TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN 12504-2
Aralık 2004

ICS 91.100.30

YAPILARDA BETON DENEYLERİ -

BÖLÜM 2: TAHRİBATSIZ DENEYLER - GERİ SIÇRAMA
DEĞERİNİN TAYİNİ

Testing concrete in structures - Part 2: Non-destructive testing

- Determination of rebound number

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 91.100.30 TÜRK STANDARDI TS EN 12504-2/Aralık 2004

Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 12504-2 (2001) standardı esas alınarak, TSE İnşaat
Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 27 Aralık 2004 tarihli toplantısında Türk
Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
ICS 91.100.30 TÜRK STANDARDI TS EN 12504-2/Aralık 2004

İçindekiler
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Prensip ...................................................................................................................................................... 1
4 Cihazlar...................................................................................................................................................... 1
4.1 Geri sıçramalı çekiç (Schmidt çekici). ................................................................................................. 1
4.2 Kalibrasyon örsü ................................................................................................................................. 1
4.3 Aşındırma taşı ..................................................................................................................................... 1
5 Deney alanı................................................................................................................................................ 1
5.1 Seçim .................................................................................................................................................. 1
5.2 Hazırlama ............................................................................................................................................ 2
6 İşlem .......................................................................................................................................................... 2
6.1 Ön hazırlık ........................................................................................................................................... 2
6.2 Uygulamalar ........................................................................................................................................ 2
6.3 Referans kontrolü................................................................................................................................ 2
7 Deney sonucu ........................................................................................................................................... 2
8 Deney raporu ............................................................................................................................................ 3
9 Hassasiyet................................................................................................................................................. 3
ICS 91.100.30 TÜRK STANDARDI TS EN 12504-2/Aralık 2004

Yapılarda beton deneyleri -

Bölüm 2: Tahribatsız deneyler - Geri sıçrama değerinin tayini

1 Kapsam
Bu standard, yaylı çelik çekiç kullanarak sertleşmiş betonda geri sıçrama değerinin (geri tepme sayısı) tayini
için kullanılacak bir metodu kapsar.

Not 1 - Bu metot ile tayin edilen geri sıçrama değeri, yapılardaki çatlamış bölgeler, düşük kaliteli alanlar veya
hasar görmüş betonlar için yapıdaki betonun üniformluğunun sağlanmasında kullanılabilir.

Not 2 - Bu deney metodu Betonda Basınç Dayanımı Deneyi’ne (EN 12390-3) alternatif bir metot değildir.
Ancak uygun korelâsyonla yapıdaki betonun dayanımının tahmin edilmesine imkân sağlar.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, herhangi bir standarda atıf yapılmamıştır.

3 Prensip
Yay ile itilen bir kütle yüzey ile temas hâlindeki uca çarpar ve deney sonucu kütlenin geri sıçrama mesafesi
olarak ifade edilir.

4 Cihazlar
4.1 Geri sıçramalı çekiç (Schmidt çekici), yay ile itilen ve serbest bırakıldığında beton yüzey ile
temas eden çelik uca çarpan çelik çekiç ihtiva eden. Çelik çekicin çelik uçtan geri sıçrama mesafesi, cihaz
üzerine yerleştirilmiş cetvelden okunur.

Not - Değişik tiplerde ve dayanım sınıflarına sahip betonlarda deney için piyasada birkaç tip ve boyutta
geri sıçramalı çekiç bulunmaktadır. Çekicin her tip ve boyutu hangi beton tipi ve dayanım sınıfı için
tasarlanmışsa sadece o sınıf betonda kullanılmalıdır.

4.2 Kalibrasyon örsü, çekicin doğrulanması için çelik örs. En düşük 52 HRC sertlikte, 16 kg ± 1 kg
kütleli ve yaklaşık 150 mm çaplı olarak tanımlanmış.

Not - Örsün doğrulamasında, değişik çekiçler geri sıçrama ölçeği üzerindeki diğer noktalarda aynı sonucu
vermeyebilir.

4.3 Aşındırma taşı, orta büyüklükte taneli silisyum karbür veya eş değer diğer bir malzeme.

5 Deney alanı
5.1 Seçim
Deneye tâbi tutulacak beton elemanlar en az 100 mm kalınlıkta ve yapı içerisinde sabitlenmiş olmalıdır.
Küçük deney numunesi oynamayacak şekilde desteklenmesi şartıyla deneye tâbi tutulabilir. Bal peteği
görününmlü, pul pul kabarmış, pürüzlü yüzey veya yüksek boşluklu alanlarda deney yapmaktan
kaçınılmalıdır.

Deneye tâbi tutulan alanların seçiminde aşağıdaki faktörler göz önüne alınmalıdır:
a) Betonun dayanımı,
b) Yüzeyin tipi,
c) Betonun tipi,
d) Yüzeyin nem durumu,
e) Karbonatlaşma (varsa),
f) Deney esnasında betonun hareketi,
g) Deneyin yönü,
h) Diğer uygun faktörler.

Deney alanı yaklaşık 300 mm x 300 mm olmalıdır.

1
ICS 91.100.30 TÜRK STANDARDI TS EN 12504-2/Aralık 2004

5.2 Hazırlama
Aşındırma taşı kullanılarak aşırı pürüzler veya yumuşak yüzeyler veya gevşek harçlı yüzeyler düzgün hâle
gelene kadar zımparalanır. Kalıptan çıkmış düzgün yüzeyler veya mastarlanmış yüzeyler, zımparalanmadan
deneye tâbi tutulabilirler.

Beton yüzeylerinde bulunabilecek herhangi su uzaklaştırılmalıdır.

6 İşlem
6.1 Ön hazırlık

6.1.1 Çekiç, imalâtçısının kullanım talimatlarına göre kullanılmalıdır.

6.1.2 Herhangi bir okuma almadan önce, doğru çalıştığından emin olmak için, çekiç, en az üç vuruş
yapılmak suretiyle çalıştırılmalıdır.

6.1.3 Beton yüzeyi üzerinde deney serisine başlanılmadan önce, referans çelik örs kullanılarak okumalar
alınıp kaydedilir ve okumaların cihaz imalâtçısının önerdiği sınırlar içerisinde olup olmadığı kontrol edilir..
Çalışma aralığında değilse, çekiç temizlenir ve/veya ayarlanır.

6.1.4 Çekiç 10 °C ilâ 35 °C arasındaki sıcaklıklarda çalıştırılmalıdır.

6.2 Uygulamalar
Çekiç çarpma ucu deneye tâbi tutulacak yüzeye dik olacak şekilde sıkıca tutulur.

Çekiç çarpana kadar (Madde 6.1.1) uç üzerindeki basınç yavaş yavaş arttırılır.

Çarpmadan sonra geri sıçrama değeri kaydedilir.

Bir deney alanında güvenilir geri sıçrama değeri elde edebilmek için en az dokuz okuma yapılmalıdır.

Okumaların her kümesi için çekicin konumu ve yönlendirmesi kaydedilir.

İki çarpma noktası arasındaki mesafe 25 mm’den az olmamalı ve çarpma noktaları, kenarlardan en az 25
mm içeride olmalıdır.

Not - Aralıkları 25 mm ilâ 50 mm olan düzenli karelâj çizilerek, bu doğruların kesiştiği noktaların deney
noktası olarak alınması tercih edilir..

Çarpma sonunda yüzeydeki her bir çarpma izi muayene edilir ve vuruş yapılan yüzeye yakın yerde mevcut
hava boşluğu nedeniyle parçalanma veya kırılma ortaya çıkarsa, sonuç değerlendirilmeye alınmaz.

6.3 Referans kontrolü

Deney sonrası çelik örs kullanılarak okuma alınır, kaydedilir ve deney öncesi alınan okumalarla karşılaştırılır
(Madde 6.1.3). Sonuçlar farklı çıkar ise, çekiç temizlenir ve/veya ayarlanır ve deney tekrarlanır.

7 Deney sonucu
Deney sonucu bütün okumaların ortalaması alınarak bulunur. Gerekli ise, imalâtçının tavsiyelerine göre
çekicin vuruş yönü göz önüne alınır ve tam sayı olarak ifade edilir.

Bütün okumaların % 20’sinden daha fazlasının ortanca (medyan) değerden sapması 6 birimden daha fazla
ise, okumaların tümü iptal edilir.

Not - Birden fazla çekiç kullanılıyorsa, benzer beton yüzeylerde elde edilen deney sonuçlarındaki değişimi
belirlemek için yeterli sayıda deney yapılmalıdır.

2
ICS 91.100.30 TÜRK STANDARDI TS EN 12504-2/Aralık 2004

8 Deney raporu1)
Deney raporu en az aşağıdaki bilgileri kapsamalıdır:

a) Beton yapı/elemanın tanımı,

b) Deney alanının yeri,
c) Geri sıçrama çekicinin tanımı,
d) Deney alanı/alanları hazırlanma bilgisi,
e) Beton ve durumundaki ayrıntılar,
f) Deneyin yapıldığı tarih,
g) Deney sonucu (ortanca değeri ve her deney alanı için çekicin yönü,
h) Çekiç yönü için ayarlanan deney sonuçları (varsa),
i) Standard deney metodundan herhangi sapma,
j) Deneyin bu standarda göre yapıldığına dair, deneyden teknik olarak sorumlu kişinin beyanı, Madde 8.i’de
belirtilenin dışında.

Not - Gerekirse, raporda her bir geri sıçramalı çekiç okumaları da verilebilir.

9 Kesinlik
Bu deney için hassasiyet verileri mevcut değildir.

1) TSE Notu: Deney raporu burada istenilen bilgilere ilâveten, TS EN ISO/IEC 17025’te verilen bilgileri de
ihtiva edecek şekilde düzenlenebilir.