Вы находитесь на странице: 1из 116

whjeh l:dj - 2016

ye`kau
1.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd ckrcfha isfjks uqo,a wud;Hjrhd f,i
Y%S ,xldf 69 jeks whjeh 2016 jir i`oyd bm;a lsug ,eu uf.a Nd.Hhla fukau ug
,enqKq jrm%idohla f,i;a i,lkjd' w;s.re ckdm;s ffu;%Smd, isfiak ue;s;=udf.a iy
.re w.%dud;H rks,a l%uisxy ue;s;=udf.a mk; kdhl;ajh iy u`. fmkau hgf;a ishu
lafIa;%j, id:l;ajh wruqKq lr.;a whjehla bm;a lsf wjldYh ie,iS ;sfnkjd' 2016
jir i`oyd jk whjeh m%ldYh Y%S ,xld b;sydifha fuf;la bm;a fkdjQ wdldrfha iqfYaIS
whjehla f,i b;sydi.; jkafka th ksoyi ,efuka miq mej;s m<uq cd;sl rchg kEl
lshk ud ksfhdackh lrk cd;sl iyfhda.S;d rch Y%S ,dxlsl ck;djg kj wdl yd iudh
uxfm;a jr lrk whjehla jk neks'

2.

zk ishfha ma,jhZ f,i y`kajkq ,enQ 2015 ckjd ui 29 jeks k bm;a lrk ,o w;=re
whjeh fhdackd fndfyda Ialr;djhkag yd wmyiq;djhkag uqyqK ka nyq;r Y%S ,dxlsl
ck;djf.a wdl ksoyi ;yjqre lsug bjy,a jqkd' tu w;=re whjefhka ,ndka iyk
ms<sn`o .%y lsug ud W;aidy fkdlrk w;r b ld,h ;=<oS Y%S ,dxlSh cd;sfha Wkak;sh
Wfoid roYS wdl m%;sm;a;s wkq.ukh lrka;j rg;a iyk ie,iSug n,dfmdfrd;a;=
fjkjd'

3.

.re l:dkdhl;=uks" .re ffu;%Smd, isfiak ue;s;=ud Y%S ,xldf ckdm;sjrhd f,i m;a
lsug talrdYS fjka Tjqkaf.a m%cd;dka;%jd whs;sh iy;sl lrka meye<s ;Skajla ,nd ka
Y%S ,dxlsl ck;djg uf.a m%Kduh mqo lsug f wjia:df leu;shs' Tjqka fuu ;Skaj ,nd
kafka wm fuf;la fkdgq m%cd;ka;%jdofha m%;suQ;shla n` ksoyia yd iduld ue;sjrKhla
;=<sks' miq.sh md,k iufha" la `k ck;djg m%;s,dN ,ndu fjkqjg whjeh bm;a lrk
g wm foijka msrefKa fkdkj;sk /,a,la n` jQ wdl lghq;= ms<sn`o mqridrj,sks' .re
l:dkhl;=uks" .re w.%dud;H;=uks" jir 2500 lg jvd je ixialD;sl yd cd;sl Wreuhla
iys; Y%S ,dxlSh cd;sfha yerjq ,laIHhla f,i 2015 ckjd ui 8 jeks k mej;s
ckdm;sjrKh k lrkakg mqjka' 2015 wf.daia;= ui meje;ajQ ;j;a tjeksu m%cd;ka;%jd
uy ue;sjrKhla ;=<ska kej;;a tu jru iy;sl l< ck;dj cd;sl iyfhda.S;d rchla m;a
lsug wjia:dj ,nd kakd' iuq;sjd foaYmd,k laula yd fkdfjkiajk iq m%;sm;a;sj,ska
hq;a .re rks,a l%uisxy ue;s;=udf.a lD;yia; yd lemjQ kdhl;ajh fuu ch.%yK folgu
w;sYhska fya;= jqKd'

4.

miq.sh udi 10 l fl ld,h ;=< Y%S ,xldf iudc wdl yd foaYmd,k lafIa;%hkays we;s jQ
mj;kh wdYaphj;a tllehs iksgqyka lrkakg mqjka'

b;du;a kdYld .c;=re

OfkaIajr zcd,hZ kej; ia:dmkh ug fkdyels f,i ioygu mrdch lr we;s w;r" ck;djg
hckl jQ iq jEka ixialD;sh iyuq,skau ;=rka lr" cq.=maidckl mjq,ajdoh uq,skqmqgd oud
we;' wo Y%S ,xldf idudkH ck;djg wdl m%;s,dN N=la;s `kakg wjia:dj ,e ;sfnkjd
muKla fkdj miq.sh md,k iufha isyskhlaj mej;s m%cd;ka;%jd ksoyi o N=la;s `k nj
f f.!rjkSh md,sfka;= .Nfha wiqka .;a ishu fokdu okakd i;Hhla' rdcH md,kh
.;al, miq.sh udi oyhl ld, mrdih b;d Ialr jljdkqjla jqkd' wnqold wdlhla yd
b;d f,i fNao NskakjQ ;;a;ajhla ;=< iq;r n,hla ys rchla f,i rg md,kh lr wm
,nd.;a jeo.;a ch.%yK yd miq l< iqfYaIS lvb" kj Y%S ,xldjla ys lrkakg w;d,u
oud we;'

5.

welagka idjrhdf.a iqfYaIS joka fm<la jQ zn,h Is;h" w;a;fkdau;sl n,h w;sYhskau
Is;hZ hkak fodaxldr fok iuhla ;ju;a wm u;lfhys b;sj ;sfnkjd' tu md,k iufha
wjika whr ;=< Y%S ,xldj zmydkshg ,la jQ ckrchlgZ <xfjka mej;s w;r ;% rgj,a o
wm fj; lajQfha iDKd;aul ms<s.ekSuls' fuu ld,h ;=< wm cd;shla f,i wmf.a wd;au
.re;ajh flf<id .;a;d muKla fkdj 'tia'mS ma,ia iykh kj;d u iy hqfrdamd
ix.uhg u;aiH wmkhk ;ykulgo n`ka ug o is jqkd' tfy;a miq.sh udi lsysmh ;=<
wm ixpdrh l< rgj, wmg ,enqKq m%;spdr b;du;a Okd;aul jQfha wm iska kej;
ia:dmkh lrk ,o hym;a m%cd;dka;%jd miqu ksidfjks'

6.

2015 ckjd udifha wm Ndr .;af;a wys wnqold ;;a;ajhl mej;s rgla' tu wnqoh
wdlhg muKla fkdj foaY lghq;=" iqNidOk" hymd,kh" kS;sh yd iduh yd m%;sm;a;s
.eg lrd o ys ;snqkd' ;j rg;a tu ;;a;ajh mej;=fka k th iuia; cd;shgu yd
wkd.; mrmrdjg o wk:ld n,mEula we;s l< yelsj ;snqKd' wm lD;yia; f,i fuu
wNsfhda.hg uqyqK ka w;r bhg;a fuu jka; wNsfhda.hg Yajdifhka yd ffOHfhka
hq;=j uqyqK h yels nj udf.a Yajdihhs' .re l:dkdhl;=uks" k ishfha ma,jh inkaO
wmf.a .uka u. ;=< tf;la mej;s iDKd;aul jd;djrKh Okd;aul m%jK;djhlg m;alr
.;yels wdldrh;a mj;sk wnqo ksrdlrKh l< yels wdldrh;a iksgqyka lr ;sfnkjd'

7.

miq.sh rcfha wdl m%;sm;a;s uQ,slju fodaIiy.;h' h fkdyels Kh nrla wdlh fj,d
.kska mej;=Kd' rcfha wdodhu o< foaYSh ksIamd;fha m%;sY;hla f,i 1990 jir yd ii`ok
g wvlska muK wvq jQ w;r M,odhS fkdjk wdfhdack rdcH uQ,H jHqyh wlukH l< w;r"
wldhlaIu rdcH jHdmdr" Is; m%imdok l%shdj,Ska" wu;a foaY Kh .ekS yd fldka;%d;a
m%odkhka" hymd,kh yd ksoNdjh ydiHhg ,la l<d' rgl wdlh fkdu. .sh g
wu;a yd wjNd;hg ,la jQ g tys wkd.;h wka;rdhld ;;a;ajhl m;a fjkjd' Y%S
,xldj fuu wka;rdhld l,dmhg we;= jQfha miq.sh rcfha tu wu;a wdl m%;sm;a;s
fya;=fjkqhs'

8.

Y%S ,xldf foaY m%;sm;a;s wjq,aiy.; ;;a;ajhlg m;a ;snQ w;r rg


indOlj,g n`ka f wjodkulg o ,la ;snqKd'
j,ska ,o iS; wdOdrj,ska muKla iEySug

wdl

tfukau fmr wmf.a ;%YS,S rgj,a

m;afjka

wmg

;ksju wmf.a wdlh

fufyhug isjqkd' kdia;sh yd IKh weoysh fkdyels ugulg ,dug kdYld rdcH
m%;sm;a;s fya;= jQ w;r iDKd;aul l%ufo l%shdjg kexu ;=< tajdfhys mdl ug
isjqkd' iDKd;aul l%ufohka w;sYh kS;Hdkql+, fkdjk miq;,hla ;=< l%shd;aul jqkd'
o;djh msgq lSf jevigyk foaYmd,khg k;= jQ w;r tu m%;s,dN wjYH iy la `k
ck;djg flaka.; jQfha keye' rf kS;sh yd iduh f.da;%sl hq.hlg fhduq fjka mej;s
w;r Y%S ,xldj jevji hq.hlg wj;SK fjka mej;=Kd'
zrdcmlaI md,khZ Y%S ,xldf mej;s wNHka;r wnqoh yd ;%ia;jdoh ;=rka lsu i`oyd lghq;=
l< nj i;Hhls' tu ld,h ;=< Tjqkg ;%ia;jdoh ;=rka l< yels jQfha wmf.a wkNsNjkSh
;%sO yuqodj yd fmd,sish ,nd ka Yla;sh ksihs' tu md,k ld,fha ;%ia;jdoh ;=rka lsug
Tjqka h;al< l%shdoduhg wmf.a m%idoh ysh hq;=hs' tkuq;a wm wu;l fkdl< hq;= ;j;a
lreKq lsysmhla iy ;%ia;jdoS .uka uf`.ys yerjq ,laIHh o u;lhg k`.d .; hq;= fjkjd'
jI 2001 wjika Nd.h iajQfha Y%S ,xldf b;d wnqold ld, iuhla f,ihs' iDKd;aul
wdl jOkhla" ieyeislka msreKq hqOuh mirhla yd wdl uuia:dkj,g t,a, jQ
m%ydr Y%S ,xldj wrdl lsug iu;a jqkd'

f ld,fha n,hg meKs .re rks,a l%uisxy w.ue;s;=ud we;= rcfha iuq;sjd ixl,am
;=<ska wdlh u;a l<d muKla fkdj Y%S ,xldf miq.d;ajhg o ms<sh fhdokq ,enqjd'
tu md,k ld,h ;=< wdlh jOk udj;g fhduq jqKd' ;%sO yuqodf yd fmd,sisfha hqOuh
lghq;= i`oyd wjYH jQ hqO WmlrK" w wdhqO iy WKavj, wjYH;djhka imqrd .ekSug yels
jQfha Tjqkaf.a ;a; ffOhho h<s m%;sIaGdmkh lrks' flfia jqjo w;s.re f'wd' chjOk
ckdm;s;=udf.a ieka *a/kaisiaflda kqjr m%ldYfha joka fuys h<s;a isyshg kxjd.; hq;=nj
ud is;kjd' Oumofha i`oyka m zzffjrfhka ffjrh fkdixisf`oa" wffjrfhka ffjrh
ixisf`oaZZ hk nq jok wmg ieuod wod< fjkjd' ;%ia;jdoh ;=rka l< o Y%S ,xldf ishu
ck fldgiaj, m%idoh ch .ekSug Tjqkg fkdyels jqkd' wmf.a mrud:h jkafka wmf.a
jx.; kdhl;=ud m%ldY l< m lreKdj uq,afldgf.k ish ck fldgiays ckm%idoh ,nd
.ekSuhs'
9.

wm m%cd;ka;%jdoh h<s m%;sIaGdmkh l<d muKla fkdj NS;sh iy wjkS;sh msgq l ksoyia kj
me;slvla jr l<d' cd;sl m%;sm;a;s o m%;sia:dmkh lrkakg yels jqkd' 19 jk wdKavql%u
jHjia:dj ixfYdaOkh lsu u.ska 17 jeks ixfYdaOkfha jQ m%Odk m%;smdokhka m%;sIaGdmkh
fldg n,d;aul lrkq ,enqjd' ta wkqj jHjia:dodhl iNdj ia:dms; lr we;s w;r iajdk
fldIka iNd o m;a fldg ;sfnkjd' wmf.a wruqK iy n,dfmdfrd;a;=j jkafka Y%S ,xldf
ishu iudc ;,hkag fkk m hymd,kfha m%;s,dN <`.d lru jk w;r tfia lsug wm
wIaGdk lrf.k iskjd'

10.

wmf.a isyskh jkafka ;j;a ,k wdlhlska ims iuDoau;a rgla ys lsuhs' wmf.a
ix;DIal oYlh ^Happiness Index) by< ugul mej;sh hq;=hs' wmf.a cd;sh hy
.=Kfhka yd hymeje;afuka fy iuDoau;a cd;shla h hq;=hs' wmf.a W;aidyh jkafka
wkd.; mrmqrg m%;s,dN N=la;s `ug yels wdl ksoyila ,nd uhs' by< ue wdodh ,nk
wdlhlg mj;kh f wruqKska" fl" uOH yd .=ld,Sk Wmdhud. fhdod .kska iy
jHqyd;aul ixjOk wNsfhda. ie,ls,a,g .kska ilia lrk ,o wruqKq yd b,lal <`.d lr
.ekSu wmf.a wNsm%dhhs' wmf.a wruqK ,shkm;shka lsysmfofkl= i`oyd w;d,u u fkdj
,shkm;shka ,shk .Kkla ys lsu i`oyd wjldY i<id uhs'

11.

fuu miqu hgf;a" .re w.%dud;H;=ud iska 2015 fkdjen nj 05 k fuu f.!rjkSh
iNdjg bm;a lrk ,o m%;sm;a;s m%ldYh ;=<ska 2016 jir i`oyd jk whjehg w;d,u oud
;sfnkjd' tu.ska my; i`oyka uOHld,Sk Wmdh ud.hka fhdackd lr ;sfnkjd'
w&
wd&
we&
wE&
b&

12.

/lshd wjia:d oi ,laIhla yslsu


wdodh by< kexu
.%dh wdlh ixjOkh lsu
.%dh iy j;=lrfha ck;djg;a" uOHu mdka;slhkag iy rcfha fiajlhkag;a
foam, whs;sh ,nd u
Yla;su;a yd mq,a uOHu mka;shla ys lr,Su

.re l:dkdhl;=uks" tu m%;sm;a;s m%ldYh b;d fYaIs;hs' tu m%ldYh fuu whjefhys


mokuhs' Y%S ,xld wdlhg .=ld,Sk Okd;aul m%;sM, f.k fok cd;sl jYfhka jeo.;a
mq,a m%;sm;a;s tu m%ldYfha we;=<;a fjkjd'

wdl yd ixjOk b,lal <`.d lr .ekSu

i`oyd ksjer wdl w;d,ula w;HjYH nj tu.ska meye<sju fmkajd fokjd' ksh;
b,lal yd wruqKq <`.d lr.; yelafla tjeks Yla;su;a w;d,ula u; lghq;= lsfuka
muKhs' id:l b .ukla i`oyd wdl l%shdud.j, uQ,sl fjkial lsu w;HjYH nj
tu wdl m%ldYfhka biau;= lr we;af;a tu ksihs'
13.

tneka wm rcfha m%;sm;a;s imdokfha fjf<`ofmd, ksoyfia l%shd;aul ug we;s ndOd


bj;a lsu i`oyd wjOdkh fhduq lrkjd' m%;sm;a;s m%ldYfhys wvx.= ksoyia m%;sixialrK
3

l%shdud. f ;;a;ajh hgf;a fYaI jeo.;alula .kq ,nkjd' wfmalaIs; m%;sixialrK


fhdackd fm!oa.,sl wxYfha wdl lghq;= fmdaIKh lrkjd muKla fkdj ffOhu;a lsu o
is lrkq we;' tfiau" tu.ska iuia; wdl l%shdj,sh ;=< Tjqkaf.a Okd;aul odhl;ajh
;yjqre lrkq we;'
14.

fhda; m%;sm;a;s" wod< m%;sixialrK yryd l%shd;aul lrkq ,nk w;r" jir .Kkdjla mqrd
ksis wjOdkhla fhduq fkdl< rdcH jHjidhhka iy cd;Hka;r fj<`o lghq;= flfrys fYaI
wjOdkh fuys fhduq fjkjd' Y%S ,xldf jHdmdr m%cdjf.a Wkak;shg w.;s.dj n,mE
miq.sh rcfha lreu Wreuhkaf.ka uqod .ekSu i`oyd m%;sixialrKhka w;HjYH fjkjd' fodaI
iy.; wdl m%;sm;a;s yd wl%uj;a wdl l<ukdlrK mphka miq.sh rdcmlaI md,k
iufha olakg ,enqKq w;r fhda; m%;sixialrK yd l%uj;a wdl m%;sm;a;s Tiafia wm rch
tjeks iDKd;aul l%ufohka neyer lrkq we;'

15.

fujeks m%;sixialrK ;=<ska foaYSh jHdmdr lafIa;%hkays ;r`.ld;ajh je hqKq fldg


cd;Hka;r fj<`ofmd< iy wdfhdack m%jOkh fukau Y%S ,dxlslhkaf.a ksmqK;djh iy
M,odhS;djh jOkh l< hq;= w;r tys cd;Hka;r wdl m%jK;d ms<sn`oj o ie,ls,a,
fhduql< hq;=j ;sfnkjd' ta jf.au wm iudc idOdrK;aj uQ,Ou u; mokj kqu flaka
lr.;a iudc fjf<`om, wdlhla o f.dvke.sh hq;= fjkjd'

16.

wdl lafIa;%h muKla fkdj foaYmd,k" iudcuh" wOHdmk yd fi!LH lafIa;%hka o


Yla;su;a lsu i`oyd iqiq hdka;%Khka ia:dms; lsu wmf.a ie,iquhs' Y%S ,dxlslhkaf.a uQ,sl
wjYH;d jk bv" ksjdi" wOHdmk iy fi!LH ms<sn`oj wmf.a wjOdkh fhduq fldg
;sfnkjd' .re w.%dud;H;=ud iska 2015 fkdjen 05 jk k fuu W;a;;r iNdjg bm;a
lrk ,o m%;sm;a;s m%ldYfhys fuu ish lreKq wka;.;j ;sfnkafka tneks'

17.

wm .ska .gu wjdOdkhg ,la l< hq;af;a wmf.a m%Odk jfkdamdh jk

lDIsludka;h

k`.d isgqu i`oydhs' wmf.a wdlh lDIsluh u; mok fjkjd' wdYsjdo,;a cd;shla f,i
wmf.a cd;sh k l< yelshs' wmf.a w;s.re ckdm;s;=ud wNsudkfhka hq;=j m%ldY lrkafka
t;=ud f.d ckmohlska yd f.d mrmrdjlska mejf;k njhs' w;s.re ffu;%Smd, isfiak
ckm;s;=udf.a lDIsldl fufyjr ;=<ska Y%S ,xldj wdydrfhka iqrlaIs; jkjd muKla fkdj
lDIsldl ksIamdok wmkhkhgo fkdfnda l,lska fhduq jkq we;s' tg wmyg Y%S ,xldj
b;sydifha i`oyka m h<s;a wdishdf OdkHd.drh f,i k l< yelsjkq we;' wmf.a w;s.re
ckdm;s ffu;%Smd, isfiak ue;s;=udf.a ksrka;r lemu Y%S ,xldf lDIs wdlh idrj;a
m%;s,dNhkag n`ka lsug fya;=jkq we;'
18.

ksoyiska miq mej;s rchka l%shd;aul lrk ,o wdl m%;sm;a;s Yaf,aIKh lr ne,Sfuka
j;udk ;;a;ajhkag fya;= jQ Okd;aul yd iDKd;aul ;;a;ajhka y`kd.ekSug wjia:dj
,efnkjd'

2016 whjeh i`oyd jQ miqu


19.

.re l:dkdhl;=uks" fuu whjeh fhdackd bm;a lsf mdol jQ miqu ms<sn`oj
Tn;=udf.a wjOdkh fhduq lrug ud ka leu;shs' 1948 jIfha ksoyi ,enQ od isg wo
olajd Y%S ,xldf wdl m%;sm;a;Ska Okjd" iudcjd yd iqNidOk wdl uQ,Ou u;
foda,kh jqkd' fjka fjka md,k iuhka ;=< fuu wdl m%;sm;a;s iDcqj" jl%j fyda Y%j
l%shd;aul jQ nj wm okakd lreKla'

ksoyi ,enQ od isg 1977 olajd

20.

1948 wm ,o ksoyi fl;r iduld jQfhao hkak fyd`kau iksgqyka jk joka fm<la Y%S
,dxldf

YsIaG;u b;sydi{hl= jk uydpdh fla t o is,ajdf.a fl igykla ;=<ska

m%ldYs;hs' tod t;=ud Y%S ,xldj ye`kajQfha zzkS;sh" iduh yd ia:djr;ajfha lafIau N+hlaZZ
jYfhkqhs' fojk f,dal hqoaOfhka miqj ksoyi ,nd .ekSu i`oyd wr., l< fjk;a fndfyda
rgj,a yd ii`ok g wm ,o ch.%yKh iqfYaIS fjkjd' ta ukao h;a fndfyda rgj, ksoyia
wr., f,a je.s iy wkfmalaIs; isj,ska .yk jQ nekqhs'
21.

Y%S ,dxlsl foaYmd,k b;sydifha" j;auka cd;sl iyfhda.s;d rchg wkqrEms; ;j;a rchla f,i
k l< yelafla uydudkH 'tia' fiakdkdhl ue;s`ka isxy, uyd iNdj iy fou<
fldka.%ih o we;=j ish

m%cdjka taldnoaOj ia:dms; l< m<uq ksoyia rchhs'

tl, Y%S

,xldf wdlh uqukskau lDIsluh mok lr.;a wdlhla jQ w;r f;a" rn iy fmd,a
lDIsldl wdlfha fld` kdrh fukau m%Odk wmkhk NdKav f,i o k l< yelshs'
tjeks oa;aj wdlhla tl, ck;djf.a wdl wjYH;d imqrd,Sug bjy,a jqkd' weuldkq
fvd, 120 la muK jQ tal mqoa., wdodhu yd weuldkq fvd, ,shk 1 la muK jQ wdlh
tu iufha m%Odk wdl oYl f,i k lrkakg mqjka'
22.

fuu ld, mrdih ;=< Y%S ,xldj ksoyia fj<`om,la f,i cd;Hka;rhg o ldYh jQfha wju jQ
wdl kshdukhka u;h' tfia jqj;a" wmkhk wvq ugul mej;Su yd wLKavj l%shd;aul jQ
iqNidOk myiql wdlh wjodkulg ,la l<d' foaYmd,k jYfhka l%shd;aul l<
iqNidOk myiql wdl ixjOkhg wys;lr f,i n,mE w;r fkdfhla jHjidhhka
ie,iqula fkdue;sj cki;= lsf l%shdj,shg ,lau o wdlfha w.;s.d;ajhg n,mEula
we;s lrkq ,enqjd'

23.

70 oYlfha werUqu;a iu`. Y%S ,dxlslhka i,dl iy wdl iSudnkaOk u.ska neKq ixjD;
wdlhla foig rg fhduq jqkd' tu md,k iuh u;l we;s ish,a,kagu tod mej;s zyd,a
fmdZ iy zmdka fmda,sZ ms<sn|j wlue;af;ka fyda u;lhg f.dkq lr .; yels jkq we;s'
tmuKla fkdj" frms<s iy wfkl=;a uQ,sl wjYH;djhka tu i,dl iy iSud nkaOk u;
flaka.; jQ neka ck;djf.a wdl ksoyi o ienkau iSud jqKd' tu ld, mfoh ;=<
f;dard.;a mdfNda.sl NdKav m%jdykhgo ndOl mkjkq ,enQjd' Y%S ,xldf m%:u Odhl
ckdm;sjrhd jQ w;s.re f' wd' chjOk ue;s;=ud 1977 l%shd;aul l< jD; wdl
m%;sm;a;s mok lr.;a m%;sixialrK ;=<ska Y%S ,xldj jD; wdl rgdjlg fhduq lrjkq
,enQjd'

24.

1977 o wmf.a wdlh t;r Yd, wdlhla f,i k l< fkdyelafla wefuldkq
fvd, 294 la jQ tal mqoa., wdodhu iy wefuldkq fvd, ,shk 4'1 l muK wdlhla
f,i mej;Su ksidh' ;jo" 1948 isg 1977 olajd ;sia jirla ;=< tal mqoa., wdodhu jOkh
we;af;a wefuldkq fvd, 174 la jeks iq ugulsks'

1977 kj ka;kh
25.

tlai;a cd;sl mlaI rch 1977 w;sYsIaG ch.%yKhla ,nd.;a w;r Y%S ,xld wdlh jD;
wdlhla f,i laIKslj mj;kh jqkd' ta wkqj" jD; wdlhlg fhduq jQ ol=Kq
wdishdf m%:u rg njg Y%S ,xldj m;a jqKd' fuu ksoyia wdl m%;sm;a;s

O foaY

wdfhdaclhkag M,odhS jHdmD;Skays wfhdack wjia:d <d l< w;r Y%S ,xldfjys mej;s
iudcjd iSud udhs iys; ixjD; wdl l%ufohkaf.ka bj;aj jeka; wdl jOkhla
,nd .ekSug fya;= jqKd'
26.

wdkhk iSudjka wju lsu" uQ,H fjf<`om, ksoyia lsu" taldnoaO foaY ksuh l%uhla
y`kajd u" rdcH wdh;k u.ska is jQ fj<| taldldrh bj;a lsu" , md,k l%ufo ,sys,a
lsu iy rdcH wdh;khka fm!oa.,SlrKh lsu fuu ld,h ;=< isjQ l%shdld m%;sixialrK
5

fjkjd' fuu wdl m%;sixialrK l%shdj,sfha m%Odk ixl,am wkqj rgl wdl jOkfha
l%shdld hdka;%Kh jk f,i fm!oa.,sl wxYhg wdrdOkd ,enqKq w;r zrchlg jHdmdr lsf
jHdmdrhg fhduq h fkdyelZ hk lshuk fuu m%;sm;a;shg b;du inkaO fjkjd'
27.

osjx.; w;s.re f' wd' chjOk ckdm;sjrhdf.a wud;H uKav,h iqfYaIS jQ foaYmd,k
p;hkaf.ka iuka; jQ w;r tys m%Odk p; f,i osjx.; w;s.re rKisxy fm%auodi" udf.a
.=re jQ osjx.; .re ,,s;a we;=,;auqo,s" osjx.; .re .dKS idkdhl iy .re frdkS o fu,a
hk kduhka isysm;a lrkjd' tfukau tjlg tu wud;H uKav, ;=< ke`.S wd foaYmd,k
;rejla jQ j;auka w.%dud;H .re rks,a l%uisxy ue;s;=ud o lghq;= lrkq ,enqjd' fuu iqfYaIS
foaYmd,k p;hka Y%S ,xldf wdlh hyu.g fhduq fldg wdl jOk f.h ishhg 6
l muK idudkHhlg /f.k wdjd muKla fkdj foAY wdOdr iy foaY wdfhdackhkays
iqfYaIS jOkhla o we;slr,Sug iu;a jqkd'

28.

1983 ;Sj% jQ wNHka;r wr., iy .egq wdl jOk f.h miqnEulg ,la l< o" tlai;a
cd;sl mlaI rcfha wdl m%;sixialrK l%shdj,sh 1994 olajd fkdkej;S bhgu fhduq jqkd'
1994 w;s.re pkasld nKavdrkdhl l=udr;=x. ue;sKsh fmd fmruqfKka Y%S ,xldf m%:u
ckdm;sjh f,i f;a m;a jqkd'

1994 isg 2001 olajd fmd fmruqK rcfha md,k iuh


29.

1994 oS n,hg m;a jQ kj rch jD; wdl l%shdj,sh udkqIsl uq yqKqjrlska hq;=j fkdlvjd
bhg f.k .sh w;r rdcH wdh;k fm!oa.,SlrKh lsf l%shdj,sh lk lrkq ,enqjd'
;j rg;a ;Sj% jQ wNHka;r wr., iy ;%ia;jd l%shdoduhkays w;=re M,hla f,i wdl
uuia:dkhkag t,a, jQ ;%ia;jd m%ydrhka fya;=fjka wdlfha jOk f.h wvd, jqkd' Y%S
,xldf wdlh Wfoid rchg l< yels fufyjr wvd< fjka mej;s w;r thg m%Odk
jYfhka fya;= jQfha

wdlh kxjd,Su fjkqjg ;%ia;jdoh uev,Sug rcfha wjOdkh fhduq

lsug isuhs' jir 2000 jk g o Y%S ,xldj idfmalaI jYfhka wvq wdodh,dNS wdlhla
jQfha talmqoa., wdodhu we'fvd' 869 la jQ neks' o< foaYSh ksIamdos;fha jkdlu we'fvd'
,shk 16'6 la jQ w;r /lshdj ishhg 10 lg wdikak jqkd' fuu miqu ;=< ksoyi ,efuka
miq m%:u jrg Y%S ,xld wdlfha iDKd;aul jOkhla 2001 jd;d jqkd'
2001 isg 2004 olajd fojirl yerjqu
30.

fuu ld,h ;=< w.%dud;Hjrhd jQ .re rks,a l%uisxy ue;s;=ukaf.a tlai;a cd;sl mlaI rch
fuu iDKd;aul wdl m%jK;djh fjkiafldg h<s;a jrla Okd;aul jOkhlg wdlh
fhduq l<d' tu rcfha kj lau ;=<ska fkdfhla jHjidhlhkag O jQ wjia:djka i,ika
kj wdfhdack /ila wdlhg ,enqKq w;r

hymd,kh iy ksoNdjh o Yla;su;a jqkd'

f;dard.;a wdl m%;sm;a;s u.ska O m%;s,dN ck;djg ,nd ka w;r h<s;a jrla Y%S ,xldf
wdlh hym;a udj;lg fhduq lrkq ,enqjd'
31.

fujeks Yla;su;a l%ufohla ;=<ska ukao.d wdlh m%f.j;a l< w;r fmr rcfha ukao.d
u fjkia fldg hym;a ;;a;ajhla w;a lr .ekSu i`oyd lkka fjkiau wruqKq lr.;a
kj m%fYhka y`kajdfokq ,enqjd' flfia jqj;a" fuu ld, mrdifha wdrNh my; lafjk
m%ldYh ;=<ska fyd`ka wjfndaO lr.kakg mqjka'

zzY%S ,xldj jka; wdl wnqohlg f.drej we;' tys i;Hh jkafka wmf.a Khnr;djh
fuu wnqohg fya;= mdol we;s njhs' ;jo" iqiq m%;slu fkdfhjfyd;a Y%S ,xldf b
mrmrdjkag /lshd ys`.hlg iy wju wdodh ugulg uqyqK ug isjkq we;' tneka Y%S
,xldj kdYuqLhg hd fkd /l .ekSu i`oyd ;=,kd;aul kj laula ;=< l%shd lsu b;d

jeo.;a f' ;j rg;a mj;sk l%ufoh wkq.ukh l< fkdyels w;r m%;sixialrKj,g jyd
fhduq h hq;=h'ZZ
32.

.re l:dkdhl;=uks"

tod ksYa;j y`kd.;a tu ;;a;ajh wo mj;sk ;;a;ajhg;a tlfia

wdfoaY l< yels nj uf.a ye`.Suhs' tu joka fm< h<s h<s;a Y%jKh l< hq;= nj uf.a
Yajdihhs'
33.

2001 n,hg m;ajQ rch jir fol yudrla md,kfha fhfoka lemS fmfkk m%;sm;a;suh
fjkial is lrka iqfYaIS

jQ mk;a lsysmhla iu; lr .kq ,enqjd' ta w;rg rdcH uQ,H

l<ukdlrK ^j.lSu& mk;" mdfNda.sl lghq;= ms<sn`o wld mk;" llrejkaf.a rlaIdj
wjika lsf mk;" ldl wdrjq,a mk;" ia;%Ska" ;reK wh yd <uhska fiajfhys fhou
ms<sn`o mk; iy iqNidOk m%;s,dN mk; wvx.= fjkjd' ;jo" kj uy nexl= mk; iy foaY
ksuh l<ukdlrK mk; jeks ma,h fhdackd y`kajd ug fmr rch iqrejd ykq
,enqjd'
34.

rdcH wxYfha m%;sixialrK yryd wdlfha iSud nkaOk ,sys,a lsug iy foaY wdfhdack
wdlYkh lr .ekSu i`oyd l,am l%shd ud. y`kajd u ;=<ska wdlh kxjd,Sug;a fuu
ld,h ;=< fYaI mY%uhla orkq ,enQjd'

35.

fuu m%.;sYS,S yd m%.ukld mshjrhka foaYmd,k jYfhka ckm%sh fkdjqjo" ksYa; uQ,H
khla iys; rchla iy fjf<`ofmd< ys;ld wdl m%;sm;a;s we;s lr,Sug tajd iu;a jqkd'
fuu iS; ld, mrdih ;=< wmg fkdfhla foaY rdcHhka yd tlafjka Tjqkaf.a iyfhda.h
iy Wmldr ,nd .kska wdl hqKqj i`oyd kj laulska hq;=j lghq;= lsug u mEkd'
tys m%;sM,hla jYfhka ,enqKq wdfhdack fya;=fjka je jQ M,odhS;dj u; wdlh ishhg 6
lg je f.hlska jOkh jQ w;r WoaOukh ishhg 2 lg muK wvq jqkd'
2004 wfm%a,a ui isjQ rch fjkiau fya;=fjka

flfiafj;;a"

n,dfmdfrd;a;= jQ wkd.; jOkh iy

wdl mqkreoh idlaId;a lr .ekSug fkdyels jqkd'


2005-2014 rdcmlaI md,k iuh
36.

2005-2014 ld, mfoh b;sydi.; jkafka ck;djf.a wyi Wig iajQ n,dfmdfrd;a;=
iuqodhlg ksis ms<s;=re ,nd fkdka hq.hla f,ihs'

37.

jir 2009 oS wod< iEu fokdf.au fy<d lSug ,la jQ wNHka;r wnqoh yd ;%ia;jdoS Wjr
oYl ;=kl muK ld,hlg miq iyuq,skau Wmqgd ug yels u ;=<ska ;%ia;jdofha w`re yd
wudkqIsl me;slv ksud lsug yels jqKd' ta iu`.u Y%S ,dxlslhka ishfokd fkdbjis,su;aj
n,dfmdfrd;a;= jQfha iuDoau;a iy i;=ka ms wkd.;hla we;sjkq lSughs' wr.,fha WP;u
wjia:djkays m ;olr.kakd f,i ck;dj kqj;a l< md,lhska wr.,h wjidkfha tu
m ,sys,a lsu i`oyd lsis fjfyila fkd.;a nj i;Hhls' wdlh o b;du wk;=reodhS
udj;lg fhduq jQfha fkka k jejk Khnr;djh fya;=fjks' zf.dfn,aiaZ kHdhjd rdcH
ksfhda;hska iska m;=rjk ,o wdl w;sYfhdala;sh iy rdcH md,lhska fjkqfjka .ehQ
m%Yia;s .dhkd Y%S ,xldj fuf.dv h fkdyels .eUqre m%md;hlg weo oukakg fya;= jqkd'
fuu w;sYfhdala;sfha nqnq, mqmqrd hdu ish hq;=j ;snQ w;r 2015 ckjd 8 jeks iqfYaIS
kfha th mqmqrd .sh w;r fjkilg uq, mqrka Y%S ,xldjg kj hq.hla Wod jqkd'

38.

2009 jIfhka miq wnqold jd;djrKfhka Kq hq.h ;=< nyq;rhlf.a n,dfmdfrd;a;=j


jQfha Y%S ,dxlslhka h<s;a wj fldg iEu ckj.hlgu" iEu wd.ulgu" iEu fokdgu fmd
jQ fid`re wkd.;hla Wodlr .ekSugh' wdlfhys h<s msula o Tjqka n,dfmdfrd;a;= jqkd'

39.

.re l:dkdhl;=uks" f wjia:df udf.a j.lSu jkafka tu w;s oreKq ;%ia;jd


jHikfhka wfma uu frd ka ishu wdrlaIl wxY ks,Odkag m%Kduh mqolr,Suhs' Tjqka
iska mrdch lrkq ,enQf rere ;%ia;jdoh iy l,a.; jQ jd.sl wnQohhs' Tjqkaf.a lemu
wmf.a u;lfha iod wkqiaurKSh nj udf.a Yajdihhs' Tjqka l< lemu fl;r isysjgk iy
iureM,l ia:dms; l<;a lshd ksu l< fkdyels jkq we;' ;jo Tjqkaf.a lemu ;=<ska ,nd
ka ta fid`re iduh /l .ekSu ieugu l< hq;=hs' wm j;a jk f,dalfha mj;sk ;ckhka
.ek wjfndaOfhka lghq;= lrkjd' wm ;%ia;jdofha fjkiajk uqyqKqjr ms<sn`oj o ksis
wjOdkfhka iskjd' iduh /l .ekSu i|yd fldkajQ m%;sm;a;shlg f.dkq fkd wmf.a ;%
rdcHhka iy wmf.a wi,ajeis rdcHhka iu`. w;aje,a ne`o .kska WmdhYS,S l%shdud.hkag
fhduq h hq;=hs' rgl cd;sl wdrlaIdj Wfoid kk;u l%fudamdh Nd;d lsu b;d jeo.;a
fjkjd' rchla f,i wm lsis gl rf wdrlaIdj ,>q fldg fkdis;k w;r rf cd;sl
wdrlaIdj fjkqfjka Wmu odhl;ajh ,nd fok njg fmdfrdka jkjd'

40.

rgl wdlh w;sYfhdala;sh iy md,lhka fjkqfjka lrkq ,nk m%Yia;s .dhkd ;=<
ia:dmkh l< fkdyelshs' rdcmlaI md,k iuh ;=< ixpdrl lafIa;%h h<s;a jOkh u
wdrN jQ nj ienEjla'

Y%S ,xldf wdl jOkh Wfoid ma;su;a miq;,hla ia:dms;j

;skd' wdfhdaclhka h<s;a jrla Y%S ,xldjg meKsfha Okd;aul ka;khlsks' cd;Hka;r
m%d.aOk fj<`ofmd< yryd kj wjia:d rdYshla rdcH iy rdcH fkdjk wxYhkag Wod jqkd' tys
m%;sM,hla f,i wdl jOk f.h je jQ w;r Y%S ,xldj ue wdodh

wdlhla iys;

rgla njg m;afjka ;snqkd' tkuq;a jka; jHikhlg wm rg f.dre jQfha rcfha .c ;=re
foaYmd,k{fhl= iy Tyqf.a iyprhka ol=Kqlrfha ixpdrl fydag,hlg we;= ixpdrlhka
fofofkl=g t,a, l< jka; m%ydrh fya;=fjks' wm ish,a,ka okakd m ta yd inkaO jQ
wlrK l%shdj,sh o n,dfmdfrd;a;= fkdjQ wdldrhg m%udo jQ w;r tu ixpdrlhka meKs
rgj,g ta ms<sn`oj lghq;= lsug uey;a ug is jqkd' foaYmd,k .c ;=rkaf.a ;j;a
fujeks fkdmy;al fya;=fjka rch muKla fkdj rg o wjudkhg m;a lrka wdl
jOkh wvd, jqkd'
41.

wm yg mjid ;snqfka 2009 g miq ld, mrdih ;=< Y%S ,xldj jka; wdl jOkhlg ,la jQ
njhs' tfy;a idudkH Y%S ,dxlslfhl=g f yryd ,enqKq m%;s,dN fudkjdo? ue wdodh rgla
f,i 2016 ia:dms; u Tjqka i`oyka lf<a iqfYaIS lvbula f,iskqhs' th tfia jqj;a"
cd;Hka;r wmjdo iy fndfyda rgj,a ms<sfkd.;a foaY m%;sm;a;s yd tjlg mej;s rcfha
foaYmd,k :Hd iudf,dapk foia rgj, wdfhdaclhka ms<s .;af;a keye' Y%S ,xldj
jHdmdrj, ksr; f myiq;d oYlfha my;g jegqkd' tl, lek wud;Hjrfhl= tlai;a
cd;Skaf.a ixOdkh bmsg Wmjdihl ksr; f kdglh n,y;aldrfhka n,d isug Y%S
,dxlslhkaj fhduq lrkq ,enqjd' tu kdglh wjika jqfkaa rdcH kdhlhd iska Tyqg ;e,s
j;=r rejla fmfuks' fujeks foaYmd,k m%yikhka iuyreka

l=,au;a l<d' kuq;a"

wmyiq;djhg m;a jQfha Y%S ,xldjhs' n,dfmdfrd;a;= jQ iDcq foaY wdfhdack fkd,enqkd
muKla fkdj ;%YS,S rdcHhka ,nd ka 'tia'mS' ma,ia jeks myiql o wys ug .;jQfha
iS; ld,iSudjla' Y%S ,xldj fika fika wdl w.dOhla lrd <x fjka cd;Hka;r
indOl mekf wjodkulg o ,lajqkd'
42.

wjYH wdl m%;sixialrK is lrka rg ;sridr ixjOkhlg fhduq

lsug iajKuh

wjia:djla miq.sh rchg Wod ;snqKd' hym;a laula yd lk foaYmd,k iy wdl


fufyhula ;=<ska Y%S ,xldj by< ue wdodh,dNS rgla njg m;a lsug bv lv ;snqkd'
tjeks idOkSh l%shdj,shla yryd ue wdodh rgl is h yels w.;s.d yd mriamr frda
.eg u yer b wkd.;h iuDu;a l< yelsjo ;snqKd' tjlg mej;s wroYS foaYmd,k
miqu ;=< mej;s wnqold wdl uQ,Ou fya;=fjka Y%S ,xldf fj<`o mdYjlrejka iy
8

wdfhdaclhska Y%S ,xldj yer .sh w;r tu.ska mSvkhg ,la jQfha rcfha uQ,H ;;a;ajhhs'
fuksid idj wdlfhys o O wiu;=,s;;d we;s jqkd'
43.

wms wjdofhka ms<s.; hq;= lreKla jkafka miq.sh rch rf h;, myiql hqKq lsu
i`oyd lghq;= l< njhs' tfia jqj;a"

tu l;jHh uyd ud." jrdh iy .=jka f;dgqm,j,a

i`oyd b;d je fmd<shlg foaY Kh ,ndf.k rdcH fldka;%d;a yd m%imdok l%ufohka


W,a,x>kh lrka is l< nj o i`oyka l< hq;=hs' .re l:dkdhl;=uks" wlue;af;ka jqjo f
ms<sn`oj ;jrg;a iudf,dapkh l< hq;= jkafka h;, myiql kexu i`oyd wkq.ukh l<
wm%ikak iy jD;a;Suh fkdjk" iqiq uQ,H l<ukdlrKfhka" iy mdroDYH yd hymd,kfhka
f;dr l%ufoh rfgys wdlhg iDKd;aul n,mEula we;s l< ksihs'
44.

mej;s rch iska b;d je fmd<S wkqmd;slhlg foaY Kh ,nd .;a w;r tu Khnr;djh
fukau Kh jdl iy fmd<S f.f mSvkh wm rgg iqYd, f,i n,md ;sfnkjd' fuu uQ,H
m%;smdok je jYfhka fhdojd ;snqfKa uyd ud." wf.S ud. iy jrdhj,a f.dvkexughs'
fujeks je fmd<S u; ,nd.;a m%d.aOkh flld,Skj foaYSh fyda foaYSh Kh f.ug yels
jk wdodh ,eh yels jHdmD;s i|yd fkdfhdojd > ld,Sk wdfhdack fukau
YlH;djfhka f;dr jHdmD;s i`oyd o fhdojd ;sfnkjd' cd;Hka;r .=jka fiajd flfia fj;;a
foaYSh .=jka fiajdj, .=jkahdkdj;a f.dv fkdnisk .=jkaf;dgqm,la msys tlu rg f,i Y%S
,xldj ye`kah yels w;r ka tu .=jkaf;dgqm, fudKrekag rc oykla f,i mj;skjd'
ynkaf;dg jrdho n,dfmdfrd;a;= jQ m kdl lghq;= i`oyd flaka.; fkd we;s nj wm
ljqre;a okakd lreKla' tu jrdhg mefKk ke ixLHdj wvq ugul mj;skjd' ta flfia
jqj;a" tu jrdh iy .=jkaf;dgqm, ksudKh lsug odhl jQ rdcH kdhlhdf.a kduh iys;
mqjre muKla fndfyda g ixpdrh i`oyd tu ia:dkj,g msfik idudkH ck;djg l.;
yelsh'

45.

.re l:dkdhl;=uks" wm ks, ugfuka k.;a iy ks, fkdjk ugfuka k.;a oE whsia
lkaol YSIhg;a jvd l=vd jkakg mqjka' uYk l%ufohg l,la .; h yels jqj;a wm
i;= idlaIs ldygj;a jdohg ,la l< fkdyels nj wmf.a ye`.Suhs' uu h<s;a jrla foaYudul
ck;djf.ka b,a,d iskafka bjiSfuka hq;=j uYk l%shdj,sh foi n,d isk f,ihs' wmf.a
n,dfmdfrd;a;=j jerlrejka ksfodia lsu fkdj Tjqkag o`vqj ,nd uhs' ;jo" foaY rgj,
r`ojd we;s uqo,a Y%S ,xldjg f.k;a wdfhdackh lrk f,i wm wdorKSh ud;D N+h wod<
mqrjeishkag iqfYaIS wdhdpkhla lrkakg fuu wjia:df ud leu;shs' Y%S ,xldjg f
wjia:df tjeks wdfhdack w;HjYH nj wmf.a Yajdihhs'

46.

miq.sh md,k iufha n wdodh ugu fkdkj;ajd wvqfjka 2014 o< foaYSh
ksIamd;fhka ishhg 10'2 lg wvq jqkd' tneka Y%S ,xldj wvqu n wdodh m%;sY;hla ,nk
rgla njg m;aj ;sfnkjd' ;jo" tl, w;sYfhdala;sfhka wdl jOkh .ek Wo wekqjo wo
rdcH wdodhu Kh fiajd f. i`oydj;a m%udKj;a jkafka keye' tkuq;a" Tjqka Wo wekqf
Y%S ,xldj wdishdf wdYaphh

hkqfjka k lrks' ienekau" wm m%dfhda.sl yd idOkSh

wdl rgdfjka fukau h:d:fhka o wdl jHikhlg ,la ;sfnkjd' wm uis,su;a


h hq;af;a tu rch iufha wdl fYaI{hka jir oyhl ;u md,k ld,h ;=< l%shd;aul
lf<a l=uk wdl uQ,Ouhka o hkak ms<sn`ojhs'
47.

wmg ksYa;j Yaf,aIKh l< yelafla iuyr h;, myiql ia:dms; l<;a miq.sh rcfha
wdl m%;sm;a;s yd wod< ;SrK ;=<ska .%dh iy m%dfoaYSh

ck;djg is jQ fiajh b;d wvq

ugul mj;sk njhs' wmf.a ck;dj rfgys jkd,sh jk w;r miq.sh oYlh ;=< Tjqkaf.a
jk ;;a;ajfha

meye,s fjkila is keye' wdodh fn hdf Iu;d oYlh imj

Yaf,aIKh l<fyd;a fmkS hkafka ck;djf.ka iq fldgila cd;sl wdodhfuka je


fldgila N=la;s `k njhs'
2015 ( cd;sl iyfhda.S;d rch - Y%S ,xldf kj foaYmd,k oelau
48.

2015 ckjd udifha ffu;%Smd, isfiak ue;s;=ud ckdm;s OQrhg f;a m;au yd .re
w.%dud;H rks,a l%uisxy ue;s;=udf.a m%Yia; kdhl;ajh hgf;a tlai;a cd;sl mlaIfha
m%Odk;ajfhka kj iyfhda.S;d cd;sl rchla ysu" Y%S ,xldf iudc wdl b;sydifha yd
iuld,Sk foaYmd,kfha kj msgqjla fmr,Sug iu;a ;sfnkjd' wm ,o fuu uy`.= wjia:dj
rf wdk.; fi!NHd.Hh Wodlr,Su i`oyd wjYH iqiq l%shdud. .ekSug fhdod.; hq;= jk
w;r 2009 jif yd Bg fmr wjia:dj, fuka fuu wjia:dj u`. ye hdug bv fkdh
hq;= njg uu wjOdrKh lrkjd' keiS .sh fcdaka t*a flk wefuldkq ckdm;sjrhdf.a
iqm%isoaO joka tk zTn fjkqfjka rgg l< yels foa fkdj Tfnka rgg h hq;= foa .ek
is;kakZ .ek wmgo is;a fhduq lsug ka ld,h t<U ;sfnkjd'

49.

kj rch msysgqfuka miq iudcfha fkdfhl=;a wxYhkaf.ka bm;a jQ O .egj,g wmg


uqyqK ug isjqkd' ue wdodh rgla f,i ms<s.ekSug fya;=jk muKg by< tal mqoa.,
wdodhula ,nkafka k rf ck.ykfhka je fldgila j;a u i`oyd wr.,hl
fhfokafka ukao? wdl jOk f.h b;d by< k iy WoaOukh b;d wvq k ffoksl
;h f.jd .; fkdyels muKg w;HjYH NdKavhkays , km;d by< hkafka wehs ?
cd;Hka;r fj<`ofmdf<ys f;,a < my< hkafka k wm rf bkaOk < my< fkdoukafka
wehs? hkd .eg wm fj; fhduq jqkd' miq.sh fl ld, mrdih ;=< Okd;aul l%shdud.j,g
t<ug wmg yels jqjo fkdiKq ;j;a .eg rdYshla mj;sk nj ms<s.; hq;=j ;sfnkjd'

50.

wdlh jOkh jkafka k wmf.a orejkag ;ju;a /lshd fkdue;af;a wehs? Tjqka foaY
/lshd fidhkafka wehs?

wdl jYfhka wfmalaIs; m%;sM, fkd,efnk kqiqiq ia:dkj,

msysgqjk .=jkaf;dgqfmd<j,a iy cd;sl jHdmD;sj, wjYH;djhla ;sfnkjdo? W;aiyjka; yd


lemfuka l%shd lrk uOHu mdka;sl mjq,lg l=vd fudag r:hla ,g .; yels jkafka
ljodo? wdlh jOkh jkafka k n wdodh wkqmd;h wvq jkafka wehs? flfhka
lsjfyd;a nyq;r iudch ie<ls,su;a jkafka Y%S ,xld wdlfha i;H ;;a;ajh l=ulao hkak
.ekhs'
51.

fufia bm;a jk .eg miq.sh rcfhka wmg odhdo jQ Wreuhka u; mokj we;s nj lsj
hq;=hs' wdlYKSh wdl jOk f.hla w;alrf.k ;sfnk njg jQ ye`.Sula we;s lrkakg
W;aidy l<o wmg Wreu jQ wdl wjodku fkdfhla lafIa;%hkag ldYh wdlfha m%Odk
jHqyhg o n,md we;s nj lsj hq;=h' tfiau" wdl jOkh m%Odk jYfhka mokj ;snqfKa
wf, l< fkdyels lafIa;%hka u;h' rdcH uQ,H wxYfha Yauhckl rdcH uQ,H tald.%;d
l%shdj,shla .ek Wo wekqjo rdcH uQ,H jHqyfha we;s m%Odk j,;djhka i`.jd we;s nj;a
i`oyka l< hq;=hs' mqkrdj;k ho i`oyd jQ ne` l%ufhka jOkh fuka udkj im;a
ixjOkh i`oyd jQ wdfhdackh wju u u; .= ld,Sk M,odhS;djh wk;=reodhl ;;a;ajhlg
m;a jQ w;r o;djfhka fmf,kakkaf.a ixLHdj wvq jqjo" wldhlaIu f,i im;a fnhdf
m%;sM,hla f,i wdodh ug w;r wiu;djh jOkh u isjqkd' m%Yia; ugug jvd wvq
iudc iqnidOk l%shdj,shla mej;s nj;a ta iu`.u lsj hq;=hs'

52.

wdl jHikfha ;;a;ajh msgdr .e,Sug wdikak ;;a;ajhl mej;=Kd' .re l:dkdhl;=uks"
fuu whjeh fhdackd ilia lsu i`oyd wm Yd, W;aidyhla ork ,o w;r 2016 cd;sl
whjeh ;=<ska wmg fhduq jQ .eg fndfyduhlg ms<s;=re ,nd ug wm woyia lrk nj i`oyka
lrkakg leu;shs'
10

rdcH uQ,H ;;a;ajh iy j;udk wdlh


53.

.re l:dkdhl;=uks" uu ka leu;shs wm bfha ;sfnk wNsfhda.d;aul jeka; ldhNdrh


ms<sn`oj meye<s lsug' Y%S ,xld wdlh f.h hq;= Yd, Kh iNdrhl iy whjeh ys`.hl
ysr ;sfnkjd' uu kej; kej;;a m%ldY lrkafka fuu Kh iy whjeh ys`.h ms<sn`o .egj
wm iska ksudKh lrk ,oaola fkdj wmg Wreu jQ" wlue;af;ka jqjo wksYa; fldkafoais
;=< ord.; hq;=j we;s ;;a;ajhla njh' fuys wm iska wdl oDIafhka muKla fkdj
iudc yd foaYmd,k oDIafhka o ms<s.; yels m%;sM, f.k fok kejq fjkila we;sjk m
iqnjdj lghq;= l< hq;= fjkjd' we;af;kau idudkH ck jyf we;s m whjeh ms<silr
lsulg jvd jeo.;a ldh Ndrhla fuu wdl mqkre;a:dmk ix.%duh ;=<

bgq l< hq;=

fjkjd'
54.

iEu cd;shlau tu cd;shg mj;sk im;a u; lghq;= l< hq;=h hkak Y%S ,xldjg;a fmdhs'
tu ksid wdodh we;s lr .ekSu fjkqfjka n tl;= lr .ekSu i`oyd wixf f,i lghq;=
lsf yelshdjla wmg keye' tfukau wm iska b;s ls ms<sn`ojo wLKav wjOdkh fhduq
l< hq;= fjkjd' .re l:dkdhl;=uks" n f.jkakkaf.a n uqo,a cd;sfha wNsjDoah i`oyd
ie,ls,a,lska hq;=j wdfhdackh l< hq;= njg we;s uQ,Ouhg ud tl`. fjkjd' miq.sh wjqre
lsysmhla ;=< kdia;s jQ im;a iy wjia:djka foi ne,Sf tjlg is wdl fYaI{hka
fuu uQ,Ouhg wkqj lghq;= l<d o hkak ug ieliys;hs'

55.

rdcH uQ,H wxYfha jHqyd;aul j,;d ms<sn`oj lk wjOdkh fhduq l< hq;af;a tfia
fkdjqkfyd;a .=ld,Sk ;sridr ixjOkh h:d;hla fkdjk ksihs' Yd, jYfhka isl<
wi;H m%ldYk m<mqre wdl fYaI{hkag hym;a udf.damfoaY fkdjkq we;' whjeh ys`.h
2001 jIfha o< foaYSh ksIamd;fha m%;sY;hla f,i ishhg 10 isg 2014 jIfha ishhg 5'7
olajd wvq u iy iuia; Kh m%udKh 2002 o< foaYSh ksIamd;fha m%;sY;hla jYfhka ishhg
102 isg 2014 ishhg 72 olajd wvqu ;=<ska rdcH uQ,H tald.%;djh Yla;su;a jQ njg Yajdi
lsug wmj fhduq lr ;sfnkjd'

56.

kgu;a ud m%ldY l< m KhfiajdlrKh i`oyd uq rdcH wdodhuu Wmfhda.S


neka

lr.kakd

th nrm;, f,i mqkrdj;k yd uQ,Ok ho iSud lsj,g fya;= ;sfnkjd'

jOkh fjka mj;sk Kh m%udKh

iu`. Kh .ekSf uQ,dY%hka o ie,lsh hq;= fjkila

fmkakq lrk w;r f.ug we;s foaY Kh m%udKfha jdKsc Khj, m%udKh o miq.sh jI
lsysmh ;=< je ula fmkakq lrkjd'
57.

jvd;a ksoNdjfhka hq;a fm!oa.,sl wxYfha wdl lghq;=j,g myiql imhk ksoyia
fj<`om, l%uhla l%shd;aul lsug;a wdlfha mj;akd ndOd bj;a lsug ;=vq fok
fj<`ofmd< uq,a lr.;a m%;sm;a;s wkq.ukh lsug;a wmf.a

rch wemlem iskjd' f

i`oyd rdcH uQ,H wxYfhka wdrN lr wdlfha ishu wxY wdjrKh jk m l%shd;aul jk
m%;sixialrK l%shd;aul lsu wjYH ;sfnkjd'
58.

.re l:dkdhl;=uks" ish,qu Y%S ,dxlslhska iska oek .; hq;= rdcH uQ,H wxYhg n,mdkakd jQ
.eg ms<sn`oj ia;rd;aul ksYa; f;dr;=re bm;a lsug bvfok f,i ud b,a,d iskjd'
wm fuu .eg ms<snoj > ld,hla ;siafia idlPd lrka is w;r miq.sh udi oyhl
muK ld,h ;=< rdcH uQ,H .egj, kshu iajNdjh uYkh lsug ug wjia:dj ,enqKd'
uqo,a wud;HdxYfha ks,Odka iu`. iS; im;a Wmfhda.Slr .kska rf uyck;djg Wmu
m%;s,dN w;afjk wkaoka lghq;= lsug wjia:dj ,e ;sfnkjd'

11

n wdodhu
59.

kEu rdcH uQ,H l%ufohl Yla;sh r`od mj;skafka ie,iq.; iy wjYH ho mshug
i,k wdodh bmhSf yelshdj u;hs' fuys iDkd;aul m%;sM, miq.sh oYlh ;=< jvd;a
W;aikak we;s w;r .kakd ,o l%shdud. ;=<ska w:dka; m%;sM, w;alr .ekSug
wfmdfydi;a we;s ksid fuu uQ,Ouh wjdikdjlg fuka Y%S ,xldjg wod<j m%;sM, ord
keye'

60.

o< foaYSh ksIamd;fha m%;sY;hla f,i wvqfjka mj;sk rdcH wdodhu m%Odk idj wdl
.egjla ms<sUq lrk neka fuu Wmk;sh m%uqL;d mokka hq;=j wdmiq yerh hq;= fjkjd'
1990 jir ;=< o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 19 la jQ Y%S ,xldf n wdodhu 2014 jIfha o<
foaYSh ksIamd;fhka ishhg 10'2 la olajd iS.%fhka my; je ;sfnkjd' 2014 jIfha n
wdodhfuys jOkh ishhg 4'4 la jQ w;r th kdl o< foaYSh ksIamd;fha jOk f.h jQ
ishhg 7'3 jvd wvq ugul mej;=kd' f ksid n wdodhu wdlfha mq,a u;a iu`. jOkh
ug wfmdfydi;a we;s nj miq.sh jirj, fmfkkakg ;sfnk nrm;, ;;a;ajhla'

rdcH

wdodhu jelr .ekSu i`oyd miq.sh ld,fha lrk ,o W;aidyhka wjdikdjka; f,i wiu;a
we;s nj k .ekSug ,eu lK.dgqjg lreKla Yajdi l< fkdyels m n iy .dia;= j.
35 la muK whn l%uh ;=< ;sfnkjd' fuu n j,g wod, kS;s iuyrla h,a mek .sh tajd jk
w;r n f.jkakkag meye<sj y`kd .; fkdyelshs' n kS;sh .ek wjfndaOhla we;s whg
muKla fuu jHdl+,;djh wjfndaO lr.; yels ;;a;ajhl mj;S'
61.

my; jefgk tl;= l< w.h u; jk n tk VAT n wdodhu uE; jIj, n wdodhu
my; jeug m%Odk idOlh ;sfnk nj meye<sju fmfkkakg ;sfnkjd' 2005 jir ;=<
tl;= l< w.h u; n wdodhu uq n wdodhfuka ishhg 41 la jQ w;r th 2014 jIh jk
g ishhg 26 olajd my; je ;sfnkjd' ta jf.au tl;= l< w.h u; n wdodhu o< foaYSh
ksIamd;fha m%;sY;hla f,i 2004 jIfha ishhg 5'8 isg 2014 jIfha ishhg 2'7 olajd
iS.%fhka wvq ;sfnkjd' wdodh nj,ska ,o wdodhu j, u 2006 o< foaYSh ksIamd;fhka
ishhg 2'7 isg 2014 o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 1'9 olajd my; jeu ;=<ska fmkakq
lrkjd' f ksid cd;sl wdodhu by< .sh o Bg i,k n wdodhula fmkakq lrkafka keye'
n wdodhu wvqug fya;=jQ wdfksl ,laaIK lSmhla fuys jeo.;a fjkjd' n mmd,kfha
;sfnk .eg ksid we;s ;sfnk j, n wkql+,;djh g n,mdk m%Odk fya;=jla' O
rcfha wdh;k iska m%odkh lr we;s Odldrfha n ksoyia ls o n l<ukdlrKh j,
lsug fya;= fjkjd'

62.

rdcH wdodhfuka je fldgila ,efnkafka jl% nj,ska jk w;r iDcq nj,ska tl;= jk
w.h b;d wvq fldgila fjkjd' n f.h hq;= iy n f.h yels mqoa.,hka fndfyduhla n
l%uh ;=< olakg ,efnkafka keye' n f.u u. yeu j,lajk Wmdhla f,i n
wkql+,;djh we;s lrk l%ufohka hqKq l< hq;= nj ljqre;a ms<s.kakd lreKla' ta jf.au n
mmd,kh Yla;su;a lsu f wkqj wjYHu ;sfnkjd'

63.

.re l:dkdhl;=uks" Tn;=udg u;l we;s miq.sh udi lsysmh ;=< wm iska nlrKh ms<sn`oj
mj;sk .eg i`oyd ksudKYS,S f,i h h l%shdud. fhdackd lsug W;aidyhka .;a nj'
flfia jqK;a ;djld,sl ij,ska bj;a bhg f.khd yels Yla;su;a n m%;sixialrK
u; mok jQ n jHqyhla ys lsu ;=<ska rgg .=ld,Sk m%;s,dN w;alr .kakg mqjka'

mqkrdj;k ho
64.

.re l:dkdhl;=uks" wdodh jelr .ekSu i`oyd is lrk

n m%;sixialrK

rdcH uQ,H

wxYh Yla;su;a lsug m%udKj;a jkafka keye' ho jvd;a ;dlSlrKh lsu o ta i`oyd
12

b;d jeo.;a jkjd' kuq;a .egj jkafka fuu wjYH;djh imqrd .kafka flfia o hkakhs'
ho ug wm wid ke;s m%udKfhka jeu is jQ miq.sh rdcmlaI md,k ld,h ;=<ska wmg
fndfyda mdv bf.k .kakg mqjka'
65.

fh wud;HdxY yd fomd;fka;=j,g

Tjqkaf.a mqkrdj;k ho ugu wvq l< yels

njg ud ;rfha Yajdi lrkjd' w;HjYH fkdjk ho jvd;a ;dlSlrKh lsug iy iS;
iDcq n f.jkakkaf.a hoka iy iudcfha <s` mqoa.,hka o wh;a O lafIa;%j,ska ,efnk
jl% nj,ska flfrk wl mmd,k ho md,kh lsu i`oyd fh wud;HdxY yd
fomd;fka;=j, ho wjYH;d f,i Yaf,aIKh lsug yd we.hSug ld,h meK
;sfnkjd'
66.

tuksid" cd;sl whjeh ilia lsu i`oyd Y+kH whjeh ixl,amh fhdod .ekSu ud iska ;rfha
ksfoaY lrkjd' we;a; jYfhkau" 2016 whjeh i`oyd wm iska Y=kH whjeh ixl,amh b,lal
lr .;a w;r f hgf;a ho ork wdh;k iska wruqo,a i`oyd b,a,S lsug fmr ;u
whjeh ;=< we;s iEu ho whs;uhlau idOdrKSlrKh l< hq;= fjkjd' fuu l%shdud.h
b whjeh imdokfha ;kau ms<sme`h hq;= fjkjd' .re l:dkdhl;=uks" Y=kH whjeh
ixl,amh fndfyda rgj, whjeh ms<sfh< lsf wkq.ukh lrkq ,nk .sKqlrK
isoaOdka;hlska ,nd .;a ixl,amhla jk w;r fuh l%shd;aul lsug fumuK ld,hla .;u
.ek ud u; fjkjd' 2016 ckjd udifha isg uyd NdKavd.drh iska ta ta wud;HdxY iy
wdh;kj, whjeh m%;smdok uYkh lsu i`oyd miq mr lghq;= wdrN lsug wfmalaId
lrkjd'

67.

uyck;djf.a Ialr;dj,g ixf j.lsj hq;= rchla jYfhka rdcH fiajl jegqma yd Y%du
jegqma m%udKd;aulj je lrka ta i`oyd jk wmf.a lemu fmkakq lr ;sfnkjd' ta
w;r;=r wm isysfha ;nd .; hq;= lreKla jkafka rdcH wxYfha fiajd kshqla;sh miq.sh jir
lsysmh ;=< is .=Khlska muK je we;s njhs'

68.

.re l:dkdhl;=uks" f l%shdodufha meye<s m%;smdlh jkafka lemS fmfkk ugka je


we;s jegqma houhs' th Wmu ;;a;ajhg yd kEu idOdrK;ajfha Kq oKavlg;a jvd
Tng jOkh we;s njg wm Yajdi lrkjd' f ksid wm iska rdcH wxYfha jegqma yd
f;kj, wLKav yd ;sridrNdjh mj;ajdf.k hdu i`oyd jvd;a fhda.H jevms<sfj,la
ms<sn`oj fidhd ne,sh hq;=jkjd' wfkl=;a lreKq w;r" rdcH fiajfha ldhlaIu;djh"
M,odhS;djh yd yelshd jOkh lsu o fuhg wka;.; h hq;= jkjd'

69.

tfiau" l%ul%ufhka Yd, wNsfhda.hla olajd jOkh fjka mj;sk b;d jeo.;a yd ixf
lreKla jkafka rcfha Y%du jegqma ms<sn`o j.lSuhs' 2005-2014 ld,h ;=< Y%du jegqma i`oyd
jk hou ishhg 170 lska muK jeu u.ska ck.ykh jhia.;u iu`. wLKavj jOkh
jk Y%du jegqma j.lSu mj;ajdf.k hEu i`oyd wjYH im;a m%udKfhys by< hEu fmkakq
lrkjd' jefjka mj;sk Y%dlhskaf.a ixLHdj iy Y%du wruqo,a i`oyd jk houg f
wjia:df ms<sh fkdfhjfyd;a wkd.;fha th b;d nrm;, jHdl+, ;;a;ajhlg m;a h
yelshs'

70.

j;udk Y%du jegqma l%uh hgf;a m%;s,dN ,nd u i`oyd rch iska taldnoaO wruqof,ka
wruqo,a ,nd h hq;= ;;a;ajhla ;=< ld,h;a iu`. ta i`oyd jk msjeh by< hdf
m%jk;djhla mj;sk w;r ta fya;=fjka n f.jkakka u; wkd.;fha ta fjkqfjka Yd,
j.lSula mejfrkq we;' tu ksid Y%du jegqma msjeh rf ck;djg h yels ugf
msjehla njg ;yjqre lr .ekSu i`oyd kj Wml%u wm iska fidhd ne,sh hq;= jkjd' .re
l:dkdhl;=uks" kgu;a Y%du f.dia we;s rcfha Y%dlhkaf.a iy kg fiajfha kshq;=
rcfha fiajlhkaf.a Y%du jegqma j.lSu lsisu iSud lsula fkdue;sj ug rcfha we;s
13

lemu ud iy;sl lrkjd' flfia kuq;a" rcfha fiajhg wNskjfhka n`ojd .kakd whg
;sridr f,i mj;ajdf.k hd yels Y%du jegqmla ie,iq lsug wjYH ;SrKd;aul Wmdh
ud. y`kajd u w;HjYH ;sfnkjd'
71.

cd;sl whjefha mqkrdj;k hofuka ishhg 21 muK jk .ska .gu jOkh jk


iykdOdr iy mejre" ;j;a ta yd iudk wx.hla' jvd ksoNdjfhka yd j.lSfuka hqla;j
ukd f,i b,lal lr.;a iykdOdr

l%uhla ;=<ska mqkrdj;k ho wvq lsug;a tu.ska

je im;a m%udKhla ;sridr by< wdl jOkhla i`oyd wjYH iudc wdl fmd h;,
myiqlj, wdfhdackhg;a bvlv ie,fikjd' ta w;ru" wm iudcfha fYaI wjOdkh yd
/ljrKh wjYH mqrjeishka isk nj wm fyd`ka okakd lreKla' rch iska fuu
mqrjeishkag wLKavj Wmldr lsug;a tu ;;a;ajhkag fya;= ldrKd y`kdf.k Tjqkag h
yels wk:ld ;;a;ajhkaf.ka wdrlaId lsug;a wm lghq;= lrkjd'
rdcH wdfhdack
72.

rdcH wdfhdack uE; w;S;fha" fYaIfhkau rdcmlaI rch ld,fha" fndfyda fihska l;d nyg
,lajQ Ihhla' g fya;=j rdcH wdfhdack rf wdl ixjOkh i`oyd jeo.;a wjYH;djhla
f,i i,lkq ,euhs' rgl rdcH wdfhdackh uQ,sl jYfhka fm!oa.,sl wdfhdackh .ekau
i`oyd w;HjYH nj ;yjqre lsug ud leu;shs' fuu uQ,Ouh ms<sn`oj lsis fjkila fyda
fnula keye' flfia fj;;a" rdcH wdfhdack jevigyka we.hSf iy f;dard .ekSf
wmf.a m%uqL;djhka iy YlH;djhka y`kd.; hq;= w;r tu wdfhdack i`oyd idOdrK
m%;s,dNhla ,efnk njg ;yjqre lr .ekSu i`oyd wm l,amkdld h hq;=hs'

73.

miq.sh ld,h ;=< rdcH wxYh Yd, f,i mq,a u ;=< fm!oa.,sl wdfhdack wvq we;'
uE; ld,fha fm!oa.,sl wdfhdack o< foaYSh ksIamd;fha m%;sY;hla f,i ishhg 22 l muK
wvq ugf mej;=Ks' th 2011 jif o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 24 l ugf isg
l%udkql+, wvqula fmkakq lrhs' fuu m%jk;djh kej; ilia l< hq;=j ;sfnkjd' wfkla
w;g" 2005 jif o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 4 l muK m%;sY;hla jQ rdcH wfhdack
miq.sh wjqre 10 ;=< o< foaYSh ksIAmd;fha m%;sY;hla f,i ishhg 6 l muK idudkH w.hla
.kq ,enQjd' fuu jeu Yd, mudKfha ixjOk jHdmdrj, wdfhdack fya;=fjka is
we;s w;r wjOdkhg ,la l< hq;= ienE .egj jkafka fuu wfhdackj,ska idOdrK
m%;s,dNhla ,eug fldmuK ld,hla .;fo hkakhs'

uE;l lrk ,o rdcH wdfhdack

ms<sn`o wu;a we.hSulg wkqj tu wdfhdack .= ld,hla .; jk b;d wl foaY Kh


m%udKhla by< fmd<S wkqmd;hlg ,nd f.k is lsu ksid tu Khnr wdlh jid .;a
w`re j<djla we;s nj fmkS f.dia ;sfnkjd'
rdcH Kh l<ukdlrKh
74.

.re l:dkdhl;=uks" wm ish fokd b;d fyd`ka okakd m rdcH Kh l<ukdlrKfhys


;sridr nj iy;sl lsu i`oyd b;d Wmdh ud. iys;j lk wjOdkhla fhduq l< hq;=
fjkjd' j;udkfha rdcH Kh o< foaYSh ksIamd;fha m%;sY;hla f,i rdcH Kh ishhg 72 l
muK ugul mj;sk w;r th ms<s.;a cd;Hka;r m%;Skag wkqj b;d by< w.hla fjkjd'

75.

fuys wm iska ie,ls,a,g .; hq;= m%Odk;u ldrKh jkafka wmg ord.; yels Kh
m%udKhla mj;ajdf.k hkafka flfiao hkakhs' meye<sju fuu i`u r`od mj;skafka m%Odk
jYfhka rdcH uQ,H l<ukdlrK khla ;=<ska whjeh ys`.h wvq lsu b,lal lr .;a yd
ta i`oyd lem l< yels ;;a;ajhla u;hs' rdcH Kh l<ukdlrKh je hqKq lsf
m%Odk;u uQ,Ouhla jkafka Kh fiajdlrKh h yels ugul mj;ajdf.k hduhs' wmf.a
b,lalh iy l%fudamdh jkafka iEugu f ;;a;ajh iu`. wkql+, uhs'
14

rdcH jHjidhhka
76.

rdcH jHdjidhhkaf.a mdvq ,nk iajNdjh cd;sl whjeh u; muKla fkdj rf iuia; uQ,H
lafIa;%hgu Yd, n,mEula we;s lrkjd' fuu ;;a;ajh iukh lsug ksudKYS,S l%shdud.
y`kajdug wiu;au b;d wk;=reodhl ;;a;ajhla f,i i,lkakg mqjka' f ksid mdvq ,nk
rdcH jHjidhka jdKscuh jYfhka M,odhS rdcH jHjidhka njg m;a lr .ekSu i`oyd wjYH
l%shdud. m%uqL;d mokka y`kajdf wjYH;djhla mj;skjd'

77.

fuu jHikfhka u i`oyd wjYH l%shdud. wm kgu;a wdrN lr ;sfnkjd' uE;l" rdcH
jHdmdr ixjOk wud;HdxYh msysgqu f inkaOj .kq ,enQ jeo.;a b mshjrla' fuys wm
iska wjOdkh fhduq lrkafka rdcH jHdmdr l<ukdlrK ud,sh m%;sixialrKh lsu"
f;dard.;a fmd fiajd i`oyd fj<`ofmd< mok lr .;a , l%ufohka y`kajd u fukau
mj;sk Y%un,ldfha M,odhS;djh je lrk w;ru kj n`ojd .ekS ;ldka; lsu iy
fm!oa.,sl wxYfha iydh we;sj rdcH jHdmdrj, ldhlaIu;djh je hqqKq lr .ekSu
ms<sn`ojhs'

wdlhg wod< wfkl=;a m%jk;djhka iy .eg


78.

.re l:dkdhl;=uks" jirlg wvq md,k ld,h ;=< wm ,o iqfYaIS ch.%yKhla jka fka
WoaOukh Yd, f,i wvqlr.; yels uhs' WoaOuk md,kh fld;r ;Sj% o h;a wjqre
;sylg miqj m%:u jrg Y%S ,xldf wjOukhla jd;d jqkd' fuu ;;a;ajh ta yd inkaO
jHqyd;aul fjkila ksfhdackh lrk nj udf.a Yajdihhs' f wkqj jIh wjidkh jk g
WoaOukh ishhg 2 isg 3 w;r m%udKhl mj;S hehs n,dfmdfrd;a;= fjkjd' uOH ld,Skj o
wmf.a b,lalh jkafka WoaOukh fujeksu ;ks my< w.hl mj;ajdf.k hdu iy tu wruqK
<`.d lr .ekSug uy nexl=jg jvd;a iajdkj lghq;= lsug bvlv ie,iSuhs'

79.

.re l:dkdhl;=uks" wmg ;ju;a uqyqKq ug is we;af;a miq.sh rch iska wm fj; Wreu
l< .eg i`od .ekSf wNsfhda.hghs' Tjqka iska m%pdrh lrk ,o miq.sh rcfha wdl
oYl w;sYfhdala;sfhka hqla; jQ ysia n`klska kef`.k y`vla f,i y`kajd fokakg mqjka'
Tn;=ud okakd m ckf,aLk yd ixLHd f,aLk fomd;fka;=j uE;l ksl= ;a l< wdl
jOkhg wod< ixLHd f,aLk wkqj Tjqka iska miq.sh ld,fha mok rys;j bm;a l<
ixLHd f,aLk im%ma,dm

f,i k lrkakg mqjka' j;auka ixLHd f,aLk wkqj

rf

wdl jOkh 2013 ishhg 3'4 jQ w;r 2014 th ishhg 4'5 la jkjd' fmr ksl=;a l< o;a;
yd iei`f tajd b;d wvq nj fmkS hkjd' fuu miqu ;=< 2015 wdl jOkh ishhg 6
la

muK f hehs

wmf.a Yajdihhs' wm ,nd .;a ch.%yK u; ksfdam.; fkd

cjimkakj bhg .uka lrka b jI lsysmh ;=< ishhg 7 isg ishhg 8 l muK
wdl jOk f.hla w;alr .kakg wfmalaId lrkjd' fuu whjeh fhdackd ta i`oyd
mokula jk w;r n,dfmdfrd;a;= jk wdl jOkh ,nd .ekSu i`oyd Yla;shla o jkq we;'
80.

Y%S ,xldf /lshd wkqmd;h rf /lshdj, ksr; h yels ck.ykfhka ishhg 4'6 la muK
jkjd' flfia fj;;a ;shqKq fYaf,aIKhka fmkajd fokafka W.;a ;reK ;reKshka w;r
/lshdj ishhg 20 lg;a jvd je njhs' fuh b;d wjdikdjka; ;;a;ajhla' fuu ;;a;ajh
iukh lr .ekSu i`oyd jydu l%shd;aul h hq;= jkjd' wm iska W.;alf jkdlug
i,k w.hla ,nd h hq;= w;r Tjqkag /lshd i`oyd iqiq wjia:djka o ,nd h hq;= jkjd'

81.

.re l:dkdhl;=uks" ckf,aLk yd ixLHd

f,aLk fomd;fka;=f o;a;hkag wkqj Y%S

,xldf o;djh ishhg 6'7 la jkjd' tfia jqj;a" Y%S ,xldf o;d oYl ;=< klg
wefulka fvd, 2 lg jvd wvq wdodh ,nk ixLHdj ishhg 20 la muK jk nj
fmfkkjd'

f ms<sn`oj wmg i;=gq h yelso? Y%S ,xldf Wmka ishu mqrjeishkag wju
15

wjYH;djhka jk lEu u" we` me,` iy ksjykla ,nd .; yels h hq;= jkjd' f
ms<sn`o j.lSu wm ieu Ndr.; hq;= w;r iqiq i` fidhd u i`oyd W;aiql h hq;= jkjd'
;j o" wdodh fn hdf Iu;djh ms<sn`oj o wmf.a wjOdkh fhduq h hq;= fjkjd'
82.

tuksid" wdl m%;sm;a;s l%shdud. ie<iq l< hq;af;a o;djfhka fmf<k ck;dj
ixjOk l%shdodufha fldgialrejka ug bv i,id fok f,ihs' tfia jqj;a" fuejks
l%shdud. iqiq m b,lal fldg miq mrulg ,la l< hq;af;a rdcH uQ,H lafIa;%hg wkjYH
mSvkhla we;s fkdjk f,ihs' laI uQ,H lafIa;%fha myiql ,nk iq mudK jHdjidhlhka
n,dfmdfrd;a;= jkafka Tjqkaf.a ;sridr wruqKq bgq lr .ekSughs' laIq uQ,H lafIa;%fha kshq;=
wdh;k Tjqkaf.a wfmalaIdjka bgq lr,Sf fufyjr idlaId;a lr .ekSug Wmldr lrkq we;s
nj uf.a Yajdihhs'

83.

fi!LH imkak foaYhla yslsfuys ,d Y%S ,xldf orejkaf.a iy ujrekaf.a ukaofmdaIKh


relsu w;HjYH ldrKhla' mdi,a iy fi!LH fiajd taldnoaO m%;sm;a;s ;=<ska m%cdj kqj;a
lsu u.ska Tjqkaf.a fmdaIK ;;a;ajh by< u l< hq;=j ;sfnkjd' wmf.a idlaIr;djh
cd;Hka;rj o by< ugul mj;skjd' kuq;a" wmf.a ;shqKq ukaofmdaIK oYlh ii`okq
,nkafka ol=Kq wdishdf rgj,a iu. muKhs' wm fuu oYlh fuu l,dmfhka Tng
cd;Hka;r ugka i<ldne,sh hq;= wjia:djg ka t<U ;sfnkjd'

84.

.re l:dkdhl;=uks" Yla;su;a wdlhla ys lsu i`oyd jk wmf.a m%h;akfha foaY wxYh
iy f.jq ;=,kh je hqKq lr .ekSu i`oyd Yla;su;a l%shdud. .;hq;= fjkjd' f i`oyd
wmkhk jOkh lsu" wdkhk jvd;a ;dlSlrKh lsu iy wjYH m%;sixialrK y`kajd u
u.ska j;k .sKqu i`oyd jk wfkl=;a .,d ta .ekau isl< hq;= jkjd'

85.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldj mq,a fj<`o ys`.hlg uqyqK ;sfnkjd' wmf.a wmkhkhka
l%ufhka wvq j;udkfha th o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 14 l muK m%;sY;hl ;sfnkjd'
tfia jqj;a" wdkhk o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 27 la muK olajd je ;sfnkjd' ;jo" o<
foaYSh ksIamd;fha m%;sY;hla f,i wdkhk yd wmkhk m%udKh 2000 jir ueo Nd.fha mej;s
ishhg 60 isg f jk g ishhg 41 olajd wvq ;sfnkjd' oYlhla mqrd l%shd;aul jQ miq.sh
rcfha wroYS m%;sm;a;s fuu miqnEug fya;= we;s nj fmfkkjd' .re l:dkdhl;=uks" miq.sh
ld,h ;=< wdl fYaI{hkaf.a laug wkqj fkdfhl=;a wdl uQ,Ouhka wkq.ukh lr
jD; wdl m%;sm;a;sj,ska neyer fjka fkka k ixjD; wdlhla lrd <`.d fjka is nj
fmfkkakg

;sfnkjd'

fuu

iDKd;aul

m%jK;djhkaf.ka

wdlh

uqojd.;

yelafla

ksudKd;aul l%shdud.hla iys;j taldnoaO l%ufohla ;=<ska wmkhk lafIa;%h u;a lsu
;=<skqhs'
86.

wmf.a wdkhk ho ;sridr ugulg wvq lsug o wm iska lghq;= l< hq;=hs' ta w;ru wdl
l%shdj,sfhys we;sjk wka;NdKav yd wdfhdack NdKav wjYH;djhkag fukau rfgys wdodh
ugu by< hEu ;=<ska we;sjk b,au imqrd,Sug;a wdkhk islsu wjYH nj iy;slju ud
okakjd' flfia jqj;a" foaYSh ksIamdok lafIa;%h m%jOkh lsu i`oyd wjYH iydh ,e
fkdue;su fuys wm ie,ls,a,g .; hq;=hs' ;jo" wmkhk fj<`ofmd<g msiSf wruqKska
lDIsldl ksIamdokj, ;;a;ajh iy wiajekak je lr,Sf l%ufohkago wmf.a iydh ,nd h
hq;=hs' wmf.a wjidk b,lalh h hq;af;a kgu;a mj;sk wmkhk fj<`ofmd, wjia:d ;jrg;a
m%idrKh lr.ekSu" kj wmkhk fj<`ofmd,j,g msiSu" wmkhk Odx.SlrKh lsu fukau"
wdydrj,ska iajhxfmdaIs; lsu u.ska wdydr iqrlaIs;djh ;yjqre lsuhs'

87.

foaY /lshdj, kshq;= Y%S ,dxlslhska furgg fm%aIKh lrkq ,nk uqo,a rf f.jq ;=,khg
Yd, msjy,la fjkjd' foaY /lshdj, ksr; fjka uykais Wmhkq ,nk uqo,a furgg
fm%aIKh lrk Y%S ,dxlslhkag wm rchla f,i lD;f h hq;af;a Tjqkaf.a tu fm%aIK u.ska
16

rf wdlh Yla;su;a jk nekqhs' Tjqkaf.a fuu odhl;ajh w.h lrk w;ru kqmqyqKq
fiajlhka f,i ueofmr. rgj,g wmf.a ujreka" ifydaohka yd hKshka heu iSud
lsug wm iEu W;aidyhlau h hq;=hs' f i`oyd l< hq;af;a msgrgl /lshd fidhdhdu
je<elaug ms<shula f,i Tjqkag Y%S ,xldj ;=< /lshd wjia:d we;s lr,Suhs' fuu wruqK
bgqlr .ekSu i`oyd iqiq ish l%shdud. fidhd ne,Sug wm lghq;= l< hq;=j ;sfnkjd' tfiau
;j;a Wml%uhla f,i mqyqKq yd ksmqK;dj,ska fy mqoa.,hkag foaY /lshd ,nd.ekSf
bvlv ie,iSu i`oyd ksmqK;d ixjOkh lsug wjYH mshjr o wm iska .; hq;=j ;sfnkjd'
tjeks m%fYhka foaY /lshd wfmalaId lrkakkaf.a jkdlu je hqKq lsug fya;= jkjd
we;s'
88.

.re l:dkdhl;=uks" ixpdrl jHdmdrfha we;s jeo.;alu .ek fYaIfhka i`oyka l< hq;= hhs ud
woyia lrkafka keye' rf wdl l%shdj,shg yd ixjOkhg Okd;aul f,i odhljk ixpdrl
jHdmdrh lemS fmfkk foaY ksuh m%udKhla Wmhk Yla;su;a jHdmdrhla jkjd' ixpdrl
.ukdka;hla f,i Y%S ,xldf we;s b;d Yd, jeo.;alu yd tys Nj;djh wm ;ju;a yye
y`kdf.k fkdue;s nj ms<s.; hq;=hs' wmg fld;ekl fyda jerula is we;s neka th fidhd
ne,Sug .eUqre Yaf,aIKhla l< hq;=fjkjd' Y%S ,xldj f,dalfha ms<s.;a m%;Skag wkql+,jk
ixpdrl .ukdka;hla lsu miq.sh rch isl< m mgq wdl,am iys; O jdKsc mrud:hka
mok jQ WOD; mdGj,ska muKla l< yels jkafka keye' zzbkahka id.rfha uq;= weghZZ f,i
ye`kajQ Y%S ,xldjg kej; tu ku m%;sIaGdmkh lsu i`oyd wjYH l%shdud. fidhka hdf
ldhh k;r lsug ka ld,h meK we;' ta fjkqjg" fuu ludka;h k`.d isgqu i`oyd mq,a
m%;sm;a;s rduqjla ilia lsu w;HjYH ;sfnkjd' wm rf ft;sydisl jeo.;alulska hq;= ia:dk
yd fi!kaohd;aul mirh Wmfhda.S lr .kska fuu jHdmdrh hqKq lsug we;s wjia:d
jOkh lsu w;HjYH fjkjd'

89.

miq.sh oYlh ;=< iDcq foaY wdfhdack b;d wvq ugul mej;s we;s w;r oYl ;=kla muK
ld,hla mej;=Kq > wNHka;r wr.,h wjika jQ miqj o wfhdackhkays ie,lsh hq;= jOkhla
is keye' miq.sh jir 10 ;=< idudkHhla f,i wm ,o foaY wdfhdack jirlg wefulka
fvd, ,shk 919 muK fjkjd' fujeks j, ;;a;ajhlg m;aug m%Odk fya;=jla f,i
i`oyka l< yelafla miq.sh rch mj;ajdf.k .sh ys;=jlaldr foaY m%;sm;a;sh yd rch ksfhdackh
l< foaYmd,k{hka iska cd;Hka;rh ms<s.;a foaY rgj, kdhlhkag t,a, l< jd.a m%ydr
fya;=fjka we;s jQ frdaOhhs' fuh fjkia l< hq;= b;du lK.dgqodhl ;;a;ajhla' foaYSh
b;sls muKla m%udKj;a fkdjk ;;a;ajhla ;=< fYaIfhka wm iska w;am;a lr .; hq;af;a
Khnrla we;s fkdlrk foaY wdfhdack m%Njhkah' .re l:dkdhl;=uks" hqOuh jd;djrKhlska
Kq fndfyda wdishdkq rgj,a hqKq ;;a;ajhg m;a jQfha iDcq foaY wdfhdack yryd nj i;Hhla'
wms foaYhla f,i miq.d jQ ld,h wjika l< hq;=j we;s w;r ho `o ug iqiqu wjia:dj
j;udkhhs' tneka Y%S ,dxlSh wdlfha Wkak;sh Wfoid wdl jOk f.h je lr .ekSug
foaY wdfhdaclhskag wm wdrdOkd lrkjd'

90.

rfgys foaY wxYfhys wfmalaId lrk fuu jOkhka Y%S ,xldf foaY ix; Yla;su;a lsug
Wmld jkq we;s w;r foaYSh foaY ksuh fj<`ofmd< ;=< remsh, Yla;su;a lsug o fya;=
fjkjd'

91.

M,odhS;d jOkh w;HjYH ldhhla njg m;aj ;sfnk w;r th ixjOk b,lal

<`.d lr

.ekSu i`oyd ;SrKd;aul jk ldrKhla' M,odhS;d jOk .uka uf`.ys lDIsldl wxYhg fYaI
wjOdkhla fhduq l< hq;=jk w;r ludka; yd fiajd wxYhkays o M,odhS;dj je hqKq l< hq;=
fjkjd'

17

92.

lDIsldl wxYfhys M,odhs;djh j, ;;a;ajhl mej;Sug" c yd lDIs WmlrKj,


;;a;ajh" j, hdka;%SlrKh" jHdma;s fiajdjkays j,;d" wl miq wiajkq ydks" f.dkag
idOdrK ,la fkd,eu" fukau fj<|fmd, yd .nvd myiql wju u wd fya;= n,md
;sfnkjd'

flfia fj;;a" lDIsldl lafIa;%h ixjOkh lsf rcfha je wdfhdackh

is we;af;a iykdOdr ,ndu ms<sn`oj nj fmfkkjd' lDIsldl lafIa;%fha jOkh i`oyd


oHd;aul mfhaIK fhdod .ekSu yd ta ms<sn`oj kg mj;akd wvqmdvq wju lsu fuys m%uqL
fjkjd' fujeks l%ufohka ;=<ska f.d ck;djf.a jk ;;a;ajh je hqKq l< yels nj
uf.a Yajdihhs'
93.

rf wdl jOkh i|yd iq yd uOH mudK lafIa;%fha jOkh b;d jeo.;a fjkjd' o<
foaYSh ksIamdos;fhka

ishhg 70

la muK iq yd uOH mudK lafIa;%fhka ,nd u

i;=gqodhl ;;a;ajhla jqk;a" wdl ixjOkhg ;j;a iydhu msKsi fuu lafIa;%hg je
wjOdkhla fhduq l< hq;= fjkjd' .re l:dkdhl;=uks" miq.sh ld,fha rdcH wdh;k" iq yd
uOH mudK ludka; ixjOkh i|yd ,nd we;s odhl;ajh m%udKj;a fkdjk nj;a"
fm!oa.,sl wxYh m%udKj;a odhl;ajhla fuu wxYhg ,nd we;s nj;a" ud fuys i`oyka l<
hq;=hs' iq yd uOH mudK wxYh ms<sn|j miq.sh rcfha wjOdkh fldf;la rg fhduq jQfhao
hkak wmeye,s nj;a tu wxYfha hqKqj i|yd b;d wju ldhNdrhla bgq lr we;s nj;a
i`oyka lrkakg leu;shs'
94.

.re l:dkdhl;=uks" yq ldl ksIamdokfha isg w;dlaIKsl ksIamdokh olajd jkdl


oduh jOkh lrka" ksIamdok lafIa;% je hqKq lsu i`oyd ;sridr ludka; m%;sm;a;shla
rgg wjYHhs' u;a mfhaIK yd ixjOk l%shdoduhka ;=<ska kj ;dlaIKh fhdod .ekSu
iy kk l%u y`kajd u w;HjYH fjkjd' l=vd yd uOH mudK jHdmdr fmdaIKh yd
ixjOkh lsug lghq;= l< hq;= w;r tajdg Yd, jHdmdr yd inkaOug myiql i,id
h hq;=hs'

tu.ska iq yd uOH mudK ludka;lrejkag uyd mudK iemhq oduhg

inkaOug wjia:dj ie,fikjd' b ;rld;ajhg uqyqKu i|yd wfma ludka; hqKq


lsu i|yd cd;Hka;rh ms<s.;a iemhqodu l<ukdlrK uQ,Ou y`kajdh hq;=j ;sfnkjd'
w;s.re ckdm;s;=udf.a lau jkafka foaYSh jHjidhl;ajh ixjOkh lsu u`.ska foaYSh
ludka; je hqKq lsuhs'
95.

w;s.re ckdm;sjrhdf.a oYkh jkafka foaYSh jHjidhla;jh ixjOkh i`oyd iydh ,nd
u ;=,ska foaYSh ludka; k`.d isgquhs' jeo.;a wdl wxYhla f,i laIq uQ,H lafIa;%h
ixjOkh we;s w;r laIq uQ,H jHjidhlhd uQ,H yd jHdmdr cd,hg we;=,;a wjYH
iydh ,nd .ekSug yels ugulg m;afjka iskjd'

rf wdl jOkh flfrys

Okd;aul n,mEula we;s lrka uE; jirj, o;d oYlh my< ugulg f.k taug laIq
uQ,H lafIa;%fha jOkh odhl we;s nj i|yka l< hq;=hs'

flfia jqj;a" fuu lafIa;%fha

Okd;aul jOkh mj;ajdf.k hdu iy;sl lrkq i|yd laIq uQ,H lafIa;%h m%uqL;djhla f,i
i,ld kshdukh l< hq;=j ;sfnkjd'
96.

fYaIfhka jD; fj<|fmd, l%uh ykajd fuka miqj l=vd mudK O fiajdjkays isg
f;dr;=re yd ikaksfok ;dlaIK iy uQ,H fiajd jeks by< ;dlaIKsl yelshdjka yd by<
jkdlka hq;= l%shdldrl olajd fiajd wxYfha jeo.;alu yd tys iajNdjh miq.sh ld,fha
lemS fmfkk mj;khlg nka ;sfnkjd' fuu ;;a;ajh hgf;a fYaIfhka jrdh yd
.=jkaf;dgqm, wdY%s; lghq;=" ixpdrl ludka;h" f;dr;=re ;dlaIKh iy ,s ixfoaY wd
lafIa;%hkays m%;sm;a;s l%shdud. Yla;su;a l< hq;= fjkjd'
lghq;= i`oyd fiajd ,nd f ixl,amh

ndysr mdYjhkag jHdmdrsl

^Business Process Outsourcing -BPO) > ld,hla

;siafia mej;s w;r jika jir fuu BPO wxYh jOkh ;sfnkjd' tfy;a fuu wxYfha
18

wmf.a fiajlhkaf.a by< kqu yd l=i,;d ms<sn`oj i,lk l, o< foaYSh ksIamdos;hg fuu
wxYfhka ,nd we;s iuia; odhl;ajh ms<sn|j iEySulg m;ah fkdyelshs'
97.

/lshd oYlh .ska .gu wvq ugul mj;sk ;;a;ajhla hgf;a Y%u M,odhS;djh by<
kexug yd m%d.aOk im;a fhdod .ekSu je lsuo w;HjYH jkjd' m%d.aOk fhojq je
lsf fm!oa.,sl wxYfha ldhNdrh jeo.;a lula .kakjd' /lshdj yd Y%u n,ldfha
iyNd.s;ajh .ek ie,lSf ldka;d ck.ykh wiudkj ksfhdackh ula olakg ;sfnkjd'
tneka fuu wiu;=,s;;djhg ms<shula f,i /lshdj,g hk ldka;djkag ish orejka iqrlaIs;
f,i r`ojd ;eug yels myiql jehqKq lsu iy wdrlaIs; fmd u`.S m%jdyk fiajhla ,nd
u flfrys wjOdkh fhduqh hq;=hs' Y%S ,xldf wdlh Yla;su;a lsu i|yd Y%S ,dxlSh
ldka;djka iska ,nd fok buy;a odhl;ajh wm ish fokdu okakd lreKla' tneka"
foaYfha wdlh .ekau i|yd wfma ujreka ork m%h;akh ;jrg;a mj;ajd f.k hdu
i|yd Tjqkag Wmu myiql ie,ish yels ud. fidhd ne,sh hq;= fjkjd'

98.

miq.sh tlai;a cd;sl mlaI rcfha md,k iufha h,a mek.sh llre kS;s hdj;ald,Sk lsug
lghq;= lrkq ,enqjd' tfy;a mj;akd kS;suh yd iudcuh ndOl fya;=fjka iy kg mj;akd
l=i,;d yd wjYH l=i,;d w;r mj;sk wiudk;djh fya;=fjka ;ju;a Y%u kuH;djh my<
ugul mj;S' wOHdmk m%;sixialrK hgf;a kj mdGud,d ykajdu u.ska fuu wiudk;d
wju lsf ldhh wOHdmk fYaI{hkag mejh hq;=j ;sf' tfiau Y%S ,xldf f;dr;=re yd
ikaksfok ;dlaIK lafIa;%fha uE;l we;s jQ hqKqj iu u;=j we;s tys wiqnjd me;slv
ms<sn|jo wm iska fidhd ne,sh hq;= fjkjd'

99.

;jo" fYaIs; yelshdjka iys; ck;dj Y%u n,ldhg we;=,;a lr .ekSu i|yd fN!;sl h;,
myiql yd iudc wdl mqre je hqKq lsu o w;HjYH fjkjd' f wjia:df wjYH
jkafkaa fYaI yelshd iys; mqoa.,hkag ;sridr /lshd wjia:d ,nd .ekSug wjldY ie,iSu
kd Tjqkag yq mdf;daIs; wdOdr ,nd u fkdf'

100. .re l:dkdhl;=uks" Tn;=ud okakd m mej;s ishu rchka wOHdmkh inkaOfhka
fndfyda m%;sm;a;Ska l%shd;aul lr ;sfnkjd' flfia fj;;a" wdlfha jOk m%jK;djh
mj;ajdf.k hdug wjYH lrk udkj im;a ys lsu i|yd Y%S ,xldf wOHdmk l%u h
yrj;aj klrKh h hq;= fjkjd' Y%S ,xldf wOHdmk l%uh ore hkaf.a jk l=i,;d
kxjd,Sug yd iajdk ka;k Yla;sh u;a lsu i|yd kg mj;sk Nd. flaka lr.;a
Ih ud,djkaa fjkqjg olaI;djh uQ,sl lr.;a Ih ud,djla f,i kej; fm< .eiah hq;=
fjkjd' wvq myiql iys; mdie,aj, orejkag iudk wjia:d ,ndu i|yd" m%uqL Ihhka
i|yd jQ .=re ysh fukau tu mdi,aj, ikSmdrlaIl myiql" mqia;ld, yd oHd.dr
myiqlj, wvqmdvq ms<sn|j lk wjOdkh fhduq h hq;= fjkjd'
101. miq.sh jIj, wOHdmkh i|yd jk rdcH wdfhdack ugfuys is jQ wLKavj wvqu iqnjd
;;a;ajhla fkdf' fuu wiqnjd ;;a;ajh ms<sn|j we.hSula lsug ka wjYH ld,h meK
we;ehs ud is;kjd' .re l:dkdhl;=uks" YsIHhkag muKla fkdj ldhlaIu iy M,odhS
fiajl uKav,hla wfmalaId lrk fiajdfhdaclhkag o iykhla jk wdldrfhka mj;sk .eg
ksrdlrKh lr .ekSug wmf.a hymd,k iuq;sjd rchg yelshdj we;s nj uf.a Yajdihhs'
102. ;reKhka w;r we;s fiajd hqla;sh iy W!Kfiajd kshqla;sh wvq lr,Sug bjy,a jk
wdldrfhka WmdOdkaf.a olaI;d iy Y%u fj<|fmdf,a b,a,S w;r we;s wiu;=,s;;djh
ke;s lsug iqNjd f,i odhljk m Yaj oHd, moaO;sfhys wjYH m%;sixialrK islsuo
wjYH fjkjd'

19

103. ck ldYfhys fjkiau fya;=fldg f.k iuia; iqjfiajd lghq;= hqKq lrk w;r;=r jhia
.;jk ck.ykh i|yd wjYH myiql iemhSu o isl< hq;=j ;sfnkjd' cd;sfha wNsjDoah
i|yd jhia.; jk udkj im;a moku m%fhdackhg .ekSf l%ufohla ksudKh lrk w;r
Tjqkaf.a wjYH;do bgql< hq;=j mj;skjd' tfukau ykd.; fkdyelsj we;s ksoka.; jl=.vq
frda.h yd b;d iS.%fhka by< hk ms<sld frda.S ;;a;ajhka ksjdrKh lsug iy fvx.= Wjr
me;su je<elau i|yd wjYH l%shdud.o

.; hq;= fjkjd' w;s.re ckdm;s;=ud ksoka.;

jl=.vq frda.h ;=rka lsug fjfyila .kska isk w;r tu.ska fuu frda.fhka mSvd
`k ck;djg iyk w;ajkq we;'
104. fika isjk ck.yk jOkh u.ska we;slrkq ,nk jhia .; ck.ykh jeu ms<sn`o
wNsfhda.h ch .ekSu i|yd .=ld,Sk laula iys;j fi!LH wxYh kjHlrKh lrk w;ru
ksudKYS,S Y%du m%;s,dN l%uhla ykajdu o

isl< hq;= fjkjd' fm!oa.,sl wxYfha

fiajlhka i|yd o Y%du jegqma l%uhla we;s lsf wjYH;djh b;d jeo.;a jkafka th wvq
jYfhka fcHIaG mqrjeishka inkaOj wkd.;fha we;s h yels .eg wju lr .ekSug
Wmld jk ksidh'
105.

Y%S ,xldf isjk ck ldYfha

mj;kh;a

iu l%udkql+,j isjk ck.ykfha

jhia.;u iy by<hk ; wfmalaIdj ;=<ska fukau Y%du hk ckfldgfia wjYH;djka bgq


lsu i|yd b;sls yd Y%du jegqma inkaOj l,am l%u we;s lsf wjYH;djh wjOdrKh
lrkq ,nkjd' fj<|fmdf,a my<

fmd<S wkqmd;slhka mej;Su;a Y%dlhska fndfyduhla

fmd<S wdodhu u; hemSu;a fuu l%u we;s lsf yisNdjh ;Sj% lrkjd'
106. ck.yk jOkh iu fukau hqKqjk iudc wdl ;;a;ajhka yuqf ,g .; yels Wiia
;;a;ajfha ksjdi wjYH;djho ld,h;a iu by< f.dia ;sfnkjd' wNHka;r ixl%uKh
fya;=fjka ck.ykh wl u ksid fuh fld<U ia;%slalh ;=< nrm;, lreKla njg m;a
;sfnkjd' tlai;a cd;sl mlaI rchka fmr ld,hkays fYaIfhkau jx.; w;s.re rKisxy
fm%auodi ckdm;s;=udf.a iufha wjOdkh fhduq lf<a ck;djg ksjdi ,ndu i|ydhs' tu
l%shdj,sh kej; wdrN lsug ,eu .ek ud i;=gq fjkjd'
107. ue wdodh ugf mqoa.,hskaf.a ksjdi wjYH;djhka jir .Kkdjla ;siafia je
;sfnkjd' fudjqkg wl , .Kka fya;=fjka fm!oa.,sl wxYh u.ska l%shd;aul lrkq ,nk
ksjdi jHdmD;sj,g we;=,;a ug we;s wjia:djkao iS;hs'

tu ksid uOHu mdka;slhskag

myiqjla ie,iSu i|yd hou ord.; yels ugf ksjdi jHdmD;s we;s lsu i|yd rcfha
uey;au wjYH ;sfnkjd' f i`oyd rdcH yd fm!oa.,sl wxYj, yjq,a ld;ajfhka hq;a
jHdmD;s l%shd;aul lsu i`oyd rch uey;au wjYH fjkjd'
108. tfiau" kg mj;sk ,sh" c, iemhqu" u,dmjykh iy wmjH kdYlsu" ,s ixfoaY iy
wka;cd, myiql ,ndu hkdh kk wdlhla ldhlaIuj iy iM,odhS f,i l%shd;aul
lsu i|yd m%udKj;a jkafka keye' niakdysr m<d; ;=< mj;sk fujeks .eg iu i|yd
uyk.r ixjOk (Megapolis) uQ,Ouh jvd;a iqiq iula fjkjd'
109. fmd m%jdyk fiajfha mj;sk wldhlaIu;djhka ud.j, Odjkh jk mqoa.,hska wvq
.Kklska hq;a jdyk ixLHdj jeug fya;=jla ;sfnkjd' tu ;;a;ajh

jdyk ;onoh

wl lsug" l=gqNj, fukau iuia; wdlfhao bkaOk msjeh by< hEug fukau ie,lsh
hq;= rlg M,odhS ksia meh .Kk ke;s hEu i|yd o n,md ;sfnkjd' by< m%;shlska iy
YajdikSh;ajhlska hq;a m%jdyk fiajdjla fkdue;su ksid h;, myiql fjkqfjka lrkq
,enQ w;s Yd, wdfhdack m%udKho wNsnjka jdyk ;onoh ms<sn`oj .egj W.% ;sfnkjd'
tneka" fYaIfhkau kd.l m%foaYj, mj;sk uydud. iy h m%jdyk fiajd l%ufhka
20

jehqKq lsu i|yd iqiq l%shdud. .; hq;=j ;sfnkjd' .re l:dkdhl;=uks" miq.sh rch
iska w;sfYdala;shlska y`kajd fok ,o rcfha m%Odk Kq oKav f,i .kq ,enQ uyd ud.
iy ;dr w;=rkq ,enQ ud. moaO;sh ;=<ska muKla rg;=< hqKq iy l%uj;a m%jdyk fiajdjla
imhkafka ke;snj wo wm iska ms<s.; hq;=hs' jvd;au jeo.;a lreK jkafka fm!oa.,sl
m%jdyk l%uhka Nd;d lsu fj; rf ck;dj fhduq fkdu ikd: lsu i`oyd l=uk
ugulg rdcH m%jdyk fiajdj hqKq l< hq;=o hkakhs'
110. Wmdh ud.sl jYfhka Y%S ,xldf msysu fukau jOkh jk cd;Hka;r in|;d ie,ls,a,g
.;ag kg mj;akd h;, myiql M,odhS f,i m%fhdackhg .ekSu Wfoid fm!oa.,sl wxYh
uQ,sl lr.;a jdKscuh l%shdldrl jOkh lsu ld,Sk wjYH;djhla' wlafjr< fiajdjka
imhkq ,nk uQ,H wdh;k msysgqu i|yd fm!oa.,sl wxYh ffOhj;a lsu ;=<ska mqyqKq Y%u
wjia:d we;slr,Su yryd ta wdY%S; wdl l%shdj,s jOkh lsug yels fjkjd' thg iu.dj
uQ,H m%jdy ffOhu;a lsu Wfoid f.da,Sh ugf jdKsc uOHia:dkhka msysgq u i|yd
wjYH kS;suh ;;a;ajhka o ia:dms; l< hq;=j ;sfnkjd' ta wkqj merKs wdl l%shdj,Skaf.ka
neyerj" iuyrla hqKq fjka mj;sk rgj,a yd hqKq rgj,a iska l%shd;aul lrkq ,nk
kk;u fukau ksudKYS,S l%shdud. y`kajdug ld,h t,U ;sfnkjd'
111. ixjOk wjYH;d fjkqfjka fhduqu mdil wjYH;d iu`. inkaO l< hq;=j ;sfnkjd'
f i|yd ishu jHdmD;s wdrN lsug m%:ufhka wjYH mdil wkque;Ska ,nd.kakd njg
iy;sl u msKsi ksYa; fukau ldhlaIu l%ufohla we;sl< hq;=hs' uE; b;sydifha m%Odk
jHdmD;s inkaOj mdil m%Yak l%udkql+,j wduka;%Kh fkdlrk wjia:d lsysmhlg
WodyrK wm i;=j ;sfnkjd' tjeks .eg m%n, wjq,a iy.; fukau wkd.;fha i`ug
wmyiq ;;a;ajhka we;s lsu i`oyd fya;=jkq we;'
112. ;sridr ixjOkhla w;alr .ekSf mir ys;ld f,i yd ldhlaIu f,i n,Yla;s
Nd;d lsug we;s wjYH;djh wm wjOdrKh lrkjd' f*dis, weiqka ksmojk n,Yla;sh
fjkqjg iQh n,Yla;sh iy jjdhq mok lr.;a n,Yla;sh" ,sn,h" m%jdykh yd ta yd
inkaO wxYj, fhdod .ekSu w;HjYH fjkjd'
kj wdl .ukau.
113. .re l:dkdhl;=uks" kj rchg by; .eg inkaOj lghq;= lsug fukau rf wkd.;"
wdl fukau iudh ixjOkh fjkqfjka o lghq;= lsf j.lSula ;sfnkjd' fuys
wdlh ks;H jYfhkau f.dvke.Su i|yd lemfuka lghq;= l< hq;=j ;sfnkjd' wfma
b,lalh jkafka ksiqkag we;s f;dard .ekSf ksoyi ia:dms; lsu ;=<ska jkdl je lsu
yd ta i`oyd wjia:djka we;s lr,Suhs'
114. wm wfmalaId lrk jehqKq u cd;Hka;r oYlj, by< hEu ;=<ska o ms<sUq lrkq we;s
w;r th wkd.; wdl jOkhg o bjy,a fjkjd'

jHdmdr lsf myiq nf oYlh"

f.da,Sh ;rld;aj oYlh" f.da,Sh kj fidhd.ekS oYlh iy cd,.; myiqlj,


iQodkNdjh iy f.da,Sh wdl jd;dj hkdh f inkaOfhka mj;sk jeo.;a wxYhka
fjkjd'
115. fm!oa.,sl

wxYfhys

wdl

lghq;=j,g

myiql

ie,iSug

yd

fj,|fmdf<a

iqug

l%shdld;ajhg wjysrjk O ndOdjka bj;a lsu i`oyd fj<|m, uQ,sl fldg.;a m%;sm;a;s
wkq.ukh lsug rch lem iskjd' kj wdl .ukau. fuu whjeh fhdackd ;=<ska
ms<sUqjkq we;s w;r miq.sh jerj,ska f;drj Y=kH mokul isg tu m%;sm;a;Ska ilia lsug
yelsu .ek ud i;=gq jkjd'

21

116. .re l:dkdhl;=uks" wmf.ka .s,syS .sh wjia:d fndfydah' f ms<sn`oj jx.; .re w.%dud;H
v,s fiakdkdhl ue;skaf.a OQr ld,fhys wjia:d folla fmkajd h yelshs'

hdmkhg

ud.hla ;ekSug fhdackd l< wjia:df t;=ud ck;djg l,amhla jYfhka yd,a fiarejla
,ndug je leue;a;la lah' wdishdka ixOdkfha idudl;ajh fj; m%fYug 1967
jIfha Y%S ,xldjg uy= wjia:djla ,eKs' .re v,s fiakdkdhl ue;s;=udf.a ,u
;=frl= jk uef,aishdf m<uq w.ue;s jx.; .re ;=xl= w,a ryaudka ue;s;=ud ,xldj
wdishdka ixOdkfha idudlfhl= h hq;= njg lshd ishd' .re v,s fiakdkdhl ue;s;=ud
wod< iuqjg iyNd.su i|yd .=jka hdkhg m%fY ug .=jka f;dgqfmd,g ,d isfhah'
tfia jqjo" iuyrla jdudxYsl mlaIj, kau u; tu iuqjg iyNd.su w;yer ouk ,'
.re v,s fiakdkdhl ue;s;=udf.a .=jka hdkh m%udo we;ehs Wml,amkh lr iuqj wdrN
lsu meh 6 lska l,a uQ nj o jd;d we;' wm lK.dgqfjka hq;=j lsjhq;= jkafka tjlamgka
fujeks by< ugf l,dmSh ixOdkhl idudl;ajh ,nd .ekSug lsis id:l;ajhlska
f;drj wo wm W;aidy lrka isk njhs' tjeks wjia:d fndfyduhla ug fmkajd h yels
w;r fujeks ;;a;ajhkaf.ka mdv W.; hq;= ld,h meK ;sfnkjd'
117. fujka wjia:d ;jrg;a w;ay, yels ;;a;ajhl wm fkdisuq'

wo bm;a l< foaj,a bgq

lrk njg wm iy;sl fjuq' fi!Nd.Hh yd m%S;su;a nf wkd.;h flfrys n,dfmdfrd;a;=


;nd .ksuq' wmf.a taldhk wruqK jkqfha fjkilska f;drj ish Y%S ,dxlslhkag jvd fyd|
wkd.;hla Wodlr uhs' wmf.a ud;D N+h yd wkd.; mrmrdj fjkqfjka tluq;= fm,
.efiuq'
118. .re l:dkdhl;=uks" wmg my; i`oyka lrk jevigyk l%shd;aul lsrSug wIaGdkh we;s
w;r ta i`oyd wm iQodk' ta jf.au" ta i`oyd wjYH kdhla;jh ugo wmg yelshdj ;sfnkjd'
b;du jeo.;a fuu ldhhka bgq lsu i`oyd w;S;h wu;l lr wm jyd tlai;a h hq;=j
;sfnkjd'
119. f wjia:df uu w;s.re ckdm;s;=ud" .re w.ue;s;=ud" uf.a wud;H uKav, i.hka iy
rch fjkqfjka wmf.a rg fi!Nd.Hfha udj; lrd /f.k hdug O meyehka ork
foaYmd,k Wolrejka fj; ;%;ajfha yia;h .= lr' jir .Kka O ndOlhkag uqyqK
ka wfma wdlfha ksjer ;;a;ajh ud iska Tn fj; fmkajd we;s w;r wm tlai;a
fkdjkafka k wmf.a meje;aug we;s wjia:d wys hkq we;'

w`rg Ydm fkdlr b

mykla o,ajd wr m<jd yuq'


120. fuu miqu hgf;a wmf.a rcfha m%:u whjehg we;=,;a fhdackd fj; msiSug ud leu;shs'
tfukau cd;s" wd. yd iudc ndOdjka yd wfkl=;a fjkial j,ska f;drj iduqysl;ajh
fmr lrf.k Y%S ,xld m%cd;%dka;sl iudcjd ckrcfha iy tys ishu ck;djf.a wNsjDoah
fjkqfjka lemh hq;= ne i`oyka lr'

22

whjeh fhdackd
laIq" iq yd uOH mudK jHjidhka u;a lsu
121.

.re l:dkdhl;=uks" laIq" l=vd yd uOH mudK jHjidhlhka /lshd W;amdokfha"


wdodh fnhdf .eg if fukau m%dfoaYSh ixjOkfha yd iudc taldnoaO;djh
we;s lsf o wm wdlh ;=< Yd, fiajhla lrkjd' j;udkfha laIq" iq yd uOH
mudK jHjidh wxYh wmf.a wdl Wmdh ud.fha jeo.;a wx.hla ;sfnkjd' fuys
Yd, yelshdjla we;s m%Odk wxY jkafka ,Snvq WmlrK" f;dr;=re ;dlaIKh" ls wdY%s;
ksIamdok" f.j;= j.dj" u,aj.dj" wdydr" t<j iy m,;=re" h u;aiH ludka;h"
rEm,djkH iy iqr;,a uiqka ludka;h wdhhs'

122.

laIq" iq yd uOH mudK jHjidhhka iska wdlhg ie,lsh hq;= odhl;ajhla ,nd
;snqk o fuu jHjidhlhka m%d.aOk iy Kh wruqo,a ,nd .ekSf uqyqKfok .eg
fya;=fjka fuu jHdmdr mq,alsu ;ju;a Ialr ldhhla ;sfnkjd' fuu ksid wmf.a
rch fuu jHjidhlhkaf.a hqKqf fldgialrefjl= ug leu;shs' tuksid kgu;a wm
iska ilid we;s laIq" iq yd uOH mudK jHjidhlhka i|yd jk m%;sm;a;sh ;=<ska
fuu lafIa;%fha ishu .eg wdjrKh jkjd' f iu.u laIq uQ,H jHdmdr md,kh lsu
i|yd mk;la fuu .re iNdjg bm;a lsug;a fuu wxYh u;a lsug wjYH kshduk
wldhla msysgqug;a lghq;= lrkq we;' tfiau ish laaIq uQ,H wdh;k fuu fhda;
wldh hgf;a tallhlg re'25"000$- l jdIsl .dia;=jlg hg;aj ,shdmx h hq;= njg
ud fhdackd lrkjd' .re w.%dud;H;=ud iska 2015 fkdjen 05 k bm;a lrk ,o
m%;sm;a;s m%ldYfha lafjk m l=vd iy uOH mudK jHdmdr wxYh uqyqK fok .eg
wOHhkh lsu i|yd WmfoaYl lgqjla o msysgqjkq we;' tfiau l=vd yd uOH mudK
jHdmdl wxYfha wkd.; lghq;= tu lgqf ksfoaY u; ;SrKh jkq we;'

123.

fuu lafIa;%fha mj;sk by< mmd,k msjeh iy by< wjodku fya;=fjka ksudKYS,S
laIq" l=vd yd uOH mudK jHjidhlhkag nexl= we;= ia:dms; uQ,H wdh;khka iska
Khf wlue;a;la fmkakq lrkjd' tfiau kg we;s uQ,H wdh;k wem mok
lrf.k uQ,H myiql iemhSu ms,sn|j f,i wjOdkh fhduq lrk neka w;a
jHjidhlhka iy kg isk jHjidhlhkag fuu wem bm;a lsf yelshdjla keye'
fksid f;dard.;a uQ,H wdh;kj, iyfhda.fhka iq yd uOH mudK jHjidhlhka
i|yd jQ Kh wdrlaIK jevms,sfj,la l%shd;aul lsu i|yd 2016 remsh,a ,shk 500 l
uQ,sl wruqo,la ,ndug

fhdackd lrkjd'

fuu fhdackd l%uh hgf;a" Kh f.ug

fkdyels wjia:dj, uQ,sl Kh uqof,ka ishhg 75 l m%udKhlg wemhla ,ndfokq we;'


fuu.ska fuu lafIa;%fha jHjidhlhkag idfmalaIj ,dNodhS iy .=ld,Sk fldkafoais
hgf;a uQ,H myiql ,nd.ekSug we;s bvlv mq,a flf'

fuu lafIa;%hg iykodhS

fmd<S wkqmd; hgf;a uQ,H myiql ,nd .ekSug Wmldr lsu i|yd wefuldkq fvd,
,shk 100 l Kh myiqlula ^Credit line) wdishdkq ixjOk nexl=j fj;ska ,nd .ekSug
wmg yelshdj ,e ;sfnkjd' ;jo Y%S ,xld uy nexl=j iska l=vd yd uOH mudK
jHjidhlhkag Wmldr lsu i|yd l%shd;aul lrkq ,nk fi!Nd.Hd Kh fhdackd l%uh"
o;djh ;=rka lsu i|yd jk laIq uQ,H jHdmD;sh ^PAMP), jeks wruqo,a tl
jevigylg

taldnoaO lrkjd'

tu taldnoaO lsu ;=<ska laIq" l=vd yd uOH mudK

jHjidhlhkag jvd fyd| fiajdjla ,ndug uy nexl=jg yelsjkq we;s'


23

jHdmdr m%d.aOkh (Venture Capital)


124.

.re l:dkdhl;=uks" l=vd yd uOH mudK jHjidhlhska i|yd wo mj;sk fmd


uQ,HlrK udOHh jkafka wem w;HjYH jkakd jQ Kh uQ,HlrKhhs' flfia fj;;a h
ma;su;a woyila we;sj jHdmdrhla wdrN lrk mqoa.,fhl=g wem f,i ;eug ;r jk
j;al Tjqka i;=j fkdmj;S' f ksid iq yd uOH mudK jHjidhlhska fj; wjYH
ialkaO m%d.aOk myiql ^Equity Financing Facilities) ie,iSu i|yd nexl=" rlaIK
iud." fiajl w:idOl wruqo, ^EPF), fiajd kshqla;slhkaf.a Ndr wruqo, ^ETF) iy
foaY wruqo,aj,ska iuka; wruqo,aj, wruqo,la we;s lrka jHdmdr m%d.aOk m%fYhg
wdrNhla ,ndug fhdackd lrkjd'

fuys uu cd;Hka;r uQ,H ixia:djg ^IFC) iy

wdishdkq ixjOk nexl=jg wdrdOkd lr iskjd fuu wruqo,g wdOdr lrk f,i ta
jf.au fm!oa.,sl wxYfha jHdmdrj,g;a fuu wruqo,g iyNd.s jk f,i Wkka lsug
leu;shs' fuu wruqo, u.ska j.lsj hq;= jHdmdr m%d.aOk iud. fj; (Venture Capital
Firms) iy;sl l< wju wkqmd;hla hgf;a Kh myiql ,ndfokq we;'

ta wkqj tu

jHdmdl iud. iska fuu l=vd yd uOH mudK jHjidhhkays wjYH ialkaO wdfhdack
^Equit Investment) islrkq we;'

fuu ialkaO wdfhdackj,g wu;rj .=ld,Skj

m%;s,dN ,nd.ekSug wjYH jOkh iy;sl lsu i|yd fuu iud. iska l=vd yd uOH
mudK jHjidhlhska fj; wjYH WmfoaYl fiajd jk uQ,H ie,iq ^Financial
Planning), f;dr;=re ;dlaIKh" wf, l%fudamdhhka wdh ,ndfokq we;'

fuu

l%shdud.h .ekau i|yd wod< jHdmdr m%d.aOk iud. i|yd jQ idx.l wdodh n
jir 5 l ld,hla i|yd ishhg 50 lska wvqlsug fhdackd lrkjd' fuh 2016 wfm%a,a 01
k isg l%shd;aul lrkjd'
125.

laIQ" l=vd iy uOH mudK ludka;j,g iydh jk bkalshqfgrhka

- .re

l:dkdhl;=uks" bkalshqfg f,i lghq;= lrk iq ldl WoHdk ^Mini Industrial


Park) fudKrd.," mq;a;,u" hdmkh" jkaks iy wmdr jeks m%foaYj, msysgqug ud
fhdackd lrkjd' fuu ldhhg inkaO jk f,ig fm!oa.,sl wxYho Wkka lsug
leu;shs'

fuu wdfhdack f;dard.;a lafIa;%hkays .ekau i|yd ,dN Wmhk jif isg

jir ;=kl ld,hlg wod, n wkqmd;h ishhg 50 lska wvqlsug fhdackd lrkjd' f
i|yd remsh,a ,shk 150 la fjkalsug;a ud fhdackd lrkjd'
126.

;jo" iq yd uOH mrsudK jHjidhlhska ;u ksIamdok wf, lr .ekSf O


m%Yakj,g uqyqK fok nj ud okakjd' wf,lrK iy m%pdrKh i|yd wruqo,aj, mj;sk
ysh ksid Tjqkaf.a ksIamdok i|yd iqms fj<|ie,a iy idmamq ;=< m%udKj;a m%isoahla
fkd,efnkq we;s' tuksid iqms fj<|ie,a iy is,a,r fj<|ie,a iska l=vd yd uOH
mudK jHjidhlhskag wjYH rdlal bvlv idOdrK ,lg ,nd foka Tjqkag w; ys;
ug lghq;= lrk f,i ud wjOdrKh lrkjd'

lDIsludka;h
127.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a wdlfha" iudc jHqyfha iy wmf.a b;sydifha uQ,sl moku
lDIsludka;hhs' flfia jqj;a ixLHd u.ska ksrEmkh jkafka fjk;a l:djls'

wmf.a

lDIsldl wdkhkhka wefuldkq fvd, ,shk oyila muK fjkjd' w;ruehdf.a


iQrdlEug;a" ld,.=Kfha wys;lr n,mEj,g;a" ;u wiajekak i|yd idOdrK ,la
,nd.ekSf wr.,hg;a f.dhd ;ju;a f.dre iskjd' fuu.ska wmf.a mdfNda.sl
24

ck;djg o .=Kd;aul Ndjfhka wvq lDIsldl ksIamd;hka i|yd wl ,la f.ug


is ;sfhkjd' tneka fuu wys;lr m%jK;djh lkka wdmiq yerf wjYH;djh wm
ykdf.k ;sfnkjd'

f inkaOfhka mq,a oDIafldaKhlska ne,Su w;HjYHhs'

;;a;ajh hgf;a kj lDIsldl m%;sm;a;shla ilia lsu i|yd wmf.a kj rchg


kdhl;ajh fok w;s.re ckdm;s;=udf.a yd .re w.%dud;H;=udf.a wjOdkh fhduq
;sfnkjd'
fnda. Odx.SlrKh yd M,odhs;djh by< kexu ;=,ska 2018 jk g wm rg nvb`.="
fidahd fndax" h,s ia" w;dm,a yd Kq j,ska iajhxfmdaIs; lsug;a" hemq
lDIsludka;fha isg lDIs jHdmdr olajd by< ;,hlg kexug;a tu.ska 2020 jk g
wmkhk fj<|m,g m%YaG ug;a yelsjk m wmf.a lDIsldl m%;sm;a;sh imdokh
lrkq we;'
128.

;jo" lDIsldl lafIa;%fha wiajekak by< kexf m%Yia; Wmdhud.h rdcH yd


fm!oa.,sl wxYfha Yla;su;a iyfhda.s;dj u; r|d mj;sk nj wm ykdf.k ;sfnk w;r
tu.ska lDIsldl lafIa;%fha iemhqoduh Yla;su;aj l<ukdlrKh l< yels njo
wfmalaId lrkjd' f ms<sn|j kdhl;ajh .ekSug fm!oa.,sl wxYh .kajkajkjd' c
yd frdamK jH ksIamdokh lrkq ,nk iud.j,g myiql ie,fik rdcH uQ,H
mirhla we;s lsu i|yd m%fhdackhg fkd.;a yd W!K Wmfhda; rcfha bv b,a,d
isk g ,nd u jeks O ls%hdud. .ekSug ud fhdackd lrkjd'

129.

.re l:dkdhl;=uks" lDIsldl lafIa;%h i|yd wdfhdackh" fYaIfhka M,odhs;d


jOkh i|yd jk wdfhdackh wjYH;djhls' f i`oyd jvd fyd| M,odhs;djhla
iy;sl lsu i|yd by< .=Kd;aul ;;a;ajfhka hq;= c ,nd.; yels u b;d jeo.;a
jkjd' ta wkqj" by< .=Kd;aul Ndjfhka hq;= c yd frdamK jH ksIamdokh lsu i|yd
rdcH yd fm!oa.,sl wxYfha ukd iyfhda.s;dj u;a lsug m%fhdackhg fkd.;a iy
W!K Wmfhda; rcfha bv .ekaula jYfhka fm!oa.,sl wxYhg ,nd fokq we;' f
i|yd remsh,a ,shk 1"000 l uqo,la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

130.

Wiia M,odjla ,ndfok c ykajd u i|yd x c, imdok l%u ^Drip Irrigation


System) Nd;d lrk" y;d.dr ;dlaIKh fhdod .kakd iy je wiajkq ,ndfok c
ykajd fok iud. i|yd wO n rdu ,ndfokq we;' f iu.u M,odhs;d jOkh
i|yd hdka;%SlrKh lsf jeo.;alu ykd.kska lDIsldl hkaf;%damlrKj,g wod,
wdkhk n bj;a lsug o ud fhdackd lrkjd'

131.

ta w;ru iyNd.s;aj yjq,a l%shdj,shla ;=<ska iemhq odufha ne Yla;su;a lsu i|yd
lDIslu jHdma;s ks,Odkaf.a kqu Tjqkaf.a idudkH rdcldhg wu;rj fm!oa.,sl
wxYfha f.dm,j,a i|yd o .dia;=jla whlr ,ndu i|yd wjir ug ud fhdackd
lrkjd'

132.

.re l:dkdhl;=uks"

.nvd lsu iy wf,lrKh wmf.a lDIsldl lafIa;%fha we;s

m%Odk .eg w;r fjkjd' ishhg 30 isg 40 olajd jk miq wiajkq ydksh wju lsu i|yd
kk ;dlaIKfhka hq;= wx. imQK .nvd we;s lsug ud fhdackd lrkjd' lDIs wiajkq
fk<k iufha , my< hdfuka jk wys;lr n,mEu wju lsu i|yd f.dkaf.a "
25

nvb=" ;," .ia" W jeks fNda.hkays wiajkq .nvd lr ;eu i|yd f.dkag Wiia
;;a;ajfha .nvd myiql imhkq ,nkjd' fuu .nvd myiql ;=< ;u wiajekak .nvd
lsf .nvdj iska ksl=;a lrkq ,nk ,m;

jdKsc nexl=jla fj; bm;a lsfuka

;u laIKsl uqo,a wjYH;djh i|yd .nvdl< wiajekafka jkdlka ishhg 50 l Kh


uqo,la f,i ,nd .ekSug f.dkag yelshdj ;sfnkjd' flfia fj;;a" , .Kka
hym;ajk wjia:df .nvdlr we;s wiajekak fj<|mf,a jvd;a fyd| ,lg wf,
lsug f.dkag yelshdj ,efnkjd' fuu l%ufoh ;=< f.dhd w;ruehdf.a iQrdlEug
,la fkdjk w;r wjdrfha ;u wiajekakg by< ,la ,eu o ;yjqre fjkjd' kgu;a
rch wkqrdOmqr yd fudKrd., ia;%slalj, fujeks .nvd myiql blr we;s w;r
ukakdr ia;%slalh ;=< .nvdjla blrka mj;skjd' fuu l%uh ;=<ska f.d ksIamdok
wjidk mdfNda.slhd fj; hef jk w;rue ho wvqjk neka idOdrK ,la
f.fuka mdfNda.slhdgo m%;s,dNhla ,efnkq we;' ta wkqj fmdf,dkakrej" ls<sfkdh
yd r;akmqr ^we,smsh& ia;%slalhkays ;j;a fujeks .nvd ;=kla blsug yd ukakdr
ia;%slalfha kg bjk .nvdf b;s jev wjika lsu i|yd remsh,a ,shk 1"000 la
fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
133.

.re l:dkdhl;=uks" f.dhdf.a ksIamdok hou fukau mdfNda.slhdg isjk n,mEu


ie,ls,a,g .kska lS ind lsf,dajla i|yd remsh,a 50$- la" ind lsf,dajla i|yd
remsh,a 41$- la iy kdvq iy wfkl=;a j. i|yd lsf,dajlg remsh,a 38$- la jk m
i|yd iy;sl ,la ,nd ug ud fhdackd lrkjd' fuu.ska mdrsfNda.slhdg iy,a lsf,da
.%E 1 la remsh,a 65 lg muK ,nd .ekSug yels fjkjd'

134.

.re l:dkdhl;=uks" rfgys iy,a ksIamdokh jOkh ;sfnkjd' tuksid w;sla; iy,a
ukaofmdaIKhg myiqfjka f.dre f je wjodkula we;s iuDoa,dNSkag ,ndug ud
fhdackd lrkjd' fuu fhda; l%uh ;=<ska Tjqkaf.a fmdaIK ugu by< kxjkq we;s' f
i`oyd iy,a fu%la fgdka 44"000 la ,nd .ekSug wm n,dfmdfrd;a;= fjkjd'

135.

iy,a wmkhkh lsu i|yd ka ld,h t< we;s njg ud Yajdi lrkjd'

tuksid

wmkhk fj<|m, wruqKq lr.;a iy,a ksIamdokh i|yd f.dkag wkqn, ,nd fokjd' Y%S
,xld iy,a i`oyd ikakdu ,nd .ekSu jevms<sfj,la ilia lsug;a

wmf.a iy,a i|yd

foaYSh fj<|m, y`kd .ekSug;a wmkhk ixjOk uKav,h u;a lrkjd'


136.

.re l:dkdhl;=uks" fmr mej;s rchka iska f.d ck;dj fjkqfjka m%;s,dN /ila
,nd ;sfnkjd' fuu .re iNdj iska fmdfydr iykdOdrh" bv" ;dlaIKsl iydhka"
c we;= ksula ke;s iykdOdr f.dkakla wkqu; lr ;sfnkjd'

tfy;a wo

lDIsludka;fha ;;a;ajh l=ulao? lDIslu lafIa;%fhka o< foaYSh ksIamd;hg ,enqk


odhl;ajh l%ufhka wvq 2014 th ishhg 10 la muK we;'

fylaghd tllg

,efnk wiajekak b;d wvq ugul mej;Su ksid wmg cd;Hka;rh iu ;r l<
fkdyelshs' m%Odk ksIamdok m%foaYj, iudc m%YaKhla njg m;a we;s fya;= ldrlhla
fkdokakd ksoka.; jl=.vq frda.h wl fmdfydr Nd;h ksid we;s jQ nj ;jrg;a
jdohg ;=vq we;'

tfiau th c,h iy mi wm;% ugo n,md we;s w;r tu.ska

fi!LH .eg /ilau fukau mir Wjrej,g o fya;= we;'

wo wm uqyqKmdk fuu

.egj wmf.a lDIsldl m%;sm;a;sfha wkd.;h ;SrKh lsu i|yd Yd, n,mEula we;s
lrkjd' fmdfydr Nd;h iy ksIamdokfha M,odhS;djh w;r iDcq iy inkaO;djhla
fkdue;s nj wOHhkj,skao ikd: lr ;sfnkjd' f.dka i|yd fl;r iydhla ,nd
26

kako Tjqka wm rf ;ju;a iudcfha iQrdlEug ,lajQ fldgila f'

tfiau

mdfNda.slhskago n,dfmdfrd;a;= jQ m%;s,dN ,e fkdue;' f.dhdg fyda mdfNda.slhdg


n,dfmdfrd;a;= jQ m%;s,dN fkd,ef k" f.dhd yd mdfNda.slhd hk fomdYjhgu
jvd;a m%;s,dN ,efnk iydhla ,ndh yels m wmf.a lDIsldl Wmdhud.hka .ek
kej; is;d ne,Sug ud fmd<Ujkjd'

tneka kg ,ndfok fmdfydr iykdOdrh iq

mudK f.dka i|yd muKla ,ndug ud fhdackd lrkjd' ta wkqj" f.dka i|yd
fylaghd tlla olajd h, iy uy lkak folu wdjrKh jk m jIhlg remsh,a
25"000 l Wmuhlg hg;aj uqo,a m%odkhla ,ndfokjd'

fuu.ska f.dkag ;u j.djka

i|yd wjYH fhojq ;SrKh lsug jvd;a ksoyila ,efnk w;ru thska M,odhs;dj by<
kexfjk nj udf.a Yajdihhs' f i|yd remsh,a ,shk 37"500 la fjkalsug ud fhdackd
lrk w;r" th 2015 jif fjkal< remsh,a ,shk 35"000 g jvd jeuls'
m,;=re iy t,j ludka;h
137.

.re l:dkdhl;=uks"

foaYSh yd foaYSh fj<|m, wjia:d Wlyd .ekSug yelsjk m

m,;=re yd t,j ludka;h jdKscuh jYfhka ixjOkh keye'


138.

m,;=re c,kh yd kalsf ludka;h ;ju;a wdrNl wjfha fukau fkdhqKq


ugf mj;skjd' fuu ludka;fha wNsjDh i|yd thg we;=jk wdh;k yd
mqoa.,hska nexl= u.ska ,nd.kakd Kh i|yd whflfrk fmd,S m%udKfhka ishhg 50 lg
fmd,S iykhla ,nd ug ud fhdackd lrkjd'

fuu ludka;h i|yd wjYH

hkaf;%damlrK wdkhk noafoka lrk w;r ksoyia lrk w;r bvh yels laIh ukdjg
wu;rj iqiql ,e f,i wvq lsug o bv fokq ,ef'
139.

w;=re j.dj" by< wiajekakla ,efnk frdamK jH yd c Nd;h" ;dlaIKh fhdod.ekSu


wdh ;=<ska bv Nd;h m%Yia; ugka is lsu i|yd ud fm!oa.,sl

wxYh Wkka

lrjkjd' wjNd;djhla iys; fyda Nd;hg fkd.;a rcfha bv t,j yd m,;=re


f.dkaf.a b,a,Su u; l,an l%uh hgf;a ,ndfokq we;'
140.

kqjrt,sh" oUq,a," we,smsh" lemafmfmd, iy ;Uq;af;a.u msys wdl uOHia:dkhkag


wdikakfhka t,j yd m,;=re .nvd lsu i|yd fm!oa.,sl wxYh u.ska l<ukdlrKh
lrkq ,nk YS;d.dr 5 la msysgqug ud fhdackd lrkjd' tu.ska fj<|m, , ia:dhSlrKh
we;s lsug fukau miq wiajkq ydksh wju lsug;a wfmalaId lrkjd' f i|yd remsh,a
,shk 2"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

ls ludka;h
141.

.re l:dkdhl;=ukss" foaYSh ls ksIamdokfha fj<|m, m%;sY;h b;d iS;hs' foaYSh ls


ksIamdokh .ekaug yd wdkhk iSudlsu i|yd miq.sh rch iska ork ,o W;aidyhka
wm w.h lrkjd' rcfha m%;sm;a;sh jkafkao foaYSh ls ksIamdolhskaf.a ksIamdok by<
kexu i|yd Tjqka u;a lsuhs' ta wkqj" foaYShj ksIamdokh lrkq ,nk .%E 400 lsms
melgqjla i|yd jk Wmu is,a,r , remsh,a 325 isg remsh,a 295 olajd wvqlsug ud
fhdackd lrkjd'

tfia l=Kkq ,nk .%E 400 l lsms melgqjla i|yd rch iska

remsh,a 30 l iykdOdrhla foaYSh ls ksIamdolhska i|yd ,ndug;a ta i|yd ,shk 1"000


la fjkalsug;a ud fhdackd lrkjd' f ;=<ska foaYSh ksIamdolhdg Wmldr lrk w;r
jk ho wvq lr .ekSug o yels fjkjd'
27

142.

foaYSh ls ksIamdok wxYfhka rfgys wdlhg ,efnk odhl;ajh b;d iS; jqj;a" tu
ludka;h ;jrg;a hqKq lsu i|yd Yd, yelshdjla ;sfhkjd'

tneka rdcH iy

fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh hgf;a ^Public Prviate Partnership) jdKsc ugka foaYSh
ls ksIamdokh u;a lsu i|yd wju wdfhdackh remsh,a ,shk 25 lg hg;aj fuu
lafIa;%fha lrk wdfhdackhka i|yd Nd;hg fkd.;a yd W!K Wmfhda; rcfha bv
,nd fokq ,nkjd' tfiau" rdcH yd fm!oa.,sl iyNd.s;ajfhka ndysr f.dka ,jd by<
M,odjlska hq;= ;DK j.d l< yels jevigyklg t<u i|yd m%fhdackhg fkd.;a yd
W!K Wmfhda; rcfha bv ,nd ug o ud fhdackd lrkjd' ls ksIamdokh i|yd wjYH
hkaf;%damlrK i|yd tljr laIh lsf yelshdj ,nd ug;a wdkhk n wvq lsug;a ud
fhdackd lrkjd'
143.

rg ;=< hr ls Nd;h ;ju;a m%Yia: ugulg meK fkdue;s neka hr ls Nd;h


ms<sn| Yd, m%jOk jevigykla Wvrg" kj .udk" j;= h;, myiql iy
m%cdixjOk wud;HdxYh iy fi!LH" fmdaIK yd foaYSh wdhqfo wud;HdxYh u.ska
l%shd;aul lsug ud fhdackd lrkjd'

jr
144.

.re l:dkdhl;=uks" wm rg jhskla jQj;a wm ;ju;a jdIslj weuldkq fvd, ,shk


150 l muK u;aiH iy u;aiH ksIamdok wdkhkh lrk nj m%ldY lrkafka
lK.dgqfjks' iD;=uh n,mE fya;=fjka u;aiH fj<|m, , fjkia" .nvd myiql
ys`.u kshduk rduqf fjkia" ;u jHdmdr hqKq lsu i|yd kj fj<|fmd<j,a iy
uQ,H m%Njhkaj,g we;s iS; bvlv fya;=fjka foaYSh u;aiH ksIamdolhska ;ju;a
wjodk iy.; ;;ajhl iskjd'

145.

jr ludka;fha fh iskakkaf.a iudc iqrlaIs;;dj l%shd;aul lsf rcfha j.lSu


ykd.kska Tjqkag uqyqfoa isjk wk;=re i|yd remsh,a ,shkhl ; rlaIKhla wm
iska ykajd fokq ,nkjd' fuu rlaIK l%ufhka jrhka fidhd .ekSu yd uqojd .ekSu
hk ho o wdjrKh fjkjd'

146.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh jir myl idudkHhg wkqj jdIslj remsh,a ,shk 5"000
lg wdikak jkdlka hq;= kaud furgg wdkhkh lrkq ,nkjd'

ka ud

ludka;fha jOkh i|yd we;s bvlv ie,ls,a,g .kska" ud ka lsu i|yd fhduq
ug fm!oa.,sl wxYh u;a lrkjd' fuu ludka;fha fhfokakka .ekau i|yd
,la if;di iud.u yryd ksIamdok kej; , .ekSf hdka;%Khla we;s lsug ud
fhdackd lrk w;r tajd remsh,a 125 la jk iykodhS ,lg wf, lsug wfmalaId
lrkjd' fuh jk hou wvq ug

Wmld jkq

we;s' f i`oyd ,la if;di fj;

remsh,a ,shk 300 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


147.

;jo" foaYSh jr ludka;h wdrlaId lsu i|yd u;aiH yd u;aiH wdY%s; ksIamdok
wdkhk i|yd fYaI fj<`o NdKav noao remsh,a 50 la olajd jelsug fhdackd lrkjd'

148.

foaYSh jr ludka;hg myiql ie,iSu i|yd foaYSh jr jrdhka YS;d.dro iys;j


kk ;dlaIKfhka iuka; jrdhka njg jehqKq lsug ud fhdackd lrkjd' ta wkqj"
y,dj;" iai" l,auqfka" je,aje;=f" lfrhsk. iy mqrdKje,a, jr jrdhka
28

ixjOkh lsug remsh,a ,shk 750 la fjkalsug ud fhdackd lrkjd' fuu jrdhka
fndagq ksIamdokh iy w;ajehd i|ydo myiql imhkq we;s'
149.

lDIs iy u;aiH ksIamdok lrkq ,nk ia:dkhkag wdikakj ta yd nekq ieliq ludka;
myiql we;s lsug ud fhdackd lrkjd' fuu myiql fmdf Nd;dlsfuka msjeh
wju lr.; yelsf' ta wkqj wkqrdOmqrh" jkshdj iy ls,sfkd ia;%slalhkays lDIs yd
mY= im;a iy u;aiH ieliq l,dmhka msysgqug uu fhdackd lrkjd' ta i|yd remsh,a
,shk 100 la fjka lrkjd'

150.

.re l:dkdhl;=uks" h u;aiH j.dj wdydruh fmdaIKh ,ndfok w;ru wdodh


uQ,dY%hlao fjkjd'

fuu lafIa;%h uqukskau m%fhdackhg f.k ke;'

tneka u;aiH

wNsckk Od;djh by< kexu i|yd cd;sl c, wldhg ^NAQDA) remsh,a ,shk
100 la fjka lrkq ,nkjd'
151.

yelshdjka iys; Wkkajla olajk fm!oa.,sl wxYfha wdfhdaclhka i|yd mirhg


ydkshla fkdjk whqka u;aiH jHdmdr lrf.k hdug iqiq mirhla iy wjYH wfkl=;a
myiql iys; c, j.dl,dmhla ^Aquareculture Park) uvl,mqj ia;%slalh ;=<
msysgqug ud fhdackd lrkjd' fuu l,dmh jdKsc mokka c, j.d jHdmdr wdrN
lsug wfmalaIs; wdh;k i|yd wdfhdack ys;ld miqula imhkq ,nkjd' fuu c,
j.d l,dmh rdcH yd fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;aj yjq,a jHdmdrhla ^PPP) f,i
ixjOkh lrkq ,nkjd' ta i|yd remsh,a ,shk 100 la uQ,sl lghq;= fjkqfjka fjka
lsug ud fhdackd lrkjd'

152.

uE; ld,fha wnqo /ilg uqyqK isk biaika ludka;h ksis wjOdkhlg ,la fkd
mj;skjd' flfia jqjo" fuu lafIa;%fha jOkh i|yd we;s bvlv ie,ls,a,g f.k
wdishdkq ixjOk nexl=f iyfhda.s;ajfhka l%shd;aul lsug fhda; iq yd uOH
mudK jHdmdr i|yd jk Kh l%uh hgf;a" biaika ludka;fha fh isk j.d
lrkakka" wNsckk l%shdlrejka iy ieliq lrejkaf.a m%d.aOk wjYH;d i|yd Kh
,ndug ud fhdackd lrkjd'

tfiau biaika ludka;fha fh iskakka i|yd iq yd

uOH mudK jHdmdr i|yd jk wem wruqo, hgf;a wem ,ndug o ud fhdackd lrkjd'
153.

hqfrdamd fj<|m,g u;aiH wmkhkh i|yd jk ;yku wmf.a jrhkag wjdis iy.;
f,i n,md ;sfnkjd' jvd;a ixf rchla f,i we;e jrhska uqyqKmdk wmyiq;d wm
fydka okakjd'

ta wkqj hqfrdamSh fj<|m,g u;aiH wmkhkh i|yd mj;sk ;yku

bj;alr kej; tu fj<|m,g msiSug bvlv i,id .ekSu i|yd rch ksrka;rj idlPd
lrka iskjd'

cd;Hka;r kshuhkag wkql+, u i|yd jrhd;%dj,g ifm%aIK

WmlrK ^Transponders) ilsug rch iska kgu;a lghq;= lr ;sfnkjd'


154.

jr wxYfhka wdlhg ,efnk odhl;ajh by< kexf wruqKska .eUqre uqyqfoa uiqka
we,a,Su i|yd n,m;% ,ndf l%ufohla y\qkajd ug lghq;= lrk w;r ta hgf;a tla
n,m;%,dNshl= wju jYfhka jrhska 100 fofkl= tu ldhhka i|yd iyNd.slrjd .;
hq;=f'

29

l=l= md,kh
155.

.re l:dkdhl;=uks" foaYSh l=l=uia ksIamdokj, ;;a;ajh yd M,odhS;djh jOkh lsu


i|yd tu ksIamdokhka i|yd ;jrg;a wjYH wdfhdack mq,a lsu Wkka lrug uu
leu;shs'

Y%S ,xldj l,dmh ;=< l=re WK frda.fhka ksoyia rgla f,i we;s jdish

fYaIfhkau ueo fmr. we;= foaY fj<|m,j,a fj; msiSu i|yd fhdod .ekSug;a
Wkka lrkjd' rch iska f ms,sn|j Wmu iyfhda.h ,ndfokq we;s'
je,s wdlh
156.

.re l:dkdhl;=uks" 1992 jIfha msysgqjQ m%dfoaYSh je,s iud. i|yd wod, jQ ld,h
f jk g;a imQK we;'

tneka ishu m%dfoaYSh je,s iud. fld<U fldgia

fj<|fmdf,a f,aLK.; iud. njg m;al< yels m tajd l<ukdlrKh l< yels l=vd
tall f,i m%;sixOdkh lsu ;=,ska mqkjkh lsf ld,h ka meK ;sfnkjd'
tajf.au m%dfoaYSh je,s iud.j, bv O fnda. j.dlsu i|yd Nd;d lsu iSud lsu
,sys,a lsug;a ud fhdackd lrkjd' flfia fj;;a" kej; j.d lsu yd klrKh i|yd
jQ .=ld,Sk wdfhdack islsug lemjQ m%dfoaYSh je,s iud.j, l,a n ld,h"
l<ukdlrK .dia;=j kej; i,ld ne,Sug hg;aj wjqre 50 olajd > lsug ud fhdackd
lrkjd'
157.

f;a ludka;h - .re l:dkdhl;=uks" f;a Y%S ,xldf m%Odk wmkhk fNda.h f,i
;jrg;a mj;sk kuq;a tys w.h tl;= lsu ^Value Addition) wfmalaIs; ugug ,d
ke;' fuu ludka;h kg cd;Hka;r fj<|fmdf,a , wvqulg uqyqK ;sfnkjd'
fuh l=vd iy uOH mudKfha f;a j.dlrejka flfrys n,mEula we;s lr ;sfnkjd'
tuksid fuu .eg iu i|yd rcfha iy fm!oa.,sl wxYfhka iuka; l%shdld
lgqjla m;alsug ud fhdackd lrkjd'

158.

f;a Y% lsu - Y%S ,xldj f,dalfha m%Odk f;a ksIamdolhl= yehg w.h tl;= lsu w;ska
vqndhs jeks rgj,g jvd miqmiska iskjd' miq.sh udi lSmh ;=< f;a ludka;h iska Y%S
,xldjg f;a wdkhkh lsu ,sys,a lrk f,i m%n, b,a,S bm;a lr ;sfnkjd' tuksid
Y%S ,xldj f;a flakaia:dkhla f,i f;a Y% lsu jeks lghq;= ;=<ska w.h tl;= lsu
jelr .ekSug Wkka lsf wruqkska Y%S ,xldjg f;a wdkhkh lsu" mj;sk ffk;sl
rduqj ;=< ,sys,a lsug fhdackd lrkjd' fuys i|yka lsug leu;shs tu.ska Ceylon Tea
hk ikakduh fkdfjkiaj mej;Su i|yd f,an,a lsf wjYH;djh wksjdh lrk nj'

159.

rn ludka;h - .re l:dkdhl;=uks" rn ksIamdok lafIa;%fha YlH;d wOHkh i|yd


je,s ludka; wxYfha O mdYjlrejka iu tla m%Odk ie,iaula ^Master Plan)
ms,sfh< l< hq;=j we;'

fuu wruqK i|yd rch iska ;dlaIKsl wdOdr ,nd .ekSug

lghq;= lrka iskjd' fuu ie,eiau u.ska fuu lafIa;%h uqyqK fok Odldr .eg
i|yd ms<sh imhk w;r b l%shdud. ms,sn|jo u.fmkaula lrhs'

fuu ie,iqu

l%shd;aul lsug Wmldr lsu i|yd je,s ludka; wud;HdxYhg remsh,a ,shk 100 la
fjka lsug ud fhdackd lrkjd' tfiau wdkhk lrkjdg jvd foaYSh rn Nd;d lrk
f,i ud ludka;lrejkaf.ka Wolau b,a,d iskjd'
160.

fmd,a ludka;h - fmd,a ludka;h o f jk g w.h tl;= lsf .egjg uqyqK


;sfnkjd' fuhg fya;= we;af;a fmd,a ksIamdokfhka ie,lsh hq;= m%udKhla f.or fodr
30

wdydr ms<sfh, lsu i|yd Nd;hg .ekSuhs' fmd,a ludka;lrejkaf.a b,a,Su m wod,
rdcH wdh;k u.ska ykd f.k md,kh lrk wxY ;=< lrkq ,nk w.h tl;= lsu i|yd
fmd,a wdkhkh lsug fhdackd lrk w;r fuu ksIamdok miqj wmkhkh lrkq ,ef'
fufia fhdackd lrkq ,nk fmd,a wdkhkh lsu i|yd bvfokq ,nkafka ksfrdaOdhk
(Quarantine) wjYH;djhkag hg;ajh' tfiau fmd,a m%jOk lghq;= we;=j fmd,a
ksIamdok mqkre;a:dmk jevms,sfj, i|yd remsh,a ,shk 250 la fjka lsug fhdackd
lrkjd'
161.

f;a iy rn ludka; Wkka lru i|yd f;a iy rn j.d lsfuys kshq;= iud.j,g
jir foll n ksoyia lsula ,ndug ud fhdackd lrkjd'

162.

f;a" rn iy fmd,a ludka; hqKq lsu i|yd b;d mq,a f,i mfhaIK is lsug
w;HjYH jk w;r tu fidhd.ekS iy Ys,aml%u M,odhS f,i fhdod.; hq;= fjkjd'
tuksid f;a mfhaIKdh;kh" rn mfhaIKdh;kh iy fmd,a mfhaIKdh;kh
Yla;su;a lsug;a tu.ska tu wdh;k iska M,odhS;djh jelsu" fNda. Odx.SlrKh
wdh i|yd mfhaIKj, ksr;u Wkka flf' fuu wruqK i|yd remsh,a ,shk 200
la jir 2 l ld,hla ;=< fjkalsug ud fhdackd lrkjd'

163.

wfkl=;a j.djka - rcfha wdOdr fkd,eu fya;=fldg f.k mqjla ksIamdokh miq.sh
oYlh mqrd fkdi,ld yer ;snqks' tneka ludka;h hqKq lsf yelshdj i,ld n,d
jdKsc jYfhka mqjla j.d lsu Wkka lrk w;r mqjla tl;=lsf l,dm msysgqug o ud
fhdackd lrkjd'

164.

rcfha wdOdr fkd,eu fya;=fldgf.k mqjla ksIamdokh miq.sh oYlh mqrd fkdi,ld
yer ;snqKs' tneka tu ludka;h hqKq lsf yelshdj i,ld n,d jdKsc jYfhka mqjla
j.d lsu Wkka lrk w;r wmkhk wruqKq lrf.k mqjla" w.h tl;= lsf l,dm
msysgqug ud fhdackd lrkjd'

l= nvq iy wdY%s; ksIamdok


165.

Y%S ,xldf l= nvq fj,|df b;sydih 7 jk Y; jIh olajd fjkjd' flfia kuq;a Y%S
,xldf l= nvq fj<|du wfmalaIs; ugug ,d fkdue;s w;r tu.ska rgg jkd
foaY ksuh bmhS ,eug we;s wjia:d wys ;sfnkjd'

166.

l=nvq ludka;h uqyqK fok fuu m%YaKhg iula f,i rch iska l=nvq ljqkais,h
iu inkaOj Y%S ,xldf l=nvq f.da,Sh jYfhka fj<| ikakdu .; lsf
jevms,sfj,la h;a lrkq we;' ta i|yd remsh,a ,shk 150 la fjka lsug ud fhdackd
lrkjd'

ksIamdok jelsf wruqKska iy jemqr wmkhk wdodh W;amdokh lsu

i|yd rch i;= Nd;hg fkd.;a iY%Sl bv ta i|yd fhdod .ekSug myiql ie,iSug
fm!oa.,sl wxYhg l=re" .ia" lr|uqx.=" idlald wdh j.d lsu i|yd l,an
mokka bv ,ndug fhdackd lrkjd'

fYaIfhkau .ia" lrouqx.= jeks l=nvq

j.dlsu fldka;%d;a l%uhg is lsu i|yd m%dfoaYSh je,s iud. Wkka flf' f
i|yd wmkhk lDIslu fomd;fka;=f l=re mfhaIK wxYh Yla;su;a lsf
wruqKska remsh,a ,shk 50 la fjkalsug o ud fhdackd lrkjd'
167.

kshu l=re iemhSu inkaOj Y%S ,xldjg f,dal fj<|fmdf,a l=re` iemhqfuka ishhg 85
m%udKhlg jvd taldldrhla ;sfnkjd' l=re j.df jkdl l%shdoduh (Value Chain)
31

O wdh;k hgf;a we;s w;r tu.ska fuu ludka;fha jOkh iSud ;sfnkjd'
tneka fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh we;sj jkdl odufha ish lghq;= tl
wdh;khla hg;g f.k taug l=re ixjOk wldhla we;s lsug ud fhdackd lrkjd'
tai|yd remsh,a ,shk 50 la fjka lsug fhdackd lrkjd'
168.

;jo l=re ludka;fha l=i,;d jehqKq lsf wruqKska l=re mqyqKq mdie, jHdma;
lrkq we;' f i|yd remsh,a ,shk 50 la fjka lsug fhdackd lrkjd'

169.

l=re ludka;fha w.h tl;=lsu b;d my< ugul mj;sk ;;a;ajhla hgf;a

cd;sl

oHd moku u.ska l=re ludka;h yd ta wdY%s; lghq;= inkaOfhka lrk mfhaIK
fjkqfjka tu wdh;khg o remsh,a ,shk 50 la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'
170.

l=nvq wmkhkh ffOhu;a lsu i|yd .ia" lrdnq ke iy idlald u; mkjd we;s
fiia n bj;a lrkjd'

.%dh wdlh k.d isgqu


171.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a wdl m%;sm;a;sfha tla uq,a.,la jkafka .%dh wdlh k.d
isgquhs' f inkaOfhka 14"022 la jk .%du ks,Od fldGdY imQK .%dh wdl
uOHia:dk jYfhka l%shdlrk fmdl=re .udk 2"500 la f,ig ixjOkh lrkq we;' f
wkqj" .%dh ck;djf.a jk ;;a;ajh jehqKq lsug wjYH myiql ie,iSf woyiska
fuu .udkj, fmd myiql ixjOkh iy
wdrN lrkq we;'

jfkdamdh ixjOkh lsf jHdmD;s

f.dkag o idudlhka h yels Yd, mudKfha lDIsldl

jHjidhhka .%dh wdl ixjOk ie,iq hgf;a msysgqjkq we;' fuu .%dh wdlh
k.disgqf jev igyk i|yd tla .ulg remsh,a ,shk 1'5

ne.ska fjkalsug;a

fhdackd lrkjd' f i|yd jeh fjk uq uqo, remsh,a ,shk 21"000 la jkjd'
172.

tfiau jjqkshdf kj wdl l,dmhla we;s lsug;a fhdackd lrkjd' ta i|yd remsh,a
,shk 200 la .%dh wdl lghq;= wud;HdxYhg fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

173.

.re l:dkdhl;=uks" .%dh lDIsludka;h kg;a jfkdamdhla f,i wm wdlfha m%n,


ia:dkhl mj;S'

tys jdud. wjYH;d imhd .kqfha yis wjOdkhlg fhduq h hq;=

l=vd je iy we<j,a u.sks' tuksid .%dh lDIsludka;h fj; iydh jkq msKsi l=vd
je iy we<j,a m%;sixialrKh lsu i|yd remsh,a ,shk 2"000 la fjkalsug ud
fhdackd lrkjd'
cd;sl mdil ixrlaIK jevigyk
174.

.re l:dkdhl;=uks" mirh iska ishu ka flfrys lrkq ,nk n,mEu ie,ls,a, g
f.k jir 3 l cd;sl mdil ixrlaIK jev igykla w;s.re ckdm;s;=ud iska
wdrN lr ;sfnkjd' jk im; ixjOkh lsu iy ixrlaIKh lsu" mir IKh
md,kh lsu" mdil iu;=,s;nj wdrlaId lsu ;sridr bv l<ukdlrKh" j im;a
ixrlaIKh wdh uu jevigyk hgf;a l%shd;aul lsug wfmalaIs;h' fuu lghq;= i|yd
iy <ud wdrlaIKh u;a Wjr relsu yd lDIsluh yd inkaO wu;r jevigyka
i|yd remsh,a ,shk 2"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

32

175.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldj i;=j me<E iy i;aj fYaI ish .Kkla ;sfnk w;r th
m%udKfhka Y%S ,xldj yd iudk fndfyda rgj,a iu ii|d n,k l, fjk;a rgj,g
fkdue;s jdis iy.; ;;a;ajhls' flfia fj;;a ksia l%shdldrl yd j, l<ukdlrK
l%u fuu kag iy iajNdl mirhg ;ckhla ;sfnkjd' tuksid jkka wdrlaId
lsug iy w,s - ksia .egqug b,lal.; iula ,ndu i|yd jir 3 la ;=< m%fhdackh
.ekSu remsh,a ,shk 4"000 la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'

is;=re u;aiH ludka;h


176.

.re l:dkdhl;=uks" fgl Yla;su;a ludka;hla jQ is;=re u;aiH ludka;h ;=<


j;udkfha tu ;;a;ajh mj;skafka ke;' ud fm!oa.,sl wxYhg fYaIfhka furg
;reKhkag fuu ludka;fha kshe,Sug Wkka lrjkjd' tfiau fuh wmkhk
ludka;hla njg m;a lsug fuu ludka;fha jHdmdr wdrN lrk whg iykodhS
mokka Kh myiql ,ndugo fhdackd lrkjd'

ueKsla iy iajKdNrK
177.

Y%S ,dxlsl ueKsla yd iajKdNrK ludka;h i;=j wjqre 2500 lg jvd .= b;sydihla
;snqko fuu ludka;h i;=j we;s yelshdjka imQKfhka Wmfhdackh lr keye' f
miqu hgf;a" ludka;h k.d isgqu i|yd ueKsla iy iajKdNrK mqyqKq wdh;kh
iska mqyqKq lrkakka iy mqyqKqjkakka i|yd we;s mqyqKq mdGud,d j;udk b,aug
i,k m Wiia lsug fhdackd lrkjd' ueKsla iy iajKdNrK inkaO lghq;=j,g
wod< mqyqKq lrkakka i|yd cd;Hka;r wjia:d ksrdjrKh lrk w;ru fuu mdGud,d
yodrK YsIHhkag mdGud,dj id:lj yodrk YsIHhkag YsIH;aj m%odkh lrkjd'

178.

.re l:dkdhl;=uks" ixpdrlhka wdlYkh lr .ekSu i|yd ueKsla yd iajKdNrK


wf,h m%jOkh i|yd;a ueKsla" iajKdNrK yd huka;s fjkafoais iEu jirlu"
wfm%a,a ui iy Tlaf;dan ui meje;aug ud fhdackd lrkjd' tfiau fm!oa.,sl wxYh
iska ueKsla fj<| uOHia:dkhla r;akmqr k.rfha msysgqug;a" ;Sren rys; ueKsla yd
iajKdNrK idmamq .=jkaf;dgqmf,a msysgqug;a" t;=<ska ixpdrlhka by< hdu ;=<ska
,efnk m%;s,dN jelr .ekSug;a n,dfmdfrd;a;= fjkjd'

179.

tfiau fuu lafIa;%hg wod< cd;Hka;r ugf isk foaYSh Ys,amSka iq/lSu i|yd
wdkhkh lrkq ,nk iajKdNrK i`oyd ishhg 10 l fiia noaola mkjkjd'

180.

fuu ish iydhka iy Wkka lsj,ska ueKsla yd iajKdNrK lafIa;%fha wmkhk


bmhS jI 2018 jk g wefuldkq fvd, ,shk 2 la olajd ,djkq we;ehs
n,dfmfrd;a;= fjkjd'

rka ludka;h
181.

.re l:dkdhl;=uks" r;%ka < b;d wvq we;s ;;a;ajhla ;=< rka ludka;h fj; lk
wjOdkh fhduq lsf wjYH;djhla mj;skjd' tuksid r;%ka u; n meku iqiq keye'
ta wkqj wdkhk n whlsulska f;drj r;%ka wdkhkh i|yd n,m;% 50 la ksl=;a lsf
l%uhla ilia lsug Y%S ,xld uy nexl=jg fhdackd lrkjd' fuu n,m;%,dNSka iska
rkalrejka fj; wdkhksl r;%ka l=Kkq we;' fujeks n,m;%hka fkdue;s lsis wfhl=g
r;%ka fj<|df fhug wjir fokq fkd,ef'
33

m%d:l ludka;
182.

.re l:dkdhl;=uks" m%d:l ludka; fkdfhla .eg ksid we;sjk , WPdjpkhkag


,lafjkjd' tuksid m%d:l ludka; uqyqK fok wNsfhda. i|yd Wmdh ud.
ykd.ekSug ludka;fha isk fYaI{hskaf.ka iuka; m%d:l ludka; ljqkais,hla
(Primary Industry Council) msysgqug fhdackd lrkjd'

183.

.re w.ue;s;=udf.a m%;sm;a;s m%ldYfha i|yka lr we;s m fYaIs; lDIsldl yd jr


wmkhk l,dm rg;=< msysgqjkq we;'

m%d:l ludka; wud;HdxYh fj; fuu fhda;

lDIsldl yd jr wmkhk l,dm msysgqu i|yd remsh,a ,shk 2"000 la fjka lrkjd'
wdlh g,alrKh
184.

.re l:dkdhl;=ukss" g,alrKh wo hqKq rgj, m%p,s;j we;s w;r o;a; tl;= lsu
yd o;a; Yaf,aIKh" rgl wdodh hqKq lr .ekSug bv m%ia:d iy w.h tl;= lsf bv
m%ia:d i,ikjd' fujeks l%ufohka ;=<ska Y%S ,xldf ;dlaIK ;,h by< ugulg <`.d
jk w;r f,dj fndfyda hqKq rgj,a yd iei`h yels ia:djrhlg wkq.; h yelshs'
fujeks by< fYa%Ks.;ula rgl mmd,k lafIa;%h mqrd ldYhjk w;r ta ;=<ska moaO;s
yd md,k l%ufoo Wiia ugulg <`.d fjkjd' ir,j i`oyka lf<fyd;a wdl
ixjOkh i|yd wka;cd, inkaO;d Okd;aul n,mEula we;s lrkjd'
cd;sl g,a wh`mf;a we;s fYaIs; wxlh ishu o;a; moaO;sj, tk .uka n,m;%"
n ,smsf.dkq" f.= ,sh,s" jdyk ,shdmx" Pkao ,ehsia;=" iqN idOk ,ehsia;=" nexl=
moaO;sj," fmd fiajd ,am;a wdfha we;=,;a lrkq we;' n wh

lr .ekSu ldhlaIu

lsu i`oyd tu wxlh m%fhdackhg .ekSug wu;rj iqNidOk f.j, jxpd yd IK


wvq lsug;a" m%udohka" kdia;sh ;=rka lr ldhlaI;djh je lsug;a Wmld jkq we;'
185.

wmf.a rch iska fmdfrdka jQ m iy wmf.a f;dr;=re ;dlaIK mj;k


Wmdhudfhys wxYhla f,i wm iska kgu;a iS;j ksoyia Wi-fi myiql f;dard.;a
fmd ia:dkj,g ,nd ;sfnkjd' tfiau wm iska ksoyia Wi-fi myiql wfma ishu
rdcH wxYfha Yaj oHd, i|yd o ,nd fokjd' b f;jir ;=, wfma rch iska
mmQK ixjOk Wmdhud.hla l%shd;aul lsug wgka lr f.k ;sfnkjd' fuh
wdlhg lemS fmfkk n,mEula we;s lrkq we;'

186.

ta wkqj jir 2018 wjika jk g m%dfoaYSh f,al ldhd," m,d;a iNd" m%dfoaYSh iNd"
Wm;eme,a ldhd, yd fmd,sia ia:dk we;= ish rcfha f.dvke.s,s bf,lafg%dkslj
inkaO jkq we;ehs wfmalaId lrkjd' fuu.ska Tjqkaf.a tfkod jev lghq;=j,ska ishhg
70 la muK wka;cd,fhka bgqlr .; yels fjkjd'

187.

.re l:dkdhl;=uks" cd;sl g,a yekqm;la ykajd ug o wm fhdackd lrkjd'


tu.ska" ishu uQ,H yd uQ,H fkdjk g,a .kqfokq jvd;a wdrlaIdld f,i isu
iy;sl l< yelshs' ^fuu W;a;;r iNdf myiqj i|yd ta ms<sn`oj o< ie,eiau weuqKqu
vi f,i fuhg wuqKd we;'&

188.

wfma g,a Wmdhud.hg cd;sl f. ;,h (National Payment Platform) ykajd u


we;=,;a jk w;r tu.ska uyck;djg Tjqkaf.a cd;sl g,a yekqm;a (National Digital
34

Identity) Nd;fhka ish cx.u rl:kh ud.fhka ;ud ,nd.;a NdKav yd fiajd i|yd
ish nexl= .sKqj,ska uqo,a f.ug wjia:dj ,efnkjd' cd;sl f. ;,h yryd flfrk
.kqfokq u.ska fj<|fmd, uqo,a ixirKh wvq u ksid ldhlaIu;djh by< kexfuka
rchg b;=rejla o we;s lrkq we;'
189.

mirh yd .=jka ;rx. wdrlaId lsug yd ,s ixfoaY im;a ldhlaIu f,i Nd;d
lsu i|yd f;dr;=re yd ixksfok ;dlaIK wdh;kh ^ICTA) hgf;a fYaI wruqKq i|yd
jk iud.ula (Special Purpose Company) msysgqug ud fhdackd lrkjd' ,s ixfoaY
iud. iy ,xld ,sn, uKav,h" ud. ixjOk wldh yd Y%S ,xld h fiajh
we;= wfkl=;a wdh;k i;= ishu ;ka;= (Fiber) fukau jKdj,s mrdihka (Spectrum)
iy cx.u rl:k ifm%aIK l=Kq fuu wdh;kh hg;g m;ajkq we;'

190.

.re l:dkdhl;=uks" frday,a fiajd bv lghq;= iy iuDoa f. jeks uyck;dj uQ,sl


lr.;a fmd fiajdjka iemhSf" cd;sl g,a yekqm; iu taldnoaO lrk ;ks
ljqjla (Single Window Concept) hk ixl,amh l%shd;aul lsug wm woyia lrkjd'
rcfha bv l<ukdlrK l%u moaO;sh yd bv flakaia:dk l%u moaO;sh fuu ;ks
ljqf fldgila f,i l%shd;aul lrkq we;'

191.

mka;s ldur ;=< bf.kSf yd b.ekaf l%shdj,sh i|yd f;dr;=re ;dlaIKh fhdod
.ekSu Yla;su;a lsu msKsi wOHdmk wud;HdxYh iu iyfhda.fhka jHdmD;s lsysmhla
ie,iq lr we;' fuys uQ,sl mshjrla jYfhka rgmqrd iaud g,a mka;s ldur 200 la
2016 jif o mka;s ldur 1000 la 2017 jif o wdrN lrkq we;'

192.

.re l:dkdhl;=uks" rch" jD; rdcH iyNd.s;ajh (Open Government Partnership)


i|yd lem iskjd' cd;sl o;a; ;,h ^National Data Platform) l%shd;aul lsu u.ska Y%S
,xldjg jD; rdcH iyNd.s;ajfhys wjYH;d imQK lsug ;jrg;a iydhla ,efnkq
we;'

193.

Wiia g,aalrK jevigyka l%shd;aul lsu i|yd remsh,a ,shk 10"000 l m%;smdokhla
fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

wdfhdack m%jOkh
194.

.re l:dkdhl;=uks 2014 jif iDcq foaY wdfhdack m%udKh wefuldkq fvd,
,shk 1'7 la muKla jQ w;r fuh ksielju l,dmfha iudk rgj,a yd ieif wvq
w.hls'

miq.sh udi lsysmh ;=< wm jhsfka wdfhdack jd;djrK jHqyh ms<sn`oj

wOHhkh l< w;r ka wm wdfhdack jHqyh jehqKq lsf yd m%;sixialrKh lsf


Wmdh ud.sl .uka u. ilia lsf ldhfha fh iskjd'
195.

fuu m%h;akfha" wdfhdack myiq lr,Sug yd fufyhq ldhlaIu;djh je hqKq lsu


i|yd" wdfhdack uKav,h" wmkhk ixjOkh uKav,h yd Y%S ,xld ixpdrl ixjOk
wldh m%;sjHqy.; lsug wm rch lghq;= lrkq we;' fuu m%;sjHqy.;lrK l%shdj,sh
wjika jk f;la ixjOkh i|yd jQ ksfhda;dh;kh k jQ ixOdkhla msysgqjkq we;'
35

196.

.re l:dkdhl;=ukss" Y%S ,xldf foaYSh yd f.da,Sh wdfhdaclhka kj f,dal jHdmdr


ksmqK;djhka iu inkaO lsug wmg wjYH ;sfnkjd' wo f.da,Sh jkdl odu
iska O rgj,aj, O wuqjH yd olaI;djhka uekka l<ukdlrKh lrkq ,nkjd'
fuu l%uhg Y%S ,xldf isk foaYSh yd f.da,Sh wdfhdaclhka f iu`. inkaO lsug
wm lem iskjd'

197.

.re l:dkdhl;=uks" .re w.%dud;H;=ud iska fuu iNdjg m%ldY l< m" rfgys
wdfhdack mirh je hqKq lsu i|yd wjYH kS;s kgu;a flgqm;a lrka mj;skjd'
hymd,kh i|yd jQ wmf.a lemu fya;=fjka m%Odk wdfhdaclhka furfgys wdfhdackh
lsug uy;a Wkkajlska miqfjkjd'

198.

weuldkq fvd, ,shk follg jvd wdfhdack ,eh yels fYaI lafIa;%hka f,i my;
lafjk lafIa;%hka wm iska ykd f.k ;sfnkjd'
f;,a msmyj
mqkckkSh n,Yla;sh
taldnoaO fudag r: ksIamdokh
l,dmh i|yd jdfka md, ksIamdokh
fmdfydr" %m,a iqm f*diafma ksIamdokh
pka%ld ;dlaIKh
.=jka hdkd w;ajehdj yd thg wod< fjk;a iydh l%shdjka
taldnoaO iSks ludka;h

199.

fuu ;;a;ajh hgf;a wdfhdack wdlYkh lr .ekSug we;s m%Odk wjysr;d inkaOfhka
my; m wm lghq;= lrkjd'

foaYslhkag bv n f mkjd we;s n bj;a lsug ud fhdackd lrk w;r


rg;=,g wfhdack wdlYkh lr .ekSug ndOdjlaj mj;sk bv ^neyer ls$iSud
lsu& mk; hgf;a" ykd.;a wdfhdackj, ysld;ajh inkaOfhka mkjd we;s
iSudjka bj;a lsugo i,ld n,kq ,ef'

ksuh md,kh" wdfhdack wdlYkh lr .ekSu inkaOfhka u;fNaohg ;=vq


we;s m%Odk lreKls' tneka" wmeye,s yd r mk;la fia ie,flk ksuh md,k
mk; wfydais lsug yd wdfhdack ys;ld foaY ksuh l<ukdlrK mk;la
ykajd ug fhdackd lrkjd' tu.ska idla (SAARC) l,dmfha iy f,dalfha
wfkl=;a rgj,ska foaY ksuh wdlYkh lr .ekSug yels jkq we;'

foaY wdfhdack m%jOkh lsu i`oyd Y%S ,xldf mqrjeishka fkdjk wh

yd

foaYSh iud. iska ,ehsia;=.; fldgiaj, wdfhdackfhka ,efnk ,dNdxY wdh"


wdodh noafoka ksoyia lsug lghq;= lrkjd'

wdfhdack uKav,h fjkqjg msysgqjkq ,nk ixjOkh i|yd jk ksfhda;dh;kh


foaY wdfhdackhla i|yd jk b,am;a imQK lr k 50 la ;=< jev wdrN
lsu iy;sl lrkq we;'

wdfhdack m%jOkh i|yd fuh ksielfhkau kejq

m%fYhla jkq we;'

36

200.

.re l:dkdhl;=uks" ;jrg;a wdfhdack wdlYkh lr .ekSug yd r|jd ;nd .ekSug


wjYH k mj;akd wmkhk ieliq l,dm ^Export Processing Zones) klrKh lsu
w;HjYH fjkjd' tneka" fuu l,dmhka l<ukdlrKh lsf ldhh" wjYH
ksmqk;djhka iys; fm!oa.,sl wxYfha l<ukdlrK iud. fj; mejug fhdackd
lrkjd' kj wmkhk ieliq l,dm we;s lsf wdfhdack uKav,h il%Shj thg
odhljkq we;' kj l,dmhkays l<ukdlrKho fm!oa.,sl wxYfha l<ukdlrK
iud.j,g mjrd fokq we;'

201.

Yd, jYfhka mir ixf ludka; mq;a;,u" ynkaf;dg" ls,sfkdh jeks


fYaIfhka y`kd.;a m%foaYj, l%shd;aul lsu i`oyd wjYH myiql i,id fokq we;'

202.

rf ish m%foaY iudk f,i ixjOkh lrkq ,nk njg jk rcfha m%;sm;a;sh iy;sl
lrkq jia miq.d m%foaYj, wdfhdackh lrk wdfhdaclhkag rcfha bv yd wdfhdack
wdY%s; n iyk ,nd ug lghq;= lrkq ,ef' fujeks m%foaYj, wdfhdackh i`oyd
wdfhdaclhka fmd<Ujkq msKsi wju jYfhka wefulka fvd, ,shk 10 la ^bv yd
f.dvke`.s,s jkdl yer& wdfhdackh lrk fyda kj /lshd 500 la we;s lrk ^fiajl
w:idOl wruqof,ys kj wxl iys;j& tu m%foaYj, lghq;= wrUk kEu kj iud.ulg
jir myl ld,hla i`oyd ishhg 50 l n iyk ,nd ug ud fhdackd lrkjd' fuu
fiajlhka ixLHdj 800 blaujk g fuu ld, mfoh jir 8 olajd > lrkq we;'
f i`oyd fjk;a O iyk ie,iSug o i,ld n,kq we;'

203.

,sysis f;,a ( j;udkfha rf ,sysis f;,a fj<`ofmd< iud. w;f,diaila iska


md,kh lrkq ,nkjd' tneka" ,sysis f;,a fj<`ofmd< jD; lsug ud fhdackd lrk
w;r by< wdfhdack iys; w.h tl;= l< ksIamdok i`oyd fhduq ug iud. Wkka
lrug lghq;= lrkjd' ;jo" wdfhdack uKav,fha ksfYaO ,ehsia;=fjka ^Negative List)
,sysis f;,a bj;a lsug ud fhdackd lrkjd

204.

wf.S ud. m%;sixialrK yd ixjOk lghq;= f.j;a lsu i`oyd ;dr fjf<`ofmd,
,sys,a lsug ud fhdackd lrkjd'

205.

hka;% i`oyd wdfhdackh lrka kg mj;akd jHdmdr mq,a lsu i`oyd klrKh lsu
.ekaug ud leu;shs' tu jHdmdr mq,a lsfuka cks; lrkq ,nk kj /lshd ixLHdj
wkqj jir 3 lg wO n wkqm;dhlg hg;ajkjd we;s'

206.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh rch iska y`kajd fok ,o 2011 wxl 43 ork W!K
Wmfhda; j;al iy W!K

l%shdld wdh;k mqkreoh lsf mk; u.ska fndfyda

wdfhdaclhka wmyiq;djhg m;a lrk ,o w;r tu mk; iudf,dapkh lr wjYH


ixfYdaOk lsug wm woyia lrkjd' fuu rch tjeks wys;lr foaYmd,k w.;s.d
l%shdjka is fkdlrk nj uu wjOdrKh lsug leu;shs' ta fjkqjg foaYSh yd f.da,Sh
wdfhdaclhka wdrlaId lsu i`oyd kj kS;s f.k taug wm woyia lrkjd'
207.

Wmdh ud.sl ixjOk jHdmD;s mk; - mk; hgf;a iyk ,enQ iud. i`oyd ;jrg;a
n,d;aulj mj;skq we;' kj wdfhdackhkag Wmdh ud.sl ixjOk jHdmD;s mk;
fjkqjg zkj wdfhdack mk;Z y`kajd fokq we;' .re l:dkdhl;=uks"

rf wdl

N+ldjg n,mEula t,a, lrk Yj ixjOk jHdmD;s i|yd wdfhdackh lsug tlS
37

iud. i|yd n wkq.%y ,nd ug ud fhdackd lrkjd' flfia jqjo kj fr.=,dis mkjk
f;la kgu;a iyk i|yd whlr we;s iud. i|yd w;rue ld,fha fuu iyk
;jrg;a ,ndfokq we;' .re l:dkdhl;=uks" miq.sh rch hgf;a fkdukd wkq.%y ,nka
wl ,dN bmehQ w;f,diaila iud. i`oyd wms iqms jdis noao mekjQfhuq' fuh tla jrla
muKla f.jk noaola f,i mkjd we;' tneka wkd.;fha " iqms jdis noaola fkdue;s
nj fuu W;a;;r iNdjg okajd isug leu;shs'
208.

rg ;=<g .,dtk fm%aIK yd wdfhdack - .re l:dkdhl;=uks miq.sh oYlh mqrd rf


mej;s kS;shla fkdue;s" Is; hymd,kfhka f;dr Ydm,;a mirh" jHdmdr mj;ajdf.k
hdu i`oyd Yd, ndOdjla h' rdcH md,k n,h fjkiau;a iu`.u ka fuu rg jHdmdr
i`oyd ys;lr mirhla ksudKh we;' ka foaYmd,k ia:djr;ajh yd hymd,kh mj;S'
tneka rgg wruqo,a f.k taug fndfyda wh ;u wNs,dIh m< lr we;' Tjqkag w;sfl
myiqjla i,ikq msKsi Tjqkaf.a wdfhdack yd fm%aIKhka wdrlaIdu iy;sl u i`oyd
rlaIkdjrKhla iemhSug cd;Hka;r wdh;k iu`. lghq;= lsug uu fhdackd lr'
tfiau O fya;= u; ish uqo,a Y%S ,xldfjka neyerj ;ndf.k is Y%S ,dxlslhkag tu
uqo,a rf wdl ixjOkhg odhlu msKsi urgg /f.k tk f,ig uu b,a,d is'
ksuh md,k ,sys,a lsu;a iu foaY wdfhdaclhkag rgg wdfhdack f.k taug ykajd
;snQ wdrlaIK wdfhdack .sKq l%uh wfydais lsug ud fhdackd lrkjd'

ta fjkqjg

wdfhdaclhkag u;a nexl= l%uh ;=< mj;akd kEu nexl= .sKqulska Y%S ,xldjg uqo,a
f.ktaug bvh hq;= njgo fhdackd lrkjd' ;%ia;jd lghq;=" u;ajH" kS;s frda ksia
cdjdru fyda IK yd jxpdj,ska Wmhk ,o wdodh fm%aIKh lrk wjia:d yereKq fldg
nexl= .sKq l%uh yryd msgrg ;ndf.k ;sfnk uqo,a furgg fm%aIKh lrk lsisu
mqoa.,fhl=g tfrysj rch iska ffk;sl mshjr .kafka ke;'

;jrg;a Y%S ,xldfjka

msg; lrk ,o fiajd i|yd ish`M .kqfokq nexl= l%uh yryd is l<hq;= njg jk
fldkafoaish hgf;a foaYSh wdodh mk; wkqj mj;sk ksoyia ls m%udKh je lsu;a
fhdackd lrkjd' f ksid fuu m%;smdokj,ska

m%fhdack .kakd f,ig ish`Mu wdh;k

u;a lrkjd'
209.

.re l:dkdhl;=uks" ynkaf;dg jrdh yryd hk uqyq ud.h jdIslj f;,a ke 4"500
la we;=j fk!ld 35"000 la muK Nd;d lrkq ,nhs' flfia jqj;a" j;udkfha wms
bkaOk imhkq ,nkafka" jdIslj w;f,diaila jQ ke ixLHdjlg muKs' tneka mj;akd
w;s Yd, Njhka ie,ls,a,g f.k .eUqre uqyqfoa f;,a iemhSf ldhhg msiSug uu
fm!oa.,sl wxYh u;a lrkjd' ta i|yd jk n,m;% kso Ndjfhka hq;a ;r.ld ,xiq
le|f l%shdj,shla u.ska ,nd fokq we;'

210.

.re l:dkdhl;=uks" ke iEf yd fldgia lsf ludka;h" ke w;ajehd lsu


jeks lghq;= ffOhu;a lsu i|yd ynkaf;dg yd ;%sl+Kdu,fha rcfha bv ,nd ug
ud fhdackd lrkjd'

211.

,xldf %m,a iqm fmdiafma (TSP) ksIamdokh i|yd rdcH wxYh i;=j lghq;= lsug
fm!oa.,sl wxYho ffOhu;a lr'

tu.ska fmdfydr wdkhkhg jehjk foaY ksuh

rfgys b;s jk w;r f.dhkag ord .; yels ,lg fmdfydr ,efuka iykhla
ie,fikq we;'

38

wmkhk m%jOkh
212.

.re l:dkdhl;=uks" wmkhk k`.d isgqu inkaOfhka is;a .kaakd iq w,xldr l:d
lSjo" miq.sh oYlh rf wmkhk lghq;= wid:l jQ oYlhla h' rcfha wroYS
m%;sm;a;s ksid wmg foaY fj<`ofmd, wys jQ w;r tksid rf fj<`o ys`.h ie,lsh hq;=
ugka by< ke`.sks' jir 2000 o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 33'3 la jQ Y%S ,xldf
fj<`o NdKav wmkhkh jir 2014 ishhg 14 olajd my; jeK' tfiau" tu ld,h ;=<
f.da,Sh wmkhk fj<`ofmdf<ys Y%S ,xldf odhl;ajh ishhg 0'09 isg ishhg 0'06 olajd
my; jegqfKa oamdYj l,dmSh fj<`o .siq yd wmkhk Odx.SlrKh u.ska fuu
;;a;ajfhka f.dvtaug wjYH mshjr .ekSf wjYH;djh fmkajd foks' foaY wxYfha
ia:djr;ajh" Y%S ,xld idj wdl jOkfha yd ixjOkh i`oyd ;sridr wmkhk
jOkhl wjYH;djh n,j;a neka ta i`oyd my; lafjk m%Odk mshjr .ekSug fhdackd
lrkjd'

213.

Y%S ,xldf wmkhk Wmdh ud. id:lj l%shd;aul lsug yd M,odhS wlaIKh iy;sl
lrkq msKsi m%;sm;a;s ;SrK .; yels yd ndOd bj;a lsf yelshdj iys; by< ugf
wdh;khla msysgqjkq we;' ta wkqj" w;s.re ckdm;s;=udf.a iNdm;s;ajfhka yd .re
w.%dud;H;=udf.a yd wod< wfkl=;a wud;Hjrekaf.a idudl;ajfhka hq;a wud;H wmkhk
ixjOk iNdjla Export Development Council of Ministers (EDCM) m;a lrkq we;'
wmkhk m%jOkhg wod< ish mdYjlrejkaf.a Yla;Ska talrdYS l< yels w;r"
wdh;khkays mj;sk ldhh oalrKh bj;a lsu" ksrka;r m%.;s iudf,dapkh ksjer
lsf l%shdud. .ekSu" wmkhk inkaOfhka uOH ld,Sk b,lalj, isg .=ld,Sk
b,lal <`.d lr .ekSu i`oyd M,odhS f,i fhduqu fuu l%shdj,sh ;=<ska bgq jkq we;'

214.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldj wNHka;rdNsuqL (Inward Looking) Wmdhud.j, isg


ndysrdNsuqL (Outward Looking) Wmdh ud. olajd by< ugulg hd hq;=j we;' nexl=
lghq;=" bls" wOHdmk jeks wfma foaYSh ludka;j,g foaYSh iSudfjka neyerj kj
fjf<`ofmd< lrd hdug wjYH Od;djh we;'

tneka tu wjia:d .%ykh lr .ekSu

i`oyd wdkhk wmkhk nexl=jla Export Import Bank (EXIM Bank) msysgqug ud fhdackd
lrkjd'

fuys uQ,sl m%d.aOkh remsh,a ,shk 25 la jk w;r thg rch yd ludka;

wxYh tlaj wkq.%yh olajkq we;'

ta wkqj fuys wdrNl m%d.aOkh jYfhka remsh,a

,shk 50la rcfha odhl;ajh f,i ,ndug ud fhdackd lrkjd'

fuu EXIM nexl=j

2016 wfm%a,a 1 k isg l%shd;aul jkq we;' tfiau" th fld<U fldgia fj<`ofmdf<ys
,ehsia;=.; iud.ula jkq we;'
215.

mqoa.,sl wxYfha foaYSh iud. ish jHdmdr fYaIfhka" ,s W;amdokhg wod< lafIa;%
we;=j foaYhkag jHdma; lr we;s nj ud i;=ka i`oyka lr' tneka ,xld ,sn,
uKav,h o foaYhkays ,s W;amdokh" ifm%aIKh yd fnodye i`oyd wjia:dj ,nd
.ekSug ffOhu;a lrkjd' kgu;a fndfyda foaYSh iud. ,sh inkaO jHdmD;sj,
fufyhq lghq;= W.kavdj yd gekaidkshdj wd rgj, jHdma; lr we;'

216.

wm ieu fokd okakd m wmkhk m%jOkh inkaOfhka Y%S ,xld ;dkdm;s


ldhd,j,g w;sYh jeo.;a ldh Ndrhla bgql< yelsh'

tneka wfma foaY ;

uKav,j, jdKsc wxYh Yla;su;aa lsug ud fhdackd lrkjd' f wkqj" Y%S ,dxlsl ;
uKav,j, jdKsc wxYh iska foaYSh jHdmdlhkag l,ska l,g wjYH jk m NdKav yd
39

fiaajd fj<`ofmd< ms<sn`oj udf.damfoaY iemhSu wksjdh l< hq;= hehs ud fhdackd
lrkjd' fuu f;dr;=re jdKsc fomd;fka;=f yd wmkhk ixjOk uKav,fha fj
wvfhys m< lrkq we;'
217.

;jo" wmkhk ixjOk l%shdldrl je hqKq lsu i`oyd wmkhk ixjOk uKav,h
Yla;su;a lrkq we;' tfiau" wmkhk ixjOk uKav,h Y%S ,dxlSh wmkhk i`oyd kj
fj<`ofmd, fiug l%shdldj lghq;= lsug o fYaIfhka f;dr;=re ;dlaIKh" l= nvq"
ueKsla yd iajKdNrK wdfhys mq,a f,i ikakdu m%jOkh l< hq;= nj o ud fhdackd
lrkjd'

218.

Y%S ,xld wmkhk Kh rlaIK ixia:dj mq,a l< hq;= njg o wmf.a wmkhklrejkag kj
fj<`ofmd,j,a fj; wj;SKu io`yd wmkhk rlaIK fhdackd l%u mq,a l< hq;=hhs ud
fhdackd lrkjd' fYaIfhkau cd;Hka;r fj<`ofmd,g msiSu i`oyd Yd, Njhla we;s
wmf.a l=vd yd uOH mudK jHjidhlhkag wjYH iydh ,nd ug ixia:dj lghq;= l<
hq;=h'

ks, ix;
219.

.re l:dkdhl;=uks" 2015 ckjd ui wmf.a mmd,kh Ndr.kakd g m%Odk jYfhkau


miq.sh rcfha fkdukd l<ukdlrKh ksid wmg Wreu jQfha w;sm%udKh l< remsh,ls'
fksid jemqru mSvdjg m;a wmf.a wmkhk lrejkaf.a ;rld;ajh imQKfhkau jdf.a
wvqh' f ld, iSudf kh" bxhdj" isx.mamQrej jeks hqKq wdlhka Tjqkaf.a uqo,a
wjm%udKh lrka f.da,Sh wdl wNsfhda.j,g uqyqK fok ,'

2001 jif g iudk

;;a;ajhg uqyqK ka wmf.a rch remsh, kej; ilia lrk ,' wfma mmd,kh fufyhjkq
,nkafka jD;a;slhka iska jk w;r tuksid foaY ksuh wkqmd; fkdukd f,i
l<ukdlrKh lsug bv fkdfok w;r ms<s.;a uQ,Ou u; ;SrK .ekSu islrkq we;'
220.

.re l:dkdhl;=uks" wmkhklrejka iska wmkhk bmhSj,ska ishhg 30 la muK


tk" wefuldkq fvd, ,shk 3la Y%S ,xldfjka msg; r|jd .kakd nj oek.ekSug we;'
wmf.a rch fuu whjeh u.ska fkdfhla .eka wmkhklrejkag ,nd we;s w;r"
idOdrK yd mdroDIH jHdmdr mirhla ;yjqre lsug we;s wmf.a lemu u wmf.a
jHdmdr wxYfha i;=gg fya;=jkq we;'Tjqkq;a fmr<d m%;spdr oelah hq;= wjia:dj oeka
meK we;' Tjqka iska Tjqkaf.a ldhNdrh wksjdhfhkau bgq l<hq;=h'

221.

.re l:dkdhl;=uks" wfma wdlfha Tfrd;a;= f yelshdj jOkh lsu i`oyd foaY
ix; Yla;su;a lsf jeo.;alu ud kej; wjOdrKh l< hq;= fkdf' rg ;=<g .,d tk
uQ,H m%jdyh jOkh fuka rfgys ks, ix; 2016 cQks wjidkh jk g wefuldkq
fvd, ,shk 10 olajd je jkq we;ehs uu wfmalaId lr'

cd;Hka;r fj<|du
222.

.re l:dkdhl;=uks" kg mj;sk wdkhk yd wmkhk md,k mk;" n,m;% ks;=;a


lsf l%shdj,shla muKla ksudKh lr we;' tu mK; ;=<ska .=Kd;aul ;;a;ajfhka
nd, NdKav Y%S ,xldjg f.kau md,kh lsug l%ufohlao fkdue;'

tuksid jvd

ldhlaIu wdkhk wmkhk moaO;shla iy foaYSh ludka; i|yd idOdrK;ajhla bgqfjk

40

;;a;ajhla Wodlr,Su i|yd kg mj;akd mk; fjkqjg kj kS;s moaO;shla ykajdug ud


fhdackd lrkjd'
223.

wmf.a cd;Hka;r fj<| m%;sm;a;s rduqj ilia lsu i|yd wka;cd;sl fj<| wdh;khla
ixia:d.; lsug rch ie<iq lr ;sfnkjd' tfukau wefuld tlai;a ckmoh" kh"
ol=Kq fldhdj" isx.mamQrej" iaf%,shdj" ol=Kq wm%sldj iy cmdkh jeks rgj,a iu
ksoyia fj<| .siqj,g t<ug we;s yelshdj uYkh lsug o ud fhdackd lrkjd'
tfukau hqfrdamd yjq,g tia mS ma,ia fhdackd l%uh hgf;a wmkhk m%jOkh lsug o
fhdackd lrkjd'

bv
224.

.re l:dkdhl;=uks" rcfha bv Nd;h Wmu lsu msKsi iy bvj,g wod< jxpksl
l%shd keje;au msKsi bv nexl=jla ykajd ug ud fhdackd lrkjd'
wh;a bvj, bf,lafg%dksl o;a; moaO;shls'
lsug ud fhdackd lrkjd'

th rchg

f i|yd remsh,a ,shk 500 la fjka

fuu f;dr;=re bf,lafg%dksl o;a; moaO;shg udre lsu"

f;dr;=re ;dlaIK ksfhda;dh;kh iska iy;sl lrkq we;'

wkql%lj fuu o;a;

moaO;sh fm!oa.,sl bvj, jd;d ;nd .ekSug o mq,a l< yelsh'


ksjdi
225.

.re l:dkdhl;=uks" ieug fijKla ,ndug fuu rch ne isk nj ud fuys i`oyka
l< hq;=h'

ta i|yd Nd;hg fkd.;a iy W!K Wmfhda; rcfha bv ksjdi blsu

i|yd ksoyia lsug wm iska lghq;= lrkq ,nkjd'


226.

uqvqlal= ksjdi j, fjfik ck;dj k la .eyeg ud fyd`kau okakjd' cd;s" wd."


l=, iSud blaujk Tjqkaf.a .egj wdl yd foaYmd,k iSudo blaujd fi!LH" wOHdmk"
iudc ixjOkh muKla fkdj foaYmd,kh flfryso n,mE we;s lrkjd'

wm rf

mqrjeishka jk fuu ck;djf.a .eg if j.lSu wm fj; mej we;' ta wkqj Tjqka
i|yd rdcH yd fm!oa.,sl wxYj, iyNd.S;ajh hgf;a ksjdi tall ,laIhla muK jir 5
la ;=< blsug ud fhdackd lrk w;r tys Tjqkaf.a jfkdamdh yd iudc
inkaO;djhkag n,mEula fkdjk m kej; mx lsf lghq;= isjk njg j.n,d
.kq ,ef'
227.

ue ugf rcfha yd fm!oa.,sl wxYfha ks,Odka i|yd ksjdi tall 150"000 la iy rdcH
wxYfha fcHIaG ks,Odkaa i|yd ksjdi tall 5"000 la o" fm!oa.,sl wxYfha iyh ,ndf.k
blr idOdrK ,lg ,ndug rch woyia lrkjd'

fld<U" hdmkh" uykqjr" ud;r"

uvl,mqj" mq;a;,u iy l=reKE., hk m%foaYhkays rcfha bvj, fuu ksjdi blrkq


we;' fuu ksjdi , .ekSu i|yd rcfha ks,Odkag Kh myiql i,ik w;r wod<
fm!oa.,sl wdfhdaclhskag wO n rdu ,ndfokq we;' fuu ksjdi tall jgd wfkl=;a
m%cd uQ,sl myiqlo blrkq we;'
228.

;jo .%dh m%cdjf.a jk ;;a;ajh k.d isgqu i|yd kj .%dh ksjdi fhdackd l%u
wdrN lsug o wm rch lghq;= lrkq we;' rch yd ksjeishd iska ksjfia jkdlu
yjqf,a orkq we;s w;r f i|yd rcfha odhl;ajh Wmu jYfhka tla ksjilg remsh,a
300"000$- l ^whr .; f.&' ksjfiys Wmu m%udKh wju jYfhka j. w 500 la

41

muK f'

tla ue;sjrK fldGdYhlg wju jYfhka ksjdi tall 1"000 la muK

blsug wfmalaId flf' f i|yd remsh,a ,shk 4"500 la ,ndug ud fhdackd lrkjd'
229.

bv ixjOk wd{d mk; hgf;a iajKN+ yd chN+ ukd m;%o we;=j n,m;%,dNS
bvj, jir 10 lg wl ld,hla jdih lrk ,o mqoa.,hskag tu bvj, yslu ,ndu
i|yd wjYH kS;s imdokh lrkq ,ef'

fuh j;= wxYfha ksjdij, yd rch i;=

ksjdij, jir 10 lg wl ld,hla mxj is wh i|ydo wod< jkq we;'


230.

.re l:dkdhl;=uks" O m<d;a md,k wdh;k foam< u; by< n whlrkq ,nk w;r
th n f.jkakd iQrd lEula f,i ie,lsh yelsh' m<d;a md,k wdh;k iska whlrkq
,nk n wkqmd; fj<| wdh;khkays jdIsl jkdlka ishhg 15 la fkdblauh hq;=
njg ud fhdackd lrkjd' tfukau j;udk jdIsl jkdlu ^Current Annual Rate)
remsh,a 500 fyda Bg wvq k tjeks foam," n whlsfuka ksoyia l< hq;= njg ud fhdackd
lrkjd'

231.

n,Yla;s b;s lsu ffOhu;a lsu i|yd ksjdi,dNSkag iQh n, Yla;shg udrejk
f,i ud wdhdpkh lrkjd' ta i|yd jk hou n .Kkh lsf n ksoyia lsu i|yd
iqiql ,nk houla f,i i,ld nef,kq we;'

232.

kg mj;akd ksjdi l=,S yd ksjdi foam, iSud lsj,g wod< kS;s j;udkhg
.e,fmk f,i iudf,dapkh lrkq we;'

233.

tfukau foaYslhka uy,a ksjdij, i|yd wdfhdackh lsf Tjqkaf.a wdfhdackfhka


ishhg 40 la foaYSh uqo,aj,ska nexl= u.ska ,nd.ekSug bvh hq;= njg fhdackd lrkjd'

bls
234.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh oYlh ;=< foaYSh bls ludka;fha ldhidOkh ms<sn|j
ud m%ixid lrkjd' fuu ludka;h foaYhka lrd f.khdug yels ;rug ka uqyql=rd
f.dia we;s w;r fuu ludka;h iu yjq,aug wm rch lem iskjd' tneka foaY
fj<|fmd,g msfik bls iud.j,g Y%S ,xldfjka neyerj Wmhk wdodh i|yd
kg mj;sk n ksoyi .gu ,ndug uu fhdackd lr' ;jo bls lghq;= i|yd Y%S
,xldjg mefKk kEu foaYSh iud.ula foaYSh fldka;%d;alrejl= iu yjq,a
jHdmdrhlg t,h yels fjkjd'

235.

l=vd yd uOH mudK fldka;%d;alrejka u;a lsug yd ieug idOdrK wjia:djla


,ndu i|yd bls ludka;fha wem wruqo,a n bj;a lsug ud fhdackd lrkjd'
fhda; cd;sl ksjdi ixjOk nexl=j bls ludka;hg iydh u i|yd jvd;a
flaka.;jQ l%shdld;ajhla ;=<ska wjYH wemlr ,ndug lghq;= lrkq we;'

236.

.re l:dkdhl;=uks" ksh; l,g Tjqkaf.a ys uqo,a tl;= lsf nrm;, .egjg
bls wxYh uqyqK iskjd' f ;;a;ajh Tjqkaf.a meje;au j, lsug wys;lr f,i
n,md ;sfnkjd'

ta wkqj Tjqkaf.a f. whlr .ekSu i|yd m%udKj;a wdjrKhla

,ndfok m f. iy;sl wdrlaIl mk;la y`kajd ug ud fhdackd lrkjd'

42

237.

je,s jeks f.dvke.s,s jH ys`.f .egj i|yd bls ludka;h ;ka uqyqK
iskjd' bls ludka;h i|yd fhdod.; yels m .eUqre uqyqfoa we;s je,s msis lsu
i|yd wjYH hka;% wdkhkh lsf mqoa.,sl wxYh u;a lsu i|yd tjeks
wdkhkhkaf.a hou iqiql ,enQ f.ula f,i ie,lSug ud fhdackd lrkjd'

238.

jdfka" ghs,a yd ikSmdrlaIl NdKav jeks f.dvke.s,s jH iemhqf mj;akd ysh by<
, ms<sn| .egjg iula f,i tajdfha wdkhk wdY%s; n my< oukq ,nkjd'

;jo

ghs,a" ms`.ka ue iy ikSmdrlaIl NdKav wdfhdack uKav,fha ksfYaO ,ehsia;=fjka bj;a


lsug ud fhdackd lrkjd'
bj;a lrkq ,ef'

fodUlr yd fldkal%S Y%K hka;% i|yd jQ wdkhk noao

bls ludka;fha Nd;d lrkq ,nk nr hkaf;%damlrK

wdkhkfha wod, jk jir 7 l ld, iSudj jir 10 la olajd > lrkq ,ef'
239.

jkdlu remsh,a ,shk 50 g jvd wvq rcfha fldka;%d;aj," l=vd yd uOH mudK
fldka;%d;alrejkaf.a uQ,H m%jdyh hqKq lsu i|yd Tjqka f.jkq ,nk jev wdrN
lsf w;a;sldru ishhg 30 olajd je lsug ud fhdackd lrkjd'

240.

.re l:dkdhl;=uks" f.dvke.s,s yd bls lafIa;%fha mqyqKq Y%lhska i|yd Yd,


b,aula mj;sk fyhska fm!oa.,sl wxYh iu m%dfhda.sl mqyqKqj i|yd jevigykla
ykajd ug o" udi foll mqyqKq ld,h ;=< rch u.ska mqyqKqjkakkag remsh,a 10"000$- l
udisl ukdjla ,ndug o ud fhdackd lrkjd'

fika jev" jvq ludka;h" c,k,

ludka;h" ,s yd weksh jeoa jev i|yd udi ;=klg ;reKhska 7"500 la muK
mqyqKq lrkq we;ehs wfmalaId lrkjd' f i|yd remsh,a ,shk 500 l uqo,la fjkalsug
ud fhdackd lrkjd'
ixpdrl ludka;h
241.

.re l:dkdhl;=uks" ixpdrl ludka;h wdlfha ma;su;a wxYhla f,i mj;skjd' 2015
jIfha m<uqfjks udi 10 ;=< ixpdrlhskaf.a meKSu ,shk 1'5 la muK jQ w;r th
2014 jif wod< ld,mfofha meKSu fuka ishhg 18 l jOkhls' flfia fj;;a
ludka;h hqKq lsf wms m%udKj;a m ixpdrl wxYh ;=< Y%S ,xld kduh m%p,s;
lsug lghq;= lr fkdue;s nj lK.dgqfjka jqjo lsj hq;=h'

242.

f inkaOfhka miq.sh jir lsysmh ;=< fkdfhla m%pdrl mdG w;ayod n,d we;;a ta
lsisjla is;a ;=< ldjeug ;r m%shckl keye' l,dmfha mj;sk ;r`.ld;ajh hgf;a
wm rg jvd;a m%shlrk .ukdka;hla f,i m%lg ug k f,dalhg Y%S ,xld kduh
f.khdu w;sYhska jeo.;a jkjd' tneka Y%S ,xld ixpdrl m%jOk ldhdxYh iska
fYaIfhka wE; fmr. rgj, kj fj<|fmd,j,a fidhd .ekSu i|yd wdlYKSh m%pdrK
jevigyka h;a l< hq;= njg ud fhdackd lrkjd'

243.

.re l:dkdhl;=uks" mqyqKq Y%lhskaf.a ie,lsh hq;= yshg fuu lafIa;%h uqyqK
iskjd' tneka wd.ka;=l i;aldr lafIa;%hg inkaO ug Wkkajla olajk ;reK
;reKshkag wjYH mqyqKqj ,ndug fm!oa.,sl wxYh iu iyfhda.fhka lghq;= lrkq
,nkjd'

tfiau mqyqKqjkakka i|yd udi ;=kl mqyqKq mdGdud,djla fjkqfjka Wmu

remsh,a 15"000 lg hg;aj mdGud,d .dia;=fjka ishhg 50 la rch u.ska ug fhdackd

43

lrkjd' iEu ld;=jlu wju jYfhka ;reK ;reKshka 3000 la mqyqKq lsug b,lal
flf' tu ldhh i|yd remsh,a ,shk 100 la ,ndug ud fhdackd lrkjd'
244.

;ukaf.a hoka mqyqKq mdi,a wdrN lsug Wkkajla olajk fm!oa.,sl wxYfha
fydag,a .ekaf woyiska ksmqK;d ixjOkh i|yd ykajd we;s ;s%;aj n wvq lsug
wkql+,j n iyk ,ndug fhdackd lrkjd'

245.

/ia" .eka" idlPd iy m%oYk fjk;a hlska meye,s lrkafka k ^MICE)


inkaO ixpdrl lghq;= u;a lsu i|yd nKavdrkdhl cd;Hka;r iuka;%K Yd,dj,
fkfmdl=K ry, iy kj k.r Yd,dfjka iuka; MICE ;%sfldaKhla ia:dms; lsug
wjYH h;, myiql we;s lsug fhdackd lrkjd'

kj k.r Yd,dj wi, ishu

myiqlj,ska iuka; if,k Yd,djla blrkq ,nkjd'

fuh wju jYfhka wdik

7000 lska iuka; jkq we;s w;r fm!oa.,sl wxYfhys iyNd.s;ajfhka blrkq ,nkjd'
MICE l%shdldrlj, ksr;u i|yd fYaIfhka ia:dms; lrkq ,nk iud.j,g jir
foll ld,hla i|yd ishhg 50 l n rdu jir 5 la i|yd ,ndfokq ,nkjd' tfiau tu
ldhh i|yd remsh,a ,shk 3000 la ,ndug ud fhdackd lrkjd'
246.

ixpdrlhka Y%S ,xldj ;=, ho lsu .ekau i|yd wm rg" fuu l,dmh ;=< idmamq
ijd mdrdihla ^Shopping Paradise) lsu i|yd o we" im;a;=" bf,lafg%dksl iy
,s WmlrK yd wfkl=;a Wmdx. i|yd o jk n ixfYdaOkh lsug ud fhdackd lrkjd'

247.

uqo,a yqjudrelrkakka ( foaY uqo,a yqjudre lsf jHdmdrh Y%S ,xld uy nexl=f n,m;%
.dia;=jlg yd udf.damfoaYj,g hg;aj ,sys,a lsug ud fhdackd lrkjd'

248.

ixialD;sl" wd.l" mdil iy ffjoH ixpdrlhska wdlYkh lr .ekSu i|yd Y%S


,xldjg Yd, Njhla we;'

ixialD;sl ;%sfldaKh" kef.kysr uqyq fjr<" kqjrt<sh"

n,a, iy Wvrg ykd.;a ia:dkhka ixpdrl wdlYkhka f,i mj;kh lsug wjYH
mshjr .kq ,ef' fnkaf;dg" foaoaj" iai" fld<U fldgqj m%foaYh ixpdrl l,dm f,i
fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh we;sj ixjOkh lsu i|yd fYaI wjOdkhla fhduq
lrkq ,ef'

;jo" .d,q fldgqj tys fm!rdKsl wisrsh /flk whqrska ixrlaIKh lrk

w;r .d,q mqrjrh cd;sl Wreuhla f,i ixjOkh lrkq ,ef'

fuu ldhh i`oyd

remsh,a ,shk 500 l uqo,la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'


249.

.re l:dkdhl;=uks" ffjoH" fi!LH wdrlaIl ixpdrl jHdmdrhg"

fYaIfhka wmf.a

mdrml ffjoH mphkag" cd;Hka;r wjOdkh fhduq lr .ekSf yelshdj we;' tfia
jqjo" by< m%;sfhka hq;=j th mj;ajdf.k hdu b;d jeo.;a jk w;r rf m%;srEmhg
ydkshla jk wksis yd kqiqiq Nd;hkag bv fkdh hq;=h' tneka fuu lafIa;%h
kshduKh lsu i|yd b;d blaukska kS;s imdokh l< hq;= njg ud fhdackd lrkjd'
250.

rch i;= ksjdvq ksfla;k iy ixpdrl nx.,dj, j, l<ukdlrKh iy kv;a;=j ksid


tajdfha mj;akd .rd jegqkq ;;a;ajh ie,ls,a,g f.k f ishu tall l<ukdlrK
iud.ula hg;g f.k taug fhdackd lrkjd' wod, ish

mdYjlrejka fuys

yjq,alrejka jk w;r h yels ,lg kjd;eka myiql ,ndug fuu wdh;k


44

jehqKq lsu i|yd fuu iud.u" jD;a;slhka iska mj;ajdf.k hd hq;= hehs ud fhdackd
lrkjd'
251.

rdcH fm!oa.,sl iyNd.s;ajh hgf;a md,sfka;=j wi, m%oYk uOHia:dkhla blsug


o woyia lrkjd'

252.

miq.d m%foaYhka ys f;aud WoHdk we;s lsu .kajk w;r f i`oyd rcfha bv ,nd
ug;a jir 10 ld,hla i`oyd wO n rduhla ,nd ug;a ud fhdackd lrkjd'
fkdaod;aul lghq;= yd ixpdrl jHdmdrh mq,a u ksid fuu`.ska tu m%foaYj, wdl
lghq;= jOkh ug o bv ie,fikjd'

253.

rfgys l%shd;aul jk fydag,a w;=ka ishhg 60 la muK ,shdmx fkdue;s nj ud


okakjd' f ;;a;ajh jhsfka wd.ka;=l i;aldr ludka;fha kshu .=Kd;aul Ndjh
mj;ajdf.k hdu inkaOfhka fndfyda .eg we;s lsug fya;= ;sfnkjd' tneka 2016
cqks 01 k isg ishu fydag,a" ixpdrl ixjOk wldh hgf;a ,shdmx u wksjdh
lsug ud fhdackd lrkjd' tfia ,shdmx fkdjk fydag,a inkaOfhka l%shdud.
.ekSug ixpdrl ixjOk wldh l%shd l< hq;=hs'

254.

jdKsc uKav, ixioh (Federation of Chambers) hgf;a ,shdmx we;s" fydag,a jdKsc
uKav,h u`.ska md,kh lrkq ,nk ;re mka;s j.SlrKh fhdod .ekSug fydag,a
jHdmdlhka Wkka lsug ud leu;shs'

255.

rej,a ke ^Yatch)" .e,a r: (Caravan Carriages), r<u; mk l%Svd WmlrK ^Surfing


Equipment)" f. fndagq ^Speed Boats) iy l=vd ixpdrl fndagq wdfhys wdkhk n
bj;a lsug ud fhdackd lr'

nexl= iy uQ,H
fld<U cd;Hka;r uQ,H uOHia:dkh (CIFC)
256.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldj ;=< uQ,H uOHia:dkhla msysgqu ms<sn`oj jir .Kkdjla
mqrd wm mqridr fovqjo fuf;la tjekakla we;s lr ke;' iuia; f,dal ck.yKfhka
y;frka tlla muK fjfik idla l,dmh ;=< wfma N+f.da,Sh msysu tjeks
uOHia:dkhla msysgqu i`oyd wmg bvlv yd wjldY i,id ;sfnkjd' wdl ixjOkh
i`oyd wjYH n,h yd Yla;sh iemhSf yelshdjla uQ,H uOHia:dk i;=f' ta i`oyd wmf.a
mdYjfhka fYaIs; fN!;sl yd g,a h;, myiql" udkj m%d.aOkh" wjYH kS;suh
yd kshduk myiql ie,iSu wksjdhfhkau l< hq;= fjkjd' fyd`o m%;sM, f.k h yels
lghq;= i`oyd uqo,a wfhdackh l< hq;=h hkak uf.a Yajdihhs' f ;;a;ajh hgf;a wm
fld<U cd;Hka;r uQ,H uOHia:dkh ia:dms; lrkjd'

257.

fuu fYaIs; l,dmh vqndhsj, msys cd;Hka;r uQ,H uOHia:dkhg iy f,dalh mqrd
we;s wfkl=;a tjeks uOHia:dkj,g fkdfofjks whqka f.dvkef.kq we;' th
'wd'fjOk udj; imfha j. w 300"000 l m%udKh ;=< f.dvkef.kq we;'
uQ,H wxYfha kshduk wjYH;djhkag wkql+, jk m blaukska yd idOdrK

whqka

fj<| wdrjq,a iu i|yd jk jdksc wlrKhlskao fuu uOHia:dkh iuka; jkq we;'
fuu jeo.;a mshjr miq.sh rcfha l=m%lgleisfkda fhdackdj fuka fkdj je /lshd
wjia:djka we;s lrkq ,nk Yla;su;a jHdmdr wdh;khla jkq we;' fuu uOHia:dkfha
45

fldgialrejka jk f,ig Y%S ,xldj ;=, l%shd;aul foaYSh iy cd;Hka;r nexl= fj; wm
wdrdOkh lr iskjd' fuh 2016 wfm%a,a 1 k isg l%shd;aul ug ksh;h'
jdKsc nexl=lrKh
258.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xld uy nexl=j iu ,shdmx jQ nexl= 32 la iy uQ,H iud.


48 la ;sfnkjd' Y%S ,xldf nexl= ;sria f,i mq,a we;s w;r ta fya;=fjka fuu wxYh
ie,lsh hq;= f,i jHdma; we;'

wo jk g wmf.a nexl= tat ^ATM)" B-nexl= (e-

Banking) iy wfkl=;a kk myiql

;u mdfNda.slhskaf.a fodrlvgu f.kf.dia

;sfnkjd' nexl= lafIa;%fha we;s we;s fuu jHdma;sh ms,sn|j uf.a iqnme;= mskukjd' ta
iu`.u wem u; mok jQ Kh ,nd ug muKla wmf.a nexl= iSud we;s njo zzjHdmdl
ud,shZZ mok lr .;a Kh iemhSug miqng we;s nj o fkdlshd neh' fuh iq yd
uOH mudK jHdmdl lafIa;%fha jOkhg;a" kj jHdmdr werf ixialD;shla ysug;a
ndOdjla ;sfnkjd'

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a nexl= lafIa;%h ;ju;a Yd, nexl= lsysmhlg yd l=vd
nexl= lsysmhlg iSud ;sfnkjd' tneka Yla;su;a fYaIm;%hla ,nd.ekSu" foaYSh
iy foaYSh fj<|m, ;=< jvd mq,a ;;a;ajhla iy by< ugul fY%aKs.; u
i|yd fuu nexl= iafPdfjka taldnoaOu i|yd Wkka lrkjd' tu ldhh l<
hq;af;a isk fiajl fialdjkaf.a /lshd iqrlaIs;Njh ;yjqre lrk wdldrhg
njo ud wjOdrKh lrkjd'

.re l:dkdhl;=uks" ksjdi ixjOk uQ,H iud. nexl=j ^HDFC Bank) iy


rdcH Wlia yd wdfhdack nexl=j jvd Yd, f,i Yla;su;a jQ cd;sl ksjdi
nexl=j f,i taldnoaO lsug ud fhdackd lrkjd'

tfiau ,xld mq;% nexl=j

^LDB) iy m%dfoaYSh ixjOk nexl=j (RDB) ,xld jHjidh ixjOk nexl=j f,i
taldnoaO lsug o ud fhdackd lrkjd'

tfukau Y%S ,xld b;s lsf nexl=j"

cd;sl b;s lsf nexl=j iu taldnoaO lsug o ud fhdackd lrkjd'

kg ke.=u nexl=j i;=j ;ekam;= jYfhka remsh,a ,shk 59 la

muK

;sfnkjd' fu;r Yd, uqo,la l<ukdlrKh lsu i|yd tu nexl=jg yelshdjla


ke;' fuu nexl=f fldgialrejka wmf.a iudcfha isk Ialr;djhkaf.ka
jefhkau fmf<k wh neka fuu wruqo, wdrlaId lsu wm fj; mej we;s
j.lSuls' tneka" ke.=u nexl=f wruqo,a jD;a;Sh l<ukdlrKh ;=,ska wdrlaId
lsf wruqKska cd;sl b;s lsf nexl=j iu inkaO lsug fhdackd lrkjd'
259.

.re l:dkdhl;=uks" ishu n,m;%,dNS nexl= m%Odk nexl= lghq;= flfrys

jvd je

wjOdkhla fhduql< hq;= njg ud fhdackd lrkjd' flfia fj;;a" nexl= l,an jHdmdrh
fj; fhduq u ksid ish m%Odk ldh Ndrfhka fjk;lg fhduq ;sfnkjd' tneka
wod< nexl= 2016 cqks 1 jk k isg l,an jHdmdrfha fhu k;r l< hq;= fjkjd'
260.

wo nexl= iuyr lafIa;%j,g Kh ,ndug ue,snjla olajkjd'

th tu lafIa;%j,

jOkh iSud lsug fya;= ;sfnkjd' fuu miqu hgf;a ishu nexl= ;ukaf.a uq Kh
m%udKfhka wju jYfhka ishhg 10 la lDIsluhgo" ishhg 5 la iq yd uOH mudK
jHdmdr wxYhg ;j;a ishhg 5la ;reKhska iy ldka;djka fjkqfjka o fjkal< hq;= njg
ud fhdackd lrkjd' cd;Hka;r r;%ka , fYaIfhka Yd, jYfhka r;%ka Wlig .kakd
foaYSh nexl= flfrys n,mEula we;s lrk fyhska iEu nexl=jlau ;ukaf.a uq Kh
46

m%udKfhka r;%ka W.ia Kh ishhg 5 lg iSud lrk f,ig b,a,d iskjd'

fldgia

fj<|fmdf,ys lghq;=j, ksr; ish .kqfokq lrejkag Kh myiql jelsu i|ydo ud


nexl= u;a lrkjd'
261.

Wlia ;erlrejka i|yd jk ,shdmx lsf .dia;=j remsh,a 25"000 olajd jel< yels
whqka Wlia ;erlrejkaf.a wd{d mk; ^Pawnbrokers Ordinance) ixfYdaOkh lsug
fhdackd lrkjd'

262.

rf uQ,H l%umoaO;sh ixjOkh lsf rcfha Wmdh ud.fha fldgila f,i rf


ishu f. yd msh inkaOfhka ;SrK .ekSf j.lSu ork wdh;khla jk cd;sl
f. iNdj kej; ia:dms; lr we;' fuh fld<U uQ,H uOHia:dkh msysgqf lghq;a; o
myiq lrjkq we;'

263.

m%udKj;a ;r uqo,la .sKqj, fkdue;sj fplam;a ksl=;a lsu iy Yd, f,i fplam;a
w.reu nexl= lafIa;%fha Yd, .egjla njg m;a ;sfnkjd' tfiau fuh jxpdld f,i
jHdmdr lsu i|yd o fhdod .kq ,ef' YajdikSh jHdmdr ixialD;shla we;s lsu i`oyd
iy mdfNda.slhka wdrlaId lsu i`oyd fplam;a w.ref wjia:d idmrd jroj,a f,i
i,ld tjeks jroj,aj,g tfrysj ;on, kS;suh l%shdud. .ekSug fhdackd lrkjd'

264.

.re l:dkdhl;=uks" nexl= folla yer wfkl=;a foaYSh nexl= ;u jHdmdl lghq;=
cd;Hka;r jYfhka mq,a lr keye' kuq;a ta i|yd we;s wjia:d b;d by<hs' wmf.a foaYSh
nexl=j,g tu wjia:d fidhd .ekSug wjia:dj we;s njg ud Yajdi lrkjd' tneka kg
mj;sk n .eka m%fhdackhg .kska ;u nexl=j, jHdmdl lghq;= cd;Hka;rh
olajd mq,a lsu ffOhu;a lrkjd'

265.

;u jHdmdr lghq;= mq,a lsu i|yd ;ukaf.a fYaIm;%hka ^Balance Sheet) mok
lrf.k foaY wdh;kj,ska Kh .ekS flfrys foaYSh iud. ;jrg;a

ffOhu;a

lrkjd' fuu Khj, fmd,S wkqmd;hka fj<|mf,a mj;sk ;r.ld wkqmd;hkaj,g mq,a
jYfhka wkqrEm h hq;=h' tjeks wjia:dj, ish yels foaYSh ksuh wkqmd;
fjkiaf wjodku wod< Kh ,nd .kakd iud. iska ord .; hq;=f' fmd,S f.
f,i foaY fj; hjkq ,nk uqo,a ta ms<sn`oj ish yels jxpd wju lsu i|yd Y%S ,xld
uy nexl=j iska wlaIKh lrkq we;'
266.

.re l:dkdhl;=uks" nexl= ;ukaf.a wlafjr< jHdmdr lghq;= (Offshore Banking) rfgka
msg;g jHdma; lr foaY ksuh Y%S ,xld uy nexl=f ;ekam;= lsu ffOhu;a lsug
leue;shs' fuu.ska ks, ix; Yla;su;a jkjd fukau nexl=j,g ;u jHdmdl lghq;=
i|yd je jYfhka foaYSh wruqo,a fhdod .ekSugo yels jkq we;'

267.

.re l:dkdhl;=uks" wfkajdislhska i|yd jk rcfha iq/l=m;a iSudj NdKavd.dr ,am;a


iy nelr jYfhka ksl=;alr we;s uq m%udKfhka ishhg 12'5 isg ishhg 10 la olajd
ixfYdaOkh

lsug

ud

fhdackd

lrkjd'

fuu.ska

foaYSh

wdfhdaclhskag

rcfha

iqrl=m;aj, wdfhdackh i|yd je bvm%ia:djla ie,fik w;r uE; ld,Skj is jQ f,i


wfkajdislhska iska Tjqkaf.a wdfhdack yisfha wdmiq .ekSu fya;=fjka foaY ksuh
wkqmd;hg ish yels wys;lr n,mEu iy ix; wvqf wjodku wvq jkq we;'
47

268.

wm b;d kk uqo,a l<ukdlrK l%uhla fj; .uka lrka iskjd' wdrlaIs; fya;= u;
uqo,a m%jdykh wffOhu;a lsu i`oyd uqo,a wdmiq ,nd.ekSf my; i`oyka .dia;=
mekug ud fhdackd lrkjd'

269.

I.

remsh,a ,shk 1 lg jvd wvq : wh lsula ke;

II.

remsh,a ,shk 1 la iy remsh,a ,shk 10 la w;r : ishhg 2 la

III.

remsh,a ,shk 10 g jvd je : ishhg 3 la

nexl= wKlr i`oyd wh lrk .dia;=j tla wKlrhlg re' 150 la fkdblau h hq;= njgo
ud fhdackd lrkjd'

270.

tu ldrKhg wod,ju jegqma f. ldhh i`oyd ;u ishu fiajlhskag nexl= .sKqula


jD; lrk f,i Wmfoia fokakehs ud ishu fiajd fhdaclhskag fhdackd lrkjd'

271.

.re l:dkdhl;=uks" ish jHjia:dms; f. ms<sn`oj miq mr lsf myiqj i`oyd


ishu iud. iska iDcq yr ls lghq;= i`oyd ta i|ydu fjkajQ nexl= .sKqula
^Dedicated Bank Account) mj;ajdf.k hd hq;= njg ud fhdackd lrkjd'

272.

jdyk fjkqfjka l,an myiql ,nd.ekSu i|yd wjYH jk ;lafiare iy;sl i|yd
whlrkq ,nk .dia;= 2016 ckjd 01 k isg l%shd;aul jk m ixfYdaOkh lrkq
,nkjd' ta wkqj fudag nhsisl,a iy ;%S,a fjkqfjka whlrkq ,nk .dia;= remsh,a 2"500
la o jk w;r" fudag ld r: we;= wfkl=;a ishu jdyk fjkqfjka whlrkq ,nk
.dia;=j remsh,a 15"000 la h hq;= njg ud fhdackd lrkjd'

273.

.re l:dkdhl;=uks" kd.l m%foaYj, muK blaujd nexl= YdLd msysgqjd we;s njo uQ,H
myiql i`oyd msiSug we;s bvlv iSud lrka .%dh m%foaYj, nexl= lghq;= i`oyd wvq
myiql we;s njo Tn ms<s.kakjd we;s' ta whqka we;sjk wiu;=,s;;djh i`u i|yd
wdl l%shdldrl je lrk w;ru ishu nexl= ishhg 15 lska ;u YdLdcd,h miq.d
m%foaY olajd jHdma; l<hq;= njg ud fhdackd lrkjd'

fuu YdLdjl wju jYfhka

fiajlhska 6 fofkl=j;a ish hq;= jkjd'


274.

.re l:dkdhl;=uks" uQ,H wxYfha jOkh i|yd uQ,H myiql fj; myiqfjka m%fY
u i`oyd wjodk mok lr.;a , u; Kh u" uQ,H kh jehqKq lsu iy uQ,H
wdh;k w;r ;r`.ld;ajh we;s lsu i|yd Kh f;dr;=re ldhdxYj, l%shdld;ajh b;d
jeo.;aa jkjd' kgu;a furg Kh f;dr;=re ldhdxYhla ^CRIB) rdcH yd fm!oa.,sl
wxYj, iyNd.s;ajfhka l%shd;aul jkjd'

flfia jqj;a" uQ,H lafIa;%fha jOkh

ie,ls,a,g f.k fm!oa.,sl Kh f;dr;=re ldhdxYh Y%S ,xld uy nexl=j iu


we;slsug fm!oa.,sl wxYh Wkka lrjkjd' fuys mdYjlrejka f,i Y%S ,xld uy
nexl=j" fiau uQ,H wdh;k" rlaIK iud." myiql imhkakka wd O lafIa;%hkaf.ka
ie,;a wdh;k iyNd.s jkq we;'

f i|yd wjYH kS;s ;s ixfYdaOkh lsug ud

fhdackd lrkjd' tfiau" rlaIK jHdmdrh i`oyd o fm!oa.,sl Kh f;dr;=re ldhdxYhla


weru ud u;a lrkjd'

48

275.

ta iuu" jdKsc nexl=j, mj;sk wl%sh .sKqj, we;s uqo,a 2016 ckjd 1 k jk g
taldnoaO wruqo,g ner l< hq;=hehs fhdackd lrkjd'

uQ,H iud.
276.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh oYlh ;=< uQ,H wdh;k rdYshla wnqohg ,lajQ nj Tn;=udg
u;l we;ehs is;kjd' fuu wnqofha m%;sM, iudcfha iEu flfkl=gu kqKq w;r wmf.a
uQ,H lafIa;%fha ia:djr;ajhg o th ydkslr jqkd' ;ekam;alrejka lK.dgqodhl f,i
msgqolskq ,enqjd' fuys Y%S ,xld uy nexl=j ish wlaIK ldhh bgq lsug wfmdfydi;a
we;af;a hq. .Kkla mqrd mej;s iajdk;ajh foaYmd,kSlrKh u; lem lsug isu ksidh'

277.

.re l:dkdhl;=uks" uQ,H iud. wjodk ;;a;ajhl mej;s w;r Tn;=udo okakd m
f.da,avkalS ;ekam;alrejkag iyk ie,iSu i|yd rchg Yd, jeh nrla ug isjqkd' fuu
.egjg >ld,Sk iula jYfhka wefuld tlai;a ckmofha we;s Revolution Trust
Corporation yd iudk uQ,H wdh;k m%;sjHqy.; lsf wdh;khla (Financial Intitutions
Restucturing Agency - FIRA) kqre wkd.;fha

ia:dms; lrkq ,ef' tu.ska wnqohg

,lajk uQ,Hdh;k m%;sm%d.aOkSlrKhg iydh f iy tajdfha wnqohg ,la we;s j;al


Ndrf.k tu wdh;k m%;sjHqy.; lsf wruqKska lghq;= lrkq we;' ;ekam;= fmd,sh iy
Kh fmd,S w;r w;sYd, fjki uQ,H lafIa;%fha wldhlaIu;djh fmkakq lrhs' fuh Y%S
,xldf jHdmdr m%cdjg iy jHdmdr lafIa;%hg ug isjk w;rue hou jeug
fya;=jla ;sfnkjd' uQ,H wdh;k m%;sjHqy.; lrk wdh;kh ^ FIRA) fj; rch iska uQ,sl
m%d.aOkh jYfhka remsh,a ,shk 10 lao jir 5 lska l,a msfrk remsh,a ,shk 25 la jkd
NdKavd.dr nelr o ,nd fokq we;' fuf,i m%;sjHqy.; lrk ,o uQ,Hdh;k Y%S ,xld uy
nexl=f wlaIKhg hg;a lrkq ,ef'

flfia jqjo f i|yd m%fYhla jYfhka

;ekam;alrejkag wdrlaIdj iy iykhla ,nd ug Y%S ,xld uy nexl=j iska ishhg ishhl
^100 %) wemlrhla ishu ,shdmx uQ,H wdh;kj, ;ekam;alrejka i|yd 2016 ckjd ui
w. Nd.fha ,ndfokq we;'
278.

.re l:dkdhl;=uks" nexl= fkdjk lafIa;%h ;=< wkjYH f,i ;ekam;= flak .;u
je,elau i|yd uQ,H wdh;k iska f.jkq ,nk fmd,S wkqmd;hka i|yd Wmu iSudjla
mekug ud fhdackd lrkjd'

;jo" uQ,H wdh;k iska ,nd fok Khld m;a ^Credit

Cards) iy fjk;a fm!oa.,sl Kh fjkqfjka whlrkq ,nk by< fmd,S wkqmd;hka iy ov


uqo,a ksid wmyiqjg m;ajk uyckhd wdrlaId lsug o lghq;= lrkq we;' f i|yd Y%S ,xld
uy nexl=j" Y%S ,xldf l%shd;aul wfkl=;a nexl= yd taldnoaOj ,ndfok Kh WmfoaYl fiajd
jvd;a mq,a lrkq we;' je YajdYhlska hq;a mqoa.,hkag uQ,H wdh;kh iska by< fmd<S
iys;j Yd, Kh ,nd u iSud lsug Y%S ,xld uy nexl=j iska Wmfoia ksl=;a lrkq we;ehs
ud n,dfmdfrd;a;= fjkjd'
fcHIaG mqrjeishkaf.a ia:djr ;ekam;=
279.

jhi wjqre 60 g je fcHIaG mqrjeishka i|yd remsh,a ,shk 1 olajd ;ekam;= fjkqfjka
ishhg 15 fmd,S wkqmd;hla kg;a ,nd fokjd' bhg fuu iykh ,nk jhia iSudj wjqre
60 isg 55 olajd wvq lsug ;ekam;= uqo, remsh,a ,shk 1'5 olajd je lsug;a ud fhdackd
lrkjd' fuu myiqlu imhk n,m;%,dNS uQ,H iud. yryd ,nd fokq we;s w;r ishhg
1'5 l fmd<S iykdOdrhla rch u.ska ,nd fokq we;s' f i`oyd remsh,a ,shk 1"500 l uqo,la
49

fjka lsug ud fhdackd lrkjd' fuu ;ekam;= i`oyd Y%S ,xld uy nexl=f wdrlaIdj ,efnk
fyhska ;ekam;alrejkaf.a Yajdih je jk nj ud i`oyka lsug leu;shs'
b;=re ixialD;shla ksudKh lsu
280.

.re l:dkdhl;=uks" rf cd;sl b;=re jehqKq lsf jeo.;alu wjOdrKh lrk w;r
rg;=, b;=re ixialD;shla ksudKh lsu jvd jeo.;a fjkjd'

fuu miqu ;=< ishu

nexl=j,ska ud b,a,d iskafka mdie,aj,g we;=,;ajk ish <uqka i|yd jIhlg remsh,a 250
l wjuhlg hg;aj <ud b;s lsf .sKq jD; lrk f,ihs' fuu rdcH m%;sm;a;sh i|yd
nexl=lrejkaf.a wdh;kh ish iyfhda.h m<lr we;s w;r nexl= lafIa;%fha ieufokdu fmrg
meK fuu w.kd ldhhg iydh fok f,i wod< nexl= Wkka lrjkjd' fuh 2016 ckjd
ui 1 jk k isg l%shd;aul jkq we;'
wdl jOkh W;af;ackh lsu i|yd m%d.aOk fj<|fmd,
281.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldf m%d.aOk fj<|fmd, ;ju;a w; fkd.eiQ im;la f,i
mj;skjd'

jHdmdr lghq;=j, mq,au iy jOkh i|yd b;du;a wjYH jk wvq ho

.=ld,Sk uQ,H myiql ixjOkh jQ m%d.aOk fj<|m, iska jHdmdr fj; imhkq ,nhs'
wmf.a m%d.aOk fj<|m, iS; ;dlaIK Nd;h yd hymd,kfha m%udKj;a Kqovq
fkdue;su fya;=fjka ndOdjka uOHfha l%shd;aul fjkjd' .re l:dkdhl;=uks" Tn;=ud
ksielju okakd m iq/l=m;a yd ksuh fldIka iNdj miq.sh jir 10 l ld,h ;=,
mSvdjlg ,laj ;snQ w;r thg fya;=j jQfha fldgia fj<|m, yd inkaO jkakkag
jHdmdl kh ms<sn`oj yeSula we;slsug fkdyels uhs' wmf.a rch fuu ;;a;ajh md,kh
lsu .ek uis,su;ah' ud Yajdi lrk m wdfhdack m%cdfjys wfmalaIdjka miq.sh udi
lsysmh ;=< ksielju jOkh ;sfnkjd' f miqu ;=< hymd,kh yd m%;sixialrKj,g
rch lem isk ;;a;ajhla hgf;a m%d.aOk fj<|mf,ys m%;sixialrK o y`kajd fokq we;'
282.

.re l:dkdhl;=uks" fld<U fldgia fj<|m, f olajd idudlhkag muKla wh;a


tallhla jk w;r th ,dN wfmalaIdfjka mj;ajdf.k hkq ,nk wdh;khla fkdf'
f,dalfha id:lj we;s fldgia yqjudre foi ne,Sf tajd widuQysl ;;a;ajhka hgf;a
l%shd;aul jk nj olakg ,efnkjd'

283.

f wdldrfhka widuQyslj lghq;= lsu jeo.;a jkafka uQ,H uey;alrejka ;Dma;su;a lsu
fjkqjg fj,|fmd, iyNd.s jkakkaf.a .egj,g wjOdkh fhduq lsu ksidfjks' ;jo
fuu.ska by< ugf ksoNdjhla mj;ajdf.k hdu i`oyd ;dlaAIKh Nd;d lsu iy;sl
lrkq ,nkjd' tfiau rch fldgia fjf<`om,ys

hym; fjkqfjka kso Ndjfhka l%shd

lrk idOdrK yd ldhlaIu mirhla we;slsug lem we;s fyhska 2016 jIh ;=<
fld<U fldgia fj<|m, widuQysl lsf l%shdj,sh wjika lsug fhdackd lrkjd'
284.

.re l:dkdhl;=uks" fuu rch fldgia fj<|fmd, ldhlaIuj yd M,odhSj l%shd;aul


lrug iqiq mirhla we;slsug lem iskjd' fldgia fj<|fmdf,ys jOkh myiq
lrug wjYH m%Odk;u wx.hla jkafka iqiq kshduk rduqjla mej;Suhs' tfiau fj<|fmdf,a
mj;akd kshduk j,;djhka wduka;%Kh lsu i|yd fldgia yd ksuh mk; ixfYdaOkh
lsug o fhdackd lrkjd'

50

285.

.re l:dkdhl;=uks" jHdmdr lghq;= mq,a lsu m%jOkh lsu iy tajd id:l f >
ld,Skj wvq ho m%d.aOkh ,ndu jeo.;a fjkjd' 2012 jIhg idfmalaIj 2014 jIfha Y%S
,xldf ixhqla; Kh iq/l= fj<|m, remsh,a ,shk 50 la olajd jOkhla fmkakq
lrka ldhlaIuj lghq;= lr ;sfnkjd' fuh is .=Khl jOkhls' tfiau ixhqla; Kh
iq/l= fj<|fmdf,ys jHdma;sh myiq lr,Su i|yd 2016 jIfha tys lghq;=j,g wod<
wdodh n iy r|jd .ekS n bj;a lsug fhdackd lrkjd'

286.

.re l:dkdhl;=uks" rcfha iq/l=m;a wf, lsu i|yd wf, jHqyhla ^Trading Platform)
wm i;=j fkdue;'

tneka" Kh yqjudrej f,iska ykajk ixia:d.; Kh iq/l=

^Corporate Debt Security)

we;=j wfkl=;a Kh WmlrK olajd rcfha .kqfokq jHdma;

lsug yels nelr ksYaldIk wdh;khla msysgqug ud fhdackd lrkjd'


nexl=j iska fuu nelr ksYaldIk wdh;kh msysgqjkq ,nkjd'

Y%S ,xld uy

nelr ksYaldIk

wdh;kh imQKfhka l%shd;aul ;;a;ajhg m;ajQ miq iajdk wOHlaI uKav,hl md,khg
hg;a lsug o ud fhdackd lrkjd' Y%S ,xld uy nexl=f wlaIKh hgf;a wf,ys jHqyhla
msysgqu i|yd rcfha taldnoaO wruqo,ska remsh,a ,shk 500 la fjka lsug ud fhdackd
lrkjd'
287.

f w;ru" my; je we;s fldgia .kqfokq by< kxjka fldgia fj<|fmdf,a .kqfokq
u;a lsu i|yd fldgia .kqfokqjla i|yd .ekqlrejkaf.ka iy l=Kqlrejkaf.a
whlrkq ,nk ishhg 0'3 la jk fldgia .kqfokq noao bj;a lrkq ,ef' g wu;rj" fldgia
iy;sl u; mkjk uqoaor noaoo bj;a lrkq we;s'

288.

.re l:dkdhl;=uks" fldgia fj<|mf,a wia:djr;ajhka fya;=fjka fldgia ;e/lrejkag


ie,lsh hq;= ;r wnqoj,g uqyqKmEug is ;sfnkjd'

m%d.aOk fj<|fmdf,a .=ld,Sk

hqKqj ;yjqre lsu i|yd fldgia ;e/lrejka Tjqka iskau ia:djr u w;sYhska jeo.;a
jk nj fmfka' ta wkqj" fldgia ;e/lrejkaf.a Od;dj yd yelshdj Yla;su;a lr .ekSu
i|yd Tjqka taldnoaO u i`oyd Wkka lrkjd'
289.

.re l:dkdhl;=uks" jdKsc yd uQ,H fj<|m, ldhlaIuj l%shd;aul u ;yjqre u i|yd


o;a;j, ksrjoH;dj jeo.;a fjkjd' f;dr;=rej, YajYkSh;ajh ;yjqre lsu i|yd .Kk
yd .sKqlrK m%; Yd, ldhNdrhla bgqlrkjd' ,ehsia;=.; yd ,ehsia;=.; fkdl< rfgys
ishu jHdmdl wdh;k Nd;d lrkq ,nk Y%S ,xld .Kk yd .sKqlrK m%;Ska ilia
lrkq ,nk Y%S ,xld .Kk yd .sKqlrK m%;s wlaIK uKav,h Yla;su;a l< hq;=j
;sfnkjd' .re l:dkdhl;=uks" ;dlaIKsl yd uQ,H im;a m%udKj;a fkdu fya;=fjka fuu
wdh;kfha lghq;=j,g ndOd meK we;'

miq.sh rchka fuu wdh;kfha wjYH;djhka

fkdi,ld yer ;sfnkjd' fuu wdh;kfha ldhNdrh iy Ihm:h mq,alsu i|yd wod,
mk; iudf,dapkh lr wjYH ixfYdaOk is lsug wm iska

lghq;= lrkq we;' ta wkqj

fuu wdh;kh Yla;su;a lsu i|yd remsh,a ,shk 100 fjkalsug ud fhdackd lrkjd'
290.

.re l:dkdhl;=uks" foam, fj<|du iy h;, myiql ixjOkh i|yd m%d.aOkh


iemhSug iy l=vd wdfhdaclhskag foam, fj<|d lafIa;%fha jOkfhys m%;s,dN iDcqj ,nd
.ekSug yelsjk m" ,ehsia;=.; foam, fj<od Ndrhka (Real Estate Trusts) msysgqug ud
fhdackd lrkjd' foam," j;al fuu Ndrhg udre lsf uqoaor noafoka ksoyia lrkq ,nk
w;r tys w.h fuka wju jYfhka ishhg 90 la jHdmdrfha tall yslrejkag ,nd fokq we;'
51

291.

;jo" ck.yk ldYfha fjkia u;a iu`. zzWlia wdmiq yeruZZ ^Reverse Mortgages)
ms<sn`oj i,ld ne,Su iqiqh'

292.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldj iska fuf;la fhdod .kq ,enqf wefuldkq fvd, u.ska
ksl=;a l< nelr muKs' f ms<sn|j b mshjrla jYfhka k hqjdka iy iql=la nelro
we;= idm%odhsl fkdjk nelr ms<sn|j uYkh l< hq;=h' tu.ska Kh .ekSf hou
wvq lr .; yelsjkq we;'

293.

.re l:dkdhl;=uks" fldgia fj<|fmdf,ys mj;akd fr.=,disj,g wkq.;f fkdyelshdj


ksid l=vd yd uOH mudK jHjidhlhskag fldgia fj<|fmdf,ys ,ehsia;= .;u wmyiq
;sfnkjd' tneka th iq yd uOH mudK wxYhg .=ld,Sk yd idfmalaI jYfhka msjeh
wvq uQ,H myiql ,nd .ekSug ndOdjlaj mj;S' tu ndOd bj;a lsug fld<U fldgia
fj<`omf,a kj iq yd uOH mudK ljqjla msysgqug fhdackd lrkjd' tys tu wxYh"
fldgia fj<|fmdf,ys wjYH;djhka i|yd j wkql+, f wjYH;djfhka ksoyia flfrkq
we;' fuh l=vd yd uOH mudK jHjidh ;=< wdfhdackh lr we;s jHdmdr m%d.aOk iemhq
iud.j,g myiqfjka bka bj;a ug bv i,ikq we;'

294.

fldgia fj<|mf,a ,ehsia;=.; lsu i|yd foaY iud. wdlYKh lr.ekSug fld<U
fldgia yqjudrej ^CSE) il%Sh ldhNdrhla bgql< hq;= njg ud fhdackd lrkjd' fldgia
fj<|mf,ys ,shdmx foaYSh iud. jir 2 la i|yd n iyk ,nk w;r ,kavkh"
isx.mamQrej" fydxfldx fukau uqndhs jeks fmr. fldgia fj<|fmd, , ,ehsia;=.; jQ
foaYSh iud. j,g fuu n iykh jir 3 olajd > lrkq we;' tfiau" fld<U fldgia
fj<`ofmdf<a fvd, ,ehsia;=.; u i`oyd foaYSh iud. Wkka lrjkjd'

295.

j;udkfha fj<`om, m%d.aOkSlrKh remsh,a ,shk 28 ls' fhda; ish l%shdud. ;=<ska
fj<`om, m%d.aOkSlrKh remsh,a ,shk 50 olajd je fj;ehs wfmalaId lrkjd'

fj<`o NdKav yqjudre fj<`om,


296.

.re l:dkdhl;=uks" f;a" rn" fmd,a jeks fj<`o NdKav iuQyh wmf.a wmkhk wdlfha
jeo.;au fldgila jqjo wmg yqjudre fj<`om,la ke;' iq/l=m;a yd ksuh fldIka iNd
iska kshdukh jk fj<`o NdKav yqjudrejla we;s lsug ka wjia:dj t<U we;s nj ud
Yajdi lrkjd'

ieug wjia:dj i,ik Yla;su;a llre fj<`om,297.

.re l:dkdhl;=uks" jhia.;jk ck.ykh yuqf Y%u yuqodf ixhq;sh iS>% f,i fjkia
fjka mj;dkjd' ta i`oyd wmg l,am folla ;sfnkjd' tk jev lrk fiajhska ixLHdj
je lsu fyda fiajlhskaf.a ksuejqu je lsuhs' fj<`om, iu`. lrk ,o idlPdf
fuu .eg fol i`oydu i fih hq;= nj meye<s jqkd'

298.

kg mj;sk wju /lshd ugu iy jhia.; ck.ykhka iu rf Y%u n,ldfha


iyNd.s;ajh ie,ls,a,g f.k iar fiajhg ksh; i;shg meh 40 l fiajd ld,hg wvq
fiajd ld,hla fiajh lsug leu;s ksmqK;d iys; Y%lhska wdlIKh lr .ekSu i|yd
wOld,Sk /lshd ixialD;shla we;slsu iqiqh'

tneka rdcH iy fm!oa.,sl wxYhkag

ksmqK;d we;s fiajlhska wka;.%yKh lr .kska M,odhs;ajh yd ;rld;ajh by<


52

kexh yels wOld,Sk /lshd ixialD;shla ykajd ug iqiq mirhla we;s lsug ud
fhdackd lrkjd'
299.

.re l:dkdhl;=uks" ud okakd m jHdmdr lghq;= iy kq lghq;= ndysr mdYjhka


fj;ska bgqlr .ekSu tk BPOs iy KPOs wdlYkh lr .ekSug Wkka jqj;a wmf.a h,a
mek.sh llre kS;s thg ndOdjla ;sfnkjd' fuu .eg inkaOfhka wjOdkh fhduq
lsug ld,h t<U ;sfnkjd' Bg wod< kS;s imdokh lsug wm rch n,dfmdfrd;a;=
fjkjd'

300.

fuu.ska" ishhg 65 la jk wmf.a ms Y%u n,ldhg idfmalaIj ishhg 35 la muK ie,lsh


hq;= wvq ugul mj;sk ldka;d Y%u n,ldfha iyNd.s;ajh jelsug yelsjkq we;s'

301.

kg udi 6 l wLKav fiajd ld,hla we;s fldka;%d;a moku u; n|jd .kq ,enQ fiajlhska
iar l< hq;= nj ud okakjd'

fuu ;;a;ajh fya;=fjka fndfyda fiajd fhdaclhska ;reK

fiajlhska fldka;%d;a moku u; n|jd .ekSug ue,slula olajk neka tu.ska Tjqkaf.a
bmhSf yelshdj wys lr ;sfnkjd' tneka fldka;%d;a mokka ,nd.;a fiajlhska iar
lsug fmr wLKav fiajd ld,h jirla olajd > lsug wjYH kS;s imdokh lsug ud
fhdackd lrkjd'
302.

fm!oa.,sl wxYhg i;shg k 5 la jev lsf ixialD;shg wj;SK jk fuka ud fhdackd


lrkjd' fuu.ska fiajlhskag je fl ld,hla iy Tjqkaf.a mjq,a iu je ld,hla .;
lsug yelshdj ,efnkjd' tfiau k 5 jev lsf i;sh ykajd fuka iud.j,g meh 45
l jev i;shla i|yd jehjk mmd,k ho wvq lr .ekSug o yelshdj ,efnkjd'

303.

.re l:dkdhl;=uks" Tn;=udo okakd m rcfha fiajlhska i|yd wm rch iska uilg
remsh,a 10"000$- l w;sfl ukdjla ,nd kakd'

fm!oa.,sl wxYfha fiajlhkag o h

m%;s,dNhla ,eh hq;=hehs wm ;rfha Yajdi lrkjd' tneka fm!oa.,sl wxYfha fiajlhska
i|yd wju jYfhka uilg remsh,a 2"500$- l jegqma jeula ud b,a,d iskjd'

fuhska

remsh,a 1"500$- la 2015 jIfha;a b;s remsh,a 1"000$- 2016 jIfha;a ,ndug ud fhdackd
lrkjd' f i|yd ydmq;=kaf.a ix.uho tl we;s neka Bg wod< kS;s imdokh lrkq
we;'
304.

jevlrk ck;djg wju jegqmla ,efnk njg ;yjqre lsu i|yd /lshd ljqkai,hla
msysgqjk w;r th jdKsc uKav, yd is,a idudlhska iska l<ukdlrKh lrkq ,nhs'

wOHdmkh
305.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh oYlh ;=< wOHdmkh i|yd jQ rdcH wdfhdack lK.dgqodhl
f,i my< ugul mej;=ks'

tys m%;sM,hla f,i wm mdi,a j, c, yd ikSmdrlaIl

myiql" kk mka;s ldur" oHd.dr" l%Svdx.k jeks uQ,sl myiql wju ugul mj;skjd'
.=rejreka n|jd .ekSu yd ksis m wkqhqkal lsu i`oyd wmg u;a m%;sm;a;shla
fkdue;su ryila fkdjk w;r tys m%;sM,hla f,i fYaIfhka .Ks;h" oHdj iy bx.%Sis
hk Ihhka i|yd .=rejreka fkdue;sj iuyr mdi,a lghq;= lrkjd' wm rcfha wOHdmk
Wmdh ud. m%Odk jYfhka b.ekaf .=Kd;aul Ndjh by< kexug;a mdi,a h;,

53

myiql jehqKq lsu iy YsIHhskaf.a iy mdi,a Ihud,d ixjOkh lsu;a hk m%Odk


ia:r ;=k u; mokj ;sfnkjd'
306.

wOHdmkfha .=Kd;aulNdjh jOkh lsug b.ekaf .=Kd;aulNdjh b;d jeo.;a fjkjd'


fndfyda Ialr hgf;a lghq;= lrk wfma .=rejrekag ud m%Yxid lrkjd' cd;sl wOHdmk
wdh;kh iska ishu .=rejrekag wLKavj .=re mqyqKqj ,eug wjia:dj i,ik
jevigykla ilia l< hq;= njg ud fhdackd lrkjd' rchg yd rcfhka wdOdr ,nk
mdie,aj,g n|jd .kq ,nk ishu .=rejre fiajhg ne uq,a jir 5 ;=, jir foll
mQKld,Sk .=re mqyqKq jevigykla imQK l< hq;= njgo ud fhdackd lrkjd' fuu
ldhh i|yd remsh,a ,shk 1"000 la ,ndug ud fhdackd lrkjd'

.=rejrekaf.a

ksmqK;djhka jOkh lsu i|yd .=rejrekag wLKav mqyqKqj ,ndug wmf.a rch W;aiql
fjkjd'
307.

fYaIfhka m%dfoaYSh yd .%dh mdi,a i|yd oHdj" .Ks;h" f;dr;=re ;dlaIKh iy bx.%sis
b.ekau i|yd .=rejre u;aj wkqhqla; lsu iy;sl lrkq jia wOHdmk wud;HdxYh iska
ksYa; ld,rduqjla iys;j l%shdld ie,eiaula imdokh lrkq we;'

.=rejreka wkqhqla;

lsu myiq lr,Su i|yd m%dfoaYSh yd .%dh mdi,aj, .=re ksjdi iy .=re fld.dr wdh
,ndug uu fhdackd lrk w;r ta i|yd remsh,a ,shk 2"000 l uqo,la ,ndug fhdackd
lrkjd'
308.

wmf.a fndfyda m%d:l yd oa;shsl mdi,aj, u;a ikSmdrlaIl myiql fkdue;s neka
jir 2016 wjidkh jk g jhsfka ishu mdie,aj,g ikSmdrlaIl yd c, myiql
,ndug ud fhdackd lrkjd' f i|yd remsh,a ,shk 4"000 la ,ndug ud fhdackd lrkjd'

309.

cd;sl moaO;sh u.ska fyda iQh n,Yla;sh u.ska fyda jhsfka ,sh fkdue;s mdi,a i|yd
,sh ,ndug fhdackd lrk w;r ta i|yd remsh,a ',shk 2"000 la fjkalr ug o fhdackd
lrkjd'

310.

uOHld,Sk yd l%shdld ie,eiaula hgf;a jhsfka m%d:l mdi,a 3"577 la jehqKq lsu
i|yd remsh,a ,shk 10"000 la ,ndug ud fhdackd lrkjd'

311.

ta iuu oa;shsl mdi,a 1"000 la i|yd l%shdldrl ldur" oHd.dr" nyqudOH ldur"
bf,lafg%dksl lsh myiql iys; mqia;ld, wd myiql ,nd u i`oyd remsh,a ,shk
15"000 la ,ndug fhdackd lrkjd'

312.

.re l:dkdhl;=uks" uE; hq.fha rcfhka lsis myiqlula ,nd fkd fkdi,ld yer ;snQ
mdi,a 1"360 la muK mj;sk njg jd;d ;sfnkjd' fujeks w;ayer oud ;snqKq mdi,aj,
myiql yd .=Kd;aulNdjh jehqKq lsf jHdmD;shla l%shd;aul lsu i|yd remsh,a
,shk 30"000$- la ,ndug ud fhdackd lrkjd'

313.

tfiau je,s lafIa;%fha mdi,a 25 la oa;Shl ugug Wiia

lsu i|yd im;a ,ndfokq

,nk w;r ta i|yd remsh,a ,shk 250 la ,ndug ud fhdackd lrkjd'


314.

ia:djr oHd.dr myiql fkdue;s mdi,aj, oHd wOHdmkh hqKq lsu i|yd remsh,a
,shk 450 la ,ndug ud fhdackd lrkjd'
54

315.

mdi,aj, oka; fi!LH myiql jehqKq lsu yd wod< WmlrK ,ndu i|yd remsh,a
,shk 250 la ,ndug ud fhdackd lrkjd'

316.

uq%; fmd;a" ird iy ck,a i|yd jQ wdkhk n bj;a lrkq ,nkjd

317.

.re l:dkdhl;=uks" wfma mdi,aj,g wh;a fndfyduhla bv Nd;hg f.k keye' tajdhska
Wmhk wdodhu mdi, iu fnod.ekSug hg;aj tjeks mdi,aN+ fm!oa.,sl wxYh iu tlaj
j.dlsf wjirh mdi,aj,g ,ndug ud fhdackd lrkjd' tfia Wmhk wdodhu wOHdmk
wud;HdxYfha wkqu;shg hg;aj mdif,a myiql jehqKq lsug yd kv;a;= lsug Wmfhda.S
lr.; hq;= jkjd'

318.

.re l:dkdhl;=uks" wOHdmkh i|yd ka fmr fkdjQ m%udKfha houla fujr ug


fhdackd lr ;sfnkjd' ta iuu ishu isiqka jir 13 la mdif,ys fyda jD;a;Sh mqyqKq
wdh;khl wOHdmkh ,eu wm iska wksjdh lrkjd'

319.

mdi,a ;=< jvd;a iqiq mirhla we;slsu i|yd iy isiqka yd .=rejreka w;r wka; in|;d
jehqKq jkq msKsi mx;shl isk <uqka ixLHdj 35 lg iSud lsug fhdackd lrkjd'

320.

.re l:dkdhl;=uks" tla tla mdi, fjku msjeh uOHia:dkhla f,i ie,lSug;a fhdackd
lrkjd' im;a uekka Nd;d lsug yd uQ,H l<ukdlrKfha j.u ;yjqre lsu i|yd
fuu l%shdms<sfj, fya;=jkq we;ehs ud woyia lrkjd' fuys NdKavd.drfha yd wOHdmk
wud;HdxYfha ufmkau wjYH jkq we;s'

321.

.re l:dkdhl;=uks" ysgmq ckdm;s w;s.re f'wd'chjOk ue;s;=ud iska ykajd fokq
,enQ mdi,a ks, we jevigyk foaYmd,k uey;a ksid ka msySug ,laj

;sfnkjd'

tneka mdi,a ks, we iemhSu i|yd jjqp l%uhla ykajd ug ud fhdackd lrkjd'
flfia fj;;a" 2016 jIh ;=< fuu jevms<sfj, hgf;a iEu <ufhl=gu m%;s,dN ,efnk
nj ;yjqre lsu i|yd wka;ld,Sk jevms,sfj,la f,i tfia jjqp fkd,efnk mdi,a
i|yd fmr m mdi,a ks, we fr ,ndug lghq;= lrkq ,ef'
YajoHd, m%;slrKh
322.

.re l:dkdhl;=uks" 2015 jir yd ieif wm Wiia wOHdmkh i|yd whjeh m%;smdok
ishhg 30 lska muK jelr we;s nj ud f iNdjg ie,lr iskafka i;=ks'

Wiia

wOHdmk ma,jhla i|yd msh ke.Sug ka ld,h t,U ;sfnkjd'


323.

;dlaIK Ih Odrdfjka Wiia fm< Nd.h iu;a jQ m<uq isiqka lKavdhu 2016 jif wm
YajoHd,j,g we;=,;a jk nj ud i;=ka i|yka lrkjd' wod< Yaj oHd, ;dlaIKf
Wmdh mskeu i|yd wjYH ;dlaIK mSG msysgq h hq;= w;r wjYH udkj im;a" h;,
myiql yd WmlrK ,ndu u.ska fuu mSGhka Yla;su;a l< hq;=j ;sfnkjd'

324.

<uqka yd mSG uqyqK we;s m%Odk .egjla jkafka fkajdisld.dr yd ksjdi myiql
,nd.ekSuhs' 2018 jir jk g ishu isiqkag ish uq YajoHd, wOHdmk ld,h i|yd
fkajdisld.dr myiql ,ndh hq;= njg ud fhdackd lrkjd' YajoHd, j,g ldh
55

uKav,h wdlYKh lr .ekSug yd r|jd ;nd .ekSu i|yd YajoHd, mSGhka i|ydo
fkajdisl myiql ,ndfokq ,ef'
325.

.re l:dkdhl;=uks" wfma rf YajoHd, by<u kqka ims fldgilg fiajh i,ik
w;r foaYSh YajoHd, fm!oa.,sl wxYh iu`. we;s inkaO;djh .ek fndfyda fokd jdo
lrkjd' fuu ;;a;ajh ;=, iuyr wfma YajoHd, iajlSh Ihud,d ;=,g o;a; oHdj"
wdhq.Kl oHdj" ffcj f;dr;=refoh" jHdmdr Yaf,aIkh" m%udK ilaIKh wd kj
mdGud,d ykajd ug uQ,sl;ajh f.k lghq;= lr we;s nj fmkS hkjd' fujeks uQ,drNhka
.kajkq msKsi tu YajoHd, j,g wjYH h;, myiql ,ndug ud fhdackd lrkjd'
f.dvke.s,s" oHd.dr yd WmlrK jeks myiql fuhg we;=,;a jkq we;'

326.

fuu W;a;;r iNdj okakd m wfma YajoHd, i|yd by< ugf lldpdhjreka
n|jd .ekSu yd r|jd .ekSu b;d wmyiq ldhhla we;' fndfyda foaYSh Yaj oHd, fuu
.egjg iula f,i fhdod f.k we;af;a iqfYaIS uydpdh ;k;=re we;slsuh'

rfgys

Wiia wOHdmk ma,jfha fldgialrejka ug Ndysr mqoa.,hska yd iud. .ekau i|yd


mfhaIK yd ixjOkh i|yd kgu;a ,nd we;s ;%s;aj n iykh cd;sl YajoHd, i|yd
mq,a lsug ud fhdackd lrkjd'
327.

foaYSh YsIHhka fYaIfhka mYapd;a Wmd mdGud,d i|yd wdlYkh lr .ekSu i|yd
YajoHd, cd;Hka;r ms<s.ekSula iys; jD;a;Sh wdh;k iu wfkHdkH inkaO;d we;s
lr .ekSug .ekah hq;=h' tjka uQ,drNhla i|yd uQ,H myiql ,ndug ud fhdackd
lrkjd'

uyfmd, YajoHd,h
328.

.re l:dkdhl;=uks" jx.; .re ,,s;a we;=,;auqo,s ue;s;=ud fj<| weu;sjrhd jYfhka yd
wmf.a j;udk .re w.ue;s;=ud wOHdmk wud;Hjrhd jYfhka

lghq;= l< ld,fha

b;sydifha fmr fkdjQ rE whqka wmf.a cd;shg l< fiajh ms<sn|j i|yka fkdlrkafka
k th ud iska ys;du;d w;miq lsula isl,d fjkjd' uyfmd, YsIH;aj fhdackd l%uh
YajoHd, YsIH mrmrdjka /ilg Tjqkaf.a wOHdmkh id:lj imQK lsug Wmldr
we;'

tfukau Tjqkg furg fukau msgrg fiajh lrkq ,nk wOHmk{hska fukau

jD;a;slhka ugo bvlv ie,iS ;sfnkjd' tneka fuu fY%aIaG rdcH ;dka;%slhkag f.!rj
lsu i|yd ud,f uyfmd, YajoHd,h kka YajoHd,hla wdrN lsu i|yd fuu
md,sfka;=j tljkq we;s njg ug Yajdihs' fuu Yaj oHd,h f;dr;=re ;dlaIKfoh"
jHdmdr wOHhkh" bx.%Sis" l<ukdlrKh yd fj,|fmd, b,lal lr.;a wfkl=;a kj Ih
ud,djka b.ekau i|yd wjOdkh fhduq lrkq we;' tneka fuu YajoHd,h msysgqu i|yd
remsh,a ,shk 3"000 la fjkalsug fhdackd lrkjd'
329.

.re l:dkdhl;=uks" wm iudcfha wOHdmk wjia:d je hqKq lsug wm rcfha we;s lemu
iksgqyka lrka ls,sfkdfha bxfkare oHd mSGhla we;s lsug;a" jjqkshdf

lDIslu

mSGhla we;s lsug;a ud fhdackd lrkjd'


330.

md,s yd fn!oaO wOHdmk mYapd;a Wmd wdh;kh i|yd kj f.dvke.s,a,la we;=j wjYH
h;, myiql iemfhkq we;'

f i|yd remsh,a ,shk 500 la fjkalsug ud fhdackd

lrkjd'

56

331.

YajoHd, YsIHhska i|yd fmd,S rys; wjqre 3 l Khla ,emafgdma m.Kl , .ekSu
i|yd ,ndug fhdackd lrkjd'tfukau ksoyia wi-fi l,dm iEu YajoHd,hlgu ,ndfokq
we;' f i`oyd remsh,a ,shk 300 la fjka lsug o ud fhdackd lrkjd'

332.

.re l:dkdhl;=uks" YajoHd,hg we;=,;au i|yd i,ld ne,Sf w;sfl ,l=Kq ,nd
ug kg Nd;d lrk l%ufoh hgf;a l%Svdfjka olaIl olajk whg wu;r ,l=Kq ,nd
fok wdldrhg ug iudkj kj ksIamdokhka fyda fiajdjka ms<sn| kj fidhd.ekSula islr
;su" kj m%fYhka ksudKh lrkq ,enQ wka;cd;sl ;r. tk ue;aia T,smshd wd
;r.j,g iyNd.s ;su jeks wxYj,go mq,a lsug fhdackd lrkjd'

333.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a YsIHhka i|yd foaY wOHdmkh ,ndug jeh lsu i|yd
fndfyda ld,hla ;siafia foaY ksuh rka msgg .,df.dia ;sfnkjd' tu l%shdj,sh wdmiq
yerh hq;=h' i;HjYfhkau wmf.a mj;akd Od;dj ie,ls,a,g .ekSug foaY YsIHhka Y%S
,xldf wOHdmkh ,eug fmd<Ujd .ekSug;a u.ska foaY ksuh furgg woaojd .ekSug;a
yels fjkjd' Y%S ,xldjg wOHdmksl flakaia:dkhla u i|yd je bvlvla ;sfnkjd' f
inkaOj miq.sh rch iska fm!oa.,sl YajoHd, wdrN lsu i`oyd wjir ug .kq ,enQ
;SrKh ksjer Ydjg fhduq jQjla' tfiau ffjoH wxYh yer wfkl=;a Ihka fm!oa.,sl
YajoHd,j,g bv ,nd h hq;= nj wm rcfhao woyihs' YajoHd, m%;smdok fldIka
iNdj u.ska wlaIKh lsf fldkafoaish fukau tu YajoHd,hg n|jd .kq ,nk YsIH
ixLHdfjka ishhg 10 la Y%S ,xldf w'fmd'i' Wiia fm< id:lj iu;ajk YsIHhska i|yd
fkdf,a m%odkh lsf fldkafoaish u; fuu wdh;k l%shd;aul jkq we;' tjeks taldnoaO
jHdmdrj, foaYSh mdYjlrejka i|yd n iyk ,ndfokjd' flfia jqj;a" wm rch lsis
wjia:djk kg mj;akd ksoyia wOHdmk l%ufhka neyerug lghq;= fkdlrk nj o ud
fuu .re iNdjg iy;sl lr iskjd'

334.

ud okakd m YajoHd, wOHdmk ldh uKav, rdclduh jYfhka tk mfhaIK jd;d


ms<sn`o bm;a ls is lsu we;=j foaY ixpdrj, fhfok g iuyr f. i|yd
iqiql fkd,nhs' tuksid rcfha ish jD; fiajdj, Odhl ks,Odkag ,ndfokq ,nk
tjeks myiql YajoHd, wOHhk ldh uKav,j,go ,ndug ud fhdackd lrkjd'

335.

rch iska ;r.ld Nd. l%shdj,sh yryd WmdOdka rcfha fiajhg n|jd .ekSu wLKavj
islrkq we;' wm rcfha kj m%fYhka wkqj f,dalfha b wNsfhda.hkag uqyqKug yelsjk
m rdcH wxYfha fiajlhkaf.a Od;d jOkh l< hq;= fjkjd' tuksid j;udk
fj<|fmd,

/lshd

b,aug

i,k

;ukaf.a

mdGud,d

ilia

lrk

f,ig

YajoHd,j,ska ud b,a,d iskjd'


336.

.re l:dkdhl;=uks" udiska by; i|yka l< l%shdldrl i|yd remsh,a ,shk 6"000 l
wu;r m%;smdokhla fjkalsug fhdackd lrkjd'

jD;a;Sh mqyqKqj yd ;dlaIKsl wOHdmkh - O wjia:d


337.

.re l:dkdhl;=uks" whjeh imdok l%shdj,sh ;=, O ludka; wxYj, jdKsc uKav,
iu ud woyia yqjudre lr.kq ,enqjd' tu jdKsc uKav,j,ska u;=lrk ,o tla .egjla
jQfha m%d:l iy uOHu ugf /lshd i`oyd mqyqKq Y%lhkaf.a ys;djhhs'
57

338.

jD;a;Sh mqyqKq iy l=i,;d jOkh i`oyd wjia:dj imhkq ,nk rcfha wdh;k 400 l g
jvd rgmqrd we;s nj i|yka lrkag leu;shs' flfia jqjo fuu wdh;k w;r ukd
inkalrKhla fkdue;s nj;a" fm!oa.,sl wxYh iu we;s inkaO;d wju nj kslaIKh
fjkjd'

tneka .re l:dkdhl;=uks" O ludka; wxYhkag wod,j we;s ludka;

iNdjka ^Industry Sector Councils) Yla;su;a lsug fhdackd lrk w;r tu.ska wod, fh
wud;HdxYh$;D;Sh iy jD;a;Sh mqyqKq wOHdmk fldiug iqiq Wmfoia ,ndug;a tu.ska
jD;a;Sh mqyqKq Wmdhud.hka fm!oa.,sl wxYfha wjYH;djhkag .e,fmk whqka ilia
lsug;a yelsjkq we;'
339.

.re l:dkdhl;=uks" ;dlaIK Yaj oHd,h ^UNIVOTEC) iy id.r YajoHd,h msysgqu


yryd" mdi,a moaO;sfhka msgjk <uhska yg iy;sl ugf mdGud,d" maf,daud fyda Wmd
olajd wLKavj ish wOHhk lghq;= lrf.k hdu i|yd l,am ud.hka we;s ;sfnkjd'
tneka id.r YajoHd,h u.ska" id.r joHdj" id.rh wdY%s; fkdaodiajdo l%shdldrl"
jrdh inkaO ;ghq;=" fndagq$ke bls" taldnoaO fjr< im;a l,ukdlrKh jeks O
Ihhkag wod, kj Wmd mdGud,djka ykajdug fhdackd lrkjd'

340.

.re l:dkdhl;=uks rg;=, mqyqKq Y%u n,ldh by< kexf wruqKska YajoHd, oHdh;k
^Univesity Colleges) myla kgu;a msysgqjd we;s w;r ;j;a tjeks tla oHd,hla kqre
ld,fha ngka., wdrN lsug ksh;h' tneka ish mdGud,d je hqKq fldg ;j rg;a
mq,a lsu i`oyd fuu YajoHd, oHdh;kj, Ih ud,djka ;jrg;a mq,afldg fmd,su
;dlaIKh" mqkckkSh n,Yla;s ;dlaIKh" j;=j.d ;dlaIKh" f,aLk l,dj jeks O Ih
Odrdjka we;=,;a lsug;a ;dlaIKsl oHd," YajoHd, oHdh;k ugug Wiia lsug;a
uOHu ugf

;dlaIKsl Ys,amSka ys lsug;a fhdackd lrkjd' tfiau" YajoHd, u.ska

msgjk NVQ 5 iy 6 ugf iqiql ,enQ YsIH$YsIHdjkag Wmdhg iudk iqiqlula jk


NVQ 7 ugu olajd ish wOHhk lghq;= wLKavj mj;ajdf.k hdug yelsjk m ;dlaIK
YajoHd, u.ska kj mdGud,d ykajd ug;a fhdackd lrkjd'
341.

mj;akd YajoHd,j,g iudka;rj fYaIfhkau miq.d m%foaYhkays Yaj oHd, msysgq ug


je wjOdkhla fhduq lrka ;dlaIKh mdol lr.;a uKavm iy jD;a;Sh mqyqKq wdh;k
msysgqug o wm iska lghq;= lrkjd' tfiau wvq wdodh,dNS mjq,aj, isk olaI;d iys;
isiqkag fuu ;dlaIKh mdol lr.;a uKavm iy jD;a;Sh mqyqKq wdh;kj,g we;=,;a u
myiq lsug jjqp m;% l%uhlao ykajd ug wm lghq;= lrkjd'

342.

;dlaIKsl iy jD;a;Sh mqyqKq wOHhk wxYh ;jrg;a Yla;su;a lsu i|yd ,xld cudkq
ldl wNHdi wdh;khg ^Ceylon German Technical Institute) we;=,;a lr.kakd YsIH
ixLHdj jir folla ;=, 200 lska jelsugo ud fhdackd lrkjd' cuka ;dlaIKsl
wdh;kh (GIZ) u.ska wruqo,a imhd blrkq ,nk ls,sfkd jD;a;Sh mqyqKq wdh;kh
bls lghq;= f jk g wjika fjka mj;skjd' tneka tu mqyqKq wdh;kh ,xld
cudkq ldl wNHdi wdh;khg iudk iajdk mqyqKq wdh;khla f,i ixjOkh lsug
o ud fhdackd lrkjd'

343.

.re l:dkdhl;=uks" Y%u fj<|fmd, b,au imqrd,Sug yelsjk m mqyqKq Y%u n,ldhla
fYaIfhkau f.dvke.s,s iy bls" fydag,a iy ixpdrl" yq bxfkare iy ksIamdok jeks
58

lafIa;%hkays we;s lsug wm rch fYaI wjOdkhla fhduq lrkjd'


fm!oa.,sl wxYhka taldnoaOj

ta i|yd rdcH iy

mqyqKq jevigyka ykajd ug;a tajd imQK lrkq ,nk

YsIHhskag cd;sl jD;a;Sh mqyqKq iqiql f,i ms,s.;a (NVQ Accredited) iy;slhla ,ndug;a
ud fhdackd lrkjd'
344.

.re l:dkdhl;=uks" wm rf iq yd uOH mudK jHjidhhkays uQ,H m%ldYk ilia lsu"


jHdmdr ie,iq ilia lsu jeks lafIa;%hka inkaOj kqu we;s fiajlhska fkdue;s nj
fmdf ms,s.;a lreKls' tneka ,shdmx .Kk iud. iska fuu iq yd uOHu mudK
jHjidhhkays ldh uKav,hg udi ;=kl muK jk mdGud,d u.ska wjYH mqyqKqj ,nd ug
ud fhdackd lrkjd' thg .ekaula f,i tfia mqyqKq lrkq ,nk tla wfhl= fjkqfjka
udislj re'2"000 l uqo,la tjeks .Kk iud. j,g m%;smQrKh lsug rch mshjr .kq
,nkjd' tla ld;=jl fujeks ;reKhska 2500 la mqyqKq jkq we;ehs wfmalaId lrkjd' fuu
ldhh fjkqfjka remsh,a ,shk 30 la fjkalsugo ud fhdackd lrkjd'

345.

tfiau /lshd fj<|mf,ys ;rlsug uD l=i,;d ^Soft Skills) jehqKq lr.ekSu iy


bx.%Sis NdIdfjys m%k;djhla ,nd .ekSu w;HjYH fjkjd' tneka tjeks uD l=i,;d yd
bx.%Sis NdIdj ms,sn| ksis wOHdmkhla jD;a;Sh mqyqKq wxYfha YsIHhskag ,nd u wruqKq
lrf.k mqyqKqlrejka foaYhka fj; hdu fukau fm!oa.,sl wxYfha wdh;kj,g m%;sfhka
hq;= bx.%Sis mdGud,d wdrN lsug o fhdackd lrkjd'

346.

.re l:dkdhl;=uks" by; i|yka fhdackd l%shd;aul lsu i|yd remsh,a ,shk 3"000 l
w;sfl m%;smdok fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

fhdjqka fiakdxl yryd ;reKhska in, .ekau


347.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a ;reK mrmqr rf wkd.;hg msiSf fodrgqjhs' tneka ;reK
mrmqf ish yelshdjka jOkh fldg tajdhska m%fhdack .ekSug yels wjia:djka Tjqkag
,ndug wm rch lem iskjd'

f i|yd fhdjqka fiakdxl kej; in, .ekaug wm

fhdackd lrkjd'
348.

wOHdmk fmd iy;slm;% idudkH fm< iy Wiia fm<ska miq mdie,a yerhkakka yg je
/lshd wjia:d ,ndu i|yd fhdjqka fiakdxl u.ska fuu ;reK lKavdhj,g /lshd wjia:d
ms,sn| Wmfoia ,ndug;a" kdhl;aj mqyqKq jevigyka yryd fm!reI;aj jOkh yd
kh.rel ;reK msila ys lsug;a lghq;= lsug ud fhdackd lrkjd' tfiau ta yryd
Tjqka jD;a;Sh mqyqKq wdh;kj,g fhduq lsula isflfrkq we;'

Y%S ,xld jD;a;Sh mqyqKq

wldh iy jD;a;Sh mqyqKq lafIa;%fha kshq;= wksl=;a wdh;k fuu fhdjqka fiakdxl iu.
cd,.; lsug o ud fhdackd lrkjd'
349.

fuu lghq;= islsu i|yd remsh,a ,shk 3"000 l w;sfl m%;smdokhla ,ndugo ud
fhdackd lrkjd'

350.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a ;reK mrmqf iduqysl yelshdjkaf.ka Wmu m%fhdack


,ndf.k iajdk f,i ish wkd.; wfmalaIdjka bgqlr .ekSug Tjqka Wkka lrug ld,h
meK we;'

f i`oyd wju jYfhka idudlhska mkia fofkl=f.ka iuka; tallj,g

u,a j.dj" .DyNdKav ludka;h" ,s jdyk pd lrk uOHia:dk" wdydr ludka;


59

is;=re u;aiH j.dj" ls wdY%s; ludka;" meKs ludka;h jeks lafIa;%j, jHdmD;sj,
ksr; u i|yd lKavdh Kh l%uhka jdKssc nexl= u.ska ykajdug ud fhdackd lrkjd'
fuu jHdmD;s i|yd jdKsc nexl= iska iykodhS fmd,S wkqmd; hgf;a uQ,H myiql ,nd
fok we;s w;r tu jHdmD;s ;jrg;a jHdma; lsu i|yd o Tjqkg fuu iykodhS moku u;
uQ,H myiql ,nd fokq we;' jHdmD;sfha m%udKh mokj f i|yd rcfha bv ,ndugo
wm iska mshjr .kq we;' rgmqrd isreKq .udk 6"000 lska wju jYfhka ;reK ;reKhska
300"000 la f i|yd fhduqjkq we;ehs wfmalaIs; w;r f i|yd ish wdh;ksl iudc j.lSu
hgf;a jk jHdmD;s yryd ^Corporte Social Responsibility) iqiq Kh fhdackd l%uhla y`kajd
fok f,ig ud cd;sl b;slsf nexl=jg wdrdOk lr iskjd'
fi!LHh - kQ;k fi!LH myiql
351.

.re l:dkdhl;=uks" fi!LH lafIa;%fha wdfhdackhkays we;s wjYH;djh iy jeo.;alu wm


rch iska fydka ykdf.k we;' wmf.a rgjeishkag ksoyia fi!LH myiql iemhSug wm
ne isukjd f i|yd ldhuKav,j, Od;djhka jOkh uD iy oDv h;, myiql"
mfhaIK yd ixjOkh jeks O me;slv Tiafia wdfhdackh lsu wmf.a l%fudamdhhs'

352.

.re l:dkdhl;=uks" kg rg ;=< me;shk jl=.vq wdY%s; frda. ms,sn|j fuu iNdj ;=<
ksrka;r jdohka iy idlPdjka we;s ;sfnkjd'

fuu jHikh wmg is;d.; fkdyels

;r oreKq ugulg f jk g ,d we;s ksid ta ms,sn|j lghq;= fkdlr isug wmg


lsisu bvla keye' tneka fuu jl=.vq frda.h b;d ;ka me;sr we;s m%foaYj, rer ldka
fmrk uOHia:dk ^Kidney Dialysis Centres) 1"000 la b;d blaukska msysgqu i|yd remsh,a
,shk 6"500 la fjka lsugo ud fhdackd lrkjd'
353.

tfiau jl=.vq frda. l<ukdlrKh i|yd fjkajQ fYaI myiql iys; frday,la kafkafha
blsug;a ta i|yd remsh,a ,shk 2"000 la fjkalsug;a ud fhdackd lrkjd'

354.

k,a" uykqjr iy ud;r hk m%foaYj, ms<sld frday,a ;=kla blsu i|yd remsh,a ,shk
3"000 la fjkalsugo ud fhdackd lrkjd'

355.

jvd;a by< ugf ffjoH myiql ,ndu i|yd wkqrdOmqr" l=reKE., yd hdmkh
frday,aj, ;;ajh Wiia lsug;a ta i|yd kk myiql iys; f.dvke.s,s" WmlrK iy
wfkl=;a myiql iemhSug;a ud fhdackd lrkjd' ta fjkqfjka remsh,a ,shk 3"000 la fjka
lsug;a ud fhdackd lrkjd'

356.

.re l;dkdhl;=uks" rf fi!LH myiql ,nd.ekSu i|yd fi!LH myiql ,nd.ekSf


wjldY mq`M,a lsf wruqK we;sj yishl m%;spdr oelaf ld,h fl lsu iy
wjia:djka mq`M,a lsu i|yd;a" cx.u wdfrda.H Yd,d ixl,amh m%jOkh lrkq we;' ta wkqj"
f i|yd remsh,a ,shk 200 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

357.

.re l:dkdhl;=uks" fnda fkdjk frda.hkag jeyshka fukau <uhskao f.dref by<
wjodku yd ta wdY%s; wNsfhda.hka ie,ls,a,g f.k wm rch iska b jI ;=k ;=, jHd
oHdj ^Pathology)" yis wk;=re ffjoH myiql" <uhska iy hm;a wh fjkqfjka wjYH
ffjoH i;aldr inkaOj fYaI{ ffjoHjreka mqyqKq lsu fukau wjYH fyo ldh

60

uKav, iy w;=re ffjoH fiajdjkays ldh uKav,o mqyqKq lsug ud fhdackd lrkjd' ta
fjkqfjka remsh,a ,shk 250 la fjka lsug o ud fhdackd lrkjd'
358.

.re l:dkdhl;=uks" f jk g rg mqrd uQ,sl frday,a iy m%dfoaYSh frday,a Yd, ixLHdjl


frda.Skag wjYH we|ka" frda. ksYaph lsf myiql" tfkod w;HdjYH jk mdfNda.sl jH
jeks uQ,sl wjYH;djkays yshla mj;skjd' fuu ;;ajh hgf;a ffjoHjrekaf.a fkajdisl
myiql o wju u ksid Tjqka r`ojd .ekSu .eg iy.; ;sfnkjd' tneka jir foll
ld,hla ;=< Ialr m%foaYhkays fiajfha kshq;= ffjoHjreka yd wfkl=;a iydhl ldh
uKav,hkays uQ,sl fkajdisl myiql imqrd,Sug ud fhdackd lrkjd' f i|yd rdcH wxYh
yd fm!oa.,sl wxY taldnoaOj mshjr .ekSu ffOhu;a lrk w;r fm!oa.,sl wxYh u.ska
bls isfldg tu f.dvke.s,s mj;ajd f.k hdug;a" tu fiajd iemhSu fjkqfjka rch
u.ska Tjqkg l=,shla f.ug;a lghq;= lrkjd'

359.

wd>d; uOHia:dk ^Stroke Centers) oyhla f;dard.;a ia;%slalj, blr" ;D;shsl i;aldrl
frday,aj,g wkqhqla; lr frda.S i;aldrl myiql jehqKq lsug;a tu frday,aj, yis
wk;=re m%;sldr yd fiajd myiql b jI fol ;=< jehqKq lsug;a fhdackd lrkjd' ta
i|yd remsh,a ,shk 5"000 la fjka lsug;a ud fhdackd lrkjd'

360.

.re l:dkdhl;=uks" mfhaIK iy ixjOkh hkq fi!LH lafIa;%hg wod, wmf.a


l%fudamdhhkays jeo.;a wx.hka f' fi!LH lafIa;%fha kshq;= jD;a;slhka iska rcfha lsis
iyhla fkdue;sj fyda wju myiql hgf;a fi!LH lafIa;%hg wod, mfhaIKhkays ksr;j
iskjd' fuys 2015 jIfha

kSjdys

mej;s

kj

ksmehqlrejkaf.a wka;cd;sl

m%oYkfha Footie kue;s WmlrKhla ksmou fjkqfjka rka molal ,nd.;a fodia;r
;=is; lyj uy;d iy mhka; iakdhq W;af;acl blgqjla ^Peripheral nerve stimulator
needle) fidhd .ekSu fjkqfjka fodia;r wkQm fyar;a uy;dg fukau wvq ho iys;
rEmuh iajrdf,alaIhka ^video laryngoscope) ksmou fjkqfjka kskaok ffjoHjrekaf.a
f,dal

ix.ufha

kjksmehq

iudkh

^World

Federation

of

Societies

of

Anaesthesiologists Innovalion Award) ,enQ fodia;r wkqr l%uisxy uy;d;a ud b;d


by<ska w.h lrkjd'

fuu ;reK ffjoHjreka fuhg fmr frda.S i;aldrl fiajdjka

jehqKq fldg by< ugulg f.k tau i|yd fujeks kj ksmehq ykajd ka furfgys
is fY%aIaG ffjoHjrekaf.a wmdf hka fujeks kjksmehq fidhdf.k we;s nj ud Yajdi
lrkjd'

Tjqka ish fokdf.a fuu olaI;d fjkqfjka wmf.a m%Yxidj;a m%kduh;a mqolr

iskjd'
361.

fi!LH wxYfha mfhaIK yd ixjOk lghq;=j, jeo.;alu ie,ls,a,g f.k" hjehdj"


fvx.=" jl=.vq wdY%s; frda. iy ms,sld inkaO mfhaIK islsug iydh oelau fjkqfjka
cd;sl oHd mokug National Science Foundation fj; remsh,a ,shk 250 la fjka lsugo ud
fhdackd lrkjd'

362.

.re l:dkdhl;=uks" fm!oa.,sl wxYh iu. ;r lsug yelsjk m Y%S chjOkmqr frday,
klrKh fldg tys fiajdjka mq,a lsug mshjr .efkkq we;' ta i`oyd remsh,a ,shk
1"500 la fjka lsug fhdackd lrkjd' tfiau foaYShj yd foaYShj iqiql ,enQ fyo ldh
uKav,hg we;s by< b,au ie,ls,a,g f.k Y%S chjOkmqr frday,g wkqnoaO fyo mdif,ys
61

jIhlg fyhka 2000 la mqyqKq lsug yels jk m h;, myiql hqKq lsug mshjr
.; hq;= fjkjd'

fuu ldhh i|yd remsh,a ,shk 2"500 la fjkalsug o ud fhdackd

lrkjd'
363.

fuu fhdackd i|yd fjkalrkq ,nk uQ,H m%;smdok ksis m fhdojd .efkk njg
ksrka;rj miqmr lghq;= is lsu i|yd;a rch iska fhdojk uqo,g ksis jkdlula
,efnk njg jk ixl,amh l%shd;aul flfrk nj ikd: lr .ekSu i|yd;a iEu frday,lu
wlaIK tallhla msysgqug o ud fhdackd lrkjd'

364.

T!IO jH wdkhkh i|yd foaYhkag we hk wmf.a foaY ksuhka furg ;=< r|jd
.ekSug rch iy fm!oa.,sl wxYh taldnoaOj T!IO ksIamdok l,dm msysgqug ud fm!oa.,sl
wxYhg wdrdOkh lr iskjd'

tys rcfha odhl;ajh f,i wjYH bv ,ndfokq ,nkjd'

rcfha frday,aj, wjYH;d imqrd,Su i`oyd tu T!IO ,g .ekSu ikd: flfrk .siqj,g
t,ug;a ^buy back arrangements) lghq;= flfrk w;r tu ksIamdok i|yd fjk;a
fj<|fmd,j,g m%fYug o Tjqka ffOhu;a lrkq ,ef'
foaYSh ffjoH lafIa;%h u;a lsu
365.

.re l:dkdhl;=uks" ngysr ffjoH l%u furf m%p,s; jk f;lau wmf.a im%odhdkql+,
frda. iqj lsf l%ufohka mrmrdfjka mrmrdjg ,ndu yryd mj;ajdf.k tkq ,eh'

366.

flfia jqjo" frda. ksjdrKfha foaYSh ffjoH l%ufohka lsisgl wm iudcfhka uqukskau
bj;aj f.dia fkdue;' ngysr rgj, fujeks foaYSh ffjoH l%uj,g we;s b,au kej; by<
hdu;a iuu wm rg ;=,o ta i|yd kej; msula we;s ;sf' ta fya;=fjka wo jk g Y%S
,xldj wdhqfo ixpdrl uOHia:dkhla f,i wka;cd;sl jYfhka m%p,s; we;'

367.

foaYSh ffjoH lafIa;%hg wod< .eg /ilau we;s w;r bka m%Odk;u .egjla jkafka foaYSh
wuqjH j, we;s ysluhs'

tneka thg ms,shula f,i lgqje,angq" Iakql%dka;s jeks

flld,Sk j.djka ffOhu;a lsu i|yd f.dka 2000 lg wjYH bv ,ndug;a ta i|yd
iykodhS uQ,H myiql ,ndug;a ud fhdackd lrkjd'
368.

foaYSh ffjoH lafIa;%fha YajikSh;ajh;a cd;Hka;r ugf ms,s.ekSu;a mj;ajd .ekSu i|yd
rgmqrd we;s ishu wdhqfo frday,a iy wdhqfo indyk uOHia:dk kshdukh lsug
wjYH l%ufohla ykajd ug;a ud fhdackd lrkjd'

kfjda;amdok wdlhla i|yd mfhaIK iy ixjOkh


369.

.re l:dkdhl;=uks" wm iska oHd" ;dlaIK yd kfjda;amdok lafIa;%hkays lr we;s


wdfhdack m%udKhka wmf.a o, foaYSh ksIamd;fha jOkhg iu.dj mj;ajd .ekSug wm
wiu;a we;' Wiia ;dlaIKhlska hq;= ksIamdok wmkhkhkaf.a jkdlu tl;= lsu
wfkl=;a ixj; ldl rgj, mj;sk ishhg 50 - ishhg 75 muK jk w.hg idfmalaIj
Y%S ,xldf th ishhg 0'9 la jeks b;d my< w.hl mej;Su u.ska is we;s wys;lr n,mEu
meye,sj fmkakq lrhs'

tfiau fmagka n,m;% yd mfhaIK u; mokj fiajd imhkq

,nk ludka;j,ska wmf.a wdlhg imhkq ,nk odhl;ajho b;d my< ugul mj;skjd'
kfjda;amdok ;=<ska fufyhjkq ,nk wdlhla wmg ,dlr .ekSug k fuu ;;a;ajh
b;d blaukska fjkia lr.; hq;=j ;sfnkjd' 2020 jIh jk g wmf.a wmkhkhkaf.ka
62

wju jYfhka ishhg 10 la j;a b;d Wiia ;dlaIKh fhdodf.k ksIamdokh lrkq ,nk kj
ksIamdok h hq;= njg wfmalaId lrkjd'
370.

fuu l%shdj,sh f.j;a lsu i|yd kfjda;amdok u;a lrk miq;,hla we;s lsug ud
fhdackd lrkjd'

tu.ska oHd ;dlaIK yd kfjda;amdok inkalrK f,al ldhd,h

(COSTI) cd;sl kfjda;amdok fukaau cd;sl f;aud uQ,sl mfhaIK jevigyk ^National
Thematic Research Programme) cd;sl oHd moku u.ska ls%hd;aul flfrk ;dlaIK
myiql iemfhk jevigyka o" wdl ixjOkh" iudc idOdrK;ajh" mdil ;;a;ajh
hk isoaOdka; u; mok jQ ;sridrnj iq/lSf meye<s wruqKlska hq;=j taldnoaO flfrkq
we;'
371.

.re l:dkdhl;=uks" fuu fhdackd l%shd;aul lsu i|yd pl%Sh wruqo,la f,i l%shd;aul
lrkq ,nk kfjda;amdok f.j;a lsf wruqo, u.ska l<ukdlrKh lrkq ,nk oHd"
;dlaIK yd mfhaIK wud;HdxYh hgf;a cd;sl kfjda;amdok uOHia:dkhka msysgqug o ud
fhdackd lrkjd' fuu uOHia:dkfha uQ,sl m%d.aOkh f,i remsh,a ,shk 100 la ,ndug
fhdackd lrk w;r ;j;a ,shk 3000 la b jI ;=kl ld,hla ;=< ,ndug o lghq;=
lrkjd'

372.

fuu kfjda;amdok wjidkfha ,dN Wmojk jdKsc ksIamdokhka njg m;alsu iy;sl lsu
wmf.a wfmalIdjhs'

f jk g;a

oHd ;dlaIK yd kfjda;amdok inkalrK f,al

ldhd,h (COSTI) u.ska tjeks id:l jdKscuh ksIamdok i|yd Njhka we;s jHdmD;s 25 la
ykdf.k ;sfnkjd' fuu kfjda;amdok w;rg f.dKek kjQ lDIsldl ksIamdok
m%jOkhg iydh jk cx.u fiajdjla" n,Yla;s .nvdlr ;ef l%ufo wdh we;=,;a
jkjd' fujeks kfjda;amdok wod< ludka; lafIa;%hg iDcq odhl;ajhla imhk w;r b,lal
.; wxYhkays ;sridr njg o odhl jkq we;' fujeks kfjda;amdok jdKsclrKhg odhl jk
iud. fjkqfjka wO n iyk fukau w;dlaIKsl WmlrK laIhug ,ndfok
ld,iSudj wvq lsu jeks iyk ,ndug o lghq;= lrkjd'

tu jHdmD;sj, iajNdjh

ie,ls,a,g f.k rch iska ta i|yd wjYH bv fyda fjk;a tjeks myiql ,ndug lghq;=
lrkjd'

373.

kg l%shd;aul keKi, uOHia:dk" jHjidhl;aj fjkqfjka jk kfjda;amdok uOHia:dk


f,i Wia fY%aKs.; lsugo ud fhdackd lrkjd'

ta wkqj keKi, WiafY%aKs.; lsf

ixfla;uh msieliq m>kl uOHia:dkhlg ;%sudK uqK myiql" f,ailgia" legh


Ys,amSh WmlrK jeks wfkl=;a n,Yla;s fuj, we;=,;a jkq we;' tneka 2016 jIfha
keKi, uOHia:dk Wia fY%aKs.; lsu i|yd remsh,a ,shk 100 la fjkalsug o ud
fhdackd lrkjd' fufia WiafY%aKs.; lrk ,o uOHia:dk j,ska" idudkHfhka islrkq ,nk
f;dr;=re ;dlaIKh n,.ekaug wu;rj iq yd uOHu mudK foaYSh jHjidhl;ajh
m%jOkh iy ;dlaIKsl myiql iemhSuo islrkq we;'
374.

Y%S ,xldf wmkhkhk i|yd by< wdka;slhla ,nd.ekSug k w.h tl;=l< ms<s.;a
fj<|kdu iys; foaYhkays ,shdmx l< fj,|kdu iys; ksIamdokhka h hq;=h' fuu
,shdmx lsf l%shdj,sh f.j;a fldg ta i|yd jk ho wvq lsu i|yd f,dal nqoauh
foam, ixOdkfha wka;cd;sl ldhdxYh ^WIPO) u.ska md,kh lrk fj<| ,l=Kq
63

,shdmx lsf ue l%ufofha idudl;ajh Y%S ,xldjg ,nd.ekSug o ud fhdackd


lrkjd' fuu fhdackdj ludka; ksfhda;hska iska bm;a lrk ,o fhdackdjls' ta wkqj
nqoauh foam, ldhdxYh u.ska fj<| kdu mk; ixfYdaOkh fldg ue l%ufofha
idudl;ajh ,nd.ekSug yd myiql iemhSug yd wod< fN!;sl yd udkj im;a ixjOkh
fjkqfjka remsh,a ,shk 100 la fjkalsug o uu fhdackd lrkjd'
375.

wka;cd;sl fmaka whs;Ska (Patent Rights) ,nd .ekSf m%;s,dN ms<sn`oj kj ksmehlrejka
kqj;a lrka fmagka b,am;a f,dal jHdma;j m%jOkh lsu i`oyd l%ufohla ilia
lrk f,i Y%S ,xld kj ksmehqlrejkaf.a fldiug ud fhdackd lrkjd' tfukau"
wka;cd;sl fmagka whs;Ska ,nd .ekSu i`oyd iqiq kj ksmehq y`kd .ekSug ta i`oyd
wjYH uQ,H yd ;dlaIKsl iydh ,nd ug;a kj ksmehq fldiu lghq;= l< hq;= fjkjd'
f inkaOfhka kj ksmehqlrejka orkq ,nk hou wefuldkq fvd, 100"000 l
Wmuhlg hg;aj rch iska ug ud fhdackd lrkjd'

jhia.; ck;djg /ljrK ie,iSu


376.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldf jhia.; ck.ykh 2000 jif uq ck.ykfhka ishhg
9'3 la jQ w;r th 2020 jk g ishhg 20 la muK fhehs wfmalaId flfrkjd' fuys
fmdf ykd.; yelsjQ ;;a;ajh k jhia.; ck.ykh iudchg iy wdlhg b;d
n,mEula we;s lrk njhs'

jhia.; ck.ykh uqyqK fok iqfYaIS ;;a;ajhka yuqf

wjYH;d we;s jfhdajDoaO mqoa.,hska i|yd jvd;a u;a jfhdajDoaO /ljrK l%u iy ta i|yd
wjYH lrk uQ,H imdokhka iy fiajd iemhS fjkqfjka we;s flfrk w;sfl b,au
imqrd,sh hq;=hs' .re l:dkdhl;=uks" jfhdajDoaO Y%S ,dxlslhka w;r jOkh jk wiudk;d
u.ska we;slrk n,mEu iy tu.ska" Tjqka fjkqfjka jk fiajd i|yd we;slrk b,au
ms<sn|j wmg kg ukd wjfndaOhla ke;'fuu fiajd myiql i|yd jOkh jk b,aula
;snqko Y%S

,xldf jfhdajDoaO i;aldrl fiajd fj<|fmd< wfkl=;a uewdodh rgj,

;;a;ajhg hqKq fkdue;'

fksid my; i|yka lreKq we;=<;a jQ nyqO l%fudamdhhla

fhdackd lrkjd'

wod, Wkkajla olajk ish mdYjlrejka iu idlPd lr jfhdajDoaO mqoa.,hska i|yd


cd;sl m%;sm;a;shla ilia lsu i|yd jfhdajDoaO mqoa.,hka ms<sn| cd;sl ljqkais,hla msysgqu'
f i|yd remsh,a ,shk 10 l uqo,la taldnoaO wruqo,ska fjkalsug fhdackd lrkjd'

.re l:dkdhl;=uks" jDoaO ls;ail olaI;dj,ska fy jD;a;slhskag foaYSh jYfhkq;a


cd;Hka;r jYfhkq;a by< b,aula ;sfnkjd' tuksid cd;sl YajoHd, iy fm!oa.,sl
wxYfha wOHdmk wdh;k jDoaO ls;ail /ljrK fiajd b,lal lr.;a mqyqKq jevigyka yd
mdGud,d meje;au i|yd ffOhu;a lrkjd' kEu fm!oa.,sl wOHdmk wdh;khla iska
cd;Hka;rj ms<s.kakd jDoaO ls;ail mdGud,d mj;ajdf.k hkafka k ta whg wjqre 05 la
olajd ishhg 50 l n wvqlsula ,ndfokq we;'

jhia.; mqoa.,hka i|yd jQ ksjdi i|yd o ^Housing for elderly) by< b,aula mj;sk
kuq;a rf ta i|yd iemhqu b;d wvq ugul mj;S'

jfhdajDoaO mqoa.,hka i|yd ksjdi

myiql blrk fm!oa.,sl iud. iy ;ks mqoa.,hka fj; ishhg 50 l n rduhla ,nd
fokq we;'

ud okakd m rlaIK iud. iska ffjoH wdrlaIK wdjrK fcHIaG mqrjeishka fj; ksl=;a
lrkafka keye'

fuh iudcfha fldgilg lrkq ,nk widOdrKhla nj fmfkkjd'

64

tuksid jhi wjqre 75 olajd ish mqrjeishkag ffjoH rlaIK wdjrK ,nd fok f,i ish
rlaIK iud. fj;ska ud b,a,d iskjd'

.re l:dkdhl;=uks" wjqre 65 g je ish mqrjeishka fj; cd;sl g,a yekqm; (NDI)
ksl=;a l< g Tjqkag fkdf,a fmd m%jdyk myiql N=la;sug yels jkjd'

<ud wdrlaIKh - wfma wkd.;h


377.

;sridr ixjOkh i|yd moku jkafka wmf.a <ud mrmqrhs' mQj <udh jeo.;a jkafka tla
tla <uhdf.a fi!LH iy Ydl jOkhg muKla fkdj <orejdf.a nqoauh iy ixfnj
jOkhg;a th tlfia jeo.;a jk ksihs' fuu wruqK fmr lrf.k rch iska mQj <ud
h ixjOkh i|yd weuldkq fvd, ,shk 50 la tk remsh,a ,shk 7"000 la i|yd
f,dal nexl=j iu kgu;a .siqulg t<U ;sfhkjd'

378.

.re l:dkdhl;=uks" mjqf,a jHqyd;aul mKduh;a iu tk ia;SK mjqf,a isg kHIal


mjq, olajd isjQ fjki iu fukau foumshka /lshdjkays kshq;= u ksid orejka i|yd
fyd| ;;a;ajfha YajdiodhS <ud iq/l= myiql fkdue;su ixlSK .eg we;slsug fya;=
;sfhkjd tfiau kg mj;sk <ud iq/l= uOHia:dk fndfyda g wjYH fmd myiql
fkdue;su iy <uhska /ln,d .kakka ta i|yd u;a mqyqKqjla ,enQ wh fkdu;a
fya;=fjka tu uOHia:dk <uhska /ln,d .ekSug iqiq ia:dk fkdjk njg ykdf.k we;'
tuksid fm!oa.,sl wxYh iska cd;sl <ud rlaIK wldh u.ska kshdukh lrk <ud
iq/l= uOHia:dk wdrN lsug Wkka lrjkjd' ud ta i|yd hk ho nlrKfha
iqiql ,;a ho f,i bvug fhdackd lrkjd'

379.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh udi lsysmh ;=< muKla ;reK <uhs meyerf.khdu" IKh
lsu iy >d;kh lsu jeks yo ii, lrjk m%jD;a;s wmg wikakg ,enqKd'

<uhskaf.a

/ljrKh ms<sn|j rchg we;s j.lSu ms<sn| mqk mqkd lSug wjYH ke;'
inkaOjQ lsisu .egjla yqol,d f,i ie,lsh fkdyel'

<uhska

fuys ixlSK Ndjh i,ld

wkd.;h fjkqfjka my; fhdackd fhdackd lrkjd'

wdrlaIs; yd i;aldrl <ud iq/l= myiql ie,iSf wruqK we;sj mjq,aj, iy <uhskaf.a
wjYH;d ;yjqre lsug mQj <udh ixjOkh lsf rduqjla iy cd;sl ffk;sl yd
.=Kd;aul ;;a;aj rduqjla iy kshduk miqula ilia lsug cd;sl <ud rlaIK wldhg
n,h ,ndfokq ,ef' cd;sl <ud rlaIK wldfha ldhNdrh uE; ld,fha ie,lsh hq;=
wkaoka mq,a we;s neka fuu wdh;kh Yla;su;a l< hq;=hehs ud Yajdi lrkjd'

ta

fjkqfjka remsh,a ,shk 100 la taldnoaO wruqo,ska fjkalsug ud fhdackd lrkjd'

<uhska /ln,d .ekSu i|yd wjYH olaI m,mqre mqoa.,hskaf.a yshla rf ;sfnkjd fuh
iuia: iudch flfrys w.;s.d n,mEula we;slr ;sfnkjd' ,hk 50 fjka lrkjd

Y%S

,xld jD;a;Sh mqyqKq wldh" cd;sl <ud rlaIK wldh iu taldnoaOj <uqka /ln,d
.kakka i|yd lk mqyqKq jevigyka ilia lsu i`oyd wdrNhla f,i remsh,a ,shk 50
la fjka lrkjd
380.

f w;r h mqoa.,sl wdh;khla <uhska /ln,d .ekSu ms<sn|j ms<s.;a mdGud,djla mj;ajd
f.k hkafka k ta i|yd oa;aj n iyk ,nd fokq ,nkjd'

65

;eme,a fiajdj
381.

oHq;a ,sms" wka;cd, myiql iy oHq;a wf,lrK lghq;= wdh ksid f,dj jgd ;eme,a
fiajh nrm;, .egj,g uqyqK we;' wmf.a ;eme,a fiajho tu wNsfhda.j,g wo uqyqK
md is'

tuksid ;eme,a fomd;fka;=j Tjqkaf.a jHdmdrhka jdKsc ugfuka l=h

fiajdjka ^Courier Services) ;;ajhg mj;kh lsu .kajkjd' ;jrg;a ;r`.ld


fkdjk Wm;eme,a ldhd, Tjqkaf.a lghq;= klrKh lr uQ,H yelshdjka ;jrg;a
Yla;su;a lsug ffOhu;a lrkjd' tfiau nexl= fjkqfjka b;sls tl;=lsug;a wfkl=;a
wkqYdx.sl fiajd iemhSu u.ska w;sfl wdodh ,nd .ekSug;a tu.ska ,dNodhS tall njg
m;alsug;a u;a lrkjd' flfia fj;;a kg mj;sk l%uh hgf;a Wm;eme,a ldhd, i|yd
rch iska lrkq ,nk fiajd tmu lrf.k hkq we;s njo wjOdrKh lrkjd'
uyck iduh iy wdrlaIdj
382.

.re l:dkdhl;=uks" . ugf kS;sh" iduh iy wdrlaIdj jOkh lsf wruqKska kg


we;s fmd,sia ia:dk kS;sh yd iduh ms<sn| .re wud;H;=ud iy fmd,siam;s;=ud iu idlPd
lr fmd,sia ia:dk ixLHdj 428 l isg 600 la olajd jelsug ud fhdackd lrkjd' ta i|yd
remsh,a ,shk 1"000 l w;sfl m%;smdok ,ndug ud fhdackd lrkjd'

383.

wfma fmd,sia ks,Odka jevlrkafka w;sYh fokdld ;;a;ajhlhs'


wjia:dj, m%:ufhkau m%;spdr olajk wh jk w;r

Tjqka ks;ru yis

Tjqka Odldr fiajdjka uyckhd

fjkqfjka bgq lrkjd' Tjqkag kS;sh yd iduh wdrlaId lsug yd kk r:jdyk yeiqref
l%u ms,sn|j wLKav mqyqKq mdGud,d foaYSh yd foaYSh jYfhka ,ndug fhdackd lrkjd''
f inkaOj rf cd;sl fmd,sia mqyqKq welvh Yla;su;a lsug fhdackd lrkjd'' fuu
ldhh i|yd remsh,a ,shk 100 la fjkalsug fhdackd lrkjd'
384.

wo k jk g cd,.; ikaksfokh ^Network Communication) Wmdh ud.sl jYfhka


b;d jeo.;a we;'

wmf.a fmd,sishg fuu myiqlu Nd;d lrka rdcH wdh;k yd

uyck;dj w;r yis wjia:dj, inkalrKh i|yd fhdod .; yelsh'

f i|yd ud

remsh,a ,shk 250 l m%;smdok fjka lsug fhdackd lrkjd'


385.

wmf.a rch fmd,sia fiajdj meye,sju ykdf.k we;s w;r fmd,sia fiajfha jegqma
Iu;djhka jI folla ;=< iug lghq;= lrkq we;'

tu f. j,ska ishhg 50 la

f.u i|yd remsh,a ,shk 3"000 la fjka lrkjd'


386.

;jo tla tla fmd,sia ia:dk fjku msjeh tall f,i i,lkq we;s w;r th Tjqkaf.a uQ,H
kh hqKq lsug o fya;=jkq we;'

rdcH jHdmdr
387.

rdcH jHdmdr rcfha wdl l%fudamdfha b;d jeo.;a fldgila f,i mj;sk w;r m%Odk
lafIa;%j, ,sn, yd n,Yla;s" jrdh yd .=jka f;dgqfmd," .=jka fiajd wdh;k" c, iemhqu
jeks wxYj, md,k n,hla fyda taldld n,hla i;=j we;' lsisu rdcH jHdmdrhla wdodhu
je lr .ekSf wruqKska fm!oa.,SlrKh fkdlrk nj rch kej;;a wjOdrKh lsug
leu;shs'

ta fjkqjg rch i;= jHdmdr jvd iajdk wdh;k njg m;alsu Yla;su;a lsu

i|yd jvd WmdhYS,S m%fYhla wkq.ukh lsu flfrys rch wjOdkfhka miqjkjd'

66

388.

tfiau wdrNl mshjrla f,i rch i;= ish jHdmdr isx.mamQref Temasek Holdings
iud.ug wkqrEmSj we;s lrkq ,nk rch i;= iud.ula hglg m;alrkq we;'

fuu rdcH

iud.u hym;a uQ,H yd fj<|fmd< wdl isoaOdka; u; l%shd;aul jkq we;'

fuu

jHjidhhkays fldgia rdcH Ok Ndrhg ^Public Wealth Trust) udrelrkq we;' NdKavd.dr
f,alsjrhd iy Y%S ,xld uy nexl=f wm;sjrhd fuys Ndrlrejka f'

jHjia:dms;

ljqkais,h iska klrkq ,nk is,a iudcfha" jdKsc uKav, yd jD;a;Sh i;s
idudlhkaf.ka ie,;a uKav,hla u.ska fuu Ndrh l<ukdlrKh lrkq ,nhs'

fuu

rdcH Ok Ndrh md,sfka;=j fj; j.lsj hq;=f' kj rdcH jHdmdr mk;la u.ska f i|yd
wjYH ffk;sl rduqj i,ikq we;'
389.

rdcH jHdmdrj, wOHlaI uKav, i|yd jD;a;slhka m;alrka Yla;su;a lrkq we;'

m%Odk

rdcH jHdmdr ldh idOk oYl u; ^KPI) mokj l%shd;aul lsug;a ldh idOk
we.hSug;a bv i,ikq we;'

m%Odk rdcH jHdmdr fY%aKs.; lsf ^Rating) l%ufohla

wkq.ukh lsug Wkka lrkq we;' fkdfhla fj<|fmd< WmlrK ;=,ska Tjqkaf.a m%d.aOk
wjYH;djhka imqrd .ekSu i|yd foaYSh fyda foaYSh m%d.aOk fj<|fmd,j,a j,g m%fYug
Wmld jkq we;'
390.

iajhx meje;aula we;s rch i;= jHjidhka we;slsf Yla;su;a kshduk l%ufohl
wjYH;djh wjfndaO lr.kska rch iska uyck Wmfhda.s;d fldIu ^Public Utilities
Commission of Sri Lanka) Yla;su;a lsug yd mq,a lsug wjYH kS;s imdokh lrkq
we;' fuu fldiug cd;sl c, imdok yd c,dmjdyk uKav,h" ,xld Lksc f;,a kS;s.;
ixia:dj we;=,;a jk we;s w;r tu.ska jvd;a msjeh ms<sUq lrk kso Ndjfhka hq;a ,
hdka;%Khla ykajd ug yelsjkq we;'

391.

rdcH jHdmdrj,g wod< rcfha m%;sm;a;sh wdlhg wod,j WmdhYS,S f,i isflfrk
wdfhdack u; r|d mj;skq we;' rcfha wdfhdack ixhq;shg rch i;= jHdmdr iska
mj;ajdf.k hk iy md,kh lrkq ,nk ,sn, W;amdokh yd fnodyeu" jrdhka" .=jka
f;dgqfmd," c, iemhS wdfhys flfrk jeo.;a WmdhYS,S fmd myiql muKla fkdj
fydag,a" wdfrda.HYd,d jeks WmdhYS,S fkdjk wxYj, lrk wdfhdackhka f.ka o iuka;
f'

tfiau .re w.%dud;H;=ud iska f inkaOfhka lrk ,o m%ldYfha i|yka m rch

ish wdfhdack ixhq;sh ^Investment Portfolio) u;a lsu i|yd Lanka Hospital, Hotel
Developers Pvt. Ltd. (Colmbo Hilton), Hyatt Residencies, Waters Edge, Grand
Oriental Hotel, Ceylinco Hospital iy Mobitel hk jHdmdrj, islr we;s WmdhYS,S
fkdjk wdfhdack fld<U fldgia fj<|fmdf,a 2016 jif ,ehsia;=.; lr imQKfhka
fyda wO jYfhka rch bj;a jkq we;'

fuu ,ehsia;=.; lsfuka Wmhkq ,nk uqo,a

rdcmlaI md,k iuh iska w;am;a lr.;a wl msjeh iys; Kh ksrjq,a lsu i|yd fhdod
.kq ,ef' fuu rcfha Wml%uh talmdYh fkdf' tla w;lska rch WmdhYS,S fkdjk
j;alj,ska bj;a ug miqng fkdjk w;r fj<|fmd, wlaIKh lrka rf wdl
m%;sm;a;shg wkql+, jkafka k WmdhYS,S j;alj, foaYSh yd foaYSh jYfhka wdfhdackh
lsug o miqng fkdjkq we;'
392.

.re l:dkdhl;=uks" fj,|fmd, , ia:dhslrKhg M,odhS f,i odhl h yelsj ;snQ ,la
if;di wdh;kh nx.,sfoaYfhka iy,a lsf,da tlla remsh,a 70 l ,g f.k remsh,a 50
67

.Kfka wf, lsu jeks wkqjk foaYmd,k ;Ska .ekSu ksid l%ufhka jejQ remsh,a ,shk
8 l Kh iNdrhla iu mj;ajdf.k hdug is we;' ,la if;di ck;djf.a jk hou
wvq lsf fuj,ula yehg Nd;d lsu w;HjYH f'

f ksid ,la if;di klrKh

lsf Wmdh ud.fha fldgila jYfhka tys Kh m%;sixOdkh lrkq we;'


fnodyef YdLd cd,h 500 olajd jHdma; lrkq we;'

ta iuu

f i|yd remsh,a ,shk 1"000 la

fjkalsug ud fhdackd lrkjd'


393.

.re l:dkdhl;=uks" ol=Kq wf.S ud.h yd lgqkdhl wf.S ud.h l<ukdlrKh


lsu i|yd fYaI ldh tallhla ^SPV) msysgqug ud fhdackd lrkjd'

rch iska wju

wdodhula iy;sl lrk fuu tallfhys wdfhdackh lsug mqoa.,sl wxYhgo ud wdrdOkh
lrkjd' fuu tallfha wdfhdackfhka Wmhd .kakd wruqo,a wm rg meg,S we;s Kh ksrjq,a
lsug fhdod .kq ,ef'
394.

fkdfrdfpdaf,a .,a w`.=re n,d.drh iq/l=lrKh i|yd (Securitization) fYaI ldh


tallhla ^SPV) msysgqug fhdackd lrkjd' fuu n,d.drfha ysld;ajfha fjkila fkdjk
njg ud iy;sl jk w;r ,xld ,s n, uKav,fha jYS,;d ;;a;ajh jehqKq lsug;a
tu.ska tys lghq;= mq,a lsug;a n,dfmdfrd;a;= jkjd'

395.

,xld Lksc f;,a kS;s.; ixia:dj ;j;a wdfhdaclhska iu iud.ula wdrN lsug lghq;=
lrk w;r tu.ska ;%sl=Kdu,fha msys kg W!K Wmfhda; f;,a gexls l<ukdlrKh
lsug lghq;= lrkq ,ef'

fuu myiqlu nka; .=oula ^Bonding Ware House) f,i

l%shd;aul jkq we;'


396.

.re l:dkdhl;=uks" w;s.re ckdm;s;=ud iy .re w.%dud;H;=ud iska rdcH jHjidhhkaf.a


iNdm;s we;= wOHlaI uKav, fj; f.jk jegqma yd ukd ksYa;j i|yka lrk f,i
Wmfoia we;' f ms<sn|j l,ska Wmfoia ksl=;a lr ;snqk;a tajd

ms,smeo fkdue;s nj

kslaIKh lrkjd' flfia jqjo 2016 ckjd 01 od isg NdKavd.drh iska ksl=;a lrkq ,nk
Wmfoia ;rfha ms<smeh hq;= jkjd'
is,a .=jka fiajd
397.

ndOdjlska f;dr .=jkahdkdj,g ksoyia .=jka l,dm ^Open Sky) m%;sm;a;shla lrd t<ug
rch woyia lrhs'

ta wkqj wka;cd;sl .=jka iud.j,g Y%S ,xldj jvd;a leu;s

.ukdka;hla njg m;alr .kakd f,ig ud wdrdOkh lrkjd'


398.

foaYSh .=jka m%jdyk lghq;= Yla;su;a lsu ;=<ska rdcH fm!oa.,sl iyfhda.S;dj u; l%shd;aul
jk kj wNHka;r .=jka f;dgqfmd,j,a ;=kla .k" n,a, iy mq;a;,u m%foaYj, wdrN
lrkq we;'

399.

.re l:dkdhl;=uks" wm%sldj iy kef.kysr wdishdj iu .ukd .uk lghq;= m%udKj;a


f,i isjk w;r th b jir 10 ;=, jefhka jOkh jkq we;' tuksid Y%S ,xld ixpdrl
m%jOk ldhdxYhg wka;cd;sl .=jka fiajd wdh;k iu kef.kysr isg ngysrg ixpdrh
lrkq ,nk fuu ixpdrlhska i|yd Y%S ,xldj kej;=fmd,la lr.ekSug wjYH jk
l%ufohka ilia lr .kakd f,ig fhdackd lrkjd'
68

400.

foaYSh ixpdrl lghq;= m%jOkh lsf wruqKska wNHka;r .=jkaf;dgqfmd,j,a Nd;d lrk
.=jka iud. i|yd .=jka f;dgqfmd, fufyhq .dia;= (Ground Handling Charges) yd
wfkl=;a .dia;= whlsu w;aysgjkq we;' tu iud.j,g jIhlg remsh,a ,shk 1'5 la jk
n,m;% .dia;=jla muKla f.ug isjkq we;'

401.

.re l:dkdhl;=uks" jdksc .=jkahdkd i|yd ishhg 20 l mshdir .dia;=jla 2016 ckjd 01
jk k isg whlsug ud fhdackd lrkjd'

Y%S ,xlka .=jka fiajd


402.

.re l:dkdhl;=uks tfia wdh;kh fj;ska l<ukdlrKh wdmiq ,nd.;a miq Y%S ,xlka
.=jka iud.u b;d j, f,i mj;ajdf.k f.dia we;'

tys iuia; Kh m%udKh remsh,a

,shk 158 la jk w;r thska ishhg 72 la ord we;af;a miq.sh md,k iufha wjidk jir ;=k
;=<h' fYaIfhkau fuh IK yd jxpd" {d;s;% ix.%yh" j, l<ukdlrKh ksid
isjQjla fjkjd' fuu ;;ajh wj;lafiare lsfuka furg n f.jkakkag widOdrKhla jk
nj lsj hq;=h' fuu.ska nia r: 45"000 la o ish myiql iys; YajoHd, 25 la o ish
WmlrK iys; kk wdfrda.HYd,d 30 la o ksjdi 48"000 la blsu i|yd uQ,Hkh l< yelsj
;sK'

wjdikdjka; f,i fuh Yla;su;a lsf l%shdj,sh b;d ukao.d iajrEmhla f.k

;sfnkjd'
403.

.re l:dkdhl;=uks" wm iska Y%S ,xlka .=jka iud.u foaYSh yd foaYSh jD;a;Sh
l,ukdlrK fYaI{hkaf.ka m%;sixOdkh lsu;a kej; ia:dk.; lsu;a lrkq ,nkafka
jvd ,dNodhS .ukdka; iys; l,dmSh .=jka iud.ula f,ih'

404.

Y%S ,xlka .=jka iud.f lsisu foaYmd,k w;fmula is fkdjk njg ud fuu .re iNdjg
iy;sl lrkjd' wm iska fuu iud.u l,dmSh m%uqLhd iy id:l ,dNodhS cd;sl .=jka
fiajh f,i kej; m;alsug lghq;= lrkjd' rch iska fuu mqkjk l%shdud.h i|yd
lem isk w;r fldf;la kSri jqj;a fuu j.lSu Ndr .kakjd'

405.

.=jka f;dgqfmd, fufyhq ^Ground Handling)" wdydrmdk iemhSu kg ,dNodhS ;;a;ajfha


mj;sk w;r tajd fjku wdh;k jYfhka ishu .=jka fiajd i|yd fiajd iemhSug yelsjk
wdldrfhka l<ukdlrKh lrkjd'

yska ,xld
406.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh rdcmlaI iufha rdcH NdKavd.drh ysia lsug fya;= jQ yska
,xld ;j;a isysjgkhls' f inkaOfhka kgu;a wm iska m%;sixOdk ie,iq ilia lr
we;s w;r ta wkqj yska ,xld ieris,s ke;s nc thd,hska tlla f,i kej; ia:dk.;
lrkq we;' tys fufyhq fYaIfhkau wNHka;r .=jka .uka flfrys wjOdkh fhduq lrk
w;r tys .=jka lghq;= f;dard.;a wka;cd;sl .=jka ud. lsysmhlg iSud lrkjd'

u;a;, .=jka f;dgqfmd,


407.

.re l:dkdhl;=uks" u;a;, .=jka f;dgqfmd, wo k jk g iq w,sfhl= njg m;a we;'


.=jka f;dgqfmd, blsu i|yd ,nd.;a Kh fya;=fjka iuia; rgu Khlrefjl= njg m;aj
;sfnkjd' wm rch u;a;, .=jka f;dgqfmd, rdcH yd fm!oa.,sl iyfhda.s;djhlska fjkia
l%shdldrl i|yd fhduq lsug wfmalaId lrk w;r .=jka f;dgqfmd, kshuq mqyqKq lghq;="
69

.=jka hdkd i|yd myiql ie,iSf ldhhka" .=jka nvq fiajd wd jYfhka jk lghq;=
i|yd Nd;d lrkq we;'
408.

tfukau u;a;, .=jka f;dgqfmd, .=jka nvq fufyhq flakaia:dkhla f,i Nd;d lsug
fhdackd lrkjd'

fuu ldhh ffOhu;a lsu i|yd lsf,da .a?uhla i|yd weuldkq

fvd, Y; 4 l nyd .dia;=jla whlsug fhdackd lrkjd'


409.

mshdir mqyqKq mdi,a kv;a;= w;ajehdj iy mQK w;ajehd myiql u;a;, .=jka
f;dgqfmd, ;=, fm!oa.,sl wxYh u.ska wdrN lsu ffOhu;a lsu i|yd fhdackd lrkjd'

M,odhS iudc wdrlaIK cd,hka


410.

.re l:dkdhl;=uks" fuu rch O wjodk ;;a;ajhka hgf;a myiqfjka f.dre h yels
iudc lKavdh wdrlaId lsu i|yd iudc wdrlaIK cd, hdka;%Khla l%shd;aul lsu i|yd
lem is' mj,a tallhla i|yd rch ,ndfok ukd .=ld,Skj je we;s w;r 2015 jIh
.;fyd;a re',shk 383 la u f i|yd fjkalr we;s w;r 2016 jIfha f i|yd jk hou
remsh,a ,shk 420 la olajd jelr we;' fuu mjq,a tallhla i|yd yqjudre ;=, iuDoa
fmdfydr iykdOdr" Y%du jegqma jeks iudc wdrlaIK fhdackd l%u wka;.;h' flfia jqjo
fuu fhdackd l%uj, mj;sk wldhlaIu;d .eg yd i;H jYfhkau Wojq wjYHjk msia
lrd ,d ug Ialr;d we;s njg Tn tl jkq we;' m%;s,dNSka ykd.ekSf wl%uj;a nj
jejk Iudpdrhkag uq,a we;s w;r i;H jYfhkau wjYH;djh mj;sk msi uq
ck.ykfhka b;d iq msilg iSud we;'

411.

fuu fhdackd l%u iudf,dapkh lsug ld,h meK we;s nj ud Yajdi lrkjd'

.re

l:dkdhl;=uks" iudc wdrlaIK l%u wmyiq ;djhg m;a lrk m%Odk .eg fol jkafka ksis
m ykd.ekSug yd iudc m%;s,dN mk;la hgf;a wduka;%Kh l< yels m%udKj;a fkdjk
m%;s,dN yqjudrej f'

fuu hdka;%Kh Yla;su;a lsu i|yd fcHIaG mqrjeishkaf.ka

iuka; wmf.a iudc cd, iy .%du ks,Od we;= m%N+jreka wmf.a iudc wdrlaIK fhdackd
l%u m%;s,dNSka ykd.ekSu i|yd fhdod .ekSug fhdackd lrkjd' tfukau ishu f. rg
;=, ys we;s nexl= YdLd moaO;sh ;=,ska f.ug;a fhdackd lrkjd' jvd kso Ndjhlska
hq;a fuu l%uh ndOdjlska f;drj ldka iy IKfhka f;drj m%;s,dN .,dtau i|yd bv
i,ikq we;'
412.

wmf.a rch ish iudc wdrlaIK fhdackd l%u iajfoaY lghq;= wud;HdxYh hgf;a ;ks
wdh;khlska kshdukh l< hq;= njg Yajdi lrkjd'

413.

fuu fhdackd l%u ldhlaIuj lsfuka wm iudcfha mSvdjg ,la we;s lKavdh j,g jvd
by< m%;s,dN ,ndug yelsjkq we;'

tys im%odhslj wdnd; fi!LH myiql" wOHdmk

wdOdr" jeyshkag ,ndfok m%;s,dN muKla fkdj wmf.a iudc wdrlaIK cd,h" /lshd
wys we;= wjia:d o wdjrKh jk ugug mq,a jkq we;'
rdcH uqo,a
414.

.re l:dkdhl;=uks" rch iska lrkq ,nk , .ekS inkaOj Yla;su;a fukau
fr.=,dis wm iska n,d;aul lrkjd' w.ue;s;=ud iska m%ldYhg m;a lrk ,o cd;sl
m%;sm;a;s m%ldYkfha i|yka lrk ,o m uOHu m%imdok f,al ldhd,hla msysgjkq
we;' tu.ska rcfha fldka;%d;a;= mskeu wlaIKh lrk w;r ksYa; jkdlulska by,g
jk ishu m%imdok lghq;= islrkq we;'
70

415.

miq.sh jI lsysmh ;=, l%Shd;aul lrk ,o jHdmD;s j,ska fndfyduhla kso Ndjfhka
f;drj yd ;rld , .ekS l%shdj,shg wkq.; fkd , le|jq j,ska f;drj bm;a
flrk fhdackd ^Unsolicited Proposals) u.ska l%shd;aul lr we;'

f fya;=j ksid wm

rgg w;sYd, uqo,la iuyr jHdmD;s i|yd f.ug is we;' rcfha fgkav i|yd b,a
lsf wkq.ukh l< hq;= l%ufoh ms<sn|j fm!oa.,sl iud. iy fldka;%d;alrejka
kqj;a lsu msKsi lgqjla m;alrkq ,nkjd we;'
416.

.re l:dkdhl;=uks" uyd NdKavd.drfha f,al iska imQKfhka fyda fldgila f,i
ysld;ajh ork iud.ulg fyda rdcH jHdmdrhlg" Wm iud.ulg fyda wdY%s; iud.j,
wdfhdackh lsu i|yd NdKavd.dr f,alf.a ,s; wkque;sh fkdue;sj bv ,nd fkdfokq
we;'

tfukau lsis rcfha wud;HdxYhlg NdKavd.dr f,alf.a ,s; wjirhlska f;drj

lsisu iud.ul uqo,a wdfhdackh i|yd bv ,nd fkdfokq we;'


417.

.re l:dkdhl;=uks" tfukau fgkav inkaO l%shdldrl j,g wod< .dia;= ixfYdaOkh
lsu i|yd o fhdackd lrkjd

418.

.re l:dkdhl;=uks" wud;HdxH iy fomd;fka;=j, we;s mdhg .kq fkd,nk ms;a;,"


;U iy jdfka jeks jH ksoNdjfhka hq;= m%imdok l%shdj,shla fyda fjkafoais lsula
;=,ska l=Kd h hq;=h' by; i`oyka l%shdj,sh u.ska ,efnk wdodhu ms;a;,j,ska remsh,a
,shk 1"500 la o jdfka j,ska remsh,a ,shk 1"000 lao jkq we;ehs weia;fka;= lr
;sfnkjd'

419.

m%Odk .Kkaf ks,Odka yd .Kkaf ks,Odka fukau rdcH wxYfha wdodh .Kka f
ks,Odka iska O rcfha wdh;k iska whlrkq ,nk .dia;= iEu jir ;=klgu jrla
iudf,dapkh l< hq;= njo fhdackd lrkjd'

420.

.re l:dkdhl;=uks" rcfha j;al wjNd;h we;' tuksid cd;sl j;al f,aLkhla
rdcH uqo,a fomd;fka;=j u.ska mj;ajdf.k hdhq;= njg ud fhdackd lrkjd'

421.

.re l:dkdhl;=uks" whjeh l%shd;aul lsf l%shj,sh je hqKq l< hq;= nj ud okakjd'
tneka whjeh l%shd;aul lsu 2016 ckjd udifha wdrN lrk f,i o ,nd fok ,o
m%;smdok blaujd ne` we;s lr fkd.kakd f,io wfma ck;djg jvd;a fyd`o fiajdjla
ie,iSu i`oyd ,nd fok ,o iEu remsh,lskau Wmu m%;sM, ,nd .kakd f,io ud ishu
wud;HdxYj,ska b,a,d iskjd'

422.

.re l:dkdhl;=uks" rdcH uQ,H l<ukdlrK ^j.lS& mkf;ys bvlv ,n we;af;a o<
cd;sl ksIamd;fhka wem iSudj ishhg 7 la jYfhks' tu iSudj o< cd;sl ksIamd;fhka
ishhg 10 olajd je lsug fhdackd lrkjd ' rdcH iy fm!oa.,sl fmd yjq,aldr;aj
jevigyka i`oyd rch ishhg 50 lg jvd wvqfjka odhl jk g lsish .dia;=jla wh lrka
fuu wem ,nd foa' .dia;=jla wh flfrka wem ksl=;a lsu msksi fr.=,dis mkjkq ,nkjd'

NdKavd.dr fufyhq lghq;= je hqKq lsu


423.

.re l:dkdhl;=uks" wfma rf wdodhu jelsf ldhhg wm lem iskjd'

ta wkqj

wdodh ldhlaIu;djh iy wlaIK tallhka uydNdKavd.drh ;=, ia:dmkh lrkq we;'

71

fuu.ska f.=j" iqrdn foaYSh wdodh iy ;lafiare hk wxYj,g wod< wdodh iy wdodh
inka; ldh ms<sn| uYkh lrkq ,nkjd'
424.

j;udk foaYSh wdodh fomd;fka;=j msysgd we;s f.dvke.s,af,a bvlv uu


fya;=fldgf.k

tys

lghq;=

jHdma;

lsug

wmyiq

;sfnkjd'

foaYSh

wdodh

fomd;fka;=j" iqrdn fomd;fka;=j" ;eme,a fomd;fka;=j yd cd;sl f,d;/hs


uKav,h ia:dmkh lsug yelsjk m kk ;dlaIKfhka hq;= f.dvke.s,a,la g%sfmd,s
fj<|fmd, N+fhys blrkq we;' f i|yd remsh,a ,shk 2"000 la fjkalsug fhdackd
lrkjd'
425.

.re l:dkdhl;=uks" wdKavql%u jHjia:df 148 jk j.ka;shg wkqj rdcH uQ,H ms<sn|
imQK md,kh md,sfka;=j i;=fjhs' rdcH uQ,Hkhg wod< ish lreKq md,sfka;=jg
jd;d l,hq;= jqjo O wud;HdxY" fomd;fka;= yd rdcH jHjidh iska taldnoaO
wruqo,ska mndysrj ,e yd f. inkaOfhka md,sfka;=f md,kfhka f;drj ;u
wdh;k u.ska l<ukdlrKh lrkq ,nk ia:dms; fkdjk wruqo,a mj;ajd f.k hk nj
fmkSf.dia we;'

426.

ishu uyck wruqo,a md,sfka;=f wruqo,a ms,s.;a l%shdoduhg wkql+,j md,sfka;=f


md,khg hg;alsu iy;sl lsu msKsi ishu jHjia:dms; yd jHjia:dms; fkdjk remsh,a
,shk 80 lg wdikak jkdlulska hq;a wruqo,a iudf,dapkh l, hq;= njg fhdackd
lrkjd' tjeks iudf,dapkhla u.ska j;udkfha fuu wruqo,aj, meje;au idOdrKShlrKh
ms<sn|j jgyd .ekSug wmg yelsf' tfiau tu wruqo,aj, meje;au idOdrKSlrKh l< yels
k tu wruqo,aj,g wod, jHjia:djka j:udk wjYH;djhkag .e,fmk m ixfYdaOkh
lrkq we;'

ta iuu wruqo,aj, ,e iy f. md,sfka;=f md,khg

f.k tkq

,nkjd we;'
427.

.re l:dkdhl;=uks" rdcH wdh;k iska O h;, myiql ixjOk jHdmD;Ska tk uyd
mudK blsj, isg l=vd mudK bls olajd 2011 jIfha muK isg 2014 foien 31
jk k olajd O NdKav jev iy fiajd i|yd jI lsysmhla ;=, f.ug we;s b,a,S yd
,eug we;s uqo,a f jk g f. fkdlsu fya;=fjka talrdYS we;'

fuu b,a,S

uYKh fldg tys j,x.=Ndjh iy;sl lsu i|yd iy iqiq ksfoaY bm;a lsu i|yd
Y%dl f,aljrekaf.ka ie,;a lgqjla m;alsug fhdackd lrkjd'
428.

.re l:dkdhl;=uks"

foaYSh wruqo,a Nd;d lsu O lreKq u; m%udo f'

l%shdj,sh

imQK lsug muKla udi 5 isg 6 olajd ld,hla .;f' fuu miqu ;=, uqo,a
wud;HdxYhg ish kS;suh lghq;=j, iydh u msKsi kS;sm;s fomd;fka;=f ks,Odka
;sfofkl= oa;Shk moku u; NdKavd.drhg ksoyia lrk f,i kS;sm;s;=udf.ka

b,a,d

iskjd'
429.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldf rdcH wxYfha uQ,H l<ukdlrK ldhh l%ufhka ixlSK
fjka mj;S' rdcH uQ,H l<ukdlrKh rchg w;sYh jeo.;a lulska hq;a wjYH;djhla f'
rdcH uQ,H wxYfha ks,Odka mqyqKq lsu i|yd jD;a;Shuh wdh;khla fkdue;'

tuksid

rdcH uQ,H l<ukdlrKh lrk mrdih ;=, jD;a;Sh iqiql m%jOkh lsug Wmld jk
hdka;%khla rg;=, fkdue;'

tneka rdcH wxYfha uQ,H l,ukdlrK ks,Odka Tjqkaf.a


72

iqiql fm!oa.,sl wxYfha uQ,H l,ukdlrKh wruqKq lr .kska

msysgqjd we;s

wdh;kj,ska ish jD;a;Sh iqiql imqrd .ekSug fm< is'


430.

fuu miqu ;=, uqo,a wud;HdxYhg rdcH wxYfha .Kldldjreka i|yd jD;a;Sh iqiql
,ndf wdh;khla msysgqug fhdackd lrkjd' ta i|yd remsh,a ,shk 50 l m%;smdok
fjkalsug fhdackd lrkjd'

431.

.re l:dkdhl;=uks" NdKavd.drfha lghq;= f jk g mq,a we;'

ta i|yd m%udKj;a

odhl;ajhla ,ndu msKsi fYaIs; fomd;fka;= wjYH we;' f fya;=j ksid m%d.aOk
fj<|fmd, ldhhka i|yd iy rdcH iy fm!oa.,sl wxYh w;r inkaO;dj we;s lsu
i|yd kj fomd;fka;= folla wdrN lsug fhdackd flf'
432.

.re l:dkdhl;=uks"
fkdue;'

bvlv l<ukdlrKh lsu ms<sn| u;a m%;sm;a;shla wm rgg

tys m%;sM,hla jYfhka rdcH wxYfha fiajd iemhSu ksis m is fkdf'

fya;=j ksid rcfha wdh;kj,g bvlv l<ukdlrKh i|yd bvlv l<ukdlrK tallhla
msysgqug fhdackd lrkjd'
rdcH mmd,kh
433.

.re l:dkdhl;=uks" fuu rch" rcfha fiajlhskaf.a wNsudkh wdrlaId lrkq ,nk njg
fmdfrdka jQ w;r th wm bgq lr we;' iajdk rdcH fiajd fldif idudlhska m;alr
we;' rdcH wxYh foaYmd,KSlrKh u w;S;hg wh;a isoahla njg m;a we;'

434.

uilg remsh,a 10"000 la jk rdcH fiajlhkag ,nd we;s by,u jegqma jelsu is lrkq
,nk njg fmdfrdka jQkd' tu fmdfrdkaj wm iska bgql< njg igyka lsug leu;shs'
rdcH wxYfha ka j.lSu jkafka wfmalaIs; m fiajd iemhSuhs' wm ck;djf.a wfmalaIdjka
bgql< hq;=f' rdcH wxYfha fiajd iemhSu wfmalaId lrk ugug is fkdjk nj i|yka
lrkafka b;du;a lK.dgqfjks' fuu ;;a;ajh ksjer l< hq;=h' M,odhs;djh rf iuia;
wdl jOkhg n,mdk n,j;a .egjla ;sf' b laula iys; rdcH mmd,kh f
i|yd u. fmkaug wjYH jkq we;'

435.

jemqr fiajlhka iys; wdh;kj,ska rdcH fiajlhska ,ndf.k fiajlhska wvq wdh;kj,g
Tjqka fiajfha fhou i|yd rdcH ks,Odkaf.a ix;hla we;slsug ud fhdackd lrkjd'

436.

.re l:dkdhl;=uks" by< ho iy wldhlaIu;djh fya;=fjka rch iska jdyk ,


.ekSu yd kv;a;=j i|yd ie,lsh hq;= uqo,la ho lrhs'

f fya;=j ksid jdyk ,

fkd.ekSug ta fjkqjg fufyhq l,an l%uhg jdyk ,nd.ekSug fhdackd lr'

tys

l,an myiqlu ,ndfokakd kv;a;= lghq;= iy rlaIK jdl f. iy jdykhg wod<


wfkl=;a ho orkq ,nhs'

flfia jqjo ;ukaf.a jdykh Nd;d lsug wfmalaId lrk

ks,Odka yg bkaOk ukdjg wu;rj uilg re'50"000$- l Wmu ukdjla ,ndug


fhdackd lr' fuu l%ufoh hgf;a jirlg wju jYfhka remsh,a ,shk 10"000 l uqo,la
b;s fj;ehs wfmalaId lrkjd'
437.

.re l:dkdhl;=uks" rdcH wxYfha fiajd iemhqu j, ;;a;ajhlg m;aj we;' ,smsj,g udi
.Kka ;=, ms<s;=re fkd,ef' tuksid ishu ,smsf,aLk ,enqKq njg wju jYfhka k 05 la
73

we;=,; j;a kah hq;= w;r rdcH mmd,k yd l<ukdlrK wud;HdxYh iska fuu lghq;=
wlaIKh l< hq;=h'
438.

wmf.a foaY ; uKav, Yla;su;a l< hq;=h' ta wkqj fuu ; uKav,j, fiajh lrkq ,nk
wh i|yd mq,a mqyqKqjla ,ndh hq;= njg fhdackd lr'

j;udkfha fuu ; uKav,

idudlhskaf.a wOHdmkh ,nk orejkaf.a wOHdmk hoka ishhg 75 la rch u.ska orkq
,nk w;r ishhg 25 la foumshka iska h hq;=h' ta fjkqjg m<uq orejd i|yd oa;Shk
mdie,a wOHdmkfha imQK hou rch iska orkq ,ef'

fofjks orejd i|yd iy bka

miqj tu hoka ishhg 80 la rch orkq we;' f i|yd re',shk 150 la fjkalsug
fhdackd lr'
439.

wm j;ajk kk f,dalfha fndfyda wNsfhda. j,g uqyqK u i|yd rdcH wxYfha fiajl
ixLHdj wkqrEmS ke;s nj;a Tjqka tjeks ;;a;ajhka m%oYkh lrkq fkd,nk nj;a fmfka'
rdcH wxYfha ldh uKav,h wjqre 5 lg jrla iudf,dapkh l< hq;= njg wm rch Yajdi
lrhs'

440.

.re l:dkdhl;=uks" rcfha h;=re me ,nd f l%ufoh hgf;a h;=re mehla , .ekSu
i`oyd f jk g uqo,a f.jd we;s rcfha fiajlhskag h;=reme ,nd fok njg f wjia:df
ud m%ldY lrkjd'

441.

.re l:dkdhl;=uks" cQ,s jclhska i|yd tla jrla muKla f.jkq ,nk remsh,a 250"000$- l
uqo,la f.ug fhdackd lr' ta i`oyd remsh,a ,shk 500 la fjka lrkjd'

wlrKh
442.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a Wid kvqj,ska b;s f.dia ;sfnkjd'

fuu ;;a;ajh iEu

Widhlu lsh yels w;r ta ksid ;SrK ,ndu f,i m%udo fjkjd'

hqla;sh mis|,Su

m%udou hqla;sh bgq fkdula f,i ud olskjd' wdfhdack mirh jehqKq lsfuys,d je
n,mEula islrk neka jdKsc wlrKhla yryd hqla;sh mis|,Sf l%shdj,sh f.j;a l<
hq;=j we;' tuksid jehqKq l< mmd,k mirhla i|yd Y%jH m.; ls iys; iajhxl%Sh
kvq f.dkq l,ukdlrK moaO;s msysgqug;a ta i|yd remsh,a ,shk 500 la fjkalsug;a
fhdackd lrkjd'
443.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a wlrK fiajd fojre uqr l%uhlg Wid meje;af l%ufohla
ke;' lkka kvq iu i|yd fojre uqr l%uhlg meje;aug ud fhdackd lrkjd'

444.

wlrK wud;HdxYh iska kg mj;akd mk;a iy kS;s moaO;s

mlaId lr wjYH m

ixfYdaOk bm;a lrk f,i ud b,a,d iskjd' fujeks kS;s m%;sixialrKhka i|yd remsh,a
,shk 500 la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'
445.

tfukau

wlrK

mqyqKq

wdh;kh

Yla;su;a

lsug;a

wlrK

ks,Odka

ixLHdj

jelsug;a kS;sm;s fomd;fka;=f fukau kS;s flgqm;a imdol yd rcfha ri mlaIl


fomd;fka;=f Od;dj je lsu i|yd;a remsh,a ,shk 500 la fjkalsug fhdackd
lrkjd

74

446.

Y%S ,xldj frelrK uOHia:dkhla f,i m%p,s; lsug wjYH h;, myiql kgu;a
mj;sk nj ud Yajdi lrkjd' tneka fuu frelrK uOHia:dkh u.ska wdrjq,a if
yd frelrK lghq;= b;d blauKskau wdrN lsug wjYH mshjr .kakd fuka ud wod<
n,Odkaf.ka b,a,d iskjd'

Y%du jegqma wruqo,a


447.

Y%dlhska iska ish l%shdld fiajd ld,h ;=< wm rf ixjOkhg lrk ,o odhl;ajh
ie,ls,a,g f.k Tjqkaf.a Y%du h m%S;su;a mirhla ;=, .; lsug wjYH myiql Tjqkg
,ndfok njg iy;sl lsu rchla jYfhka wm iska bgql< hq;= jkjd'

2014 jIfha

idudlhska 168"900 la iys;j wkqu; w:idOl wruqo,a iy odhl;aj Y%du jegqma wruqo,a
156 la l%shd;aul ;sfnkjd'

tajdfha iuia; j;al yd wdfhdack m%udKh 2014 jIh

wjidk jk g ms<sfj,ska remsh,a ,shk 151 la iy remsh,a ,shk 117 la ;sfnkjd'


448.

kg llre flduidia ckrd,a jrhd yryd fuu wkqu; w:idOl wruqo,a iy odhl;aj
Y%du jegqma wruqo,a j, islrk kshdukh iy wlaIKh m%udKj;a fkdjk w;r th j,
;;a;ajhl mj;sk nj;a ta ksid fuu wruqo,aj, we;s idudlhskaf.a b;sls wjodkulg
,laug bv ;sfnk nj;a i|yka l< hq;= fjkjd' tneka idud; wruqo,aj, iqrlaIs; nj
iy;sl flfrk plaIK jQ md,k m%;Ska we;=,;a kj kshduk yd wlaIK l%ufohla
ykajd f wjYH;djhka u;= ;sfnkjd' tneka fuu Y%du wruqo,a kshdukh i|yd kj
kshduk wdh;khla Y%S ,xldf msysgqug ud fhdackd lrkjd'

tfiau tu Y%du wruqo,a

kshdukh lsug wjYH kS;s moaO;shla ykajd ug;a ud fhdackd lrkjd'


449.

.re l:dkdhl;=uks" kg fjku odhl;aj wruqo,a iemhSulska f;drj l%shd;aul flfrk


rcfha Y%du jegqma fhdackd l%uh fjkqfjka flfrk ho uE; ld,fha jvd;a je
;sfnkjd'

wmf.a ck.ykh b;d blauKska jhia .;u;a ta yd nekq wfkl=;a iudh

lreKq;a fya;=fjka fuu .egj jvd;a wiSre ;sfnkjd' tneka kg mj;akd Y%du jegqma
l%ufoh ms<sn|j kej; we.hSula lsu m%uqL wjYH;djhla ;sfnkjd' flfia jqjo kg
fiajfha kshq;= rdcH fiajlhskag Tjqkaf.a Y%du jegqma l%ufoh tmoafokau mj;ajd f.k
hk w;r 2016 ckjd 01 od isg rcfha fiajhg nef|k wh i|yd odhl;aj Y%du jegqma
l%uhla ykajd fokq ,nkjd' tu.ska Tjqka Y%du .kakd wjia:df Tjqkg Y%du jegqmla
f.u ikd: flfrkjd' tu odhl;aj wruqo,a rcfha Y%du jegqma wruqo,lg fhduq flfrkq
we;'
450.

.re l:dkdhl;=uks" .re w.ue;s;=ud ish m%;sm;a;s m%ldYkfha i|yka l< m fiajl
w:idOl wruqo, iy fiajl Ndrldr wruqo, taldnoaO lsu lrkqfha rch iy jD;a;Sh i;s
w;r f ms<sn|j tl;djhlg meKSfuka wk;=rej muKla nj ud f .re iNdjg kaug
leu;shs'

451.

fiajl w:idOl wruqo,a idudlhskaf.a jhi wjqre 18 olajd jk orejka yg yis wk;=re"
oreKq frda.dndO yd Y,Hlu wdjrKh jk m remsh,a 150"000 la olajd jk fi!LH
wdjrKhkao udihlg remsh,a 100 la jeks kdl odhl;ajhka idudlhdf.ka whlr .ekSug
hg;aj ,ndug ud fhdackd lrkjd'

75

ldka;djka in, .ekau


452.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a ck.ykfhka wvlv jvd iskafka ldka;djka jk w;r Tjqka
f;a j.df isg we ludka;hg;a foaY /lshd j,g;a odhl ;sfnkjd'

tfia jqjo

wmf.a m%;sm;a;s imdok wdh;kj, Tjqkaf.a odhl;ajh mj;skafka wju m%udKhlh'


tneka f;a m;ajk foaYmd,k wdh;kj, ldka;d iyNd.s;ajh ishhg 25 olajd jelsug
wm rch fhdackd lrkjd'
Wmu m%;s,dN iys;j jHdmdr l%shdj,s l<ukdlrKh lsu ^Business Process ManagementBPM)
453.

.re l:dkdhl;=uks" jHdmdr l%shdj,s l,ukdlrK ^BPM) wxYh 2016 jIh jk g


weuldkq fvd, ,shk tll wmkhk wdodhula iy 100"000 l /lshd wjia:d Wmojkq we;'
2020 jk g fuu wmkhk wdodhu fvd, ,shk 5 la blaujkq we;ehs wfmalaIs;h' A.T.
lks wdh;kh iska miq.sh jI ;=k ;=< wLKavj ish f.da,Sh fY%aKs.; lsf Y%S ,xldj
BPM wxYfha by<u rgj,a 25 w;rg;a" .dk wdh;kh iska ish fYa%Ks.; lsf by<u
rgj,a 30 w;rg;a we;=<;a lr we;'

454.

by; lajQ wfmalaIdjka

,dlr .ekSu i|yd ksmqK;djfhka hq;= f;dr;=re ;dlaIK

fYaI{hka iEfyk m%udKhla rgg wjYH f' tneka" cd;Hka;r f,i ms<s.;a f;dr;=re
YajoHd, we;= f;dr;=re ;dlaIK wOHdmk wdh;kj,g furgg meKSug wdrdOkh lrk
w;r tu iud. kg N=la;sk n iyk .gu mj;ajdf.k hdug fhdackd lrkjd fuu
YajoHd, rdcH fm!oa.,sl yjq,aldr;aj jevms<sfj, hgf;a msysgjkq ,nk w;r rcfha
odhl;ajh jkqfha bv fyda tjeks wfkl=;a h;, myiql iemhSu f'
455.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldf f;dr;=re ;dlaIKh BPM ludka;h iska wfmalaIs;
;;a;ajhg jvd my< ugul mj;sk nj i|yka lsu wj ;lafiare lsuls' Y%S ,xldj tu
jHdmdrhg t<U we;s njg f,djg lshd mEug ka ld,h meK we;' tfiau fuu ludka;h
wfma i;H Njh lshd mE hq;=h' f;dr;=re ;dlaIK jHdmdrfha jOkh myiq lr,Su i|yd
wjYH jk mirh we;slsu fjkqfjka cd;Hka;r m%jOkh yd iu; we.hSula lrk
wNHdihla werug;a ta i|yd wmkhk ixjOk uKav,h ud.fhka rch iska uq
weia;fka;=fjka ishhg 50 la fyda remsh,a ,shk 100 la ,ndug;a SLASSCOM wdh;kh
iska ;j;a remsh,a ,shk 100 la fhoug;a fhdackd flf'

SLASSCOM wdh;kh yd

rcfha ks,Odkaf.ka iuka; wlaIK lgqjla u.ska fuys lghq;= jerg;a wlaIKh
lrkq we;'
456.

jirlg uQ,drN ishhla (.re l:dkdhl;=uks" kfjda;amdokhka yd jHjidhl;ajhka


fkdue;sj jOkhla ,nd.; fkdyelsh'

wfma ;reK WmdOdkag kfjda;amdok woyia

;snqKo wjYH m%d.aOkh ,nd.ekSf Ialr;djh ksid fujeks kj woyia jdKsc jHdmdr njg
mj;kh lsug wjia:djla fkd,ef'

tneka m%d.aOkh fkdue;sf .egjg iula

f,i yd WmdOdka Tjqkaf.au iud. werug ffOhu;a lsu msKsi rdcH nexl= yryd
Kh fhdackd l%uhla we;s lsug fhdackd flf' tu Kh ,ndfokqfha tla woyila i|yd
tla mqoa.,fhl=g jir 03 l ld,hla ;=, Wmu jYfhka re',shk 1'5 la f,igh' tu Kh
wju jYfhka WmdOdka 1000 la i|yd ,ndug wfmalaId flf'

jHdmdr ie,eiaula u;

muKla mokj fuu Kh ,ndfok w;r ta i|yd wem iq/l= wjYH fkdf'
76

wmkhk

ixjOk uKav,h hgf;a l%shd;aul jk" YajoHd, wdpdhjre" ludka; lafIa;%fha


oaj;=ka yd rcfha ks,Odkaf.ka iuka; lgqjla u.ska jHdmdr ie,eiau wehSug ,lajkq
we;'

fuu Kh rcfha mQK wdrlaIKh hgf;a ,ndfokq ,nhs'

f wkqj jirlg

uQ,drNhka ishhla we;s lsug yelsfj;ehs wfmalaId lrkq ,ef'


457.

uQ,drN we;s lsf mir Yla;su;a lsug rch lem isk nj i|yka l< hq;=h' tneka
foaYShj ls%hd;aul lrk foaY iud. yd foaYSh iud. iska WmdOdkaf.a uQ,drNl
iud. ^Angel Investors) mdYjlrejka jk wdfhdaclhska uQ,H myiql ie,iSfuka" u
fmkafuka yd Wmfoia iemhSfuka iyh jk fjk;a kEu jHjidhlhl= i|yd wdfhdack
iyk ,ndug i,ld n,kq we;'

458.

.re l:dkdhl;=uks" rchla idudkHfhka f wdldrhg l%shdldj ludka; i|yd


mdYjlrejl= jk wjia:d r, nj Tn;=udo ms,s.kakjd we;' flfia kuq;a" fuh i;H
jYfhkau rch iska fm!oa.,sl wxYh wm rf wdl ixjOkfha kshuqjd lsug myiql
i,ik nj fmkaf fyd|u WodyrKhla nj lsj hq;=h'

fhda; jHjia:d ixfYdaOkhka


459.

.re l:dkdhl;=uks" wdl ixjOkh yd iudc idOdrK;ajh ,d lr .ekSu i|yd


f.j;a Ndjh" ldhlaIu;djh iy ksjer ;SrK .ekSu w;HjYH fukau b;d jeo.;af'
wfma rch rf mj;akd kS;s ;s moaO;sh iudf,dapkh lsug lem iskqfha hqla;sh"
idOdrKj l%shd;aul lrk l%ufohla we;slsug iy i;s .Kkla ;=, fkd tfiak udi
.Kkla ;=, kuq;a wjqre .Kkla ;=, fkdjk ldhlaIuj u;fNao yd kvq lghq;= ksYaph
lrk l%ufohla ia:dms; lsughs' wfma kS;s moaO;sfha ldhlaIu;djh jehqKq lsu cd;sl
wdlh .ekaula jk w;r wfma ixjOk wruqKq bgq lr .ekSu i|yd msgqjy,la jkq
we;'

460.

wfma ldhhkag wod<jk fyda wfma Ih m:hg wh;a kS;s iudf,dapkh lsf ldhh uf.a
wud;HdxYh kgu;a wdrN lr we;'

fuhg foaY ksuh md,kh" nlrKh" f.=j"

iqrdn" fiajl w:idOl wruqo, iy fiajl Ndrldr wruqo,

bv ^neyer lsu md,kh

lsf mk;&" W!K Wmfhda; j;al iy W!K l%shdld wdh;k mqkreoh lsf mk;
iqNidOl m%;s,dN mk; iy fmd .siq mk; wdh fuhg we;=,;af' tfiau rdcH
fm!oa.,sl yjq,ald;ajh inkaOfhka wmg u;a fr.=,dis fkdue;s nj uu kslaIKh
lr'

tneka rdcH fm!oa.,sl yjq,ald;ajh i|yd fyd| ffk;sl mirhla we;s lrk

u;a kS;suh mirhla ilia lrk f;la wka;ld,Sk udf.damfoaY ksl=;a lsug uu
fhdackd lr' ;jo cd;Hka;r frelrK l%shdj,shg uqyqK ug is jQ g rchg ta i|yd
Yd, jYfhka uqo,a jeh lsug isf'

tjeks frelrKhka i|yd fndfyda g remsh,a

,shk 100 l g je uqo,la jeh lsug isf' wlrK wud;HdxYh iska bm;a lr we;s
cd;Hka;r frelrK uOHia:dkh Y%S ,xldf msysgqf fhdackdjg wmso iyh m,
lrkafkuq' th msysgqu i|yd wm kgu;a im;a imhd we;s w;r cd;Hka;r frelrK
l%shdj,s fj; fhduqfuka yels iEu gu j,lsk f,ig bfha rdcH wdh;kj,g Wmfoia
fokq ,ef'

77

m%jdyk lafIa;%h
461.

.re l:dkdhl;=uks" m%jdyk lafIa;%h b;d lkka ilia lsu wjYHhs' u;a r:jdyk
ie,eiaula wkq.ukh lr fkdue;su fya;=fjka" wmf.a ud. ;onohg ,laj we;' m%jdyk
lafIa;%fha jOkh;a iu kshduk hdka;%Kh we;s fkdue;'

462.

f inkaOfhka ;%S frdao r:" l=,S r: iy mdie,a jEka r: iy NdKav m%jdykh i|yd wod,
jk kS;s ;s we;=,;a lsug cd;sl m%jdyk fldif Ih m:h mq,a lsug mk;g wjYH
ixfYdaOk lsug ud fhdackd lrkjd'

ud. m%jdykh
463.

.re l:dkdhl;=uks" kg Y%S ,xld .ukd .uk uKav,h wju jYfhka remsh,a ,shk 4'5
la tla r:hla < .ekSu i|yd ho lrhs' flfia fj;;a Y%S ,xld .ukd .uk uKav,h
kg iqka nqka f,i l=Kkq ,nk mrK nia peis nia r: ksIamdokh i|yd fhdod .; yels
nj;a" tu.ska nia r: , .ekSu i|yd ho lrk uqo,ska fldgila b;s lr.; yels nj;a
uu fhdackd lr' tneka" Y%S ,xld .ukd .uk uKav,hg nia r: ksIamdokh lsu i|yd
yelshdjla we;s foaYSh iud. iu taldnoaO ud. m%udKh i|yd iqiq niar: ksIamdokh
lsug we;s wjia:d fidhd ne,Sug ud fhdackd lrkjd'

464.

tfiau" ishu rdcH wdh;k iska ;u wdh;kj, wn,ka ;;ajhg m;aj we;s ishu jdyk
iqiq m neyer lrk f,i uu fhdackd lrkjd'

465.

.re l:dkdhl;=uks" km;d wmg ;%sfrdao r: inkaO jdyk wk;=re .ek wikakg
,efnkjd' ;%sfrdao r: rf .ukd.ukh i|yd Yd, odhl;ajhla imhd ;sfnkjd' fuu ;%S
frdao r: 280 is,skavr Od;djla iys; frdao y;f jdyk f,ig mj:kh lsug ld,h
ka meK we;s nj ud Yajdi lrkjd'

f i|yd iykodhS Kh l%uhla ilia lsug ud

fhdackd lrkjd'
466.

.re l:dkdhl;=uks" n,Yla;sh b;s lr .ekSug iy mir ydksh wju lr .ekSu i|yd ;%S
frdao r: bkaOk Nd;fhka bj;aj ,sfhka Odjkh l< yels f,i mj:kh lsug ;%S
frdao r: yshka u;a lrkjd' f wkqj .dia;= g iys; ;%s frdao r: ,sfhka Odjkh
lsug yels jkfia mj:kh lsu i|yd remsh,a 150"000 l iykodhS Kh uqo,la ,nd ug
ud fhdackd lrkjd' f i|yd remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

467.

rg;=, ,shdmx we;s ishu jdyk i|yd fkdf,a r:jdyk ixfla; WmlrKhla
^Traffic Encoder) i lsug o ud fhdackd lrkjd' fuh r:jdyk l<ukdlrKh lsug
iy jdyk fidrl j,ska j,lajd .ekSug fukau wdlh hqKq ug o bjy,a fjkq we;'
ta wkqj f i|yd remsh,a ,shk 500 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

h
468.

.re l:dkdhl;=uks" wm rg;=, we;s h ud. lsf,dag 1"567 la f' fu;r ie,lsh
hq;= m%udkhla jk h ud.h ;=, klg Odjkh jkafka b;d iS; h m%udKhls'
tuksid fuu h ud.h NdKav m%jdykh yd ixpdrl ludka;h i|yd .dia;=jlg hg;aj
yjqf,a Nd;d lsug mqoa.,sl wxYhg bvlv ,ndug ud fhdackd lrkjd' fuu.ska Wmhkq
,nk wdodhu h m%jdyk l,ukdlrKh Yla;su;a lsug;a" h;, myiql ixjOkh
78

lsug;a fhdod .kq ,ef' .re l:dkdhl;=uks" wmf.a h fiajh ;=, m%Yia; f,i
m%fhdackhg fkd.;a j;al rdYshla talrdYS we;'

tneka tf,iska W!K Wmfhda;

j;al j,ska Wmu m%fhdack .ekSu i|yd Wmdhud. ykd .ekSu i|yd idudlhska 5
fofkl=f.ka iuka; h ixjOk iNdjla ^Railway Devoploment Council) msysgqug
fhdackd lrkjd'
469.

Y%S ,xld .ukd.uk uKav,h Tjqkaf.a mrK niar: peis kej; Nd;h i|yd wkq.ukh
lrkq ,nk m%;sm;a;sh h fomd;fka;=jg Tjqkaf.a mrK h ue inkaOfhka
Nd;d lrk fuka ud fhdackd lrkjd'

470.

le<Ksje,s h ud.fha .uka lrk u.Ska ixLHdj ie,ls,a,g .kska m%jdyk Od;dj
je lsug yd f.fhka Odjkh lsug yelsjkfia tu h ud.h klrKh lsug
remsh,a ,shk 1"500 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

471.

.re l:dkdhl;=uks" h ia:dkj, fukau nia kej;=j, jdyk kj;d ;nd hdf ^Park
& Ride) myiql we;s lsu u.ska jvd fyd| r:jdyk l<ukdlrKhg bvlv ie,fik
w;r u.shdg o myiqj ie,fik w;r ,dNodhS o f' tneka cdwe," wiaidf,a," mdkr"
lvj; iy ms<shkao, jeks f;dard.;a k.rj, h" yd nia r: m%jdykh hqKq lsu i|yd
m%jdyk wud;HdxYhg remsh,a ,shk 1"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd' jdyk kj;d
;nd hdf myiql ie,iSfuka miq k.rhg tk jdyk wju jYfhka u.Ska 4 fofkl=j;a
m%jdykh l< hq;= jk w;r tfia fkdlrkakka i|yd .dia;=jla wh lrkq we;'

fuu

hdka;%Kh 2016 iema;en udihg fmr l%shd;aul jkq we;'


472.

f w;ru" h u.ska NdKav m%jdykh u;a lrk w;r th m%jdyk hou wvqug
fya;=f'

473.

.re l:dkdhl;=uks" tfiau uyj jjqkshd iy hdmkh olajd h ud.h jehqKq lsug
uu fhdackd lrk w;r ta i|yd re',shk 200 la fjka lrkjd'

474.

fm!oa.,sl wxYh iu yjq,a fjka tlaj .uqj" lgqkdhl iy fld<U iy lvj; inkaO
lrka fudfkda f,a ^Monorail) moaO;shla fm!oa.,sl wxYh iu. lghq;= lrk f,i rdcH
wxYh u;a lrkjd'

c,ud. yryd m%jdykh


475.

.re l:dkdhl;=uks" fYaIfhka fld<U k.rh wdY%s;j we;s c,ud. Nd;d lrka c,
ud. yryd m%jdyk lghq;= l%shd;aul lsug mqoa.,sl wxYhg wdrdOkd lrkjd'

476.

ixpdrlhskag O;ajhlska hq;= w;sfl fiajdjka iemhSf wjYH;djh imqrd .ekSu i|yd
jdhqmdhk ^Hovercrafts) iy c, wdY%s; l,am l%Svd wjYH;djhka ykajdug mqoa.,sl wxYh
u;a lr'

fuu hdkd .uqf isg fld<U olajd;a" fld<U isg .d,a, olajd;a tfiau

mrdl%u iuqh jeks je wdY%s;j;a iqiq m l%shd;aul l< yelsh'


477.

c,wdY%s; m%jdykh i|yd remsh,a ,shk 250 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
79

kdl wdlh
478.

.re l:dkdhl;=uks" fmr. yd wmr. wgj,a inkaO lrka fjk kdl .uka ud.hg
b;d wdikakj Y%S ,xldf N+f.da,Sh msysu ksid wmg kdl flakaia:dkhla ug we;s
bvlv b;d Yd,hs'

479.

tneka wm f.da,Sh jkdl odu olajd jOkh u b;d jeo.;a jk w;r tu.ska kdl
flakaia:dkh ;=, Yd, bvlvla i,id .; yels jkq we;'

f wkqj kdl wdlhla

f.dvke.Su i|yd ke yshka wdlIkh lr .ekSug yels mirhla we;slr .ekSu b;d
jeo.;af'
480.

m%Odk m%;ske.; lsf flakaia:dkhla f,i ixjOkh ugk m%;s ke.; lsu iy
nyd Nd;d fkdlr islrk ke .; ls mq,a l< hq;=h' 2025 jk g f,dalfha m%Odk
m%;s ke.; lsf jrdhj,a iai w;rg meKSug wm b,lal lr .; hq;=h'

481.

f i|yd mhka; l%shd;aul lrkakka ke yshka u; hefmkq we;s w;r f fjkqfjka


lr we;s rdcH wdfhdack kej; wh lr .ekSu Wfoid rf jHdmdl lghq;= ;jrg;a
jOkh l< hq;=h'

rch iska kk kS;s u.ska md,kh jk ke uQ,Hkh lsu" ke

w;ajehd lsu" ke ,shdmx lsu" kej,g bkaOk iemhSu iy wdrjq,a frelrk


lghq;= yd inka; fiajd u;a lrkq ,ef'

l,dmh ;=, fuu jHdmdrh i|yd we;s

;r`.ld;ajh jefjka mj;S'


482.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xld kdl yuqodj uqyq wdrlaIdj iemhSu i|yd wjYH Yla;sh
w;am;a lrf.k we;' f inkaOfhka Y%S ,xld kdl yuqodj iu taldnoaO lghq;= lrk
f,ig fm!oa.,sl wxYfha jHdmdr fj; uu wdrdOkd lr'

iemhq fiajd
483.

Y%S ,xldj flakaia:dkhla lr.kska Od;djh iy kug wod< fiajdj jHdma; l< yels
f.da,Sh iemhq iud. i|yd rch mj;sk ndOl bj;a lrkq we;' fuu.ska Tjqkg idOdrK
n mirhla

hgf;a kj m%d.aOk fho foaYSh yd foaY fj<|du yryd kj /lshd

wjia:djka ysl< yels m wdfhdackhka lsug yelsjkq we;' tfiau wdfhdack uKav,h
hgf;a mj;sk l,dmj,g mNdysrj fjkuu ykd.kakd ,o m%foaYj, fuu iemhq
flakaia:dk l%shd;aul lsu i|yd wjYH kS;s imdokh lrkq we;'
kdl NdKav m%jdykh
484.

cd;Hka;r NdKav m%jdykhg we;=,;a ug we;s iSud ,sys,a lsu ;=,ska ta i|yd foaYSh
iyNd.s;ajh ishhg 75 la olajd je lsug;a" weuldkq fvd, ,shk 5 l wdfhdackhla
lsug;a n,dfmdfrd;a;= f' kuq;a fuu iud.j, fiajd kshqla;sfhka wju jYfhka ishhg
90 la i|yd foaYSh Y%lhka fhdod .; hq;=h'

;jo fuu NdKav m%jdykh ke NdKav

m%jdykh olajd jHdma; lsug;a th Y%S ,xld jrdh wldh iu taldnoaOj is lsug;a uu
fhdackd lr'

kdl lafIa;% wdY%s;j ksmqK;d ixjOkhg yd mqyqKqj .ekau i|yd"

mqyqKqj yd ta i|yd wjYH jk WmlrKj,g n iykhka ,ndug uu fhdackd lr'

80

485.

.re l:dkdhl;=uks" bkahdkq id.rfha iuqSh in|;d fiajdf ^Indian Ocean Marine
Affairs Cooperation) ldhhka Yla;su;a lsu i|yd remsh,a ,shk 50 la fjka lsug uu
fhdackd lr'

486.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xld jrdh wldh ;=,g we;=jk nyd jdyk ks,Odjdoh ksid
wmyiq;djhg m;ajk nj ud fj; jd;d we;' tneka" tu jdyk .ukd.ukh myiq lrk
nia ud. jD; lsug;a tla jdykhlg jirlg re'100"000$- l n,m;% .dia;=jla ykajd
ug;a ud fhdackd lrkjd'

ldl ckmo iy WoHdk


487.

.re l:dkdhl;=uks" kg wm rgys ldl ckmo 27 la we;' fjdfha myiql je hqKq


lr fkdue;s fyhska ludka;j, l%shdldrl i|yd th ndOdjla we;'

tuksid fuu

ldl ckmo ;;ajh je hqKq lsu i|yd wjYH l%shdud. ykajd ug n,dfmdfrd;a;=
fjkjd'

g wu;rj" uykqjr msys f;dr;=re yd lDIsldl ;dlaIK l,dm;a iu"

ynkaf;dg" rhs.u" uyTh yd ;%sl=Kdu,fha ludka; ixjOk l,dm msysgqug lghq;=


lrkjd'

tksid fuu ckmoj, myiql je hqKq lsug;a tajd mqkre;a:dmkh lsug;a

remsh,a ,shk 500 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


c,imdokh
488.

.re l:dkdhl;=uks" rfgys k, c,h ,nd .ekSf myiql we;af;a ck.ykfhka ishhg 44
g muKs'

wmf.a m%;sm;a;sh jkafka jir 2020 jk g th ishhg 60 olajd je lsuhs'

remsh,a ,shk 94 jkdlka hq;a Yd, mudKfha c, imdok jHdmD;s 29 la l%shd;aul


lsug kgu;a rch ne we;' ta iuu rg;=, wod, myiql jehqKq lsu i|yd m%Odk
c,mjdyk jHdmD;s l%shd;aul flfrkq we;'
489.

.re l:dkdhl;=uks" rg mqrd me;s we;s jl=.vq frda.fhka wdrlaId f lk jevigyfka


fldgila jYfhka k, c,h fkdue;s m%foaYj, ck;djg Reverse Osmosis Plants ,nd ug
fhdackd lrkjd'

ud. cd,h
490.

.re l:dkdhl;=uks" f jIfha uq,a Nd.fha .re w.%dud;H;=ud iska uOHu wf.S
ud.h i|yd uq,a., ;enQ nj Tn;=udo okakjd' fuu ud.fha fldgia 4 u tljr wdrN
lsug lghq;= ie,iq lr we;' thska tla fldgila blsu foaYSh fldka;%d;alrejka fj;
,nd fokq we;'

491.

.re l:dkdhl;=uks" uydud. cd,h jehqKq lsu i|yd remsh,a ,shk 15"000 l uqo,a
m%;smdokh lsug ud fhdackd lrkjd'

fuu m%;smdokh ie,fikafka rejkamqr wf.S

ud.h blsu" .d mdrg iudka;r iuqSh ud.h ^uka v%hs&" mdkr olajd > lsu"
oUq,a, - fmdf,dkakrej" uq,;s yd hdmkh hd flfrk wf.S ud.h blsu" mduxlv"
r;au,dk ud.h > lsu" le<Ks . yryd kj md,ula blsu md, 25 la
m%;sixialrKh yd .=jka md, 3 la blsu wd lghq;= i|ydh'
492.

blsu" l%shd;aul lsu iy whs;sh mejf (BOT) moku u; fldgd mdr isg lvqfj, olajd
l=Kq u; b flfrk mdrla ^Elevated Road) blsug o wm woyia lrkjd'
rcfha odhl;ajh f,i remsh,a ,shk 1"000 la ,ndug o ud fhdackd lrkjd'

81

f i|yd

493.

fld<U fldgqj m%foaYhg m%fY u myiq lr,Su i|yd le<Ks md,u isg fld<U fldgqj
olajd kj fldgqj msiq ud.h blsug wm woyia lrkjd' f i|yd jir folla ;=,
remsh,a ,shk 4"000 l uqo,la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'

rg hd lsu - W;=re kef.kysr wf.S ud.h


494.

.re l:dkdhl;=uks" Tn okajd m fld<U" l=reKE., yd uykqjr hd flfrk uOHu


wf.S ud.h blsug rch lghq;= lrkjd'

fuu wf.S ud.h rdcH fm!oa.,sl

iyfhda.S;djh hgf;a oUq,a," fmdf,dkakrej" uq,;s yd hdmkh inkaO lrka > lsug
wm woyia lrkjd'
495.

.re l:dkdhl;=uks" jOkh i|yd taldnoaO m%fYhla wjYHhhs' wf.S ud.j,g je


w.hla tla lrka wf.S ud. fomi ludka; WoHdk blsug ie,iq lr ;sfnkjd' ta
wkqj T!IO iud. bxfkare NdKav ksmhq WoHdkhla yd f;dr;=re ;dlaIK WoHdkhla
we;=,;a jk m j ;dlaIK WoHdkhla o" lDIs yd c, ixialD;sl WoHdkhla o wf.S
ud.h fomi b lsug fhdackd lrkjd'

496.

wf.S ud.h i|yd wh lrk uqo, ^Toll) muKla tjeks ud. jdkscuh f,i id:lug
m%udKj;a fkdue;s nj ms<s.;a lreKls' th lemSfmfkk wdl lghq;=j, fld` kdrh
fyda jkd,sh h hq;=h' tneka th fld<U-kqjr hdmkh hd flfrk yq wf.S ud.hla
fkdj fhda; jdKsc WoHdk iu tlg neKq ud.hla f,i ie,lsh hq;= fjkjd' i;H
jYfhkau fuu wf.S ud.h jHjidhl;ajfha yd kfjda;amdokfha wf.S ud.hla jkjd'

497.

tu fhda; iud.f uQ,sl m%d.aOkh f,i 2016 jif re',shk 1"000 la fjka lsug
fhdackd flf' foaYSh yd foaYSh Khlr ksl=;a lsu u.ska uQ,Hkh is lrkq ,nk h;,
myiql ixjOk wldh fj; wemhla ,nd ug fhdackd flf'

jdud. jHdmD;s
498.

.re l:dkdhl;=uks" rg wdydr w;ska iajhxfmdaIs; lsf wmf.a m%;sm;a;sh l%shd;aul


lsf jdud. yd c, im;a l<ukdlrKh b;d jeo.;af' ta wkqj l=vd mudKfha je
yd wuqKq m%;sixialrKh yd jehqKq lsu i|yd ud iska kgu;a fjkalr we;s remsh,a
,shk 2"000 g wu;rj" hdka Th jdud. jHdmD;sh i|yd remsh,a ,shk 1"000 la o"
fudr.ylkao jHdmD;sh i|yd remsh,a ,shk 1"000 la o fjka lsug fhdackd lrkjd'

,sn, yd n, Yla;sh
499.

.re l:dkdhl;=uks" ,sn, wxYh o wdlfha lemS fmfkk wdfhdack wxYhla f,i mj;S'
tjeks ;;a;ajhla ;=, ,sn, W;amdokh i|yd jk wdfhdackj,g lsis iSud lsulska f;drj
bvh hq;= jkjd'

500.

.re l:dkdhl;=uks" im%odhsl fkdjk mqkckkSh n,Yla;s jHdmD;s i|yd fYaIfhkau


iq,x iy iQh;dm n,fhka ,sh ckkh i|yd Y%S ,xldf Nj;djh i,lka fm!oa.,sl
wxYh iy ,xld ,sn, uKav,h taldnoaOj lghq;= lrk fuka b,a,d iskjd'

fuu.ska

foaYSh ,s n, wjYH;djh imqrd .ekSug wu;rj w;sfl ,sh ;sf k foaYhka i|yd
tu m%udKhka wmkhkh l< yelsh'

82

501.

tfiau im%odhsl fkdjk mqkckkSh ,s n, ckl jHdmD;s i|yd leue;a; m%ldY lsf
,smsj,g wkql+,j 2015 foien 31 k jk g jirlg jvd je ld,hla .;jqjo ;ju;a
tajd l%shd;aul lr fkdue;s k tau; lghq;= lsu ;yk lrkq ,ef'

uy k.r iy kd.l ixjOkh


502. .re l:dkdhl;=uks" bjla njla ke;sj lrk kd.l yd k.r wdY%s; ie,iq f rf m%Odk
,laIKhla we;' f ksid .re w.%dud;H;=ud iska niakdysr m<d;a uyd kd.l m%foaYhla
njg mj;kh

lsf ixl,amh y`kajd we;' f inkaOfhka rch iska uyd k.r

ixjOkh lsu i`oyd wjYH ish kS;s ;s y`kajd fokq we;' f wkqj uyd k.r jHdmD;shg
wod< m%Odk ie,eiau 2016 imQK lsug ie,iq lr we;s w;r fndfyda jHdmD;s l%shd;aul
lrkq ,nkafka fm!oa.,sl

yd rdcH yjq,a jHdmdr (PPP) mokks' k.r wdY%s; ixjOkh

kd.l >k wm jH l<ukdlrKh jeks jHdmD;s i`oyd re' ,shk 10"000 l uqo,la fjka
lsug uu fhdackd lr'
503. tfiau ;j rg;a msis c,h iemhq je lsug;a wmjH l<ukdlrK myiql i`oyd;a
kd.l ixjOkh i`oyd;a re' ,shk 2500 la kd.l ixjOk yd c, iemhq wud;HdxYhg
fjka lsug fhdackd lr'
olaIsK ixjOkh
504. .re l:dkdhl;=uks" ol=Kq m<df;a wdlhg we;s odhl;ajh ishhg 15 muK f' flfia jqj;"
f m%udKh je lr .ekSu i`oyd je bvlvla we;s nj uu Yajdi lr' f ksid ol=Kq
m<d; ixjOkh lsf W;aidyh m%Odk jYfhkau fhduq jkafka jrdh ixjOkh iy
.=jkaf;dgqm, u.S iy NdKav Wmldrl fiajd" lDIsludka; mok lr.;a ludka;
lDIsludka; Wmldrl fiajd je hqKq lsu .%dh ikSmdrlaIdj kdr.sl ixjOkh wdh
i`oyd f' f wruqK i`oyd o ,shk 1000 la fjka lsug fhdackd lrkjd'
jhU ixjOkh
505. .re l:dkdhl;=uks" jhU m<df;a mdkSh c, jHdmD;s l%shd;aul lsu i`oyd;a jdud.
myiql hqKq lsu i`oyd;a jr ludka;h hqKq lsu i`oyd;a re' ,shk 2500 la fjka
lsug fhdackd lrkjd'
mqnqouq fmdf<dkakrej
506. .re l:dkdhl;=ud mqnqouq fmdf<dkakrej w;s.re ckdm;s;=udf.a uq, msuls' fuh ishu
wxYj, mqkjhla we;s lrk jevigykls' fuu jevigyk u.ska msis c,h iemhSu
jelsu" fi!LHfiajd myiql hqKq lsug je mqkre;a:dmkh lsug mdie,aj, fmd
myiql iy Wiia ;;a;ajfha l%Svd myiql hqKq lsu wdh wdjrKh lrkq ,ef' tfiau"
lrefj, wdfrda.H Yd,dj uq,alr.;a k.r ixjOkh" kj k.rh" ft;sydisl fmdf<dkare
k.rh kj k.rhla f,i taldnoaO lsug ie,iq lr we;' g wu;rj kafkah k.rfha
blsug fhda; jl=.vq i`oyd kg fjkalr we;s remsh,a ,shk 2"000 lg wu;rj remsh,a
,shk 10"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
W;=re kef.kysr ixjOkh
507. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a rch .egqld ;;a;ajhka mej;s m%foaYj, ksiqkaf.a la.ek,s
inkaOj b;d ixf jk w;r fuu m%foaYj, ck;dj jI .Kkdjla ;siafia Tjqkaf.a uQ,sl
wjYH;d je hqKq lrk f,i b,a,d iskjd' fuu m%foaY ixjOkh i`oyd rch ie,lsh hq;=
83

uqo,la fjka lsug ne` we;s w;r oamdYal yd nyqmdYal wdOdr fokq ,nk ixOdkj,
iyfhda.fhka W;=re yd kef.kysr m%foaYj, ixjOk lghq;= i`oyd wdOdr ,nd .ekSf
woyiska wdOdr fok lKavdhj, /ia 2016 jIfha meje;aug ie,iq lr ;sfnkjd'
508. wNHka;r wj;eka jQ mqoa.,hkaf.a .eg

lkka i`u i`oyd wm wemlem isuq' f

inkaOfhka wm iska Yd, mudKfha kej; mx lsf jevigyka iS.% f,i l%shdjg
kxjd ;sfnkjd' tu.ska kgu;a kej; mx we;s mjq,a i`oyd uQ,sl

wjYH;d iy

jfkdamdh wjia:d ie,iSug lghq;= lrkq we;' f inkaOj wm iska ksjdi 20"000 la
fYaIfhkau ukakdru iy uq,;s ia;%slalj, wjYH ikSmdrlaIl myiql" msis c,h iy
,sh iys;j blrkq we;' fv,a*a ceh blsu je hqKq lsu i`oyd fj,lhs is lhsia
olajd ud.h jehqKq lsu" wmjH l<ukdlrKh l%uhla we;s lsu wdh ta w;r f' f
wruqK i`oyd re' ,shk 14"000 la fjka lsug uu fhdackd lr'
509. m%foaYfha ck;djf.a cSjk ;;a;ajh by< kexu i`oyd rdcH yd fm!oa.,sl wxYfha
iyfhda.S;ajfhka r;=ue ly,la Tvqiqvdka m%foaYfha ia:dms; lsug fhdackd lrkjd'
j;= h;, myiql
510. .re l:dkdhl;=uks" 160"000 lg jvd jQ j;= llre mjq,a ;ju;a j;a jkafka b;d merKs
,hska ldurj,' wmf.a rch iska j;= llre ck;dj i`oyd wvq ho ksjdi jevms<sfj,la
wdrN lsug lghq;= lrkjd' ta i`oyd re' ,shk 1"000 la fjka lsug uu fhdackd lrkjd'
m<d;a md,k wdh;k Yla;su;a lsu
511. .re l:dkdhl;=uks"

h;,

myiql hqKq lsu i`oyd m<d;a md,k wldka fj; re'

,hk 1"500 la fjka lsug uu fhdackd lr'


fYaI jHdmD;s
512. .re l:dkdhl;=uks" w;ska msysgqjk ,o fYaI jHdmD;s wud;HdxYh fj; remsh,a ,shk 150
la fjkalr fo'
513. .re l:dkdhl;=uks" w;s.re ckdm;s;=ud iy .re w.%dud;H;=udf.a woyi jkafka cd;sl rch
msysgqfuka miq md,sfka;=f ishu ksfhda;hska hym;a md,k l%uhla fjkqfjka i;H
jYfhkau odhl h hq;= njhs'

ta wkqj uOH.; whjeh hgf;a tla md,sfka;=

ksfhda;fhl=g remsh,a ,shk 15 la ne.ska fjka lsug Tjqka n,dfmdfrd;a;= jk neka ta


i|yd remsh,a ,shk 3"375 la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'
ixialD;sl yd l,dj
514. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a wkd.; mrmrdj i`oyd ixialD;sl Wreu ia:dk wdrlaId lsug
wm ne` iskjd' ta iu`.u rch foaYSh Ys,sm l,d yd w;al m%jOkh lsug;a tu l=i,;d
wka;cd;sl jYfhka m%oYkh lsug;a lghq;= lrkjd'
515. wmf.a .dhlhka" kjka iy wfma ;j,g i;=g yd wf,dalh f.k tk l,dlrejka
fndfyduhla Tjqkaf.a wjidk ; ld,h

f.jkafka wdmod ;;a;ajhl nj i`oyka lrkak

leu;shs' wmf.a rch iska olaI l,dlrejka fjkqfjka ;ud iskau odhl lr .kakd Y%du
jegqma l%uhla we;s lrkjd' ta i`oyd re' ,shk 15 la fjka lsug uu fhdackd lrkjd'
84

l%Svd
516. .re l:dkdhl;=uks" cd;Hka;r l%Svd ;r`.j, wmf.a olaI;d l%udkql+,j ySkfjka mj;skjd'
wo jk g wmf.a l%Svd ix. iy wdh;kj,g foaYmd,kh we;=,au ksid wlukH njg m;aj
;sfnkjd' rf l%Svdf Wkak;shg ndOd muqKqjk fuu l%uh fjkia lsug rch wemlem
iskjd'
517. .re l:dkdhl;=uks" wfma rg l=vd rgla jqj;a l%Svdfjka YsIaG olaI;d ;sfnk ;reK
;reKshka wmg bkakjd' tfy;a wjdikdjlg jf.a ;reK jhfia olaI;d we;s ;reK l%Svl
l%Sldjka y`kd.ekSf u;a l%ufohla wmg keye' ta ksid wm iska je hqKq l< hq;=
olaI;d y`kd .ekSug yd fidhd ne,Sug l%uhla y`kajd h hq;=j ;sfnkjd' fuys uu Wolau
b,a,d iskjd' f ms<sn`oj Wkkajla olajk mdYjlrejkag tlg tl;= f W;= wruqK
fjkqfjka jev lrkak lsh,d' fuu W;aidyhkaj, ishu ho cd;sl cjk yd msh l%Sl
l%Sldjka iska ork imQK hou f;dard.;a l%Svd lsysmhl l%Svl l%Sldjka iy Tjqkaf.a
mqyqKqlrejka iska cd;Hka;r ;r`.j,g iyNd.sf ork imQK hou rch iska ug
ud fhdackd lrkjd'
518. fkdhqKq m%foaYj, l%Svd WmfoaYl lghq;= we;=,;aj mqyqKq myiql wdrN lsu i`oyd
fm!oa.,sl wxYh Wkka lrjkjd' f i`oyd iykodhS Kh myiql yd bv ,nd .ekSug
fhdackd lrkjd'
519. l%Svd hqKq lsug wmf.a we;s lemu wkqj foaYSh mqyqKqlrejka u.ska wmf.a l%Svl
l%Sldjkag cd;Hka;r ugug <`.d u i`oyd wjYH mqyqKqj ,nd ug foaY rdcHhka iu`.
idlPd lsug fhdackd lrkjd'
520. by; lreKq wkqj bgq lr,Su i`oyd remsh,a ,shk 1"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
foaY /lshd
521. .re l:dkdhl;=uks" B<`. jir 2 ;=< /lS rlaId msula wmf.a wdlh ;=< we;s f hehs
wfmalaId lrkjd' tu ksid uu Y%S ,dxlsl Y%lhka i`oyd b,aula we;s foaY rgj,a iu`.
inkaO kqmqyqKq yd wO mqyqKq .uKsl Y%lhkaf.a wju udisl jegqm wefulka fvd,
300 lg kshu lsug foaY fiajd kshqla;s ldhdxYh Wkka lrjkjd'
522. mqyqKq yd wO mqyqKq fiajlhska f.a ys`.lu ksid Y%S ,xldf Y%lhka i`oyd ie,lsh hq;=
b,aula ;snqK;a tu b,afuka wmg imqrd,Sug yelafla ishhg 20 la muKhs' tu ksid wmf.a
;reK msia jD;a;Sh mqyqKq myiqlj,g inkaOug;a tu.ska Tjqkaf.a l=i,;d jOkh lr
foaYSh yd cd;Hka;r jYfhka jvd;a by< jegqmla ,efnk /lshd lrd fhduqjk f,i;a uu
Wkka lrjkjd'
523. tfiau" Y%S ,xld foaY fiajd kshqla;s ldhdxYh iska tla fiajlhl=f.ka tl;=lrkq ,nk
ksfhda; .dia;=j re' 15"000 olajd je lsug fhdackd lrkjd' ishu ixl%uksl fiajlhka
msg;aug fmr nexl= .sKqula" rlaIK wdjrKhla iy Tjqka ms<sno f;dr;=re ;ukaa i;=j ;sh
hq;=hs'

85

524. ixl%uksl fiajlhka fjkqfjka rlaIK wdjrK ,nd fok rlaIK ksfhda;hka f;dard .ekSf
;r`.ld iy kso Ndjhlska hq;=j f;dard .kakd l%uhla wkq.ukh lrk f,i fhdackd
lrkjd'
525. ueo fmr. Y%lhskaf.a odhl;ajh w.hlsu fjkqfjka Tjqka i|yd fjkajqk wd.uk yd
.uk ljqkagr folla nKavdrkdhl cd;Hka;r .=jka f;dgqfmdf,ys jD; lsug fhdackd
lrkjd'
;sridr ixjOkh i|yd Yla;su;a md,k rduqjla
526. .re l:dkdhl;=uks" fj<|du m%jOkh lsug lemjk w;ru foaYSh jHjidhlhska wdrlaId
lsf wjYH;djh ms<sn|jo yeSfuka hqla;j lghq;= lrk w;r mdfNda.slhska widOdrK
fj<| l%shdldrl j,ska yd ;;a;ajfhka nd, NdKav yd fiajd j,ska wdrlaId lr .ekSu
ms<sn|jo wjOdkfhka lghq;= lrkjd' f fya;=j ksid m%;dmkfrda ^Anti Dumping) iy
m%;sf;da,k n ^Countervelling) i|yd wjYH fr.=,dis mekf lghq;= lk lsug lghq;=
lrkjd'
527. .re l:dkdhl;=uks" kg ,xldjg wdkhkh lrkq ,nk iqj| ,jqka yd ,xldf ksIamdokh
lrkq ,nk yd wf, lrkq ,nk iqjo ,jqka rf lsis wldhla iska kshdukh lrkq
fkd,nhs' f fya;=j ksid idudkH mdfNda.slhd O rgj,ska wdkhkh lrkq ,nk ydkslr
iqjo ,jqka j. iy furf jxpksl ksIamdolhska iska lrkq ,nk tjeks ksIamdok ksid
idudkH mdfNda.slhd ;ckhg ,la we;' tuksid iqjo ,jqka WmlrK kshdukh lsu
i|yd kS;s ykajd ug fhdackd lr' tu lghq;= imQK jk f;la mdfNda.sl lghq;= ms<sn|
wldh iska ishu iqj| ,jqka ksIamdokj, imQK ix>gl ,ehsia;=j wka;cd;sl iqjo
,jqka ix>gl kdulrKhg wkql+,j wdhqfo iqj| ,jqka o we;=j wju jYfhka bx.%Sis
NdIdfjka ishu ojgkj, i|yka lsug wjYH fr.=,dis .ei m;%fha m<lrkq we;'
528. wdkhkh lrkq ,nk NdKav tk lsms" iqj| ,jqka yd Iemq j. wdfhys .=Kd;aul Ndjh
iy;sl lsu i|yd Y%S ,xld m%;s wdh;kh" ldl ;dlaIK wdh;kh iy T!IO mfhaIK
ridhkd.drh hk wdh;kj, ;dlaIKsl ldh uKav, jelsfuka Yla;su;a lsug;a
ridhkd.dr myiql Yla;su;a lsug;a ud fhdackd lrk w;r ta i|yd re',shk 200 la
fjkalsug fhdackd lrkjd'
529. .re l:dkdhl;=uks"

ud iska fj<|fmdf,ys we;sjk ;r.ld;ajhg ydkslr jHdmdl

yeisu tk idOdrK fkdjk taldldrhka iqfYaIS jQ .kqfokq iy widOdrK , .Kka


;SrKh lsu we;= lghq;= kshdukh lsu i|yd idOdrK fj<| fldiula ia:dms; lsug
fhdackd lrkjd'
Y%S ,xldjg ys pka%ld Nd;h i|yd jk wNHjldYfha bvlv
530. .re l:dkdhl;=uks" wmf.a pka%ld Nd;h i|yd jk wNHjldYfha bvlv Nd;hg f.k
fkdue;s w;r th kso Ndjfhka hq;=j ,xiq le|ug lghq;= lrkq we;'
we i|yd iqms idmamq ixlSKhla
531. .re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldf we. ludka;fha fhfok ix. lsysmhla ikakdu kdu
i|yd m%fY fjka Tjqkagu wkkH jQ udj;lg wj;SK ;sfnkjd' tu ikakdu m%fYh
86

bhg f.khdu i|yd ksIamdolhska iska wjYH myiql iys; ,xldf ksIamd; ikakdu
kdu iys; NdKav wf, lsug iar m%oYk uOHia:dkhla wjYH ;sfnkjd' tfukau fuu
NdKav jgq yd ysfia isg mdodka;h olajd jQ NdKav ixhq;shlska hqla;j by< .kfha .=Kd;aul
Ndjhlska hq;= NdKav j,ska iuka; h hq;=h'
532. fuu uOHia:dkh foaYSh yd foaYSh .ekqlrejka laIKsl , .ekS islrk ke;fyd;a
foaYSh fj<|fmd, i|yd weKjq ,ndfok lghq;= i|yd yuqjk ia:dkhla jkq we;' tuksid
fuu .ukg iyfhda.h lau msKsi ielfik f;d. yd is,a,r iqms idmamq ixlSKh
wksjdhfhkau foaYSh ikakdu kdu iys; we. i|yd ia:dms; lsug fhdackd lrkjd' fuh
wju jYfhka j. w 400"000 l bvlvla iys; iqms idmamq ixlSKhla wrUk w;r ta i|yd
rch u.ska . ld,Sk n moku u; bv ,ndfokq ,nk w;r thg rdcH yd fm!oa.,sl
wxYj, iyfhda.fhka remsh,a ,shk 2500 l houla orkq we;'
iajdNdl m;a i`oyd rlaIKdjrKhla
533. .re l:dkdhl;=uks" miq.sh udi 12 l ld,h ;=, muKla l=Kdgq ksid we;sjk c,.e,Sj, isg
kdhhE olajd jk iajdNdl wdmodjkaj,g wm uqyqK kaakd'

;j,g isjQ kdYh iy

foam,j,g isjQ kdYh w;sYd,hs' rch jdIslj fuu kdY fjkqfjka jka ,ndug o
kej; bls m%jOkh i|ydo remsh,a ,shk 500 lg jvd ho ord we;'

flfia jqjo

;ju;a fuu kdYhkag f.dre jQ wh Tjqkag ys jka uqo,a ,nd.ekSu iy tajd ,ndf
l%shdj,sfhys m%udohka fuu hdka;%Kh ;=< lsh yel' tuksid tjka .eg uev,Su msKsi uq
rgu iq<siq,x" l=Kdgq" ksh" .xj;=r" kdhhE" yflaka l=Kdgq" N+ p,k" iqkd yd kEu
wdldrhl iajNdl m;a j,ska wdrlaId l, hq;= njg ud fhdackd lrkjd' fuu.ska iajdNdl
m;a i|yd tal mqoa., rlaIK wdjrKh remsh,a ,shk 2'5 la o" ydks i|yd Wmu jYfhka
remsh,a ,shk 10"000 la olajdo" tfukau remsh,a ,shkhl ; rlaIK wdjrKhla yd
yishl frd .ekSf lghq;= i|yd jrhkag ysjkq we;' rlaIK jdl jYfhka remsh,a
,shk 300 la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'

534. , 2015 09

.

, ,

13 .

. .Eia is,sxvrhl , remsh,a


300'00lska my; fy<k ,' ,
i .
535.

11 .


87

,
. 25/- . ,
1 . 75/- 85/- .
1 . 25/-
1 . 85/- 95/-
.

400 .
295/- ,
. 30/- . ,
. 100/- .

ks, 425 . 125/-


. , 425
. 15/-
.
.

ks,

. 380/-

. 800/- .


. 410/- .

.
. 130/-

. 220/- . ,
1 . 169/-
.
.

,
. 1,100/- . 425/-

88

. 220/-
. 160/- . ,
. 169/-
.

12.5 . 150/
. 10/-

, 3,000
.


.

536. ,

.

.
.

20 .
jHdmD;s l<ukdlrKh
537. ixjOk m%;sm;a;s jvd fydka ie<iq lsug yd wlaIKh lsug rf m%;sm;a;s imdok yd
Yaf,aIK l%shdj,sh mq,a lsu i|yd cd;sl m%;sm;a;s yd wdl lghq;= wud;HdxYhg remsh,a
,shk 200 l m%;smdok ,ndug ud fhdackd lrkjd'
538. rdcH yd fm!oa.,sl yjq,ald;ajfhka l%shd;aul lrk ishu ikakdu.; ls lghq;= cd;sl
m%;sm;a;s yd wdl lghq;= wud;HdxYh u.ska inkalrKh flf'
ukd
539. .re l:dkdhl;=uks" wm rch iska fmdfrdka jQ m rcfha fiajlhka yg remsh,a 10"000$- l
udisl ukdjla f.ug lghq;= lr ;sfnkjd' fuu ukdj iy g fmr ,ndfok ,o w;=re
ukd folla Y%du f. i|yd i,ld n,kq ,nkjd'
540. .re l:dkdhl;=uks" wm yg kj w,a,ia yd IK fldiula ;sfnkjd'

rg ;=< IKh

uq,skqmqgd ug lemfuka lghq;= lrk wm rcfha m%Odk wruqKla jkafka w,a,ia fyda
IK fpdaokd uIK fldiu Yla;su;a lsuhs'
,ndug ud fhdackd lrkjd'
89

ta i|yd remsh,a ,shk 500 l m%;smdok

md,sfka;= lghq;=
541. .re l:dkdhl;=uks" Tn okakd m wmf.a mmd,kh lem iskjd md,sfka;= l%uh
Yla;su;a lsug'

fYaIfhka iqmlaIK lgqf wruqKq i|yd remsh,a ,shk 250 la

fjkalrkjd'
542. md,sfka;= uka;%Sjrekaf.a yelshdjka jOkh lsu i|yd f'wd'chjOk flakahg remsh,a
,shk 50 la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'
n m%;sm;a;s yd n mmd,kh
543. .re l:dkdhl;=uks" uf.a l:df f olajd lr we;s fhdackd l%shd;aul lsu i`oyd wjYH jk
wdodh fidhd .ekSf Wmdh ud. lafjk wfma ux., whjefhys jvd;au jeo.;a wxYhg wm
ka meK iskjd' .re l:dkdhl;=uks" Tn fyd`oska okakd m wfma n l%uh h,a mek.sh"
ixlSK iy .eg iy.; jk w;r th wfhdackhg yd jHdmdl hqKqjg fm<Uula we;s
fkdlrhs' th wfmalaId lrk wdodhu Wmojkafka ke;s w;r b;s lsu i`oyd mqoa.,hka
.kajkafka o ke;' n j. rdYshla iy nyqO ia:rhkaf.ka hqla; n jHqyh

u.ska n

l%uh ixlSK ;sfnkjd' tfiau th n f.jkakka iafPdfjka n f.u o wffOhu;a


lrhs' rdcH wdodhf jOkh miq.sh jirj, f.fhka my< nei we;s w;r 1990 oYlfha uq,a
Nd.fha o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 20 la muK jQ n wdodhu 2014 jk g ishhg 11'3 la
olajd my; je ;sfnkjd' fuu wkqmd;h jOkh lsf lk wjYH;djh rch y`kdf.k
we;s w;r 2018 jk g o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 17 la olajd th je lsug wm b,lal
lr ;sfnkjd' tneka fuu l%ufha imQK mj;khla wjYH

nj rch y`kdf.k

;sfnkjd'
n l%uh ir, lsu
544. j;udkfha O n yd .dia;= j. 35 lska muK n wdodh ,nd .kakd w;r f ;;a;ajh
n l%uh ixlSK lr we;' tu ksid n f.jkakka iy jHdmdr m%cdjg m%;s,dNhla ie,fik
m wod< fkdjk lrorld n bj;a lsug o ud fhdackd lrkjd ta wkqj n l%uh ir,
lsf woyi fmrj my; i`oyka n bj;a lsug ud fhdackd lrkjd '
- fldgia .kqfokq noao
- bls ludka; wemlr wruqo,a noao
- iqfLdamfNda.S yd wO iqfLdamfNda.S fudag jdyk noao
- idxpdrl ixjOk noao (TDL)
wdodh noao
545. ixia:dms; wdodh noao
O uQ,dY% i`oyd O wkqmd;hka wod< lsu yd O wxY i`oyd wdh;ksl ksoyia ls is lsu
ksid mejre ," n ie,iq yd w: ksrEmK lghq;=j, we;sjk jHdl+,;d fya;=fjka .eg
u;= lr we;' fuu miqu hgf;a j;udk wdh;ksl wdodh n wkqmd; jHqyh wkqmd; ia:r
folla hgf;a tk ishhg 30 l by< wkqmd;hla yd ishhg 15 l iu; wkqmd;hla jYfhka
m%;sjHqy.; lsug fhdackd lrkjd'

by< wkqmd;h wod< jkqfha Tgq yd iQ" uoHidr"

fld<" nexl= yd rlaIK yd l,an ludka; we;=,;a uQ,H fiajdjkays yd fjf<`o lghq;=j,
,dN yd wdodh i`oydh' wfkl=;a ish wxYhka ishhg 15 l iu; wkqmd;hg hg;a jkq we;'
y`kd.kakd ,o wdh;ksl yd O .=ld,Sk iyk iy ;dlsl m%;sm;a;shlska f;drj ,nd fok
,o ksoyia ls kej; i,ld n,kq ,ef'
90

546. fldgialrejkag ish wdfhdackj,g i,k ,dNdxY ,eu ;yjqre lsu i`oyd ,ehsia;=.;
iud. fnod ykq ,nk wju ,dNdxYh" fnh yels ,dNfhka ishhg 15 la olajd je lrkq
,ef'
fld<" uoHidr iy leisfkda i`oyd w noao
547. .re l:dkdhl;=uks wdh;ksl n ixfYdaOkfhka fld<" uoHidr yd leisfkda iud.
wkjYH jdis ,nd .ekSu je<elau i`oyd iy fld< u;ameka" iQ yd Tgq ;e j,ska f;dr
iudchla ys lsf rdcH m%;sm;a;shg wkql+,j hka wdodh noafoka ishhg 25 l wnoaola
mekug o ud fhdackd lrkjd'
mqoa.,sl wdodh n
548. .re l:dkdhl;=uks" j;udkfha jdIsl wdodhu re' 750"000 blaujk fiajlhka l%ufhka
jejk noaola jk Wmhk g f.f noao (PAYE)f.ug hg;a f' tys Wmu n wkqmd;h
ishhg 16 ls' fuu n l%uh

;jrg;a ir, lsf woyiska yd n f.u i`oyd jvd fyd`o

wkq.;ula iy;sl lrkq msKsi iy ishu fiajlhkag iudkj ie,lSu i`oyd PAYE noaog
wod< kS;s ixfYdaOkh

lsug ud fhdackd lrkjd' fiajlhkag iykhla ,nd u msKsi

noafoka ksoyia Wmu wdodh iSudj remsh,a ,shk 2'4 olajd by< ug o ud fhdackd
lrkjd' fuu iSudj blau jQ ish wdodh i`oyd ishhg 15 la jQ tlu PAYE n wkqmd;hla wh
lrkq we;' tfiau n f.h hq;= wdodhug fiajlhdf.a ishu bmhS we;=,;a h hq;= w;r
lsis ksoyia lsula fkd,efnkq we;' fuu l%uh yd wkqmd;hka mqoa.,sl wdodh Wmojkakkag
kg mj;akd" l%ufhka je Wmuh ishhg 24 olajd jk

n wkqm%udKhka fjkqjg wod<

jkq we;' ;jo" fojeks /lshdjlska ,efnk wdodhu i`oyd o lsis ksoyia lsulska f;drj tu
wkqmd;h hgf;a n wh flfrkq we;' .re l:dkdhl;=uks" u;a uqo,a yd rdcH uQ,H
m%;sm;a;s ls%hd;aul lsu u.ska

fmd<S wkqmd; wvq ugul r`ojd .ekSug fuu jir ;=<

rchg yels we;' fuu ;;a;ajh hgf;a je m%;s,dN ,nd .ekSug yels jk

m jHdmdr

i`oyd wdfhdackh lsug wvq fmd<S wkqmd; hgf;a Kh ,nd .ekSug uyck;djg yels we;'
flfia fj;;a" fuys m%;sM,hla f,i .= ld,Sk uqo,a ;ekam;alrejkaf.a fmd<S wdodhu wvq u
u; Tjqka mSvdjg m;aj we;' tneka 2016 ckjd 1 k isg l%shd;aul jk m ;ekam;= i`oyd
jQ ishhg 2'5] jQ r`ojd .ekSf noao wfydais lsug ud fhdackd lrkjd'
wdl fiajd .dia;=
549. rch u.ska

,nd fokq ,nk h;, myiql Nd;d lsu fjkqfjka fuu noao mkjd we;'

j;udkfha fuu noao mkjd we;af;a mdvq ,nk jHdmdr fyda n ksoyia jHdmdrj,g muKs'
.dia;= wh lsu Yla;su;a lsu i`oyd iy fuu .dia;=j wh lsug fya;= jQ lreKq ie,ls,a,g
f.k ,dN Wmojk jHdmdrj,g fuh wod< lsug;a jirlg re' ,shk 120 laj mej;s wju
iSudjka bj;a lsug fhdackd lrk w;r wod<

jk wkqmd;h ishhg 0'5 olajd je lrkq

,nkjd' ;jo" fYaIh bhg f.k hdf ld, mfoh jir ;=klg iSud lrkq ,ef'
tl;= l< w.h u; noao (VAT)
550. miq.sh jir lSmh ;=, jka jr fhdod.kakd ,o wu;a m%;sm;a;s ksid Y%S ,xldf VAT n
l%ufoh f,i lD;s we;' wdkhk wvqfjka bkafjdhsia lsu" jkdl odufha ldkau
iy Yd, jYfhka is lrk ,o ksoyia lsj, m%;sM,hla f,i wfmalaIs; m%udkhg jvd wvq
wdodh ,e we;' .re l:dkdhl;=uks" wdodh jOkh lsf woyi fmr j fuu ksoyia
91

ls bj;a lsug uu fhdackd lr' j;udkfha l%shd;aul ;ksn wkqmd;h ishhg 0 - ishhg
8 iu; wkqmd;h yd fiajd wxYh i|yd ishhg 12'5 la f,i ia:r ;=klska hqla; jk f,i
ixfYdaOkh lrkq ,ef' VAT noao f.u i|yd jk wju iSudj jdIslj remsh,a ,shk 12 la
jk w;r f;d. yd is,a,r fj<|du VAT noafoka ksoyiah'

cd;sh f.dvke.Sf noao (NBT&


551. .re l:dkdhl;=uks" VAT j,g iu.dj NBT iSudjo wvq lsug ud fhdackd lrkjd'
wkqmd;h ishhg 4 olajd by< kexfjk w;r iuyr ksoyia lsu bj;a lrkq we;' n wkqmd;
je lsu ksid Wmojk wdodhu taldnoaO wruqo,g udre lrkq we;'
Tgq yd iQ mk;
552. miq.sh whjefhka mkjk ,o leisfkda msiq noao bj;a lrkq ,nk w;r refkdaj,g yer iQ
jHdmdrh i`oyd mkjkq ,enQ jdIsl noao re' ,shk 400 olajd je lrkq ,ef'
553. miq.sh w;=re whjeh ;=<ska y`kajd ka leisfkda jHdmdr noao fkdf.jk fyda fkdf.u
msKsi ljr fyda l%shdjla is lrk leisfkda

jHdmdrhl wOHlaIjrfhl= fyda fldgialrejl=

mqoa.,slj j.lSug nef`ok m wjYH ixfYdaOk uqo,a mk;g we;=,a lsug mshjr .kakjd'
n .eka
554. O wdh;k iska ,nd we;s wu;a yd M,odhS fkdjk n iyk bj;a lsug rch
fhdackd lrkqfha tu.ska lafIa;%fha O n ldKav we;su u.ska
;r`.ld;ajh bj;afjk neks '

jHjidhlhka w;r

tfiau " f ;;a;ajh rfgys iuia; rdcH uQ,H m%;sm;a;s n

l%uh iu`. fkd.e,fmk mirhla we;s lr we;' tneka kEu wdfhdackhla i`oyd ,nd
we;s iyk uqo,a wud;HdxYfha wlaIKh yd miq mru hgf;a mej;sh hq;= nj uu fhdackd
lrk w;r th wud;HdxYh iska ksl=;a lrkq ,nk fr.=,disj,ska md,kh h hq;= f'
fudag jdyk n ixfYdaAOkh
555. .re l:dkdhl;=uks" jdyk ,shk 6 lg je m%udKhla rg;=< fiajfha fhdojk nj jd;d
we;' ud. wk;=re o tf,iu je we;' tneka u.Skaf.a fyda wdrlaIdj inkaOfhka fukau
jdyk yd inkaO mdil lreKq flfrys o wm wjOdkh

fhduq l< hq;=h'

fuu lreKq

ie,ls,a,g f.k fudag jdyk inkaOfhka my; i`oyka fhdackd ud bm;a lrkjd '
jdyk i`oyd tall u; ksIamdok noao
556. .re l:dkdhl;=uks" n f.f lghq;=j, fudag jdyk wj;lafiare lsu ksid rchg
,eh hq;= wdodh fkd,e hk njg ,enqKq jd;d wkqj" ishu Wmdx. iys; jdykhl , n
moku f,i fhdod .kakd kj ;lafiare l%uhla uE; ld,fha y`kajd fok ,' ksh; f,i
,eh hq;=

n tl;= lsf fuu l%shd ud.h ;j rg;a Yla;su;a lsu i`oyd Od;d >k

fikag m%udKh u; mok jQ u; ksIamdok noaola y`kajd ug uu fhdackd lr' we;e


jdyk i`oyd m%;sY;h u; mokj n wkqmd; ixfYdaOkh lrkq ,nkjd'
mir ys;ld jdyk i`oyd n iyk

92

557. rfgys msis mirh je hqKq lsug rch iska mshjr .kq ,ef' wju oykhlska hq;a
mir ys;ld jdyk Nd;d lsu ffOHu;a lsu i`oyd uqukskau iQh;dmfhka" yhsv%cka
fyda yS,sh u.ska l%shd;aul jk jdyk i`oyd jk ksIamdok noao ishhg 2'5 olajd wvqlsug ud
fhdackd lrkjd'
fudag jdyk ysl iy;slh
558. .re l:dkdhl;=uks" fuu jif ckjd 29 k bm;a lrk ,o w;=re whjeh u.ska uu
jHdmdr

lghq;= i`oyd jdyk wdkhklrejkaf.ka fudag jdyk wdkhk ,shdmx lsf

n,m;% .dia;=jla wh lsug fhdackd lf<' flfia fj;;a" fuh tl iudk .dia;=jla u ksid
Yd, mudKfha jdyk wdkhklrejkag fuu.ska wh:d jdis ,nd .ekSug yelshdj ;snqKs' f
;;a;ajh hgf;a tlS n,m;% .dia;=j fjkqjg iEu jdykhla i`oydu jdyk ysl iy;slhla
,nd .ekSu i`oyd jdyk wdkhk uqo,la wh lsug uu fhdackd lr' fuu iy;slh foaYSh
wdodh fomd;fka;=j iska ksl=;a lrkq ,nk w;r jdykhla wdkhkh lsu i`oyd Khjr
,sms jD; lsf fuu iy;slh wjYH jkq we;' h;=remehla yd ;%S frdao r:hl jdyk
ysl .dia;=j f,i re' 2"000 la o fudag r:hla i`oyd re' 15"000 la o fjk;a kEu jdykhla
i`oyd re' 10"000 la o wh lsug uu fhdackd lr'
wdodh n,m;% yd mlaIdj
559. m<d;a iNdjkays wdodh je lsu

i`oyd ud. kv;a;= lsf hou yd mdil hou

ie,ls,a,g f.k ld,Skj wdodh n,m;% .dia;=j ixfYdaOkh l< hq;= f' ta wkqj" fudag
r:hla i`oyd wdodh n,m;% .dia;=j ixfYdaOkh lsug fhdackd lrkjd' mlaId iy;sl
ksl=;a lsu i`oyd wh lrkq ,nk .dia;=j re' 5000 olajd je lrkq ,ef' jdyk mlaId
iy;slh ksl=;a lsu i`oyd je mdYjlrejkag ;r`.ld f,i bm;a h yels mrs jD;
lrkq ,ef'
,shdmx lr fkdue;s jdyk ,shdmx lsu
560. rg;=, tl,ia lrk iuyr jdyk O fya;=u; fudag r: m%jdyk fomd;fka;=f
,shdmx fkdlrk nj wmf.a wjOdkhg fhduq lr we;' fj<`o jdykhla i`oyd remsh,a 750000
f.fuka o fudag r:hla i`oyd re' ,shkhla

f.fuka o 2016 ud;= 31 kg fmr tu

jdyk ,shdmx lrk f,i tjeks jdyk yshkaf.ka ud b,a,d iskjd'


561. foaY ksuh bmehSu i`oyd o jhsfka mj;sk

md lrk ,o jdyk ixLHdj wju lsu

i`oyd o tjeks jdyk w;ajehd lsfka miq wmkhkh lsug uu fhdackd lr' fuu.ska
fudag ldl lafIa;%hg inkaO l%shdldrl jehqKq

jk w;r kj /lshd wjia:d o we;s

lrkq we;' fuu fhdackd l%uh hgf;a tla wmkhklrefjla iska wmkhkh flfrk iEu
jdyk 20 la i`oydu tu wmkhklrejg

ishhg 50 l n jdishla hgf;a tla jdykhla

wdkhkh lsug wjia:dj ,nd fokq we;' tfiau md l< jdyk wdkhkh fldg
w;ajehd lsfuka miq wmkhkh lsug we;s yelshdj fidhd ne,Sug fm!oa.,sl wxY
.kajkq ,ef'
562. iqms jdyk wxl ;yvq l%uhla y`kajd ug o uu fhdackd lr' fuu wxl wjYHjkafka k
fjkafois l< yels f'
iykodhS n,m;% l%uh
93

563. .re l:dkdhl;=uks" iykodhS n,m;% l%uh foaYmd,kSlrKh we;s w;r fnfyka wjNd;d
lr we;' tfiau tu.ska rchg jdIslj remsh,a ,shk 40 l muK wdodh wysula o is
f' md,sfka;= uka;%Sjreka we;=j O fhdackd l%u hgf;a jdyk n,m;% ksl=;a lsu
wfydais lsug fhdackd lr' iykodhS jdyk wdkhk yslu ,nd ;S fuu fhdackdj hgf;a
tu iykh ,nd .ekSu wys .sh rcfha ks,Odkag tu m%;s,dNh wysu fjkqfjka uQ,H
iyk ,nd fok njg ud iy;sl fjkjd' flfia fj;;a 2016 ckjd 01 fkka miq rdcH
fiajhg nef`ok whg fuu f.u wod< fkdjkq we;' ;jo" rchg , .kq ,nk ishu
jdyk wod< ish n j,g hg;ah hq;= w;r ta i`oyd wjYH m%;smdok whjeh hgf;a ,nd fokq
we;'
fl% ldm;a i`oyd jQ uqoaor .dia; wvq lsu
564. j;udkfha fl%ldm;a u.ska lrkq ,nk , .ekS i`oyd ishhg 1'5 l uqoaor .dia;=jla
wh lrkq ,ef' fl% ldm;a u.ska flfrk foaYSh , .ekS i`oyd fuu uqoaor .dia;=j
bj;a lsug fhdackd lrk w;r foaYj, flfrk , .ekS i`oyd wh flfrk uqoaor
.dia;=j ishhg 2'5 lska je lsug fhdackd lrkq ,ef'
ukar noao
565. w;=re whjeh u.ska y`kajd fok ,o ukar noao ;jrg;a n,meje;afjk w;r th iydm;H
ksjdi tall i`oyd wod< fkdf'
f.= .dia;= jHqyh m%;sixOdkh
566. f.= .dia;= f,i kg f.= n ia:r 4 la l%shd;aul f' tk ksoyia " ishhg 7'5" ishhg 15 yd
ishhg 25 iy ksYa; by< m%udKhka f' 7000 la muK jk ixfhda; j.SlrK wxl w;ka
ishhg 50 la muK whs;uhka i`oyd wod< jkafka Y=kH n wkqmd;hlah' NdKavj,ska ishhg 2
la muK ishhg 7'5 ia:rhg wh;a f' fuu f.= n ia:rhka ;jrg;a ir, lrkq msKsi ishhg
7'5 ia:rh bj;a lsug

ishhg 25 ia:rh ishhg 30 olajd by< kexug o ud fhdackd

lrkjd' f wkqj Y%S ,xldf Y=kH m%;sY;h;a ishhg 15 yd ishhg 30 jYfhka ia:r ;=kla
iys; f.= n jHqyhla mj;skq we;'
jrdh yd .=jkaf;dgqm, ixjOk .dia;=
567. jrdh yd .=jkaf;dgqfmd, ixjOk noafoka ksoyia bls" mY= im;a iy lDIsludka;hg
Nd;d lrk hkaf;%damlrK yer wfkl=;a NdKav i|yd jrdh yd .=jkaf;dgqfmd, ixjOk
noao ishhg 5 isg ishhg 10 olajd je lsug ud fhdackd lrkjd'
u;ameka u; n
568. .re l:dkdhl;=uks"

u;ameka u.ska 2015 jif tl;= lrk ,o wdodhu re' ,shk 100 la

muK f' kS;s frda yd wkjir u;ameka ksid iy iqrdn wdodhu tl;= lsf mj;sk
wvqmdvq u; ta yd iudk m%udKhl wdodhula rchg wys jk njo uu Yajdi lr' 2015 jir
;=< f m%jK;djh h ;rulska msgq lSug wmg yels jQ

nj uu i;=ka i`oyka lr'

wkjir u;ameka ixirKh j,lajd .; yelafla k wmg ;j;a remsh,a ,shk 100 la tl;= lr
.ekSug wfmalaId l< yel' f i`oyd uu my; fhdackd bm;a lr'
wdrlaIs; ialrhla
569. .re l:dkdhl;=uks" n f.jk ,o iEu u;ameka fnda;,hlau wdrlaIs; ialrhlska f,an,a
lsug uu fhdackd lr' iqrdn ks,Odkag n f.jk ,o u;ameka fnda;,a myiqfjka
94

y`kd.ekSug fuh Wmld f' rcfha m%imdok l%ufoh hgf;a cd;Hka;r ;r`.ld ,
.Kka le`ou u.ska ksoNdjfhka hqla;j fuu ialrh ksmojkakka f;dard .kq ,ef' fuu
Odkhka l%shd;aul lsu u.ska kS;s frda u;ameka mdfNda.slhkag iemhSu kj;skq we;'
u;ameka ksIamdok n,m;% .dia;=j je lsu
570. iald.drhla i`oyd jdIsl u;ameka ksmof n,m;% .dia;=j re' ,shk 150 olajd je lsug
uu fhdackd lr' tfiau" j;udkfha l%shd;aul jk fnda;,hla i`oyd n,m;% .dia;= f.f
ixfla; l%uh fjkqjg u;ameka ksIamdolfhl=f.ka remsh,a ,shk 150 l uqo,la jdIslj wjir
m;% .dia;=j f,i wh lsug uu fhdackd lr' u;ameka i`oyd ksIamdok noao wo uOHu rd;%sfha
isg ixfYdaOkh lrkq ,ef'
n,m;% l%uh ir, lsu
571. ixlSK jQ n,m;% ksl=;a lsf l%ufoh ir, flfrk w;r" l=Kq i`oyd wod,jk ld,h
inkaOfhka ;snQ h iSudjka bj;a flf'
f.h hq;= wju iqrdn
572. uoHidr ksIamdokh lrk iy iald.dr o whs;s wdh;kj,ska remsh,a ,shk 250 la iy uoHidr
ksIamdok muKla is lrk wdh;kj,ska remsh,a ,shk 50 l wju udisl iqrdnoaola tl;=
lsug wjYH m%;smdok i,id .ekSug yelsjk m iqrdn wd{dmk;g wjYH ixfYdaOk
y`kajd fokq ,ef'
u;ameka u; jk wdkhk n je lsu
573. u;ameka mdkh wffOhu;a lsu i`oyd jk rcfha m%;sm;a;shg iu.dj wdkhkh lrk
u;ameka u;o n je l< hq;= fjkjd' tneka foaYShj ksmojk u;amekaj, , je lsug
wkqrEmj ishu j.j, wdkhksl u;amekaj, , je

lsug wkqrEmj" ishu j.j,

wdkhksl u;ameka u;jk n iy wdkhkh lrk ,o t;fkda,a u; mekfjk n je lsug


ud fhdackd lrkjd'
foaY u;ameka wdkhkhg n,m;%
574. kg foaYShj

ksIamdokh lrkq ,nk u;ameka m%jdykhg wjir ,nd we;af;a f;d. ,Sg

10la olajd m%jdykhg muKs' flfiajqjo" wdkhksl u;ameka m%jdykhg tjeks iSud ls lsisjla
mkjd fkdue;' tneka foaYShj ksIamdokh flfrk u;ameka m%jdykhg mkjd we;s l%ufoh
tmoafokau wdkhkh lrk ,o u;ameka i`oyd o wod< lr.; hq;= njg ud fhdackd lrkjd'
fld< u; f.= n
575. .re l:dkdhl;=uks" jI 1990 uq,a ld,fha foaYSh" jdIsl is.r mfNdackh ,shk 5"500
blaujd we;' flfia fj;;a " jkajr lrk ,o is.r , jels fukau tajd mfNdackfhka
isjk fi!LH wjodku ms<snoj flfrk uyck kqj;a ls fya;=fjka is.r mfNdackh f
jk g jdIslj ,shk 3"000 la olajd my< nei we;' thg m%;sreoaO f,i fld<
wdkhkh by< f.dia ksIamdokfha jeula o olakg ,ef' iEu wjqreoaola mdidu is.r
, je l< o , tfia je lr fkdeu;' fld< Nd;h wffOhu;a lsug;a wju
,la iy;sl lsug;a yelsjk m fld< u; mekfjk f.= n je lsug uu fhdackd
lr' tfiau ksIamdolhkaf.a n,m;% .dia;=jo re' 1"500 isg re' 5"000 olajd je lsug o uu
fhdackd lr' f.= n by< kexu u.ska wdkhkh lsu wffOH lsugo ud fhdackd
lrkjd' fuu.ska jl%dldr jdishla foaYShj ksIamdokfha fhfokakka yg ie,fikjd'
95

ke ke.Sf$.=jka.;f .dia;=j je lsu


576. .re l:dkdhl;=uks" kg mj;akd fvd, 25 la jk ke ke`.Sf$.=jka.; f .dia;=j
fvd, 30 la olajd je lsug fhdackd lr' fuh ke iy .=jkahdkd u.Ska hk ldKav
folgu wod< jkq we;' fuu .dia;= u.ska tl;= lrk wdodhfuka kg

taldnoaO wruqo,g

,efnk 1$3 l m%udKh fuu .dia;=f uq tla /ia lsfuka 2$3 la olajd je lsug o uu
fhdackd lrkjd'
.uka n,m;% .dia;=
577. uE; ld,fha .uka n,m;% .dia;=j je lr fkdue;' tfia jqjo .uka n,m;% uqKh lsf
ho f jkg je we;' tneka tla kl ksl=;a lrk .uka n,m;% .dia;=j kg tla
whlrefjl=g mj;akd re' 7"500 isg re' 10"000 olajd je lsug uu fhdackd lr' tfiau"
oa;aj mqrjeis whlrefjl=f.a" whm;a .dia;=j remsh,a 250"000 isg re' 300"000 olajd je
lsug;a idla rgj,g wod< id .dia;=j tla whm;%hlg fvd, 20 olajd je lsug;a uu
fhdackd lr'
fkajdisl id y`kajd u
578. foaYSh wdfhdack .ekaug i`oyd jI 3 l ld,hlg j,x.= jk id i`oyd fvd, 250"000
l .dia;=jl=;a y`kajd fok w;r fvd, ,shk 5 l .dia;=jla hgf;a wud;H uKav, wkque;sh
u; iar fkajdisl id y`kajd ug ud fhdackd lrkjd'
,s ixfoaY ludka;h i|yd n
579. .re l:dkdhl;=uks" foaYfhka ,efnk weu;= i|yd ks;a;=jlg wefuldkq fvd, Y; 9
la wka;cd;sl ,s ixfoaYk .dia;= jYfhka whflrkq ,ef' fuhska ks;a;=jlg Y; 3 la
ne.ska jk uqo, taldnoaO wruqo,g l%shdlrejka iska ner lrkq we;' fuu .dia;=j wefulka
fvd, Y; 9 isg Y; 12 olajd jelsug ud fhdackd lrkjd' fuu iuia; jeu u;
taldnoao wruqo,g ner flf'

,s ixfoaY kshduk fldiu wka; ;Sre n wdodhu o,

msjegqfuka ksoyia lrk f,i b,a lr ;sfnkjd'

f wkqj wka;cd;sl ;rld;ajh

jehqKq lsu yd foaY ksuh ,e jeuo wfmalaId flf'

mirhg we;s iDKd;aul

n,mEu i,ld n,d ikaksfok l=Kla i|yd whlrk jdIsl .dia;=j remsh,a 50"000$- olajd
jelsug ud fhdackd lrkjd'
wmkhkg fhduq jQ iud. u.ska foaYSh fj<`ofmd< ;=< lrkq ,nk wf, ls
580. Y%S ,xld wdfhdack uKav,h hgf;a ,shdmx wmkhk uQ,sl iud.j,ska foaYSh fj<`om,g
ksl=;a lrkq ,nk iemhq m%udKh Tjqkaf.a ksIamdokj,ska ishhg 5 lg iSud lrkjd'
iud. ,shdmx lsf .dia;=jla y`kajd u
581. fndfyda ,shdmx iud. l%shd;aul ;;a;ajfha fkdue;s nj fmkS f.dia we;' tjeks iud.
h<s l%shdld lsu i`oyd iud. friag%d iska tl;= lrkq ,nk jdIsl .dia;=jla ishu
,shdmx iud. fj; mkjkq ,ef' ;jrg;a iaj leue;af;kau lrkq ,nk wEjr ls
wffOhu;a lsf wruqKska iafPdfjka wEjr lrkq ,nk iud.j,ska re' 500"000 la wh
lsug fhdackd lr'
582. 2016 ckjd 1 k isg ishu jHdmdl wdh;k wod< m<d;a md,k wdh;kj, jirlg re' 100
l kdl .dia;=jla u; ,shdmx h hq;=h' w;ska we;s lrkq ,nk jHdmdl wdh;khla tu
96

wdh;k i`oyd c, yd ,s inkaO;d ,nd .ekSug o nexl= u.ska Kh ,nd .ekSug o fuu
,shdmxh uQ,sl wjYH;djhla jkq we;'
fg,s kdgH i`oyd .dia;=
583. kg fou< fg,s kdgH ;%mg yd fj<`o ka .dia;=j,ska ksoyia lr we;' bx.%Sis" Y%S ,xldf
ikaOdk NdIdj jk fyhska ta whqkau bx.%Sis fg,s kdgH ;%mg yd fj<`o ka o ksoyia
lsug fhdackd lrkq ,ef'

n mmd,kfha m%;sixialrK
foaYSh wdodh fomd;fka;=j
584. rfgys kg mj;akd n mmd,kfha ;;a;ajh ie,ls,a,g .;a g" n m%;sm;a;sj, flfrk
m%;sixialrKj,g wkqrEmj mj;akd l%ufohka klrKh lsu iy ir, lsu w;HjYH f'
fuys m<uq mshjr hgf;a 2016 ckjd 1 jk od isg l%shd;aul jk m n mmd,kh
l<ukdlrK f;dr;=re l%ufofha RAMIS m<uq whr l%shd;aul lrkq ,nk w;r tu.ska
iajhxl%Shj n jd;d f.dkq lsu" n f.u jeks myiql ie,fikq we;
585. n tl;= lsu by< kexu i|yd iEu .kqfokqjl u n f.jkakd ykd.ekS wxlh (TIN)
jHdmdr ,shdmx lsf wxlh we;=<;a lsu i|yd ud fhdackd lrkjd'
586. n fldiu iska ,ndka ksfoaY kej; i,ld n,kq ,ef' ta w;ka n moku mq,a lrk
w;r;=r n wkqmd;hka wvqlr,Su fYaIfhka i,ld n,kjd'
587. rgg ksjer l%ufohkaf.ka ,efnk wdodhu ,dN fnod.ekSf l%ufoh ;=, yska ,nd
.ekSu wNsfhda.hla f' Transfer Pricing (mejre ,& .eg iu i|yd foaYSh wdodh
fomd;fka;=f ia:dms; Transfer Pricing Unit tl wjYH mqyqKq Y%lhkaf.ka yd o;a;
moaO;shlska Yla;su;a l< hq;=h' foaYShj f inkaO mmd,k lghq;= ir, lsu u.ska
foaAYShj isjk , mejre tall yd inkaO wkjYH ho wju flfrkjd'
588. m%dfoaYSh f,al fldGdY ugka n tl;=lsu ikd: lsu i|yd wjYH mshjr .kq ,ef'
589. jirlg re',shk 25 lg jvd wdodh n f.jkq ,nk fm!oa.,sl n f.jkakka fj; fYaI
myiql ,ndfokq ,ef' ta hgf;a .=jkaf;dgqfmd, ;=, VIP myiql ,ndu" rcfha frday,a
yd wdh;k ;=, m%uqL;djh ,nd myiql ,ndu" rcfha W;aij wjia:dj, fYaIfhka
wdrdOkd lsu" jirlg jrla .re ckdm;s;=ud yd w.ue;s;=ud iu yuqf wjia:djla
,ndu jeks myiql ,ndfokq ,ef'

foaYSh wdodh fomd;fka;=j

iska n f.jkakka

fjkqfjka n WmfoaYk fiajdjla ,ndfokq ,nk w;r olaI ks,Odka isk Wmldrl ljqjla
foaYSh wdodh fomd;fka;=j ;=, we;s lrkq ,ef'
590. n f. flfrys keUqqrejk whqka iy n f.jkakkag jvd;a myiqjk f,i wdodh n
jd;dj ^Return) ;ks msgqjl f,aLkhla jYfhka ir, lrkq we;'
97

591.

n f.h hq;= m%udKhka jer f,i .Kka .ekSu je,elau i|yd iy jer f,i md
lsu je,elau fjkqfjka wjYH m%;smdok ykajd fokq ,ef'

fYaIfhkau rlaIK ludka;h fjkqfjka we;s l,ukdlrK .dia;= kej; ksjpkh lrkq
,ef' n tl;=lsu Yla;su;a lsu iy n f.u Wkka lsu fjkqfjka foaYSh wdodh n
mkf;a mj;sk oKavk fjkqfjka jk m%;smdok kej; i,ld n,d wjYH ixfYdaOk lrkq
,ef'

mfhaIK yd ixjOk lghq;= fjkqfjka we;s ho fjkqfjka ;%s;aj wvqls ,ndfokq


,nkafka ;dlaIK l%ufoj, hqKqjla yd wod< mfhaIk l%uj,ska ,efnk m%;sM, jOkhla
;sfk muKs'

foaYSh nexl= yd uQ,Hdh;kj,ska ,ndf.k we;s Kh fjkqfjka ,ndf.k we;s Kh i|yd jk


n uqo,a i|yd muKla n f. ,ndfokq ,ef'

n ksoyia ld,h imQK fuka miq ,dNdxY u; ,ndfokq ,nk iuyrla n iyk bj;a lrkq
,ef'

lsish n ld,hla ;=, n wdmiq whlr.ekSula lr we;ak th jir ;=kla ;=, th foaYSh
wdodh fomd;fka;=j iska jir ;=kla ;=, wjika l< hq;=h' tfia ke;fyd;a tu m%udKh
bfha f.h hq;= n uqo,a j,ska lmd yeh hq;=h'

n kS;sh kej; flgqm;a lsu


592. rf mj;sk n kS;sh im%odhsl %;dkH kS;s u; mok jQ ixlSK iy f;are.; fkdyels
tlls' Y%s ,xldj ;=, ldhlaIu n m%;sm;a;shla wkq.ukh lsu i|yd fuu ixlSK Ndjh
ndOdjla we;'

tu ;;a;ajh n m%;sm;a;shla ldhlaIuj bgq lsf O wmyiql

we;slrhs' tneka wjYh fjkial lrka jvd meye,s" tald.% iy ir, n l%uhla fjkqfjka
kej; kS;s imdokh l< hq;=j we;' tu n l%uh n f.jkakka i|yd myiq jkjdla fukau
n l%ufha mj;sk ysia wdjrKh jk m fjkial h hq;= w;r ta ;=,ska nmmd,kh jvd;a
Yla;su;a h hq;=hs' f i|yd cd;Hka;r uQ,H wruqof,ka ;dlaIK iyh wmg ,efnk w;r
jir 2016 wjidk jk g jHdmD;sh - l%shdj,sh imQK lsug fhdackd lrkjd'
n wNshdpkd fldiu
593. n wNshdpkd fldif iajdka;jh ;yjqre lsug;a wNshdpkd mmdh yd iajdNdl hqla;s
uQ,Ouj,g wkql+,ug;a wjYH mshjr .kq ,ef'
Y%%S ,xld f.=j
594. .re l:dkdhl;=uks" Tn okakd m rdcH wdodhfuka ishhg 60 la muK tl;= lrkqfha YS%
,xld f.=j isks' tfyhska wm tys ldhhka Yla;su;a lsu w;sYh jeo.;a fjkjd' tfukau
cd;Hka;r fj<`odug myiql ie,iSf m%Odk ldhNdrhla Y%S ,xld f.=j iska bgq lrkq
,nkjd' fuu miqu ;=< wm kgu;a Y%S ,xld f.=f fufyhq lghq;= meh 24 mqrd i;sfha k
7 ;=<u kgu;a l%shd;aul lrkq ,nkjd'
595. o< jYfhka wmf.a wdh;kj,ska ishhg 80 la muK foaYSh yd wmkhk uQ,sl ludka; i|yd
wjYH fhojq f'

wuqjH" WmlrK yd fjk;a NdKav wdkhkfha wdfhdaclhkag uqyqKq

mEug ;is O .eg ie,ls,a,g f.k Y%S ,xld f.=j ;=, (One Stop Shop) tla kej;=
fiajd ia:dkhla msysgqug ;SrKh lr we;' fuu.ska wjYH lrk ishu wjir .ekSu" ksoyia
lr .ekS yd wkque;Ska fuu.ska bgqlrkq we;' fuu l%shdoduh lk lrkq msKsi wdkhk98

wmkhk md,k fomd;fka;=j" Y%S ,xld m%;s wdh;kh" mdfNda.sl fiajd wldh" foaYSh
wdodh fomd;fka;=j" jdksc fomd;fka;=j" iud. friag%d fomd;fka;=j wd wod<
rdcH wdh;khkays n,h,;a ks,Odka fuu tla kej;= ia:dkfhys fiajhg fhdojkq we;'
596. ;j rg;a NdKav ksYaldIK ldhlaIu;djh by< kexug yd wdodh wysf wjia:d
uqukskau kj;d ug;a Y%S ,xld f.=f ishu ksYaldIK ia:dkhkays kj ialEkska hka;%
i lrkq ,ef' fuh Y%S ,xld f.=f YajdikSh;ajh jehqKq lrkq fkdwkqudkh'
597. f.= lghq;= i`oyd udkj uey;a md,kh lsu i`oyd iy jdKsc myiql jehqKq lsu
i`oyd wdkhk f.= m%ldYk bf,lafg%dksl ud.fhka bm;a lsu 2016 cQks ui isg wdrN
jkq we;' n,h ,nd fokq ,nk rdcH wdh;k Y%S ,xld f.=j iu`. 2016 ckjd 1 k isg
ud..;j inkaO jkq we;'
598. kdia;sh yd IKh je<elau i`oyd o ksoNdjh iy;sl lsu i`oyd o whs;slrejka fkdue;sj
,efnk .ukau yd inkaO lghq;= wlaIKh lsu i`oyd o f.=f iEu nka; .=o
m%foaYhlu CCTV moaO;s l%shd;aul lrkq we;' fuu WmlrKhka Y%S ,xld f.= uQ,ia:dkh yd
inkaO flfrkq we;' 2016 wfm%a,a 1 kg miq l%shd;aul lrkq ,nk nka; .=o wju jYfhka
j. w 50"000 l m%udKhlska hqla; h hq;=h' tfiau kg mj;sk nka; .=oj,o
m%udKh je lsu u.ska fuu m%udK wjYH;djh imQK l< hq;=j we;'
599. 2016 ckjd 1 k isg fudag r: wu;r fldgia" ghs,a yd gh jeks oE wvqfjka bkafjdhsia
lsu je<elau i`oyd kj ;lafiare l%uhla y`kajd fokq we;'
600. Y%S ,xldj wmjH neyer lsf ula u je<elau i`oyd md lrk ,o rEmjdyskS hka;%"
fr fidaok hka;% iy cx.u rl:k wdkhkh lsu 2016 ckjd 1 k isg imQKfhka
;yk lrkq ,ef'
601. f.= lghq;= ukdj ixOdkh lsu i`oyd o wdodh wdrlaId lsf l%ufohla f,i o
wLKavj NdKav wdkhkh lrk wdkhklrejka 2016 ckjd 1 k isg Y%S ,xld f.=f
,shdmx h hq;=h'
602. bfha jrdfha yd .=jkaf;dgqmf,a msys ;Sre n rys; idmamq foaYSh fyda foaYSh yjq,alrejka
iu`. yjq,a jHdmdr moku hgf;a l%shd;aul l< hq;=h' ta wkqj" fuu jHdmdrhg t<ug woyia
lrk foaYSh l%shdlrefjl=g foaYSh yjq,lrefjl= ish hq;=h' foaYSh l%shdlrejkag o tafiauh'
603. wdrlaIs;" f.j;a yd l%udkl+, wmkhk yd m%;ske.; ls myiql u;a lrkq msKsi
l,dmfha wfkla rgj, f.= n,Odkaf.ka ish ks,Odka wmf.a f.= ks,Odka iu`. tlaj
lghq;= lsu

i`oyd tjk f,i b,a,d is' Tjqkaf.a meKSu u; wmkhk yd m%;ske.;

lsf lghq;= lkka l< yels jkq we;'


604. j;udk cd;Hka;r fj<`o lghq;= wjY;djhkag i,k m mj;sk f.= wd{d mk; fjkqjg
kj f.= mk;la md,sfka;=f wkque;shg bm;a lsug lghq;= lrkq ,ef'
ud. wk;=re i`oyd .dia;=
99

605. ud. kh w;HjYH jkakls' ukqIH ; wys u yd foafmd<j,g jk ydksh b;d Yd, jk
w;r cd;sh ork hou remsh,a ,shk j,ska ueksh hq;= f' fuh wkqu; l< fkdyels
;;a;ajhls' fuu miqu hgf;a ud. wk;=rl fmd foam,g isjk ydkshg wu;rj re' 10"000
l jkahla f.h hq;= njg fhdackd lrkjd'
ludka; i`oyd .ekau
606. 2018 jir jk g Y%S ,xldj weianeiagiaj,ska f;dr rgla f,i w;s.re ckdm;s;=ud kgu;a
ksfokh lr we;' f ;;a;ajh hgf;a f.dvke`.s,s jy,j,a i`oyd 2018 jir isg mir
ys;ld jH imhd .ekSug wmg isf' tneka W ksIamdokh .ekau i`oyd W
ludka;lrejkag jir 3 l ld,hla i`oyd wdodh n i`oyd wO n rdu ,nd fokq ,ef'
we. iy mdjyka i`oyd wdkhk n
607. foaYSh ksIamdok wdrlaId lsu i`oyd iy ikakdu iys; ksIamdok ,nd .ekSu w;r iunrj
meje;au i`oyd wmkhk uQ,sl iud. iska wdkhkh lrk

fyda

ksIamdokh lrk iy

foaYSh fj<`ofmd,g imhk we. iy mdjyka i`oyd taldld .dia;=jla wod< h hq;=f
fYaI NdKav noao
608. ri le,s ksIamdok ludka;fha t,j fo u; whlrkq ,nk fYaI fj<|NdKav noao
wvqlsug fhdackd lrkjd'
nyq ldh ks,Odka
609. m%dfoaYSh f,alldhd,j, fiajh lrk WmdOdka nyq ldh ks,Odka f,i wkqhqla; lrkq
,ef' m%dfoaYSh f,al ugf rdcH wdodh tl;= lsf fYaIs; ldhh Tjqkag mejfrkq
we;'
rdcH Kh .ekS
610. wod< rdcH uQ,H rduqj weuqKq IV ys laf' 2015 jIfha ick mk;a flgqmf;a lafjk
2016 uQ,H jIh i|yd wod< jk Kh .ekS iSudj weuqKq III ys laf'
iudma;sh
611. Y%S ,xldf fojk iuq;sjd iu.s rcfha l=,a whjeh fhdackd iuka; jkafka kj
me;slvlska hq;= hymd,khla yd ksoNdjfhka fy" cd;sl wdl m%;sm;a;s iuqphlsks'
wmf.a wkd.;jd m%;sm;a;s u; mdol jQ mrud:hka Y%S ,xldj by< wdl ;,hlg Tijd
;nkq we;af;a wdl mqkfrdaohla iy;sl lrks' fuu fhdackd ;=< wka;.;j we;s hy.=kh
Y%S ,xldf iS; ck fldgilg muKla fkdj iEu iudcuh wdlhlg ys hkq we;s nj
udf.a Yajdihhs' ckjd 29 jk od bm;a l< k ishfha ma,jh ;jrg;a m%jOkh jkq
we;af;a fkdfhla ch.%yK iy iqfYaIS lvb miqlrks'
612. wms b;sydifha wre me;slv ysoka lruq' wu;l l< hq;= oE wu;l lruq' kj oDIahlska
hq;=j wmf.a foaYh lsisjl=g fkdfofjks jk fia f.dvke.Sug lemfjuq' wmsg ta i|yd laula
we;' ka foaYh f.dvke.Sf fufyjr fkdfn iu.sj bgqlsf ld,h t<U we;'
613. wmf.a wNsm%dh wog jvd fyd| fygla ksudKh lsu jk w;r fuu fhdackd imdokfha
odhl jQ w;s.re ckdm;s ffu;%Smd, isfiak ue;s;=udg;a" .re w.ue;s rks,a l%uisxy
100

ue;s;=udg;a" udf.a lek iyDohkag;a uqo,a wud;HdxYfha f,al wdpdh wd't'tia'iur;=x.


uy;d m%uqL ldh uKav,hg;a wfkl=;a ieug;a udf.a lD;{;djh mqo lr'
fkdgq rE f,i klrKh jQ

ka fmr

fuu whjeh fhdackd Y%S ,xldf ish iudc ia:rhka

.%yKh lr .kska ieug m%;s,dN yd wjldYhka Wodlr,kq we;'

wmg fkdfhl=;a

mqrjeishkaf.ka yd wdh;k yryd ,enqKq fhdackd w;ka ie,lsh hq;= m%udKhla fuu whjeh
fhdackdjkag wka;.; fldg we;s w;r wm ta ieuf.a m%;spdr ;=<ska uy;afia u;a jQ njo
i;Hhls'

fuu fhdackd l%shd;aul l< hq;= w;r ta i|yd ieuf.a iyfhda.h yd lemu

wfmalaId flf'
614. wo k f W;a;;r iNdjg imeKs .re ckdm;s;=udg;a" .re w.ue;s;=udg;a" .re
l:dkdhl;=udg;a" udf.a ys;j;a .re lek weu;sjreka we;= .re mlaI kdhl ;=udg;a
ishu .re uka;%S;=uka,dg;a udf.a f.!rjKSh ia;=;sh mqo lr'
udf.a uug f;rejka irK ,efjd'
fohkaf.a by<u wdYsjdofha msysg ,efjd

101

weuqKqu I
wdodh fhdackd -2016 whjeh
fhdackd

re' ,shk

fldgia yqjudre .dia;= wfydais lsu'

(2,500)

bls ludka; wem wruqo,a .dia;= wfydais lsu'

(1,800)

Wmhk g f.f n yd mqoa., wdodh n ixfYdaOkh lsu'

(4,000)

ixia:dms; n ixfYdaOkh lsu'

(6,000)

iar ;em;= u; jk r`ojd .ekSf n bj;a lsu'

(8,000)

uqoaor .dia;= ixfYdaOkh

(3,500)

tl;= l< w.h u; n ixfYdaOkh

(25,000)

cd;sh f.dvke.Sf n ixfYdaOkh

90,000

.dia;= yd wh ls meku $ ixfYdaOkh

75,000

10

iqfLdamfNda.S iy wO-iqfLdamfNda.S jdyk noao wfydais lsu'

(1,500)

11

jrdh yd .=jka f;dgqm, fiajd .dia;= ixfYdaOkh

30,000

12

;Sre n yd fiia n ixfYdaOkh

10,300

13

u;ameka ksIamdok n,m;% .dia;= ixfYdaOkh

14

ld i`oyd ksIamdok n talSh wkqmd;hla y`kajd u'

15

.=jka ixprK .dia;= ixfYdaOkh

2,000

16

,s ixfoaY .dia;= ixfYdaOkh

4,000

17

,s WmlrK" bf,lafg%dksla NdKav yd hka;% i`oyd jk jrdh yd


.=jka f;dgqm, fiajd .dia;= wvq lsu'

(2,000)

18

fudag r: jdyk i`oyd fudapk .dia;= y`kajd u'

18,000

19

uoHidr" fld< iy leisfkda i`oyd 25] l w - n meku'

20 wdl fiajd .dia;= ixfYdaOkh


21

3,000
20,000

2,000
7,000

uoHidr i`oyd jk ksIamdok noq ixfYdaOkh


tl;=j

16,000
223,000

rdcH uQ,H m%;sm;a;s fomd;fka;=j iska ilik ,'

weuqKqu II
102

ho fhdackd - 2016
fhdaackd
c ksIamdokh jehqKq lsu
1
l=vd je iy jd we< ud. m%;sixialrK lssu
2
NdKav .nvd blsu
3
Ys;d.dr blsu
4
jr jrdhkaa mq`M,a lsu
5
lDIs" mY= im;a" iy u;aiH ieliq WoHdk
6
foaYSh lsms ksIamdolhka i`oyd iyk ie,iSu'
7
c, cS j.d WoHdk f.dvke.Su'
8
u;aiH wNsckk myiql jehqKq lsu'
9
,la if;di yryd ka ud iyk ,g fnod yeu'
10
rn i`oyd m%Odk ie,iqu l%h
s d;aul lsrSu'
11
fmd,a j.dj ixjOkh lsu'
12
f;a" rn" iy fmd,a mfhaIK wdh;k jehqKq lsu'
13
iSks yd ;,a mfhaIK wdh;k jehqKq lsu'
14
l=`Mnvq ikaakdulrK m%jOkh
15
l=re` mfhaIK wxYh
16
l=re` ixjOk wldh
17
l=re` inkaOj mqyqKq lsf mdie,
18
cd;sl oHd moku
19
fmdl=re-.udk 2500 jevigyk ^md,sfka;= uka;%Sjrekaf.a uOH.; whjeh
20
m%;smdokhka o we;=,;aj&
wdl l,dm msysgqu'
21
cd;sl mir ixrlaIK jHdmD;s
22
jk cS ixrlaIKh
23
laIq" l=vd iy uOH mudK jHdmdr (MSME) i`oyd Kh wemlr wruqo,
24
m%d:l jHdmdr
25
wd:sl lghq;= i`oyd csg,a ;dlaIKh Nd;h jehqqKq lsu'
26
bv nexl==j
27
.%dh ksjdi
28
bls ludka;fha ksmqK;d ixjOkh
29
ixpdrl wxYfha ksmqK;d ixjOkh
30
MICE if,k Yd,dj
31
.d jrdh fm!rdKsl k.rhla f,i ixjOkh lsu'
32
uQ,H wdh;k m%;sixialrK ldhdxYh i`oyd fldgia m%d.aOkh
33
fcHIaG mqrjeishka i`oyd fmd,S iykdOdrh
34
Y%S ,xld .sKqlrK yd .Kk m%; ilaIK uKav,h Yla;su;a lsu
35
iq/l=m;a ksIaldYkh lsf wdh;kh msysgqu'
36
.=re mqyqKq jevigyk
37
.=rejreka i`oyd ksmqK;d ixjOkh
38
mdie,a i`oyd ikSmdrlaIl myiql
39
mdie,a i`oyd ,s n,h ,ndu'
40
m%d:l mdie,a ixjOkh
41
oa;Shsl mdie,a 1"000 la i`oyd myiql iemhSu'
42
mdie,a 1"360 la i`oyd uQ,sl myiql iemhSu'
43
j;= mdie,a 25 la jehqKq lsu'
44
mdie,aj, oHd wOHdmkh jehqKq lsu'
45
oka; fi!LH myiql jehqKq lsu'
46
uyfmd, Yaaj oHd,h msysgqu'
47
Wifi myiql ,ndoSu yd ,emafgdma mrs.Kl s,oS .ekSug iyh ,ndoSu'
48
md,s yd fn!oaO mYapd;a Wmd wdh;kh
49
Yaj oHd, h;, myiql ixjOkh
50
.Kk wxYfha ksmqK;d ixjOkh
51
jD;a;Sh mqyqKq iy ldl wOHdmkh
52
;reK in, .eka'
53
rer ldkaqlrKh lsf uOHia:dk
54
jl=.vq frday, - fmdf,dkakrej
55
ms<sld frday,a ;=kla msysgqu'
56
wkqrdOmqr" hdmkh" yd l=reKE., frday,a jehqKq lsu'
57
fi!LH ldhuKav, mqyqKq lsu'
58

103

re' ,shk
1,000
2,000
1,000
2,000
750
100
1,000
100
100
300
100
250
200
100
150
50
50
50
50
21,000
200
2,000
1,000
500
2,000
10,000
500
4,500
500
100
3,000
500
10
1,500
100
500
1,000
2,000
4,000
2,000
10,000
15,000
30,000
250
450
250
3,000
300
500
6,000
30
3,000
3,000
6,500
2,000
3,000
3,000
250

59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114

Y%S chjOkmqr frday, m%;sixialrKh lsu'


Y%S chjOkmqr frdayf,a fyo mdie, jehqKq lsu'
wd>d; frda. ksjdrK uOHia:dk f.dvke.Su'
fvx.=" ksoka.; jl=.vq frda. iy ms<sld inkaO mfhaIK
kj fidhd .ekS f.j;a lsf l%ufohla ia:dms; lsu'
keKi, uOHia:dk jehqKq lsu'
nqoauh foam, whs;Ska
fcHIaG mqrjeis cd;sl iNdj
cd;sl <udrlaIK wldh
<ud iq/l= mqyqKqj i`oyd ms<s.ekSf l%ufohla ia:dms; lsu'
fmd,sia ia:dk msysgqu'
r:jdyk fmd,sisfha mqyqKqj i`oyd
Y%S ,xld fmd,sisfha jegqma Iu;djhka ksjer lsu
Y%S ,xld fmd,sisfha cd,.; ikaksfok myiql jehqKq lsu'
,la if;di NdKav fnodyef cd,h jehqKq lsu'
foaYSh wdodh" iqrdn" ;eme,a fomd;fka;= iy cd;sl f,d;/hs uKav,h i`oyd kj
f.dvke.s,s b lsu'
rdcH wxYfha .KldldrSjreka i`oyd jD;a;Sh iqiql ,ndu'
fYaI ldhhka ms<sn`o wud;HdxYh i`oyd m%;smdok ie,iSu'
foaY ; ldhh uKav, ks,Odkaf.a orejka i`oyd wOHdmk myiql ie,iSu'
cQ,s jclhka i`oyd tlajr ,ndfok ukdj i`oyd
Wid mmd,k lghq;= jehqKq lsu
kS;suh m%;sixialrK
wlrK mqyqKq wdh;k jehqKq lsu'
f;dr;=re ;dlaIKh inkaO ikakdulrK m%jOk jevigyk
;%Sfrdao r: bkaOk Nd;fhka ,sn, Nd;hg mj;kh lsu i`oyd fmd,S iykdOdr
ud. ;onoh l<ukdlrKh lsu i`oyd wdf;l l%uhla y`kajdu
le,Ksje,s h ud.h
h yd nia m%jdyk myiql jOkh lsu i`oyd
hdmkh h ud.h jehqKq lsu'
bkahdkq id.r iuqSh lghq;= iud.u
ldl WoHdk iy lDIs ;dlaIKh jehqKq lsu'
uydud. cd,h ixjOkh lsu'
fldgd mdf isg lvqfj, olajd jQ by<ska .ukalrk uydud.h
jrdh msiq ud.h
W;=re - kef.kysr wf.S ud.h
c,.; .ukd.uk
hdka Th jHdmD;sh
uy k.r ixjOkh yd niakdysr m<d;a ixjOkh
kd.l ixjOkh
olaIsK ixjOkh
jhU ixjOkh
mqnqouq fmdf,dkakrej jevigyk
W;=re yd kef.kysr ixjOkh
j;= hs;, myiql ixjOkh
m<d;a md,k wdh;k Yla;su;a lsu
l,dlrejka i`oyd Y%du jegqma fhdackd l%uhla we;s lsSf uQ,sl m%d.aOkh
Exim nexl= i`oyd uQ,sl m%d.aOkh
l%Svd ixjOkh
Y%S ,xld m%;s wdh;kh iy ludka; ;dlaIKsl wdh;kh Yla;su;a lsu
iajNdl wdmod i`oyd rlaIKh
m%;sm;a;s imdokh yd Yaf,aIK
w,a,ia yd IK uIK fldIka iNdf myiql jehqKq lsu
ldl l,dm ixjOkh lsu
cx.u frday,a
md,sfka;= uka;%Sjrekaf.a YlH;d ixjOkh - f' wd' chjOk flakah
md,sfka;= lghq;= m%;sjHqy.;lrKh lsu
tl;=j

cd;sl whjeh fomd;fka;=j iska ilik ,'

104

1,500
2,500
5,000
250
100
100
100
10
100
50
1,000
100
3,000
250
1,000
2,000
50
150
150
500
500
500
500
100
50
500
1,500
1,000
200
50
500
15,000
10,000
4,000
1,000
250
1,000
10,000
2,500
1,000
2,500
10,000
14,000
1,000
1,500
25
50
1,000
200
300
200
500
700
200
50
250
253,325

weuqKqu III
o< Kh .ekSf wjYH;d -2016
^.sKqlrK lghq;= i`oyd m%;smdok&
whs;uh

re' ,shk

uq`M wdodh ,e iy m%odk

2,005

Kh wdmiq f. o we;=<;aj uq`M f.

3,389

w;a;sldr .sKq lghq;= i`oyd m%;smdok

5
80

wjodk i`oyd fjkals


rdcH jHdmdrj, fYaI m;% m%;sjHqy.; lsu i`oyd ne`lr ksl=;=j

120

wkfmalaIs; j.lS i`oyd fjka ls

30

foaYSh Kh iq/l=m;aj, fmd;a w.h i`oyd .e,mq

80
1,699

rdcH .sKq i`oyd uq`M Kh .ekSf wjYH;djh

649

thska iuia; Kh wdmiq f.

cd;sl whjeh fomd;fka;=j iy NdKavd.dr fufyhq fomd;fka;=j


iska ilik ,'

weuqKqu IV

105

whjeh idrdxYh (2012-2016)1,2


whs;uh

2012

2013

2014

2015

uq`M wdodh iy m%odk


uq`M wdodhu
n wdodhu
wdodh n
NdKav yd fiajd u; n
foaY fj<`odu u; n
n fkdjk wdodhu
m<d;a iNd n wdodhu ^rcfha wdodh mejre o
we;=<m%;aoh
&
dk
uq`M hou
j;k hou
jegqma yd f;k ^m<d;a iNd o we;=<;aj&
fjk;a NdKav yd fiajd ^m<d;a iNd o we;=<;aj&
fmd<S f.
iykdOdr iy mejre
rdcH wdfhdack
wOHdmk iy fi!LH
h;, myiql
wfkl=;a
wdodh w;sla;h ^&$ ys`.h ^-&
m%d:l w;sla;h ^&$ ys`.h ^-&
whjeh w;sla;h ^&$ ys`.h ^-&
uq`M uQ,Hkh
uq`M foaY uQ,Hkh
o< foaY Kh .ekS
jHdmD;s iy jevigyka Kh
foaY jdKsc Kh
Kh wdmiq f.
uq`M foaYSh uQ,Hkh
nexl= fkdjk uQ,Hkh
NdKavd.dr ,am;a iy ne`lr u; foaY
wdfhdacnexl=
kh Kh .eks
wdodh iy m%odk $o'foa'ks' ^]&
uq`M wdodhu $o'foa'ks' ^]&
n wdodhu$o'foa'ks' ^]&
n fkdjk wdodhu$o'foa'ks' ^]&
m<d;a iNd n wdodhu ^rcfha wdodh mejre o
we;=<m%;aojdk
& o'foa
'ks'ks
' ^]&
$o'foa
' ^]&
uq`M hou $o'foa'ks' ^]&
j;k ho$o'foa'ks ^]&
fmd<S fkdjk$o'foa'ks' ^]&
fmd<S$o'foa'ks' ^]&
rdcH wdfhdack$o'foa'ks' ^]&
wdodh w;sla;h ^&$ys`.h ^-&$o'foa'ks'^]&
m%d:l w;sla;h ^&$ys`.h ^-&$o'foa'ks'^]&
whjeh w;sla;h ^&$ ys`.h ^-&$ o'foa'ks'^]&
rdcH uQ,H m%;sm;a;s fomd;fka;=j iska ilik ,'
1
m<d;a iNdj,g mejrE wdodh iy ho o we;=<;aj

1,118
1,102
909
173
520
217
143
50
16
1,607
1,181
386
135
408
251
444
46
398
-18
-80
-80
-489
489
181
365
235
130
-184
308
71
106
132
12.8
12.6
10.4
1.6
0.6
0.2
18.4
13.5
8.8
4.7
5.1
-0.9
-0.9
-5.6

1,204
1,188
1,006
206
572
228
132
51
16
1,720
1,256
432
104
444
276
481
56
425
-17
-68
-72
-516
516
68
179
187
-8
-111
448
95
56
297
12.6
12.4
10.5
1.4
0.5
0.2
17.9
13.1
8.5
4.6
5.0
-0.7
-0.8
-5.4

1,264
1,254
1,050
198
616
236
145
59
9
1,855
1,382
486
141
436
318
487
78
408
-14
-128
-155
-591
591
212
329
246
83
-118
380
252
1
127
12.3
12.2
10.2
1.4
0.6
0.1
18.0
13.4
9.2
4.2
4.7
-1.2
-1.5
-5.7

1,478
1,468
1,284
249
786
248
126
58
10
2,153
1,648
615
163
492
378
517
98
419
-12
-180
-183
-675
675
156
453
258
195
-297
519
110
90
319
13.1
13.0
11.4
1.1
0.5
0.1
19.1
14.6
10.2
4.4
4.6
-1.6
-1.6
-6.0

re' ,shk
2016
whjeh
2,047
2,032
1,584
233
993
358
378
70
15
2,787
1,928
658
313
520
437
868
210
658
-9
104
-220
-740
740
183
519
309
210
-336
557
275
100
182
16.4
16.3
12.7
3.0
0.6
0.1
22.3
15.4
11.3
4.2
6.9
0.8
-1.8
-5.9

kdl wdodh iy ho o we;=<;aj

weuqKquV

106

;dlaIKsl igyka
whjeh fhdackd - 2016 nlrKh
1
wdodh noao ^2006 wxl 10 ork foaYSh wdodh mk;g ixfYdaOk&
1'1
n iyk
1'1'1
lDIsludka;h
1'1'1'1
iud.ula iska lDIsldl c iy frdamK jH ixjOkh
lsu(
lDIsldl c iy frdamK jH rg;=< ixjOkh lsfuka
,nk ,dN iy wodh u; f.h hq;= noao jir 5 la i`oyd
ishhg 50 lska wvq flf'

^16 wd j.ka;sh ixfYdaOkh lrkq ,ef&


1'1'1'2

x c, ;dlaIKh yrs;d.dr ;dlaIKh iy je M,odjla


,ndfok c(
lDIsldl x c, ;dlaIKh yrs;d.dr ;dlaIKh iy je
M,odjla ,nd fok c Nd;h u.ska iud.ula ,nk ,dN iy
wdodh u; f.h hq;= noao jir 5 la i`oyd ishhg 50 lska
olajd wvq flf'
fuu ldhh i`oyd y;d.dr ;dlaIKh" x c, ;dlaIKh iy
je M,odjla ,nd fok c hkak i`oyd ksjpkhla ,nd fokq
,ef'&

^foaYSh wdodh mkf;a wod< Odk ixfYdaOkh lrkq ,ef'&


1'1'1'3

m<;=re iy t<j wdY%s; ludka;


m<;=re iy t<j ka lsu i`oyd fhdod .kq ,nk
hkaf;%damlrK w;am;a lr .ekSf msjeh tu hkaf;%damlrK
u; laIh ukd ,nd.ekSug we;s yslug wu;rj iqiql ,nk
f.ula f,i i,lkq ,ef'

^25 jk j.ka;sh iy 34 jk j.ka;sh ixfYdaOkh lrkq ,ef&


1'1'2

laIq iy l=vd mudK jHdmdr ixjOkh


1'1'2'1

fm!oa.,sl fldgia wruqo,a fyda wjodk m%d.aOk iud. iska


fld<U fldgia yqjudref l=vd yd uOH mudK jHdmdr
uKav,fhys ,shdmx we;s" l=vd yd uOH mudK jHdmdr
fj<od lsf ugug by< kexu i`oyd wruqo,a iemhSfuka
,nk ,dNh u; f.h hq;= noao jir myl ld,hla i`oyd
ishhg 50 lska wvq flf'

1'1'2'2

l=vd yd uOH mudK jHdmdr iska wfhdackh lsfuka k


lrk ,o m%foaYhl wdrN lrk ,o l=vd yd uOH mudk
jHdmdrhl ^mj;sk jHdmdrhla lefuka fyda m%;sksudKh
lsfuka msysgqjkq fkd,enqjd jQ&,dN iy wdodh u; f.h hq;=
noao jir 3 la i`oyd ishhg 50 lska wvq flf'

fuu ldh i`oyd zzl=vd iy uOH mudK jHdmdrZZ iy zzwjodk m%d.aOk


iud. yd fldgia wruqo,aj, l%shdldrl y`kd.ekSuZZ ksYa;j i`oyka
lrkq ,ef'
1'1'3

ludka; i`oyd .eka (


r;= ue fhdod .kska foaYShj ksIamdokh lrkq ,nk W u; ,nk ,dN
iy wdodh u; f.h hq;= noao jir 3 la i`oyd ishhg 50 lska wvq flf'

1'1'4

fjk;a wxY i`oyd n iyk


1'1'4'1

my; i`oyka l%shdldrl i`oyd h ;eke;af;l=g ,efnk


,dN iy wdodh u; f.h hq;= noao jir 5 la i`oyd ishhg
50 lska wvq flf'
107

(i)

(ii)
(iii)

1'2

jeyshka fyda l=vd <uhskaf.a /ljrKh uQ,sl


lrf.k cd;Hka;r ms<s.;a mdGud,djka fyda
mqyqKq jevigyka l%shd;aul lrkq ,nk wOHdmk
wdh;khla meje;au
jeuy,a mqoa.,hska i`oyd ksjdi myiql
iemhSf ksr; u
rch iu`. tlaj rdcH wxYfha ks,Odka i`oyd
ksjdi tallhka blsu iy lsKSu

1'1'4'2

h iud.ula fYaIfhka ia:dms; lr we;af;a /ia"


.eka" iuq iy m%oYk ioyd jk g tys ,dN iy
wdodh u; f.h hq;= noao" tu iud.u jdKscH lghq;=
wdrN lrkq ,nk jIfha isg jir 5 la i`oyd ishhg 50
lska wvq flf'

1'1'4'3

kg mj;akd ludka;Yd,djla 2016 wfm%a,a 1 jk osk isg


klrKh lsrSu ;=<ska jirla ;=,
kj /lshd wjia:d
W;amdokh lsu i`oyd mq,a lsula lrkq ,nk iud.ulg"
tu mq,a lsu u; we;sjk wdfrdams; ,dN iy wdodh u;
f.h hq;= n wkqm%udKh ishhg 50 lska jir 3 la i`oyd wvq
flf'
fuu ldhh i`oyd wjYH kskdhl ksYa;j i`oyka lrkq
we;'

1'1'4'4

cd;sl Yaj oHd,j, mfhaIK islsug wkq.%dyl;ajh


oelau ;=<ska rf Wiia wOHdmkfha ma,h fjkila we;s
lsug fldgialrejkajk ;eke;a;kayg" tu wkq.%dyl;ajhg
wod,j mfhaIK iy ixjOk i`oyd fokq ,nk ishhg
;=kaishhl ho wvq lsu mq,a lrkq ,ef'

1'1'4'5

bls ludka;h
uqyqje,s msis lsu i`oyd wjYH jk hkaf;%damlrK w;am;a
lr .ekSf msjeh tu hkaf;%damlrK u; laIh ukd ,nd
.ekSug we;s yslug wu;rj iqiql ,nk f.ula f,i
i,lkq ,ef'

wdfhdack .eka
1'2'1

kj foaY uqo,a yqjudre l<ukdlrK mk;


foaY wdfhdack i`oyd myiql ie,iSu i`oyd foaY uqo,a yqjudre
l<ukdrlK mk; kka kj mk;la y`kajd fokq ,ef'foaY uqo,a
.,dtaug myiql ie,iSu iy tu wdodh"wdodhnoafoka ksoyia lsu
i`oydfoaYSh wdodh mk; ^wjYH wjia:dj,& ixfYdaOk lrkq ,ef'

1'2'2

Y%S ,xldf mqrjeisfhl= fkdjk mqoa.,hl= fyda foaYSh iud. iska rg


;=<g lrkq ,nk fm%aIKhka u.ska ,ehsia;=.; fldgiaj, wdfhdackh
lsfuka ,efnk ,dNdxY wdodhu wdodh noafoka ksoyia lrkq ,ef'

1'2'3

miq.d l,dmhl lrkq ,nk wdfhdack fjkqfjka n iyk


2015 y`kajdfok ,o kg mj;sk n iyk fjkqjg my; i`oyka kj n
iyk y`kajd fokq ,ef'
h miq.d l,dmhl msysgq jQ ksIamdok lghq;= i`oyd ^u;ameka fyda
fld< mok lr.;a ksIamdokhka yer& fyda fiajd iemhSu i`oyd jk
kj iud.ul we'fvd, ,shk 10 lg fkdwvq wdfhdackhla fyda kj
/lshd wjia:d 500 la ^kj fiajl w:idOl wxl iys;j& Wmoaojk
ksIamdolfhl= fyda fiajd imhkafkl= jk kj iud.ul ^kg mj;akd
iud.ula lefuka fyda m%;sksudKh lsfuka msysgqjkq fkd,enqjdjQ& ,dN
108

iy wdodh u; f.h hq;= wdodh noao" ta iud.u jdKsc lghq;= wdrN


lrkq ,nk jIfha isg jir 5 la i`oyd ishhg 50 lska wvq flf'
kj /lshd wjia:d 800 la Wmoaojkafka k tu iyk ld,h jir 8 la olajd
iy wdfhdackh fkdao WoHdk i`oyd k jir 10 la olajd > flf '

^n wkqmd;h ixfYdaOkh lsu u; ;j rg;a wod, fkdjk neka 59t"


59ta" 59T hgf;ajk n iyk bj;a flfrkq we; '&
1'2'4

foaYSh wdodh mkf;a 59wE j.ka;sh hgf;a fld<U fldgia yqjudref


,ehsia;=.; lr we;s iud.j,g wod< n wkqm%udKh ishhg 50 lska wvq
lsug kg mj;sk ksh; ld,h jk 2017 wfm%a,a 1 jk kg fmr hkak
mq,a lsfuka my; m > lrkq ,ef'
(i). fld<U fldgia yqjudref ,ehsia;=.; lr jir 2 la olajd fyda
(ii). foaY fldgia yqjudrejl ,ehsia;=.; lr jir 3 la olajd

^59 wE j.ka;sh ixfYdaOkh lrkq ,ef&


1'2'5

rch iska fldgia mj;ajdf.k hkq ,nk f;a fyda rn j.d lrkq ,nk
iud.ul ,dN iy wdodh 2016 wfm%a,a 1 jk k isg wdrN jk jir 2 la
i`oyd wdodh noafoka ksoyia f'

1'2'6

n rdu iy ksoyia ls
(i).zkj wdfhdackZ u; wdrNjk Wmdh ud. ixjOk jHdmD;s i`oyd kj
mk;la y`kajd fokq ,nk w;r kg n iyk mj;akd jHdmD;s
inkaOfhka Wmdh ud. ixjOk jHdmD;s mk; l%shd;aul f'
(ii).h wdfhdackhla i`oyd n iyk ,ndf uqo,a wud;Hjrhd iska
ksl=;a lrkq ,nk ksfhda. j,g wkqj uqo,a wud;HdxYfhaa
iqmlaIdj iy wlaIKh hgf;a tu iyk ,ndfokq ,ef'
wdfhdack uKav,h iy foaYSh wdodh fomd;fka;=j kj n
rdu m%odkh fkdlrk w;r n rdu inkaOfhka myiql
ie,iSu iy l%shd;aul lsu muKla is lrkq ,ef'

1'3

fjk;a ixfYdaOk
1'3'1
rlaIK iud. i`oyd l<ukdlrK ho hkak ksjpkh lrkq ,ef'
1'3'2

;dlaIKsl hqKqjla fyda M,odhS;d jOkhlg wod< jk njg ikd:


lrkafka k muKla mfhaIK iy ixjOkh i`oyd jk hofuka ishhg
300 lg iudk uqo,la wvq lsu bv fokq ,ef'

^25 iy 92 jk j.ka;s ixfYdaOkh lrkq ,ef&


1'3'3

foaY Kh uqo,la u; fmd,S wdodhu ksoyia lsu foaY nexl=jlska fyda


foaY uQ,H wdh;khlska ,nd .;a foaY Kh uqo,aj,g iSud flf'

^ 9 jk j.ka;sh ixfYdaOkh lrkq ,ef&


1'3'4

we;e ,dNdxY wdodh noafoka ksoyia lsu n rdu ld,h wjika fuka
miq bj;a lrkq ,ef'
^10 jk j.ka;sh ixfYdaOkh lrkq ,ef&

1'3'5

2016 wfm%a,a 1 kg fyda tkg miqj jk h ;lafiare jIhla i`oyd h


;eke;af;l= iska f.ug hg;a wdodh noaog jvd je m%udKhla f.jd
we;s wjia:djl " wdmiq f.ug ysl mEu l< ;lafiare jIfha
^jd;dj iu`.& isg jI 3 la we;=,; wjika l< hq;= f' tfia
fkdjqjfyd;a " tu wdmiq f.u wkd.;fha f.h hq;= wdodh n j.lSula
i`oyd ys, lsug bv h hq;=f' ^mkf;a wod< j.ka;s ixfYdaOkh flf&

1'3'6

n whls iy n f.jkakka iy n jD;a;slhka jd;d iemhSug wod<


jxpdjka inkaOfhka lafjk Odk Yla;su;a lsug ixfYdaOkh
lrkq ,nk w;r mejre ," ksis m ia:dms; lsu i`oyd wod< oKavk
109

Odk y`kajd fokq ,ef'


^wod, j.ka;sh ixfYdaOkh lrkq ,ef &
1'3'7

RAMIS l%shd;aul lsug wod< ixfYdaOk ^wjYH m&ia:dms; lrkq ,ef'

1'3'8

mkf;a 107 jk j.ka;sh hgf;a zwkqu; .KldldjrhdZ


hk
w:ksrEmkhg
zY%S
,xld
.KldlrK
Ys,amSh
wdh;kfha
.Kldldjrfhl= we;=,;a lsfuka l< mq,a lsu" tu idudlhd iska
lrkq ,nk .Kk mrdih remsh,a ,shk 100 fkdblaujk msjegqula iy
wod< mqoa.,hd tu ldhh lsu i`oyd wjYH ksmqK;djh we;s njg ksh;
kshduk hdka;%Khla we;s lsu ;=<ska flduidia ckrd,ajrhd iEySulg
m;a u i`oyd jk wod< Odk ieliSu i`oyd kej; i,ld n,kq ,ef'

^107 jk j.ka;sh ixfYdaOkh lrkq ,ef'&


1'3'9

foaYSh .kqfokq inkaOfhka jk mejre ,ir, lrkq ,nk w;r


wkqnoaO msjeh ms<sn`o i,ld n,d mejre , inkaO Ih m:h ksYaph
lrkq we;'

^104 iy 104 w j.ka;Ska ixfYdaOkh lrkq ,nk w;r wod< .ei


ksfokh m%ldYhg m;a lrkq ,ef'&

1'4

1'3'10

remsh,a ,shk 25 la fyda Bg jefhka n f.jkq ,nk mqoa.,hka i`oyd


fYaI jrm%ido m%odkh lrkq ,nk w;r tu jrm%idohka .ei ksfokhla
u.ska u;a lsu i`oyd wod< m%;smdok foaYSh wdodh mk;g we;=,;a
lrkq ,ef'

1'3'11

nexl= fyda uQ,H wdh;k taldnoaO lsf l%shdj,sh hgf;a h nexl=jla fyda
h uQ,H iud.ula iska w;alr .ekSf fyda taldnoaO lsf msjeh
jYfhka ork ,o houla th tu nexl=f fyda uQ,H iud.f houla
f,i i,ld bvfokq ,nk neka iqiql ,nk f.ula f,i bvug
lrk ,o ixfYdaOkh bj;a lrkq ,ef'
^w;S;hg n,meje;afjk m 34 jk j.ka;sh ixfYdaOkh flf&

wdodh noao ir, lsu


wdodh n jHqyh ir, lsu ioyd my; lafjk mshjr .kq ,ef'
n wkqm%udK ishhg 15 l iu; n wkqm%udKh iy ishhg 30 l by<
(i)
n wkqm%udKh f,i n wkqm%udKh follg iSud flf'
^w&my; i`oykajk by< wkqm%udKh ^ishhg 30& wod< jk ,dN iy
wdodh yer wksl=;a ishu wxY ishhg 15 l iu;
wkqm%udKhlg hg;a f'
Tgq yd iQ l%Svd
u;ameka
fld<
nexl= yd uQ,H jHdmdr ^rlaIK" l,an iy wdY%s; l%shdldrl
we;=,;aj&
ksIamdokh iy fiajd iemhSu yer wfkl=;a fj<`o l%shdldrl
^wd& n ksoyia ukdj jirlg re' ,shk 2'4 la ^uilg re' 200"000&
olajd je lsu u.ska ;ksmqoa.,hka i`oyd wod< jk wkql%l n
wkqm%udK bj;a lrkq ,nk w;r n ksoyia ukdj blaujk wdodhu
ishhg 15 l iu; wkqm%udKhg noaog hg;a f'
^we& by; lafjk ixfYdaOk Wmhk g f.ug hg;a fiajd
kshqla;slhka iy iajhx /lshd kshqla;slhka hk fomsigu iudk
f,iwod< f'
^wE& n ksoyia ukdj ie,ls,a,g f.k" ;ks mqoa.,hka iy mqKHdh;k
inkaOfhka
fjf<odulska"
jHdmdrhlska"
jD;a;shlska
fyda
/lshdjlska orkq ,nk mdvq yer ^iSudjkag hg;aj&tl;= jHjia:dms;
wdodhfuka yd ;lafiare jk wdodhfuka wvq ls lsisjla bv fokq
fkd,ef'
110

^b&

my; oelafjk wdodhu yer wfkl=;a fiajdkshqla;s wdodh i`oyd


mkf;a 8 jk j.ka;sfha olajd we;s ksoyia ls bj;a lrkq we;'
rcfha fiajlhkag taldnoaO wruqo,lska f.jkq ,nk Y%du jegqma
yd Y%du m%;s,dN"
Y%S ,xldfjka msg; /lshdjlska" foaY jHjydr uqo,ska ,nk bmhS"
Y%S ,xldjg fm%aIKh lrkafka k"
rdcH ;dka;%sl ; uKav, fyda rdcH ;dka;%sl ksfhda;hska"
fiajfhka bj;a f ksoyia lrkq ,nk w: idOl wruqo,a
fYaIh"
/lshdj wysf ,nk jka ^fldkafoaisj,g hg;aj&
ishu uqo,auh yd uqo,a fkdjk m%;s,dN" ^fiajd kshqla;sfhka ,nk
m%;s,dN fia i,lkq ,nk& n ksoyia ukdj blau jkafka k noaog hg;a
f'
^B&

tla fiajdfhdaclhl=g hg;g jvd je fiajd fhdaclhska .Kkla


hgf;a
fiajd
kshqla;sfhys
fhfok
wjia:djltu
fiajd
kshqla;slfhka ,nk wdodh ishhg 15 l iu; wkqm%udKhg noaog
hgf;a f'

^W& yjq,a jHdmdr i`oyd jk noao ta wkqj .,mkq ,ef'


^W!&

nexl= yd uQ,H wdh;j, mj;ajdf.k hk ;ekam;= u; ,efnk


fmd<sfhka wh lrkq ,nk ishhg 2'5 l r`ojd .ekSf noao bj;a
lrkq ,nk w;r tu wdodhu tl;= jHjia:dms; wdodhf fldgila
f,i i,lkq ,ef'

^t&fcHIaG mqrjeishka ^jhi wjqre 60 g je& iska nexl= yd uQ,H


wdh;kj, mj;ajdf.k hk ;ekam;=j,ska ,nk fmd<S wdodhu u;
jk ksoyia lsu fjkia fkdf'
^ta& mkf;a 95 jk j.ka;sfhys i`oyka Y%S ,xldfjka msg; h mqoa.,hl=g
Woa.;jk fmd<S wdodhka ishhg 15 l wkqm%udKh u; r`ojd .ekSf
n wvq lrkq ,nk w;r th Y%S ,xldf wdKavqj iu`. we;s lr.;a
oa;aj nlrKh je<elaf .siqula we;ak tys i`oyka
wkqm%udKhg hg;aj is lrkq ,ef'
wod< Odk iy n wkqm%udK Wmf,aLk ixfYdaOkh lrkq ,ef'
(ii)

7 jk j.ka;sh hgf;a i`oyka iuyr wdh;k i`oyd ,nd ;snQ ksoyia


ls yd 13 jk j.ka;sfha i`oyka O ksoyia ls bj;a lsu i`oyd
wjYH ixfYdaOk lrkq ,ef'
^w&

wdh;ksl ksoyia ls bj;a lsu


- cd;Hka;r wdh;khla ,nk ,dN iy wdodh u; jk
ksoyi uyckhdf.a fyda fjk;a wdldrhlska wh lrkq
,nk h .dia;=jla fyda odhl uqo,la jk uQ,dY%hla u;
fkdjk ,dN iy wdodh u; muKla wod< f'
- h rcfha fomd;fka;=jla" foaY wdKavqjla" Yaj
oHd,hla" iuQmdldr i;shla" wdfhdack uKav,h" uQ,H
uKav, we;=j Y%S ,xld uynexl=j" mqKdHh;k
^fldkafoaisj,ghg;aj& fyda rcfha iydh we;s mdi,a yer
foaYSh wdh;khla u; kg mj;sk n ksoyi bj;a flf'
^7 jk j.ka;sh ixfYdaOkh flf'&

^wd&

wdodh noafoka O ksoyia ls bj;a lsu


my; i`oyka jk ksoyia ls bj;a lrkq ,ef'
Y%S ,xldf h jrdhla blsu i`oyd jQ jHjdihlska h
111

;eke;af;l=g Woa.;jk fyda Wm; jk ,dN iy wdodh


h l%Svd mshla" l%Svdx.khla fyda l%Svd ixlSKhla
mmd,kh lsfuka h ;eke;af;l=g ,efnk fyda
Wm; jk ,dN iy wdodh
iSudiys; Y%S ,xlka .=jka fiajd iud.ug fyda iSudiys;
yska,xld ^mqoa.,sl& iud.ug" tu iud.f fYaI
wjYH;djhka wkqj m.Kl uDldx. mdh i`oyd
,nd u u; Y%S ,xldfjka msg; h iud.ulg yjq,a
jHdmdrhlg fyda fjk;a mqoa., uKav,hlg lrkq ,nk
f.ulg wod<j ,efnk fyda Wm; jk ,dN iy
wdodh u; tu rfgys f.h hq;= noao i`oyd iykhla"
Y%S ,xldj yd tu rg w;r n,d;aul jk oa;aj nlrKh
je<elau i`oyd jk .siqula fkdmeje;au u;
fkd,efnkafka k fyda tu wfkla rfgys tu fiajd
iemhSu fjkqfjka noaola f.ug fkdue;s k
h ;eke;af;l= fyda yjq,a jHdmdrhla iska Y%S ,xldf
h jrdhla ;=< tys iSudj we;=<; h jHdmdrhla
lrf.k hk w;r;=r bgq lrkq ,nk lsish fiajdjlska
,nk ,dN iy wdodh

Y%S ,xldf h jrdh mhka;hla l%shd;aul lsu i`oyd jQ


h jHjidhlska h ;eke;af;l=g Woa.;jk fyda Wm;
jk ,dN iy wdodh
^13 jk j.ka;sh ixfYdaOkh flf&
2

tl;= l< w.h u; noao ^2012 wxl 14 ork tl;= l< w.h u; n mk;g ixfYdaOk&
2'1
kg mj;sk ;ks n wkqm%udKh ldKav ;=kla olajd ixfYdaOkh flf'
ishhg 0" ishhg 8 l iu; wkqm%udKh iy ishhg 12'5 l by< wkqm%udKh
NdKav wmkhk iy foaY uqo,ska f. ,nk Y%S ,xldfjka msg;g fiajd iemhSu ishhg 0
fiajd wxYh - ishhg 12'5
NdKav ksIamdokh fyda wdkhkh - ishhg 8 ^fhojq n iSud Wmu iSud lsug
hg;aj&
2'2

,s ixfoaY WmlrK yd hkaf;%damlrK ;U lo we;=,;aj ,s ixfoaY fiajd


i`oyd jk Wiia ;dlaIKsl WmlrK wdkhkh iy iemhSu u; j;udkfha ,nd
we;s ksoyia ls bj;a flf'

2'3

f;d. iy is,a,r fj<`odu ^ksIamdolhka fyda wdkhklrejka iska lsKSu yer& tl;=
l< w.h u; noafoka bj;a lrkq ,ef'

2'4

kg mj;sk iSudj ld;=jlg re' ,shk 3 fyda jirlg re' ,shk 12 olajd
ixfYdaOkh flf'

cd;sh f.dvke.Sf noao ^2009 wxl 9 ork cd;sh f.dvke.Sf n mk; i`oyd ixfYdaOk&
3'1

cd;sh f.dvke.Sf noao i`oyd kg mj;sk wkqm%udKh ishhg 4 olajd ixfYdaOkh


flf'

3'2

my; lafjk NdKav iy fiajd i`oyd kg mj;sk ksoyia ls bj;a flf


- ,s ixfoaY fiajd
- ,s n,h iemhSu
- ,sysis f;,a

3'3

kg mj;sk iSudj ld;=jlg re' ,shk 3 olajd ixfYdaOkh lrkq ,nk w;r"
foaYSh ,.;a lDIsldl ksIamdok lsKSug iQodk lsu i`oyd yer ld;=jlg
112

re' ,shk 25 l iSudj bj;a lrkq ,ef'


4

fldgia yqjudre noao ^2005 wxl 5 ork uqo,a mkf;a II jk fldgi i`oyka ixfYdaOkh&
2016 ckjd 1 jk k isg fldgia yqjudre noao bj;a lrkq ,ef'

bls ludka; wem wruqo,a noao - ^2005 wxl 5 ork uqo,a mkf;a II jk fldgi
ixfYdaOkh &
2016 ckjd 1 k isg bls ludka; wem wruqo,a noao bj;a lrkq ,ef'

iqfLdamfNda.S yd wO iqfLdamfNda.S fudag jdyk noao ^1995 wxl 16 ork uqo,a mkf;a II jk
fldgi ixfYdaOkh lsu&
2016 wfm%a,a 1 jk k isg iqfLdamfNda.S yd wO iqfLdamfNda.S fudag jdyk noao bj;a lrkq
,ef'

Tgq yd iQn ^1988 wxl 40 ork Tgq yd iQ n mk;g ixfYdaOk&


leisfkda fkdaoYd,j,g we;=,ajk iEu mqoa.,fhl=f.kau wh lrkq ,nk
(i)
we'fvd, 100 l .dia;=j bj;a lrkq ,ef'

(ii)

refkda jHdmdrh mj;ajdf.k hdu fjkqfjka jdIslj wh lrkq ,nk re'


,shk 200 l .dia;=j jIhlg re' ,shk 5 la olajd wvq flf'

(iii)

leisfkda jHdmdrh mj;ajdf.k hdu fjkqfjka jIhlg wh lrkq ,nk re'


,shk 200 l .dia;=j re' ,shk 400 la olajd je flf'

(iv)

w;=re whjefhaoS mkjk ,o tlajrla muKla f.h hq;= leisfkda ludka; noao
fkdf.u fyda f.u meyer yeug wod, h l%shdjla inkaOfhka tu
jHdmdrfha wOHlaIljreka fyda fldgialrejka mqoa.,slj j.lSug hg;a lsu
i`oyd uqo,a mk; ixfYdaOkh lsu'

wdl fiajd .dia;= ^2006 wxl 13 ork wdl fiajd .dia;= mk;g ixfYdaOk&
,dN ,nk jHdmdr i`oyd j;udkfha mj;sk ksoyi bj;a flf'
(i)
j;udkfha mj;sk jIhlg f.h hq;= noafoa Wmu iSudj jk re' ,shk 120
(ii)
bj;a flf'
n wkqm%udK ishhg 0'25 isg ishhg 0'5 olajd je flf'
(iii)
2016 wfm%a,a 1 jk k isg f.h hq;= wdodh noaog ys, lsu i`oyd f.jk ,o
(iv)
wdl fiajd .dia;=j bhg f.k hd yels ld, iSudj jk jir 5 l ld,h jir
3 la olajd wvq flf'
^wdl fiajd .dia;= mkf;a wod< Odk ixfYdaOkh flf&

wdl fiajd .dia;= mkf;a wod< j.ka;s ixfYdaOkh flf'


9

iqrdn
u;ameka ksIamdok n,m;% .dia;= iy n wkqm%udK ixfYdaOkh flf'

10

ksIamdok ^fYaI Odk& noao


iyk iy wkqm%udK ixfYdaOkh flf'

11

f.= n
j;udkfha mj;sk ishhg 0" ishhg 7'5 ishhg 15 iy ishhg 25la jk ldKav 4
(i)
lska hq;a ;Sren jHqyh ishhg 0" ishhg 15 iy ishhg 30 f,i fjkia flf'
(ii)
my; i`oyka whs;u u; f.= .dia;= ixfYdaOkh flf:
- fld<" " we`." mdjyka" h" jhska" ials yd t;fkda,a
- lDIsldl hkaf;%damlrK iy WmlrK" ls ludka;hg fhdod .kq ,nk
hkaf;%damlrK iy WmlrK iy ud`M ,a
- l%Svd WmlrK iy ix.S; NdKav
- fkdaod;aul rej,a hd;%d" lerjEka ue" r< u; ,siaidhdf WmlrK yd l=vd
ixpdrl fndagq
ks
f
Ia
O ,ehsia;=f i`oyka we;e whs;uhka ^ms`.ka .fvd,a" firla yd ikSmdrlaIl
(iii)
Wmdx.&bj;a flf'
113

(iv)
(v)

ol=Kq wdishdkq ksoyia fj<`o .siqf ;Sre n ksoyia lsf m<uq whr Y%S ,xldj
iska 2015 fkdjen ui 21 k isg imQK flfrkq we;'
Y%S ,xldj ol=Kq wdishdkq ksoyia fj<`o .siqu hgf;a 2015 foien jk g isl<
hq;= ;Sre n ksoyia lsf fojk whr 2015 fkdjen ui 21 k isg imQK
flfrkq we;'

2016 fkdjen 20 jk k isg n,meje;afjk m wkqm%udK fjkia u i`oyka lr .ei


ksfokhla ksl=;a flf'
12

jrdh iy .=jkaf;dgqm, ixjOk noao


^2011 wxl 18 ork jrdh iy .=jkaf;dgqm, ijxOk n mk;g ixfYdaOk&
(i). jrdh iy .=jkaf;dgqm, ixjOk noao ishhg 5 isg ishhg 7'5 olajd je lrkq ,ef'
(ii). ixpdrlhka iska ho lsu u;a lru i`oyd iuyr bf,lafg%dksl yd ,s
WmlrK i`oyd jk n wkqm%udKh ishhg 5 isg ishhg 2'5 olajd wvq lrkq ,ef'
(iii). iuyr hkaf;%damlrK u; kg mj;sk ishhg 5 l wkqmd;h bj;a lrkq ,ef'
^wkqm%udKh fjkiau i`oyka lr wod< .ei ksfokh ksl=;a lrkq ,ef&

13

ixpdrl ixjOk .dia;=j bj;a lrkq ,ef'

14

fYaI fj<`o NdKav noao


(i). foaYSh jHdmdr u;a lsu i`oyd wdkhkh lrkq ,nk ud iy ud wdY%s; ksIamdok
i`oyd jk fYaI fj<`o NdKav noao je flf'
(ii). iuyr NdKav i`oyd jk wkqm%udK ixfYdaOkh flf'
wkqm%udK fjkia i`oyka lr wod< .ei ksfokh ksl=;a lrkq ,ef'

15

fiia
(i)
(ii)

fiia n bj;a ls ( tl;= l< w.h iys; ksIamdok wmkhk .ekau i`oyd
.ia" lrdnq ke iy idlald i`oyd jk fiia noao bj;a flf'
fiia n y`kajd u ( foaYSh jHdmdr u;a lsu i`oyd wdkhksl iajKdNdrK
i`oyd ishhg 10 l fiia noaola y`kajd fokq ,ef'

16

bv ^ika;lh meju iSudlsf& mk;


h y`kd.;a wdfhdack i`oyd ika;lh meju iSudlsu bj;a flf'
(i)
bv n u u; jk noao bj;a flf
(ii)
2014 wxl 38 orK bv ^ika;lh meju iSud lsf& mkf;a wod< j.ka;s ixfYdaOkh
flf

17

uqoaor .dia;=( ^2007 wxl 12 ork uqoaor .dia;= ^fYaI Odk& mk; ixfYdaOkh &
j;udkfha mj;sk ner ldm;a mdh u; jk ishhg 1'5 l uqoaor .dia;=j
(i)
^iEu re' 1000 la u; re' 15 l .dia;=jla & foaYSh mdh u; muKla bj;a
flf'
(ii) foaYSh" , .ekS i`oyd ner ldm;a mdh fjkqfjka uqoaor .dia;=j ishhg
2'5 la olajd je flf' ^iEu re' 1000 la u; re' 25 l .dia;=jla&
(iii) 2016 ckjd 1 jk k isg zfldgia iy;slhZ u; jk uqoaor .dia;=j bj;a flf'

2016 ckjd 1 jk fkka miqj jk .kqfokq u; n wkqm%udK fjkia u n,mdkq ,nk


w;r n wkqm%udK fjkia inkaOfhka .ei ksfokhla ksl=;a flf'
18

ukar noao ^2015 wxl 10 ork uqo,a mkf;a VIII jk fldgi &
2016 ckjd 1 jk k isg iydm;H foam, ukar noafoka ksoyia flf ukar
(i)
noaog wod< m<uq jdlh 2016 ud;= 31 jk k fyda tkg fmr f.h hq;=h'
^2015 wxl 10 ork uqo,a mkf;a ^VIII) jk fldgi ixfYdaOkh flf'

19

,s ixfoaY .dia;=
,efnk weu;= u; cd;Hka;r ,s ixfoaY kshduk .dia;=j we' fvd, Y; 9
(i)
isg we'fvd, Y; 12 olajd je flf'
tla l=Kla u; jirlg re' 50"000 la jk mdil .dia;=jla wh flf'
(ii)
cd;Hka;r ixl%uk rl:k weu;= u; whl< ishhg 2 l fiia noao bj;a
(iii)
flf'
114

by; ixfYdaOk 2016 ckjd ui 1 jk k isg l%shd;aul f'


20

fjk;a n iy .dia;=
ksIamdokh i`oyd jk n,m;% .dia;=j re' 1"500 isg re' 5"000 olajd je
(i)
flf'
wm.uk noao we' fvd, 25 isg we'fvd, 30 olajd je flf'
(ii)
.uka n,m;% ,nd .ekSf .dia;=j my; m ixfYdaOkh flf'
(iii)
- tla k fiajd .dia;=j - jeyshka i`oyd - re' 10"000
- tla k fiajd .dia;=j - orejka i`oyd - re' 5"000
- idudkH fiajd .dia;=j jeyshka i`oyd - re' 3"000
- idudkH fiajd .dia;=j - orejka i`oyd - re' 2"000
2016 ckjdrs 1 jk osk isg l%shd;aul f'
oa;aj mqrjeishka i`oyd jk wh`m;% .dia;=j re' 250"000 isg re' 300"000 olajd
(iv)
je lrkq ,nk w;r idla id i`oyd .dia;=j we' fvd, 10 isg we' fvd,
20 olajd je flf'
foaY wdfhdack u;a lsu i`oyd foaYslhkaag kj jdisl id .dia;= l%uhla
(v)
my; m y`kajd fokq ,ef'
- wjqre 3 l jdisl id i`oyd we'fvd, 250"000$- l .dia;=jla
iy
- iar jdisl mqoa.,fhl=u i`oyd we'fvd, ,shk 5 l .dia;=jla wh
flf'
iud. ,shdmx .dia;=j
(vi)
iud. friag%d fj; ,shdmx we;s ishu iud. fjkqfjka jdIsl
n,m;% .dia;=jla wh flf'
- mqoa.,sl iud. re' 60"000
- ks, ,ehsia;=.; iud. re' 500"000
- fjk;a re' 100"000
iud. friag%d fj; f.h hq;= f' ^l%shdld fkdjk iud. o we;=j&
(vii)

iud. ,shmx f .dia;=( j;udkfha mj;sk wkqmd;h 2016 ckjd 1 jk


k isg ixfYdaOkh flf

(viii)

iud.ula iafPdfjka wEjr lsu(


re' 2 50"000 l .dia;=jla iafPdfjka wEjr lsf wh flf'

(ix)

iEu jHdmdl wdh;khlau k.r iSudj ;=< jk k.r iNdf re' 100 l kdl
.dia;=jla f.jd ,shdmx h hq;=h'

(x)

wnoao( ishhg 40l n wkqm%udKhlg wdodh noaog hg;a jQ fld<"


uoHidr iy Tgq fyda iQ jHdmdr j,ska ,efnk ,dN iy wdodh u; 2016
wfm%a,a 1 jk k isg wdrN jk h ;lafiare jIhla i`oyd f.h hq;=
wdodh noafoka ishhg 25 l wkqm%udKhlg wnoaola mkjkq ,ef'
ud. wk;=re i`oyd ov uqo,( ud. wk;=re inkaOfhka j.lsj hq;=
mqoa.,hkaf.ka re' 10"000 l ov uqo,la wh flf' Bg wu;rj rcfha foam,
i`oyd isjk ydks ^we;ak& i`oyd tys msjeh f.h hq;=h'

(xi)

(xii)

(xiii)

jdyk ;lafiare iy;sl .dia;=j( 2016 ckjd 1 jk k isg jdyk i`oyd l,an
myiql ,nd .ekSf ,nd .kq ,nk ;lafiare iy;slh i`oyd my; m
.dia;=jla wh lrkq ,ef'
- ;%sfrdao r:$ fudag nhsisl,a- re' 5"000
- wfkl=;a ish jdyk - re' 25"000
2016 ud;= 31 kg fmr ,shdmx fkdlrk ,o jdyk ,shdmxh( tu jdyk
,shdmxh inkaOfhka frdaOhla fkdolajd fudag r: m%jdyk ,shdmx
fomd;fka;=f my; m .dia;= f.jd ,shdmx l< yel
- fudag ld$jEka r: - re' ,shk 1
- wksl=;a jdyk - re' ,shk 0'75
115

(xiv)

(xv)
(xvi)

(xvii)
(xviii)

(xix)
21

22

jdyk ysl .dia;=j( 2016 ckjd 1 jk k isg jdyk i`oyd Khjr ,smsh
jD; lsug fmr zfudag jdyk ,shdmx .dia;=jla mkjkq ,nk w;r th
foaYSh wdodh flduidia ckdrd,ajrhd fj; my; m f.h hq;=h
j.h
jdyk .dia;=j
fudag nhsisl,a $ ;%S,
re' 2"000
fudag ld
re' 15"000
wxl ;yvq fjkafoaish ( ;hg tla jr la muKla ,nd.; yels woa;Sh ;yvq
wxlhla re' ,shk 2'5 la f.jd ,nd .; yel'
jdhq fudapk .dia;=( wjqre 3 lg jvd merKs jdyk i`oyd jdIsl wdodh
n,m;%h ,nd .ekSf re' 5"000 l .dia;=jla m%dfoaYSh f,al ldhd,h fj;
f.h hq;= f'
fudag jdyk n,m;% .dia;= 2016 ckjd 1 jk k isg ixfYdaOkh lrkq
,ef
we`. iy mdjyka i`oyd wdkhk n
wmkhk keUqre iud.ula iska foaYSh fj<`ofmdf<a we`.
(i)
l=kKq ,nk wjia:djl ^tl;= l< w.h u; n mkf;a 22 ^1&
j.ka;shg fhduqj& j;udkfha whlrkq ,nk ixhqla; noao
^wdkhk wjia:df & re ' 200 olajd je flf'
mdjyka foaYSh fj<`omf,a l=Kkq ,nk wmkhk keUqre iud.
(ii)
i`oyd o tu wkqmd;h wod< jk m mq,a lrkq ,ef'
fr iy lE,s fr i`oyd wod< jk wkqmd;hka fkdfjkiaj mj;S'
(iii)
wdfhdack uKv,fha ,shdmx we;s wmkhk keUqre iud.
(iv)
iska foaYSh fj<`ofmdf<a wmkhk .=K;ajfha ksIamdok l=Kkq
,nkafka k th iud.f uQ l=Kqj,ska ishhg 5 lg iSud h
hq;= w;r th by; i`oyka wkqmd;hka hgf;a noaog hg;a h hq;=h
tla u.sfhl= fjkqfjka cd;Hka;r lm;a i`oyd we'fvd' 2 l .dia;=jla .=jka
iud. u; mkjkq ,ef'

;dlaIKsl fodaI iy mmd,k m%;smdok ksrdlrKh


2006 wxl 10 ork foaYSh wdodh mk;" 2002 wxl 14 ork tl;= l< w.h u; n mk;"
2009 wxl 9 ork cd;sh f.dvke.Sf n mk;" 2006 wxl 13 ork wdl fiajd .dia;= mk;"
uqo,a mk;a iy uqo,a ^ixfYdaOk& mk;a" 1988 wxl 40 ork Tgq yd iQn mk;" 2010 wxl 16
ork meyer yers n wh lr .ekSf ^fYaI Odk& mk;" 2011 wxl 21 ork ,s ixfoaY
n mk;" 2011 wxl 18 ork .=jkaf;dgqm, ixjOk n mk; " 2011 wxl 23 ork n
wNshdpkd fldika iNd mk; " 1969 wxl 1 ork wdkhk iy wmkhk ^md,k& mk; " 2014
wxl 38 ork bv ^ika;lh meju iSud lsf& mk; iy 2008 wxl 14 ork Wmdh ud.
ixjOk jHdmD;s mk; hk mk;aj, we;e Odkhkays Iu;djhka iy wkfmalaIs;
m%;sM,hla ^mj;k fjkial o we;=j& ksfodia lsu i`oyd wjYH ixfYdaOkhka lrkq
we;'
fhdackd l%shd;aul jk khka
fjk;a wdldrhlg i`oyka lr fkdue;af;a k fhdackd l%shd;aul jk khka my; i`oyka
m f
wdodh n iy wdl fiajd .dia;= inkaOfhka jk fhdackd 2016 wfma%,a 1 jk
(i)
k isg f'
tl;= l< w.h u; noao iy cd;sh f.dvke.Sf noao" Tgq yd iQ noao" bv
(ii)
^ika;lh meju iSud lsf& mk; ikaOfhka jk fhdackd 2016 ckjd 1 k
isg f
fiia" jrdh yd .=jkaf;dgqm, ixjOk noao" f.= n" ksIamdok ^fYaI Odk&
(iii)
n iy fYaI fj<`o NdKav n jydu n,meje;afjk m l%shdjg kxjkq ,ef'

116

Вам также может понравиться