BAB 1

PENGENALAN KEPADA KIMIA

1.1 KIMIA DAN KEPENTINGANNYA

'Alchemy' berasal dari

perkataan Arab, 'al-kimiya'
(kimiya = seni yangbertukartukar/berubah-ubah).

1.2 KEPENTINGAN KIMIA

Kimia kajian berkaitan Jirim

Ilmu kimia (chemistry) ialah bidang kajian

sains yang berkenaan dengan komposisi ,
struktur, sifatdan interaksi antara jirim.

1.2 KEPENTINGAN KIMIA

Berikut adalah beberapa contoh kepentingankimia.
Perubatan:
untuk memerangi penyakit dan memanjangkan jangka hayat.
Baja dan racun perosak: meningkatkan hasil tanaman.
Pengawet: membantu memanjang masa penyimpanan
makanan.
Bahan yang digunakan untuk membuat pakaian seperti
kapas (cotton), sutera (silk) dan nilon(nylon).
Bahan binaan seperti simen (cement), konkrit (concrete) dan
kaca (glass).
Komponen (components) automobil dan komputer.
Produk pengguna seperti sabun (soap) dan bahan pencuci
(detegent).

1.2 KEPENTINGAN KIMIA

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

Kimia ialah cabang sains yang amat

mementingkan eksperimen sama
seperti Biologi dan Fizik yangmana
ianya memerlukan kajian saintifik.
Kaedah saintifik adalah satu
pendekatan yang sistematik dalam
penyelidikan. Ianya terdiridaripada
langkah-langkah berikut:

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

1. Membuat pemerhatian tentang situasi.
Penyelidikan saintifik bermula dengan pemerhatian. Sebagai
contoh, seorang pelajar mengalami dan memerhatikan
keadaan seperti berikut:
Apabila dia menambah 20g gula 100cm 3air panas dan
dikacau, semua gula tersebut yang dilarutkan. Walau
bagaimanapun, apabila 20g gula ditambah kepada
100cm3air pada suhu bilik dan dikacau, masih terdapat
sebahagian gula tidak larut dalam air. Beliau juga mendapati
bahawa jika 20g gula ditambah 200cm 3air pada suhu bilik
dan dikacau, semua gula larut di dalamnya, tetapi tidak
semua 20g gula akan larut dalam 100cm 3air pada suhu bilik.

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

2.
Mengenal pasti pemboleh ubah.
Pemboleh-ubah adalah satu faktor yang memberi kesan kepada keputusan eksperimen.Faktorfaktor yang mempengaruhi kelarutan gula di dalam air adalah dipanggil pemboleh-ubah. Didapati
bahawa suhu dan isipadu air mempengaruhi kelarutan gula di dalam air.
Pemboleh-ubah dikawal adalah faktor yang dimalarkan sepanjang eksperimen.Untuk mengkaji kesan
suhu terhadap kelarutan gula di dalam air, isipadu air yang digunakan didalam eksperimen mestilah
dimalarkan. Isipadu air tersebut dipanggil pemboleh-ubah dikawal (controlled variable).
Pemboleh-ubah yang bertukar sepanjang eksperimen dijalankan dipanggil pemboleh-ubah
dimanipulasi. Satu eksperimen boleh dijalankan dengan memanaskan air kepada suhu 30C, 40C,
50C, 60C dan 70C. Jisim gula yang larut pada suhu air yang berbeza kemudiannya disukat. Suhu
air tersebut dipanggil pemboleh-ubah dimanipulasi (manipulated variable).
Pemboleh-ubah bertindak balas adalah pemboleh-ubah yang memberi respons kepada perubahan
yang disebabkan oleh pemboleh-ubah dimanipulasi. Jumlah gula yang larut dalam air pada suhu
yang berbeza dipanggil pemboleh-ubah bertindak balas (responding variable).
Oleh itu,
Pemboleh-ubah dimanipulasiSuhu air.
Pemboleh-ubah bertindak balasJumlah gula yang larut dalam air pada suhu yang berbeza.
Pemboleh-ubah dikawalIsipadu air.

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

3.Mencadangkan satu kenyataan masalah.
Ini adalah soalan yang mengenal pasti
masalah yang berkaitan dengan pemerhatian.
'Adakah kebolehlarutan gula meningkat
berkadar terus dengan peningkatan
suhu air?'

Seterusnya, ini akan membawa kepada

pembentukan hipotesis.

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

4.Membentuk/membuat hipotesis.
Hipotesis adalah cadangan, idea, teori, atau
apa-apa pernyataan lain yang diterima pakai
sebagai titik permulaan untuk perbincangan,
penyiasatan atau kajian. Sebagai contoh, untuk
mengkaji kesan suhu air pada jumlah gula yang
larut, hipotesis akan berbentuk seperti berikut;
'Semakin tinggi suhu air, lebih besar
jumlah gula yang boleh larut di dalamnya.'

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

5.Radas dan bahan-bahan.
Apabila merancang eksperimen, radas
yang sesuai dan bahan-bahan yang
diperlukan untuk menjalankan
eksperimen mestilah dipilih.

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

6.Penyenaraian prosedur kerja.
Prosedur adalah senarai langkahlangkah yang perlu diambil untuk
menjalankan eksperimen. Adalah lebih
baik untuk menyenaraikan langkahlangkah dalam bentuk fakta (point).

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

7.Menjalankan eksperimen.
Selepas merancang eksperimen, ahli
sains akan menjalankan eksperimen
mengikut prosedur.

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

8.Mengumpul data.
Kemudian, seseorang ahli sains itu
mestilah merekodkan keputusan
eksperimen dengan tepat. Beliau juga
tidak sepatutnya mengubah keputusan
eksperimen dan mesti bersikap jujur.

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

9.Mentafsir data.
Selepas mengumpul data, seseorang
ahli sains akan menganalisis keputusan
eksperimen tersebut. Keputusan boleh
dipersembahkan atau dibentangkan
dalam pelbagai bentuk seperti jadual,
graf atau pengiraan..

10 Membuat kesimpulan

Kemudian, seseorang ahli sains itu

perlu kepada membuat satu
kesimpulan berdasarkan keputusan
eksperimen.

1.3 KAEDAH SAINTIFIK

11.Menulis laporan.
Akhir sekali, seseorang ahli sains itu
perlu menulis sebuah laporan tentang
hasil serta kerja-kerja yang telah
dilakukannya. Ini bagi membolehkan
serta memudahkan beliau untuk
berkomunikasi dengan ahli-ahli sains
yang lain.

TAMAT

KAEDAH DALAM MENJALANKAN PENYIASATAN

SAINTIFIK
1. Buat pemerhatian (making observation) tentang sesuatu kejadian / masalah / persoalan.

2. Mengenal pasti masalah tersebut (identifying the problem).

3. Mengenal pasti sebarang kemungkinan yang menyumbang kepada permasalahan tersebut

(identifying the variables).
4. Membuat hipotesis (making a hypothesis).

5. Membuat perancangan penyelidikan/penyiasatan (planning the the investigation).

6. Menjalankan penyelidikan/penyiasatan (carrying out the investigation).

7. Mengumpul data (collecting data).

8. Menganalisis dan mentafsir data (analysing and interpreting data).

9. Membuat kesimpulan (making a conclusion).

10. Menulis laporan (writing a report) tentang penyelidikan saintifik yang dijalankan.

CONTOH PENULISAN LAPORAN

1.

2.

3.

4.

Topik: Kadar Eksperimen Reaksi No: ........

1.3 .......
Matlamat : Untuk menyiasat kesan suhu ke
atas kadar tindak balas.
Pernyataan masalah: Bagaimana suhu
mempengaruhi kadar tindak balas?
Hipotesis: Semakin tinggi suhu bahan
tindak balas, semakin tinggi kadar tindak
balas.

5. Pembolehubah
Pembolehubah dimanipulasikan:
Suhu natriumtiosulfat penyelesaian
Pembolehubah bergerakbalas:
Masa yang diambil untuk salib `X` kepada hilang dari
penglihatan.
Pembolehubah terkawal:
Kepekatan dan jumlah kedua-dua asid sulfurik dan natrium
tiosulfat penyelesaian

6.Bahan:
0.2 mol dm-3 250 cm3 natrium tiosulfat penyelesaian,
1.0 mol dm-3 25 cm3 asid sulfurik, kertas putih bertanda
`X` di pusat
7. Radas :
50 cm3 silinder penyukat, 10 cm3 silinder penyukat,
150 cm3 kelalang kon, berhenti menonton, termometer,
pembakar bunsen, tripod pendirian dan kasa dawai.

8. Prosedur
1. 50 cm3 0.2 mol tiosulfat penyelesaian dm-3 natrium diukur dengan
menggunakan silinder penyukat dan dituang ke dalam sebuah
kelalang kon.
2. Suhu larutan diukur dengan termometer.
3. Kelalang kon diletakkan di atas kertas putih ditanda `X`.
4. 5 cm3 1 mol dm-3 asid sulfurik diukur menggunakan silinder penyukat.
5. Asid cepat dicurahkan ke dalam larutan natrium tiosulfat.
6. Jam randik dimulakan serta-merta dan kelalang kon berpusar.
7. Tanda `X` dilihat dari atas.
8.The jam randik dihentikan secepat tanda hilang dari penglihatan.
9.Time diambil direkodkan.
10. Langkah 1 hingga 9 diulangi dengan menggunakan suhu yang
berbeza larutan natrium tiosulfatpada 400C, 500C, 600C dan 700C.

9. Data

CONTOH JAWAPAN:

10.

11.Mentafsir data

1. Berdasarkan graf, semakin tinggi

Suhu
larutan natrium tiosulfat, pendek
masa
yang diambil untuk salib `X` untuk
hilang
dari pandangan
2. Kadar tindak balas berkadar terus

12.Kesimpulan:
Hipotesis diterima.
( Semakin tinggi suhu bahan tindak balas, semakin
tinggi kadar tindak balas).

LATIHAN

JAWAPAN: PELAJAR
a) Pernyataan Masalah
Bagaimanakah saiz bahan mempengaruhi kadar tindabalas?
b) Pembolehubah
a) Pembolehubah dimanipulasikan : Saiz bahan
b) Pembolehubah bergerakbalas : Masa yang diambil untuk
mengumpulkan gas
c) Pembolehubah dimalarkan : Isipadu asid hidroklorik cair

c) Radas dan bahan

-2g ketulan kalsium karbonat
-20cm3 asid hidroklorik cair
-buret
-jam randik
d) Penjadualan data
Saiz bahan tindak balas

Masa /s

Ketulan

59.00

Serpihan

29 .00

Serbuk

14 .00

e) Lakaran Graf

Masa (s)

Saiz bahan

f) Kesimpulan
- Saiz bahan dalam keadaan serbuk bertindak balas dengan
cepat
berbanding ketulan dan serpihan.

LATIHAN PENYIASATAN SAINTIFIK ...............

CONTOH 1 :
ELEKTRIK .

SEORANG PELAJAR MENJALANKAN SATU KAJIAN TENTANG BAHAN YANG BOLEH MENGALIRKAN

BAHAN

PENGALIR
AN
ELEKTRIK

BAHAN

Kaca

Tidak Boleh Jubin

Tidak Boleh

Kuprum

Boleh

Boleh

Kayu

Tidak Boleh Emas

Boleh

Plastik

Tidak Boleh Polistirena

Tidak Boleh

Besi

Boleh

Nikel

Boleh

Aluminium

Boleh

Pasu

Tidak Boleh

Getah

Tidak Boleh Kapur

Timah

PENGALIR
AN
ELEKTRIK

Tidak Boleh

Soalan:1.

2.

Dalam eksperimen ini apakah keadaan fizik semua bahan yang diuji?
______________________________________________________
Apakah inferens yang boleh diperolehi dari eksperimen ini?
_______________________________________________________

(JAWAPAN)

LATIHAN PENYIASATAN SAINTIFIK ...............

CONTOH 1 : SEORANG PELAJAR MENJALANKAN SATU KAJIAN TENTANG BAHAN YANG BOLEH
MENGALIRKAN ELEKTRIK .

BAHAN

PENGALIR
AN
ELEKTRIK

BAHAN

Kaca

Tidak Boleh Jubin

Tidak Boleh

Kuprum

Boleh

Boleh

Kayu

Tidak Boleh Emas

Boleh

Plastik

Tidak Boleh Polistirena

Tidak Boleh

Besi

Boleh

Nikel

Boleh

Aluminium

Boleh

Pasu

Tidak Boleh

Getah

Tidak Boleh Kapur

Timah

PENGALIR
AN
ELEKTRIK

Tidak Boleh

Soalan:1.

2.

Dalam eksperimen ini apakah keadaan fizik semua bahan yang diuji?
Pepejal
Apakah inferens yang boleh diperolehi dari eksperimen ini?
Semua logam boleh mengalirkan arus elektrik

CONTOH 2 :
dengan asid

Satu eksperimen dijalankan untuk mengkaji tindak balas antara bahan

hidroklorik. Keputusan eksperimen adalah seperti jadual dibawah.

BAHAN

DICAMPURKAN DENGAN ASID

HIDROKLORIK CAIR

BAHAN

DICAMPURKAN DENGAN
ASID HIDROKLORIK CAIR

Zink

Zink larut bebas gas hidrogen

Fosforus

Tidak ada tindak balas

Magnesium

Magnesium larut bebas gas hidrogen

Karbon

Tidak ada tindak balas

Argentum

Tidak ada tindak balas

Stanum

Tidak ada tindak balas

Sulfur

Tidak ada tindak balas

Plumbum

Tidak ada tindak balas

Kuprum

Tidak ada tindak balas

Besi

Besi larut bebas gas hidrogen

Iodin

Tidak ada tindak balas

Kalsium

Kalsium larut bebas gas

hidrogen

Aluminium

Aluminium larut bebas gas hidrogen

Emas

Tidak ada tindak balas

SOALAN:1.

Dalam eksperimen ini nyatakan

i.
Pembolehubah yang dimanupulasikan?
_________________________________
ii.
Pemboleh ubah yang dimalarkan?
_________________________________
iii.
Pembolehubah yang bergerak balas?
_________________________________
iv.
Inferens yang diperolehi?
___________________________________

CONTOH
2 : Satu
eksperimen
dijalankan untuk
mengkaji tindak
balas antara
(JAWAPAN)
LATIHAN
PENYIASATAN
SAINTIFIK
...............
bahan dengan asid
hidroklorik. Keputusan eksperimen adalah seperti jadual
dibawah.
BAHAN

DICAMPURKAN DENGAN ASID

HIDROKLORIK CAIR

BAHAN

DICAMPURKAN DENGAN
ASID HIDROKLORIK CAIR

Zink

Zink larut bebas gas hidrogen

Fosforus

Tidak ada tindak balas

Magnesium

Magnesium larut bebas gas hidrogen

Karbon

Tidak ada tindak balas

Argentum

Tidak ada tindak balas

Stanum

Tidak ada tindak balas

Sulfur

Tidak ada tindak balas

Plumbum

Tidak ada tindak balas

Kuprum

Tidak ada tindak balas

Besi

Besi larut bebas gas hidrogen

Iodin

Tidak ada tindak balas

Kalsium

Kalsium larut bebas gas

hidrogen

Aluminium

Aluminium larut bebas gas hidrogen

Emas

Tidak ada tindak balas

SOALAN:1.

Dalam eksperimen ini nyatakan

i.
Pembolehubah yang dimanupulasikan?
Unsur logam dan bukan logam
ii.
Pemboleh ubah yang dimalarkan?
Jenis asid yang sama
iii.
Pembolehubah yang bergerak balas?
Gas yang terbebas
iv.
Inferens yang diperolehi?
Kebanyakkan logam boleh bertindak balas dengan asid membebaskan gas