Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
KH C IN
Bi ging
2016
Ts. Nguyn Vn nh
anh.nguyenvan1@hust.edu.vn
PHN 1
L THUYT C S
u vo
u ra
4.2 Lc in ng
c th hiu c nguyn nhn pht sinh ra lc in sinh ra gia hai dy dn
dng in t gn nhau, chng ta s xut pht t khi nim n gin hn l:
Nu c mt in tch q chuyn ng vi vn tc v trong t trng B th s c
mt lc sinh ra tc ng nn ht in tch ny, tnh bi:
ru
r
F = q v B
(4.1)
q
B
F
v
ln: F = q v B sin
Chiu ca F c xc nh theo quy tc bn tay phi nh trn hnh v
4.2, lc in t s c chiu ngc nhau nu v tr tng i ca v v B
ngc nhau.
Lc in t v cch
xc nh chiu -
ln?
q
A
q
l
ru
r
F = ( Al nq ) v B
r
(4.2)
V vc t dng in I = ( A nq )v nn
ru
r
F =l I B
(4.3)
V d 1
Tnh lc tc dng vo mt electron chuyn ng trong t trng B nh hnh v
4
0
di y. Nu B = 2 T, v = 4 10 m/s v = 30
Li gii
F = q v B sin
-19
= 1.6 10 4 10 2 sin 30
-15
= 6.4 10 N
Xc nh chiu ca F: chiu ca tch v hng gia v v B s vung gc vi
mt trang giy v i ra pha ngoi. Tuy nhin, v electron mang in tch m q <
0, nn chiu ca lc F s vung gc v i vo pha trong
V d 2
Mt dy dn c mt khi lng theo chiu di l 20g/m c t trong t
trng u B = 3T nh hnh v di. Tnh tr s dng in chy trong dy dn
n c th c treo l lng trong khng kh.
B
Li gii
B
I
B
Do t trng vung gc vi dy dn nn = 90
F l IB
mg
=
=I B=
l
l
l
m g 0.02 9.8
I =
=
= 0.065 A
l B
3
Dy in t treo l
lng trong khng
kh!?
Dy dn di v hn:
Nu ta c mt dy dn c chiu di v hn
dn dng in I nh hnh v 4.4, th n s to
ra xung quanh n mt t trng c ln l:
B=
0 I
2 r
r
B
(4.4)
-7
I1
(1)
B2
F21
F21
F12
F12
(2)
B2
I1
(1)
B1
F21
F21
B2
B2
B1
I2
I2
(2)
B1
B1
F12
T trng B1 to bi
dng in I1
F12
V ln:
F12 = F21 =
0 I 2 I1
L
2 r
(4.4)
Lc in ng gia
I1
F
I1
I2
I2
I2
I1
F
I1
F
Quy tc xc nh
chiu ca cc lc ny
th no?
I1
I2
F
F
I2
I2
V d 3
Mt dy dn di mang dng in I1 = 50A t cch d = 0.1m so vi mt mch
vng dn in hnh ch nht (a x b = 0.3m x 0.4m) mang dng in I2 = 100A.
Xc nh lc in ng do dy dn tc dng ln mch vng dn in? Gi s
khi s c, c hai dng in ny tng ln 100 ln, khi y lc in ng tng ln
my ln?
Li gii
Ta thy rng, dy dn dng in I1 s to ra xung quanh n mt t trng. T
trng ny s tng tc vi dng in I 2 sinh ra lc tc ng vo khung ca
mch vng dn in hnh ch nht.
I2
FR
FL
d
a
0.4 10 4 10 50
= 4103 N
2 0.1
Lc F R c chiu hng sang phi v c ln:
b I 2 0 I1
FR =
2 (a + d )
=
0.4 10 4 107 50
=103 N
2 (0.3 + 0.1)
V hai lc c chiu ngc nhau nn lc tng tc dng ln mch vng dn in
l
=
4.2.2 bn in ng ca thit b in
Trong mch vng dn in ca thit b in, cc chi tit dn in tng tc lc
y, lc ht ln nhau ty thuc vo chiu dng in. ch nh mc, tr s
nhng lc ny nh v thng khng gy ra tc hi g i vi cc thit b in.
Tuy nhin, khi mch in trng thi qu hoc trng thi s c ngn mch
th gi tr dng in tng ln rt ln.
Nu gi Inm l dng in ngn mch thng thng ca mch in. Th gi tr ln Dng xung kch l
nht m dng in c th t c trng thi ny gi l dng in xung kch g?
iXK v tnh bi:
KXK
iXK = K XK 2 I nm
(4.5)
R/L
Khi dng xung kch xut hin, lc in ng trong h thng mch vng ca
thit b c th tng ln hng nghn ln trong mt thi gian cc ngn (xung lc).
Hn na, khi dng in t tr s ln trong thi gian ngn, cc vt dn in s
b pht nng nhanh chng lm cho bn c ca vt liu gim nhanh. Do vy,
nu nh khng c tnh ton v thit k cho nhng trng hp ny, thit b
in c th b ph hy trong tch tc.
c trng cho sc chu ng ca cc thit b in i vi cc xung lc in bn in ng
t sinh ra, ngi ta a ra khi nim v bn in ng. bn in ng ca thit b in l
ca thit b in c hiu l kh nng chu c lc in ng ln nht m gi?
khng b hng. Thng bn in ng c cho di dng dng in xung
kch. Khi chn thit b ng ct, ta phi chn thit b c bn in ng ln
hn dng in ngn mch ln nht c th xy ra trong mch.
4.3 Tip Xc in
Dng in i t vt dn ny qua vt dn khc phi i qua ch tip xc . B mt
tip xc cho dng in i qua gi l b mt tip xc in v vt dn c b mt
tip xc in gi l tip im nh hnh 4.8
B mt tip xc
Tip im
Tip xc in l g v
cc dng tip xc?
4.3.2 in tr tip xc
Khi hai vt dn tip xc vi nhau, gc nhn hin vi, ta thy rng b mt tip
xc ca cc tip im l khng phng, m thc cht l ch li, ch lm, dn
n ch c mt s im ca chng tip xc vi nhau nh hnh 4.11. iu ny
lm cho ng i ca dng in b cong v ko di ra ti khu vc tip xc gy
ra in tr khu vc ny tng ln. in tr gy ra do hin tng ny c th gi
l in tr tht nt (Constriction resistance).Mt yu t khc to nn in tr Nguyn nhn sinh ra
tip xc l lp ngn gia hai b mt tip xc c to thnh bi lp xt in tr tip xc l
kim loi ca b mt tip xc v bui bn ca mi trng lm vic - gi l in g?
tr lp ngn (Film resistance). in tr sut ca lp ngn ny ln hn rt
nhiu so vi in tr sut ca vt liu dn in thng thng.
Nh vy, in tr tip xc l in tr do hin tng dng in b tht nt v
lp cch in gia hai b mt tip xc gy nn.
Dng in
Lp xt kim loi v bi bn
h thng nn
cm bin lc
tip im
Dng ng h o
in tr thng
o in tr tip xc?
cm bin nhit
ng h micro ohm
S o thc t
S u dy
Lc p tip im
in tr vt liu
Quan h gia lc p
tip im v in tr
tip xc?
Rtx =
K
Fm
(4.6)
Trong :
K l h s ph thuc vo vt liu, trng thi b mt ca tip im
m l h s ph thuc vo kiu tip xc. Tip xc im m = 0.5, tip xc
ng m = 0.5 0.8, v m = 1 vi tip xc mt.
F l lc p ln tip im .
Rtx l in tr tip xc .
Thc t, do tnh n hi ca vt liu nn cc h s K v m trong biu thc (4.6)
thng thay i, khi tng gim lc p nh hnh 4.14 a). Khi lc p tng, in
tr gim, nhng khi gim lc p, in tr tng nhng khng theo ng c.
Rtx
Rtx
tip xc mt
tip xc ng
V sao tip xc im
c s dng khi
tip xc im dng in nh?
a)
b)
Nhit ca tip im
Rtx = Rtx 0 . 1 + T tx
3
(4.7)
Ch ng
Ti
Ti
Ch ct
trng thi ny, dng in khng i qua tip im. Tuy nhin, khi thit k th
khong cch gia cc tip im hay cn gi l m phi ln m bo La chn m tip
khong cch khng phng in an ton, v dp h quang nhanh. Ngc li, im ph thuc vo
g?
nu m tip im ln c th an ton hn cho cch in v dp h quang,
nhng li dn n kch thc ca thit b tng ln.
C
Ch qu ng
Ch qu ct
Kim loi gm
I1
I2
I1
I2
I2
K XK
2, vi
I nm Kxk l h s xung kch
T lun
1. Mt dy dn di mang dng in I1 = 500A t cch d = 0.1m so vi mt dy
dn khc mang dng in I2 = 1000A. Xc nh lc in ng gia cc dy
dn? Gi s khi s c, c hai dng in ny tng ln 50 ln, khi y lc in
ng tng ln my ln?
2) Mt ng c in c th chu c dng in ngn mch 200A trong vng
1s. Nu ng c c bo v bi mt p t mt, c th bo v ng c
khi b hng hc, thi gian tc ng chm nht ca p t mt l bao nhiu vi
dng in ngn mch s c l 120A?
3) Mt dy dn c mt khi lng theo chiu di l 20g/m c t trong t
trng u B = 3T nh hnh v di. Tnh tr s dng in chy trong dy dn
n c th c treo l lng trong khng kh.
B
B
I
B
Stephen Hawking
Sinh
8 thng 1, 1942
Oxford, Oxfordshire, Anh
Ngun: Wikipedia
http://vi.wikipedia.org/wiki/Stephen_Hawking
Bn c bit?