Familja Në Islam PDF

Familja n Islam
Sistemi Familjar n Islam

Ktu do t gjeni:
Qllimet e martess n Islam
Kush e udhheq institucionin familjar
Prgjegjsia e gruas n familje
Islami nuk i ka br padrejtsi gruas
Gruaja gzon t njjtat t drejta civile si edhe burri
T drejtat fetare t gruas muslimane
Liria e gruas muslimane n martes
Trashgimia e gruas n Islam
Udhtimi i gruas n Islam
Qndrimi Islamit n lidhje me zbukurimin e gruas, przierjen dhe t veuarit e saj
menj mashkull t huaj
Qndrimi i Islamit n lidhje me punsimin e gruas
Dhnia fund jets bashkshortore

Prse Islami e ka ln shkurorzimin vetm n dorn e burrit
Me Emrin e Allahut, t Gjithmshirshmit,

Mshirplotit
Falnderimi i takon Allahut. Paqja, bekimi dhe begatit e Allahut qofshin mbi
Muhamedin, mbi familjen e tij, shokt e tij dhe mbi t gjith ata q pasojn rrugn e
tij!
Universiteti Islamik n Medinen e Ndritshme mori nj ftes bujare nga Kshilli i
Lart i muslimanve t Kenias n Najrobi, pr pjesmarrjen n nj simpozium Islam
t begat, inshaAllahu![1]
Universiteti u ngrit menjher pr prgjigjjen e ksaj ftese dhe krkoi nga un q t
merrja pjes n kt simpozium si prfaqsues i tij, me nj studim t posam me
kt rast.
Un e pranova krkesn, pasi q sigurisht se krkes si kjo nuk refuzohet, sepse
pranimi i ksaj krkese sht kontribut n nj nga fushbetejat e thirjes pr te
Allahu, e cila sht nga synimet kryesore t Universitetit, ku edhe pr at sht
themeluar.
Ja, un po paraqes kt studim t thjesht e simbolik, t titulluar: Sistemi Familjar
n Islam.
Lus Allahun e Madhruar q ti bj veprat tona vetm pr Fytyrn e Tij t Ndershme!
Ai sht Dhuruesi m Bujar.
I mbshtetur n Allahun e Madhruar, them:
Thirrja Islame bhet n kahje t shumta dhe forma t ndryshme. Nga format e ksaj
thirrjeje sht edhe organizimi i seminareve dhe konferencave n t cilat takohen
burrat e mendimit Islam dhe dijetart-fukahat e muslimanve pr zgjedhjen e
problemeve t kohs, duke iu kundrvn dyshimeve t cilat ngrehin pluhur rreth
Islamit dhe besimit t muslimanve dhe duke ua qartsuar njerzve dispozitat e fes
Islame n t gjitha kahjet e jets, gjra t cilat kan nevoj pr shqarime (e sa jan
t shumta kto gjera) me qllim q njerzit t ken t qart shtjet e fes dhe
dunjas s tyre. E t gjitha kto t jen n frym t Kuranit dhe Sunetit, q njerzit
t dalin nga errsira n drit, dhe nuk ka rrug tjetr pr dalje nga errsira e
injorancs dhe injoranca, vese duke kuptuar Kuranin dhe Sunetin, gj kjo e cila ka
qen edhe detyra e t gjith Pejgamberve (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), nga i pari i
tyre Nuhu (alejhi selam) e deri tek vula dhe imami i tyre, Muhamedi (sal-lAllahu
'alejhi ue sel-lem).
Allahu i Madhruar i drejtohet t Drguarit t Tij t ndershm, Muhamedit (sal-lAllahu

'alejhi ue sel-lem), duke ia qartsuar atij dhe pasuesve t tij detyrn e tyre: O ti
Pejgamber! Me t vrtet q Ne t kemi drguar ty dshmues, prgzues e
kshillues. Dhe me Vullnetin e Allahut, thirrs pr n Rrugn e Tij dhe pishtar
ndriues. E prgzoi besimtarve prej Allahut mirsi t madhe. [El Ahzab: 4547].
Kto tre ajete t sures el Ahzab qartsuan detyrn e t drguarit (sal-lAllahu 'alejhi
ue sel-lem) dhe gjithashtu edhe detyrn e pasuesve t tij.
E ajo detyr sht thirrja tek Allahu me Lejn e Tij, me Urdhrin e Tij dhe me dije t
sigurt. Allahu n Kuran thot: Thuaj: Kjo sht rruga ime. Un iu ftoj drejt
Allahut me dije t sigurt, un dhe kushdo q m ndjek mua. [Jusuf: 108]
T ngarkuarit e Allahut t Drguarin e Tij me kt thirrje t prgjithshme e q sht
e posame pr popullin e tij e jo t tjert, si ka qen edhe shtja e thirrjeve t
Pejgamberve para tij, por kjo sht pr njerzit n prgjithsi: Ne nuk t kemi
drguar ty vese prgzues dhe kshillues pr gjith njerzimin, por shumica e
njerzve nuk e din. [Sebe: 28]
E ky obligim pr t dhe pr pasuesit e tij, i konfirmohet atij e pastaj edhe pasuesve t
tij, q t jen dshmitar pr njerzit n prgjithsi.
Kjo do t thot se mesazhi Muhamedan sht dominues mbi t gjitha fet. Feja e tij
sht programi i fundit e q nuk ka mundsi robi t zgjedh dika tjetr prve tij
dhe as nuk lejohet kundrshtimi i tij.
Ai sht program i plot Hyjnor, sepse Allahu i Cili e krijoi kt krijes t
shklqyeshme, njeriun, nuk mund ta ler at n harres, pa e urdhruar dhe
ndaluar apo drejtuar, apo ta ler at ta marr era e ta flakroj vend e pa vend; q
pastaj t lejoj apo t ndaloj sipas tekeve t veta, t afroj apo t largoj k t
doj. Prkundrazi, Ai ia programoi jetn atij si dhe marrdhniet e ndryshme dhe
drgoi t drguar pr kt qllim t posam, u zbriti atyre Librat e Tij dhe u drgoi
atyre vuln e t Drguarve t tij, Muhamedin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), pas t
cilit nuk ka t drguar tjetr. Edhe libri i Tij i fundit sht Kurani, pas t cilit nuk ka
libr tjetr qiellor. Sqarim pr kt sht Kurani, shpjegimi i t cilit gjendet n
sunetin e pastr. Allahu i Madhruar thot: ndrsa edhe ty (O Muhamed) t kemi
zbritur prkujtuesin me kshilla, q ti tu shpjegosh njerzve qart at q u sht
zbritur atyre. [Nahl: 44]
Me t gjitha kto, Islami ka sistemuar marrdhniet mes robit dhe Zotit t tij,
Krijuesit t tij, n mnyr q t bhet rob vetm i Atij, ta adhuroj vetm At e
asknd tjetr. Q ta adhuroj At me adhurime t prcaktuara e konform dispozitave
t Sheriatit Islam.
Kt gj e ka sistemuar Kurani n mnyr t prsosur, n vija t prgjithshme dhe t

hollsishme, dhe at e ka sqaruar Suneti i pastr edhe m shum duke ia shtuar atij
qartsin, me gjith degzimet dhe gradt e tyre t shumta. I Drguari yn (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) thot: Besimi sht gjashtdhjet e disa grad. M e
larta e tyre sht fjala La ilahe il lAllah, dhe m e vogla sht largimi i pengess
nga rruga. Edhe turpi sht deg nga degt e besimit.[2]
E kto deg t gjitha jan adhurime dhe bindje, pavarsisht nga dallimi dhe diferenca
mes tyre.
T gjitha adhurimet duhet t jen t caktuara nga legjimiteti i Allahut t Madhruar.
T merren direkt nga Libri i Allahut dhe nga Suneti i t Drguarit t Tij (sal-lAllahu
'alejhi ue sel-lem). Bindja dhe sjellja e robit duhet t jet pikrisht mbi kt rrug n
t gjitha adhurimet, marrdhniet dhe t gjitha veprimet e tij, gj e cila sht
pikrisht ajo q kemi pr qllim me lidhjen mes robit dhe Zotit t tij. E ajo sht
adhurimi i pastr, e verteta e t cilit sht q Zoti ta gjej robin e Tij aty ku e ka
urdhruar dhe t mos e gjej at aty nga e ka ndaluar. E nse ndonjher rrshqet
dhe e kundrshton Urdhrin e Allahut, ai shpejton n pendim dhe kthehet n t
mirn, q t pastroj gjurmt e kundrshtimit t Allahut dhe brjes mkat ndaj Tij,
me pendim dhe prgjrim, pasiq pendimi e fshin at q sht br para tij: Dhe q
t gjith ju lutni Allahun q tju fal t gjithve, o besimtar, q t mund t jeni
t fituar. [En Nur: 31]
Shkurtimisht, kshtu e ka sistemuar Islami lidhjen mes robit dhe Zotit e Krijuesit t
tij.
E po kshtu si ka sistemuar kt lidhje, n mnyrn q prmendem, Islami i ka
dhn nj rndsi t veant edhe sistemit familjar.
Islami ka nxitur n formimin e institucionit familjar me legjitimitetin e martess,
duke kurajuar pr t dhe duke qartsuar se martesa sht qetsim pr t dy palt,
prehje, qetsim trupror, qetsim shpirtror dhe zgjatje e jets n tok deri n
momentin e fundit.
T dgjojm tani disa ajete kuranore n kt kuptim, ku Allahu i Madhruar i nxit
robt e Tij pr martes duke u thn: ather zgjidhni gra t tjera pr martes,
dy ose tri ose edhe katr. [Nisa: 3]
Dhe nga Treguesit e Tij sht se Ai krijoi nga vet lloji juaj paln (grat) n
mesin tuaj, q ju t mund t gjeni prehje tek ato dhe Ai vendosi mes jush
dhmbshuri e mshir. Vrtet q n t ka tregues t qart pr popullin q e vret
mendjen. [Er Rum: 21]
Ato jan Libas (mbshtellje, mbshtetje, vend prehje -Sakan- d.m.th., ju ndjeni
knaqsi t jetoni bashk, ndjeni qetsim e knaqsi n bashkjetesn tuaj.
Tefsir AtTabari) pr ju, ashtu si jeni edhe ju Libas pr ato. [Bekare: 187]
Grat tuaja jan burim i vazhdimsis suaj, kshtu q afrojuni ktij burimi kur
dhe si t doni dhe drgoni (vepra t mira, lutjuni Allahut tju dhuroj juve
pasardhs t prkushtuar) para jush pr veten tuaj. Dhe kini frik Allahun dhe
dijeni se do ta takoni At (n Botn e Prtejme). Dhe prgzoi besimtart.
[Bekare: 223]
Kshtu flet Kurani pr institucionin familjar n ajete t shumta dhe n forma t
ndryshme si e vrejtm, ashtu si do t shohim prsri n Suren Nisa, e cila do t na
qartsoj se t dyja palt e ktij institucioni jan krijuar nga i njjti trup, kshtu q
nuk ka privilegjim t njrs pal mbi shoqen e saj pr nga origjina e krijimit apo nga
prejardhja, megjithse kjo vrehet n shtjet e jashtme dhe elemente t tjera apo
cilsi t fituara. N lidhje me kt, Allahu i Madhruar thot: O njerz! Jini t
bindur (dhe mbushni detyrimet) ndaj Zotit tuaj, i Cili ju krijoi ju prej nj veteje
(Ademit) dhe nga ajo Ai krijoi paln (bashkshorten) e saj, dhe nga ata t dy Ai
krijoi burra dhe gra t shumt. [Nisa: 1]
Kshtu nxit Islami pr formimin e familjes, q ajo t jet jetgjat dhe lumturi pr t
dy ant.
Qllimet e martess n Islam

Legjitimiteti Islam sht legjitimitet i urtsis i cili ka qllimet dhe synimet e tij.
Nga Emrat e Allahut t Lartmadhruar sht edhe emri M i Urti, pr kt jemi t
obliguar t besojm se Allahu sht M i Urti n legjitimitetin e Tij ashtu si sht
edhe M i Urti n krijimin dhe veprn e Tij.
Prej ktu, legjitimiteti i martess prmban n vetvete shum gjra prej t cilave jan
edhe kto n vijim:
a) Ulja e shikimit nga t dyja palt:

Islami, n Kuranin e tij dhe n sunetin e Pejgamberit t ndershm (sal-lAllahu 'alejhi
ue sel-lem), ka treguar kujdes t veant pr kt shtje. Allahu i Madhruar, duke
urdhruar burrat dhe grat s bashku pr uljen e shikimeve, thot: Thuaju
besimtarve q t ulin shikimin (nga t vshtruarit e gjrave t ndaluara) dhe ti
ruajn vendet e trupit (nga shikimi, veprimet e paligjshme imorale). Kjo sht m
e pastr pr ta. Vrtet q Allahu sht i Mirnjohur pr far veprojn ata.
Thuaju edhe besimtareve t ulin shikimin (nga t vshtruarit e gjrave t
ndaluara) dhe ti mbrojn vendet e trupit t tyre. [En Nur: 30-31]
Sigurisht q nnvlersimi i shtjes s uljes s shikimeve shpie n prishjen e moralit,

si po e shohim n shum qytete dhe kryeqytete tona, me keqardhje t madhe.
b) Ruajtja e vendeve t turpshme:

Ajetet q prmendm m sipr trajtuan pikrisht kt gj, ruajten e vendeve t
turpshme me urdhrin pr ulje t shikimeve, se ndoshta e dyta sht rezultat i t
pars. Ulja e shikimeve rezulton n ruajtjen e vendeve t turpshme n shumicn e
rasteve, sepse atij q i mundsohet mbikqyrja e Allahut, ather ulja e shikimit nga
t ndaluarat duke pasur frikn e Allahut dhe duke pasur turp nga Ai, do t shpjer
detyrimisht n ruajtjen e vendeve t turpshme nga ajo q Allahu ka ndaluar dhe n
mosrnien n gjynahe.
sht prcjell nga i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) fjala e tij: Syt
bjn zina dhe zinaja e tyre sht t shikuarit (e haramit). Edhe vesht bjn zina
dhe zinaja e tyre sht t dgjuarit (e haramit) derisa tha: Ndrsa organi
gjenital e vrteton ose e prgjnjeshtron kt[3]
c) Mundsimi i shtimit t pasardhsve:

Padyshim q kjo sht lnda e par n ndrtimin e shoqris dhe shkak i shumimit t
pasuesve t vuls s t drguarve (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) .
Kt gj e qartson edhe m shum hadithi t cilin e transmeton Buhariu n
Sahihin e tij, nga Abdullah ibn Mesudi, ku i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi
ue sel-lem) i drejtohet rinis muslimane me kt metod t but duke i drejtuar n
at q sht e dobishme dhe shptimtare, duke then: O ju t rinj! kush ka
mundsi nga ju, le t martohet, sepse ajo t largon m shum nga shikimet (e
ndaluara) dhe t ruan m shum vendet e turpshme, e kush nuk ka mundsi (pr
martes), le t agjroj, sepse ky sht mburoj pr t.[4]
Ndrsa Bejhakiu transmeton nga hadithi i Ebi Umames, se i Drguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Martohuni, sepse un do t krenohem me
numrin tuaj para popujve t tjer![5]
Dhe prmendm pak m par disa nga kuptimet q mund t llogariten prej qllimeve
t martess, si qetsimi, shlodhja, qetsimi shpirtror, etj.
Ndrsa ata t cilt mendojn se qllimi i martess sht arritja e knaqsis epshore
n fardo mnyre, dhe se pas ksaj nuk fshihet asnj qllim tjetr, ky sht nj
prfytyrim dhe supozim i gabuar i cili ka shkaktuar drgimin drejt shkatrrimit t
shum t rinjve dhe t rnies s tyre n moral (t prishur) e n ultsira, gj e cila e
ka br jetn e shum prej tyre, n shum vende, t ngjashme me jetn e shtazve,
t cilat nuk jan t ngarkuara me obligime, madje kta jan m t humbur se ato.
Kush e udhheq institucionin familjar

Islami nuk e ka ln n neglizhenc udhheqjen e ktij institucioni, kryetarin e tij apo
se kush ka privilegj n prgjegjsin pr t.
Ajo q del n pah nga t studiuarit e Islamit sht se kto t drejta dhe veori i jan
ngarkuar t dyja palve dhe detyrat e secils pal jan t caktuara me hollsi. Secili
prej bashkshortve sht i ngarkuar me detyra t posame dhe sht prgjegjs pr
to:
Burri sht veuar me disa gjra t posame n t cilat gruaja nuk e shoqron at n
to dhe as q mundet ti bj ball atyre dhe as ti manaxhoj ato. Po kshtu edhe
gruaja sht veuar me disa gjra t posame t cilat burri nuk mundet dhe as nuk i
shkon pr shtat q ti kryej ato.
Kshtu q t ndrhyrit e njrs pal n punt q nuk i prkasin, on n prishjen dhe
shkaprderdhjen e ktij institucioni dhe shkaktimin e turbullirave.
T dgjojm disa nga ajetet kuranore t cilat sistemojn jetn familjare dhe
prcaktojn prgjegjsit e secilit prej bashkshortve. Ato i japin burrit t drejtn e
udhheqjes dhe drejtimit. Allahu i Madhruar thot: Burrat jan mbrojtsit dhe
mbajtsit e grave, sepse Allahu e ka krijuar njrn pal prej tyre t shquhet mbi
tjetrn, e edhe sepse ata shpenzojn (pr ti mbajtur ato) nga mjetet e tyre t
jetess. Kshtu, grat e drejta jan t bindura me iltrsi (ndaj Allahut dhe ndaj
burrave t tyre) dhe n munges t bashkshortve t tyre, ruajn far Allahu i
ka urdhruar ato t ruajn (dlirsin, ndershmrin dhe pasurin e
bashkshortve t tyre etj). (Nisa: 34)
N ajet shihet qart se udhheqja e ktij institucioni dhe mbrojtja e tij i sht
ngarkuar burrit. Por ajeti nuk e ka harruar edhe sqarimin e shkakut t ksaj gjje, por
thot: sepse Allahu e ka krijuar njrn pal prej tyre t shquhet mbi tjetrn, e
edhe sepse ata shpenzojn (pr ti mbajtur ato) nga mjetet e tyre t jetess.
Prve ksaj, nuk ka kundrshtim se pr drejtimin dhe manaxhimin e do institucioni
apo ndrmarrjeje, nuk caktohet vese kuadri i prshtatshm dhe i aft pr drejtimin
e saj. Ai person i cili ka prvoj, fuqi pr t drejtuar, durim n pun dhe eksperienc
n manaxhimin e saj.
Po kshtu edhe institucioni familjar i cili sht nga institucionet m t rndsishme
dhe m delikate, pasi q me rregullimin e tij rregullohet shoqria dhe me prishjen e
tij prishet edhe ajo. Kjo sepse ky institucion i siguron shoqris individ t cilt jan
gurt e ndrtess shoqrore dhe sigurisht q ndrtesa i prfiton cilsit e saj nga
lnda me t ciln sht ndrtuar.
E pr kto t gjitha, Islami e ngarkoi burrin me kt prgjegjsi, e cila sht amanet
shum i rnd, sepse ai sht m i prshtatshm pr t dhe m i fort n kryerjen e
saj, gj t ciln nj grua e drejt nuk do ta mohonte kurr.
Profesor Muhamed el Gazali, n librin T drejtat e njeriut n Islam, thot:
Prderisa burri sht larg t prmuajshmeve (d.m.th. nuk ekzistojn fare tek ai),
e as shtatzania apo lindja, ai sht m i fort q t ballafaqohet me vshtrsi t
ndryshme dhe me peripecit e punve t ndryshme, apo q t sillet npr tok n
krkim t rizkut. T gjitha kto jan m t prshtatshme pr t dhe pr kt
shkak Islami e ka ngarkuar at q t shpenzoj pr gruan e tij apo edhe pr t
afrmit e tij nga femrat e varfra.
Kjo q ka thn profesor El Gazali sht dika me rendsi dhe e logjikshme n
zgjedhjen e burrit pr kt detyr dhe obligim shum t rndsishm.
Me meditim do t gjejm shum arsye t tjera n lidhje me kt pik, por ne po
mjaftohemi me kto q prmendm pr arsye t kursimit t kohs.
Prgjegjsia e gruas n familje

Prderisa sht burri ai i cili sht ngarkuar me manaxhimin e jashtm ekonomik t
familjes, si e sqaruam m sipr, n ann tjetr sht gruaja ajo e cila sht
prgjegjse pr manaxhimin e brendshm t familjes; q ruan shtpin e burrit t saj
n munges dhe n prezenc t tij, ruan pasurin e tij, fmijt e tij. Po kshtu ajo
kryen edhe punt e tjera t shtpis.
Pr gjith kt, gruaja gzon respekt dhe vend t lart te t gjith pjestart e
familjes, prderisa ajo e ka ruajtur prgjegjsin e saj t brendshme, megjithse nuk
e ka kaluar kt cak pr t br ato pun q i prkasin burrit dhe t cilat jan t
rnda dhe jasht natyrs s saj.
Islami nuk i ka br padrejtsi gruas
Dgjojm zra t shumt t urryer t cilt thrrasin se Islami i ka rrnuar t drejtat e

gruas, i ka br padrejtsi asaj, nuk i ka dhn liri t plot dhe nuk ka barazuar mes
saj dhe burrit, e shum shprehje t tilla t prkthyera nga ato q shkruajn armiqt e
Islamit kundr Islamit.
N realitet, thnsit e ktyre hipotezave jan nj prej dy burrave:
Njri prej tyre sht nj injorant i madh i cili ka dgjuar njerzit duke thn kt
shprehje dhe ka pasuar at saq sht br edhe mik i tyre, madje edhe tellall i tyre
q prciell idet e tyre, dhe sigurisht q nuk posedon dije q t bazohet tek ajo pr
at q thot, por vetm brtet e bn tellallin, flet at q nuk e di.
Ndrsa me kt jan mashtruar shum nga njerzit t cilt nuk kan njohuri Islame
aspak, e sidomos disa gra t cilat kan marr kultur jo Islame apo disa injorante t
cilat pasojn verbrisht pa udhzime.
Ky lloj i njerzve humbin, e i humbin edhe t tjert se ai n vete sht injorant, por
n t njjtn koh injoron se sht injorant, ashtu si thot edhe poeti:
Nse ti injoron se je injorant,
ather kjo sht injoranc mbi injoranc!
Ndrsa i dyti sht nj intrigant i cili mundohet me prgatit kurthe pr Islamin dhe
muslimant, i cili dshiron tua prish atyre fen dhe moralin e tyre, duke hyr nga
rrnimi i familjes, i ndikuar nga armiqt e Islamit dhe zbatues i hartimeve t tyre n
luftimin e Islamit.
Si ky edhe ai i pari jan ata t cilt e ngren kt z t urryer n do vend duke u
munduar t mashtrojn, dhe prej atyre jan ndikuar shum nga muslimant injorant
duke menduar se kjo thirrje sht n dobi t tyre, kshtu q zrave t tyre iu
bashkuan edhe zra t tjer.
E me kt gj, ajo grua muslimane e ndikuar nga ato thirrje bhet e padrejt ndaj
fes dhe Islamit t saj duke e akuzuar at se ai ka br padrejtsi asaj. Dhe kush? Ai
Islam i cili e ngriti at n vendin m t lart, ve sikur ta dinte e ta perceptonte kt,
por ku sht perceptimi te grat tona, me prjashtim t atyre q dshiron Allahu, dhe
te Allahu ankohemi e Atij i krkojm ndihm!
Andaj pr do grua muslimane t kulturuar duhet q t msoj fen e saj dhe t
njoh vendin dhe nderin q Islami i ka dhn asaj, jo t pasoj do lloj tellalli
mendjeleht.
E n t njejtn koh duhet q ajo t shikoj edhe ligjet e t huajve si ato Franceze
dhe t tjera, q t msoj qndrimet e atyre ligjeve ndaj gruas. Pastaj t msoj se
si ka qen pozita e gruas para Islamit, kur ajo konsiderohej prej gjrave t ulta, t
pavlera dhe pa asnj lloj respekti e vendi. Dhe ka pr t gjetur se at nuk e ka ngritur
dhe nderuar vese Islami.
Gruaja gzon t njjtat t drejta civile

si edhe burri
Gruaja muslimane gzon liri t plot n t drejtat civile dhe shoqrore. N kto t
drejta, ajo sht njsoj si edhe burri.
Gruaja muslimane ka drejt t blej, t shes, t dhuroj dhe t pranoj dhurata, t
marr apo t jap borxh dhe t veproj si t doj me pasurin e saj. Ajo gzon t
gjitha t drejtat ekonomike q gzon edhe burri.
T drejtat fetare t gruas muslimane
Gruas muslimane i jan br legjitime t gjitha adhurimet sikurse edhe burrit. Ajo
falet, agjron, jep zekat nga pasuria e saj, shkon n haxh dhe shprblehet pr
adhurimet dhe bindjet e saj ndaj Allahut, ashtu si shprblehet edhe burri, pa pasur
dallim shprblimi i saj nga ai i burrit. Prve se Islami ia ka lehtsuar gruas disa
adhurime duke marr parasysh gjendjet e saj t ndryshueshme, si i lejon asaj p.sh.:
mosfaljen e namazit kur sht me t prmuajshmet dhe as nuk e obligon kompesimin
e tij pasi ajo t pastrohet, ngase kjo gj ka vshtirsi dhe mundime.
Allahu i Madhruar thot: dhe nuk ka vn mbi ju ndonj mundim n fe. [Haxh:
78]
Gjithashto ajo lirohet nga agjrimi n ato dit q gjendet me t prmuajshmet, porse
i plotson ato sepse n to nuk gjen vshtrsi, ndryshe nga namazi. Po kshtu edhe
pr grat lehone jan t njjtat rregulla.
Liria e gruas muslimane n martes

Islami i ka dhn gruas liri t plot n martes. sht ajo e cila e zgjedh vet
martesn me nj burr t mir para se ta obligoj at prgjegjsi i saj n at q ai
zgjedh. Madje atij nuk i lejohet ta martoj at vetm se me lejn e saj t qart duke
u shprehur, nse eshte e vej, pr at se ajo i ka provuar burrat dhe nuk ka turp t
thot po apo jo.
Ndrsa pr beqaren e virgjr mjafton si leje nga ajo heshtja e saj kur t pyetet, porse
pa tjetr duhet t pyetet. Edhe nse babai i saj e marton at kur ajo sht e vogl,
d.m.th. para rritjes (kohs s pjekjes seksuale), ajo ka t drejt zgjedhjen kur t
rritet; ta pranoj apo ta refuzoj at martes.
Ky sht ligji i Islamit n martes, sa q i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) thot: Nuk martohet e veja derisa t merret urdhr nga ajo dhe nuk
martohet e virgjra derisa t krkohet leje nga ajo, dhe leja e saj sht heshtja e
saj.[6] E transmeton Buhariu nga hadithi i Ebu Hurejrs.
Trashgimia e gruas n Islam

Thirrsat e barazis ndrmjet burrit dhe gruas jan prqendruar shum n kt pik
dhe kan mundur q me an t saj ti humbin shum nga muslimanet e
pavmendshme, duke ua zbukuruar atyre se Islami i privilegjon burrat mbi grat duke
ju dhn nga trashgimia m shum se sa grave, duke i dhn nj burri sa dy grave!!!
N prgjigje t ksaj hipoteze ka disa variante:
sht e vrtet se Islami i jep burrit sa hisja e dy grave, por ky dallim n trashgimi
nuk tregon se burri ka privilegj mbi gruan n do gj tjetr, si do ta shohim n
vazhdim me Lejen e Allahut.
Pik s pari, ktu nuk ka ndonj ulje t gruas, porse kjo sht nj ndarje e drejt.
Qartsimi i ksaj sht n at q kemi prmedur m hert se Islami e obligon burrin
pr furnizimin e familjes, e cila prbhet nga gruaja dhe fmijt, madje edhe nga t
gjith ata nevojtar prej t afrmve t tij, ndrsa gruan nuk e ka obliguar q t
shpenzoj as pr veten e saj dhe as shpenzimet pr burrin e vet, edhe nse ajo sht
m e pasur se burri i saj. Ndrsa para martess, gruaja i ka shpenzimet nga familja e
saj.
Ather, a sht e drejt q gruas pr t ciln shpenzon burri, ti jepet njsoj (n
trashgimi) sikur atij i cili shpenzon pr t??!!
Besoj se gruaja muslimane e drejt do t shpejtoj n prgjigje pr kt pyetje para
burrave duke thn: Kjo nuk do t ishte kurr e drejt!
Por e drejta sht ajo q ka vendosur Islami i cili i ka dhn secilit t drejtn e vet,
dhe lavdruar qoft vetm Allahu!
Udhtimi i gruas n Islam

Pika e dyt n t ciln mbshteten thirrsat pr lirin e gruas dhe barazin e saj me
burrin, sht problemi i udhtimit t gruas. Ata thon: Islami nuk i lejon asaj t
udhtoj ashtu si ia lejon burrit, madje as udhtimin pr kryerjen e obligimit t
Haxhit. Prse kshtu?!
udia me kta lloj njerzish sht se shum her ata e prmbysin realitetin e gjrave
me qllim q t nxjerrin njerzit gabimtar, duke e konsideruar prmimin nder dhe
nderin prmim, ashtu si kan br edhe n kt pik.
Dhe pr t ardhur keq, gruaja muslimane injorante dgjon lloj-lloj tellalli pr shkak
t injorancs s saj n shtjet e fes s saj, duke iu prgjigjur edhe ndjenjave t
veta disa her.
N t vrtet Islami nuk e ka ndaluar gruan nga t udhtuarit n vende t lejuara, por
ai e ka kushtzuar udhtimin e saj me nj kusht t vetm, e ky kusht n realitetitin e
tij sht nderim pr t dhe mbrojtje e nderit t saj, po sikur ta dinin!
Islami ka vn kusht q gjat udhtimit gruaja t jet e shoqruar nga nj i afrm i
saj, nga ata me t cilt asaj i ndalohet martesa prjetsisht, si babai apo vllai i saj,
pasi q kta jan t gatshm t flijojn veten pr mbrojtjen e saj, pr t ruajtur
nderin e saj, q mos ti afrohen ujqit asaj vese mbi kufomat e tyre.
Gjithashtu ata jan n shrbimin e saj gjat udhtimit n momentet kur ajo ka
nevoj pr shrbim.
A thua kushtzimi i Islamit pr gruan gjat udhtimit me kt kusht llogaritet si
nnmim pr gruan apo nderim pr t?! Vrtet q kjo sht nj prej katastrofave t
mdha!!
Kshtu q gruaja muslimane duhet ta perceptoj mir prgjigjejen pr kt dilem!
Ndrsa udhtimin n esencn e tij, Islami nuk e ndalon.
Gruaja mund t udhtoj pr n Haxh, pr tregti, pr t vizituar familjen dhe
farefisin e saj, pr krkimin e dijes, e pr qllime tjera, prderisa kushti sht
prezent, i cili sht prezenca e burrit apo dikujt q sht nga gjaku i saj dhe q
ndalohet martesa me t.
Ky sht vendimi Islam pr udhtimin e gruas, o ju musliman, si thot i Drguari i
Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): Nuk i lejohet asaj gruaje e cila beson n
Allahun dhe ditn e Gjykimit, q t udhtoj sa distanca e nj dite (ecje), vetm
nse ka me vete nj burr mahram (burrin e vet ose nj t afrm me t cilin i
ndalohet martesa).[7]
Ky hadith sht prcjell me shprehje dhe rrug transmetimi t ndryshme, por t
gjitha argumentojn se Islami kushtzon n udhtimin e gruas prezencn e burrit t
saj ose t nj personi me t cilin asaj i ndalohet martesa prgjithmon.
E kjo konsiderohet respekt dhe nder pr gruan muslimane, sikur ajo ta dinte, dhe
Allahu sht Ai i Cili jep sukses.
Qndrimi Islamit n lidhje me zbukurimin

e gruas,przierjen dhe t veuarit e saj
me nj mashkull t huaj
Qndrimi i Islamit kundrejt ktyre injorancave sht i qart. Ai sht qndrim i
natyrshm dhe i logjikshm, madje i pranuar edhe tek shijet e natyrshme.
Islami i kundrshton rrepsisht kto injoranca e posarisht injorancn e t
vetmuarit, pr t ciln i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn:
Nuk vetmohet nj burr me nj grua vetem se shejtani sht i treti i tyre.[8]
T mos vetmohet askush me nj grua, vetm se t shoqruar me nj
mahram.[9]
Kshtu thoshte i drguari i Islamit, o ju musliman!
Ndrsa pr ndalesn nga t zbukuruarit (n sy t t huajve), Allahu i Madhruar
thot: Dhe qndroni n shtpit tuaja dhe mos e shfaqni veten si bnin n
kohn e xhahilis (periudha e injorancs para Islamit). [El Ahzab: 33]
Dhe thot duke iu drejtuar t Drguarit dhe t dashurit t Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue
sel-lem): O Pejgamber! Thuaju bashkshorteve t tua dhe bijave t tua edhe
bashkshorteve t besimtarve t lshojn vellon (mbulesn) e tyre mbi gjith
trupin e tyre. Kjo do t ishte m e mir q ato t mund t dallohen (si gra t
ndershme) q t mos i shqetsoj (e ngacmoj) askush. Dhe Allahu sht gjithnj
Fals i Madh, gjithnj Mshirplot. [El Ahzab: 59]
Kshtu e urdhron Islami gruan muslimane duke filluar nga nnat e besimtarve t
pastrat e deri n ditt tona, e do t vazhdoj deri kur Allahu t shkatrroj tokn dhe
ka ka n t.
Ai e urdhron at pr dlirsi, druajtje (t jet e turpshme) dhe mos przierje, pasi
q turpi (droja) sht prej degve t imanit. Dhe e ndalon at nga kto ultsira me
nj ndalim t rrept, pasi q ato jan rrug t fesadit (prishjes) s moralit, me t
cilat nse preken shoqrit, ather humbin dhe shkojn. Nj poet e ka thn t
vrtetn n fjaln e tij:
Popujt qndrojn aq sa qndron morali i tyre,
e nse ai shkon, kjo sht edhe shkuarja e tyre!
Qndrimi i Islamit n lidhje me punsimin e

gruas
Ne nuk themi, si mund t mendohet, se gruaja nuk duhet t dal nga shtpia pr tu
ballafaquar me punn. Kurrsesi, por gruaja muslimane punon dhe ka variante t
shumta pune.
Thnja se Islami e ndalon gruan nga t punuarit sht njollosje pr Islamin dhe emrin
e tij, gjithashtu edhe fjala se vendet e puns s saj jan t pakta nuk sht fjal e
miranalizuar. Gruaja muslimane sht e lir q t ballafaqohet me punn e saj duke
mos qen n vende ku ka burra, apo t prziehet a t vetmohet me ta.
Gruaja mundet t jet msuese, drejtoresh apo t punoj n zyrat e shkollave pr
femra. Ajo mundet t punoj gjithashtu si doktoresh, infermjere, zyrtare apo do
pun q i prshtatet n spitalet e posame pr gra, si dhe pun t tjera q i
prshtaten natyrs s saj.
Ndrsa ajo grua e cila del nga shtpia e saj, me qllim krkimi pune, e zbukuruar me
zbukurimet e saj dhe e parfumosur n gjendje t urryer e duke u prdredhur sikur po
reklamon veten e saj kur kalon mes burrave, sigurisht q qndrimi i Islamit pr t
sht t ngjasuarit e saj me prostitutn, ashtu si sht vrtetuar nga Tirmidhiu n
hadithin e Ebu Musa el Eshariut, se i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)
ka thn: Nse gruaja parfymoset dhe kalon pran burrave, ajo sht kshtu e
kshtu! D.m.th: prostitut.[10]
Tirmidhiu thot: Ky sht hadith i sakt.
Hadith t ngjashm me kt ka transmetuar edhe Ebu Daudi nga Ebu Hurejra
(radijAll-llahu anhu). Ajo q duket nga shprehja: prostitut, sht se ajo sht
fjal e Ebu Musa el Eshariut si sqarim nga ai pr fjaln kshtu e kshtu, e Allahu e
din m s miri.
Shembulli i gruas sht sikur shembulli i nj njeriu i cili ka prgatitur nj lloj
ushqimi t shijshm me mundime t shumta, pastaj e merr me vete n qosh t rrugs
afr nj moali dhe ia heq mbulesn. Pastaj atij i vrsulen insektet nga do vend nga
aroma e tij. Mizat sillen rrotull ens dhe disa prej tyre bjen n t, ndrsa njerzit e
vshtrojn at ushqim me pshtirsi dhe fytyra t vrenjtura. Ndrsa n mbrmje ai
ushqim bhet darka e qenve, pasi at e kan mbuluar insektet.
Kshtu sht shembulli i atyre q shtisin t zbukuruara npr rrug, kshtu q le ta
pastroj veten e saj muslimania dhe t ruaj nderin dhe virtytin e saj nga kjo ultsi,
dhe t vesh mbulesn e drojtjes n trupin e saj, ashtu si e ka urdhruar Zoti i saj.
Kjo sht m e mir pr t tek Allahu si dhe n mesin e shoqris.
Pas gjith ksaj, Islami dshiron q t ruaj familjen muslimane, sepse rregullimi i saj
sht rregullimi i t gjith shoqris, ashtu si sht edhe prishja e saj prishje e
mass s gjer.
Islami sht kujdesur me nj kujdesje t veant pr kt kuptim e q nuk mungon
kjo kujdesje as gjat kohs s kryerjes s disa adhurimeve q jan t prbashkta
mes burrave dhe grave, n nj vend t prbashkt si namazi i t xhumas dhe i dy
bajrameve, edhe ktu Islami e ka programuar si t kryhen edhe kto grumbullime
gjat adhurimeve.
I Drguari me Udhzimin e drejt (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), duke i rregulluar
safat (rreshtat) pr namaz, ka thn: Rreshti m i mir pr burra sht ai i pari
dhe m i keqi ai i fundit, ndrsa pr grat rreshti m i keqi sht ai i pari.[11]
Dhe nga njohja e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pr at q ndikon gruaja e
parfumosur n gjokset e burrave, ai ka urdhruar duke thn: Nse gruaja del pr
n xhami, t lahet nga parfymi ashtu si lahet nga xhunubllaku.[12]
Them: Hadithi i fundit dhe ai para ktij llogariten nga shembujt m t fort pr
parandalimin e s keqes, si e vren kt, Allahu na mundsoft t mirn!
Dhnia fund jets bashkshortore

Jeta bashkshortore merr fund me njrn nga kto dy ndarje:
01. Ndarje me vdekjen e njrit prej tyre, shpejtimin apo vonimin e s cils nuk e
zotron asnjri nga bashkshortt, e pr kt nuk do t thellohemi m shum n
kt pik.
02. Ndarje me shkurorzim, e kjo sht tema e jon:
Shkurorzimi n Islam llogaritet si rrugdalje nga ajo q ndodh mes dy bashkshortve
nga prarjet, problemet e q sht pika e fundit n zgjidhjen e problemeve
bashkshortore.
Zgjidhja e problemeve bashkshortore fillon dhe kalon npr kto faza:
a) Kshilla. Ajo kshill e cila prmban kshillim, msim dhe sqarim gruas se cilat
jan obligimet e saj kundrejt burrit t saj, ashtu si dhe sqarimi i obligimeve t
burrit kundrejt gruas s tij. Ktu duhet theksuar mir qartsimi i pasojave q
rrjedhin nga kundrshtimi i burrit si dhe nga mosruajtja e t drejtave t tij.
b) Largimi nga shtrati. Nj largim q i shkakton asaj t ndjehet e vetmuar dhe e
pashoqruar, e q aludon n pendim dhe kthyerje n respekt dhe kryerje t
detyrave t saj.
c) Rrahja, por me kusht q t jet rrahje edukimi dhe friksimi e jo rrahje
hakmarrjeje, me plagosje t lkurs apo thyrje t eshtrave.
d) Mbledhja pr pajtim dhe diskutim n t ciln merr pjes nj nga familja e saj
dhe nj nga familja e tij.
E nse pas gjith ksaj q kaloi nuk ka mundsi me u zgjidh ky problem, dhe secilit
prej tyre i sht ngushtuar jeta bashkshortore, n kt rast vjen shkurorzimi duke i
dhn fund ksaj jete bashkshortore e cila sht shndrruar n ferr pasi q duhej t
ishte lumturi, mshir, qetsim dhe rehati.
Kto faza q i bjn prit shkurorzimit, apo q ndoshta e ndalin at, i ka qartsuar
sureja en Nisa n dy ajetet n vijim, ku Allahu i Madhruar thot:
Burrat jan mbrojtsit dhe mbajtsit e grave, sepse Allahu e ka krijuar njrn
pal prej tyre t shquhet mbi tjetrn, e edhe sepse ata shpenzojn (pr ti
mbajtur ato) nga mjetet e tyre t jetess. Kshtu, grat e drejta jan t bindura
me iltrsi (ndaj Allahut dhe ndaj burrave t tyre) dhe n munges t
bashkshortve t tyre, ruajn far Allahu i ka urdhruar ato t ruajn

(dlirsin, ndershmrin dhe pasurin e bashkshortve t tyre etj). Sa pr ato
gra pr t cilat ju shihni sjellje t dobt, n fillim i qortoni, (pastaj) mos pranoni
t flini me to, (dhe m n fund) i rrihni ato (leht nse kjo ndikon tek ato), por n
qoft se ato kthehen prsri te bindja, ather mos krkoni kundr tyre mjete
(prmuese e mrzitse). Vrtet Allahu sht kurdoher m i Larti, m i Madhi.
N qoft se keni frik se prishen marrdhniet mes atyre dyve (burrit e gruas),
caktoni dy gjykats, nj nga familja e tij dhe nj nga familja e saj. N qoft se ata
t dy dshirojn pajtimin, Allahu do t bj t mundur pajtimin e tyre. Vrtet
Allahu sht kurdoher i Gjithdituri, gjithnj n Dijeni t plot. [en Nisa: 3435].
Prse Islami e ka ln
shkurorziminvetm n dorn e burrit
Nga ajo q kaloi m par na u b e qart se legjitimiteti i shkurorzimit kishte vend t
rendsishm, nse vrtetohet se kjo sht shrimi i fundit pr zgjedhje t
problemeve bashkshortore.
Por ka mbetur n kt pik edhe nj pyetje e cila ka peshn e vet nse prgjigjja e
saj kuptohet ashtu si duhet. Ajo pyetje sht: Prse Islami e ka ln shkurorzimin
vetm n dorn e burrit??
N fakt gruaja ka dika n dor, gj e cila as nuk prmendet dhe bhet fjal pr El
Hulu, i cili sht nj ndarje ku bashkohet edhe gjyqi dhe nuk veohet vetm gruaja
n t, si sht e ditur.
Kshtu, n prgjigje t ksaj pyetje thuhet:
Prderisa ishte burri ai i cili pagoi prikn (mehrin) dhe t gjitha shpenzimet e tjera
n jetn bashkshortore, po kshtu edhe shkurorzimi sht ln n dorn e tij, pasi
q ai nuk do t kursej n ruajtjen e jets bashkshortore e q pr formimin e saj ka
shpenzuar, por do t jet m i kujdesshm q formimi i ksaj baze familjare t
vazhdoj t gzoj qetsi dhe lumturi sa t ket mundsi pr kt.
E sikur shkurorzimi t ishte n dorn e gruas, do t shihnim gjra si n vijim:
Shohim nj burr t ndrtoj pastaj e plotson me orendi e kujdeset pr rezultatet e
pritura nga kjo shoqri-shoqat, pastaj shohim q gruaja, e cila sht e mangt n
logjik dhe mendim, e shkatrron at organizat dhe i shkaprdis orendit e saj pr
arsye nga m t kotat. Prse? Sepse nuk ka shpenzuar kur sht formuar ajo
organizat, e ndoshta edhe ka pas dshir t largohet nga ajo q t provoj t tjera.
Jam i bindur se gruaja muslimane e drejt n gjykim m beson mua para se t m
besoj vet burri, pasi q gjendja aktuale dhe gjestet e disa grave argumentojn at
q folm m hert, n kohn kur gruaja nuk e ka n dor shkurorzimin. E Allahu e di
m s miri.
Dhe n mbyllje, o ju vllezr musliman! T prfaqsojm Islamin ton me veprat
tona, aq sa t kemi mundsi pr kt dhe jo vetm me fjal, sepse Islami sht fe e
puns dhe praktiks dhe musliman sht ai i cili i nnshtrohet me prkushtim
urdhrave t Zotit t tij, Krijuesit t tij, duke i zbatuar ligjet e Tij.
Qllimi i mir, nijeti i sinqert, vepra e mir dhe mundimi i praktikimit t ligjit t
Allahut, kto parime jan objekt i shikimit t Allahut robin e tij, si ka thn i
Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): Allahu nuk vshtron n
fizionomit tuaja e as n pasurit tuaja, por vshtron n zemrat tuaja dhe n
veprat tuaja.[13]
O Vllezr! Ju keni rastin t punoni pr fen dhe Islamin tuaj, pasi q ligji i vendit
tuaj ua lejon juve t jeni shrbtor t fes suaj me t gjith lirin. Ju duhet ta
kuptoni se kjo liri sht mirsi nga Allahu pr juve, andaj ju porosis q ta shfrytzoni
kt me pun serioze pr prhapjen e msimeve t islamit tuaj.
E Allahu pa dyshim se do t jet me ju, nse jeni t sinqert n punt tuaja, sepse
Allahu i Madhruar sht me ata t cilt punojn dhe jan t sinqert. Atyre u jep
sukses dhe i udhzon n t Drejtn.
______________________________________________
[1] Vrejtje: Nxjerrja e haditheve t prmendura n libr nuk jan nga puna e
autorit (Rahimullah).
[2] Trans. Muslimi (35), nga hadithi i Ebu Hurejres.
[3] Trans. Buhariu (6612) dhe Muslimi (2657), nga hadithi i Ebu Hurejrs.
[4] Trans. Buhariu (5065) dhe Muslimi (1400), nga hadithi i Ibn Mesudit.
[5] Trans. El Bejhakiu n Suneni el Kubra (vll.VII, f. 78), nga hadithi i Ebu Humam,
e ka vrtetuar Albani n Sahih el Xhami (2941).
[8] Trans. Tirmidhiu (2165), nga hadithi i Umerit. Shejh Albani (Rahimullah) e ka
konsideruar t sakt n Sahih el Xhami (2546).
[9] Trans. Buhariu (5233) dhe Muslimi (1341), nga hadithi i Ibn Abasit.
[10] Trans. Ebu Davudi (4173), Tirmidhiu (2786), Nesai (5126) nga hadithi i Ebu Musa
el Eshari. Shejh el Albani (Rahimullah) e ka konsideruar t sakt n Sahih el Xhami
(323).
[11] Trans. Muslimi (440), nga hadithi i Ebi Hurejres.
[12] Trans. Nesai (5127), nga hadithi i Ebi Hurejres. Shejh Albani e ka konsideruar t
sakt n Sahih el Xhami (503).
[13] Trans. Muslimi (2563), nga hadithi i Ebi Hurejres.
MEHRI I GRUAS PER MARTESE
Mehri (Dhurata e kurors)

Feja islame i ka kushtuar rndsi prkujdesjes ndaj gruas dhe respektimit t saj duke
i dhn t drejtn e posedimit t pasuris. N periudhn e injorancs paraislame
gruas i jan mohuar t drejtat dhe kujdestari i saj ka zotruar gjith pasurin e saj
duke mos i dhn mundsi q t posedoj pasuri dhe t menaxhaj pasurin e saj.
Feja islame e ka liruar gruan nga kjo padrejtsi duke e obliguar mehrin mbi burrin
dhe duke e br at t drejt t gruas dhe jo t babait t saj. Asnjri prej t
afrmve t saj nuk ka t drejt t marr dika nga pasuria e saj prve me lejen dhe
plqimin e saj.
Allahu i Madhruar thot n Kuran:
Jepuani grave dhuratn e kurors s tyre (mehrin) m t mir. N qoft se ato
me dshirn e tyre ju dhurojn dika nga pasuria e tyre, ather hajeni at pasi
ajo sht e mir dhe e lejuar pr ju.[1]
Dhnia e mehrit pr grat sht obligim q nuk mund t kompensohet. Nse ato i
dhurojn burrit dika nga mehri i tyre pasi e kan zotruar at pa detyrim jo nga
turpi ose mashtrim, ather ai mund ta marr at dhe kjo nuk konsiderohet mkat.
Nse gruaja i dhuron burrit dika prej pasuris s saj nga turpi, frika ose mashtrimi,
ather ajo nuk lejohet t merret.
Allahu i Madhruar thot n Kuran:
N qoft se dshironi t merrni nj grua n vend t nj gruaje tjetr dhe njrs
prej tyre i keni dhuruar m prpara nj shum t madhe, mos merrni prej saj
asgj. A do tia merrni at pa t drejt dhe n mnyr mizore? Si mund tia
merrni at kur ju keni qn t bashkuar me njri-tjetrin (n nj shtrat) dhe ato
kan marr prej jush nj premtim t fort?[2]
Mehri sht i obliguar ti jepet gruas nga burri pr ta knaqur at pasi burri
konsiderohet prgjegjs pr gruan e tij.
Allahu i Lartsuar thot n Kuran:
Burrat jan prgjegjs pr grat sepse Allahu i ka preferuar disa mbi disa t tjer
dhe sepse ata kan shpenzuar nga pasurit e tyre.[3]
Prve ksaj, mehri sht mjet pr forcimin e lidhjes martesore dhe pr realizimin e
dashuris dhe mshirs n mes t bashkshortve.
Vlera e mehrit
Juriprudenca islame nuk ka prcaktuar kufinj minimal ose maksimal pr vlern e

mehrit. Njerzit ndryshojn n aspektin e pasuris dhe varfris dhe secili vend ka
traditat dhe zakonet e tij. Vlera e mehrit sht ln e lir pr tu prcaktuar nga
secili sipas mundsis s tij, gjndjes financiare dhe traditave t familjes. T gjitha
argumentet tregojn se kushti i vetm i mehrit sht q ai t jet dika me vler pa
marr parasysh nse sht n sasi t vogl apo t madhe. Lejohet q mehri t jet
nj unaz hekuri, nj en e vogl me hurma, msimi i Kuranit, etj. nse t dy palt
bien dakord pr kt.
01. Amir Bin Rebia tregon se nj grua nga fisi Benu Fezare sht martuar dhe mehri
ka qn nj pal sandale. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka pyetur: A ke
qn dakord q t marrsh pr mehr nj pal sandale? Gruaja tha: Po. Ather
Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e lejoi kt martes.[4] Transmetuar nga
Ahmedi, Ibn Maxheh dhe Tirmidhiu i cili e konsideron hadithin t sakt.
02. Sehl Bin Sadi tregon se nj grua ka shkuar tek Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) dhe i ka thn: O i Drguari i Allahut, un ta dhuroj ty veten time. Ajo
qndroi gjat duke pritur prgjigjen dhe pastaj nj burr tha: O i Drguari i
Allahut, a mund t martohem un me t nse ti nuk e do pr vete? Profeti (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) e pyeti: A ke ndonj pasuri pr ti dhn asaj pr
mehr? Ai tha: Nuk kam asgj tjetr prve ktij izari. *
Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: Nse ia dhuron asaj kt mbuloj nuk
do t mbetet ty asgj pr tu mbuluar prandaj gjej dika tjetr. Burri tha: Nuk
gjej asgj pr ti dhn. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: Krko t
gjesh qoft edhe nj unaz prej hekuri. Burri krkoi por nuk gjeti asgj. Profeti
(sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e pyeti: A ke msuar prmendsh ndonj pjes nga
Kurani? Burri i tregoi atij suret q dinte dhe pastaj Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) tha: U martoj juve me far ti ke msuar nga Kurani.[5] Transmetuar nga
Bukhariu dhe Muslimi.
N disa transmetime t tjera t sakta thuhet: Msoi asaj far ti di nga Kurani.[6]
Sipas transmetimit t Ebu Hurejres burri ka ditur rreth njzet ajete kuranore.[7]
03. Enesi tregon se Ebu Talha krkoi t fejohet me Ummu Sulejmin dhe ajo i tha:
Nj burr si ti nuk mund t refuzohet por ti je jobesimtar dhe un jam
muslimane. Mua nuk m lejohet q t martohem me ty. Nse bhesh musliman,
ather ky sht mehri im dhe nuk do t krkoj gj tjetr. Me t vrtet ajo u
martua me t dhe Islami i tij ishte mehri i saj.[8]
Kto hadithe argumentojn lejimin e mehrit n vler t vogl si edhe lejimin e
konsiderimit t dikaje t dobishme pr mehr. Msimi i Kuranit dhe pranimi i Islamit
jan gjra t dobishme.
Hanefijt e kan vlersuar mehrin minimal dhjet derhem, ndrsa Malikijt e kan
vlersuar at tre derhem. Kto vlersime nuk bazohen n ndonj argument t
qndrueshm prandaj nuk mund t merren pr baz.
Hafidhi ka thn: Jan transmetuar disa hadithe q flasin pr vlern minimale t
mehrit por asnjeri prej tyre nuk sht i sakt.
Ibn Kajjimi i ka analizuar hadithet e siprprmendura duke thn: Ummu Sulejm ka
zgjedhur q t prfitoj nga Islami i Ebu Talhas dhe ia ka dhuruar veten atij nse
prqafon Islamin. Ajo ka paraplqyer kt n vend t pasuris q mund ti jepte
burri pr mehr. Mehri sht legjitimuar si e drejt e gruas q ajo t prfitoj prej
tij. Nse gruaja preferon pr mehr diturin, besimin, t msuarit e Kuranit ose
pranimin e Islamit nga burrit, ather ky konsiderohet mehri m i dobishm dhe
m i preferuar. N kt rast nuk mund t themi se akti i martess sht br pa
mehr. Ku bazohet gjykimi pr vlersimin e mehrit me tre apo dhjet derhem duke
prdorur analogjin e vlefshmris s mehrit sipas rasteve t prmendura n
argumentet e msiprme? Gruaja n kt rast nuk i ngjason gruas e cila ia ka
dhuruar veten e saj Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) sepse kjo gj sht
lejuar vetm pr Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe jo pr besimtart.
Gruaja n rastin e dyt ia dhuron veten Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pa
pasur nevojn e miratimit t kujdestarit dhe pa krkuar vlern e mehrit. Ndrsa
pr njerzit e tjer martesa duhet t plotsohet me plqimin e kujdestarit dhe
me pranimin e mehrit. Nse mehri nuk sht dika materiale kjo do t thot se
gruaja e ka kompensuar at me dika t dobishme dhe nuk ia ka dhuruar veten
burrit pa asnj shprblim. Allahu (Xheleshanuhu) e ka specifikuar vetm pr
Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) q gruaja tia dhuroj veten atij pa krkuar
mehr.
Kto hadithe nuk prputhen me thniet e disa dijetarve si Ebu Hanifja dhe Ahmedi
sipas nj transmetimi, se mehri duhet t jet vetm n vler materiale dhe nuk
lejohet q t jet dika e dobishme si p.sh. dituria, msimi i Kuranit, etj.
Mendimi i Malikut se mehri minimal sht tre derhem dhe mendimi i Ebu Hanifes se
mehri minimal sht dhjet derhem nuk bazohen n argumente t qndrueshme.
N lidhje me mehrin ka edhe disa mendime t tjera q devijojn nga e vrteta dhe
nuk bazohen n asnj argument nga Kurani, Tradita Profetike, mendimi unanim i
dijetarve islam, analogjia apo thnia e ndonj shoku t Profetit (sal-lAllahu 'alejhi
ue sel-lem).
Pretendimi i disave se hadithet e prmendura m sipr jan t specifikuara vetm pr
Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), t anulluara ose banort e Medines nuk kan
vepruar sipas tyre sht pretendim i pabazuar n ndonj argument dhe si i till nuk
merret n konsiderat.
Transmetohet se njri ndr banort m t njohur t Medines, Sejid Bin Musejebi e ka

martuar vajzn e tij duke e prcaktuar mehrin vetm dy derhem dhe askush nuk e ka
kundrshtuar kt. Prkundrazi kjo gj sht konsideruar shprehje e virtyteve t
tij t larta. Abdurrahman Bin Aufi sht martuar duke dhn pr mehr vetm pes
derhem dhe Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka miratuar kt martes.
Askush tjetr prve Allahut (Xheleshanuhu) nuk ka t drejt t prcaktoj
kufinjt e vlers s mehrit.
Prsa i prket vlers maksimale t mehrit mund t themi se ai nuk sht i kufizuar.
Omeri (radijAll-llahu anhu), duke folur n minber e ka ndaluar q mehri t jet n
vler m t madhe se 400 derhem. Pasi ka zbritur nga minberi nj grua nga fisi
Kurejsh e ka kundrshtuar duke i thn: A nuk e ke dgjuar fjaln e Allahut t
Madhruar:

Dhe njrs prej tyre i keni dhuruar m prpara nj shum t madhe [9]
Ather Omeri (radijAll-llahu anhu) tha: O Zot m fal, ka njerz q jan m t
ditur se Omeri. Pastaj u ngjit prsri n minber dhe tha: M par ua ndalova q
vlera e mehrit t m e lart se 400 derhem. Tani po u them se kush dshiron
mund t jap sa t dshiroj nga pasuria e tij.[10] Transmetuar nga Said Bin
Mensuri dhe Ebu Jala sipas nj vargu t mir transmetimi.
Abdullah Bin Musabi tregon se Omeri (radijAll-llahu anhu) ka thn: Mos u jepni
grave mehr m t lart se 40 ons [11] argjend. Kush jep m shum, do ta kaloj
shtesn n arkn e shtetit. Nj grua i tha: Nuk ke t drejt ta bsh kt. Omeri
(radijAll-llahu anhu) e pyeti: Prse? Gruaja i tha: Sepse Allahu i Madhruar ka
thn:
Dhe njrs prej tyre i keni dhuruar m prpara nj shum t madhe [12]
Ather Omeri (radijAll-llahu anhu) tha: Kjo grua thot t vrtetn ndrsa un
gabova.[13]
Mospreferimi i teprimit n rritjen e

vlers s mehrit
Feja islame i ka kushtuar rndsi q ti jap mundsin pr tu martuar dhe pr t

shijuar knaqsit bashkshortore nj numri sa m t madh burrash dhe grash. Ky
qllim mund t realizohet vetm me an t lehtsimit t mjeteve t martess n
mnyr t till q kjo t mundsohet edhe pr t varfrit t cilt nuk kan mundsi
t japin shum pasuri.
Meqnse t varfrit prbjn shumicn, Islami nuk e plqen rritjen e vlers s
mehrit n mnyr t tepruar. Ai na mson se sa m i vogl t jet mehri aq m e
bekuar dhe e lumtur do t jet martesa.
Aishja (radijAll-llahu anhu) tregon se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn:
Martesa m e bekuar sht ajo q q ka m pak shpenzime.[14]
Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thn: Lumturia e gruas
konsiston n vlern e vogl t mehrit, lehtsimin e martess dhe n moralin e saj
t mir. Fatkeqsia e saj konsiston n vlern e madhe t mehrit, vshtirsimin e
martess dhe n moralin e saj t keq.[15]
Shum njerz i neglizhojn kto msime t larta dhe ndjekin zakonet e vjetra t
periudhs paraislame pr rritjen e vlers s mehrit n mnyr t tepruar. Ata nuk
pranojn t martojn vajzat e tyre nse burri nuk sht i aft t paguaj nj vler t
madhe pasurie pr mehr. Kjo gj ia vshtirson martesn burrit dhe e kthen gruan n
nj plak q shitet dhe blihet. Shum t rinj ankohen pr kt gj sepse ajo ka
shkaktuar shfaqjen e krizs s martess e cila i dmton burrat dhe grat n mnyr t
barabart. Nga ana tjetr, kjo ka shkaktuar shfaqjen e degjenerimit dhe degradimit
moral pasi e ndaluara sht br m e leht pr tu arritur sesa e lejuara.
Prshpejtimi i pagimit t mehrit dhe

shtyrja e tij
Lejohet prshpejtimi i pagimit t mehrit dhe shtyrja e tij ose prshpejtimi i pagimit
t nj pjese t mehrit dhe shtyrja e pagimit t pjess s mbetur sipas traditave dhe
zakoneve t njerzve.
Preferohet prshpejtimi i pagimit t nj pjese t mehrit duke u bazuar n hadithin e
transmetuar nga Ibn Abbasi (radijAll-llahu anhu) i cili tregon se Profeti (sal-lAllahu
'alejhi ue sel-lem) e ka ndaluar Aliun (radijAll-llahu anhu) q t kryej marrdhnie
intime me Fatimen derisa ti jap asaj nj pjes t mehrit. Aliu ka thn: Nuk
posedoj asgj pr ti dhn asaj. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka pyetur:
Ku e ke mburojn tnde? Ather Aliu i dha asaj mburojn e tij.[16]

Transmetuar nga Ebu Daudi, Nesaiu dhe Hakimi i cili e konsideron hadithin t sakt.
Ebu Daudi dhe Ibn Maxheh transmetojn se Aishja (radijAll-llahu anhu) ka thn: M
ka urdhruar Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) q ta lejoj nj grua t kryej
marrdhnie intime me burrin e saj para se ai ti jap asaj dika nga mehri.[17]
Ky hadith tregon se lejohet q bashkshortt t kryejn marrdhnie intime para se
burri ti jap dika nga mehri gruas. Ndrsa hadithi i transmetuar nga Ibn Abbasi
(radijAll-llahu anhu) tregon se ndalimi i kryerjes s marrdhnieve intime para se
burri ti jap gruas dika nga mehri sht i preferuar.
Euzaiu ka thn: Muslimant e par e kan preferuar moskryerjen e
marrdhnieve intime n mes bashkshortve para dhnies s nj pjese t
mehrit.
Zuhriu ka thn: Tradita Profetike na mson se bashkshortt nuk duhet t
kryejn marrdhnie intime para se burri ti jap gruas dika nga mehri ose
ndonj rrob. Kshtu kan vepruar dhe muslimant e par.
Burri ka t drejt t kryej marrdhnie me gruan e tij dhe ajo duhet ti dorzohet
atij dhe t mos e refuzoj edhe nse nuk i ka dhn ende mehrin e prshpejtuar pr
t cilin kan rn dakort edhe pse ky mehr sht haku (e drejt) i, e saj.
Ibn Hazmi ka thn: Kur dikush martohet, pa marr parasysh nse e ka prcaktuar
shumn q do ti jap gruas ose jo, ai ka t drejt t kryej marrdhnie intime
me gruan e tij me ose pa dshirn e saj. Burri sht i obliguar q ti jap m von
gruas vlern e mehrit me ose pa dshirn e tij. Mosdhnia e nj pjese t mehrit
nuk sht shkak pr ndalimin e marrdhnieve bashkshortore.Burrit i jepet e
drejta q t kryej marrdhnie me t edhe para dhnies s mehrit, ndrsa gruas i
jepet e drejta t prfitoj mehrin prej burrit t saj sipas mehrit q ai ka (i
gjendet). Nse nuk e kan prcaktuar vlern e mehrit, ather ai duhet ti jap
gruas vlern e mehrit mesatar ose nj vler tjetr m t vogl apo m t madhe
nse bien dakord pr kt.
Ebu Hanifja ka thn: Burri ka t drejt t kryej marrdhnie intime me gruan e
tij me ose pa dshirn e saj nse ata kan rn dakord pr shtyrjen e dhnies s
mehrit sepse ajo vet ka rn dakort pr shtytjen e mehrit dhe kjo nuk e rrzon
t drejtn e tij (burrit). Nse ata kan rn dakord pr parapagimin e mehrit ose
t nj pjese t tij, ather burrit i lejohet t kryej marrdhnie intime me gruan
e tij derisa ti jap asaj vlern e mehrit pr t ciln ata kan rn dakord. Gruaja
ka t drejt t refuzoj kryerjen e marrdhnieve intime derisa burri t
parapaguaj vlern e mehrit pr t ciln ata kan rn dakord.
Ibn Mundhiri ka thn: T gjith dijetart q dim kan rn dakord se gruaja ka

t drejt t refuzoj kryerjen e marrdhnieve intime derisa burri ti jap asaj
mehrin.
Autori i librit El- Muhal-la e ka debatuar (diskutuar) kt mendim (mendimin e Ibn
Mundhirit) dhe ka thn: T gjith dijetart islam jan dakord se me lidhjen e
aktit t martess ajo bhet bashkshortja e tij. Gruaja konsiderohet e lejuar pr
burrin dhe burri konsiderohet i lejuar pr gruan. Ata q mendojn se gruaja ka t
drejt t refuzoj kryerjen e marrdhnieve intime derisa burri ti jap asaj
mehrin ose nj pjes t tij kan ndar burrin nga gruaja e tij pa pasur ndonj
argument nga Kurani ose Tradita Profetike pr kt.
E vrteta sht ajo q kemi thn m sipr se burrit nuk i mohohet e drejta e tij dhe
gruas e drejta e saj e mehrit. Burri ka t drejt t kryej marrdhnie intime me
gruan e tij me ose pa dshirn e saj dhe ai sht i obliguar ti jap asaj nga pasuria
q ka vlern e mehrit me ose pa dshirn e tij. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)
e ka konfirmuar vrtetsin e thnies: Secilit jepi t drejtn e tij.[18]
Kur obligohet dhnia e mehrit t

caktuar plotsisht
Mehri i caktuar duhet t jepet i plot n rastet e mposhtme:
01 - Kur ndodh kryerja e marrdhnieve intime duke u bazuar n fjaln e Allahut t
Madhruar:
N qoft se dshironi t merrni nj grua n vend t nj gruaje tjetr dhe njrs
prej tyre i keni dhuruar m prpara nj shum t madhe, mos merrni prej saj
asgj. A do tia merrni at pa t drejt dhe n mnyr mizore? Si mund tia
merrni at kur ju keni qn t bashkuar me njri-tjetrin (n nj shtrat) dhe ato
kan marr prej jush nj premtim t fort?[19]
02 - Kur njri prej bashkshortve vdes para kryerjes s marrdhnieve intime.Ky
sht mendimi unanim i gjith dijetarve.
03 - Ebu Hanifja mendon se n qoft se bashkshortt qndrojn vetm, ather
gruaja ka t drejtn e mehrit t plot. Kjo sht e vlefshme pr rastin kur burri
dhe gruaja qndrojn n nj vend vetm dhe jan t sigurt se nuk i sheh kush
dhe nuk ka asnj penges ligjore pr kryerjen e marrdhnieve intime si p.sh.
njri prej tyre t jet duke plotsuar nj agjrim t detyrueshm ose gruaja t
jet me menstruacione. E njjta gj vlen edhe n rastin kur ata rrin vetm dhe
nuk ka asnj penges fizike ose natyrore pr kryerjen e marrdhnieve intime si
p.sh. njri prej tyre t mos jet i aft pr kryerjen e marrdhnieve intime pr
shkak t ndonj smundjeje ose me ta ndodhet nj person i tret.
Ebu Hanifja e argumenton mendimin e tij me transmetimin e Ebu Ubejdes nga Zaide
Bin Ebu Eufa i cili thot: Katr prijsit e par t udhzuar e t drejt t
muslimanve kan gjykuar se kur mbyllet dera dhe ulen perdet ather obligohet
dhnia e mehrit.[20]
Vekiu transmeton se Nafi Bin Xhubejri ka thn: Shokt e Profetit (sal-lAllahu
'alejhi ue sel-lem) kan thn se kur ulen perdet dhe mbyllet dera ather
obligohet dhnia e mehrit. Sepse ajo e ka plotsuar detyrimin e saj duke ia
dorzuar veten e saj bashkshortit dhe pr rrjedhoj asaj i takon mehri.
Shafiu, Maliku dhe Daudi e kan kundrshtuar kt mendim duke thn: Mehri i
plot duhet t jepet vetm kur bashkshortt kryejn marrdhnie intime.[21]
Kur bashkshortt qndrojn n nj vend vetm, ather obligohet dhnia e
gjysms s mehrit duke u bazuar n fjaln e Allahut t Lartsuar:
Nse i divorconi ato para kryerjes s marrdhnieve intime, dhe m par u keni
caktuar atyre nj dhurat martese (mehr) t caktuar, ather duhet tu jepni
atyre gjysmn e asaj q keni caktuar.[22]
Obligohet dhnia e gjysms s mehrit kur divorci ndodh para se burri ta prek gruan
me t ciln nnkuptohet kryerja e marrdhnieve intime. N rastin e t ndenjurit t
bashkshortve vetm nuk ndodh prekja dhe si rrjedhim, nuk obligohet dhnia e
mehrit t plot. Shurejhu ka thn: Nuk kam dgjuar q Allahu t ket prmendur
n Kuran der ose perde. Nse burri pretendon se ai nuk e ka prekur gruan,
ather ai duhet t jap vetm gjysmen e mehrit.
Said Bin Mensuri transmeton se Ibn Abbasi ka thn n lidhje me nj burr q ka
ndenjur vetm me gruan e tij dhe m pas e ka divorcuar at duke pretenduar se nuk e
ka prekur: Ai duhet t jap gjysmn e mehrit.[23]
Abdurrezaku transmeton se Ibn Abbasi ka thn: Mehri i plot obligohet vetm kur
burri kryen marrdhnie intime me gruan.
Obligimi i dhnies s mehrit t

prcaktuar n nj martes t
parregullt pas kryerjes s
marrdhnieve intime
N qoft se nj burr martohet me nj grua, kryejn marrdhnie intime s bashku
dhe m von rezulton se akti i martess nuk ka qn i rregullt pr ndonj arsye,
ather obligohet q burri ti jap gruas mehrin e caktuar plotsisht. Ebu Daudi
transmeton se Basra Bin Ekthemi sht martuar me nj grua t pamartuar m par
dhe pasi ka kryer marrdhnie me t ka rezultuar se ajo sht shtatzn nga nj
burr tjetr. Kur i ka treguar Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pr kt, ai ka
thn: Gruas i jepet mehri i plot sepse ke kryer marrdhnie me t. Fmija i saj
do t jet skllavi yt dhe kur ajo t lind, fshikullojeni me kamxhik.[24]
Ky hadith tregon se obligohet dhnia e mehrit t plot n nj martes t parregullt
nse bashkshortt kryejn marrdhnie intime. Nga ana tjetr, ky hadith
argumenton pavlefshmrin dhe prishjen e martess me nj grua shtatzn nga
marrdhniet jasht kurore.
Martesa pa prmendjen e mehrit

Martesa pa prmendjen e mehrit sht e vlefshme sipas mendimit t shumics s
dijetarve duke u bazuar n fjaln e Allahut t Lartsuar:
Nuk sht mkat pr ju nse i divorconi grat para kryerjes s marrdhnieve
intime me to dhe para se tu caktoni atyre vlern e mehrit.[25]
Ky ajet do t thot se nuk sht mkat ndarja e gruas para kryerjes s marrdhnieve
intime dhe para caktimit t mehrit.
Nse dikush martohet pa e caktuar mehrin duke e kushtzuar mosdhnien e tij,
ather martesa nuk sht e vlefshme. Ky sht mendimi i Malikijve dhe Ibn Hazmit i
cili ka thn: Nse burri kushtzon mosdhnien e mehrit, ather martesa sht
e parregullt duke u bazuar n fjaln e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem):
do kusht q nuk sht prmendur n librin e Allahut (Xheleshanuhu) sht i
pavlefshm.[26] Kushtzimi i mosdhnies s mehrit nuk sht i prmendur n librin
e Allahut, prandaj ai sht i pavlefshm. Prkundrazi, Allahu (Xheleshanuhu) prmend

n librin e Tij at ka e hedh posht kt kusht. Ai thot n Kuran:
Jepuani grave dhuratn e kurors s tyre (mehrin) m t mir.[27]
Pra sht e qart q ai sht nj kusht i pavlefshm dhe martesa e prmendur m
sipr (me vnien kusht mos dhnien e mehrit) nuk sht lidhur vese duke e
konsideruar t sakt at ka n t vrtet sht e gabuar .Prfundimisht kjo martes
nuk sht e sakt.
Hanefijt mendojn se martesa sht e rregullt sepse mehri sipas tyre nuk sht prej
kushteve dhe bazave t aktit t martess.
Obligimi i dhnies s mehrit mesatar pas

kryerjes s marrdhnieve intime ose
vdekjes s burrit para kryerjes s
marrdhnieve intime
Nse burri kryen marrdhnie intime me gruan ose vdes para kryerjes s
marrdhnieve intime, ather gruaja ka t drejtn e mehrit mesatar dhe
trashgimis. Ebu Daudi transmeton se Abdullah Bin Mesudi ka thn n lidhje me
kt shtje: Po them mendimin tim n lidhje me kt shtje, nse sht i
sakt, ai sht prej Allahut (Xheleshanuhu) dhe nse nuk sht i sakt, ai sht
prej meje. N kt rast gruaja ka t drejtn e mehrit q u jepet grave t tjera t
ngjashme me t pa i shtuar apo hequr dika. Gruaja duhet t respektoj
periudhn e pritjes dhe ajo ka t drejt n trashgimi. Makil Bin Jesari sht
ngritur dhe ka thn: Vrtetoj se ke gjykuar sipas gjykimit t Profetit (sal-lAllahu
'alejhi ue sel-lem) n rastin e Berva Bint Vashik.[28]
T ktij mendimi jan edhe Ebu Hanifja, Ahmedi, Daudi dhe Shafiu sipas thnies s tij
m t sakt.
Mehri mesatar
Mehri mesatar sht mehri t cilin e meriton gruaja dhe i cili u jepet grave t
ngjashme me t gjat kohs s lidhjes s aktit t martess n mosh, bukuri, pasuri,
zgjuarsi, besim, virgjri, ka qen e martuar m par, vendi dhe gjithka q sht
shkak pr ndryshimin e sasis s mehrit. Kjo ngjashmri merret parasysh n kohn dhe
vendin e nnshkrimit t aktit. Ngjashmria merret n konsiderat edhe n aspektin e
t pasurit fmij apo jo sepse vlera e mehrit t nj gruaje ndryshon n varsi t
ktyre cilsive.
Gruaja duhet t krahasohet me grat e afrta me t nga ana e babait si motra, halla
dhe vajzat e xhaxhallarve. Ndrsa Ahmedi ka thn: Gruaja mund t krahasohet
me grat e afrta me t si nga ana e babait ashtu dhe nga ana e nns.
Nse gruaja nuk ka ndonj grua t afrt nga ana e babait q mund t krahasohet me
t pr t caktuar vlern e mehrit, ather gruaja mund t krahasohet me nj grua jo
t afrt familja e s cils i ngjason familjes s saj.
Martesa e vajzs q nuk e ka arritur moshn madhore me nj vler mehri m t vogl
se mesatarja
Shafiu, Daudi, Ibn Hazmi dhe dy shokt e Ebu Hanifes mendojn se babait nuk i
lejohet q ta martoj vajzn e tij q nuk e ka arritur moshn madhore me nj vler
mehri m t vogl se mesatarja. Vajza nuk sht e detyruar ta pranoj gjykimin e
babait sepse mehri mesatar sht e drejt e saj dhe babai nuk ka t drejt t
ndrhyj n pasurin e saj.
Ebu Hanifja ka thn: Nse babai e marton vajzn e tij q nuk e ka arritur
moshn madhore me nj vler mehri m t vogl se mesatarja, kjo sht e lejuar.
Kjo gj lejohet kur martesa bhet vetm nga babai ose gjyshi i vajzs.
Prgjysmimi i mehrit
Burri sht i obliguar ti jap gjysmn e vlers s mehrit gruas t ciln e divorcon
para kryerjes s marrdhnieve intime nse ata e kan caktuar vlern e mehrit para
martess. Allahu i Lartsuar thot:
Nse i divorconi ato para kryerjes s marrdhnieve intime, dhe m par u keni
caktuar atyre nj dhurat martese (mehr) t caktuar, ather duhet tu jepni
atyre gjysmn e asaj q keni caktuar prve nse ato ju falin ose ju fal ai n dorn
e t cilit sht lidhja e kurors. Me t vrtet falja sht m afr devotshmris.
Mos e harroni bamirsin ndrmjet jush. Vrtet Allahu shikon far veproni.[29]
Domosdoshmria e kompensimit t mehrit

Nse burri e divorcon gruan para kryerjes s marrdhnieve intime dhe ata nuk e kan
prcaktuar vlern e mehrit n kohn e nnshkrimit t aktit, ather ai duhet ti jap
gruas nj vler kompensimi t mehrit. Ky sht njri prej llojeve t lirimit me mirsi
pr t cilin Allahu i Lartsuar flet n ajetin e mposhtm:

Ose mbajini ato me dashamirsi ose lirojini me mirsi.[30]
T gjith dijetart islam jan t mendimit se gruas s cils nuk i sht caktuar mehri
m prpara dhe q ndahet para kryerjes s marrdhnieve intime, nuk i jepet gj
tjetr prve kompensimit. Vlera e kompensimit ndryshon n varsi t pasuris s
burrit. Ai nuk ka kufinj t caktuar duke u bazuar n fjaln e Allahut t Madhruar:
Nuk sht mkat pr ju nse i divorconi grat para kryerjes s marrdhnieve
intime me to dhe para se tu caktoni atyre vlern e mehrit, por kompensoni ato; i
pasuri sipas mundsis s tij dhe i varfri sipas mundsis s tij. Kompensimi me
dashamirsi sht obligim pr besimtart e devotshm.[31]
Anullimi i mehrit
Burri nuk sht i obliguar ti jap gruas mehrin kur ndarja ndodh nga ana e gruas para
kryerjes s marrdhnieve intime. Kshtu nse gruaja e braktis fen islame ose e
prish aktin e martess pr shkak t pamundsis s burrit pr t prballuar
shpenzimet financiare ose pr shkak t t metave t tij, ather ajo nuk ka t drejt
mehri. E njjta gj vlen edhe kur burri e prish aktin e martess pr shkak t t
metave t gruas ose kur gruaja bn zgjedhjen e prishjes s martess pas arritjes s
moshs madhore.
Gruaja n kto raste nuk prfiton kompensim mehri sepse prishja e martess sht
br nga ana e saj.
Mehri anullohet gjithashtu edhe n rastin kur gruaja vet krkon q burri mos tia
jap mehrin para kryerjes s marrdhnieve intime ose kur ajo ia dhuron mehrin
burrit t saj. N kt rast mehri anullohet nga gruaja dhe sht e drejta e saj t
veproj si t dshiroj me t.
Rritja e vlers s mehrit pas nnshkrimit

t aktit t martess
Ebu Hanifja ka thn: Rritja e vlers s mehrit pas nnshkrimit t aktit t
martess sht e pranueshme nse bashkshortt kryejn marrdhnie intime ose
kur burri vdes. Nse burri e divorcon gruan para kryerjes s marrdhnieve
intime, ather rritja e vlers s mehrit nuk sht e pranueshme dhe gruaja ka t
drejt q t marr vetm gjysmn e mehrit t caktuar. *
Maliku ka thn: Rritja e vlers s mehrit sht e pranueshme nse bashkshortt
kryejn marrdhnie intime. Nse burri e divorcon gruan para kryerjes s
marrdhnieve intime, ather ajo ka t drejt t marr gjysmn e shtess dhe
gjysmn e mehrit t caktuar. Nse burri vdes para kryerjes s marrdhnieve
intime dhe para dhnies s shtess s mehrit, ather rritja e vlers s mehrit
nuk sht e vlefshme dhe gruaja ka t drejt t marr vetm mehrin e caktuar.
Shafiu ka thn: Rritja e vlers s mehrit konsiderohet dhurat. Nse burri ia ka
dhn at gruas, ajo lejohet. Nse jo, ajo nuk sht e vlefshme.
Ahmedi ka thn: Rritja e vlers s mehrit ka t njjtin gjykim sikurse mehri i
caktuar.
Mehri i mbajtur sekret dhe mehri i

shpallur
Nse dy palt e martess bien dakord pr mbajtjen sekret t vlers s mehrit dhe
shpallin para njerzve nj vler m t madhe, lind pyetja: Nse lindin mosmarrveshje
n mes palve, si mund t veproj gjykatsi?
Ebu Jusufi ka thn: Gjykatsi duhet t gjykoj sipas vlers s mbajtur sekret
sepse ajo prfaqson vullnetin dh qllimin e vrtet t palve.
Disa dijetar t tjer mendojn se gjykatsi duhet t marr n konsiderat vlern e

mehrit t shpallur gjat aktit t martess. far ka qn sekret e di vetm Allahu
(Xheleshanuhu) dhe gjykimi duhet t bazohet n at q dihet. Ky sht mendimi i Ebu
Hanifes, Muhamedit, Ahmedit (sipas thnies s transmetuar nga Ethremi), Shabiut,
Ibn Ebu Lejls dhe Ebu Ubejdit.
Marrja e mehrit
Nse gruaja nuk e ka arritur moshn madhore, ather babai i saj ka t drejt ta
marr mehrin sepse ai sht kujdestari i pasuris s saj prandaj atij i takon ta marr
kt mehr njlloj si i takon t marr vleftn e mallit t saj pas shitjes s tij. Nse
gruaja nuk ka baba ose gjysh, ather kujdestari i saj financiar e merr mehrin e saj
dhe e l at n ruajtje t por ai nuk ka t drejt ta prdor at pa lejen e gjykats
prkatse. Prsa i prket mehrit t gruas s rritur q ka qn e martuar m prpara,
askush nuk ka t drejt ta marr at pa lejen e saj nse sht e pjekur sepse vetm
ajo mund t veproj me pasurin e saj. Nse babai e merr mehrin n pranin e saj,
kjo nnkupton se ajo e lejon at q t veproj n kt mnyr pasi heshtja e saj
konsiderohet aprovim i veprimit t babait.
Ndrsa mehri i vajzs q nuk ka qn e martuar m prpara por q sht n
mosh madhore dhe e shndosh nga ana mendore, nuk mund t merret nga babai
pa miratimin e saj nse e ka arritur moshn juridike [32] sikurse gruaja q ka
qn e martuar m prpara, ndrsa burri konsiderohet se ka dal nga kjo
prgjegjsi pasi leja e saj pr marrjen e mehrit nga babai i saj i ngjason rastit kur
babai merr vleftn e mallit t saj pas shitjes s tij.
Disa dijetar mendojn se babai ka t drejt ta marr mehrin pa miratimin e saj
sepse ajo i ngjason vajzs s vogl n mosh dhe sepse kjo sht n traditn e
njerzve.
Paja e nuses
Paja prfshin orendit shtpiake dhe rrobat q gruaja dhe familja e saj prgatisin q
ajo ti marr me vete tek shtpia e burrit pas martess. Esht br tradit q gruaja
dhe familja e saj t pajisin shtpin bashkshortore me orendi t ndryshme dhe ky
sht nj mjet pr ta br gruan t lumtur me rastin e dasms s saj.
Nesaiu trensmeton se Aliu (radijAll-llahu anhu) ka thn: Profeti (sal-lAllahu 'alejhi

ue sel-lem) e ka prgatitur Fatimen me rastin e martess duke i dhn asaj nj
rrob kadifeje, nj shakull dhe nj jastek t mbushur me bim me arom t
mir.[33]
Kjo nuk sht gj tjetr vese tradit e njerzve.
N aspektin fetar prgjegjsi i vetm pr mbushjen e shtpis me orendi dhe gjra t
tjera t nevojshme sht burri. Gruaja nuk sht prgjegjse pr ta br kt pa
marr parasysh vlern e mehrit q i sht dhn, edhe nse vlera e mehrit sht
shtuar me qllim prgatitjen e pajs. Mehri i jepet gruas n kmbim t knaqsive
bashkshortore dhe jo pr mbushjen e shtpis bashkshortore me orendi dhe gjra
t tjera. Mehri sht e drejt vetm e gruas dhe babai, burri apo dikush tjetr nuk
kan t drejt ta prdorin at.
Malikijt mendojn se mehri nuk sht e drejt vetm e gruas dhe pr pasoj, ajo
nuk mund ta prdor at pr t mbuluar shpenzimet e saj apo pr t paguar ndonj
borxh q ajo ka. Gjithsesi, lejohet q mehri t prdoret pr shpenzimet e saj nse
gruaja sht nevojtare dhe pr t paguar ndonj borxh t vogl nse vlera e mehrit
sht e madhe.
Gruaja nuk ka t drejt t bj gjrat e siprprmendura sepse ajo sht e obliguar
q t prgatis pajn e saj dhe t mbush shtpin bashkshortore me orendi. Sipas
traditave t njerzve, gruaja e prgatit pajn me vlern e mehrit q ka marr nga
burri para kryerjes s marrdhnieve intime ose me vlern e mehrit q ajo do t
marr nga burri nse dhnia e mehrit sht shtyr. Nse dhnia e nj pjese t mehrit
sht shtyr pas kryerjes s marrdhnieve intime, ather gruaja nuk sht e
obliguar ta prdor shumn q do t marr m von pr pajisjen e shtpis prve
rastit kur kjo sht kushtzuar apo sht tradit.
Ligjvnsit jan mbshtetur mbi shkolln juridike malikije kur kan prgatitur
projektligjin e gjndjes civile n lidhje me kt shtje. Artikulli 66 i ktij
projektligji thot: Gruaja sht e obliguar t prgatis pajn e saj me vlern e
mehrit q i sht dhn paraprakisht para kryerjes s marrdhnieve intime nse
palt nuk kan rn dakord ndryshe. Nse burri nuk i ka dhn gruas paraprakisht
asnj vler nga mehri, ather ajo nuk sht e obliguar t prgatis pajn prve
nse ata kan rn dakord pr kt apo kjo sht tradit e njerzve. [34]
Ndrsa paja t ciln gruaja e prgatit nga pasuria e saj ose e babait t saj, ajo
konsiderohet pron e gruas dhe burri apo dikush tjetr nuk kan t drejt mbi t.
Gruaja mund ta lejoj burrin dhe musafirt e tij q t prfitojn prej saj. Gjithsesi,
nse ajo nuk dshiron ajo ka t drejt ta ndaloj burrin q t prfitoj prej pajs s
saj dhe burri nuk mund ta detyroj at q t veproj ndryshe.
Maliku ka thn: Burri ka t drejt q t prfitoj nga paja e gruas s tij n
prputhje me traditat e njerzve.
______________________________________________
[1] Kuran: En Nisa 4
[2] Kuran: En Nisa 20-21
[4] Hadith Daif i dobt. Irvaul Galil 1926. E ka nxjerr Ahmedi 3/445, Tirmidhiu
1113, Ibn Maxheh 1888 dhe Bejhakiu 7/138.
* Izari sht nj lloj rrobe me t ciln mbulohet gjysma e poshtme e trupit.
[5] Buhariu: 5087, 5871, Kapitulli i martess dhe Kapitulli i veshmbathjeve,

Muslimi: 3472, Kapitulli i martess, Ebu Daudi 2111, Nesai 3359, Tirmidhiu 1114.
[6] Muslimi 3473.
[7] Transmetim i dobt. Sunenu Ebi Daud 2112.
[8] Hadith Sahih. Sunenu en Nesai 3341.
[10] Ether Daif Munker (i dobt dhe i papranueshm n domethnie). Irvaul

Galil 6/347-348. E ka nxjerr Bejhakiu 7/233.
[11] Njsi mase e barabart me 28.35 gram. (Shnim i prkthyesit).
[13] Transmetim i dobt. Irvaul Galil 6/347-348.
[14] Hadith Daif i dobt. Irvaul Galil 1928. E ka nxjerr Nesai 1/99, Ibn Ebi
Shejbe 7/19/2, Bejhakiu 7/235, El Hakim 2/178.
[15] Hadith Daif i dobt. Irvaul Galil 6/350. E ka nxjerr Ahmedi 6/77, 91, Ibn
Hibani 1256, Bejhakiu dhe el Hakim 2/181.
[16] Hadith Sahih. Sunenu Ebi Daud 2125, 2126, Sunenu en Nesai 3375, 3376.
[17] Hadith Daif i dobt. Sunenu Ebi Daud 2128, Sunenu Ibn Maxheh 1992.
[18] Buhariu Kapitulli i agjrimit dhe Kapitulli i edukats, Tirmidhiu 2413.
[19] Kuran: En Nisa 20-21
[20] Transmetim i sakt nga Umeri dhe Aliu. Irvaul Galil 1837. E ka nxjerr
Ahmedi, Bejhakiu, Ibn Ebi Shejbe, Darakutni.
[21] Maliku mendon se kur gruaja qndron vetm me burrin pr nj koh t gjat
ather obligohet dhnia e mehrit t plot edhe nse nuk kan kryer marrdhnie
intime. Ibn Kasim dhe njri prej pasuesve t tij e ka prcaktuar kt periudh nj vit.
[22] Kuran: El Bekare 237
[23] Ether Sahih i sakt. Shejh Albani e ka prmendur n Es Silsiletu ed Daife

n shnimet e hadithit me nr. 1019. At e ka nxjerr Bejhakiu.
[24] Hadith Daif i dobt. Sunenu Ebi Daud 2131.
[26] Nxjerrja e tij sht prmendur m par.
[28] Ether Sahih. Irvaul Galil 1939. E ka nxjerr Ebu Daudi 2114, Nesai 3354,
Tirmidhiu 1145, Ibn Maxheh 1891, etj.
* N kt mnyr sht vepruar n mnyr t vazhdueshme.
[32] Mosha juridike sipas legjislacionit egjiptian sht 21 vje.
[33] Me zinxhir transmetimi t dobt. Sunenu en Nesai 3384. Por ka ardhur n

hadith t sakt tek Ibn Maxheh 4152, nga Aliu (radiallahu anhu) se: Pejgamberi
(salallahu alejhi ue selem) i solli Aliut dhe Fatimes nj rrobe t bardh pr ata dy
nj cop e bardh prej leshi- t ciln Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) e
kishte prgatitur pr ata dy, si dhe nj jastk t mbushur me bim dhe nj shakull
(en prej lkure).
[34] Rregullat e gjendjes civile fq 214 Dr . Jusuf Musa.
Respektimi i Prindrve n Islam

Muslimani beson n t drejtn e prindrve t tij mbi t dhe n obligueshmrin e
respektimit t tyre, bindjes ndaj tyre dhe bamirsis ndaj tyre. Jo sepse ata kan
qen shkak i ardhjes s tij n jet, as sepse ata i kan br mir atij dhe jan
prpjekur e munduar pr rritjen e tij, dhe kshtu ai duhet tu kthej t mirn me t
mir, por sepse Allahu i Madhruar e ka br t obligueshme bindjen ndaj tyre dhe i
ka ngarkuar fmijs mirsjelljen dhe bamirsin ndaj prindrve t tij, madje Ai ka
bashkuar mes t drejts s prindrve dhe t drejts s Tij pr tu adhuruar vetm Ai
dhe asgj tjetr prve Tij.
Allahu i Madhruar thot: Zoti yt ka prcaktuar (urdhruar) q t mos adhuroni
asknd e asgj ve Atij dhe q t jesh i prkushtuar ndaj prindrve t tu. N qoft
se njri prej tyre ose t dy ata arrijn moshn e pleqris dhe ti je gjall me ta,
mos u thuaj atyre ndonj fjal paknaqsie e mosrespekti, as mos e ngrini zrin
duke u thn Uf!, por folu atyre shprehje nderuese e me respekt. Dhe ule mbi
ta krahun e nnshtrimit, t mirsis e t pruljes me mshir dhe thuaj: Zoti im!
Mshiroji ata dy si m rritn mua, kur un isha i mitur! [El Isra: 23-24].
Allahu i Madhruar gjithashtu thot: Dhe Ne kemi krkuar nga njeriu t jet i
prkushtuar e i dgjueshm ndaj prindrve t tij. Nna e tij e mbarti at me
mundime pas mundimesh e vshtirsi pas vshtirsish dhe dhnia e gjirit sht dy
vjet m falendero Mua dhe prindrit e tu tek Un sht kthimi i fundit.
[Lukman: 14].
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), atij burrit i cili e pyeti: Kush ka
m shum t drejt pr shoqrin dhe kujdesin tim?, i tha: Nna jote. Po
pastaj? Nna jote. Po pastaj? Nna jote. Po pastaj? Babai yt.[1]
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thn: Allahu ua ka
br t ndaluar (haram) mosrespektimin e nnave, mosdhnien dhe krkimin dhe
varrosjen e vajzave t gjalla. Ai e urren pr ju thashethemet, pyetjet e shumta
dhe shprdorimin e pasuris.[2]
Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thn: A tiu njoftoj pr gjynahet
m t mdha nga t mdhat? Po, o i Drguari i Allahut! than ata. Shokvnia
Allahut, mosrespekti i prindrve dhe ather u ngrit ulur pasi ishte i mbshtetur
dhe tha- a nuk sht fjala e rrem dhe dshmia e rreme?! A nuk sht fjala e
rreme dhe dshmia e rreme (prej gjynaheve m t mdha)?! Pastaj vazhdoi ta
prsrishte kt saq Ebu Bekra thot: Thash me vete: Ah! Sikur t heshtte![3]
Dhe ka thn: Fmija nuk mund tia shlyej prindit t tij vetm n rast se e gjen
at t jet skllav, pastaj ta blej dhe ta liroj at.[4]
Ndrsa Abdullah ibn Mesudi (radijAll-llahu anhu) ka thn: Pyeta t Drguarin e
Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): Cila sht puna m e dashur tek Allahu i
Lartsuar? Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: Sjellja mir me prindrit. Po
pas ksaj? Xhihadi n Rrug t Allahut. Pastaj aty erdhi nj burr i cili i krkonte
leje t Drguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pr t shkuar n xhihad dhe ai (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: A i ke gjall prindrit? Po, -tha ai. Ather tek
ata bj xhihad (prpiqu t kujdesesh pr ta)![5]
Nj burr prej ensarve erdhi tek i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)
dhe i tha: O i Drguari i Allahut! A ka mbetur ndonj gj nga bamirsia ime ndaj
prindrve t mi, pas vdekjes s tyre? Po, katr gjra: Lutja dhe krkimi falje pr
ta, prmbushja e marrveshjeve t tyre, nderimi i shokut t tyre dhe mbajtja e
lidhjeve farefisnore nga t cilat ti nuk ke lidhje farefisnore tjetr vese nga ana e
tyre. Kjo t ka mbetur ty nga bamirsia ndaj tyre pas vdekjes s tyre.[6]
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thn: Prej respektit
m t madh sht q burri t mbaj lidhjet shoqrore t babait t tij pas vdekjes
s tij.[7]
Prderisa muslimani i aprovon kto t drejta t prindrve t tij mbi t dhe i plotson
ato si bindje ndaj Allahut t Madhruar dhe pr t prmbushur amanetin e Tij,
ather ai mvishet gjithashtu me moralet dhe sjelljet e mposhtme, kundrejt

prindrve t tij:
01. Bindja ndaj tyre pr gjithka q ata e urdhrojn apo q e ndalojn at,
prderisa n at gj nuk ka kundrshtim t Allahut dhe t sheriatit t Tij, pasi q nuk
ka bindje ndaj krijess n kundrshtim t Krijuesit. Allahu i Madhruar thot: Por
nse ata t dy prpiqen me ty, q ti t m shoqrosh Mua t tjer pr t cilt ti
nuk ke asnj dije, ather mos iu bind atyre, por sillu me ta n dynja me
dashamirsi dhe ndiq rrugn e atij i cili m kthehet Mua me pendim dhe
nnshtrim. [Lukman: 15].
Ndrsa i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Bindja sht n
t mira e t ligjshme. Dhe ka thn: Nuk ka bindje ndaj krijess n kundrshtim
t Krijuesit.
02. Nderimi dhe madhrimi i vendit t tyre, mshirimi i tyre, respektimi i tyre me
fjal dhe vepr. Mosofendimi i tyre, mosngritja e zrit m shum se ata, mosecja
para tyre, mosprivilegjimi i gruas apo i fmijs para tyre dhe moslnia e tyre pr
shkak t tyre (gruas dhe fmijs). T mos udhtoj vese me lejen dhe plqimin e
tyre.
03. Bamirsia ndaj tyre me gjithka q mundesh dhe ke mundsi prej llojeve t
bamirsis e shpirtbutsis, si t ushqyerit dhe t mbathurit e tyre, t kuruarit e t
smurit prej tyre, largimi i ndonj t keqeje nga ata dhe dhnia e jets pr ta.
04. Mbajtja e lidhjeve farefisnore nga ana e tyre, lutja dhe krkimi falje pr ta,
prmbushja e marrveshjeve t tyre me t tjert dhe nderimi i shokut t tyre.
______________________________________________
[1]
E transmeton Buhariu, Muslimi, etj.
[2] E transmeton Buhariu dhe Muslimi.
[3] E transmeton Buhariu dhe Tirmidhiu.
[4] E transmeton Ebu Daudi, Tirmidhiu, Ibn Maxheh, etj.
[5] E transmeton Buhariu, Muslimi dhe Nesai.
[6] E transmeton Ebu Daudi. Hadithi sht i dobt, si e ka konsideruar t till shejh
Albani.
[7] E transmeton Muslimi (1979).
Martesa n Islam
Parathnie
Falnderimet i takojn vetm Allahut. Vetm At falnderojm, Atij i krkojm

ndihm dhe falje t gjynaheve tona. I krkojm mbrojtje Allahut prej ligsis s
shpirtrave tan dhe t kqijave t punve tona. At q Allahu e udhzon nuk ka kush
ta humbas dhe at q Allahu e humb, nuk ka kush ta udhzoj.
Dshmoj se nuk ka t adhuruar tjetr me t drejt prve Allahut, Nj t Vetm e t
Pashok dhe dshmoj se Muhamedi sht rob dhe i Drguari i Tij. Paqja e Allahut dhe
bekimet e pashtershme qofshin mbi t, mbi familjen dhe shokt e tij!
Ndihem vrtet i lumtur q mu dha rasti t marr pjes n keto leksione t ktij
manifestimi kulturor, t cilin e organizojn Fakulteti i Sheriatit (legjislacionit
islam) dhe ai i Gjuhs arabe ktu n qytetin e Kasim-it. Ajo ka i jep z gzimit
tim, sht pikrisht dobia, q shpresoj ta prfitoj un vet dhe kushdo q do t
dgjoj apo lexoj ligjratn time, me dshirn e Allahut. E lus Allahun e Madhruar
q ti bj t gjitha punt tona, t sinqerta n krkim t knaqsis s Tij dhe n
prputhje me at q Ai e do dhe sht i knaqur me t!
Mirpo, un para se t hyj n zemr t tems t ciln e kam prgatitur, do t kisha
dshir t flisja dy fjal n lidhje me at realitet t hidhur t cilin ne t gjith e
prjetojm. Bhet fjal pr faktin se feja islame sot luftohet n shum drejtime:
01. Nga ana ideologjike.
02. Nga ana morale.
03. Nga ana e besimit.
sht m se e natyrshme, q sa her t forcohen dhe egrsohen kto sulme ndaj fes
son, t ket n ballafaqim kundrveprues dhe neutralizues n t njjtin nivel, madje
pse jo, edhe m superior se ato. E nse nuk ndodh kshtu, ather vrtet Islamin e ka
kapluar nj disfat e rnd.
Ska dyshim se kjo sht detyr parsore e dijetarve dhe e prijsave te fes n
veanti, t cilt duhet t prpiqen me t gjitha forcat pr ti ndaluar kto rryma t
cilat u jan vrsulur muslimanve nga t gjitha ant. Ato kan br q muslimant e
thjesht, madje edhe intelektualt prej tyre t jen te hutuar dhe konfuz; nuk din
se nga tja nisin pr t reaguar.
Kemi dgjuar shpesh prej armiqve t islamit t thon: Prqndrimi yn parsor duhet
t jet mbi Mbretrin e Arabis Saudite, pasi ajo sht djepi i fes islame,
pikreferimi i muslimanve dhe udhheqja e tyre. Pikrisht pr kt arsye,
vazhdimisht hasim sulme t egra, t njpasnjshme dhe intriga t shumta, t
prpiluara me delikates dhe dinakri, t adresuara n drejtim te mbretris son.
Nse qytetari i ksaj mbretrie, e sidomos dijetart dhe intelektualt e sinqert t
saj, nuk i bjn ball ksaj stuhie dhe ti prplasin dern n fytyr, ather nuk sht
udi kur ajo tu shkund themelet e tu shmb muret, e ather vrtet do t shihni
gjra pr t cilat do tu vij hidhur.
Ajo ka del si detyr pr ne vllezr, karshi ktyre rrymave sht:
01. Njsimi i thirrjes son.
02. Bashkimi dhe njsimi i prpjekjeve tona.
03. T mos lejojm q armiku t gjej n mesin ton pikmbshtetje dhe
ndihmtar.
Mirpo, un e them me sinqeritet t plot se edhe pse ne punojm pr realizimin e
ksaj dhe qllimi yn mund t jet i prbashkt, n t vrtet nuk gjen dy persona
bashk, prve atyre q Allahu u ka dhn sukses, t punojn duke ndjekur
metodologji t njjt n realizimin e ktij qllimi. Prandaj e theksoj edhe nj here se
sht detyr e domosdoshme pr dijetart e ktij vatani, pa marr parasysh se ku
ndodhen, n Rijad, Hixhaz, Kasim apo tjetrkund, q ta njsojn fjaln e tyre dhe ti
kushtojn ktyre shtjeve nj rndsi parsore, sepse pr mendimin tim, ato me t
vrtet jan shtje serioze e delikate.
Ky problem krkon nj studim rrnjsor dhe t gjithanshm, ku pjes e problemit n
t duhet t jen mjetet e komunikimit masiv (mass media), aktivitetet kulturore,
programet msimore, si dhe pa harruar ktu shtrembrimet morale dhe largimin e
njerzve nga msimet baz t fes s tyre dhe degt e saj.
Gjithashtu sht pr t ardhur keq kur shikon se si shum prej nxnsve t dijes, n
vend q ti preokupoj marrja e dijes dhe t punuarit me t, i gjen ata t rendin pas
dynjas dhe grumbullimit t pasuris. E kjo patjetr q e dobson thirrjen e tyre pr
tek e mira dhe bhet penges pr pranimin e saj nga ana e njerzve t thjesht.
Morali i thirrsit luan nje rol m se t rndsishm n pranimin e asaj pr tek e cila ai
thrret. Nse populli i thjesht nuk do t shihte tek dijetart dhe thirrsat vese t
rendurit e tyre pas pasuris dhe knaqsive t kasaj bote, ashtu si veprojn edhe
njerzit e rndomt, ather ata kurrsesi nuk do t ken besim tek ata dhe nuk do t
ndikoheshin prej dijes dhe udhzimit t tyre pr tek e mira.
E njjta gj vlen edhe pr udhheqsit tan. sht detyr e jona q ata ti
kshillojm, ashtu si ka thn i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem):
Feja sht kshill, dhe e ka prsritur kt tre her. (Sahabt) Than: Pr k o
i Drguari i Allahut? Tha: Pr Allahun, Librin e Tij, t Drgarin e Tij, pr prijsit
e muslimanve dhe popullin n prgjithsi.[1]
Pra, e theksoj edhe nj her se sht detyr e jona q ti kshillojm prijsit tan
dhe nuk duhet q asnjri prej nesh t mendoj se kjo sht detyr e nj, dy, tre apo
katr vetve q t jen kshilltar t prijsave.
Nse kshilla e przemrt do tu drejtohej atyre nga shum persona dhe e vrteta do
tu bhej e qart nga t gjitha ant, ather me siguri q ata do ta pranojn at dhe
do t ndjekin udhzimin e pastr dhe metodologjin e drejt, rrugn e t Drguarit t
Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), gj pr t ciln lusim Allahun e Madhruar q
tu japi sukses n zbatimin dhe realizimin e saj, haptazi dhe n fshehtsi!
Po ashtu, edhe n lidhje me popullin e thjesht, pr fatin e keq gjejm n shumicn e
xhamive se imamt e tyre jan injorant dhe shum pak t arsimuar. Ata nuk i
udhzojn njerzit, nuk i kshillojn dhe shum pak u trheqin vrejtje atyre.
Ndryshe ishte realiteti koh m par, ather kur njerzve ende nuk u ishte hapur
dynjaja me stolit e saj, imami edhe pse ndoshta nuk ishte nxns i dijes, ai merrte
ndonj libr t cilin e shihte t prshtatshm dhe ua lexonte njerzve e prfitonin
prej tij.
Ndrsa sot, n shumicn e xhamive kjo nuk ndodh. Imami nuk e vret shum mendjen
q ti udhzoj njerzit dhe ti kshilloj ata pr at q u bn dobi atyre, e si
rrjedhoj i gjen njerzit tepr injorant dhe t paditur n lidhje me fen e tyre. E
gjith kjo si pasoj e neglizhencs s drejtuesve t fes dhe autoriteteve fetare. Pra,
le t bashkohemi vllezr dhe ti unifikojm prpjekjet tona, ti kshillojm prijsit
tan dhe t prpiqemi me t gjitha forcat q ta udhzojm popullin ton, duke mos e
kursyer ndaj tyre kshilln, n xhami, rrug apo kudo ku mund t arrij zri yn.
Nj tjetr shtje e rndsishme e cila ia vlen t prmendet sht edhe hendeku i
krijuar midis rinis dhe prijsave fetar, hendek ky i cili ka br q rinia t jet n nj
dilem dhe qorrsokak, larg prej udhzimit t drejt. E fajtor pr kt sht
neglizhenca e t moshuarve ndaj t rinjve dhe prmimi q tregohet ndaj mendimit
dhe vullnetit t tyre. sht detyr pr ne q t jemi pran tyre dhe problemeve q
kan. T prpiqemi n gjetjen dhe eleminimin e atyre shkaqeve t cilat prbjn
hendekun midis rinis dhe fes. E ska dyshim se nse prcaktojm smundjen, edhe
kurimi bhet m i leht.
Disa prej nesh kur dgjojn dika t gabuar prej t rinjve tan, reagojn ashpr, i
qortojn rnd ata dhe e prgjithsojn gabimin e tyre te e gjith rinia, si dhe i
shohin ata me prmim. Kjo bhet shkak q edhe t rinjt t reagojn negativisht
ndaj prijsve t fes dhe dijetarve, t mos e dgjojn fjaln e tyre, duke i dhn
mundsi shejtanit q ti shmang ata prej rrugs s drejt. Pra vllezr, duhet q ne
ti kushtojm ksaj shtjeje delikate nj rndsi parsore.
Nj kshill t veant ua drejtoj msuesve, duke krkuar prej tyre q t prpiqen
pr edukimin e nxnsve me edukatn fetare dhe kulturn e pastr islame. Ti nxisin
ata pr tek shpallja me t ciln erdhi i Drguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), pr
tek Libri i Allahut t Madhruar dhe suneti i t Drguarit t Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue
sel-lem).
Tu tregojn nxnsve vrtetsin e ksaj feje madhshtore, si dhe tua bjn t
qarta dispozitat e fes, duke u zbuluar atyre vlerat dhe urtsit e sheriatit. Kjo pasi
un kam vn re se msimdhnia n shkolla ka njfar mangsie, e sidomos n
universitete ku disa prej pedagogve e paraqesin lndn disi t that e jo vitale, duke
mos i shpjeguar nxnsit argumentin n lidhje me shtjen pr t ciln bhet fjal
dhe as urtsin e saj.
sht e vrtet q besimtari duhet ta zbatoj urdhrin e Allahut dhe urdhrin e t
Drguarit t Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), pavarsisht nse arrin ta kuptoj
urtsin e tij apo jo. Allahu i Madhruar thot: Kur Allahu ka vendosur pr nj
shtje, ose i Drguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnj besimtari dhe asnj
besimtareje q n at shtje t tyre t bjn ndonj zgjidhje tjetrfar. [El
Ahzab 36].
Mirpo, nse ai do ta dinte urtsin dhe shkakun pr t cilin Allahu ka urdhruar pr
t, ather do t gjente qetsi n zemr dhe atij do ti shtohej dashuria dhe dshira
pr zbatimin me korrektsi t dispozitave t fes dhe ligjeve t sheriatit. Prandaj
krkoj prej vllezrve t mi pedagog q leksionet ti mbajn vitale, t gjalla dhe
mbreslnse. T jen msime q pastrojn shpirtrat, ngazllejn zemrat dhe i
kthjellojn mendjet.
E tani i kthehem tems q kam prgatitur.
Tema e leksionit tim sht: Akti i martess, pasojat dhe konsekuencat e tij dhe t
tjera shtje n lidhje me t.
E zgjodha kt tem pr shkak t rndsis s madhe s saj dhe pr shkak se shum
prej njerzve jan injorant ndaj shum prej dispozitave dhe rregullave q kan t
bjn me martesn. Po ashtu, me kt tem delikate kan t bjn shum prej
problemeve shoqrore, pr t cilat, do njeri i urt dhe i sinqert n dashurin q ka

ndaj umetit t tij, krkon t gjej zgjidhje pr to.
do problemi, nse do ti kushtohet rndsia q meriton dhe do t studiohet me
kujdes dhe pa e neglizhuar, me siguri q do t gjendet zgjidhje pr t. Ndrsa n t
kundrt, nse problemi anashkalohet dhe neglizhohet, ather do t mbetet gjithnj i
till, madje mund t bhet akoma m i zymt e m i komplikuar.
Kt tem e kam shtjelluar n dhjet pika:
01. Kuptimi i martess nga ana gjuhsore dhe fetare
02. Gjykimi n lidhje me martesn
03. Kushtet e martess
04. Cilsit e plqyeshme t gruas e cila krkohet pr martes
05. Femrat me t culat martesa sht e ndaluar
06. Numri i lejueshm i grave pr martes
07. Urtsia e martess
08. Detyrimet e lindura nga martesa, ku prej tyre prmendim: Mehri, prkrahja
financiare, traditat q kan t bjn me dy bashkshortt ndrmjet veti dhe me
familjart e tyre, ndalesat martesore dhe trashgimia
09. Vendimi i sheriatit n lidhje me divorcin dhe gjrat q duhen patur parasysh
n lidhje me t
10. Konsekuencat e divorcit
______________________________________________
[1] E transmeton Muslimi n Sahihun e tij, kapitulli i besimit, tema Qartsim

se nuk do t futet n xhenet, vese ai q sht besimtar, me nr 55.
Kuptimi i martess nga ana gjuhsore

dhe fetare
Me fjaln Nikah martes, n gjuhn arabe nnkuptohen dy gjra:

01. Akti martesor
02. Marrdhniet intime
Ebu Ali el Kali ka thn: Arabt e bjn dallimin ndrmjet dy kuptimeve t fjals
Nikah duke par formn se si ajo vjen n fjali. Pr shembull kur thuhet: Nekeha
binte fulanin u martua me vajzn e filanit, ka pr qllim: Lidhi me t aktin
martesor. Ndrsa kur thot: Nekeha zeuxhetehu Martoi bashkshorten e vet, nuk
ka gj tjetr pr qllim, prve se marrdhnieve intime.
Kuptimi i martess nga ana fetare sht: Akti i cili lidh ndrmjet nj mashkulli dhe
nj femre duke patur pr qllim t knaqurit e tyre t ndrsjellt mes veti dhe
formimin e nj familjeje t zellshme e nj shoqrie t shndetshme.
Me an t ktij prkufizimi na bhet e qart se qllimi i martess nuk sht thjesht
knaqsia trupore, por krahas ksaj sht pr qllim edhe dika tjetr e rndsishme;
formimi i familjes s zellshme dhe shoqris s shndetshme. Edhe pse t dy kto
qllime kan rndsin e vet, ndodh q ndonjri prej tyre, n rrethana t caktuara
mund t jet m dominant se tjetri, e kjo n varsi t nevojave t personit.
Gjykimi n lidhje me martesn

Martesa sht nj krkes e prforcuar fetare pr personin e epshm i cili sht n
gjendje t martohet. Madje ajo sht prej tradits s profetve. Allahu i Madhruar
thot: Ne drguam edhe para teje t Drguar dhe atyre u mundsuam t ken
gra e fmij. [Err Rrad 38].
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) sht martuar, madje ai ka thn:
Un martohem me gra, e ai q i largohet tradits sime, nuk sht prej meje.[1]
Duke u nisur prej ksaj, dijetart kan thn: Pr epshorin, martesa n lidhje me
t sht m mir se adhurimi nafile, kjo pr shkak t dobive t shumta dhe fryteve
t plqyeshme t cilat vijn si pasoj e martess, ashtu si do ti shpjegojm m
von disa prej tyre, nse dshiron Allahu.
Martesa n disa raste mund t jet edhe obligim i domosdoshm (vaxhib), si sht
rasti kur personi nuk sht n gjendje ta mbizotroj epshin e tij dhe friksohet se
nse nuk martohet mund t bie pre e gjrave t ndaluara. N kt rast martesa pr t
sht obligim pr t ruajtur t pastr veten e tij dhe pr tiu shmangur t ndaluars.
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: O ju t rinj, kush prej

jush sht n gjendje t martohet le t martohet, sepse martesa ndihmon pr
shmangien e shikimit (prej harameve) dhe bhet shkak pr ruajtjen e nderit.
Ndrsa ai i cili nuk sht n gjendje t martohet le t agjeroj, sepse agjrimi e
dobson epshin e tij.[2]
Kushtet e martess
Prej faktorve q vn n dukje organizimin e mirfillt t fes islame dhe
prpikmrin e imtsishme n vendosjen e dispozitave dhe ligjeve, sht edhe fakti
se pr do kontrat ka vendosur kushtzime t cilat prcaktojn qart vlefshmrin e
aktit dhe kohzgjatjen e tij. do kontrat, n mnyr q t konsiderohet ligjrisht e
vlefshme ka nevoj pr disa kushte.
Ska dyshim se kjo argumenton qart prpikmrin dhe prsosmrin e sheriatit, duke
treguar se kto dispozita jan t zbritura prej t Urtit, t Mirnjohurit, i Cili e di m
s miri se far sht m e dobishme pr robrit e Tij. Pikrisht pr kt Allahu i
Madhruar ka vendosur pr robrit e Tij ligje dhe dispozita, zbatimi i t cilave bn q
njeriu t jetoj jet t mir n kt bot dhe n botn tjetr, duke mos lejuar q t
ket vend pr rregullime dhe paqartsi.
Njra nga kto kontrata sht edhe akti i martess. Q akti martesor t jet i
vlefshm, duhet medoemos t prmbushen disa kushte, ku ndr m t rndsishmet
prmendim:
01. Plqyeshmria ndrmjet dy bashkshortve
Nuk lejohet q mashkullit ti imponohet martesa me nj femr t ciln ai nuk e do
dhe as t detyrohet femra t martohet me nj mashkull t cilin ajo nuk e plqen.
Allahu i Madhruar thot: O ju q besuat, nuk sht e lejuar pr ju t trashgoni
grat (e t vdekurve) n mnyr t dhunshme. [En Nisa 19]. Ndrsa i Drguari i
Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Nuk lejohet t martohet
robresha, vese me aprovimin e saj dhe nuk lejohet t martohet virgjresha,
vese me lejen e saj. Sahabt than: O i Drguari i Allahut, si sht leja e saj?
Tha: Nse ajo hesht.[3]
Pra, i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka ndaluar t martohet femra
pa plqimin e saj, qoft ajo e virgjr apo vejush, vetm se pr vejushn sht e
domosdoshme q ajo ta shpreh plqimin e saj me fjal, ndrsa pr virgjreshn
mjafton heshtja, kjo pr shkak se asaj mund ti vij turp pr tu shprehur me fjal.
Nse femra nuk dshiron t martohet, nuk i lejohet askujt, madje as babait t saj q
ta detyroj t martohet kundr vullnetit t saj. Argument pr kt sht fjala e t
Drguarit t Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): Virgjreshs i merr lej babai i
saj.[4] N kt rast, babai i vajzs nuk merr gjynah pr shkak se nuk e marton
vajzn, sepse sht vet ajo q nuk dshiron t martohet, mirpo gjithsesi babai e
ka pr detyr t kujdeset pr t dhe ti dal krah asaj.
Nse vajzn e krkojn pr martes dy persona njkohsisht dhe ajo plqen njrin
prej tyre, ndrsa kujdestari i saj i thot: Martohu me tjetrin, ajo ka merret pr
baz sht dshira e saj dhe sht e drejta e saj q t martohet me at q dshiron,
me kusht q niveli i burrit ti prshtatet asaj. Nse burri nuk sht i prshtatshm pr
t, ather i lejohet kujdestarit t saj t ndrhyj dhe t mos e lejoj at t
martohet me t, pa u ngarkuar me gjynah pr kt veprim.
02. Kujdestari
Akti martesor pa kujdestarin e femrs sht i pavlefshm, bazuar n fjaln e t
Drguarit t Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): Nuk ka martes, vese me
kujdestar.[5] Nse gruaja e marton vet veten e saj, ather martesa e saj sht e
pa vlefshme, pa marr n konsiderat faktin nse ky akt u ndrmor n mnyr direkte
nga ajo, apo ja ngarkoi kt dikujt tjetr.
Kujdestar pr femrn konsiderohet ai mashkull i cili e ka arritur moshn e pjekuris, i
sakt mendrisht dhe q ka me t lidhje gjaku, por nga ana e babait dhe jo nga
farefisi i nns. Prej atyre q i plotsojn kto kushte jan: babai, gjyshi nga ana e
babait, djali (pr vejushen), djali i djalit, vllai (prej babs dhe nns), vllai nga
ana e babait, xhaxhai (nuk bn pjes xhaxhai i cili sht vlla me babain vetm nga
ana e nns s tyre), djemt e xhaxhait dhe djemt e djemve t tyre.
Nuk marrin pjes n kujdestarin e femrs vllezrit vetm nga nna dhe as djemt e
tyre. Po ashtu nuk merr pjes n kujdestari edhe gjyshi i saj nga ana e nns dhe
dajallart.
Prderisa prania e kujdestarit n aktin e martess sht kusht i domosdoshm,
ather sht detyr dhe prgjegjsi mbi t q, n rast se krkesat pr vajzn jan
t shumta dhe jan disa ata t cilt tregojn interes pr tu fejuar me t, t zgjedhi
midis tyre at i cili sht m i miri dhe m i prshtatshmi pr t. Pra, nse e shikon
se ndonjri prej tyre sht i prshtatshm pr vajzn dhe ajo bie dakord, ather ai
duhet ta martoj at.
Pikrisht ktu dshiroj t ndaloj pak n mnyr q t v n dukje barrn dhe
prgjegjsin e madhe e cila rndon mbi shpatullat e kujdestarit, n lidhje me
amanetin q Allahu i ka ngarkuar atij duke e br at prgjegjs pr t tjert. Pra,
duhet q kujdestari ta prmbushi kt amanet pa e neglizhuar at dhe kurrsesi nuk
duhet t prfitoj duke e br at mjet pr t plotsuar qllimet e tij personale, apo
t prpiqet ta martoj femrn q e ka nn kujdestarin e tij, duke dashur t prfitoj

vet nga ana materiale. Sigurisht q kjo do t ishte tradhti nga ana e tij.
Allahu i Madhruar thot: O ju q besuat, mos e tradhtoni Allahun dhe t
Drguarin, e ashtu t tradhtoni amanetet tuaja, pasi q ju e dini sa e keqe sht
kjo. [El Enfal 27].
Gjithashtu i Lartsuari ka thn: Allahu nuk e do asnj tradhtar e
bukprmbyst. [El Haxh 38].
Ndrsa i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) n lidhje me kt ka thn:
T gjith ju jeni barinj (prgjegjs) dhe t gjith do t mbani prgjegjsi pr at
q keni n ngarkim.[6]
sht pr t ardhur keq kur shikon se disa prej kujdestarve, edhe pse shkon dhe e
krkon dorn e vajzs s tyre ndonj djalosh i prshtatshm dhe pr vajzen ky do t
ishte nj rast i volitshm pr martes, ata e kthejn mbrapsht at.
T njjtn gj veprojn edhe me tjetrin, tjetrin, e kshtu me radh. N t till rast,
ju hiqet atyre e drejta e vendimmarrjes n lidhje me martesn e femrs q kan n
varsi dhe e marton at dikush tjetr prej kujdestarve t saj duke i dhn prparsi
m t afrmit prej tyre.
Cilsit e plqyeshme t gruas e cila

krkohet pr martes
Ashtu si edhe e kemi prmendur m sipr, qllimi dhe urtsia e martess sht
arritja e knaqsis s ndrsjellt midis mashkullit dhe femrs, si dhe formimi i nj
shoqrie t zellshme e i nj familjeje t shndetshme. Duke u nisur prej ksaj, themi
se nj grua e mir me t ciln preferohet martesa, sht pikrisht ajo femr e cila
m s miri do t mundsonte prmbushjen e ktyre dy qllimeve.
Bhet fjal pr femrn e bukur fizikisht dhe shpirtrisht. Pr sa i prket bukuris
fizike, n t bn pjes prkryerja e formimit t jashtm t saj. Kjo pr shkak se
gruaja nse sht simpatike dhe mendjempreht, ather syri knaqet dhe
prqndrohet tek ajo, veshi lodhet me dgjimin e shprehjes s intelektit t saj,
ndrsa zemra shpaloset, gjoksi zgjerohet, kurse shpirti gjen prehje dhe qetsi, ashtu
si n lidhje me t ciln Allahu i Madhruar ka thn: Dhe nga faktet (e madhris
s) e Tij sht q pr t mirn tuaj, Ai krijoi nga vet lloji juaj paln (grat), n
mnyr q t gjeni prehje tek ato dhe n mes jush krijoi dashuri dhe mshir.
[Err Rrum 21].
Ndrsa bukuria shpirtrore sht prkryerja e saj nga ana e moralit dhe fes. Sa m e
devotshme t jet bashkshortja nga ana e besimit dhe sa m e dlir moralisht, aq
m e dashur sht pr bashkshortin e saj, e sidomos pasi q dihet mir se kto cilsi
jan nj tregues i qart pr nj t ardhme t sigurt. Gruaja e cila posedon fe dhe
besim, i kushton rndsi parsore dispozitave t Allahut.
Ajo i njeh mir detyrimet q ka ndaj bashkshortit t saj, i ruan t drejtat e tij, e
ruan nderin karshi atij, prkujdeset pr pasurin e tij dhe pr mbarvajtjen e
fmijve t tij. Ajo e ndihmon bashkshortin e saj pr bindje dhe devotshmri ndaj
Allahut t Madhruar. Nse ai shprkujdeset, ajo shpejt e prkujton at.
Nse plogshtohet, e rigjallron at dhe nse ai zemrohet, ajo nxiton q ta knaqi.
E till sht gruaja e virtytshme, e dashur pr bashkshortin e vet, e respektueshme
ndaj tij; nuk vonohet n kryerjen e asaj q ai e dshiron shpejt dhe nuk ngutet n at
gj q ai e do t ngadalt.
sht pyetur i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se cilat gra jan m t
mirat dhe ka thn: Ajo e cila e knaq bashkshortin e vet kur e shikon, i bindet
kur e urdhron, e ruan nderin e saj karshi tij dhe pasurin e tij nuk e
shprdoron.[7] Gjithashtu i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka
thn: Martohuni me ato q jan t dashura, t cilat lindin fmij, sepse un do
t krenohem me numrin tuaj para profetve apo ndoshta tha: para popujve[8]
Nse burri arrin t martohet me nj femr t bukur fizikisht dhe shpirtrisht, kjo do
t ishte pr t nj mirsi e prkryer; burim i lumturis s pashtershme, e shoqruar
kjo me suksesin e Allahut t Madhruar.
______________________________________________
[1] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martess, tema: T nxiturit pr tek

martesa, me nr. 5063. E transmeton gjithashtu Muslimi n kapitullin me t njejtin
titull, tema: Cilido prej jush q sht i aft pr martes, le t martohet me nr.
1401.
[2] E transmeton Buhariu, kapitulli i martess, tema: Ndrsa ai i cili nuk sht n
gjendje t martohet le t agjeroi me nr. 5066 dhe Muslimi, kapitulli i martess,
tema: Kush prej jush sht n gjendje t martohet le t martohet me nr. 1400
[3] E transmeton Buhariu, kapitulli i martess, tema: Nuk i lejohet babait te

vajzs apo dikujt tjetr q ta martoj femrn, e virgjr apo vejush qoft, vese
me plqimin e saj me nr. 5136. E transmeton gjithashtu Muslimi n kapitullin me t

njejtin titull, tema: Krkimi i aprovimit t vejushes pr martes me nr. 1419
[4] E transmeton Muslimi, kapitulli i martess, tema: Vejushs i merret aprovimi

pr martes me fjal, ndrsa virgjreshs me heshtje me nr. 1421
[5] E ka transmetuar Ebu Daudi, kapitulli i martess, tema: Kujdestari me nr.

2085, Et Tirmidhi kapitulli i martess, tema: far ka ardhur n lidhje me hadithin
Nuk ka martes, vese me kujdestar, me nr. 1101 dhe Ibn Maxhe n kapitullin
me t njejtin titull, tema: Nuk ka martes, vese me kujdestar me nr. 1881
[6] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martess, tema: Ruajeni vetveten dhe

familjet tuaj prej nj zjarri, me nr. 5188 dhe Muslimi, kapitulli El Imaratu
(Pushteti), tema: Vlerat e prijsit t drejt me nr. 1829
[7] E transmeton Ahmedi dhe En Nesai, kapitulli i martess, tema: Cilat gra jan
m t mirat? me nr. 3231
[8] E ka transmetuar Ebu Daudi, kapitulli i martess, tema: Moslejueshria e t

martuarit me at e cila nuk lind me nr. 2050 dhe En Nesai, kapitulli i martess,
tema: Mosplqyeshmria e t martuarit me at e cila nuk lind me nr. 3227
Femrat me t cilat sht e ndaluar

martesa
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Allahu me t vrtet i
ka prcaktuar disa obligime dhe ka vendosur kufij, prandaj mos i tejkaloni
ato.[1]
N grupin e kufijve t sheriatit t vendosura prej Allahut t Madhruar, bjn pjes
edhe dispozitat n lidhje me lejueshmrin apo moslejueshmrin e martess me disa
prej femrave. Si rrjedhoj, burrit nuk i lejohet martesa dhe lidhja e kurors me
disa femra, pr shkak t afrsis s tyre nga lidhja e gjakut, pr shkak t
vllazris s gjirit, pr shkak t lidhjes s krushqis [2], apo pr ndonj arsye
tjetr t vlefshme. Femrat me t cilat martesa sht e ndaluar mund ti klasifikojm
n dy llojshe:
N njrin grup bjn pjes ato femra martesa me t cilat sht e ndaluar
prgjithmon, ndrsa n grupin tjetr, ato me t cilat ndalohet martesa prkohsisht.
01. Femrat me t cilat sht e ndaluar martesa prgjithmon
Ato klasifikohen n tre grupe:
a) Femrat me t cilat martesa nuk lejohet pr shkak t lidhjeve familjare.
Ato jan shtat, e q t gjitha Allahu i Madhruar i ka prmenduar n fjaln e Tij: U
jan ndaluar juve (t martoheni me): nnat tuaja, bijat tuaja, motrat tuaja, hallat
tuaja, tezet tuaja, vajzat e vllait, vajzat e motrs. [En Nisa 23].
01. Ne Fjaln e Allahut nnat tuaja jan pr qllim prve nns edhe gjyshet,
qofshin nga ana e babait apo nns.
02. Vajzat: qofshin ato vajzat vetjake, vajzat e djemve apo vajzat e vajzave.
03. Motrat: qofshin nga babai dhe nna, vetm nga babai apo vetm nga nna.
04. Hallat: n to bjn pjes hallat e personit, hallat e babait t tij, hallat e
gjyshrve t tij, hallat e nns s tij si dhe hallat e gjysheve.
05. Tezet: duke u prfshir n to tezet e personit, tezet e babait t tij, tezet e
gjyshrve t tij, tezet e nns s tij si dhe tezet e gjysheve.
06. Vajzat e vllait: prfshihen ktu; vajzat e vllait nga babai dhe nna, vajzat e
vllait vetm nga babai, vajzat e vllait vetm nga nna, vajzat e djemve dhe
vajzave t tyre.
07. Vajzat e motrs: prfshihen ktu: vajzat e motrs nga babai dhe nna, vajzat
e motrs vetm nga babai, vajzat e motrs vetm nga nna, vajzat e djemve dhe
vajzave t tyre.
b) Femrat me t cilat martesa nuk lejohet pr shkak t gjirit.
Ato q kemi prmendur n lidhje me ndalesn pr shkak t lidhjeve familjare vlejn
edhe ktu, pasi nuk ka asnj dallim midis tyre. I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi
ue sel-lem) ka thn: Ndalohet pr shkak t tajitjes (ushqimit me gji, mndja) ajo
ka ndalohet pr shkak t lidhjes s gjakut.[3]
sht e nevojshme t prmendim ktu se tajitja pr t qen penguese duhet t
plotsoj disa kushte:
Tajitja duhet t bhet pes apo m tepr her.
Nse foshnja pi qumsht prej nj gruaje katr her, ajo nuk konsiderohet nn e
gjirit pr t. Argument pr kt sht hadithi t cilin e transmeton Muslimi nga Aishja
(radijAll-llahu anhu) se ajo ka thn: Prej asaj ka ka zbritur n Kuran n lidhje
me tajitjen, prmendeshin dhjet pirje t plota ato q e bnin pengesn. M pas
ato u abroguan me pes t tilla. I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)
ndrroi jet, ndrsa ato lexoheshin prej Kuranit.[4]
T bhet tajitja para se foshnjs ti ndrpritet dhnia e gjirit.

Pra, sht kusht q t pesta pirjet t ken qen q t gjitha para se foshnja t arrij
moshn e heqjes s gjirit. Nse foshnja pas ksaj moshe pi qumsht prej nje gruaje,
ajo nuk konsiderohet pr t nn; madje edhe nse disa prej pirjeve kan qen para
se foshnja t arrinte moshn e heqjes s gjirit (por m pak se pes) dhe pjesa tjetr
pas heqjes s gjirit.
Nse kushtet e tajitjes plotsohen, foshnja konsiderohet fmij pr gruan e cila i dha
gji, ndrsa fmijt e saj jan vllezr t foshnjs, pa marr parasysh nse kan lindur
para tij apo lindin pas tij.
Gjithashtu edhe fmijt e bashkshortit t gruas e cila e ushqeu me gji bhen
vllezr t gjirit, kjo edhe n qoft se ata fmij do ti kishte me nj grua tjetr dhe
jo me at q i dha gji.
Ktu sht e domosdoshme t prmendim se t afrmit e foshnjs t cilit i sht
dhn gji nuk kan asnj lidhje me pasojat e tajitjes dhe ajo nuk ndikon aspak tek
ata, prve pasardhsve te tij. Pra i lejohet vllezrve (prej babait dhe nns) t
foshnjs q t martohen me gruan e cila i dha qumsht vllait t tyre apo me vajzn
e saj e cila sht motr prej qumshti e vllait t tyre. Kurse pasardhsit e tij
konsiderohen fmij t gruas e cila i ka dhn qumsht babait t tyre, ndrsa
bashkshorti i saj gzon pr ta, t njjtn pozit q gzon edhe pr babain e tyre.
c) Femrat me t cilat ndalohet martesa pr shkak t lidhjes s krushqis:
Bjn pjes:
01. Bashkshortet e baballarve dhe gjyshrve, qofshin ata nga ana e babait apo
nns. Argument pr kt sht Fjala e Allahut t Madhruar: Mos u martoni me ato
gra me t cilat qen martuar baballart tuaj [En Nisa 22]. N momentin q nj
burr lidh aktin e martess me nj femr, ajo bhet e ndaluar pr djemt e tij dhe
djemt e djemve dhe vajzave t tij, pa marr parasysh nse kreu marrdhnie intime
me t apo thjesht kreu aktin martesor.
02. Bashkshortet e djemve dhe niprve. Argument pr kt sht Fjala e Allahut t
Madhruar: dhe (jan t ndaluara) grat e bijve tuaj q jan t lindjes suaj (jo
t bijve t adoptuar). [En Nisa 23]. Nse nj person e lidh aktin e martess me
nj femr, nuk i lejohet m babait dhe gjyshrve t tij martesa me at femr,

qofshin ata (gjyshrit) nga ana e babait apo nns si dhe pa marr parasysh nse kreu
marrdhnie intime me t apo thjesht kreu aktin martesor.
03. Nna e bashkshortes dhe gjyshet e saj. Argument pr kt sht Fjala e Allahut
t Madhruar: Nnat e grave tuaj (vjehrrat). [En Nisa 23]. N momentin q nj
burr lidh aktin e martess me nj femr, bhet e ndaluar pr t martesa me nnn
dh gjyshet e saj qofshin ato (gjyshet) nga ana e babait apo nns si dhe pa marr
parasysh nse kreu marrdhnie intime me t apo thjesht kreu aktin martesor.
04. Vajzat e bashkshortes, vajzat e djemve dhe vajzat e vajzave t saj. Kto jan
ato t cilat Allahu i Madhruar i ka quajtur Rrabaib. Vese ktu duhet patur parasysh
se q vajzat e bashkshortes t bhen t ndaluara pr burrin, nuk mjafton pr kt
thjesht lidhja e aktit, por kjo ndodh vetm pasi ai t ket kryer marrdhnie intime
me t. Nse ndodh q burri t ndahet para se t kryej marrdhnie me
bashkshorten, ather i lejohet atij martesa me vajzat apo mbesat e saj. Argument
pr ka tham sht Fjala e Allahut t Madhruar: dhe vajzat q jan nn
kujdesin tuaj e t lindura (prej tjetr babai) nga grat tuaja me t cilat patt
kontakt, e nse nuk keni pasur kontakt me to (me grat) ather ska penges (t
martoheni me ato vajza). [En Nisa 23].
N momentin q nj burr martohet me nj femr dhe kryen marrdhnie seksuale
me t, bhen t ndaluara pr t vajzat e saj dhe vajzat e djemve dhe vajzat e
vajzave t saj, qofshin kto prej nj bashkshorti tjetr para apo pas tij. Mirpo,
ashtu si edhe e shpjeguam, nse ai ndahet me bashkshorten e tij para se t kryej
me t marrdhnie, i lejohet ne kt rast t martohet me vajzat dhe mbesat e saj.
Femrat me t cilat ndalohet martesa

prkohsisht
Prej tyre prmendim:
01. Motra e bashkshortes, halla dhe tezja e saj. Kjo ndales nuk sht e vlefshme
pas vdekje s bashhkshortes si edhe pasi q burri e ndan bashkshorten dhe ajo e ka
plotsuar periudhn e pritjes. Argument pr kt sht Fjala e Allahut t Madhruar:
dhe (sht e ndaluar) t bashkoni (prnjher n nj martes) dy motra. [En
Nisa 23]. Ndrsa i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Nuk
lejohet bashkimi (n martes) i nj gruaje dhe halls s saj, apo i nj gruaje dhe
tezes s saj.[5]
02. Femra e ndar e cila sht n periudhn e pritjes. sht e ndaluar martesa me
femrn e cila sht n periudhn e pritjes pasi q e ka ndar bashkshorti i saj, deri
sa ti mbaroj periudha e pritjes.
03. Femra e cila sht n ihram pr kryerjen e Haxhit apo Umras. Nuk lejohet lidhja e
aktit martesor me at femr e cila sht n ihram, deri sa ta kryej at.
Prve ktyre q prmendm ka edhe femra t tjera me t cilat martesa sht e
ndaluar, mirpo nuk po i prmendim ato nga droja e tejzgjatjes. Pr sa i prket
menstruacioneve, ato nuk jan penges pr lidhjen e aktit martesor. Pra, lejohet
lidhja e aktit martesor me femrn e cila sht n periudhn e menstruacioneve,
mirpo nuk lejohet kryerja e marrdhnieve seksuale me t deri sa t pastrohet prej
tyre e t marr gusul.
Numri i lejueshm i grave pr martes

Prderisa lnia n dshirn e mashkullit q t martohej me sa gra t dshironte do t
sillte medoemos trazira dhe padrejtsi; si dhe do t bhej e pamundur mbajtja e
drejtsis midis bashkshorteve, ndrsa n t kundrt; kufizimi i martess s
burrit vetm me nj grua mund t onte n vepra t paplqyeshme dhe mund t
bhej shkak q burri t krkonte shfrenimin e epshit t tij n mnyr t ndaluar,
duke i patur parasysh t gjitha kto, sheriati ia ka lejuar burrit t martohet deri
n katr gra.
Ky sht kufiri i lejuar i grave pr martes, n t cilin sht e mundur mbajtja e
barazis midis bashkshorteve dhe plotsimi i detyrimeve ndaj tyre.
Po ashtu kjo do t ishte e mjaftueshme pr plotsimin e nevojave t burrit nse do t
kishte nevoj pr m tepr se nj bashkshorte. Allahu i Madhruar thot:
ather martohuni me ato gra q ju plqejn; me dy tri e me katr. E nse i
friksoheni padrejtsis (ndaj tyre), ather vetm me nj. [En Nisa 3].
N kohn e t Drguarit t Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e pranoi islamin
Gajlan eth Thekafi, e ky ishte martuar me dhjet gra. I Drguari i Allahut (sal-lAllahu
'alejhi ue sel-lem) e urdhroi at q t zgjidhte katr midis tyre dhe t tjerat ti
lshonte. Ndrsa Kajs ibn el Harith ka thn: N kohn kur pranova islamin isha i
martuar me tet gra. Shkova tek i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)
dhe ia prmenda kt shtje. Zgjidh katr prej tyre. tha.[6]
Dobit e t martuarit me m tepr se nj

grua
01. T martuarit me m tepr se nj grua n disa raste mund t jet edhe
domosdoshmri, si sht rasti kur bashkshortja sht e madhe n mosh apo e
smur, saq nse burri mjaftohet vetm me t kjo mund t bhet shkak q ai ta
ket t vshtir ruajtjen e nderit dhe moralit t tij.
Gjithashtu ndodh q burri t ket fmij me bashkshorten e cila sht e madhe ne
mosh, nse atij nuk do ti lejohej t martohej me tjetr prve saj, kjo mund t
bhej shkak q ai t binte pre e gjrave t ndaluara pr t plotsuar nevojat e tij, e
nse ai do ta ndante bashkshorten (n mnyr q t martohej me tjetr) ai n kt
mnyr do t ndante midis saj dhe fmijve t saj. Sigurisht q mnyra m e mir pr
zgjidhjen e ktij problemi do t ishte poligamija.
02. Ska dyshim se martesa sht shkak pr lidhjen dhe afrimitetin e njerzve
ndrmjet njri-tjetrit. Allahu i Madhruar e ka vendosur martesn n nj nivel me
lidhjen farefisnore si formues t lidhjeve familjare, pasiq n lidhje me t thot:
Dhe Ai nga uji (fara) krijoi njeriun, e bri at t ket fis dhe t ket miqsi. [El
Furkan 54]. Pra, martesa me m shum se nj grua bhet shkak pr lidhjen midis veti
t shum familjeve, madje kjo ka qen ndr arsyet pr t cilat i Drguari i Allahut
(sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u martua me shum gra.
03. Prej dobive t poligamis sht edhe fakti se ajo bhet shkak pr zgjidhjen e
problemeve t shum prej grave (t cilat nuk kan mundur t martohen) duke u
mundsuar atyre prkujdesje sociale, vendbanim dhe kushte normale jetese. Po
ashtu, ajo bhet shkak q edhe ato t ndjejn knaqsin e t qenurit nn dhe t
ken fmijt e tyre t cilt i trashgojn, e ska dyshim se kjo sht prej
piksynimeve t sheriatit.
04. Tek shum meshkuj, edhe pse ata e duan dlirsin dhe moralin e lart, ndjenja e
epshit mund t jet e theksuar saq nj femr e vetme nuk sht e mjaftueshme pr
plotsimin e nevojave t tyre. Pikrisht q ata t mos bien pre e imoralitetit dhe
ndyrsive, Allahu i Madhruar prej mshirs s Tij ndaj krijesave, ua lejoi atyre
poligamin, duke patur parasysh normat dhe rregullat e sheriatit.
______________________________________________
[1] Hadithin e ka transmetuar Ed Derakutni ne Sunenin e tij [vll. IV, faq. 184].
Hadithi sht i dobt (daif) sipas imam Albanit (Rahimullah) (Sh.p)
[2] Si sht rasti kur babai i djalit martohet me nje femr, kjo gj e bn t ndaluar
martesn e t birit me at femr pas vdekjes s babait, apo nse ai e ndan at.
(Sh.p)
[3] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i dshmive, tema: Dshmit mbi

prkatsit farefisnore dhe tajitjen me nr. 2645, 2646 dhe Muslimi, kapitulli Err
Rradaatu tajijtja, tema: far ndalohet pr shkak t lindjes me nr. 1447, 1444
[4] E transmeton Muslimi, kapitulli Err Rradaatu tajitja, tema: Ndalesa hyn n
fuqi me pes t pira me nr. 1452
[5] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martess, tema: Nuk bashkohet n

martes gruaja dhe halla e saj me nr. 5109. E transmeton gjithashtu Muslimi n
kapitullin me t njejtin titull, tema: Moslejueshmria e bashkimit n martes
midis gruas dhe halls s saj me nr. 1408. Muttefekun alejhi.
[6] E transmeton Ebu Daudi, kapitulli i divorcit, tema: N lidhje me at i cili e

pranon islamin dhe sht i martuar me m tepr se katr gra me nr. 2241
Urtsia e martess
Para se ta shqyrtojme kt shtje n hollsi, sht e domosdoshme q ta kemi m se
t qart se t gjitha dispozitat e legjistlaturs islame prmbajn urtsi n vetvete
dhe q t gjitha kto dispozita jan me vend dhe se asgj nuk sht prcaktuar m
kot apo gabimisht.
E si mund t ndodh ndryshe, pasi q dihet se ato jan prcaktim i t Urtit, t
Mirnjohurit?! Mirpo, a thua vall se kto urtsi jan t perceptueshme pr t gjitha
krijesat?
Njeriu sht i kufizuar n dijen, mendjen dhe perceptimin e tij. sht e pamundur
pr t q t jet n gjendje ti kuptoj dhe ti dij t gjitha gjrat. Allahu i
Madhruar thot: Juve nuk ju sht dhn prej dijes, vese pak. [El Isra 85].
Pra, sht detyr pr ne q t jemi t knaqur me dispozitat e sheriatit, pa marr
parasysh faktin nse e dim apo jo urtsin e tyre. Nse ne nuk e kemi t qart
urtsin e ndonjrs prej ktyre dispozitave, kjo kurrsesi nuk do t thot se n t
nuk ka urtsi, por e vrteta sht se mangsia qndron n mendjet dhe t kuptuarit
ton n lidhje me perceptimin e asaj urtsie. Prej urtsive t ligjshmris s

martess prmendim:
01. Ruajtja e moralit dhe nderit t dy bashkshortve.
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: O ju t rinj, kush prej
jush sht n gjendje t martohet le t martohet, sepse martesa ndihmon pr
shmangien e shikimit (prej harameve) dhe bhet shkak pr ruajtjen e nderit.
Ndrsa ai i cili nuk sht n gjendje t martohet le t agjeroj, sepse agjrimi e
dobson epshin e tij.[1]
02. Ruajtja e shoqris prej t kqijave dhe imoralitetit.
Sikur t mos ishte martesa do prhapeshin mes njerzve ndyrsit dhe shthurjet.
03. Martesa mundson t knaqurit e ndrsjellt midis dy bashkshortve.
Ajo prcakton qart t drejtat dhe detyrimet e tyre karshi njri-tjetrit. sht detyr
e burrit q t prkujdeset pr bashkshorten e vet duke shpenzuar prej pasuris s
tij, sipas mundsis q ka, n plotsimin e nevojave t domosdoshme t saj, si jan:
banesa, ushqimi, veshja etj.
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: sht e drejt e tyre
(grave) ndaj jush q ti ushqeni dhe vishni, sipas mundsis q keni.[2] Po ashtu
edhe gruaja i vjen burrit n ndihm duke kryer detyrimet q ka karshi tij, duke u
kujdesur pr mbarvajtjen e shtpis dhe kujdesin ndaj familjes.
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: kurse gruaja sht
baresh (prgjegjse) n shtpin e bashkshortit t saj dhe mban prgjegjsi pr
at q ka n ngarkim.[3]
04. Martesa sht shkak pr lidhjen dhe afrimitetin e njerzve.
Sa e sa familje t cilat as q njiheshin me njra-tjetrn, bashkohen pr shkak t
martess dhe formojn lidhje ndrmjet tyre?! Ashtu si edhe e kemi prmendur m
lart, Allahu i Madhruar e ka vendosur martesn n t njjtin nivel me lidhjen
farefisnore si formues t lidhjeve familjare.
05. Martesa mundson ekzistencn normale t racs njerzore.
Pra, sht martesa ajo e cila siguron trashgimin dhe rigjenerimin e brezave. Allahu
i Madhruar thot: O ju njerz! Friksojuni Zotit tuaj i Cili ju krijoi prej nj
veteje (njeriu) dhe nga ai krijoi paln (shoqen) e tij, e prej atyre dyve u shtuan
burra shum e gra. [En Nisa 1].
Po t mos ishte martesa, me siguri q do t ndodhte njra prej dy gjrave:
a) Zhdukja e njerzimit.
b) Ekzistenca e disa njerzve t ardhur n jet si pasoj e imoralitetit dhe
shthurjes. Njerz t cilve nuk u dihet origjina dhe q nuk e njohin moralin.
N mbyllje t ksaj nnteme dshiroj t bj t qart gjykimin e sheriatit n lidhje me
t ashtuquajturin kufizim t lindjeve. Kufizimi i lindjeve, pra kufizimi dhe prcaktimi
i numrit t fmijve bie ndesh me natyrn dhe krkesat e sheriatit. I Drguari i
Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i urdhroi besimtart q t martohen me grat
e dashura, t cilat lindin shum fmij, duke na treguar se ai do lavdrohet me
numrin ton para popujve ose profetve.
Juristt islam kan thn: Preferohet pr martes ajo femr pr t ciln
mendohet se lind shum. Kjo mund t vihet re nse ajo ka qen m par e
martuar dhe njihet pr lindje t shpeshta, apo mund t vihet re tek t afrmet e
saj si nna apo motrat, nse nuk ka qen e martuar m par.
Pastaj, me t drejt lind pyetja: Cila sht arsyeja e cila e bn t nevojshm
kufizimin e lindjeve?! A sht frika se mos po paksohet rrizku e furnizimi?! Apo sht
mendimi se numri i madh i fmijve e vshtirson edukimin e tyre?
Nse sht e para, ather ky do t ishte nj mendimi i keq pr Allahun e Madhruar.
I Madhrishmi nuk i ka krijuar krijesat, vese u ka prcaktuar atyre furnizim. Ai thot:
Nuk ka asnj gjalles n tok q Allahu t mos ja ket garantuar furnizimin e
saj. [El Hud 6].
N nj ajet tjetr, i Lartsuari thot: Sa e sa gjallesa jan q nuk kan mundsi
pr furnizimin e vet. Allahu i furnizon ato edhe juve. Ai sht Dgjuesi i Dijshmi.
[El Ankebut 60]. Ndrsa n lidhje me ata t cilt fmijt e tyre i vrasin prej friks s
varfris thot: Ne ua sigurojm furnizimin atyre dhe juve. [El Isra 31].
Nse ekziston mendimi se numri i madh i fmijve e vshtirson edukimin e tyre,
ather themi se ky mendim sht i gabuar. Sa e sa fmij t pakt n numr i lodhin
prindrit e tyre gjat prpjekjes s tyre pr ti edukuar?! Ndrsa n t kundrt, jan
t shumta ato familje me shum fmij t cilat e prsosin edukimin e fmijve t
tyre. Nuk duhet harruar se vshtirsia apo lehtsimi n lidhje me edukimin e fmijve
sht n varsi t suksesit q Allahu i Madhruar i jep robrve t Tij.
Sa m i devotshm t jet njeriu dhe sa m shum kujdes t tregoj n zbatimin e
dispozitave dhe krkesave t sheriatit, aq m tepr Allahu ia lehtson shtjet.
Allahu thot: E kush i friksohet Allahut, Ai atij ia lehtson shtjet. [Et Talak
4].
Pasi q u b e qart se kufizimi i lindjeve bie ndesh me dispozitat e sheriatit, lind
pyetja: A sht planifikimi familjar, duke e shtyr shtatzanin pr shkak se
gjendja e gruas nuk sht e prshtatshme pr t, i njjt me kufizimin e lindjeve?
Prgjigja sht: Jo, nuk sht planifikimi familjar n kt rast aspak i ngjashm
me kufizimin e lindjeve. Ajo q kam pr qllim me planifikimin familjar sht q
t prdorin bashkshortt, apo vetm njri prej tyre ndonj mnyr e cila bhet
penges pr shtatzanin n ndonj periudh t caktuar kohe (jo prher).
Pra, ky lloj veprimi sht i lejuar nse bhet me plqimin e t dy bashkshortve dhe
sht e nevojshme, si sht rasti kur gruaja sht e dobt e shndetlig dhe
shtatzania do tia prkeqsonte edhe m tepr shndetin. N kt rast i lejohet asaj
prdorimi i medikamenteve apo tabletave t cilat e pengojn shtatzanin, kjo pasi t
ket marr edhe plqimin e burrit.
Pra, prdorimi i ktyre medikamenteve t cilat e pengojn shtatzanin pr nj
periudh kohe, sht i lejuar. sht transmetuar se n kohn e t Drguarit (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) sahabt ndonjher e bnin jasht mitrs ejakulimin dhe
nuk u ndaluan nga ky veprim. Ejakulimi jasht nga ana e mashkullit sht pa dyshim
prej shkaqeve q e pengojn shtatzanin.
Detyrimet e lindura nga martesa

Martesa bhet shkak pr lindjen e nj sr detyrimesh, ndr to prmendim:
01. Deturueshmria e dhnies s mehrit.
Mehri sht pasuri t ciln burri ja jep nuses s tij si pasoj e lidhjes s aktit
martesor. Dhnia e mehrit sht detyr pr burrin, pa marr parasysh nse
prmendet apo jo n aktin e martess.
Nse shuma e mehrit prcaktohet q n lidhjen e aktit martesor, ather sht
detyr pr bashkshortin q ta jap at, qoft pak apo shum, ashtu si prmendet
n akt. Nse mehri nuk sht prmendur gjat aktit t martess ather burri sht i
detyruar q ti jap asaj mehrin e prafrt, t bashkmoshatareve t saj n at vend.
Mehri mund t jet pasuri materiale, ashtu si mund t jet edhe prfitim. I Drguari
i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) njrit prej sahabve i prcaktoi si mehr
pr martes, q ti msonte bashkshortes s tij dika prej Kuranit
prmendsh.[4]
sht e plqyeshme q shuma e mehrit t jet e vogl. Sa m i pakt dhe i mundshm
t jet mehri aq m mir do t ishte, duke marr si shmblltyr sunetin e t
Drguarit t Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Mehri i pakt sht shkak pr
arritjen e begatis, e sa m i pakt t jet mehri aq m e bereqetshme bhet

martesa.
Muslimi ka transmetuar n Sahihun e tij se njri prej sahabve t t Drguarit t
Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha atij:
- O i Drguari i Allahut, u martova!

- E sa i prcaktove pr mehr bashkshortes? e pyeti i Drguari i Allahut ((sallAllahu 'alejhi ue sel-lem).
- Katr ok (nj qind e gjashtdhjet dirhem argjend).

- Katr ok?! Ju sikur e nxirrni argjendin prej shpatit t ktij mali! Nuk kemi t
t japim, por ndoshta t nisim n ndonj ekspdit e po prfiton prej saj.[5]
Umeri (radijAll-llahu anhu) ka thn: Mos e shtrenjtoni mehrin e grave! Nse

shtrenjtimi i tij do t ishte nderim n kt bot apo devotshmri n botn tjetr,
do tju paraprinte n t i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Ai nuk i
prcaktoi ndonjrs prej bashkshorteve t tij pr mehr m tepr se
dymbdhjet ok. Po ashtu edhe vajzat e tij, nuk qe mehri i ndonjrs prej tyre
m tepr se dymbdhjet ok, ndrsa nj ok sht i barabart me dyzet
dirhem.
Shtrenjtimi i mehrit kto vitet e fundit ka ndikuar tepr negativisht, pasi kjo dukuri
sht br shkak pr pengimin e martess s shum t rinjve dhe t rejave, sa q
burrit pr prgatitjen e mehrit i duhen vite t tra pune. Prej dmeve q shkaktohen
si pasoj e shtrenjtimit t mehrit prmendim:
a) Pengimi i martess s shum t rinjve dhe t rejave.
b) Mehri sht preokupimi kryesor i shum prej kryefamiljarve t vajzs, pasi e
shohin at si prfitimin kryesor q do t marrin prej t fejuarit t saj. Nse shuma
q ai ofron sht e majme ata bien dakord, kjo edhe nse ai nuk sht i
prshtatshm pr t dhe si rrjedhoj mund t ket edhe pasoja n t ardhmen.
Nse shuma q ai ofron sht e pakt, ata e kthejn mbrapsht t fejuarin, edhe
pse ai mund t jet me fe dhe moral t mir.
c) N qoft se bashkshorti sht i paknaqur prej bashkshortes s vet dhe mehri
q ai i ka dhn asaj sht nj shum goxha e madhe, ather ai do t prpiqet
tia bj jetn skterr bashkshortes s vet, me qllim q e gjora t detyrohet t
krkoj divorcin tek gjykatsi, n kmbim t kthimit t mehrit t shoqit. N t
kundrt, po qe se mehri do t ishte nj shum modeste, bashkshorti i saj nuk do
ta vriste mendjen shum pr t. Nse ai e shikon t pamundur ecurin e martess

s tyre, do ta ndante bashkshorten pa i br padrejtsi asaj.
Sikur njerzit t tregoheshin m t matur pr sa i prket mehrit dhe secili t prpiqej
pr paksimin e tij kur e ka n dor kt, ather nj dukuri tepr pozitive do t
shfaqej n mesin e shoqris. Njerzit nuk do ta ndjenin m veten n siklet si dhe do
tu hapej drita jeshile pr martes shum burrave dhe grave. Mirpo sht pr t
ardhur keq, kur vren se njerzit garojn se kush po e ngre mehrin m tepr se tjetri!
N do vit atij i shtojn dika t re e cila nuk ka qen e njohur m par dhe nuk dihet
se n pik do t arrijn.
Nj tradit e mir lidhur me kt dukuri sht ajo q veprojn disa njerz, e sidomos
beduint t cilt pasi q e prcaktojn shumn e mehrit, nj pjes t tij e japin n
ast, ndrsa pjesn tjetr e afatizojn n t ardhmen. N kt mnyr edhe
bashkshorti e ka disi m t leht.
02. Prkrahja financiare.
sht detyr e bashkshortit q t shpenzoj pr bashkshorten e vet, me aq sa ka
mundsi. Ti siguroj asaj ushqimin, pijen, veshjet dhe banesn. N qoft se ai tregon
koprraci ndaj asaj q e ka pr detyr, do t ishte gjynahqar. N kt rast i lejohet
bashkshortes q t marr prej pasuris s tij aq sa i nevojitet, apo t marr borxh n
emrin e burrit, i cili e ka pr detyr ta shlyej at.
Prej shpenzimeve q i takojn burrit sht edhe gostia e dasms. Me t sht pr
qllim ushqimi t cilin burri e prgatit gjat ditve t dasms e me t cilin i gostit
njerzit. Gostia e dasms sht sunet me t cilin jemi porositur. Argument pr kt
sht vepra e t Drguarit t Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pasi ai kshtu ka
vepruar, madje edhe ka urdhruar pr t.
Duhet patur parasysh q gjat dasms t mnjanohen harxhimet e teprta dhe
shprdorimi. Shpenzimet e dasms duhet t jen t pranueshme pr gjendjen
ekonomike t burrit. Ndrsa prsa i prket asaj ka veprojn shum njerz n kohn
e sotme duke harxhuar dhe shprdoruar pa mas, nj veprim i till sht i
papranueshm, pasi pjesa m e madhe e ktyre harxhimeve nuk sjell ndonj dobi.
03. Traditat q kan t bjn me dy bashkshortt ndrmjet njri tjetrit.
Allahu i Madhruar ka vendosur ndrmjet dy bashkshortve dashuri dhe mshir.
Lidhja e tyre e bn t domosdoshnm zbatimin e disa detyrimeve t ndrsjellta ashtu
si jan t prcaktuara n traditn islame. Kur do q krijohen lidhje apo marrdhnie
t caktuara ndrmjet njerzve, lindin domosdoshmrisht t drejta dhe detyrime
reciproke, varesisht nga shkalla e lidhjes s krijuar.
04. Ndalesat martesore.
Burrit i ndalohet martesa me nnn dhe gjyshet e bashkshortes s tij, sado t

largta qofshin ato. Gjithashtu atij i ndalohet martesa me vajzat e bashkshortes s
vet t cilat i ka me burr tjetr para tij, e po ashtu i ndalohet martesa me vajzat e
fmijve t bashkshortes s vet (mbesat e bashkshortes). Kjo me kusht q ai t
ket kryer marrdhnie intime me nnn e tyre (dhe jo thjesht t ket br aktin e
martess). Po ashtu edhe gruaja sht e ndaluar t martohet me babain e
bashkshortit t saj dhe gjyshrit e tij, sado t largt qofshin ata, si dhe me fmijt
(dhe niprit) e bashkshortit t saj (q i ka me grua tjetr).
5. Trashgimia
Nse nj burr lidh akt martesor t sakt (brenda rregullave) me nj grua, ather
ata t dy e trashgojn njri-tjetrin. Argument pr kt sht Fjala e Allahut t
Madhruar: Nga ajo q ln grat tuaja, juve ju takon pr pjes gjysma n qoft
se ato nuk kan fmij, por n qoft se ln nj fmij, ju takon nj e katrta e
asaj q mbetet pas dhnies s amanetit q ato ln me dshirn e tyre, ose pas
shlyerjes s borxheve. Nga ajo q lini ju, pjesa e atyre (grave tuaja) sht nj e
katrta, nse nuk lini pas fmij, por nse lini nj fmij, ather atyre u takon
nj e teta e asaj q mbetet pas dhnies s amanetit q ju lini me dshirn tuaj
ose pas shlyerjes s borxheve. [En Nisa, 12]. N kt rast nuk ka dallim dhe nuk
prbn problem fakti se a ka kryer bashkshorti marrdhnie intime me t shoqen ose
sht veuar me t apo jo.
______________________________________________
[1] E kemi shfaqur m par analizn e ktij hadithi.
[2] E ka transmetuar Ahmedi [vell. 5, faq. 73], Ebu daudi, kapitulli El MenesikDispozitat e Haxhit, tema: Forma e Haxhit t Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem,
me nr [1905] dhe Ibn Maxhe, kapitulli El Menesik- Dispozitat e Haxhit, tema: Haxhi i
Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me nr [3074]
[3] E kemi shfaqur m par analizn e ktij hadithi (shiko faqen 6).
[4] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martess, tema: Tezuixhul muasiri

Martesa e atij q e ka gjendjen ekonomike t keqe me nr. 5087. E transmeton
gjithashtu Muslimi n kapitullin me t njejtin titull, tema: Es sadaku ue xheuezu
keunihitealimul Kuran Mehri dhe lejueshmria e qnies s tij msim i Kuranit
me nr. 1425
[5] E transmeton Muslimi n kapitullin e martess, tema: Nedbun nedhari ilel

merati Plqyeshmria e shikimit t bashkshortes me nr. 1424
Vendimi i sheriatit n lidhje me divorcin

dhe gjrat q duhen patur parasysh n
lidhje me t
Me divorc sht pr qllim; Ndarja e bashkshortes me fjal, shkrim apo gjeste.
Divorci n origjin sht nj veprim i urryer, pasi ai i zhduk t gjitha dobit e
martess q prmendm m sipr si dhe e shprbn familjen. Mirpo, prderisa
divorci ndonjher sht m se i domosdoshm, kjo pasi n disa raste vazhdueshmria
e martess mund t jet e dmshme pr ndonjrin prej dy bashkshortve apo pr t
dy ata, si dhe pr ndonj qllim tjetr; ather Allahu i Madhruar prej mshirs s
Tij e lejoi at pr robrit e Tij dhe nuk zgjodhi pr ta vshtirsin dhe rndesn.
Nse burri e urren bashkshorten e vet dhe nuk sht n gjendje t bj durim ndaj
saj, ather nuk ka problem nse e divorcon at. Mirpo ai duhet t ket parasysh
rregullat e mposhtme:
a) T mos e divorcoj kur ajo sht n periudhn e menstruacioneve. Nse burri e
divorcon gruan e vet ndrkoh q ajo sht n periudhn e menstruacioneve, ather
ai e ka kundrshtuar Allahun dhe t Drguarin e Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), si
dhe ka br nj veprim t ndaluar. N kt rast sht detyr pr burrin q ta kthej
at (gruan) dhe ta mbaj derisa ajo t pastrohet, e pas ksaj nse dshiron mund ta
divorcoj. Ndrsa m parsore sht q ta mbaj at derisa ti kthehen asaj periodat
pr her t dyt e mbasi t jet pastruar; nse do e mban at ose n t kundrt e
divorcon.
b) T mos e ndaj at n periudhn e pastrtis s saj, nse ai ka kryer marrdhnie
me t, me prjashtim t rastit kur shtatzania e saj sht e qart. Nse burri ka pr
synim q ta ndaj gruan dhe ka kryer marrdhnie me t, pasi q ajo ishte pastruar
prej menstruacioneve, ather ai nuk duhet q ta ndaj at derisa ti rikthehen srish
periodat dhe pastaj t pastrohet, sado e gjat t jet pritja. Mbas ksaj nse
dshiron ai e ndan at, por pa kryer me t marrdhnie. Bn prjashtim ktu vetm
ai rast kur shtatznia e saj sht e qart, apo nse ka qen shtatzn. Pra, n kt
rast nuk ka problem nse e divorcon at. Allahu i Madhruar thot: O ti Pejgamber!
Kur ti ndani grat, i ndani ato n kohn e pastrtis s tyre [Et Talak, 1].
Ibn Abasi (radijAll-llahu anhu) ka thn: Nuk duhet (q burri) ta ndaj gruan gjat
periudhs s menstruacioneve dhe as n periudhn e pastrtis s saj, nse ai ka
kryer marrdhnie me t, por duhet q ta mbaj at derisa ti rikthehen srish
periodat dhe pastaj t pastrohet. Pas ksaj nse dshiron, e ndan at .
c) T mos e ndaj at me m tepr se nj her. Pra, t mos i thoj Je dy her e

ndar! apo Je tre her e ndar! dhe as ti prsris Je e ndar, je e ndar, je
e ndar! T divorcuarit e trefisht n t njjtn koh sht i ndaluar (haram), pasi
transmetohet se i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), n lidhje me nj
burr i cili e ndau gruan e vet me divorc t trefisht n t njjtn koh ka thn: A
po luani me Librin e Allahut ndrkoh q un gjendem midis jush?! Nj burr u
ngrit dhe tha: O i Drguari i Allahut, a ta vras at?[1]
E vrteta sht se shum njerz jan t pavetdijshm ndaj rregullave t divorcit.
Kur u teket pr t divorcuar, ata divorcojn dhe as q duan tia din pr kohn apo
mnyrn e tij.
Njeriu e ka pr detyr tu vetprmbahet kufijve (ndalesave) t Allahut dhe t mos i
tejkaloj ato. Allahu i Madhruar thot: e kush del jasht dispozitave t Allllahut, ai e ka dmtuar vetveten. [Et Talak, 1].
Po ashtu thot: Kto jan dispozita t Allahut, pra mos i kundrshtoni, sepse kush
i tejkalon dispozitat e Allahut, pikrisht t tillt jan zullumqart. [El Bekare,
229].
Konsekuencat e divorcit
Ashtu si edhe e prmendm, me divorc sht pr qllim ndarja e bashkshortes. Kjo
ndarje bhet duke patur parasysh nj sr rregullash, ndr t cilat prmendim:
a) Pritja e detyrueshme q bn gruaja pasi q sht divorcuar. Pr t qen e
detyrueshme kjo pritje, duhet q bashkshorti t ket kryer marredhnie intime me
t apo t jet veuar si veohet burri me gruan. Ndrsa nse ai e ndan para se t
ket hyr apo t jet veuar me t, ather ajo nuk ka pritje (iddeh).
b) Argument pr kt sht Fjala e Allahut t Madhruar: O ju q keni besuar! Kur
t martoheni me besimtare dhe pastaj i ndani ato para se t bni marrdhnie me
to, nuk ka Iddeh (koh e prcaktuar pr ndarjen e bashkshortve), pr t pritur
n lidhje me to. [El Ahzab, 49].
Koha e prcaktuar pr pritje pr femrn e cila ka menstruacione sht mbarimi i tre
periodave. Nse ajo nuk ka menstruacione, ather duhet t pres tre muaj. Po qe se
sht shtatzn duhet t presi deri sa t lind.
c) Gruaja bhet e ndaluar pr burrin nse ai e ka ndar dy her t tjera para ksaj t
fundit. Pra, bhet fjal pr rastin kur ai e ndan nj her, pastaj e rikthen ndrkoh
q asaj ende nuk i ka mbaruar pritja, apo i ka mbaruar pritja mirpo ai martohet
srish me t (me akt t ri) dhe pastaj e ndan pr her t dyt dhe prsri e rikthen
n kohn e pritjes, apo e martohet srish me t. Nse burri e ndan at pr her t
tret, mbas ksaj bhet e ndaluar pr t, derisa ajo t martohet me nj burr tjetr
n mnyr t vlefshme dhe ai t kryej marrdhnie intime me t. Pas ksaj, nse
burri i dyt i saj e ndan, ather ajo bhet e lejuar pr t parin. Argument pr kt
sht Fjala e Allahut t Madhruar: Lshimi (pas t cilit mund t bhet rikthimi)
sht dy her, e (pastaj) ose jet e njerzishme (bashkshortore) ose shkurorzim
me mirkuptim. [El Bekare, 229]. Deri n Fjaln e Tij: E n qoft se ai (burri) e
lshon at (pr her t tret), pas atij (lshimi) nuk lejohet m derisa ajo t
martohet me nj burr tjetr. E nse ai (burri i dyt) e lshon at, ather pr
ata dy, po qe se mendojn se do ti zbatojn dispozitat e Allahut, nuk ka penges
t rikthehen (n bashkshortsi). Kto jan dispozita t Allahut q ia sqaron nj
populli q kupton. [El Bekare, 230].
Allahu i Madhruar e bri t ndaluar pr burrin rikthimin e gruas pasi q e ka ndar
at tre her, derisa ajo t martohet me dik tjetr prve tij. Urtsia e ksaj sht
se njerzit n fillim t Islamit i divorconin grat e veta dhe i rikthenin ato sa her t
dshironin, pa ndonj numr t kufizuar. Nj burr u zemrua prej bashkshortes s
vet dhe asaj i tha: Pr Zotin, as nuk do t t mbaj e as nuk do t t ndaj!
Si qenka kjo kshtu?! ja priti e shoqja.

Do t t ndaj, sa q kur ti jesh afruar fundit t periudhs s pritjes, do t t
rikthej . Pastaj prsri do t t ndaj, e kur srish ti jesh afruar periudhs s

pritjes, do t t kthej.
Gruaja shkoi tek i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i tregoi atij
pr far kishte ngjar.
Allahu i Madhruar lidhur me kt zbriti Fjaln e Tij: Lshimi (pas t cilit mund t
bhet rikthimi) sht dy her me an t s cils prcaktoi se nuk i lejohet burrit
kthimi i bashkshortes s divorcuar m tepr se tre her, gjykim ky i cili qe mshir
pr gruan, pasi e mbron at prej padrejtsis s burrit.
Mbyllja
Vllezr t nderuar!
Shpresojm t kemi prmendur shkurtimisht dispozitat kryesore q kan t bjn me

martesn, gjithnj duke u prpjekur q t mos tejzgjateshim n at mnyr e cila do
t ishte e mrzitshme dhe as t mos prmblidhnim n at mnyr e cila do t qe e
vakt.
Lus Allahun e Madhruar t bj dobi me at ka prmendm e ti bj punt tona t
sinqerta pr hir t Tij dhe n prputhje me at q Ai e do dhe sht i knaqur prej
saj!
E lusim Allahun e Madhruar q t nxjerr prej ktij umeti nj gjenerat q i njeh
dispozitat e Tij, i ruan kufijt (ndalesat) e Tij, sht gjithnj n shrbim t fes s
Tij dhe udhzuese pr krijesat e Tij!
Zoti yn, mos na i lako zemrat tona pasi na drejtove, na dhuro mshirn Tnde!
Vrtet, Ti je Dhuruesi i Madh!
Zoti yn na jep t mira n kt jet, t mira edhe n botn tjetr dhe na ruaj
nga ndshkimi i Zjarrit!
Mshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t Drguarin e Tij Muhamedin, mbi
familjen dhe shokt e Tij!
______________________________________________
[1] E transmeton En Nesai, kapitulli i Divorcit, tema: Tre t shprehura bashk dhe
qortimi n lidhje me to me nr. 3401
T drejtat reciproke t dy
Bashkshortve n Islam
Muslimani i aprovon t drejtat reciproke ndrmjet dy bashkshortve, t cilat jan t
drejtat e secilit prej tyre kundrejt tjetrit. Kjo sepse Allahu i Madhruar thot: Edhe
ato kan t drejta t barabarta (me burrat) mbi ta (burrat) n at shkall q sht
e arsyeshme, por burrat kan nj shkall m tepr (prgjegjsie) mbi to. [El
Bekare: 228].
Ky ajet fisnik ka aprovuar pr secilin nga dy bashkshortt t drejta mbi tjetrin dhe i
ka veuar burrat me nj shkall m tepr pr konsiderime t tjera t posame.
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), n Haxhin e Lamtumirs ka thn:
Vrtet q ju keni t drejta kundrejt grave tuaja dhe ato kan t drejta kundrejt
jush.[1]
Por disa nga kto t drejta jan t prbashkta mes t dy bashkshortve dhe disa
jan t posame pr secilin prej tyre m vete.
T drejtat e prbashkta t
bashkshorteve
01. Besnikria: Secili nga dy bashkshortt duhet t jet besnik me partnerin e tij
dhe t mos e tradhtoj at as n gjra t vogla e as n t mdha, pasi q dy
bashkshortt jan si dy ortak. Kshtu q sht e detyrueshme plotsimi i
besnikris, i kshillimit, sinqeritetit dhe iltrsis mes atyre dyve, n do shtje
prej shtjeve t jets s tyre, qoft ajo shtje e prgjithshme apo e veant.
02. Przemrsia dhe mshira: Secili prej bashkshortve duhet t ket sasin m t
madhe t mundshme prej przemrsis s sinqert dhe mshirs gjithprfshirse pr
partnerin e tij. Kjo duhet ti shoqroj ata t dy gjat gjith jets s tyre, n zbatim
t Fjals s Allahut t Madhruar: Dhe nga Shenjat e Tij sht se Ai krijoi pr ju
gra nga vet ju, q t mund t gjeni prehje tek ato dhe Ai vendosi mes jush
dhmbshuri e mshir. [Er Rrum: 21].
Si dhe n praktikim t fjals s t Drguarit t Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem):
Kushdo q nuk mshiron, nuk mshirohet.[2]
03. Besimi reciprok ndaj njri-tjetrit: Secili prej bashkshortve duhet t ket besim
tek partneri i tij dhe t mos i hyj asnj pik dyshimi n sinqeritetin dhe iltrsin e
tjetrit, sepse Allahu i Madhruar thot: Vrtet q besimtart jan vllezr. [El
Huxhurat: 10]. Dhe i Drguari i Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Askush
prej jush nuk ka pr t besuar (plotsisht) deri sa t doj pr vllan e tij at q
do edhe pr vete.[3]
Lidhja bashkshortore vese e forcon edhe m shum vllazrin n besim. Secili nga
dy bashkshortt e ndjen se ai sht vet tjetri, vetja e tij, kshtu q sit mos ket
besim njeriu te vetja e tij dhe t mos e dgjoj at?! Apo si mund ta mashtroj njeriu
veten e tij dhe ta tradhtoj at?!
04. Sjelljet e prgjithshme: si butsia n bashkpunim, elja e fytyrs, fjala e bukur,

respekti dhe konsiderata. Kto jan familjariteti i ndershm dhe konform sheriatit,
pr t cilin Allahu i Madhruar ka urdhruar n Fjaln e Tij: Dhe jetoni me to n
mnyr t ndershme (brenda normave). [En Nisa: 19].
Kjo sht edhe sjellja e mir dhe prkujdesja ndaj grave, pr t ciln ka urdhruar i
Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) n fjaln e tij: Kujdesuni pr grat
dhe mbajini mir ato![4]
Kto ishin disa prej t drejtave t prbashkta mes dy bashkshortve, t cilat ata
duhet ti zbatojn ato kundrejt njri-tjetrit, duke vepruar kshtu sipas bess s fort
t prmendur n Fjaln e Allahut t Madhruar: Dhe si do tia merrni asaj prap
at (q i keni dhn), ndrkoh q ju aq shum keni hyr n njri-tjetrin, aq
shum i keni hapur gjoksin njri-tjetrit dhe n t njjtn koh ato kan marr
prej jush bes t fort e t shenjt?! [En Nisa: 21].
Si dhe duke ju bindur Allahut t Madhruar i Cili thot: Dhe mos e harroni bujarin
mes jush. Vrtet Allahu sht Gjithvzhgues pr gjithka q ju bni. [El Bekare:
237].
T drejtat e gruas mbi burrin e saj

Burri ka pr detyr q bashkshortes s tij ti prmbush t drejtat e mposhtme:
01. T jetoj dhe t sillet me t me ndershmri dhe konform normave, sepse Allahu i
Madhruar thot: Dhe jetoni me to n mnyr t ndershme (brenda normave).
[En Nisa: 19].
Ai duhet ta ushqej at kur ha edhe vet, ta vesh at kur vishet edhe vet, ta
edukoj at nse ka frik ndonj mosbindje dhe rrshqitje t saj, me at q ka
urdhruar Allahu i madhruar q t edukohen grate; duke filluar me kshillimin e saj
pa sharje e ofendime. Nse ajo nuk i bindet, ather ndahet prej saj nga shtrati, e
nse prsri nuk i bindet, ather e godet leht at, pa e goditur n fytyr dhe pa
ln shenja, pa derdhur gjak, pa hapur plag dhe pa nxjer ndonj prej gjymtyrve
nga funksioni i tyre. Allahu i Madhruar thot: Sa pr ato gra pr t cilat ju shihni
sjellje t dobt, n fillim i qortoni, pastaj mos pranoni t flini me to, dhe n fund i
rrihni ato (leht nse kjo ndikon te ato), por n qoft se ato kthehen prsri te
bindja, ather mos krkoni kundr tyre mjete (prmuese e mrzitse). Vrtet
Allahu sht kurdoher m i Larti, m i Madhi. [En Nisa: 34].
Dikush i tha t Drguarit t Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): Cila sht e

drejta e grave tona mbi ne? - Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: Ta ushqesh
at nse ha edhe vet, ta veshsh at nse vishesh vet, t mos e godassh n
fytyr dhe as ti lsh shenja (n trup) dhe t mos e braktissh at vese n shtpi
(duke u larguar nga shtrati).[5]
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thn: Vrtet q e
drejta e tyre (grave) mbi ju sht q t bni bamirsi ndaj tyre n veshje dhe n
ushqim.
Dhe thot: Besimtari nuk e urren besimtaren; edhe nse ai nuk plqen nj sjellje
t saj, plqen nj sjellje tjetr.[6]
02. Ti msoj asaj gjrat e domosdoshme pr fen e saj, nse ajo nuk i di ato, ose
ti jap lej t prezentoj tubimet e dijes q ti msoj ato. Kjo sepse nevoja e saj
pr fen e saj dhe pr pastrimin e shpirtit t saj nuk sht m e vogl se nevoja e saj
pr ngrnie e pirje. Allahu i Madhruar thot: O ju q keni besuar! Ruajeni veten
tuaj dhe familjen tuaj nga nj zjarr, lnd djegse e t cilit jan njerzit dhe
gurt! [Et Tahrim: 6].
Gruaja sht prej familjes tnde dhe ruajtja e saj nga zjarri bhet me besim dhe
pun t mir, por puna e mir duhet t paraprihet nga dija dhe njohja, q m pas t
mund t praktikohet dhe t kryhet ashtu si sht e krkuar n sheriat.
Ndrsa i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Kujdesuni pr
grat dhe mbajini mir ato, sepse ato jan robresha tek ju![7]
Dhe prej kujdesjes pr to sht q ajo t msoj at q i bn dobi asaj n fen e saj
dhe t edukohet me at q i siguron asaj qndrueshmrin dhe virtytet e larta.
03. Ta ngarkoj at me msimet e Islamit dhe edukatn e tij. Ti krkoj llogari pr
kto; ta ndaloj at nga t zhveshurit n rrug apo q t dal e zbukuruar, si dhe ta
ndaloj at nga t przierit me burra t huaj q nuk jan t afrm t saj me t cilt i
ndalohet martesa (babai, vllai, etj). Ashtu si dhe ka pr detyr (burri) q ti
siguroj asaj mbrojtje dhe kujdes t plot. T mos e lejoj at q t prishet n moral
apo fe dhe as t mos i jap rast asaj q t dal nga urdhrat e Allahut dhe t
Drguarit t Tij, apo t shthuret. Kjo sepse burri sht bariu i saj, prgjegjsi pr t
dhe i ngarkuari me ruajtjen dhe mbrojtjen e saj. Allahu i Madhruar thot: Burrat
jan mbrojtsit dhe mbajtsit e grave, sepse Allahu e ka krijuar njrn pal prej
tyre t shquhet mbi tjetrn dhe sepse ata shpenzojn nga pasurit e tyre. [En
Nisa: 34].
I Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Dhe burri sht bari n
familjen e tij dhe ai sht prgjegjs pr tufn e tij.[8]
04. T mbaj drejtsi mes saj dhe shemrs t saj nse ka. Ai duhet t mbaj drejtsi
mes tyre n ushqim, veshje, banes dhe n t fjetur n shtrat. T mos anoj n asgj
prej ktyre, apo t bj padrejtsi e zullum, sepse Allahu i Madhruar e ka ndaluar
kt gj, n Fjaln e Tij: por n qoft se keni frik se nuk jeni n gjendje q t
mbani drejtsi (mes grave), ather (mjaftohuni) vetm me nj. [En Nisa: 3].
Ndrsa i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka porositur q ato t
mbahen mir dhe ka thn: M i miri ndr ju sht ai i cili sht m i mir pr
familjen (gruan) e tij dhe un jam m i miri nga t gjith ju pr familjen time.[9]
05. T mos e prhap t fshehtn e saj dhe as t mos prmend ndonj mangsi t
saj. Sepse ai sht besniku i saj dhe ai nga i cili krkohet prkujdesja pr t dhe
mbrojtja e saj, sepse i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn:
Njeriu m i keq dhe me vend m t ult te Allahu n Ditn e Kijametit sht ai
burr i cili shkon me gruan e tij dhe ajo shkon me t (kryejn marrdhnie
intime), pastaj prhap t fshehtn e saj.[10]
T drejtat e burrit mbi gruan e tij

Gruaja ka pr detyr q kundrejt burrit t saj t ruaj kto t drejta dhe t sillet me
kto morale:
01. Ti bindet atij, jo n kundrshtim t Allahut. Allahu i Madhruar thot: E nse
ato i kthehen prsri bindjes, ather mos krkoni kundr tyre mjete (prmuese
e mrzitse). [En Nisa: 34].
Ndrsa i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Nse burri e
thrret gruan e tij pr n shtrat dhe ajo nuk i shkon e ai fle i zemruar me t, at
(grua) e mallokjn engjjt deri sa t gdhij.[11]
Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thn: Sikur t urdhroja ndoknd
q ti bnte sexhde ndokujt tjetr, do t kasha urdhruar gruan q ti bnte
sexhde burrit t saj.[12]
02. Ruajtja e nderit t burrit dhe e dlirsis s saj. Po kshtu ruajtja e pasuris s
tij, e fmijve t tij dhe e t gjitha shtjeve t shtpis s tij. Allahu i Madhruar
thot: Kshtu, grat e mira jan t bindura me iltrsi (ndaj Allahut dhe ndaj
burrave t tyre) dhe ruajn n munges t bashkshortve t tyre ato q Allahu i
ka urdhruar ti ruajn (dlirsin, ndershmrin, pasurin e burrit, etj). [En
Nisa: 34].
Ndrsa i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Ndrsa gruaja

sht baresh n shtpin e bashkshortit t saj dhe e fmijve t tij.[13]
Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thn: E drejta juaj mbi to sht q
t mos sjellin n shtratin tuaj at q urreni dhe t mos fus n shtpin tuaj at
q nuk plqeni.
03. T qndruarit n shtpin e burrit t saj. T mos dal nga shtpia e burrit t saj
vese me lejen dhe plqimin e tij, t ul shikimin e saj dhe zrin e saj. T mos e
zgjas dorn pr gjra t kqia dhe as gjuhn e saj pr fjal t ulta. T sillet mir
me t afrmit e t burrit, ashtu si vet ai, pasi q nuk mund t sillet mir me burrin e
saj, nse ajo sillet keq me prindrit apo t afrmit e tij. Allahu i Madhruar thot:
Dhe qndroni n shtpit tuaja (u drejtohet grave) dhe mos e shfaqni veten si
bnin m par n kohn e injorancs. [El Ahzab: 33].
Dhe thot: ather mos flisni me z t mbl, se mos ndonj me smundje n
zemr shtyhet nga dshira e lig, por flisni t folur t ndershm e t drejt. [El
Ahzab: 32].
Allahut nuk i plqen q e keqja t thuhet hapur faqe t gjithve, prve atij t
cilit i sht br padrejtsi. [En Nisa: 148].
Thuaju edhe besimtareve t ulin prej shikimeve t tyre (nga t vshtruarit e
gjrave t ndaluara) dhe ti mbrojn vendet e turpit, si dhe t mos i nxjerin hapur
zbukurimet e tyre prve asaj q sht e dukshme, dhe t zgjasin vello mbi
rroben e tyre (q mbulon gjith trupin nga koka deri n fund t kmbve, flokt,
qafn e gjoksin) [En Nur: 31].
Ndrsa i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Gruaja m e
mir sht ajo e cila kur sheh tek ajo, t gzon. Kur e urdhron, t bindet. Dhe
kur je n munges (n udhtim), ajo t ruan ty n veten e saj dhe n pasurin
tnde.[14]
Dhe thot: Mos i ndaloni robreshat e Allahut nga (t shkuarit n) xhamit e
Allahut dhe kur ndokujt nga ju i krkon leje gruaja e tij q t shkoj n xhami, t
mos e ndaloj at![15]
Gjithashtu, i Drguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thn: Jepuni leje
grave q t shkojn t falen natn n xhami.[16] [D.m.th: pr faljen e namazeve
farze q falen me errsir, sepse n kt koh ato nuk u shfaqen burrave dhe nuk
duken nga errsira. (Sh.P)]
______________________________________________
[1] E transmeton Tirmidhiu (1163). Shejh Albani e ka konsideruar Hasen-t mir.
[2] E transmeton Buhariu, Muslimi, etj.
[3] E transmeton Buhariu, Muslimi, etj.
[4] E transmeton Buhariu.
[5] E transmeton Ebu Daudi. Shejh Albani e ka konsideruar Hasen Sahih.
[6] E transmeton Muslimi (18).
[7] E transmeton Buhariu.
[9] E transmeton Tirmidhiu (3895), Ibn Maxheh (1977), etj. Shejh Albani e ka
konsideruar Sahih-t sakt.
[10] E transmeton Muslimi (21), Kapitulli i martess.
[11] E transmeton Muslimi (122), Kapitulli i martess.
[12] E transmeton Tirmidhiu (1159), Ebu Daudi, etj. Shejh Albani e ka konsideruar
Hasen Sahih.
[14] E transmeton Kurtubiu (5/170) dhe Taberiu (5/39).
[15] E transmeton Muslimi (30), Kapitulli i namazit.
[16] E transmeton Muslimi (139), Kapitulli i namazit.
01. Sistemi Familjar n Islam

01. Autor: Muhamed ibn Ali el Xhami
Prktheu: Unejs Shuajb Murati
Recensoi: Bledar Karaj el Albani
02. MEHRI I GRUAS PER MARTESE
02. Shkputur nga libri Fikhu Suneh
Autor: Sejjid Sabik
Prkthyer nga nj grup prkthyesish
Nxjerrja e Haditheve: Bledar Albani
03. Respektimi i Prindrve n Islam
03. Shkputur nga libri Minhaxhu el Muslim
Autor: Ebu Bekr Xhabir el Xhezairi
Prktheu: Bledar Karaj el Albani
04. Martesa n Islam
04. Autor: Dijetari i madh Muhamed ibn Salih el Uthejmin (Rahimullah)
Prktheu: Edmond Ajdini
05. T drejtat reciproke t dy Bashkshortve n Islam
05. Shkputur nga libri Minhaxhu el Muslim
Autor: Ebu Bekr Xhabir el Xhezairi
Prktheu: Bledar Karaj el Albani

Familja Në Islam PDF

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Familja Në Islam PDF

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Familja n Islam

Sistemi Familjar n Islam

Dhnia fund jets bashkshortore

Me Emrin e Allahut, t Gjithmshirshmit,

Allahu i Madhruar i drejtohet t Drguarit t Tij t ndershm, Muhamedit (sal-lAllahu

Kt gj e ka sistemuar Kurani n mnyr t prsosur, n vija t prgjithshme dhe t

Qllimet e martess n Islam

a) Ulja e shikimit nga t dyja palt:

Sigurisht q nnvlersimi i shtjes s uljes s shikimeve shpie n prishjen e moralit,

b) Ruajtja e vendeve t turpshme:

c) Mundsimi i shtimit t pasardhsve:

Kush e udhheq institucionin familjar

Prgjegjsia e gruas n familje

Islami nuk i ka br padrejtsi gruas

Dgjojm zra t shumt t urryer t cilt thrrasin se Islami i ka rrnuar t drejtat e

Gruaja gzon t njjtat t drejta civile

Liria e gruas muslimane n martes

Trashgimia e gruas n Islam

Udhtimi i gruas n Islam

Qndrimi Islamit n lidhje me zbukurimin

Qndrimi i Islamit n lidhje me punsimin e

Dhnia fund jets bashkshortore

bashkshortve t tyre, ruajn far Allahu i ka urdhruar ato t ruajn

[2] Trans. Muslimi (35), nga hadithi i Ebu Hurejres.

[11] Trans. Muslimi (440), nga hadithi i Ebi Hurejres.

[13] Trans. Muslimi (2563), nga hadithi i Ebi Hurejres.

MEHRI I GRUAS PER MARTESE

Mehri (Dhurata e kurors)

Juriprudenca islame nuk ka prcaktuar kufinj minimal ose maksimal pr vlern e

Transmetohet se njri ndr banort m t njohur t Medines, Sejid Bin Musejebi e ka

Mospreferimi i teprimit n rritjen e

Feja islame i ka kushtuar rndsi q ti jap mundsin pr tu martuar dhe pr t

Prshpejtimi i pagimit t mehrit dhe

Ku e ke mburojn tnde? Ather Aliu i dha asaj mburojn e tij.[16]

Ibn Mundhiri ka thn: T gjith dijetart q dim kan rn dakord se gruaja ka

Kur obligohet dhnia e mehrit t

Obligimi i dhnies s mehrit t

Martesa pa prmendjen e mehrit

e Allahut, prandaj ai sht i pavlefshm. Prkundrazi, Allahu (Xheleshanuhu) prmend

Obligimi i dhnies s mehrit mesatar pas

Domosdoshmria e kompensimit t mehrit

Rritja e vlers s mehrit pas nnshkrimit

Mehri i mbajtur sekret dhe mehri i

Disa dijetar t tjer mendojn se gjykatsi duhet t marr n konsiderat vlern e

Nesaiu trensmeton se Aliu (radijAll-llahu anhu) ka thn: Profeti (sal-lAllahu 'alejhi

[1] Kuran: En Nisa 4

[2] Kuran: En Nisa 20-21

[3] Kuran: En Nisa 34

* Izari sht nj lloj rrobe me t ciln mbulohet gjysma e poshtme e trupit.

[5] Buhariu: 5087, 5871, Kapitulli i martess dhe Kapitulli i veshmbathjeve,

[6] Muslimi 3473.

[7] Transmetim i dobt. Sunenu Ebi Daud 2112.

[8] Hadith Sahih. Sunenu en Nesai 3341.

[9] Kuran: En Nisa 20

[10] Ether Daif Munker (i dobt dhe i papranueshm n domethnie). Irvaul

[11] Njsi mase e barabart me 28.35 gram. (Shnim i prkthyesit).

[12] Kuran: En Nisa 20

[13] Transmetim i dobt. Irvaul Galil 6/347-348.

[18] Buhariu Kapitulli i agjrimit dhe Kapitulli i edukats, Tirmidhiu 2413.

[19] Kuran: En Nisa 20-21

[22] Kuran: El Bekare 237

[23] Ether Sahih i sakt. Shejh Albani e ka prmendur n Es Silsiletu ed Daife

[24] Hadith Daif i dobt. Sunenu Ebi Daud 2131.