Kocka i kockanje

Definicija kockanja
Kockanje je dobrovoljno uee u meusobnom prenoenju, gubljenju i dobijanju,
materijalnih vrijednosti, prije svega novca, putem razliitih vidova kockarskih igara.
Karakteristike kockanja: Materijalna dobit kao ciljani rezultat, Negativne ekonomske i
socijalne posljedice, Legalizovane igre (nemaju obiljelja kockanja) : Igre na sreu, Loto,
Tombola, Sportska lutrija, Kasino, Automati za kockanje
Vrste kockara :
Profesionalni (mora dobro poznavati tehniku kockanja, vrste, pravila i sredstva igre).
Profesionalizam u kockanju podrazumijeva organizovanje, planiranje, posebne metode i
redstva, ulaganja, specijalizacije i sl.
Poluprofesionalni (ne vezuju svoju egzistenciju iskljuivo za dobit od kockanja, ali im je
krajnji cilj to vea materijalna dobit)
Amateri (esto su rtve profesionalnih ili poluprofesionalnih kockara)
Uzroci kockanja:
Ekonomski (javljaju se i kod kockara amatera i kod profesionalaca iji socijalni i ekonomski
status je nepovoljan i oni sredstva za ivot stiu najee iskljuivo kockanjem)
Socijalni (povezani su sa ekonomskim faktorima, a oni koji se odluuju na kockanje
pokuavaju da svoju drutvenu promociju obezbjede uzdajui se u sreu)
Psiholoki (potreba za izazovom, samodokazivanjem, takmienjem i potinjavanjem)
Kulturni (kocka dio tradicije, sastavni dio slobodnog vremenaa, druenja i naina realizacije
ovjekove potrebe za igrom)
PROSJAENJE
Odreenje prosjaka i prosjaenja
Besposliari: osobe koje stalno ili povremeno nisu zaposlene u mjestu prebivalita ili koje ne
ele da zasnuju bilo kakav radni odnos, takvim nainom ivota naruaavaju javni red i mir
Skitnice: osobe koje se u vidu zanata ili zanimanja odaju skitnji, nemaju staln mjesto
boravka ili samo povremeno odlaze u svoje mjesto prebivalita, jer veim dijelom godine
lutaju od mjesta do mjesta, izdravajui se od matreijalnih sredstava bilo novca ili stvari od
vrijednosti koje dobijaju obmanom a sasvim rijetko uspijevaju da se bave i drugim korisnim
poslovima
Beskunici: osobe koje nemaju trajni smjetaj i koje spavaju u posebno ureenim
sklonitima, ili na javnim mjestima koji nisu predviena u tu svrhu
Prosjaenje: devijacija koja se sastoji u sticanju matrijalnih vrijednosti traenjem (verbalno
ili gestom) od drugih osoba bespovratno, bez pruanja protiv-usluga

Beskunitvo: (socijalna iskljuenost; 1/4 onih koji su boravili u instuticijama su beskunici;

spavanje pod vedrim nebom; rijeiti problem stanovanja)
Kljuni elementi definicije prosjaenja: Traenje materijalnih vrijednosti govornim ili
gestovnim putem, Sticanje materijalnih vrijednosti, Odsustvo vraanja bilo kakvih protiv
usluga
Definicija prosjaenja
Drutvene devijacija koja se sastoji u sticanju materijalnih vrijednosti traenjem od drugih
osoba bezpovratno, bez pruanja protivusluga.
Kljune karakteristike prosjaenja
Istorijska uslovljenost (srednji vijek-hrianstvo:- boiji ljudi. Prvi zakon za siromane
1601 god. Radni domovi. Henrik VIII, 1530: krvavo zakonodavstvo-8,5 hiljada prosijaka)
Nain egzistencije (uslovljen injenicom da mnogim siromanim slojevima nisu dostupna
drutveno legalna sredstva za sticanje matrijalnih vrijednosti)
Marginalizacija (nii drutveni slojevi, Romi, starije osobe, djeca)
Reprodukcija (kultura prosjaenja, generacijski prijenos)
Socijalna izolacija (socijalno iskljueni upueni jedne na druge)
Prostorna mobilnost (najee nemaju stalno mjesto boravka, promjene-manji rizik od
sankcija,
Rasprostranjenost (CZSR, policija, sudovi za prekraje, tamni broj)
Uzroci prosjaenja
1. Drutveni (socio-ekonomski, profesionalni: nezaposlenost, socio-bioloki: invalidnost,
starost, bolest, socijalno politiki: ratovi)
2. Subjektivno-psiholoki (struktura/osobine linosti: nestabilini, lijeni, pasivni)
3. Druge devijacije (alkoholiari, narkomani i sl.)
4. Drutvena reakcija (neadekvatna reakcija moe biti jedan od uzroka prosjaenja)
Tipovi prosjaka
U odnosu na drutveni poloaj i stil ivota:
1. siromani, socijalno ugroeni
Sluajni prosjaci (u nekoj kriznoj ivotnoj situaciji)
Prosjaci iz navike (nemogunost zaposlenja, a potom prosjaenje)
2. profesionalni prosjaci (imaju obiljelja karakteristina za profesiju: obueni, poznaju
tehnike i metode, pokretljivost, iskustvo, udruivanje)

U odnosu na oblik prosjaenja:

Individualno, grupno (dobit se moe dijeliti, ali i ne mora) i kolektivno (najee
organizovano, postoji podjela uloga: djeca, osobe s invaliditetom, razraeni mehanizmi
zatrite)
Drutvena reakcija na prosjaenje
- Indiferentnost (nemona i siromana drutva) (, prezir i odbacivanje
- Tolerancija razumijevanje (nema osude: nema rtve osim samog prosijaka)
- Perzir i odbacivanje (moralna osuda)
- Sankcije (igosanje, zatvor, prinudni rad)
a) sistem prekrajnih sankcija
b) socijalna zatita osobe s drutveno negativnim oblicima ponaanja
(stalna ili jednokratna pomo, neki oblici resocijalizacije- prihvatilita)
Prostitucija
Prostitucija/seksualna devijacija
Razliiti vidovi izvitoperenja u sadrajima, nainima i formama zadovoljavanja seksualnih
potreba
Seksualne potrebe/ljudske potrebe:
a) Psiholoki aspekt (ljubav, emotivne potrebe, potrebe za drugim ljudima, osobama
suprotnog/istog spola)
b) Socijalni aspekt (socijalizacija seksualnih potreba i njhova drutvena kontrola
c) Izvitoperenost seksualnih potreba kao posljedica duevnih bolesti, psihikih
poremeaja ili intelektualne insuficijencije
d) Izvitoperenost seksualnih potreba kao posljedica situacija i koji proizilazi iz karaktera
drutvenih odnosa
Prostitucija kao seksualna devijacija
-

Najiri tip seksualne devijacije

Najstariji zanat na svijetu

Prostitucija se direktno vee za raspad malih zajednica, izgradnju gradskih podruja i

komercijalizaciju drutvenih odnosa (U malim zajednicama drutvene odnose je
kontrolisala njihova vidljivost. U velikim urbanim podrujima lako se uspostavlja
anonimniji drutveni kontakti)

Definicija prostitucije
Prostitucija: Pruanje seksualnih usluga za novac (u SAD oko milijuna prostitutki)
Rije prostitutka upotrebljava se od kraja 18. vijeka
Stari i rednji vijek: kurtizane, konkubine (izdravane ljubavnice) ili ropkinje
Osoba koja svoje tijelo prodaje za novac, neselektivno, bez emocija, veem broju drugih
nepoznatih osoba, razliitog ili istog spola
Pruanje seksualnlih uslzuga za novac (naknadu)
Promiskuitet (ekstremno promiskuitetno ponaanje)
Emotivna ravnodunost
Osoba koja se prostitue i klijent ne poznaju jedno drugo (prema nekim autorima ovo je
kljuna dimenzija moderne prostitucije)
Redovne muterije: inicijalan odnos se ne uspostavlja na osnovu linog poznanstva
Klasifikacija prostitucije
1. U odnosu na sadraj i oblik:
- homoseksualna (enska i muka)
- heteroseksualna (enska i muka)
- enska heteroseksualna prostitucija je najea i vijekovima je bila organizovana
- Djeija/maloljetnika prostitucija
2. U odnosu na socijalni status i drutvenu stratifikaciju:
- niska, srednja, visoka
3. U odnosu na stepen organizovanosti:
neorganizovana (ulina, kafanska, drumska, motelska, luka, radnika, turistika,
povremena, periodina) nizak socijalni status
- organizovana (javne kue, agencije za posredovanje, poslovne organizacije, servisi,
turistika, djevojka na poziv, kongresna): ima obiljelja institucionalizovane djelatnosti i
esto je dio neke organizovane kriminalne djelatnosti
Klasifikacija osoba koje se bave prostitucijom
U odnosu na profesionalnu posveenost, odnosno uestalost baljenja prostitucijom:
- povremeno zanimanje (esto, ali neredovno primaju novac za seksualne usluge kao
dopunu prihodima)
- stalno zanimanje (naknada za seksualne usluge je jedni prihod)

U odnosu na profesionalni kontekst, tip radne sredine i proces interakcije u koji ena
stupa:
- uliarke (na ulici), call-girls (preko telefona, muterije dolaze ili one idu na poziv) ,
kune (rade u privatnom klubu ili bordelu, salonu za masau)
Socijalne karakteristike prostitutke
-

Mlade ene izmeu 18 i 30 god.

Radnike, zemljoradnike porodice

Nie i srednje statusne kategorije

Nizak obrazovni nivo

Nizak nivo profesionalne onesposobljenosti

Odnos osoba koja se bavi prostitucijom korisnik/klijent

Prostitucija je komercijalizovan odnos najmanje dva uesnika: osoba koja se prostituiekorisnik.
- Anonimnost (prostitutka je pristupna onome ko moe da plati, zagarontovana je
anonimnost klijenta, nema drutvenih sankcija)
- Jednostavnost (klijent nema potrebe za pridobijanjem naklonosti, npr. udvaranje,
pokloni, izlasci)
- Odsustvo odgovornosti korisnika (bez obaveze, nema odgovornosti vezano za
seksualni odnos i mogue posljedice)
Uzroci prostitucije
-

Psiholoka objanjenja (psiholoke karakteristike i struktura linosti osobe koja se

bavi prostitucijom)

Psiholoka objanjnja (duevni poremeaji i deformiteti linosti)

Socioloka objanjenja

Drutvene reakcija
- UN (1951): Rezolucija kojom se ne zabranjuje prostitucija, ali se osuuju oni koji
organizuju ili profitiraju od prostitucije.
- Rezoluciju je prihvatilo preko 50 zemalja, a zakonodavstvo se razlikuje od zemlje do
zemlje.
Drutvena reakcija - Evropske zemlje: legalizacija ili zabrana
Podaci iz 1999:
Velika Britanija: zabranjena samo ulina prostitucija i djeja prostitucija (zakoni koji
reguliu prostituciju najstroiji su na svijetu. Prostitutka moe primiti klijenta u sopstvenoj
kui, ali dvije ili vie osoba pod istim krovom po zakonu je nelegalni bordel

Njemaka: uglavnom se tolerie i kontrolie registracijom ( veliki broj javnih kua u

Hamburgu, koji poslije Amstrdama predstavlja drugu prijestolnisu seksa u Evropi)
Italija: protivzakonita, rijetko dolazi do sudkosg gonjenja
Rusija: zabranjena; (kazna/prekraj se svodi na novanu; posjedovanje javne kue
zatvorska kazna=krivini zakon)
vedska: najliberalnija, osoba se legalno bavi poslom, klijent se moe krivino gonit,
plaanje za sex je krivino djelo.
Holandija: prostitucija je zvanina profesija (dozvola za rad i inspekcija za sva mjesta gdje
se prodaje sex, 30 hiljada ena zaposleno u industriji seksa)
-

Muka prostitucija dozvoljena smo u nekoliko zemalja (Njemaka)

Francuska: prostitucija dozvoljena, javne kue ukinute 1946, ali ponovo ozakonjena
kao i podvoenje, mada se tolerie samo u zonama s crvenim fenjerima

Drutvena reakcija
- Tolerancija: neformalna saglasnost, prostitucija se ne osuuje i ne sankcionie
- Reglementacija: pravno regulisanje (legalizacija prostitucije i to propisivanjem posebnih
uslova za njenim bavljenjem, ukljuujui i razliite vrste posebno zdravstvenog nadzora)
- Prohibicija: zabrana bavljenja prostitucijom, ukljuujui razliite mjere ili sankcije u ime
zatite javnog morala i reda
- Abolicija: ukidanje ili zalaganje za eliminaciju svih vidova zakonskih zabrana i
legalizacija prostitucije uz posebne mjere zatite osobe koja se bavi prostitucijom
(posebno se zalau feministkinje)
- Ambivalencija: prostitucija se kanjava formalno, uz visoku toleranciju i postojanje
odreene zatite osobe koja se bavi prostitucijom
Elementi prevencije prostitucije
-

Cilj: suzbijanje i sprijeavanje uzroka koji podstiu nastajanje pojave (optedrutveni,

mikrodrutveni, lini uzroci)

Mjere: opte, posebne i specijalne

Rehabilitacija
-

Zatita od posljedica bavljenja prostitucijom

Socijalna briga posebno za one koje su rtve nepovoljnog drutvenog statusa

Stvaranje uslova za zdrav ivot

Obrazovanje i profesionalno osposobljavanje

Pomo u pronalaenju zaposlenja

Stvaranje nove socijlane mree

Ovisnost o alkoholu
Alkohol je droga koja ubija vie od drugih droga: broj umrlih usljed alkohola 500x je vei od
broja umrlih od heroina
Alkohol = jedan od glavnih klinikih problema i zdravlja uope u svijetu, a posebno u
razvijenim zapadnim zemljama
Definicije alkoholizma
WHO (1952):
Alkoholiari su osobe koje prekomjerno uivaju alkoholna pia i postepeno postaju ovisne o
alkoholu, pri emu ispoljavaju bilo otvorene duevne poremeaje, bilo manifestacije koje
zahvataju njihovo tjelesno i duevno zdravlje, njihove odnose sa drugim ljudima i njihovo
dobro socijalno i ekonomsko funkcionisanje
Despotovi i Ignjatovi(1978), prema Milosavljevi( 2003):
Alkoholizam = hronina progresivna bolest, steana navikom, koju karakterie pretjerana
nekontrolisana elja za pijenjem alkoholnih pia u cilju postizanja odreenog subjektivnog
stanja zadovoljstva, to za posljedicu ima psihika i fizika oteenja i propadanja.
Milosavljevi (2003)
Alkoholizam = bolest zavisnosti koja je posljedica navike ili navikavanja, to vodi nizu
nepovoljnih posljedica: pogoranja psihikog i fizikog zdravlja, odnosam sa drugim ljudima
i poremeajima u funkcioniranju ovjeka kao svjesnog i odgovornog bia.
Zbog izbjegavanja stigmatizacije i prezrivih konotacija danas se sve ee u literaturi susree
termin sindrom ovisnosti o alkoholu koji sublimira razliite oblike patologe i porblema
povezanih s alkoholom.
Konzumacija alkohola moe imati sljedea etiri oblika:
Apstinenciju, primjerenu i tolerantnu upotrebu, neprimjerenu upotrebu kod koje nema
simptoma ovisnosti, neprimjerenu upotrebu sa simptomima ovisnosti .
ta je alkohol?
Alkohol etil <= fermentacija eera iz nekih plodova (ljiva-rakija; groe-vino; jabukajabukovaa; jeam-pivo)
Nejednak postotak alkohola
10-14% u vinu; destilacijom ovih pia koncentracija alkohola se poveava na 60% do 90%
kod nekih vrsta likera koji se dobivaju mijeanjem destilata i fermentiranih pia
Etiologija sindorma alkoholne ovisnosti
1. Psiholoke teorije:
psihoanalitika teorija, psihologija osobnosti
2. Drutveno-kulturne teorije

Behavioristike, kulturalno objanjenje, socioloke teorije (drutvena uzronost)-teorija

anomije, etiketiranja i potkulture
3. Bioloke teorije
Razvojne faze sindroma ovisnosti o alkoholu
E. Lemert :
Predtoksina faza: poviena tolerancija prema alkoholu; redovnije konzumiranje alkohola;
nastanak poetne psihike zavisnosti; osoba se ne smatra alkoholiarem
Toksina faza: kompulzivno pijenje, postojanje psihike i fizike ovisnosti; pad toleranije;
nemogunost apstinencije; este alkoholne amnezije; gubitak kontrole; prihvatanje
alkoholiarske uloge
Milosavljevi (2003):
1. pijenje u drutvu (alkoholne amnezije, extravagantno i rasipniko ponaanje i
racionalizacija (do 1 godine)
2. Jutaranje pijenje (egocentrizam, sebinost, poremeaji u odnosima (1-3 godine +)
3. Kompulzivno pijenje (pad tolerancije, nemogunost apstinencije, psiho-fiziki
poremeaji, alkoholne psihoze i poremaaji odnosa i ponaanja.
Posljedice alkoholizma
1. Zdravstvene posljedice
Fizioloke (alkoholna hepatopatija i ciroza jetre + bolesti eluca i crijeva)
Psihike (neuropsihijatrijski poremeaji.delirium tremens, alkoholno ludilo i Korsachova
psihoza)
2. Ekonomske posljedice
Ambivalencija profit + drutveni trokovi posljdica
3. Porodine posljedice
Suprug/a i djeca
4. Profesionalne posljedice
Izostanci s posla, konfliktnost
5. Ope socijalne posljedice (poremeeni odnosi)
Izostanci s posla, konfliktnost
Drutvena reakcija na alkoholizam
1. Potpuna prohibicija (zabrana i kanjavanje proizvodnje, prodaje, potronje i uzimanja
alkohola)

2. Djelimina prohibicija (usmjerena na limitiranje i sankcionisanje prometa alkohola u

odreenim vremenskim periodima ili zabranu upotrebe u odreenim drutvenim grupama)
3. Tolerancija prema socijlano prihvatljivom uzimanju alkohola
4. Nezainteresiranost
Modeli terapijsko-rehabilitacijskih tretmana
1. MEDICINSKI MODEL posmatra alkoholizam kao bolest koja se lijei u okviru
zdravstvenog sistema
Averzivna terapija
Terapija kntrolisanog pijenja
Terapija zasnovana na potpunoj apstinenciji
2. SOCIJALNO-PSIHOLOKI MODEL (usmjeren na drutvene, kulturne, ekonomske,
psiholoke faktore alkoholizma, ali sa izvjesnim stupnjem moralistikog pristupanja
problemu)
3. PORODINI/INTERAKCIJSKI MODEL (pomjeranje fokusa sa pojeidnca na tzv.
alkoholiarski sistem)
Intenzivna kombinovana porodina terapija: Intenzivna faza, Stabilizacijska faza
Da bi bila uspjena svaka intervencija mora biti: multimodalna, multidisciplinarna, globalna,
personalizirana, osjetljiva na motivacijski i kulturalni svijet pojedinca.