Creative Writing

Workshop
UCCP-CdeO Writers Guild

By Raul G. Moldez
 Creative Writing
Workshop
Part 1. Basic Cebuano Spelling
Part 2. Introduction to Creative
Writing
Part 3. Elements of a Short Story
Part 4. Writeshop
 Part 1. Basic Cebuano Spelling

‘U’ ug ‘O’
‘U' ang gamiton sa una ug sulod nga (mga)
silaba sa mga pulong lintunganay, samtang
ang ‘O’ anha gamita sa kataposang silaba sa
mga pulong lintunganay.
Panaglitan: (Unang Silaba)
Bughat kusi tulo bulan buang
 Pananglitan:
Sulod nga Silaba
Hapuhap Pangutana Matuod
Bituon Sagunson Haguka
Turutot Hinuon Puhunan
Kataposang Silada
Pako Dako Pulo Nasod Lungsod
Balod Gakos Sakob Taob
 Ang Patingog nga ‘I”

Ang "i" gamiton sa tanang lumad nga pulong

gawas sa mga pulong ‘babaye’, ‘pangadye’,
‘dayeg’ ug "sikwate".
Pananglitan:
Bitin Hait Bituon Kanding
Sigbin Iti Tagiptip Kuting
 Ang ‘U’ ug ‘O’ sa Mga Pulong
Linanggikitan (Affixed Word)
Magpabilin ang han-ay sa 'u' ug 'o' sa
pulong lintunganay diha sa mga pulong
linanggikitan, o kon ang mga pulong
lintunganay gitapoan na sa mga
iglalanggikit.
Pananglitan:
Himoon–gikan sa himo, gisumpotan sa ‘ON’
kalibotan -gikan sa ‘libot’, gilanggikitan sa
‘KA’ ug gisumpotan sa ‘AN’
 Pananglitan:
buluhaton -- gikan sa ‘buhat’, gisal-otan sa ‘UL’ ug
gisumpotan sa ‘ON’
halandomon -- gikan sa ‘handom’, gisal-otan sa
‘AL’ ug gisumpotan sa ‘ON’
sulugoon -- gikan sa ‘sugo’, gisal-otan sa ‘UL’ ug
gisumpotan sa ‘ON’
matinahoron -- gikan sa ‘tahod’, gilanggikitan sa
‘MA’, gisal-otan sa ‘IN’, ug gisumpotan sa ‘ON’
tulumanon -- gikan sa ‘tuman’, gisal-otan sa ‘UL’
ug gisumpotan sa ‘ON
 Ang mga patingog (A, E, I, U, O) sa
Mga Pulong Tinapoan (Contracted Word)

Magpabilin usab ang patingog (vowel) sa

mga pulong lintunganay diha sa mga
pulong tinapoan o hinugtong. (Ang
apostrope nga gigamit sa uban timaan sa
paghugtong dili na pagagamiton).
Panaglitan:
lainlaing dapit (lainlain nga dapit)
higanteng baki (higante nga baki)
 Dugang Pananglitan
bayleng buntagay
kabayong pak-an
estudyanteng sipat
dakog kaon (dako og kaon)
 Mga Silabang Gisubli-subli
Paglitok
Magpabilin ang 'u' sa unang silabang
gisubli paglitok.
Panaglitan:
tudlo -- magtutudlo
tuon -- magtutuon
hukom -- maghuhukom
sulat -- magsusulat
kuot—mangunguot
Mga Pulong Gibalik-balik Pagtabi
Ang 'u' ug 'o' dili angay usbon sa mga
pulong lintunganay o gamotpulong nga
balik-balikon paglitok sa pagpasabot sa
lihok nga gibalik-balik, o sa butang nga
ingon-ingon sa, kun susama sa, ug sa
kakulang og diyotay sa, o dili kaayo sama
sa butang nga gitandingan. Ang mga
pulong sama niini angayng ulangon gayod
sa giyon (-) o hyphen.
 Pananglitan:
lukso-lukso, tigom-tigom, dakop-dakop
hubo-hubo, buot-buot, humok-humok
kaon-kaon, inom-inom, hubog-hubog
itom-itom, timo-timo, tagsa-tagsa
 Mga Pulong Gibalik-balik
Paglitok
Adunay mga pulong binalik-balik paglitok
apan dili mga pulong lintunganay (root) nga
gisubli lamang paglitok, kondili usa gayod ka
tibuok kun lintunganay nga pulong.
Gilangkob kinig mga silaba nga dili
makabarog kon dili sublion paglitok, busa
ang 'u' ug 'o' niini magsunod sa lagda 1.
Kining mga pulonga dili angayng buakon sa
giyon sanglit usa man siya ka tibuok nga
pulong.
 Pananglitan
taudtaod hunahuna
Hugunhugon bukubuko
habuhabo kutukuto
Bagulbagol tuwaytuway
Dihadiha duhaduha
dipudipo kasingkasing
 Alang sa Hinulamang
mga Pulong
Ang direktang paghulam nagpasabot og
hingpit nga paggamit sa langyawng pulong
sa walay pag-usab sa panitik niini.
Mga Pananglitan:
fan (Eng. Magdadayeg)
buena familia (Sp.)
armas de fuego (Sp.)
super cute (Eng.)
 Gamay, Diyotay
Ang gamay (opposite: dako) gamiton sa
paglarawan sa bahin o parte sa lawas sa tawo,
mananap, butang, ubp. Samtang ang diyotay
(opposite: daghan) gamiton sa paglarawan sa
salapi, ubp.
Pananglitan:
Gamay siyag tiil.
Gamay iyang paa.
Diyotay ra ang akong kuwarta.
Diyotay ra ang nanambong.
 Kuhit, Dughit
Kuhit ang gamiton kon anaa ra sa
duol. Dughit kon layo.
Pananglitan:
Ako siyang gikuhit.
Si Peter gikuhit ni Juan.
Nanughit si Perla og mangga.
 Didto, Diha
Ang didto gamiton kon ang gipasabot
layo. Diha kon duol ra
Pananglitan:
Daghang NPA didto sa Salay.
Diha ra kos sunod eskina.
 Ug, Og
Ang UG usa ka panagkos kun connector
(English sa AND) samtang ang OG usa ka
article (a, an, the)
Panaglitan:
Si Adan ug Eba mingkaon og
mansanas.
Siya ug ako.
Si Raul nagpalit og libro.
Si Arnel nagtimba og tubig.