Resumo

gramatical

resumo gramatical
Procesos de formacin de palabras
Derivacin
A derivacin consiste na creacin de novas palabras a travs
da colocacin de afixos nunha base. Pode ser por prefixacin
(cando o afixo se coloca antes da raz) ou por sufixacin (cando o afixo se coloca detrs da raz). Estes afixos denomnanse, respectivamente, prefixo e sufixo.

ATENCIN

Prefixacin
Os prefixos poden pasarlles s bases os mis variados significados. Xeralmente a nova palabra pertence mesma clase
gramatical da base. Os mis frecuentes son os seguintes:

Nalgns casos, a raz do verbo sofre cambios:

disolver/a disolucin
pedir/a peticin
inscribir/a inscricin
elixir/a eleccin

negacin, carencia, privacin, ausencia: indecisin, incapaz, incumprir, amoral disimetra, deformar...
simultaneidade, compaa, unin: coautora, coexistente,
sincronizar...
contrariedade, oposicin: contraataque, contradicir, reaccionar, antinatural...
(movemento para) fra de: excomun, exclamar...
exterioridade, intensidade elevada: extraversin, extrafino...
por riba de, superioridade, intensidade elevada: hipermercado, hipersensible, sobrevoo, sobrepoer...
posicin intermedia, participacin conxunta: interlingua,
interurbano...
posterioridade: posparto, posverbal, posdatar...
anterioridade: preescolar, predicir...
repeticin: reconto, readaptable, refacer...
posicin inferior ou secundaria: subclase, subtitular...
Sufixacin
o proceso mis comn de formacin de palabras e, ao
contrario da prefixacin, a palabra creada por este modo
pode ter unha categora gramatical distinta da que lle serviu
de base. Os sufixos mis frecuentes son:
Substantivos e adxectivos derivados de verbos
-ado/-ada/-ido/-ida: aglomerado, partida, sada, resultado,
chamada...
-axe: reciclaxe, hospedaxe, almacenaxe, aterraxe, abordaxe,
drenaxe...
-ble: abarcable, apetecible, adquirible...
-cin/-ccin/-sin/-zn/-in: elaboracin, actuacin, reducin, redaccin, revisin, doazn, opinin...
-deiro/a: duradeiro, sabedeiro, faladeiro, regadeira, fiadeiro
-doiro/a: pagadoiro, abrigadoiro, sumidoiro, apartadoiro,
vertedoiro
-dor/-dora: falador, vendedor, cumpridor, secadora, produtora, abridor
-dura/-tura: roedura, mordedura, cocedura, apertura
-ivo/a: consultivo, impulsivo, abusivo...
-mento: nomeamento, ofrecemento, impedimento...
-ncia/-nza: militancia, asistencia, doenza...
-n/-ona: abusn, respondn, chorn, durmin...
-or/ora: revisor, clamor, fervor, delator...
-tivo/a: narrativo, cualificativo, negativo, estimativa, tentativa
-torio/a: satisfactorio, circulatorio, reformatorio, dormitorio
-tura: lexislatura, abreviatura
-ura: fervura, untura...

130

cento trinta

Os substantivos terminados cos sufixos -axe,

-cin/-ccin/-sin/-zn/-in, -ez/-eza, -idade/
-edade, -ura, dura/-tura e -uxe son femininos:
a hospedaxe, a seccin, a doazn, a timidez,
a acuosidade, a dozura, a lanuxe...

Substantivos e adxectivos derivados doutros

substantivos e adxectivos
-al/-ar: floral, fenomenal, xenial, mortal, bestial, espectacular...
-n/-, -ana: livin, alden, compostel, ourens...
-ario/a, -itario/a: utilitario, falsario...
-axe: follaxe, ancoraxe, bandidaxe, linguaxe, plumaxe, estiaxe, barcaxe, equipaxe...
-eiro/a: careiro, neneiro, obreiro, pasteleiro, pataqueiro,
agasalleiro, aduaneiro...
-ara (-era): tolara, librara, reloxara, cafetara, bruxara,
bichara...
-s/-esa: burgus, xapons, francs, vigus...
-ez/-eza: riqueza, beleza, natureza, acidez, timidez, altivez...
-idade/-edade: acridade, abortividade, acuosidade, notoriedade...
-ivo/a: altivo, festivo, instintivo...
-a: mellora, alegra, burguesa, valenta, reitora...
-ismo: individualismo, culturismo, absentismo, xornalismo,
africanismo...
-ista: accionista, abolicionista, trapecista, especialista, artista...
-on/-ona: solteirn, cabezn, narign, barracn, cun, abanen...
-oso/-osa: custoso, perigoso, carioso, bondadoso, poderoso, desexoso...
-udo/-uda: rabudo, cabezudo, orelludo, forzudo, veludo...
-ume: agrume, arume, cerume...
-ura: negrura, dozura, brandura, espesura, candidatura,
amargura...
-uxe: ferruxe, peluxe, lanuxe...

ATENCIN
Anda que a norma prefira -ara, o sufixo -era
tamn correcto e moi frecuente en galego:
tolera, librera, reloxera etc. Ademais, hai
palabras, como batera e galantera, que non
admiten o sufixo -ara.

resumo gramatical
Verbos a partir de adxectivos e substantivos
-ear: mornear, fermosear, tolear, escasear, barbear, follear,
varear,...
-ecer: madurecer, palidecer, favorecer...
-exar: branquexar, clarexar, negrexar, festexar, formiguexar,
pestanexar, lagrimexar...
-ificar: clarificar, amplificar, certificar, exemplificar, pacificar...
-itar: capacitar, debilitar, habilitar, levitar, felicitar...
-izar: contabilizar, europeizar, paganizar, socializar, caricaturizar, aromatizar, sintetizar...
Composicin
As palabras formadas por composicin teen mis dun radical ou palabra como base, que poden ser de distintas clases
gramaticais (substantivos, verbos, adxectivos, preposicin,
conxuncin...). As palabras que constiten un composto
forman xuntas unha unidade sintctica e lxica, cun nico
significado. As, a orde na que se dispoen fixa. Tampouco
se poden substitur nin suprimir estes elementos, nin intercalarse outros entre eles. As palabras compostas poden ser
grficas (cando os elementos se funden nunha soa palabra)
ou sintagmticos (cando presenta das ou mis palabras separadas). Algns exemplos dos tipos de combinacins mis
frecuentes son os seguintes:
Compostos grficos
vagalume = vagar (verbo) + lume (subst.)
cabodano = cabo (subst.) + de (prep.) + ano (subst.)
malnacido = mal (adv.) + nacido (adx.)
medioda = medio (num.) + da (subst.)
bocanoite = boca (subst.) + noite (subst.)

Compostos sintagmticos
sala de estar = sala (subst.) + de (prep.) + estar (verbo)
porco bravo = porco (substantivo) + bravo (adxectivo)
arco da vella = arco (subst.) + da (prep.+ art.) + vella
(subst.)
capitn xeneral = capitn (subst.) + xeneral (subst.)
paso a nivel = paso (subst.) + a (prep.) + nivel (subst.)

Xnero
En galego s hai dous xneros: masculino e feminino. En xeral, son masculinos os substantivos rematados en -o e femininos os rematados en -a, pero hai excepcins: o fantasma,
a moto, o diadema, a tribo etc.
Os substantivos que terminan en -ista ou -e teen a mesma
forma para o masculino e o feminino: o/a artista, o/a dentista, o/a estudante, o/a cantante, o/a intrprete etc.
Os adxectivos que rematan en -ista, -e ou -z tamn teen a
mesma forma para os dous xneros: optimista, individualista, intelixente, alegre, feliz, capaz, perspicaz etc.
Son masculinos: os nomes das letras (o xe, o hache); os
substantivos de orixe grega terminados en -ema e -oma (o
problema, o cromosoma); os nomes que acaban en -me
(o acedume, o abdome... ags a servidume, a mansedume, a negrume e a pesadume) e os nomes das rbores
froiteiras cando a froita que dan masculina (o plataneiro,
o marmeleiro... ags a figueira).

Son femininos: os nomes acabados en -axe (a mensaxe, a

viaxe, a equipaxe... ags o traxe, o paxe, o garaxe) e os
nomes das rbores froiteiras cando a froita que dan feminina (a maceira, a laranxeira... ags o castieiro).
Formacin do feminino
En xeral, frmase o feminino dos substantivos e adxectivos
cambiando o -o final por un -a ou engadindo un -a s terminacins -r, -n, -z (no caso de substantivos) e vogal tnica:
alto/alta, traballador/traballadora, bailarn/bailarina,
rapaz/rapaza, xuz/xuza, nu/na, cru/cra etc.
Os substantivos e adxectivos rematados en -n forman o
feminino en - (curmn/curm, irmn/irm, composteln/
compostel, cataln/catal, cidadn/cidad, san/sa, trun/tru); ou en -ana (folgazn/folgazana, larpn/larpana,
paspn/paspana, papn/papana etc.).
Os rematados en -s fano en -esa: fregus/freguesa, vigus/viguesa, chins/chinesa; ags corts, que invariable.
Dos substantivos rematados en -n, algns fan o feminino
en -oa, pero tamn poden presentar outras formas: anglosaxn/anglosaxoa, len/leoa, patrn/patroa, ladrn/ladroa ou ladra etc.; e algns substantivos e adxectivos fano
en -ona: lambn/lambona, chorn/chorona, papaleisn/
papaleisona, pasmn/pasmona etc.
Os adxectivos xentilicios rematados en vogal tnica presentan
a mesma forma para o masculino e o feminino: o/a marroqu, o/a somal, o/a israel, o/a hind etc.
Formas especiais de xnero
Hai palabras cuxas formas de feminino son moi peculiares:
heroe/herona, tsar/tsarina, sacerdote/sacerdotisa,
profeta/profetisa, poeta/poetisa, xudeu/xuda, rei/raa,
galo/galia, prncipe/princesa, abade/abadesa, barn/
baronesa, actor/actriz, emperador/emperatriz.
Asemade, hai casos nos que o cambio de xnero implica un
cambio de significado, anda que algunhas veces moi sutil: o
ro/a ra, o bolso/a bolsa, o prato/a prata, o pozo/a poza, o
caldeiro/a caldeira, o horto/a horta, o leiro/a leira, o saco/
a saca, o manto/a manta, o coitelo/a coitela, o peto/a
peta etc.

Nmero: regras de formacin

do plural

Palabras rematadas en vogal, ditongo ou -n, engdeselles

-s: cadeira/cadeiras, marroqu/marroqus, xersei/xerseis, limn/limns etc.
Palabras rematadas en -r e -z: engdelles -es: muller/
mulleres, fogar/fogares etc. No caso de -z, este cmbiase por -c antes de facer o plural: vez/veces, luz/luces,
capaz/capaces etc.
Palabras agudas rematadas en -s: forman o plural engadindo -s: deus/deuses, autobs/autobuses etc.
Palabras rematadas en -s ou -x, ben sexa grave, esdrxula ou
que formen grupo consonntico, permanecen invariables
hora de formar o plural: mrcores, lapis, lux, unisex, luns...
Palabras rematadas en -l: se son graves ou monosilbicas,
forman o plural engadindo -es: sol/soles, difcil/difciles,
tnel/tneles etc. Se son agudas, con mis dunha slaba,
forman o plural substitundo o -l por -is: papel/papeis,
espaol/espaois, civil/civs, caracol/caracois etc.

cento trinta e unha

131

resumo gramatical
Casos especiais de flexin de nmero
Hai palabras non patrimoniais, xeralmente denominadas
estranxeirismos ou cultismos, que presentan a formacin do
plural dun modo particular.
A algunhas palabras estranxeiras, cuxa grafa pode estar ou
non adaptada ao galego, engdelles -s para formar o plural:
club/clubs, pub/pubs, clip/clips, robot/robots, lbum/lbums, rcord/rcords etc.
Noutras, recocese a forma de plural polos determinantes
que as acompaan: o land rover/os land rover, o kleenex/
os kleenex etc.
O plural nas palabras compostas
Nos compostos grficos, que forman unha soa palabra, a
flexin de plural s se fai no ltimo elemento: socioeconmico/socioeconmicos, cartafol/cartafoles, mapamundi/mapamundis, pasatempo/pasatempos, lavalouza/lavalouzas,
beirarra/beirarras, benvida/benvidas, benfalado/benfalados, branquiazul/branquiazuis, quefacer/quefaceres etc.

ATENCIN
Algunhas palabras compostas presentan unha nica
forma (co segundo elemento en plural): tirapedras,
altibaixos, limpabotas, trabalinguas, abrelatas,
gardarros etc. Nestes casos, s sabemos se estn
no singular ou no plural polo contexto, ou polos determinantes que as acompaan: o paraugas/os paraugas, o portafolios/os portafolios, o microondas/os
microondas etc.

Nos compostos sintagmticos formados por substantivo

+ substantivo, onde o segundo elemento funciona como
un modificador do primeiro, s recibe flexin de nmero o
primeiro elemento: home araa/homes araa, neno prodixio/nenos prodixio, palabra clave/palabras clave, caf
teatro/cafs teatro, porco espio/porcos espio, moble
bar/mobles bar etc.
Tamn s flexiona o primeiro elemento dos compostos sintagmticos que teen un nexo entre as das bases: sala de estar/salas de estar, ferro de pasar/ferros de pasar, paso a
nivel/pasos a nivel, mesa de levante/mesas de levante etc.
Nas palabras que se escriben con guins, s recibe flexin
de plural o segundo elemento: non-fumador/non-fumadores, poltico-econmica/poltico-econmicas, manacodepresivo/manaco-depresivos etc.
Nos compostos sintagmticos formados por substantivo +
adxectivo, as das bases fan a flexin de plural: garda civil/
gardas civs, porco bravo/porcos bravos, pomba torcaza/
pombas torcaces, p dereito/ps dereitos etc.

ATENCIN
A palabra que vai en plural faino segundo a regra de
formacin do plural que pertence: ra/ras, fol,
foles, facer/faceres, civil/civs etc.

132

cento trinta e das

Outros casos especiais na flexin de nmero

Hai palabras non patrimoniais que presentan a formacin do
plural dun modo particular.
Aos estranxeirismos, palabras doutros idiomas que, a pesar
do frecuente emprego, manteen a sa forma orixinal, engadmoslles -s: club/clubs, pub/pubs, clip/clips, robot/robots, croissant/croissants etc. O mesmo ocorre cos poucos cultismos que se conservan na lingua: lbum/lbums,
rquiem/rquiem, tndem/tndems etc.
As marcas non se deben pluralizar, xa que son nomes propios. Algunhas pasaron a designar obxectos comns e fan
a flexin de nmero a travs dos determinantes que as
acompaan: o land rover/os land rover, o kleenex/os
kleenex etc.
Sobre as siglas, cmpre indicar que estas tampouco se pluralizan. Non obstante, atpanse na lingua algunhas siglas
cuxo emprego est moi sistematizado, de xeito que se comportan como palabras comns, presentando incluso algunha
transformacin morfolxica (como o acento grfico). Todas
elas se escriben en letras minsculas e admiten a flexin
de plural, segundo as regras para as palabras patrimoniais:
peme/peme, ovni/ovnis, lser/lseres, radar/radares etc.
Hai tamn casos nos que a formacin do plural deste tipo
de siglas presenta opinins encontradas, como o que
ocorre, por exemplo, con CD e DVD: cd/cds, o/os CD,
ced/ceds.

Acentuacin
De acordo coa posicin da slaba tnica, as palabras que
teen mis dunha slaba clasifcanse en agudas, graves e
esdrxulas e a sa acentuacin faise da seguinte forma:
Agudas: son as palabras nas que a slaba tnica a ltima. Levan acento grfico, chamado acento agudo, cando
rematan en vogal, vogal + n, vogal + s e vogal + ns:
ma, pat, refn, francs, compostelns...
Graves: son palabras nas que a slaba tnica a penltima. Levan acento cando rematan en consoante que non
sexa -n ou -s ou en grupo consonntico distinto de -ns:
difcil, lbum, carcter, trax...
Esdrxulas: son palabras nas que a slaba tnica a
antepenltima; sempre levan acento: mdico, bgoa,
cnxuxe, vido, slaba...
Outras regras de acentuacin
Os estranxeirismos mis correntes en galego seguen as
devanditas regras de acentuacin: popurr, xamps, accsit, cmping, prkinson, crdigan etc.
Os monoslabos non se acentan, ags nos casos do
acento diacrtico: da, das (contraccin preposicin + artigo)/d, ds (formas do presente indicativo do verbo dar);
pe (nome da letra)/p (parte do corpo) etc.
Cando un verbo leva pronomes complemento ou a segunda forma do artigo, o conxunto que forman considrase
unha nica palabra para fins de acentuacin: vmolos no
parque, fixmo-la cea, deixullelos aos fillos...
Acentanse as vogais i, u tnicas, se estas van precedidas
ou seguidas doutra vogal, para indicar que forman parte
de slabas distintas: rudo, sade, or, incle, da...

resumo gramatical
ATENCIN
En galego NON se acentan:
Os monoslabos, salvo nos casos que leven
acento diacrtico ou diferencial: son, voz, po,
nu, cru...
As palabras agudas rematadas en ditongo
decrecente, seguidas ou non de s: falou,
cantei, metais, aneis, anzois...
Os adverbios en -mente: tranquilamente,
rapidamente, facilmente, habilmente...
Os interrogativos e exclamativos: Que queres?
Cantos somos? Que sorpresa!

Principais casos de acentuacin diacrtica

ou diferencial
(a prep. + a artigo)
bla (esfera)
c (ca + a)
c (ca + o)
cmpre ( mester)
d (pres. e imp. de dar)
d (compaixn)
(pres. de ser)
fra (adv.)
m (run)
mis (adv. e. pron.)
n (subst.)
ns (pron. tnico; pl. de n)
(a + o)
so (do corpo)
p (parte do corpo)
pr (poer)
prsa (apuro)
s (sede eclesistica; imp.
de ser)
s (adv. e adx.)
t (infusin)
vn (pres. de vir)
vs (pres. de vir)
vs (pron. tnico)

a (artigo; pron.; prep.)

bola (peza de pan)
ca (conx.)
co (con + o)
compre (merque)
da (de + a)
do (de + o)
e (conx.)
fora (antepret. de ser e ir)
ma (me + a)
mais (conx.)
no (en + o)
nos (en+ os; pron. tono)
o (artigo; pron.)
oso (animal)
pe (letra)
por (prep.)
presa (prendida; presada)
se (conx.; pron.)
so (prep.)
te (pron.; letra)
ven (pres. de ver; imp. de vir)
ves (pres. de ver)
vos (pron. tono)

Pronomes persoais
A forma dos pronomes persoais cambia segundo a sa funcin na oracin.
Suxeito
eu
ti
vostede
el/ela
ns
vs
vostedes
eles/elas

COD
me
te
o/a
o/a
nos
vos
os/as
os/as

COI
min
che
lle
lle
nos
vos
lles
lles

Reflexivo
me
te
se
se
nos
vos
se
se

Con preposicin
min (comigo)
ti (contigo)
vostede (consigo)
el/ela, si (consigo)
ns (connosco)
vs (convosco)
vostedes (consigo)
eles/elas, si (consigo)

Os pronomes suxeito emprganse para resaltar a persoa por

oposicin a outras ou cando a sa elisin pode levar a algunha confusin.

Vs estudades Dereito, non?

Ela si, pero eu estou en cuarto de Bioloxa.
Coas preposicins ags, ata, entre, excepto, fra, incluso,
menos, salvo e segundo sanse os pronomes suxeito.
Segundo ela, todos estabamos convocados reunin.
Entre ti e eu terminaremos o traballo esta tarde.
A forma o, ademais de complemento directo (CD) masculino
singular, pode substitur partes enteiras dun texto ou predicativos dos verbos ser, estar e parecer.
Administrar unha casa non tan difcil.
Si que o !
Est enfadada Mara?
Non, non o est. que un pouco seria.
Suso parece moi boa persoa, non?
Pois a verdade que non o .
Ao final, aprobaches os exames?
Anda non o sei porque as notas s saen para a semana.
A serie de pronomes reflexivos ten varios empregos.
Cando o suxeito e o complemento directo coinciden:
Paula estase mirando no espello todo o da.
Con suxeitos inanimados o uso dos reflexivos indica moitas
veces a ausencia dun suxeito animado coecido.
A porta pechouse de golpe e deume un tremendo susto.
Mira como se mollou o coche durante a noite.
Tamn se utilizan, nas formas de plural, coas accins recprocas.
Malia as sas diferenzas, Ana e Suso qurense
moito.(ela a el e el a ela)
Os dous condutores baixaron dos coches e comezaron a
insultarse. (un ao outro)
Pronomes en construcins valorativas
En galego moitos verbos combnanse cos pronomes de CI en
construcins cuxo suxeito o que provoca o sentimento ou a
valoracin (subliado nos exemplos). Igual que pasa co pronome suxeito, se queremos marcar o contraste con outras
persoas ou evitar a ambigidade, usamos tamn as formas
cos pronomes tnicos a min, a ti, a vostede, a el/ela, a
ns, a vs, a vostedes, a eles/elas.
Molstame que non me digas a verdade.
Fascnanche os espectculos en vivo, verdade?
A vostede intersalle a arte?
A Elisa os avins danlle pnico, pero a min non.
Horrorzannos os grandes almacns.
A vs non vos molesta este barullo?
A vostedes apeteceralles descansar un pouco, non?
A elas non lles importa esperar que cheguemos tarde.
Contraccins dos pronomes CI e CD
CI

CD

me
che
lle
nos
vos
lles

o
a
os
as

CONTRACCINS
mo, ma, mos, mas
cho, cha, chos, chas
llo, lla, llos, llas
nolo, nola, nolos, nolas
volo, vola, volos, volas
llelo, llela, llelos, llelas

cento trinta e tres

133

resumo gramatical
Posicin dos pronomes obxeto
Por regra xeral, a orde de colocacin dos pronomes tonos
: verbo + CI + CD. Os pronomes colcanse sempre despois do verbo e unidos a el.
Truxome todo o que lle pedira.
Non obstante, hai determinados contextos nos que o pronome se coloca diante do verbo e separado deste.
Despois de palabras que marcan subordinacin (que,
anda que, sempre que, xa que, posto que, se...):
Dixo que me deixara todos os apuntamentos.
Dixoche a moto se me fas este traballo.
Despois de adverbios ou expresins que indican negacin
(non, nunca, xamais, tampouco...) e dbida (quizais,
talvez, seica, disque):
Nunca o vin por esta zona.
Xamais che dir a verdade.
Seica lle deron un premio de poesa.
Despois dalgns outros adverbios (xa, anda, mentres,
tamn, sempre, ben, mal, s, axia, logo, mis, menos, aqu, a, al...):
Sempre me ducho pola noite.
Queras este libro? Pois aqu o tes.
Xa lle dixen que non dispoo deste material.
Despois dalgns pronomes indefinidos (algo, nada, ningun, algun, calquera, mesmo, bastante...):
Ningun me deu a resposta correcta.
Algo me di que isto non est ben.
Despois de interrogativos (que, por que, como, quen,
onde, cando, canto, como...), exclamativos (que, como,
canto...), ou frases desiderativas:
Quen che dixo esta barbaridade?
Cando lle daremos o regalo?
Canto me alegro por ti!
Deus me valla!
Hai casos nos que a posicin do pronome variable:
Diante de preposicins, o pronome pode ir despois da
preposicin ou despois do verbo:
Os profesores temos o compromiso de lles axudar aos
alumnos./Os profesores temos o compromiso de axudarlles aos alumnos.
Nas perfrases verbais os pronomes poden colocarse despois do verbo principal, despois da conxuncin ou preposicin que forma parte da perfrase ou detrs do infinitivo:
Tesme que facer un favor.
Tes que me facer un favor.
Tes que facerme un favor.
Estiven chamndote toda a ma.
Estvente chamando toda a ma.
Nas perfrases de participio, o pronome s se coloca despois do verbo auxiliar (ou conxugado), ags nos casos de
excepcins mencionados anteriormente:
Too visitado al algunhas veces.
Non che dou feito isto ata ma.

134

cento trinta e catro

Cuantificadores
Cuantificadores + substantivos non contables
demasiado sal/demasiada comida
moito sal/moita comida
bastante sal/comida
un pouco de sal/comida*
pouco sal/pouca comida*
nada de sal/comida
* Con un pouco (de) enunciamos a existencia de algo; con pouco
subliamos a sa escaseza.
Queda caf?
Si, anda hai un pouco na despensa.
Queda pouco caf. Temos que ir mercar mis.

Cuantificadores + substantivos contables

demasiados coches/demasiadas horas
moitos coches/moitas horas
bastantes coches/horas
algn coche/algunha hora
algns coches/algunhas horas
ningn coche/ ningunha hora
ningns coches/ningunhas horas

Marta sempre leva moitas xoias.

Necesitamos algns libros novos.
Non teo ningn DVD desta banda.
Cuantificadores + adxectivo
demasiado alegre/alegres
moi alto/alta/altos/altas
bastante tmido/tmida/tmidos/tmidas
un pouco caro/cara/caros/caras
pouco atraente/atraentes
nada simptico/simptica/simpticos/simpticas

Esa casa demasiado grande.

Breixo moi alto.
A mia curm bastante tmida.
Este chapeu un pouco caro, non che parece?
O home dela non nada simptico.
Verbo + cuantificadores
traballa
traballa
traballa
traballa
traballa
non traballa

demasiado
moito
bastante
un pouco
pouco
nada

Comes demasiado.
Augusto fala moito.
A mia filla non fai nada.

resumo gramatical
RECORDA
Demasiado sase para expresar un exceso,
polo que ten sempre un matiz negativo.
Esta casa demasiado vella.
Non me gusta ese rapaz: fala demasiado.
Utilizamos un pouco diante de adxectivos que
expresan calidades negativas. Cos que expresan
calidades positivas, podemos empregar pouco,
co sentido de non suficiente.
Este dicionario un pouco caro, non?
Si, ademais moi pouco prctico.

debaixo do moble

sobre o moble
enriba do moble

detrs do moble

diante do moble

en fronte do moble

ao lado do moble

dentro do moble

fra do moble

Preposicins e locucins
preposicionais/adverbiais
Referencias espaciais
a: destino, distancia.

ante: diante de
ata/at/deica: punto de
chegada. (deica precisa o
punto de partida = de aqu/al).
baixo: posicin inferior.
contra: contacto; direccin
contraria.
de: procedencia (lonxe/preto
de)
dende/desde: punto de
partida.
en: localizacin, medio de
transporte.
entre: localizacin no medio
de das ou mis cousas.
onda: proximidade; o mesmo
lugar.

para: direccin.
por: movemento dentro ou a
travs do espazo.

sobre: localizacin nun

espazo superior.
tras: detrs de, mis al de.
xunta: ao lado de, preto de.

Imos a Rianxo.
Allariz est a dez
quilmetros.
Atopmonos ante o Palacio
Real.
Camiamos ata/at a
entrada da catedral.
Imos deica Santiago.
Coloca as botellas baixo a
mesa.
Apoiouse contra a parede
para evitar a cada.
a contra o vento.
Somos de Celanova.
Barrantes est preto de
Vilanova de Arousa.
Veu andando dende o
centro.
Ribadeo est en Lugo.
Iremos en tren.
Encontrei unha postal entre
os meus libros.
O saln de peiteados est
onda a parada de autobs.
Foi onda as fillas e anda
non volveu.
Marchou para Suza cando
era moi novo.
Gstame pasear por esta
alameda.
O ladrn entrou por un
burato no teito.
Estenda a masa sobre unha
superficie fra.
A sa aldea est tras aquela
montaa.
Deixei a carteira xunta o
ordenador.

Referencias tamporais
a + hora.

Levntome s oito.

ata + punto lmite no tempo.

Esprote ata as cinco.

antes/despois de

Sempre chamo a mia nai

antes de deitarme.

contra + hora imprecisa.

Din que chegan contra o

medioda.

de + da/noite.
de + inicio a + fin.

Prefiro descansar de da e
estudar de noite.
Traballamos das* 9.00 s
15.00 h.

desde/dende + punto no
tempo.

Non vexo a Xavier dende o

inverno pasado.

durante + tempo que dura

ou no que transcorre algo.

Durante o curso acadmico

case non vn por aqu.

en + mes/estacin/ano.

O aniversario dela en xullo.

entre + dous puntos de

referencia temporal que
determinan un intervalo.

Estarei na casa entre as

das e as sete da tarde.

para + tempo exacto ou

aproximado; duracin.

Para Nadal xa estaremos de

volta.
Temos conversa para toda a
tarde.

por + parte do da.

Nunca traballo pola**

tarde.

sobre + hora aproximada.

Chegou sobre as das da

madrugada.

cento trinta e cinco

135

resumo gramatical
Outros usos
A
Modo: filete prancha, linguado ao forno, fun a cabalo.
AGS/EXCEPTO/FRA/MENOS/SALVO
Exclusin: Todos xa tiamos algunha nocin do tema, ags
esa parella.
ANTE
En presenza de: Ante tantas dificultades decidiu regresar ao
seu pas.
BAIXO
Influencia ou dependencia: Non lle fagas caso porque est
baixo os efectos do alcohol.
CANDA
Coincidencia temporal e compaa: Iremos canda os outros
rapaces.
CON
Compaa: Fun ao cine con Mauricio.
Acompaamento: Polo con patacas.
Instrumento: Cortei as fichas con aquelas tesoiras.
Compoentes: unha casa con moitos cuartos, unha cadeira
con repousabrazos.
Modo: breo con coidado.
CONTRA
En oposicin a: Non faremos nada contra a sa vontade.
DE
Material: un abrigo de la.
Xnero, especie: un libro de xeografa, un lbum de fotos.
Pertenza ou posesin: Esta a casa de Adolfo.
Finalidade/utilidade: mquina de escribir.
Causa: Chorou de susto.
Modo: Fxoo de malas maneiras.
ENTRE
Cooperacin: Entre todos acabaremos todo antes do previsto.
Relacin ou comparacin: Non atopo ningunha diferenza entre
un e outro.
PARA/POR
Para + finalidade: Necesito dieiro para o alugamento deste
mes.
Para + destinatario: Este paquete para o teu irmn.
Por + causa: Viaxa moito polo seu traballo.
SEGUNDO
Concordancia, opinin: Segundo as leis, isto un delito.
Simultaneidade: Segundo escoita a gravacin, anota no
caderno os puntos mis interesantes.
SEN
Ausencia: Eu prefiro o caf sen azucre.
SOBRE
Tema: Estiven nunha mesa redonda sobre a situacin dos
minusvlidos.
Valoracin aproximada: O cativo tera sobre catro anos.

Indefinidos
Son palabras que expresan conceptos como cantidade, intensidade, identidade, existencia ou distribucin dun xeito vago e
impreciso.
Os indefinidos son invariables cando s teen unha forma:
algun, ningun, algo, nada, cada, cadaqun, calquera,
demais etc.; e variables cando admiten flexin de xnero

136

cento trinta e seis

e/ou nmero: todo/toda/todos/todas; outro/outra/outros/

outras; certo/certa/certos/certas; un/unha/uns/unhas;
algn/algunha/algns/algunhas; ningn/ningunha/ningns/
ningunhas; pouco/pouca/poucos/poucas; demasiado/demasiada/demasiados/demasiadas; abondo/abonda/abondos/abondas; varios/varias; tal/tales; ambos/ambas etc.
Poden funcionar como pronomes, cando substiten o substantivo, ou como adxectivos, cando o modifican.
Se chama algun, dgalle que volvo axia. (= pronome)
Podes deixarme calquera libro de poesa? (= adxectivo)
Contraccins
O indefinido un ( e as sas variantes), cando acta como adxectivo, presenta as mesmas contraccins ca o artigo indeterminado: dun, dunha, duns, dunhas; nun, nunha, nuns, nunhas;
cun, cunha, cuns, cunhas. Non obstante, no seu emprego
pronominal, contrae con de e en, pero non coa preposicin con.
Cunhas reclamacins estamos de acordo, con outras non.
(= adxectivo)
Cada fin de semana sae con unha, non quere volver namorarse.(= pronome)
Asemade, ambos contrae coa preposicin entre, formando
entrambos e entrambas.
Os indefinidos algn e outro (e as sas variantes) contraen
coas preposicins de e en, da seguinte maneira:
algn
de
en

dalgn, dalgunha dalgns,

dalgunhas
nalgn, nalgunha nalgns,
nalgunhas

outro
doutro, doutra doutros,
doutras
noutro, noutra
noutros, noutras

Conectores e organizadores
do discurso
Informar sobre causas e razns
Porque + oracin
Foi vivir a Inglaterra porque a sa parella de al.
Por + substantivo/infinitivo
Este director recibiu moitos premios polas sas obras.
Nos meus tempos, castigbannos por non facer os deberes.
Como + oracin
Como ningun me avisou, non souben que Carlos faca unha
festa para celebrar o seu ascenso.
Debido a + substantivo/Debido a que + oracin
Debido a un error informtico, as actividades nas oficinas de
Facenda estiveron paralizadas durante das horas.
As compaas telefnicas estn baixando as sas tarifas,
debido a que a competencia cada vez maior.
A causa de/Por causa de/Por mor de + substantivo
Moitos animais sufriron mutacins a/por causa da
contaminacin.
Por mor das clases do fillo, non poden viaxar fra do perodo
de vacacins escolares.

resumo gramatical
Se a causa presenta efectos positivos:
Grazas a substantivo/Grazas a que + oracin
A calidade de vida de moita xente pode verse mellorada
grazas prctica habitual dalgn deporte.
Non quedaban entradas para o concerto, pero puidemos entrar grazas a que Ana coeca o rapaz da portara.

Se a causa presenta efectos negativos:

Por culpa/mor de + substantivo/Por culpa/mor de que +
oracin
As discogrficas afirman que os seus beneficios diminuron por
culpa/mor da piratara.
Chegamos moi tarde reunin por culpa/mor de que haba
retencins na estrada.

Retomar causas coecidas

Cando unha causa unha informacin coecida polos interlocutores, adoitamos expresala antes da consecuencia cos
conectores como, ao + infinitivo, dado que, xa que, posto que.
Como
O uso de como obriga normalmente a colocar a causa antes
da consecuencia.
Como aos nenos non lles gusta nada a praia, normalmente imos de vacacins montaa.

ATENCIN
Na lingua oral, frecuente engadir a causa de algo
con como despois dunha informacin. Neste caso,
a entoacin da oracin causal queda en suspenso.
Ui! Non reservei cuarto para ti. Como non saba
que as vir...
Cando como introduce unha oracin cun verbo en
subxuntivo, esta ten un valor condicional (a mido
cun matiz de ameaza).
Como me volvas levantar a voz, xroche que
marcho.

Construcins enfticas con valor causal/consecutivo

Cando a causa se asocia intensidade de algo, dispomos de
varios recursos para expresala.
Tan + adxectivo + que
A proposta era tan absurda que todo o comit a rexeitou
de seguida.
Tanto/a/os/as + substantivo + que
Cando xubilei, tia tanto tempo libre que non saba que
facer.
Preparei tantas xudas que seguro que sobra unha chea.
Tiven tantos bos profesores na carreira que non poda
dicirche cal era o mellor.
Poen tantas series na televisin que xa non sabes cal
seguir.
Verbo + tanto + que
Habitueime tanto a vivir s que non sei se podera compartir o meu espazo con outra persoa.

Con/de
Co caro que estn os pisos, imposible mercalos ultimamente.
Co pouco ingls que falo, non me van dar o traballo.
Con todo o que fixeches por ela, non entendo como
puido tratarte tan mal.
Con tanta calor, o que mis me apetece estar na praia.
Do rpido que pasou todo, a verdade que non me fixei
na cara do ladrn.
Do fro que faca, non poda mover os dedos.
Tia os ollos vermellos de tanto chorar.

A SUBORDINACIN
Moitos enunciados constrense relacionando das oracins,
onde unha delas restrinxe, completa ou modifica o significado da outra, que xeralmente achega a informacin principal.

Oracins de relativo
Ao + infinitivo
Esta construcin ten un valor similar ao das construcins con
como.
mia irm facalle moita ilusin participar na carreira, pero,
claro, ao poerse enferma, non puido ir. (= como se puxo
enferma...)
Xa que, posto que, dado que...
Estes tres conectores introducen exclusivamente causas que
se presupoen coecidas polo interlocutor.
Xa que non che caen ben, deberas rexeitar a invitacin
que nos fixeron, non?
Nun rexistro mis formal (prensa, informes etc.) frecuente
o emprego de dado que e posto que.
Dado que parece difcil que as das partes cheguen a un
acordo, o goberno decidiu actuar de mediador.
Posto que anda hai moitas incgnitas sobre o caso, o
tribunal aprazou o xuzo para intentar xuntar mis probas.

Oracins especificativas
As oracins de relativo permtennos conectar unha oracin
co substantivo ao que se refiren (antecedente), para evitar,
deste xeito, a repeticin de elementos xa mencionados.
Cando unha oracin deste tipo permite distinguir un ou varios elementos dentro dun conxunto, denomnase oracin
especificativa.
oracin 1
Algns pescadores foron
condecorados polas
autoridades locais.

oracin 2
Algns pescadores
participaron no rescate do
barco afundido.

oracin de relativo
Os pescadores que participaron no rescate do barco
afundido foron condecorados polas autoridades locais.

cento trinta e sete

137

resumo gramatical
ATENCIN
Cando o substantivo ao que se refire a oracin
especificativa xa se presupn polo contexto,
pode non aparecer.
Para o posto de comercial van contratar soamente
os que falen, como mnimo, ingls, francs,
alemn e italiano. (= as persoas que falen...)
Quen xa traballou nun restaurante sabe
perfectamente o duro que . (= calquera persoa
que traballou...)

Oracins explicativas
Son explicativas as oracins de relativo que s engaden
unha informacin sobre o antecedente, sen ser necesaria
para distinguilo. Na lingua escrita, van sempre entre comas
e, na oral, mrcanse con pequenas pausas.
O museo, que se encontra ente os mis importantes
do mundo, o principal atractivo turstico da cidade.
Con este tipo de relativas engadimos unha informacin adicional que consideramos oportuno mencionar, pero que non
constite a parte esencial da nosa mensaxe.
O Celta, que onte volva xogar na primeira divisin,
derrotou de maneira clara o seu rival.

ATENCIN
As oracins de relativo explicativas poden ter
como antecedente unha oracin.
Algns dos manifestantes comezaron a provocar
disturbios, o que obrigou a intervir a polica.

Uso do indicativo/subxuntivo
Nas oracins especificativas, cando nos referimos a algo
coecido ou que sabemos que existe, o verbo vai en indicativo.
Queres ver o vestido que merquei?
Pero cando nos referimos a algo cuxa existencia ou identidade concreta descoecemos, o verbo vai en subxuntivo.
Necesitamos unha persoa que fale ruso e chins.
As oracins de relativo explicativas necesitan, na maiora dos
casos, un verbo en indicativo. O emprego do subxuntivo
moi pouco frecuente.
Correlacin temporal nas oracins de relativo
Cando o verbo da frase principal est no presente de indicativo, o tempo do verbo da oracin relativa pode variar en
funcin do que queremos dicir.

Presente de indicativo verbo en indicativo (pretrito) e

subxuntivo (presente, imperfecto, futuro...)
Quero falar coa persoa que estea/estiver ao mando.*
Necesito entrevistar algun que xa estivo en Bolivia. para
un traballo de clase.*
Este xornalista busca algun que vivise aqu a principios dos
anos sesenta.*

* En ningn dos casos se coece a identidade da persoa.

Se o verbo da oracin principal aparece en pasado, o da
relativa vai, normalmente, en antepretrito de indicativo ou
imperfecto de subxuntivo.
Verbo en pasado verbo en antepretrito de indicativo ou
imperfecto de subxuntivo
Intentei localizar a familia que vivira antes nesa casa, pero
foime imposible.
Busquei algun que me axudase coa mudanza, pero todos os
meus amigos estaban ocupados.

ATENCIN
Se o expresado pola oracin de relativo anda
segue vixente, o verbo aparecer no tempo
necesario: presente de indicativo/subxuntivo,
condicional, futuro...
Estiven buscando algun que me poida
substitur, pero non o atopei.

Verbo en condicional verbo en presente/imperfecto de

subxuntivo
Gustarame encontrar algun que me dea o cario que
merezo. (= non coezo a sa identidade, pero vexo posible o
cumprimento da situacin)
Gustarame encontrar algun que me mimase moito. (=
vexo pouco probable ou imposible que suceda)

Se o verbo da oracin principal est en futuro de indicativo,

o da relativa vai en presente ou futuro de subxuntivo.
Verbo en futuro verbo en presente/futuro de subxuntivo
Sern premiados todos os espectadores que chamen/
chamaren ao nmero indicado.
O director da empresa recibir persoalmente os traballadores
que queiran/quixeren aclarar a sa situacin.

ATENCIN
Presente de indicativo verbo en indicativo (presente, pretrito,
copretrito, antepretrito)
Estou lendo un libro que est moi ben.*
Estou buscando un libro que deixei onte nesta mesia.*
Quero o libro que estaba na mochila de La.*
Procuro o libro que me regalaran os compaeiros da
empresa.*
* En todos os casos sei de que libro se trata.

138

cento trinta e oito

En todos os casos anteriores, o verbo da oracin

relativa pode ir en infinitivo se o seu suxeito
coincide co da oracin principal ou o incle.
Necesito algo co que axeitar a billa.
Necesitaba un amigo con quen falar.
Gustarame atopar algun con quen compartir
uns bos intres.

resumo gramatical
Partculas relativas
As oracins relativas poden referirse a substantivos que cumpren diferentes funcins na oracin. Por iso, moitas veces,
as partculas relativas necesitan preposicins ou outros
elementos para indicar a dita funcin. Cando isto ocorre, os
artigos o/a/os/as colcanse entre a preposicin e o relativo.
Que
O petrleo, que xa se estendeu por boa parte da costa,
ameaza a supervivencia de numerosas especies marias.
(que = suxeito)
Necesito o desaparafusador que che emprestei onte.
(que = obxecto directo)
Lembras da casa na que viviamos cando eramos nenos?
(que = complemento circunstancial de lugar)

Recorda que o artigo concorda en xnero e nmero co substantivo ao que se refire.

O edificio no que...
A casa na que...
Os edificios nos que...
As casas nas que...
Moitas veces, omtese o artigo coas preposicins a, con, de
e en.
Mira, este o libro a(ao) que me refera.
Este Xan, un dos rapaces con (cos) que traballo.
Recordas o lugar de(do)que che falei o outro da?
Gustarame volver algn da vila en(na) que me criei.
O cal/a cal/os cales/as cales
Nun rexistro mis culto, frecuente o uso de o cal, a cal,
os cales e as cales.
O material co cal foron construdas as estatuas da praza
Maior irrompible.
A terraza do edificio, dende a cal se pode contemplar
toda a cidade, un dos seus maiores atractivos.
Os motivos polos cales marcho non son profesionais.
As construcins prehispnicas, as cales visitaremos
esta tarde, teen sona mundial.

Estas son as compaeiras de traballo das que/cales che

falara o outro da.
Nas oracins especificativas, quen sempre vai precedido de
preposicin, pero sen artigo.
O rapaz a quen detivo onte a polica xa quedou en liberdade.
Cando funciona como suxeito, vai sempre sen preposicin
Quen non estiver de acordo coas normas establecidas
pode marchar.

RECORDA
A pesar de ser unha partcula invariable, quen
admite formas verbais en plural, pero s co
verbo ser, nalgunhas interrogativas.
Quen sodes vs para dicirme isto?
Quen eran estes que preguntaban por ti?
tamn moi frecuente na lingua o emprego da
expresin ser quen de, co valor de ser capaz de:
Pois aqu estn os paquetes que deixaron. A ver se es
quen de levalos s.

Cuxo/cuxa/cuxos/cuxas
Empregamos estas formas de relativo como substitutas da
combinacin de + substantivo (con carcter posesivo ou de
pertenza), principalmente no rexistro culto.
oracin 1
O concurso ser en xuo.

oracin 2
A convocatoria do concurso
xa foi publicada.

oracin de relativo
O concurso, cuxa convocatoria xa foi publicada, ser en xuo.

ATENCIN
Cuxo/a/os/as concordan en xnero e nmero co
substantivo que acompaan, non co antecedente.

As persoas

cuxo emprego...
cuxa vivenda...
cuxos ingresos...
cuxas ocupacins...

ATENCIN
O cal/a cal/os cales/as cales nunca aparecen
nunha oracin de relativo especificativa sen
preposicin. Neste caso, dbese empregar que.
Coeces algun que dea clases de piano? que
me gustara aprender a tocar.

Quen
Este relativo tamn aparece normalmente en rexistros cultos
e s pode ter un antecedente humano en singular.
O presidente, quen decide en caso de empate, votou en
contra da proposta.
Esta a escritora sobre quen fixen unha biografa comentada.
Cando o antecedente est en plural, recomndase o emprego de que ou os/as cales.

Onde
Serve para expresar localizacin no espazo e pode ter un
antecedente explcito ou non.
Por que non volvemos vila onde estivemos o ano pasado? A min encantoume.
Vaias onde vaias, eu seguireite.
Pode ir precedido de preposicins, pero non de artigos.
Ningun sabe o lugar de onde provn unha rocha encontrada en Mxico.
Cando o antecedente de onde un substantivo, pode ser
substitudo por no/na/nos/nas + que ou por no/na/nos/nas
+ cal/cales.
onde
Esta a casa na que naceu Picasso.
na cal

cento trinta e nove

139

resumo gramatical
Oracins subordinadas substantivas
Existe un grupo de oracins subordinadas nas que o suxeito
do verbo principal expresa algn tipo de influencia sobre o
suxeito da frase subordinada: emtese un xuzo, exprsase un
sentimento ou unha orde, manifstase un desexo ou unha
prohibicin etc. Nestes casos, o verbo da oracin subordinada vai en subxuntivo.
O meu pai quere que estude (eu) Medicina.
Prohboche (eu) que sigas vendo (ti) ese rapaz.
A algunhas persoas molstalles que teamos (ns) xito.
Ao ministro non lle importou que miles de familias perdesen a sa nica fonte de ingresos.
Pero cando o suxeito de ambas as accins o mesmo, empregamos o infinitivo.
Quero (eu) estudar (eu) Filosofa.
A moitos homes molstalles (a eles) ter(eles) que ocuparse (eles) das tarefas domsticas.
Non me importa perder (eu) este posto de traballo, prefiro (eu) durmir (eu) tranquilo.
Cando na oracin principal se emite un xuzo ou unha
valoracin impersoal sobre unha accin que realiza un
suxeito determinado, o verbo da subordinada tamn vai en
subxuntivo.
normal que esteades un pouco nerviosos.
lxico que a xente espere un cambio positivo.
probable que volvan gaar as eleccins.
Non pareca posible que a xente aceptase semellantes
medidas.
Pero cando na oracin principal se emite un xuzo vlido para
calquera individuo, o segundo verbo vai en infinitivo.
normal non querer quedar sen traballo. (= normal
para todo o mundo)
triste ter que emigrar por razns econmicas. (=
triste para todo o mundo)
Cando na oracin principal afirmamos que un feito verdade, na oracin subordinada utilizamos o indicativo.
Creo que os animais teen sentimentos.
Din que algo vai cambiar.
Estou convencido de que aprobar o exame.
Perdoa, pensaba que eras outra persoa.
En cambio, cando na oracin principal negamos ou cuestionamos a veracidade do expresado, na oracin subordinada
empregamos o subxuntivo.
Non creo que Xavier queira vir connosco.
Dubido que aprobe o exame.
Non vexo que esteas preparado para ocupar ese cargo.
Eu non dixen que a situacin fose cambiar.

Expresar condicins e consecuencias

En galego, para falar dunha condicin cuxo cumprimento
posible ou probable, empregamos o presente de indicativo e
o futuro de subxuntivo. Para falar das consecuencias deste
tipo de condicin, podemos usar o presente e o futuro de
indicativo e tamn o imperativo.
1) Se te ergues cedo,
2) Se te ergueres cedo,
3) Se fas o que che digo,
4) Se fixeres o que che digo,
5) Se pasas/pasares pola botica,

140

cento corenta

1) aproveitas/aproveitars mellor o da.

2) aproveitars mellor o da.
3) consegues/conseguirs o ascenso na empresa.
4) conseguirs o ascenso na empresa.
5) merca o xarope do neno.

Para falar dunha condicin cuxo cumprimento imposible

ou consideramos pouco probable, emprgase o pretrito
imperfecto do subxuntivo. Para falar das consecuencias desa
condicin, sase o pospretrito ou o condicional.
1) Se tivese mis tempo,
2) Se me desen un aumento de soldo,
1) ira ao ximnasio todos os das.
2) pedira a hipoteca do piso.

Ademais de se, o nexo mis frecuente para introducir a oracin condicional, hai outros nexos que tamn o poden facer,
como, por exemplo: a menos que, a non ser que, a condicin de que, con tal que, con tal de que, (no) caso de
que, salvo que, salvo se, sempre que.
No caso de que non consiga un traballo nas prximas
semanas, terei que regresar aldea.

A condicin tamn se pode expresar co verbo en infinitivo,

introducido por de, caso de ou con. Neste caso, a consecuencia pode aludirse en presente ou futuro de indicativo,
imperativo e pospretrito.
1) Caso de faceren a festa o mrcores,
2) Con sarmos de casa s nove e media,
3) De chegares antes ca min,
4) De casarmos daquela,
1) non poderemos ir.
2) chegamos a tempo para o comezo da peza.
3) comeza a facer o xantar.
4) agora seriamos unha parella feliz.

Oracins concesivas
As oracins concesivas serven para expresar unha dificultade, oposicin ou contraste que non impide o cumprimento
do que se di na oracin principal. Anda que o conector
mis frecuente para introducir este tipo de oracins, pero
tamn o fan outros como malia que, a pesar de (que) e
mesmo que.
Anda que o coche lles funcione fatal, non pensan cambialo.
A pesar de que teen moito traballo, van encargarse do
noso caso.
Malia que fixese moitos cartos en Amrica, non ten nada
de seu.
A pesar de emprgase cando o suxeito o mesmo nas
das oracins. Neste caso, o verbo da oracin concesiva vai
en infinitivo.
A pesar de non ter (eu) un traballo estable, nunca
tiven(eu) problemas econmicos.

resumo gramatical
En canto ao modo verbal deste tipo de oracin, temos o
seguinte esquema:
Para introducir feitos cos que queremos informar o noso
interlocutor, o verbo vai en indicativo.
Merquei unha casa preciosa, anda que est un pouco
lonxe do centro.
Malia que lle dixen que era un segredo, contouno a
todo o mundo.
Non puiden falar con Xaime, a pesar de que o chamei
varias veces.
Se consideramos moi probable o cumprimento futuro dun
feito, normalmente empregamos o futuro ou ir + infinitivo.
Anda que ma estarei/vou estar esgotada, hoxe vou
traballar ata bastante mis tarde.
Cando queremos presentar feitos que non sabemos se se
cumprirn ou se cumpriron, empregamos, respectivamente, o presente e o imperfecto de subxuntivo.
Anda que ma vaia fro, iremos de excursin.
Anda que dixese a verdade, non pareca nada sincero.
Para falar de feitos que consideramos moi pouco probables
no futuro ou no presente, empregamos o imperfecto de
subxuntivo.
Anda que Eva se opuxese, aprobariamos o novo orzamento.
Anda que tivese moitos cartos, non mercara un coche

Oracins causais
As oracins causais enuncian a causa do que se di na oracin
principal. O conector que mis frecuentemente as introduce
porque, seguido doutros como xa que, posto que, unha vez
que, visto que, por mor de (que), a causa de (que), por
culpa de (que), debido a (que), pois, que e como.
Mercamos a tele pequena porque a grande pareceunos
moi cara.
Como non estn os nenos, imos sar cear fra.
Tamn podes atopar mis informacin sobre este tipo de
oracins consultando o tem Informar sobre causas e razns, na seccin Conectores e organizadores do discurso.

Oracins finais
As oracins finais explican a finalidade da accin da oracin
principal. O conector mis utilizado para (que), pero hai
outros posibles, como a que, co gallo de, co fin de (que),
co propsito de (que), co obxecto de (que), con tal de
(que)...
Vounos chamar para que me digan o resultado.
Atrasamos o comezo do evento co propsito de que todos
estivesen na apertura.

Oracins consecutivas
As oracins consecutivas expresan o resultado ou a consecuencia dos feitos narrados na oracin principal. Os conectores mis frecuentes para introducilas son: as que, logo,
polo tanto, por conseguinte, en consecuencia, de modo/
maneira que, de a que, que (xeralmente combinado con
tanto(s)/tanta(s) ou tal/tales).
S sairemos despois do xantar, as que non chegamos
antes das seis.
Padeceu dunha enfermidade moi grave, de a que agora
leva unha vida moi sa.

Oracins modais
As oracins modais serven para establecer o modo como
se realiza a accin expresada na oracin principal. O conector mis caracterstico para introducilas como, pero
tamn se empregan outros conectores: as como, tal
como, ben como, como se, sen que, conforme, segundo, consoante e tal cal.
Atendeunos como se xa nos coecese.
Segun as instrucins conforme vian no manual.
A oracin modal tamn pode presentarse sen ningn conector. Neste caso, leva o verbo en xerundio.
Non resolvemos nada escondndolle a verdade.

Discurso referido
O discurso referido, tamn chamado estilo indirecto, a
transmisin, polo xeral nun novo contexto espacial e temporal, das palabras ditas por outros ou por ns mesmos.
Teo moito sono.
Perdoa, que dixeches?
Que teo moito sono.
Chmame o xoves pola ma.
Dxome que o chame o xoves pola ma.
Se o que referimos indirectamente unha pregunta introducida por unha partcula interrogativa, esta volve aparecer no
discurso referido.
Onde mercaches este colete?
Preguntoume onde mercara o colete.
Pero cando se trata dunha pregunta de resposta pechada
(si/non), introducmola con se no estilo indirecto.
Tes o enderezo de Eulalia?
Preguntoume se tia o enderezo de Eulalia.
As accins que se expresan en presente en estilo directo,
transmtense, en moitas ocasins, en copretrito.
luns s 14 h
Alba: Agora estou
xantando.

o da seguinte s 10 h Alba
dxome que estaba comendo
naquel momento. (= xa non
est comendo)

luns s 14 h
Ramn: Estudo chins.

o da seguinte s 10 h Ramn
dxome que estuda chins.
(= anda estuda chins)

Cando referimos accins que se expresan en pretrito, empregamos o antepretrito.

Preparei o material para a reunin.
Dxome que preparara o material para a reunin.
Nos relatos de feitos pasados, as peticins, ordes, instrucins, invitacins etc., adoitan referirse en imperfecto de
subxuntivo.
Ddeme outra oportunidade.
Pediunos que lle dsemos outra oportunidade.
Deixen espazo para os novos estantes.
Ordenounos que deixsemos espazo para os novos
estantes.
Cando transmitimos o dito por algun, non sempre repetimos exactamente as sas mesmas palabras, senn que
comunicamos o esencial da mensaxe, a intencin.

cento corenta e unha

141

resumo gramatical
Enunciado orixinal
Tresme a correspondencia?
Podes traerme a correspondencia?
Treme a correspondencia, por
favor.
Necesito que me traias a
correspondencia.
Importarache traerme a
correspondencia?

Discurso referido

afirmar
contar
explicar
insistir
negar
precisar
rexeitar
repetir

ATENCIN

asegurar
declarar
expoer
convidar
ordenar
preguntar
recomendar
suxerir

O presidente asegurou que o goberno intentara darlle

unha solucin ao problema dos artilleiros.
Os representantes sindicais manifestaron abertamente o
seu desacordo coas medidas adoptadas polo goberno.
Ademais da forma e modo verbais, no discurso referido
numerosos elementos deben cambiar cando o contexto espazo-temporal diferente ao do momento no que se dixo o
texto orixinal.
Ven sobre as oito e media.
Dxome que fose sobre as oito e media.
Trae un pouco de pan. Eu porei o demais.
Dxome que levase un pouco de pan, que ela pora o
demais.
Gstache vivir aqu?
Preguntoulle se lle gustaba vivir al.

Expresin da conxetura
Existen varios recursos para facer suposicins.
supoer que + indicativo
quizais/tal vez + indicativo/subxuntivo
ao mellor/igual + indicativo
probable que/ posible que/pode (ser) que + subxuntivo
o mis seguro/o mis posible que + subxuntivo
seguramente/probablemente/posiblemente + indicativo

seguro que/estou seguro de que + indicativo

Tamn podemos empregar o futuro de indicativo para facer
suposicins sobre o presente.
Sabes onde est Paula? Non a vin en todo o da.
Estar traballando, como sempre. (= supoo que est
traballando.)
Do mesmo xeito, utilizamos o condicional para facer suposicins sobre o pasado.
O outro da non vin a Mario no partido.
Ah, non? Pois estara enfermo, porque non adoita perder
ningn.
A correspondencia entre os tempos verbais a seguinte:

142

cento corenta e das

O que supoo
Futuro de indicativo
Condicional
Condcional

Pediume que
lle levase a
correspondencia.

Anda que o verbo mis frecuente para introducir o discurso

referido sexa dicir, dispoemos de moitos outros para facelo.
aclarar
comentar
destacar
expresar
manifestar
pedir
propoer
lembrar

O que sei
Presente
Pretrito
Copretrito

Coa forma interrogativa convidamos o noso

interlocutor a especular.
Que lle pasar a Amanda?
Onde aprendera Carlos a bailar tan ben?

O VERBO
Formas nominais
Os verbos teen tres formas nominais, tamn chamadas non
persoais, porque son formas que non se conxugan: o infinitivo, o participio e o xerundio. Estas formas combnanse con
outros verbos conxugados para formar as perfrases verbais.
Por si soas, teen as mis diversas funcins.
Infinitivo
Funciona como substantivo e, polo tanto, pode ser suxeito
ou complemento directo dunha oracin.
Fumar malo para a sade.
Odio estudar pola noite.
Tamn nestes casos, pode ter complementos propios do
verbo.
Estudar idiomas moi necesario hoxe en da. (CD)
fundamental explicarlles claramente as cousas aos
nenos. (Complemento de modo, CD e CI)
Participio
Funciona como adxectivo e concorda en xnero e nmero co
substantivo ao que se refire. Cando queremos presentar este
adxectivo como o resultado dunha accin, empregmolo co
verbo estar.
A impresora est quebrada. (= algun a quebrou)
Por que estn todas as vents abertas? (=algun as abriu)
Nun discurso formal, frecuente o uso do participio para
substitur toda unha construcin verbal pasiva.
(Foron) Detidas seis persoas por un delito de piratara.
O vehculo, (que foi) roubado hai uns meses en Vilalba, fora
utilizado polos ladrns noutros delitos.
A obra, (que foi) composta a principios do sculo XX, reflicte
uns valores que anda seguen vixentes.
Estes xardns, (que son) coecidos como o viveiro, foron unha
encomenda dunha das familias mis podentes da cidade.
As vents, (que estn) orientadas cara ao leste e ao oeste,
permiten a entrada de luz durante todo o da.

Xerundio
Expresa o modo en que algun fai algo ou a simultaneidade
de das accins.
Marchou chorando.
Adoito traballar ondo msica.
Nesta funcin de adverbio, o xerundio tamn admite complementos.

resumo gramatical
Entrou falando moi alto para chamar a atencin dos
asistentes.

TEMPOS DO MODO INDICATIVO

Presente

ATENCIN
O xerundio non se emprega na forma negativa.
Nestes casos, sase sempre sen + infinitivo.
Fxoo sen querer.

O infinitivo conxugado
Tamn denominado infinitivo persoal ou flexionado, esta forma verbal representa unha das principais peculiaridades da
lingua galega. Frmase engadndolle ao infinitivo impersoal
as seguintes desinencias.
ANDAR
andar
andares
andar
andarmos
andardes
andaren

BEBER
beber
beberes
beber
bebermos
beberdes
beberen

PARTIR
partir
partires
partir
partirmos
partirdes
partiren

A pesar de non ter un emprego obrigatorio, recomndase o

seu uso principalmente nos seguintes casos:
Cando a forma de infinitivo ten un suxeito distinto ao do
verbo principal:
De aceptaren (eles) as nosas condicins, asinaremos
(ns) o contrato cando queiran.
Cando, tendo o verbo principal e o infinitivo o mesmo suxeito, a oracin de infinitivo vai anteposta:
Para facermos (ns) mis rapidamente este traballo,
necesitamos (ns) unhas ferramentas mis axeitadas.
Cando, coa oracin de infinitivo posposta e tendo o verbo
principal e o infinitivo o mesmo suxeito, o infinitivo vai distanciado do verbo principal:
Temos que ler moi ben as instrucins que acompaan
estes mobles, para podermos montalos.
Cando o infinitivo indica a indeterminacin do suxeito.
Neste caso vai na terceira persoa do plural.
A pesar de todo, o xuz non permitiu entrevistaren os
acusados.

(eu)
(ti)
(el/ela/vostede)
(ns)
(vs)
(eles/elas/vostedes)

ANDAR
ando
andas
anda
andamos
andades
andan

BEBER
bebo
bebes
bebe
bebemos
bebedes
beben

VIVIR
vivo
vives
vive
vivimos
vivides
viven

Empregamos o presente de indicativo para:

facer afirmacins atemporais: A auga H2O.
falar de feitos habituais: Vexo os meus pais todas as fins de
semana.
falar do presente cronolxico: Vai moito fro hoxe, verdade?
pedir cousas e accins en preguntas: Dixasme cinco euros?
falar de accins futuras relacionadas con intencins firmes:
Esta noite chmote e dgoche algo.
relatar en presente histrico: Logo da invasin napolenica,
as colonias de ultramar independzanse.
dar instrucins: Primeiro refogas a cebola, logo botas a carne e o vio branco.

Copretrito
(eu)
(ti)
(el/ela/vostede)
(ns)
(vs)
(eles/elas/vostedes)

ANDAR
andaba
andabas
andaba
andabamos
andabades
andaban

BEBER
beba
bebas
beba
bebiamos
bebiades
beban

VIVIR
viva
vivas
viva
viviamos
viviades
vivan

ATENCIN
Na primeira e na segunda persoas do plural,
prodcese un cambio de slaba tnica.

Algns verbos presentan formas irregulares no copretrito:

ATENCIN
Na maiora dos casos, o infinitivo conxugado
aparece despois dunha preposicin, pero tamn
pode encontrarse fra dese contexto.
Convn esclarecermos todas as dbidas antes
de asinarmos o contrato.
Lamentas non conseguires un traballo, pero
tampouco te empeas tanto en buscalo.
Cmpre recordardes o amable que sempre
foron convosco.

(eu)
(ti)
(el/ela/vostede)
(ns)
(vs)
(eles/elas/vostedes)

SER
era
eras
era
eramos
erades
eran

PR
pua
puas
pua
puamos
puades
puan

TER
tia
tias
tia
tiamos
tiades
tian

VIR
via
vias
via
viamos
viades
vian

ATENCIN
Os verbos derivados dos anteriores tamn
presentan as mesmas irregularidades: repor,
compor, supor, recompor, sobrepor, antepor, ater,
reter, conter, previr, intervir, sobrevir etc.

cento corenta e tres

143

resumo gramatical
Os principais usos do copretrito son:
describir calidades en pasado.
Antes, mia nai levaba o pelo moito mis longo.
presentar accins habituais nunha etapa do pasado.
De neno, agachbame cando via algunha visita.
describir a situacin en torno a uns acontecementos que
relatamos (normalmente en pretrito). Adoitamos escribir
cousas como a data, a hora, o lugar, o estado ou o aspecto das persoas etc.
Estaba mirando pola vent cando vin pasar o meu irmn.
Levaba unha roupa un pouco rara...
Esta ma apetecanme tanto uns churros que fun
almorzar ao bar de abaixo.
Tamn empregamos o copretrito para referirnos a accins
que se interrompen ou se modifican durante o seu inicio ou
o seu desenvolvemento.
a casa de Iolanda, pero topeime cun amigo e fomos
tomar algo.(= non fun casa de Iolanda)
Noutros casos, mediante verbos como pensar, querer ou ir,
o copretrito serve para expresar a nosa intencin de levar a
cabo unha accin que finalmente non chega a ter lugar.
Pensaba quedar na biblioteca, pero ao final marchei.
a pasar as vacacins cuns amigos, pero enfadmonos e
ao final decidn ir de viaxe s.
A semana pasada queriamos pintar toda a casa, pero
chegaron uns amigos por sorpresa e, claro, non puidemos.

Pretrito
(eu)
(ti)
(el/ela/vostede)
(ns)
(vs)
(eles/elas/vostedes)

ANDAR
andei
andaches
andou
andamos
andastes
andaron

BEBER
bebn
bebiches
bebeu
bebemos
bebestes
beberon

VIVIR
vivn
viviches
viviu
vivimos
vivistes
viviron

O pretrito emprgase para relatar accins pasadas, relacionadas ou non co presente.

Esta semana coecn moita xente interesante.
O mes pasado descubrn un restaurante xenial.
Verbos con terminacins irregulares
Os seguintes verbos presentan irregularidades propias na raz
e teen unhas terminacins especiais no pretrito, independentemente da conxugacin que pertenzan.
estar
dicir
facer
ter
poder
poer
querer
traer
saber

estivdixfixtivpuidpuxquixtrouxsoub-

-en
-eches
-o
-emos
-estes
-eron

ATENCIN
Na primeira e na terceira persoas do singular dos
verbos regulares, a ltima slaba tnica; nos
irregulares, en cambio, a slaba tnica a penltima.
144

cento corenta e catro

Os verbos ir e ser teen a mesma forma no pretrito: fun,

fuches, foi, fomos, fostes, foron.

Antepretrito
(eu)
(ti)
(el/ela/vostede)
(ns)
(vs)
(eles/elas/vostedes)

ANDAR
andara
andaras
andara
andaramos
andarades
andaran

BEBER
bebera
beberas
comera
beberamos
beberades
beberan

VIVIR
vivira
viviras
vivira
viviramos
vivirades
viviran

Algns verbos irregulares

DICIR

ESTAR

FACER

IR/SER

TER

dixera
dixeras
dixera
dixeramos
dixerades
dixeran

estivera
estiveras
estivera
estiveramos
estiverades
estiveran

fixera
fixeras
fixera
fixeramos
fixerades
fixeran

fora
foras
fora
foramos
forades
foran

tivera
tiveras
tivera
tiveramos
tiverades
tiveras

Empregamos este tempo para marcar que unha accin pasada anterior a outra accin tamn pasada, xa mencionada.
Cando Alfredo chegou ao hospital, a sa muller xa dera a
luz. (= a segunda accin anterior primeira: Alfredo non
estaba cando naceu o beb)

Alternancia dos tempos

do pasado no relato
Nun relato podemos utilizar varios tempos do pasado. Facemos avanzar a historia con cada novo feito que presentamos
en pretrito.
Aquel da Xan non ou o espertador e espertou media
hora tarde. Sau da casa sen almorzar e colleu un taxi.
Por sorte, conseguiu chegar a tempo ao aeroporto.
En cada feito podemos deter a accin e mirar as circunstancias que a rodean. Para isto, usamos o copretrito.
Aquel da Xan estaba moi canso e non ou o espertador,
as que espertou media hora tarde. Como non tia tempo,
sau de casa sen almorzar e colleu un taxi. Por sorte, non
haba moito trfico e conseguiu chegar ao aeroporto a
tempo.
A eleccin que facemos entre pretrito e copretrito non
depende da duracin das accins, senn da maneira na que
queremos presentalas e da sa funcin no relato.
Onte, como estaba chovendo, non san. (Non interesa o
fin da chuvia: presentmola como unha circunstancia de
non sar)
Onte estivo chovendo todo o da e non san. (Informo da
duracin da chuvia e do feito de non sar)
Co antepretrito marcamos que unha accin anterior a
outra xa mencionada. De novo, o relato non avanza: damos
un salto atrs, en xeral para explicar algunha circunstancia
pasada.

resumo gramatical
Aquel da Xan estaba moi canso porque estivera estudando ata a madrugada e non ou o espertador, as que
espertou media hora tarde...

Pospretrito
Obtense o pospretrito engadndolle ao infinitivo as terminacins -a, -as, -a, -iamos, -iades e an.

Futuro
O futuro frmase engadndolle ao infinitivo as terminacins
-ei, -s, -, -emos, -edes e -n.

(eu)
(ti)
(el/ela/vostede)
(ns)
(vs)
(eles/elas/vostedes)

ANDAR
andarei
andars
andar
andaremos
andaredes
andarn

BEBER
beberei
bebers
beber
beberemos
beberedes
bebern

VIVIR
vivirei
vivirs
vivir
viviremos
viviredes
vivirn

Hai moi poucos verbos irregulares. Estes presentan un cambio na raz, pero teen as mesmas terminacins cs verbos
regulares.
DICIR
direi
dirs
dir
diremos
diredes
dirn

FACER
farei
fars
far
faremos
faredes
farn

ATENCIN
Todos os verbos compostos dos anteriores
tamn teen formas irregulares de futuro:
desfacer, predicir, refacer...

Empregamos o futuro para referirnos ao futuro cronolxico

dunha maneira neutra. Utilizmolo para facer predicins ou
para expresar que algo ocorrer inexorablemente.
Ma far sol en todo o pas.
As cartas din que ters moitos fillos.
O sol sair ma s 6.42 h.
Tamn usamos este tempo para formular hipteses sobre
o futuro ou o presente, algunhas veces acompaado por
marcadores como seguramente, probablemente, posiblemente etc.
Non sei onde deixei as chaves do coche.
Pois estarn sobre o moble da entrada, coma sempre.
Que vas facer esta noite?
Pois seguramente quedarei na casa. E ti?
Eu creo que sairei tomar algo por a.

(eu)
(ti)
(el/ela/vostede)
(ns)
(vs)
(eles/elas/vostedes)

ANDAR
andara
andaras
andara
andariamos
andariades
andaran

BEBER
bebera
beberas
bebera
beberiamos
beberiades
beberan

VIVIR
vivira
viviras
vivira
viviriamos
viviriades
viviran

Son irregulares os mesmos verbos que en futuro, tamn

cunha irregularidade que afecta raz.
DICIR
dira
diras
dira
diriamos
diriades
dira

FACER
fara
faras
fara
fariamos
fariades
faran

Usamos o pospretrito para expresar desexos difciles ou

imposibles de realizar.
Que sono! Ira durmir agora mesmo se puidese.
Para aconsellar:
Deberas empezar a estudar. Falta moi pouco para os
exames.
Para pedir cortesmente que algun faga algo.
Importarache axudarme cos deberes?
Poderas suxeitar isto un momento, por favor?
Para evocar situacins imaxinarias.
Se soubese tocar un instrumento, tocara nun grupo.
Para opinar sobre accins e condutas.
Eu nunca me casara por dieiro.

Imperativo
Imperativo afirmativo
O imperativo afirmativo en galego ten catro formas: ti e vs
(informal); vostede e vostedes (formal).

(ti)
(vs)
(vostede)
(vostedes)

ANDAR
anda
andade
ande
anden

BEBER
bebe
bebede
beba
beban

VIVIR
vive
vivide
viva
vivan

As formas para ti e vs obtense eliminando o -s final da

forma correspondente en presente.
estudas = estuda
comes = come

estudades = estudade
comedes = comede

ATENCIN
Para falar de plans, intencins e accins futuras
emprgase mis frecuentemente o presente de
indicativo ou a perfrase ir + infinitivo.
Ma temos a comida na casa. Axdasme?
Pois non podo.Vou falar co propietario do piso
s 12 h e non sei a que hora volvo.

cento corenta e cinco

145

resumo gramatical
ATENCIN

ATENCIN

Algns verbos irregulares non seguen esta regra

para a segunda persoa do singular.
poer/pr = pon facer = fai
vir = ven
ter = ten
As formas para vostede e vostedes obtense
cambiando a vogal temtica da forma
correspondente do presente.
estuda = estude estudan = estuden
come = coma
comen = coman

s veces empregamos o imperativo para dar

ordes ou pedir accins, pero s en situacins
moi xerarquizadas ou de moita confianza.
Adoitamos suavizar este emprego con elementos
como por favor, vea etc., ou xustificando a
peticin.
Por favor, Francisco, fgame dez copias destes
documentos.
Ven comigo de compras... vea, que logo non
podo con todas as bolsas.

ATENCIN
Os verbos que son irregulares na primeira persoa
do presente teen, no imperativo afirmativo de
vostede e vostedes, a mesma raz irregular.
poo = poa/n
saio = saia/n fago = faga/n
veo = vea/n
vexo = vexa/n teo = tea/n
oio = oia/n
digo = diga/n traio = traia/n

Os verbos ser e ir presentan formas especiais no imperativo

afirmativo:

(ti)
(vs)
(vostede)
(vostedes)

SER
s
sede
sexa
sexan

IR
vai
ide
vaia
vaian

Imperativo negativo
As formas do imperativo negativo son as mesmas do presente de subxuntivo para todas as persoas.
ANDAR
non andes
non ande
non andedes
non anden

BEBER
non bebas
non beba
non bebades
non beban

VIVIR
non vivas
non viva
non vivades
non vivan

Recorda que co imperativo negativo os pronomes van diante

do verbo, ags nas perfrases onde a sa posicin pode variar.
Non me esperes para cear. Vou chegar moi tarde.
Non te vaias esquecer da reunin!/Non vaias esquecerte da reunin!
Empregamos o imperativo para:
Dar instrucins.
Retire o plstico protector e coloque o aparato sobre
unha superficie estable.
Conceder permiso.
Podo entrar un momento?
Si, claro. Pasa, pasa.
Ofrecer algo.
Toma, proba estas galletas. Estn bosimas.
Aconsellar.
Non sei que poer para a cea de traballo de ma.
Pon o vestido azul, non? Qudache moi ben.

146

cento corenta e seis

O SUBXUNTIVO
No modo subxuntivo, a nocin temporal de presente, pasado
ou futuro non depende da forma verbal como tal, senn, en
moitos casos, da estrutura na que aparece. Por exemplo,
o presente de subxuntivo pode referirse ao presente ou ao
futuro; o imperfecto, ao pasado, ao presente e ao futuro; e o
futuro, ao presente e ao futuro.
Cando veas, falaremos. (Suceder no futuro)
Non quero que o tomes mal. (Agora)
Dxome que calase. (Pasado)
Se puidese, ma mesmo ira verte. (Pode suceder no
futuro)
E se procursemos outro avogado? (Agora)
Chmame cando chegaren os teus pais. (Futuro)
Se quixermos gaar o premio, temos que ser os mellores.
(Agora)

Presente de subxuntivo
A conxugacin case idntica do presente de indicativo:
s se inverte a vogal temtica.
-ar
-er/-ir

e
a

(eu)
(ti)
(el/ela/vostede)
(ns)
(vs)
(eles/elas/vostedes)

ANDAR
ande
andes
ande
andemos
andedes
anden

COMER
coma
comas
coma
comamos
comades
coman

ESCRIBIR
escriba
escribas
escriba
escribamos
escribades
escriban

Algns verbos irregulares

DAR
dea
deas
dea
deamos
deades
dean

DICIR
diga
digas
diga
digamos
digades
digan

ESTAR
estea
esteas
estea
esteamos
esteades
estean

FACER
faga
fagas
faga
fagamos
fagades
fagan

resumo gramatical
IR
vaia
vaias
vaia
vaiamos
vaiades
vaian

TER
tea
teas
tea
teamos
teades
tean

SER
sexa
sexas
sexa
sexamos
sexades
sexan

VIR
vea
veas
vea
veamos
veades
vean

Fxate en que moitos verbos que presentan unha irregularidade na primeira persoa do presente de indicativo teen esa
mesma irregularidade no presente de subxuntivo. o caso,
por exemplo, dos verbos pr, facer, ver, ter e ir.
Sobre o emprego do presente de subxuntivo, podes atopar
mis informacin na seccin A subordinacin.

Pretrito imperfeto de subxuntivo

(eu)
(ti)
(el/ela/vostede)
(ns)
(vs)
(eles/elas/vostedes)

ANDAR
andase
andases
andase
andsemos
andsedes
andasen

BEBER
bebese
bebeses
bebese
bebsemos
bebsedes
bebesen

VIVIR
vivise
vivises
vivise
vivsemos
vivsedes
vivisen

Algns verbos irregulares:

ESTAR
estivese
estiveses
estivese
estivsemos
estivsedes
estivesen

DICIR
dixese
dixeses
dixese
dixsemos
dixsedes
dixesen

FACER
fixese
fixeses
fixese
fixsemos
fixsedes
fixesen

IR/SER
fose
foses
fose
fsemos
fsedes
fosen

PR/POER
puxese
puxeses
puxese
puxsemos
puxsedes
puxesen

QUERER
quixese
quixeses
quixese
quixsemos
quixsedes
quixesen

TER
tivese
tiveses
tivese
tivsemos
tivsedes
tivesen

VIR
viese
vieses
viese
visemos
visedes
viesen

Insistirei ata que me solucionen este problema.

Onte prometeu que insistira ata que lle solucionasen o
problema.
Cando saren os resultados do balance, volveremos falar.
A semana pasada dixo que, cando sasen os resultados
do balance, volveriamos falar.
Os que quixeren un xustificante de asistencia, debern
pedilo na secretara.
Informou que os que quixesen un xustificante de asistencia, deberan pedilo na secretara.
Asemade, empregamos este tempo verbal para referir peticins, ordes, instrucins e invitacins, nos relatos de feitos
pasados.
Non abrades a porta a ningn descoecido.
Dxonos que non abrsemos a porta a ningn descoecido.
Treme os documentos para asinar.
Pediume que lle levase os documentos para asinar.
Nas oracins subordinadas finais (introducidas, por exemplo,
con para que), o verbo vai en imperfecto de subxuntivo cando se alude a un momento pasado.
De pequeno, meus pais levronme a Arxentina para que
coecese o lugar no que nacera.
Recorda que, en galego, as nicas terminacins vlidas para
o imperfecto do subxuntivo son -ase, -ese e -ise, para as
conxugacins -ar, -er e -ir, respectivamente.

Futuro de subxuntivo
O futuro do subxuntivo frmase engadndolle ao infinitivo
impersoal, ou s races das formas irregulares, as mesmas
desinencias do infinitivo conxugado.
ANDAR
andar
andares
andar
andarmos
andardes
andaren

VIVIR
partir
partires
partir
partirmos
partirdes
partiren

BEBER
beber
beberes
beber
bebermos
beberdes
beberen

Fxate na coincidencia destas formas regulares coas do infinitivo conxugado.

Observa que, na maiora dos casos, a irregularidade que presenta a raz a mesma das formas irregulares do pretrito
de indicativo.

Algns verbos irregulares

Pretrito indicativo
estivo
dixo
fixo
etc.

DICIR
dixer
dixeres
dixer
dixermos
dixerdes
dixeren

ESTAR
estiver
estiveres
estiver
estivermos
estiverdes
estiveren

FACER
fixer
fixeres
fixer
fixermos
fixerdes
fixeren

IR/SER
for
fores
for
formos
fordes
foren

POER
puxer
puxeres
puxer
puxermos
puxerdes
puxeren

QUERER
quixer
quixeres
quixer
quixermos
quixerdes
quixeren

TER
tiver
tiveres
tiver
tivermos
tiverdes
tiveren

SABER
souber
souberes
souber
soubermos
souberdes
souberen

Imperfecto subxuntivo
estivese
dixese
fixese

O imperfecto de subxuntivo emprgase nas construcins

condicionais para falar dunha accin cuxo cumprimento consideramos imposible ou pouco probable.
Se estudases un pouco mis, non che sera difcil aprobar
o curso.
Tamn o utilizamos no estilo indirecto para referir accins
pasadas que no seu momento estaban nun plano futuro (en
presente ou futuro de subxuntivo e infinitivo conxugado).

PODER
puider
puideres
puider
puidermos
puiderdes
puideren

cento corenta e sete

147

resumo gramatical
ATENCIN
Un truco para facer a forma irregular do futuro
do subxuntivo coller a mesma raz das formas
irregulares do pretrito de indicativo.
Pretrito indicativo
estivo
dixo
fixo
etc.

Futuro subxuntivo
estiver
dixer
fixer

O futuro do subxuntivo emprgase con mis frecuencia en

oracins temporais e condicionais, xeralmente para falar
de hipteses ou de previsins relacionadas co futuro.
mis comn na lingua escrita, principalmente na literaria e
nalgns rexistros formais como a documentacin xurdica e
administrativa.
Os que anda non estiveren matriculados non podern
presentarse aos exames.
Cando quixeres de min saber, lembra que tiven que te
esquecer.
Se as reclamacins presentadas foren denegadas, seguirn vlidos os actuais resultados.
Cando as pedras deren gritos
e o sol parar de andar
e o mar non tiver auga
heime de ti apartar

Perfrases verbais
As perfrases verbais son construcins que se forman con
dous ou mis verbos: un conxugado (cuxo significado se ve
modificado) e outro na forma nominal ou non persoal (infinitivo, participio ou xerundio). Nalgunhas perfrases, estes
verbos estn conectados por algn elemento de relacin
(preposicin ou conxuncin).
Anda que xa cumpriu setenta anos, segue traballando.
Este vern imos matricularnos nun dos cursos que ofrece
o centro social do barrio.
Teo que falar cos pais dos rapaces sobre a prxima
excursin.
As perfrases poden encadearse:
Di que est deixando de fumar. (estar + xerundio/deixar de + infinitivo)
Vas seguir indo a ese restaurante despois do que pasou?
(ir + infinitivo/seguir + xerundio)
A continuacin, lstanse as principais perfrases verbais do
galego e a relacin do que poden indicar.

Andar + xerundio/a + infinitivo

Indica que a accin est en proceso, reiterativa ou prolongada no tempo.
Anda buscando/a buscar un piso no centro.

Botar(se) a/Comezar a/Empezar a/Poerse a + infinitivo

Emprganse para indicar o comezo dunha accin.
Cada vez que vexo ese filme, btome a chorar coma
unha tola.
O partido suspendeuse porque comezou/empezou a nevar.
Nada mis chega oficina, ponse a dar ordes a todos.

Dar + participio
En frases negativas e interrogativas, indica a imposibilidade
ou a dificultade de rematar ou cumprir unha accin. Con
frases afirmativas, indica a capacidade de realizar algo,
pero pouco frecuente neste tipo de contextos.
Non darn chegado antes das nove.
Cres que ds feito todo o traballo ata ma?

Dar en + infinitivo
Expresa o comezo dunha nova accin, hbito ou costume.
Agora deu en chamarme todas as noites para contarme
a xornada.
Nada mis tiveron o neno, deron en pasar as fins de
semana na aldea.
Dar en chover en calquera momento. Colle o paraugas.

Deber (de) + infinitivo.

Pode indicar, por unha banda, obrigatoriedade ou deber e,
por outra, hiptese ou probabilidade.
Debedes visitar os vosos avs mis a mido.
Debeu (de) conseguir un ascenso no traballo porque dixo
que nos invitar a unha copa.

Deixar de + infinitivo
Indica a interrupcin da accin expresada polo infinitivo.
Deixei de fumar cando quedei embarazada.

Estar + para + infinitivo

Indica que unha accin est a piques de ocorrer:
Acabar de/Rematar de + infinitivo
Indica o remate dunha accin.
Acabas de chegar e xa pensas sar de novo?
Por fin rematei de poer o pavimento!

Estaba para sar cando chegaron os meus tos.

Estar + xerundio/a + infinitivo

Utilzase para indicar que unha accin est en proceso.
Estaba rematando/a rematar a cea cando soou o telfono.

148

cento corenta e oito

resumo gramatical
Haber (de) + infinitivo
Indica obrigatoriedade, cun matiz de futuridade, e probabilidade.

Seguir + xerundio
Indica que unha accin non se interrompeu.
Suso segue sando con Marisol, a sa primeira moza.

Has (de) facer o que che digan.

Anda hei de mercarche un cabalio.
Os nenos han (de) estar na eira xogando.

Hai que/Ter que (de) + infinitivo

Utilzanse para indicar a obrigacin ou a necesidade de
facer algo. Hai que expresa a obrigatoriedade dunha forma
mis xeral e impersoal, mentres que ter que o fai de xeito
mis persoal.
Hai que baixar o lixo, quen pode facelo?
Teo que/de axudar ao meu irmn cos deberes.
Teo que/de conseguir unha parella para as clases de
baile.

Ir + infinitivo
Utilzase para falar de accins futuras vinculadas ao momento
presente ou de algo que planificamos como unha intencin.
Para a semana imos ter outra reunin.
Vou chamalo hoxe mesmo e (vou) contarlle todo o que
ocorreu.

Ir/Vir + xerundio
Emprganse para indicar o desenvolvemento progresivo ou
gradual dunha accin.
Fun lendo estes libros ata rematar toda a coleccin.
Veen traballando niso dende hai seis anos.

Levar + participio
Indica que a accin expresada polo infinitivo ocorreu en
varias ocasins ou que se trata dun proceso continuado.
Levo ido al moitas veces e nunca o vin.
Xa levaba escritos varios folios cando nos mandaron
cambiar o tema do traballo.

Ter + participio
Expresa a reiteracin dunha accin.
Ten colaborado coa comisin de festas da localidade en
varias ocasins.

Vir (a)/Acabar por/Chegar a + infinitivo

Indican a solucin ou o resultado final dun proceso ou
dunha accin.
Apenas se relacionaban de mozos, e logo vieron (a) ser
moi bos amigos.
Despois de mirar en varias tendas, acabou por mercar o
primeiro coche que vira.
Fixo moitos cartos en Amrica, anda que non chegou a
ser millonario.

Volver + infinitivo
Indica a repeticin da accin expresada no infinitivo.
Se volves sar con eses rapaces, poders ter serios problemas.
Cando me xubile, volverei estudar idiomas.

ATENCIN
Nas perfrases con participio, posible que este
se flexione, concordando co complemento.
Levo lidas trinta pxinas deste libro.
Non dars rematada a tese antes da voda.

Non obstante, co verbo ter, cando o participio

concorda co complemento, non se trata dunha
perfrase, senn do seu emprego como adxectivo.
Teo feito esta ruta outras veces. (perfrase)
Xa teo terminados os informes. (adxectivo).

Levar + xerundio (+ cantidade de tempo)

Expresa o tempo transcorrido dende o comezo dunha accin.
Levaban vivindo tres anos na casa da aldea.
Levan mis dunha semana preparando o exame.

Tampouco se consideran perfrases as construcins

nas que o participio concorda co suxeito,
funcionando como un predicativo deste.
Mia nai leva ocupada todo o da.
Os nenos seguan espertos cando volvemos da festa.

Poder + infinitivo
Emprgase para expresar probabilidade ou hiptese.
Como anda non conseguiron os billetes, pode ser que
non vean para o Nadal.

cento corenta e nove

149

resumo gramatical
Impersonalidade
A impersonalidade pdese expresar de varias maneiras.
Se + verbo en terceira persoa do singular/plural
Adoitamos empregar esta forma cando damos instrucins ou
cando nos referimos a cousas que son vlidas para todo o
mundo.
Primeiro, frtense as patacas.
Dbese pedir permiso antes de entrar.
Verbo en terceria persoa do plural
Trtase de accins realizadas por unha persoa concreta (ou
varias), cuxa identidade non ten importancia para o que fala:
a atencin cntrase na accin e non no axente.
Que partido botan hoxe na nova canle?
Abriron un supermercado de gran superficie no noso barrio.
Din que haber eleccins anticipadas.

150

cento cincuenta

Verbo en segunda persoa do singular

Trtase de accins que afectan a todo o mundo, includos os
interlocutores. Non obstante, anda que empregamos a forma ti, non nos referimos ao noso interlocutor. unha forma
moi caracterstica da lingua oral que equivale a un/unha +
terceira persoa do singular.
Con este trfico, sabes a que hora saes, pero non a que
hora chegas.
Con este trfico, un/unha sabe a que hora sae, pero non
a que hora chega.

resumo gramatical

Modelos de
conxugacin verbal

cento cincuenta e unha

151

resumo gramatical
Conxugacin verbal
Paradigma dos verbos regulares
ANDAR
INDICATIVO
Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

ando
andas
anda
andamos
andades
andan

andaba
andabas
andaba
andabamos
andabades
andaban

andei
andaches
andou
andamos
andastes
andaron

andara
andaras
andara
andaramos
andarades
andaron

andarei
andars
andar
andaremos
andaredes
andarn

andara
andaras
andara
andariamos
andariades
andaran

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

andar
andares
andar
andarmos
andardes
andaren

Infinitivo: andar

AFIRMATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

ande
andes
ande
andemos
andedes
anden

andase
andasen
andase
andsemos
andsedes
andasen

andar
andares
andar
andarmos
andardes
andaren

Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

ando
andas
anda
andamos
andades
andan

beba
bebas
beba
bebiamos
bebiades
beban

bebn
bebiches
bebeu
bebemos
bebestes
beberon

bebera
beberas
bebera
beberamos
beberades
beberan

beberei
bebers
beber
beberemos
beberedes
bebern

bebera
beberas
bebera
beberiamos
beberiades
beberan

anda
ande
andade
anden

Xerundio: andando
Participio: andado

BEBER
INDICATIVO

SUBXUNTIVO

152

IMPERATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

beba
bebas
beba
bebamos
bebades
beban

bebese
bebeses
bebese
bebsemos
bebsedes
bebesen

beber
beberes
beber
bebermos
beberdes
beberen

cento cincuenta e das

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

beber
beberes
beber
bebermos
beberdes
beberen

Infinitivo: beber

AFIRMATIVO
bebe
beba
bebede
beban

Xerundio: bebendo
Participio: bebido

resumo gramatical

PARTIR
INDICATIVO
Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

parto
partes
parte
partimos
partides
parten

parta
partas
parta
partiamos
partiades
partan

partn
partiches
partiu
partimos
partistes
partiron

partira
partiras
partira
partiramos
partirades
partiran

partirei
partirs
partir
partiremos
partiredes
partirn

partira
partiras
partira
partiriamos
partiriades
partiran

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

parta
partas
parta
partamos
partades
partan

partise
partises
partise
partsemos
partsedes
partisen

partir
partires
partir
partirmos
partirdes
partiren

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

partir
partires
partir
partirmos
partirdes
partiren

Infinitivo: partir

AFIRMATIVO

parte
parta
partide
partan

Xerundio: partindo
Participio: partido

cento cincuenta e tres

153

resumo gramatical
Principais verbos irregulares
DICIR
INDICATIVO
Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

digo
dis
di
dicimos
dicides
din

dica
dicas
dica
diciamos
diciades
dican

dixen
dixeches
dixo
dixemos
dixestes
dixeron

dixera
dixeras
dixera
dixeramos
dixerades
dixeran

direi
dirs
dir
diremos
diredes
dirn

dira
diras
dira
diriamos
diriades
diran

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

dicir
dicires
dicir
dicirmos
dicirdes
diciren

Infinitivo: dicir

AFIRMATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

diga
digas
diga
digamos
digades
digan

dixese
dixeses
dixese
dixsemos
dixsedes
dixesen

dixer
dixeres
dixer
dixermos
dixerdes
dixeres

Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

estou
ests
est
estamos
estades
estamos

estaba
estabas
estaba
estabamos
estabades
estaban

estiven
estiveches
estivo
estivemos
estivestes
estiveron

estivera
estiveras
estivera
estiveramos
estiverades
estiveran

estarei
estars
estar
estaremos
estaredes
estarn

estara
estaras
estara
estariamos
estariades
estaran

di
diga
dicide
digan

Xerundio: dicindo
Participio: dito

ESTAR
INDICATIVO

SUBXUNTIVO

154

IMPERATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

estea
esteas
estea
esteamos
esteades
estean

estivese
estiveses
estivese
estivsemos
estivsedes
estivesen

estiver
estiveres
estiver
estivermos
estiverdes
estiveren

cento cincuenta e catro

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

estar
estares
estar
estarmos
estardes
estaren

Infinitivo: estar

AFIRMATIVO
est
estea
estade
estean

Xerundio: estando
Participio: estado

resumo gramatical

FACER
INDICATIVO
Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

fago
fas
fai
facemos
facedes
fan

faca
facas
faca
faciamos
faciades
facan

fixen
fixeches
fixo
fixemos
fixestes
fixeron

fixera
fixeras
fixera
fixeramos
fixerades
fixeran

farei
fars
far
faremos
faredes
farn

fara
faras
fara
fariamos
fariades
faran

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

facer
faceres
facer
facermos
facerdes
faceren

Infinitivo: facer

AFIRMATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

faga
fagas
faga
fagamos
fagades
fagan

fixese
fixeses
fixese
fixsemos
fixsedes
fixesen

fixer
fixeres
fixer
fixermos
fixerdes
fixeres

Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

hei
has
ha, hai
habemos
habedes
han

haba
habas
haba
habiamos
habiades
haban

houben
houbeches
houbo
houbemos
houbestes
houberon

houbera
houberas
houbera
houberamos
houberades
houberan

haberei
habers
haber
haberemos
haberedes
habern

habera
haberas
habera
haberiamos
haberiades
haberan

fai
faga
facede
fagan

Xerundio: facendo
Participio: feito

HABER
INDICATIVO

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

haxa
haxas
haxa
haxamos
haxades
haxan

houbese
houbeses
houbese
houbsemos
houbsedes
houbesen

houber
houberes
houber
houbermos
houberdes
houberen

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

haber
haberes
haber
habermos
haberdes
haberen

Infinitivo: haber

AFIRMATIVO
-----

Xerundio: habendo
Participio: habido

cento cincuenta e cinco

155

resumo gramatical
IR
INDICATIVO
Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

vou
vas
vai
imos
ides
van

a
as
a
iamos
iades
an

fun
fuches
foi
fomos
fostes
foron

fora
foras
fora
foramos
forades
foran

irei
irs
ir
iremos
iredes
irn

ira
iras
ira
iriamos
iriades
iran

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

ir
ires
ir
irmos
irdes
iren

Infinitivo: ir

AFIRMATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

vaia
vaias
vaia
vaiamos
vaiades
vaian

fose
foses
fose
fsemos
fsedes
fosen

for
fores
for
formos
fordes
foren

Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

podo
podes
pode
podemos
podedes
poden

poda
podas
poda
podiamos
podiades
podan

puiden
puideches
puido
puidemos
puidestes
puideron

puidera
puideras
puidera
puideramos
puiderades
puideran

poderei
poders
poder
poderemos
poderedes
podern

podera
poderas
podera
poderiamos
poderiades
poderan

vai
vaia
vamos
ide
vaian

Xerundio: indo
Participio: ido

PODER
INDICATIVO

SUBXUNTIVO

156

IMPERATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

poida
poidas
poida
poidamos
poidades
poidan

puidese
puideses
puidese
puidsemos
puidsedes
puidesen

puider
puideres
puider
puidermos
puiderdes
puideren

cento cincuenta e seis

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

poder
poderes
poder
podermos
poderdes
poderen

Infinitivo: poder

AFIRMATIVO
pode
poida
podede
poidan

Xerundio: podendo
Participio: podido

resumo gramatical
Conxugacin verbal
Paradigma dos verbos regulares no modo indicativo
POER/PR
Presente
INDICATIVO

Pretrito

Copretrito

Futuro

Presente
ANDAR
ando
poo/poo
andas
pos/pos
anda
pon/pon
andamos
poemos/pomos
andades
poedes/pondes
andan
poen/pon
BEBER

Copretrito
andei
poa/pua
andaches
poas/pua
andou
poa/pua
andamos
poiamos/puamos
andastes
poiades/puades
andaron
poan/puan

Pretrito
andaba
puxen
andabas
puxeches
andaba
puxo
andabamos
puxemos
andabades
puxestes
andaban
puxeron

Antepretrito
andarei
puxera
andars
puxeras
andar
puxera
andaremos
puxeramos
andaredes
puxerades
andarn
puxeran

bebo
SUBXUNTIVO
bebes
bebe
Presente
bebemos
bebedes
beben
poa
poas
PARTIR
poa
parto
poamos
partes
poades
parte
poan
partimos

bebn
bebiches
bebeu
Imperfecto
bebemos
bebestes
beberon
puxese
puxeses
puxese
partn
puxsemos
partiches
puxsedes
partiu
puxesen
partimos

beba
bebas
beba
Futuro
bebiamos
bebiades
beban
puxer
puxeres
puxer
parta
puxermos
partas
puxerdes
parta
puxeren
partiamos

beberei
IMPERATIVO
bebers
beber
AFIRMATIVO
beberemos
beberedes
bebern
pon
poa

partides
parten

partistes
partiron

partiades
partan

partiremos
partiredes
partirn

partirei
poede/ponde
partirs
poan
partir

Imperativo
afirmativo
Futuro
anda
poerei/porei
ande
poers/pors
poer/por
andade
poeremos/poremos
anden
poeredes/poredes
poern/porn
INF. CONXUGADO
bebe
beba
bebede
beban
poer/pr
poeres/pores
poer/pr
poermos/pormos
parte
poerdes/pordes
parta
poeren/poren
partide
partan

Formas nominais
Pospretrito
Infinitivo:
poera/pora
andar
poeras/poras
Xerundio:
poera/pora
andando
poeriamos/poriamos
Participio:
poeriades/poriades
andado
poeran/poran
Infinitivo:
FORMAS NOMINAIS
beber
Xerundio:
bebendo
Participio:
bebido
Infinitivo: poer/pr
Xerundio: poendo/
Infi
nitivo:
pondo
partir
Participio: posto
Xerundio:
partindo
Participio:
partido

Principais verbos irregulares

QUERER
Presente
INDICATIVO
SER
Presente
son
es
quero
queres
somos
quere
sodes
queremos
son
queredes
ESTAR
queren
estou
ests
SUBXUNTIVO
est
estamos
estades
Presente
estamos
queira
FACER
queiras
fago
queira
fas
faiqueiramos
queirades
facemos
queiran
facedes
fan

Pretrito

Copretrito

Futuro

Imperativo
afirmativo

Formas nominais

Copretrito
fun
fuches
quera
foi
queras
fomos
quera
fostes
queriamos
foron
queriades
queran
estiven
estiveches
estivo
estivemos
estivestes
Imperfecto
estiveron
quixese
xen
fiquixeses
fiquixese
xeches
fiquixsemos
xo
fiquixsedes
xemos
fiquixesen
xestes
fixeron

Pretrito
era
eras
quixen
era
quixeches
eramos
quixo
erades
quixemos
eran
quixestes
quixeron
estaba
estabas
estaba
estabamos
estabades
Futuro
estaban
quixer
quixeres
faca
quixer
facas
quixermos
faca
quixerdes
faciamos
quixeren
faciades
facan

Antepretrito
serei
sers
quixera
ser
quixeras
seremos
quixera
seredes
quixeramos
sern
quixerades
quixeran
estarei
estars
IMPERATIVO
estar
estaremos
AFIRMATIVO
estaredes
estarn
quere
queira
farei
fars
querede
far
queiran
faremos
faredes
farn

Futuro
s
sexa
quererei
querers
sede
querer
sexan
quereremos
quereredes
querern
est
estea
INF. CONXUGADO
estade
estean

Pospretrito
Infinitivo:
ser
querera
Xerundio:
quereras
sendo
querera
Participio:
quereriamos
sendo
quereriades
quereran
Infinitivo:
estar
FORMAS NOMINAIS
Xerundio:
estando
Participio:
estado
Infinitivo: querer

SABER
sei
sabes
sabe
sabemos
sabedes
saben

souben
soubeches
soubo
soubemos
soubestes
souberon

saba
sabas
saba
sabiamos
sabiades
saban

saberei
sabers
saber
saberemos
saberedes
sabern

sabe
saiban

querer
quereres
fai
querer
faga
querermos
quererdes
facede
quereren
fagan

sabede
saiban

Infi
nitivo: querendo
Xerundio:
facer
Participio:querido
Xerundio:
facendo
Participio:
feito
Infinitivo:
saber
Xerundio:
sabendo
Participio:
sabido

cento cincuenta e sete

157

resumo gramatical
SABER
INDICATIVO
Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

sei
sabes
sabe
sabemos
sabedes
saben

saba
sabas
saba
sabiamos
sabiades
saban

souben
soubeches
soubo
soubemos
soubestes
souberon

soubera
souberas
soubera
souberamos
souberades
souberan

saberei
sabers
saber
saberemos
saberedes
sabern

sabera
saberas
sabera
saberiamos
saberiades
saberan

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

saber
saberes
saber
sabermos
saberdes
saberen

Infinitivo: saber

AFIRMATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

saiba
saibas
saiba
saibamos
saibades
saiban

soubese
soubeses
soubese
soubsemos
soubsedes
soubesen

souber
souberes
souber
soubermos
souberdes
souberen

Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

son
es

somos
sodes
son

era
eras
era
eramos
erades
eran

fun
fuches
foi
fomos
fostes
foron

fora
foras
fora
foramos
forades
foran

serei
sers
ser
seremos
seredes
sern

sera
seras
sera
seriamos
seriades
seran

sabe
saiban
sabede
saiban

Xerundio: sabendo
Participio: sabido

SER
INDICATIVO

SUBXUNTIVO

158

IMPERATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

sexa
sexas
sexa
sexamos
sexades
sexan

fose
foses
fose
fsemos
fsedes
fosen

for
fores
for
formos
fordes
foren

cento cincuenta e oito

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

ser
seres
ser
sermos
serdes
seren

Infinitivo: ser

AFIRMATIVO
s
sexa
sede
sexan

Xerundio: sendo
Participio: sendo

resumo gramatical
TER
INDICATIVO
Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

teo
tes
ten
temos
tendes/tedes
teen

tia
tias
tia
tiamos
tiades
tian

tiven
tiveches
tivo
tivemos
tivestes
tiveron

tivera
tiveras
tivera
tiveramos
tiverades
tiveran

terei
ters
ter
teremos
teredes
tern

tera
teras
tera
teriamos
teriades
teran

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

ter
teres
ter
termos
terdes
teren

Infinitivo: ter

AFIRMATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

tea
teas
tea
teamos
teades
tean

tivese
tiveses
tivese
tivsemos
tivsedes
tivesen

tiver
tiveres
tiver
tivermos
tiverdes
tiveren

Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

traio
traes
trae
traemos
traedes
traen

traa
traas
traa
traiamos
traiades
traan

trouxen
trouxeches
trouxo
trouxemos
trouxestes
trouxeron

trouxera
trouxeras
trouxera
trouxeramos
trouxerades
trouxeran

traerei
traers
traer
traeremos
traeredes
traern

traera
traeras
traera
traeriamos
traeriades
traeran

ten
tea
tende
tean

Xerundio: tendo
Participio: tido

TRAER
INDICATIVO

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

traia
traias
traia
traiamos
traiades
traian

trouxese
trouxeses
trouxese
trouxsemos
trouxsedes
trouxesen

trouxer
trouxeres
trouxer
trouxermos
trouxerdes
trouxeren

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

traer
traeres
traer
traermos
traerdes
traeren

Infinitivo: traer

AFIRMATIVO
trae
traia
traede
traian

Xerundio: traendo
Participio: trado

cento cincuenta e nove

159

resumo gramatical

VIR
INDICATIVO
Presente

Copretrito

Pretrito

Antepretrito

Futuro

Pospretrito

veo
vs
vn
vimos
vindes/vides
veen

via
vias
via
viamos
viades
vian

vin
vieches
veu
viemos
viestes
vieron

viera
vieras
viera
vieramos
vierades
vieran

virei
virs
vir
viremos
viredes
virn

vira
viras
vira
viriamos
viriades
viran

SUBXUNTIVO

160

IMPERATIVO

Presente

Imperfecto

Futuro

vea
veas
vea
veamos
veades
vean

viese
vieses
viese
visemos
visedes
viesen

vier
vieres
vier
viermos
vierdes
vieren

cento sesenta

INF. CONXUGADO

FORMAS NOMINAIS

vir
vires
vir
virmos
virdes
viren

Infinitivo: vir

AFIRMATIVO
ven
vea
vinde/vide
vean

Xerundio: vindo
Participio: vido