Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
TRANSLAIE
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
ROTAIE
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
REFLEXIE
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
10
SIMETRIE, DIFRACIA RX
INVERSIE
11
SIMETRIE, DIFRACIA RX
12
SIMETRIE, DIFRACIA RX
N NATUR
13
Rutile
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Amethyst
Batnasite/dolomite
14
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Pyrite
Almandin
ALMANDIN
Beryl
15
Calcite
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Beryl
GRAPHITE
Gmelinit
16
SIMETRIE, DIFRACIA RX
CUM SE FORMEAZ?
17
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
19
SIMETRIE, DIFRACIA RX
20
SIMETRIE, DIFRACIA RX
21
SIMETRIE, DIFRACIA RX
22
SIMETRIE, DIFRACIA RX
23
SIMETRIE, DIFRACIA RX
24
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Solidul cristalin
25
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Solidul policristalin
26
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Solidul amorf
27
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Exemplu 2D:
Atomul 1
Atomul 2
Atomul 3
Atomul 4
28
SIMETRIE, DIFRACIA RX
29
SIMETRIE, DIFRACIA RX
satisfac
condiia
de
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Structur Cristalin
Nodurile
reelei
nu
sunt
ntotdeauna ocupate cu atomi.
puncte
+ Baz
31
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
33
SIMETRIE, DIFRACIA RX
S
S
34
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
36
SIMETRIE, DIFRACIA RX
37
SIMETRIE, DIFRACIA RX
38
SIMETRIE, DIFRACIA RX
39
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Sau ...
40
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Reea Bravais:
reea infinit de puncte discrete pentru care
vecintatea imediat este identic (trebuie s
respecte proprietatea de translaie).
setul de puncte obinute cu ajutorul a trei
vectori necoplanari a1, a2, a3 cu R = n1a1 + n2a2
+ n3a3 (n1, n2, n3 numere ntregi).
Exist 4 (+1 neprimitiv) reele Bravais n 2-D
i 7 (+7 neprimitive) n 3-D. Ele pot fi
difereniate prin diferitele operaii de simetrie
care le caracterizeaz.
41
SIMETRIE, DIFRACIA RX
descrie
cu
celul
42
SIMETRIE, DIFRACIA RX
43
SIMETRIE, DIFRACIA RX
44
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Proiecia stereografic
Metod de reprezentare plan a cristalelor,
unghiurile dintre feele acestora i a elementelor
de simetrie dintre ele.
a. Proiecia sferic
reprezentarea planelor poli
cerc mare
zon, ax de zon (2 poli)
unghi dintre plane
45
SIMETRIE, DIFRACIA RX
b) Proiecia stereografic
Proiecia punctelor de pe suprafaa sferei
pe planul ecuatorial.
46
SIMETRIE, DIFRACIA RX
b) Proiecia stereografic
Proiecia punctelor de pe suprafaa sferei
pe planul ecuatorial.
Unghiurile sunt pstrate ns distanele sunt
modificate.
Direciile cristaline apar n proiecie ca i
puncte (poli)
Unghiurile se pot msura folosind reeaua
Wulff.
Cercurile pe suprafaa sferei rmn cercuri
n proiecia stereografic
47
Fee de zon
SIMETRIE, DIFRACIA RX
A
B
B1
A1
B1
A1
A
B
B
A
48
SIMETRIE, DIFRACIA RX
c) Reeaua Wulff
Permite
msurarea
x x
unghiurilor
dintre fee
i
gsirea x x
elementelor
de simetrie
ce
leag
diferite
fee.
x
x
x
x
o
x
x
o
o
x
x
o
o
o x
o x
49
SIMETRIE, DIFRACIA RX
c) Reeaua Wulff
x
50
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Elemente de simetrie
Axe de rotaie: ordin 1, 2, 3, 4, 6.
51
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Elemente de simetrie
Centru de inversie: I + rotaie-inversie
1
2
52
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Elemente de simetrie
1
2
53
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Elemente de simetrie
2= m
1
4
54
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Elemente de simetrie
55
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Elemente de simetrie
56
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Elemente de simetrie
57
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Elemente de simetrie
58
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Elemente de simetrie
59
SIMETRIE, DIFRACIA RX
60
SIMETRIE, DIFRACIA RX
: ax direct de ordinul X :
1, 2, 3, 4, 6
: ax invers de ordinul X :
1, 2=m, 3, 4, 6
61
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Reele Bravais 2D
64
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
66
SIMETRIE, DIFRACIA RX
67
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Reele Bravais 3D
68
SIMETRIE, DIFRACIA RX
+ 7 centrate
69
SIMETRIE, DIFRACIA RX
70
SIMETRIE, DIFRACIA RX
71
SIMETRIE, DIFRACIA RX
72
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Vectori de translaie
primitivi:
r 1
a1 ( x y z )
2
r 1
a2 ( x y z )
2
r 1
a3 ( x y z )
2
73
SIMETRIE, DIFRACIA RX
74
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
76
SIMETRIE, DIFRACIA RX
77
SIMETRIE, DIFRACIA RX
elementelor
de
78
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Alte notaii:
79
SIMETRIE, DIFRACIA RX
80
SIMETRIE, DIFRACIA RX
t
2
21
La 32 apar poziii
simetria de translaie
31
suplimentare
32
generate
de
81
SIMETRIE, DIFRACIA RX
2/3
2/3
1/3
1/3
1/2
21
31
32
82
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Tn / 2
83
SIMETRIE, DIFRACIA RX
84
SIMETRIE, DIFRACIA RX
7 sisteme cristaline
Rotatie
,
Reflexie
Inversie
Translatie
,
14 Retele
Bravais
,
insurubare
,
alunec are
85
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Exemple:
CVC W: Gr. Sp. : Im3m; Gr. P.: m3m
CFC Al: Gr. Sp. : Fm3m; Gr. P.: m3m
CFC Si: Gr. Sp. : Fd3m; Gr. P.: m3m
d = reflexie + aluncare cu 1/4 de-a lungul
diagonalei <111>
Mg Hexagonal: Gr. Sp. : P63/mmc; Gr. P.: 6/mmm
c = reflexie + alunecare cu 1/2 de-a lungul axei c
63 = ax de nurubare de ordin 3
86
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Exemplu de fi JCPDS.
88
SIMETRIE, DIFRACIA RX
1: numrul fiierului
2: cele mai intense trei linii
3: linia de la cel mai mic unghi
4: formula chimic i numele substanei
5: informaii despre metoda de difracie folosit
6: date cristalografice
7: proprieti optice i altele
8: date despre prob
9: difracie: intensitile sunt relative (fa de linia
cea mai intens).
Semnul din dreapta sus: calitatea datelor:stea =
calitate bun, i = linii indexate dar valorile
intensitilor nu sunt de ncredere, c = calculat, o =
criteriu de ncredere sczut (low reliability).
89
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Dup PEARSON:
Prima liter:
a=triclinic (anorthic), m=monoclinic, o=ortorombic,
t=tetragonal, h=hexagonal sau romboedral, c=cubic
A doua liter:
A, B sau C = faa A sau B sau C este centrat.
F=fee centrate, I=volum centrat, P=primitiv
Numr indicnd numrul de atomi pe celula
elementar
90
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Pearson-exemplu
91
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Tn
92
SIMETRIE, DIFRACIA RX
93
SIMETRIE, DIFRACIA RX
94
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Descrierea structurilor
Pentru descrierea unei structuri cristaline, n
general, trebuie precizat:
1. sistemul cristalin, grupul spaial
2. parametrii de reea
3. parametrii atomici (x,y,z) ai bazei. x, y si z sunt
fracii din parametri de reea a, b i c.
,
4. numrul
(Z) de formule chimice unitate pe celula
elementar
95
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Exemple
1.Cu
Reeaua este CFC
Cu n 000 + F
Pearson: cF4
96
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Exemple
1.Cu3Au
Reeaua este CS
Cu n F
Au n 000
Pearson: cP4
97
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Exemple
1.CuAu
Reeaua este T
Cu n 1/2,0,1/2
0,1/2,1/2
Au n 0,0,0
1/2,1/2,0
Pearson:tP2
98
SIMETRIE, DIFRACIA RX
ITC
99
SIMETRIE, DIFRACIA RX
100
SIMETRIE, DIFRACIA RX
101
SIMETRIE, DIFRACIA RX
102
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Direcii reticulare.
Se noteaz cu [uvw], unde u, v i w sunt cele mai
mici numere, prime ntre ele, ce descriu
coordonatele (n uniti a, b sau c) ale primului nod
intersectat de paralela la acea dreapt care trece
prin origine
[1 1 0 ]
[1 1 0 ]
103
SIMETRIE, DIFRACIA RX
104
SIMETRIE, DIFRACIA RX
210
X=1,Y=,Z=0
[1 0]
[2 1 0]
X= ,Y=,Z=1
[ 1]
[1 1 2]
105
SIMETRIE, DIFRACIA RX
X =-1 , Y = 1 , Z = -1/6
[-1 1 -1/6]
[6 6 1]
106
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Plane cristaline
Familii de
plane n
reele 2D
b
a
107
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Indicii Miller
Reprezentare simbolic a planelor cristaline
Definii ca inversul coordonatelor punctelor de
intersecie ale planului cu axele cristalografice.
Deci pentru a determina indicii Miller ai unui plan
trebuie s:
1. Determinm
coordonatele
punctelor
de
intersecie ale planului cu cele trei axe
cristalografice
2. Calculm inversul acestor trei coordonate
3. Dac
obinem
numere
fracionare,
amplificm toate valorile a.. S obinem
numere ntregi.
108
SIMETRIE, DIFRACIA RX
c
b
1. intersecia cu axele: 4 4 2
2. inversul: 1/4 1/4 1/2
3. multiplicm cu 4, rezult (112),
109
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Axa
Intersecie
n
Inversul
1/1 1/ 1/
1
(1,0,0)
110
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Axa
Intersecie
n
Inversul
1/1 1/ 1 1/
1
(0,1,0)
(1,0,0)
111
SIMETRIE, DIFRACIA RX
(0,0,1)
Axa
Intersecie
n
Inversul
(0,1,0)
(1,0,0)
1/1 1/ 1 1/ 1
1
112
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Axa
Intersecie
n
1/2
Inversul
(0,1,0)
(1/2, 0, 0)
1/() 1/ 1 1/
2
113
SIMETRIE, DIFRACIA RX
114
SIMETRIE, DIFRACIA RX
C
b
115
SIMETRIE, DIFRACIA RX
C
b
C
b
116
SIMETRIE, DIFRACIA RX
C
b
A = (1120)
B = (0110)
C = (3210)
117
SIMETRIE, DIFRACIA RX
118
SIMETRIE, DIFRACIA RX
REEAUA RECIPROC
Dac a, b si c sunt vectorii care definesc reeaua
real, vectorii reelei reciproce sunt definii prin:
r 2 r r r 2 r r r 2 r r
A=
(b c ), B =
(c a), C =
(a b ),
V
V
V
unde V este volumul celulei elementare din spaiul
direct.
aA bB cC 2
aB ... 0
119
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Ghkl hA kB lC
SIMETRIE, DIFRACIA RX
1. Vectorul
Ghkl hA kB lC
Ghkl
2
Ghkl
d hkl
121
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Exemplu:
reeaua cubic simpl:
122
SIMETRIE, DIFRACIA RX
123
SIMETRIE, DIFRACIA RX
124
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Descoperirea razelor X
November 1895, Wrzburg
SIMETRIE, DIFRACIA RX
126
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Producerea Razelor X
filamentul catodului se nclzete prin effect
Joule prin aplicarea unui current (amperi)
emisie de electroni.
electronii sunt accelerai nspre anod
electronii sunt focalizai printr-o combinaie de
cmpuri electrice.
cnd electronii se ciocnesc de int (anod), ei
pierd energie. Mai mult de 99% din energia lor
se transform n cldur mai puin de 1% este
convertit n Raze X.
127
SIMETRIE, DIFRACIA RX
128
SIMETRIE, DIFRACIA RX
129
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Spectru alb
Spectru caracteristic
130
SIMETRIE, DIFRACIA RX
131
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Exemplu:
Anod/Radiaie: Cu/CuK (Z = 29), energie 8.04
keV
Prob: Fe (Z = 26), energia de ionizare pentru
electronii pturii K 7 keV
Radiaiile CuK au energie suficient pentru
extragerea unui electron de pe ptura K a fierului.
emisie de radiaie de fluorescen
Soluie:
Folosirea CrK, E = 5.41 keV.
133
SIMETRIE, DIFRACIA RX
134
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
136
SIMETRIE, DIFRACIA RX
137
SIMETRIE, DIFRACIA RX
138
SIMETRIE, DIFRACIA RX
139
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Proba:
pudr (mojarat)
plat (altfel peak-urile la unghiuri mici vor fi
absorbite)
tensiunile duc la lrgirea peak-ulrilor i la
deplasarea lor
monocristal
140
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Detectori
Proporionali
Cu scintilaie
Cu corp solid
141
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Detectorii proporionali:
Sunt cei mai des folosii
n difractometria RX
raxele X ptrund n tub
i sunt absorbite de
atomii gazului
emiterea
fotoelectron
unui
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Detectori cu scintilaie
Folosesc cristale de NaI dopate cu ioni de Taliu
lipite de un fotocatod i tubul fotomultiplicatorului.
143
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Detectori cu scintilaie
Folosesc cristale de NaI dopate cu ioni de Taliu
lipite de un fotocatod i tubul fotomultiplicatorului.
razele X incidente produc fluorescena cristalului
scintilaie pentru fiecare foton RX absorbit
lumina este msurat cu un fotomultiplicator
cantitatea de lumin emis este proporional cu
intensitatea RX
Detectorii cu scintilaie au rezoluie mai mic
dect cei proporionali
144
SIMETRIE, DIFRACIA RX
145
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Optica difractometrului RX
147
SIMETRIE, DIFRACIA RX
148
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Rezultatul:
149
SIMETRIE, DIFRACIA RX
150
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Structura cristalin:
O structur cristalin de simetrie joas are mai
multe peakuri dect una de simetrie nalt.
Cristalele de simetrie cubic simetrie nalt
au un mic numr de reflexii.
Pentru structurile de simetrie cubic este
posibil determinarea tipului de reea (CVC, CFC,
CS)
considernd periodicitatea reflexiilor
observate.
151
SIMETRIE, DIFRACIA RX
152
SIMETRIE, DIFRACIA RX
153
SIMETRIE, DIFRACIA RX
154
SIMETRIE, DIFRACIA RX
155
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
UNELE
SIMETRIE, DIFRACIA RX
158
SIMETRIE, DIFRACIA RX
159
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Fhkl f i e
i 1
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Fhkl fe
2 i h 0 k 0 l 0
=f
i 1
161
SIMETRIE, DIFRACIA RX
162
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Fhkl fe
i 1
Fhkl fe
2 i 0
fe
Fhkl f 1 e
h k
2 2
2 i
i h k
i h l
h l
2 i
2 2
i k l
2 i
k l
2 2
SIMETRIE, DIFRACIA RX
164
SIMETRIE, DIFRACIA RX
2 i 0
h k l
2 2 2
2 i
Fhkl f Na e
f Cl e
1
e
e
i h k l
i h k
i h l
i k l
Fhkl f Na f Cl e
1 e
e
e
i h k
i h l
i k l
165
SIMETRIE, DIFRACIA RX
166
SIMETRIE, DIFRACIA RX
167
SIMETRIE, DIFRACIA RX
1 cos 2 2 M
I F p
e
2
sin cos
2
unde
F = factor de structur
p = factor de multiplicitate
e-2M = factor de temperatur
termenul dintre paranteze: Factor Polarizare-Lorentz
168
SIMETRIE, DIFRACIA RX
Factorul de multiplicitate:
numrul de plane care corespund aceleiai reflexii.
Factorul Lorentz
factorii geometrici legai de orientarea planelor de reflexie n
cristal: intensitatea este diferit de zero pentru unghiuri care
difer puin de unghiurile Bragg lrgirea liniilor de
difracie.
Factorul de polarizare
radiaia incident nu este polarizat
Factorul de temperatur
ine cont de faptul c atomii unei reele oscileaz, termic, n
jurul unor poziii de echilibru. Cu creterea temperaturii se
modific distana interplanar, scade intensitatea liniei de
difracie i crete fondul.
169
SIMETRIE, DIFRACIA RX
2
Ghkl
(000)
170
SIMETRIE, DIFRACIA RX
hkl
k0
000
k0
Construcia Sferei
Ewald
Condiia de difracie e ndeplinit cnd un vector
al reelei reciproce atinge sfera Ewald.
|k| =|k0| (conservarea energiei) => sfera
171
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
SIMETRIE, DIFRACIA RX
174
SIMETRIE, DIFRACIA RX
175
SIMETRIE, DIFRACIA RX
176
SIMETRIE, DIFRACIA RX
177