LINGUA LATINA PER SE ILLUSTRATA

Contenidos gramaticales
y modelos de prueba terica
(CAPITVLA I-XV)

Santi Carbonell, IES COTES BAIXES, Alcoi (Alacant)

ngel L. Gallego, IES VEGAS BAJAS, Montijo (Badajoz)
Mario del Rio, IES ALAGN, Coria (Cceres)

NDICE

INTRODUCCIN

CONTENIDOS GRAMATICALES POR CAPITVLA (XV) DE LLPSI

MODELOS DE PRUEBA TERICA

INTRODUCCIN
En la actualidad hay cierta unanimidad a la hora de ponderar el estudio de la gramtica en el
aprendizaje de una lengua. Este aprendizaje, sin embargo, ha de ser bsicamente
procedimental1 y en contextos comunicativos que permitan al alumno una prctica efectiva.
Dicho de otro modo, no puede desligarse el aprendizaje de la gramtica de las otras
competencias comunicativas y funcionales.
En este documento, complemento de otros publicados anteriormente sobre dichas
competencias2, deslindamos los contenidos gramaticales (morfologa y sintaxis) de los
captulos I al XV del manual LLPSI. Ofrecemos a su vez varios modelos de pruebas tericas
sobre las cuestiones gramaticales. La tipologa de preguntas responde fundamentalmente al
formato de los Pensa del manual de Oerberg, a saber: hay preguntas de completar huecos con
palabras y de completar palabras con desinencias, pero tambin se incluyen ejercicios de
traduccin directa e inversa. Adems, las pruebas incluyen cuestiones relacionadas con el
lxico, la etimologa y los contenidos culturales de cada captulo.

Ernesto Martn, Gramtica y Enseanza de segundas Lenguas, Centro Virtual Cervantes. (

http://goo.gl/q0Q004)
2
LLPSI Contenidos Comunicativos https://goo.gl/r38vQ9 y LLPSI Contenidos funcionales:
https://goo.gl/qY0glG

Cap. I IMPERIVM ROMANVM

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos y adjetivos: Nominativo sing. y plur. 1 y 2 decl. -us -i, -a -ae, -um -a.
Verbo: est/sunt (verbo sustantivo y copulativo); adverbio non.
Interrogativos: -ne, ubi, num, quid.
Conjunciones: et, quoque, sed.
Numerales: Cardinales unus, duo, tres, sex; ordinales primus, secundus, tertius.
Sintaxis
Preposicin: in + -a/-o (abl. sing. 1 y 2 decl. f./n.).
Oraciones predicativas con est/ sunt.
Orden de las palabras en la frase

MODELO PRUEBA ESCRITA (GRAMTICA) (cap. I)

Probatio (Capitulum I)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
num, oppidum, quid, quoque, sed, littera, provincia, graeca, fluvius, et
Iulia: Quid est Iberus, Marce?
Marcus: Iulia, Iberus _______ est in Hispania.
Iulia: Estne Hispania _______ Romana, Marce?
Marcus: Certe. Magnum est imperium Romanum!
Iulia: ______ Germania est provincia Romana?
Marcus: Non, Germania in Imperio Romano non est.
Iulia: Maiorica est in Hispania ________ . ____ est Maiorica?
Marcus: Maiorica _________ est, Iulia. Maiorica, Minorica ____ Ebussus insulae sunt
Iulia: Magna est Maiorica! Num Pollentya est quoque insula?
Marcus: Non insula _____ ________ est. Et non est Pollentya, sed Pollentia.
Iulia: Num y ________ latina est?
Marcus: Non, littera _________ est.
2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata
Exemplum: multus
multitud, mltiple, multidisciplinar, multicolor
o parvus
o numerus
o fluvius
o insula
o magnus
3. Scribe:
Concepcin de los romanos del mundo: forma y partes de la tierra, diferencias de pueblos, etc.
4. Translatio
Quid est Brundisium? Brundisium oppidum est.
Rhenus et Danuvius sunt duo magni fluvii in Europa.
In Graecia multae sunt insulae parvae et magnae.
Qu es el Danubio? El Danubio es un rio.
Hispania es una gran provincia en el Imperio Romano.
En Italia hay muchas ciudades amuralladas.

Cap. II FAMILIA ROMANA

CONTENIDOS GRAMATICALES

Morfologa
Sustantivos y adjetivos: Masculino,femenino, neutro 1 y 2 decl. nom. -us (-r) -a -um.
Genitivo (posesivo): 1 y 2 decl. -i -ae, -orum -arum; numerus + gen. plur. (partitivo).
Adjetivos posesivos: meus a -um, tuus -a -um.
Interrogativos: nom. quis, quae, qui, gen.cuius; indecl. quot.
Conjuncin: -que.
Numerales: centum; m. f. n. duo duae duo, tres tres tria.
Sintaxis
Funcin del caso genitivo.

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap. II)

Probatio (cap.II)
Praenomen et nomen:
1. Comple vocabulis quae absunt
ceterae, oppido, vir, meus, meae, in, -que, est, mea, quoque,
servi, servorum pauci, quot, tres, et, una, sunt, filius, quae
Cornelius: Ubi est ____ tuus, Aemilia?
Aemilia: Iulius, vir _______ , in _____ Tusculo est. Sed ecce Marcus, ______ meus et Delia.
Cornelius:_____ est Delia?
Aemilia: Delia ancilla ______ est.
Cornelius: Estne Syra ________ ancilla tua?
Aemilia: Delia et Syra et ________ multae sunt ancillae ____ . __
multae ancillae multi__

familia mea sunt

servi et _______ liberi.

Cornelius: _____ liberi in familia tua sunt?

Aemilia: Tres!
Cornelius: Quot filii ___ quot filiae?
Aemilia: Duo filii et ____ filia. Filii mei ____ Marcus et Quintus, filia mea ____ Iulia. In
familia mea sunt centum ______ et ___ liberi
Cornelius: In familia mea parvus numerus _________ est.
2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata
Exemplum: vir
viril, virilidad
o
o
o
o
o

familia
servus
novus
femina
filius

3. Scribe
Caractersticas de la familia romana: miembros, pater familias, deberes y derechos de una
domina.

4. Translatio

 Quin es Marco? Marco es un nio romano hijo de Julio.

Cuntos esclavos hay en la familia de Julio?
Es grande el nmero de palabras en el captulo segundo.
De quin es padre Julio? Julio es padre de Quinto.
Quin es Emilia? Emilia es la madre de los hijos.
Medo y Syra son esclavos de Julio.
Medo es un esclavo y Syra una esclava.

5. Comple sententias

Quintus fili__ Iuli__ est; Iulius vir Roman__ est.

Iulius pater Iuli__ est. Iulius quoque dominus mult____ serv____ est.

Aemilia est mater Marc__ et Quint__ et Iuli__. In famil_ Iuli_ sunt tres liber__. Non
mult__ liber__ sunt, sed pauc__.

Aemilia quoque domin___ mult____ ancill_____ est. Numerus serv__ est centum. Syra
ancila graeca est. Ceter__ romanae sunt.

Cap. III PVER IMPROBVS

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Verbos: 3 pers. sing. pres. ind. act. 1, 2 y 4 conjugacin. -at, -et, -it.
Pronombres: anafrico ac. sing. m./f. eum/eam; personal ac. sing. me, te; interrogativo y
relativo: nom./ac. sing. m./f. quis/quem, quae/quam
Adverbio: hic; interr. cur?
Conjuncin: neque; causal quia.
Sintaxis
Oraciones predicativas con complemento directo.
Relativos con qui, quae, quod / quem, quam (nom. / ac:)
Interrogativos con quis, quae, quem, quam.

MODELO DE PRUEBA ESCRITA (GRAMTICA) (CAP III)

Probatio (Capitulum III)

Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
dormit vocat cur videt te interrogat quis pulsat respondet verberat
Iulia Syram_______: Syraaa! Sy-raaaa!
Syra eam non audit quia_______.
Aemilia venit et Deliam__________: Quam Iulia vocat? me?
Delia: Iulia non_____, sed Syram vocat, domina.
Aemilia: _____ Iulia Syram vocat?
Delia: Quia Marcus eam _____ et ridet.
Aemilia irata Marcum verberat. _____ est puer qui plorat? Puer qui plorat est Marcus.
Quintus hic est. Aemiliam ____ et Deliam interrogat: Cur mater eum______?
Delia______: Quia puer qui parvam puellam pulsat improbus est.
Syra iam non dormit. Delia cantat, et Syra dicit: Ssst! Iulius dormit!
2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata
Exemplum: dormit
dormir, dormitorio
cantat
persona
videt
interrogat
pulsat
3. Translatio
Julia llora y el padre la oye y le pregunta a Quinto: Por qu llora la nia, Quinto?. Quinto
responde: Julia llora porque Marco le pega. Julio responde: Dnde est Marco? Quinto
responde: Marco no est aqu, est con Emilia en su habitacin. Pero Emilia no oye a Julia ni
viene, porque est durmiendo. Julio se va y ve en el jardn a Medo. Qu hace Medo? Medo
pega a Delia porque recoge rosas. Julio exclama: Mrchate, esclavo. El esclavo que pega a
una mujer es malo.

4. Comple sententias

 Aemilia Quint___ interrogat: Quis me voc___?

Quint__ Iulium vocat; Iulius e__ non audit.
Puella qu___ Aemilia vocat est Iulia.
Pater dorm____ neque te aud___.
Marcus irat___ est, sed Iulia est laet___.
5. Cultura: Familia romana
Expn brevemente las relaciones dentro de la familia romana, cmo podan recibir la
manumisio los esclavos. cuando reciban los hijos la toga viril.

6. His vocabulis sententias fac

http://www.tagxedo.com/artful/2e490f436e044cc6

Cap. IV DOMINVS ET SERVI

CONTENIDOS GRAMATICALES

Morfologa
Vocativo -e de masc. sing. 2 decl. -us.
Verbos: Imperativo singular -a, -e, -e, -i; - Compuestos ad-est -sunt, ab-est -sunt.
Pronombre demostrativo (nominativo sing. masc. is, gen. sing. masc. eius); posesivo
suus; personales y anafrico en acusativo me, te, eum eam; relativo neutro sing. quod.
Indefinido nullus-a-um
El verbo de la 3 conjugacin.
Sintaxis
Vocativo
Complemento del nombre eius.
Comparar indicativo e imperativo.

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.IV)

Probatio (Capitulum IV)

Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
sacculo, is, unus, Medi, dominus, nummus, nummi, tantum ,mei, sacculum,
discede, quae, discedit, nummum, sacculus, domine, Davus, qui, Medum, Dave
Iulius iratus sacculum suum in mensa ponit et dicit: Ecce sacculus meus. Iam non centum, sed
____ decem nummi sunt.
Ceteri nummi ______ sunt in ________ Medi!
________ suum Medum servum accusat.
Aemilia: Non decem, sed tantum novem sunt ______ in sacculo tuo.
Iulius pecuniam numerat:Unus, duo, tres, quattuor, quinque, sex, septem, octo, novem... Quid?
Novem tantum? Cur _____ nummus abest?
Aemilia: Quia in sacculo Davi est, neque tuus, sed Davi est ________. Ecce Davus adest.
____ nullum tuum _______ habet. Non Davum, sed ______ accusa!
Davus: Ecce parvus ________ meus, _______ . In sacculo unus est nummus, ______ meus
est.
Iulius: O _____ , nummum habe, bone serve! Non meus, sed tuus est. Sume _____ tuum et
________ !
Ridet Aemilia. Iam Iulius quoque ridet neque Davum, servum probum, accusat. Davus sacculum
suum sumit et ________ .
Iulius: Probus servus est ______ , eius est pecunia ____ in sacculo suo est. Sed mea est
pecunia quae in sacculo _______ est.
2. Etimologia: scribe in tua lingua duo vocabula a lingua latina derivata
Exemplum: nummus
numismtica
nullus
numerare
sumere
decem
accusare

3. Translatio

Medo se marcha porque l tiene el dinero del amo.

Cunto pone Julio en el saco de Davo?

Medo ve el bastn que est en la mesa y se va.

El amo ordena: Vete, esclavo

4. Comple sententias
Aemilia ad___ Davus ab___.
Salve Domin__ Quid est? Medus pecuniam tuam hab__.
In sacculo I li__ est pec nia. Iulius pec ni__ in sacculo habet.
Davus venit. Iam duo serv__ adsunt. Ceter__ servi absunt.
In saccul__ Davi null__ pecunia est: sacculus vacuus est.
5. Cultura: nummi romani
Expn brevemente algunas de las caractersticas fundamentales de la numismtica latina.

Cap. V VILLA ET HORTVS

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos y adjetivos: Acusativo plural 1 y 2 decl. -os -as -a. Ablativo 1 y 2 decl.
o -a -o, -is, con preposiciones: ab, cum, ex, in, sine.
Verbos: 3 pers. plural pres. ind. act. -ant, -ent, -unt, -iunt. Imperativo plural -ate,
-ete -ite, -ite; age/agite + imp.
Pronombre: Declinacin de is ea id (excepto dativo).
Preposiciones: ab, cum, ex, in, sine .
Conjuncin: etiam.
Sintaxis
Sintagmas preposicionales ( + ablativo )
ridere + ac.

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.V)

Probatio (Capitulum V)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
sumunt ex ostium agit quaerit in voca ab horto carpiunt
Cornelius _______ villae Iulii pulsat: Toc toc
Delia venit _____ atrio et dicit: Quis est vir qui ostium pulsat?
Cornelius respondet: Ecce Cornelius, amicus familiae Iuliae. Ubi est dominus tuus?
Delia: Dominus ____ oppido est.
Cornelius: O, iam rursus abest Iulius! Cur is discedit?
Delia: Quia Medus abest. Iulius eum quaerit in oppido, quia nummi eius in sacculo suo insunt.
Cornelius: Adestne Aemilia? Quid____?
Delia: Aemilia est cum sua parva puella Iulia. Rosas ______ ex ________ et aquam ________
ex impluvio.
Cornelius: Age, dominam tuam______.
Delia prima tantum verba Cornelii audit. Pueri in impluvio sunt. Quid agunt? Marcus ridet,
Quintus et Iulia plorant. Delia ____ Cornelio discedit et dominam_______.

2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata

Exemplum: villa villano
habitat
amat
aqua
nasus
cubiculum
3. Translatio

En el huerto hay muchas rosas y lirios.

Emilia ordena: Nios, llamad a los esclavos!

Qu hace Julia? Ella coge una rosa del huerto.

La villa no tiene una habitacin, sino muchas habitaciones.

4. Scribe textum in ordine:

duos liberos habet, Sextum filium

Cornelius non magnam pecuniam habet.
Neque magnam villam
habet Cornelius, sed multos libros
et Corneliam filiam,
et decem tantum servos.
1 Cornelius est dominus
Romanus, qui
Pauci sunt servi Cornelii, quia
Latinos et Graecos habet.
Cornelius est dominus qui
Cornelii, libros et litteras amat.
15 libros et litteras amat.
Boni et pulchri libri
eum delectant. Etiam Sextus, filius

5. Comple sententias
Quintus et Marcus in un__ parv__ cubicul__ dorm____
In Hispani___ multae pulchr___ villae cum magn___ hort__ sunt
Davus servus est; dominus e____ est Iulius
Medus ab Davo disced___; ancillae non disced_____
Aemilia: carp___ rosas, Iulia. Rosae me delect_____
6. Cultura: domus
Explica las diversas dependencias de una domus romana.

Cap. VI VIA LATINA

CONTENIDOS GRAMATICALES

Morfologa
Sustantivos: Locativo (= genitivo): Romae, Tusculi; acusativo: Romam, Tusculum;
ablativo: Roma, Tusculo. Ablativo instrumental.
-Verbos: Pasiva 3 pers. sing. pres. ind. act. -atur -antur, -etur -entur, -itur -untur, -itur iuntur. Irregular pres. ind. it eunt.
Preposiciones: ad, ante, post, inter, prope, circum, apud, per + acusativo. Formas ab/a.
Adverbios: procul (ab); interrogativo quo? unde?
Conjunciones: autem; (non) tam... quam; itaque; nam.
Sintaxis
Sintagmas preposicionales ( + ablativo )
ridere + ac.
Los complementos de lugar: ubi?, quo?, unde, qua?
Ablativo agente.

PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) + LISTENING (cap.VI)

Probatio (Capitulum VI)

Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
tantum, sed, per, quis, ab, neque, qui (2), post, ad
Neque Cornelius servum salutat, _____ interrogat: _____ est dominus
tuus, serve? Estne Iulius? Medus, ____ amicum Iulii timet, nullum
verbum respondet, et Romam ___ amicam suam ambulat. Iam Cornelius
____ Medum est neque eum rursus interrogat. Cornelius, ___ solus equo
vehitur, interrogat equum: Cur servus me non salutat, sed tacet _____
respondet?
Equus verba domini audit neque verbum respondet, sed _____ Hihihihi!
nam equus verba non habet!
Ecce Medus ___ portam Capenam Romam intrat et laetus ad ostium
Lydiae ambulat. Medus ostium pulsat et intrat.
Lydia laeta amicum suum salutat et __ amico suo salutatur.
2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata
Exemplum: amica amiga
portat
equus
habitat
vehit
inter
3. Translatio
Julio va de su villa a Roma.
Davo no lleva un saco. El saco es llevado por Siro
Dnde vive Cornelio? Vive en Roma.
Ya Medo est junto a Lidia, su amiga.

4. Scribe eandem sententiam voce pasiva aut activa ut exemplum:

Servus saccum portat = Saccus portatur a servo

Dominus servos interrogat
Davus et Syrus a Medo accusantur
Verba Medi Lydiam delectant
Iulius baculum in mensa ponit
Ancillae improbae dominam iratam timent
5. Comple verba
Medus laetus est et cantat, quia ad amic__ su__ ambulat. Sed iam tacet
Medus. Cur iam non cantat servus? Medus tacet neque cantat, quia videt
domin__ Roman__ qui equo vehi___ Roma Tusculum. Quis est dominus
qu__ videt Medus? Est Cornelius, qu_ Tusculi habitat. Is a Med__ timetur,
quia Iulii est amicus.
Cornelius (ad equum suum): Ecce servus qui solus Rom__ ambulat.
Cuius is est servus? estne servus Iulii? Is est! Verb__ Cornelii ab equo
tantum, non a Med__ audiuntur.
Iam Cornelius prope Medum est, neque ab eo saluta__!

6. Cultura: La va romana
Explica cmo era construida una va romana.

Cap. VII PVELLA ET ROSA

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos y adjetivos: Dativo 1 y 2 decl. -o -ae, -is.
Verbos: Imperativo es! este! (salve! salvete!).
Pronombres: Demostrativo dat. ei, iis; interrogativo y relativo dat. sing. cui;
Reflex. ac. se; demostrativo nom. sing. hic haec hoc.
Preposiciones: in con abl./ac. Formas ex/e.
En verbos compuestos: in-est, ad-venit, ad-it, ex-it, ab-it
Adverbios: illic; immo.
Conjunciones: num...?/nonne...?; (Uso de Immo). et... et, neque... neque, non solum...
sed etiam.
Imperativo del verbo sum: es

Sintaxis
El complemento indirecto
Sintagmas preposicionales ( in + acusativo, in+ ablativo ; e(x), a(b) + ablativo)
Preguntas con num...?/nonne...?.
Correlativas et... et, neque... neque, non solum... sed etiam.
Pronombre reflexivo se
Oraciones interrogativas introducidas por: nonne...est? Num...est?

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.VII)

Probatio (Capitulum VII)

Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
exspectat, dat, aperit, per, lacrimat, interrogat, osculum, inest, exeunt, claudit
Lydia in villa sua Medum _____. Sed ecce Medus, qui iam Romae est et ostium amicae pulsat.
Lydia ostium _____ et post eum _____.Medus ___ ostium in villa intrat.
Lydia sacculum videt et eum ____ : Quid ____ in sacculo, Mede?
Medus respondet : In sacculo meo multam pecuniam inest.
Medus sacculum in mensa ponit et ei unum nummum _____.
Lydia ridet et lacrimat! Medo _____ dat.
Medus Lydiaque laeti ex villa _____ .
2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata
Exemplum: oculus oculista
plenus
vertit
ex
ad
ab
3. Translatio
Acaso no es bonita esta rosa?
Julio da una manzana a Marco.
A quin da un beso Emilia?
Los sacos no estn llenos sino vacos.

4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Ostium aperitur ab ostiario.
In saccis quos servi portant mala et pira sunt.
Sacci non vacui, sed pleni sunt.
Quid inest in saccis? In sacco Leandri mala insunt.
Iulius Marco malum dat: Ecce malum tuum, Marce.

5 Comple verba

Aemilia in cubicul__ su_ ancillas suas expectat, neque ancillae ven____. Itaque Aemilia
e__ vocat. Ancillae, q____ dominam suam vocare aud_____, ex cubiculo Iuliae ex____ et in
cubicul___ Aemiliae intrant. Illic non solum Aemilia, sed etiam Iulia ad____. Aemilia imperat: Ite
in hort____! Illic inter rosas ambul___, nam Iulia rosis delecta___ . Syra cum Iulia discedit.
Aemilia ad Deliam dicit: Sum_ speculum, Delia, et a___ me tene! Delia respondet: Sed
speculum tuum hic non est. Aemilia interrogat: Q___ ? Ubi est speculum meum? et Delia
respondet: Iulia __ cubiculo suo habet speculum tuum, domina.
6. Cultura: Los regalos en Roma
Explica cmo eran los regalos de los romanos.

Cap. VIII TABERNA ROMANA

CONTENIDOS GRAMATICALES

Morfologa
Sustantivos y adjetivos:
Verbos: 3 conjugacin 3 pers. sing. pres. ind. act. -it -iunt, imp. -e -ite.
Pronombres: Demostrativos is-ea-id, hic haec hoc, ille illa illud; interrogativo quis/qui quae
quid/quod; relativo qui quae quod;
indefinido alius -a -ud.
Conjunciones: aut; ut.
Numerales: viginti, octoginta, nonaginta.
Sintaxis
Pronombre relativo sin antecedente
Quam en oraciones exclamativas.
Ablativo de precio (hic anulus centum nummis constat)

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.VIII)

Probatio (Capitulum VIII)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
vendit, ornamenta, tabernam, margaritas, consistunt, accipit, ornatur, tabernarius, quae, linea
Albinus __________ habet quia __________

est. Is_gemmas et _________ __________.

Multi domini pecuniosi ante tabernam Albini __________ . Aemilia multa __________ a viro
suo __________ . In collo eius __________ margaritarum est, et digitus anulo __________ .
Feminae ____ ornamenta habent pecuniosae sunt!

2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata

Exemplum: collum collar
vendit
monstrat
pretium
anulus
digitus
3. Translatio
Mira aquella tienda, Julio. acaso no es bonito aquel collar?
Cuntas monedas cuesta este anillo?
Emilia seala la taberna de Albino con el dedo.
Mira, Medo! En mis dedos no hay ningn anillo!

4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Ornamenta quae vendit Albinus lineae cum margaritis et anuli sunt.
Tanta gemma ad tam parvum anulum non convenit!
Iulius tabernario pecuniam dat.
Ante tabernam Albini consistunt.

5. Comple verba
Medus: Aspic___ illam tabernam, Lydia! In hanc tabernam libros vend___. Qu___ parvam
pecuniam habent libros aspiciunt tantum, non em___. Sed Medus emit librum c___ pretium est
HS L.
H___ ancilla Syra, ill___ Delia est. Davus ill___ ancillam amat, non h___, quia nasus h___
ancilla foedus est.
Qu___ est oppidum ubi villa Iulii prope est? Est Tusculum.

6. Cultura: El comercio en Roma

Explica cmo eran las tiendas de los romanos.

Cap. IX PASTOR ET OVES

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos: 3 declinacin m./f.
Pronombre indefinido nom./ac. sing. m./f. ipse -a, ipsum -am.
Verbos: Irregular 3 pers. sing. pres. ind. act.
est edunt; imp. sing. duc!
Preposiciones: supra + ac., sub + abl.;
Conjunciones: dum
Asimilacin adc- > acc-, inp- > imp-.
Sintaxis
Concordancia de los sintagmas

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.IX)

Probatio (Capitulum IX)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
adit, sunt (2),petit, videt, abest, lucet, ambulat, videtur, it
In Hispania ________ multi pastores. Qui via argentea Emerita Asturicam ______ multos
pastores ________ in campis. In Lusitania inter colles ______ valles, et prope Emeritam est
rivus Lacara cum multa aqua, ubi pastor Antonius cum ovibus suis ________. Sol in caelo
_______ supra campum et nulla nubes ____________. Hora sexta est. Pastor cum cane
ovibusque ad arborem ______, quia umbram __________. Tantum ovis nigra ______.
2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata
Exemplum: herba herbolario
o
o
o
o
o

videt
aqua
nulla
lucet
sub

3. Translatio
En la colina hay un rbol grande que da sombra al pastor.
En el cielo no se ve ninguna nube.
La oveja negra vaga en el bosque lejos de las otras ovejas blancas.
El perro recibe la comida del buen pastor.
Quien camina por la via Apia de Roma a Tusculo ve muchos pastores en el campo con
sus ovejas
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Pastor arborem petit et oves sub umbra arboris ducit.
Oves aquam e rivo bibunt et herbam im campo edunt dunc pastor iacet.
Lupus ovem nigram quae per silvam errat sine timore est.
Ubi est ovis ipsa? Duc me ad eam, canis!
Canis pastoris vestigia lupi in terra prope rivum reperit.

5. Comple verba
Iulius et Cornelius ad silvam ex___. Ii equ__ suis veh_____. Equi laeti in silvam intrant et
inter arbor___ ambulant. Hic equus Cornelii consistit, terram ante s___ aspicit et nasum ponit
ad terr___. Iulius equum suum vert___ et interrogat: Cur equus tuus, Cornelie, consistit?
Cornelius, qui iam in terr___ est ante equum, terr___ aspicit, dum Iulius in equo suo exspectat.
Cornelius vestigia reperit, quae digit__ monstrat, et dicit: Ecce vestigia lupi. Non procul abest
lupus ipse!
Lupus autem procul in mont__ ululat: huhuhu! Equus Cornelii, qui lup___ ululare audit, hinnit:
Hihihi!
Cornelius etiam alia vestigia in terra reperit: Quid hoc est? Non solum lupi, sed etiam ov___
vestigia hic sunt!

6. Cultura: El campo en Roma

Explica cmo era la agricultura y la ganadera en Roma.

Cap. X BESTIAE ET HOMINES

CONTENIDOS GRAMATICALES

Morfologa
Sustantivos: 3 declinacin n. (flumen -inis, mare -is, animal alis), m.f. (-o -onis, -o -inis, x -cis, -s -dis).
Verbos: Infinitivo pres. act./pas. -are/-ari, -ere/-eri, -ere/-i, -ire/-iri, esse, esse/edi.
Pres. ind. potest possunt, vult volunt.
Impersonal necesse est.
Pronombre: nemo.
Conjunciones: Temporal cum (iterativo); causal quod, enim, ergo.
Sintaxis
Ac. + inf. con verbos de percepcin.
Temporal cum (iterativo); causal quod
necesse est + dat

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.X)

Probatio (Capitulum X)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
volat, moventur, faciunt, spirare, canere, habet, natare, movent, audent, intrat
Qui alas non _______ volare non potest, qui caudam non habet _________ non potest. Cum
homo ambulat, pedes __________ . Cum pisces natant, caudam ____________.
Homo sub aqua __________

non potest, quia in pulmonibus sub aqua anima non

______________ sed aqua. Aves nidos _________ in arboribus inter ramos et folia. Cum aquila
supra hortum ________, parvae aves ________ non __________ , et inter folia se occultant.

2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata

Exemplum: terra terrestre, extraterrestre, aterrizar, terrario
nuntius
homo
movere
ludere
potest, possunt

3. Translatio
Los nios oyen que Iulia canta en su habitacin
Julia quiere jugar a la pelota con los nios Marco y Quinto
Nadie puede contar los peces de los ros y de los mares
Cuando el lobo est cerca de la casa, las ovejas asustadas no se atreven a balar.
El ser humano necesita respirar y tener comida

4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Marcus et Iulia Quintum vivum esse vident
Aemilia filium suum a Iulio ad villam portari videt
Magnum ostium a parva puella neque aperiri neque claudi potest
Pisces marium numerari non possunt
Dei ab hominibus neque videri neque audiri possunt

5. Comple verba
Iulia pil__ ludit cum cane sua Margarita. Iulia: Capi pila__, Margarita!
Canis pilam capit et caudam mov___ . Iulia procul ab can__ pilam iacit. Ecce pila in nid__ cum
quattuor pull__ . Quintus in arbor___ ascendit sed Iulia ipsa ascendere non aud___.
Iulia interrog__ : Ramus tenu__ puerum tam crassum sustine___ non potest!
Quintus respondet: Ego non tam crassus sum qu___ Marcus .
Quintus de arbore cum nid___ et pull___ ad terr____ cadit. Pulli autem spira____ et mortu___
non sunt, quia Iulia nid___ suis man_____ capit. Pater perterritus currit et Quint___ oculos
aperire videt, ergo vivus est.

6. Cultura: El panten romano

Explica los diferentes dioses romanos.

Cap. XI CORPVS HVMANVM

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos: 3 declinacin n. -s -ris (os oris, corpus -oris).
Verbo: Inf. posse.
Preposiciones: super, infra + ac.; de + abl.
Adverbio: modo.
Pronombres posesivos: noster-nostra-nostrum, vester- vestra- vestrum
Sintaxis
Conjunciones: atque, nec (= neque).
Acusativo + infinitivo con verbos de decir, pensar, sentir, etc. Discurso directo e
indirecto
Ablativo de limitacin o de relacin
Oraciones copulativas introducidas por atque, nec (=neque)

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.XI)

Probatio (Capitulum XI)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
arcesse, iacet, sedet, est, dolet, possum, apponit, stat, iubet, dat
Quintus non ____ sanus sed aeger, et in lecto ______. Pes _____ et caput. Apud eum mater
_____ et Syra _____ . Mater ei poculum aquae ____ et manum ________ ad frontem filii.
Aemilia imperat: I ad oppidum, Syra, atque medicum _____ !
Syra male audit, itaque Quintum interrogat: Quid dicit Aemilia?
Quintus : Aemilia te medicum arcessere _______.
Syra: Id facere non _______, quia equum non habeo!
2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata
Exemplum: oculus, -i oculista, monculo
plenus, a, um
vertit
ex
caput, -itis
pectus, -oris
3. Translatio
El mdico pone el cuchillo sobre el brazo del nio.
El mdico dice que la lengua de l est roja.
Aemilia ve que Syra vuelve con un vaso lleno de agua.
El mdico dice que es necesario que Quinto duerma.
Julio piensa que muchos hombres enfermos no pueden ser sanados por el mdico
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Iulius Aemiliaque medicum stultum esse putant.
Homo qui oculos malos habet bene videre non potest.
Sanguis per venas corporis humani ad cor fluit.
Medicus puerum os aperire iubet et occulos claudere.
Medicus bracchium filii tangit, venam aperit et sanguis in poculo fluit.

5. Comple verba
Marcus intrat in cubicul__ Quinti et Syr__ dicit: Quintus hodie valet, Syra!
Syra mal__ audit et Aemiliam interrogat: Qu__ dicit Marcus?
Aemilia: Marcus Quintum hodie vale__ dicit.
Marcus ad lectum adit atque puerum aspicit. Quintus quiet__ super lect__ iac__ nec oculos
aperit. Marcus digitum ad ped__ appon__ . Puer digitum Marc__ in pede suo sent__ : Ei, ei,
pes dolet!
Aemilia caput Marci tangit et iubet: Marce, aquam arcess__ ex impluvi___!
Quintus a Syra interrogat___ : Quid imperat Aemilia?
Quintus: Ea Marcum aquam arcesse___ iubet.
Marcus abit atque revenit cum poculo aqu___ plen__ . Aqua supra cap__ Quinti vertit. Frons et
genae eius alb__ sunt ut lilia.

6. Cultura: La medicina en Roma

Explica cmo era la medicina en Roma.

Cap. XII MILES ROMANVS

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos: 4 declinacin m./f. -us -us (exercitus -us, manus -us). 3 declinacin m./f. ter -tris (pater, mater, frater), -s -tis (pars, miles, pedes, eques).
Plurale tantum: castra -orum
Verbo: Irregular inf. ferre, pres. ind. sing. act. fert, pas. fertur, imp. fer! ferte!
Recapitulacion de los adjetivos -us, -a, um.
Adjetivos: 3 declinacin -is -e.
Comparativo -ior -ius.
Posesivos noster -tra -trum, vester -tra -trum.
Preposicin: contra + ac.
Dativo posesivo con esse.
Sintaxis
Genitivo partitivo con pars, milia.
Dativo posesivo + esse. Dativo con los verbos imperare/parere

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.XII)

Probatio (Capitulum XII)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
peditum pedes gladiis militare tempus militibus castris castra impetum passuum
Aemilius: In castris nostris sex milia _________ equitumque habitamus.
Marcus: Num feminae et pueri cum _______ habitant?
Aemilius: Nullae feminae aut pueri in _______ habitant cum militibus, quia nec feminae nec
pueri _______ possunt. Circum castra fossa lata est et vallum duo milia _______ longum et
prope decem ______ altum. Quattuor portae per vallum in ______ ducunt, sed cum hostes
castra oppugnant, portas claudimus et vallum ascendimus. Pila in hostes iacimus et, si necesse
est, ________ castra defendimus aut ipsi _______ facimus in hostes. Sed hoc satis est. Iam
______ est me Romam ire.

2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata

Exemplum: frater
fraterno
hostis
barbarus
dividere
impetus
contra
Exemplum: verto, vertis, vertere vertedero, convertir, invertir, diversi, pervertit, advertncia
equus / pono, ponis, ponere / claudo, claudis, claudere
3. Translatio
El varn romano tiene tres nombres
Los soldados romanos son ms fuertes que los enemigos
Los germanos son hombres brbaros que habitan Germania

4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Rhenus ac Danuvius flumina, quae Germaniam ab imperio Romano dividunt, fines imperii
nostri sunt.
Germania non solum armis defenditur, sed etiam altis montibus, magnis silvis atque altis
fluminibus.
5. Comple verba
Aemilius, Marci et Quinti avunculus, q___ in Germania militat, hodie est in villa prope
Tusculum, ubi pueri cum parentibus suis habitant. Aemilia, mater Marci et Quinti, fratr__ suum
adesse gaudet.
Pueri Aemilium interrogant: Cur in Germania habit___, avuncule?
Aemilius: Magnus est exercit__ Romanus in Germania inquit Aemilius qui contra host___
pugnat; in eo exercit__ sum miles.
Marcus: Quo in oppido habitas, dum in Germania milit___ ?
Ridens respondet Aemilius: Non in oppido, sed in castr_____ habito. Castra sunt oppida
milit___. Habito in magnis castris mille passus a fine imperi___.
6.

Emenda decem errores texti

Cornelio via latina Roma Tusculum it. In via Latina militis Romanus, qui ipse Romam Tusculum
it, Cornelium post se venire audiunt. Miles, quae in sole ambulat, fessus est, quia arma grave
fert. Cornelius dominus, qui equos vehitur, non est fessus, sed fessus est equitatus qui
dominum gravis vehit. Itaque equites Cornelii non currit, sed ambulat, nam Cornelius non
verberat equum suum fessum.
1. non Cornelio sed Cornelius
2. ...
3. ...
4. ...
5. ...
6. ...
7. ...
8. ...
9. ...
10.
...
7. Cultura: El ejrcito en Roma
Explica cmo era el ejrcito en Roma.

Cap. XIII ANNVS ET MENSES

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos: 5 declinacin -es -ei (dies -ei).
Adjetivos: Superlativo -issimus -a -um.
Verbo: Imperfecto erat erant. Irregular: inf. velle; pres. ind. fert.
Adverbios: nunc, tunc, quando?
Conjunciones: vel, igitur, item.
Numerales: Ordinales 1-15; cardinales 11-12, 18-19 (un-de-, duo-de-), 30, 60, 200, 300.
Sintaxis
Ablativo y acusativo de tiempo: hora tertia, tres horas.
Construccion de nom. + inf. con dicitur.
Coordinadas ilativas (o conclusivas) introducidas por igitur.
Sintagmas unidos mediante la conjuncion vel.
Expresin de las fechas (kalendae, nonae, idus)

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.XIII)

Probatio (Capitulum XIII)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
a nam dum nunc tantum iam ut (2) sed quod cum (3) hic quam (2) num ad tam in
Hora octava est. ____ Quintus in lecto iacet in cubiculo suo, Medicus in atrio Iulium exspectat.
____ Iulius ex cubiculo Quinti venit, Medicus eum interrogat: Dormitne puer? Non dormit
respondet Iulius, Quintus vigilat, ___ dormire non potest, _____ iam non modo pes eius dolet,
___ etiam brachium. Medicus respondet: Pes _____ aegrotat. Iulius: ____ pes aegrotat,
necesse non erat venam bracchii aperire. Hoc modo pes aeger non sanatur, credo. Medicus:
Sanguis __ corde per venas fluit ___ totum corpus humanum, ___ dicit Hippocrates. ___ intrat
Aemilia ___ Syra ancilla, quae poculum fert plenum sanguinis. Ecce sanguis Quinti in poculo
inquit in corpore eius ___ non multum sanguinis est, __ ostendit color eius albus. Filius noster
___ aegrior est ____ erat! Medicus: Sed facies eius nimis rubra erat. Puer crassus est.
Quid? exclamat mater ____ filius meus puer crassus est? Syra parva voce ___ Aemiliam
dicit: Is non est ___ crassus _____ ipse medicus!
2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata
Exemplum: annus
anual
hora
urbs-urbis
calidus
luna
stella
3. Translatio
Diciembre es el inicio del invierno. La estacin de marzo a mayo se llama primavera.
En Hispania los inviernos eran ms clidos que en Italia
La noche es el tiempo que va desde la tarde a la maana
Por la noche las estrellas y la luna lucen

4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Hora sexta, quae hora media est inter horam primam et duodecimam, meridies nominatur
Cum exigua pars lunae tantum videtur, luna nova esse dicitur
Mensi Augusto nomen erat Sextilis, quia sextus erat, nunc Augustus nominatur a Caesare
Augusto
5. Comple verba
Cornelius suo Sexto filio kalendarium monstrat: Ecce kalendarium Romanum, Sexte, cum
nomin__ mensium et numero di___ .
Sextus: Annus totus quot mens__ et quot di___ habet, pater?
Cornelius: Duodecim mens__ et trecent___ sexaginta quinque di__.
Sextus: Este h__ kalendarium antiquum aut novum?
Cornelius: H__ est kaledarium novum. In Kalendari__ Roman__ antiquissim__ numerus
mens__ erat decem tantum, non duodecim.
Tunc mensis anni prim__ erat Martius, id est initium ver__. Ante Martium hiems erat sine
nomin___ mensium. Ergo necesse erat anno dare du__ nov__ menses, Ianuarium et
Febrarium.
Sextus: Q___ longus est mensis Ianuarius?
Cornelius: Ianuarius triginta di__ longus est
Sextus: Qui mensis brevissimus est?
Cornelius: Februarius, q__ duodetriginta tantum di___ habet.
Cornelius interrogat: Qui dies ann___ brevissimus est?
Sextus non respondet, neque enim dies nominare pot___.
Cornelius: Dies brevissimus et nox longissima est ante d__ octav___ kalend___ Ianuar___.
Sed hoc satis est. Iam necesse est t__ ad scholam i___.
6. Kalendarium romanum

Mensis September nominatur a numero _ _ _ _ _ _

Dies tertius decimus post kalendas nominatur _ _ _ _
Mense Martio idus est dies _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ post kalendas.
Dies nonus ante idus dicitur _ _ _ _ _
Hodie est _________ dies, ......................................................................ab u.c.

7. Cultura: El calendario en Roma

Explica cmo era el calendario romano.

Cap. XIV NOVVS DIES

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos: 5 declinacin res rei.
Defectivo inquit. Irregular imp. fer! ferte!
Pronombres: uter? neuter, indefinidos alter, uterque.
Pers. dat. mihi, tibi, abl. me, te, refl. se, (mecum, tecum, secum). Indef. nihil, omnes -ia.
Adverbios: quomodo? hodie, adhuc, primum, deinde.
Preposicin: praeter + ac.
Conjuncin: an.

Sintaxis
Verbos: Participio de pres. -ns -ntis. Su sintaxis
Dativo de interes (dativus commodi)

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.XIV)

Probatio (Capitulum XIV)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
stilum , res , regulam , utrique, nullam , soles, sumere, tabulam , nihil, secum
Tempus est ad ludum ire. Quintus Marcusque ante ostium sunt et Iulius, pater eorum, _______
filio malum dat. Davus Marco librum et _______ et ________ et _______ affert, et Quinti librum
et ceteras ____ sumit.
Marcus: Cur Davus ______ rem meam portat, et Quinti ipsius omnes res portare potest?
Iulius: Quia Quinto pes dolet et ambulare sine baculo non potest. Necesse est Davum _____
ire. Tu sanus et fortis es, ut_____.
Marcus: Sed tantum duas manus habeo! Malum ferens, ceteras res ______ non possum.
Iulius _______ ad hoc respondet et vale, inquit, bene ambula!
2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata
Exemplum: apertus
apertura
nudus
lavare
regula
excitare
omnis
3. Translatio
Davo despierta al nio que duerme.
Al entrar Marco es saludado por sus padres.
El esclavo da la tnica y la toga al seor que tiene fro.
Marco entra en el atrio, donde estn sus padres esperndolo.
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Necesse est puerum ipsum se vestire
Filia intrans a patre salutatur.
Pater e lecto surgit et ad filium clamantem abit.
Servus cum pueris ire solet omnes res eorum portans.

5. Comple verba
Lydia e lecto surgit et Syram ________. In aurem ancillae ________ magna voce clamat:
Syra!, ________est! Sed Syra male audit et oculos non aperit. Lydia apud lectum
________bracchium dextrum eius movet et hora prima est, inquit, surge e lecto.
Syra oculos ________speculum ________iubet: affer mihi speculum, Lydia.
Lydia: Primum lava ________et manus! Facies tua sordida est. Et aures quoque lava!.
Syra caput ________in aquam mergit. Aquam qua Syra lavatur frigida est. Caput et manus
________Lydiam interrogat: Sumne pulchra hodie?
Lydia: Puto te formosissimam esse.
Syra ridens ________ sua induit.
6. Emenda decem errores texti (narrator 2, Aemilia 5, Iulius 3)
Vesper est. Aemilia in peristilum est cum Iulio.
Aemilia: Veni mecum in hortum. Delectat me tecum ambulat in horto nostro.
Iulius: Me quoque delectat. Sed sol iam non lucente. Vesper est
Aemilia: Hac nocte hortus obscurus non est, nam luna et stellae lucere. Ecce magna luna quae
supra montem ascendet.
Lunam spectans Iulius Luna plena est hac nocte inquit quae est ante kalendas Iunius
In horto Aemilia Nonne pulchra est luna? inquit est ut facies humanus. Ecce os eius quod ad
te ridet.
Iulius primum lunam spectat, deinde faciem Aemiliae ridentes: Ad me inquit non solum os
lunae ridet, sed etiam os tuum rubra ut rosa
Aemilia: Tua verba me delectat
1. non peristilum sed peristilo (N)
2. (A)
3.(I)
4.(A)
5.(A)
6.(I)
7.(A)
8. non ridentes sed (N)
9.(I)
10.(A)
7. Cultura: La vida cotidiana de un nio romano
Explica cmo era la vida cotidiana de un nio romano

Cap. XV MAGISTER ET DISCIPVLI

CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Verbos: 1 y 2 persona pres. ind. act. -o -mus, -s -tis (paradigma completo del presente
de indicativo activo), (pos)sum (pos)sumus, (pot)es (pot)estis. Impersonal licet (+ dat.)
Pronombres: Personales 1 y 2 pers. nom. sing. y nom./ac. plur. ego, tu, nos, vos.
Refl. se ac. sujeto en ac. + inf. Posesivos.
Adverbios: tum, nondum, statim, domi,
quid?(= cur?)
Sintaxis
Acusativo exclamativo (o, discipulos improbos!).
Coordinadas adversativas introducidas por at.
Subordinadas condicionales introducidas por si, nisi.
Subordinadas temporales introducidas por antequam.

MODELO PRUEBAS ESCRITA (GRAMTICA) (cap.XV)

Probatio (Capitulum XV)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
satis, discipulos, convenit, verum , sellam , partem , licet , virgam, desine, redde
Magister Diodorus: Ubi est Quintus, Marce?
Marcus: Mater mea dicit Quintum aegrum esse sed puto eum ipsum tam sanum quam pirum
esse.
Sextus: Quod Marcus dicit ______non est! Quinto pes dolet!
Diodorus: _______est. Discipuli, aperite libros et sumite regulas!
Marcus: Librum non habeo quia meus frater quoque ventre aeger est et necesse est se eam
corporis _______ tergere.
Diodorus: O ________ improbos! Me rides! necesse est te punire! Statim ad me veni! Sexte, da
mihi______!
Marcus: Magister, ________ clamare et ad _______ tuam_______! Clamare magistro Romano
non________! Nos dormire non possumus!
Diodorus: In lectulo dormire_______, hic in ludo non licet dormire!

2. Etimologia: scribe tua lingua duo vocabula ab lingua latina derivata

Exemplum: ludus
ldico
ego
magister
recitare
sella
exclamare
3. Translatio
El que en la escuela escucha al maestro es un buen alumno.
Lo que decis vosotros no es cierto; esto nosotros no hacemos.
Todas mis cosas las tiene Sexto, y no me las devuelve.
No conviene al alumno romano llorar.

4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Mane magister in ludum it.
Qui in ludo discunt discipuli sunt.
Antequam magister recitare incipit omnes discipuli dormiunt.
Nos non dormimus, immo vigilamus et omnia verba te audimus.
Magister intrans Sextum solum in sella sedentem videt.

5. Comple verba
Magister fessus est Marcum virg___ verber___. Improbus est puer sed non stultus. Necesse
est alio modo facere.
Itaque man___ Magister intrans Sextum solum in sella sedent___ videt. Antequam magister
dicit : Salve, Sexte, conside, Marcus ad lud___ advenit, neque is ianu___ pulsat antequam
intr___.
O Marce! inquit Diodorus, cur non me salut___ cum ad ludum venis?
Marcus: Quia cotidie necesse non est te saluta___. Cum ego te saluto, tu ips___ iratus es et me
pulsare incipis.
Diodorus: Ver___ est, rubr___ est posterior pars tui corporis. Nimis te pulso. Conside ad sellam
et aper___ librum.
Marcus: Libr___ non habeo, tantum malum quod meus pater mihi dat. Num necesse est me hoc
puniri?
Diodorus: Lege librum cum Sext___. Et desine os aperi___ in ludo!
6. Cultura: La educacin en Roma
Explica cmo eran la educacin del nio romano.