Dokumentacioni i projektit t t nxnit:

Projektimi, llogaritja dhe montimi i

sistemeve t paneleve diellore
(pjesa I)
Niveli III (Klasa 13)

Projekti i t nxnit 10:

Projektimi, llogaritja dhe montimi i sistemeve t paneleve diellore (pjesa I)

Drejtimi:

Instalues i sistemeve termohidraulike

Profili msimor:

Panele diellore dhe hidraulik

Niveli:

III

Klasa:

13

Kohzgjatja:

40 dit (240 or)

Prshkrimi

N projektin e t nxnit pr ngrohjen me panele diellore, nxnsit msojn

prmbajtjet teorike dhe praktike q lidhen me projektimin dhe montimin e
sistemeve t paneleve diellore.
Ata projektojn, llogarisin, skicojn dhe realizojn instalime t ndryshme t
paneleve diellore.

Objektivat e
performancs

Pas prfundimit me sukses t projektit t t nxnit n drejtimin e specializuar

t ngrohjes me energji diellore, nxnsit jan n gjendje t projektojn, t
llogarisin dhe t skicojn instalime me krkesa t ndryshme. Ata i kshillojn
klientt dhe realizojn porosi pune pr sisteme funksionale panelesh diellore
pr ngrohjen e ujit dhe kompensimin e nevojave pr ngrohje.

Rezultatet e t
nxnit

N projektin e t nxnit pr ngrohjen me panele diellore nxnsit do t

msojn kompetencat teknike dhe profesionale pr projektimin dhe montimin
e sistemeve t paneleve diellore.
Lidhur me projektimin, nxnsit do t msojn t realizojn:
-

shtrirjen e tubacioneve,

ngrohjen e ujit,

kompensimin e nevojave pr ngrohje,

skemn e qarkut,

planin e instalimit elektrik,

kolektort e shesht dhe kolektort me tuba,

teknikn buffer.

Nxnsit do t msojn t llogarisin:

-

seksionin e tubacioneve,

madhsin e kolektorit,

madhsin e buffer-it,

energjin pr kompensimin e nevojave pr ngrohje (nevoja vjetore pr

energji).

Gjat realizimit nxnsit do t shfrytzojn rezultatet e t nxnit nga projektet

e t nxnit 1 deri 8, si dhe do t zbatojn t gjitha rregullat e sigurimit teknik
dhe t mbrojtjes nga aksidentet.
Prmbajtje
teorike t
integruara n
projektin e t
nxnit (viti
shkollor 20122013)

N projektin e t nxnit t paneleve diellore jan integruar edhe prmbajtje

teorike, nprmjet t cilave nxnsit msojn:
-

t njohin dhe paraqitin armaturat dhe simbolet;

t planifikojn dhe vizatojn sisteme t ngrohjes diellore, si pr ngrohjen e

ujit ashtu edhe pr kompensimin e sistemit ngrohs;

t prcaktojn materialet e tubave;

rregullat e instalimit, presionet, sigurimin ndaj ngricave;

rregullat e sigurimit teknik;

seksionet e tubave;

shpejtsin e rrjedhjes;

ena e zgjerimit madhsia pozicioni;

sistemi i kontrollit;

t planifikojn, t llogarisin dhe t paraqesin vendosjen e tubacioneve dhe

trashsit e izolimit;

madhsit e kolektorve dhe buffer-ave;

t marrin porosi, ti prpunojn, t bisedojn me klientin, t regjistrojn t

dhnat dhe prmasat, t bjn skica dhe vizatime;

prbrjen e materialeve;

planin kohor dhe t montimit;

protokollet e kontrollit;

prezantimin e t gjith puns.

Prmbajtjet teorike
Kapitulli
I.

Planifikimi pr
vendosjen e
kolektorve (20
or)*

Prmbajtja
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.

Burimet energjitike.
Ndikimi i CO2.
Shkaktart e emetimit t CO2 n bot.
Krijimi i efektit ser.
Ndryshimi i mimeve n bot pr lndt fosile.
Rezervat energjetike nga burimet fosile.
Energjit e rinovueshme.
Shfrytzimi i energjis diellore.
Boizat meteorologjike.
Kuptimi i rrezatimit n tok.
Intensiteti i rrezatimit.
Rrezatimi mbi siprfaqet horizontale.
Rrezatimi mbi siprfaqet e rrafshta.
Orientimi i siprfaqeve t kolektorve.

II. Planifikimi i nj
sistemi solar pr
shfrytzimin e
energjis diellore
(28 or)

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.

Elementt e nj sistemi solar.

Pajisjet pr shfrytzimin e energjis diellore.
Kolektort, llojet, ndrtimi.
Kolektori solar dhe humbjet e energjis n kolektor.
Bilanci energjitik te nj kolektor.
Elementt prbrs t kolektorit t rrafsht.
Llojet e absorbuesve.
Karakteristikat teknike t kolektorit TopSon F3-1.
Kolektort me tuba t vakumuar.
Kolektort e pishinave.
Testimi i kolektorit.
Montimi i kolektorve t rrafsht.
Llogaritja e kolektorit t rrafsht.
Grupi solar, prbrsit.
Boileri solar.
Bazat e njohjes s dimensionimit t nj sistemi solar.

*Njohurit teorike jan t integruara me punn praktike t nxnsve pr realizimin e projektit.

Tiran, 1.10.2012 (VERSIONI 1) / MK.

Projekti i t nxnit 10.1:

Projektimi, llogaritja dhe montimi i sistemeve t paneleve diellore
Lista e materialeve
Nr.

Emrtimi

Njsia matse

Sasia

1.

Reduksion 1 x 1

cop

2.

Sarainesk hollandeze 1

cop

3.

Tapa 1

cop

4.

Tub bakri 18

ml

12

5.

Buketon 18 x

ml

6.

Kabll elektrik 3 x 1,5

ml

7.

Spin

cop

8.

Sarainesk hollandeze

cop

9.

Tap 1

cop

10.

Prixhonier M10

ml

11.

Buketon 22 x

cop

12.

Reduksion bronxi 1 x

cop

13.

Reduksion 22 x 18

cop

14.

Veshje tubi 25

ml

12

15.

Mats temperature

cop

16.

Rrota

cop

17.

Rrota

cop

18.

Buloneri

cop

41

QENDRA KOMPETENTE PR SISTEMET E

SHFRYTZIMIT T ENERGJIS DIELLORE
Alternativ:

Dielli
Energjia diellore
-n prgjithsiPrgatiti dhe sistemoi :
Wolfgang Pfisterer, ekspert ndrkombtar
Mr.sc. Ismet Malsiu, - bashktrajnues

Durrs, 2012
1

Kapaciteti (prmbajtja) e CO2

Mbshtetur n analizat e regjistruara
10 miliard tCO2/a

22

Njsia:
tCO2/(Kok x a)

10

1
Europa

N vitin 2050
10 miliard banor

Objektivi

Gjermania

SHBA

sht - Konsumuar

Burimi BMWI 1999

Q nga 10/09

Emetimi i CO2
Shkaktart m t mdhenj t emetimit t CO2
Vendet tjera t BE (25 vende)
SHBA

Gjermania
India
Japonia
Rusia

Vendet e tjera

Q nga 10/09

Kina

Efekti ser (kopshti dimror)

Stratosfera

Troposfera

Burimet e energjis/- Shpenzimet

Energjia primare e shpenzuar n Gjermani, 2006

12,6%

0,3%

5,0%

35,7%

Nafta
Gazi i toks
Thngjilli i murr.
Thngjillguri
Energjia gjeot.
Energjia solare

13,0%
Energjia - E

10,9%

22,5%
Burimi: Qendra pr Hulumtime Energjitike Baden-Wrtemberg (ZSW)

Burimet energjetike/- Shpenzimet

Sasia e energjis n tregun e ngrohjes*) n Gjermani, 2003
Qymyrguri

E rinovueshme (e riprtritshme)
Vajguri

Ngrohja Qendrore
nga distanca (termofikimi)

Energjia elektrike

Tjetr

Gazet

*)

Energjia totale pr ngrohjen e hapsirave dhe pr ngrohjen e ujit sanitar dhe pr proese t tjera t nxehtsis pr t gjith sektort
Burimi: Grupi projektues VDEW ,,Bilanci i energjis s shfrytzuar" Bilanci energjetik AG, AGEE - Stat
Q nga 10/09

Burimet energjitike/- Shpenzimet

Furnizimi me ngrohje nga burimet e riprtritshme t energjis n 2006
Haushalte
Shtpiake Lnd
Festbrennstoffe
djegse t ngurta

7,1%

3,8%

0,2%

2,2%
68,9%

2,5%

Mbeturinat
Abfall
Mbetjet
Industriale-- Lnd
Industrie
djegse t ngurta
Festbrennstoffe
Kraft+Heizwerke
Termocentralet meFestbrennstoffe
lnd djeg. t ngurta
Termocentralet
me
Biologische
- Gas
lnd Flssigst.
djeg. t ngurta
und

10,4%

Solarthermie
Energjia diellore

4,9%

EnergjiaGeothermie
Tiefen
gjeotermike e thell
Energjia gjeotermike
Oberflchen
siprfaqsore
Geothermie

Burimi:
BMU
energjia e
riprtritshme
7

Ndryshimi i mimeve

N pr GJ.

Grafiku : Zhvillimi i mimeve pr shtpi familjare banimi n tregun ngrohs

Nafta
Gazi toksor
BK- Briketet
Ngrohja nga distanca
(Termofikimi)

Burimi: Enti Federal statistikor - Gjermani

Q nga 10/09

Treguesit bruto t energjis

Treguesit bruto t energjis deri n vitin 2020 n Gjermani sipas raportit IV

PV-Energjia gjeotermike
Energjia e ers
Enrgjia e ujit
Energjia nga burime t tjera
Energjia nga nafta
Energjia nga gazi toksor
Energjia nga qymyri i murr.
Energjia nga qymyrguri
Energjia brthamore

Burimi: Raporti energjetik IV, Vlerat e Bilancit Energjetik AG pr 2005

Q nga 10/09

Reservat energjetike nga burimet fosile

Rezervat energjitike nga burimet fosile

Edhe pr sa koh do t kemi energji nga burimet fosile ?
Statistikat e mesatare (t besueshme) pr energjin e trsishme prej vitit 2000
Rezervat e besueshme n
dispozicion dhe ekonomikisht t
rikuperueshme

Rezervat e provuara dhe t mundshme,

Aktualisht nuk jan t rikuperueshme

Vaji i toks

Alternativ:

Dielli

Gazi toksor
Qymyrguri
Qymyri murrm
Urani

vitet

Burimi: Instituti Federal i Gjeoshkencave dhe Burimeve Natyrore

11

KUBI I ENERGJIS
Thngjilli (qymyri)
Nafta
Gazi
Urani

Energjia vjetore e cila bie n

TOK me rrezatim nga DIELLI

Nevojat vjetore t
energjis n bot

Rezervat e energjis t fituara nga fosilet n krahasim me energjin q rrezatohet nga dielli
12

Bazat themelore
Potencialet e energjive t riprtritshme dhe nevojat globale t energjis

Energjia nga
hidrocentralet dhe
detet

Energjia gjeotermike

Energjia nga biomasat

(n vit)

Energjia nga era

Nevojat (krkesat)
botrore pr energji

Energjia diellore

13

Themelore
Pr rreth katr miliard vjet dielli sht furnizuesi m i mir i energjis. Nj sasi t pandryshuar t
energjis s lir ai do ta jap edhe pr 10 miliard vite t ardhshme. Sasia e energjis diellore:
Esht njehsuar se sasia e energjis q arrin n form rrezesh gjat nj dite n siprfaqen e toks,
mund ti plotsoj nevojat e energjis n tok pr katr VITE

Gjysm ore me diell mbulon

nevojat e prgjithshme t energjis
n tok pr nj vit.

900-1400 kWh/m sasi e enegjis, pr do

vit n Evrop
rrezatohet nga dielli.
14

Shfrytzimi i energjis diellore

Shfrytzimi m efiient i diellit

sht prfitimi i energjis termike diellore

15

Komponentt e sistemit solar

Ventil ajrimi

Siprfaqja e kolektorit
Tubi i kthimit t mediumit t pun
Tubi i drgimit t mediumit t
puns
Rregullatori (kontrolluesi) solar
Grupi (solar) i pomps
Ena e zgjerimit pr sistemin solar
Akumuluesi termik (boileri solar)
Boiler pr ngrohje n prbrje
t kaldajs n rastin e rrezatimit
diellor t ult
Q nga 10/09

16

Bazat meteorologjike

Dielli
DIELLI

Llojet e rrezatimit
Dielli n form uniforme n gjithsi rrezaton sasi t madhe
t energjis. Rrezaton rreth 63.500 kW/m nga siprfaqja e
tij.
Toka nga Dielli ndodhet n nj distanc prafrsisht rreth
150 milion kilometara, q pr shkak t ksaj distance t
gjat, rrezatimi zvoglohet n 1370 W/m jasht atmosfers
rrezatimi ekstraterestik (figura).
Kjo vler nuk sht n funksion t kohs dhe pr kt arsye
quhet konstantja solare. Vlera maksimale e mundshme e
konstantes solare e cila bie mbi siprfaqen e toks sht ajo
q nuk dobsohet gjat deprtimit t saj npr atmosfer.
Kjo sasi e rrezatimit diellor, e cila arrin m n fund mbi
siprfaqen e Toks, quhet sasi e tr e rrezatimit t
siprfaqe s Toks. Kjo energji e rrezatuar ka vler
maksimale reth 1000 W/m dhe mund t ndahet n:
Rrezatim direkt - (kur qielli sht i kthjellt dhe kur
rrezet e diellit bien direkt)
Rrezatimi difuziv (i shprndar) - veanrisht kur drita
e diellit shprndahet dhe deprton npr mjergulla,
dhe
Rrezatimi reflektiv (reflektimi i rrezeve t diellit nga
objektet rrethuese )

Konstantja solare
Rrezatimi mesatar global
Atmosfera

Toka

max. 1045 W/m (Ekuator)

Rrezatimi global = Rrezatimi difuzor + Rrezatimi direkt

17

RREZATIMI
Rrezatimi i diellit ka rndsi t veant n teknin e ngrohjes sepse pfaqson nj burim shtes, megjithse
jostabil t energjis.
Konstantja diellore
Nse Toka nuk do t kishte mbshtjellsin e ajrit, ather pr distanc mesatare t diellit siprfaqja normale
me rrezatimin e Diellit do t rrezatohej me nxehtsi prej afrsisht 1.37 kW/m. Rrezatimi i plot prbhet
prej ajrit me gjatsi t ndryshme valore dhe me intensitet t ndryshm.
Rrezatimi direkt dhe difuziv
Gjat rrezatimit t Diellit nj pjes e rrezatimit arrin direkt n siprfaqen e toks. Ky lloj rrezatimi quhet
rrezatim direkt ose i drejtprdrejt, Edir.
Nj pjes e rrezatimit, i cili shprndahet n molekulat e ajrit kur kalon npr atmosfern e Toks, arrin n
siprfaqe n form t ashtuquajturit rrezatim difuzor, Edif.
N rrezatimin difuzor bn pjes edhe rrezatimi q reflektohet nga rrethina n siprfaqen e shikuar (shtpit,
muret, kodrinat, rrugt etj.). Mesatarisht rrezatimi reflektues , Eref., sht afr 20% e rrezatimit global.
Fuqia (fluksi) e rrezatimit t prgjithshm Qrr. n nj siprfaqe t rrafsht n Tok prbhet prej fuqis
(fluksit) s rrezatimit direkt Qdir. dhe fuqis s rrezatimit difuzor (prhaps) Qdif. pa ndikimin e mjedisit,
pra:

Qrr. = Qdir. + Qdif.

18

Rrezatimi i diellit n Tok

DIELLI
Konstantja solare
1370 W/m

Atmosfera
Humbjet nprmjet reflektimit,
shprndarjes dhe absorbimit

Rrezatimi difuzor

Rrezatimi direkt
Rrezatimi global kur Qielli sht pa RE
TOKA

1000 W/m
Fig.1.- Rrezatimi i diellit mbi siprfaqen e TOKS
N zvoglimin e fuqis s rrezatimit ndikon TURBULLIRA ( JOKTHJELLSHMRIA )

19

Figura: Tregon shprndarjen e drits s diellit n forma

t ndryshme rrezatimi.

Objekti

Siprfaqja e TOKS
21

Figura: Tregon shprndarjen e drits s diellit n forma t ndryshme rrezatimi.

DIELLI

Rrezatimi difuziv

KULMI

Rrezatimi difuziv, direkt dhe reflektimi i rrezatimit n siprfaqen e kolektorit solar (diellor) i vendosur mbi kulm

Qrr. = Qdir. + Qdif.

22

Intensiteti i rrezatimit

Ka dit t kthjellta me diell edhe n dimr

Qielli blu me
dukje t qart

Dielli prthyen
prmes Reve

Dielli si thell e
bardh

Dit me re
dimrore

1000 W/m

600 W/m

300 W/m

100 W/m

50-70% t rrezatimit global n Gjermani prbhet prej drits (rrezatimit)

difuzive (prhapur). Kolektort duhet t jen t prshtatshm pr kt
drit (rrezatim).
23

Vlersimet dhe potenciali i realizuar

Paketa solare me 9 m Siprfaqe t kolektorve dhe 800 litra t Akumuluesit termik
Hargjimet apo nevojat pr nxehtsi
Ndrtuar( para vitit 1984 ) WschVo 1984

WschVo 1995

WschVo 2002

Shtpi pasive

Pjesmarrja e energjis solare e shprehur n prqindje pr ngrohje dhe prgaditje t Ujit t ngroht sanitar

**

Izolimi i rregullt termik

*** Kursimet e rregullta t energjis

** N varsi t krkesave t ngrohjes ndrtimit dhe standardeve t izolimit, sistemet

diellore gjenerojn mbulesa solare n kufij t ndryshm

Harxhimi i trsishm i energjis pr shtpi

Harxhimi ose nevojat pr ngrohje
pr shtpi

Harxhimi ose nevojat pr ngrohje

pr shtpi WschVo 82

Harxhimi ose nevojat pr

ngrohje pr shtpi
WschVo 95
Nevojat e nxehtsis pr
shtpi pasive

Nevojat e nxehtsis pr
ndrtimet e reja

= Harxhimet ose nevojat pr nxehtsi

= Harxhimet ose nevojat pr uj

t ngroht sanitar
25

Rrezatimi mbi siprfaqen horizontale

Toka lviz n nj trajektore (t ashtuquajtur ekliptike) pr rreth Diellit. Kjo lvizje zgjat 365 dit e
6 or. Pr kto gjasht or, pr do katr vite ndodh kompensimi i tyre dhe fillohet me prsritjen
e ditve t njejta.
Katr stint e vitit ndodhin si rezultat i rrotullimit t Toks prgjat boshtit t saj, i cili sht i
devijuar pr 23,3 shkall karshi siprfaqes s rrafsht (planit). ( Figura ).

Rezatimi diellor
28

Zvicra
Zonat klimatike pr Zvicrn dhe rrezatimi global
vjetor
Njsia:

Rrezatimi global mbi siprfaqen normale. N Zvicr secili vend praktikisht sht i pajisur me
standarde pr sistemet e pajisjeve solare

29

Zonat klimatike pr Zvicrn:

Kloteni sht stacion referent pr matje pr Zvicrn Qendrore (t mesme) , Davosi pr
rajonin kodrinor ndrsa Locarno pr Zvicrn Jugore.
Shembull:
Gjat ktyre viteve kemi kto vlera, t paraqitura n form tabelore, t rrezatimit diellor n
siprfaqen horizontale pr tri vende t cilat n Zvicr shfrytzohen si vende pr matje

Vendi

Rrezatimi
Global

Rrezatimi
Direkt

Rrezatimi
Difuziv

Pr vlera t ndryshme t rrezatimit Diellor, t cilat varen nga pozita gjeografike, t cilat duhen t
merren n konsiderat, Zvicra sht e ndar n 16 rajone. Tabela n vijim tregon vlerat e
rrezatimit diellor (vlerat vjetore) pr secilin rajon (t prfaqsuar me vendin):
30

Diagrami pr KLOTEN-in
Njsia n

Kontributi i rrezatimit
global vjetor pr Kloten

Rrezatimi direkt

Rrezatimi difuziv

Pjesm.e rrez.difuziv

Rrezatimi global

31

Diagrami pr KLOTEN-in
Njsia n
Kontributi i rrezatimit
global ditor pr Kloten

Rrezatimi direkt

Rrezatimi difuziv
Koha
Pjesm.e rrez.difuziv

Rrezatimi global

Meqense pjesmarrja e rrezatimit difuziv n rrezatimin global sht prafrsisht rreth 50%, n
Zvicr praktikisht shfrytzohen kolektor, t cilt mund t shfrytzojn si rrezatimin direkt po
ashtu edhe rrezatimin. Nj dukuri e ngjashme sht edhe n Kosov.
32

Vendi

Rrez. Global

Rrez. Difuziv

33

RREZATIMI MBI SIPRFAQEN E RRAFSHT (PLANE)

Prgjat rrugtimit vjetor t Toks rreth Diellit ndryshon lartsia
maksimale e Diellit pr 47
Pranver
Vjesht

Ver

Dimr

Zhvendosja
Kndi i azimutit

Kndi i
kolektorit
Siprf.
e Toks
34

Kndi i pjerrtsis

RREZATIMI DIELLOR N KWh NORMAL MBI SIPRFAQE

0

900

30
700

45

500

60
90

300
100

Jan. Shku. Mar. Prill. Maj. Qer. Korr. Gush. Shta. Tet. Nn. Dhje.

36

N mnyr q t shfrytzohet sa m mir rrezatimi diellor, siprfaqja e kolektorit duhet t

qndroj normal n raport me kndin e rnies s rrezeve t Diellit (figura). Por, meq pozita e
Diellit ndryshon gjithmon, kjo sht e pamundur.

Kndi i siprfaqes s kolektorit

pr kt arsye vendoset normal
n kndin e rnies s rrezeve t
Diellit athere kur rrezatimi diellor
sht m i fuqishm.

Diagrami tregon ndikimin e kndit t

vendosjes s siprfaqes s
kolektorit n prfitimin e energjis.
(kh/m-vit) pr vendin

Kloten.

37

Rrezatimi global n Kloten

Rrezatimi global

[kWh/(m2*Vit)]

Rrezatimi global i arritur gjat

orientimit t kolektorit i
drejtuar nga Jugu

Kndi i orientimit t kolektorit n grad

38

Orientimi i siprfaqeve (kthimi nga JUGU)

Kndi i orientimit t siprfaqes, e cila ndryshe quhet edhe si azimut, prcakton kthimin e ksaj
siprfaqe nga JUGU (figura).
Prcaktim:
Orientimi i sakt n drejtim t LINDJES = - 90
Orientimi i sakt n drejtim t JUGUT = 0
Orientimi i sakt n drejtim t PERENDIMIT = +90

Kndi i Azimuti

L
Siprfaqja q sht orientuar nga JUGU mund t absorboj sasin m t madhe t energjis diellore.
Siprfaqja q sht orientuar nga LINDJA mund t absorboj sasin m t madhe t energjis
diellore n mngjes dhe pasdite. Ndrsa, siprfaqja e orientuar nga PERENDIMI, mund t absorboj
sasin m t madhe t energjis diellore von pasdite dhe n mbrmje.
39

Ndikimi i orientimit, kndi i pjerrsis dhe hijezimi n

absorbimin e rrezatimit diellor sipas Viessmann

Rrezatimi vjetor n %

Kndi i pjerrsis s kolektorit

Pr shembull:
30; 45 Lindje-Perendim

90%

40

Ndikimi i orientimit, kndi i pjerrsis dhe hijezimi n absorbimin e

rrezatimit diellor

Kndi i pjerrsis s kulmit

Lindja

Prfitimet

Perndimi

Orientimi i kulmit

41

N figur shohim ndikimin e devijimit t pozits s kolektorit t

orientuar nga JUGU n vlern e rrezatimit global vjetor.

Varsia e rrezatimit global

gjat devijimeve t
ndryshme nga JUGU

Kndi i pjerrsis 20 Grad

Kndi i pjerrsis 45 Grad

+/- Devijimi nga JUGU n Grad

43

Gjermania
Flensburg
Hamburg
Oldenburg
Hannover Magdeburg
Berlin
Mnster
5
Dsseldorf
Dresden
Kassel
Leipzig
Aachen
Frankfurt
Saarbrcken rzburg
Stuttgart
Freiburg

Passau
Mainburg
Mnchen

Zonat
klimatike

1
2
3
4
5

Rrezatimi
n or i diellit

1900-2000
1800-1900
1700-1800
1600-1700
1500-1600

faktori

0,8
0,9
1,0
1,1
1,2

Shqipria
Energjia Diellore
Shqipria, me nj pozicion te favorshm gjeografik ne pellgun e detit Mesdhe, ka kushte klimatike shume t favorshme
pr shfrytzimin e energjis diellore. Intensiteti i lart i rrezatimit diellor, kohzgjatja e ktij rrezatimi, temperatura dhe
lagshtia e ajrit etj. klima mesdhetare, me nj dimr t but dhe t lagt dhe ver t nxeht dhe t that prcaktojn
nj potencial energjetik m t madh se potenciali energjetik mesatar pr shfrytzimin e energjis diellore.
Vendi yn konsiderohet me regjim t mire t energjis diellore dhe potencial t lart t rrezatimit diellor. Energjia
diellore sht nj burim energjie mjaft premtues pr t ardhmen dhe prdorimi i saj sht potencial, pasi sht nj
burim natyror energjie i pashtershm, sht rezerva natyrore m e madhe e energjis qe sht e shprndar kudo n
bot n sasi m t mdha se sa nevojat tona pr energji, sht e pastr dhe shfrytzimi i saj nuk krkon shpenzime t
tjera, nuk paraqet asnj rrezik pr ndotjen e mjedisit.
Argumentimet e msiprme t ojn n prfundimin se tek ne prdorimi i energjis diellore pr t prodhuar uj t
ngroht pr nevojat sanitare e teknologjike dhe pr prodhimin e energjis elektrike, duke zvendsuar energjin
elektrike, sht nj shans q na ofron natyra dhe t cilin duhet ta prdorim me kujdes.

Potenciali i energjis diellore

Territori i Shqipris shtrihet n pjesn perndimore te Gadishullit te Ballkanit ne bregun lindor te detit Adriatik dhe Jon.
Ajo eshte e vendosur ne mes gjeresive 39o38- 42o38dhe gjatesive 19o16- 21o04. Fale ksaj pozite gjeografike,
Shqipria i perket rripit te klimes mesdhetare me vere te nxehte e te thate, me dite te gjata me diell dhe dimer te bute
me rreshje te bollshme. Nisur nga sa tham me siper, territori i Republiks se Shqipris eshte ndare ne 4 zona kryesore
klimaterike, ku luhatjet e elementeve klimatike brenda tyre jane ne kufij relativisht te vegjl. (Harta1) Kto zona
emrtohen si me poshte:

45

 Zona Mesdhetare Fushore;

Zona Mesdhetare Kodrinore;
Zona mesdhetare Paramalore;
Zona Mesdhetare Malore.
Instituti Hidrometeorologjik ka nxjerre rezultate ne baze te trajtimit klimatologjiko-statistikor te informacionit
aktinometrik dhe heliografik per vleresimin e shperndarjes territoriale te rrezatimit diellor Keto vleresime jane
mbeshtetur sipas kushteve tona klimatike dhe duke marre parasysh gjithashtu serine kohore prej 15 vjetesh te
vezhgimit te drejtperdrejte ne 26 stacione aktinometrike dhe serite kohore prej 30 vjetesh vezhgim per kohezgjatjen e
rrezeve te diellit. Ne territorin e vendit tone kemi nje potencial energjetik diellor te konsiderueshem, ku shume zona
te saj i ekspozohen nje rrezatimi qe shkon nga 1185 kWh/m ne vit deri me 1700 kWh/m ne vit.
Vlen te permendet qe pjesa perendimore e Shqiperise, veanerisht jug perendimi i saj ka nje energji diellore te
konsiderueshme. Qe shkon deri me 2200 kWh ne vit. Ne figuren 1 izolinja 1500 kWh/m ne vit e ndan ne dy pjese
pothuajse te barabarta territorin e Shqiperise. do m e siperfaqes horizontale ne kete pjese te territorit ka mundesi
praktike te marre deri ne 2200 kWh/m ne vit (ne kete rast flitet per kushte te nje moti anticiklonar). Ndersa ne kushte
te faredoshme moti e njejta siperfaqe merr mesatarisht rreth 1700kWh ne vit.
Vleresimet tregojne se rajonet me te favorizuara per potencial natyror energjetik jane perseri rajonet perndimore.
Keshtu do m siperfaqes horizontale ne keto rajone gjate periudhes Nentor- Mars merr faktikisht deri ne 380 kWh ne
vit, nderkohe qe mesatarja territoriale per kete periudhe eshte rreth
340kWh ne vit. Shperndarja territoriale e
diellezimit (sasise se oreve me diell) dhe sidomos ajo e diellezimit relativ, qe ne te tilla raste perdoret si tregues sasior i
vranesires, eshte ne te gjithe teritorin rreth 2400 ore, ndersa ne pjesen perendimore eshte mbi 2500 ore dhe ne
fushen e Myzeqese arrin mbi 2700 ore. Ne pjese verilindore te vendit diellezimi kap vlera mjaft te vogla. Keshtu p.sh ne
qytetin e Kukesit sasia vjetore e oreve me diell eshte me pak se 2000 ore.

46

AGJENCIA KOMBTARE E BURIMEVE NATYRORE

Harta e Shqipris sipas qarqeve

LEGJENDA: Harta e Shqipris sipas qarqeve
BURIMI: INSTAT

1. Berat

2. Dibr
3. Durrs
4. Elbasan
5. Fier
6. Gjirokastr
7. Kor
8. Kuks
9. Lezh
10.Shkodr
11.Tirana
12.Vlor

47

Shprndarja territoriale e rrezatimit

mesatar vjetor[kWh/m2]

Figure 1: Shperndarja territoriale e sasis vjetore t orve me diell

LEGJENDA: Rrezatimi mesatar vjetor (kWh/m2)

BURIMI: Instituti i Hidro Meteorologjis
48

Vlerat me te larta te sasive ditore te rrezatimit diellor verehen ne periudhen e ngrohte te vitit dhe sidomos ne
muajt e veres. Konkretisht ne muajin dhjetor sasia ditore e rrezatimit diellor eshte rreth 2.3 kWh/m ne dite,
ndersa ne muajin korrik kjo vlere eshte rreth 8.030kWh/m2 ne dite. Diellezimi ditor ne pjesen perendimore te
Shqiperise eshte me shume se 5.5 ore. Perjashtim bejne vetem tre muajt e dimrit. Theksojme se ne praktiken e
shfrytezimit te energjise diellore dite te mira konsiderohen ditet me diellezim ditor jo me te vogel se 5.5 ore.
Gjthashtu jane kryer llogaritjet e diteve te keqija (dite te tilla quhen ato te cilat diellezimi ditor eshte me i
vogel se 1.5 ore. Analiza e ketij parametri konfirmon se pjesa perendimore e Shqipris eshte me e favorshme
se pjesa e brendshme e saj ne pikpamje te shfrytezimit te energjise diellore. Ne vendin tone, numri i ditve me
diell ndryshon nga nje mesatare 240-260 dite ne vit deri ne nje maksimum 280-300 dite ne vit, ne pjesen
jugperendimore (figura 2).
Fusha e Myzeqese, Vrina dhe Vurgu jane rajonet me te favorshme te Shqiperise ne pikpamjen e potencialit
natyral energjitik. Ne Tabelen 1 paraqitet shprndarja e mesatares ditore te rrezatimit global per 26 stacione
meteorologjike

49

Shprndarja territoriale e numrit

mesatar t orve me diell

Figure 2:Rrezatimi mesatar ditor (kWh/m n vit)

LEGJENDA: Shprndarja territoriale e orve me diell

BURIMI: Instituti i Hidro Meteorologjis

50

51

Disponibiliteti i rrezatimit diellor

Sasia e energjise vjetore ne Shqiperi jepet nga intensiteti i rrezatimit dhe nga kohezgjatja e rrezeve te diellit.
Ne tabelen 2 jepet rrezatimi diellor vjetor per disa qytete te Shqiperise:

52

Mes . 5.6 kWh/m n dit

n 6 muajt m t ngroht t vitit

Tabela 2. Rrezatimi diellor vjetor (kWh/m ne dite)

Mes. 4,033 kWh/m n dit brenda vitit

53

Orientimi i kolektorve n vendin ton

Pozicioni i Shqiperise me klime mesdhetare siguron kushte te favorshme per nje zhvillim te qendrueshem te shfrytzimit
te energjise diellore. Intesiteti i larte i rrezatimit djellor, kohzgjatja e tij e gjate dhe temperatura dhe lagshtia e ajrit
jane pikrisht elementet qe kontribuojne ne kete efekt. Kjo situate ka ndikuar ne fillimin e prdorimit te paneleve
djellore ne vendin tone si dhe ka simuluar ne prodhimin e energjise termale ne vendin tone, ku prodhimi i ksaj energjie
ne vitin 2001 arriti ne 0.9 ktoe dhe ne vitin 2008 ne 4.7 ktoe. Meqenese rezet e diellit gjate gjithe vitit ndryshojne
kendin e goditjes ne toke, drejtimi i rrezatimit djellor rezulton te kete nje pjerresi.

Adresa: Bulevardi Bajram Curri, Blloku Vasil Shanto, Tiran, Shqipri. eb: www akbn.gov.al
Tel. +355 (0) 4 225 7117; Fax +355 (0) 4 225 7382

54

Kosova
Konservimi i biodiversitetit dhe menaxhimi i shfrytzimit t qndrueshm t toks n Komunn e Dragashit

IDENTIFIKIMI I POTENCIALIT PR APLIKIMIN E TEKNOLOGJIVE PR SHFRYTZIMIN ENERGJIS

DIELLORE N KOMUNN E DRAGASHIT

Prgaditur nga:
Dr. Ekkehart Naumann, Ekspert i Lart pr Energji
Dip. Ing. Maliq Pireci, Ekspert Vendor pr Energji
Mars 2012

Deklarat

Kjo analiz sht br n baz t t dhnave t grumbulluara nga Studimi pr prgatitjen e t dhnave projektuese pr sistemet e
shfrytzimit t energjis diellore n Kosov i kryer nga B2B & Energy dhe i financuar nga Ministria e Energjis dhe Minierave e Kosovs
(MEM) n vitin 2010 dhe t dhna t marra nga studime t tjera relevante. Pr seciln t dhn sht cituar burimi. N kt analiz t
dhnat nga studimi i lartprmendur i MEM dhe studimet e tjera, jan grumbulluar me fokus t veqant pr komunn e Dragashit. Kjo
analiz do t shrbej si nj udhzues pr aplikimin e energjis diellore pr ngrohjen e ujit pr territorin e komuns s Dragashit.

55

1 HYRJE

Strategjia e Rishikuar e Energjis s Kosovs (SEK) 2009-2018 prcakton edhe zhvillimin afatmesm dhe at afatgjat t
sektorit t energjis n Kosov, si dhe thekson nevojn pr prdorim m racional t burimeve vendore t energjis, prfshir
edhe burimet e riprtrishme dhe rritjen e efiiencs s energjis si nj burim i konsiderueshm kursimi q zvoglon krkesn
pr kapacitete gjeneruese.
Pr Bashkimin Evropian (BE), siguria e furnizimit, nxitja e investimeve n sektor, ruajtja e mjedisit dhe zhvillimi i mtejm i tregut
energjetik jan qllimet strategjike kryesore t strategjis s re Evropiane pr sektorin energjetik n BE. Nga kto qllime rrjedhin
nj numr objektivash t rndsishme prfshir ato t ashtuquajturat 20% - 20% - 20%. Q nnkuptojn: (1) Redukim me 20% i
emetimit t gazeve q krijojn efektin serr , (2) Rritje pr 20% e pjesmarrjes s burimeve t riprtritshme n konsumin e
energjis, dhe (3) Prmirsimin me 20% t efiiencs s energjis.
Kosova sht nnshkruese e Traktatit pr Komunitetin e Energjis n Evropn Juglindore me t drejta dhe obligime t barabarta.
N baz t ktij Traktati Kosova obligohet q t rris efiiencn e energjis n 9% deri n vitin 2018 bazuar n konsumin n vitet
2006/2007. Arritja e ktij caku do t raportohet do 3 vjet dhe ngritja e efiiencs duhet t jet 1% n vit ose 3% n 3 vjet.
Raportimi i par do t bhet n vitin 2012. N baz t caqeve indikative pr rritjen e efiiencs s energjis, q Kosova i ka
miratuarn baz t obligimeve nga Traktati pr Komunitetin e Energjis, sht prpiluar Plani i Kosovs pr Efiiencn e
Energjis (PKEE) 2010 2018. Sekretariati i Komunitetit t Energjis ka krkuar nga vendet nnshkruese t traktatit t bjn
adaptimin e metodologjis s harmonizuar t Komisionit Evropian (KE-s) pr vlersimin e kursimeve t energjis dhe t
prdorin at pr vlersimin dhe verifikimin e kursimeve t energjis s vendeve t tyre. Kjo metodologji e adoptuar n vitin 2011
nga vendet nnshkruese t Traktatit pr Komunitetin e Energjis, n kuadr t masave pr implementimin e efiiencs s
energjis, parasheh edhe instalimin e sistemeve diellore pr ngrohjen e ujit sanitar. Pr t ofruar nj mbshtetje sa m t plot
pr te gjith ata q duan t projektojn, financojn, instalojn dhe shfrytzojn energjin diellore pr ngrohjen e ujit sanitar apo
pr t prodhuar energji elektrike nga energjia diellore, prveq t tjerash krkohet q t disponohen t dhna edhe me t dhnat
pr: rrezatimin diellor n rrafshin horizontal dhe t pjerrt optimal pr rajonin/lokacionin konkret ku do t behet instalimi i impiantit
diellore,kushtet e tjera klimatike t rajonit/lokacionit, prfshir temperaturat mesatare t ajrit, ujit etj.,
Kjo analiz e ka pr qllim q t gjitha t dhnat pr potencialin e energjis diellore pr ngrohjen e ujit, t marra nga studime t
tjera, q kan t bjn me territorin e komuns s Dragashit, t i vendos n nj vend.

56

2.1 Potenciali energjetik i rrezatimit diellor n rrafsh horizontal

T dhnat pr qytete t ndryshme t Kosovs pr energjin diellore dhe temperaturat mesatare mujore dhe vjetore sipas
databazs t Komisionit Evropian jan dhn n tabeln 1.
(http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps4/pvest.php#

Burimi: Studimi pr prgatitjen e t dhnave projektuese pr sistemet e shfrytzimit t energjis diellore n Kosov i kryer nga B2B &
Energy dhe i financuar nga Ministria e Zhvillimit Ekonomik e Kosovs (MZHE) n vitin 2010

Qyteti i Prizrenit:
Mes. 121.8 kWh/mn muaj brenda vitit
Mes . 176,72 kWh/m n muaj n 6 muajt m t ngroht t vitit

57

2.2 Potenciali energjetik i rrezatimit diellor n rrafsh optimal

A. Sipas COI (Studimi vlersues pr Burimet e Riprtritshme t Energjis n Kosov, COI A/S, 2008) potenciali teorik
i energjis diellore n Kosov sht si n vijim (tabela 2):

Burimi: Studimi pr prgatitjen e t dhnave projektuese pr sistemet e shfrytzimit t energjis diellore n Kosov i kryer nga B2B
&
Energy dhe i financuar nga Ministria e Zhvillimit Ekonomik e Kosovs (MZHE) n vitin 2010

58

B. Sipas bazs s t dhnave t Komisionit Evropian1, t dhna pr qytete t ndryshme t Kosovs pr energjin diellore
dhe temperaturat mesatare mujore paraqiten n vijim (tabela 3).

Burimi: Studimi pr prgatitjen e t dhnave projektuese pr sistemet e shfrytzimit t energjis diellore n Kosov i kryer nga B2B
&
Energy dhe i financuar nga Ministria e Zhvillimit Ekonomik e Kosovs (MZHE) n vitin 2010

http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps4/pvest.php#

59

Bazuar n t dhnat prej bazs s t dhnave t Komisionit Evropian, jan prgatitur tabelat n vijim (tabelat 4 dhe 5)
me potencialin e shfrytzimit t energjis diellore n rajonin e Prizrenit me fokus komunn e Dragashit pr qllime t
ngrohjes dhe prodhimit t energjis elektrike.

Burimi: Studimi pr prgatitjen e t dhnave projektuese pr sistemet e shfrytzimit t energjis diellore n Kosov i kryer nga B2B &
Energy dhe i financuar nga Ministria e Zhvillimit Ekonomik e Kosovs (MZHE) n vitin 2010

60

Burimi: Studimi pr prgatitjen e t dhnave projektuese pr sistemet e shfrytzimit t energjis diellore n Kosov i kryer nga B2B &
Energy dhe i financuar nga Ministria e Zhvillimit Ekonomik e Kosovs (MZHE) n vitin 2010

61

3 HARTAT E RREZATIMIT DIELLOR DHE TEMPERATURAVE

3.1 Harta e rrezatimit diellor

3.1.1 Harta diellore pr Kosovn Rrezatimi n rrafshin horizontal
Intensiteti i rrezatimit diellore mbi territorin e Kosovs, sipas sateliteve, paraqitet n hartat diellore t paraqitur
figurat n vijim.
Rrezatimi i prgjithshm diellor dhe potenciali pr t prodhuar energji elektrike
Modulet fotovoltaike t montuara horizontalisht

62

Figura 1. Harta e rrezatimit diellor

n Kosov n rrafshin horizontal

Energjia elektrike vjetore e gjeneruar nga nj sistem

me fuqi 1 kW peak dhe performanc 0.75 [kWh/kW peak]

Shuma e rrezatimit global vjetor

Burimi: http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps4/pvest.php#

63

3.1.2 Harta diellore pr Kosovn

Rrezatimi n rrafshin optimal

Energjia elektrike vjetore e gjeneruar nga nj sistem

me fuqi 1 kW peak dhe performanc 0.75 [kWh/kW peak]

Rrezatimi i prgjithshm diellor dhe

potenciali pr t prodhuar energji elektrike
Modulet fotovoltaike t montuara n
pjerrsin optimale

Figura 2. Harta e rrezatimit diellor pr

Kosov n kndin optimal

64

65

Rrezatimi global: pr nj vit [kWh/ma]

66

4 ORIENTIMI DHE PJERRSIA OPTIMALE E KOLEKTORVE DIELLOR

4.1 Orientimi i kolektorve dhe kndi i azimutit
Orientimi i kolektorve duhet t jet i till q kolektori t jet n gjendje q t absorboj sa m shum koh gjat dits
rrezet e diellit. N hemisfern veriore, n t ciln gjendet Kosova, kolektort duhet t orientohen kah jugu n azimut. Kndi
i azimutit, figura 4, sht devijimi i rrafshit t kolektorit nga jugu; me knd t rrafshit t kolektorit t orientuar kah jugu,
kndi i azimutit sht 0. Meq rrezatimi diellor sht m intensiv n mesdit, rrafshi i kolektorit duhet t orientohet sa m
afr q sht e mundur nga jugu. Megjithat, devijimi nga jugu deri n 45 n juglindje ose jugperndim sht i
pranueshm. Nkt rast duhet t rritet siprfaqja e kolektorve n mnyr q t kompensohen humbjet e krijuara nga
devijimi nga kndi i azimutit.

Figura 4. Shembull kndi i azimitit 45 nga lindja

67

4.2 Kndi i pjerrsis s kolektorve

Kndi i pjerrsis sht kndi midis rrafshit horizontal dhe kolektorit diellor, (shih figurn 4). Pr kolektort e integruar n kulm, kndi
sht vet kndi i kulmit i cili n kt rast sht edhe kndi i kolektorit. Sasia m e madhe e energjis q absorberi i kolektorit e merr
nga Dielli sht kur kolektori sht n knd t drejt me rrezet e diellit.

Figura 5. Pozitat e kolektorit me kndin e pjerrsis

N praktik kndi i pjerrsis s siprfaqes s kolektorit ndrmjet 30 deri n 45 kosiderohet si ideal

N periudha t ndryshme t vitit veprimi I rrezeve t diellit n tok bhet n knde t ndryshme si shihet n figurn 5.
68

sht me rendsi t prmendet se kndi i kolektorit n krahasim me rrafshin horizontal nuk mund t jet m i vogl se
20 pasi ka mundsi q kolektori, pr shkak t pjerrsis s vogl, t mbulohet me papastrti dhe uji i shiut nuk mund ta
pastroj at.
Pra, zgjedhja e orientimit dhe kndit t pjerrsis s kolektorve diellor apo modulevefotovoltaike sht shtja m e
rndsishme pr t prmirsuar efiiencn e ktyre kolektorve dhe moduleve. Orientimi optimal i kolektorit diellor
sht ai nga Jugu, pr Hemisfern Veriore. Ndrsa, kndi kundrejt rrafshit horizontal pr t cilin totali mesatar mujor i
rrezatimit diellor sht maksimal quhet knd optimal.

Figura 6. Pozitat e diellit gjat stinve t vitit.

69

4.3 Kndi optimal vjetor i prpunuar pr rajonin e Prizrenit me fokus Dragashin pr

energjin diellore sipas bazs s t dhnave t Komisionit Evropian
N tabelat 6 dhe 7 jan dhn kndet optimale pr vendosjen e kolektorve diellor dhe t paneleve diellore.

Tabela 6. Kndi optimal pr kolektort diellor dhe panelet diellore sipas bazs s t dhnave t
Komisionit Evropian

Burimi: http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps4/pvest.php#

70

N figurn 6.a, paraqitet gjeometria e kolektorit diellor me orientim nga jugu. N figurn 6.b, paraqitet orientimi i
kolektorit diellor n Hemisfern e Veriut

Figura 7. a) Gjeometria e kolektorit diellor me orientim nga jugu; b) Orientimi i kolektorit

diellor n Hemisfern e Veriut

71

Tabela 7. Krahasimi i kndeve optimale sipas burimeve t ndryshme

* Kndi optimal vjetor (i rrumbullakuar n numr t plot) sipas databazs t Komisionit Evropian
Burimi: http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps4/pvest.php#
** Kndi optimal vjetor (i rrumbullakuar n numr t plot), i prpunuar pr disa qytete kryesore t Kosovs, sipas t
dhnave t NASA-s.
Burimi: http://eoseb.larc.nasa.gov/cgibin/sse/grid.cgi?
*** Kndi optimal vjetor (i rrumbullakuar n numr t plot) sipas modelit nga punimi shkencor Pozicioni i diellit dhe
kndi optimal i kolektorve diellore n hemisfern veriore , Iopt = 0.76
**** Kndi optimal vjetor (i rrumbullakuar n numr t plot) sipas modelit nga punimi shkencor Pozicioni i diellit dhe
kndi optimal i kolektorve diellore n hemisfern veriore , Iopt = 0.764 + 2.14

72

4.4 Nnzonat klimatike t Kosovs

Sipas intensitetit t rrezatimit diellor, Kosova mund t ndahet n tri ose katr breza apo zona t diellore merrezatim t
prafrt, shihni n figurn 8.

Figura 8. Rrezatimi diellor n Kosov sipas nnzonave klimatike

73

RREZATIMI I PRGJITHSHM ( GLOBAL )

Shuma e rrrezatimit direkt dhe atij difuzor paraqet rrezatimin e prgjithshm ( Qrr ) ose GLOBAL n siprfaqen
horizontale t rrezatuar ( pa ndikimin e mjedisit ).

Sasia vjetore e RREZATIMIT GLOBAL sht e ndryshueshme dhe varet nga pozita gjeografike, motit si dhe
ndotjes s ajrit. Pr Gjermanin sillet n mes 850 dhe 1150 kWh/m.

N Kosov rrezatimi global sht rreth 1400 kWh/m n vit.

Rrezatimi global diellor pr regjione t ndryshme t BOTS ipen prmes hartave.

N Evrop sillet prej 800 kWh/m n veri deri 1750 kWh/m n jug, ndrsa n BOT rrezatimi global
diellor arrin vlerat deri n 2200 kWh/m.

M gjrsisht shih n testin

,,Shfrytzimi i energjis diellore n ngrohjen e ujit sanitar , faqe 11 13.

74

Duhet shnuar paraprakisht q Kosova sht e vogl nga pikpamja e madhsis se territorit. Ndrkoh shprndarja
e densitetit t popullsis sht m e madhe n zonn qndrore dhe perndimore se sa at lindore t Kosovs.
Prandaj edhe ndarja n tri zona sht nj prafrim I pranueshm, meq rrezatimi diellor n Zonn 3 dhe Zonn 4
nuk ndryshon shum, si dhe mundsit pr t shfrytzuar gjersisht energjin diellore n Zonn 4 (e cila sht m e
vogla sa I takon siprfaqes) nuk jan aq t mdha praktikisht.
Ndarja e komunave sipas zonave t intensitetit t rrezatimit diellor paraqitet n tabeln 8.

Tabela 8. Ndarja e komunave t Kosovs sipas nnzonave klimatike

Burimi: Studimi pr prgatitjen e t dhnave projektuese pr sistemet e shfrytzimit t energjis diellore n Kosov i kryer nga
B2B & Energy dhe i financuar nga Ministria e Zhvillimit Ekonomik e Kosovs (MZHE) n vitin 2010

75

RREZATIMI DIELLOR GJAT VITIT N KOSOV

KOSOVA
T dhnat:
Gjatsia gjeografike: prej 41 52 deri n 43 16
Gjersia gjeografike: prej 19 59 deri n 21 16
Rrezatimi diellor: ...

1400 kwh/m vit

N vazhdim po japim t dhnat pr tri qytete t Kosovs:

-Prishtinn,
-Prizrenin dhe
-Pejn.
Or me diell n vit:
- Prishtina

2153,2 or,

- Prizreni

2131.8 or dhe

- Peja

1974

or

------------------------------------------------------------Mesatarja e tyre

2086,3 or me diell n vit

76

Numri mesatar i orve me diell t prllogaritura pr nj dit

- Prishtina
5,9 or me diell n dit,
- Prizreni
5,8 or me diell n dit dhe
- Peja
5,4 or me diell n dit.
-------------------------------------------------------------Mesatarja e tyre: 5,7 or me diell n dit.

Frekuenca (shpeshtsia) e ditve pa diell

- Prishtina
43,2 dit fare pa diell,
- Prizreni
57,7 dit fare pa diell dhe
- Peja
60,3 dit fare pa diell.
-------------------------------------------------------------Mesatarja e tyre:... 53,7 dit fare pa diell
Nse shprehet n prqindje:.14,71 %

Frekuencat (shpeshtsia) e ditve t kthjellta me mbules t qiellit

> (8/10):

Shuma vjetore:
- Prishtina
113,8 dit ose
31,2 %,
- Prizreni
120,3 dit ose
32,9 % dhe
- Peja
119,3 dit ose
32,6 %.
-------------------------------------------------------------------Mesatarja e tyre:. 117,8 dit ose
32,2 %
Nse kto t dhna pr Kosovn krahasohen me t dhnat e rrezatimit diellor n GJERMANI, q sht nj prej vendeve
ku m s shumti investohet n aplikimin e sistemeve pr shfrytzimin e energjis diellore , ather do t shihet 77
se
Kosova disponon me kushte shum m t mira klimatike dhe me sasi m t madhe t rrezatimit diellor.

PRFUNDIM
Potenciali i rrezatimit diellor n Dragash si dhe n trsi n Kosov tregon mundsi t mira
pr futjen e teknologjive diellore, kryesisht pr ngrohjen e ujit (dhe ngrohjen e hapsirs?), por
edhe pr gjenerimin e energjis elektrike pr sisteme t vogla dhe sisteme t izoluara ku
mungon rrjeti elektrik. Do t elaborohet nj analizim dhe vlersim i mtejshm pr t
identifikuar mundsit teknike q shfrytzimi i rrezatimit t diellit n Dragash t jet
ekonomikisht i zbatueshm, t prcaktohet teknologjia e duhur dhe tregu pr ato teknologji.

78

RREZATIMI DIREKT DHE I SHPRNDAR (DIFUZIV) BRENDA CIKLIT VJETOR

Diagrame krahasuese
Rr. Direkt n Prishtin
Rr. Difuziv n Prishtin
Rr. Difuziv n Basel
Rr. Difuziv n Basel

79

Rrezatimi direkt brenda ciklit vjetor pr kryeqytetin e Shqipris - Tirann

Rr. direkt n Tiran

Rrezatimi direkt

80

QENDRA KOMPETENTE PR SISTEMET E SHFRYTZIMIT

T ENERGJIS DIELLORE

Kolektort diellor, mnyrat e lidhjeve dhe

shembuj prllogaritjeje
Prgatiti dhe sistemoi :
Wolfgang Pfisterer, _ ekspert ndrkombtar
Mr.sc. Ismet Malsiu, - bashktrajnues

Durrs, 2012
1

PAJISJET PR SHFRYTZIMIN E ENERGJIS DIELLORE

Kolektort diellor
Pjesa kryesore e sistemeve termike diellore sht kolektori diellor. Ai absorbon rrezatimin, e shndrron at n
nxehtsi dhe prmes fluidit (psh. ujit) bn transferimin e ksaj nxehtsie n sistemin diellor. N varsi nga nevojat
e prdorimit ekzistojn disa lloje kolektorsh, duke filluar nga absorbert e thjesht q prdoren pr ngrohjen e
ujit t pishinave deri te kolektort q arrijn temperatura t larta, si jan kolektort e rrafsht e sidomos
kolektort gypor me vakuum.

Kolektort e rrafsht diellor

Pjest prbrse t kolektorit t rrafsht diellor dhe parimi i puns

Tubat, npr t cilt qarkullon fluidi (uji ), i cili bart dhe transmeton nxehtsin, zakonisht jan prej bakri, duhet
gjithashtu t ngjyrosen me ngjyr t zez dhe vendosen n mnyr t till q npr ta fluidi t qarkulloj sa m
gjat, n mnyr q t jen sa m shum koh n kontakt me rrezet e diellit. Tubat vendosen n form paralele
ose n form gjarprore. Pr ta rritur shkalln e shfrytzimit mbi izolim vendoset nj folie alumini. Fig. 5
N muajt e vers te kolektort e rrafsht temperatura e fluidit, nse n kolektor nuk ka uj (fluid), temperatura
arrin deri n 200C. Mesatarisht gjat vitit fitohen (400 450 ) kWh/m n dalje t kolektorit.

Parimi i puns s kolektorve diellor

Kolektort diellor jan pajisje ndrmjetsuese, q vendosen ndrmjet rrezatimit diellor dhe shfrytzuesve t
energjis, prkatsisht konsumatorve. Detyra e kolektorve sht q energjin diellore ta shndrrojn n
energji t nxehtsis n mnyr sa m efikase.
Elementi kryesor i kolektorit sht absorbuesi, i cili absorbon rrezet e diellit dhe njkohsisht ngrohet.
Prbhet prej sistemit tubor, npr t cilin rrymon mediumi i puns si barts i nxehtsis. Me ndihmn e
sistemit tubor dhe mediumit t puns nxehtsia bartet atje ku sht e nevojshme (n kmbyesin e nxehtsis
prkatsisht i transmetohet ujit n akumuluesin e nxehtsis ose ujit n boilerin solar). Nuk sht e mundur q
e tr sasia e nxehtsis q akumulohet n kolektor ti dorzohet mediumit t puns pr shkak t humbjeve.
Ekzistojn tri lloje t humbjeve t nxehtsis:
A. Humbjet me konveksion, psh. ngrohja e ajrit dhe kmbimi i tij me ajrin e ftoht;
B. Humbjet me konduksion, psh. ngrohja e materialeve t ngurta dhe kontakti i tyre me trupa t ftoht ose
ajrin;
C. Humbjet me radiacion (rrezatim); psh.: trupi i ,, ngroht , i cili emeton rrezatim infra t kuq.
N mnyr q n kolektor energjia prkatsisht sasia e nxehtsis e prfituar t shfrytzohet sa m maksimalisht dhe me sa me pak humbje duhet t ekzistoj izolimi i caktuar termik. Kolektort n pjesn e prparme
mbulohen me material transparent, n pjesn e poshtme ekziston shtresa e termoizolimit. Gjithashtu edhe
vakuumi mund t konsiderohet izolator i mir. Korniza paraqet ,,Paketimin e elementeve t kolektorit n
mnyr q kolektori t mbetet i stabilizuar dhe i rrezistueshm ndaj ujit.
Kolektori me elemente t rrafshta:
Figura n vijim pasqyron ndrtimin e kolektorit tipik me elemente t rrafshta
3

Llojet e kolektorve
Kolektori q shfrytzohet m shum sht kolektori i rrafsht. Ai prshtatet duke br montimin nj nga nj t
elementeve t gatshme ose merret i gatshm i montuar nga prodhuesi i cili m pastaj montohet psh.: mbi ati,
mbi kulm ose mbi ndonj siprfaqe t rrafsht. Para s gjithash, dallojm edhe kolektor me mbules
transparente dhe me absorbues t lyer me shtres selektive ose t ndrtuar me dy mbulesa transparente dhe
me absorbues pa shtresn selektive.
Kolektort me presion negativ (gjithashtu jan t njohur si kolektor t rrafsht me vakuum). I prkasin
kategoris s par, ndrsa n ta humbjet me konveksion reduktohen nprmjet presionit negativ n shtpizn
e kolektorit. Gjithashtu, ende shfrytzohen kolektort me tuba t vakuumuar. Kta kolektor prbhen prej nj
numri t madh tubash nga t cilt sht evakuar ajri me rast n mas t madhe jan reduktuar humbjet me
konveksion dhe me transmetim t nxehtsis me rrethinn ose me ajrin rrethues.
Kolektori me elemente t rrafshta, principi i puns dhe montimi
Karakteristikt e rrezatimit:
Me rrezatim t drits kuptojm rrezatimin e dukshm. (Fusha e rrezatimit t diellit me val t shkurtra)
Rrezatimi i nxehtsis, e cila quhet edhe si rrezatim infrakuqe, nuk sht i dukshm, (Fusha e rrezatimit t
diellit me val t gjata). N figur esht paraqitur kolektori me elemente t rrafshta, i pasqyruar n prerje, me
elemente prbrse t tij.
1. Mbulesa transparente (qelqi solar);
2. Rrezatimi i cili reflektohet nga mbulesa (qelqi solar);
3. Rrezatimi i cili reflektohet nga absorbuesi;
4. Absorbuesi;
5. Izolimi termik;
6. Pllaka e poshtme;
7. Korniza;
8. Hermetizuesi (mbyllsi);
9. Vrima pr ventilim.

Kolektori me elemente t rrafshta

FORMA SKEMATIKE E KOLEKTORIT T RRAFSHT

Qelqi solar

Absorbuesi

Tubi gjarpror
(Regjistri tubor)

Termoizolimi

En prej alumini (korniza)

Tub bakri (Cu)

Kolektori me elemente t rrafshta

ose t sheshta
Rrezatimi diellor

Mbules qelqi (qelqi solar)

Absorbuesi (flet e holl metalike)
Izolimi termik
Nxehtsia e rrezatuar (Rrezatimi i nxehtsis)
prafrsisht 15%
Mbulesa (qelqi solar)
Absorbuesi (Llamarina absorbuese)
Tub bakri (Cu)
Mediumi i puns (bartsi i nxehtsis)
Shtpiza me izolimin termik

Kolektori me elemente t rrafshta vshtruar sipas firms s

njohur VIESSMANN
Rrezatimi diellor

B - Rrezatimi direkt nga dielli

A - Rrezatimi difuziv nga qielli

A
B
C
D
E
F
G

Rrezatimi difuziv nga qielli;

Rrezatimi direkt nga dielli;
Era, Shiu, Bora, Konveksioni;
Humbjet nprmjet konveksionit;
Energjia e humbur;
Energjia e rrezatuar nga absorbuesi;
Energjia e rrezatuar nga mbulesa
prej xhami (xhami i kolektorit)
H Energjia e shfrytzueshme nga kolektori
K Reflektimi
8

KOLEKTORI DIELLOR DHE HUMBJET E ENERGJIS N KOLEKTOR

Shiu, era, bora

Humbjet e
nxehtsis me
konveksion

Rrezatimi difuziv

Reflektimi

Rrezatimi difuziv

Humbjet e
nxehtsis n
tubacion

Reflektimi

Humbjet e
nxehtsis n
qelqin solar
Humbjet e
nxehtsis me
rrezatim nga
absorbuesi

Kapaciteti
shfrytzues i
kolektorit

(15 20 )%
Konsiderohen humbje
n vet kolektorin

Kapaciteti shfrytzues i KOLEKTORIT

BILANCI ENERGJITIK TEK NJ KOLEKTOR

Mediumi i puns
Humbjet e energjis
gjat emetimit

Energjia e shfrytzuar

Rrezatimi diellor

Humbjet e energjis
gjat reflektimit

Humbjet e energjis gjat

konveksionit dhe energjia e
mbetur n tubin gjarpror

Termoizolimi

Absorbuesi i bakrit
Tubi gjarpror

75%

10

KOLEKTORI I RRAFSHT
Qelqi solar

Absorbuesi
Mbajtsi i tubave t
nxehtsis
Pjest prbrse t kolektorit t rrafsht

KOLEKTORI I RRAFSHT ME VAKUUM

Hapsira vakuum
Tubi i bakrit

Korniz alumini

Absorbuesi

Qelqi solar

Hapsira vakuum

Pjest prbrse t kolektorit t rrafsht me vakuum

11

Mbulesat solare apo qelqi solar i kolektorve sot kan veti shum t mira q n ta
mund t deprtoj leht drita pr krahasim nga deprtimi i nxehtsis. (Figura).
Pr kt arsye mbulesa solare absorbon nj pjes t madhe t energjis apo
nxehtsis s rrezatuar, prandaj kolektori ngrohet. Ky proces sht i njohur si
,,Efekti ser.

Deprtimi i rrezatimit n mbulesn transparente (qelqin solar)

12

Shkalla e shfrytzimit (%)

SHKALLA E SHFRYTZIMIT T KOLEKTORIT

Humbjet optike
Humbjet termike

Nxehtsia q mund t
shfrytzohet

13

Diagrami i rrezatimit direkt dhe difuziv n Wh/(m x d)

Rrezatimi diellor n Wh/(m x d)

Pjesmarrja e rrezatimit difuziv n rrezatimin global

Rrezatimi
direkt
Rrezatimi
difuziv

Rrezatimi direkt

Rrezatimi difuziv

14

Shtresa absorbuese

selektive

joselektive

Rrezatimi konvencional i nxehtsis n

shtresn selektive 15 %

Rrezatimi konvencional i nxehtsis n

llakun e zi 88 %

Llamarina absorbuese

Llamarina absorbuese

14

Absorbuesi- Mbulesa prej llamarine

5%
5%
Absorbues prej llamarine bakri
absorbon / reflekton
5% / 95%

76%
76%
Absorbues i lyer me krom ngjyr t zez
absorbon / reflekton
85% / 15% emetimi rreth 11%

60%
Absorbuesi i ngjyrosur lyer
absorbon / reflekton
80% / 20% emetimi rreth 25%

92%
Absorbues i lyer me ngjyr selektive
absorbon/ reflekton
97% / 3% emetimi rreth 5%

(Prodhimtari ekologjike)
16

Kolektor me
tuba

Absorbuesi i kolektorit
joselektiv

100

200

300

400

500

Absorbuesi i kolektorit
selektiv

Maximum
Minimum

Prodhimi bruto i nxehtsis pr nj vit n Wh/m

600

Produktiviteti (efikasiteti) i kolektorve t diellit

Burimi: SPF-ITR, Rappersil

17

Absorbuesit
Mnyrat e ndrtimit t absorbuesve
Ekzistojn disa mnyra t ndrtimit t absorbuesve

Siprfaqja

Seksioni i lamelave
Absorbuesi i ndrtuar n form flamuri (tuba bakri)
Absorbuesit e ndrtuar n form flamuri prbhen prej nj llamarine ose lamele (prej bakri, eliku,
alumini), n t cilat sht ndrtuar sistemi tubor (m s shumti aplikohen tubat e bakrit)
18

Funksioni themelor i do kolektori n parim pothuaj se sht i njejt por ai varet

nga absorbuesi dhe mnyra e ndrtimit t tij. Przgjedhja e materialit dhe cilsia
e tij kan nj ndikim t madh n efikasitetin e kolektorit solar.

Siprfaqja

Pikat e saldimit
Prerja A

Seksioni i absorbuesit

Absorbuesi n form t kllfeve jastk (prej eliku inoks)

Absorbuesit n formn e kllfeve jastku prbhen prej dy pllakave relativisht

t mdha (eliku, hekuri t lidhur) t cilat ngjiten ndrmjet tyre me pikje.
19

Absorbuesit n form t kifleve t ngjitura prbhen prej dy

pllakave prej metali (pllaka alumini), n mnyr t njejt si
absorbuesit paraprak.

Siprfaqja

Prerja

Seksioni i absorbuest

Absorbuesit n form t kifleve t ngjitura (prej alumini)

20

LLOJET E KOLEKTORVE
Kolektort e rrafsht

Kolektori me tuba t vakuumuar

Absorbuesi i bazenave
21

KOLEKTORET DIELLOR - REHAU SOLECT Aplikohen pr:

Prgatitjen e ujit t ngroht sanitar

Ndihm pr ngrohje

Kolektori me korniz

Kolektori i shesht
21

KARAKTERISTIKAT E KOLEKTORVE T RRAFSHT T PRODHUAR NGA

- REHAU SOLECT-

22

Tub bakri;
Absorbuesi me shtres t lart selektive;
E salduar me ultraz;
Qelq solar (xham) t pastr;
Hermetizues t qndrueshm EPDM;
Pa silikon;
Dizajn shum i mir optik.

KARAKTERISTIKAT E KOLEKTORIT T RRAFSHT

Materiali i absorbuesit prej bakri, alumini ose i kombinuar;
Absorbuesi dhe shtrirja e tubave n form
MEANDRA (serpentin ) dhe PARALELE;

Absorbuesi dhe
shtrirja e tubave n
form MEANDRA

Absorbuesi dhe shtrirja e

tubave n form PARALELE

Shtresa selektive standarde (TiNOx) e absorbuesit;

Korniza shum e mir dhe termikisht e izoluar;
Mbulesa solare (qelqi solar ) i siguris s lart;
Shkall e lart e shfrytzimit edhe gjat ndryshimeve t mdha
n mes t temp. t ajrit dhe mediumit;
Shfrytzimi gjat tr vitit;
Prdoret pr ngrohjen e ujit sanitar dhe ndihm pr ngrohje.

Kolektori i kompletuar

24

Karakteristikat teknike t kolektorve diellor t

prodhuar nga firma e njohur - WOLF

25

Konstruktimi (dizajni) i TopSon F3-1

1099

Lidhje me lidhse n form t arrave dhe

prdorimi i hermetizuesve t rrafsht
G3/4. Lidhja djathtas/majtas;
Ena prej alumini me termoizolim t trash
dhe e rezistueshme ndaj korrodimit;

2099

3,2 mm qelqi solar me siguri t lart

Siprfaqja bruto: 2,3 ,Neto = 2,0
termikisht i rezistueshm;
Mbshtjellsi i lart selektiv;
Absorbuesi prej alumini--> forma: meander
prmbajtja 1,7 litra --> i salduar me saldim
ultra z;
izolimi: leshi mineral me trashsi 60 mm
- anash (korniza): 15 mm;
Trashsia: 110mm
Masa: 40 kg

vrimat pr ventilim n diagonale nn lidhjet.

27

Struktura e ndrtimit t kolektorve t rrafsht t tipit

TopSon F3

Prezantimi: TopSon F3
28

Struktura
Korniz prej alumini

Hermetizuesi i qelqit solar

(EPDM)

Kyja

G3/4

Absorbuesi prej llamarine t ngjyrosur me

ngjyr selektive t cilsis s lart
Termoizolimi i kornizs

Termoizolimi me trashsi 60mm

Ena prej alumini me trashsi prkatse termoizoluese prej leshi mineral
29

Konstruktimi (dizajni ) i TopSon F3-Q

Lidhje me lidhse n form t arrave dhe prdorimi i hermetizuesve t rrafsht G3/4.

Lidhja djathtas/majtas;
Ena prej alumini me termoizolim t trash dhe e rezistueshme ndaj korrodimit;
3,2 mm qelqi solar me siguri t lart. Siprfaqja bruto: 2,3 m , neto = 2,0 m termikisht i
rezistueshm
Mbshtjellsi i lart selektiv;
Absorbuesi prej alumini--> forma: meander prmbajtja 1,7 litra --> i salduar me saldim ultra z;
Vrimat pr ventilim n diagonale nn lidhjet;
Izolimi: leshi mineral me trashsi 60 mm - anash (korniza): 15 mm;
Masa: 41 kg.

30

Konstruktimi (dizajni ) i TopSon CFK-1

Vetm pr prurje t lart 60-90 ltr / h .
1099

Lidhje me lidhse n form t arrave dhe prdorimi i

hermetizuesve t rrafsht G3/4. Lidhja djathtas/majtas;
Ena prej alumini me termoizolim t trash
dhe e rezistueshme ndaj korrodimit;

2099

3,0 mm qelqi solar me siguri t lart

Siprfaqja bruto: 2,3 m ,Neto = 2,0 m
termikisht i rezistueshm . Qelq i pastr;
Mbshtjellsi i lart selektiv;
Absorbuesi prej alumini--> forma: harf
prmbajtja 1,1 litra --> i salduar me saldim
ultrasonik (ultra z );
izolimi: leshi mineral me trashsi 60 mm
- anash (Korniza): 15 mm;
vrimat pr ventilim n diagonale nn lidhjet.

Trashsia: 110mm
Masa: 36 kg
31

Hermetizimi i qelqit solar (filetoja)

Shirit alumini

Prgjat perimetrit t profilit

hermetizimi me EPDM
Qelq i siguris s lart termikisht i
rezistueshm dhe i prforcuar
Shtresa termoizoluese me trashsi prkatse
prej leshi mineral i ens s kolektorit
32

Rrymimi F3-1
(

Prparsit Meander
mundsit e ndryshme t lidhjeve, nga
njera an ose n diagonale;
rrymimi konstant;
t prshtatshm pr rrymimin e
mediumit t puns me shpejtsi t ulta
dhe t larta 30 - 90 l/ h x kollektor;
mundsia e leht e vet zbrazjes s
mediumit t puns;
Lidhja n seri krijon siprfaqe t madhe.

33

Sistemi npr t cilin rrymon mediumi i puns

F3-1

Sistemi Meander
deri n 5 panele t lidhura nga njera an;
mundsi e leht e lidhjes nga anash;

Sistemi Meander me lidhje nga njera

an :
si dhe prurja

deri n 10 panele t lidhura n diagonale;

si dhe prurja;
rnia e vogl e presionit;
i prshtatshm edhe pr shpejtsi t vogla

CFK -1

t rrymimit t mediumit t puns;

me kompensator t gjat.
Sistemi harf me lidhje n diagonale:
jo edhe prurja

Lidhjet
Hermetizues t rrafsht

G3/4 .
34

Ngrohja nprmjet kolektorve diellor

Ngrohja diellore rreth

T = 30K

30 min
25min
20 min
500 W/m rrezatimi diellor

te 500W/m

10 min
7 min
0 min
0,5

1000 W/m rrezatimi diellor

1,0

1,5

2,0

2,5

Prmbajtja n litra pr m t siprfaqes s kolektorit

3,0
F3: 0.7 l/m
35

Dimensionimi i tubave
Prurja vllimore: Prurja e lart ( 90 l/hxKol.), ANRO ( 45/55) 20C
Numri i
Kolekt.

Gjatsia e
tuba.solar

Diametri i Grupi i
tuba.sol. Pomps

Akumulues
Termik
( Bojleri )

Ena e zgjerimit
me membran
2,5bar

Prurja vllimore: Prurja e lart ( 90 l/hxKol.), ANRO ( 45/55) 20C

Numri i
Kolekt.

Gjatsia e
tuba.solar

Diametri i Grupi i
tuba.sol. Pomps

Akumulues
Termik
( Bojleri )

Ena e zgjerimit
me membran
2,5bar

36

Kolektori - CFK-1 seksioni trthor i tubave

Prurja vllimore e lart = 60 - 90 ltr./h
Numri i
kolektorve

Gjatsia e
tubave

Seksioni trthor i
tubave

Grupi i
pomps

Numri i
kolektorve

Gjatsia e
tubave

Seksioni trthor i
tubave

Grupi i
pomps

UPS25-60 = Grupi i pomps 10

UPS 25-60 = Grupi i pomps 10
Gjatsia e tubit = Gjatsia totale (dykahore)
Merren n konsiderat 20 filetime gjat shtrngimit dhe sensori (sonda) e temperaturs duhet t
vendoset mir n kolektor
37

Kolekt. e rrafsht m fuqi t lart Typ

Gjatsia
Gjersia
Thellsia
Tubi i drgimit-/Tubi i kthimit
Kyjet

TopSon F3 TopSon F3-Q

CFK-1

Kndi i pjerrsis
Shkalla optike e shfrytzimit*
Koef. i humbjeve t nxeht. k1*
Koef. i humbjeve t nxeht. k2*
Temperatura maksimale
Faktori korrektues i orientimit K50*
Kapaciteti ngrohs C * 3
Presioni maksimal i puns
Siprfaqja bruto
Siprfaqja e shfrytzueshme e Absor.
Prmbajtja e mediumit t puns
Masa (n gjendje t that)
Prurja e preferuar n mas
Ltr./h
Mediumi i puns si barts i nxehtsis
* Vlera sipas EN 12975

ANRO (i padefinuar)
38

KOLEKTORT TUBOR ME TUBA T VAKUUMUAR - KOLEKTORT TUBOR ME VAKUUM

Efikasiteti i kolektorve tubor me vakuum sht shum i madh pr shkak t forms gjeometrike t tubave dhe
kualitetit t lart t absorbuesit, q mundsojn marrjen e energjis diellore edhe nga rrezatimi difuzor, pr kt
arsye kta kolektor quhen edhe kolektor jostinor pasi mund t jen aktiv pothuaj gjat tr vitit. Te kolektort
gypor shtresa absorbuese absorbon deri 97% t rrezatimit diellor, por pastaj rreth 6% humb me rrezatim.
Temperatura n tub n gjendje joaktive (n t zbrazt) arrin edhe deri n (250 300)C, ndrsa temperatura
punuese deri n 120 C. mimi i kolektorve tubor sht m i lart se i kolektorve t rrafsht (pllakor).
Varsisht prej prodhuesve gjat vitit fitohen prej 550 deri mbi 600 kWh/m. Fig.

KOLEKTORT TUBOR ME VAKUUM ME TUB TERMIK

( Heat - Pipe )
Kta kolektor prbhen prej tubave t mbyllur t qelqt, brenda t cilve sht nj flet e holl absorbuese prej
metali me gypin termik n mes, i cili sht i mbushur me nj material t lngt t ndjeshm n temperatur me
temperatur vlimi prej (20 30) C, (q mund t jet ndonj lloj alkooli). Gjat veprimit t rrezeve t diellit lngu
q gjendet brenda tubit termik ngrohet dhe avullohet, avulli i krijuar ngrihet n pjest e siprme t tubit i cili
sht i futur n kmbyesin e nxehtsis t kolektorit, pasi bhet kmbimi i nxehtsis avulli kondensohet dhe
fillon t zbres n pjesn e poshtme t tubit termik. N kt mnyr krijohet qarku termik n t cilin lngu n
tubin termik vazhdimisht ngrohet dhe kondensohet. Nxehtsia e lngut t tubit termik nprmjet kmbyesit t
kolektorit transmetohet te fluidi punues n sistemin e ngrohjes diellore (qarku solar) dhe deponohet n rezervuar
(boiler). Pr t funksionuar sa m mir tubat duhet t ken nj knd pjerrsie pr tu krijuar mundsia q pas
ngrohjes, avulli i lngut brenda tubit termik t ngrihet lart, ndrsa avulli pasi t kondensohet kthehet n lng dhe
zbret posht tubit. Figura

39

Kolektort me tuba t vakuumuar

Te kolektort me tuba te t cilt sht evakuar ajri, shfrytzohet vetia se n
hapsirn ku nuk ka ajr nuk vie deri te humbjet e nxehtsis me konveksion dhe as
q nxehtsia nuk mund t transmetohet me prueshmri. Prandaj absorbuesi
gjendet i montuar n qelqin nga i cili sht evakuar ajri, i paraqitur n figur.

Tub qelqi

Absorbues
Vakuumi

Prerja trthore e tubit prej qelqi t vakuumuar

40

KOLEKTORT TUBOR ME VAKUUM ME

TUB TERMIK

( Heat - Pipe )
Kta kolektor prbhen prej tubave t mbyllur t
qelqt, brenda t cilve sht nj flet e holl
absorbuese prej metali me tubin termik n mes, i
cili sht i mbushur me nj material t lngt t
ndjeshm n temperatur me temperatur vlimi
prej (2030)C, (q mund t jet ndonj lloj alkooli).
Gjat veprimit t rrezeve t diellit lngu q gjendet
mbrenda tubit termik ngrohet dhe avullohet , avulli
i krijuar ngrihet n pjest e siprme t tubit i cili
sht i futur n kmbyesin e nxehtsis t
kolektorit, pasi t bhet kmbimi i nxehtsis avulli
kondensohet dhe fillon t zbres n pjesn e
poshtme t tubit termik. N kt mnyr krijohet
qarku termik, ku lngu n gypin termik vazhdimisht
ngrohet dhe kondensohet. Nxehtsia e lngut t
tubit termik nprmjet kmbyesit t kolektorit
transmetohet te fluidi punues n sistemin e
ngrohjes diellore (qarku diellor) dhe deponohet n
rezervuar (bojler). Pr t funksionuar sa m mir
tubat duhet t ken nj knd pjerrsie pr t krijuar
mundsin q pas ngrohjes avulli i lngut brenda
gypit termik t ngrihet lart, ndrsa avulli pasi t
kondensohet kthehet n lng dhe zbret posht
gypit. Figura

Kondenzatori

Avulli

Mediumi i puns n
gjendje t lngt

Kolektort tubor me vakuum me tub termik

41