MY T NG

- 2006 -

156

AI CNG

VEMAY T ONG

157

CHNG VIII

A
I C NG VEMAY T ONG
I. Khai Niem
I.1. Vai tro:
Cong cusan xuat luon c cai tien, thay oi dan t thos n gian
len cong cuc kh hoa, cong cut ong hoa.
Cach mang ve cong cusan xuat gan lien vi cac cuoc cach mang
khoa hoc kythuat, cuoc cach mang khoa hoc kythuat lan I vi noi dung chu yeu
lac kh hoa, bat au va
o theky 18.
Cuoc cach mang khoa hoc kythuat lan II bat au va
o au theky-21 vi noi dung
lat ong hoa valinh hoat hoa cac qua trnh san xuat, khoa hoc kythuat aat
en trnh ocao.

H. VIII.1. May tien t ong ieu khie

n bang cam

158

I.2. T ong hoa la g: ?

C kh hoa lathay thes c l c cua con ng

i bang may moc eth c
hien nhanh, nh ng cong viec tinh vi, ph c tap, nang nhoc.
T ong hoa lakha nang c kh hoa trnh ocao may moc th c hien
nhanh chong cac qua trnh san xuat makhong can s ieu khien tr c tiep cua con
ng
i.
- Hieu qua lao ong cua may t ong hoa:
- Cong suat ln, la
m viec lien tuc 24/ 24.
- Toc ocao, giam c th
i gi an gia cong.
- Thay thecon ng
i la
m nh ng cong viec nang nhoc, oc hai .
- Ng
i cong nhan co thetheo doi nhieu may cu
ng mot luc.
- May moc t ong athay thecon ng
i eieu khien cac qua trnh sa n
xuat, ph c tap tinh vi, vi nang suat cao vachat l ng tot nh : NC, CNC, FMS
( flexible manufacturing system),
- Thay thecon ng
i nh ng ieu kien la
m viec nang nhoc, oc hai nguy
hiem, giam th
i gian lao ong vaco thela
m viec lien tuc .

II . Ly thuyet ve nang suat cua may t ong:

Noi dung chu yeu: lagiam th

i gian chay khong e tang nang suat lao
ong.
- Th
i gian gia cong mot san pham, hay th
i gian 1 chu kygia c ong
- K hieu: T, tnh theo cong th c sau:
(Phut)
T

t
lv
ck
ay:
i gian la
m viec
tlv - th
T ck- th
i gian chay khong, gom th
i gian tien va
o, lu
i ra ong m cac
c cau may .
Nang suat cua may t ong Q: lasosan pham may la
m ra trong mot n v
th
i gian.
(Chiec / Phut)
1
1
Q
T t lv t ck
Neu t ck = 0, th nang suat bang:
1
Q
K (1.2)
Tlv
- K: goi lanang suat cong nghe cua may, no t ng tr ng cho nang suat cua
mot chiec may l t ng t ong cat got lien tuc, khong co ha
nh trnh chay
khong.
1
Thay trso: Tlv , t cong th c (1.2) va
o cong th c (1.1), ta co:
K
1
1
(1.3)
Q
K.
K .
1 K .t ck
1 K .t ck
159

Trong o; : goi lahesonang suat cua m ay,

, no xac nh m c os dung may co hieu qua.
1

1 K .t ck
Q 1 1 t
- Chu y: t (1.3) ta co:
: lv
tnlvg lie
T n tuc cua qua trnh cong
tlv : oi khi con goi lam c TogiaT co
T a no trung vi hesonang suat cua may t ong.
nghe gia trcu
V du: Trong mot chu k gia cong t lv = 0.4 phut; t ck = 0.8 phut, nh vay
1
nang suat cong nghe K=
= 2.5 (chiec / phut) vahesonang suat:
0 .4
1

0.33
1 2,5.0,8
-T c th
i gian co ch cua may ch chiem 33% cua chu k gia cong.
-Theo cong th c (1.3) th nang suat cua may Q phuthuoc va
o nang suat
cong nghe K vahe sonang suat . Muon tang Q lien tuc thi phai ong th
i tang
K va, t c giam ong th
i, thigian la
m vie c(tlv) vath
i gian chay khong (t ck).
Neu ch co mot trong hai tha
nh phan na
y giam th gia tr Q setien en
mot gia trgii han nhat nh.
Co hai tr
ng hp nang suat tien en mot gia trgii han:
K
( chiec/ phut)
Q max Lim
K
t ck 0 1 K .t ck
K
1
( chiec/ phut)
Qmax Lim

K
.
l
l
K
ck
ck
tlv0

H. VIII.2. Do th nang suat

+
ng 1 ( hnh 1.3) ch rang Q = K ( nang suat l t ng), neu T ck = 0.
+ Nh ng v T ck 0 nen co
ng cong nang suat th c te2. trong tr
ng hp na
y
1
duco tang K ti au th nang suat Q van tien en gii han
,ch khong tang t
Tck
1
levi K, v khi K tang th trso:
lai giam.
1 K.tck

160

H. VIII.3. o th he so nang suat

may

Cac
ng cong tren (hnh 1.4) cho thay moi quan hegi a K va.
V du: Gia cong chi tiet co: L =100 mm, S = 0,1 ( mm/ vo
ng),
Tck = 1 ( phut), ( a dung cuva
o vara, o, kiem tra, )
Sovo
ng quay truc chnh: n tc = 1000 (vo
ng / phut).
L 100
Vay sovo
ng quay can thiet egia cong phoi: n
ng)
1000 (vo
S 0 .1
Nang suat cua may: Q = k.
(chiec / phut)
n
1
Nang suat cong ngheK: K
tc 1 (chiec/ phut)
Tlv
n
1
1
Hesonang suat :

0 .5
1 K .t ck 1 1.1
Nang suat cua may: Q = k. =1.0,5 = 0,5
(chiec /phut)
Gia s co thenang k = 50 ( chiec / phut) luc o he sonang suat vanang suat
cua may Q = K. = 50.0,02 = 1 (chiec /phut)
1
0 .02
1 50 .1
etang nang suat len 50 lan can nh ng ph ton vekythuat rat ln, nh ng
nang suat th c tech tang 2 lan.
Ket luan: muon tang nang suat Q cua may ong th
i vi viec giam th
i
gian la
m viec, etang nang suat cong nghe K, phai giam th
i gian chay khong
(Tck).
Lch s phat trien cua mat t ong co thebieu
dien bang othd i ay,
Sau khi chetao loai may au tien ng
i san
xuat cotan dung kha nang cua chung bang cach
tang c
ng ogia cong ( tang K),
- Nh ng en mot luc na
o o K tang maQ sekhong
tang, eco nang suat cao hn n a can co mot loai
may mi vi th
i gian chay khong be hn hoac vi
qui trnh cong nghemi tot hn vanh thecac may
H. VIII.4. Gian o phat trien nang
mi dan dan xuat hien, cac
ng cong nang suat ca o dansuat may t ong

161

 Nang suat tang eu tren moi

ng cong lado tang K hay giam th
i
gian la
m viec ( T lv).
Nang suat nhay vot t
ng cong na
y len
ng cong kia oi khi la
nhco qui trnh cong nghe mi, T lv vaTck eu giam, nh ng chu yeu lagiam th
i
gian chay khong
Nen noi dung chu yeu cua t ong hoa lagiam th
i gian chay khong,
giup tang nhanh nang suat lao ong.
tren tnh ton that cua may cho t
ng chu k la
m viec ( gia cong xong
mot chi tiet) neu tnh cho mot th
i gian da
i th no cao hn, v neu th
i gian da
i se
phat sinh ton that ngoa
i chu k, nh thay oi hay ieu chnh mot sodung cua
mo
n, s a ch a hay ieu chnh lai cac c cau may, a loat ph oi mi va
o may,
kiem tra san pham, ieu chnh may ., C
ng o gia cong ca
ng tang th ton that
ngoa
i chu k ca
ng ln.
Trong tr
ng hp nay ton that may tnh theo cong th c:
1
K
Q

Tlv Tck Ttt 1 K t ph

Ttt = ttt1+ ttt2+ ttt3+ , lath
i gian ton that ngoa
i chu k tnh cho mot san pham.
tph = tck+ttt latong soth
i gian phu( ton that trong vangoa
i chu k).
Trong th c tekhi tnh en nang suat phai tnh en cac ton that trong vangoa
i
chu k.

III. Nhiem vu t ong e giam ton that va nang cao

nang suat:
III .1 . Ton that loai 1 va Nhiem vu t ong hoa chu ky.
Ton that loai 1: La ton that lien quan en chuyen ong chay khong,

khong tru
ng vi chu kyla
m viec cua may, lap phoi, thao phoi, oi vtr cua phoi,
cac c cau ong m v v
egiam ton that ng
i ta tm cach giam toi a th
i gian chay khong
xuong m c thap nhat, hoac bang khong
oi vi dang san xat ha
ng loat ln ng
i ta du
ng may t ong nhieu truc
egia cong, ph ng phap na
y co nang suat gap 22 lan so vi khi gia cong tren
may van nang. v gia cong tren may na
y toc o cat cao, th
i gian gia cong va
th
i gian chay khong giam.

162

H. VIII.5. Cac phng phap cat trong chu ky gia cong

Hnh 1 vahnh 2: bieu dien ph ng phap gia cong trungoa

i theo
2 ph ng phap:
Hnh 1: gia cong bang ph ng phap cat th L 1,L2,L3m Ph ng phap na
y
giam c th
i gian chay khong cho t
ng chu ky.
Hnh 2: gia cong t
ng lp mong L 1,L2,L3. Ph ng phap nay tieu ton nhieu
th
i gian chay khong, dao cat mau mo
n.
Hnh 3 vahnh 4: bieu dien ph ng phap khoan lo
Hnh 3: khoan lo at kch th c L 1 tr c, sau o khoan lo kch th c L 2,
ph ng phap na
y giam c rat nhieu th
i gian chay khong, th
ng c ap dung
trong tr
ng hp vat lieu c ng kho gia cong, nh ng am bao phoi phai c ng v ng
khi khoan, gi c tuoi thocua mui khoan c lau hn.
Hnh 4: cach na
y th
ng c ap dung egia cong vat lieu mem, ton th
i
gian chay khong khoang L 2

III .2. Ton that loai 2 va Nhiem vu t ong hoa thay the
ieu chnh dung cu.

Laloai ton that lien lien quan en viec giao nh an ma

i s a, lap at,ieu
chnh dung cugia cong.
ekhac phuc vagiam loai ton that na
y can phai:
Chon vat lieu la
m dao tot etang tuoi thocua dao cat, giam th
i gian
ieu chnh dung cat.
Nga
y nay ton that loai II van co
n tren may t ong,nh ng c hien ai
hoa valinh hoat hoa hn, vi s ra
i cua may ieu khien theo ch ng
trnh so, tren may botr 1 odao quay c, thay dao nhva
o he thong
ieu khien thuy l c hoac kh n en, nhanh vaan toa
n.
Ng
i cong nhan co theieu chnh, lap ghep dao san ben ngoa
i, sau o
lap va
o odao emay t ong thay dao.
Ngoa
i ra egiam ton that ng
i ta co
n s dung cac c cau ac biet trong
gia dao, o ga hay tren ba
n may eieu chnh dung cuchnh xac va
nhanh chong v v..

163

Cac loai dao cat thong dung:

Kieu1

Kieu 2:
H. VIII.6. cac loai dao ga lap nhanh

Kieu 1: lakieu lap dao a dung, deda

ng thay oi kieu bang cach thay
oi manh hp kim c ng, khi chuy en sang mot cong oan khac
(1)than dao,(2) chot lap bo phan cat,(3)bo phan cat (mieng hp kim c gan len
no)
(4) lovat; (5) vt ep ( conh bophan cat);(6) tiet dien vuong chong xoay.
Khi la
m viec ch xoay bophan cat en vtr can thiet vaxiet vt(5) lai
Kieu 2: ay lakieu thong dung c du
ng phobien.
Co ket cau n gian nh ng van bao am otin cay cao.
(1)than dao, (2) mat nh chuan (2) va(3), 4) mieng cat (bang hp kim), (5) ong
kep co ren evan vt (10) ong th
i trong ong co 3 ranh tao vi nhau 1 goc 90 o,
v tr khi la
m viec cac goc na
y quay vepha mat (2), (12) mieng em,gi a mieng
cat (4) vamat chuan (3), vt (10) co au con (1 1).
Khi van vt 10 th cac canh 8 seb van tr c canh 9 vaep mieng cat 4
va
o mat nh chuan 2, neu tiep tuc van vt 10, canh 9, seep mieng cat xuong mat
nh chuan 3.
Mieng em 12) laeam bao cho mat nh chuan 3 cua dao khong b
h khi mieng cat (4) bgay.

III .3. Ton that loai 3 va nhiem vu nang cao o tin cay cua
cac he thong t ong:

Laton that lien quan en o tin cay cua he thong, bao gom viec thay
oi s a ch a vaieu chnh cac c cau cua may
May t ong lamay rat ph c tap, nhieu bo phan c kh nhanh chong
bma
i mo
n, nen phai th c hien tot cong tac bao tr vas a ch a may:
+ Boi trn th
ng xuyen cho may.
164

+ Chuan bsan cac c cau mau mo

n ekp th
i thay the.
+ Chetao vat lieu, nhiet luyen tot, c cau ieu khien hp l chnh xac,
egiam ma
i mo
n.
+ nh kykiem tra cho may vath c hien tot cac thiet bt ong.
V Du: Cac c cau cam phai deieu chnh vanhenha
n,may chay em khong b
rung.
Nga
y nay tren cac may t ong etruyen ong em vagiam masat
ng
i ta du
ng vt me bi eieu khien cac c cau,nham la
m tang kha nang la
m
viec vanang suat cua may.

H. VIII.6. Cac loai ai oc bi

III. 4 . Ton that loai 4 va nhiem vu t ong hoa khau to

chc:

Lakhau lien quan en toch c san xuat, bao gom viec phan phoi, don
phoi, thu tha
nh pham, oi ca vaieu chnh cong viec
egiam ton that phai t ong hoa khau toch c , t ong hoa khau
tiep lieu,ga at phoi
T ong hoa khau don phoi, v du: tren may t ong co cac c cau gat
phoi, qua he thong t i nguoi va a phoi ra ngoa
i, hoac du
ng c cau thu hoi
phoi bang nam cham, ehut phoi va a phoi ra ngoa
i.
V Du: Cac c cau don phoi trong qua trnh gia cong c kh c trnh
ba
y trong hnh d i ay:
Cac c cau don phoi, a phoi ra ngoa
i bang truc xoan hoac ba ng bang tai
.,th
ng c ap dung trong cac may t ong.

165

H. VIII.7. Cac c cau don phoi

Du
ng may tnh ien t trong viec thiet kevatnh toan, am bao kehoach san
xuat kp tien o.
ng dung cac bien phap kythuat hien ai trong cac x n g san xuat, du
ng may
moc thay thedan s c lao ong cua con ng
i.
Neu th
i gian la
m viec cua may ln hn nhieu so vt th
i gian ban ron cua
ng
i cong nhan th ng
i cong nhan co the ng c nhieu may hn.
- Goi Q: nang suat cua may
+ tbr: tong th
i gian ban ron
+ T: th
i gian gia cong mot chi tiet
Ta co hesoban ron:
t br

Q. t br ; Q 1 / T
T
Goi somay la
:Z
1
T
Z
t br
V du: Q = 5 (chi tiet / phut), tbr = 0.1 (phut / 1 chi tiet)
= 5. 0,1 = 0.5
Z = 1/ 0,5 = 2 (may), vay trong tr
ng hp na
y ng
i cong nhan co the ng 2
may.
Nga
y nay etang nang suat tren may t ong, ng
i ta cap them cac
pheu cap phoi t ong ( oi vi ph oi r
i), hoac ong kep a
n hoi t ong ieu
khien bang kh nen hoac thuy l c ( dang phoi thanh), ng
i cong nhan co nhiem
vutheo doi s hoat ong cua may vakiem tra chat l ng san pham.

III.5. Ton that loai 5 va nh iem vu kiem tra t ong chat

lng san pham:
Laloai ton that lien quan en chat l ng cua san pham:
Do viec gia cong th , ieu chnh may, phoi h hong trong qua trnh
bao quan, van chuyen .
ieu chnh va xac nh sai so cua may chon
1) ieu chnh:
166

 ieu chnh may chon ay laieu chnh au o vav tr cac tiep iem sau
cho t ng ng vi cac th c mau ( hoac chi tiet mau) sol ng cac th c mau do
sonhom chi tiet quyet nh, moi nhom co hai kch th c gii han.
- ieu chnh co the la ieu chnh, tnh hoac ieu chnh ong:
ieu chnh tnh labat buoc va c tien ha
nh luc may khong la
m viec,
du
ng can mau hoac chi tiet mau eieu chnh khoang cach gi a cac au o gi a
cac teba
o quang ien hoac ieu chnh cac tiep iem ien.
Cam bien co the c ieu chnh xong mi lap va
o may.
ieu chnh ong: c tien ha
nh trong trang thai la
m viec cua may.
Du
ng chi tiet mau a va
o may emay chon nhieu lan xem cac v tr
may can ieu chnh achnh xac ch a.
Xac nh solan chon nham vatien ha
nh ieu chnh ve1 pha na
o o.
2.Xac nh sai socua may chon :
Sai socua may chon do nhieu yeu togay nen. trong o ang kelasai so
cua bophan o vacac sai sovenh v, sai socua cac nhan totac ong.v.v..
V vay viec tnh toan cac sai son le khong chnh xac bang khao sat
th c tecua ket qua chia nhom. khao sat nen tien ha
nh vi t
ng gi han chia
nhom.
Cac phng phap khao sat, xac suat chia nhom sai :
Gia thuyet co mot chi tiet mau, kch th c cua no phan boeu trong mien na
o
o, mien o c vach ra vi hai gii han trai vaphai nh hnh ve:

H. VIII.8. o th phan bo mien dung sai

Sau khi at hai gii han ay va

o may, ta cho nhom mau qua no chon, ket qua
chon co thela
: mot somau b chon nham sang nhom hai ben. nguyen nh an lado
may co phan tan kch th c, neu biet c xac suat chon nham P
Xet chi tiet mau nam cach gii han trai 1 khoang X, sai sochon nham vi
xac suat S, ta co:
x

x2

e 2 .dx
2

1
1
x
( z) ( )
2
2

Trong o laha
m laplace:
oi vi ca nhom mau, xac suat bchon nham sang nhom trai la
:

1
x dx
P . .
2

0

167

 Trong o: ladung sai cua nhom mau.

khai trien phep tnh ta co:

x2

x2

1
x x
1
1

2
2
2
P [ ( )].
. x.e 2 .dx ( )
(1 e 2.
e 2 1
2

2

2 . . 0
2 .
2

khi >3 th (/)1/2 va

v vay:
Ta c:
Biet dung sai cua nhom mau tien ha
nh th nghiem nhieu lan exac nh
P vatnh .
2 .P. 2,5.P.

P
0,4

2 .
Nhan xet : Ph ng phap tm xac suat chon lam ch co ngha trong viec khao sat
may chon at biet lach tieu o chnh xac . Ch a xac nh c sai soieu
chnh x.
Ph ng phap xac nh sai socu a may bang hai chi tiet mau:

H. VIII.9. Phong phap xac nh sai so qua o th

- Chon lay chi tiet mau co kch th c lax 1 vax2 nam gan gii han chia nhom X o
a hai chi tiet qua hai may chon m 1 vam2 lan, gia thuyet chi tiet c chon
sang nhom m 1 vi solan t ng ng lan 1 van2 ta co xac suat chon:
1 x x 0 n1
1 x x0 n2
P1 1

P2 1

m1
2

m2
D a va
o ha
m laplace tra c:
x1 x0
x 2 x0
1 n
1 n
G( 1 )
G( 2 )

2 m1

2 m2
Trong o G: laha
m ng c cua ha
m laplace :ta tm c vaXo.

x1 x 2
1 n2
1 n
G(
) G( 1 )
2 m2
2 m1

1 n
1 n
x1 .G ( 2 ) x 2 .G ( 1 )
2 m2
2 m1
Xo
1 n2
1 n1
G(
) G(
)
2 m2
2 m1

em so sanh x o na
y vi gii han X o can at va
o may ta tm c sai soieu
chnh: X X o x o
Nhan xet : Ph ng phap na
y ton t chi tiet mau, chon c sai sohnh dang be,
thong th
ng lay m 1 = m2 >> 250, khi o coi P n/m.
168

 egiam ton that can kiem tra enang cao cha t l ng san pham.
+ May moc, oc ng v ng
+ Chat l ng chi tiet gia cong.
+ Chat l ng dung cucat vaieu chnh dung cucat.
+ Chetao cac loai oga kiem tra vaoga gia cong chi tiet.
+S dung cac loai may moc hien ai eam bao chat l ng cua chi tiet
giam bt sai sovath
i gia gia cong.
+ S dung cac dung cuo kiem co o chnh xac cao, ekiem tra tr c
tiep trong qua trnh gia cong nh : calip o lo, ong hovapanm e o lo vao tru
ngoa
i .

.6) Ton that loai 6 va nhiem vu linh hoat hoa san xuat
t ong.
III

Ton that loai 4 laloai ton that lien quan en van e thay oi san
pham gia cong, gom viec thay oi o ga, dung cucat c cau ieu khien va
ch ng trnh ieu khien v.v
egiam c ton that loai na
y, th cac c cau may phai c ieu
chnh va c ga lap mot cach nhanh chong, khi can gia cong mot chi tiet mi,
khac vi chi tiet ban au..
May ieu khien bang cam khong c ong vaton nhieu th
i gian e
ieu chnh may:
V Du: khi thay oi chi tiet gia cong
- Tren may ieu khien bang cam, phai thay oi cam vatien ha
nh gia
cong o kiem, ieu chnh lai may nhieu lan.
Nga
y nay vi s xuat hien cua may ieu khien theo ch ng trnh soth
viec ieu chnh may egia cong chi tiet mi c nhanh hn, khi thay oi san
pham ch can thay oi ch ng trnh hay cac thong soieu kh ien cua ch ng trnh
tren may.
ay lahnh th c ieu khien cho phep ap dung t ong hoa va
o trong
san xuat, ap dung c cho cac dang san xuat n chiec vaha
ng loat nho, rat co
hieu qua.
Giai quyet c cac van evekythat vaem lai hieu qua kinh tecao
V du: Gia cong c nh ng bien dang ph c tap, cho o bong vao chnh xac
cao, giam th
i gian phuvath
i gian gia cong, em lai nang suat cao.
Nh c iem: Ch gia cong c nh ng chi tiet co kch th c gii han,
khong gia cong c nh ng chi tiet co chieu sau cat ln, vatieu ton rat nhieu th
i
gian.
Do tnh c ong cua may nen thong th
ng may co oc ng v ng kem
hn may van nang vath
ng c ap dung trong nguyen cong gia cong tinh va
ban tinh.

169

 Ngoa
i ra enang cao nang suat lao ong vao chnh xac gia cong
ng
i ta co thes dung cac c cau tay may cong nghiep ega lap vavan c huyen
phoi thay thecon ng
i:

H. VIII.10. Tay may cong nghiep phuc vu san xuat

170