Yol hrkti qaydalar

mumthsil mktblri mllimlri n metodik vsait

Mllif: rstun Mcidov
Buraxl: Bak - 2001
Dili: Azrbaycan
Tsviri: mumthsil mktblri mllimlri n metodik vsait
Sponsor: BP irkti.

Mndricat
Haqqnda
Giri
Yol hrkti qaydalarn bilmk v onlara riayt etmk ham n vacibdir
Yol hrkti qaydalarnn yaranma tarixi
Piyadalarn k v yollarda davranma qaydalar. K v yollar kerkn thlksizlik tdbirlri
mumi istifadd olan nqliyyatdan istifad etmk qaydalar
Velosiped srm qaydalar
Srclrin, svetoforun v nizamlaycnn verdiyi xbrdarlq iarlri
Yol nianlar v yollarn nianlanmas
Dvlt Yol polisinin vziflri
Yol-nqliyyat hadissi bard mumi anlay
Yol hrkti qayda pozuntular
Piyadalar v yol hrktinin baqa itiraklar trfindn yol hrkti qaydalarnn pozuntular

Haqqnda

Bu vsaitd Yol hrkti qaydalarnn yaranma tarixi, "Yol hrkti haqqnda" 28.07.1998-ci il tarixli Azrbaycan
Respublikas Qanununun bir sra mddalar verilmi, piyadalarn xsusil uaqlarn k v yollarda davran
qaydalar rh edilir, ictimai nqliyyat vasitlrindn istifad qaydalar, klrd hrkti nizamlayan texniki
vasitlr, nizamlayc polis nfrinin iarlri v s. haqqnda mlumat verilir.
Vsait mktblrd yol hrkti qaydalarnn tdrisi zr mllimlr n nzrd tutulur.
Azrbaycan Respublikas Thsil Nazirliyinin Elmi-Metodik uras btidai mktb v mktbqdr trbiy
blmsinin 04 may 2001-ci il tarixli 05 sayl protokolu il tsdiq edilmidir

Giri

Mktbyal uaqlarn, yol hrkti qaydalarn yrnmlri ilk nvbd onlar hat edn mhit dzgn
mnasibtin formalamasna xidmt edir. Uaqlar k v yollarda bir nv srbst olur v tbiidir ki, onlarn
hrktlrin n valideynlr, n d mllimlr nzart ed bilirlr. Odur ki, uaqlarn yol hrkti qaydalarn bilmlri
v kd ona ml etmkl intizaml olmalar ox vacibdir.
Yol-nqliyyat hadislrinin thlili gstrir ki, uaqlarn hadislrd zrr kmlri onlarn davranndan
asldr. Mktblrd yol hrkti qaydalarnn yrdilmsi v mktbdnknar pedaqoji tdbirlrin mntzm
keirilmsi uaqlarn kd intizaml olmalarna v bdbxt hadislrin azalmasna kmk ed bilr.
ntizaml piyada olmaq n hr eydn vvl uaqlarda thlk haqqnda tsvvr yaradlmaldr. Bu sahd
tsvvr olmayan uaq kd istdiyi kimi hrkt edir. Bdbxt hadisnin n olduunu bilmyn uaq
diqqtsizliyinin n il nticlncyini tsvvr ed bilmir. O bel znn edir ki, ox cld hrkt ed bilr, htta son
anda bel hrkt edn nqliyyatn qabandan qab ke bilr.

Yaxud ona el glir ki, src nqliyyat istdiyi anda dayandra v ya onun yanndan ke bilr. Bu baxmdan
uaa klrd nqliyyatla laqdar ba vermi hadislrdn dandqda o qorxur, buna oxar hadisnin ba
vermmsi n intizaml olmaa alr.
Azrbaycan Respublikas Thsil Nazirliyi mktblilrin yol hrkti qaydalarnn yrnmlrin, onlarn k v
yollarda intizaml olmalarna ciddi hmiyyt verrk mktblrd mvafiq proqram zr yol hrkti qaydalarnn
yrnilmsin dair mllrin keirilmsini qrara almdr. Bu mllrin keirilmsind mqsd uaqlara yol
hrkti qaydalarn yrtmk v bu qaydalara ml etmk vrdiini alamaqdan ibartdir.

Yol hrkti qaydalarn bilmk v onlara riayt etmk ham n vacibdir

Son illr respublikamzda avtomobil parknn inkiaf nticsind yollarda v klrd hrktin intensivliyinin
artmas avtomobil nqliyyatnn thlksiz hrktinin tmin edilmsi mhm dvlt problemi kimi n plana
kilmsini tlb edir.
qtisadiyyatn el bir sahsi yoxdur ki, orada avtomobil nqliyyatndan istifad edilmsin. halinin xsi istifad
n lazm olan minik avtomobillrin ehtiyac daim artr. Bel bir raitd thlksizliyi tmin etmk v yol-nqliyyat
hadislrinin qarsn almaq n tkc srclrin deyil, btn yol hrkti itiraklarnn Yol hrkti haqqnda
Azrbaycan Respublikas Qanununun (3 iyul 1998-ci il tarixd qbul edilmidir) bilmlri v riayt etmlri tlb
olunur. ox zaman yalnz srclrin tqsiri zndn deyil, hminin piyadalarn, xsusil uaqlarn yol hrkti
qaydalarn bilmmlri, yaxud onlara ml etmmlri sbbindn bdbxt hadislr ba verir.
Uaqlarn qzalar nticsind bdn xsarti almalar bard xbrdar olunmas yalnz ailnin deyil,
mktblrin, digr tkilatlarn v btn ictimaiyytin diqqt mrkzind olmaldr. Bdbxt hadisnin n olduunu
bilmyn uaq diqqtsizliyinin n il nticlncyini tsvvr ed bilmir. O, el znn edir ki, ox cld hrkt ed
bilr, htta son anda bel hrkt edn nqliyyatn qabandan qab ke bilr. Yaxud da, ona el glir ki, src
nqliyyat istdiyi anda dayandra v yandan sr bilr.
Hadislrin thlili gstrir ki, uaqlarn kd nqliyyatdan xsart almalar onlarn davranndan asldr.
Odur ki, mktblrd v mktbdnknar pedoqoji tdbirlrin mntzm hyata keirilmsi uaqlarn kd
intizaml olmalarna v bdbxt hadislrin azalmasna kmk ed bilr. ntizaml piyada olmaq n uaqlarda n
vvl thlk haqqnda tsvvr yaradlmaldr. Bu sahd tsvvr olmayan uaq kd istdiyi kimi hrkt
edir. Uaa klrd nqliyyatla laqdar ba vermi hadislrdn dandqda o qorxur, buna oxar hadisnin ba
vermmsi n intizaml olmaa alr. Bunu, istr valideynlr, istrs d trbiyilr, mllimlr v ham yax
bilmlidir.
Odur ki, bizim mktblrd uaqlarn yol hrkti qaydalarn yrnmlrin, onlarn kd intizaml
olmalarna ciddi hmiyyt verilmli, yol hrkti qaydalarna dair mllr keirilmlidir. Hmin mllrin
drsdnknar vaxtlarda yuxar sinif agirdlri il keirilmsi daha mqsduyundur. Bununla laqdar agirdlr
yol hrkti qaydalarnda olan sas terminlr v anlaylar izah olunmaldr. Eyni zamanda hrkti nizamlayan
texniki vasitlrin ttbiqi, yol nianlar, yol hrkti itiraklarnn qarlql laqlri v intizam, yol ayrclarnn
keilmsi qaydalar, dzl, tb kem, dayanma, gzlm qaydalarnn da agirdlr yrdilmsi vacibdir.

Yol hrkti qaydalarnn yaranma tarixi

Yol hrkti thlksizliyinin tmin edilmsi problemi hl qdimdn d mvcud olmudur.

lk df yol Roma imperiyasnda eramzdan 312 il vvl salnmdr v ona Sezar Apiy Klavdiy ad verilmidir.
El o vaxtlar btn yollar Romaya aparr ifadsi yaranmdr. Romaya aparan yollarn rty dadan olmaqla, onun
knarnda hr 1 km-dn bir da dirk qoyulurdu.
Yolda hrktin sadlmsi mqsdil onlar tarix boyu tkmilldirilmi, yollarn mvafiq rtk v digr
elementlrl thciz edilmsi msllri yaranmdr.
Yollarn v krplrin tikintisi n ilk inaat-mhndis korpusu 17-ci srd fransz kral IV Henrix trfindn
tkil edilmidir.
Hl ilk vaxtlardan yollarda hrkt sol trfli olmudur. Bunun da yaranma sbbi ta qdimdn yolla gedn
atllarn v ya piyadalarn qar-qarya rastladqlar anda zlrini mdafi etmk n sa llrin daha ox
srbstlik raiti yaradlmas olmudur. Bel ki, insan z silahn (qlnc, niz v.s) sasn sa lind gzdirmidir.
Htta Roma Papasna ziyart gedn zvvarlara da yolun sol trfi il getmk tvsiy olunurdu.
lk df 1756-c ild Britaniya Parlamenti London krpsndn sol trfli keidi qanunildirmidir. Bu qaydan
pozan xs 1 gm funt mblind crim olunurdu. Bundan 20 il sonra yollarda hrkt edn arabalarn saynn
artmas il laqdar yollar barsind tarixi akt qbul edilmidir.
1798-ci ild Fransz imperatoru Napaleonun hakimiyyti dvrnd Fransada ilk df sa trfli hrkt qbul
olunmudur. Sonradan satrfli hrkt Avropann digr dvltlri d tdricn qoulmu v bu proses Avropada
Britaniya istisna olmaqla || Dnya mharibsi rfsind baa atmdr.
AB-da is sa trfli hrkt keid avtomobillmnin inkiaf etdiyi 1920-ci illr tsadf edir.
Cmiyytd gedn elmi-texniki inkiaf yollarda hrkt edn at arabalarndan tkmillmi z hrkt edn
qurulara keilmsi zrurti yaratd.
Dnyada ilk df avtomatik hrkt ideyas hl XV srd yaam Leanordo Da Viniy mxsusdur.
XVII srd saak Nyuton avtomobil bard ilk anlay vermidir. Avtomobil latn v yunan szlrindn ibart

olub z yeriyn demkdir.

XVIII-ci srd, yni 1769-cu ild fransz alimi Nikolas Cozef Nyutonun anlaylar sasnda ilk buxarla ilyn
avtomobil quradrmdr.
1875-ci ild Amedey Bolle kisi 4800 kq, buxar mhrriki il thciz olunmu oturacaq yeri 12 nfrdn ibart
avtomobild Parisl La-Man arasndak msafni 18 saata qt etmidir.
1859-cu ild fransz mhndisi Etyen Lenor avtomobild ttbiq olunacaq ilk daxiliyanma mhrriki
hazrlamdr.
1876-c ild alman klerki Nikolas Otto Lenorun hazrlad mhrriki tkmilldirrk prinsipc bu gnk
formaya atdrmdr.
1886-c ild alman mhndislri Kerl Bens v Qotlib Daymler ilk df olaraq daxiliyanma mhrrikli avtomobili
icad etmilr. Daymler-Bens adlandrlan bu avtomobilin mhrrikinin gc (400 dvr/dqiq) 0,89 at qvvsi, srti
15 km/saat olmudur.
Bens v Daymler avtomobillrinin sat n z dostu ex taciri Yelinek mracit etmilr. 1900-ci ildn
etibarn Daymler-Bens Yelinekin qz Mersedesin ad il sata xarlaraq alclara Mersedes-Bens markas il
tklif edilmidir.
lk avtomobilin srti 15 km/saat idi. Mersedes-Bens 1900-c ild artq 76 km/saat srtl hrkt ed bilirdi.
1909-cu ild Bensin avtomobili 102 km/saat srt hddin atd. Bu gn is Mersedes-Bens idman avtomobillrinin
hrkt srti 320 km/saat-dr.
Tbii ki, avtomobild tkmillm getdikc onun konstruksiya hisslrind d yenilmlr yaranmdr.
Birinci praktiki akkumlyatorla ilyn avtomobil 1887-ci ild Trk sultan Abdul Hmidin sifarii il
hazrlanmdr.
XX srd avtomobillmnin inkiaf amerikal Qenri Fordun ad il baldr.1908-1927-ci illr onun Ford-T
markal 15 min dd avtomobili buraxlmdr. Bu avtomobillrin bir ddinin qiymti 250-900 dollara qdr idi.
Bu gn bacarql argentinal Korsi, btn khn fordlar alb, yenidn brpa edrk hr birini 30 min dollara
satr.
lk hidravlik tormoz sistemi avtomobillrd 1923-c ild ttbiq edilmidir.
risin hava doldurulmu ilk rezin tkr 1895-ci ild Mielin qardalar trfindn ttbiq olunmudur.
Avtomobillm inkiaf etdikc artq yollarda hrktin thlksizliyinin tmin olunmas tdbirlrin ehtiyac
yaranrd. Bu cr tdbirlrin hyata keirilmsi zrurti hl kemidn d mvcud olmudur.
Avtomobil v onun hrkti zaman thlksizlik problemlri zr birinci beynlxalq konfrans 1909-cu ild
Paris hrind almdr. Bu konfransda ilk avtomobil Konvensiyas qbul edilmidir. Konfransda mzakir olunan
sas msllr avtomobillrin thlksiz istismar n beynlxalq tlblr, yol nianlarnn ttbiqi v avtomobill
srhdlrin keilmsi bard olmudur.
Konfrans avtomobilin istismar n ilk tlblrdn biri kimi onun texniki baxdan kemsini tvsiy etmidir.
Bu mslnin hlli ksr dvltlrd avtomobilin sahibi v polis orqanlarna taprlmdr. Buraxlan avtomobilin
assi nmrsinin v istehsal firmann adnn hkk olunmas da tlb olunmudur.
Konfransda qbul olunmu qaydalara sasn srclrin ya 18 olmal idi. Beynlxalq Yol hrktind itirak
edn srcnn avtomobili srmk hququ texniki baxdan kendn sonra bir il uzadlrd.
Hmin konfransda ilk df olaraq yol hrktini tnzimlyn 4 yol nian qbul edilmidir. Bunlar yol ayrc,
laqbaum, nahamar yol v yri yol nianlar idi . Bu nianlar manelrdn 250 metr qabaqda qurulmal idi.
Fransada ilk Yol hrkti qaydalar 14 avqust 1893-c ild qbul olunmudur. lk qaydalar pozan adam
Hersoqinya De Yuzes olmudur. O, Bulon mesind avtomobili 13 km/saat srtl idar etmidir.
Polis trfindn hrktin jezl il nizamlanmas ilk df 1908-ci ild Peterburqda ttbiq olunmudur. Onu
yuxar qaldranda ham dayanmal, aa buraxdqda hrkt davam etdirilmli idi.
Hrktin svetoforla nizamlanmas ilk df Amerikada 1914-c ild ttbiq edilib, o vaxt iki siqnal (qrmz v
yal siqnal) nzrd tutulmudur.
Avtomobillrin saynn durmadan artmas 20-ci srin ortalarnda artq onun thlksizliyinin tmin olunmasn
problem evirmi v onun hamlqla hlli yollarnn aradrlmasn tlb edirdi. Odur ki, 1949-cu ild Cenevr
hrind Yol hrkti il bal Beynlxalq Konvensiya qbul olunmu, dnyann ksr lklri bu Konvensiyaya
qoulmudur.
Kemi Sovetlr Birliyi 1959-cu ild hmin Konvensiyaya qoulmudur.
1968-ci ild Vyanada yol hrkti sahsind nvbti Konvensiya qbul olunmu, Azrbaycan mstqil dvlt
kimi 1997-ci ild hmin konvensiyaya qoulmudur.
Yol hrkti sahsind beynlxalq norma v qaydalarn qbul edilmsi onlarn yerin yetirilmsin nzart
mexanizminin yaradlmasn tlb edirdi. Bu mqsdl kemi SSR-d 1935-ci ild Dvlt Avtomobil
Mftiliyi yaranm, 1936-c ild Daxili lr Xalq Komisarlnn trkibin verilmi v Dvlt Avtomobil Mfttiliyinin
ilk sasnamsi 1936-c ilin 3 iyun tarixind tsdiq edilmidir.
Hal-hazrda hrktin thlksizliyi problemi mumdnya xarakteri almdr. Btn sivil dvltlr bu sahd
regional dvlt proqramlarn qbul edir, z normativ bazalarn mhkmlndirirlr.
Mstqil Azrbaycan dvltind d bu msl mummilli sviyyydk yksldilmi, 1998-ci ild "Yol hrkti
haqqnda" Qanun qbul edilmidir.
Bu gn AB-da v Avropann 55 dvltind 492 mln avtomobil istismar olunur. Dnyada son zamanlar hr ild
57 milyon avtomobil istehsal olunur.
Hal-hazrda dnyann bir ox lklrind yksk sviyyli yk, minik v xsusi tyinatl avtomobillr istehsal
edilir. ndiki avtomobillrin bir oxu hrkt srtini saatda 200 km- qdr artrmaqla yana, avtomobilin texniki
sazlna nzart edn, elc d src v srniinlrin thlksizliyini tmin edn kompter sistemlri il thciz
edilmilr. Almaniyann Mersedes-Bens, BMV, AUD, Folksvaqen, Byk Britaniyann Yaquar, RolsRoys, Rover, taliyann Fiat, Lyana, Ferrari, Alfa-Romeo, Yaponiyann Toyota, Subaru, Nissan,
Mazda, Amerikann Ceneral-Motors Ford, Kraysler v s. markal avtomobillri dnya bazarnda zn
xsusi yer tutur. Yaddan xarmaq olmaz ki nqliyyat vasitlri, xsusil avtomobil hyatmzda mhm yer tutmaqla

yana, elc d thlk mnbyidir. Xeyli sayda avtomobillrin gndlik hyatmza daxil olmas il bir sra
problemlr d qarya xr. ldn-il dnyada yol-nqliyyat qzalarnda ln v yaralanlarn saynn artmas ciddi
narahatlq dourur. III minilliyin astanasnda dnyada hr il avtomobil qzalar nticsind 260 mindn ox insan
hlak olur, ondan 30 df artq is xsart alr.
Hazrki dvrd yollarda nqliyyat vasitlrinin v piyadalarn thlksiz v rahat hrktini tkil etmk, yol
hrkti il bal insanlarn hyat v salamlnn qorunmas, traf mhitin v mlakn mhafizsi, yol-nqliyyat
hadislrinin qarsnn alnmas v onlarn arlq drcsinin aa salnmas kimi mumdvlt v sosial-iqtisadi
vziflrin yerin yetirilmsind he ks knarda qala bilmz. Yadda saxlamalyq ki, k v yollarda hr bir hrkt
itiraks yol hrkti qaydalarna ml etmkl intizaml olmaqla znn v digrlrinin hyatn qorumu olur.
Yolda biz onlarca gzlr o cmldn uaqlar baxr. Onlar hmi byklrdn nmun gtrrlr. Uaqlarn kiik
yalarndan yol hrkti qaydalarn yrnmsi v onlara ml etmsi ox vacib msldir.

Piyadalarn k v yollarda davranma qaydalar. K v yollar kerkn thlksizlik tdbirlri

K v yollarda, gec v gndz, istid v soyuqda nqliyyat vasitlri fasilsiz hrkt edir. lbil
lkmizd nqliyyat vasitlrinin saynn artd kimi hrktin intensivliyi d artr. ndi yollarda yeni, yksk srtl
hrkt edn Mersedes, BMW, Auidi, Toyota, Ford, Pejo v s. markal avtomobillr mvcuddur.
Yolun hrkt hisssind avtomobil, motosikl, traktor, velosiped, at arabas hrkt edirs, onlarn qarsna
xmaq ox thlklidir. 20 km/saatdan yksk srtl hrkt edn nqliyyat vasitsi insana ciddi bdn xsarti
yetir bilr. Bunun sbbi nqliyyat vasitsinin qarsna xan manenin vurmamaq n, onu saxlayarkn tormoz
sistemindn istifad edndk myyn msafni qt etmsidir. Bu msaf srcnn maneni grdy andan ba
ver bilck thlkni qavrayaraq myyn tdbir grmy balad ana qdr ken vaxta barbrdir. Src
thlkni grb ayan akselerator pedalndan krk tormoz pedaln (ylci) sxmaa balad ana qdr ken
vaxta srcnn drketm vaxt deyilir. Srcnn drketm vaxt onun mumi psixi-fizioloji vziyytindn, hat
edn mhitindn yolun raitindn, hrktin srtindn v intensivliyindn, hminin baqa amillrdn asl olub
0,7-1,5 saniy tkil edir. Src ylci basdqdan sonra avtomobilin yolda srmsi ba verir ki, bu da avtomobilin
srtindn asl olaraq talt hesabna hrktini davam etmsidir. Bu hrkt srtindn asl olaraq tam dayanma
80 m msafy qdr ola bilr. Ona gr uaqlara hrktd olan nqliyyat vasitsinin thlk mnbyi olmasnn
alanmas ox vacibdir.
hr v qsblr inkiaf edib genilndikc piyadalarn da say artr. K v yollarda hrkt raiti gngndn mrkkblir. Xsusil pik saatlarnda, shrlr byklr i tlsir, uaqlar is mktb gedirlr, axamlar
is ham idn v mktbdn qaydr. Bu saatlarda piyadalar v srclr xsusil diqqtli v ehtiyatl olmaldrlar.
Nqliyyatn v piyadalarn hrktini tnzimlmk v onlarn thlksizliyini tmin etmk mqsdi il hrlrin
klrind v prospektlrd, yollarda yol mlumatverici v gstricilr, nianlar quradrlr.
Hrktin thlksizliyinin tmin edilmsinin sas rti hrkt itiraklar trfindn yol hrkti qaydalarn
bilmk v onlara dqiq ml etmkdir. Yol hrkti qaydalarn srclrin bilmsi il i bitmir, piyadalar, byklr v
uaqlar z nvbsind onu bilmli v hr zaman ona ml etmlidirlr.
K v yollarda nqliyyat vasitlrinin v piyadalarn eyni zamanda hrkt etmsi hrktin
mrkkblmsin sbb olur. Odur ki, hrktin thlksizliyinin tmin edilmsi piyadalarn diqqtli olmalarndan,
onlarn yolda davran qaydalarn bilmlrindn v bu qaydalara ml etmlrindn asldr. ks tqdird bu
bdbxt hadislrin ba vermsin sbb ola bilr.
Piyadalar klrd ski il v ya piyadalar n ayrlm yol il, hrdnknar yollarda is, yolun sol knar
il hrkt etmlidirlr.
ya dayan v ya aparan piyadalarn, habel lil arabalarnda gedn xslrin ski v ya yolun knar il
getmsin icaz verilir. gr onlarn bel hrkti baqa piyadalar n mane yaradrsa, onlar yolun hrkt
hisssinin knar il hrkt ed bilrlr.
Ski olmadqda mtkkil piyada dstlrin yalnz nqliyyat vasitlrinin hrkti istiqamtind, yolun
hrkt hisssinin sa trfi il, bir crgd drd nfrdn ox olmamaq rti il getmy icaz verilir. Dstnin
qabanda v arxasnda sol trfd mayitilr getmlidir. Mayitilrin lind sutkann iql vaxt qrmz
bayraqcqlar, qaranlq v mhdudiyytli grnm ratind is yandrlm fnrlr olmaldr. Qabaqda gedn
mayiti a rngli, arxada gedn mayiti is qrmz rngli fnri yandrlm vziyytd srclrin grmsi
n lind tutmaldr.
Uaqlarn is dst halnda yalnz sutkann iql vaxt v byklrin mayti il ancaq ski il, piyada yolu il,
bunlar olmadqda is yolun iyni il aparmaa icaz verilir.
Yaay mntqlrind skisi v piyadalar n yolu olmayan klrd, hminin hr trafnda knarlar
olmayan yollarda piyadalar knin (yolun) sol trfi il hrkt etmlidirlr.
Piyadalar bel hrkt etdikd onlar qardan gln nqliyyat grr v thlksizliyin tmin edilmsi n
vaxtnda lazmi tdbirlr gr bilrlr.
l arabalar v velosipedlrl ancaq yolun sa knar il hrkt etmk lazmdr. Uaq kolyaskalarn is ski
il ya da yolun sa knar il aparmaa icaz verilir.
Skinin zrind hr hans bir mane olduqda, ya da orada piyadalar toplandqda piyada, hrktin
thlksizliyini yqin etdikdn sonra skidn yolun hrkt hisssin dmli, maneni kedikdn sonra is
yenidn skiy xaraq hrkti davam etdirmlidir.
Piyadalar kni, yaxud yolu kemk n yalnz bu mqsdl ayrlm xsusi yerlrdn, krplrdn, yaxud
yeralt v yerst keidlrdn, gstricilr, yol nianlar v ya xtlrl ayrlm piyada keidlrindn kemlidirlr.
gr grnm zonasnda piyada keidi v ya yol ayrc olmadqda yolun hrkt hisssini ayrc zolaq
olmayan v sdd kilmyn hr iki trfdn yax grnn sahlrd pin deyil, dzn kemk lazmdr.

Kni bel kedikd piyada ancaq hrkt hisssinin eni qdr yol qt etmi olur. Hrkt hisssini pin
kedikd is piyadann yolu v bu yolu kemy srf etdiyi vaxt artq olur. Bundan baqa yolu pin kedikd
piyadann arxas myyn drcd nqliyyatn hrkti istiqamtin trf evrilir ki, bu da hyat n thlklidir.
gr piyada keidlrind nizamlayc yoxdursa, yalnz yaxnlamaqda olan nqliyyat vasitlrin qdr olan
msafni, onlarn srtini qiymtlndirdikdn v bu halda yolu kemyin onun n thlksiz olduunu yqin
etdikdn sonra piyada yolun hrkti hisssin xaraq yolu ke bilr.
Yolun hrkt hisssin xmazdan vvl piyada sol trf baxb nqliyyatn yaxnlamadn yqin etmli,
yalnz bundan sonra yolun hrkt hisssin xaraq yolu ortaya qdr kemli, sonra sa trf baxmaldr. gr
nqliyyat yaxnlaarsa piyada ox xttinin (v ya thlksizlik adacnn) zrind dayanaraq nqliyyatn kemsini
gzldikdn sonra lngimdn yolu kemyi davam etdirmlidir.
Piyadalar btn hallarda qrmz v ya gy sayran v xsusi ss siqnal qoulmu nqliyyat vasitlrin yol
vermlidirlr. Hrkt hisssind olduqda is bu nqliyyat vasitlrin yol verrk hrkt hisssini drhal
boaltmaldrlar.
Eyni il nizamlanmayan keidlrd, yaxud yanb-snn sar iql svetofor qoyulmu yerlrd piyadalar btn
hallarda yaxnlamaqda olan nqliyyata yol vermlidirlr.
Knin, yolun hrkt hisssini yaxnlamaqda olan nqliyyatn qabandan kemk piyada n thlklidir.
Bu qaydalara riayt edilmdiyindn Bak hrind oxlu sayda yol nqliyyat qzalar ba verir ki, nticd insanlar
hlak olur, ksr hallarda is ikst qalrlar. Yadda saxlamaq lazmdr ki, hrktd olan nqliyyat birdn-bir
dayandrmaq mmkn deyil.
Yolun srclr tin grnn yerlrind (dnglrd, yoxularda v s.) piyadalarn dayanmasna v yolu
kemsin icaz verilmir. Yolu yalnz hr iki trfdn aydn grnn yerlrdn kemk olar.
Piyadalar kni hrkt nizamlanan yerlrd knin (yolun) keid hisslrind svetoforun yal i, yaxud
nizamlaycnn mvafiq icazverici siqnalnda kemlidirlr. Yadda saxlamaq lazmdr ki, gr nizamlaycnn sin v
arxa trflri piyadaya evrilibs, onda yol ayrcn kemk olmaz. Nizamlaycnn sinsi v kryi (arxas)
svetoforun qrmz ina mvafiqdir. Hmin istiqamtd nqliyyatn v piyadalarn hrkti qadaandr.
Nizamlaycnn yan trfi (iyni) piyadaya trf evrilmsi yolu kemy icaz verir. Nizamlaycnn sa lini yuxar
qaldrmas svetoforun sar ina mvafiq olduu n piyadalara yol ayrcna girmy icaz verilmir.
Svetoforla nizamlanan keidlrd piyadalar n qoyulmu kein, dayann iq gstricilrin ciddi ml
edilmlidir.
Sutkann qaranlq vaxt piyadalar xsusil diqqtli olmaldrlar. Piyada bilmlidir ki, qardan gln nqliyyat
vasitsinin i srcnn gzn ddyn gr o, yolun iqlanmayan hisssind yolu ken piyadan grmr.
Buna gr d sutkann qaranlq vaxt yolun iqlanmayan hisslrind yalnz grn dairsind nqliyyat vasitsi
olmadqda yolu kemk olar.
q gstricilri ksr hallarda dnn nqliyyatn hrktini nizamlamaq n lav blmlri olan
svetoforlarla birlikd ttbiq edilir. Bel svetoforlar qoyulan yolayrclarnda nqliyyat vasitsi onun sas iarsindn
asl olmayaraq lav blmdki yal iq yand vaxt ox iarsinin istiqamtind dn bilr. Demli, lav
blmlrd iq yanmasa, piyadalar knin hrkt hisssini thlksiz ke bilrlr.
nzibati Xtalar Mcllsind piyadalarn yol hrkti qaydalarn pozmalarna gr msuliyyt nzrd tutulur.
Bel ki, piyadalar:
- piyada svetoforlarna v nizamlaycnn iarlrin riayt etmmy gr;
- yolun hrkt hisssini, dmir yolunu myyn olunmayan yerdn kemy gr;
- k v yolda yaxnlamaqda olan nqliyyat vasitlrinin qarsna qfltn xmaa gr;
- qrmz v ya sayran iq v xsusi ss siqnal qoulmu nqliyyat vasitsi yaxnlaan zaman yolun hrkt
hisssini trk etmmy gr;
rti maliyy vahidinin 3 misli miqdarnda crim edilirlr.

mumi istifadd olan nqliyyatdan istifad etmk qaydalar

mumi istifadd olan nqliyyat dedikd, sniinlrin srncamnda olan - tramvay, trolleybus, avtobus v
taksi baa dlr.
mumi istifadd olan nqliyyatn n qdim nv tramvaydr. Lap vvllr vaqonlar atlar krdi. Sonralar
atlar benzin il ilyn mhrrik vz etdi. N vaxt srniin az olurdu, mhrrikin arlndan vaqonun qabaq trfi
aa yilirdi. Srniinlr ox olduqda is qabaq trfi qalxb, arxa trf aa enirdi.
1831-ci ild Byk Britaniyann parlamentind xsusi Komissiya yaradld ki, buxar qvvsi il ilyn manla
tan olsunlar. Komissiya myyn etdi ki, bu avtobus kskin olmayan yoxular keir, rahat v thlksizdir, saatda
16 mil (1 mil-1609 m) srtl gedir v 14 srniin tutur.
Azrbaycanda n ox yaylm ictimai nqliyyat nv avtobusdur.
Trolleybus Baknn klrind son zamanlar geni istismar ediln nqliyyat nvdr. Tramvay kimi o da
elektrik enerjisinin kmyi il hrkt edir. Frq ondadr ki, trolleybusa rels lazm deyil. O, sssiz hrkt edir, traf
mhiti ilnmi qazlarla irklndirmir.
Yol hrkti qaydalarna ml etmk yol-nqliyyat hadislrinin qarsnn alnmasnn n sas amilidir. Yolnqliyyat hadislrinin qarsn almaq n tkc srclrin deyil, piyadalarn v srniinlrin d yol hrkti
qaydalarn bilmlri v ona riayt etmlri vacibdir.
ox zaman yalnz srclrin tqsiri zndn deyil, piyadalarn, srniinlrin xsusil d uaqlarn, yol
hrkti qaydalarnn bilmmlri, yaxud onlara ml etmmlri zndn bxbxt hadislr ba verir.
K v yollarda nqliyyat vasitlri il piyadalarn eyni zamanda hrkt etmsi hrktin
mrkkblmsin sbb olur. Odur ki, hrktin thlksizliyinin tmin edilmsi piyadalarn diqqtli olmalarndan,

onlarn hrkt qaydalarnn bilmlrindn v bu qaydalara ml etmlrindn ox asldr.

mumi istifadd olan nqliyyatda, (yni avtobus, trolleybus, tramvay v s.) myyn olunmu qaydalara ml
olunmas hr birimizin thlksizliyinin qorunmasnn sas rtlrindn biridir. ndi is hmin bu qaydalarla tan olaq.
Bu qaydalar "Yol hrkti haqqnda" Azrbaycan Respublikas Qanununun 40; 41-ci maddlri il myyn
olunmudur.
Srniinlrin minib-dmsi n srclr tramvay, avtobus v trolleybusu dayanacaq adlanan yerlrd
saxlayrlar. Dayanacaqlarda marrutlarn nmrlri yazlm gstricilr aslr. Srniinlr avtobusu, trolleybusu,
tramvay yalnz minm meydanalarnda, onlar olmad yerd is skid v ya yol knarnda gzlmlidirlr.
Skinin lap knarnda durmaq olmaz, nki bdryib v ya qda srb manlarn tkri altna d bilrsiniz.
Tramvaya oturmaq n vvlc knin hrkt hisssini kemk lazmdr. Relslrin kd yerlmsindn
v hrktin istiqamtindn asl olaraq mxtlif vziyytlrl zlirsiniz.
- Tramvay yolu v dayanaca yolun hrkt hisssinin ortasndadr.
Bu halda yolun hrkt hisssin xmamdan qabaq yolun sol trfin baxmaq lazmdr ki, nqliyyat
vasitlri yaxnlar, ya yox.
gr yolun hrkt hisssind iki trfli hrkt varsa, kni kemk n vvlc sola, knin ortasnda is
saa baxmaq lazmdr.
mumi istifadd olan nqliyyat vasitsin minm v ya ondan dm yolun hrkt hisssind v ya orada
yerln minik meydanasnda aparlr. Src dayanacaqda duran mumi istifadd olan nqliyyat vasitsin
doru gedn v ya ondan db gedn srniinlr yol vermlidir (qaplar trfdn).
ki qapl avtobuslarda arxa qapdan minib, qabaq qapdan dmk lazmdr. Bir ox byk avtobuslarda,
xsusn, hrdaxili damalarda qap olur. Bel halda orta qapdan minib, arxa v qabaq qapdan drlr.
Axrnc dayanacaqda btn qaplardan minib dmy icaz verilir. Knd yerlrind bir qapl avtobuslardan daha
ox istifad olunur. B cr avtobuslarda minmy dm tam qurtardqdan sonra icaz verilir.
Avtobusa qabaq qapdan minmk hququna aadaklar malikdirlr:
a) hamil qadnlar,
b) lillr,
v) yannda 7 yana qdr uaq olanlar,
q) ibtidai sinif agirdlri,
d) qocalar.
Tramvaydan srniinlr ddkdn sonra birinci vaqonun qabaq qaps istisna olmaqla btn qaplardan
minmy icaz verilir.
Trolleybusa minmy ancaq arxa qapdan icaz verilir.
mumi istifadd olan nqliyyat nvlrindn-tramvaydan, trolleybusdan, avtobusdan istifad qaydalarna riayt
etmk vacibdir. Onlardan minib drkn tlsmk olmaz, sakit v mtkkil olmaq lazmdr. Hans qapdan gldi
dmk v ya dmk istynlr vaqonlardan xmam minmk bir-biriniz maneilik yaradr, nticd avtobus,
tramvay v trolleybus dayanacaqda xeyli vaxt itirir. Nvbti dayanacaa myyn edilmi vaxtda atmaq n src
srti artrmal olur. Btn avtobus, tramvay v trolleybuslarn z marrut cdvllri olur. Gecikmdn vaxtnda
dayanacaqlarda olub v oradan vaxtnda yola dmlidirlr.
Biz klrd gzrkn piyada, lakin nqliyyat vasitsin mindikd artq srniin oluruq. Srniinlr qaplarn
balanmasna mane olmamal, yaxud nqliyyat vasitsi tam dayanana kimi onlar amamaldr. Avtobus, tramvay v
trolleybusda yava-yava o qapya trf yaxnlamalsan ki, oradan dcksn. Hrdn src ss ucaldan
vasitsi il srniinlrdn qabaq trf yaxnlama xahi edir.
Aadak hallarda avtobus, tramvay v trolleybusda getmk qadaandr:
- vtnda srxo vziyytddirs,
- vtnda z il tez alan v zhrli madd aparrsa, danan yalarn ls 100x60x60 sm-dn
(tramvayda) v 100x50x30 sm-dn (avtobusda, trolleybusda) bykdrs,
- vtndan paltar v ya apard ya baqa srniinlrin paltarn v ya tramvay, avtobus v trolleybusun
daxilini irklndirib korlayacaqsa.
mumi istifadd olan nqliyyat vasitlrind aadaklara icaz verilmir:
- Siqaret kmk, zibillmk;
- Bdbxt hadis v qzalar istisna olmaqla avtomann saxlanmas n iar vermy;
- Oturacaqda uaqlar ayaq st qoymaa;
- Nqliyyat vasitsinin xarici hisslrind getmy, qap v pncrlri srcnn icazsi olmadan amaa,
qap v pncrlrdn l v ya ban xarmaa, qaplarn balanmasna mane olmaa;
- Hrkt vaxt minm v dmy.
Bunu ham bilmlidir:
- Dayanm avtomobilin, trolleybusun v avtobusun yalnz arxasndan, tramvayn is qabandan adlayb
kemk lazmdr. Bu qaydan pozarkn siz yolu kerkn ddynz nqliyyat tb ken avtoman, yaxud
qardan gln tramvay grmz v nticd thlk il zlrsiniz.
Baknn Zaqulba istiraht zonasnda ba vermi yol-nqliyyat hadissi ox illr kemsin baxmayaraq, he
vaxt yaddan xmr. Zaqulba yolunda Daxili lr Nazirliyinin stiraht evinin yannda karus markal avtoman
dayand. Anasndan tez dn Nigar dayanm avtobusun qabandan tlsik yolun o biri trfind duran atasnn
yanna qamaq istdi. Bu vaxt avtobusu tb ken gy rngli Jiquli markal avtomobil Nigar vurub qardan gln
baqa bir mann tkrlri altna atd. Kmy gln yol polisi mkdalar yaxnladqda Nigar artq ald zrbdn
lmd. O, ata-anasnn tk balas idi. Anas nal kib alayrd. Jiqulinin srcs is zn itirmidi. Ana ona
deyirdi: Sizin gnahnz yoxdur. Gnah mnimdir. Nigar 4-c sinif agirdi idi. Hqiqtn d bu hadisd gnahkar
Nigar v onun anas idi. Ona gr d btn valideynlr mracit edib deyirik.
Hrmtli valideynlr!
Yol hrkti qaydalarn hminin bu qaydalar pozman thlksini z uaqlarnza aydnladrmaq Sizin
md vzifnizdir. Uaqlarnza kd oynamaa icaz vermyin. Onlar nzartsiz qoymayn.

Velosiped srm qaydalar

1867-ci il Parisd masir velosiped oxayan mexanizm snaye srgisind nmayi etdirildi. Sonralar bu tz
mexanizm btn dnyada geni yayld.
ki tkrli velosipedi asanlqla srmk olur. Lakin asanlqla da ar. Yolda gzlnilmz bir nahamarlq olduqda,
qfltn tormozladqda bu, mvazintin itmsin gtirir v thlk yaradr. Velosiped n thlkli v mvazintsiz
nqliyyat vasitsidir.
Velosipedi avtomobil kimi ani saxlamaq olmur. Onun tormoz yolu avtomobilin tormoz yolundan uzundur.
Demli, thlkli zona uzundur. Tormoz vaxt mvazinti itirmk olar.
Hesablamalar gstrir ki, velosiped avtomobildn 10 df thlklidir. Buradan ntic xr ki, velosipedi idar
etmk n al v byk vrdi tlb olunur. Velosipedi yol hrkti qaydasn yax bilib yerin yetirmlidir ki,
onunla v ya baqa birisi il he bir bdbxt hadis ba vermsin. Azrbaycan Respublikasnda 14 yadan aa
olan v qzlara avtomobil yollarnda velosiped srmk qadaandr. Asma mhrrikli velosipedi 16 yadan sonra
srmy icaz verilir.
Velosipedi srmy balamazdan vvl mvazintini saxlama yrnmk lazmdr. Velosipedl yava getmk
tez getmkdn tindir. Yava getmyi yrnmk lazmdr. Yava getmyi yrnndn sonra srtl getmyi
yrnmli, tormozlar yoxlamal, lakin birdn tormoz etmmlidir ki, yxlmasn. Sonra tk l il velosipedi srmyi
yrnmk lazmdr. Nvb il gah sa li, gah da sol li buraxb, velosipedi idar etmyi yrnmk lazmdr. Bu ona
gr vacibdir ki, dnglrd bir l il siqnal vermk lazm glir. Bir ox uaqlar z igidliklrini gstrmk n
skandan iki lini d buraxrlar. Lakin bel akrobatlar k sevmir.
n aa srtl velosipedi srmk onu srmyi bacarman n yax gstricisidir.
Velosipedi srmy balamazdan vvl onun sazln yoxlamaq lazmdr.
Velosipedd aadaklar olmaldr:
- Tormoz- hr bir velosipedd ayaq tormozu olmaldr.
- Ss siqnal, adtn, zng olur. Vaxtl-vaxtnda zngin qapan ab ora ya tkmk lazmdr.
Bir ox uaqlar el hesab edirlr ki, fit v ya qqrq zngi vz edir. Lakin kd fit almaq v ya qqrq
ayb saylr, ona gr d bunlar ss siqnaln vz ed bilmz.
Velosiped texniki chtdn saz olmaqla brabr lazmnca thciz olunmaldr.
Velosipedin qabaq trfind a i olan fanar, arxasnda is qrmz i olan fanar v ya iq ks etdirn
qrmz rngli il thciz olmaldr. Gnn qaranlq vaxtnda yanmayan fanarla velosipedi idar etmk qadaandr.
Velosipedin qrmz rngli arxa iq ksetdirni gnn qaranlq vaxt v pis grnl hava raitind srclr
imkan verir ki, vaxtnda qarda gedn velosipedi gr bilsinlr.
Yan trflrind qrmz rngli v ya sarya alan iq ks etdirnlri olmaldr ki, velosipedi yax grnsn.
Pis olmaz ki, velosipedd arxan grmk n gzg olsun.
Yolun hrkt hisssi il velosipedlrin bir sra il hrkt etmsin icaz verilir. Bu zaman yolun sa
trfindn 1 m-dn ox olmayan msaf saxlamaq lazmdr.
Saa v sola dnrkn, tm mliyyat apararkn velosipedi 30-40 m msafdn xbrdarlq siqnal
vermlidir.
Saa dnrkn sa l, sola dnrkn sol l mvafiq olaraq iyin brabrind qaldrlr. Manevr qurtaranadk l
qaldrlm vziyytd olmaldr. n thlkli manevr sola v geriy dnmkdir. Velosipedi daha ox bu halda yol
hrkti qaydasn pozur v nticd qza ba verir.
Velosipediy getdiyi istiqamtd bir hrkt zola olduqda sola v geriy dnmy icaz verilir. Adtn,
avtomobilin bir hrkt zolann eni 3,5 m olur. Demli, yolun eni 7-8 m olduqda velosipediy sola dnmk olar.
Sola dnrkn mrkz xttin yaxn vziyyt tutmaq lazmdr. gr bir istiqamtd bir ne hrkt zola varsa,
velosipedi sola v geriy dnmk n ondan db piyadalarn yol ksimsini kerkn ml etdiyi yol hrkti
qaydasna uyun hrkt etmlidir.
Btn thlksizlik qaydalarna ml etmk velosipedinin xeyrindir. Kim ki, yoldadr bu atalar szn
yadndan xarmamaldr: Yeddi df l, bir df bi.
Yadda saxlayn:
- Yolun hrkt zolaqlarnn sayndan asl olmayaraq velosipediy yol ksimsini kerkn dz istiqamtd,
ya da saa dnmy icaz verilir.
- Velosipeddn dmdn sola dnmy o vaxt icaz verilir ki, yolda ancaq bir hrkt zola vardr.
Velosipediy aadaklar qadaandr:
- Bulvar, ba, parklarn piyada yollarnda, skid velosiped srmk;
- Skan tutmadan srmk;
- Dartlmaq n hrkt edn nqliyyatdan yapmaq;
- Avtobus, trolleybus v baqa avtomanlarn arxas il bilavasit srmk. nki hmin avtoman
tormozladqda toqquma qalmazdr;
- Velosipedi idar etmy mane olan yk v srniin damaq;
- Texniki chtdn nasaz v lazmnca thciz olunmayan velosipeddn istifad etmk;
- Velosipedi yol hrkt qaydasn bilmyn baqa xs vermk;
- Gnn qaranlq vaxtlarnda velosipedin qabaq v arxa fanarlar olmadan srmk;
- Xst v ox yorun vziyytd velosiped srmk.

Srclrin, svetoforun v nizamlaycnn verdiyi xbrdarlq iarlri

Masir avtomobillr ss v iq xbrdaredici vasitlri il thciz edilmidir ki, bunlarn kmyi il src digr
nqliyyat vasitlrin v piyadalara yaxnladn, hans istiqamtd hrkt edcyini qabaqcadan xbr verir.
Yaxnlaman bildirmk n ss siqnalndan, hrktin istiqamtinin dyidirilmsi n dnm
gstricilrindn, srtin azaldlmas is dayan iarsindn istifad edilir.
Src sola dnmzdn, yaxud maneni sol trfdn kemzdn vvl sola dnm in yandrmal,
gr bu gstrici yoxdursa v ya ilmirs, sol qolunu yana uzatmaldr.
Motosikl, motoroller, moped, velosiped v arabalarn srclri d sol qolunu yana uzatmal, yaxud sa qolunu
dirskdn yuxar qatlamaldr.
Saa dnmzdn qabaq nqliyyat vasitlrinin gstricilri yoxdursa v ya ilmirs, onda sa qolu yana
uzatmaq lazmdr. Saa dnmzdn qabaq sol qolu dirskdn yuxar qatlamaqla da iar vermk olar.
Tormozlama zaman dayan iaredicisi yandrlr. Dayan iarsi olmaqdqda, yaxud nasaz olduqda
tormozlama mliyyat aparmazdan vvl src qolunu yuxar qaldrmaldr.
Srclrin xbrdarlq iarlri vermlri, he d onlar n hrkt stnly vermir. Bu iarlr n az
manevrdn 5 saniy vvl verilmlidir.
Yaay mntqlrind srclr ss siqnal vermk, bzi xsusi hallar istisna olmaqla qadaan edilir.
Srclr xbredici iarlr verrkn piyadalar bu iarlr diqqt yetirmlidirlr. gr src bu iarlr
uyun manevr balamdrsa, ona bu hrkti sona atdrmaa rait yaratmaldrlar.
Yol hrktinin nizamlanmas, texniki nizamlama vasitlri v nizamlayc vasitsil hyata keirilir.
Texniki nizamlama vasitlrin svetoforlar, yol nianlar, nianlanma xtlri, piyada prlri v s. aiddir.
Texniki nizamlama vasitlrinin bir nv svetoforlardr. Svetoforlar vasitsil yollarda, yolayrclarnda v digr
yerlrd yol hrkti nizamlanr.
Svetoforlar vasitsi il veriln siqnallarda yal, sar, qrmz v a sarmtl rnglr ttbiq olunur.
Tyinatndan asl olaraq svetofor siqnallar dairvi formal, ox (oxlar) piyadann v ya velosipedin silueti
klind v X formal ola bilir.
Svetoforun dairvi siqnallarnn aadak mnalar vardr:
1) Yal rngli in yanmas - bu siqnal hrkt icaz verir.
2) Yal rngli in yanb snmsi - bu siqnal hrkt icaz verir v bildirir ki, onun vaxt qurtarr, tezlikl
qadaan siqnal yanacaq (yal siqnaln snmsin qdr qalan mddti srclr bildirmk n rqmli tablo
ttbiq edil bilr).
3) Sar rngli in yanmas - bu siqnal hrkti qadaan v tezlikl siqnallarn dyicyi bard xbrdarlq
edir.
4) Sar rngli in yanb-snmsi hrkt icaz verir v nizamlanmayan yolayrcnn v ya piyada keidinin
olduunu bildirir, thlk bard xbrdarlq edir.
5) Qrmz rngli in yanmas v ya yanb-snmsi-bu siqnal hrkti qadaan edir.
6) Qrmz v sar rngli iqlarn eyni vaxtda yanmas-bu siqnal hrkti qadaan edir v tezlikl yal siqnaln
yanacan bildirir.
Svetoforun oxlar klind qrmz, sar v yal rngli iqlarnn mnas mvafiq rngli dairvi iqlarn mnas
il eynidir, lakin onlarn qvvsi yalnz oxlarla gstriln istiqamtlr amil edilir. Dairvi siqnall svetoforlarn yal ox
(oxlar) klind bir v ya iki lav blmsi ola bilr. Hmin blmlr dairvi yal siqnaln sviyysind yerldirilir.
lav blmnin inn snmsi v bu blmnin nizamlad istiqamtd hrktin qadaan edilmsi
demkdir.
Svetoforun i piyada (velosiped) silueti klinddirs, onun qvvsi yalnz piyadalara (velosipedilr)
amil edilir. Bu zaman yal iq piyadalarn (velosipedilrin) hrktin icaz verir, qrmz iq is onlarn
hrktini qadaan edir.

Piyadalarn hrktinin tkilind istifad olunan lav avadanlqlar

Respublikamzda ba vermi yol-nqliyyat hadislrinin thlili gstrir ki, onlarn xeyli hisssi piyadalarn
vurulmas il baldr. Bu cr hadislrin saynn azaldlmas v piyadalarn thlksizliyini tmin etmk mqsdil
mxtlif sul v vasitlrdn istifad edilir.
stifad ediln sul v vasitlr sasn piyadalarn kni, yolu istdiyi yerdn kemsinin qarsn almaq
mqsdi ndr.
Bunlara piyada keidi yerini, yeralt v yerst piyada keidlri, ar svetoforlarn, piyada prlri v
mxtlif konstruksiyal manelri misal gstrmk olar.
- Piyada keidi yolun hrkt hisssind piyadalarn yolu kemsi n nzrd tutulan sahdir. Bu sah
xtlrl nianlanr.
- Byk hrlrd piyadalarn v nqliyyat vasitlrinin n ox hrkt etdiklri klrin ksimlrind
piyadalarn thlksizliyini tmin etmk mqsdil yol ayrcnn raitindn asl olaraq yeralt v ya yerst piyada
keidlri tikilir.
- ar svetoforlarndan bir ox yerlrd, xsusn, thsil ocaqlarnn qarsnda istifad edilir. Bel
svetoforda nqliyyat vasitlri n daimi yal iq yanr ki, lazm gldikd kni kemzdn qabaq skid
qoyulmu stundak dymni basaraq svetoforda qrmz iq yandrlr v nqliyyat vasitlri dayanr. Qrmz in
yanma mddtind piyadalar yolu rahat ke bilirlr.
- Hrktin raitindn asl olaraq, piyadalarn knin v yolun ilk hisssin qfltn xmas ehtimal olan
v ox thlkli yerlrd ski boyunca prlr v ya mxtlif konstruksiyal manelrdn istifad olunur.

Nizamlaycnn siqnallar, onlarn hmiyyti v yolayrcn kemk qaydalar

Yollarda, yolayrclarnda v digr yerlrd yol hrkti qaydalarna nzarti hyata keirmk, yol hrktinin
grginliyini aradan qaldrmaq mqsdil nizamlayc trfindn veriln siqnallardan istifad olurur.
Nizamlaycnn siqnallarnn aadak mnalar vardr:
1. Btn nqliyyat vasitsi srclrin v piyadalara aid olan siqnallar:
a) Diqqt. Hrkt dayandrlsn siqnal hrkti qadaan edir, lakin siqnal verilrkn yolayrcnda olan
srclr v piyadalara hrktlrini davam etmy icaz verir,
b) Myyn istiqamt zr hrkt siqnal nizamlaycnn sin v arxa trfindn gln nqliyyat
vasitlrinin v piyadalarn hrktini qadaan edir. Sol v sa trfindn gln tramvaylarn dzn, relssiz
nqliyyat vasitlrinin dzn v saa hrkt etmsin, sin v arxa trfindn is piyadalara yolun hrkt
hisssini kemy icaz verir.
v) Sola dnm siqnal nizamlaycnn sol trfindn gln tramvaylarn sola dnmsin, relssiz nqliyyat
vasitlrin btn istiqamlrd hrkt etmy, sin trfindn gln nqliyyat vasitlrin saa dnmy, arxa
trfindn piyadalara hrkt hisssini kemy icaz verir, sa v arxa trfindn gln nqliyyat vasitlrinin
hrktini is qadaan edir.
2. Konkret nqliyyat vasitsi srcsn v piyadaya aid olan siqnallar:
a) Srti azaldn siqnal nizamlayc li il yuxar-aa hrktlr edrs, hrkt icaz veriln
istiqamtlrd srcdn z nqliyyat vasitsinin srtinin azaldlmasni tlb edir.
b) Srti artrn siqnal nizamlayc li il fqi vziyytd (saat qrbi istiqamtind) dairvi hrktlr
edrs, hrkt icaz veriln istiqamtlrd srcdn z nqliyyat vasitlrinin srtini artrmaq, piyadalardan is
yolu kemsini tezldirmyi tlb edir,
v) Dayann siqnal nizamlayc trfindn hr hans nqliyyat vasitsin trf ynldilmidirs, onun
srcsndn z nqliyyat vasitsini yolun hrkt hisssinin knarnda dayandrmasn tlb edir.
Nizamlayc siqnallar verrkn fitdn d istifad ed bilr.
Nizamlayc yol ayrcnda el yerd dayanmaldr ki, btn hrkt itiraklar onu grsnlr. Sutkann qaranlq
vaxt nizamlayc iq dn yerd dayanmaldr v ya istifad ediln jezl iq saan v yaxud iq vern olmaldr.
Yol hrktinin nizamlanmas Azrbaycan Respublikas Daxili lr Nazirliyi Dvlt Yol Polisi darsinin
mkdalar (mfttilri) vasitsil hyata keirilir.

Yol nianlar v yollarn nianlanmas

Yol nianlar XIX srin sonlarnda ilk avtomobillrl birlikd yollarda peyda olmudur. 1969-cu ild Parisd
keirilmi avtomobil hrktin aid birinci beynlxalq konfransda yol hrktinin v avtomobil veriln tlblrin sas
prinsiplrini gstrn beynlxalq razlama qbul edilmidir. Burada yol nianlarna aid ilk tvsiylr qbul edilmidir.
03 iyul 1998-ci il tarixd qvvy minmi "Yol hrkti haqqnda" Azrbaycan Respublikas Qanununun 15-ci
maddsi il yol hrktinin nizama salnmasnn vahid qaydalar, yni yol hrkti qaydalar tsdiq olunmudur.
Yollarda yol hrktinin qaydalar v raiti bard myyn mlumat vern v yol hrktini nizamlayan sas
vasitlrdn biri yol nianlardr.
Yol nianlar 7 qrupa blnr:
Xbrdarlq;
stnlk;
Qadaan;
Mcburi hrkt istiqamti;
Mlumatverici-gstrici;
Servis;
lav mlumat (lvhciklr) nianlar.
Hr bir yol niannn z nmrsi olur ki, onun birinci rqmi qrupun nmrsin uyun olur, sonrak rqmlr
qrupda ardcl nmrni v mxtliflik mvcud olduqda onun ardcl nmrsini ks etdirir. Mxtlif qruplardan toplanan,
stnlk nianlarndan baqa, hr qrup yol nianlarnn zn mxsus rngi v formas vardr. Bu niann uzaq
msafdn yax drk edilmsin imkan verir. Sutkann qaranlq vaxtlarnda nianlarn aydn grnmsi n
hrlrd onlar iqlandrlr, yaay mntqlrindn knar yollarda is nianlara iq ks etdirici materiallar ttbiq
edilir.
Nianlarn qoyulmasnda mhm rt-onlarn yax grnmsi v n az 100 m msafdn tyin edil
bilmsidir.
Nianlar sasn yolun sa trfindn qoyurlar. ki v ya artq zolaqlarda bir istiqamtd hrkti olan yollarda
yol nianlar vaxtl-vaxtnda src trfindn tinlikd qavranlarsa, onlarda olan mlumat nzr alnmaqla
nianlar tkrar qurulur.
Yolun solunda yerldiriln yol niannn grnmsinin tmin olunmas mmkn deyils v ya ks istiqamtli
hrkt n v artq hrkt zola vardrsa, onda yol nianlar yolun hrkt hisssinin stnd qurulur.
Yol nianlar Nazirlr Kabinetinin Hrktin Thlksizliyi Komissiyasnn mvafiq qrar il qurulur v ya
xarlr.
1. Xbrdarlq nianlar hrkt zaman rait uyun tdbirlr grlmsini tlb ediln yolun thlkli
sahsin yaxnlama v thlknin xarakteri bard yol hrkti itiraklarna mlumat verir. Xbrdarlq
nianlarnn sas frqlndirici lamtlri (1.3, 1.4 v 1.31 qruplar istisna olmaqla) onlarn a fonlu bucaql v
qrmz haiyli formasdr. Onlar he bir mhdudiyyt nzrd tutmurlar. Lakin bel nianlar grn src diqqtini
artrmal v rait uyun thlksizlik tdbirlri grmy hazr olmaldr
2. stnlk nianlar yolayrclarn, yolun hrkt hisssinin ksimlrini, habel ks istiqamtlrd hrkt
edn iki nqliyyat vasitsinin eyni zamanda kemsin imkan vermyn dar sahlrini kemk nvbliyini gstrir.
stnlk nianlar baqa qruplardan toplandna gr vahid forma v rng fonuna malik deyildirlr.

3. Qadaan nianlar yol hrkti itiraklarnn hrktin myyn mhdudiyytlr qoyur, yaxud lv edir.
Onlarn dairvi formas, a fonu, 3.27-3.30 iarlrinin mavi v qrmz haiysi vardr.
3.1, 3.21, 3.23, 3.25, v 3.31 nianlar rngli trtibatla frqlnirlr.
Qadaan nianlar mvafiq mhdudiyytin qoyulduu k v yollarn sahlrinin bilavasit qabanda v ya
onun lv edildiyi yerlrd quradrlr.
4. Mcburi hrkt istiqamti nianlar srclr nqliyyat vasitlrinin hrktinin icaz verilmi istiqamtini,
srtini, mvafiq nqliyyat vasitlrinin hrktini, elc d piyadalarn hrkti n nzrd tutulan yollar gstrir.
nianlarn dairvi formas v mavi fonu vardr.
5. Mlumatverici-gstrici nianlar hrktin myyn rejimini ttbiq v ya lv edirlr. Elc d yaay
mntqlrinin v baqa obyektlrin yerlmsi bard mlumat verirlr.
Bu nianlarn dzbucaq formas vardr, srclrin v hrktin digr itiraklarn yolun vziyytinin
xsusiyytlri, yaay mntqlrinin adlar, onlar kem qaydalar, klrin v yollarn ayr-ayr sahlrind
hrkt rejiminin myyldirilmsi n nzrd tutulmudur.
Bu qrup nianlarn mxtlif fonlar vardr. Yal fon avtomagistral, gy fon btn baqa avtomobil yollar, a fon
yaay mntqsi lamti demkdir. Nianlarn sar fonu yolun tmir olunan hisslrinin yanndan kem n ttbiq
olunur.
6. Servis nianlar yollarda mvafiq obyektlrin yerlmsi bard mlumat verir.
Servis nianlarnn dzbucaq formas, enli mavi haiysi vardr. Mvafiq rmzlr a fon zrind tsvir olunur.
7. lav mlumat nianlar (lvhciklri) birlikd ttbiq olunduu nianlarn tsirini dqiqldirir v ya
mhdudladrrlar.
Lvhciklr birlikd ttbiq olunduqlar yol niannn bilavasit altnda yerldirirlr. Yolun hrkt hisssinin
qranda v ya skinin stnd asldqda, 7.2.2-7.2.4 , 7.13 lav mlumat nianlar yol nianlarnn yan trfind
yerldirilir.
Yolun nianlanmas yol hrktinin nizamlanmasnn smrli vasitlrindn biri olmaqla, nqliyyat axnnn
qaydaya salnmasna v yolun buraxl qabiliyytinin yksldilmsin xidmt edir.
Yol nianlanmasna hrkt thlksizliyini artrmaq mqsdi il yol hrkti qaydalarn myynldirn, yol
qurularnn llrini v ya yolun istiqamtini bildirn, yolun hrkt hisssin yolun v yol qurularnn digr
elementlrin kiln xtlr, yazlar v digr qeydlr aiddir. Yol nianlanmas mstqil kild, habel yol nianlar v
svetoforlarla birlikd ttbiq olunur.
Yolun nianlanmasnn aadak formalar vardr:
1. fiqi:
a) uzununa,
b) kndlnin,
v) digrlri,
2. aquli.
Nianlanma xttlri v onlarn hmiyyti
Nqliyyatn v piyadalarn hrktini yax tkil etmk v srclr yolu dzgn gstrmk, bununla da
hrktin thlksizliyini tmin etmk n yollar v klri nianlayrlar.
Yol nianlanmasna hrkt thlksizliyini artrmaq mqsdi il yol hrkti qaydalarn myynldirn, yol
qurularnn llrini v ya yolun istiqamtini bildirn, yolun hrkt hisssin, yolun v yol qurularnn digr
elementlrin kiln xtlr, yazlar v digr qeydlr aiddir.
fqi nianlanma sar rngd v a rngl kilir.
Sar rngl kiln xtlr aadaklardr:
1.10. 1.17.
A rngl kiln xtlr aadaklardr:
1.1, 1.2, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8, 1.9, 1.11, 1.12, 1.13, 1.14.1, 1.14.2, 1.14.3, 1.15, 1.16.1, 1.16.3, 1.18, 1.19, 1.20,
1.21, 1.22, 1.23,
fqi nianlanma xtlr, oxlar, yazlar v hrkt hisssinin stndki, baqa iarlr myyn rejimlri v
hrkt trzini tyin edir.
aquli nianlanma xtlr aadaklardr:
2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 2.6, 2.7.
Yol qurular v yol avadanl nsrlrini zrind birg qara v a rngli zolaqlar klind kilmi aquli
nianlanma onlarn qabaritlrini gstrir v krnn smtlm vasitsi rolunu oynayr.
Yol ayrc v meydanlar
Yol ayrc - yollarn bir sviyyd hr hr hans ksimsi, birlmsi v ya axlnmsi, o cmldn bunlarn
ml gtirdiyi razidir.
Yolayrcnn srhdi skilrin v ya yol knarlarnn xarici srhdlrinin birldirn xyali xtlrl mhdudlar.
Yol ayrclar z konfiqurasiyasna gr +, X, T v Y klind ola bilr.
Ksin v ya qovuan yollarn xyali ox xtlrinin ksidiyi nqt yolayrcnn mrkzi adlanr.
Bzn be v daha ox yolun ksidiyi yer byk razi tkil edir ki, bel yerlr meydan adlanr. Meydanlarda
ox sral hrkt tkil edilir, hminin avtobuslarn, trolleybuslarn v taksi avtomobillrin mvafiq dayanacaqlar v
gzlm yerlri yerlir. Bir ox hallarda meydanlardan nqliyyat axnlarn paylamaq mqsdil istifad edilir.
Bel meydanlarn arxasnda ayrc-istiqamtlndirici adacqlar yerldirilir v meydanda dairvi hrkt tkil

edilir.
Nqliyyat vasitlrinin srclri meydanlarda ksim yerlrind rast gldiklri hr bir svetoforun, yol
nianlar v nianlama xtlrinin tlbin ayrlqda tabe olmaldrlar. gr meydanlarn ksim yerlrind
svetoforun, yol nianlar v nianlama xtlri yoxdursa, srclr eynidrcli yollarn yol ayrcn kemk qaydasn
rhbr tutaraq hrkt etmlidirlr.
Meydanalar, hat etdiyi razinin bykly il, elc d hmin razid klrin tikinti xtlrinin xyali
uzadlmas nticsind yarana biln sahlrin olmas il yolayrclarndan frqlnir.
K v yollarn elementlri
hrin v s. yaay mntqsinin, mdni-mit binalarnn, ya da hrkt olan park mhlllri arasnda
yerln hissy k deyirlr.
Binalar, onlarn tikinti xtlri v ya prlri arasnda qalan msafy knin eni deyilir. Knin sas
elementlri aadaklardr:
1) piyadalarn hrkt etmlri n dzldilmi skilr;
2) knin ortasnda, yaxud knarnda yerldirilmi tramvay xtlri;
3) relssiz nqliyyatn hrkti n knin ilk hisssi;
4) knin ortasnda, yaxud skilrd ilk hiss v ya tikinti binalar arasnda yallqlar salnmas n olan
sah;
5) geni klrd ilk (hrkt) hissni ayran ehtiyat adacqlar;
6) iri hrlrd geni prospektlrd v klrd revers zolaqlar.
Yol hrkti qaydalarna, dvlt standartlarna v digr normativ-hquqi aktlara uyun olan llr v ktly
malik avtomobillrin, avtobuslarn v digr nqliyyat vasitlrinin myynldirilmi srtl thlksiz v rahat
hrktini tmin etmk n nzrd tutulur.
Yolun elementlri aadakdr:
1. Yolun hrkt hisssi.
2. Yolun ox hisssi.
3. Yolun ayrc zola.
4. Yolun dnmsi.
5. Arx
6. Yolun iyni.
7. Yolun ksiyi.
8. Torpaq dmsi.
9. Velosiped yolu.
10. Piyadalar yolu.
11. Yeralt v yerst piyadalar n keid.
12. Yerti azaldan v srti gclndirn zolaqlar.
Bu yol elementlri avtomobil yolunun drcsindn asl olaraq yolda mvcud olur.
Hrktin thlksizliyinin tmin olunmasnda srcnn ustalndan, onun dzgn srt semsindn ox
asldr.
Nqliyyat vasitsini etibarl v thlksiz srmnin lamtlri aadak rtlrl tyin olunur:
1. Srtin hrkt raitin v avtomobilin istismar xsusiyytlrin gr dzgn seilmsi;
2. Srcnn yol raitin uyunlama bacar.
Srcnn idar etdiyi avtomobilin hrkt srtini dzgn tyin etmk bacar, yalnz onun avtomobili
myyn vaxtda hans srtl idar etmsi il deyil, hminin, avtomobilin hrkt balanmas v tam
dayandarlmas, onlarn srtl laqlndirmk bacar il qiymtlndirilir.
Hrkt raitini tyin etmk bacar lverili srt v tam dayandrma annn semk bacarndan az
hmiyytli deyildir. Yollarda, klrd hrkt edrkn qza ba vermmsi n hrkt ritmin uyunlamaa
bacarmaq lazmdr. Yni src tkc z idar etdiyi avtomobilin deyil, digr nqliyyat vasitlrinin d hrkt
srtini tyin etmyi bacarmaldr.

Dvlt Yol polisinin vziflri

Yol hrktinin thlksizliyinin tmin edilmsi, yol-nqliyyat hadislrinin qarsnn alnmas v yol hrkti
qaydalarna riayt edilmsin nzart dvlt yol polisinin qarsnda duran sas vziflrdir.
Bu vziflrin yerin yetirilmsi n Dvlt yol polisi:
- Nqliyyatn v piyadalarn hrktini nizama salr, srclr v piyadalar trfindn yol hrkti qaydalarna
riayt olunmasna nzart edir;
- Yollarn tmiri, tikintisi, layihldirilmsi, istismar v onlara xidmt zaman yol hrkti thlksizliyinin
tlblri il bal qvvd olan qaydalara, normativlr v standartlara ml olunmasna nzart sahsind z
slahiyytlri daxilind mvafiq tdbirlr grr;
- Nqliyyat vasitlrin dvlt texniki baxnn keirilmsini tmin edir;
-Tkilati-hquqi formasndan asl olmayaraq btn mssislr, tkilatlar, idarlr v fiziki xslr trfindn
yol hrkti thlksizliyinin tmin olunmasn, avtonqliyyat vasitlrinin texniki vziyytin, qazlarn zrrli
tullantlarndan traf mhitin qorunmas sahsind qvvd olan qaydalarn, normativlrin v standartlarn tlblrin
riayt edilmsin nzartini tmin edir:

- Yol hrkti qaydalarnn pozulmas v yol-nqliyyat hadislri zr thqiqat aparr, slahiyytlri

rivsind inzibati tnbeh tdbirlri ttbiq edir;
- Yol hrkti qaydalar v srclk vrdilri zr imtahanlar qbul edir v nqliyyat vasitlrini idar etmk
hququ vern srclk vsiqlrini verir;
- Nqliyyat vasitlrinin v onun qoqularnn dvlt qeydiyyatn aparr v onlara dvlt qeydiyyat nianlar
verir.

Yol-nqliyyat hadissi bard mumi anlay

Yol-nqliyyat hadissi - hrktd olan n az bir nqliyyat vasitsi il laqli, adamlarn hlak olmasna,
yaralanmasna v ya nqliyyat vasitlrinin, yklrin, yollarn, yol qurularnn v digr qurularn v ya baqa
mlakn zdlnmsin sbb olmu hadisdir.
Yol-nqliyyat hadislrin aadaklar aid edilir:
- Toqquma - hrktd olan nqliyyat vasitlrinin z aralarnda v ya qatarla toqqumas zaman ba vern
hadisdir. Bu nv qfltn dayanm nqliyyat vasitsi il hrktd olan digr nqliyyatn, hminin dmir yolunda
dayanm nqliyyat vasitsi il qatarn toqqumas da aid edilir.
- Ama - hrktd olan nqliyyat vasitsinin evrilmsi hadissidir. Digr nv hadislrin ba vermsi
nticsind nqliyyatn amas bu nv aid edilmir.
- Dayanm nqliyyat vasitsini vurma - hrktd olan nqliyyat vasitsinin dayanm nqliyyat vasitsini,
hminin qoqu v ya yarmqoqunu vurmas hadissidir.
- Maneni vurma - nqliyyat vasitsinin hr hans bir hrktsiz yaya (krp diryi, stn, aac, darvaza,
tikinti material, hasar v s.) dymsi v ya onu vurmas hadissidir.
- Piyadan vurma - nqliyyat vasitsinin piyadan vurmas v ya piyadann hrktd olan nqliyyat vasitsin
dymsi hadissidir. Nqliyyat vasitlrinin dad yk v yalarn piyadalara xsart yetirmsi d bu nv
hadislr aid edilir.
- Velosipedini vurma - nqliyyat vasitsinin velosipedini vurmas v ya velosipedinin nqliyyat vasitsin
dymsi hadissidir.
- Qoqunu (araban) vurma - nqliyyat vasitlrinin qoqu heyvanlarn v ya onlara qoulmu araban
vurmas, hminin qoqu heyvanlarnn v ya onlara qoulmu arabann hrktd olan nqliyyat vasitsin dymsi
hadissidir.
- Heyvanlar vurma - nqliyyat vasitlrinin qular, heyvanlar vurmas v ya bu heyvanlarn v qularn
hrktd olan nqliyyat vasitlrin dymsi hadissidir.
- Srniinin yxlmas - hrktd olan nqliyyat vasitsindn srniin yxlmas hadissidir. Hrkt zaman
nqliyyatn altndan xan yann adama, heyvana v ya baqa nqliyyat vasitsin dymsi, hrkt itiraks
olmayan xslri vurma qfltn yaranm maney dym (dm yk, qopmu tkr v s.) hadislr aid edilir.
Hrktin thlksizliyi hr bir insann hyat il baldr. nkiaf etmi lklrd yol-nqliyyat hadissind bir
nfrin hlak olmas cmiyyt vurulan 200-500 min dollar ziyan kimi hesablanr. AB-da bu rqm 1.500.000 dollar
saylr. Adlar kiln dvltlrd hlak olanlarn say bu rqmlr vurulur v yol hrktinin tkmilldirilmsi alnan
rqm miqyasnda maliyyldirilir.
Yollarda nqliyyat vasitlrinin v piyadalarn thlksiz v rahat hrktinin tmin edilmsi, yol hrkti il
bal insanlarn hyat v salamlnn qorunmas, traf mhitin qorunmas, yol-nqliyyat hadislrinin qarsnn
alnmas iind ninki dvlt orqanlar, elc d hr bir vtnda knarda qala bilmz.
Yol-nqliyyat hadislrini aradrarkn dqiq nticlr ld etmk mqsdi il myyn dvr rzind ba
vermi btn hadislrin miqdar v xarakteri nzr alnr, tdqiq v thlil edilir.
Miqdarca aradrmada ilin mxtlif dvrlrind ba vermi yol-nqliyyat hadislrinin v onlardan zrr kmi
adamlarn say ken ilin mvafiq dvr il mqayisd gtrlr.
Xarakterc aradrmada hadislrin ba vermsi sbblri v onlarn ba vermsin imkan yaradan amillr
yrnilir. Bunun sasnda yol-nqliyyat hadislrinin qarsn almaq mqsdi il mli tdbirlr ilnib hazrlanr v
hyata keirilir.

Yol hrkti qayda pozuntular

Yol hrkti haqqnda Azrbaycan Respublikas Qanunu il myyn edilmi Yol hrkti qaydalarna ml
edilmmsi v nzibati Xtalar Mcllsi il msuliyyt sbb olan ml (hrkt v ya hrktsizlik) yol hrkti
qayda pozuntusu hesab olunur.
Yol hrkti qayda pozuntular subyektin gr 2 qrupa blnr:
1. Srclr trfindn yol veriln pozuntular.
2. Yol hrktinin baqa itiraklar trfindn yol veriln pozuntular.
Burada yol hrktinin baqa itiraklar dedikd, piyadalar srniinlr velosiped (moped) idar edn xslr, at
arabalarn idar edn v ya mal qaran trn xslr nzrd tutulur.
Srclr trfindn trdiln pozuntular zlynd 8 qrupa blnr:
1. Yolda myyn edilmi hrkt srtinin 10-30 km/saat hddind almas; 2-ci bndd gstriln hallar
istisna olmaqla, yol nianlarnn v yollarn hrkt hisssinin iarlrinin tlblrin riayt edilmmsi; nqliyyat

vasitsinin yollarn hrkt hisslrind yerldirilmsi v ya piyada keidlrinin keilmsi, habel dayanma, durma,
yedy alma, yk dama, iq cihazlarndan, ss siqnallarndan, thlksizlik kmrlrindn v motodbilqlrdn
istifad qaydalarnn pozulmas. Bu pozuntular yerind crim edilir,
2. Svetoforun v ya nizamlaycnn qadaanedici iarsi verilrkn hrktin davam etdirilmsi; 3.1 Giri
qadaandr 3.2 Hrkt qadaandr yol nianlar tlblrinin v ya srniinin dama qaydalarnn pozulmas;
xsusi ss, qrmz v ya gy sayran iq siqnal vern, keid stnly hququna malik olan nqliyyat vasitlrin
yol verilmmsi;
3. Yolda myyn edilmi hrkt srti hddinin 30 km/saat v artq almas; dmir yol keidlrinin keilm
qaydalarnn pozulmas; qza raitinin yaradlmasna, yni hrktin baqa itiraklarnn srti v hrktin
istiqamtinin mcburi dyiilmsin sbb olan pozuntular trdilmsi; yol hrkti thlksizliyin nzarti hyata
keirn Dvlt Yol Polisi mkdann nqliyyat vasitsini saxlamaq tlbinin yerin yetirilmmsi;
4. Nqliyyat vasitsinin alkoqoldan, narkotik vasitlrdn v ya gcl tsir gstrn digr maddlrdn istifad
olunmas nticsind srxo vziyytd idar edilmsi; nqliyyat vasitsind olan sahibi trfindn bu nqliyyat
vasitsini idar etmk n srxo vziyytd olan xs verilmsi; srxoluq vziyytinin yoxlanlmas n
myyn edilmi qaydada mayindn boyun qarlmas;
5. dar etm hququ olmadan nqliyyat vasitsinin idar edilmsi, nqliyyat vasitsind olan sahibi trfindn
bu nqliyyat vasitsini idar etm hququ olmayan xs idar etmk n verilmsi,
6. dar etm hququ olmayan v alkoqoldan, narkotik vasitlrdn v ya gcl tsir gstrn digr
maddlrdn istifad olunmas nticsind srxo vziyytd olan xs trfindn nqliyyat vasitsinin idar
edilmsi;
7. 5-ci v 6-c bndlrd nzrd tutulan pozuntularn 1 il rzind tkrar trdilmsi;
8. 1-6-c bndlrd nzrd tutulan pozuntular nticsind zrr kn xs maddi ziyan vurulmas v ya
onun bdnin yngl xsart yetirilmsi.
Yol hrkti qaydalarnn pozuntusu haqqnda msllr nzibati Xtalar Mcllsi il nzrd tutulan
qaydaya uyun olaraq baxlr.
Aada gstriln qayda pozuntularna yol verilmsi inzibati tnbeh ttbiq edildikdn sonra srclr crim
ballar tyin edilir:
- svetofor v ya nizamlaycnn qadaanedici iarsi verilrkn hrktin davam etdirilmsi, Giri
qadaandr; Hrkt qadaandr yol nianlarnn tlblrinin, srniin dama qaydalarnn pozulmas, xsusi ss,
qrmz v ya gy sayran iq siqnal vern, keid stnly hququna malik olan nqliyyat vasitlrin yol
verilmmsi; - 3 balla;
- yolda myyn edilmi hrkt srtinin 30 km/saat hddindn artq almasna, dmiryol keidlrinin
keilm qaydalarnn pozulmas, qza raitinin yaradlmasna, nqliyyat vasitsinin saxlamaq tlbinin yerin
yetirilmmsin, dvlt qeydiyyat nianlar v ya onlardan birinin olmamasna, saxta v ya mvcud standartlara
uyun olmayan dvlt qeydiyyat nianlar il nqliyyat vasitlrini idar etmy gr; - 4 balla;
- nqliyyat vasitsinin alkoqoldan, narkotik v ya gcl tsir gstrn digr maddlrin istifad olunmas
nticsind srxo vziyytd idar edilmsin, nqliyyat vasitlrini idar etmk n ona sahiblik hququ olan
xs trfindn srxo vziyytd olan xs verilmsin, srxoluq vziyytinin yoxlanmas n nqliyyat
vasitsini idar edn xsin mayindn boyun qarmas 5 balla qiymtlndirilir.
Srclr bir il rzind cmi 10 v daha ox crim bal topladqda onlarn srclk hququ 2 aydan 1 ildk
mddt mhdudladrlr. Digr yol hrkti qayda pozuntularna gr crim yerind dnilir.
Crim bal il qiymtlndiriln qayda pozuntularnn uotu yerli Dvlt yol polisi blmlrind v Respublika
DYP darsind aparlr.

Piyadalar v yol hrktinin baqa itiraklar trfindn yol hrkti qaydalarnn pozuntular

I. Piyadalar trfindn trdiln v msuliyyt sbb olan pozuntular aadaklardr:

1) yolun hrkt hisssin xdqda piyada svetoforlarna v nizamlaycnn iarlrin riayt edilmmsi;
2) yolun hrkt hisssinin, dmir yol keidinin myyn olunmayan yerdn keilmsi;
3) yolda yaxnlamaqda olan nqliyyat vasitlrinin qarsna qfltn xlmas;
4) qrmz v ya gy sayran iq v ya xsusi ss siqnal qoulmu nqliyyat vasitsi yaxnlaan zaman yolun
hrkt hisssinin trk edilmmsi.
II. Yol hrktind itirak edn nqliyyat vasitsin minm v dm qaydalarnn srniin trfindn
pozulmas msuliyytin sbb olan pozuntudur.
III. Velosipedilr v moped idar edn xslr trfindn trdiln v msuliyyt sbb olan pozuntular
aadaklardr:
1) svetoforlarn v nizamlaycnn iarlrin riayt edilmmsi;
2) srniin danmas;
3) idar etmy mane olan ykn danmas;
4) yol nianlarnn v ya yolun hrkt hisssinin nianlanmasnn tlblrinin pozulmas;
5) yolda skan tutmadan idar edilmsi;
6) piyadalarn hrkti n nzrd tutulmu sahd onlarn hrktin bu Qanunun tlblrin zidd olaraq
mane yaradlmas;
7) stn hrkt hququ olan nqliyyat vasitlrin yol verilmmsi.
IV. At arabalar (kirni) idar edn v ya mal-qara trnlr trfindn trdiln v msuliyyt sbb olan
pozuntular aadaklardr:

1) mal-qarann yolda nzartsiz qoyulmas;

2) mal-qarann, at arabasnn (kirnin) dmir yol xtlrinin v ya yollarn stndn nzrd tutulmayan
yerlrdn, habel sutkann qaranlq vaxt v ya mhdud grnm raitind keirilmsi;
3) mal-qarann, asfalt v sement-beton rtkl yollarda trlmsi;
4) iq ks etdirn qurularla thciz edilmmi at arabalarnn (kirnin) srlmsi;
5) at arabalarn (kirni) idar edn xs trfindn svetofor v ya nizamlaycnn iarllrin, habel yol
nianlar v ya yol nianlanmas tlblrin riayt edilmmsi.