Phn A: L thuyt chung v t gi hi oi v tc ng ca t gi hi oi ti cn

cn thanh ton
T gi hi oi l mt trong nhng bin s kinh t v m ht sc nhy cm. T gi bin
ng tng ngy, tng gi v chu nh hng ca rt nhiu nhn t. Bn cnh cc yu t
m nh hng ca chng n t gi d dng nhn bit nh cung cu ngoi hi, li sut,
lm pht, cn cn thanh tont gi cn chu tc ng bi nhng yu t nu thong qua
s tng nh chng c mi rng buc no c. V nh cng vic ca mt ngi bn hng
rong: xt mt cch c th cng vic ca mt ngi bn hng rong nh hng n thu
nhp ca anh ta, n lt thu nhp li tc ng ln chi tiu thc t, gy nh hng n
ch s gi tiu dng v cui cng l t gi hi oi thc t. Mc d bin ng ca t gi
hi oi l v cng phc tp song t gi lun l ti hp dn i vi gii nghin cu
kinh t cng nh cc nh qun l v m trong bi cnh t do ha thng mi hin nay.
Cc quc gia trn th gii t ln n nh, t mnh n yu u thc c rng t gi
hi oi s l mt cng c hu hiu, mt liu thuc cu cnh cho thng mi cc quc
gia ni chung cng nh ngoi thng ni ring ang trong tnh trng hp hi. Vic nghin
cu nhng l lun c bn v t gi hi oi di y do s gip ta hiu hn ti sao t
gi hi oi li quan trng i vi cc quc gia n nh vy.
I. T gi hi oi: Khi nim, c ch hnh thnh & phn loi
1) Khi nim t gi hi oi
Tt c chng ta qu quen thuc vi khi nim thng mi trong nc, khi ta mua cam
Si Gn hay bi Vnh Long, tt nhin chng ta s tr bng tin ng ca Vit Nam v
tt c nhng ngi bn cng mun chng ta tr cho h bng ng tin nh vy. iu
cho thy cc giao dch kinh t trong phm vi mt nc rt n gin. Song nu chng ta
mun mua cam California (M) th mi vic s hon ton khc. Cc nh xut khu M s
mun chng ta tr cho h la M ch khng phi tin ng Vit Nam, do ta s phi
mua la M, t dng lng la ny tr cho h. Mt cu hi t ra liu chng ta
s cn bao nhiu la M ? Khi y, chng ta s phi quan tm n mt khi nim mi
l: t gi hi oi.
Karl Mark (1818-1883) chnh l ngi u tin a ra khi nim t gi hi oi. Trong
b T bn(1858) ng vit: T gi hi oi l mt phm tr kinh t lch s, gn vi
giai on pht trin sn xut ca x hi, tnh cht,cng tc ng ca n ph thuc
vo trnh pht trin th trng v cc giai on c th trong lu thng tin t th
gii. y l mt khi nim kh phc tp mang nng tnh l lun hn nghin cu thc t
song cng th hin c phn no tnh lch s cng nh s vn ng ca t gi. Sau
Mark, t gi hi oi c hiu n gin hn v cho n nay khi nim thng c
s dng nht l: T gi hi oi l gi c ca ng tin nc ny tnh theo ng tin
nc khc. iu c ngha t gi hi oi cng l gi c song gi c ca mt loi hng
ha c bit: tin t.
Mi quc gia hin nay thng to dng cho mnh mt ng tin ring, ng tin nc
ny l ngoi t ca nc khc, vic thanh ton gia cc quc gia i hi phi s dng

ng tin ny i ly ng tin kia, t li xut hin hai khi nim c th hn v t gi

hi oi xt trn phm vi mt quc gia:
*T gi l gi ca ng ngoi t tnh theo n v ni t. Khi nim ny biu trng cho
cch yt gi trc tip (ngoi t/ni t). V d t gi EUR/VND (EUR: euro, ng tin
chung Chu u) trn th trng Vit Nam ngy 5/11/2003 l 18.142VND v y gi
1EUR c biu hin trc tip bng VND.
*T gi l gi c ca ng ni t tnh theo ngoi t. y l khi nim ch cch yt gi
gin tip (ni t/ngoi t), v d nh t gi CNY/VND (CNY: Nhn dn t) ti Bc Kinh
l 1.842, gi VND cha biu hin ra bn ngoi, do vy bit c gi VND, phi tin
hnh chuyn i nh sau: 1VND = 1/1.842CNY.
iu 4 mc 3.5 ngh nh ca Chnh ph v qun l ngoi hi ban hnh 17/8/1998 quy
nh: T gi hi oi l gi mt n v tin t nc ngoi tnh bng n v tin t Vit
Nam.
Trong cch vit EUR/VND, EUR ng trc gi l tin yt gi v l mt n v tin t;
VND ng sau l tin nh gi, l mt s n v tin t thay i ph thuc vo thi gi
ca tin yt gi.
2) C ch hnh thnh t gi hi oi
T gi hi oi c mt qu trnh pht trin lu di, tri qua nhiu ch khc nhau, cc
ch t gi hi oi lun gn lin vi qu trnh hnh thnh v pht trin ca thng mi
th gii. T ch bn v vng (1875-1914) n ch bn v hi oi vng (1944-1972)
ri ch t gi th ni, th ni c qun l (1975 - nay), t gi u c hnh thnh trn
tng quan so snh gi tr ng tin quc gia ny vi quc gia khc bt k l vng hay
l tin t ca mt quc gia n l no . C th ni trong lch s pht trin ca mnh, t
gi c hnh thnh trn hai ngang gi chnh l ngang gi vng v ngang gi sc mua.
Ngang gi vng:
Trc nm 1850, rt nhiu quc gia trn th gii theo ui mt ch tin t song bn v:
bc v vng l hai loi tin t chnh c lu hnh trong thanh ton thng mi gia cc
quc gia, t gi hi oi do c hnh thnh trn c s so snh hm lng vng v
bc. Nm 1850, khi khm ph ra hai m vng mi M v c, lng vng khai thc
c dn v cc quc gia Chu u. Nu trc ch c Anh tin hnh vng ha thanh
ton (tc mi giy bc ca Anh u i c ra vng) th nm 1851, Php v mt s quc
gia khc cng i theo bc chn ca Anh. ng bc b loi khi thanh ton v ch bn
v vng bt u.
T gi hi oi gia hai ng tin ca hai nc bt k thi k bn v vng c quyt
nh da trn vic so snh hm lng vng ca hai nc vi nhau. Gi s hm lng
vng ca ng bng Anh (GBP) l 1 ounce = 6 GBP trong khi hm lng vng ca franc
Php (FRF) l 1 ounce = 12 FRF th suy ra:
6GBP = 12FRF 1GBP = 2FRF
C th tng qut ha bng cng thc sau:

hamluongvangtrong1donvitienA

T gi hi oi (ng A/ng B) = hamluongvangtrong 1donvitienB

Di ch bn v vng, khi tin giy t do i ra vng v ngc li, th mi bin ng

ca t gi hi oi s t ng c iu chnh v mc cn bng. Hy ly v d trn lm
minh chng. Vi hm lng vng nh trn gia cc ng tin GBP v FRF, gi s GBP
b st gi trn th trng ngoi hi tc 1GBP= 1,8FRF; mt nh nhp khu Anh cn
1000FRF mua hng ha t Php; nu nh nhp khu mua trc tip FRF bng GBP,
nh nhp khu s phi b ra 555,56 GBP c 1000FRF. Tuy nhin, nh nhp khu ny
dng 1000FRF mua vng ti Anh sau i t vng sang GBP. Qui trnh 1 khin
nh nhp khu phi mua vng c 1000FRF vi gi (1000/12)*6 = 500GBP; nh vy
nh nhp khu ny li 55,56 GBP. Cc nh nhp khu khc cng s lm tng t nh
vy dn n cu ng bng tng cho n khi t gi quay tr li v tr cn bng ban u
1GBP = 2FRF.
Ch bn v vng vi c ch ngang gi vng em li ngun li cho rt nhiu quc
gia c bit l Anh. Tuy nhin n cui th k 19, cc m vng ng trc nguy c b
khai thc ht, lng cung vng khan him dn, tnh trng gim pht lin tip xy ra, mt
c ch hnh thnh t gi hi oi mi xut hin: C ch ngang gi sc mua.
Ngang gi sc mua: