Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
SIETE CANCIONES
VENEZOLANAS
Suite para canto y piano
Editor:
Felipe Sangiorgi
1 Plaza,
Juan Bautista. Grabacin sin fecha, transcrito en: Castillo Didier, Miguel. Juan Bautista Plaza, una vida por la msica y
Venezuela (Ensayo de biografa documental). Instituto Latinoamericano de Investigaciones y Estudios Musicales Vicente Emilio Sojo,
Caracas, 1985, pp. 347 y sig.
Las canciones fueron estrenadas en privado el 30 de diciembre de 1932 en una reunin del Grupo
Cero de Teorticos y unos meses despus, en junio de 1933, las obras fueron cantadas por primera vez en
pblico, en el Ateneo de Caracas. En ambas ocasiones, los intrpretes fueron el bartono Juan Jos
Aguerrevere, acompaado al piano por el ingeniero y compositor Miguel ngel Calcao. De inmediato el
ciclo suscit una curiosa polmica entre literatos y poetas, quienes por intermedio de la prensa discutieron a
lo largo de varios meses lo que deba entenderse por cancin venezolana. Al no contener un joropo u otro
gnero folklrico como tal, en un principio Plaza fue muy mal juzgado ya que pocos supieron ver en qu
consista el venezolanismo de sus canciones.
Hemos odo las canciones que se nos ofrecieron como venezolanas y nos hemos quedado poco
menos que impvidos. La impresin exacta que nos han dejado es que estbamos presentes en
la Metropolitana3, entre el olor a incienso y el ronroneo de los latinazgos. Las llamadas Canciones
venezolanas se fueron sucediendo breves como suspiros, y cuando se anunci la ltima, alguien
dijo a nuestro lado que se acercaba el fin de las Siete Palabras del maestro Plaza. Tales fueron
los marcados acordes msticos con que el celebrado compositor litrgico adob los versos del
poeta Luis Barrios. En efecto, estas canciones de Plaza no son venezolanas o cuando menos son
de un venezolanismo nuevo, y tanto que nosotros no tenamos noticias de su existencia. Podrn
ser rusas, japonesas o de cualquier otra parte, pero nunca venezolanas. Por qu? Porque
sencillamente carecen del ritmo, del alma nacional; porque cuando se cree que el autor va a
entrar a producirse en expresiones tpicas, resulta pobre, muy pobre de intencin
meldicaEl maestro Plaza, con perdn sea dicho, parece no haber odo nunca nuestras
msicas populares, ya que cuando se acerca al joropo, da la impresin de que quisiera acordarse
de un motivo que se le escapa o que de exprofeso desecha 4
Otros autores, en cambio tomaron la defensa del compositor, entendiendo la diferencia entre escribir
canciones folklricas y componer canciones de arte con un carcter nacionalista. Uno de ellos fue el poeta
Julio Morales Lara: las Canciones venezolanas de Plaza, aunque menos tiernas que las de Moleiro, apuntan
en cambio a un clido ambiente vernculo, donde no decae ni se pierde un momento la nota ardiente y sentida
que rige y domina toda la obra.5
Afortunadamente, el tiempo le dio la razn al compositor y en la actualidad sus Siete canciones
venezolanas se erigen entre las obras ms importantes de ese perodo histrico. En estas canciones, el rasgo
nacional ms obvio tiene que ver con los textos, que hablan o hacen referencia a Los Llanos venezolanos. En
el aspecto musical, los elementos nacionales estn verdaderamente transmutados y reelaborados libremente.
En ningn momento Plaza tom o cit textualmente melodas de nuestra msica verncula, sino que cre sus
propios temas evocando en ellos ciertos elementos y caractersticas que son propios de la cultura popular. Es
por ello que ninguna de las canciones imita algn gnero popular o folklrico determinado.
El editor.
3Hace
referencia a la Catedral de Caracas, donde Juan Bautista Plaza ejerca el cargo de Maestro de Capilla.
Pablo. Las siete canciones venezolanas del maestro Plaza, El Nuevo Diario, Caracas, 24-6-1933.
5Lara, Julio Morales. La cancin venezolana, El Universal, Caracas, 31-01-1934
4Domnguez,
Poesa:
Luis Barrios Cruz
b 6
& b 8 43
Moderato
&
bb
b
&b
.60
.
68 3 .
4
68 43 .
.
.
b
&b
da
b
&b
jo
J J
lo
di
Me
re
joIel
fi - riIel
al
.#
.
ga
que
p
j n j # j j j
rro
a - rren -
.
.
bo,
n
n
J
? b b . . . . n . .
.
.
.
.
.
.
b j
b
&
J J J J J
yIel al - ga - rro - bo
se - e - ro
bb b n
&
#
p
.
n
.
.
..
? b b b .. .
b
&b
b
b
&
R R
b
&b
? b
b
pi - tar
p
j j
J J J J
El
lu - ce - ro
p
?
de
la
al
to - ro.
.
n #
J
.. .. # n .
.
.
lo queIo - y
.
.
.
b
& b .
b
b
&
.
# b j
J J J J
J
tar
&
de
con
.
.
.
..
.
.
.
po - zo
j
# J n J J J J
yIel
po - zoIha - bl de la
J
b
. .
. .
# n ..
.
.
.
.
-2-
nu - be
# n
n
..
.. # .. . .
n. .
b j n # n J
b
&
J J J J
b
& b .
.
.
#
en
su
? b .
b
len - gua - je
ms
n
J
b
n
J
bb p j j j j j j
&
La bri - sa mur - mu - r
n
b
&b
p
.
.
hon - do.
cuen - tos
j n
.
.
.
&
j j j j j j
de los
.. b
.
.
..
. b .n .
n
? bb .
.# . .
.
.
&
.
.
.
J
J
bb p j j
& J J J J
rit.
b
& b ..
p rit.
b
& b ..
mu - do
j j # j j j . .
n
J
..
..
.
J
..
j ? .
..
.
.
-3-
.
b n J # . .
. .
J .
^.
J
p
^.
j
&b c
&b
di
&b
?
san
.
-
do
j j j j
&
col - cha ro
j j
jaIen el
,j
j
j
.
que
tie - ne
fr - o la
no
che del
ban
ma
ten -
co,
pen -
&
m.i.
j j
Lla - noIA - ba
& b
J
m.i.
m.i.
?b
?
?
&
&
-4-
p
m.i.
?
&
m.i.
que
col - cha, su
&b
su
? c
b
p
J
La
&b c
56
jo.
&b
pi mosso
F Poco
.
J
La
& b
&b
rrien
& b .
do
&b
tiem - bla de
& b
por
el
?b
te - rro - nal
# .
pe - la
se vaIa
>
Mi
al
>
j
#
fue
co -
J
#
ti - rar
j j
J
Jrit.
J
J
-5-
se
do.
j
# ..
j j j .
che
rit.
.
.
J
F
j
fie - bre
J # J
.
? b . # n
J
j
j
no
J #
J
J
ca
ra
que
. #
o.
p
b
&
Tempo I
j j
lle - jn
en
Al
ca
&b
p
?
b
&
pa
sos,
? b
m.i.
& b .
di
&
da,Ien el
con - tr
j j
& b
J
?b
&
.
J
sa - lIa
m.i.
Lla - noIA - ba
yo
yIen
& b
pe - li - gro
m.i.
&b
j j j
j j .
la
no
&
m.i.
j j
che
muer - ta
ten -
&
m.i.
jo.
-6-
Allegro
& b 43
3
#
&b 4
F
3
& b 4
. .
p
& b .
j
#
Por
la
tos
j
#
ta
da lla
nu
mi
&b
?
b ..
#
n .
j
# n
noIel que
via
.
j
cresc.
j
N
.
.
. .
cresc.
j
j
.
#
#
.
#
#
-7-
.
J
.
.
J
ra
es
el ca -
j
j
j
. . .
. . .
.
#.
-
& b j # j
.
. . # .
. . .
p
j
.
? b . j
.
.
.
.
& b .
?
j
# j
.
.
. .
.
-
.
.
f
.
. # j
. #
#
J
ja.
Mi
j
#
.
.
j
. .
.
.
f
j
b
.
b
.
J
.
.
ra
co
.
b
&
mo
#
J
si - gue
so
j
.
.
. .
.
& b # .
J
j
.
.
? .
b
. #
J
& b .
ba
&b
?
llo
pa
se
j
#
&b
&b
# . .
cuan
j
#
j?
&
.
J
-8-
j
. .
.
ca
.
. .
doIel
n .
. .
. .
.
p
j
.
.
.
ra.
j
#
lo
# .
.
.
b .
&b
p
.
.
.
J
j
.
.
F h .= 66 j
j
J J
J J
&b
Ca - mi - ni - to,
?
b
&b
ni
to,
ca - mi - ni - to, ca - mi
? b
na,
to,
ca
. J
j j
J J
J J
-.
. J
y quin te di tan - ta
ni
to,
-9-
na,
ca - mi - no que no
. . . .
.
pier
mi
. J . J
. .
j
j
j j j j
. J . J
. .
. .
.
-.
J
quin te di tan - ta sa - ba
j
j
& b j j j J
.
& b
m.d.
.
& b J
. .
. .
?
b
.
m.i.
j j
J J J J
.
p
j
. .
.
&b
ca - mi - ni
te
can
sas,
. .
.
.
j
j
& b j j j J
ca - mi - ni - to,
& b
. .
p
? j
b
. .
&b
h. = 60
j
m.d.
. J
. .
&b
p
? b .
.
to,
j
j
j j j j
ca - mi - no que no
j
. J
. . .
.j .
j
#
Me
.j.
& b .
& b .
m.i.
J #
ca - mi - ni
.
.
&b
j
#
voy
te
j
n
j
. .
# .
j
.
.
rir deIan
#
. .
j
- 10 -
.
-
he
.
.
&
j
#
n
n
J
mo
can - sas?
j
. J
.
.
.
.
-
.
j
lo
j
.
.
.
j
. .
J
& b .
si
&b
me nie
j
# n
gas
tus
j
#
n .
.
.
au
.
-
da
j
#
#
f .
#
J
#
J
mi - no
que
si - gues
so
&b
ca
&b
f
? b .
.
p
& b .
cuan
&b
?b
. .
j
. .
.
j
.
.
J
j
#
-
doIel
ca
.
-
ba
#.
-
cias:
j
j
# . .
.
.
. .
.
cresc.
j
j
.
.
#
#
.
.
#
#
J
? b .
.
.
.
cresc.
lo
. # . . j
.
. .
J
j
j
.
.
#
.
.
#
llo se
pa
# .
n .
. .
.
j
#
.
J
- 11 -
. .
dim.
j
. #
ra.
j
.
b
& b 43
b
& b 43
b 3
&b 4
b
&b
lan - do,
&
bb
69
j
#
j
#
j
b
j j
& b # J J
via lu - na deIe - ne
b
& b # ..
rit.
? b
b
a tempo
ro.
J J .
J
su tra - je
lin - do
la
j j j
J J J
j
#
rit.
no
pal - mas es - tn hi -
Las
? b
b
j
j
j # J
J
a tempo
- 12 -
&
j #
b
b
&
p
j #
Las
pal
j
j
J J
mas
es - tn
hi - lan
do,
hi -
bb
?
.
.
&
b
&b
j j j
J
b
& b #
lan
doIel co - po
del
vien
to,
pa -
# n j
J J J J J
- ra
te - jer
es - car -
b
& b # n #
? b # .
b
b
&b
N
pi
nes
# n J
J J J
J
los
# n
n
cresc.
na - ci - dos
lu
ce
ros.
b
n
& b # n
j
#
.
? b
n
b
J
- 13 -
&
bb
p
j
Las
b
&
p
p
j
? b
?
b
&
#
j
j
J
J
b
b
& #
bb
#
&
? b b
&
la
b
& b
J J .
J
bb .
mor - ta - ja
hi - lan - doIel co - po
vien - to,
3
j # j
J J
de
mis
di - fun - tos an - he
j .
# .
rit.
- 14 -
los.
pa - ra
rit.
blan - ca
? b b j
J
del
j j j
J
J J
j
#
Allegro
## 3
& 4
? ## 3
4
168
Por
n
n
vo - la
simile
<
mi - nos
de
j##
& n # #
J
<
la
<
j
# #
n
j j j j
<
# j J
J
J
es
j #
J
Por
j n #
J
j n # #
J
- 15 -
j #
J
p m.i.
<
j b
<
por
<
j
n #
# # j n # #
&
J
##
n .
&
j j j
J
j
# J
J
J
mi - nos
? ##
#
#
con brio
##
n .
&
? ##
p
J
<
es
j J
J
J
bn
J
&
## n
mi
&
##
nos
j n
n
J
? ##
? ##
j
J J
cua - tro
gua
de
j n
n
J
? ##
# n
# n
la
ca
bas,
- 16 -
por
n
n
n
n
j
J J J
# J
f
p sotto voce
j j j j j j
Por
# #
&
ca - mi - nos
ron
j n J J
J
j
## b
&
J
#
& #
vo - la
## b
&
es
es - tos
cua - tro
ca - mi - nos
# n
&
..
&
## j j j j j j
&
se
#
& #
&
##
&
&
&
## j j j j j
& # J
## j
j
& #
F
? ##
es - tos
..
&
en
bus - ca
cua - tro
ca - mi
>
J
nos
se
.
. .
- 17 -
&
po - zo
pa
F >j
ba.
Por
chu
deIun
j j j j j j
de
##
&
? ##
gar - zas,
? ##
ver
cua - tro
j j j j j j
&
j
J j # J J J
per - die - ron
cua - tro
# . .
.
#
#
>j j j
# j j j
J
##
&
gar - zas,
en
bus - ca deIun po - zo
## j
& . . .
.
.
j
#
? ##
&
##
pa
ba.
##
>
? ##
>
&
##
n.
&
mi - nos
de
# # j n # #
&
J
? ##
<
la
# n
# n
- 18 -
es
j
# J
J
J
#
J
p
m.i.
# # j
n
#
#
se - e - ra gui - ta - rra,
<
# . .
.
.
j j j
J
F
J
j j
J # J J J
queIel
Por
J
f
ver - de
j
. . . .
>
J
<
por
es
<
# j J
J
J
j #
J
ca -
<
&
##
n
mi - nos
yo
voy
j##
& # #
J
? ##
&
<
## n
mi
nos
? ##
## b
&
j n J J
J
bus - car mi
al - ma.
Por
j
# #
<
de
la
se - e - ra
b
J
ta
rra,
por
n
n
yo
voy
j n
n
J
gui
j J
J J
<
j
J J J
# # b j
&
J
? ##
j
b
j #
J
#
J
##
n
& n
J
es
j j j j
- 19 -
j
J J J
a bus - car mi
n
n
al - ma.
&b c
58
U p
j
La
&b c
?b c
&b
som
#.
#.
#.
bra
sa - li
&b
rear
?b
la
&
del
n #
mon
& .
te
Uj
Uj
j j j
&
pas - to -
j
. & .
j
j # j
ga
j
?
j j
j
& b j #
p
?
& . ? .
b
&b
&
- 20 -
a,
a - ma - dri -
. ?
&
j
&b
b.
los
cha - pa
&b
.
#
rros
? #
b
j j j
# n
yIen chin - que - r
j
#
.
la
la -
.
#
&b
gu
&b
?
b
na.
Pi mosso
&b
som
84
#.
bra
La
U
j j
# .
U
?
&J
j
#.
U j
j
#
F
Uj
j r
.
j j j
n
sa - li
del
j
& b # . n #
?
n # n
#
b
- 21 -
U Fj
mon
te
se
&b
j
.
b.
fu
por
la
lla
nu
j r
.
ra
a - sal -
jb
j .
n # .
& b b.
# #
b
b
& b #.
tan
do
?b
&b
can
n
-
to
p
J
j
# .
J
p
los
ca
j .
#
.
& b #
m.i.
nos
el
j j n
J
J
rit.
de
mi
las
n
& b n # J
j
n rit.
b
J
le - chu
Tempo I
58
zas.
U
j
#.
j U
#
j
#.
n .
n
- 22 -
U p
j
&b
La
som
j
j
#.
bra
sa - li
del
j
j j
mon - te,
sa - li
U
j
j
b
j
& # j j #
p
Uj
. ? .
?b
?
.
&
.
& . . &
&b
mon
&b
?
b .
&
teIa
se
con
lu
n #
mis
hue
- 23 -
na,
&
j
.
. ?
to
me - di - ta - bun
. j
da.
&
yIal
j
#
j
#
& b # . j
b
? b #
&
j .
#
llas se que - d
la
b . j
J
.
&b
par
del
&
Allegro vivace
# 3
& 4
? # 43
&
&
J
J
niaIen el
,
j j
es - te - ro. Mu - cha
Pal - ma
j
j
j
.
do
184
ver
de, gar - za
blan - ca, ce - le -
m.d.
m.i.
.
-
,
j
j
J J j
cha
j
J J
j, j
os que no
?#
&
j j j j, j
sa - ben lo que
&
?#
J , j
J J J
J
J J
.. ..
..
.
.
..
.
.
- 24 -
..
..
..
..
..
..
,
j j
#
&
te
ro. Mu - cha
# ..
& ..
&
&
d - os,
..
..
sa
..
..
J j
J
ben lo que
..
..
F
.. J J J J J
J
Mu - cha - cha deIo - jos
..
#
..
p j j j j j
j
es - te - ro.
j
j
& # #
os que no
..
..
?#
ce - le - do-niaIen el
, j
J
..
..
pien - so.
# ^. ,
&
. J J
f
,
^
? # j j
cha
..
..
...
.
?#
J
J
J
- 25 -
bal -
F
J J J J J
J
Te
j
j
# #
#
&
cha - cha,
j j j j j j
j j j j j j
cresc.
vien - to.
j
j
& # #
p
? #
j
# # #
cresc.
# j j j j j j
# J J J J J J
&
J J J J J J
ce - le - do- niaIen el es - te - ro.
# n
& # #
#
#
#
?#
2 vez
# 1 vez
.
.
&
&
vien - to.
vien - to.
1 vez
2 vez
?#
j,
..
,
.. j J
- 26 -
m.i.
j
J J
Mu - cha - cha
# j, j
&
d - os que no
j j j j, j
&
j j, j
J J
blan - ca, ca - mi -
?#
#
& .
,
j j j
j
j
f
,
. J J J J j
.. ..
..
.
.
..
& . .
?#
,
j
j
&
he - lo. Pal - ma
ver
# ..
& ..
?#
...
.
,
J J j
J J
..
..
de, gar - za
..
..
blan - ca, ca - mi
..
..
- 27 -
..
..
.
-
..
..
ni
..
..
. J J
J
sa - ben lo queIan-
..
..
..
..
j
J
J
..
..
ndice
1
4
12
15
20
24