URUTANI

NA MURUTANRE

MWANDKI
Jerry and Nancy Reed
 URUTANI
NA MURUTANIRE
(HAMWE NA UTEITHIO WA MURUTANI)

MWANDIKI
Jerry and Nancy Reed

Version 3.0 of Discipleship Encounters

Covenant Resource Center

3200 W. Foster Ave.
Chicago, IL. 60625

Call: 1-800-338 IDEA

Web address: http://www.northpark.edu/sem/discipleship/

2003 by Jerold and Nancy Reed. All material in these Discipleship Encounters may be copied and passed on to others.
* ( Rutha rwa kurutithia Mbuku ino ni ruheane kuma kwi Mwandiki)
 NGAMBA
(TABLE OF CONTENTS)

Introduction- Uhoro wa Mbuku no i

Preface- Mutabarre iv

Mutabarre wa mandko.
Ikinya ra mbere: Gutuka Mukristiano; Hena ciranro Inya. 1
Ikinya ra Ker:Muthingi kana Gtina ka urutani. 2
Ikinya ra Gatatu: ngerekano ya Kuguru kwa Ngaari. 4
Ikinya ra Kana: Uthamaki wa Mwathani Jesu Kristo. 5
Ikinya ra Gatano: Roho Mutheru. 7
Ikinya ra Gatandatu: Uhoro. 9
Ikinya ra Mugwanja: Mahoya. 11
Ikinya ra Kanana: Wira kana Kumbura. 13
Ikinya ra Kenda: Ngwatanro. 15
Ikinya ra Ikmi:Wathki wa Mhonoki Mutkia. 17

MUTHIA-IN WA MBUKU:
(Appendix)

Uteithio wa Mwkre wa Maundu. 19

Njra Ing cia Kwambrria Kurutana:-
Krkanro(Bible),Ngai (God), na Andu (People). 22
Ngerekano ya Ndarasha (The Bridge Illustration) 24
Maratathi ma kuiiga mubango wa urutani 25
Mahoya.(Prayer list) 26
Wrutri muturre-in waukristiano. 28
Njra nguh ya mathomo ma Biblia kuma mutwe 29
Mubango wa mathomo kuma mutwe.(material from The Navigators) 30
Guthoma Mandko . (STS) outline plan 31
Mathomo Kuma, Search the scripture(STS) 32
 KAMBRRIA

URUTANI NA MURUTANRE
Utanamba guthoma, amba uthome uhoro ura wandktuo utarrri-in wa mbuku no ya
Urutani na Murutanre. Gtumi ga kwamba guthoma hau n tondu, gutiagrire ona
tiko gtumi ka mbuku no, at muthomi kana muthomithio age gwciria na meciria make
ura ekwona kwagrire uhoroin ukoni muthomithrie wa urutani na murutanre. Tiwega
mundu ecirie oura mbuku no roiga, no nkwagrire ithuothe guteithania na meciria,
nundu wa muthingi mwega wa Murutanre ona murutani.
Wona warkia guthoma utarrri, kra raiti gathandukuin gaka.
Nwega! Nweka wega n guthoma Utarrri.
Maundu maya mehaha muhuru n maguguteithia ougthiaga na mbere na mathomo maya
ma Urutani na Murutanre.
1) Rora rng uteithio ura ur iratathi namba ikumi na kenda na namba mrongo ri
muthia-ni wa mbuku.Tondu hau nho ciuria nying iria ikoni murutanre icoketio.

Wona wa rkia guthoma uteithio, kra raiti gathandukuin gaka.

2) Ru rora iratathi namba 21 na 22. Haha nho ukuona uhoro ukoni, Krkanro, Ngai,
na Andu. Uhoro uyu nouuhuthre tar kambrria ga kwambrria kurutana kana
uhuthre undu ung ura ungona wagrire.Ungrora Ngambain no wone ikinya rr
nriakuhingura mario yaku na murutwo uhoro-in ukoni Ngai nuu, Krikanro nk ura
Ngai ekire thi-ni wa muruwe Jesu kristo nguo andu mamenye nwe uu. Ru rora iratathi
namba 23. no n ngerekano ya ndaraca, na andu aing nimonete ri uteithio muno har
urutani uyu, oundu umwe na kurehe andu kur mwathani atuke mwathani na muhonokia
wa ngoro ciao.

Ikira raiti gathanduku-in warkia guthoma namba 21, 22,na 23.

3) Ru rora iratathi ra Uthii wa nambere, karatathi namba.24 na 25. Rutithia maratathi
mang ma namba ici kuringana na andu ara uraruta.warkia uguo, andka martwa ma
murutwo kana arutwo aku bathi-in yo hau iguru ra iratathi ru. Krkrro-in o gothe
ka urutani andka hau maundu mara marktie guthomwo kana mara mehakuh kurka.
(Mahnda maing wa hota kuremwo n kurkia maundu mothe mara magrire kurutanuo,
tondu hihi nhar na maundu mang magrire kwario.) Andka muthenya na mweri iria
mugacemania rng, hara mwatigra na hara mukambrria.

kira rati gathanduku-in gaka warkia kurutithia maratathi ma Uthii wa nambere.

4) Ndukariganruo n kuria ciuria.Kuria kana ciuria n uteithio munene har we. Huthra ciuria
rra uraruta andu. Ciuria itumaga mundu kana andu mahote kwaria na gutarria maundu
oundu umwe na kwyuria ciuria iria igukuhotithia kubanga mutaratara wa mario yaku na
mundu kana andu acio.

5) Ru ukambrria, rkanrai wega na murutwo waku mathaa na mthenya ra

murambagrria, na rra murrkagia. No umorie kana no mucemanagie maita mer kana
matatu o kiumia na
thutha-in no muikare th kuona kana mathaa na mthenya yo n mega na inyui
inyuothe. No wambe urutithie kopy ya ikinya ra mbere utekurutitha raini ria
yandktwo Ikinya ra Mbere na Karatathi namba 1 Ugwka uguo nguo ikinya ra
mbere rkorwo rriki rtekwonania at nhar na maundu mang meguka thutha-in, uguo
nuguteithka kurkia na gutigana na murutwo waku angkorwo murutwo waku
ndaroneka ta enawendo wa kurutwo na kumenya mwathani. Menyerera, ndukae
kuonania tar gwathana urathana tondu no nginya hage na gto na wiguanao mwega.
Geria guteithia ara mararutwo, kuga na wyathi wa gwthomithia na guthii na mbere
kahora, kahora omugkuraga na guthoma hamwe. Na mwarkia guthoma mbuku geria
kuga na ihinda ra kurkrria r na hinya na r na krgriro. Ndukae gutigthanria
orouguo.

6) Mahnda maing uhoro uyu twaria wa kurkrria na kuhinga mathoma, andu aing
mationaga to wbata muno. Mbere no muhaka umenye n umithio urku na n gitumi
kirku kiratuma urutane. Kw njra nying cia gucokia kuria gki.

Njra mwe yahota gukorwo r no,..at mwna wtkio umwe ura ukoni ura muikarre
wa mukristiano wagrire gukorwo uhana. wendo na uhoti wa guteithia mundu atuke
mukristiano, guteithia andu eth utongoria-in, uteithia wa kurutana ngurubu-in nyinyi,
kwharria guteithia andu kuhanda makanitha, Guteithia andu urutanin wa utungata-in
wa andu ta ahunjia na ma pasta, guthomithia andu ara mangrutana sunday school/ kana
gutongoria gthomo.No gtumi knene, n guteithia andu nguo mahote guteithia andu
ara ang uhonokioin. tumra mawoni maku ma ura ungteithia andu marutane. Wyurie
orngi, gtumi ga kurutana nik kahinda-in gaka ?

Andka gtumi kana itumi ciaku haha muhuru.

Gtumi ga kurutana n kahinda-in gaka na gucemania na arutwo n krku ?.

Andka rtwa kana martwa ma arutwo 1,2, kana 3.
__________________________, ____________________________,

__________________________

gtumi___________________________________________________

________________________________________________________

kra raiti gathanduku-in gaka wona warkia kwandka gtumi ku urtio hau iguru.

Ririkana guoya ura mundu aiguaga kana akoraguo naguo rra wacemania kana rra muromanrria
uhoro-in wa mukurre wa kroho, umanaga na shaitani akgeria gukurigrria ndukae kumbura
mwathani. Shaitani ndangenda urutani uyu uthi na mbere. No twna uhotani thini wa mwathani
Jesu Kristo. Kuoguo hoya na uthi na mbere, na uhoe roho mutheru akuihure na akuhuthre.
 KAMBRRIA.

Rugano rwa gutura.

Gutir undu mwega na wgkeno ta kumenya at, Ngai narakuhuthra

kuhunjria andu nguo mamenye mwathani. Maka mrongo r mthiru, andu angi n
marktie kumenya at n har gkeno, ona kuiganra kunene rra mundu a hotete
guteithia mundu kana andu gukura kroho ona kumenya Mwathani ta muhonokia
mturrein yao. Mbuku no,(Discipleship Encounters.) n yaguguteithia nguo uhote
guteithia andu ta acio.

Muhuri umwe wa biashara wtagwo, Marvin Ladner, n hunjirie Jerry Reed (mwandki wa
mbuku no) rra athomaga University. yo yar mbegu njega ra ahandire na gthi na mbere gukura.
kambrria gukura Ecuador, ning gtherema mwena wa Mexico, thutha wa uguo urutani ugtherema
makra rra ambririe kuruta andu njra ya urutani na uhingur wa makanitha meru.urutani ucio no
uthiaga na mbere ona ru. Wambririe na ruthiomi rwa Spanish, na gthungu, na ru kurarutanuo na
thioma nying nginya Gkuyu..

Kwna uthii munene wa nambere murutanre-in uyu thini wa mabururiin

mangi. Andu mahuthagra mbuku-no (Discipleship Encounters) kuringana na ura
kwao kuhana .Maundu mara marumrire na haha mbere ni maguguteithia wee ta
murutani nguo uge na umenyeri wa kurutana.

Njra Nguh kana njra Ndaihu ya urutani

(Narrow-Band or Broad-Band Discipleship?)

Andu mahota kuona Urutani uyu ta uhana guthomithia gthomo ka ungai. No

gtumi ka urutani uyu n kia njra nene makria gukra oguthomithania tondu
knyitithantie maundu maing. Naguo muoroto wa Murutani na murutuo(Discipleship
Encounter), nwa njra nguh kana wa njra tabarire uhoro ukone wiguano kana
ndugu gatagat-in ka mundu wa narutana mena mundu ungi umwe, er kana atatu. Na
njra ng no tumte njra ya ngwatanro ya arutani. Arutani aya macemanagia
magateithania uhoro-in ukoni, meciria ma maundu, Umenyeri wa murutanre,
mawoni mao, na kioneki kria mundu angkoruo nako ga guteithrria murutanre-in.

Wongerereki wa Atongoria.
(Multiplication of Leaders)

Murutanre wa muthemba uyu, uhotekaga wega makanitha-in kana ciungano-

in ikoni uhoro wa Ngai. Mutumia wtaguo Lucy Baig, atumrire mubango uyu wa
mbuku no (Encounter) uhoro-in wake wa Kroho ona kheo-in gake ga guteithia
andu na makria urutani ura arutire atumia a kuma Mexico nguo mahote guteithia na
kuruta atumia ria ang. Oundu umwe, makinya maya ma mutabarre wa mbuku
no(Encounters) no matumrwo n arutani a guthomithia Sunday School, atongoria a
mtha cia makanitha, a hunjia a kuhanda makanitha, kana mundu o wothe wna
koneki ka wongerereki wa atungati a mthemba o yothe.
 Urumwe na umenyereri wa kanitha.
(Unity and Care Within the Church)

Hnd ra Jerry reed oragia Arutani ciuria, arktie kurutana maka ikumi na
r(12 years) Mexico,n amakire aigua mawoni ma Mutumia wetaguo Sara. Sara,oigire
at urutani uyu niuhotithtie kurehage andu a knitha yake hamwe na makria andu
makaga na wiguano na ngwatanro njega nundu wa gucemanagia kaing. Nake Pasta
Roberto Gonzalez, umwe wa ahunjia ara Jerry reed o na urutte wra wa kuhunjia na
kurutana maka ming ,akiuga at Murutanre uyu nuhotithtie arumrri a kanitha
yake kuga na wendo munene har andu ara ang. N aheanire muhano wa murumrri
umwe utaiguanaga na murumrri ung wa kanitha o yo, na thutha wa urutani uyu n
mahotire gucokia ndugu na makga na ndugu na ru n arata nginya umuth, nundu
wa mbuku no ya murutuo na murutani.

Makria ma mundu umwe kwa umwe.

(More Than One-on-One)

Andu mahota gwciria murutanre uyu n undu umwe na murutanre wa mundu umwe kwa
umwe.Ona gutuka mahinda mang n ugukoruo na mundu kwa umwe, ihinda ru ragrire kuonuo
otanjra ng ya urutani. No, urutani ura mwega n wa gukoruo na andu er, kana atatu thini wa
ngurubu mwe.Hnd ria andu mar er kana atatu, nmaiguaga mena ngwatanro numu na makaigua
methini wa gkundi ka Jesu Kristo. Oundu umwe, rra andu mararorana n mamenyanaga makria
nundu wa ciko ciao ca mwri. Gkundi-in ku ga andu atatu, mundu naiguaga ena murigo wa
mundu ura ung, gukra rra ar mundu umwe tu.

N kurutana kana n guthomithia? ( N arutwo kana n Irathi?)

(Discipling or Teaching? (Encounters or Classes?)

Andu me kuhuthra mbuku no n mathome uhoro uyu. utanamba

kwambrria "kuruta-(discipling)" andu n wagrire gutua itwa. Na itwa ru n ra
muoroto. Ukwenda gutumra kana kurumrra mutaratara uyu( Discipleship
Encounters), guthomithia, kana ukwenda kurumrra mutaratara uyu ta ar njra ya
gugutongoria murutanre-in uyu ?. Angkoruo muoroto waku n kurumrra
mutaratara uyu na njra ya guthomithia tu, n ingkuria urutane uguo utegwta
muthomithanrie ucio urutani.. Urutani, n makria ma guthomithania kana
guthomithia. Akorwo urarora rtwa rr unghuthra guthomithia-in no uhuthre rtwa
ta Muthomithania wa ukristiano. Thini wa muthomithanrie-in, no ukorwo na
irathi na athomithio no ndungkoruo na arutwo rra mwacemania.. Tondu urutani
n rra mwacemania na murutwo mur inyuer kana atatu hamwe na mwathani witu
Jesu, murutanaga kumanrria, na gwkrana hinya, mugthomaga kiugo ka Ngai
Bibilia-in mukaringithanagia urutani ucio na muturre wanyu wa muthenya o
muthenya.
 Nguthomithio uhoro wa Mwathani kana n Gukura na Kuhianana nake?
(Formation or Information?)

Murutanre uyu wa murutuo na murutani nguo mbuku no renda gukrra

ko. Muoroto n akristiano makure ta mwathani na mahianane nake. Gtumi kinene n
gukura na guikara na muikarre wa ungai oundu umwe na mtugo ya ungai na
kumenya ura krkanro kra gtheru kroiga. Na jra ya kuringithania na maundu ma
mturre-in. Umenyo kana umenyithio ncio turenda gutarria kahindain gaka.
Ngerekano ya maundu macio nta:- Mwkindro wa maundu, gtumi ka maundu,
Cioneki kana mawoni, Mbango ya kaberein. Maundu maya mothe oundu umwe na
ug ncio gtumi ka uhoro uyu. Tungrora wega ntukuona at, urutani uroiga Jesu
nwe Mwathani. Gtumi ka mbuku no ya murutuo na murutani n gututeithia
gututeithia kumenya mwathani ucio na kumwtkia nguo oke aikare ngoroin citu
atuke mwathani na muhonokia witu.

Murutanre uyu wa mutuo na murutani, nugututeithia kumburanra na kwaria

maundu mara tuonete mturirein itu hamwe. Mawoni, na utungati witu
nturmenyithanagia na tukarutana .Kwhoka mwathani witu Jesu Kristo na
kumwtkia n kurtumaga tugathi na mbere na tugaciara maciaro maringaine na roho
wake.Urutani no ukurie mundu, Uhunjirie mundu, Uhotithie kuhanda makanitha
meru, andu mamenye kuhoya, Kugoca mwathani, ona gwetha thayu na khoto,
maundu maya moothe no mahoteke muthomithanrie-in uyu.

Undu ura mwagru wa woni wa nambere.

(The Ideal Context For Vision Casting)

Atongoria nonginya makoruo na koneki. Koneki ka ura rucio kana

matukuin ma thutha manghana. No nginya mone muikarre wa utungati na
mutungatre ura ugaikara thutha-in. Atongoria aing nmarktie kumenya at,
arumrri, n mariganagruo narua muno uhoro wa koneki mangaga guikara
makririkanagio kaing o kaing na magkagrra ko gutwarithia nambere koneki ku
na njra cia mthemba ming. Murutanre uyu, uhotithagia andu guikara morotete
koneki ku na kurumrria oundu umwe na gugthingatira gwa kahinda karaihu.

Muturre wa mundu, no wongerere hinya muturre wa mundu ung.

(One Life Impacting Another Life)

Ngerekano n huthruo kuonania ura muturre wa mundu unghota

kuongerera hinya muturre wa mundu ung na njra no ya urutani uyu. Mundu umwe
n athire bururi wa kuraya, na rra athiaga agnya handu njra yatigante, mwe gathi
uu na ngi gathi uu ung. Na rra arorangire arigtuo n njra rku ekurumrra akona
kbau konanririe kura endaga guthi. Akrumrra wathanrri wa kbau ku nginya
agkinya. Nagereire njru yo matuku maing thuthai-in ucio, na akinya hau njra
ciatukanire akona kbau ku kri oho. Na muthenya umwe akrora kbau ku akiuga
atrr, Kbau gki konanagrria njra ya guthi bururi noko gtigathi ona gtiu ura
bururi ucio uhana.

Kbau ku gturaga ohara kahandiruo, gtithiaga, na gtiu kura kreranra ona

gtigathi kana kmenye. Oundu umwe na Urutani uyu wa murutwo na murutani,
gutumra mbuku no na njra o ya kurutana tu ta mwarimu na murutuo, ugukoruo
uhana ta kbau ku konanagrria njra noko gtithiaga na gtiu kura kurathio.
Ngetha urutani ura mwega woneke thini witu, no muhaka tutuke konanrria kna
ciko na konanrria kramenya kura turathi na ura kuhana. Konanrria no nginya
gkoruo na muoroto, koneki, na kunyotera uhoro ura mwega wa mwathani witu Jesu
kristo, na kuiyuruo n roho mutheru wa Ngai, gwetha na guthingatra uthingu, maundu
maya na mang maing no nginya matutongorie. Nko tugaga at, mbuku no ya
murutuo na murutani, no kgwatio ga gutuma andu macemanie ngetha mateithanie
kroho, no timarumrre oura mbuku no roiga. Tondu maundu mara andu monete na
mageka nmaririkanaguo muno gukra maundu mara andu mathomithtio.

Mahinda na Wongerereki
(Time and Multiplication)

Matunda ma urutani monekaga mundu arakia kuhuthra mahinda ngwatanro-

in oundu umwe na kureka andu mone wonereria waku wa njra ya muoyo-in na
kuhuthruo gwaku n roho mutheru. Hatir njra ng tiga uguo. Kurumrra makinya
maya mahota kuhuthra ciumia ta ikumi. Meri tandatu, kana maka ri. Meri kenda
nyo huthagruo kaing kurkia na kuona umithio wna maciaro ma roho. Kahinda
kara murutwo akinya ikinya ra gatano n
a griruo ru nake ethe andu ake a kuruta na hara marcemanagia na nmathaa
marku. Ucio nguo muoroto wa mbuku no.( Urutwo n getha urutane).

Uguo n ta kuga nurkoraguo na mahinda kiumia o kiumia gucemania na

ngurubu icio njeru nguo umomagrrie na kumekra hinya uthii-in wao wa nambere
nguo magie na muthingi wa gutura na mahote kurutana kuma njiaro na njiaro ing.
Mubango ura who nat, kamuira urktie ikinya ra ikumi oundu umwe na
guthomanga mandko ma Ngai, iratathi namba 30-31 arutwo aku nmagriruo
ngukoruo makhota gutongoria o mar oiki nawe hnd yo no wambrrie ngurubu
ng ya andu er kana atatu.

Mahinda maing nuronaga maundu memaritu. Mundu kana andu mahota

gutiga guka kana marege biu ngwatanro no ya urutani. Ang ma hota kurutuo na
mage guciara maciaro. Maundu ta maya nomo matumaga mundu acokerere mwathani
tondu nwe hinya na uhoti waku urutanin uyu, tondu uhotani n munene gukra
kuhotuo. N wega mahinda mamwe na mamwe kuona urutani uyu tar njra mwe ya
kugeria, na mundu ahotana agacokia ngatho he Mwathani tondu ithuothe no
turathoma o tukgeragio.
 Mutaratara uyu, nurumrruo tar konereria,no titar watho wa kurumrruo.
No nhar watho umwe ura wagrire kurumrruo hingo ciothe murutanre-in uyu
naguo n guo urathomithanio haha at, Nonginya murutanre wa Kuonanrria oundu
umwe na ciko urumrruo nguo andu manyite na maririkane ngetha mahote
gutambia kana gukinyanria ndeto no kur andu ara ang. Twanaigua mahunjio mega
muno, ona morutani munene muno, na mcemanio ya bata ya gutuma andu mongerere
ug wao, no morutani macio mothe matikoraguo matabariruo na njra ya kurutana na
gutambia urutani ucio kur andu ang. Geria kurutana na njra nguh na na unyiti wa
narua.

Kguatio ga gucemania hamwe.

(A Pretext for Meeting Together)

Tondu murutanre uyu urumagrra maundu macio twagweta hau igurur, no

nginya tugeria oura tunghota ngua urutani uyu ndukahane ta ura uthomaguo
cukuru-in kana urutani wa gute mathaa tuhu. Kuoguo,utabarri wa Murutuo na
Murutani ( Discipleship Encounter) uhuthrtuo na njra nghota gucenjio kuringana
na ihinda ura rhana kana maundu ura maiikaire. No njra ya kuhota kurehe andu
hamwe, nguo monganrre hinya na makure hamwe. He uteithia unghuthruo w
karatathi namba 19-20, na ciuria nying iria mundu angkoruo nacio, oundu umwe na
uteithio wa mundu mweru kana mugeni urutanin uyu.

Murutuo nuu?
(Whom Shall I Disciple?)

Kuria gki ngukaga maita maing, Murutuo nuu, Na ekuma kuu? hena
maundu mthemba tano mtarrie haha muhuro.

1. Mukristiano mweru. Kambrra-in mbuku no yandkaguo nundu wa

andu ara maahonoka kana andu ara anyinyi wtkio-in. Nguo mahote kumburra
famr ciao na arata ao ngetha mambrrie kumaruta na kumakuria kroho-in, ngetha
nao mamenye mwathani na mamuhunjie kur arata na famr onarua thutha wa
gutkia.

2. Akristiano ara matar arumu. Hatar na gtumi kiganu, na woni wa

nambere, mundu mwthi wtkio-in no acoke na thutha naihenya na aremwo n gukura
kroho. Mbuku no ya murutuo na murutani, ntabariruo wega muno na konania
gtumi na muoroto mwerekanrru wa gutuma mundu akure utungati-in ategucoka na
thutha.

3. Akristiano a khinda. Urutani uyu uharririo ngetha uhote guteithia

akristiano ara macokaga na thutha rmwe na rmwe. (vintage Christians) nguo
mahote kug na ug na umenyo wa ungai ngetha mahote guteithia andu ara ang na
mahote gutambia ngumo ya uhonokio kur arata ao na famr ciao na makria andu ar
matakurte wega kroho-in..Oundu umwe, mutabarre na uteithio uyu uharrririo
wega ngetha o na mundu wkindire uhonokio-in a hote kuongerereka hinya na
gukura muturre-in wake. Thini wa urutani uyu, murutuo na murutani makuraga
hamwe kroho-in.

4. Andu ara matar maratuka akristiano. Murutanre uyu

( Encounters) no uhuthruo guteithia mundu utar watuka mukristiano
(non-Christians) ngetha ahote gwetha na kumatha ura ukristiano uhana na ukristiano
nk. Angkoruo nhar undu kana mundu wa muthemba ucio, maundu mara me
ngamba-in no mateithie mundu kurora uhoro ura ukoni mundu ta ucio. Rora
karatathi namba 21-23 thini wa kurigrra-in kwa mbuku uhoro ucio who wahota
guteithia.

5. Ciana ciaku wee. Guikara th na ciana ciaku kaing noguteithie muno

tondu nurmenyaga ura marakura kroho. Geragia kumathomera ,mbuku-no na
kuga na kahinda ga guciria uhoro ucio mwathoma. Manghota kurehe arata ao ara
mathomaga nao kana maceraga nao nwega muno tondu onao nmeguteithka. Reke
marie nginya maundu mara mekuona magrire makoni cukuru no wee ugerie
kumarungrria muoroto-in wa ungai kuringana na mutabarre uyu. No utumre mbica
kana kndu ogiothe kngmakenia makrorera.

Gucokia Ngatho.
(Acknowledgments)

Murutani nekurkia kuona na kumenya at, mbuku no no yaguteithia

mwharrrie-in wa kurutana no ndr na watho wa murumrire krte. Mthenya na
mahinda mahota gukoruo matigante rmwe na rmwe. Mutumia wakwa, Nancy,
oundu umwe nani, twacokanririe muoroto uyu wa mbuku-no rra twar, Ecuador,
South America. Kambrria-in twahuthrire konanrria ka ngrubu ra taguo
Navigator ra macorete kuguru kwa ngari kuhana tar ngerekano ya mukurre wa
mukristiano. Thutha wa Dale Bishop na Keith Tungseth gutkanria at ucio n
muhano mwega wa kuhuthruo, ni na mutumia wakwa tukongerera mbica ya
gatagat ga kuguru kuu. Hau gatagat tukhananania na uhoti wa roho mutheru. Arutuo
aing na arutani ona andu ara ang me wra-in wa utungatri n mateithtie muno
ucokanrria-in wa mbuku no. Ngatho citu iguthii kur, Dr. Tim Ek niundu wa
uteithio wake na mawoni make makoni utungati na wrutri, (rora iratathi namba 27).
Nacio ngatho ing cia mwanya n kur Jerry na Vicky Love, mssonar aitu ara me
Mexico, nundu wa uteithio wao wa kuria andu ciuria iria ciateithirie muno uhoro-in
wa kumenya ura andu magriruo n kurutana na kurutuo, uteithio ucio wao w
karatathi namba 21-23. Tutingriganruo n, Carl Racine, muruti wa wra wa Ngai gwa
kahinda kanyinyi bururi-in wa Ecuador na Mexico, nundu wa uteithio na wkrri
kyo mawonin make megi mubangre wa maundu maya me mbuku-in no. Ngatho
ing citu nkur pasta, Keith Hamilton ura war mssonar Mexico na gua kahinda
gaka n Pasta wa andu eth. Tutingriganruo n gucokia ngatho citu cia mwanya
muno nundu wa Paul Mungai Macharia, ura tiga nwe, mbuku-no
ndngrathomwo na ruthiomi ruru rua ugkuyu, mwathani amurathime.
Kuma twacoka Amerika, ni, (Jerry Reed) ndambririe wra wa kurutana cukuru-in
ya North Park Theological Seminary uhoro ukoni murutanre wa kuhunjria andu na
kumarehe kur mwathani, oundu umwe na uhoro wa kuhanda na kuhingura makanitha
na kumaturia, nake mutumia wakwa, Nancy akoraguo arugamrire ruhenge rua
wiguano wa andu na maknitha mothe maria me Latin Amerika. Ntukoretuo tugthi
onambere uhoro-in uyu wa kurutana tukhuthagra mbuku no ya murutuo na
murutani. Mahinda maing tukoretuo tugcemania na mapasta, ona athuri na atumia
ara matongoragia makanitha kumaruta uhoro uyu wa murutuo na murutani.
Ntuthite, kurutana mabururi-in ma guku Amerika,, Canada, Asia,
Europe,Afrika(Kenya), na Latin Amerika. Macokio na mawoni kuma ciungano-in
turutante ona kuma kur,a rutuo a seminary na kuma kur ithu ene ntumongereire
mbuku-in ino ya (Kikuyu language version 3.0) ya Murutuo na murutani hamwe
na Uteithio wa Murutani .

Mwandki n J
Jerry na Nancy Reed

Mutauri kuma ruthiomi rwa gthungu n

Paul M. Macharia

Chicago, February 2003

IKINYA RA MBERE -1-

UHONOKIO NA CIRANRO INYA

1. mundu angkuria ukristiano n k, ungcokia ata ?

2. Uhonokio umanaga na Jesu Kristo wee mwene. Ungthoma mabuku ta, "The Four Spiritual
Laws" kana "Steps to Peace with God" (Handu ha mabuku maya no mathomwo mang ma uhoro
otauyu mara mandktuo na gkuyu) Ta Ngoro ya Mundu kana Rugendo rua Mugendi.
Mabuku maya marutanaga ura mundu angmenya mwathani na amuturre matuku-in ma muoyo
wake.

2.1 Uhoro wa gutkra mwathani kuma mbuku-in ya AromaNjra ya

2.2 Roma (The Roman Road)
A. Thna wa umuundu: Mehia - Aroma 3:23
B. Mucara wa mehia na Uteithio kuma kw Ngai-Aroma 6:23
C. Kheo ka Ngai ka goro niundu wa mehia makwa.Aroma 5:8
D. Wtkio na Gutkra wathani wa mwathani Jesu-Aroma 10:9
E. Mwto na gutka kwna wrutri-Aroma 12:1,2
2.2 Uhonokio n kheo ga tuhu. Aefeso 2:8-10
2.3 Mutabarre na Mubango wa Uhonokio.
Kuguurrio 3:20, Johana 1:12, na Aroma 10:9. *
3. Ciranro inya
Shaitani ageragia andu ara matar na hinya uhonokio-in na njra ici inya. No nonginya
twgitagre na kuhuthra kiugo ka Ngai, otaura Jesu we mwene ekire.--Mathayo 4:4,7,10

3.1 Kranro ka Uhonokio - 1 Johana 5:11,12

3.2 Kranro Ka Uhotani iguru ra magerio - 1 Akorinitho 10:13

3.3 Kranro ga Kuoheruo mehia - 1 Johana 1:9

3.4 Kranro ga Uteithio (provision) kuma kw Ngai
Johana 16:24, Mathayo 6:25-34

WRA WA MUCI: Thoma utekurora Ibuku Kuguurrio 3:20 na Johana 1:12. Mahinda mara mang
meguka, geria guthoma mabuku maya me haha muhuro kuma mutue.

Aroma 10:9; I Johana 1:9; I Johana 5:11,12; Johana 16:24; I Akorinitho 10:13

*ruri ruru ruronania wra wa kuruira muci.

IKINYA RA KER. -2-
GTUMI KA URUTANI
Aroma 1:11-12 "N undu r nnyendete muno tuonane nainyu ngetha ndmugare kheo, o na ar
krku, ka roho kumante na wega wa Ngai nguo muongereruo hinya, Uguo ntakuga atrri,
tugakumanrria nundu wa ura inyu onani twutktie omundu omrrie ura ung na wtkio wake."

1. Urutani--

1.1 A. Njaro inya. Njra ya Bibilia ya kungerera arutwo. Injiri na ukristiano n kurutanwo
irutanaguo kur andu nao magacoka makaruta andu ang kuma ruciaro rwa mbere
nginya rua kana. 2 Timotheo 2:2
Ruciaro rwa mbere: Paulo
Ruciaro rwa ker: Timotheo
Ruciaro rwa gatatu: Andu ara metktie
Ruciaro rwa kana:Ara ang meguka.
B. Uurutani kuma Krkanro-in gkuru.Thaburi 78:5,6

1.2 Ngerekano ya Nju igr

1.3
A. Ru rwa Iria itune rtikoraguo na muoyo tondu ro rtitwaraga ma nanja no
guitrrwo ritagrruo. (Rhana akristiano ara mamukagra tu no matiheaga ara
ang.)
B. Iria ra Galili-N rr muoyo tondu ro n ritagrruo na rkaruta ma rgaitrra ru
rung. R hana akristiano ara monganagrra hinya na makomanrria o
makhunjagria andu ara ang.)

1.3 Kwa muhano:

A. Andrew ahunjirie Simoni wa Petero--Johana 1:40-42
B. Filipo na Nathanieli--Johana 1:43-45
C. Jesu na Arutuo ake-Mariko 3:14 Amacagurire nguo makoruo hamwe nake,
agcoka akmatuma makahunjie nja
Kurutana 10% nguo wra wa murutani.
Kugaruruka 90% nguo wra wa murutani.

2. N maundu marku murutani agriruo ngukoruo namo Luka 14:25-33? Ringithania uhoro uyu
na Mathayo 10:37-39; 15:3,4.

3. Tageria gwetha maundu ikumi mara makoni urutani thini wa Johana 15:7-16?
 -3-

4. Kahinda-in gaka nkugeria turageria kubanga njra ya murutanre. Kuoguo ndukae kuruo n
hinya kana kunogerera ungaga kuona maundu mara ungenda kuhuthra murutanre-in.Ithuothe
nguthoma turathoma na gukura hamwe.

4.1 maundu mara monekanaga kumana na muturre wa murutuo:

A. Guikaraga muhugte: 1 Corinitho 16:13,14 "mwhugei,na murugame wega thini wa
mwathani, mugkaga maundu mothe mw na wendo."
B. Gukura thini wa Kristo-Aefeso 4:14,15
C. Kuga na wendo wa kumenya na guika ura twathituo n mandko. 1 Timotheo 4:15, 16
D. Kwhokeka na kumenyana wega oundu umwe na kwhoka ara ang.1 Akorinitho 4:2;
Thimo 20:6; Kohelethu l 5:4-6a
E. Gutuka mbica njega kur andu ara ang.-1 Timotheo 4:12
F. Gukrana hinya na guteithia ara ang matar na hinya.-Afilipi 2:3,4; Luka 22:24-26;
Aroma 12:3
G. Kubanga muthire wa maundu. 1 Akorinitho 9:24-27
4.2 Wiguano na andu ara ang.
A. Urutani wendaga gukrruo kyo- Thimo 17:17; Johana 15:12-14.
B. Utongoria wendaga utungata-Mariko 10:43-45. Mukristiano mutongoria akoraguo ahana
ta ngombo. Uyu tiguo mutugo witu wa umundu no Kristo n atuonereirie nguo naithui
turumrre.
C. Ngwatanro na kwheana ukoraguo w mubango wa Ngai. Aefeso 5:21; 1 Petero 5:5;
Naguo urumwe n maciaro moimaga ngwatanro-in ya mwr umwe wa mwathani.-
Aefeso 4:16.
D. Hinya na wathani wa kroho umanaga na kwrutira guteithia andu ara ang. Tarora wone
ura Tito a heiruo watho n Paulo -Tito 1:5nguo arute wra na wathani,-Tito 2:15.
Ning tarora wone ura Paulo enyihirie atumwo ara ang Atumwo 15:1,2; 16:4.na
Agalatia 2:9,10. Ntutktie na tukeneana har hinya wa roho mutheru. Tikuringrrio
turingririo.

WRA WA MUCI: Thoma 2 Timotheo 2:2 na mutue

Etha hara arutwo magwetetwo mandko-in maya.

Johana 13:34,35_____________________________
Johana 8:31 ________________________________
Aefeso 6:18 ________________________________
I Petero 3:15 _______________________________
Johana 15:8 ________________________________
Mariko 10:43-45 ____________________________
Atumwo 1:8 ________________________________
IKINYA RA GATATU -4-

KONERERIA GA KUGURU KWA BAITHIKIRI

1. Mahinda ma mwanya ma kuhoya na kwaria na Ngai.
1.1 Ngerekana ya Kristo--Mariko 1:32-35
1.2 Ambrria na Ndagka muguanja 7 o muthenya :
--Huthra ndagka 2,Urie Ngai agutongorie.
--Huthra ndagka 3 guthoma kiugo ka Ngai.
--Huthra ndagka 2 Kuhoya nguo maundu macio mothe mahinge.
1.3 Nomuhako ukoruo na indo ici:- Mahinda,Mathaa,Handu,Mubango,
Bibilia(Krkanro),Karamu, na mbuku ya kwandkra.
2. Ngerekano ya kuguru kwa baithikiri.* (Geria kuonania ura ikinya o ikinya
rrumanrire na urutani uyu)
2.1 KRISTOnwe gatagat ga Kuguru, tondu nwe w gatagat ka Ngoro ciitu.--
Afilipi 2:9-11
2.2 ROHO MUTHERUNwe kuguru kura kunyitagrra nyororo ya
baithikiri,--Aefeso 5:18; Johana 16:13,14; Luka 3:16
2.3 Mrnga ya kuguru ironania ngerekano ya ura Ngai aragia kuma mandko-in
make, naithui tukaria na Ngai rra turamuhoya.
KIIUGO ka Ngai--Thaburi 119:9,11; Mathayo 4:4
MAHOYA--Afilipi 4:6,7; Johana 15:7
2.4 Nayo mrnga ra ng ronania, ithu ta akristiano tunyitanagra ngwatanro-in
nao ara matetktie tumagucagrria na kumahunjria rra tukumbura
mwathani.
NGWATANRO--I Johana 1:7
KUHUNJIA --I Johana 1:3
2.5 WATHKI--Johana 14:21; Luka 6:46-49 Nguo tari na rimu iria
inyitanagia kuguru guothe hamwe.

WRA WA MUCI: Ambrria na kuga Na kahinda ka mwanya ka

mahoya na guthoma.
Thoma Johana 15:5
Na uthome ngerekano ya
Kuguru

*ngerekano no ya
Kuguru yumte kur
"Navigators'"
( Adapted from the
Navigators
wheel illustration..
Used by permission).
IKINYA RA KANA
-5-
KRISTO-NWE-WGATAGAT
WATHANI WA KRISTO

1. Bibilia roiga Jesu n mwathani*. Jesu n mwathani thini wa muturre-in wa andu

othe etkia. Kiugo MWATHANI nkuga, Mwene, kana mutongoria, kana
munene, kana muthamaki wa athamaki othe. Kiugo gk kronania, Mundu wna
unene, wathani munene, kuoguo twagriruo n kumutkia na gucokia kiuria gk
kurtio thini wa mbuku ya Luka 6:46.
2. Nonginya tutue kana tugutkra Mwathani kana mundu ung--Luka 16:13.
3. Cagura maundu 2 kana 3 mara uguciria n maritu uhoro-in wa guikara muturre-in
mweru wa mwathani Jesu, kana kra kinggiria umutkire atuke mwathani wa
muturre waku.

3.1 8Mubango--Mathayo 6:33

3.2 8Indo ta--Nguo,Ngari, na indo ing nyingi. Luka 12:15
3.3 8Mikarre-in ya andu.--Mathayo 20:26-28
3.4 8Utongoria--I Petero 5:5,6
3.5 8mwtyo--Aroma 12:3
3.6 8Famr--Luka 14:26; Mathayo 10:37
3.7 8Uru wa njohiDawa ca urebi,Njohi, Aefeso 5:18
3.8 8Ikeno cia mthemba--Mariko 4:19
3.9 8Kwyenda--Afilipo 2:3,4
3.10 8Mbeca--kohelethu 5:10,11;Thaburi 62:10
3.11 8Umaraya--I Akorinitho, 6:18-20; Mathayo 5:27,29
3.12 8GutangkaAroma 8:28; Afilipi 4:6
3.13 8Ciko Njega--Aroma 4:4,5; Aefeso 2:8-10
3.14 8Gcunji ga ikumi--Malaki 3:8-10; II Akorinitho8:1-5, 9:6-8
3.15 8Guoya--II Timotheo 1:7; I Johana 4:4,18
3.16 8Meciiria mega--Afilipo 4:8; Akolosai 3:2
3.17 8Gukuanra--Mathayo 7:1-3
3.18 8Wiguano--Ahibirania 12:14,15
3.19 8Rurm--Jakubu 3:2; Thimo 26:20-22
3.20 8Merirria--Thimo 14:30 Uhoro Mweega; I Petero 2:1
3.21 8Marakara moru--Thimo 16:32; II Timotheo 1:7
3.22 8Whokeku--I Akorinitho 4:2; Mathayo 25:14-30
3.23 8Umenyeri wa muri--I Akorinitho 6:19,20
3.24 8MaheniMaundu ma alawi 19:11; Aefeso 4:25
3.25 8Kurhria--Thimo 10:12; I Petero 3:9
3.26 8Wohanri--Mariko 11:25,26
3.27 8Na maundu mang maing ta rumena, Kurega mwathani,kwaga gutkra
mahtia, Mawara moru,kuhinyrria ara ang, Gucukra.

*krkanro-in keru, kiugo MUHONOKIA kgwetetwo maita 24, nako kiugo

MWATHANI,makria ma maita 600 uguo nkuonania hinya wa Mwathani
Jesu ar we Mwathani witu..
 -6-
4. Cagura na meciria maku na wendo wa ngoro yaku kwirutra mwr waku na
muturre waku utuke igongona.--Aroma 12:1,2
*

4.1 Wcirie kwneana he Ngai. Tondu ndatiganagria andu ake mathna-in. Ru

tondu w mwana wa Ngai, ndur na rumena rua andu rng, kana ngarari njuru,
tondu ru ndur na kndu ona kmwe gaku andu manghutia tondu ciothe n
cia ngai ona mwr waku.
4.2 Maundu mothe maku nengera Ngai--Kambrria 22:1-18
-Nk Iburahimu arutire Ngai ?
-Ngai ekire ata na Igongona rake ?
-No whoke mwathani eke ura ekuenda na muturre waku, na indo ciothe
ciaku wona wamuhe ?

4.3 Wrutre gucokagria Ngai ngatho maundu-in mothe

I Athesolonike 5:18; Aefeso 5:20. no nyo njra ya kumenya nama kana
nwheante har mwathani hamwe na indo ciaku ciothe.
4.4 Thi na mbere gucaria uthiu wa mwathani Jesu Kristo muthenya o muthenya.
Rora mbuku ya--Luka 9:23.
A. Kwima
B. Kuwa mutharaba waku hnd ciothe.
C. Rumrra Kristo.

WRA WA MUCI:Thoma Afilipi 2:9-11na mutue

Thoma kabuku gaka."N ur uramenya muturre wa mundu muiyure
n roho mutheru ura uhana?"
*Ngerekano no ruttuo kuma,ngwatanro-in ya, Campus Crusade for Christ,
Inc. 1966
IKINYA RA GATANO -7-

ROHO MUTHERU

1. Mundu wothe muhonoku kuna ena roho mutheru

1.1 Kuihurio na roho mutheru--Aefeso 1:13

1.2 Roho mutheru nwe mucirrri witu.--Aroma 8:16
2. Ciugo cia Johana Mubatithania.

2.1 "Nake nakamubatithia na Roho na mwaki,."--Mathayo 3:11; Mariko 1:8;

Luka 3:16
2.2 Kuhingia krkanro--Atumwo 1:5; 2:4
3. Urutani wa Jesu.
3.1 Ngai aheaga roho mutheru ara mahoya --Luka 11:9-13
3.2 Imenyithia cia Roho: Ma me muoyo- John 7:37-39; "Ta" Ndutura
Mathayo 3:13-17; Ruhuho - Atumwo 2:2; Mwaki- Atumwo 2:3.
3.3 Wra wa Roho mutheru.
A. Johana 14:26
1. Muteithia wituatumtuo n Ngai thini wa rtwa ra Jesu Kristo.
2. Atuthomithagia maundu mothe.
3. Aturirikanagia ura Jesu oigire.
B. Johana 15:26-16:15
1. Muteithia witu--Johana 15:26
2. Roho wama.
3. Mura wa Kristo.
4. Muiguithania uhoro-in wa--Johana 16:8
-mehia
-Uthingu.
-Cira.
5. Mututongoria uhoro-in wa--Johana 16:13
-Akaria maundu mara aigute.
6. Akamumenyithia maundu mara magoka.
7. Nagocaga Kristo.-Johana 16:14
C. Atumwo 1:1-9-Aheanaga hinya wa kumbura-Atumwo 1:8
D. muheani wira wa kumbura-Aroma 15:18,19; Ahibirania2:4

4. Arutuo n mar na roho mutheru ana mbere ya pentecost--Johana 20:22 no n

maihuririo na roho mutheru thutha wa pentecost. (Rora muhari uyu ung w
muhuro).
5. Bibilia yaragia uhoro wa kuihurio na roho mutheru--Atumwo 1:8; Aefeso 5:18
He na maundu ma mthemba ming makoni uhoro uyu, (Atumwo 2:1-4; 8:14-
17; 9:17-18; 10:44-48; 19:1-6) Ringithania na Atumwo 2:1-4 na Atumwo 4:31-
uyu no uthii wa nambere wa maundu macio.
 -8-

6. Rathani ra mwathani-"Iyurioi na roho mutheru." Aefeso 5:18

7. Haha no tahara twambririe (muhari wa 3.1) -- Luka 11:13
Ngai n arheaga roho mutheru ara mamuhoya, kuoguo no muhaka tuhoe roho na
twamukre roho na wtkio. Agalatia 3:2-5
8. Andu na Roho mutheru.
8.1 Roho mutheru aihure, na athane mkarre-in itu. Aefeso 5:18
Wathani uyu n wa Mr itu,Ngoro-in,na Meciria-in maitu 1
Athesolonike 5:23:
A. Roho-in Kwarahuragwo n Roho Mutheru Rom 8:16
B. Mr-in itu. Aroma 12:1, 1 Akorinitho 9:27
C. Meciria-in.-Hakiri-in na meciria-in Aroma 12:2
8.2 Roho aheanaga iheo kuringana na ura we eyendeire, na kuringana na
mundu o mundu.Tuheaguo nguo naithu tuheanage.Aroma 12:4-8, 1
Akorinitho 12:1-11 & 27-31, Aefeso 4:11, and 1 Pet ero 4:10,11

8.3 Ru tw mbara-in ya kroho.(2 Akorinitho 10:3-5):

A. Uhoro wa th 1 Johana 2:15-21, Johana 16:33
B. Uhoro wa mwr-Agalatia 5:16-17; Aroma 8:9,13
C. Uhoro wa Shaitani--1 Petero 5:7-9; Aefeso 6:10-13
8.4 No nginya twathuo n Roho. No nginya tuthi na roho-Agalatia
5:16,18,25. No nginya twambrrie guthi na Roho na wtkio.
A. Kwamukra kheo ka roho na wtkio(Rora 7 hau iguru)
B. Kwneana har Ngai-Ahibirania 12:9; Jakubu 4:7 Agalatia 2:20;
Zakaria 1:3 Kumutwarra mathna maitu mothe, 1Petero. 5:7
C. Kuregana na Shaitani na kumuingata har ithu Jakubu 4:7,8;
D. Mathayo 16:23; Aefeso 4:27, 6:11 & 16; 1 Petero 5:8,9 na
Kuguuririo 12:11
E. Guciara maciaro moimte kur Roho-Agalatia 5:22,23
F. Kunina thuti ca mwir, na wendo waguo: Agalatia 5:24
G. Kugwatanra na Roho Mutheru n kwamahinda mothe 2 Akorinitho
13:14
9. Roho Mutheru e thini wa Kanitha(Ikundi cia Akristiano etkia)
A. Rora 1 Akorinitho 3:16; 2 Akorinitho 6:16. Haria hoigte Hekaru
n we
B. Roho atongoragia Kanitha na uiguano umwe-Atumwo 15:28
C. Ngai Akoraguo Kanitha-in e thini wa Roho-Aefeso 2:22
WRA WA MUCI: Thoma na Mutwe Aefeso 5:18
Aroma 8:16
Thoma kabuku gaka."Ni urktie kuihurio na roho mutheru wa Ngai?
IKINYA RA GATANDATU.
-9-
KIUGO KA NGAI
1. Nk gtumaga Tuhuthre Bibilia taryo konereria ka muturre wa akristiano?- 2
Timotheo 3:16,17; 2 Petero 1:20,21
2. Kur akristiano Bibilia n:-
2.1 N kiugo ka Ngai ga tene na tene.
A. Yumante na Ngai thini wa Roho mutheru- 2 Petero 1:20,21
B. Bibilia gutura tene na tene- 1 Petero 1:23-25
2.2 Irio ca kroho- Jereremia 15:16; Mathayo 4:4;
A. Mr itu nyendaga irio, hakiri ici twnacio iteithagio nug, na
B. maroho maitu mateithagio n kiugo ka Ngai
C. Ahibirania 5:12-14.Kiugo nonginya knyoterwo na kmathuo-1
Petero:1:25, 2:2

2.3 Mwgito witu.- Aefeso 6: 12-17

A. Nkio kari mwgito wa Jesus har shaitani-Mathayo 4:4,7,10
B. Nruo ruhiu rua Roho-Aefeso 6:17
C. Nkrutaga wra mturre-in ya andu.Ahibirania 4:12
2.4 Nguo utheri wa th Thaburi 119:105
A. Gtwonagrria gukuhrria Ngai:
1. Kugera uhonokio-in wa Jesu - Johana 14:6
2.Hatar na nganja thini wa Jesu ar we muthnjri munene
Ahibirania 4:14;16
3. Thini wa rtwa ra Jesu rra twamuhoya- Johana 14: 13,14

B.Gituonagrria wendi wa Ngai na Gtumi gake har ithu:

1. Watho ura munene-- Johana 3:16; Mathayo 28:18-20
2. Watho ukoni umenyereri Kambrria 1:26 (Rora karatathi namba
27 na uthome Kambrria 1:26):
3. Watho wa wendani- Mathayo 5:43-47; Johana 13:34,35;
1 Akorinitho 13:4-8

3. Uteithio wa Bibilia har akristiano:

3.1 Ug wa kumenya meciria na wendo wa Ahibirania 4:12
3.2 Ugitri kuma mehia-in- Thaburi 119:11 (Nkwagrire guthoma na mutwe
mandko nguo umamenye wega-Gucokerithia mathani 6:6; Thimo 7:1-3)
 -10-
3.3 tuheaga ug wa umante na Ngai-Thaburi 19:7; II Timotheo 3:15
3.4 Ukeni wa Ngoro-Thaburi 19:8; Jeremia 15:16
3.5 Utungati "..wa urutani wama,Gukumithia mahtia, kugarurra mahtia,
nakuonanrria muturre na muikarre ura mwega" 2 Timotheo 3:16,17
3.6 twragra maundu maya:-
A. Kuoheruo kwa mehia -- 1 Jn 1:9; Acts 26:18
B. Muturre mweru 2Akorinitho 5:17; 2 Petero 1:4
C. Utongoria wa mwathani - Thaburi 32:8; Atumwo 16:6-10
D. Mwathani e thini witu Mathayo 28:20
E. Uhotani wa magerio- 1Akorinitho 10:13
F. Uteithio wa mabataro maitu- Johana 16:24; Afilipi 4:19
G. Muoyo wa tene na tene- 1 Johana 5:11,12; Johana 5:24
H. Gucoka kwa Jesu 1Akorinitho 15:52;
1 Athesolonike 4:16,17

4. Maundu matano ma ura ungkura uhoro-in wa Ungai nguo tuhuthruo

mikarre-in itu.*

*ngerekano no yumte kur gkundi ka, Navigators.

(Illustration adapted from "The Navigators - Used by permission
WRA WA MUCI : Gweta mabuku mothe ma Bibilia na mutue.
Thoma na Mutue Thaburi 19:9,11
Thoma na mutue Ngerekano yo iiguru
IKINYA RA MUGWANJA.
-11-
MAHOYA
Rra urahoya n kwaria uraria na Ngai, nake Ngai akaria nawe na agaguthikrria.
Mundu no ahoere handu o hothe na mathaa o mothe.
1. Mthemba ya mahoya.
No tuhuthre rtwa rr "4K"
1.1 Kumbura -- 1 Johana 1:9; Thaburi 66:18; Thimo 28:13
1.2 Kugoca -- Thaburi 86:12; Ahibirania 13:15
1.3 Kuhoya -- Aefeso 5:20; 1 Athesolonike 5:18; Afilipi 4:6,7
1.4 Kuria
A. kuhoyanra-- Akolosai 4:12; Aefeso 6:18-19 (kwaga kuhoyanra n
mehia kur akristiano amwe- 1 Samuel 12:23)
B.Hoyai nguo mwathani arehe aruti a wra mugunda-in wake Mathayo
9:37
C. N twhoyagre-- Mathayo 6:11; 7:7,8.
2. Tuhoyaga Nk ?
2.1 Tondu nguo Ngai oigte-Luka 18:1-7;"hoyai hingo ciothe"
1 Athesolonike 5:17 na nikwagrire --Afilipi 4:6,7."
2.2 Ngerekano ya Kristo--Mariko 1:35
"...a gth hand keherin, akhoya
2.3 Ngerekano ya Paul, Hoyagai hnd ciothe--Akorosai 1:3; 1
Athesolonike 3:10
"rumrrai ciko cakwa, otaura ni nani numagrra Kristo"--1 Akorinitho
11:1
2.4 mbara ya kroho. Rra twahoya ntuhotanaga mbara-in ya kroho na iguru
ra nduma ya mucukani na hinya wake-Aefeso 6:12,13,18

3. Mhnga ya mahoya n rku?:

3.1 N mehia--Isaia 59:1,2
3.2 N nganja--Jakubu 1:6; Mariko 11:24
3.3 N meciria maitu--Jakubu 4:3;
3.4 N arata aitu-1 Petero 3:7
3.5 N kwaga wohanri--Mariko 11:25,26; Mathayo 6:15
3.6 N mwtyo--1 Petero 5:5
3.7 N hinya wa roho wa Shaitani-Aefeso 6:12, Daniel 10:2,12-14.
 -12-
4. N atia tungka nguo mahoya mage na hinya?
4.1 Kurumrra mathani ma Ngai, na gwka ura maroiga-1 Johana 3:22
4.2 Kuria kuringana na wendi wa Ngai,-1 Johana 5:14
4.3 Kuria twna wtkio-Mathayo 21:22
4.4 Kuiga na kuririkani ciugo ca Jesu ngoro-in,-Johana 15:7
4.5 Kuohanra-Mariko 11:25
4.6 Kunyihia--1 Petero 5:5
4.7 Kubanga mubango mwega wa maundu,-Mathayo 6:33
4.8 Kuhoya kra uramenya n urenda,-Mariko 10:51

5. Umithio wa mahoya nk?

5.1 Kuheo roho mutheru.-Luka 11:9,13
5.2 Thayu-Afilipi 4:6,7
5.3 Gkeno-Johana 16:24
5.4 Wendo-1 Petero 5:7
5.5 Ug-Jakubu 1:5
5.6 Kuhonio Jakubu 5:13-15
5.7 Gukura na wtkio ta Iburahimu.Kiambiriria 18:16-33
5.8 Kuongreruo hinya--2 Maundu ma matuku matene 7:14
6. Mahoya ma ngwatanro-Atumwo 2:42; 4:31; Mathayo 18:19-20

WRA WA MUCI. Thoma Afilipi 4:6,7 na mutue

Andka kra ukwenda kuhoera o muthenya.
Ambrria guthoma Thaburi, oundu umwe na Nymbo, na korathi, Andka martwa mara ungta Ngai na
umahuthre ngatho-in mahoya-in.

KUGERIA: Ngai nacokagia mahoya maitu ?"ni".Rora haha kanda mandko mara maronania
at Ngai nacokaga Mahoya. Ougthomaga, cora raini kuma Ithomo rra ureciria
rraria uhoro wa ihoya ru r hau mwena ucio ung

A. 1 Johana 5:14,15 1. Mahoya kwaga gucokio narua "Eterera"

B. 2 Akorinitho 12:7-9 2. Macokio ma muthemba ung.
C. Johana 11:1-44 3. Macokio ma muthemba ung
D. Atumwo 3:1-10 4. Macokio ma kahora kahora.
E. Gucokerithia Mathani 7:22 5. Gucokerio anja ya, Aca
(Anja cia ciuria icio ci haha maguru-in ma karatathi namba 13)
IKINYA RA KANANA
-13-
WIRA WITU
1. Njra ca kuruta wira.

1.1 Muturre-in waku--Jakubu 1:22; Akolosai 4:5,6; 1 Petero 3:16 "Ungaria

wanrire muuno andu nomage kuigua ura uroiga."
1.2 Ciugo ciaku-1 Johana 1:3; 1 Petero 3:15
A. Kurutanira wira/kuhunjiaNo uhuthre, 2 Timotheo 1:8
B. Kwra andu ura Ngai a gukte muturre-in waku.
1.3 Hoera arata aku, na mathna mao-Atumwo 28:8
2. Nu uhonokanagia? (Rora muthia-in wa mbuku no namba 21,22)
2.1 Jesu Kristo--1 Timotheo 1:15

2.2 Tur atumwo a mwathani Jesu Kristo-2 Akorinitho 5:19,20

2.3 InjiriHinya wa Ngai iguru ra uhonokio Aroma 1:16; Injiri n k?, caria
anja kuma mbuku-in ya-1 Akorinitho 15: 3,4

3. Ngerekano ya kuhunjia; Filipo na Mu Ethiopia-Atumwo 8:26-40

3.1 Amuhunjirie na kanua- Akmuhe uhoro-Atumwo 8:35
3.2 Akmwaragria, akmuthomera mandko Rora Atumwo 8:35 Uyu nguo
mubango wa Ngai wa uhonokio kuma Bibilia-in na nugututeithia ona
ithu ( Uu no ta ura tukuoneta Njra ya Roma ikinya-in ra mbere ra
mbuku no):
MUBANGO WA UHONOKIO

A. ithuothe tur ehia-Aroma 3:23

B. Mucara wa mehia-Aroma 6:23
C. Jesu akuiire nundu witu.-Aroma 5:8
D. Uhonokio n kheo-Aefeso 2:8,9
E. Nomuhaka uhoe na wamukre-Kuguurrio 3:20; Johana 1:12
F. Nomuhaka umwamukre ta Mwathani-Aroma 10:9
G. Kranro ka uhonokio-1 Johana 5:11,12
3.3 Jesu neharirie na noi mandko wega1 Petero 3:15,16
(Rora macokio iratathi namba 12: A-3, B-5, C-1, D-2, E-4)
 -14-

4. Umburi wa mundu:
4.1 Umburi wa mundu n urku? 1 Johana 1:3;Atumwo 4:20
4.2 Wira wa Paulo.-Atumwo 26:4-23; 22:1-21 Wira uyu no ugayanio
maita matatu:-
A. Jesu atanaciaruo (B.C.) Muturre wake atanamenya mwathani--Atumwo
26:4-11
B. Ihinda rra Paulo acemanirie na mwathani(M.C.)-Atumwo 26:12-18
C. Muturre wake thutha wa kumenyana na Mwathani (A.C.)--Atumwo
26:19-23
5. Akristiano guikara na urumwe.-Uyu n wira wa hinya--Johana 17:21,23; 1
Akorinitho 12:20,25
6. Waramanu na uraihu wa mahunjio maitu ungoneka kuma ciugo-in ca Jesu iria
oigire Thiii mukahunjie thii yothe --Mathayo 28:19,20. Gtumi ka uhoro
uyu nundu wa ciugo iria aririe atumwo ake thini wa-Mathayo 4:19. Ririkana
rathani rake ra mahoya-Mathayo 9:37,38. Kuhunjia guku kwambririe mucii
gugacoka gugatamba icigrra-in na th yothe.-Atumwo 1:8
WRA WA MUCI: Thoma 1 Johana 1:3 na mutwe.
Andka wira waku, tumra njra icio ithatu twagweta hau iguru namba
4.2 ouguo ihana
Thoma mubango wa uhonokio na mutwe namba 3.2
Geria gutarria ngerekano ya Ndaraca.(Rora namba 23)
IKINYA RA KENDA: -15-
NGWATANRO
1. Ngwatanro n urumwe wa ar na ariu a ithe witu. N njra mwe ya gutwarana
rugenda andu me hamwe, guikaraga andu makumanagrria, kuiga ngurubu ya
arata mena ndugu, na guikaga maundu hamwe. Ngwatanro thini wa ukristiano
n notgukoruo and mahana tamar a nyina na ithe umwe matongoretio n
mutongoria oro umwe na nwe Jesu Kristo. Othee nmamurumagrra,
omakiendanaga o ene, ona magiteithanagia, na kurutana mehamwe.
2. Gtina ka ngwataniro.
2.1 Andu nmar wendo, kana nomende ngwatanro nundu wa:-
A. Wendo wa gukorwo me hamwe magka maundu.
B. Nundu wa maundu mandu kuhanana.
C. Kwyona mena bata kana ngumo.
D. Nundu wa gwkenia.
2.2 Ngwatanro ya akristiano yongagrra hinya wamwanya wiguano-in.
A. Ngwatanro yumte kur Ithe na mwana 1 Johana 1:3
B. ngwataniro njega nikugerera utheri-ini-1 Johana 1:7
C. Ngwatanro yama tondu Jesu n wa tene na tene Ahibirania 13:8
D. Tur and a nyumba mwe Aroma 12:5
3. Ura kanitha wa tene wa tari.
3.1 Kanitha wa tene weka maundu maya mana-Atumwo 2:42
A. Urutani wa kuma kur atumwo.
B. Ngwatanro.
C. Kura gath ka mwathani hamwe.
D. Kuhoya hamwe.

3.2 "Meciiria mamwe...ngwatanro mwe" Afilipi 2:1,2. Thoma na ugerie

gutaura ura ciugo ici iroiga har we.
3.3 Akristiano maikaraga mendaine o enyewe--1 Athesolonike 4:9,10; 2
Athesolonike 1:3

4. Gtumi ka ngwatanro ya akristiano.

4.1 Thini wa kanitha ngwatanro rutanaga:-
A. Wendo na kwenda andu ara ang-Afilipi 2:1-3
B. Wendani na guteithania-Agalatia 5:6; 6:2
C. guteithania hatar wiru-Kohelethu 4:9,10,12; Agalatia 6:10
D. Mukurre waugimaAefeso 4:13-16
E. mahoya mena hinya--Mathayo 18:19,20
F. kumanrria na kurutana akolosai 3:16
G. Kumanrria na guikrana hinya.-Aefeso 5:21-6:4
 -16-

4.2 Thini wa wathi (i.e. andu ara mar akristiano)Ngwatanro ya akristiano.

A. Yonanagia at tur arutwo a Jesu-Johana 13:34,35
B. Yonanagia urumwe witu nguo andu metkie Jesu atumirwo n Ngai-
Johana 17:21,23
C. Itumaga wira wa misonari na ahunjia urutike-Aroma 10:14,15
5. Tw kga ga kristo.-Aroma 12:1-8
5.1 Wra wa kga o kga k mundu thini wa mwr uyu.Aroma 12:1-3
A. Kwruta ta igongona -Aroma 12:1
B. Kugarurwo Aroma 12:2
C. Kwaga kwnenehia makria maura tuhana-Aroma 12:3
5.2 W wa kga o kga thini wa andu ara ang.
A. Kwenda andu ara ang --Johana 13:34-35
B. Kumrria andu ara ang, na guteithania--Agalatia 6:1-2
C. Wiguano na kurekanra-Akolosai 3:13
D. Gwkanra hinya-1 Athesolonike 5:11
E. kuonganrra wtkio-in, na kugtanra kuma mehia-in,na Ahibirania
3:12-14
F. Gwtkanria uhoro-in wa wendani har mundu na mundu ura ung, na
kumanrria uhoro-in wa wtkio-Ahibirania Heb 10:24-25
G. Kumburanra, na kuhoyanra mundu na ura ung.-Jakubu 5:16
5.3 Ura mwri uyu uhana guo mwene.-Aroma 12:4-8
A. Ciuga nying-Aroma 12:4
B. Ciuga nying no nomwr umwe-Aroma 12:5; 1 Akorinitho 12:20
C. Ti ciuga ciothe irutaga wira umwe-1 Akorinitho 12:7-11
D. Ciuga ciothe n ngwatanro ya kiuga kmwe-Aroma 12:5
E. Kuga kmwe kngruara, ciothe n irwaraga.-1 korinitho12:26
6. Akristiano n makoragwo na ngwatanro njega na Ngai:
6.1. N ciana cia Ngai-Johana 1:12 na Arata a Ngai-Johana 15:15
6.2. Agai a Ngai na Agai hamwe na Kristo-Aroma 8:17
6.3. Andu a ngwatanro nyumba-in ya Ngai-Aefeso 2:19
6.4. Andu amwe wtkio-in-Agalatia l 6:10
6.5. Ar na ariu a Jeus Kristo-Ahibirania 2:11-14
WRA WA MUCI: Thoma 1 Johana 1:7 na mutue
Thoma 1 Akorinitho 12. Kuma gacunj ka 11nginya 31, N
maundu marku urona makoni mwr wa kristo?
IKINYA RA IKUMI
-17-
MWTKIA MWATHKI
1. Muoroto
1.1 Kumbwo na muhianre wa kristo-Aroma 8:29; I Johana 3:2
1.2 Iganira (Ukure) thini wa Kristo-Akolosai 1:28
1.3 Tuka matunda mara magutura-Johana 15:16

2. Wathki wa mukristiano n urku?

2.1 kurumrra mathani ma Kristo-Johana 14:15

2.2 Gwka ura aratura-Johana 15:14

2.3 Gwka ura Ngai endaga--Mathayo 7:21
2.4 Kurumrra makinya ma Bibilia:
A. Kristo-Afilipi 2:5-8
B. Atumwo--I Akorinitho 11:1-Paulo
C. Njamba cia wtkio-Ahibirania 12:1
2.5 Kwenda Ngai na andu ara mwhamwe.
A. Wathani mweru-wendane taura we atwendete-Johana13:34,35
B. Mathani mer0 mara manene-Luka 10:27
1. Enda mwathani Ngai waku na ngoro yaku yothe, na muoyo waku
wothe, na hinya waku wothe, na meciria maku mothe.
2. Enda mundu ura ung otaura wyendete wee mwene.
2.6 Kwima-Luka 9:23

2.7 kurumrra mawatho macio mer:

A. Watho wa kuhunjia-Mathayo 28:19-20
B. Watho wa kurora na gutungata Kambrria 1:26, 28-30

3. Maundu mara Ngai eriire ara mamwathkagra.

3.1 Irathimo-Gucokerithia mathani 28:1-14; Joshua 1:8
3.2 Gutuka arata ake-Johana 15:14
3.3 Kwenduo n Ngai-Johana 14:21
 -18-
4. .Maundu mara makoni wathki.
4.1 Wathiki w bata gukra mtugo ya undini --I Samueli 15:22; Isaia 1:11-17
4.2 Nkur mhnga ra giragia andu mathkre mwathani (tarora karatathi-in
namba 5).
4.3 Jesu endaga wathki utar na gatithio na mukinyanru, na endaga mundu
ureka ura we aratura.
A. "Uranjta mwathani nk." Luka 6:46
B. "Gutir mundu ungathk athani er." Luka 16:13

4.4 Wathik umaga ngoro-in-Thimo 4:23; Thaburi 119:10,11. Kuoguo n

kwyendera kwa mundu. Kahinda-in gaka no wtkre gwathkra Kristo na
kwyendera gwaku. Kranro gake nat, negukuhe HINYA wa gutoria na
wa guthi na mbere Afilipi 4:13.
4.5 Ngai nateithagia mwtkia gwathka.Afilipi 1:6; 2:13- gwtkra, na hinya
wa gwathka Mathayo 11:28-30.

4.6 Wathki no utume uthnio ona unyamario muno.-II Timotheo 3:12; I

Petero 4:12-16; Iburahim athkire na agthnka muno-Ahibirania 11:8-
10

5. No muhaka twathke muturre-in witu wothe..

5.1 Ura ureciria narugaime wega;nemenyerere ndakagwe--I korinitho
10:12.

5.2 Bata wa wtkio--"Rra wrra ngai kranro, ndukae kwaga gukhingia."

Kohelethu l 5:4,5
5.3 Tumaundu tura tunini twbata muno--Mathayo 25:21; Jakubu 3:3-5;
Rumbo rua Suleimani l 2:15 ( Rora wone n kanyamu kar kanini muno
,kaingraga na gakara muthabibu nginya ukoma. Nakuoguo onaithu no
tuninuo n tumehia tunini.)

5.4 No muhaka tucuthrrie maundu twna itanya ra uturo wa tene na tene.

A. Mthenya no rahtuka naihenya, naguo utuku no urakuhhria.-Johana
9:4
B. Kristo n egucoka ona ihenya.-I Athesolonike 3:12,13. "ikaragai mw
haririe nundu wa gucoka kwa Mwathani Jesu Kristo."
WRA WA MUCI: thomaJohana 14:21 na mutue
MUISHO-IN
(A P P E N D E X)
 -19-
UTEITHIO WA MWKRE WA MAUNDU

1 Ambrria na kubanga ura ungcemanagia na arutwo aku thutha wa ciumia igr

kana inya. Thutha wa uguo no muiguanre ura mungcemanagia mahinda mara
magrire.
2 Cagura hara mukwambrria kwruta- Ikinya ra mbere kana hihi handu hang
thini wa karatathi namba 21 kana 23 haha n handu hega ha kwambrria ona
ho,no nomuhaka hakoruo na ithoma rra ragrire, ta Ithomo ra Kuhoya, kana
kurutanra wira, kuringana na ihinda ru rho. Geria kwharria kabere
mutanacemania.
3. Hnd ciothe ambagrriai na mahoya.
4. Maundu mothe nmakoruo mabangtuo wega na mehau-ta indo ciothe iria
igutumrwo ta maratathi, turamu, Bibilia.
5. Geria guthiaga kura muracemania handu ha andu kana mundu guka hara wee ur.
Angkoruo n andu aing, cagura gecemanagia kwa mundu ura uremagrruo n
guka urutanin.
6. Ndukaneane maratathi moothe mara makoni urutani, neanaga o ikinya kwa
ikinya na namba kwa namba, no ti mbuku yothe ormwe.
7. Menya ura andu kana mundu arkumenyithagia okabere angkoruoa ndekuhota
guka.
8. Kunghoteka tumagrai metha ya gthiurur, kana mukaiiga it ta gthiurur.
9. Geriai kuhuthra ihinda ra ithaa rmwe kana ithaa rmwe na nuthu, no ti makria
ma hau.
10. Heyaga andu kahinda ga kwaria.
11.Atumia n macemanagie na atumia, nao arume macemanagie na arume.
12. Mundu umwe wa ngurubu angtra, geria wone mundu umwe wa ara marar
ho namukunyria urutani ura atanathoma.
13. Ndugetkagire maundu mothe ouguo utatwrtie wega, nkio ar wega uthome
mbuku ya Kuguurrio. 3:20, Johana 1:12, na Aroma 10:9. Menya wega kana
andu acio n mo mwathani.
14. Ndukae kuringrria andu maundu na hinya.; Reke roho mutheru arute wra.
15. Thondekai muthire wa maundu inyuothe hamwe. Tonginya mathomo mothe ma
bibilia mathomwo. No nginya uhoro wa mahinda na mathaa urorwo muno. Gagi
na ihinda riganu ra kuona at andu kana mundu n aigua na amenya mathomo
wega, to kumathoma tu, ona kumeka ura mathante muturire-in.
16. Etha ndugu njega na andu. To ndugu ya mwarimu na murutwo, no ni nduguya
urata wna wendani na gto. No ugerie guthondeka tumathako twa gutuma andu
makene na mamenyane.
17. Hangkoruo hena thna wa muthemba, nwario na ndugetererio. Hoyaga hamwe
na arutuo aku na kumonereria njra ca kunina mathna.Ndukae kwambrra
kurutana angkoruo hena thna wa muthemba nwambe uninwo. Angkoruo n
 20-
undu utanghota kunina wee mwenyewe, tia uteithio kuma kur mukristiano ura
unghota.
18. Ara mabataro maku ma kroho na arutwo aku na mabataro maku mara mang
ungkoruo namo(gutir mundu utar mabataro).
19. Roraga maundu mara ukurutana rmwe na rmwe on mara urutante.Reke
arutuo maguteithie gucokera kana kurora maundy mara mwrutte.
20. Ririkana "guthoma" n kwega, no muoroto n "kugaruruka ngoro" kwa arutuo
nundu wa mwathani.
21. Mahinda maku na aruto n makoruo na maundu maya:-
21.1 muthire wa mundu kuringana na kiugo ka Ngai.(kurutanra wra).
21.2 Kurora kana wira wa muci n murute na kana mathomo ma mutue n
mathome
21.3 Ninaga mathna kuringana na ura moka.
21.4 Kuhoya hamwe.
21.5 Guthi na mbere na mubango wa mbuku..
22. Arutuo n mandke mathomo ma mutue turatathi-in, ukmathomagra.
23. Thutha wa kurkia ikinya, ga na mubango wa kurora rra rng rroka na
wandke iratathi-in ra uthii wa nambere mbuku-in no.
24. Ririkana urutani uyu n wa andu othe ara mararutana na ara mararutuo.
Kuoguo mbango yothe nbangwo n andu othe.
25. Ndukanareke ngwatanro ya urutani waku gagaye nundu wa undu ona urku.
Kenagra maundu mara mwrutte.
CIURIA ANDU AING MORAGIA IKONI URUTANI:
Kuria.---hihi nndreka ura kwagrire? Thutha wa meri na nhnd nd ikinya ra
kana. Ndrona ta tuhuthagra mahinda maing tukaria maundu mang
matakoni urutani.
Macokio-uguo uroiga n ma!!!.Hatir na ihinda mundu er no nginya arkie
urutani.Andu aing markagia na mwaka umwe. Ang makarkia na na ihinda
iraihu na ang ihinda inyinyi.. Ririkana uteithio wa urutani no waguguteithia
kurora hamw. Maundu macio mang andu maragia no mega tondu
nmatumaga andu mamenyane makria. Ririkana no n ngwatanro ya andu
gukura hamwe!.
 -21-

Kuria- Ru tondu n turarutana kanitha-in r, ka tutangthondeka kama ka

urutani uyu n krorage maundu maurutani ?.
Macokio- Urutani uyu ti ta mbango ra ng ya kanitha., no nmurutanre wa andu
gukura matar na watho kana mhnga ngi oyothe. N har utiganu wa
maundu n mbango ra yendaga ciama cia kanitha. (Uyu n urutani wna
muoroto wa kugarura ngoro ciandu, no tiurutani wa guthomithia andu
ngetha mohge).Kugaga na ihinda ra kuranra na kunyuanra hamwe n
njra njega ya gukra andu ara mareruta na hinya. Andu gutangathruo
kanitha-in uhoro wa urutani uyu, nnjra ng njega ya kanitha kunyitanra
hamwe na gutuma andu mamenye uhoro wa urutani. Maundu maya ti
makubataria kama kana ciama cia kanitha.
 -22-
BIBILIA, NGAI, NA ANDU AKE.
(
1. Bibilia- Hinya witu wa mwhoko, Wtkio, na Muthire.
1.1 Khumo ka Bibilia (2 Timotheo 3:16; 2 Petero. 1:21)
1.2 Kristo atumagra Bibilia Krkanro gkuru (Laka.24:27)

2. Bibilia turutaga at Ngai n:-

2.1 Nwe mumbi (Kambrria. 1:1; Atumwo 17:24-31)
2.2 Nwe muheanindatiganirie ciumbe ciake.Kambrria. 22:14; Johana
16:24)
2.3 Tiwe Kambrria na krkro (Kuguurrio 1:8; 21:6; 22:13)
2.4 Nwe "Nii n nii" (Kuma. 3:14; Johana 8:58)
2.5 Nwe Ngai wa wendo wa tene na tene (Jeremia 31:3)
2.6 Nwe Ngai wa kuohanra, Kuiguana (Nehemia 9:17; Jeremia 31:33,34)
2.7 Nwe roho (Johana. 4:24; 2 Cor. 3:17)
2.8 Nwe Ngai atatu thini wa umwe(Kambrria 1:26,27; Mathayo. 28:19;
Johana. 8:58; 1 Petero.1:2; 2 Petero.1:1; Atumwo 5:3-5; 2
Akorinitho.3:17 and 13:14)
2.9 Nwe Ngai wa khoto (Gucokerithia mathani. 32:4)
3. Bibilia turutaga at ni-
3.1 Ndkumbe ka Ngai Thaburi 139:13-16)
3.2 ndorire nundu wa kwenda gwakwa mwene (Isaia 53:6)
3.3 Nd mwhia (Aroma. 3:23)
3.4 Ndna wyathi ouguo tuhu (Aroma 6:23)
4. Mubango wa Ngai wa mbere wa mundu. (Mbica namba 1)
4.1 Nata Ngai eciragia rra ombire mundu? (kambrria 1:26,27)
4.2 Mubango wa Ngai wa mundu n wacenjirie rra mundu aguire mehia-in?
(Aroma 8:29)

5. Ura Ngai arehaga mwhoko kur andu Mubango wake ur oho.. (Mbica
namba 2-Figure #2)
5.1 Angkoruo Ngai ndar acenjia mubango wake har mundu r, nata tungka
nguo mundu aingre mubango-in ucio rng (Johana 1:12,13; Akolosai. 2:13;
Akolosai. 3:9,10)? Nonginya hakoruo na ugaruruku thini wa mundu. [Guku
nkuo gucenjia thutha wa kugua mehia-in, no nginya tutuke arumrri a
mwathani Jesu Kristo.]
5.2 Ura andu manggia na muoyo thini wa Kristo: Kuguurrio. 3:20; Johana.
1:12; & Aroma. 10:9
 -23-

6. MuBango wa Ngai har arumrri a kristo.

6.1 Kuma tene ukoraguo ur mubango wa Ngai at tugaruruke na tuhianane na
Jesu Kristo mwana wa Ngai. (Aroma. 8:29; Gal. 4:19; Jakubu 1:18; I Johana.
3:2)
6.2 Ura tungingra mubango-in uyu.
A. Mundu owothe enamuhiano wa ithe witu, Adamu. Na ithuothe no tuhote
kuga na muhano wa , kuma na iguru na ucio nguo mubango wa Ngai.
(1 Akorinitho.15:49)
B. Kugaruruka guku ti gwa kahinda okamwe, guthiaga nambere okahora
okahora rra twetkra kurumrra mwathani na kumwhoka arwe
Kristo.(2 Akorinitho. 3:18; Aroma. 8:29)
C. Tukahana ata thutha-in ? (I Johana. 3:2)

7. Njra igr iria tunghota kumenya uhonokio n k.

7.1. njra mwe na ra andu aing mahuthagra n kuona uhonokio tar njra yakurra
icua ra mwaki wa ngoma.
A. Njra no ndratuonia ura tungka nguo tuingre mubango-in wa Ngai ura atubangire.
B. Ngai aturaga nundu wa andu kana andu maturaga nundu wa
Ngai?(Akolosai 1:15,16; Aefeso1:5-6,12)
7.2 Bibilia ratura uhonokio n ngwataniro ya mundu na mwathani Jesu Kristo.
Nhar ugaruruku wa muturre wa mundu (Agalatia.2:20) ura:-
A. -Urehaga thini wa ukristiano wendo wa kwenda kuhanana na mumbre
wa Ngai (Aroma 8:8,9; Afilipi 2:13-15; 2 Akorinitho 5:17).
B. -Urehaga wendo wa gukura na kugimara wt-in (Aroma 8:9-14;
Agalatia.4:19).
C. Uteithagia mukristiano gutoria maundu mara maritu muturire-in (Afilipi
4:12-13).
D. Utumaga twende gwka ciko njega (Aefeso 2:10; Titus 8:3).
8. Umenye wa Ugima wa ukristo.
8.1 Paulo eciragia ata rra ahunjagria Timotheo? (2 Timotheo 2:2)
8.2 Mundu no akure ena mwathani atekurutwo? (I Petero 2:2)
8.3 Tuteithkaga ata rra turarutana ? (Aroma 1:11,12)
8.4 Gukura ukristiano-in na kugimara ukristiano-in n kuga ata? (Aefeso 4:13)
8.5 Moroto ya ukristiano:
A. Gutuka na kuhana ta kristo (Aroma 8:29, 2Cor 3:18)
B. Gutuka mwathki (1 Akorinitho 4:2)
8.6 Ithu tutukagia uu? (Aefeso 4:13)
WRA WA MUCI Thoma na mutwe ARom. 8:29
 -24-
NGEREKANO YA NDARACA
Ngai ombire mundu ngetha age na ngwatanro nake. Ngwatanro yo yathirire
rra mundu ehirie. Ru hakoraguo na mukuru munene gatagat ka Ngai na mundu.
1. Ura ru mundu ahana.
1.1 Ithuothe tur ehia Aroma 3:23
1.2 Mucara wa mehia--Aroma. 6:23
1.3 Ngugakoruo na cira-Ahibirania 9:27
2. Ngai endaga kuga na ngwatanro na andu othe.
2.1 Ngai natwendete muno nko atumire mwana wake wa mumwe oke
atuhonokie--Johana 3:16
2.2 Ngai endaga gutuhe muoyo wa gutura--Johana 10:10
2.3 Ngai natwendete onagutuka tutiagrire wendo ucio.-Aroma 5:8
3. Andu mageragia gukinyra Ngai na njra ya ndini, gthoma ka ug, na ciko cia
mwr, na maundu mang maing. Maundu maya mothe monanririo na
ngerekano ya ndaraca no haha muhuro. Aefeso 2:8,9; Thimo. 14:12
4. Ngai natuhete njra mwe ya guthi kur we-Mwathani Jesu Kristo ura wakuire
mutharaba-in nundu wa mehia maitu.-Johana 14:6; 1 Petero. 3:18

5. Nomuhaka twtkre mwathani atuke mwathani na muhonokia witu.Kuguuririo.

3:20; John 1:12; Aroma 10:9
Ura kana nhar kndu kana undu unggiria mundu etkre mwathani. ( eterera macokio kuma kur
andu. Akoruo n hatir ukuga nhar, ta mundu/kana andu moke umahoere mamukre mwathani Jesu
Kristo.
Mundu no ehoere kana mahoe thutha waku ura ukumera. Mahinda mang no uhe andu acio
mathomo maguthoma makiinya mucii, kuringana na ura ukoretwo ukmonia. Meere
no wende kurumrra na kumenyaga ura
marathi na mbere thutha wa gutkra
mwathani muturre-in wao. No utumre
ikinya ra mbere (Step One) nguo umateithie
gukura ukristiano-in.
Utekwandia namba cora Mbica ya
ndaraca oukaragia. (namba ironania maundu
macio martio hau iguru. (Menyera mucorere uyu
utanamba kurutana)
 {RUTA MARATATHI MAING MA UTHII WA NAMBERE WA URUTANI} -25-

IRATATHI RA UTHII WA NAMBERE

(ra murutani)

Rtwa ra murutuo/arutuo: 1_____________2______________ 3____________

________________________________________________________________
handu hang ungambrria, namba 21: Bibilia,Ngai na Andu ake

namba 21 1.__ _* 3._____ 5._____ 7._____

2._____ 4._____ Namba 22 6._____
8._____
Wra wa muci: Aroma 8:29 **
________________________________________________________________
Ikinya ra mbere Mubango wa uhonokio na ciranro Inya.
________________________________________________________________
Namba 1 1._____ Wra wa muci: 1 Johana.5:11-12
2._____ Kuguurrio.3:20 1 Akorinitho.10:13
3._____ Johanan 1:12 1 Johana.1:9
Aroma.10:9 Johana 16:24
________________________________________________________________
Ikinya ra Ker Gitumi ka urutani

Namba 21.1_____ 2_____4.1_____2 Timotheo 2:2

1.2_____ 3.____4.2_____Maundu Mara meho
1.3_____namba 3 4._____
________________________________________________________________
Ikinya ra gatatu Ngerekano ya kuguru kwa baithikiri

Namba 4 1._____ Kahinda ka mwanya

2._____ Johana 15:5
Kuguru
________________________________________________________________
Ikinya ra Kana- Wathani wa Kristo (Kristo e gatagat) (arutuo aku n marahoera
ara ang mararutwo?)

1._____ Namba 6
Namba 5 4._____ 4.3____
2._____ 4.1____4.4____ Afilipi 2:9-11
3._____ 4.2____ thoma kabuku
________________________________________________________________
*Andka ta uu na karamu ( )ngetha uririkane hara ukinyte.
**Natuo tuthanduku tutu turonania wra wa muci. Andka kambere rra waheana wra
wa muci, na gakeer rra wra uciio warutuo. Naruo ruri ruru ruroiga "Rora
haha!"
[thii na mbere ]
 iratathi ra uthii wa nambere -26-
________________________________________________________________
Ikinya ra Gatano Roho mutheru

Namba 7 1._____ 5._____ 8.2____Aefeso 5:18

2._____ namba 8 6._____ 8.3____Aroma 8:16
3._____ 7._____ 8.4____
4._____ 8.1____ Thoma kabuku

Andka martwa ma andu ara arutuo aku mekwenda kuruta______________,

_________________, ________________, __________________
________________________________________________________________
ikinya ra Gatandatu- Kiugo ka Ngai (Arutuo aku no mararutana?
momrrie.)
namba 9 1._____ 2.3____namba 10 3.5____mabuku ma bibilia.
2.1____ 2.4____ 3.6____thimo 119:9,11
2.2____ 3.____ 4.____ ngerekano ya guoko.
________________________________________________________________
Ikinya ra Muguanja-Mahoya (ririkana kwaria uhoro wa arutuo a aruto
aku,maringrrie gucemanagia hamwe kuhoya na guthoma bibilia.)
namba 11 1._____ namba 12 4._____ Afilipi
2._____ 5._____ Mahoya
3._____ 6._____ Kugoca
kwiruta
________________________________________________________________
Ikinya ra Kanana -Wira (Ringrria arutuo aku gukra ko urutanin wao)

1.1____
namba 13 3._____ 1 Johana 1:3
1.2____ Namba 14 4._____ Kumburanire
1.3____ 5._____ Mubango wa uhonokio
2._____ 6._____ namba 23 Ngerekano ya daraca
________________________________________________________________
Ikinya ra kenda- Ngwatanro. (hoera arutuo a arutani aku na wra wao).

1._____ Namba 16
namba 15 4.2____ 6._____
2._____ 5.1____ 1 Johana 1:7
3._____ 5.2____ Maundu ma mwri
4._____ 5.3____ 1Akorinitho
________________________________________________________________

Ikinya ra Ikumi mwtkia mwathki (uria ura arutwo a arutwo aku mareruta).

namba 17 1._____ namba 18 4.______Johana 14:21

2._____ 5.______
3._____
 -27-
{Rutra arutuo aku maratathi maing ma iratathi rr ra mahoya}
IRATATHI RA MAHOYA ARUTUO NA ARUTANI

Ihoya ra mahoya Mahoya mara macoketio mweri

________________________________________________________________
 -28-
WIRUTRI MUTURRE-IN WA MUKRISTIANO

1. Kwhokeka kwa matuku mothee na maundu maguo (gutuka ngombo nj

wrain wa Ngai n kuga kwheana kw Ngai na:
1.1 GUTKIA.- Ngai nwe utuhete indo ciothe iria twnacio Akorinitho
4:7,10:26; Thaburi. 24:1; 115:16; Gucokerithia mathani. 26:11
1.2 MAHINDA:-Nithu tumenyaga ura tuguka na mahinda maitu-Aefeso 5:15-
16
1.3 IHEO-Uhoti na iheo cia roho ciumaga kw Ngai, na no mahaka itumruo na
guteithia andu ang.-1 Akorinitho 12:7
1.4 GUCOKIA NGATHO Ngwatanro itu na Ngai na kumucokeria ngatho
rra twathi mbere yake.-Thaburi 95:2
1.5 GIKO- Tuhetuo rutha rua gwatha thi, " (Kambrria 1:26) no nomuhaka
tumenyerere kumhaka gko.-Thaburi 24:1
1.6 KURUTA WIRA HAMWE- twagriruo n kuruta wra hamwe, tondu
ithuothe tur amwe kuma kur o ithe umwe.Aefeso 2:19
1.7 GICUNJI GA IKUMI- Ngai na tuhete indo nying. Gucokeria Ngai
gcunj ga ikumi ka indo iria twnacio gkuoneka tar o kanyamu kanini, no
kuongerera muhothi iguru ra gcunji ga ikumu nundu mwegae. Malaki 3:10
iratuonia ura twagriruo nguka.-1 Maundu ma matuku matene 29:14
1.8 KUMBURANRA Umburi witu wa at Ngai nmwhokeku na n watha
nuteithagia andu ara ang mamenye at Ngai namendete na enabata nao.1
Akorinitho 4:1
2. Kwhokeka kura kwama:
2.1 Wendo wa kuheana--2 Akorinitho 8:7-8
2.2 Kuheana kuringana na uhoti ura tunaguo.1 akorinitho 16:2Andu ara
matandktwo wra wa mucara, no mamenye ura manghee Ngai gcunj ga
ikuma kuma maciaro-in ma mgunda yao, kana mawra-in mao. Akoruo n
mahiu mundu no endie ahe Ngai gcunj ga ikumi kuma mbeca-in icio.

A. Ura twagriruo n kuheana.:

1. Mahinda maing kanitha-in 1 Akorinitho 16:1-2
2. N wendo-2 akorinitho 9:7
3. Mundu angenda kuheana kheo kamuthemba ung kur Ngai, no eke uguo kuringana na wendo
wake ra utarii.

B. Maciaro makuheana. 2 Akorinitho 9:6-15:

1. Nukuona mabataro maku makhnga-(muhari wa 8)
2. N ugutuka muheani wna wendo (muhari wa 11)
3. Ngumo na ugoci n cia Ngai (Muhari wa 11na 12)
4. Mabataro ma andu a Ngai n mekuhingio (Muhari wa 12)
5. Ngai n ekugocuo na akumio (Muhari wa. 13)
WRA WA MUCI: Thoma 2 Akorinitho 9:7 na mutue
 -29-
MHARI YA GUTHOMA NA MUTUE

IKINYA RA MBERE

MUBANGO WA UHONOKIO Kguurrio 3:20

Johana 1:12
Aroma 10:9
CIRANRO INYA I Johana 5:11,12
I Akorinitho 10:13
I Johana 1:9
Johana 16:24
IKINYA RA KER RUTANI II Timotheo 2:2
IKINYA RA GATATU KUGURU Johana 15:5

IKINYA RA KANA WATHANI WA KRISTO Afilipi 2:9-11

IKINYA RA GATANO ROHO MUTHERU Aefeso 5:18
Aroma 8:16

IKINYA RA GATANDATU KIUGO KA NGAI Mabuku ma Bibilia

Thaburi 119:9,11
IKINYA RA MUGWANJA MAHOYA Afilipi 4:6,7

IKINYA RA KANANA WIRA I Johana 1:3

MUBANGO WA UHONOKIO
Aroma 3:23 Kuguurrio 3:20
Aroma 6:23 Johana 1:12
Aroma 5:8 Aroma 10:9
AEFESO 2:8-10 I Johana 5:11,12

IKINYA RA KENDA NGWATANIRO I Johana 1:7

IKINYA RA IKUMI WATHKI WA AKRISTIANO Johana 14:21

MAUNDU MANG
HAMWE NA MATHOMO MA MUTUE:

Bibilia,Ngai na Andu ake Aroma 8:29

Kwrutra 2 Akorinitho 9:7

 -30-
MARITWA MAMATHOMO NA MATHOMO MAMUTUE
(The Navigators')
(NEW TOPICAL MEMORY SYSTEM)

A. Ikara muturre-in mweru.

Kristo nwe w gatagati IIAkorinitho 5:17 Agalatia 2:20

Gwathkra Kristo. Aroma 12:1 Johana 14:21
Kiugo II Timotheo 3:16 Joshua 1:8
Mahoya Johana 15:7 Afilipi 4:6,7
Ngwatanro Mathayo18:20 Ahibirania10:24,25
Kuhunjia Mathayo 4:19 Aroma 1:16

B. Hunjia Kristo

Ithuothe tur ehia Aroma 3:23 Isaia 53:6

Mucara wa mehia Aroma 6:23 Ahibirania 9:27
Thiri n murhe Aroma 5:8 I Petero 3:18
Ciko ticio uhonokio Aefeso 2:8,9 Tito 3:5
Kwamukra Kristo Johana 1:12 Kuguuririo 3:20
Kranro ka I Johana 5:13 Johana 5:24

C. Whoke kuma kw Ngai.

Roho I Akorinitho 3:16 I Akorinitho 2:12

Hinya Isaia 41:10 Afilipi 4:13
Wtkio Macakaya 3:22,23 Ndari 23:19
Thayu Isaia 26:3 I Petero 5:7
Uheani Aroma 8:32 Afilipil 4:19
Uhoti wa kuhotana Ahibirania 2:18 Thaburi 119:9,11

D. Tuka murutwo wa Jesu.

Umwige mbere Mathayo 6:33 Luka 9:23

Maundu ma th no I Johana 2:15,16 Aroma 12:2
Rugama wega I akorinitho 15:58 Ahibirania 12:3
Tungatanra Mariko 10:45 II Akorinitho 4:5
Tuka muheani Thimo 3:9,10 II Akorinitho 9:6
Menyerera thi Atumwo 1:8 Mathayo28:19,20

E. Kura uhana ta Mwathani.

wendo Johana 13:34,35 I Johana 3:18

Kumrria Afilipi 2:3,4 I Petero 5:5,6
Utheru Aefeso 5:3 I Petero 2:11
whokeku Alawi. 19:11 Atumwo 24:16
Wtkio Ahibirania 11:6 Aroma 4:20,21
Maundu mega Agalatia 6:9,10 Mathayo 5:16
 -31-
Ru tondu nwarkia mbuku no ya urutanir, ga na kahinda ga kuongerere umenyo
wa mandko ma gwka UWM (Umenyo Wa Mandko)Kana ( STS . Study The
Scriptures)
UMENYO WA MANDKO MA BIBILIA(STUDY THE SCRIPTURES BIBLE STUDY)UWM ma
Bibilia n mubango utabariruo wa guguteithia kana guteithia mundu eharrie
kumenya mandko wegakuma kiumia nginya kiumia na kuma mandko nginya
mandko. Ambrria mubango uyu wona warkia ibuku rr ra mutaratarwa urutani..
Nwega kwruta mubango uyu na ngurubu tari nene muno.Mahinda ma gucemania nmakoruo mar ma
ithaa rmwe, na arutani macenjanagie kaing. Ambrria kurutana na guthoma kuma mbuku-in ya 2
Timotheo tondu ti mbuku nene na nigutuma andu mage na wendo wa guthoma makria. Cionereria
iria ci haha n nguh na raithi kunyita.

1 . MUTARATARA KANA NJRA NGUHI (ya maundu ma mathomo-in ma

kiuma gk). Andu amwe mendaga kubanga mutaratara wa maundu, nao ang
mendaga kubanga uhoro na njra nguh. Mubango wa njra nguh nukoruo na
ciugo ta ithano thini wa muhari umwe. Mbango-ini no yer, namba cia mhari
nciandkuo kamwena-in ga karatathi. Ngetha ithomeke wega hnd-in ya
urutani wa ngurubu. Muico-in wa ngothi hena nabathi ng inghuthruo.

2. RTWA. Thutha wa kurkia kwandka uhoro na njra nguh ura ukoni murango wa mbuku yo, no
uhote kwandka ura ungmta yothe kwa njra nguh na ciugo ciaku.

3. MAUNDU MARA MARINGAINE KANA MANGHIANANIO.

Haha n nginya wcirie makria. Gtumi ka utarrio uyu nkuona at, niwacaria icigo nying otaura
kwahoteka uhoro-in ukoni kuhanana kwa mandko utekurora hara handktuo
namba.Na tondu undu uyu timuhuthu muno, reke andu mahuthre ta ndagka ikumi
na ithano gwetha anja ya ciuria. no n njra yagutuma mundu amenye bibilia
makria.

4. MATHNA, Geria gutarria haria urona hena thna, maundu-in mara utaraigua
(nogukoruo andu matiranyita maundu naihenya tondu n akristiano eru). Andka
namba cia gcunj ku handu konain. Mundu utar na thna nekuhota gucokia
kuria atar na thna ona munyinyi.
5. KUHINGIA MAUNDU MACIO. Gk nko gcunji kra kna bata muno ka
UWM. Na nko gkuonania ura Ngai arakuhuthra na araria nawe mahinda
mara uramatha kiugo gake. Kronania wee,Muturre waku, na mabataro maku.
Ngai negukuhe hinya, konereria ka maundu, kuiganra, na agaguta ngetha
umurumrre.
 -32-

UMENYO WA MATHOMO
(STUDY THE SCRIPTURES)

Rtwa raku: Mweri:

Ibuku na Murango:_____________________________________________
1. MUBANGO KANA UHORO NA NJRA NGUH
Namba ca mhari |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. RTWA:
3. KUHIANANA KANA KURINGITHANIA MANDKO:
Namba ca mraini | kuhianana | rciria raku
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
4. Nthna urku who wa ithomo rr: ( MARA MEHO KANA MANGUKA)
namba cia mraini |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. MAUNDU MA GUKA:
Ciuria ciagutuma uririkane: Nmuraini urku, Waiguwa wakuhutia muno rra uguthomaga?
Kahinda gaku na Ngai ? Kahinda kau waria ata na Ngai? Mhari kana muhari ucio n wa guteithia?
Nwakuhee krgrro? N waigua ur uhoro wama?
Nwaigua wahutio? wathomithio? Waheo mwerekerero? Wahurukio? Cokia ciuria icio na njra nguh. Haha
muhuro nhaku no ti handu ang, onagutuka no wende kwra andu ang ngetha mateithke na makure kiugo-in ka Ngai.
Fomu no thondeketwo ya murutuo.