komyjty OA omxpe KOCxpexH. He
AaBaiue CHy ce6H na o^h. CnaKe Hofen cysaMa
KBaniame nocxejby CBOJy. Y seMJbH HCKona
rpo6, KOJH te ra yBCK onoMnaaxn Ha CMpx
H HHDixaBHJio OBora CBCxa. Ka^a 6h ce oa
Ayrnx necnaBa&a, hoKhhx MOJiHxaBa h 6AeH>a
JaKO H3HypH0, OH 6h ce ca ^aBHAOBHM HcajiBJiaAajiaqKor AOCxojaHCXBa.

118

MHMa H

JeBaH]^e.i>eM

y pymn jiemehH

o;i.Mapao

J TOM rpo6y, kojh je ao hckjic 6ho Hcnyaen

TpH>eM H oraxpHM KaMemeM. Y TaKBOJ xopxype OH TpasKame oja^enoj AyniH CBOJoj
MHpa H Hacjia^e! ycTajyhn 113 rpo6a, oh
OTsaparae h npo^Hxaeanie JeBant^eJbe. h3
^aBBAOBHx

IIca.iaMa ncBarae noje;inHe ncaji-

h aeroBy HeyMnxnyxoBao
no CBOJoj ApJKaBH,
Hocx. Kajia je
Ha npeHoiiHinxHAia oh je Hape^nBao, jia,
My ce cjEHqaH rpo6 ncKona h o6.iojkh xpH>eM H oinxpHM KaMeaeM, n xy 6h ce oaMapao/)
cjiaBebH

Me,

TaKaB

Oh

6erae

rocno;i;a

je Kpajt ^paryxnn 6ao acKex!

dnroxa! ILeroB acKCXHsaM cno-

MHH>y H HeKH JieXOHHCH.^)

Oa BaaKHOcxH je, mxo AE. ^anHJO h3HOCH, ^a je KpajL ^paryxnn 6 no OKpyacen
MHorHM Kajiy^epHMa. H xh Kajiyj^epn cbojhm
jeAHOCxpaHHM iiorjiejtHMa na OBaj HHnixaBHH
H npo.ia3Hn" CBex, cbojhm caBexHMa o;i;pacaBajiH cy, HCMa cyMH>e, y KpavT>a ^paryxHna
onaKBO pejiHrHJ03H0 pacno.ioaceae, ony ckjioHocx Ka Mc.xaHxojiHJH, OHy cxpacx Ka acKeXH3My. Kajy^epH cy My npBH noKasajin, jia
ce OH je^HHO HCKpeHHM KajaacM, hocxom h
MOJiHXBOM MO^e rpcxOBa oqHcxHXH. Ohh cy
My qaK h ennxHMHJy o;i,pe^HBajiH !^) Yrjie1)

2)

6.
3)

^aH. 'MaB. CTp. 32 34.

CrojaH. CnoM. III.
lUa*. Paruat. Let. CTp.
Jb.

AaH. jKaB. CTp. 41

42.

IIb IlaBa.

52.

^ht.

CTp.

180182.

FjiacH. LIII.
Starine XIII. crp.

cTp. 95.

CTp.
168,

119
;^ajytH ce na Cb. CaBy, Kpajb je

^paryxHH

6ho Aomao Ha Miicao ;i,a eag na xaijHJiyK y

CBCxy ScMJLy. Ho KasHBaity AE. ^aHH.ia
BJiacxe.ia Kpajba ^paryxHHa, ,,CHAbHH Eb otlHbCTKHH lero'*, Bajj^a h3 jipacaBRHX paa.iora,
Hs.xoaceHa
jta 3eMJ>a ne 6y;i,e 6e3 B.ia/iaoiia
KaKBRM eBeHxya.iHOCXHMa, ojt.xyqno ce ycnpoXHBH xoj HaMcpn KpajBCBOj H saxxeBauie jta

CBaKor nyxOBaaa y CBCxy

KbTOAH", Kpajby Bejbame B.iacxe.xa,
KirOJK TbI, MOrbl KP4HHTH HJCb H KbCOV 3<MAH)
0Tb OTbHbCTKHra TKOIrO 0Tb HdX0?K4fHHra COX/npOTHKbHblHXb Mi3HKb"...^)
noTJiejxj Ha yxHi],aj CBenixencxBa na
Kpajba ^paryxHHa HcxopHK MaJKOB n^e Majio
Aajbc. Oh ysHMa ;ia ce Kpajt Mu.iyxHH ciyacHO CBemxcHCXBOM Kao ^yxoBHHM opyacjcM
npoxHB CBor 6paxa KpaJLa ^paryxHna h ;^a
je OH ycneo jia CBcmxeHHiiKHM yxHn,ajeM

ce

OH

npo^e

ScMJby.

yxpe y KpajLa ^paryxHna CBaKy noMHcao h

xejKBby na Mcmaae y ;ipacaBHe hocjiobc.^)
Ajlvl caMH HCxopHCKH jiorsL^ai>]\i roBope npoXHB OBC npexnocxaBKC Pyca MaJKOBa. Mh
fecMO y H>nytoj oaBH BHiiexn, KaKO ce h
K0.1HK0 KpajB

^paryxHH Mcmao y ^ipmaBne

nocJiOBC CBora 6paxa Kpajba MH.xyxiiHa.

Kpa.-t

^paryxHH hhjc 3a6opaBJ>ao hh

CBOJHX Bna;ia.xaqKnx jiysKHOCxn. Oh ce xpy^a CBOJy soiJby npocBCxn h nayqH

;i.Ho:
no6o3KHy acHBOxy; ^a je 3amxHxn oji CBaKor
1)

Jbidem.

2)

Hex. Cpn. Hap. cxp. 31.

120
eBeniyajiHor nana^a cnoJbiter

HenpujaxeJba.

Oh

ce cxapame o CBOJoj Bojcn,H h o ji,OMatHM nocjiOBHMa. niTHfearae cnpoxHifcy, c.ia6e

H HeMofene. Boraxo ji.e.'barae mh.iocxhhjC hc

caMO CBOJHM CHpoMamHHM

CHpoMamHHM cxpanuHMa/)

Kao BpxoBHH

no;i,aHHii,HMa,

Kpajb cpncKH

Hero

^paryxHH je

6ho ca ^y6poBqaHHMa y xproBHHCKHM h

nojiHXHqKHM Me^ynapoAHHM OAHOCHMa. Y je^Hoj CBOJoj wXHCtHHH Oji; 1281. r., ynpaBJbCHOJ
Ha Ay^poBa^Kor Knesa HaKOJiy MaBpnataHMHa
(Maurocenus), Kpajt JI^paryxHH o^HaB.'ba yroBop MHpa, KOMe je Befe nex ro^HHa npoxeK.xo.

Hcxoj ce jiHcxHHH

ojipc^yjc

Bpeivie

oa

xpH Meceiia 3a HcejBeme CBHJy Ay6poBaqKHX

xproBana h3 Cp6HJe y c.iyqajy KaKBa pasMHpeaa ji3l cy ^y6poBqaHH ji.jm.HR n.xataxn
cpncKOM Kpajby 2.000 nepnepa CBaKe rojinne
MnxpoBy-^any.-) 06a OBa yroBopa 6H.xa
cy, BepoBaxHO, caMo npeseHXHBHe Mepe h
Me^ynapojiHe i>opMajiHocxH, jep ao necnopasyMa. CBaJ)e HSMe^y /I,y6p0BaqKe Peny6.xHKe
H cpncKor Kpajba ^paryxnna naje hh ;i,omjio.
MnpHH XprOBHHCKH H npHJaXCJbeKH OAHOCH
HSMC^y ^yopoBBHKa H Kpajba ^paryxHHa
;

1)

AaH. 3Khb.

179180, 185.
2)

Cpn.

CTp. 28, 38, 4:^.

Hb. IlaBJ. JKht. cxp.
Ct. HoBaK. Cx. Cpn. BojcKa cxp. 57.

Mhkji. Mon. Serb. cxp. 54, 55, 6p.

CnoM. cxp. 39. 6p. 81. IIoxnHC je

LVII. Kap. TBpx

Ha oeoj

jihcthhh:

CTC04Hb no MHAOCTH BOTKUH Kp4Ak CpkCCKt 3{MA'K

H nOMOpbCKHXb. MhkjioiuhL npHHHcyje xy jHCXHHy Kpa.T>y
MHjiyxHHy; ajiH je r. Jh. KonaqeBHh .lOKaaao ^a je xo jih
cxHHa Kpa.i.a JtparyxHHa. ^yn. To;i,. kh,. Ill cxp. 379387.

121
HaciaBHJiH cy ce h Ka;i,a je Kpajt ^paryiHH
opraHH30Bao CpesiCKy KpajLCEHHy h saB.ia^ao H>OMe.
^y6poBaqKH cy xproBun nocetnBajiH xproBe H pa^H-iH y pyAnni^HMa CpcMCKe KpajbeBHHe, a Kpajj ^paryxHH yacHBao je npMjaxe.iiCXBo h noBJiacxHii,e ^ySpoBaqKe Peny6jiHKe. Ha HeKHX, BepoBaxno eKonoMCKHx,

^y6poBaqKO Bete r. 1303 3a6paHace.'LaBaae Cpoa y ^y6poBHHKy h

H>eroBy npe^e.xy; a.xn ojj; xe Hape;i.6e oho
H3y3HMa B.iacxe.xy Kpaj>a Cxei>aHa ^paryXHHH 36or HaK.xoHocxH H npHJaxejbCxsa, Koje
pa3.xora
H>yje

yKaayje ^y^poBaqKHM

xproBu,HMa.^) Kpa.T>e-

BHk B.xaAHC.xaB, Hac.xeji.HHK cpncKor npecxojia

H CHH cpcMCKor KpajLa ^paryxMHa, 0A-ia3H
y HoBCMSpy 1313. roji. y rocxe ;i;y6poBaqKOJ
CHBbopHJH a Be.xHKO ^yCpoBa^KO Befee npe
AOJiacKa BncoKora rocxa o;i,o6paBa cbomc
KHe3y, ^a Mome 3a jtoqeK KpajtCBHta B.xaJ^HCJIaBa yxporanxn 100 nepnepa.^)
JlyKapHJe o;i; ncKyjia sna, ^a je ca cbo-

JHM n.xeMHfeHMa n Kpajb ^paryxHH ;i.o.xa3HO

y /I,y6poBHDK H Ha pejinKBHJaMa CBCxora
MyqenoKa xpasKHO onpomxaja CBora rpexa h
yMflpeae caBccxH.^)
^y6poBqaHH cy y CpeincKy KpajteBHHy
nor.iaBHxo xpHxvia nyxoBHMa: 1)
;tojia3HJiH
1)

Mon. Spect.

vol.

XIII

2;

Mon. Spect.

vo).

3)

Gi.

Rausa

P. Luccari,

CTp. 37.

cip. 300.

cip. 16, 24.

Copioso

ristretto

de

gli

anuali

di

122
npeKO TaSejie, B.iaraja, KoHjHii.a, KperaeBa,
<l>oJHHii,e, BncoKora. CyiecKe, OjiOBa, Bop^a,
SeopRHKa; 2) JXy6po6a%KUM JXpijMOM: npeKO
Tpe6iiaa, FaiXKora, 4)oqe, ^oGpyna, Uoacere;
3) KomopcnuM ffpyMOM: npcKO KoTopa, HhkniBta, Jesepa, nopeji; IlHp.iBTopa, npCKO
IIjbeBajba, IIojKere.

^OK

je Kpa.Tj

^paryxHH

;i,psKao

npe^ejie

6H.ia
3,0 peKe Bocne, y ReroBOJ cy scmjbh
H 3HaMeHHTa TproBaqKa Mccia: Cymecna^
BopaH, Kynjiam, SeopnuK^ Cpedpuuipa^ Ojioeo^
Cojiu.

Ojioeo HJiH

Ojioeai{ 6hjio je

XIV

Berey

Ha BeJiHKOM rjiacy cbojhm ojiobrbm py;i;HHOA KOJQX je H HMe 3;o6hjio. Tpr h py;i;HHKe o6BqHo cy ^yCpoB^aBB saKyajbHBajiH

BiHMa,

H HMajiH

OTy/i.a

Jiene KopncxB.')

BAacaHuipa) 6bo je y XTV

snaTHHJnx CocaHCKHx Tprosa.
no^i; rpajtOM je 6ho Tpr ca no;irpa^eM.-)
Hs Bopqa je je^an xproBaqKH ApyM
Hmao y CpeCpnHuy h npcKO ^pHHe y Py;i;hhk; Apyrn npcKO ^pBH>aqe y AOJinny Cnpeqe,
y Cojih; Tpefen na cacxaB ^pHibaqe h Ja;tpa y Kyqjax, Sbopbhk.
CpedpHuipa^ Koja BepoBaxHo cna;i,a y najcxapBJa cpncKa py;i,HHqKa nacejta (a 3Ha ce
^a ce ona y cxapBJe ji,o6a. pa3BH.ia hb o6jih3KH>e 3HaMeHHxe phmckc py^apcKe Baporan
ffoMaeuje)^ 3a Bpeivie Kpajba ^paryxHHa, Kao

Bopau

B. je;i;aH

(jian.

o;i.

1)

Dr. K. JapeieK, Die Handelsstrassen cxp. 50.

2)

Jb.

c.

81.

123
H Kpo3 ii,eo CpeAtfcH BeK, 6Hjia je je^na oji;
HajsHaxHHJHX pyjiapcKHX h iproBaqKHX Mecra. y cpe6pHHqKHM py;i;HHu,HMa Ba^HJio ce
nor.iaBHTO cpe6po. Cpe6pHRn;a je TproBajra
ca CpcMCKOM H CpncKOM KpajLCBHHOM, ca
BocHOM, c MaijapcKOM, c jtajiMaTHHCKHM xproBa^KHM rpa;i,OBHMa. SnaxHa ;i,y6poBaqKa
KO.iOHHJa

iiMajia

Kpajta ^paryxHna
^y6poBqaHH cy saKyn-

je oji

Be.iHKC npiiBHJierHJe.

cpeSpHHqKH xpr, nojeAHna py;i,HHqKa

OKHa H y npe^rpa^y HMajiHAOCxa jtysKHHKa.^)
Kyujiam je 6ho sa BpeMe KpajLa ^paryxHHa BajKHO xproBaqKO mccxo. Y IJomnyHjiamy je Cajia je^na ^y^poBaqKa KOJiOHHJa.^)

jbHBajiH

SeopuuK

Sbohuk) 6ho je je;i;aH o^i;

Ha.iaano ce y
6JIH3HHH 3HaMeHHXHX py;i;HHKa Sajaue h
3ajaqn cy ^y6poBqaHH niviajiH cboKpywhba.
jy KOJiOHHJy, a nope^ ^ySpoBqana Chjio je h
sajaqKHM py;i,HHii,nMa
Caca H Mjie^Hha.
Ba;i,UJio ce nor.iaBHxo cpe6po, a KpynaEbCKH
cypyji,HHLi,H 6HJIH BHaxHH 6oracxBOM rBoac})a.^)
(oH;i,a

r.iaBHHx xproBa na ^pHHH.

Us 3BopHHKa

je nmao xproBaqKH ;ipyM

cxpanoM Jl,pHHe npcKO jtaHamae
BejLHHe H Paqe y CpeMcny Mumpoem^y, Tjifi
cy ^y6poBqaHH HMajiH Hanpe^Hy KOJiOHHJy/)

.xcBOM

5051,

1)

Jb. cxp.

2)

Jb. CTp. 81.

81.

3) Dr. K. jHpeqeK, Die Handesstrassen CTp. 51, 81

B. Kaput, CpfiHJa cxp. 381382, 629, 631.
*)

Dr. K. JupeieK, Die Handelsstrassen cxp. 82.

82.

124

Her^e Ha rpaHHD;H CpcMCKC KpajBeBene

BepoBaxHo Ko;i; ffodpyna^ SHaMeHHxe cpe;i,H>eBeKOBHC Ay6poBa^Ke KOjroHHJe & Her;i,ainH>e
BJia;],HqaHCKe pe3H;i,eHi],HJe ^a6apcKe EnncKOnnje, o;i,Bajajia ce je^Ha rpana o;i; ^y6poBaqKor ^pyina h nniJia npcKO niaprana,
MoKpe Tope y ;i,0JiHHy TDexHae h ;i;ajbe y

Ob^g ce cacxajao ca rope homcnyxHM nyxCM h3 Koxopa npeKO IIjbeBajba.

lloacery/)

Ha

xproBaqKH ^ipyM nraao

KOMmieKca njianHHa Ha pasBOJ^y 3aMopase h Kojiy6ape y BajLCBo. Hs

Iloacere je xaj

npeKO
na;i;He

BajbCBa je nniao OBaj jtpyM y JJadpat^^ npecxoHHuy cpeMCKor Kpajta ^paryxHHa, hjih
je, naK, npeKo Ko.iy6ape o^JiasHO y Beorpaji;
y ;i,pyry npecxoHBi;y Kpajta ^paryxHna. Ha
SBopHHKa npeKO py;i;apcKor npe^e-xa 3ajaqe
H Kpynfta h h3 Cpe6pHflii,e cxHn,a.iH cy ce
xproBanKH nyxoBH y BajbCBO, ^a o^axjie
yjipysKenn nopejt rpajia EeAS Cmene oaj na
py^apcKH >opyM cxape CpncKe ^pacaBC. y
PyjfHUK.

SHaMCKHXH xproBaqKH ;ipyM, kojh je mcpHAHJancKH npeceii,ao CpCMCKy KpajbCBBHy

jecxe OHaj Kojn je ca 3excKor IIpHMopja
npcKO SHaMCHnxor xpronaqKor D;eHxpa BpcKoea na Tapn hjih npcKO IIjiaBa h ITefeH,
npeKO TproBHraia, ^eaccBa. H6apcKHM ^pyMOM nopeji BpBCHHKa, IIjiaHe, Maoma ^o-

1)

Rad

XXXVn

CTp. 23.

125
.iHHOM

BBHy H

Tpyace yjiasno y CpeiviCKy Kpajtenope;i;

rpa;i,Hha ^ecxHHa h Bopqa,

Py^tHHKa, OcTpoBHii,e ojtJiasHO

Beorpa^i;.

Hs Beorpa^a

je nraao y HCToqne KpaCpcMCKe KpajbeeHHe xproBaqKH, I],apHrpa;i,CKH ^pyM y npaBii,y pHMCKOra nyxa:
IIpeKO MopaBe y BpaHiiqeso, npeKO Me^Be]^e, rpaji.a PaBna h Her;i;e koa Cxajiaha hjih
npeKO JoBanoBaqKe PcKe yjiaano y ^tpjKaey

jcBe

KpajLa MHJiyxHHa. BepoBaxHO ji;a I],apHrpaACKH ^pyM 3a BpcMC cpcMCKor Kpajta ^paryxHHa jom HHJe nraao npeKO niyMa^HJe. Tck
ke roxoBO noc.xe 120 roAnna (1432. r.) npeKO
IIIyMaAuje nyxoeaxH BHxes Bepxpan^OH ;i,e
jia

BpoKHJep.
ffa6pvi,y

y npomjoj
xproBHHCKor

mm cmo onranpHnje roBopnjiH

Kao y npHJior H.eroBa

rjiaBH.

BpcMO cpeMCKora
Kpajba ^paryxuHa mooo 6h ce pehn, ^a je
OH Kao KpajLCBCKa pe3HAeHi],HJa 6ho h 3HaMCHHxo xproBaqKO mocxo h ;i.y6poBaqKa kojiOHHJa. Oh ce H y XV b., aa Bpewe CpnCKe JI,ecnoxoBHHe, noMHae Kao xpr. Ha CaBH
3Haqaja

aa

OA MuxpoBHAC AO Beorpajta
HaJ3HaxHHJe Mecxo.

Fy^nuK

^a6pau

6eme

je 6ho HaJ3HaxHHJe xproBaqKO h

y CpcMCKOJ KpajLeBHHH. 0exauH acHBC py^apcKC pa^Ete y XIV BCKy

H Aanac ce jacno BHjie. Y aojihhh KpacojesaqKor IIoxoKa najiaae ce HaroMBJiane opy;i.apcKO Mecxo

126
rpoMHC Mace xpocKBe, MHora sacyxa OKHa h
XOAHHII,H.^)

y py;i;HHn,HMa pa^axy CacH. Tpr ca uapHHOM aaKynjBHBa.iH cy ^y6poBqaHH, kojh

cy Ha Py;tHHKy aiviajiH jany KO.iOHHJy h
MHore jnymfiTiKG.-) Ha P3,ii,iiHKy BepoBaxHO
cy KOBaHH hobii;h cpcMCKor Kpajta ^pa-

ji.a>

ryxHHa.

^pyra

npecxoHHii,a cpcMCKor Kpajba

^pa-

ryxHHa 6ho je Beorpa^i,, no^exaK I^apHrpaji;CKor ^pyMa. Beorpa^i; je 3a Bpevie Kpajta

^paryxHHa 6no snaxHO xproBaqKO mccxo.
He 6eme BHine XI h XH b., Ka^a ce oko
Beorpaji,a oxHMaxy Cp6H, Byrapa h Maijapn
xe ;i,a paxna BpCMCHa capeqaBajy xproBHHCKH 3KHB0X H pasBoj Beorpa^a.^) I],apHHCKH
H XprOBHHCKH OAHOCH HSMC^y CpHCKHX KpajbeBHHa H BnaaHXHCKe HinnepHJe 6h:ih cy
peryjiHcaHH. H ;i:ok je Kpajt MnjiyxHH 6ho
OKynHpaH npe.iacxHBOM BHsanxncKOM nojiHTHKOM, BHSaHXHCKH KapaBaHH Ca paSJIHtJHXHM
hh;i,hckhm apxEKJiHMa, jyacnHM BofeeM h bhsanxHCKHM *a6pHKaxHMa o^-^asHJiH cy Kpo3
CpcMCKy KpajbCBEHy U^apHxpaACKHM ^pyMOM y Cpe^ay h CeBepny JcBpony, jia oxy;i.a
y cpojy oxaij[6HHy Bpaxe xaMomae
CHJJOBHHC.

1)

Herder, BergmJinische Raise CTp. 128.

XXXIV

CTp.

FjiacHiiK

217219.

2)

Dr. K. JupeqeK, Die Handelsstrassen CTp. 52.

3)

Dr. K. JapeicK, Heerstrasse CTp. 75

70.

127
JtparyTHH jom Kao BpxoBHH
Kouao CBOJe HOBii,e/) KoBHHii,a
snaMeHHTOM Tpry j BpcKoey.
na
ce Hajia3H.ia
HoBan; Kpajta /I^paryTHHa nnje ycxynao hh
caMOM M.iexaqKOM noBuy. kojh je OHAa y
xprOBaqKOM CBexy 6ho Haj6o.i.H h Me^ynaMJiexaqKa CHaopaja h3 cbojhx
poAHH.
<t>BHaHCHCKHx pasjiora ns^aBanie ^ecxe naKpa.T) je

cpncKH

Kpa.i)

pcA^e

KOJHM

saopaaHBaxy

i],HpKy.xaij,njy

*ajiHqHor" HOBixa Kpa.T>a /I,paryxHHa no M.xexaqKOJ xepHxopnJH (ceM ^yopoBHHKa).-) Obg

M.xexaqKe saSpane yqnHii.ie cy, ia Kpa.T>
^paryxHH y KOBaay cbojhx noBana noqne
ycBajaxH MO^ea BnaaHXHCKiix HOBan,a.

Kpajb je /I^paryxiiH KOBao caMO cpeopne

H oaKapHe HOBri,e. Kao h ocxa.iH cpncKH
BaaAaoii.H KpajB ^paryxne niije KOBao 3.iaxHHX HOBaua; jep no MHra.teifcy r-na Ih. KoBaqeBH^a, cpncKa HyMH3MaxnKa ne Moace ;ta
noKasKe opHrHHa-XHHX 3.iaxHHx erseMn.xapa.
TTTto ce no kojh s.xaxan cpncKH HOBan, najiasH y 36HpKaMa hckhx aMaxepa hjih no
HCKDM My3eJHMa. xo cy HOBHJii i>aacu<i>nKaxH
H3a3BaHH K0pHCX0JLy6.1>eM.
Kpa.T> je ^paryxHH n Kao cpeMCKH Kpajb
KOBao HOBHe. To HaBo;iH na MHcao, ;ia je
Kpa.T> ^paryxHH, CHJiasefen c npecxo.xa Bp1)
HOBUiiMa Kpa.ia JtparyxBHa bh;ih: S. Ljubica, Opis
jugoslovenskih novaca, Zagreb l7o cxp. 5875, a Ur. J.
IIIa*apnKa Onnc cpncKnx HOBaua y r.iacH. HI cxp. 212214.
jouiao jo
2) AuajHSOM Dr. "B. Iliuapa CHsia .TiyCah je
yaepeita, ,i;a cy hobuh Kpa.ta ;i,paryTUHa no kojhhhhh cpeBpe;^HocxH o;i M-iexaHfipa, sjiaxa h Canpa nnaK Ohjh Befee
KHx HOBaua.

128
xoBHor cpncKor KpajteBCXBa, sajtpacao h npaBO KOBaita HOBai;a noji; cbojhm HMenoM. TaKO
ce MOJKe npoxyManHTH, raxo cy hobd,h Kpajta
^paryTHHa MHoro6poJHHJH oa noBauia Kpaj>a
MHJiyxHHa. KpaJb je ^paryxHH Kao cpCMCKH
Kpajb KOBao CBOJ HOBan; BepOBaxno na Pyji;HHKy, KOJH je 6hO HaJ3HaXHHJH pyjtHHK y
CpcMCKOJ KpajbeBHHH, H Ha ynjeM ce xpry
y XV B. o^HCTa naaasHjia KOBHHiia HOBan,a.
Ha jiHi],y cpe6pHHX noBaita Kpajta ^paryxHHa HaaasH ce Hcyc Xpncxoc Ha npecxo-iy

My

ca JeBaHl)ej>ex\i y

Ha

je opeoji.

pyii,H.

/I,paryxHH h.ih ca Cb. Cxe4>aH0M.

*aH

ro.iorjiaB,

Oko

r.iaBC

na.iHqjy h.ih je caM Kpajb

jicbom

pyKOM

;i;p3KH

Cb. CxeJeBanJ^ejte

a jtecHOM KpajLy ^paryxHny npejiaje sacxaBy

HjiH Kpcx je^HOCxaBaH HJiH ABOcxpyK. Kpajt
npHMa jtecHOM pyKOM Kpcx hjih sacxaBy
a y .iCBOJ
HCKaKaB CBHxaK. Ha
jipJKH

HCKHM je

HOBii,HMa KpajB

^paryxHH

caftf.

On

na npecxojiy 6e3 nacjiona, roJorjiaB je

HJIH ca KpynoM oxBopenoM hjth aaxBopenoM;
npcKO KpHJia My je Maq y HoacHnn.aMa; y
jiecHOJ pyn;H ;i,p5KH CKnuxap ca KpHHOBHMa
Ha Bpxy, a y .xcBoj seMJbHHy Kyrjiy ca je;i;HOCXaBHHM H.iIH ;i;BOCXpyKHM KpCXOM. Ha CBHMa
je HOBi^HMa KpajB /l^paryxHH npecxaBJbCH Kao
jtocxejaHCXBCHa h MymKa nojaBa: ca rycxHM
6pK0BHMa H nynoM 6pa;iOM, y 6oraxoM o;i.ejiy
ce;i;H

HJIH
1)

y
Ha

o;i;e3K;i;H.')
cjihi;h

y Pajafe.

IIct. kh..

II

crp.

504

Kpa.i> je

JtparyTUH 6e3 Cpa^e u 5pK0Ba, c OTBopenoM hhcrom KpyaoM,

c no:njKoii KocoM, y npocTOM o;;eay.

129

Ha

:iviuj

cpeSpnax HOBaqa nopejt

Hcyca Xpacxa nanaaa

cjihrc

ce jiaxHHCKH h.ih

cjio-

BCHCKH HaxnHC He. Xp., KpHHOBif, 3Be3;i;Hi];e,

pasea nHCMeaa h ;i,p. Ha najinqjy naaaae
ce HaxnHCH: C. Crfcpaub, CrtO^Hb, S. Stefan^
Stefan rex, Monet a regis Stefani h ;i,p.

Cpe6pHHX HOBaii,a Kpa.T>a ^paryxana HMa

y HCKHM MyseJHMa h y HeKHx awaxepa. HajxesKHX H HajBHme nx HMa y Beorpa;i;cKOM
H 3arpe6aqK0M Myaejy, y BOJBo;i,e MoHxenyoBo y Beqy. TeacHna H>HX0Ba no onncy
npo*. C. JbyCnfea spjio HCMHpHO Bapapa h3Mei)y 1,105

2,75

0]l Kpajta

rpaMa.
/I,paryxHHa HMaMO h 6aKpe-

HHX

HOBai],a.
CflMa JbyGnk je noanaBao 6
erseMn.xapa CaKpemix noBai^a Kpa.T>a ^paryxHHa. Ho H3r.xe;iy 6aKpeHH cy hobi];h Kpajta

cpe6pHHMa. Ha .xauy je
HcycXpncxoc; HaHa.xHqjy h.xh je caM Kpajb hjih
ca CB. Cxe>aHOM; KpaJb ro.ior.iaB npHMa o;ii
Cb. Cxe^ana 3acxaBy, h.xh ce;i,H na npecxojiy
6e3 nacjiona, ca MaqeM npcKO KpHJia. Teacnna
OBHX 6aKpeHHX HOBama Bapnpa 1,12 2,92
rpaMa.
Kpajb je flparyxHH, oco6hto Kao cpCMCKH KpaJL, 6hO y nO.XHXnqKHM H xprOBHHCKHM
o;iHOCHMa ca Mjexa^KOM PenyCjiHKOM. Th
cy o;tHOCH 6hjih Bp.io hhxhmhh, jep Kpajb
^paryxHH ceHH CBora cxapHJer cnna Bjia-

/l,paryxHHa

c:!ihi3hh

yr.ieAHor MJiexauKor
BCpOBaxno ;;onpHHOCHJio

^iHC.xaBa feepKOM je^tnor

naxpimHJa. To je
^a MjexaqKH xproBUH yacHBajy 3HaxHe npn9

130
BHJiernje no

noceCpeMCKOJ KpajbeBHHH;
tyjy TproBC h pyjtHHKe, TaKMHiekn ce c fy6poBqaHHMa; jia, h3 6oraTHX cpe6pHHx py^iHHKa Kpajta ^paryxHHa oahocc y KOBHHUie
CBora rpaji,a r.iaMCKO cpe6po y mHOKaMa,
njioqaMa h.ih y spHHMa. MjieqHkH cy y CpeMCKy KpajteBHHy ;i,ojia3HJiH hjih ca ^ajiMaTHHCKOr UpHMOpja Kp03 BoCHy HJIH KpOS
XpBaTCKy H CjiaBOHHJy, no xpary CTapora
pHMCKora nyxa, kojhm ce h3 AKBHJieje ;i.o.ia3HJ10 y CnpMHJyM.
^a je OAHCia 6hjo o^tHOca H3Me^y CpCMCKe KpajbCBHRe h MjiexaqKe PenyC.iHKe nocxoje HcxopncKH cnoMCHH. M.iexaqKo Bete
Ha CBOJoj ce;i.HHn,H oji 4. Jy.iHJa 1286. ro^i;.
OA-iy^H, Jia KHe3 ;iy6poBaqKH Mome 3a6paHHXH
KaKO ^yCpoBqaHHMa xaKO h M.ieqaHHMa jia
Bjij y 3eMJbe ,^paiamix Kpajbeea u Thuxoee
Mamepe.'"' Ha ceAHHii,H oji 20. CenxeM6pa
1301 r. MjiexaqKO Bete peryjHme njiaxy
ji,a,

noc.iaHHDiHMa, kojh 6h nniJiH ^^paiimuji t^pa-

a Ha ccahhi^h oa 9. HoBeM6pa
Hcxe roAHHe nape^yje, ;i.a cy nocJiaHHHiH, kojh
Ch HffljiH ^^paiuKUM Kpa.'heeuMa''''
jiysKHH ji.a
ce y flySpoBHHKy cnopasyMejy c ji,y6poea^KHM KHe30M
jiajBCM nyxoBaay. HMaMO
jora je^tan jien ;i,0Ka3, ;^ajeKpaJB ^paryxHH
6ho y OAHOCHMa ca Mjiexa^KOM PenySjiHKOM.
To je OHaj y M.iexaqKOM ApxHsy nonnc
jyroc.iOBeHCKHx Bja;i.ajiau,a, c KOJHMa je Mjicxa^Ka Penyd.TiHKa HMa.ia o;i.HOca.
jbeeuMa''^]

131

TOM ce noHHcy, kojh je h3 XIV BeKa,

cnoMHifce Mel)y 0CTa.iHM jyrocjaBencKiiM B.ia;i.aoij,HMa

h Kpajb

^I,paryTHH:

,,Urossius rex Serviae, Meliniae.

Chelmiae,

Diocleae, Albaniae, Chelmiae et marittimae

regionis; Stephanus rex Raxiae et supra;

Ladis/aus filius ems'^

^)
0;iH0CH H3Me^y CpeMCKe KpajbeBHHe h
OKOJiHHX jtpmaBa Sh.ih cy MJipHH, npHJaTe.ijCKH. KpajB je ^paryxHH OH;i,a na BajKanCKOM IIo.iyocTpBy H y JeBponn ymiiBao
A06ap rjiac u noniTOBaH.e. HaK je h y PyCHJH CpeMCKa Kpa.T>eBHHa 6H.ia ii,eifceHa.
Kpajb je ^paryxHH acHBeo y npHJaxejECTBy
ca pycKHM KHesoM BacH.iHJeM, na je c.iao
KHesy H pycKHM i],pKBaMa hokjohc a cnpoMamHHMa h y6orHMa MHJiocTHfte."-)

cy noKaMO cy c.iajH 60obomc hh Kpaj> ^pary-

PejiHrH03HH HeMaHHfefl oco6hto

CBexy

niTOBajiH

raxe MH.xocxHHje.

SeiviJLy,

nixa Bnuie oh 6eine

HaMHC.xHO ;i;a ojie y CBCxy SeM.ty yoe^ajyfcn ce na cb. CaBy; ajin My no iipHqaity
AE. ^aHH.xa, BJiacxeJia ne ;i,a;ie.^) KpajL ^I,paryxHH c.iaine n,pKBaMa h Ka.iyi)epnMa y CbcToj 3eMJBH 6oraxe noKJiOHe a cupoMamnHMa
XHH HHJe

iiaocxajao.

Monum.

1)

Spect.

Dr. J. Schafarik, Acta

XI

cxp.
2)

Arch.

143144,

Veu.

192,
crp. 2, 3, 4.

196.

JKiiB.

cxp. 39; 42.

TaacH.

320322.

Ji;aH.

184 18.^.
3)

vol. I cxp.

^
llaB-iOB.

JKaxuja

expana

Jb.

9*

132

JepycajiHMy HMa^ame Kpajs

npFJaxejta AovxoKbHjdro CKOtero OTbua" Kaay^epa FajiaKmuoHa,
Kora qecTO nHxame sa caBex n komc qecxo
,,Ha
pacno.ioaceft.e
cxaBjLame, cbc csoje
HMaae."')
H AE. ^aHH.xo II je yjKHBao bhcoko
npHJaxe.T>cxBO cpeMCKor Kpaj>a ^paryxHHa.
To je BbHXOBO npHJaxe.i.cxBO nocxa.xo Be.xHKHM BepoeaxHO nocxe ^aHH.iOBC mhchjc 1312.
rOA. Kpa.i, ce ^paryxnn ;i,onHCHBao ca AE.
JI,aHH.xoM II H CBOJe cy npnjaxejbCKC paaroBOpe H Bcae o;i,pjKanH npeKO Ka.xy^epa Amanaciija. KojiHKa je npujaxejiCKa Jby6aB 6Hjra
HSMe^y Kpajba ^paryxnna h AE. ^anajia
MHJiocTHH>e.

^paryxHH

Be.iHKor

mxo ce Kpajt ^parycaMpxH ceha CBora npHJaxeJta h

6oraxe wy bokjiohc majbc npeKO OHor Kajiy^epa AxaHacHJa.2)
II

bh;i,ii

ce h3 xora,

XHH H na

Kpa.T> je ^paryxHH, Kao cpcMCKH KpajL

cxcKao HCKiix sac.iyra 3a opxo;i.OKCHy peJHXHJy, mxo je y nporaaamy h o6pafcaH>y
jepexHKa naxapena y npaBOBepcxBO noKaaao
Be.xHKy pcBHOcx. Kpa.T) je /I,paryxHH Bjaji,ao ;i;o 1314. r. hcxo^hom ho-xobehom Bochc
H 6e3 cyMae, naxapcHCKa je jepec da.xa joKajiH30BaHa y obom ^iCJiy CpcMCKC Kpajbc1)
2j

cxp. 39, 42, 184185.

Jb. cxp. 47, 51; Jb. cxp. 184.

Jb.

133

AE. ^aHn.10 h J. TpoHoniau; 3a OBaj

^paryxima Ao6po anajy.^)
Kpajta
paA
CyAefen no hckhm hctophckhm jiora^aJHMa H no SaKOHHKy L^apa ^yraaHa, mo/KG
ce MHC.iHTH, jta cy HeManahH 6n.iH Bpjio
peBHOCHH y nporaaaifcy jepexHKa. IIo3HaTa
BHHe.

HoiaftHHa HeMioocpAHOCx y nporaaaay

6orOMH.ia. Y BaKOHHKy I],apa ^ymana
yHHiHTaBaifcy jepecH nocTOJn 7 naparpa<i>a. CBaKH
je jepexHK npHMOpan ;i,a ce ,,noKpcxH" (r,
Aa npe^e y lIpaBoc.xaBjje). Ako ce, naK, jepexHK Hcfee noKpcxHXH, a oacenno ce npaeoBcpKHftOM, 03;y3HMa My ce H jKena h ^eua

je

a OH ce Hcxepyje iia KyKe. 3a6paH>yje ce

jecxH H DHXH c jepcxHROM. IIpouaraxopH
jepecH cxpaniHO cy KajKaaBanH: CcKae hm
ce pyKC H je3HK.'^)
HcMa cyMae, Aa ce Huje onaj 6HroxHH

HcMaHHt

Kpa.Tj /I^paryxHH, noA HeoAO.tiiBHM

yxHuajeM BepcKC Hexo.xepaHi^HJe h je^HOCxpa-

HHX pe.xHrBJosHnx noJMOBa, y H3Ha.iajKeH>y

H KaJKEbaBaay jepexuKa noKaaao peBHOCHHM
H HeMHJIOCpAHHM.
Kpajb ^paryxuH Kao jia HHJe Morao hhmxa caM yqnHHXH y yHHrnxaBafty jepecii.
Oh ce o6pafca nann Hhko.xh IV, komc deme
MHoro cxa.xo ao xora; /xa jyroc.xoBeHCKe B.iaAaoHC 3aA06HJe 3a CBOJe npose.xaxcKe njianoBe.
r. 1291. Kpajb ^paryxHH npcKO 6apcKor AE.

r.iacH. V cxp. 56.

Ayni- 3aK. ej. Or. HoBaKOBiiKa oj 1870 ro^. cxpaHa
lUa*. Painat. Okaz.
2324, 44; 8183, 137 140.
1)

AaH. JKhb. cxp. 41.

2;

cxp.

29-31;

69

H 2f.

134

MapHHa

(ITexpa IJ,apa) HSBemxaBa nany, ^a,

iberoBy
jie.iy Bocne HMa jepexHKa; oh mojih
J
sacTynHHKa Cb. IleTpa na seiviJtH, ^a My
nonijBe Bemxe h cnpeMHe Jby;ie, kojh he
CBOJHM rOBOpHHmXBOM H KBbH5KeBHHqKHM 3Ha-

H>eM ojiiBpaxHXH o;i; jepecn 3a6jiy;i,ejie Jbjjie.

liana je Bpjio pajto npHMHO OBy M0.i6y Kpajba
cbom nnciny ,,Charissimo in
^paryxHHa.
Christo filio Stephano Serviae regi illustri^

oji.

23.

Mapxa 1291

r.

nana HnKOJialVHa-

BcraxaBa cpeMCKor KpajLa ^paryxHna, ;ia je

Beh Hape^tHO CxapeninnH CpncKHX <J>paaCBania (Ministro ordinis fratrum minorum
provinciae SclavoniaeJ^jia, My noniJBe ^sa cnpeMHa qoneKa. Ys xo nana Kpajta mojih h onoMnae", jisi xe Jtyjte, Koje fee My nocaaxn

Cxapemnna CpncKHx ^paaesania,

Jieno

npHMH, npenopyqn n noMaace y mnxOBy pa;i;y

npn ynHmxaBaay jepecn. Y cbom nncMy

CxapemHHH

CpncKHX

nncao ncxora
jlSL H36epe
ABa

;!i.aHa,

;i;o6pa

<I>paH>eBai;a,

KOJe je

nana naaasKe obomc

HHKBHSHxopa h npo-

naraxopa: pery.iHme Mexo;i pajia xa ;i;Ba

jieraxa h o^pe^yje HaqcH nHKBHsnuHJe.^)
Ajih, Kao Aa je OBaj pa;i; SacxynnnKa h
Hynapa KjtyqcBa Cb. Ilexpa h Be.xHKor npaBOBepn,a cpeMCKor Kpajta ^paryxana y onmxe Ma.io h npnEpeMeno HMao ycnexa. Tck
M Theiner, Mon. Hung. I cip. 378 378; DCXhDCXI.
Hynah. rojtama.
nejaqeBiih, Hist. Serv. cxp. 720208.
Khj. n
cxp. 243.
Dr. Fr. Racki, Bogomili i Patareni

Zagreb 1870

cxp. 88

135
inxo je npoin.io 7 Tomna. h Beh je
BoHH4>an0Je VIII 29. Anpujia 1298
npHMopan, la najioacH CTapemnHH

nana
6ho

r.

Cpn^paxpa

CKox <I>paH>eBaii,a ;i.a noniJLe absl

HHKBH3HTopa jcpecH y Cp6HJy, PamKy, ^a.TMannjy, XpsaxcKy, Bocny, Hcxpy, CjiaBOHHJy.^)

.xeraxa,
onor AE.
a napoqaxo npeKO Kpajtnne Je.xCHe, HacxojaBaxy, ne 6h .xn KaKO
oOpaxH.xH y KaxojiHtiKy Bepy cpncKC KpajbCBe ^paryxHHa h MH.xyxnna. Kao ^a je
OBaj pa;i; HMao ;i;0HeK.xe ycnexa. liana HhKO.xa IV 1 6 Mapxa 1291. jaBJLa Kpajty ^paryxHHy, ;i;a npHMa y samxnxy Cb. Ilexpa h
CBOJy Kpaj>a h aeroBy jpacaBy, rpajtOBC,
ce.ia, scMJLy, HMaae (...hmm cum civitati-

Ilane npeKo

cboj'hx

Mapnna h3 Bapa

castris^ terris, villis et bonis aliis,

hus^
in

impresentiarum

iuste

et

quae

rationahiliter

possides, sub beati Petrn et nosta protectione

suscipiinus^^'^-)

Ajih jeflHHO H3 OBor npHMaH>a y npoTCKDiHJy He M03:e ce nsBecxH, ;ta je Kpa.x>

^paryxHH 36HJba npHrp.xno KaxojinqKy Bepy",
Kao mxo 6e3 pe3epBe y3HMa KaxojiHK K.iaJHt.

CxyjteHHqKH Poaocjob, Kao Ha cynpox CBewy

xoMe,

sejiH

3a

Kpa.T>a

^paryxnna,

;ia

je,

Ile1
Xheiner, Mon. Hung I cxp. 381, DOXIV.
ja^eBHk, Hist. Serv. cxp. 2.32.
'^)
Theiner, Mon. Hung. I . DLXX:f exp. 35 9360.
DCVcxp. 375:DCX cxp. 377 -378; DCLUI cxp. 410411.
Kuk. Ark.
nejaq. Hist. Serv. cxp. 2u7 208, 234235

cxp.

10.

136

yoeAajyta ce na CBor

oii;a, BaxpeHO JbyCno

npaBociaBJLe/)
y 3ajiy5K6HHaMa" Kpajt ce ^paryTHH
Tpy^HO, ;ia hc HsocTane nsa ocxajiHX HeMaHHfea. IIo AE. ^annjiy h cxapHJHM .leionncHwa OH je noiiHrao Manacmup Ce. Ttop^a
y Pacii.^) TpoHoman, h Co^hckh JlexonHC
caonraxaBajy, ^a je Kpajb ^paryxHH hoahrao Manacxap Pany.^) Hsr.xeAa, ji,a fee OBa
pe.xauHJa 6hxh ;iocxa noy3;i,aHa. jep je r. MhjinfeeBHfe caonmxHO sannc Ha je;i,HOM jenaHi^ejBy H3 ManacxHpa Paqe o;i
r. 1796, no
KOMe je Paqy no^Hrao JJ^paeymuH HejiaHuK,
a y Ka.xy^cpcxBy HasBan Teonmucm Monax})
CeqennqKn h Co$hckh JlexonHC 6e.xe^e, ;i.a
je KpajB ^paryxHH o6hobho Bpaxa na MaHacmupy Ce. T>op^a y Pacy h no;i.Hrao iipKBy
H4 npoTf" Henoanaxo je r;iie je 6Hjia OBa

XIII CTp. 168.

Klaic, Povj. Bosne cxp.
Ljubic 3Ha, j;a je Kpa.tHua Jejiena CBora CHsa
JlparyTHHa sacnaTaJia y KarojiMiKoj Bepa a ;ia ra je ;s.ou.HHJe 0Mp3Hyjia h HHJe ce xTCJia c H>H>ie HHKaKO nosiapHTa,
uiTo je OH oxjiaj,Hyo npeiia KaTOJraqKoj Bepn" (HsMHm.taaa!)
Novci, CTp. 59.
Ho HapojiHoj npaqa Kpa.t je JUparyTHH
Henpase^lHo tohho HHOBepae cBoje ^o;^aH^lKe, 3a mxo ra je
6paT Kpa.T> Ma-iyTHH qecTO yKopasao, aJiH ce oh HHJe hhKaKo xTBo nonpaBHTH. Kaji. CpCoCpan 3a 1895. r. cxp. 108.
1)

88

Starine

80.

S.

JB.

JiacH.
3)

cxp.

Hb. IlaBJi. JKht. CTp. 199.

q) ^an. iKHB. CTp. 52.
pTojaH. CuoM. in CTp. 95.
lUa*. Pamat cip. 52 53.
JB.

57.

Lin

CTp. 9.

CTOjaH.

TjiacH.

CuoM.

XXI

Star.

in

CTp.

Xni

CTp. 168.

138139.
6667CTp.

TjacH.

4) MHJHtieBHt, KneHC. Cpdiija CTp. 589.

Y Hapo;iHHM
ce necMawa ysHMa, Aa je Paiy no^Hrao CTe*aH HeMaiba.
ByK. njecMe H, CTp. 108109.

137
iipKBa Hj npoTe"

CKH

Kojy xaKo 30Be Co*hCeqeHHqKH: Hd flpont."^)

Kpajb je /I^paryTHH nojtnrao h iipKBy j
a

Jlexonnc,

ApHJby.-)

Ilocae

H3MHpeaa Kpajt MH.iyxHH y

;i.o-

roBopy ca cbojhm dpaiOM cpeMCKHM KpaoieM

^paryTHHOM, MaxepoM MOHaxHBbOM Je.xenoM
H AE. CaBOM in. (t 1316) oxnoqe 3H;i;axH
BHaMennxH Manacxnp EayhCHy. Ka;i; je MaeaCTHp 6ho carpa^en, npajt ra MHjyxHH 60raxo o6;i,apH Ceemocme^aucKOjt Xpucoey.WM.
OBOJ noBejLH H KpajL ^paryxHH ca CBOJe
cxpane noxBpi^yje, ;i.a je Kpajb (MH.xyxHH)
CBe mxo je ^ao, h.xh Kynno hjih ncnpocHO

HJIH SaMeHBO."'^)

^paryTHH sanoqeo rpa;i,nxH a fteroBH chhobh B.xa;i;HCJiaB h yporaun; ;i,OBpmH.xH ManacxHp UaTipamrby na nsBopy Cnpe^e, Bnrae 3BopHHKa; a.xH ApxHM. Ha. PyBapau mhcjih, Aa,
neaia noya^aHnx jiOKaaa, jta je Manacxap
Ilanpaxay no;i,Hrao Kpaj> ^paryxHH h.xh
TpOHoman: ysHMa,

je Kpa.i,

;i,a

H,erOBH CHHOBH.^)
1) JL.

FjiaCH.

CxojaH.

CnoM

Lin

2)

3;

CnoMCH.

cTp. 57.
TjiacH.
cxp.

IV

HI.
JtaH.

130131,

cxp.

PeiH.

kh..

138139.

cxp. 466.

332333.
cxp.

10.

Tjiac

XXXH

cxp.

5,

12.

Ha xpHCOBv.iH ce Kpa.T> /tparyxHH noxnacao. BAJrOKt:pH L

p4Bb XpHCTOV CT<t)4Hb nptTKA* KhIKUJH KpjA.
roAama,. II cxp.
^j TJiacHHK V cxp. 5758. ^ynuL.

Hapo.5HH IlecHaK Maaacxap BaapaTtby npauHcyje

H HeMaftH a synauy BynaHy ByK. IIjecMell cxp. 1U8 109,
218 221. - ZZanpar>a je o;iaBHo y pymeBHHaMa. ByK name
y PeqHHKy, cxp. 487: ,Z7aaparw.a, 3a,T;aHe OA HaaiaciHpa (y
255.

BocHH

BBiiie

SBopHaKat."

138
Joni TpoHoiiiau, 3Ha, ji^a. ]e Kpajb ^pano;i;Hrao h iManacTHp Jloenuipy na peii;H
JIobhhi;h, ^pHftaqHHOJ npHTOUH^) h HeKy"
iipKBy Ha npeKpacHOM mcctv 6.iH3y hckc

ryxHH

HeBecnacKOJ

peKe y

naxaJH."-) ITo jejiHOJ

napoAHOJ npaqii Kpajt je ^paryxiin no;i;Hrao H MaHacTHp Eemeuoeo}) M. C. MnjiojeBHh ysHMa ^a je Kpajt ^paryrnH no;i.Hrao
H ManacTHp y ffeoiceey .^)
TpoHoraau, 3Ha ;ia je Kpaji>Hi];a KaiapHHa
nojiHoa ManacTHp TpoHOiay a chhobh HjChh
ManacTHp Tajmy.^)
Hope;!; rpal^eaa ManacTHpa Kpajb je /l^paryTHH o6;i,apHBao MHore n,pKBe h ManacTHpe
H H>HxoBe KJiHpoBe. Oh c.ianie noK.iOHa qaK
H ManacTHpHMa y CBexoj Scmjeh, y PycoJH.'^)
Je^HOM CBOJOM xpncoByjBOM ^paryTHH Kao
BpxoBHH cpncKH Kpajb npHJiaHce ManacTHpy
CBexe Boropo;i;Hi],e na Cbctoj Fopn cejia:
BhITOVHb, McAbHHlJi, MbCKOKO, "^kBOpCKO H

AoKBiuijov, ocJio6a]^ajyhH xa ce.xa CBHJy bc-

jiHKHX
1)

2)
3)
^)
5)

H MajiHX

pa6oxa."

ByK, PeqHHK CTp. 332.

raacHHK V CTp. 5758.
Kaj. CpCoOpaH r. 1895
0;;jioMii,H

TjiacH.

CTp.

CTp

57

Jom

je

KpajL

cip. 108.

118.

58.

T.

;^H^HOHaJIHHx HHTHMHHx H cp^^aqHHx

MHJinkeBHk
BBsa H3Me})y

h8 Tpa-

CpacTBa

ManacTHpa TpoHoine u CpacTsa MaeacTHpa Paie" h3boah

saK-'by'iaK. j(a. TpoHoman; ^asia upaBO, uito OBe abc aa^ac60He je;iHOM CpaiHOM napy" (KaKas aaK.iyiaK!). KHeac.
HapojHH necHHK npnnHcyje XpoCp6. CTp. 527, 562.

Homy
6)

JyroBafeHMa.
;i;aH.

SKhb

CTp. 39, 42.

IlaBJ. jKvit. CTp-

184185.

139

^paryxHH npH.io3KHO obom ManacTHpy behoy Khaovujh", xpr KHbiHbtjb, npHspencKy

n,pKBy Cb. ^HMHxpBJa ca BHHorpajiHMa, HjHBaMa H MJHHOBHMa. Ha Kpajy xpacoBy^ije
Kpa.Tj ^paryxHH saKJinae CBOJe Hac.xe;iHHKe
rpa;t

jisi

OBC aeroBe

npHjiore ne o;i,y3My oa me-

nacxapa.')

1)

J>.

CTOJaH.

CnoMeHHK lU

crp.

11

12.

XI
OAHOCn CA KFAJLEM MEJITTZHOM
Fai ca EnsaHTzjou

r. 1283
n SpuaEOM z KyseJizEOM r. 1286.
Sasafla asuely Kpajia MBJiyiaHa a Kpaaa JIparyiBHa;
uoTZBZ Te saBa^e; z3iizpeE>e; roszBa sasane z zsuzpeaa.
Kpajtzi^a JeJieza; E>eHz nouezz, oseocz,
sacjiyre z zorezsz 3a PzMCKy HpKBy; cup!
Kpaazije Jejieze.
npzjaTejtcTBOBaBa
cpscKzs KpajiLescKzz souosa.

CxynHB Ha cpncKH npecTO, Kpajt

ce

Mh-

jiyxHH noqe

cnpeMaxn na pax npoxHB BhsaHXHJe. 0;i; paxHHx njiaHOBa Kpajta MnjiyxHHa HHJe cnpeqHJio hh CmpuAujaucKO BeuepThe 20 Mapxa 1282 r., raxo npcKo Ilexpa
AparOHCKor npnnpeMH Kpajty Kapjiy AhacyjcKOM, caBesHHKy Kpajta MnjiyxHHa, JiyKaBH Mnxajjio Ilajieojior. IIpBe ro;i;HHe CBor
KpajLCBaBba Kpajt MajiyxBH y caBCsy ca
CBOJHM xacxoM JoBaHOM Aflj^ejiOM, ennpcKHM
H xecajiHCKHM ccBacxoKpaxopoM, HanaAC na
BnsaHXHJy, h aayse Fopan h ^oh>h Ilojor
(TexoBo), CKonjte, Sjicxobo, IlHJaHaix, KnqeBO,
ilope^je H ^a6pcK0. IIpoxHB Kpajta Mnjiy-

THHa Kpeny ce caM i],ap MHxajjio c bojckom

pasne Hapo;i.HOCxH (no AE. ^annjiy 6hjio je
H <l>paHaKa h TypaKa); ajin oSojicjih ijap

141

Mbxehjio yjvipe y nyxy. ILeroB Hacjie;iiHHK

He Morame HcnjiaxHXH sacjiyaceHy njiaxy najaMHHaHMa, na jta 6h hx ce ocjio6o;iho, ynyxn
HX y Cp6HJy, r;i;e te njtaqKaBbeM saAoSnxH
;?iiOcxoJHy narpajiy. Obj najaMnnqKy BojcKy
noBe;i,e npoxHB Cp6a Muxajjio Fjiaea, Kora
AE. ^aHH.io nasHBa MpbHorAJKL-HM. y npojiehe 1283 r. rpi],H Hana;i.ouie na Kpajta
MHJiyxHHa, OAyseme My CBa saBOJesaaa h3
nponiJie ro;i,HHe h ;i;onpine ;i;o JTHnjbana h
npHspena. Ta^a KpajB ^paryxHH ca cbojoM BOJCKOM H3 ^a6pii;a HdapcKHM r^pyMOxM noxHxa y noMok cbomc 6paxy Kpajty
MaayxnHy. Me^y xhm rpqKH HajaMHHi],H TaxapH 6Hrae caxpBCHH na Bcjiom ^pHMy. Ca
BHCOKe o6a.ie Ha;i,offlJior ^pnMa Taxapn noacyjiHO nocwraxpaxy bcjihkh 36er Cp6a na
cynpoxHOJ o6ajiH, na acejbHH njba^Ke no^erae
Ha CBOJHM JI,06pHM KOHjHMa 6pO;i,HXH Ba.XOBHxy pcKy. A.iH pe^nn xajiacH noKpHme
MHore 3aje;iiH0 c KoaHMa, a ocxa.ie kojh
ycnenie H3;ipexH Ha ^ecny o6a.xy noy6HJa
cpncKa BOJCKa BepoBaxno 3araxHXHHii,a OHor
BCJHKor 36era. norH6HJa je 6HJia BejiHKa,
jep je Me^y y6HJeHHMa 6ho h caM Mnxaj-no
r.iaBa. r.iaBy aeroBy OKHfeeny 6HcepoM a
HaxaKHyxy Ha KOojBe cpncKH paxBHHH no;i;neconie na hok^ioh cpncKHM KpajteBHMa. Ta;i.a
yjeAHaena cpncKa BOJCKa no;i: KpajteBHMa
flparyxHHOM h MnjiyxBHOM noBparn H3ry6Jbene KpajeBe; npo;i.pe ;iy6oKO y MaKCAOHBJy; H3a^e qaK na JerejcKO Mope, onjie-

142

HHBmH CXpyMCKH, CepCKH H XpHCTOnOJBCKH

Kpaj. IIpoBeBniH BoacHk y mcctj Hacy;ty/)
cpncKH ce KpajteBH ca bcjihkhm njienoM spa;i;pacaBy,
r^e hx napoA pa^OCHO ^xo^eKa. Kpajt J(paryTHH od^apeH oa
CBor Spaxa Kpajta MnjiyTHHa Bpaxn ce 1284.
TOji. y
CBOJy npecTOHHii,y.^) A.ih h KpajL
^paryTHH y CKopo be 6hth npHMopan jia,
noxpajKH noMoba o;i; CBor 6paxa MnjiyxHHa.
y BpcMCHy xaxapcKe npoBa^ie y MaijapcKy H ByrapcKy 1285. r. BpannqeBOM
saBJiajiame KyMann 6 pat a ffpMan h KyffeMiH. Ohh 6exy noxnyHO caMOcxajinn h CBOJy
BJiacx o^pacaBaxy bcjihkom najaMHHqKOM BojCKOM OA Taxapa h KyMana. npecxoHHn,a am
6eine y iK;ipeJiy.^)

THme y CBOJy

Ho npHqaay AE.

^annjia

nsrjie^ia, ;ta

^paryxHH najnpe oh nanao na ^p-

je Kpajb

Mana h Ky^eJinHa,^) BepoBaxHO ^a ce ocjio6ojiR CBOJHx HeMHpHHx cyce;i,a hjih naK y

ocBajaqKOJ

naMepn,

nonex

CKOpo

3a;i;o6H-

BCHOM paxHOM cjiaBOM y rpqKOM paxy. Ajih

je Kpajt ^paryxHH Bpjio p^aBO npomao y
OBOM paxHOM n0xo;i,y. Ho AE. J^slerjij Kpajt
^paryxHH HHJe HHinxa MOrao npoxHB ^pMana h Ky;i,e.iHHa, h 6ho je npHMopan ^a
ce BpaxH y CBOjy ^ipmaBy. BepoBaxHO ^a
1)

JI,o

ca;^a je

MOBaaa cpncKe

Heno3HaTO,

r;i,e

BojcKe.

3KnB. cTp. 111

2)

JtaH.

3)

Jbid.

*)

Jbiden) CTp. 115.

113.

je

(5h.io

obo mccto 3h-

143

^paryxHH hhjc hh ;i,onpo ao KyManCKe npecTOHHue, Kao mio ce to oSh^ho y-

KpajB

3HMa (36or

6pji;oBHTOCTH

hocth"), jep

AE. ^anH.io

HcnpHcxynaqxoMe HHmTa hc
Kaace.^) /I,pMaH h Kyjte.iHH oxpadpeHH obhm
HeycnexoM Kpa.ta ^paryxHHa, a Moat;i,a h
no6e;i;oM,

c Be.xHKOM jtoopo n.iafeenoM najaM-

Taxapa H KyMaHa yoji,

najiny y CpcMCKy KpajLCBHHy. Ohh nopa3Hine Kpa.T>a ^paryxHHa. jep AE. ^aHH.xo

HH^KOM BOJCKOM

pasroBexHO KajKe, /ta cy ohh on.xenn.iH MHore

KpajeBe CpeMCKO Kpa.XjeBHHe, h ^a je Kpajb
^paryxHH 6no npHMopan ja HsCerne y apacaBy Kpa.iia Mnnyxflna.^) Tajna Kpajt MnjEyxHH noxHxa y noMofc CBOxVie Cpaxy Kpaj>y
^paryxHHy, kojh ce naaasHO y Paciinu.
KpajL je MH-xyxHH nmao c bojckom hb ^eaceBa HaJKpafeHM nyxcM: HoapcKHM ^pyMOM
II.iaHe, ;io.xhhom
jio 3HaMeHHxor xproBnmxa
JoraaHHce, hh3 Tpe6oxHHCKy PeKy.^) KaKO
6ejieacH AE. JI^aHH.xo, y Mecxy Man'Koe'ny
y PacHHCKOj /Kyna, cacxa.xn cy ce cpnCKH KpajjCBH.^) H janac y PacfiHn nocxoJH ce.xo MaHKoean Ha cnoMenyxoM nyxy,
c jiCBC cxpaHc

TpeSoxHHCKe Pene

h.ih Ilene-

H HC Kb3M0^( HMk HHnJKOCTH ChTKOpHTH HAH OTbrHaTH HXb

0Tb np'KA'KAb TJKOKblHXb, H n^lKbl Kb3KpjTH Ct
1)

K0I6

JtaH. aCHB. cxp. 115..

JKf

Kb API^^^'^OV CCOK).
2)

JI,aH.

iKHB. cxp. 115.

3)

Bh,iii 'Bt'H.

Kapxy

4j

Jlaa. HvuB.

11.?

Kpa.-b.

IIG.

CpCaje

144
yje;!;HHjeHH cpncKH KpajteBH ycnerae cajta He caMO jisi naarHajy ^pMana h
Ky/i;eJiHHa h3 CpeMCKe KpajT>eBHHe, Hero ^a

.i^yme/)

HM H

Diejiy jipsKany saysMy h ;i,a hx nporHajy npeKO ^ynaBa. Cajta je xeK, r. 1286,
BpaHH^eBO npHcaje;i,HH>eHO CpeMCKOJ Kpa-

JbeBHHH.^)

jtaHamRoj cpncKoj ncTopHOrpa^HJH

HHJe paniqHnifeeHO naxaifce, 36or qera ce 3aBa;i.HDie cpncKH KpajbeBH MH.iyTHH h ^paryjHH. r. Ct. HoBaKOBH^ je Bek nanoMeHyo, jta ce He Moace xaqno SHaxn 36or qera
je CiusL xa saBa^a.^) Ha ocnoBy 6eJieniKe
AE. ^aHHJia ji,a> je KpajL ^paryxHH yciao
xpajKefen cpncKH KpajbeBCKn npecxo sa ce
H Ha ocHOBy cnOMeHa HacxaBJbaqa h 6horpa^a AE. ^annjia, ;i,a je KpajL /I,paryxHH

1) y npaBo
;^aHac nocxoje ;i,Ba MaHKoeu,a: je;iaH je
cnojieHyTH, a jipym 6jiH3y Mopase na nyxy KpymeBaD.

aJiH je ^anajioB M<lHKOKblJb sepoBaTHO npBH.

BH;^H 'Ben. Kapiy Kpa-i. CpOaje a &ene ceKn,. ^7 Kpyme-

TpcTeHHK:
Baii;

H Eg Bpyc.
2)

115

JtaH. IKhb. CTp.

116.

KyMaHHMa o^paajia

ycnoMCHa y ohom Kpajy. Je;i;HO ceao GjHsy rpa;iHraTa

HasHBa ce KyManu; y 6jih3hhh HoacapeBita nocTOJH ceao ^pMHe. Ha ;;ecHoj cxpaHH M.iaBe, koji; ceaa PaCapa, eajiase
ce

ce pasBajiHHe rpa;i;a Jlpjuaua, a Ko;t ce.ia Kpeno-iaaa pasBaJTHHe rpajia Kpfao.hUHa. SKjipeao BHme Kpeno.ijHHa HasHsa
329;
ce KydejiuHoeuM /KdpeAOM. Bhji;h TjiacH. XLIII CTp. 327
TjiacH.
MHJiHKeBHL, KHeac. CpCaja cip, 10321033Y je;^HOM
IV CTp. 193194.
TjiacH. XXI cTp. 57.

je JI^pMaHa h
cpncKOM jieTonacy ctojh norpeuiHO,
jeJiHHa no6eA0o KoHcxaHTHH MajryriiHOB chh. FjiacH.
cxp. 242.
3)

Cp(5H H

TypuH

cxp. 66.

Ky-

XXI

145
xpaacno npecxo sa CBora cnna ypoiuHUia/)
Ha ocHOBy, jtaK.ie OBora ;i,Bora, neKH cpnCKH HCTopHqapn ysHMajy
je npoiecT
6yHy
H
KpajBa ^paryTHna nsasBajio numaihe
Hacjie/^HiiKy.
Ohh HcnpaBJtajy Snorpa^a
AE. ^aHHJia h ysHMajy, jia je Kpajt JparyxHH TpaacHo npecxo He sa cnna yponiHi];a

Hero

cxapajer cflna Bjia^HCJiaBa.')

^a je oat^ct^^ numarhe o nacjieji,Huny 6h.io aKO ne jcahhh a oho rjaBHH moXHB 6yHe Kpajba ^paryxHHa. Hivia AOKasa
Ha ocHOBy KOJHX ce Moace npexnocxaBHxu:
^a je KpajL ^paryxHH ycxynno npecxo cbomc
6paxy Kpajty MnjiyxHHy no;i, Ba^KHOM noro;i,6oM, jta nocjie CMpxn Kpajba MHJivxHHa ;i;o^e
Ha cpncKH Kpa.teBCKH npecxo Bjiaj^ucjiae^
cxapnJH CHH Kpajba ^paryxHHa. ^OKas je
caBpcMenHK FpK "Bop^e IlaxHMep. Oh jacHO
Ge.iemn, jia je KpajB ^paryxnH 6ho xpoM h
3a

Hsr.xejia,

noByqen n npejian CBOJoj cyji.6HHH,

BacnnxaBao CBOJy ;i.en,y, yBcpen, ;ia fee iteroBH CHHOBH ;i;ofen na cpncKH Kpa.T>eBCKH
npecxo nocjie cinpxH meroea 6paxa KpajLa
;ia

je,

KOJH HCMame saKOHHxe ji;eu.e.'^)

MoHce ce sepoBaxH, ji,a je Kpajt ^paryxan

MH.iyxHHa,

1)

JIaH. ;Khb. CTp. 357.

Kosai. h
2) n. CpetiK. HcT. n CTp. 180, 213220.
MaJK. Hot. c. 30, 3537. Kaji.
JoBaH. Hex. CTp. 102Bh;i;.
Paj. Her. H. c. 628630.
Hot. c. 43, 4849.
Kpcx. Hex. cxp. 53 54.
Hex. I cxp. U5.

3)

vol.

Dft
lib.

Michaele

cap.

et

Andronioo

XXX

CTp.

Palaeologis Bouae 1835

273274.
10

146
H3 onpaB^tane oqHHCKC cyjere npn cbom a6;i,Bn,HpaHjy cxaBHO ohj noroA^y Kao eajaqy.
HcTO xaKO HMa AOKasa, jta je Bja;i,HCJiaB
acHBOxa
CBora oii;a CMaxpan 3a nacjiCA3a
HHKa cpncKor KpajLCBCKor npecxojia. Haqejio
je ccHHopaxa

OH;i;a

joni

6hjio

CBcace.

Bjia-

CMpxH

CBora
cxpHD,a
Kpajba MHJiyxHna, Hajo36HJbHHJH npexeH;i;eHax
Ha cpncKH KpajteBCKH npecxo h Cxe^aH ^ej,HCJiaB

je

nocjie

qancKH HMao je jta 3axBaaH caMO CBOJoj

HSBaapeAHHM CJiyqaJHOCXHMa, raxo
je BjiaAHCJiae H3ry6H0 cpncKH KpajteBCKH
cpeiiH H

npecxo. CpncKH Jiexonnca h noMeHnii.u na3nBajy Bjia^tHcnaBa KpajjCM. ^y6poBqaHH

jioqeKyjy BjiaAHCJiaBa c KpajteBCKHM no^aCXHMa.
Mu MucjiuMO^ /fa'Kjie, jja je sjiaenu Momue
dyne Kpa.ha ffpaeymima oujio ea^mno uuHacjiejjuuKy Kpajt je MnjiyxHHnpH
marte
cxynaH>y na cpncKH npecxo neBOJbOM npncxao ^a Hac.iejtHHK cpncKor KpajLCBCKor npecxo.xa oy^e aeroB CHHoean, BjiajtHCJiaB; a.xn
Kaji, ce OH yxBp;tH0 na cpncKOM KpajbeecKOM
npecxojiy, xxeo je oh na cboj naqHH ^a
pemii nnxasje
HacJieAHHKy. Kpajb ^paryxHH HHJe xo jionyuixao h xxeoje ;i.a opy.

^aHOM pyKOM noBpaxH ^emcBCKH YroBop.

jia obo Mnnuteae nefee ohxh rojia
npexnocxaBKa. One HCKOjeKe aceHH^de Kpajba
MnjiyxHHa, BcpoBaxno jia. nacy noxanajie je;i,HHO H3 nojiHXHqKe noxpe6e h ceKcyajiHC npnpo;i.e Kpajba Mnjiyxana, nero h h3 cncxeMaxcKC
VL'STRejia.^

147
TeHcac, j13l Cp6HJa AO^HJe saKOHHXor Hacae^HHKa Kpa.-LeBCKor npecxo.ia no npaey Majopaxa. Ka^a cy cbc Ha^e npona.ie, noc.xe tkq-

HHJoe Ca BH3aHXHCK0M Ma.io.iexHOM npHHuesoM

CnMOHiuoM, Kpaa> ce MnnyxiiH OKpetie cboJhm
HCsaKOHiixiiM CHHOBBMa. Oh jc je;i,Hor o;i; h>hx
xxeo yquHnxH npecxoHacxejiHUKOM. Ilpe oyHC
OH je jejHor CBor cnna yunHHO n caB.xaAapeM.
To ce BHAH u3 ;iy6poBaqKHX Kmnra Pe^opMannmy
mija. y ;i,eueM6py 1511. r. ;i,y6poBqaHH
lutajy
Ohu
cuuy.
weaoey
n
Mn.xyxnHy
Kpa.i.y
nene mpzoeauKe o^mce ca cuhom Kpa.^a
yp02ua (MuMjmuHa) u y 1312. 2.^)
Moace ce BCpoBaxn, aa je h cno^tna iio.xHXHKa Kpajba MH.iyxHHa 6H.ia nocpe;iHH
yspoK no6yHe Kpa.T>a ;i,paryxHHa. Ka;i ce
Chmohhaom, y CpKpa.-b MH.iyxHH O/KCHHO
npeB.iacx
6nJH ce uoqe.xa ocehaxH HCMH.xa
jkiibox.
;ipa^aBHn
rp^Kor yxnuajana cpncKH
iteroBa
h
Har-xcAa, ;ia cy npajb MH.xyxHH
xamxa uapnua JepHna CMnm.x>a.xH hckc biinaMCCOKC n.xaHOBe. Kao ;ia cy c rckom
chhobh
JepHHHHn
poM /xo.iasH.xH y Cp6HJy
H ;i,HMnxpHJe. CpncKa je napxnja

Tojtop

npoxHBHa ceejiy epuKOMe. Kpa.T> je ^panpnryxnn noxHxao aa ce KopHCxii caMiiM

6HJia

cjejHHii ca
.xMKaMa H jia CBOJe npexensHJe
Mhxe/KH>aMa HCsajioBO.-LHe B.xacxe.xe Kpa3>a
uoauje;iaH
Gao
.xyxHHa. To 6h, .laKJie,

muHKu yspoK.
1)

Mon. Sp.

KiL.

XXIX

cxp.

969".
10''

148

MCH

Morjio 6h ce npexnocxaBHTH, ^tajeH^oKpajLHi];e Jejiene 6ho je;i;aH yspoK sa-

Bajie:

^a

je KpajB

Aiamepe

^paryxHH xpajKHO

'KpaA>uipe Jejiene

sa

seMJbe

3a
6h ce Morao HasecxH KaKas
ji;0Ka3 y noxBp;i;y one
npexnocxaBKC. Kpa:iBHD,a JeJiena yMnpe Ha cbom joMeHy
1314.
3aBaji,e Kpajta ^paryxHna ca
ro^., nocjie
KpaJLCM MHJiyXHHOM.

ceoje

C608 cuna.

ce ujiu

He

ByHa cpeMCKOr

KpaJBa ^paryxHna 6Haa

je Bpjio 036HjbHa; BejiHKa on03Hi],HJa njiano-

BHMa

Kpajta MnjiyxHHa npe]^e Ha cxpany

KpajLa ^paryxHHa. Baorpa* AE. ^annjia
II dejicHCH, ^a je xom hphjihkom o^ Kpajta
MnjiyxHHa o;iiycxajia CBa BJiacxeJia.') AE. ^aHHJio H aeroB daorpa* ne Kamy naM, /^a
je H3Met)y 6pabe jtonijio jio paxa. A.ih aKo
ce HMa Ha jmj: MnjiyxHHOBO xpaaceae noMofen qaK o;i, rp^Kor n,apa; osa yacypCaHOCx
Kpajta Mn.iyxHHa h CKJiaaaae KpajLCBCKor
6jiara y HenpHKOCHOBCHe o^aje ManacxEpcKe;
dejieniKC 6Horpa*a AE. ^annjia 11, ;i.a je
KpajB MnjryxHH dno y bcjimkoj neBOJBH h ^a
HHJe HMao HH jejtHor noysjiaHor qoBCKa,'^)
OHjie ce M05Ke BcpoBaxn, ;ta je M03K;i,a 6hjio
H paxa H ^a je Kpaj> Mn.iyxHH 6ho npHMOpan, ;i;a yn.xexc BH3aHXHJy y qncxo yny-

xpamH>e cpncKC cxnapn n ;i.a mo.ih npcKO

ApxHM. ^aHHJia CBora 6paxa KpajLa ^paJKhb. CTp. 357.

1)

JI.aH.

2)

Jbidem.

149
ce noMnpe. JI,aHH.TO 6eme xaja
y CBCToi rop;i Kao apxHManjipHT. Ha no3HB KpajLa MHjyxHHa oh noxHxa y CpCnjy,
na ce c Kpajben cacxa y CKonjty, h ca
HHCipyKUHJaMa Ha qe.T.y qHxaBor Ka.iy^epcKor

ryTHHa

;xa

noc.iaHCTBa Kpeny

ce

KpajBy ;i;paryTHHy.')

o;iJiHKOBafteM

^paryxHH ca nornxoBaaeM h
npHMuo OBy Ka.iyi)epcKy no-

Oh

o6;iapn noc.iaHHKC, a npe cnera

Kpajb je
caodHHy.

/I,aHH.xy 3.xaxHy ^aHH^HHH^y HCKHiieHy

CHcepOM H ;tparHM KaMCEbeM." Ha pacxaHKy
OH npe;iajie /l^aHH.xy hhcmo .sa Kpaa>a Mii.iyxHHa, Kora na^e na OBqcM Ho.-by h npe^a;i,e
My DHCMO OA KpajBa /I,paryTHHa.-)
3axBa.i>yjytiH ycnexy ^anH.xoBe mhchjc
caBCxiiMa
H, Moac^a, yxHuajy cBcmxcHcxBa h
BHsaHXHnocpejioBa&y
n
Je.xene
Kpa.-bHue
KpacpncKH
3aBa]^eHH
AH^poHHRa,
CKor Hapa
homhn
KOMnpOMnca
jbCBH jio^ome AO neKOr
pnnie ce Ha ;ip/KaBH0M caoopy. H aa chomch
xora HSMnpeaa ohh ce jtorOBopHme ^a nOAHrny
Manacxap Cb. CxeBany, samxHXHHKy AOMa

jia^e

HeMaHwiia/') Hlxexa je, mxo je AE. ;i;aobc ;iora^aje Hcnpnqao HcnpeKH.TaHO

HHHO

H mxo je npHKpHO cymxHny caMnx nperoBopa. A.iH, BcpoBaxflO, na ;ip3KaBH0M je ca6opy HHxaae o nacJieAHHKy pamqnuiheHO
OHaKO, KaKO je xpaacno Kpajb ;i,paryxHH.

Ji;aH.

aiHB. cxp.

2)

j[I,aH.

iKuB.

3)

CnoMeHHK IV

1)

Obo

4344.

4445.
CTp. IX.

r.iac

XXn

cxp.

3,

5,

9.

150
xapaKxepncTH^HH 4aKaT,
nncy saea^ajia h idto
ce KpajB MnjiyTHH ycy^HO jia nacTaBH CBOJy
ynyTpamay no.iHTHKy tck nocjie CMpTH
Kpajba ^paryxHHa.
TaKO ce noMHpHme saBa^eHH cpncKH
KpajbeBH.') y^pysKeHOM cnaroM ohh ycneme
jta Cp6HJa join onjia ji;o6HJe HaJBetiH snaMaj
Ha BajiKaHCKOM IIoJiyocTpBy h ;i,a ce o cy;i6hhh Ba.iKaHCKor IIoJiyocTpBa rc pemaBa
BHDie Iia BHSaHTHCKOM Hcro Ha cpncKOM
noTBp^yje h

Taj

niTO ce nocjie 6pafea

ABopy.-)
r. Jby6oMHp KoBaqcBHh, kojh je cieKao BCJiHKy sacjiyry 3a cpncKy HCxopHCKy
xpoHorpa*njy, yxBpAHO je h ro^HHy no^yne
Kpajba ^paryxHHa.^)
Kao noqexHH h ochobhh jtOKyMcnax npn
OApe^HBaay rojiHHe nodyHe Kpajta /l^paryxHHa r-fly KoBaqcBHiiy je noc.iymH.ia 6e.xeniKa AE. HHKo;i.HMa (1316
1324) y npe;troBopy npcBOjta jepycajiHMCKor xHUHKa. Ho

xoj

CeJieraiiH,

jiyxHH

jieojiory

HnKo^HMa

IJ^apHrpa;!.

je cxao Kpajb

Mh-

AH;i;poHHKy

Ila-

i];apy

3a Bpeivie naxpHJapxa Hn^oHa, kojh

je naxppjapxoBao

o;i,

1312 ao

Anpajia

11.

i)IIo3HaTa cpncKa Hapo;i,Ha necMa Mu.taH-Bet n Jlpaty-

TUH-Eei (B. C. Kapaynfe, IIjecMe

MHae Ha OBy

11 crp.

44

49)

;iocTa ono-

AP^ryTHna h MaJiyTHHa.
Moat^a H>eH not-xaHaK na;ia y Bpene tc 3aBa;ie, na ce apeMeHOM, ipajiHitHJOM, HeiuTo HSMeHHJia H ;to(5HJia y HasHBysaBa})eHiiKa Bet, 3HaK TypcKor rocno;tCTBa.
CBat)y HSMeJ^y Kpajba

2)

Bo<5qeBi, Hct. cip. 115.

3)

^ynafe. roAHuiH,. kib. Ill CTp.

391397.

151

Anpn.ia 1315roA.^)npeMa tomc, 6yHajeKpajja

^paryxnHa 6H.ia y pasMaKy OBora BpeMena.

Ho CBeA0J).6n yqeHHKa h 6Horpa>a AE.

^aHHJia n, ^aHB.io je nociao SBe^ancKHM
B.iajHKOM J BpcMCHy saBajic Kpaia ^paryTHHa H MH.iyxHHa.^) CaM AE. /^annno II
Be-iH,
Aa I'e 6ho enncKonoM h 3a acBBOia
Kpa.i>Bn,e Je-ieae.
Koja je yMpjia 8. <i>e6pyapa 1314. r.^) IIpcMa xoMe, je /l^aBH.io nocxao B.iajiHKOM npe xora BpeMCHa h saBa^a
je, xaKO^e, 6H.xa npe 1314 r.
AE.

Hhko;i.hm de.xeacH ^aje

y BpemeBy HH<DOHOBa

rpaji;

nmao y

H^apn-

nocxaB.x>ea.a 3a

niapHrpa;i;cKor naxpnjapxa. IIh<e>ob je

nocxao
1312.
h
npeMa
xoMe
naxpHJapxOM
je Hhko^En Hmao y II|apHrpa;i, 1312. ro;i;.

Ha

ocHOBy obhx

;i;oKa3a

saKJbyqHXH, /^a je
dujia 1312.

MOJKe ce noy3;iaHO

oijua Kpa.ia

JXpaeymuHa

H3MHpeHja Kpaw"La /I,paryxHBa h

Kpajba MH.xyxHHa, 3HaxaH jtora^aj kojh ce
36HO y CpncKOJ ^pacaBH, 6H.xa je cjupx KpajbHn;e Jejiene, naxH cpncKHX KpajLeBa.
KpajLHi;a je Je.xeBa acHBeaa sa cbom
IlocJie

jiBopy

Bpnyai^iuia. Taj je

aen

npeAe.xy KojiaraaHy, y jio.xhhh

190191.

1)

rjacHHK XI

2)

JtaH. aCuB. CTp. 357.

3)

^aH. aCHB. CTp. 88.

CTp.

6ho
3anaAH0 o;i;
<i>eyA

152
ymfca CHTHHii.e.^) Hjena je Ap^Kasa 6HJia ;ioCTa npocTpana, jep je npewa npHMopjy 3axBaTa.ia h snaMeHHTO TpacHmxe koji. Cb. Cp^a

H BaKxa.-)
CBOJe CMpxH Je.ieHa je nocHJia KpajbeBCKy THxyjiy: Regina Serviae, DiokHae^ Al-

^0

baniae^ Chuhniae^ Dalmafiae et maritimae re-

Y jiyCpOBaqKHM

K&nraMa noMHae
ftene
y jejiHOM nanCKOM nHCMy jom y HoBeM6py 1303r.^)OHa

gionis^^)

seivute

h 1395

ce

r.,"^)

CBOJe JiHCTQHe noqHH>e ,,nHiue Kp^Aiee^kCTKo

MH." ^ySpoBqaHHMa o6ehaBa BejiHKy npoTeKn,HJy; HS^aje hm no;i saKyn CBOje xproBe;

1289. ca cbojhm chhom KpajBCM Mnjiyr.

THHOM noTBpi)yje ^y6poBqaH]aMa BHHorpa;i,e

mTO cy HMajiH 3a Bpeivie Kpajba ypoma; y

^y6poBHHKy iiMa MHore Ay^HHKe; KynoBajia
je TjyCpoBaqKOM Knesy MapaHy BaABapn.^)
HajrjiaBHBJH xpr y ^pafaBH KpajtHiie JesnaMeHTixo xprnnrnxe Ceemu
jiene 6ho
je
Cp',

ManacxHpa CBexor Cpi)a h BaKxa,

nyxy h3 CBa^a y CKaje^HOM jiaxHHCKOM Baxnncy ysHMa

KOJI,

KOJH ce Ha-xa3H0 na

;i;ap.

ce,

;i,a

BHMa
1)

je KpajbHEia Jejiena ca cbojhm chho-

noAHrjia ManacxHp Cb.

roAHiDH.. ^yn. KH>.

KH.. I CTp.
'2)

3)

CTp.

174

175.

JI.aH.

Peqe.

81.

Dr. K. jHpeieK, Die Handelsstrassen CTp. 6566.

Theiner, Vet Mon. Slav. Merid. t. II CTp. 218.

XXIX

4)

Mon. Spect.

^)

Theiner, Mon. Hung.

Mon. Serb. cxp. 56

6)

XI

Cp^a h BaKxa;

cxp. 23.

kh>

Mon. Spect.

CTp. 1213, 26,

cxp. 407, 414.

66, 67,
Kit.

6970.

XXIX

cxp.

36.

CnoMeHHK

1213.

153

y ApyroM ce Hainncy noMHae, ;ia je MaHacTHp nojinrao caM Kpa."b Mh^jthh/) Ajh
je H. PyBapan; H3Beo, jia je Taj ManacTHp
nocxao joni y VI BCKy, 3a npeMC JycTHna
H JycTHHHJafia n ji;a ra je Moav;i.a Kpa.i>Hi];a
Jejiena ca cbojhm CHHOBHMa o6HOBH.ia h
yKpacHja.-)
/KhbcIih Ha CBOM ;i:Bopy y BpaacHMa ca
je;i.HOM CBOJOM kepKOxM Koja ce aouhejc ca
MaxepoM noKa.iy]^epH.ia^): KpajBHi;a je Je.iena
noMarajia cnpoxHEby h HCMamTHHy; o6;i;apHBa.ia npKBC h ManacTHpe;^) caBexoBajia CBOje
CHHOBe") H pajiHjra, mxa BHme na anxoBy
npH6.iHaceH>y Kaxo.xHqKoj ri,pKBu. Oxy;ia je,
Bajb;i;a, noxeK.xo
oho ;i,yraqKO npose.iHxcKO
HHCMO nane K.iHMCHxnja
3. AnpH.ia
o;i;
1308 r.
neoiy ce HS.xaiKy cnenB^nqna
BcpoBaita Kaxo.xHqKC Il^pKBe (Bomanae Eccle-

siae)

H oSpaa.xoHcyje jiorMax fiUoque.^)

Ha nancK^x nncaMa Kpaj,Hi;H Je.ienH

BH^H ce, ji,a je KpajtHiia Jeaena 6H.xa bcJHKH KBTO.xHqKH aPHxaxop. Ona je paAH.xa,
;ia

noKaxo.xHqn CBOJe chhobc. liana

IV 10 aBrycxa 1288
Jiora,

KpajBHitH JejieHH h: ....^^Jdeoque

situdinam tuam rogamus

^)

(5poj

HnKona

nnme, nope^ ocxa-

r.

Theiner,

Vet.

Monum.

et

Cel-

hortamur attente

Slav. Merid.

t.

cxp. 218,

218.
2)
3)

*)

5)
6)

rjaCHHK

XLIX

CTp.

3941.

FjiacHHK V CTp 5:^, 58.

Mon. Serb. cxp. 70.
JI,aH. iKaB. cxp. 70
73.
Xheiner, Vet. Mou. Slav. Merid.

6poj 181.

t.

cxp.

127130,

154
remissionem tihi peccaminum iniugentes,
quatenus predictos Reges natos iuos, ut devote redeant ad predicte fidei nniiatem et
humiliter sicscipiant nostra et predictorum
fratrum salutaria monita e5^"'j h. t.
KpajBHiia je Jejiena ca 6apcKHM AE.
MapHHOM pajiHJia jta noKaTO.iH^H h 6yrapCKor iiiapa T>op^ TepTepa. To ce bh;ih h3
imcMa nane Hhrojic IV o;ii 23. ^eii,eM6pa

in

]i..

1291

rojtHHC.-)

liana HnKOJa IV r. 1291. c.iao je KpaCBor .leraia, kojh fee

jT>hi],h Je-iCHH je^Hor
je HcnoBe;iHTH n paspemHTH oji; rpexoBa.^)
r. 1303. 19 H0BeM6pa nana BenejtHKT XI
npHMa KpajLuny Je.ieny ca HjCkhm seMJbaivia
npecTO.ia h CneTor
noji; samTHxy nancKor
Ilexpa.^)

Kpa.l.H^a je Jenena yMpna Kao MonaXHH>a Jeaena 8. $e6pyapa 1314 r. na cbom

^iBopy y BpaanHMa. Hs
je xe.io npenexo y HjCh

na

jtecHoj

Bpm^Ka KpajBE^HHO

MaHacxnp
cxpanH rpa;i;aqKe PeKe

FpaMcm-i
h.xh

Bp-

Bennne.^)

KpaJB ^paryxHH nnje Morao jiohn na

norpe6 CBOJe Maxepe 36or MJ^nne ^a6pii,a
1)

Theiner, Mon. Hung.

t.

2)

Theiner, Mon. Hung.

1 cip.

3)

Theiner, Mon. Hung.

I.

Theiner, Mon. Hung.

415 6p. 6(j1.
cxp. 414
4)

359360, 6p

crp.

580.

373, 6p. 604.

CTp. 375, 6p. 606.

cip.

407408,

6p. 648;

cf.

Hb. Hebj. ht. cxp.

5) ^an. JKhb. cxp. 75. 91. 94.
MBJiaheBafe, KHcac. CpCuja cxp. 655657.
188, 195, 234, 238.
nejaieBHt, Hist. Serv. cxp. 214 215.

155
OA BpaaKa h Fpaua, 36or BCJiHKe 3HMe h
CBOJe 6o-iemjLHBOCTn. Oh je nocaao j TpaIlocae HCKor Bpe;iaiii CBOJe npeACxaBHFiKe.
MCHa, Kaji; ce OTonjH.io, Kpajb ^parjTHH
H^e y rpa;i.aii na rpo6y onjiaKa CBOJy npeMHfly.iy Maxep; o6;iapH ManacTHp h ae-

roB

K.iiip.^)

H3

Je.ieHHHa Fpar^a Kpajb ^paryxHH o;i;e y

IlayHe Ha KocoBy CBOMe Cpaxy KpajBy MnjiyxHHy. Ha jiBopy csora 6paxa Kpa.T> je ^paryxHHJienonpHMaH, nponeo .,MHoro;i,aHa", ho6;iapeH

o;i;

MH.iyxHea,

Kpajba

Bpaxn ce

^a6pa^.^)

Ho OA-xacKy KpajT>a flparyxHHa hs Ilayna, Kpajiima CHMonajia, no ;i,onycxy CBora

Myaca Kpajta MH.xyTHHa, ca MHornM B.xacxe.xHHKaMa nu^e cbomc jtenepy Kpa.T>y ^pa-

ryxHHy.
Beorpajiy Kpaj>Hay CHMOHHjty
npHqeKarne Kpaj> /I,paryxHH h Kpa.^>H^a KaxapHHa. CBeqaHOcx ce yBeka xhmc, mxo je
KpajL ^paryxHH nosBao CBy CBOJy BJiacxcxy
H mxo je MaijapcKH KpajB nocxao nocJiannKe
c noK.iOHHMa 3a Kpa.i>Hi];y CHMOHH;ty.^)
H3 /I,a6pn;a Kpaji>Hi];a CHMOHH;i,a h Kaxapnna ca MHoroM B.xacxejiOM h Bjiacxe.xHHKaMa" O/tome y Fpajtai; na noK-xoHjCae rpo6y
CBCKpBe CBOJe, KpajBHDie Jcxene. rpo6 opoCHme xonjiHM cy3aMa" h noKpHme ra 3Jia1)

AaLB. jKhb. cxp. 90,

2)

JtaH. JKhb.

3)

JI,aH.

CTp.

9495.

95.

JKhb. cxp. 95

97.

156

TOTKaHHM HjiaTHOM; HryMaHa h Kajiy^epe 06;i,apnine 6oraTHM noK.iOHHMa. H3 rpan,a Kpaji>Hij,e

ojiome y IlayHe Kpajty MnnyrHHy.
Ca Kpa.T>eBCKor ABopa y IlayHHMa KpajBima
ce

KaxapHHa

BpaTJi

/^aSpan;

nocjie

He

Ma.io itana."^)

KpajBHiia je Je.iena yMp.ia

y <i>e6pyapy
1314. r. Kpajj je JparyxHH Hmao y Fpa/tan;
H IlayHe BepoBaxHO y .lexo ncxe ro;i;Hee.
Ka;i; ce HMa na
yMy xemKofea h cnopocx
cpe;i,ii>eBeKOBHHx

nyxoBaaa,

Kpa.i>eBCKHM j^BopHMa,

OH;i,a

rocxoBaBba na
ce Moase npex-

nocxaBHXM, ^a je nyxoBaae Kpa.i>Hii,e ChMOHHjie H Kpa.i>nHe KaxapHHC 6h.io 1315. r.

CHMOHH;i.a H;ie 113 IlayHa Ha KocoBy y BeorpaA H ^a6pai;; hs /l,a6pHa H;iy KpajbHiie
CHMOHn;i,a H Kaxapnna y Tpajian. h IlayHe;
H3 Ilayna Bpafca ce y /I,a6paH: ^yra nyxoBaH>a H rocxoBaHja.

1)

JliaH.

JKhb

cxp.

9899.

X
KPAJL BJIAJHCJIAB
Cmpt Kpaaa JparyTHna.
JocTOjaHCTBO,

II

HEMAHHH

IIopoflHiia Kpajia IparyTHHa.

npeieHsaje, HpajteEase a cwpT
Kpa2>a BjiaAzcjiaBa.

pafl,

M.ia^H cpncKH .lexouncn ne snajy sa

roAHHy CMpxH Kpajba ^paryxHHa, a norpemHO
ysHMajy, jia. je KpaJb MnjiyTHH yivipo 1316.^)
CTapHJM .leionHCiT oe.ieace ro;i,HHy CMpxH
Kpajba /I,paryTHHa ...h ba^itkehovk) hocth34}Tb KOHkHHHOV, H3M'KHHBk 3MAbHHMb l\aQCTKOMb HtGCHO Kb, AtTO SCDKJ" (6825 T. -)
AE. ^aHHJio He caonuixaBa ro/xuny CMpxH
Kpajta ^paryxHHa; ana ce y 6Horpa$HJH
Kpajta ^paryxHHa Hajiasn ;i,aH CMpxn KpaJBa
^paryxHHa, u OBaj ^^exajt KopiicHO noc.iyiKyje y OApe^wBaHby ro^time CiMpxH Kpa.i>a
^paryxnaa. Kpajb je ^paryxHH, CejieacH AE.
^aHHJio, yMpo y nexaK y 3 q. no no;i,He.
Kap.xoBaqKa peii,eH3HJa II,apocxaBHHKa 3a6e:

^)

Jb. CTOjaH,

CTp. 177,
cxp. 147.
2)

cxp.
cxp.

Jb.
9.

XI

cxp.

cxp. 125.

147;

XXI

Stariae

cxp.

244;

CxojaH, CnoM. Ill cxp. 95, 97, 99.

IHa*. Pamat cxp. 5253.

16 8.

CnoMeH. Ill

rjiacH.

XIII

LXIII

RiacH. LIII
Starine

XIII

158
jieacHjia je ^an CMpin Kpajta ^paryTHHa 22
Mapax, a MJia^a peii,eH3HJa: 12 Mapax.^)
Ka^a ce ro;i;HHa CMpxH Kpajta ^paryxHHa
no KapjioBaqKoj pei];eH3HJH I^apocxaBHHKa
CBe;i,e na ;i,aHainH>y eHyMepacHJy, HSJiasa ;ta
Kpajb ^paryxHH nnje ynpo 1316, KaKO ce
;i;aHac ysHMa. IIpoxHB one rojtHHC 6ho 6h h
CnnefeaHHH Miixa MajtHJyc, ncxopHK m3 XIV

yMpo
^paryxHH HHJe
yMpo 1317. r. nero 12 Mapxa 1316. r. A
jlOKasH cy OBH. 22 Mapax ne na;i.a y nexaK
1317. r., a 12 na;i,a y nexaK 1316. r.^j Ha
PoManoBy TannKy na.xaaH ce Ce.xeniKa (oa
B.,

KOJH 6ejie3KH

1317 r.)

Ila

;i,a

imaK

je KpajL Jl^paryxHH

KpaJb

1353. r.), Koja noxBpi^yje M.xaJ^y peii,eH3HJy

I^apccxaBHHKa.^)
Kpa^i) je JJ^pasymuH^ ^anjie^

man 12 Mapma 1316.

yjtpo y Ile-

eJ")

KpajB ce ^paryxnn noKaKa.iy|epcxBy

je ;iio6HO hmc Tey

Ilpe CMpxH
Jiy^epn n

JKhb. cxp. 52

53.

Hb. Dasji. 3Cht. CTp. 199.

1)

JI^aH.

2)

S. Ljubic,

3)

Hb. HaBJi. aCHT. cxp. 199, 224226.

4)

Starine

Novci cxp. 82.

cxp. 5.

Mon. Serb. cxp. 70 71, 6p. 69.

CpetiKOBufe (Hex. II cxp. 175, 251), KosaqeBHli h JoBaHOBHk (Hex. cxp. 103), PyBapaii (^yn. Toji,. II cxp. 244),
Kpcxat (Hex. cxp. 56), yCaBKnti (Hex. cxp. 116) npasHjiHO
ySHMajy ;ta je Kpa.i JtparyxHH yjipo 1316 r. EejaqeBah (Hist,
cxp. 223), MaJKOB (Hex. cxp. 30), KajiaJH (Hex. cxp. 49),
JLySak (Novci cxp. 59), MaJiaKOBah (Hex. cxp. 14), Me^aKOBut (Hex. I. exp. 193), MaH;^poBHL (Hex. cxp. 98), BajaKOBHt (Hex. I exp. 119), Ji;aBH;i;oBHti (Hex. exp. 86) norpeuiHo
ysHMajy ;;a jeKpa.ij JI,paryxHH yjipo 1317. r. Kaxanqali (Fj.
V cxp. 173): 1305 r, Kaajak (Povj. B. cxp. 92 a Atlas exp.
">)

10;:

r.

1314

159
OKuiucm. Obhm ra Ka.iy]^epcKHM hmchom Ha3HBajy H HCKH jieTonHCH; a TaKO hcto h
jOrfOKTHCTe, Ji^QaroyTHm kcijeAHa CTHXHpa
:

XK4AHH"...^)

Ha CMpxHOM qacy Kpajt je J]^paryTHH

xeniHO H noyqaeao ceqjy JKeny KaiapHHy,
CHHa BjiajtHCJiaBa h CBOJy BJiacTejiy: nannca
nncMO CBOMC Spaxy Kpajby MajryTuny npcKO
Harpa^ena Kajiy^epa AxaHacHJa nocjia AE.
^aHHJiy II AapoBe h noc.xe,ifte onpouixajne
peqa na Hajimji;, noc.xe xo.ihko ro;i;HHa npeji:pacy;ta h MCKymeaa, pa;i;a h xpy;i.a, MO.iefeii
ce Bory, ojie oh Ha nyx c Kora ce nehe
HHKaji BpaxHXH". Ka^ cy ra xxejin OKynaxH,
;

Hcno;ii

Kajiyl)epcKor ojtejia

cxpex ca xpnmaHUM
B0ji;0M ycnejiH

o;i,bojmxh

My

Haj^ooie

nojacoM,
o;i.

xe.xa.

ko-

cy xeK

Kojii

x.

ji;.")

^paryxHna npenexo je h3
^aOpixa y iteroB Manacxnp Cb. "Bop^a y
Pacy.^) O^aBiie je AOi],HHJe npenexo y MaHacxHp Cxy;i;eHHi];y, jep ce y ManacxHpy naTeJio KpajLa

1)
'2)

198

M. C. MajiojeBHfe, IlyTonHC
Ji;aH.

JKhb.

CTp.

199. TpoHomau;

Ha leay y mcco ynHjene

3) JtaH.

50

II cxp. 232.

51.

3Ha,

;i;a

Hb. IlaBji. aCax. cxp.

cy Kpajiy /tparyxHHy HauiJiii

rB03;i,eHe jiaHi],e.

JKhb. cxp. 52.

TpoHomait

JtparyxHH yMpo y Beorpa;i;y a caxpaiteH

F-iacH.

cxp. 57.

ysHMa, ^a je

Kna.T>

y M4H^CTHp Ck.

P<a)pri4 Ha VoaM'K." TpoHouiaucaoumxaBa,

;;aje rpo(5

oxBopea 1745. r u ;ta je xom npmiuKOM

Bn;i;eo, KaKo cy kocxh Kpa.T.eBe Bpjio
pasBHJeHe. r.iaca. V
cxp. 29, 57.
nejaqesnh h OpCuHHJe 3Hajy, Jia je Kpa.i>
Jl
JtparyxHH yiapo y MaxpoBHua. Hist. Serv. cxp. 226.
Kpa.'ba JI,paryxMHa

Regno

cxp. 253.

160
norpe6Ha n.ioqa Kpajta

jiasH

HamHCOM

^paryrnna

^Cra^dwh, chiHb KpjAra Ovpoiiid,

OVHOVKI* CKtTarO CHMOHa MOHaXd, np^ovHOVKL
CK(T4rO Chmo)h<j.''1)
:

Kpajb je ^paryxHH HMao /iBa cnna B^ah ypomuipa h Kfeep Jejiucaeemy.

H Tb (Kpajb T^parjTHH) pOAH Cb kvp<i Kjt^iACHOK), K. CblH^ Ba^AHCAJK^ Kp4AI2l H OvPOLUHq^
H Gahc4k^ov", Be.ie noysAaHH
jiexonHCH.
Xai?:H-Jop;iaHOB .leionnc He cnoMnae nopo^a
KpajBa Jl,paryTHHa
a BepKOEHfeee JTexonHC
ysHMa, ji.a je JeJiHcaBCxa 6H.ia kKh Kj^ajba
Ypoma P) IlejaqeBHii norpenmo y3HMa, ;iia
je Kpajb ^paryxHH HMao h cnna KoHCxanjfucjiaea

xHHa.^) JlyKapHJe, Op6HHHJe n ^H<i>peH norpeniHO ysHMajy, ^a je B.iajtHcaaB 6ho chh

Kpajfca MnjiyxHHa.^)

BjiaAHC.xaB JI^paryxHHOBHt ji;o6ho je 1292.

HanyjECKor Kpaj>a Kapja

noBejbH
C.xaBOHHJe.
Be.iH KpajL Kap.xo, jta 3a HCKpeny ojtaHOCx
H yc.iyry Kojy je qnHHO h iihhu Bjia;i;HCJiaB,
npBopo})eHH CHH cpncKor Kpa.x>a Cxe^ana
(^paryxnna), ;i.aje m noxBp^yje B.xajiHCJiaBy,
H>eroBHM Hac.xeAHHHHMa, npejaMHHD,oMa h .xer.

19.

Anrycxa

AflHcyjcKor

1)

2)

o/i;

;i,eo

Starine X cip. 258259.

Jby6, CTOjaH. Cnosi. Ill CTp.

130131. Starire XIII

CTp. 174, 191,

nia*. Pamat, cip. 131.
3) Hist. Serv. cxp. 226.
4;
Luccari, Ristretto de gli Aunali di Rausa CTp. 37.
Oibini, Jl Regno cxp. 253.
Car. dom. du Gang. Jllir
Vet. et Nov. cxp. 57,

161

rHTHMHHM nOTOMn,HMa BOJBOAHHy C.iaeoHHJy,

ccAi aenajBa 6aHa Pa;toc.iaBa h aeroBe 6pae
H rpO'i>OBCTaBa Bej>HJe, MoApynie h BhHOAOJia/)

H nope;i obc SByqne noBej>e Ha Beqhoct" Bjiaji;HC.iaB je ocxao aa KpaxKO Bpene

c.iaBOHCKHM 6aH0M. Befe 1298. r. Kpaj> Kap.io
Aa;i.e C.iaBOHHJy IlaBjy IIIy6Hhy. To:j,. 1309.
noMHH>e ce hckh JoBan Kao Can i^ejie C.iaBOHHJe (Dominus Johannes banus totius Sclavoniae)')

6ho oaceaeH KoHcmauij^iijoM, ynyKOM A.iCepTa MopoaiiHHJa, yjaKa

MaijapcKor Kpajta AnjtpHJe III (1290
1301).
Hitfa
cnoMena, jta Kpajb Bjia^tncJiaB nnje
HMao MyniKe /i.eii,e.^)
Baa;i.HCJiaB

je

B.7a;^HC.^aBJbeB M.iaijH 6paT

ypoumip 6ho

je oaceaeH feepKOM epjtejbCKor BOJBo;i;e Anopa.^)

Ho AE. ^aHH.iy mooo 6h ce mhc.ihth, ;i;a

AE. ^annjo npn

je ypomHn; paao ywpo.
CMpxH Kpajba JI,paryTHHa cnoMnae caMO
B.ia;i;HC.iaBa.^)

caBexa

HHCH
1)

2)

cxp.

asl

Beh

6n.xa

Baj^jia,

6e.xe3Ke,

je yponiHn;

yjiia^ia.

Jlexo-

caxpaaen

Knkulj. Arkiv knj. YII Zagreb 1863. cxp 2021, XIV.

Kuk. Arkiv

220222.
3)

58.

ce,

yponian, je Beh yMpo, a Jcjih-

knj.

VII

r.iacH.

XI

CpeKKOBwh, Hex. II cxp.

Ljubic, Novci cxp. 81.

*)

CpehKoBHt., Hex

S)

JtaH. JKuB. cxp. 50.

2021.
Kad XVIII
324325.
178179.
TaacH. V cxp.

cxp.
cxp.

II cxp

Ilejai. Hist. Serv. cxp. 225.

184.

11

162

npKBH

CB.

no.inja

ApxFuiHJa, TAG je 6H.ia MHTpOApn:Le) h ji,a ce nocBexiio/)

(ji,aH.

B.iaAncjiaBJBCBa cecTpa Je.iiicaBCTa 6Hjia

je

yjiaxa

Cmeuana I

6aHa

CocancKor

sa

KompoManufia. JejiHcaBCTa je 2)o;i;fl.ia CmeBjiai^ucAaea. CienaH

II, Hnocaea h
II KoTpoMaHiik HMao je jo;iHHifny Jejiuca-

uaua

eemy, cynpyry .IbyjteBnxa Be.iiiKor. HHOC.iaB

HJiii HuHocjiae HMao je cnHa^a6iiJKy h KfeepH

H Kamapimy

JJaHui^ij

Bjia;i,HC.iaB:

6aHa

BynuKa h Kpajba Tepmna.")

Kpaj> je ^paryTHH y nocJiejiEbHM ro;i,Hnana jicjiho ;i.pacaBHy BJiacx ca cbojhm chhom

To

Bjiaji,HCJiaBOM.

KHiHra.

^yje:

ce

bh;i;h

h3 ;iy6poBaqKHX
ro^. nape-

^y6poBaqKO Bete 1312.

consules in pai^tibus regis

possunt cognofiliieius iioii
AE. ^annjiy, KpajB je ^pa-

....(nostri)

Stephani

et

scere....^)

Ho

Ha caMpxH napeAHO ^a CpeMCKOM

KpajteBHHOM, ynpaB.iia Bjia^HCJiaB y ^oroBopy ca CBOJOM MaJKOM KpajbHUOM KaxapHHOM H BjiacxejiOM.*) Ajih te BjiajtHCJiaB
Mano BJiajiaxH. Y AE. ^annjia Hwa je^an
^exajL, Ha ocHOBy Kora 6h ce Morjia cxbo-

ryxHH

1)

JB

Pamat. Let.

Ctojeh.
CTp.

CnoM. Ill

6253.

Star. XIII cxp. 168.

TjiacH.

CTp.

Jlyqati, Pa;t.

95, 98, 146.

LIII cxp
cxp. 58
;

IV cxp

169.

ma*.
9.

Mei)y

*pecKaMa IletKe naxpHJapmaje HajiasH ce h cjHKa Cb. YpoiQHi];a. Oh UMa n,pBeHKacx orpxaq, sejieny ;toJiaMy, 6e3 Kpyne,
Maa;i je 6e3 6pa,^e n CpKosa. MHJojeBHL, Ilyx II cxp. 208.
n. CpetK.,
2) Jb. CxojaH, CnoM. Ill cxp luO, 138139.
Klaic, Povj. Bosne cxp, 90.
KoBaq.
HcT. II CTp. 184.
H JoBaH. Hex. cxp. 96.
3) Mon. Spect. kh.. XXIX cxp. 106.

^)

JtaH

JtKhb. cxp.

50.

163
je^Ha npcTnocxaBKa. Ha HMe, AE.
^aHHJio 6e.ieacii, ^a jc KpajB ;i,paryTHH na
caMpxii Hanncao je^HO hhcmo CBOMe Cpaxy
Kpajty MH.iyiHHy.') AE. ^a^HJio ne caonmiaBa cajipmnny nncMa BepoBaxHO, mxo
HHJe 6ho nocBckeH y cxBapn BJiaAa-xaqKe
jlHCKpeuHJe; a.xn ce Mome narai^axfl, ^a je
Kpajt ^paryxHH, majbyhH Opaxy nocJiCAae
onpomxajne pe^iH, y niiCMy ra 3aKJiHH>ao, ^a
ojipmn CBOJy CBeqano sajiany peq; ;ia npuMii
piiTii

y samxHxy
MHwXyxHH

BHAH ce

KaKO je, naK, Kpajb

nnxaae o nacjieAHiiKy,

iteroB aom.

CMaxpao
113

npBHX jiora^ja.

MaJ^Hjycy (hb XIV b.) qHM je

yMpo, Kpajb je Majiyxun
na ra y saxBcpy ;ip5Kao
Bjia;i;HCJiaBa
yxsaxHO
J^o CBOJe CMpiH.'-) OBy 6eJiemKy MaAHJycoBy
noxep^yje h BypKap^, caBpeMCHHK KpajLa
Ha
BjiaAHCJiaBa h Cxe^ana ^eqancKor.^)
CpeMCKy KpajbeBHHy ca^a nope^ Kpajta
MnjiyxHHa no.xaraxy npaBO h Mai^apn. M3neKor
rjie^a, ;i;a je jioniJio Me^y anMa ao
Ma'iBy,
3ay3e
MajiyxHH
cnopa3yMa, jep KpajB
BpaHHqeBO h BeorpaA, a Ma^apH CpeM h

Ho Mhxh

KpajB ^paryxHH

CjiaBonnjy/)

Kpajta MnjiyxHHa 1321 r. y

Cp6HJH 6yKHe rpal^ancKu pax. Ta;ta BjiaCp6HJe
jlHCJiaB no6erHe y ceBepne KpajeBe

Ho CMpxH

1)
2)
3)
4j

36.

Jbidem, cxp. 51.

Ljubic, Novci cxp. 82.
qya. Tojl. Kib. XIV cxp. 24.
KoBai. H JoBaH. Hex cxp. 104.
KaJiaJH, Hex.

MajicoB, Hex. cxp.

cxp. 49.

11*

164
H Ty

3aB.ia;iia.

CBe AO 1324.

thm

Oh

r.

je

KpajcBFMa

BJia;i;ao

je qaK h Hosau KOBao.

Beorpa;i;cKOM Mysejy nocTOJH jejian aeroB

cpe6pH HOBan;. Ha jiHn;y je HOBna He. XpnCTOC Ha npecTO.iy, na Ha.inqjy Kpajt B.iajtHCJiaB Ha npecTO.iy 6e3 Hac.iona. Kpajb je
y cjaJHOM ojte.iy 6e3 Hacjiona, ca saxBopenoM
noBHCOKOM KpyHOM, HyHe 6pa;i;e h BejiHKHX
6pK0Ba. y jiecHoj pyii,H ji,pm.R Kpcx a Jieny
Hac.iOHHO Ha jieBO KOJieno.^)
y /lyCpoBaqKHM ce KftnraMa noMHae
Kpajb B.ia^nc.iaB noc.Te;i,H>H nyx 28. ^eAeM6pa 1323. r. Y aeroBHM je pyKaMa 6ho
PyjtHHK, KOJH cy ^yCpoBqaHH Henpecxano
nocefeHBa.iiJ.-) ^y6poBqaHH cy HMajiH ojtHOca
ca Kpa.i>eM BjiaAHC.xaBOM. Hocxojh je^tna hcnpaBa Kpajta Bjia3,HC.iaBa oji 25 Okx. 1323
My ^y6poBqaHHH
r. KOJOM Kpajb xBp;i;H jia.
KjiHMe HHHixa He jtyryje.^) M. Op6HHHJe sna

y BejiHKOM npHca ^y6poBHHKOM h ;i;a cy ra

^y6poBqaHH noMara.iH y H>eroBOJ 6op6H c

;i;a

je Kpajt Bjia;i,HCJiaB 6ho

jaxe.i>cxBy

6pafeoM".^)

Bek

Hjtyte rojiHHe saBpniHJia

ce

Bja;i;a

Kpajba B.xa;i,HCJiaBa. Op6HHHJe, JlyKapHJe,

HejaqeBflk h T. CpeiiKOBeti ysHMajy ;i;a je
Kpajb Bjiaji.HC.xaB caBJiaji.ao h rposno vMopao
(pasaneo) CBor no.xy6paxa o^ cxpHn;a Koh-

2)

Ljubic, Novci t.
Mod. Spect. vol.

3)

IlyitHfe,

^)

Jl

1)

CnoM.

Regno

CTp.

VI

6p. 7, CTp. 82.

CTp. 103.
II cip. 3
4.
CnOMeHOK

254

XI

cxp. 99.

165
cxaHTHHa.^) Ajih, H3r.ie;ia

jep BypKapji;, nyxHHK

je obo nexaqHO,

;i;a

XIV

b.,

6ejie5KH.

jia

Cxe^an caBJiaAao KoHcxaHXHna a ne Bjia;iHCJiaB.^)

HaJ3a;i AO^e ao 6op6e h nsMC^y
BjiajiiBCJiaBa n Cxe^ana 1324. r. Y 6ojy je
KpajL Bjia^HCJiaB nocxpajtao h Mopao yxeliH
y MaijapcKy, rjteje h yMpo.
IlejaqeBHfe ysHivia, ^a je Kpaji. Bjiaji;HC.iaB
yMpo y xaMHHii,H Cxe^ana ^enancKor.^) Majje

KOB H KajiaJH ysHMajy,

AHCJiaB nao

y caMOM

^a

je

Kpajt

Bjia-

Kpcxnt ysHMa,

6ojy.*)

ce Kpajb BjiajiiHCJiaB noCe^en Mopao 3a;i,oBOJbHXH jejtHHM ;],ejiOM CpncKe /l^psKaBe h ;i,a
je y CKopo nocjie xora na MHpy yMpo.') Ajih
je CBe xo HeHCXHHHxo, jep cpncKH JiexonacH
jia

KA<iAHCAaKb ?k nporHdTb kuct Ji^-uM4HCKhlMk KpaA>Mb H4 Ox/Tpt H T4M0 KOHbL|b

TKHTia npHieMAieTb"*^) CpncKe jrexonnce no-

6eJie5Ke:

xBp^yje H BypKapji;. H oh CeJieacn ji,a, je

Kpajb Bjiaji^HCJiaB npaBH HacjieAHHK" npornax
H3 aeMjte.*)

HaoeAa, jta je KpajL BjiajtncjiaB HMao

nopo^a, jep y je;iHOM cbom nncMy BejiH:
....ne mei filioH....^)

1) Orbini, Jl Regrno CTp. 254.

Luccari, Copioso ristreto
CpefeK. IIct. II cxp.
CTp. 37.
neja^i. Hist. cxp. 253254.
2) qyn. ro;i;. Kit. XIV cxp. 25.
3) Hist. Serv. cxp. 254.
4) MaJK. Ilex
cxp. 38.
KaJi. Ilex. exp. 51.
6) Hex. exp. 56. Cp. Tji. V cxp. 6263
6) CnoM. III. cxp. 9799, 130131
TjiacH. cxp. LIII 9.
nia*. Pamat, Let. cxp. 52-53, 6970.
Star. XIII c. 58.

7)
8)

qyn. ToA. mh. XIV exp

HyuHh, CnoM. II cxp. 4.

25, 27.

DR
338
1276
K68

Kosti6, Kosta N.
Krali Stefan Dragutin

PLEASE

CARDS OR

DO NOT REMOVE

SLIPS

UNIVERSITY

FROM

THIS

OF TORONTO

POCKET

LIBRARY