SINING NG PAGSASALAYSAY

Pagsasalaysay Ito ay nagsasaad ng mga pangyayari o karanasang magkaugnay. katulad

ito ng pagkukwento ng mga kawilkawil na pangyayari, pasulat man o pasalita.Itinuturing ito na pinakamasining,
pinakatanyag at tampok na paraan ng pagpapahayag. Ito rin ang sinasabing pinakamatandang uri ng pagpapahayag
sapagkat dito nagsimula ang alamat epiko at mga kwentong bayan. Pagpili ng Paksa Ito ang unang mahalagang
hakbang sa pagsulat ng salaysay. Kailangan ito ay maganda at kawiliwili. Bukod dito, mahalaga rin ito ay
napapanahon at may dalang pakinabang o kabutihan sa mga babasa. Ilan sa mga dapat isaalangalang sa pagpili ng
paksa ay ang mga sumusunod:
1. Kawilihan ng Paksa Dapat ay likas na napapanahon may mayamang damdaming pantao, may kapanapanabik na
kasukdulan, naiibang tunggalian, at may malinaw at maayos na paglalarawan sa mga tauhan at tagpuan.
2. Sapat na Kagamitan mga datos na pagkukunan ng impormasyon.
3. Kakayahang Pansarili ang pagpili ng paksa ay naaayon din sa kahusayan at hilig ng manunulat.
4. Tiyak na Panahon o Pook ang kagandahan ng isang kwento ay nakasalalay sa malinaw at masining na
paglalarawan ng panahon at pook na pinangyarihan nito. kaya, mahalagang iwasan ang labis na paghaba sa
panahong sakop ng salaysay at pagbangggit ng napakaraming pook na pinangyarihan ng salaysay.
5. Kilalanin ang mambabasa sumusulat ang tao hindi para lamang sa kanya pansariling kasiyahan at
kapakinabangan kundi para sa kanyang mga mambabasa.
ANG MGA MAPAGKUKUNAN NG PAKSA
1. Sariling karanasan pinakamadali at pinakadetalyadong praan pagsasalaysay ng isang tao sapagkat ito ay hango sa
pangyayaring naranasan ng mismong nagsasalaysay o magasasalaysay.
2. Narinig o napakinggan sa iba maaring usapan ng mga tao tungkol sa isang pinagtatalunang isyu, mga balita sa
radyo at telibisyon at iba pa. Subalit, tandaan na hindi lahat ng narinig sa iba ay totoo at dapat paniwalaan.
mahalagnag tiyakin muna ang katotohanan bago isulat.
3. Nabasa o Napanood mga palabas sa sine, televisyon, dualng panteatro at iba pa.
4. Likhang isip mula sa imahinasyon, katotohanan man o ilusyon ay makalikha ng isang salaysay.
5. Panaginip o Pangarap Ang mga panaginip at hangarin ng tao ay maari ring maging batayan ng pagbuo ng
salaysay.
Katangiang Dapat Taglayin ng Salaysay
1. Ang pamagat ay maikli, orihinal, kapanapanabik at napapanahon
2. Mahalaga ang paksa o diwa
3. Maayos at di maligoy ang pagkakasunudsunod ng mga pangyayari
4. Kaakitakit na simula. Kasiyasiyang wakas
Mga Bahagi ng Salaysay o Kwento
1. Simula
2. Tunggalian
a. Tauhan laban sa ibang tauhan sa kwento
b. Tauhan laban sa sarili
c. Tauhan laban sa kapaligiran o kalikasan
3. Kasukdulan
ito ang kapanapanabik ng bahagi ng isang kwento.
4. kakalasan ito
ang nagbibigay linayw sa mga tanong na nagpanabik sa mambabasa sa bahaging kasukdulan. dahan dahang
bumababa ang pananabik ng mambabasa.
5. Wakas kahihinatnan
ng mga tunggalian sa kwento. Dito rin ipinapahayag ang
mahalagang kaisipan o mensahe sa kwento.
MGA URI NG SALAYSAY
1. Kwento ng Tauhan Binibigyang - halaga sa kwento ang kilos, galaw, pananalita at kaisipan ng isang
tauhan.
2. Kwento ng Tagpuan Binibigyang diin ang lugar na pinangyarihan sa kwento.
3. Kwento ng Banghay- Higit na pinahahalagahan sa kwento ang makabuluhang pangyayari at kalagayang
ginagalawan ng mga tauhan.
MGA ANYO NG SALAYSAY
1. Maikling Kwento - nagdudlot ng isang kakintal sa isip ng mga mambabasa sa pamamagitan ng paglalahad
ng mahahalagang pangyayari sa buhay ng tauhan.
2. Tulang Pasalaysay- patulong pasalaysay ng mga pangyayari na gumagamit ng pananalitang matalinhaga.
3. Dulang Pandulaan- binibigyang diin dito ang bawat kilos ng mga tauhan, ang kanilang panlabas na
kaanyuan kasama na rito ang kanilang pananamit, ayos ng buhok at mga gagamiting mga kagamitan sa
bawat tagpuan. Ang kwentong ito ay isulat upang itanghal.
4. Nobela -nahahati sa mga kabanata punung puno ng mga masalimuot na pangyayari.
5. Anekdota pagsasalaysay batay sa tunay na pangyayari
6. Alamat tungkol sa pinagmulan ng isang bagay o anuman sa paligid.
7. Talambuhay "Talaan ng Buhay" pangyayaring naganap sa buhay ng isang tao mula simula hanggang
kamatayan.
8. Kasaysayan- pagsasalaysay ng mahalagang pangyayaring naganap sa isang tao, pook o bansa.

9. Tala ng Paglalakbay (Travelogue) pagsasalaysay ng isang pakikipagsapalaran, pagbibiyahe o paglalakbay sa

ibang lugar.
PAGLALARAWAN
Paglalarawan - Ito'y isang anyo ng pagpapahayag na naglalayong bumuo ng isang malinaw na larawan sa isip ng
mga mambabasa o nakikinig. sa pamamagitan ng paggamit ng tiyak na salitang naglalarwan, gaya ng panguri
at pangabay, malinaw na naipakikita ang katangian ng tao, bagay, lugar o pangyayari na ating nakikita, naririnig o
nadarama. Napapagalaw at napakikislot din ng paglalarawan ang ating mga guniguni,
imahinasyon at nakatatawag ng paningin at pansin ng mga mambabasa.
Mga katangian ng isang mahusay na paglalarawan
1. May tiyak at kawiliwiling paksa
2. Gumagamit ng wasto at angkop na pananalita.
3. Malinaw na pagbuo sa mga larawang nais ipakita.
4. Isinasaalangalang ang pagpili ng sariling pananaw sa paglalarawan.
Iba't Ibang pananaw na magagamit:
a. distansya sa bagay na inilalarawan gaya ng agwat o layo nito
b. kung nasa loob o labas
c. ayon sa sariling palagay o damdamin ng naglalarawan bunga ng kanyang
karanasan o ng karanasan ng ibang tao.
d. ayon sa sariling palagay batay sa kanyang narinig o nabasa.
5. Pumupukaw ng higit sa isang pandamdam: Paningin pandinig pangamoy panlasa atpanalat.
6. May kaisahan sa paglalahad ng mga kaisipang inilalarawan
7. May tiyak na layunin sa paglalarawan.
Mga Uri ng Paglalarawan
1. Karaniwan o konkretong Paglalarawan layunin nito ang magbigay ng kaalaman hinggil sa isang bagay ayon sa
pangkalahatang pangmalas ng manunulat. Sa pamamagitan ng tiyak na salitang naglalarawan, naipakikita ang
fisikal o konkretong katangian. Higit na bib\nibigyang diin sa paglalarawang ito kung ano ang nakikita at hindi and
nilalaman ng damdamin o kurukuro ng manunulat.
2. Masining/abstraktong Paglalarawan naglalayung pukawin ang guniguni
at damdamin ng mambabasa. Higit na nabibigyang diin dito hindi ang tiyak na larawang nakikita kundi ang
makulay na larawang nililikha ng imahinasyon. Gumagamit ito ng mga salitang nagpapaganda rito gaya ng mga
tayutay at iba pang mga salitang patalinhaga.
Mga Halimbawa ng Masining o Obstratikong Paglalarawan:
1. Paglalarawan sa Tao Halimbawa: Sapagkat si Susana'y mukhang angel ng kagandahan sa kanya.
(Talulot sa pagas na Lupa Landicho)
2. Paglalarawan sa Damdamin
Halimbawa: Punungpuno ng nakatatakot na larawan ang kanyang ulo.
(O Pangsintang labis Tumangan)
3. Paglalarawan sa Bagay
Halimbawa: Ang dambuhalang makinang iyon ay waring isang kapangyarihang nalalamon.
(Makina Marisa)
4. Paglalarawan ng tanawin o Lugar
Halimbawa: Sa sinag ng bukang liwayway ay tila nga naman nagaanyayang
kung paano ang bahay na malaki. Tisang balot ng lumot sa bubong ay tila nagliliwanag. pati ang kurtinang
gagalawgalaw sa marahang simoy ng hangin ay tila kumakaway.
(Kasalan sa Malaking bayan Pineda)
PAGLALAHAD
Paglalahad isang anyo ng pagpapahayag na naglalayong mabigyanglinaw ang isang konsepto o kaisipan, bagay o
paninindigan upang lubos na maunawaan ng nakikinig o bumabasa. Sa Pamamagitan ng paglalahad ay nagiging
ganap ang pagkatuto ng isang tao dahil nabibigyan siya ng pagkakataong makatuklas ng isang ideya o kaisipan na
makapaghahatid sa kanya ng kasiyahan at kalinawan sa paksang pinaguusapan. Itinuturing din ang paglalahad
bilang isang uri ng pagpapaliwanag ng tao ukol sa mga bagaybagay na may kaugnayan sa kanyang mga gawaing
pangkomunikasyon. Iba't ibang pamamaraan ang gamit ng tao sa paglalahad lalo't sa parang pasalita o pabigkas.
Ngunit kapag ito ay sa paraang pasulat, mahalagang makita ang mga sumusunod upang maging epektibo sa
bumabasa.
1. Gawing malinaw ang paksa at sikaping malinaw din ang pagkasulat nito.
2. Gumagamit lamang ng mga salitan at pangungusap na madaling maunawaan.
3. Sikaping maging maayos ang organisasyon.
4. Panatilihin ang makatawag pansin na simula, ang mayamang bahagi ng katawan at kapanapanabik na wakas.
5. Basahing muli ang isinulat at iwasto kung kinakailangan.
6. Pumili ng angkop na pamagat at isulat sa gitnang bahagi ng papel.
Mga katangian ng mahusay na paglalahad
1. Kalinawan Malinaw

ang paliwanag at angkop o tama ang mga salitang ginagamit.

2. Katiyakan Nakafokus
lamang sa paksang tinatalakay at tiyak ang layunin ng
pagpapaliwanaga. Iwasan ang mga bagay na di kaugnay sa tinatalakay.
3. Kaugnayanmagkaugnay ang mga pangungusap o talata.
4. Diin binibigyang diin ang mga mahahalagang kaisipang nais talakayin.
Mga bahagi ng paglalahad
1. Simula nakatatawagpansin nakakaakit nakapupukawnakagaganyak at nakahahatak
ng kuryosidad. Ilan sa mga halimbawa ng maaring simula:
a. Pagtatanong
b. Pagkukwento o Pagsasalaysay
c. Pagsipi o paghalaw ng isang saknong
d. Paggamit ng siniping pahayag
e. Dayalogo o usapan
f. Makatawag pansing pangungusap
2. Katawan o Gitna binubuo ng talatang kinapalooban ng mga pangunahin at pantulong na kaisipan upang maibigay
ang detalye sa isang paksa. Dapat magkaroon ng kaisahan, kaugnayan at diin ang mga kaisipan para hindi malito
ang bumabasa.
3. Wakas nagiiwan ng isang impresyong titimo sa damdamin at kikintal sa isipan ng mamababasa. gaya ng
panimula, ang paglalahad ay maaaring wakasan sa iba't ibang paraan. Balikan ang talakay tungkol dito na naisaisa
na sa mga naunang aralin.
Mga uri ng paglalahad
1. Pagbibigay Katuturan napalilinaw nito ang paguunawa
sa kahalagahan ng isang bagay, tao, pangyayari, dinarama o konsepto.
2. Pagsunod sa Panuto/pamamaraan Halimbawa nito ang pagsunod sa isang recepi o paraan ng paglaro ng isang uri
ng laro.
3. Pangulong Tudling/Editoryal nagpapahayag ng opinyon o palagay ng editor ng isang pahayagan o magasin
tungkol sa napapanahong isyu.
4. Sanaysay anyong panitikan na naglalahad ng kurukuro,
pananaw, paniniwala at damdamin ng manunulat, hango sa kanyangkaranasan at sa inaakalang palagay niya sa
katotohanan.
5. Balita naglalaman ng mga pangarawaraw na pangyayari sa loob at labas ng bansa.
6. Pitak karaniwang makikita sa mga pahayagan o magazin. Naglalaman ng reaksyon,
Kurukuro at pansariling pananaw hinggil sa isang napapanahong isyu o pangyayaring nagaganap sa kanyang paligid
o sa iba pang pook. Tinatawag din itong kolum.
7. Tala paglilista ng mga bagaybagay na dapat gawin o tandaan.
8. Ulat paglalahad
ng mga kaisipan o kaalamang nakuha, natutunan o nasaliksik mula sa binasa, narinig, nakita o naranasan.

Bahagi ng pananalita
Mayroong sampung bahagi ng pananalita sa Filipino. Ito ang pangngalan, panghalip,
pandiwa, pangatnig, pangukol, pangangkop, panguri, pangabay,
pantukoy at pangawil o pangawing.
1. Pangngalan ( noun) mga pangalan ng tao, hayop, pook, bagay, pangyayari. Ginamit ito
sa pagtawag sa pangalan ng mga hayop, tao, atbp.
Halimbawa: Corazon Aquino, bata, babae
2. Panghalip (pronoun) paghalili sa pangngalan.
Halimbawa: ako, ikaw, siya, atin, amin, kanya.
3. Pandiwa ( verb) bahagi ng pananalita na nagsasaad ng kilos.
Halimbawa: sayaw, tuwa, talon.
4. Pangatnig (conjunction) ginagamit para ipakita ang relasyon ng mga salita sa pangungusap.
Halimbawa: dahil, maging, man, gawa ng, upang, nang, para, samantala atbp.
5. Pangukol
(preposition) ginagamit kung para kanino o para saan ang kilos.
6. Pangangkop
(ligature) bahagi ng pananalita na ginagamit para maging maganda pakinggan ang pagkakasabi ng pangungusap.
Halimbawa: na, ng, g. magandang bata.
7. Panguri(adjective) naglalarawan ng katangian ng pangngalan o panghalip.
Halimbawa: Magandang bata.
8. Pangabay(adverb) naglalarawan sa panguri, pandiwa at kapwa nito pangabay
9. Pantukoy (article o determiner ) tinutukoy ang relasyon ng paksa at panaguri sa pangungusap
10. Pangawing (linker) nagpapakilala ng ayos ng mga bahagi ng pangungusap.

Kayarian ng mga Salita

Ano ba ang salita?
Ang salita ay pinagsamasamang titik na mayroong kahulugan
SALITA
Ang mga salita ay may apat na kayarian. Ang mga salita ay maaaring payak, maylapi,
inuulit o tambalan.
1. Payak ang salita ay binubuo lamang ng salitangugat.
Ang salitangugat ay batayang salita ng iba pang pinahabang mga salita. Samakatwid, ito ang salita sa basal o likas
na
anyo walang paglalapi, paguulit, o pagtatambal.
Mga Halimbawa:
awit
bayani
watawat
talino
halaga
yaman
pinto
sahig
pera
aklat
bintana
2. Maylapi ang salita ay binubuo ng salitangugat at mga panlapi. Ang mga panlapi ay mga katagang idinaragdag
sa unahan, sa gitna, o sa hulihan ng mga salitangugat.
May ibatibang uri ng mga panlapi.
a. Unlapi ang panlapi ay matatagpuan sa unahan ng salitangugat.
Mga halimbawa:
mahusay
palabiro
tagulan
umasa
makatao
mayari
b. Gitlapi ang gitlapi ay matatagpuan sa gitna ng salitangugat.
Ang mga karaniwang gitlapi sa Filipino ay inat um
Mga
halimbawa:
lumakad
pumunta
binasa
sumamba
tinalon
sinagot
c. Hulapi ang hulapi ay matatagpuan sa hulihan ng salitangugat.
Ang mga hulapi sa Filipino ay an, han,
in, at hin.
Mga halimbawa:
talaan
batuhan
sulatan
aralin
punahin
habulin
d. Kabilaan ang kabilaan ay binubuo ng tatlong uri. Itoy maaaring:
1. Unlapi at Gitlapi
Mga Halimbawa:
isinulat
itinuro
iminungkahi

ibinigay

2. Unlapi at Hulapi
Mga Halimbawa:
nagkwentuhan
palaisdaan
kasabihan
matulungin
3. Gitlapi at Hulapi
Mga Halimbawa:
sinamahan
pinuntahan
tinandaan
hinangaan
e. Laguhan ang
panlapi ay binubuo ng tatlong magkakaibang uri: unlapi,
gitlapi, at hulapi.
Mga halimbawa:
pinagsumikapan
nagsinampalukan
3. Inuulit ang buong salita o bahagi ng salita ay inuulit. May dalawang anyo ng paguulit
ng mga salita.
a. Inuulit na ganap ang buong salita, payak man o maylapi ay inuulit.
Mga Halimbawa:
tauntaon
masayangmasaya
bahaybahay
mabutingmabuti
b. Inuulit na diganap bahagi lamang ng salita ang inuulit.
Mga Halimbawa:
palapalagay
malinislinis
susunod
4. Tambalan ang salita ay binubuo ng dalawang magkaibang salitang pinagsama upang
makabuo ng bagong salita. May dalawang uri ng tambalang salita:
a. Tambalang salitang nanatili ang kahulugan
Mga Halimbawa:
isipbata
(isip na gaya ng bata)
buhaymayaman
(buhay ng mayaman)
abottanaw
(abot ng tanaw)
sulatkamay
(sulat ng kamay)
Ang gitling sa pagitan ng dalawang salitang pinagtambal ay kumakatawan sa
nawawalang kataga sa pagitan ng pinagtambal na salita
b. Tambalang salitang nagbibigay ng bagong kahulugan
Mga Halimbawa:
hampaslupa (taong napakahirap ng buhay)
dalagangbukid (isang uri ng isda)
talasalitaan (bokabularyo)
hanapbuhay (trabaho)
Pangngalan
Ang pangngalan ay bahagi ng pananalita na tumutukoy sa ngalan ng tao, hayop, lugar, bagay, pook, pangyayari at
kaisipan.
Halimbawa:
nars
Felisa

aso
Luneta
kompyuter
binyag
kasalan
kapayapaan
Dalawang Uri ng Pangngalan
1. Pambalana (Common) Ito ay tumutukoy sa pangkalahatang ngalan ng tao, hayop, lugar, bagay, pook, pangyayari
at kaisipan.
Halimbawa:
doctor
paaralan
bulaklak
pusa
2. Pantangi (Proper) Ito ay tumutukoy sa tiyak o tanging ngalang ng tao, hayop, lugar, bagay, pook, pangyayari at
kaisipan. Ito ay nagsisimula sa malaking titik.
Halimbawa:
Dr. Santos
Don Alejandro Roces High School
Bantay
Araw ng Kalayaan

Kasarian ng Pangngalan
Ang pangngalan ay may apat na kasarian. Ito ay ang sumusunod:
1. Panlalaki bumabanggit sa tiyak na ngalan ng lalaki.
Halimbawa:
tatay
lolo
kuya
ninong
pastor
2. Pambabae bumabanggit sa tiyak na ngalan ng babae.
Halimbawa:
nanay
lola
ate
ninang
3. Ditiyak
kung itoy tumutukoy sa ngalang pambabae or panlalaki
Halimbawa:
guro
doktor
pulis
manggagamot
4. Walang Kasarian o pambalake kung itoy bumabanggit sa mga pangngalan na walang
buhay
Halimbawa:
silya
saging
aklat
kandila

Panghalip
Ano ang panghalip
Ang panghalip (o pronoun) ay bahagi ng pananalita na inihahali o ipinapalit sa pangngalan (noun) upang
mabawasan ang paulitulit na pagbanggit sa pangngalan na hindi magandang pakinggan.
Halimbawa:
1. Si Maria (pangngalan) ay pumunta sa palengke. Si Maria (pangngalan) ay bumili ng
bangus. Bumili rin si Maria ng mga gulay. Si Maria ay pumunta sa palengke. (Maaaring hindi na muna ihalili ang
panghalip sa pangngalan sa unang pangungusap dahil hindi mauunawaan ang susunod na mga pangungusap.) Siya
ay bumili ng bangus. Bumili rin siya ng mga gulay.
2. Ibigay mo ang mga aklat kay Rosa Ibigay mo ang mga ito sa kanya.
3.Kay Mila ang mga rosas na nasa mesa. Sa kanya ang mga iyan.
4. Sina Jose at Pedro ay naliligo sa ilog. Sila ay naliligo sa ilog.
5. Ang pagheheersisyo ay mabuti sa katawan ni Juan. Ito ay mabuti sa katawan niya.
Kaganapan ng Pandiwa
Kaganapan ng Pandiwa

Kaganapan ng Pandiwa bahagi ng panaguri (predicate) na nagpapahayag ng ganap na kahulugan sa pandiwa. Kung
ang pokus ng pandiwa ay ang relasyon nito sa paksa, ang kaganapan ng pandiwa ay ang relasyon naman ng
panaguri sa pandiwa.
1. Kaganapang Tagaganap bahagi ng panaguri na gumaganap sa kilos na isinasaad ng pandiwa. Makikilala ito gamit
ang mga pananda na ni at ng.
Halimbawa:
1. Ikinalungkot ng mga Filipino ang pagkatalo ni Manny Pacquaio sa katunggaling si Juan Marquez. (Ikinalungkot
nino?)
2. Kinakain ni Liza ang tsamporadong gawa ni Nanay Huling. (Kinakain nino?)
2. Kaganapang Layon bahagi ng panagri na nagsasaad ng bagay na tinutukoy o ipinahahayag ng pandiwa.
Ginagamit din dito ang panandang ng.
Halimbawa:
1. Si Pedro ay bibili ng bagong laptop sa SM Megamall. (Bibili ng ano?)
2. Nagpamudmod sila ng salapi. (Nagpamudmod sila ng ano?)
3. Kaganapang Tagatanggap bahgi
ng panaguri na nagpapahayag kung sino ang makikinabang sa kilos na isinasaad ng pandiwa. Ang mga panandang
para sa at para kay ay kalimitang ginagamit dito.
Halimbawa:
1. Nagbigay ng donasyon ang Pamilya Santos para sa mga sinalanta ng bagyong Juan.
(Para kanino ang donasyong ibinigay?)
2. Nagbuwis siya ng buhay para kay Lolo Jose.
4. Kaganapang Ganapan bahagi ng panaguri na nagsasaad ng lugar o pook na pinaggaganapan ng kilos na
ipinahahayag ng pandiwa.
Halimbawa:
1. Nanood ng palatuntunan sa silidaklatan
ang mga magaaral.
( Saan nanood ang mga magaaral?)
2. Pupunta kami sa Manila Zoo.
5. Kaganapang Kagamitan bahagi
ng pnaguri na nagsasaad kung anong bagay o kagamitan ang ginagamit upang maisagawa ang kilos na ipinahahayag
ng pandiwa.
Halimbawa:
1. Iginuhit niya ang larawan ni Mona Lisa sa pamamagitan ng krayola.
2. Pinatay niya ang ahas gamit ang karit.
6. Kaganapang Direksyunal bahagi
ng panaguri na nagsasaad ng direksyong isinasaad
ng kilos na ipinahahayag ng pandiwa.
Halimbawa:
1. Namasyal sila sa Luneta buong maghapon.
2. Nagsunog siya ng kilay sa silidakalatan.
7. Kaganapang Sanhi bahagi
ng panaguri na nagsasaad ng dahilan ng pagkakaganap ng
kilos na isinasaad ng pandiwa.
Halimbawa:
1. Nagwagi siya sa eleksyon dahil sa kabutihan ng kanyang puso.
2. Nagtagumpay siya sa buhay dahil sa kanyang kasipagan.
Limang Paraan ng Paglalapi
Nakakabuo ng mga pandiwa sa pananagutan ng paglalapi. Ang mga panlaping ginagamit upang makabuo ng
pandiwa ay mga panlaping makadiwa
May limang paraan ng paglalapi upang makabuo ng pandiwa
1. Unlapi ikinakabit ang panlapi sa unahan ng salita.
Halimbawa: umasa, uminom, magbili, pagiisip
2. Gitlapi kung ang panlapiy sa loob ng salita nagsisingit.
Halimbawa: lumipat, binili, tumangkilik, sinabi
3. Hulapi ang panlapiy nasa hulihan ng salita ikinakabit
Halimbawa: samahan, awitin, hulihin, bayaran
4. Kabilaan may unlapi at hulapi ang salitay nagigitnaan ng mga panlapi.

Halimbawa: matulungan, pagaralan,

magawitan
5. Laguhan may unlapi, gitlapi, hulapi ang panlapi ay nsa una, gitna at hulihan ng salita.
Halimbawa: pagsumikapan, magdinuguan

Mga Aspekto ng Pandiwa

Mga Aspekto ng Pandiwa
1. Perpektibo Ito ay nagsasabi ng kilos na natapos na ang sinimulang kilos. Tinatawag itong panahunang
pangnagdaanan o aspektong naganap.
Halimbawa:
Nagpaalam kami sa nanay mo nang kamiy umalis. Nagpirito ng isda si Mang Kulas
2. Imperpektibo o Pangkasalukuyan Ito ay nagsasaad ng kilos na laging ginagawa o kasalukuyang nangyayari.
Tinatawag din itong panahunang pangkasalukuyan o aspektong nagaganap.
Halimbawa:
Hayan at umuulan na naman.
Naglalaba ng mga damit si Aling Bining sa ilog
3. Kontemplatibo Ito ay nagpapahayag na ang kilos ay hindi pa nasisimulan o naisasagawa. Ito ay gagawin pa
lamang. Tinatawag din itong panahunang panghinaharap o aspektong magaganap.
Halimbawa:
Magagawa mo ba ang bagay na ito?
Magbibigay ng pagsusulit ang guro bukas ng hapon.
4. Tahasan ginaganap ng simuno ang isinasaad ng pandiwa.
Halimbawa:
Si Jose Rizal ang sumulat ng Noli Me Tangere.
5. Balintiyak hindi ang simuno ang gumaganap sa isinasaad ng pandiwa.
Halimbawa:
Ang pagtatayo ng gusali ay pinasinayahan ng punonglungsod
Kailanan ng Pandiwa
1. Isahan ang pandiwa ay nasa payak na anyo.
Halimbawa:
Ang guro ay nagtuturo sa mga bata.
2. Maramihan marami ang simuno at kilos na isinasaad.

Mga Panagano ng Pandiwa

Isang kakanyahan ng pandiwa ang pagtataglay ng ibat ibang anyo ayon sa panahon at panagano. May apat na
panagano ng pandiwa.
1. Pawatas binubuo ng makadiwang panlapi at salitangugat, walang panahon ni panauhan
Mga Halimbawa
Ang magsabi ng totooy tungkulin ng tao.
Ang umaawit ng opera ay isang karangalan.
2. Pautos walang kaibahan sa anyo ng pawatas. Itoy wala ring tiyak na panahon at ginagamit sa paguutos o
pakiusap.
Mga Halimbawa
Umibig tayo sa Diyos.
Magkawanggawa tayo sa mga nagigipit.
Igalang ang karapatan ng isat isa.

3. Paturol Iba sa lahat sapagkat nagiiba ang anyo ng pandiawa sa ibat ibang aspekto ang perkpektibo,
imperpektibo at kontemplatibo.
Mga Halimbawa
Ugat Panlapi Perpektibo Imperpektibo Kontemplatibo
1. luhod um lumuhod lumuluhod luluhod
2. dasal mag nagdasal nagdarasal magdarasal
3. dasal in dinasal dinarasal darasalin
4. buti in ibinuti ibinubuti ibubuti
4. Pasakali walang kaibahan sa paturol ngunit ginagamitang lagi ng mga pangatnig o pangabay upang
maipahayag ang kalagayang pasubali.
Mga Halimbawa:
1. Baka matuloy kami kung may sasakyan.
2. Kung nabuhay siya disiy Masaya ako ngayon.
3. Marahil naghihinanakit siya sa atin ngayon.

Mga Pokus ng Pandiwa

Pokus ang tawag sa relasyong pansemantika ng pandiwa sa simuno o paksa ng pangungusap. Naipapakita ito sa
pamamagitan ng taglay na panlapi ng pandiwa.
1. aktorpokus o pokus sa tagaganap
Ang paksa ang tagaganap ng kilos na isinasaad ng pandiwa sa pangungusap sumasagot
sa tanong na "sino?".
(mag, um, mang, ma, maka, makapag, maki, magpa)
Halimbawa:
Naglunsad ng proyekto ang mga kabataan.
Nagluto ng masarap na ulam si nanay para sa amin.
Bumili si Rosa ng bulaklak.
Si Ian ay humingi ng payo sa kanyang kapatid tungkol sa kanyang suliranin.
2. pokus sa layon
Ang paksa ang layon ng pandiwa sa pangungusap sumasagot sa tanong na "ano?".
(in, i, ipa, ma, an)
Sa Ingles, ito ay ang direct object.
Halimbawa:
Nasira mo ang mga props para sa play.
Ang ulam na masarap ay niluto ni nanay para sa amin.
Binili ni Rosa ang bulaklak.
3. lokatibong pokus o pokus sa ganapan
Ang paksa ang lugar na ginaganapan ng pandiwa sa pangungusap sumasagot sa tanong
na "saan?".
(pag/ an , an/ han , ma/ an , pang/ an , mapag/an)
Halimbawa:
Pinagtaniman namin ang bukiran ng maraming gulay.
Pinuntahan ni nanay ang kusina ng bahay para magluto ng masarap na ulam.
Ang tindahan ang pinagbilhan ni Rosa ng bulaklak.
Pinadausan ng paligsahan ang bagong tayong entablado.

4. benepaktibong pokus o pokus sa tagatanggap Ang paksa ang tumatanggap sa kilos ng pandiwa sa pangungusap
sumasagot sa tanong na "para kanino?".
(i,in, ipang,ipag)
Sa Ingles, ito ay ang indirect object.
Halimbawa:
Kami ay ipinagluto ni nanay ng masarap na ulam. Ibinili ni Rosa ng bulaklak ang Mahal na Birhen.
5. instrumentong pokus o pokus sa gamit Ang paksa ang kasangkapan o bagay na ginagamit upang maisagawa ang
kilos ng pandiwa sa pangungusap sumasagot sa tanong na "sa pamamagitan ng ano?".
(ipang,maipang)
Halimbawa:
Ang kaldero ang ipinangluto ni nanay ng masarap na ulam para sa amin.
Ipinampunas ni Marco ang basahan sa mesa.
Ipinanghambalos niya ang hawak na tungkod sa magnanakaw.
6. kosatibong pokus o pokus sa sanhi Ang paksa ang nagpapahayag ng sanhi ng kilos ng pandiwa sa pangungusap
sumasagot sa tanong na "bakit?".
(i, ika,ikina)
Halimbawa:
Ikinatuwa namin ang pagluluto ng masarap na ulam ng aming nanay.
Ikinatuwa ni Ynez ang pagbili ng rosas ng kanyang nobyo para sa kanya.
Ikinalungkot ng bata ang hindi nila pagkikitang maganak.
7. pokus sa direksyon
Ang paksa ang nagsasaad ng direksyon ng kilos ng pandiwa sa pangungusap sumasagot sa tanong na "tungo
saan/kanino?".
(an , han, in, hin)
Halimbawa:
Sinulatan niya ang kanyang mga magulang.
Pinuntahan ni Henry ang tindahan para mamili ng kagamitan.

Ang Pandiwa (The Verb)

Ang pandiwa ay bahagi ng pangungusap na nagpapahayag ng kilos, gawa o kalagayan,
Mga Uri ng Pandiwa ayon sa Kaukulan
1. Payak ipinalalagay na ito ang simuno (subject).
Halimbawa:
Lubos na mahirap ang nangungurakot sa kaban ng bayan.
2. Katawanin Ito ay mga pandiwang nagpapahayag na ganap ang kilos na ginagawa ng simuno. Hindi na ito
nangangailangang ng tuwirang layong.
Halimbawa:
Ang maganak ay kumakain ng sabaysabay.
Nagkukuwentuhan pa sila pagkatapos.
Ang salitang kumakain ay ang salitang nagsasaad ng kilos (pandiwa). Ang gumaganap ng kilos ay ang maganak
na siyang simuno ng pangungusap.
3. Palipat Ito ay mga pandiwang nangangailanangan pa ng tuwirang layon (direct object).

upang mabuo ang kaisipang nais nitong ipahayag. Ang layong ito ay pinangungunahan ng mga katagang ng, mga,
kay at kina.
Halimbawa:
Nagpadala ng mga pagkain sa mga katipunero si Tandang Sora.
Nagbigay ng magandang halimbawa sa mga kabataan si Dr. Jose Rizal.
Nagsampay ng damit si Maria.
Tandaan: Ang tuwirang layon ay siyang tagatanggap ng kilos na isinasaad ng pandiwa. Ito ay maaaring pangngalan
o panghalip na nagbibigay ng kumpletong kahulugan sa kilos na ginagawa ng simuno o ng tagaganap ng kilos.
Karaniwan ito ay sumasagot sa tanong na ano o kanino.

Pangatnig
Ano ang pangatnig?
Tinatawag na pangatnig ang mga kataga o lipon ng mga salitang naguugnay sa dalawang salita, parirala sa kapwa
parirala at sugnay sa kapwa sugnay upang maipakita ang dalawa o higit pang kaisipan sa loob ng pangungusap. Ang
pangatnig ay ginagamit din sa mga pangungusap na tambalan, hugnayan at langkapan.
Ito ay nahahati sa dalawang pangkat :
1. Pangatnig na naguugnay sa magkatimbang na yunit.
(o, ni, maging, at, t, ngunit, kundi) pinagbubuklod ang kaisipang pinaguugnay
Halimbawa:
Nakakuha ako ng tubig at tinapay.
Nakatulog akot nakapahinga.
Mangongopya ka ba o makikipagkwentuhan ka na lamang?
(ngunit, subalit, datapwat, bagamat, pero) pangatnig
na panalungat sinasalungat ng ikalawang kaisipan ang ipinahahayag ng nauuna.
Halimbawa:
Matalino si Villar subalit maraming isyung naglalabasan kaugnay sa kanya.
Mabait siya pero istrikto.
2. Pangatnig na naguugnay sa dimagkatimbang na yunit.
(kung, kapag, pag)
Halimbawa:
Iboboto ko siya kung wala nang ibang tatakbo na kasintalino niya.
(dahil sa, sapagkat, palibhasa) nagpapakilala ng sanhi o dahilan
Halimbawa:
Maraming isyung naglalabasan kaugnay sa ilang politiko, palibhasa malapit na naman ang eleksyon.
(kaya, kung gayon, sana) pangatnig na panlinaw
Halimbawa:
Wala raw siyang kasalanan kaya humarap pa rin siya sa media.

Mga Uri ng Pangatnig

1. Pamukod ginagamit sa pagbukod o pagtatangi, gaya ng: o, ni, maging, at man.
Halimbawa:
a. Ikaw man o ako ay hindi maghahangad na siya ay mabigo.
b. Batid ko ang pagkapanalo ng ating grupo kung si Roger man ang piliing lider natin.
c. Walang diprensiya sa akin maging si Jose ang magwagi sa paligsahan.

d. Ni sermunan ni saktan ay hindi ko ginagawa sa aking anak.

2. Panubali nagsasabi ito ng pagaalinlangan, gaya ng: kung, kapag, pag, sakali, disin sana.
Halimbawa:
a. Kung uulan, hindi matutuloy ang ating palatuntunan.
b. Hindi tayo matutuloy sa sine kapag hindi umuwi nang maaga ang tatay.
c. Pag umulan, hindi makakapunta rito si Boyet.
d. Hindi tayo makakahuli ng maraming isda sakaling lumitaw ang buwan.
3. Paninsay kapag sinasalungat ng unang bahagi ng pangungusap ang ikalawang bahagi nito. Gaya ng: ngunit,
datapwat, subalit, bagaman, samantala, kahiman, kahit.
Halimbawa:
a. Nakatakda siyang umani ng tagumpay kahit (kahit na) maraming naninira sa kanya.
b. Nakatapos si Ramon ng medisina bagaman tindera lang sa palengke ang kanyang ina.
c. Nanalo pa ring musa si Rosa datapwat may mga kaibigang bomoto sa kalaban niya.
d. Maganda nga ang kaibigan mo ngunit suplada naman.
4. Pananhi nagbibigay ito ng dahilan o katuwiran para sa pagkaganap ng kilos. Ang mga
ito ay: dahil sa, sanhi sa, sapagkat, mangyari.
Halimbawa:
a. Namaos siya dahil sa matagal na pagtatalumpati.
b. Sanhi sa init ng panahon kaya siya nilagnat.
c. Umapaw ang ilog sapagkat walang tigil ang ulan.
d. Nahilo si Anna mangyari ay ikot siya nang ikot.
5. Panapos nagsasabi ito ng nalalapit na katapusan ng pagsasalita, gaya ng: upang, sa
lahat ng ito, sa dikawasa, sa wakas, at sa bagay na ito.
Halimbawa:
a. Sa dikawasa, ang pulong ay tinapos na.
b. Makukuha ko na rin sa wakas ang inaasam kong promosyon sa trabaho.
c. Sa lahat ng ito, dapat tayong magkaisa.
d. Sa bagay na ito, nasa ating mga kamay na ang paghuhusga.
6. Panlinaw ginagamit ito upang ipaliwanag ang bahagi o kabuuan ng isang banggit.
Halimbawa:
a. Nagkasundo na ang magasawa,
kung gayon magsasama na silang muli.
b. Nahuli na ang tunay na maysala kaya makakawala na si Berto.
7. Panimbang ginagamit sa paghahayag ng karagdagang impormasyon at kaisipan, gaya ng: at saka,
pati, kaya, anupat.
Halimbawa:
a. Sina Jose at Pedro ay nagtungo sa bukid.
b. Pati ang gamit ng iba ay kanyang iniligtas.
c. Anupa't pinagbuti niya ang kanyang pagaaral para makaahon sa kahirapan.
d. Nagtanim siya ng upo at saka patola.

8. Pamanggit gumagaya o nagsasabi lamang ng iba, tulad ng: daw, raw, sa ganang

akin/iyo, di umano.
Halimabawa:
a. Sa ganang akin, ang iyong plano ay mahusay.
b. Siya raw ang hari ng sablay.
c. Di umano, mahusay umawit si Blanca.
d. Masisipag daw ang mga tagaIlokos.
9. Panulad tumutulad ng mga pangyayari o gawa, tulad ng: kung sinosiyang, kung anosiya rin, kung gaano
siya rin.
Halimbawa:
a. Kung ano ang mga nangyayari noon, siya ring mangyayari ngayon
b. Kung sino ang unang tumakbo, siyang mananalo.
c. Kung gaano ang iyong itinulong, siya ring ibibiyaya sa iyo.
Pangukol
Ang pangukol o preposition sa wikang Ingles ay bahagi ng pananalitang naguugnay
Sa pangngalan, panghalip, pandiwa at pangabay sa ibang salita sa pangungusap.
Pangukol
ang ginagamit upang matukoy kung sang lunan o kung anong bagay ang mula o
tungo, ang kinaroroonan, ang pinangyarihan o kinauukulan ng isang kilos, gawa, balak ari
o layon. Ang mga ito ay lagging may layon na maaaring isang pangngalan o isang panghalip.
Mga uri o mga karaniwang pangukol
sa/sa mga
ng/ng mga
ni/nina
kay/kina
sa/kay
labag sa
nang may
tungkol sa/kay
alinsunod sa/kay
hinggil sa/kay
nang wala
para sa/kay
laban sa/kay
ayon sa/kay
tungo sa
mula sa
Dalawang pangkat ng Pangukol
1. Ginagamit na pangngalang pambalana : ukol sa, laban sa, hinggil sa, ayon sa, tungkol sa, para sa.
Mga Halimbawa:
1. Ukol sa pilipino ang paksa ng usapin.
2. Ang mga piling manggagawa ay binigyan ng bunos
3. Laban sa manggagawa ang kanilang pinapanukala.

4. Ang mga aklat na ito ay para sa mahihirap.

2. Ginagamit sa ngalan ng tanging tao ang gawa, ari, layon, at kilos ay para lamang
ngalan tao, tulad ng ukol kay, laban kay, para kay, tungkol kay, ayon kay, hinggil kay.
Mga Halimbawa:
1. Ang gantimpalang pera ay ukol kay Maria.
2. Para kay Juan ang pagkaing ito.
3. Hinggil kay Enrico ang kanilang problema.
4. Ang kanyang nilutong adobo ay para sa lahat.
5. Ayon kay Rizal, ang pananaliksik ay nagdaragdag sa ating kaalaman.

Mga Gamit ng Pangukol

Nagpapakita ng kinalalagyan o patutunguhan ng isang bagay.
Halimbawa:
Ang pera ay nasa loob ng kuwarto ni Lana.
Upang ipakita ang dahilan o pagmamayari.
Halimbawa:
Ang bagong damit ay para kay Lita.
Ang layon ng pangukol
ay maaaring pangngalan o panghalip.
Halimbawa:
Ang kanyang talumpati ay para sa kababaihan.
Marami siyang kinuwento tungkol sa pagpapalago ng negosyo

Ang Pangangkop (Ligatures)

Pangangkop ay mga katagang idinudugtong sa pagitan ng dalawang salita upang maging kaayaaya ang pagbigkas
ng mga ito at magkaroon ng ugnayang panggramatika.
Ito ay maaaring matagpuan sa pagitan ng panguri at pangngalan. Ang pangangkop ay ang mga katagang na, ng at g.
Tatlong pangangkop sa paguugnay ng mga salita
1. Pangangkop na NA
Ito ay naguugnay ng dalawang salita na kung saan ang naunang salita ay nagtatapos sa mga katinig (consonant)
maliban sa titik n. Isinusulat ito nang kahiwalay sa mga salitang pinaguugnay.
Halimbawa:
1. malalim bangin = malalim na bangin
2. mataas tao = mataas na tao
3. feel feel = feel na feel
4. yamot yamot = yamot na yamot
5. tulay bato = tulay na bato
2. Pangangkop na NG
Ito ay isinusulat karugtong ng mga salitang nagtatapos sa mga patinig (vowel). [a, e, i, o u].
Halimbawa:
1. malaya isipan = malayang isipan
2. malaki bahay = malaking bahay
3. buo buo = buongbuo
4. madamo hardin = madamong hardin
5. sombrero pandan = sumbrerong pandan

3. Pangangkop na G ginagamit kung ang salitang durogtungan ay nagtatapos sa katinig na n

Halimbawa:
1. aliwan pambata = aliwang pambata
2. balon malalim = balong malalim
3. pamayanan nagkakaisa = pamayanang nagkakaisa
4. pamilihan bayan = pamilihang bayan
5. institusyon pangmental = institusyong pangmental
Ang panguri ay isang bahagi ng pananalita na binabago ang isang pangngalan, karaniwang sinasalarawan nito o
ginagawang mas partikular ito. Ang panguri ay nagbibigay ng turing sa isang pangngalan o panghalip.
Apat ng Kayarian ng Panguri
1. Payak Ito'y binubuo ng salitangugat lamang.
Halimbawa:
hinog, sabog, ganda, palit,sabay,nood,larawan
2. Maylapi Ito'y mga salitangugat na kinakabitan ng mga panlaping
Ka,vma,main,hin,in,mala,kasing,kasim,kasin,sing,sim,sin,at kay.
Halimbawa:
kabataan, katauhan, tagulan, taginit
3. Inuulit Ito'y binubuo sa pamamagitan ng pagulit ng buong salita o bahagi ng salita.
Halimbawa:
pulangpula,
maputiputi,
daladalawa,
halohalo,
ihawihaw,
pitapita,
sinusino,
4. Tambalan Ito'y binubuo ng dalawang salitang pinagtatambal.
Halimbawa:
ningaskugon,
ngitingaso,
kapittuko,
silidaklatan,
bahay kalinga, dapithapon
Dalawang uri ng Panguri
1. Panguring naglalarawan Nagpapakilala ng uri o kabagayan ng isang pangalan o panghalip.
2. Panguring pamilang Nagpapakita ng bilang ng pangngalan o panghalip.
Uri ng pamilang na panguri
1. Pamilang na patakaran o kardinal ginagamit sa pagbilang o sa pagsasaad ng dami.
A. Kardinal na pamahagi ginagamit kung may kabuuang binabahagi o pinaghahatihati.
Halimbawa:
ikaisang bahagi, ikasampung bahagi, kalahati (1/2), kanim (1/6)
B. Kardinal na palansak o papangkatpangkat nagsasaad ng bukod sa pagsasamasama ng anumang bilang, tulad ng
tao, bagay, pook atbp.
Halimbawa:
isaisa, apatan, lilima, lalabingisa, dadaladalawampu
C. Kardinal na pahalaga nagsasaad ng halaga ng mga bagay.
Halimbawa:
mamiso, tigapat
na piso
2. Pamilang na panunuran o ordinal ginagamit sa pagpapahayag ng pagkakasunudsunod ng tao,
Halimbawa:
Pangatlo si Maica sa magkakapatid.

3. DiTiyak
Halimbawa:
maramihan, iilan, kakaunti
Panguring Pamilang
Ang mga panguring pamilang ay ang mga sumusunod:
1. Patakaran ito ay ang karaniwang paraan ng pagbilang.
Halimbawa:
Sampung magaaral
ang tumanggap ng paghanga.
Sanlibong punongkahoy ang itinanim ng mga magsasaka.
2. Panunuran nagsasaad ng ayos o pagkakasunudsunod ng mga tao o bagay.
Halimbawa:
Siya ay ikalawang humingi ng tulong.
Ako ay ikalima sa hanay.
3. Patakda ito ay nagsasaad ng tiyak o hustong bilang.
Halimbawa:
Sasampung piso ang natira sa pera niya.
Si Teresa ay nagiisang anak.
4. Pahalaga ito ay tumuturing sa halaga ng isang bagay.
Halimbawa:
Tiglilimampiso ang bili ko sa mga aklat na ito.
Mamera ngayon ang halaga ng mga bayabas.
5. Pamahagi nagsasaad ng pagbabahagi ng isang kabuuan.
Halimbawa:
Kalahatiang ibinigay ko sa kanyang buwanang sahud.
Kunin mo ang ikatlo ng pizza.
6. Palansak nagsasaad ng maramihan o minsanang bagay.
Halimbawa:
Daanglibong piso ang pinuhunan ko sa kalakal.
Ang sasakyang ito ay may upuangpandalawahan.
Kaantasan ng Panguri
1. Lantay Naglalarawan ang panguring lantay ng isang pangngalan o panghalip na walang pinaghahambingan.
Halimbawa:
Kabighabighani ang pook na ito.
2. Pahambing Nagtutulad ang pahambing sa dalawa o higit pang pangngalan o
panghalip.
Halimbawa:
Ganggamunggong pawis ang namuo sa king noo.
a. Pahambing na magkatulad Ipinakikilala ito ng mga panlaping ka, ga, sing/kasing/magkasing/ magsing.
Ipinakikilala ang magkapantay na katangian ng dalawang bagay na pinaghahambingan.
Halimbawa:
Magkakasingganda ang mga bulaklak sa hardin.
b. Pahambing na dimagkatulad
Ito ay kung hindi magkapantay ang katangian ng pinaghahambingan.
Pahambing na palamang May katangiang nakahihigit sa pinaghahambingan.
Ginagamitan ito ng mga salitang higit at lalo at tinutulungan ng kaysa o kaysa kay.
Halimbawa:
Lalong kahalihalina ang mga bulaklak dito kaysa sa nakita ko sa Parke.

 Pahambing na pasahol May katangiang kulang o kapos sa pinaghahambingan. Tinutulungan ito ng mga salitang
gaano, tulad ni, o tulad ng.
Halimbawa:
Digaanong magaganda ang mga moske sa Taguig kaysa sa mga makikita sa Zamboanga.
3. Pasukdol Ang pasukdol ay katangiang namumukod o nagngingibabaw sa lahat ng pinaghahambingan.
Halimbawa:
Ang gandaganda ng Palawan.
Walang kaparis sa ganda si Glenda.
PANGABAY
Ang pangabay ay bahagi ng pananalitang nagbibigayturing sa pandiwa, panguri o kapwa pangabay.
Ang pangabay at panguri ay kapwa mga salitang naglalarawan. Ang panguri ay naglalarawan ng mga pangngalan at
panghalip samantalang ang pangabay ay naglalarawan hindi lamang ng mga pandiwa kundi gayundin sa mga
panguri at kapwa nito pangabay.
Ito ay nahahati sa ibat ibang uri.
Mga Halimbawa:
A. Mabilis na manlalaro si Lydia de Vega.
B. Mabilis siyang tumakbo noong siya'y bata pa. Sa unang halimbawa, ang salitang mabilis ay naglalarawan sa
salitang manlalala na isang pangngalan samantalang sa pangalawang halimbawa, ang mabilis ay ginamit n panuring
sa salitang tumakbo na isang pandiwa. Samakatuwid ang salitang mabilis ay maaring maging Panguri o pangabay
ayon sa pananalitang nilarawan nito.

Pantukoy
Ang pantukoy ay katagang ginagamit sa pagtukoy sa tao, bagay, lunan o pangyayari. Ito'y nahahati sa dalawang uri.
Mga halimbawa:
Ang bata ay umiiyak dahil wala siyang kaibigan.
Ang grupo ni LapuLapu ay nakitunggali laban sa mga Espaol.
Si Lisa ay gumagawa ng Valentines card para sa kanyang ina.
Hinahanap ka nina David at Julia.
Kay Maria ko ibibigay ang mga rosas na ito.
Sa mga lilipat, magingat po sa dadaanang tulay
Uri ng Pantukoy
Pantukoy na Pambalana tumutukoy sa mga pangngalang pambalana
ang, ang mga, mga ang (isahan)
Halimbawa:
Ang pinuno ay palaging naglilingkod sa kanyang mga nasasakupan. ang mga (maramihan)
Halimbawa:
Nagtulungtulong ang mga magaaral
sa paggawa ng collage.
mga (maramihan)
Halimbawa:
Ang pinuno ay tinulungan ng kanyang mga tagasunod.
Pantukoy na Pantangi tumutukoy sa pangngalang pantangi (tiyak na tao)
si, sina, ni, nina, kay, kina si (isahan)
Halimbawa:
Si Gng. Arroyo ay nagsisikap upang mapabuti ang kalagayan nating mga Pilipino.
sina (maramihan)
Halimbawa:
Nanguna sa paglilinis ng baranggay sina G. at Gng. dela Cruz.
ni (isahan)
Halimbawa:
Napagalitan ni Coach Dimagiba ang mga manlalaro dahil hindi sila dumating sa oras.

nina (maramihan)
Halimbawa:
Hindi ikinatuwa ng guro ang pagaaway
nina Anton at Luis.
kay (isahan)
Halimbawa:
Ibinahagi ni Sofia ang kanyang keyk kay Sam.
kina (maramihan)
Halimbawa:
Nakipagkasundo na si Lukas kina Juan at Pedro.
Pangawing
Pangawing ang AY ay palatandaan ng ayos ng pangungusap. Ibinabadya nito ang
karaniwang ayos pangungusap. Ang una ang panaguri sa paksa ay nilalagyan ng
pagbabago. Palataandaan ito na inilipat ng posisyon ang bahaging paksa ng pangungusap. Ito ay pangdugtong
sa mga pangungusap na dikaraniwang ayos
Halimbawa:
Ako ay galing sa banyo.
Pangungusap
Ano ang Pangungusap
Ang pangungusap ay lipon ng mga salita na nagpapahayag ng buong diwa. Ito ay binubuo
ng panlahat na sangkap, ang panaguri at ang paksa subalit buo ang diwa.
Ang pangungusap ay may dalawang bahagi:
1. Simuno (subject) ay ang paksa o ang pinagusapan sa pangungusap.
May mga panandang si, sina kung tao ang simuno at ang o ang mga kung bagay, lunan o pangayayari.
2. Panaguri (predicate) ito ay ang bahagi ng pangungusap na nagsasabi ng kung ano
tungkol sa simuno.
Mga ayos ng pangungusap
May dalawang ayos ang pangungusap: karaniwan o tuwid at dikaraniwan
o baligtad na ayos.
1. Karaniwan o Tuwid na ayos ng pangungusap.
Ito ay ang ayos ng pangungusap na kadalasang ginagamit natin lalo na sa mga pasalitang Gawain. Nauuna ang
panaguri o ang bahagi nito sa simuno ng pangungusap.
Mga Halimbawa
Punungpuno
ng ibat ibang damdamin / ang musika.
Nangangahulugang Orihinal Pilipino Music / ang OPM.
Isang patunay / ito / ng pagiging malikhain ng mga Filipino.
Ang Punungpuno ng ibat ibang damdamin, Nangangahulugang Orihinal Pilipino Music at
isang patunay ay pawang mga panaguri. At sila ay matatagpuan bago ang mga simuno ng pangungusap.
2. DiKaraniwan o Baligtad na ayos ng pangungusap
Ito ang ayos ng pangungusap na nauuna ang simuno sa panaguri ng pangungusap. Ang panandang "ay" ay
kadalasang makikita sa mga pangungusap na nasa di karaniwang ayos. Sa mga sumusunod na halimbawa,
mapapansin na ang mga simuno na ang nauuna kaysa sa mga panaguri.
Mga Halimbawa
Ang musika / ay punungpuno
ng damdamin.
Ang OPM / ay nangangahulugang Original Pilipino Music.
Ito / ay isang patunay ng pagiging malikhain ng mga Filipino.
Uri ng mga Pangungusap
Ayon sa gamit
1. Mga pangungusap na eksistensyal nagpapahayag ng pagkamayroon ng isa o higit pang tao, atbp.
Pinangungunahan ito ng may o mayroon.
Halibawa:
Mayroon daw ganito roon.
2. Mga pangungusap na pahanga nagpapahayag ng damdaming paghanga.
Halimbawa:
Kayganda ng babaing iyun!
3. Mga sambitlang tumutukoy sa mga iisahin o dadalawahing pantig na nagpapahayag ng matinding damdamin.
Halibawa:
Aray!

4. Mga pangungusap na pamanahon nagsasaad ng oras o uri ng panahon.

Halimbawa:
Maaga pa.
5. Mga pormularyong panlipunan mga pagbati, pagbibigaygalang, atbp. na nakagawian na sa lipunang Pilipino.
Halimbawa:
Magandang umaga po.
Ayon sa tungkulin Ang pangungusap ay may apat na uri ayon tungkulin, ito ay pasalaysay, patanong,
pautos at padamdam.
1. Ang paturol na pangungusap ay tinatawag ding pasalaysay. Itoy nagsasalaysay ng isang katotohanan o
pangyayari. Ito ay binabantasan ng tuldok.
Halimbawa:
Si Jose Rizal ay kinikilalang bayani ng ating lahi.
Magkikitakita ang aming pamilya sa pagdating ni Rene.
2. Ang pangungusap na patanong ay nagpapahayag ng pagtatanong o paguusisa.
Itoy gumagamit ng tandang pananong (?).
Halimbawa:
Tutuloy ba kayo kina Tess at Lito pagdating sa New York? Sasama na ba ang mga bata sa pamamasyal?
Anyo ng Patanong Patanong na masasagot ng OO o Hindi
Halimbawa:
Naglinis ka na ba ng bahay?
Pangungusap na Patanggi ang Tanong
Halimbawa:
Hindi ka ba papasok?
Gumagamit ng Panghalip na Pananong
Ang mga panghalip ay kinabibilangan ng mga salitang: ano, alin, sino, saan at iba pa.
Halimbawa:
Ano ang iyong ginagawa kanina?
Nasa Kabalikang Anyo ng Tanong
Halimbawa:
Tayo ba ay aalis na?
Tanong na may Karugtong o Pabuntot
Halimbawa:
Dumaan ka na dito, hindi ba?
3. Ang pautos ay nagpapahayag ng obligasyong dapat tuparin, samantalang ang pakiusap ay nagpapahayag ng
pagutos sa magalang na pamamaraan. Nagtatapos ito sa tuldok.
Mga Halimbawa
Halimbawa:
Sagutin mo agad ang liham ni Joy.
Pakibigay mo naman ito sa iyong guro.
Anyo ng Pautos
Pautos na Pananggi Pinangungunahan ng salitang "huwag".
Halimbawa:
Huwag kang lalabas ng bahay.
Pautos na Panagayon Ito ang paksa ng pangungusap ay nasa ikalawang panauhan at may pandiwang nasa anyong
pawatas.
Halimbawa:
Ipagluto mo si Anna ng adobo.
4. Padamdam Ito ay nagsasabi ng matinding damdamin gaya ng tuwa, lungkot, pagkagulat, paghanga,
panghihinayang at iba pa. Karaniwang nagtatapos ito sa tandang panamdam(!). Hala! Aba! Ha! Hoy! Gising! Naku!
Halimbawa:
Naku! Binasag mo pala, ang mamahaling plorera.
Kay ganda ng bansang Pilipinas!

Ayon sa kayarian
Ang pangungusap ay may apat na kayarian: payak, tambalan, hugnay at langkapan.

1. Ang payak na pangungusap ay nagpapahayag ng iisang kaisipan. Maaaring nagtataglay ng payak o tambalang
simuno at panaguri. May apat itong kayarian:
a. payak na simuno at payak na panaguri
b. payak na simuno at tambalang panaguri
c. tambalang simuno at payak na panaguri
d. tambalang simuno at tambalang panaguri.
Mga halimbawa:
Ang pamahalaan ay masigasig sa mabilisang pagsugpo ng kriminalidad sa bansa.
Ang mga lalaki at babae ay naghahanda ng palatuntunan para sa darating na pista.
Ang aming pangkat ay naglinis ng mga kalye at nagpinta ng mga pader sa paaralan.
Ang mga guro at magaaral
ay aawit at sasayaw para sa pagdiriwang ng Buwan ng Wika.
2. Ang tambalang pangungusap ay binubuo ng dalawa o higit pang sugnay na makapagiisa:
Halimbawa:
Nagtatag ng isang samahan sina Arnel at agad silang umisip ng magandang proyekto para
sa mga kabataan ng kanilang pook.
Maraming balak silang gawin sa Linggo: magpapamigay sila ng pagkain sa mga batang
lansangan, magpapadala sila nga mga damit sa mga batang ulila saka maghahandog sila
ng palatuntunan para sa mga maysakit sa gabi.
3. Ang hugnayang pangungusap ay binubuo ng isang sugnay na makapagiisa at isa o dalawang sugnay na
dimakapagiisa.
Halimbawa:
Gaganda ang iyong buhay kung susunod ka sa mga pangaral ng inyong magulang.
Ang batang na putol ang mga kamay ay mahusay gumuhit.
4. Ang langkapang pangungusap ay binubuo ng dalawa o mahigit pang sugnay na
makapagiisa at dalawa o mahigit pang sugnay na dimakapagiisa.
Halimbawa:
Ang buhay sa mundo ay pansamantala lamang kaya't dapat na tayo ay magpakabuti upang makamit ang
kaligayahan sa kabilang buhay. Nahuli na ang mga masasamangloob kaya't payapa na kaming nakatutulog sa gabi,
kasi sila lamang ang gumugulo sa amin. Ang mga bayani natin ay namuhunan ng dugo upang makamtan ang
kalayaan nang ang bayan ay matahimik at lumigaya.
Ang Pantig at Pagpapantig
Ang Pantig at Pagpapantig
Ang pantig ay galaw ng bibig, saltik ng dila na may kasabay na tunog ng lalamunan o
walang antalang bugso ng tinig sa pagbigkas ng salita.
Kayarian ng Pantig
Gumagamit ng simbolong K para sa katinig at P para sa patinig sa pagtukoy ng kayarian ng
pantig.
Kayarian Halimbawa
P aso
KP mata
PK aklat
KPK saklap
KKP blusa
PKK ekspresyon
KKPK planta
KPKK nars
KKPKK transportasyon

Ang Pagpapantig
Ang pagpapantig ay paghahati ng salita sa pantig o mga pantig.
1. Ang magkasunod na dalawa o higit pang patinig ng salita ay hiwalay na mga pantig
Halimbawa:

uupo > u u po
paano > pa a no
noo > no o
2. Ang magkasunod na katinig sa loob ng isang salita ay pinaghihiwalay, angkasama sa patinig na sinusundan at ang
ikalawa ay sa patinig na kasunod.
Halimbawa:
tukso > tuk so
pandak > pan dak
luksa > luk sa
3. Sa hiram na salita, ang magkasunod na katinig ay parehong kasama sa kasunod na patinig.
Halimbawa:
sobre > sobre
pobre > pobre
4. Sa paguulit ng pantig:
a. Ang patinig lamang ang inuulit kung ito ay unang tunog ng salitang ugat.
Halimbawa:
asa > aasa
alsa > aalsa
ekstra > eekstra
b. Kung ang unang pantig ng salitang ugat ay nagsisimula sa katinigpatinig ang katinig at kasunod na patinig
lamang ang inuulit
Halimbawa:
punta > pupunta
sulat > susulat
prito > piprituhin
Gamit ng mga Bantas
1. Tuldok o Period (.)
2. Pananong o Question Mark (?)
3. Padamdam o Interjection (!)
4. Kuwit o Comma (,)
5. Kudlit Apostrophe ()
6. Gitling o hyphen ()
7. Tutuldok o Colon (:)
8. TutuldokKuwit o Semicolon ()
9. Panipi o Quotation Mark ()
10. Panaklong o Parenthesis ( )
11. Tutuldoktutuldok o Elipsis ()
1. TULDOK (.) Ang
tuldok ay ginagamit na pananda:
A. Sa katapusan ng pangungusap na paturol o pasalaysay at pautos.
Halimbawa
Igalang natin ang Pambansang Awit.
B. Sa pangalan at salitang dinaglat
Halimbawa:
Si Gng. A.A. Jose ay mahusay magturo.
Si Bb. Macarayan ang kanilang guro sa asignaturang Basic Christian Living
C. Sa mga titik o tambilang na ginagawang pamilang sa bawat hati ng isang
balangkas, talaan.

Halimbawa:
A. 1.
2. PANANONG (?) Ginagamit ang pananong:
A. Sa pangungusap na patanong.

Halimbawa: Ano ang pangalan mo? Sasama ka ba?

B. Sa loob ng panaklong upang mapahiwatig ang pagaalinlangan sa diwa ng pangungusap.
Halimbawa:
Si Manuel Roxas ang ikalawang (?) pangulo ng Republika ng Pilipinas.
3. PADAMDAM (!) Ang
bantas na pandamdam ay ginagamit sa hulihan ng isang kataga,
parirala o pangungusap na nagsasaad ng matindi o masidhing damdamin.
Halimbawa:
Mabuhay ang Pangulo!
Uy! Ang ganda ng bago mong sapatos.
Aray! Naapakan mo ang paa ko.
4. PAGGAMIT NG KUWIT (,) Ginagamit
din ang kuwit sa paghihiwalay ng isang sinipi
A. Sa paghihiwalay ng magkakasunod na salita at lipon ng mga salitang
magkakauri.
Halimbawa:
Kumain ka ng itlog, gulay at sariwang bungangkahoy.
Shana, saan ka nagaaral
ngayon?
B. Sa hulihan ng bating panimula at bating pangwakas ng isang lihampangkaibigan.
Halimbawa:
Mahal kong Marie,
Nagmamahal,
Sa iyo kaibigang Jose,
Tapat na sumasaiyo,
C. Pagkatapos ng OO at HINDI.
Halimbawa:
OO, uuwi ako ngayon sa probinsiya.
HINDI, ayaw niyang sumama.
D. Sa mga lipon ng salitang panuring o pamuno.
Halimbawa:
Si Andres Bonifacio, ang ama ng Katipunan, ay isinilang sa Tondo.
Si Pastor Arias, isang mahusay na tagapagtanggol, ay isang Manobo.
E. Sa hulihan ng bilang sa petsa, o sa pagitan ng kalye at purok at ng bayan at
lalalwigan sa pamuhatan ng isang liham.
Halimbawa:
Nobyembre 14, 2008
Project 8, Quezon City
F. Sa paghihiwalay ng tunay na sinabi ng nagsasalita sa ibang bahagi ng
pangungusap.
Halimbawa:
Ayon kay Rizal, Ang hindi magmamahal sa sariling wika ay higit pa sa mabaho at
malansang isda.
5. PAGGAMIT NG KUDLIT() Ginagamit
na panghalili ang kudlit sa isang titik na kinakaltas:
Halimbawa:
Siyat ikaw ay may dalang pagkain.
Akoy mamayang Filipino at may tungkulin mahalin at pangalagaan ang aking bayan.

6. PAGGAMIT NG GITLING()

Ginagamit ang gitling () sa loob ng salita sa mga

sumusunod na pagkakataon:
A. Sa pagulit ng salitangugat o mahigit sa isang
pantig ng salitangugat.
Halimbawa:
arawaraw
isaisa
apatapat
daladalawa

sarisarili
kabikabila
masayangmasaya
B. Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang
salitang nilalapian ay nagsisimula sa patinig na kapag
hindi ginitlingan ay magkakaroon ng ibang
kahulugan
Halimbawa:
magalis
nagisa
nagulat
pangako
manguto
pagalis
mayari
taginit
pagasa
C. Kapag may katagang kinaltas sa pagitan ng
dalawang salitang pinagsama.
Halimbawa:
pamatay ng insekto pamatayinsekto
kahoy sa gubat kahoygubat humgit at kumulang
humigitkumulang lakad at takbo lakadtakbo
bahay na aliwan bahayaliwan dalagang taga bukid
dalagangbukid Subalit, kung sa pagsasama ng
dalawang salita ay magbago ang kahulugan,
hindi na gagamitan ng gitling ang pagitan nito.
Halimbawa:
dalagangbukid (isda)
buntunghininga
D. Kapag may unlapi ang tanging ngalan ng tao,
lugar, brand o tatak ng isang bagay o kagamitan,
sagisag o simbolo. A
ng tanging ngalan ay walang
pagbabago sa ispeling
Halimbawa:
makaDiyos
makaRizal
makaPilipino
paBaguio
tagaLuzon
tagaAntique
magpal
makaJohnson
magSprite
magCorona
magFord
magJapan

E. Sa paguulit
ng unang pantig ng tanging ngalang may unlapi, ang
gitling ay
nalilipat sa pagitan ng inulit na unang pantig ng
tanging ngalan at ng buong
tanging ngalan
Halimbawa:
magJohnson
magjoJohnson

magCorona
magcoCorona
magFord
magfoFord
magJapan
magjaJapan
magZonrox
magzoZonrox
F. Kapag ang panlaping ikaay iniunlapi sa numero o
pamilang.
Halimbawa:
ika3
n.h. ika10
ng umaga ika20
pahina
ika3
revisyon ika9
na buwan ika12
kabanata
G. Kapag isinulat nang patitik ang mga yunit ng
fraction.
Halimbawa:
isangkapat
(1/4)
limat dalawangkalima
(52/
5)
tatlongkanim
(3/6)
H. Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang apelyido
ng babae at ng kanyang bana o asawa.
Halimbawa:
Gloria MacapagalArroyo
Conchita RamosCruz
Perlita OrosaBanzon
I. Kapag hinati ang isang salita sa dulo ng isang linya.
Halimbawa:
Patuloy na nililinang at pinalalawak ang paggamit
ng Filipino.
7. TUTULDOK( : ) ginagamit
matapos maipuna ang pagpapakilala sa mga
sumusunod na
paliwanag.
A. Ginagamit kung may lipon ng mga salitang
kasunod.
Halimbawa:
Maraming halaman ang namumulaklak sa hardin
tulad ng: Rosal, Rosas, Orchids,
Sampaguita, Santan at iba pa.
B. Pagkatapos ng bating panimula ng pormal na
liham o lihampangangalakal.
Halimbawa:
Dr. Garcia:
Bb. Zorilla:
C. Sa paghihiwalay sa mga minuto at oras, sa yugto
ng tagpo sa isang dula, sa kabanata at taludtod ng
Bibliya at sa mga sangkap ng talaaklatan.

Halimbawa:
8:00 a.m Juan 16:16
8. TUTULDOK KUWIT( ) Ito
ay naghuhudyat ng pagtatapos ng isang pangungusap
na kaagad sinusundan ng isa pang sugnay nang hindi
gumagamit ng pangatnig
A. Maaaring gumamit ng tuldukuwit sa halip na
tutuldok sa katapusan ng bating
panimula ng liham pangalakal.
Halimbawa:
Ginoo
Bb
B. Ginagamit sa pagitan ng mga sugnay ng tambalang
pangungusap kung hindi
pinaguugnay
ng pangatnig.
Halimbawa:
Kumain ka ng maraming prutas itoy makabubuti sa
katawan.
Naguguluhan siya sa buhay iniisip nya ang
magpatiwakal.
C. Sa unahan ng mga salita at parirala tulad
halimbawa, gaya ng, paris ng, kung nangunguna sa
isang paliwanag o halimbawa.
Halimbawa:

Halimbawa:
Ang binasa niyang aklat ay hinggil sa bagong
Computer Programming.
10. PANAKLONG ( () ) Ang
mga panaklong ay ginagamit na pambukod sa salita o
mga
salitang hindi direktang kaugnay ng diwa ng
pangungusap, gaya ng mga ginamit sa pangungusap
na ito.
A. Ginagamit upang kulungin ang pamuno.
Halimbawa:
Ang ating pambansang bayani (Jose Rizal) ang
mayakda
ng Noli Me Tangere.
B. Ginagamit sa mga pamilang o halaga na inuulit
upang matiyak ang
kawastuhan.
Halimbawa:
Ang mga namatay sa naganap na trahedya sa bansang
Turkey ay humigit
kumulang sa labindalawang libong (12,000) katao.
C. Ginagamit sa mga pamilang na nagpapahayag ng
taon.

Maraming magagandang bulaklak sa Pilipinas na

hindi na napaguukulan ng pansin gaya ng kakwate,
kabalyero, banaba, dapdap at iba pa.

Halimbawa:

9. PANIPI ( ) Inilalagay ito sa unahan at dulo ng

isang salita

11. TUTULDOKTULDOK

A. Ginagamit upang ipakita ang buong sinasabi ng

isang nagsasalita o ang tuwirang sipi.
Halimbawa:
Hindi kinukupkop ang criminal, pinarurusahan,
sabi ng Pangulo.
B. Ginagamit upang mabigyan diin ang pamagat ng
isang pahayagan, magasin,
aklat at ibat ibang mga akda.
Halimbawa:
Nagbukas na muli ang Manila Times.
Isang lingguhang babasahin ang Liwayway.
Napaluha ang marami nang mapanood ang dulang
Anak Dalita.
C. Ginagamit sa pagkulong ng mga salitang banyaga.

Jose P. Rizal ( 1861 1896 )

O ELIPSIS () nagpapahiwatig na kusang ibinitin

ng
nagsasalita ang karugtong ng nais sabihin.
A. Upang ipakilalang may nawawalang salita o mga
salita sa siniping pahayag.
Tatlong tuldok ang ginagamit kung sa unahan o sa
gitna ng pangungusap ay may nawawalang salita,
subalit apat na tuldok kung sa mga salitang
nawawalaay sa hulihan ng pangungusap.

Halimbawa:
Pinagtibay ng Pangulong Arroy
B. Sa mga sipi, kung may iniwang dikailangang
sipiin.
Halimbawa:
Kung ikawy maliligo sa tubig ay aagap upang