YUNIT I

Batayang Kaalaman
saWika
ANG WIKA AT ANG NAGWIWIKA
Kapag tao ang pinag-uusapan, tiyak na hindi lalayo ang wika at
komunikasyon. Ang dalawang ito ay palaging iniuugnay sa tao. Ang tanong ngayon
ay ano ang pagkakaiba ng wika at komunikasyon kung tao rin lamang ang pinaguusapan.
Nang likhain ng Diyos ang tao, nilikha Niya ito na may kakayahang
makipagkomunikasyon. Likas sa tao ang nakikipag-usap, ang ibig sabihin
ipinanganak siya na marunong nang makapagpahayag ng kaniyang saloobin, sa
sarili man o ito o sa kaniyang kapuwa. Obserbahan ang isang sanggol na bagong
silang, sanggol pa lamang ay marunong na siyang makipagkomunikasyon tulad ng
pag-iyak, tulad ng pag-inom ng gatas kung nagugutom, pagpapalit ng lampin
kung siya ay basa at pag-iyak kung siyay may nararamdamang sakit sa kaniyang
katawan.
Ang tao ay kabilang sa isang kabuuan na kung tawagin ay lipunan. Ang
mga taong ito ay kailangang pakisalamuhaan, pakibagayan, pakisamahan,
unawain. Kailangang ipahayag ng tao ang kaniyang kaisipan, idea, kuro-kuro,
damdamin, saloobin at karanasan. Dapat niyang ipaalam ang mga tamang
impormasyon at kaalamang kapaki-ipakinabang. Dapat ding mabigyang-halaga
ang mga paksa o isyung dapat pansinin, talakayin at suriin ng mga mamamayan.
Ang mga ito ay maisasagawa lamang sa pamamagitan ng komunikasyon.
Maraming haka-haka kung paano nagsimulang magsalita ang tao. Ayon sa
mga dalubwika, unang natutuhan ng tao ang pasalitang komunikasyon,
pangalawa ang mahahalagang impormasyon na kaniyang iniingatan. Nagsimulang
makipagtalastasan ang tao sa pamamagitan ng mga iginuhit na larawan na kung
tawagin ay PICTOGRAPHS. Unang namataan ang mga larawang ito sa kuweba
noong panahon na tinatawag na CAVEMAN. Ang iba naman ay natagpuan sa
1

tagong lugar sa Espanya at Pransiya, ang mga simpleng larawang ito ay may ibig
ipakahulugan kayat nagagamit sa pagdadala ng mensahe. Halimbawa ang
larawan ng pana ay nangangahulugan ng PANAKOT o LABANAN. Sumunod na
nabuo ang mga titik o pantig na bumubuo naman sa mga salita. Ang mga salitang
ito ang bumubuo sa wika, at dahil dito naging mabisa na ngayon ang
komunikasyon. Malinaw ngayong naipapahayag ng tao ang laman ng kaniyang
isipan at puso gamit ang wika. Ano nga ba ang wika?

KAHULUGAN NG WIKA
Ibat ibang libro, ibat iba ang pakahulugan sa wika. Ibat ibang
diksiyonaryo, ibat ibang depinisyon ang ibibigay sa wika. Ibat ibang eksperto,
ibat iba ang sasabihin tungkol sa wika. Tunghayan ang ibat ibang kahulugan ng
wika batay sa ibat ibang lente ng pagpapakahulugan.
Ang wika ay isang paraan ng pagpapahayag ng kaisipan, kuro-kuro at
damdamin sa pamamagitan ng mga salita upang ang tao ay magkaunawaan.
Ang wika ay sistema ng mga sagisag na bumubuo ng mga tunog o kaya ay
mga pasulat na titik na iniuugnay sa mga kahulugang gusto nating ihatid sa ating
isipan.
Ang wika at lengguwahe ay magkasingkahulugan. Hango sa Latin na lingua
ang lengguwahe na ang ibig sabihin ay dila.
Ang wika ay behikulo sa pakikipagtalastasan. Ang wika ay hindi lamang
pasalita. Ang lahat ng bagay na nagbibigay ng mensahe ay ginagamitan ng wika.
Sakop nito ang pagsusulat, larawan, mga simbolo at iba pang galaw at ekspresyon
ng mukha.
Ang wika ay pangunahing instrumento upang ipahayag ang kaisipan at
saloobin ng isang tao. Napabibilis ang pagpaparating ng mensahe sa pamamagitan
ng wika.
Ang wika ay daan sa pagkakaisa at pag-unlad, taglay ng wika ang
kapangyarihan upang magkaisa ang mga taong gumagamit nito.
Ang wika ay susi sa pag-unlad at sa pagpapalaganap ng ibat ibang
kaalaman, sa pamamagitan ng wika, at ng tao, makakabuo ng kaparaanan upang
makaangkop sa kaniyang kapaligiran at makabuo ng ibat ibang imbensiyon na
makatutulong sa pag-unlad ng isang bansa.
Ayon kay Fajardo (2011) wika ang nagbibigay ng pagkakataong
makapagpahayag ng saloobin ang sinuman. Ang wika ay biyaya ng sangkatauhan
na nakapaloob sa kulturang tinubuan.
Kay Henry R. Gleason, ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang
tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng tao na
kabilang sa kanilang kultura sa pakikipagkomunikasyon. Upang lubos na
maunawaan ang puntong ito, marapat na isa-isahing talakayin ang bumubuo sa

katuturan.
Una, ang wika ay masistemang balangkas. Masistema ang isang bagay
kapag sumusunod ito sa isang tiyak na kaayusan. Ibig sabihin organisado,
planado at may direksiyon. May tama itong pagkakasunod-sunod. Sa usapin ng
wika, sa siyentipikong paglalarawan, nagsisimula ang alinmang wika sa tunog.
Anumang klaseng tunog ito, tiyak na may bagahe at kargada ito ng maraming
kahulugan. Subalit hindi maililimita ang wika sa tunog sapagkat magiging makitid
ang parametro ng pagpapakahulugan. Sa likas na talino ng tao, binigyan niya ng
kaukulang simbolo ang mga tunog na ito sa pamamagitan ng mga titik o letra.
Muli, hindi sapat ang mga titik o letra upang maging mabisa ang komunikasyon.
Pinagsama-sama ng tao ang mga titik o letra kung kayat nailuwal ang mga salita.
Ang mga salita ay binubuo ng mga titik o letrang may kahulugan sa ganang sarili.
Pinahaba ng tao ang salita kung kayat nabinyagan ang parirala. Pinahaba ang
parirala, tinawag itong sugnay. Upang maging buo ang diwa, pinangalan itong
pangungusap. Pinagsama-sama ang mga pangungusap, naisilang ang talata. At sa
pagsasama-sama ng talata, nabuo ang komposisyon. Mayroon bang wika sa
daigdig na hindi dumaraan sa ganito kasistematikong proseso?
Pangalawa sa elemento ng wika ay sinasalitang tunog. Pumapasok dito
ang dalumat ng ponema. Ponema ang tawag sa mga makabuluhang tunog sa
wikang Filipino. Sinasabing makabuluhang tunog ang isang simbolo kapag
nagagawa nitong baguhin o pag-ibahin ang kahulugan ng isang salita. Sa tiyak na
halimbawa, iba ang nag-iba sa nagiba. Sa aklat ni Alfonso Santiago, ang
ponemang maituturing sa halimbawang ito ay ang gitling. Ang nagiba ay nasira,
nawasak o gumuho. Ang nag-iba ay nagbago. Bukod sa ponema, sinasabi ring
sinasalitang tunog ang wika sapagkat sakop nito ang punto at paraan ng
artikulasyon. Pinag-aaralan sa bahaging ito kung paano nakapagsasalita ang
isang normal na tao.
Sa anumang pagsasalita, may tatlo itong salik na isinasaalang-alang: ang
enerhiya, artikulador at resonador. Ang enerhiya ay ang puwersang nanggagaling
sa baga ng isang tao. Kapag naipon na ang enerhiyang ito ay ibubuga ito paitaas
sa artikulador ng tao. Sa lalamunan, ang babagtingang-tinig ay ang nagsisilbing
artikulador. Kayat sa anumang pagsasalita, laging may kumakatal na bagay sa
lalamunan ng tao. Upang ganap na makapagsalita ang isang tao, daraan ito sa
guwang ng bibig at ilong. Ito ang tinatawag na resonador. Resonador ang daanan
ng tunog. Bukod sa nabanggit na tatlong salik, mahalagang ipasok ang konsepto
ng dila sa pagsasalita ng isang tao. Sinasabing pinakamakapangyarihang
sandatang gamit ng isang tao sa kaniyang pagsasalita ang dila. Malayang
naigagalaw ng isang tao ang kaniyang dila sa ibat ibang posisyon nito na nagiging

pangunahing dahilan upang mabigkas niya nang tama, maayos at malinaw ang
ponema. Karagdagan, sinasalitang tunog ang wika sapagkat masyadong
makapangyarihan ang pagbigkas upang magkaroon ng ganap at mabisang
komunikasyon sa iba. Isa pa, lahat ng wika sa daigdig bago naisulat ay nabigkas
muna ng isang tao. Mayroong bang kayang sabihin ang isang tao na hindi
maisusulat?

Arbitrayo ang pangatlong elemento sa kahulugan ng wika. Arbitraryo ang

alinmang bagay na pinipili, isinasaayos at pinagkakasunduan. Bawat tiyak na
lugar sa bansa ay may sari-sariling lengguwahe. Sa tiyak na halimbawa, ang
salitang itlog. Sa Ingles, ito ay egg. Sa Hapon, tamago ito. Sa mga Kapampangan,
tinatawag itong ebon at sogok naman sa mga Bikolano. Ang malaking tanong, alin
ang mas angkop gamitin? Ang sagot ay lahat depende sa kahingian ng konteksto
at diskurso. Kaya ngat sinasabing arbitraryo ang wika sapagkat bawat pantawag
sa isang bagay, tahas man o basal, ay may kani-kaniyang paggamitan. Hindi
puwedeng ipagpalitang itawag ang isang termino sa isang tiyak na lugar na hindi
nila ito ginagamit sapagkat maaaring magkaroon lamang ng kaguluhan at
kalituhan. Sa kabuuan, ang esensiya ng wika ay panlipunan sapagkat ginagamit
ito ng mga taong kabilang sa isang espesipikong lugar. Ipagpipilitan mo bang
tawaging egg ang itlog sa kalinangan at lipunang Filipino?
Isa pang mahalagang elemento sa kahulugan ng wika ang tao. Bagamat
sinasabing nakapagsasalita ang isang loro, sa linaw ng kahulugan ng pagsasalita
ay hindi ito totoo. Hindi nagsasalita ang loro sapagkat ginagaya lamang nito ang
tunog na naririnig sa paligid. Gaya lamang ito ng pagrekord ng boses sa cellphone.
Kapag nagrekord ng boses ang isang tao sa anumang gadget gaya ng cellphone,
hindi nagsasalita ang cellphone bagkus ay may kaparaanan lamang ito upang
maimbak ang nasabing boses. Bakit sinasabing pantao ang wika? Wala nga bang
wika ang mga hayop? Higit pa sa mekanikal na pagpapakahulugan sa wika, lahat
ng bagay ay may wika at nagwiwika. Kung gayon, may wika ang hayop na angkop
lamang sa kanilang kapasidad at pangangailangan. Ang kaibahan lamang ng wika
ng hayop sa tao, ang sa una, may wika ito para mabuhay o survival. Pero sa tao,
maraming tungkulin ang wika na higit pa sa tungkulin sa hayop. Sa Biyolohiya,
may limang klasipikasyon ang lahat ng uri ng nilalang. Bagamat sinasabing
pantao ang wika, sa siyentipikong usapin, hayop din ang tao sapagkat kabilang
siya sa kingdom animalia. Sa lahat ng uri ng hayop, ang tao ang sinasabing may
pinakamataas na antas ng pag-iisip at kakayahan. Ang tao lamang ang may
kalayaang magpasiya sa kaniyang sarili. May free- will ang isang tao. Ang
pangkariwang hayop ay wala. Ikaw, ano ang panig mo sa isyung ito? Maituturing
mo bang hayop din ang tao?

Kabuhol ng wika ang kultura. Hindi maaaring paghiwalayin ang dalawa.

Sa ilang eksperto sa wika at kultura, isang malaking problema kung alin ang
nakakasakop sa isat isa. Ang wika ba ay nasa ilalim ng wika o ang wika ang nasa
ilalim ng kultura? Hindi na dapat itong problemahin sapagkat magkapantay ang
kapangyarihan ng dalawa. Sa halip na problemahin kung alin ang nasa itaas o
ibaba, mas mahalagang idiing nagsasalikop at nagkakatalaban ang wika at
kultura sa isat isa. Nasasalamin sa wika ang kultura ng isang partikular na lugar
gayundin yumayabong ang wika sa tulong ng mayamang kultura. Mahirap
lumitaw ang isang wika sa dalumat ng isang lahing hindi nasasaklaw ng kaniyang
kultura. Kay daling kiligin ng mga Filipino kahit lamang sa loob ng silid-aralan
kapag nakita ang isang taong labis na hinahangaan. Nagkakantiyawan ang mga
Filipino kapag alam nilang love team ang pareha na kahit sa totoong buhay ay
hindi naman sa isat isa. Kahit sa mga artista na alam namang trabaho lamang
ang ginagawa ay pinagmumulan ng kakiligang hindi basta-basta maipapaliwanag
sa kulturang kanluranin. Ito ang wika at kultura ng kilig na hindi makikita sa
ibang lahi o lipi. Gayundin ang utang na loob ay konseptong hindi
maipapaliwanag nang basta-basta sa Ingles. Kahit tumbasan pa ito ng debt of
gratitude, hindi ganito kasimple ang kahulugan ng utang na loob sa kultura at
lipunang Filipino. Ang utang na loob sa mga Filipino ay hindi mababayaran ng
materyal na bagay. Ang utang na loob ay lumilitaw lamang sa dalawa o mahigit
pang taong may malalim na ugnayan sa isat isa. Sa Ingles, ang utang na loob ay
nababayaran at maaaring lumitaw kahit hindi magkaano-ano ang dalawang tao.
Sa mga Filipino, ang lalim at hugot ng utang na loob ay isang damdaming likas o
taal na wala sa dalumat ng Ingles. Hindi rin laging nangangahulugang debt of
gratitude ang utang na loob. Debt of gratitude pa ba kapag sinabi ng isang biktima
ang ganitong pahayag Kuya, huwag po. Maawa ka. Utang na loob.
Panghuli sa elementong bumubo sa kahulugan ng wika ayon kay Gleason ay
kasama ito ng komunikasyon. Gaya ng kultura, hindi maaaring paghiwalayin
ang wika at komunikasyon. Kapag may wika, lagi at laging may komunikasyon
gayundin ang kabalikan nito. Kung isyu sa kultura at wika, kung alin ang higit na
nangingibabaw, ginagawa ring isyu sa wika at komunikasyon, kung alin ang
unang sumulpot sa santinakpan. Ang tanong ay parang nauugnay sa alin ang
nauna, itlog o manok? Sa usapin ng wika at komunikasyon, walang nauna sa
dalawa. Sabay na sumulpot ang wika at komunikasyon sa sangmaliwanag. Kahit
hindi magsalita ang isang tao, siya ay nagwiwika at may winiwika. Patunay ito
kapag nag-away ang magkasintahan o kung sino pa mang taong may ugnayan sa
isat isa. Hindi bat mas nakakabaliw kapag hindi nagsasalita ang isang tao gayong
tayo ay salita nang salita? Gayundin kapag may nakasalubong kang kilalang-kilala
mong tao at hindi ka pinansin. Hindi bat may komunikasyong naganap? Bakit ka

nasaktan sa hindi niya pagpansin? Hindi ba siya nagwiwika? Bakit ka

naapektuhan? Kahit ang sign language ay manipestasyon ng wika. Kahit ang
komunikasyon ay mauuri sa mga kategoryang di-berbal. Makapag-iisip ka ba ng
isang sitwasyon o kontekstong maaaring maganap ang komunikasyong walang
ginagamit na wika? O may wikang hindi nagpapahiwatig ng komunikasyon?

MGA KATANGIAN NG WIKA

Gaya ng tao, may sariling karakterisasyon o kakanyahan ang alinmang wika
sa daigdig. Ang mga katangiang ito ay magpapatotoo na bagamat may ibat ibang
pantawag o ngalan sa wika, hindi lumilihis o tiwalag ang mga ito sa pundamental
na katangian ng alinmang wika. Tunghayan ang ibat ibang katangian ng wika sa
ibaba.
1. Dinamiko ang wika. Dinamiko ang wikang buhay at hindi ito tumatangging
magbago. Patuloy itong dumaraan sa ibat ibang proseso ng ebolusyon.
Banyuhay ito dulot na rin ng mga pagbabagong nagaganap sa buhay at
lipunan ng taong gumagamit nito. Sa Filipinas, nagsimula sa Alibata ang
paraan ng pagsulat, Acededario sa panahon ng Kastila, ginawang Abakada
sa panahon ng Komonwelt. Muling binago noong 1976 at nakilala sa
pinagyamang alpabeto na binubuo ng 31 titik. Muling nirebisa noong 1987
sa tawag na pinasimpleng alpabeto na may 28 titik. Muling inayos noong
2001 at pinakahuli noong 2009. Kahit sa mga pantawag ay may mga
pagbabagong naganap. Ang eroplano ay minsang tinawag na salipawpaw.
Ang panty ngayon ay salungguhit noon. Ang bra ay salungsuso. Ang brief ay
salungganisa. Ang upuan ay salungpuwit. Ang calculator ay dating
numerong talapindutan. Ikaw, ano pang pagbabagong nalalaman mo sa
wikang Filipino?
2. Kagila-gilalas ang wika. Tunay na nakamamangha kung paano nagsimula
at nabubuo ang wika. Pagkaminsan, nakabubuo tayo ng mga salitang kung
susuriin ay malayo naman ang kahulugan sa literal na ibig nitong
ipakahulugan. Halimbawa ang star apple. May star at apple nga ba sa
prutas na ito? Hugis-star ba ito? Idagdag pa ang sandwich. May buhangin
ba sa pagkaing ito? Gaya rin ng hotdog. Karne ba ng aso ang hotdog? Lagi
bang mainit ang hotdog? Isudlong pa ang boxing ring. Ang ring ay bilog,
bakit ang boxing ring ay hugis-kuwadrado? May naiisip ka pa bang mga
tiyak na halimbawa na sadyang kagila-gilalas ang wika?

3. May sekso ang wika. Sa lipunang hinulma ng partiyarkal na sistema,

malamang na hindi maiiwasang mabahiran ng seksmo ang wika. May

seksmo ang wika kapag pumapasok ang usapin ng kasarian o gender sa
mga pantawag sa tao. Madalas na may kasariang nasasagasaan ng isang
wikang may pagkiling sa seksmo ng isa o kabila. Ang Diyos ay ipinakilala sa
kasariang panlalaki. Lalaki ba talaga ang Diyos? Ang mga anghel sa Bibliya
ay puro ngalan ng lalaki. Wala bang anghel na babae? Ang nagpapatakbo ng
eroplano ay piloto. May pilota ba? Ang nag-aayos ng gripo ay tubero. May
tubera ba? Ang tagapagtanggol ng katarungan ay manananggol. Puwede
bang sabihing manananggal ang kabaligtarang kasarian?
4. Namamatay ang wika. Kung buhay ang wika, realidad na maaari din itong
mamatay. Namamatay ang wika kapag hindi na ito ginagamit sa isang tiyak
na lipunan. Namamatay ang wika kapag wala na itong silbi at gamit sa tao.
Namamatay ang wika kapag naabot na nito ang perpeksiyon o hindi na
nagbabago. Kung dati-rati ay dambuhalang wika ang Griyego at Latin,
sinong mag-aakalang mamamatay ang kapangyarihan nito sa santinakpan
lalo na sa kontemporaneong kalagayan ng tao. Ikaw, ano-ano pang wikang
patay na ang alam mo?
5. Makapangyarihan ang wika. Nagagawa ng wikang kontrolin ang isip at
damdamin ng tao. Sa pamamagitan ng paggamit sa wika, maaari kang
makapanakit
o
makapagpasaya
ng
iba.
Nakapang-aalipin
at
nakapagpapalaya ang wika. Murahin mo ang isang tao, away ang
kalalabasan nito. Magpasalamat ka sa kapuwa ay makakaramdam ka
naman ng ginhawa. Iba-iba ang epekto ng wika depende kung paano ito
ginagamit ng tao. Magbigay ka naman ng ibat ibang sitwasyong
mararamdaman ang kapangyarihan ng wika.

6. May politika ang wika. Lagi at lagi nang may pingkian, labanan, digmaan
at tagisan sa usapin ng wika. May nanggagahum at ginagahum sa paggamit
ng wika. May itinuturing na mataas at may tinitingnan namang mababa.
Kapag nagsasalita ang isang tao sa wikang Ingles, matalino. Kapag ang
isang tao ay magaling sa Filipino, ordinaryo. Kahit sa eleksiyon ay may
nangyayaring politika sa paggamit ng wika. Sa pagsuyo at pag-amo sa boto
ng mamamayang Filipino, wikang Filipino ang wika ng politiko. Kapag
pinalad na manalo, Ingles na ang gagamitin sa kongreso at senado. Sadyang
may politika ang wika. Ano pang naiisip mong ibang sitwasyong may
politika sa paggamit ng wika?

7. May antas ang wika. Sa pag-aantas sa wika, hindi ito nangangahulugan ng

diskriminasyon bagkus pag-uuri-uri lamang ng wika batay sa paggamit
nito. May tiyak na antas ang wika depende sa kahingian ng konteksto. Sa
pangkalahatan, mauuri-uri ang wika bilang balbal, kolokyal, lalawiganin,
pampanitikan at pambansa.

ANTAS/KATEGORYA NG WIKA
Ang kaantasan ng wika ay nagbibigay ng pagkakakilanlan sa isang tao.
Tulad ng tao ang wika ay nahahati rin sa ibat ibang kategorya ayon sa kaantasan
nito. Ang wikang madalas na gamit ng isang tao ay isang mabisang palatandaan
kung anong uri siya ng tao.
1. Pormal ang mga salitang ginagamit sa kategoryang ito ay kinikilala at higit na
ginagamit ng mga nakararami lalo na ang mga nakapag-aral ng wika. Buo ang
pagkakabaybay nito sa mga salita. Ibig sabihin, walang konstruksiyon, pagpapaikli
o pagkakaltas. Ito rin ang ginagamit sa mga pag-uusap at pagsusulat na teknikal,
transaksiyonal at propesyonal.
Mauuri ito sa dalawang antas.
A.Pambansa ito ay mga wikang ginagamit sa pamahalaan at
akademya. Karaniwang ginagamit ito sa mga aklat pangwika.
Halimbawa nito ang aklat, silid-aralan, karayom, mata, paa at iba pa.

B. Pampanitikan kadalasan ginagamit ito ng mga manunulat sa mga

tekstong panliteratura. Masining, maretorika at malalim ang
kahulugan ng mga salitang ginagamit dito. Kakikitaan ito ng mga
talinghaga, tayutay at idyoma. Nababasa ito sa mga tula, nobela,
maikling kuwento, dula at iba pang kauri nito. Halimbawa nito ang
ilaw ng tahanan, mahabang dulang, hindi mahulugang karayom,
panakip-butas, mala-anghel at iba pa.
2. Impormal kadalasan ito ang mga salitang ginagamit natin sa mga pang-arawaraw na pakikipag-usap labas sa paaralan, trabaho o transaksiyon. Hindi ito
mahigpit sa mga tuntuning pangwika at may kalayaan ang taong gumamit nito
ayon sa kaniyang sariling estilo. Madalas dito ang pagkakaltas sa mga salita. At
ginagamit ito sa mga pag-uusap at pagsusulat na personal at palagayan. Mauuri
naman ito sa tatlo.
A. Lalawiganin ito ay mga bokabularyong diyalektal. Tinatawag ding
itong wikain o diyalekto. Ginagamit ito sa mga probinsiya, makikilala
ito sa pagkakaiba ng tono o punto o pagkakaroon ng ibat ibang
kahulugan ng isang partikular na salita. Halimbawa nito ang wikang
Bisaya, Iluko, Bikol, Kapampangan at iba pa.
B. Kolokyal madalas gamitin ang mga salitang ito sa mga impormal na
pakikipag-usap. Ang pagpapaikli ng mga salita ay mauuri din sa
pangkat na ito. Halimbawa: Nasaan (Nasan), Mayroon (Meron), Kailan
(Kelan), Lamang (Lang), Hindi (Di).
C. Balbal - tinatawag itong slang o mababang antas ang wikang ito.
Kinapapalooban ito ng mga salitang lansangan, palengke, inuman at
huntahan. Sinasabing ang antas na ito ng wika ay binubuo sa mga
taong gustong gumamit nito subalit madaling magbago o mawala.

MGA TUNGKULIN NG WIKA

Ang wika ay mahalaga sa tao. Ito ang pangunahing instrumento o
kasangkapan na kailangan niya sa pakikipag-usap. Napatunayan na kung gaano
kabisa ang wika sa pagsasalita ng mensahe, sa pagitan ng nagsasalita at
nakikinig. Ang komunikasyon ay nagiging ganap lamang kung ito ay ginagamitan
ng wika. Kung walang wika, nawawalan ng saysay ang komunikasyon.
Gaya ng nabanggit sa dakong una ng pagtalakay, lahat ay gumagamit ng

wika, tao man ito o hayop. Ang kaibahan lamang ng wika ng tao, mas organisado
ito. Mas malawak. Mas komplikado. Higit pa sa kahingiang mabuhay, may ibat
ibang tungkulin ang wika sa buhay ng tao. Sa mga pag-aaral na ginawa tungkol sa
wika ay naitala ni M.A.K. Haliday (1973) sa kaniyang aklat na EXPLORATION IN
THE FUNCTION BY LANGUAGE ang pitong tungkulin ng wika:
1. INTERAKSIYONAL ito ang ang wikang makapagpapatatag ng relasyong
sosyal. Ginagamit ito sa pang-araw-araw na pakikipag-ugnayan sa iba.
Pumapasok dito ang mga pormularyong panlipunan. Ibig sabihin, ito ay mga salita
o katagang ginagamit bilang nakagawian at kumbensiyon sa pakikipagrelasyon sa
kapuwa. Ang ilang halimbawa nito ay pangungumusta sa isang mahal sa buhay,
pagpapalitan ng biro, interaksiyon sa mga kaibigan.
2. REGULATORI isa sa tungkulin ng wika ang pagkontrol sa kilos at asal ng tao.
Nagagawa nitong pasunurin ang tao batay sa diwa ng pahayag. Ang ilang
halimbawa nito ay ang pagbibigay-direksiyon, mga babala o mga paalala. Ilan pang
halimbawa ay ang pagsunod sa traffic light, sa mga panuto ng pagsusulit at sa
proseso ng mga eksperimentong panlaboratoryo.
3. INSTRUMENTAL ang tungkuling ito ng wika ay tumutugon sa
pangangailangang transaksiyonal, teknikal o propesyonal. Kongkretong halimbawa
nito ang paggawa ng resume, pagsulat ng excuse letter, pagsulat ng memo, pagtala
ng nagging usapan sa tulong ng katitikan ng pulong.
4. PERSONAL ito ang pagpapahayag ng sariling opinyon, damdamin o kaisipan
sa samot-saring isyu ng buhay. Halimbawa nito ay sa mga pormal o di-pormal na
talakayan, sa panel discussions, sa pakikipagdebate. Mas nananaig sa tungkuling
ito ang sariling palagay at pagpapahayag sa mga bagay-bagay na nangyayari sa
sarili at paligid.
5. IMAHINATIBO - nagpapahayag ito ng haraya o hulagway sa malikhaing paraan.
Naipakikita ito sa pamamagitan ng paglalarawan o pagsasalaysay, kasama rin dito
ang pagsulat ng dula, iskrip, tula. Lumilitaw sa tungkuling ito ang pagiging
masining at maretorika sa gamit ng wika upang pukawin ang guniguni at
kamalayan ng isang tao. Mga tiyak na halimbawa nito ang paggamit ng tayutay,
idyoma, sagisag at alusyon. Gayundin ang ibat ibang anyo at uri ng mga tekstong
panliteratura.
6. IMPORMATIBO simpleng pagbibigay ng datos o impormasyon, makikita ito sa
pag-uulat, pagtuturo, pagbuo ng pamanahong papel. Ito ang pagbibigay ng detalye
mula sa tagapagpahayag.
7. HEURISTIKO ang tungkulin ng wikang ito ay naghahanap ng mga

impormasyon o datos,
pakikipanayam, survey.

halimbawa

nito

ay

pagtatanong,

pananaliksik,

Bukod sa nabanggit na, si Jacobson ay naghayag din ng kanyang pag-aaral

kaugnay ng tungkulin ng wika. Lumabas sa kanyang pagsusuri na may 6 na
tungkulin ito: 1.Pagpapahayag ng Damdamin (Emotive), 2. Panghihikayat
(Coriative), 3. Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatics), 4. Paggamit bilang
sanggunian (Referential), 5. Pagbibigay kuro-kuro (Metalingual), 6. Patalinghaga
(Poetic).
1. Pagpapahayag ng Damdamin (Emotive). Ginagamit ang wika upang
ipahayag ng mga saloobin, damdamin o emosyon. Ang tungkuling ito ay
mahihiwatigan sa mga taong nagsasabi ng kanilang nararamdaman sa
kanilang minamahal.
2. Panghihikayat (Coriative). Panghimok at pang-impluwensiya sa iba sa
pamamagitan ng mga pag uutos at pakiusap upang mapakilos ang isang
tao.
3. Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (Phatics). Ito ay ginagampanan ng
mga wika na ginagamit ng mga tao kung nais makipagkaibigan, panatilihin
ang ugnayan at patatagin ang relasyong sosyal.
4. Paggamit bilang sanggunian (Referential). Ang wika ay hindi eksklusibo
para sa isang tao o grupo ng mga tao. Ang wika ay nagagaya at nagagamit
ng ibang tao upang gampanan ang nais na layunin nila.
5. Pagbibigay kuro-kuro (Metalingual). Ang tungkuling ito ay ganap na
makikita sa mga taong nagpapahayag ng kani-kanilang reaksyon, opinyon,
o palagay hinggil sa mga bagay-bagay at mga pangyayari sa paligid.
6. Patalinghaga (Poetic). Nakasusulat ang mga may-akda ng malikhaing
babasahin tulad ng tula, maikling kuwento, nobela, dula, talumpati at iba
pa sa pamamagitan ng mga wikang gumaganap ng tungkuling ito.

Sa mga tungkuling inilahad ay malinaw na ipinakikita ang mahalagang

papel ng wika sa buhay ng tao. Kinakailangang sanayin ng bawat tao ang
kaniyang sarili upang magamit ang ibat ibang tungkulin ng wika sa ibat ibang

sitwasyon.

MGA TEORYA TUNGKOL SA PINAGMULAN NG WIKA

Maraming haka-haka tungkol sa pinagmulan ng wika. Tinatanggap ng mga
dalubwika na hanggang sa ngayon ay wala pa ring katiyakan ang ibat ibang teorya
tungkol sa pinagmulan nito. Teorya ang tawag sa siyentipikong pag-aaral sa ibat
ibang paniniwala sa pinagmulan ng mga bagay-bagay na may mga batayan subalit
hindi pa lubusang napapatunayan. Tunghayan ang ibat ibang teorya ng wika sa
tulong ng talahanayan.
Teorya
1. Tore ng Babel

2. Bow-wow

3. Ding-dong

4. Pooh-pooh

Paniniwala
Batay sa istoryang nabasa natin sa Bibliya, noong
unang panahon ay iisang wika lamang ang
sinasalita
kayat
walang
suliranin
sa
pakikipagtalastasan ang tao. Naghangad ang tao
na higitan ang kapangyarihan ng Diyos, naging
mapagmataas at nag-ambisyong maabot ang
langit, at nagtayo ng pagkataas-taas na tore.
Naging mapangahas at mayabang ang tao, subalit
pinatunayan
ng
Diyos
na
higit
Siyang
makapangyarihan kaya sa pamamagitan ng
Kaniyang kapangyarihan, ginuho Niya ang tore.
Ginawa Niyang magkakaiba ang wikang bibigkasin
ng bawat isa hanggang sa dumating ang panahon
na hindi na sila nagkakaintindihan. Sa
pangyayaring ito, ang tao ay nagkahiwa-hiwalay
ayon sa wikang sinasalita.
Ayon sa palagay at hakang ito, ginagaya ng tao ang
mga tunog na likha o galing sa kalikasan. Ang
halimbaway tunog o tahol ng aso ay bow-wow.
Ang tilaok ng manok ay tiktilaok. Ang tunog ng
tuko ay mismong tuko kayat ito na rin ang
tinawag ng tao rito.
Ito ay palagay na ang bawat bagay sa mundo ay
may kaugnay na tunog gaya ng ding-dong
kampana, bromm-broom ng sasakyan, lagapak
ng upuan, kalabog ng nahulog na gamit at iba pa.
Kaiba sa bow-wow, ayon sa teoryang ito, ang tunog
ay hindi lamang limitado sa mga bagay na
matatagpuan sa kalikasan o kapaligiran bagkus
kasama na rito ang gawa ng tao.
Sinasabi rito na ang tao ay lumilikha ng tunog at

5. Yum-yum

6. Yo-he-ho

7. Plato

8. Jose Rizal

9. Charles Darwin

10.Rene Descartes

11.Ta-ra-ra-boom-de-ay

kahulugan nito bunga ng matitinding damdaming

kaniyang nararanasan bilang tao. Halimbawa nito
ay ang silakbo ng damdamin, takot, galak at
pagkalungkot. Kaya nga bat kapag nabibigla ang
isang tao ay agad nasasabi niyang ay. Kapag
humahanga ay nasasambit ang wow.
Sinasabi nito na ang tao ay tutugon sa
pamamagitan ng pagkumpas sa alinmang bagay
na nangangailangan ng aksiyon. Ang pagtugong ito
ay isinasagawa sa pamamagitan ng bibig ayon sa
posisyon ng dila.
Sinasabing
ang
mga
sinaunang
tao
ay
pinaniniwalaang nagsimulang magsalita sanhi ng
matinding puwersa. Hindi bat kapag nagbubuhat
tayo ng mabibigat na bagay ay may kataga tayong
nasasabi gaya nga ahhh. Gayundin ang isang
inang magluluwal ng kaniyang sanggol. Kahit sa
karate ay may tunog na nasasambit gaya ng
yahh.
Nalikha ang wika bunga ng pangangailangan.
Necessity is the mother of all invention. Sa
paniniwalang ito, gaya ng damit, tirahan at
pagkain, pangunahing pangangailangan din ng tao
ang wika kung kayat naimbento ito ng tao.
Kung lahat ng likas na bagay ay galing sa Poong
Maykapal, bakit hindi ang wika? Naniniwala ang
pambansang bayani na kaloob at regalo ng Diyos
ang wika sa tao.
Nakikipagsalaparan ang tao kung kayat nabuo
ang wika. Survival of the fittest, elimination of the
weakest. Ito ang simpleng batas ni Darwin. Upang
mabuhay ang tao, kailangan niya ng wika.
Hindi pangkaraniwang hayop ang tao kung kayat
likas sa kaniya ang gumamit ng wika na aangkop
sa kaniyang kalikasan bilang tao. May aparato ang
tao lalo na sa kaniyang utak gayundin sa
pagsasalita upang magamit sa mataas at
komplikadong antas ang wikang kailangan niya
hindi lamang para mabuhay bagkus magampanan
ang ibat ibang tungkulin nito sa kaniyang buhay.
Sa katutubong tradisyon, hindi maitatangging

12.Hey you!

13.Ta-ta

14.Mama

15.Sing-song

16.Coo-coo

17.Bable lucky

naging bahagi ng mga sinaunang tao ang mga

ritwal. Sa ibat ibang anyo ng ritwal na ginawa ng
mga ninuno, lagi itong nilalangkapan ng wika
ayon sa kahingian ng kagawian nila. May ritwal sa
pagbibinyag, pagpapakasal, paglilibing, at mga
katulad at sa bawat ritwal na ito ay may
kasamang tunog o ang tinatawag na encantation o
chant.
Kilala rin bilang teorya ng pakikisalamuha o
kontak. Likas sa tao na makipag-ugnayan sa iba.
At sa pakikipag-ugnayang ito sa kapuwa,
gumagamit siya ng wikang pagsisimulan ng
interaksiyon sa iba. Kapag nakasalubong mo ang
iyong kaibigan, malamang batiin mo siya ng Hi.
At ang tugon naman niya ay Hello.
Hango ang tata sa wikang Pranses na ang ibig
sabihin ay paalam. Kapag nagpapaalam ang isang
tao, ikinakampay niya nang pataas-pababa ang
kaniyang kamay. Sa pagsabi ng tata, gaya ng dila,
may pagtaas-pagbabang nagaganap kung kayat
marahil dito nagsimula ang wika.
Nagmula ang wika sa mga pantig na unang
nasasabi ng mga bata dahil mahalaga ito sa
kaniyang buhay. Kapag naiihi, ang sinasabi niya
ay wiwi. Kapag natatae, ang sinasabi niya ay
popo. Kapag gustong uminom, ang sinasabi
naman niya ay mamam.
Nagmula ang wika sa mga kanta o awit. Kung
babalikan ang sinaunang panahon sa buhay ng
mga Filipino, bawat lugar sa bansa ay may kanikaniyang awiting-bayan. Oyayi ang pampatulog sa
bata. Kundiman ang awit ng pag-ibig. Diona ang
awit sa kasal. Talindaw ang awit sa pamamangka.
Pinanghahawakan nito na ang matatanda ang
gumagaya sa tunog na nalilikha ng mga sanggol o
bata. Hindi bat kapag nakapagsalita ang isang
bata ng kaniyang unang kataga ay uulit-ulitin ito
ng kaniyang mga magulang?
Nagmumula raw ang wika sa mga tunog na sa una
ay walang kahulugan subalit kapag inulit-ulit at
tinanggap ng lipunan ay nagkakaroon na ng

18.Hocus pocus

19.Eureka

20.Haring Psammatichos

kabuluhan. Halimbawa ang Weeh. Isa itong

ekspresyong malabo ang kahulugan subalit nang
inulit-ulit at naipasa-pasa ay may ibig nang
sabihin. Gayundin ang Wah.
Sinasabing maaaring nagmula ang wika sa mga
pambihira, kakatwa at mala-mahikang sinasabi
ng tao sa kaniyang paligid. Hindi bat sa
pamamagitan ng mga orasyon sa mahika ay may
sumusulpot na kataga gaya ng Abrakadabra.
Taal na sa tao ang pag-imbento ng mga bagaybagay at siya rin ang nagpapangalan sa mga ito.
Walang hindi nagawa ang tao na hindi niya
bininyagan ng ibat ibang katawagan.
Sinasabi sa paniniwalang ito na bilang hari ng
Ehipto, gumawa ng isang eskpiremento si
Psammatichos
kung
paano
nga
ba
nakapagsasalita ang tao. May dalawang sanggol
siyang pinalaki sa loob ng kuweba at mahigpit na
ipinag-utos na hindi ito dapat makarinig ng
anumang
salita.
Sa
tagal
ng
panahon,
nakapagsalita raw ng bekos ang dalawang bata
na ang ibig sabihin ay tinapay. Sa maikling sabi,
likas na natututuhan ng tao ang wika kahit hindi
ituro ang pinanghahawakan ng teoryang ito.

Sa bilis ng daloy at takbo ng dambuhalang impormasyon sa buhay ng tao,

magpahanggang ngayon, nananatiling palaisipan pa rin kung saan, paano at
kailan talaga nagsimula ang wika. Isa itong palaisipang hanggang sa kasalukuyan
ay hinahanapan ng patunay subalit nananatili pa ring hiwaga o misteryo. Ibat
ibang pagsipat o lente ang pinanghahawakan ng ibat ibang eksperto. Ang iba ay
siyentipiko ang paraan ng pagdulog samantalang relihiyoso naman sa iba. May
ilang nagkakaugnay at may ilan namang ang layo ng koneksiyon sa isat isa. Ikaw,
bilang mapanuring mag-aaral, alin ang higit mong pinaniniwalaan at bakit? May
maidaragdag ka pa bang bagong teoryang nabasa o natuklasan mo tungkol sa
pinagmulan ng wika? Ano ito?

KASAYSAYAN NG PAG-UNLAD NG
WIKANG PAMBANSA SA PILIPINAS

Napakayaman ng ating bansa pagdating sa wika. Napakarami nating mga

wika na umaabot halos sa mahigit isang daan. Kailangan magkaunawaan ang
bawat isa kayat pinagsisikapan ng ating mga pinuno na magkaroon ng isang
wikang pambansa na magiging instrumento natin upang maunawaan ang mga
kautusan, batas at prinsipyo.

MGA BATAS PAGWIKA

1. Artikulo 14, Seksyon 3 (1935)
Sa Saligang Batas ng Filipinas nagtadhana na Ang kongreso ay gagawa ng mga
hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang pambansa na ibabatay sa isa sa
umiiral na wika.
2. Batas Komonwelt Blg. 184 (1936)
Lumikha ng isang lupon at itinakda ang mga kapangyarihan nito kabilang na rito
ang pagpili ng isang katutubong wika na siyang pagbabatayan ng wikang
pambansa.
3. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 (1937)
Ipinahayag na ang Tagalog ang siyang magiging batayan ng wikang pambansa ng
Filipinas.
4. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 (1940)
Nagbigay pahintulot sa paglilimbag ng isang diksiyonaryo at balarila ng wikang
pambansa at itagubilin din ang pagtuturo ng wikang pambansa sa mga paaralan,
pribado at publiko.
5. Batas Komonwelt Blg. 570 (1946)
Pinagtibay na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay maging isa sa mga opisyal na
wika ng bansa.
6. Proklama Blg. 12 (1954)
Nilagdaan ni Pangulong Magsaysay ang batas na nagpapahayag ng pagdiriwang ng
Linggo ng Wika simula Marso 29 hanggang Abril 4 ayon sa mungkahi ng Surian
ng Wikang Pambansa

7. Proklama Blg. 186 (1959)

Nilagdaan ni Pangulong Magsaysay at sinusugan ang Proklama Blg. 12 (1954),
itinakda ang pagdiriwang ng Linggo ng Wika simula ika-13 ng Agosto hanggang 19

taon-taon.

8. Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 (1959)

Nilagdaan ni Kalihim Jose Romero at itinagubilin na kailanman at tinutukoy ang
wikang pambansa, ang salitang Filipino ang itatawag.
9. Kautusang Pangkagawaran Blg. 24 (1962)
Nilagdaan ni Kalihim Alejandro Roces at iniutos na simula sa Taong-Aralan 196364, ang mga sertipiko at diploma ng pagtatapos ay ipalilimbag sa wikang Filipino.
10. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 60 (1963)
Nilagdaan ni Pangulong Macapagal ang pag-utos na awitin ang Pambansang awit
ng Pilipinas sa titik nitong Filipino.
11. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 (1967)
Nilagdaan ni Pangulong Marcos at itinadhana na ang lahat ng edepisyo, gusali at
tanggapan at pamahalaan ay pangangalanan sa Filipino.
12. Memorandum Sirkular Blg. 172 (1968)
Nilagdaan ni Kalihim Rafael Salas at ipinag-utos na ang mga letterhead ng mga
tanggapan at pamahalaan ay isulat sa Filipino.
13. Memorandum Sirkular Blg. 199 (1968)
Itinagubilin ang pagbuo ng seminar sa Filipino ng mga kawani ng pamahalaan.
Ang seminar ay idaraos ng Surian ng Wikang Pambansa sa ibat ibang pook
panlingguwistika ng kapuluan.
14. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 (1969)
Nilagdaan ni Pangulong Marcos at inutos sa lahat ng kagawaran, kawanihan,
tanggapan at iba pang sangay ng pamahalaan na gamitin ang wikang Filipino
hanggat maaari sa Linggo ng Wikang Pambansa at pagkaraan man nito sa lahat
ng opisyal na transaksiyon at komunikasyon.
15. Memorandum Sirkular Blg. 384 (1970)
Ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap Alejandro Melchor ang pagtatalaga ng may
kakayahang tauhan upang mamahala sa lahat ng komunikasyon sa Filipino sa
lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan at iba pang sangay ng pamahalaan.
16. Kautusang Tagapagpaganap Blg. 304 (1971)
Nilagdaan ni Pangulong Marcos ang pagpapanauli sa dating kayarian ng Surian
ng Wikang Pambansa at niliwanag ang mga kapangyarihan at tungkulin nito.

17. Atas ng Pangulo Blg. 73 (1972)

Nilagdaan ni Pangulong Marcos at nag-atas sa Surian ng Wikang Pambansa na
isalin ang Saligang Batas sa mga wikang sinasalita ng may limampung libong
mamamayan alinsunod sa probisyon ng Saligang Batas, Artikulo XV, Seksiyon 3.
18. Artikulo XV, Seksiyon 3 (1973)
Ang pambansang asemblea ay dapat gumawa ng hakbang sa pagpapaunlad at
pormat na adapsiyon ng panlahat na wikang pambansa na makikilalang Filipino.
19. Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 (1974)
Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ang pagpapatupad sa patakarang Edukasyon
Bilingguwal sa mga paaralan.
20. Artikulo XIV, Seksiyon 6-9 (1957)
Ang wikang pmabansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay
dapat payabungin at pagyamanin sa salig sa umiiral na wika sa Filipinas at iba
pang mga wika
21. Kautusang Blg. 52 (1987)
Nilagdaan ni Kalihim Lourdes Quisumbing ang pag-uutos sa wikang Filipino
bilang wikang panturo sa lahat ng antas ng paaralan kaalinsabay sa Ingles.

22. Kautusang Pangkagawaran Blg. 21(1990)

Iniutos ni Kalihim Isidro Carino na gamitin ang wikang Filipino sa pagbigkas ng
panunumpa ng katapatan sa Saligang Batas at sa bayan natin.
23. Proklama Blg. 1041 (1997)
Nilagdaan at ipinalabas ni Pangulong Fidel Ramos na ipagdiwang ang Buwan ng
Wikang Pambansa taon-taon sa ibat ibang sangay at tanggapan ng pamahalaan at
sa mga paaralan.
24. Praymer sa Revisyon ng Ortograpiyang Filipino (2001)
Inilabas ng komisyon ng Wikang Filipino ang rebisyon sa mga Tuntunin ng
Ortograpiyang Filipino tungo sa estandardisasyon at intelektuwalisasyon ng
wikang pambansa.
25. Gabay sa Ortograpiyang Filipino (2009)
Ipinatigil ang rebisyon sa alpabeto noong 2001 dahil sa maraming kalituhan sa
tuntunin. Ito ang kasalukuyang ipinatutupad ng Komisyon sa Wikang Filipino
ayon sa Kautusang Pangkagawaran Blg.104 serye ng 2009.