HACETTEPE UNIVERSITY

Department of Translation and Interpreting

Abstract Book
________________________________________________________

EXTRANSLATION IN THEORY AND PRACTICE

REPRESENTATION OF TURKISH CULTURE
THROUGH TRANSLATION
________________________________________________________

October 15-16, 2015

Ankara - Turkey

www.extranslationturkey.hacettepe.edu.tr

Extranslation in Theory and Practice:

Representation of Turkish Culture through Translation
October 15-16, 2015
Hacettepe University
Department of Translation and Interpreting
Ankara - Turkey

Symposium Organising Committee

Prof. Dr. Ayfer Altay (Hacettepe University)
Prof. Dr. Asalet Erten (Hacettepe University)
Assist. Prof. Dr. Elif Erszl (Hacettepe University)
Assist. Prof. Dr. Hilal Erkazanc Durmu (Hacettepe University)
Dr. Sinem Sancaktarolu Bozkurt (Hacettepe University)
Res. Assist. Fatma Aksoy ark (Hacettepe University)
Res. Assist. Cihan Alan (Hacettepe University)
Res. Assist. Nurel Cengiz (Hacettepe University)
Res. Assist. Ceylan Yldrm (Hacettepe University)

Symposium Advisory Board

Prof. Dr. Ayfer Altay (Hacettepe University)
Prof. Dr. Berrin Aksoy (Atlm University)
Prof. Dr. Asalet Erten (Hacettepe University)
Prof. Johan Vandewalle (Gent University)
Prof. Thierry Grass (Strazburg University)
Prof. Jale Garibova (Azerbaijan University of Languages)
Dr. Nilfer Demirkan Jones (Essex University)

KEYNOTE SPEAKERS
Is there such a thing as Turkish Translation Studies?
Luc VAN DOORSLAER
KU Leuven (Belgium) & Stellenbosch University (South Africa)
It has been extensively described how translation and/in Turkey has
played an important role in several transformations and modernizations
in Turkish society (very recently for instance in Tahir Gralar, Paker &
Milton 2015), ranging from Westernization to social reforms to the
introduction of innovative ideas and images. Similar functions of
translation have been studied in other countries, cultural or language
areas, where imports and exports of translation were also linked to crosscultural, representational and innovation issues. Related questions can
also be asked and are worth studying at a disciplinary meta level. To what
extent has the recent flourishing of Translation Studies in Turkey
contributed to a cultural or national image in the discipline? Are
representational values visible and/or constructed through topic
selection, periodization or otherwise?
Besides dealing with the question of whether it is appropriate to use
nation-based or culture-based formulations for the description of a
scholarly discipline, it is worthwhile focusing on the concept of agents
in the discipline rather than in translation practice. Networks related to
the institutionalization of Translation Studies in Turkey are placed in an
international and comparative perspective. As such, the concepts of
import and export (of scholarly ideas) are connected not only to the
development of a discipline, but also to aspects of representation.
Luc van Doorslaer is the director of CETRA, the Centre for Translation Studies at the
University of Leuven (Belgium), where he works as a Professor in Translation and
Journalism Studies. As a Research Fellow he is affiliated with Stellenbosch University
(South Africa). Together with Yves Gambier, he is the editor of the online Translation
Studies Bibliography (11th release 2014) and the four volumes of the new Handbook of
Translation Studies (2010-13). His main research interests are: ideology and translation,
journalism and translation, imagology and translation, institutionalization of Translation
Studies. He has published extensively on these topics in leading journals and book series
in Translation Studies.

4
Trk Kimlii: zclk ile naclk Arasnda Bir kilem rnei
Suavi AYDIN
Hacettepe niversitesi
Trk kimlii, ulus ina srecinin en nemli paras olarak, ge Osmanl
ve Cumhuriyet dnemlerinde ina edilmi ve bu ina srecine uygun bir
resm tarih yazm ile desteklenmitir. Tarih yazmnn verileri, edebiyata,
corafyaya, hukuka ve sanatn dier alanlarna tanarak Cumhuriyetin
vatanda ideali de bu kimlik zerinden ilenmitir. Trk kimliine ilikin
bu ideal tablo, ayn zamanda zc bir bak as ile ulusun, tarihin
balangcndan bugne uzanan lineer tarihi boyunca "Trk"n kazand
niteliklerin bir toplam olarak grlm; ancak Trkiye yakn dnem
tarihinin ortaya kard siyas ve ideolojik mecralar bu kimlik modeline
rakip kimlik tercihleri ile bu zc modelin tartlmasna neden
olmulardr. Bu teblide bu zc kimlik modelinin ana unsurlar ele
alnacak ve ardndan Trk kimliinin yapsal ve zc bir aidiyet erevesi
olmad, tarih iinde Trk atfnn kazand balamlarn eitlilii
gsterilerek bu kimlik modelinin, btn ulusal kimlikler gibi iktidarn
tercih ve seimleri dorultusunda rntlenmi bir yukardan ina
srecinin (hegemonik) rn olduu gsterilmeye allacaktr.
Suavi Aydn 1962 ylnda Ankarada dodu. Lisans eitimini Hacettepe niversitesi
sosyoloji blmnde tamamlad. Yksek lisansn ayn alanda yaptktan sonra, ayn
niversiteden sosyal/kltrel antropoloji alannda doktora derecesi ald. Balca
almalar arasnda Modernleme ve Milliyetilik (1993); Kimlik Sorunu, Ulusallk ve
Trk Kimlii (1998); Mardin Tarihi. Cemaat-Airet-Devlet (2000, Oktay zel, Kudret
Emirolu ve Sha nsal ile birlikte); Antropoloji Szl (2003, Kudret Emirolu ile
birlikte); Kk Asyann Bin Yz: Ankara (2005, Kudret Emirolu, mer Trkolu ve Ergi
Deniz zsoy ile birlikte); Amacmz Devletin Bekas: Demokratikleme Srecinde Devlet
ve Yurttalar (2005); Biraz Adil, Biraz Deil... Demokratikleme Srecinde Toplumun
Yarg Algs (2009, Mithat Sancar ile birlikte); 1960tan Gnmze Trkiye Tarihi (2015,
Yksel Takn ile birlikte) balkl yaynlar bulunmaktadr. Ayrca eitli akademik
dergilerde ve derlemelerde kimlik sorunu, tarihyazcl, devlet sorunu, dnce tarihi,
milliyetilik, etnik gruplar ve airetler, yerleme tarihi konularnda ok sayda makalesi
ve kitap blm yaymlanmtr. Halen Hacettepe niversitesi letiim Fakltesinde
retim yesidir.

Translating from Turkish into Turkish: the Case of

Namk Kemal's ntibah
Johan VANDEWALLE
Department of Translation, Interpreting and Communication, Ghent
University (Belgium)
The Turkish Language Reform, following the Alphabet Reform, in the
1930s created a new - more purified - variant of Turkish. As a result,
present-day readers of Turkish are confronted with an insurmountable
linguistic barrier when reading Turkish literary works from the late 19th
century, even when these works are transcribed into the new alphabet.
This situation necessitates intralingual translation from the Ottoman
variant of Turkish into the modern language. As it was the first Turkish
literary novel, dating from 1876, and it was written by Namk Kemal, a
historically important Ottoman Turkish writer and political activist,
ntibah ('The Awakening') has, to this day, been published by more than
40 different publishing houses. These publications were partly
transcriptions, partly intralingual translations, or a combination of both.
As will be shown in this presentation, intralingual translation is very
similar to interlingual translation; consequently, intralingual translation
from Ottoman Turkish to Modern Turkish shares many properties with
extranslation from Turkish. In the case of ntibah, apart from the
important linguistic differences, due to the time lapse, there is a chasm
between the source and target culture. Social values have changed in
such a way that the perception of the novel by present-day readers differs
from that by the original readers. In the meantime, literary preferences
have evolved, too, and the readership has changed: whereas ntibah had
been written for the intellectual elites of that time, its intralingual
translations now address the broader masses of the people. In this
presentation, I will try to shed light on the different approaches and
strategies applied by the intralingual translators to cope with these
conditions. The most controversial translation of ntibah will appear to be
the one by literature teacher Fazl Yenisey from 1969, which has been
reprinted by nklap Kitabevi to this day and which forms the basis for at
least two other translations, published by other publishing houses.
Johan Vandewalle is the head of the Turkish section at the Department of Translation,
Interpreting and Communication at Ghent University in Belgium. After receiving his
masters degree in Civil Engineering and Architecture in 1983, he earned an

6
undergraduate degree in Slavonic Languages and a masters degree in Oriental
Languages in 1985, followed by a postgraduate degree in General Linguistics in 1986, all
at Ghent University. He conducted research for the Ministry of Education on the
acquisition of Dutch as a second language by migrant children in Belgium, and worked
in the field of Computer Assisted Language Learning. In 1994, he founded, together with
his wife, Orientaal vzw, Centre for Oriental Languages and Cultures, where he taught
Turkish and Arabic. They developed a teaching method for Turkish, which was published
as Haydi Trke Konualm 1 & 2. He was awarded several prizes for Turkish Language
Teaching and for his extensive knowledge of languages. Before joining the Department
of Translation, Interpreting and Communication in 2006, he ran his own translation
bureau and worked as a sworn translator. In 2013, he completed his Phd in Linguistics
at Ghent University with a dissertation on motion verbs in Russian, Turkish and Uzbek.
He currently teaches Turkish Language Practice and Translation from Turkish to Dutch
at the Department of Translation, Interpreting and Communication at Ghent University,
and conducts research on intralingual translation from Ottoman Turkish to Modern
Turkish.

SYMPOSIUM ABSTRACTS
Trk Edebiyatnn ngilizceye evirisinde nc Bir
Atlye: Trk Edebiyat evirmenleri Cunda Atlyesi
(TECA)/Cunda International Workshop for Translators
of Turkish Literature (CIWTTL)
Arzu AKBATUR
Boazii niversitesi
TECA Koordinatr ve Yrtme Kurulu yesi

ehnaz TAHIR GRALAR

Boazii niversitesi
TECA Yrtme Kurulu yesi
Sunumumuz 2006 ylndan beri dzenlenmekte olan Trk Edebiyat
evirmenleri Cunda Atlyesinin almalar, yntemi ve bu atlyeden
hareketle uzun soluklu bir edebiyat evirisi etkinliinin dzenlenmesi ve
yrtlmesi deneyimini ele alacaktr. Bu yl onuncusu dzenlenecek
olan atlye, bugne dek Trk edebiyatndan ngilizceye evrilen onlarca
yaptn yaynlanmasna arac ya da tank olmutur ve verdii somut
rnler ve oluturduu zgn modelle Trkiye ve dnyadaki benzer
atlyeler arasndan syrlmaktadr. TECA konusunda yapacamz
sunum, atlyenin ana erevesinden ve alma ynteminden
kaynaklanan ve eviride ilgin sorunsallar gndeme getiren baz
noktalar ele almamz iin bir temel de oluturacaktr. Bunlar arasnda
evirmenlerin ana dilleri olmayan dillere edebiyat evirisi yapma
deneyimleri, ortak eviri sreleri, ngilizcede bir Trk edebiyat
repertuvar oluturma vizyonu ve yapt ve yazarlarn seimi, yeni
evirmenlerin kefedilmesi ve eitimine arac olunmas gibi konular yer
almaktadr. Bu balamda, son dnemde Trk edebiyatndan ngilizceye
yaplan eviriler ierisinde TECA katlmclarnn katkda bulunduklar
eviriler, bu evirilerde ne kan yazarlar ve metin trleri zerinde de
durulacaktr.

The Agony and the Pleasure of Translating Yaar Kemal

Berrin AKSOY
Atlm University
This paper applies Roland Barthes poststructuralist approach to the
definition of a literary text for the purpose of evaluating the role of the
translator focusing on the performance of translating Yaar Kemal.
Barthes approach regards the translator as a reader and a writer
simultaneously who moves between cultures and languages. Barthes
classification of literary texts as readerly, i.e., texts that give pleasure to
the reader ,and writerly i.e. texts that give bliss to the reader yet pose a
challenge and puts Yaar Kemals translator in a hybrid position as
taking pleasure and being challenged simultaneously, since Yaar Kemal
s novels are the best examples of linguistically and contextwise writerly
texts. Hence, the agony and the pleasure come to the fore for the
translator in the process of translation in such a way as dealing with the
translation of writerly qualities,yet, enjoying the pleasure of translating
Yaar Kemal to a foreign context.

Trk Kltrnn eviri Yoluyla Temsili: Kltr ve

Turizm Bakanlnn ocuk ve Genlik Hikayeleri
Sekisi zerine Bir nceleme
Nilfer ALIMEN
Yldz Teknik niversitesi
Edebi metinlerin evirisinde bir kltrn nasl temsil edileceini
belirleyen kurum veya kiiler arasnda evirmen, yaynevi ve editrn
yan sra, devlet kurumlar da yer alabilmektedir. zellikle de sz konusu
eviri kendi kltrnn bir temsili olarak erek kltre sunulaca
takdirde devlet kurumlarnn eviri sreci zerinde daha ok sz sahibi
olmas mmkndr. Bu bildiride Kltr ve Turizm Bakanlnn internet
sitesinde ngilizce evirileri yaymlanan ocuk ve genlik hikayeleri
sekisi srailli eviribilim kuramcs Gideon Tourynin erek odakl kuram
balamnda, eviri normlar erevesinde incelenecektir (bkz.
Toury,1980). Kltr ve Turizm Bakanlnn ngilizce internet sayfasnda
Anthology of Children and Youth Stories of the Period of Republic bal
altnda 25 adet ocuk ve genlik hikayesinin ngilizce evirileri
okuyuculara
sunulmutur
(http://www.kultur.gov.tr/EN,35706/anthology-of-children-and-youthstories-of-the-period-o-.html). Halide Edip Advar, Yakup Kadri
Karaosmanolu, Orhan Kemal, Halid Ziya Uaklgil, Sabahattin Ali gibi
Trk edebiyatnn nde gelen isimlerinin hikayeleri sekide yer
almaktadr. Bunun yan sra, ocuk edebiyat yazarlarndan Aytl Akay
ve Hseyin Yurtta, gazeteci ve yazar Krat Baar da hikayeleri evrilen
dier isimler arasndadr. Toury eviriyi kltrel bir eylem olarak
grmekte ve de eviri eyleminin bir topluluk tarafndan paylalan genel
fikir ve deerler dorultusunda kstlandn ne srmektedir (Kr.
Toury, 1995: 54-5). Bu noktadan hareketle, ilk olarak ncl norm ve
sre ncesi eviri normlar balamnda erek veya kaynak kltre
yaknlk, hangi yazarlarn ve metin trlerinin seildii, kaynak metinlerin
yaymland dnem, eviri politikas ve evirinin dorudanl tespit
edilmeye allacak, bunun ardndan kaynak ve erek metinler eviri
sreci normlar balamnda incelenerek erek metindeki ekleme veya
karmalar, szcksel eler ve deyibilimsel zellikler ele alnacaktr.
Sonu olarak Kltr ve Turizm Bakanlnn yaymlad ocuk ve genlik
hikayeleri sekisi araclyla Trk edebiyat ve kltrnn erek kltrde
nasl temsil edilidii eviri(bilim) balamnda aklanmaya allacaktr.

10

Yaar Kemal, Elif afak ve Orhan Pamuk rneklerinde

Kltrel Temsil Arac Olarak Edebiyat evirisi ve Sre
Normlar
Asl Selcen ASLAN
Yaar niversitesi

Duygu SEYMEN
Yaar niversitesi
Gnmz eviribilim yaklamlar eviriyi sosyal, kltrel ve siyasal
etkenlerin kuatt bir eylem olarak tanmlamaktadr. Dolaysyla, eviri
ediminin kltr baml iletiimsel bir aktarm sreci olduu sylenebilir.
Bu srecin sonucunda bir kltre ait rnler baka bir kltr ortamnda
konumlanr. rnn almlanmas erek okuyucunun beklentisi
dorultusunda ekillenirken, kaynak kltre ait eler de bir ekilde erek
kutba ular. Dier bir deyile, eviri kltrel bir temsil arac olarak
karmza kmaktadr. Bir topluma zg kltrel deerleri iinde
barndran edebiyat alanndaki eserler eviri yoluyla farkl bir dilde
yeniden varolur ve retildii kltr orada temsil eder. Her eserin eviri
sreci kendine zgdr ve sz konusu srete farkl aktrler farkl
ynlendirici roller stlenebilir. Bu sre edebiyat evirisi iin
dnldnde, ynlendiren kimi zaman yazarn kendisi kimi zaman
da eserin evirmeni olabilmektedir. te yandan, gerek kaynak metnin ait
olduu gerekse erek metin olarak iinde yer alaca sosyal ve kltrel
ortam da sreci ynlendiren unsurlar arasndadr. Bu almann amac,
Trk kltrnn edebiyat evirisi yoluyla farkl bir kltrde temsil eden,
yurtdnda eviri eserleri en ok tannan Trk yazarlar olmalar
asndan Yaar Kemal, Elif afak ve Orhan Pamukun alma
kapsamnda belirlenen eserlerinin retim ve eviri srelerini ele alarak
eviribilimsel yaklamlar dorultusunda deerlendirmektir. almann
ilk blmnde, edebiyat evirisinin bir kltr temsil etme rol
irdelenecek ve seilen eserlerin kaynak kltr yazn dizgesindeki
konumlar ele alnacaktr. Daha sonra, sz edilen yazarlarn ve
eserlerinin farkl kltrlerde tannrlnn altnda yatan olas nedenler
eviri sreleri balamnda ele alnarak bu sreleri kuatan farkl
aktrler ve normlar incelenecektir. Sonu olarak, evirinin bir kltr
temsil etme rol eviribilimsel yaklamlar dorultusunda ortaya
koyulmaya allacaktr.

11

Toplumsal Kimlik mgesi Oluumunda Edebiyatn Rol

Fsun BLR ATASEVEN
Yldz Teknik niversitesi

Lale ARSLAN ZCAN

Yldz Teknik niversitesi

Pnar GZELYREK ELK

Yldz Teknik niversitesi
Bildirimiz, bir proje oluumu iin oluturduumuz sorunsalmz ve
gelitirdiimiz yntemleri sizlerle paylamay ve sz konusu edilen
konunun nemini vurgulamay amalamaktadr.
Kimlik karmaas yzylmzn nemli kavramlarndan biridir. ok sayda
kltr geleneinin bir arada yaanmas, snrlarn alm olmas ve kitle
iletiim aralarnn hzl geliimiyle birlikte "kltrleraraslk" kavram,
bazlar iin zenginlik, bazlar iinse dinsel ya da ulusal ya da rk ya da
etnik nitelikteki nyarglar ifade etmektedir.
19. yzyldan itibaren, edebiyat toplumsal kimliin oluumda nemli rol
oynamtr. Bu balamda, zellikle romanlar, belli bir mesaj veya
mesajlar btnn aktarmalarndan dolay, kimlik oluumunda
dorudan etki etmitir. Yazar, roman kurgusu araclyla, hem
okurunun dncelerini belirli bir ynde etkilemeye ve ynlendirmeye
hem de bireysel ve toplumsal kimlii sorgulamasn salamaya alr. Bu
ereveden bakldnda yazar dier rollerinin yansra, kimlik sorgulama
ve oluturma grevini de stlenecektir.
Uluslararas balamda ve kltrleraras ilikilerde toplumlarda
"farkndalk" yaratma, bar iinde yaama yolunda atlan nemli bir
admdan olduundan yola karak, ve eviri etkinliinin kltrler
arasnda bir kpr nitelii tad gz nne alnarak evirinin toplumsal
kimlii oluturmadaki roln vurgulama amacndayz.
Dolaysyla bu almada amalanan, eviri yoluyla perinlenen
toplumsal kimlik ve kltrleraras nyarglarla ilgili kavramlarn
eviribilim erevesinde irdelenmesi ve sosyokltrel nyarglarn
giderilmesinde evirinin roln sorgulamaktr.

12
Veriler, yaplacak ierik zmlemeleri, sosyo dilbilimsel zmlemeler ve
etnometodolojik nitel deerlendirmeler gibi bilimsel yntemlere
dayandrlacaktr.

13

La traduction volontaire en ligne au service de la

promotion de la culture turque dans le monde arabe : le
cas du sous titrage des sries tlvises turques (diziler)
en arabe
Taous Asmah BENHIDJEB
Universit Mouloud Mammeri Tizi Ouzou (Algrie)
Le champ tlvisuel arabe a connu la premire srie tlvise turque
Gm , grce la chane satellitaire MBC sous le titre de Nour .
Depuis, ces biens culturels, savoir les diffrents genres de sries
turques ont inond les chanes de tlvision du Moyen-Orient jusquau
Maghreb. Mais avec la gnralisation de lutilisation des nouvelles
technologies, un phnomne de traduction volontaire des sries turques
sest dvelopp en ligne. Avant mme la diffusion de ces diziler travers
les chanes tlvises arabes, nous les retrouvons sur internet, entre
autre, travers les diffrents rseaux sociaux : facebook, youtube, daily
motion ou encore des forums. Les pisodes de ces sries sont sous titrs
en arabe au lendemain de leur diffusion sur les chanes turques.
De ce fait, comment est-ce la traduction volontaire en ligne devient un
outil de promotion culturelle. Dans la logique du march des biens
culturels, en terme bourdieusien, cette pratique a modifi la structure du
champ tlvisuel arabe, car elle y intgre une nouvelle position. Nous
adopterons les concepts de champ, capital et agent de Pierre Bourdieu
pour dcrire et analyser ce phnomne. Lobjectif de cette tude est de
dmontrer comment est ce que ces diziler traduits par des volontaires,
deviennent un enjeu dans le march des biens culturels. Pour cela, nous
tenterons danalyser la srie Kara Para Ak sous-titre en arabe, afin de
voir comment est-elle rceptionne chez le public. Lexercice de soustitrage dvoile les valeurs et limage de la socit dorigine. Ds lors, un
enjeu culturel, conomique et idologique se met en place travers ce
processus de passage dune langue/culture une autre.

14

Haber evirisinde Balamlatrma: Papa Francisin

Trkiye Ziyareti
Alev BULUT
stanbul niversitesi
Bu almada haber evirisinde balamlatrma (contextualization) sreci
Papa Francis'in 2014 ylnda Trkiye'ye yapt ziyaret ile ilgili haberlerin
d ve i basnda nasl yer ald, Trkiye imgesinin Avrupada nasl
yanstld ve bu yansmann eviri yoluyla hazrlanan haber zetlerinde
Trkeye tekrar nasl aktarld zerinden ele alnmaktadr. ncelememiz
bu ziyaretin talyan, ngiliz, Alman ve Fransz basnnda kan
haberlerinin Trkiye ve Trk imgesini ziyaretin gerekletii uluslararas
ilikiler balam iinde olumlu yansttn gstermektedir. Bu
haberlerin Anadolu Ajansnn web sitesinde eviri yoluyla verilen Trke
zetlerinde de bu olumlu imge dinleraras diyaloa katkda bulunan
ve Suriyeli gmenlere kaplarn aarak dnyaya rnek olan lke
ifadeleri n plana karlarak pekitirilmektedir. nceleme yntemi sz
konusu haberlerin Trke zetlerinde sz edilen imgenin n plana
kmasna hizmet eden balamlatrma kararlarnn rneklenmesine
dayanmaktadr.
Haber evirisi ile eviri haber yazm i ie gemi iki sre olsa da
yaynlanm bir haberin kaynak balama ait zellikleri korunarak
evrilmesi ile yabanc haber ajanslarndaki ham metinlerden eviri
yoluyla d haber yazma sreleri farkldr. lkinde metnin eviri kimlii
n plandayken ikincisinde haber yazma stratejileri ne kar.
Balamlatrmann aktrleri eviri yoluyla haber yazan bu haberci/
evirmenlerdir. eviri yoluyla haber yazm evirinin doas gerei erek
kltrdeki alcda belli bir etki yaratma amacn tar. Alc odakl bir
metin tr olan haberi eviri yoluyla erek kltrdeki alcya uygun
duruma getirmek iin alnan kararlar balamlatrma srecinin
paralardr. Haber evirisinde ayn haberin farkl gazetelerde nasl yer
ald farkl balamlatrma kararlarna baldr. rnein bir kltr,
sanat haberinin evirisinde daha yansz/ntr balamlatrma kararlar
sergilenirken eviri yoluyla haber yazmnda yanl/ ideolojik
balamlatrma grlebilir. Sz konusu rneimizdeki Papa Francis
ziyareti gibi Trkiyenin yurt dndaki imajn izleyebileceimiz politik bir
haber olunca farkl dillerdeki gazetelerin izdikleri imaj bir Trk haber
ajansnn Trke zet evirilerinde nasl balamlatrdn izlemek daha
da ilgintir.

15

Trkiye Kitapl Projesinde Trk Kltrnn hracyla

Biimlendirilen mgeye eviri Eletirisi Gzlnden
Bir Bak
Sevil ELK TSONEV
stanbul niversitesi
Yabancy tanma abas serveninde ben ve teki arasndaki ilikide
arac rol eviri etkinlii byk oranda stlenmektedir. Bu tr bir
iletiim kltrn bazen ithali bazen de ihrac etkinlii erevesinde
gereklemektedir. Bir toplumun en nemli kltr rnleri olarak
yaznsal metinler toplumun sosyo kltrel biimlendirilmesinin nemli
bir yansmas olmakla birlikte, bir kltrn dnsel zenginliini
oluturmaktadr. Bu dnceyi bir eviri projesiyle Robert-Bosch-Vakf
halklarn anlamas ilkesi dorultusunda rneklendirmek amacyla
2005-2010 ylnda yaynlanmak zere Trk yaznndan eitli rnekleri
Alman okurlarnn okuyabilmesi amacyla Almancaya evrilmesini
salam ve Erika Glassen ve Jens Peter tarafndan Zrichte
yaynlanmasn gerekletirmitir. 2005 ylnda ilk blm yaynlanan
projenin ilk eserleri modern Trk yaznnn temsilcileri olarak seilmitir.
Bu proje farkl yaznsal metin trlerini (roman, yk, biyografi, iir ve
deneme gibi) rneklendirecek eserleri seerek Alman okurlarda var olan
Trk ve Trk yazn imgesine yeni bir bak kazandrmay
amalamaktadr. Bu eserlerin seiminde Almancaya imdiye dein
evrilmemi eserler ncelikli olmutur. Seilen eserlerin yaznsal
oulculuu temsil ettii projenin tantm metinlerinde belirtilmektedir.
Yeniden yazma (rewriting) anlay iinde bu sz konusu eviri eserlerin
Trk kltrn tantm srecinde ne tr bir eviri stratejisinin
izlendiinin belirginletirilmesi yararl olacaktr. Bu dorultuda rn
odakl ve sre odakl bir incelemenin bileenlerinin (metin ii ve metin
d etmenler) betimlenmesi ve bulgulanmas nemli bir adm olacaktr.
almada Trk kltrnn ama kapsamnda evrilmi olan Trkiye
Kitapl projesindeki eserleri eviribilimci H. Grzymisch-Arbogastn
eviri eletirisi yaklam balamnda incelenecektir. Bu projede esasen
20 eser evrilmi ancak bu almada baz metin trleri zerinde daha
ayrntl bir betimleme ve zmleme gerekletirilecektir. Bu
zmlemenin verileri dorultusunda Alman okuruna eviri araclyla
ihra edilen Trk imgesinin kaynak kltrde almlanan imgeye ne derece
uzak/yakn olduu ve Trk kltrnn egzotik bir rn niteliiyle mi
yeniden metinletirilerek evrildii aratrlacaktr.

16

Osmanl mparatorluunu Tanma Arac Olarak

Viyanadaki mparatorluk Dou Dilleri Akademisi
Neslihan DEMEZ
stanbul niversitesi
Uluslararas ilikileri barl yntemlerle ve mzakerelerle yrtme
sanat olarak nitelenebilecek diplomasinin balangcn Antik Yunana
kadar gtrmek olanakldr. Bugn diplomasi alannda geerli olan bir
takm kurallarn temeli o dnemde atlm, Yunan kent devletlerinde
haberci olarak tanmlanan kiiler, devletleraras mzakerelerde
arabuluculuk, bir baka ifadeyle diplomatlk grevi stlenmilerdir. 15.
yzyl diplomasi tarihi asndan bir dnm noktasdr. Bu dnemde
talyan kent devletlerinin kendi aralarnda daimi elilikler kurmasyla,
diplomasi dzenli ve profesyonel bir etkinlik haline gelmitir. 17. yzylda
talya bu alandaki stnln kaybetmi, Fransa baat g haline
gelmitir. Yine ayn dnemde snr tesi ticaretin gelimesi ve Aydnlanma
hareketinin gereklemesiyle modern devletin temelleri de atlmtr. Bu
srete daha da farkllap, karmak bir yapya brnen devleti
ynetmek iin ise, eitimli kamu grevlisine ihtiya duyulmutur. Bu
balamda Habsburg Hanedanl 18. yzylda, yabanc lkelerle olan
ilikilerini dzenlemek ve nemli bakentlere eli gndermek zere
kanlarlklar kurmu, bu yolla Batl lkelerle siyasi ve ticari ilikiler
gelitirmeyi baarmtr. Habsburg Hanedanl sadece Baty deil,
Douyu da nemsemi, ktada hkm sren ve geni topraklara
sahip olan Osmanl mparatorluuyla hem diplomatik, hem de ticari
ilikiler kurmak istemitir. mparatorlukla iletiime gemek iin
Osmanlca, Arapa, Farsa gibi dillerin yan sra Osmanl rf ve adetlerine
hkim evirmenlere de ihtiya duyan, ancak bu zelliklere sahip snrl
sayda evirmen bulunduran Habsburg Hanedanl, bu ihtiyac
karlamak zere orta yata erkek ocuklarn, Osmanlca, duruma gre
de Arapa ve Farsa renmek zere stanbula gndermitir.
Habsburglularn bu giriimi baarszlkla sonulanm ve stanbula
gelen Habsburglu renciler lkelerine geri arlmlardr. Kaydedilen
bu baarszlk sonras imparatorie Maria Theresia Viyanada bir
mparatorluk Dou Dilleri Akademisi kurulmasn nermi, 1 Ocak 1753
tarihinde imparatorienin destek ve isteiyle Akademi almtr. O
dnemde Osmanl dil ve kltrn reterek, Osmanl mparatorluuyla
ticari ve diplomatik ilikiler gelitirmek zere evirmen ve diplomat
yetitirmek amacyla kurulan Akademi, eitim programn da bu ama
dorultusunda ekillendirmi ve 19. yzyln son eyreine kadar, ok
sayda nemli dou dilleri uzmannn yetimesini salamtr. Dnya
zerindeki g dengelerinin deimesi ve Osmanl mparatorluunun

17
g kaybetmesiyle, Akademinin Osmanl mparatorluuna bak
asnda da ciddi deiiklikler olmu, bu balamda yeniden yaplanan ve
isim deiikliine giden Akademi, eitim programn yeni dengelere uygun
biimde tekrar oluturmutur. Yeni eitim programyla yzn Doudan
Batya dnmeye ve Bat dillerinin retimine arlk vermeye balayan
kurum, yeni konjonktr gerei ncelii dil retimine deil de diplomat
yetitirmeye vermitir. 1918 ylnda Habsburg Hanedannn tahttan
ekilmesine ramen kapanmayan kurum, Viyanada varln halen
srdrmekte ve Avrupann eitli lkelerinden gelen rencileri diplomat
olarak yetitirmektedir.
Bu alma, mparatorluk Dou Dilleri Akademisinin kuruluunu,
geliimini, yrtt almalar ve eviri faaliyetlerini tantmay ve bu
kurum zerinden Habsburg Hanedanlnn zihnindeki Trk imgesini ve
deien siyasi dengelere bal olarak bu imgenin zaman iinde geirdii
evrimi ortaya koymay amalamaktadr.

18

Trk Edebiyat Bu (Mu?) Dur. Trkiye ile Rusya

Arasnda Bir Kltr Kprs Olarak TEDA evirileri
Nilfer DENISSOVA
Sabanc niversitesi

Banu GMTS
Sabanc niversitesi
Bu alma, Trkiyenin eviri ve Yaym Destek Program (TEDA)
kapsamnda Rusaya evrilen yaptlar, Trk yaznn temsil etme ve Trk
imgesini oluturma bakmndan mercek altna alr. Birinci blm, T.C.
Kltr ve Turizm Bakanl Ktphaneler ve Yaymlar Genel
Mdrlnden alnan istatistik verilere odaklanmaktadr. Rusyann
yan sra talya ve Polonya gibi lkelerin verileri karlatrlmaktadr.
Buna gre, talyancaya 49, Leheye 30 ve Rusaya 37 yapt evrilmitir.
Rusaya en ok evrilen yazar, Rusyada ayrcalkl konumda bulunan
Reat Nuri Gntekindir (6). Onu izleyenler Hasan Erkek (3), Perihan
Maden (2), Nedim Grsel (2), Glsm Cengiz (2) ve Alev Alatl (2). Genele
baktmzda ise Rusyada lkemizin, ada dnem kurgu ve roman
yazarlaryla temsil edildii sonucuna varlabilir. Trk Efsaneleri ve Krk
Trk Menkbeleri ise eski dnemi temsil eden az saydaki rneklerdendir.
Dou Avrupay temsil etme bakmndan Rusyayla benzer konumda olan
Polonyada TEDA desteiyle Orhan Pamukun alt yapt evrilirken
Rusaya yalnzca bir roman (Sessiz Ev) evrilmitir. Pamukun evirmeni
Apollinaria Avrutinayla yaplan grmede, Nobel dln almasyla
tannrl artan yazarn dier yaptlarnn evrilip yaymlanmas iin
maddi destek gereksiniminin ortadan kalkt renilmitir. Ayn
yaynevinden Orhan Pamukun on yaptnn evirisi km ve hepsinin
kapaklar ayn biimde tasarlanmtr: Yazarn ad Arapaya benzeyecek
biimde stilize edilmi Rusa alfabesiyle yazlm, Kar ve Beyaz Kale
romanlarnn kapanda ise Osmanl dnemini artran (rn., arafl
kadn) resimler yer almtr. Hem yazarn hem de evirmenin itirazlarna
ramen bu tasarm, sat artraca dncesiyle yelenmitir.
evirmen seimi veya metinsel-dilsel kararlar gibi zgl konularda
herhangi bir mdahale yaanmamtr. Ancak yapt/yazar seiminde
(Nazm
Hikmet
rnei),
Trk
tarafnn
mesafeli
duruuyla
karlalmtr. zetle, evirinin okurla buluma srecinde ekonomik ve
ideolojik faktrlerin etkin olduu sylenebilir. Yazar/yapt seimi
aamasnda ideolojik faktr, erek dizgeye sunumu aamasnda ise
ekonomik faktr belirleyici olmutur.

19

After Translation, Before Publication: Orhan Pamuks

Snow in English
Arzu EKER-RODITAKIS
Anatolian College of Thessaloniki
This paper will focus on the English translations of Snow, Orhan Pamuks
last novel that was published in English before he received the 2006
Nobel Prize for Literature. Translated by Maureen Freely and dealing with
a timely theme such as political Islam, Snow was a major breakthrough:
it was the only Turkish novel included in the list of 50 outstanding
translations from the last 50 years by the Society of Authors in London
in 2008.1 In the USA, it was published in 2011 under Knopfs Everymans
Library series, which includes distinguished classics.2 A rarely known
fact, however, is that the novels British and American editions, published
by Faber&Faber and Knopf respectively, display certain differences. The
study will present a critical comparative analysis of these shifts, and
problematize them in terms of the cultural, political and literary
implications they present for the translation of Turkish literature in
general. As observable outcomes of the editing processes to which Freelys
translation was subjected on both sides of the Atlantic, these shifts do
not only derive from differences between American and British English,
but raise questions about the way translations may be altered by
influential actors in the publishing sector, who try to impose their own
expectations and perceptions of relatively marginal literatures. Insights
provided by the interview I conducted with the translator Maureen Freely
indicate that the editing then becomes a process of negotiation between
editors, copy editors and the translator, each of whom, in the case of
Snow, was able to assert their own influences in the final translation.
Therefore, the present study will shed light on the not-so-well known
negotiations, arguments and power struggles of actors involved in the
editing process of a novel translated from Turkish literature. As such, it
will also attest to the nature of agency and power that editors and copy
editors can assert in order to effect significant changes in the final
product, i.e. translation.

1
2

http://www.societyofauthors.org/50-outstanding-translations (accessed March 29, 2015).

http://www.randomhouse.com/knopf/classics/ (accessed March 29, 2015).

20

Seyahatnameler Araclyla Osmanl-Trk Kltrnn

Batdaki Yansmalar: Miss Julia Pardoe rnei zerine
Bir nceleme
Sakine ERUZ
Yaar niversitesi

Tutku NC
Yaar niversitesi
Kltrleraras bir aktarm olan eviri eylemi, insann farkl nedenlerden
tekini merak etme ve tanma drts ile kout gelimitir. Bu aktarmn
ilk basamann zihindeki imgelerin metne dntrlmesi olduu
dnlrse, Octavio Pazn da belirttii gibi, zihinsel bir olgudan yola
karak metne dntrlen imgeler eviri metin olarak kabul edilebilir.
Sz konusu eviri metinlerin erek kltrde bir gereklii bulunur ve
metin, bu gerekliin koullar erevesinde anlam kazanr.
Bu adan, farkl bir kltrn yesinin yapt gzlemler sonucunda
dilsel ve grsel malzemeler halinde yaplandrlan seyahatnameler de
aslnda bir tr eviri rndr. Batl okur Osmanl ve dolaysyla Trk
imgesi ile ilk tankln seyahatnameler zerinden kurmutur.
Bu alma kapsamnda, kaynak kltrden yola karak oluan ve erek
kltr kaynak kltre ynelik bilgilendiren, ancak bu srece erek
kltr imgelerini de rgleyen seyahatname metinleri rn ve aktarmn
ilk aktr yazar-evirmen ve son aktrleri erek kitle asndan ele
alnacaktr.
Seyahatnamenin bir kltr baka bir kltre tantma ilevi zerinden
yaplacak inceleme iin seilen btncenin kapsam Osmanl-Trk
kltrnn Batya tantlmasnda byk rol olduu dnlen, 19.
Yzylda yazar Miss Julia Pardoe tarafndan kaleme alnan, 172 sayfay
ieren The Beauties of the Bosphorus eseri ile snrlandrlmtr. Sz
konusu eser Batllara Osmanl Devletini ve bu devletin rf ve adetlerini,
gnlk yaayn olabildiince tarafsz bir gzle aktarr. alma
erevesinde, metindeki hangi ifadelerin Batda Osmanl-Trk imgesinin
yaratlmasna, pekimesine ve farkllatrlmasna arac olduu
irdelenecektir. Osmanl kltrnn Batya nasl aktarld, ngilizce
metinde yer alan ifadeler ve gravrler zerinden rneklendirilecektir.
Seyahatname iinde yer alan gravrler de, farkl bir kltre ait zihinsel
gstergelerin imgelere dntrlmesi asndan eviri olarak
adlandrlabilir. Kitapla btnleen bu gravrlerde sanat bu gravrleri
seerken aslnda levsel eviri Kuramlarnda belirtilen bir eylemde

21
bulunmu ve kendisine sunulan saysz olanaklardan sadece erek kitle
iin ilevsel olann semitir. ncelemede, seyahatnameler eviri olgusu
kapsamnda ele alnacak ve metin ii ve metin d gnderimlerle bu
evirinin erek ve kaynak dizgedeki gereklii incelenecektir.

22

K Uykusu Filminde Trk mgesi

Umut Can GKDUMAN
Hacettepe niversitesi
K Uykusu, Nuri Bilge Ceylann 2014 ylnda Cannes Film Festivalinde
Altn Palmiye dln ald, byk yank uyandran filmidir. Bu
alma da Trk kltrn ve imgesini eitli perspektifler altnda
yanstan bylesi bir filmin Franszca altyazsndan yararlanarak
incelenmesini ama edinmitir.
letiim durumunda, her konuan zne, corafi, snfsal, sosyo-kltrel,
sosyo-ekonomik vb. pek ok deikenden etkilenir. Bu etkilenme, K
Uykusu filminde olduu gibi kimi zaman ayn kavram farkl ekillerde
ifade etme, kimi zaman dini kelimelere veya kfre bavurma, kimi
zamansa nl dnrlerden alntlar yapma eklinde kendini
gsterebilir. K Uykusu filmi, ite tam da bu eksende, Trkiyenin belki
de yllardr iinde bulunduu kentli ve kasabal atmasn gzler
nne serer. Nasl ki kentli kendine zg gelitirdii bir dil ve konuma
dzeyine sahipse bu durum kasabal iin de geerlidir. Esasnda bu iki
farkl rol araclyla Trkiyenin sahip olduu mozaii gstermek
mmkndr. Biz de bu farkl sosyal role sahip konumaclar ele alarak
iinde bulunduklar atmalar ve yaptklar gndermeleri, kltrlerin
yanstlmasndaki en nemli aralardan biri olan sinema yoluyla yapmay
tercih ettik. K Uykusu filminin orijinal dilindeki DVDsi ile Franszca
altyazs araclyla, Trkiyede gnlk hayatta hemen her zaman olduu
gibi filmde de bir arada bulunan birbirine zt iki utaki karakterler ve
yaamlar ele alnacaktr.
Film hakknda Trkiye ve Fransada yer alan sinema eletiri yazlar
incelenerek, K Uykusu filminin nasl bir Trk imgesi oluturduu ve
Trkiyenin nasl temsil edildii gzlemlenecektir. Bylelikle, filmin
Fransada Trk imgesini nasl yanstt hakknda bir bilgi sahibi
olunmaya allacaktr.

23

Can a translation be evaluated without knowledge of the

original version?
Thierry GRASS
University of Strasbourg (France)
To be meaningful, or in other words to be a successful cognitive
operation, a translation must be accurate, "the accuracy is a matching
between communicative intent and result of the activity of translating"
(Larose 1989 XVI). Is it possible to say that we are dealing with a good
translation without knowing the language of the original text? The
concept of relevance has been raised for the first time as part of an
inferential model of communication developed by Sperber and Wilson
(1989). It can be defined as "a unique property that determines what
specific information will catch the attention of an individual at a given
time", that means produce a contextual effect in a given situation
(Sperber & Wilson 1989: 171). According to Sperber and Wilson, the
relevant translation maximizes the contextual effect and minimizes the
cognitive effort required to process information (1989: 191). Starting from
the concept of relevance in Sperber and Wilson, we will try to show how
the concept of relevance in translation can be illustrated through an
analysis of translations in French, German and English of a chapter of
the novel by Orhan Pamuk: Istanbul, Memories of a city [French
translation by Jean-Franois Perouse, Savas Demirel and Valerie GayAksoy (2003); German translation by Gerhard Meier (2006) ; English
translation by Maureen Freely New York (2005)].
The method is to make a contrastive lexical analysis of equivalences for
different key concepts (as defined by Koller, 1989) and connotations they
carry in the three languages of this study (a minimum of 3 languages is
required to compare). Can it happen that a translation is more accessible
in one language rather than another? Does it depend on the translator or
on particular linguistic features? A contrastive lexical analysis combined
with interpretative semantics is expected to meet part of these issues in
order to evaluate a translation (even if the source text is absent).
We will put the focus on the short chapter 32 of Pamuks novel Fights
with My Older Brother in which the relations between Orhan Pamuk and
is older brother evket are described. Not only the fights, but the games
played by the young boys refer to a particular side of Turkish culture and
education in an upper class family in the fifties and early sixties of the
20th century. The text also contains mostly unknown references for

24
international readers as the football commentator Halit Kivan or the
History Magazine Tarih.
Literary translation is somewhere between domestication and
foreignization, there is a no mans land where the freedom of each
translator can be expressed. Its a dependent variable which can
considerably change from one language to another, that is also what we
aim to compare.

25

arkn Almanca Okunmas

Sedat NCE
Mula Stk Koman niversitesi

Ayalp TALUN NCE

Mula Stk Koman niversitesi
Toplumlarn etkileimi en eski alardan gnmze kadar hep eviri
yoluyla olmutur. Babil kulesi metaforunun da simgeledii gibi ticaret ile
gelien ikili ilikiler ve sonrasndaki her trl etkileim evirmenler
araclyla gereklemektedir. Gnmzde de durum farkl deildir.
Yabanc bir lkede retilen teknolojik bir arac, sz konusu lkenin dilini
bilmediimizde nasl eviri yoluyla anlayp kullanabiliyorsak, kltr ve
sanat dnyasna, da dnce dnyasna da ayn yolla ulamaktayz.
eviri yabanc kltr bize getirmektedir. Ancak eviri yoluyla gelen
kltrn nasl bir kltr olduu sorusu eviribilim almalarnn her
zaman odanda yer alm bir konudur. nk evirmenin ve iinde
yaad hedef kltrn dnce yaplarndan damtlarak yaplan eviri
kaynak kltrn zelliklerini tad kadar hedef kltrn izlerini de
gsterebilmektedir. Bu balamda Trkeden bir baka dile eviri
srecinde etkili olan toplumsal, siyasal ve ideolojik etkenler, Trk
imgesinin kurgulanmasnda ve yaylmasnda da nemli bir rol
stlenmektedir. Bu srecin eviride nasl ilediini gsterebilmek
amacyla Nedim Grselin Yedi Dervi adl kitabnn Almanca evirisi
incelenerek Dervi kltrnn Almanca okunduunda brnd dilsel
boyut ve anlam katmanlar incelenmi, arkn Almanca ifadesi zerinde
durularak, Almanca olarak yeniden yaratlan kltrn ideolojik boyutlar
ve Trk imgesi yaratlmasndaki etkisi ada bir eserin evirisinde
gsterilmeye allmtr.

26

Integration of Turkish Children with World Peace in

Twins Series: (Inter)nationalism in Trk kizleri
(Turkish Twins) by Cahit Uuk
Neslihan KANSU-YETKINER
zmir University of Economics
Worldwide known Twins books (1911-1938) written and illustrated by
Lucy Fitch Perkins consist of 26 volumes divided into geographical and
historical series in which the lives of twins protagonists (one boy and one
girl) aged five to twelve from different countries are detailed. Being
purveyor of international knowledge, cultural difference and
Americanization as a means of eradicating prejudice and cultural conflict,
the Twins series has been considered to be the symbol of progressive
education and international friendship (Mills, 1993; Dillon, 2011;
Kimball, 2012).
The very first book of the series, The Dutch Twins, was translated into
Ottoman language as Hollandal kizler and published under the title of
Himaye-i Etfal ocuk Klliyat by Resimli Ay Publishing Press in 1928.
After the alphabet reform, when the new series of translations started to
flourish in modern Turkish, eight more books were published from Twins
series (skoyal kizler, rlandal kizler, Eskimo kizleri, Hollandal kizler,
Japon kizleri, Maara kizleri, Meksikal kizler, svireli kizler) under the
auspices of Himaye-i Etfal Cemiyeti in 1929.
After Perkins died in 1937, her publishing house continued Twins series
by utilizing authors who were from countries they wrote about. One of
the 11 post-Perkins books was by Cahit Uuks Trk kizleri (Turkish
Twins) (1938) which was translated into English by Dorothy Blatter in
1956. Turkish Twins received the international honor of the Hans
Christian Andersen Diploma of Merit in 1958 due to its invaluable
contribution to international understanding through childrens books.
Being a perfect goodwill ambassador of young modern Turkey, Turkish
Twins provided an opportunity not only to tell about Turkish Revolution
as a progressive modernization attempt, but also to show that cultural
differences and prejudices could be overcome through an appeal to
universal themes such as patience, diligence and responsibility, which
were, at the same time, underlined in the construction of good children,
good citizens of modern Turkey.
Concerning this framework, primary aim of this study is to examine the
ways in which ideas about international peace and cultural exchange are
accommodated, portrayed, negotiated in both Twins series and Turkish

27
Twins. Moreover, to offer some insights into the complex interaction
between young readers and distant cultures, cross-cultural perspectives
will be elucidated through a peritextual analysis (Genette, 1997) of
Turkish Twins in which footnotes, translators notes, preface, front/back
covers and illustrations, as the representative elements of Turkish
culture, will be foregrounded.

28

Bir Geri Dn Hikyesi: Trk Yazn Dizgesinin

'Gmen' Tr Roman ve Trkische Biblothek
rneinde Roman evirisi Yoluyla Trk Kltrnn
Temsili
Asuman KARAKAYA
stanbul niversitesi
Tanzimat Dnemi, Osmanl mparatorluu'nun yaklak 16. yy.dan
balayarak iinde bulunduu yenilenme halinin kristalletii bir anda yer
alr. Avrupa yazn dizgesinin bir tr olan romanlar bu srecin etkisini
yanstan somut rneklerden biri olarak, eviri yoluyla Trk yazn
dizgesine eklemlenmi ve hem bu akta hem de toplumsal gelimelerle
balantl bir ekilde sonraki dnemlerde, bu dizgenin ve kltrel hayatn
tayc unsurlarndan birine dnmtr.
Bu adan bakldnda, evrilerek geldii bu "yabanc" kltre yerleen,
yaklak iki yzyllk bir zaman iinde de hzla yerlileip "evrilmiliini"
unutturan bu trn, imdi artk "zgn" bir temsilci sfatyla Trk
kltrn tantmak zere doup byd topraklara geri dn,
ilgin bir tablo olarak karmza kar. Byle bir temsil gerekleiyor ve
bunun sonunda erek kltrde bir Trk imgesi oluuyorsa, buradaki
nemli eyleyenlerden biri de hi kukusuz romana bu geri dn
srecinde elik edip yol gsterecek evirmen olmaldr.
Trk edebiaytn ve romann daha farkl ve snrl saydaki rnekler
zerinden tanyan (Almanca okuyan/konuan) okurlara daha geni ve
zengin bir perspektif sunmak zere 20. yy. Trk yazn dizgesinden seilen
14 roman Almanca'ya evrilerek 2005-2010 yllar arasnda, dier metin
trlerinden rnekleri de barndran 20 ciltlik "Trkische Bibliothek"
serisinde yaynlanmtr. Bu evirilerin bazlar uzun zamandr
Trkiye'de yaayan ve farkl disiplinlerde mesleki faaliyetini srdren
Alman evirmenler tarafndan yaplmtr. Yani evirmenler de
evirdikleri romanlar gibi, belli nedenlerle kendilerine yabanc bir kltre
g ederek yerlemilerdir, dolaysyla Trk kltryle daha geni ve
derin balantlara sahip olduklar dnlebilir.
Bildiride "Trkische Bibliothek" serisinden seilen romanlar ksa
bilgilerle tantlacak, ardndan rnekler zerinden belirlenen sorular
erevesinde evirmenlerin erek ve kaynak dil/kltr/metinlerle olan
ilikileri betimlenmeye allacaktr.

29

Almanyada iki dilli yaymlanan Yunus ve Nasreddin

serisinin hedef kitlesi, kltr ve okur almlamas
balamnda incelenmesi
Necdet NEYDM
stanbul niversitesi
Almanyann Duesseldorf kentinde bulanan Anadolu Verlag yaynevince
yaymlanan Yunus ve Nasreddin serisinin yazlma yaymlanma ve
almlanmas erevesinde yazar, evirmen ve yaync tavr ve bu
balamda zel olarak belirlenmi bir okur evresine yaklam sreci
zerine odaklanacak alma. Bu almaya ayn zamanda e zamanl
katlmyla izer de katkda bulunmu ve hedef kitlesi tanmlamasyla
izimlerini oluturmutur. Hem kltrel, hem kltrleraras geleri
ieren bu almada temel hedef salt Nasreddin Hocafkralarnn
yanstlmas olmam, aksine bu fkralar zerinde ocuun sorunlar,
yaam alglamas ve yaamnda oluan soru ve sorunlara bu ykler
zerinden zm becerisi elde etmesi dahas bu metinler yoluyla felsefe
ile kk bir tanma gerekletirmesi hedeflenmitir.
Bir baka hedef, iki kltrde de bulunan benzer figrlerin varln
hatrlatmak ve bu figrler zerinden iki kltr arasnda edeerlilik
duygusu yaratmak olmutur. Yurt dnda, zelinde Almanyada
Trkeden Almancaya yaplan ocuk Edebiyat eviri eyleminde hedef
kitlesi olarak hangi grubun seildii ok belirgin deildir. Bu almada
ise temel hedef Almanyada doup bym ve kendi dil ve kltr
konusunda yeterli bilgi birikimine sahip olmayan Trk ocuk okur
ncelikli hedef kitlesi olmu Alman ocuk Okur ise ikincil hedef
olmutur.
ocuk edebiyatnda belli bir kimlii ne kartan anlaylar 19. Yzyl
(tek tipi ) anlay olarak tarihsel srete geerliliini yitirmitir. ocuk
her ne kadar iine doduu kltrn bir paras olarak tanmlanyor olsa
da (ocuk haklarnn temel maddelerinden biridir) onu belirleyen en
nemli zellik onun kltrleraras bir varlk olduudur. Bu nedenle tek
tipletirilmi imgeler yukarda vurguladmz gibi bu edebiyat alannda
olumlanmaz ve ocua dayatlm bir figr sunduu iin de ayrca
sakncal grlebilir. Alan, ocua yaklarken evrensel deerlerle ve
onun gereklii ve eitlii anlayyla yaklar; ona, ocuun her yerde
kendi gerekliiyle edeer, eit varln anmsatr.

30
ocuk edebiyat evirisi de bu deerleri ncelemeden yaplrsa yaplann
tehlikeli bir srecin gereklemesine katk sunaca yadsnamaz bir
gerekliktir.

31

eviride Trk mgesinin Metin D elerden Hareketle

Gstergebilimsel Adan ncelenmesi
lhami SIIRCI
Krkkale niversitesi
evirideki en nemli unsurlardan birisi de hi kukusuz metnin
ieriinin dnda kalan, ama en az metin kadar anlamn ve kltrel
imgenin oluumuna katkda bulunan metin d elerin kaynak dilden
hedef dile aktarmdr. Metin d dilsel ve grntsel gstergeler kapakta
yer alr ve iki dzeyden oluur. Kapaktaki gsterge, tek bir yerdeki bilgiye
bal kalmakszn, romann tamamndan ya da belli blmlerinden
hareketle oluturularak gerekleir. erik, bir bakma grselletirilerek
alcya sunulur. Buradaki gsterge ayn nesnenin ya da durumun dilsel
ve dil d yntemle anlatmdr. Romann ieriiyle kapa birlikte iki
katmanl anlamsal bir btn olutururlar. Kapaa yerletirilen bir resim
hem kltr taycs, hem de bir eit kltr kredir ve birok eye
gndermede bulunarak alcnn anlnda kalc bir kltrel imge
oluturur.
Trke bir eserin yabanc bir dile evrilmesi demek, kaynak dildeki
kltrel elerin adeta hedef dile aktarmdr. Bu aktarm dil dzeyinde
olduu kadar, dil d gstergelerin aktarmn da kapsar. Zira roman
kapandaki herhangi bir dilsel ya da grntsel gsterge Trk kltrne
ya da deerler dizgesine gndermede bulunur. Kapaktaki grntsel
gstergeler okuyucuda deta bir Trk imgesi oluturur ve romann ierii
konusunda da okuyucuya bir eyler aktarr. Kald ki okuyucunun ilk
iliki kurduu ey eserin kapadr. Daha roman hi okumadan sadece
kapaktaki bilgilerden hareketle bir takm n imge kolaylkla oluturabilir.
Bu kolay alglanan n imge grsel olduu iin alcda daha uzun sreli
bir kalc etki oluturabilir.
Bu aratrmada ama, Orhan Pamukun Trkeden Franszcaya
evrilmi olan romanlarnn kapaklar yoluyla oluturulan Trk ve
Trkiye mgesini disiplinler aras bir yaklamla, gstergebilimsel kuram
asndan incelemektir. Trk imgesinin nasl algland ve oluturulduu
incelenecektir. Dolaysyla bu yazarn Franszcaya aktarlm eserlerinin
tamamnda (Masumiyet Mzesi, Kar, Benim Adm Krmz, Kara Kitap,
Sessiz Ev, Yeni Hayat, Cevdet Bey ve Oullar, Beyaz Kale, stanbul:
Hatralar ve ehir) metin d elerin kltrel anlamda incelenmesi sz
konusu olacaktr.

32

Cover songs as extranslation

ebnem SUSAM-SARAEVA
University of Edinburgh, Scotland (U.K.)
Tarkan and Sezen Aksus 1997 hit mark could be seen as an unlikely
candidate for extranslation, representing Turkey in an international
arena. With about 20 different cover versions, however, (in Russian,
Ukrainian, English, Spanish, Korean, Hungarian, German, Serbian,
Arabic, Persian, Greek, Hebrew, Japanese, Indonesian, Telugu,
Portuguese, Bulgarian, Romanian and Slovenian), it nevertheless
represents a unique case of a cultural product in circulation across
linguistic and cultural borders.
The proposed paper will look at the phenomenon of song lyrics translation
and cover versions, and their possible impact in the representation of a
nation and its musical tradition. It will particularly focus on how
Turkishness is reflected and even emphasized in some of these versions
(e.g. the competing Spanish versions of La Muchacha Turca and La
Muchacha Guapa), while it is completely cast aside in others, in favour
of a more international outlook (e.g. the English version Kiss Kiss,
which eventually became Holly Valances first number one single in both
Australia and the U.K. in 2002).
By focusing on the import/export relationships within the international
musical industry, the paper will discuss the implications of direct
translation from Turkish into the languages of some of the neighbouring
countries, such as Russian and Greek, compared to the lingua franca
role of the English version for the more far-flung destinations, such as
Japanese, Indonesian or Telugu. Throughout the paper, power relations
inherent in the international musical industry, as well as between the
languages involved, will be foregrounded and images of Turkey as
reflected in the music videos of relevant cover versions will be brought
into focus.
Ultimately, the paper intends to widen the scope of the concept of
extranslation to cultural products other than literature and related
fields, and to consider the impact of popular culture in the production of
national images.

33

An almost unknown literature: Modern Turkish

literature in (Brazilian) Portuguese
Marco SYRAYAMA DE PINTO
University of So Paulo (Brazil)/ Boazii University
In the 19th century, Brazil has witnessed a horde of immigrants,
especially of European origin encouraged by the Brazilian government.
From the end of the 19th century on, a group of Ottomans began to
immigrate to Brazil. Amongst them were Greeks, Armenians, Syrians and
Jews. In the 20th century, however, a new phase begins with the creation
of the Turkish republic in 1923. With its official policy, everything began
from scratch: a new script, a new (reformed and purified) language, new
laws and a new literature. Bearing in mind that the atmosphere in Turkey
now was one of nationalism, of a total rebuilding of the country in several
spheres, immigration was tacitly discouraged. Turks now had to work
hard to create a brand new and homogeneous country, both linguistically
and ethnically. From the 50s on, however, a wave of Turkish immigrants,
or more precisely Gastarbeiter as they were known, headed to Germany,
and also to other European, or rich countries such as United States and
Australia, but very few of them came to Brazil, most probably due to
proximity of those countries (save Australia) and because they were far
better off than Brazil at the time. From the 2000s on, we witness a slow
but steady immigration of Turks to Brazil, now reaching the hundreds (if
not more). Against this historical background, how does modern Turkish
literature in translation in Brazil fit in? Did this new wave of Turkish
immigrants contribute in any way to propagating translation of Turkish
literature in Brazil? This and similar questions we will attempt to answer
in this paper are: why is it that so few Turkish works have been translated
into Portuguese? What role did the Jabuti prize for best translation in
2011 (the most prestigious in Brazil) awarded to a Turkish work, Livro de
Dede Korkut, play in changing this scenario? To this I will add my own
experience as a translator of Turkish literary works into Brazilian
Portuguese, the prospects and the role of funds granted by the Turkish
government through the TEDA project, which was, to my mind, essential
in bringing the two cultures, through literature, closer, even if in a very
small way. In other words, without the financial grant provided by TEDA
to the publication of an unknown work and unknown literature, it would
have been impossible to get it published. And without it, there would not
have been be an award given to the translation of a Turkish word, the
Dede Korkut Kitab, thus drawing attention to an until then unknown

34
literature and, to some extent, culture. Thus, in this article we shall
discuss this and the other factors outlined above involved in the
publication of Turkish literature, especially from my own experience as a
translator of Turkish literature.

35

Trke Edebiyatn Stalin Sonras Dnemde Sovyet

Kltr Dizgesindeki Yolculuu
Asl TAKANAY
Yeditepe niversitesi
Bu bildirinin k noktas, Stalin sonras dnemle balayarak SSCBnin
dal ile son bulan zaman diliminde (1953-1991) Trke edebiyattan
Rusaya yaplan eviriler, evrilen eserlerin seim sreleri, bu
srelerde etkin olan devlet kurumlar ve devlet politikalar ile evirileri
yapan kiiler, yani evirmenler ve onlarn Trke edebiyat zerine
rettikleri yan metin (paratextual) ve metin-d (extratextual) eler
olacaktr. Sz konusu bildiri metni, son aamasna gelmi olan doktora
tez almam temel alacaktr.
Bu bildiri kapsamnda, yukarda anlan tarihler arasnda Trkeden
Rusaya evrilen edebi eserlerle ilgili tm sreler, Hans J. Vermeerin
bak asyla amal bir eylem olarak ele alnacak ve ayrca bir eviri
hareketi olarak tanmlanacaktr. Bildiride ncelikle, bu eviri hareketi ile
ilgili srelerde yer alan eyleyenler ve kurumlarla, hareketi douran
toplumsal yap ve mekanizmalara ve bu eviri hareketi sonucunda bir
rn olarak ortaya
kan eviri eser repertuarna ilikin
bibliyografyaya/evrilen eserlerin niteliine odaklanlarak, hareketi
kuatan/ardnda yatan ilikisel dinamikler (Bourdieu 1992:94-97)
akla kavuturulacak ve bu veriler nda sz konusu eviri
hareketini ynlendiren amalarn neler olduu tartlacaktr. Bu
tartma balamnda, sz konusu eviri hareketinin temel amacnn
Trke edebiyat eserlerinin ve bu eserlerin ait olduu kltr dizgesinin
tantm olmad, hatta bylesi bir ama gdld ynndeki bir
tespitin dahi olduka sorunlu bir tespit olabilecei ileri srlecektir.
Yukarda genel hatlaryla tantlan aratrma sonucunda bu eviri
hareketinin, aka ve resmi olarak duyurulmam, ok katmanl ve ok
sayda ama tarafndan biimlendirildiini sylemek mmkndr.
Ayn zamanda, bu eviri hareketinin ardndaki ilikisel dinamikleri
aydnlatmaya alrken, evrilen eserler kadar evrilmeyen, hareket d
braklan/kalan eserler de, dier bir deyile yok-eviriler de (nontranslation) nemli bir katman oluturmaktadr. Sz konusu yok-eviri
uygulamas, Sovyet dnemi sresince Bat edebiyatlarndan yaplan
eviriler balamnda da geerlilii olan bir uygulamadr ve bildiri
kapsamnda bu uygulamann toplumsal, tarihsel ve politik balamda
tartmas da yer alacaktr.

36

Trk Edebiyatnn Fransa le Bulumas

Yasemin TANB
Bilkent niversitesi
Trk edebiyat ok eski tarihlere dayanmasna ramen, Cumhuriyet
Dneminin banda yaanan dil devrimi ile batllama hzlanm, yazn
evirisi artm ve bu vesileyle Trkeye yeni yazn trleri
kazandrlmtr. Bu trlerden biri romandr. Romanlarn Trkeye
kazandrlmasyla bu tr ok beenilmi ve bu sayede eviler artmtr.
Romanlarn artmasyla da Trk yazarlar da artmtr. Eitimin daha ok
kiiye ulalabilir olmasyla okur yazar orannn artmas, yazdklar
eserlerde Trk imgesinin kurgulanmas ve dolaysyla Trk kltrn
yanstmas romanlarn daha geni bir kitleye ulaabilmesini salamtr.
Peki, Anadolu insann ve manzaralarn anlatan ve ideolojik etkenler de
ierebilen bu romanlar Trkiye dna ne kadar kabilmitir? Orhan
Pamuk yazd postmodern romanlar ile 2006 ylnda ilk kez bir Trk
yazar Edebiyat Nobel dlne layk grlm ve Trk edebiyatnn da
dnya apnda nemli bir yerlere gelebildiini gsteren en gzel
rneklerinden biridir.
Sunumda ilk olarak Trk kltrn de bir ekilde yanstan romanlarn
Fransada ne kadar tanndna, hangi yazarlarn ve hangi metin
trlerinin evirisinin n plana ktn ve Trkeden Franszcaya
evirilerin ne kadar arttna ksaca deineceim. Daha sonra Trkiyede
ve Fransada tannan hem yazar hem de evirmen olan Yiit Benerin
yazar olarak eserlerinin baka bir evirmen tarafndan yaplan Franszca
evirilerinden yola karak, Fransada baka bir deyile erek kltrde
satlacak eserlerin Franszca evirilerinde, ne gibi zellikler arandna,
ksaca eviri srecinde rol alan aktrlerin neler olduunu, kimlerin bu
eserleri evirdiini, ne tr zorluklarla karlaldn ve hangi eviri
stratejilerinin kullanldna deinilecektir. Son olarak ise Trk yaznn
yurtdnda daha da ok tannmas iin ne gibi almalar
yaplabileceini, akademisyenlere den grevlerin neler olabilecei ve
neler yapabilecei konusunda bir ka neride bulunulmaktadr.

37

NOTES

38

NOTES

39

NOTES