1.

5 ELEKTRONIK

a. Nama, simbol dan fungsi komponen elektronik

Hasil Pembelajaran
 Mengenal pasti nama, fungsi dan simbol komponen elektronik.
 Mengenal pasti jenis perintang, suis, kapasitor dan transistor.
 Menyatakan unit asas komponen.
 Membaca nilai perintang tetap.
 Membanding beza antara komponen aktif dan komponen pasif.

Perintang Boleh Ubah atau

Perintang Boleh Laras

Sejenis komponen elektronik yang

digunakan untuk mengawal arus dan
voltan yang boleh dilaras di antara
sifar hingga nilai maksimum.
Biasanya digunakan pada radio untuk
mengawal suara dan televisyen untuk
mengawal suara, warna dan
kecerahan.

Contohnya meter
upaya(potentiometer) yang
mempunyai tiga tamatan dan Pre-set dan Simbol
digunakan untuk mengawal voltan
dalam litar. Versi yang lebih kecil
dikenali sebagai pre-set.

Meter
Upaya
dan
Simbol

Nota khb/khairi/smksg5u/2010
Buzer

Buzer menghasilkan bunyi apabila

disambungkan ke punca bekalan dan
digunakan sebagai penggera. Wayar
penghubung pada buzer biasanya
dalam kod warna hitam (negatif) dan
merah (positif). Jika sambungannya
salah, ia tidak akan berfungsi.
Buzer dan simbol

Komponen Aktif dan Pasif

Dalam komponen elektronik terdapat dua katogeri iaitu komponen aktif dan
komponen pasif.
Komponen aktif diperbuat dari semi-konduktor ( bahan separa pengalir)
seperti silikon atau germanium. Komponen ini boleh membentuk, mengawal
dan memproses isyarat elektrik. Contoh komponen aktif ialah transistor dan
diod.
Komponen pasif ialah peranti sokongan yang dapat membantu operasi
komponen aktif. Contoh komponen pasif ialah perintang dan kapasitor.
b. Membaca dan menterjemah lukisan skematik

Hasil Pembelajaran

 Membaca dan menterjemah lukisan skematik kepada lukisan

bergambar
 Menterjemah lukisan skematik atau lukisan bergambar untuk membuat
projek

Litar Elektronik
Litar elektronik ialah gabungan beberapa komponen elektronik seperti yang
terdapat pada radio dan televisyen. Litar ini terdiri daripada litar skematik dan
litar bergambar.

Litar Skematik
Litar skematik mengandungi susunan komponen-komponen elektronik dalam
bentuk simbol. Simbol ini memberi panduan untuk membuat pemilihan
komponen yang betul

Contoh Litar
Skematik

Nota khb/khairi/smksg5u/2010
Litar Bergambar
Litar yang diterjemahkan daripada litar skematik dalam bentuk gambar komponen
bagi membantu kerja pemasangan komponen elektronik dengan lebih mudah dan
tepat.

Contoh litar bergambar menggunakan bod litar

c. Penghasilan Projek

i. Alatan Tangan

Hasil Pembelajaran
 Mengenal pasti nama dan fungsi alatan tangan
 Menyenggara alatan tangan
Set Alat Kepersisan
(Precision Screw Driver) Set Alat Kepersisan

Permutar skru jenis ini biasanya

dijual dalam set. Kegunaannya
adalah khusus untuk menanggal
dan mengetatkan skru-skru yang
bersaiz kecil.
Alat Penanggal Pateri
(Desoldering Tool)

 Digunakan untuk membuang

pateri bagi menanggalkan
komponen elektronik
daripada papan litar..

Peletak Alat Pemateri

(Soldering Holder)

Digunakan untuk alat pemateri

apabila tidak digunakan sewaktu
kerja pematerian dilakukan.

Pemegang Papan Litar

(Soldering Aid)

Digunakan untuk mengapit papan

litar dengan kemas sewaktu kerja
pematerian dilakukan. Papan litar
perlu dipegang supaya tidak
bergerak untuk menghasilkan
pematerian yang sempurna

Nota khb/khairi/smksg5u/2010
ii. Memateri

Hasil Pembelajaran

 Mengenal pasti kelengkapan dan bahan pematerian

 Mengenal pasti komposisi bahan pateri
 Memateri dengan tepat, kemas, kukuh dan selamat

Kelengkapan dan bahan pematerian

Alat pemateri elektrik digunakan untuk membuat pematerian kaki komponen,

tamatan komponen dan wayar pada bod litar dengan kemas dan kukuh.
Kadar kuasa alat pamateri elektrik yang biasa digunakan ialah 15 watt atau
25 watt.
Dawai pateri yang biasa digunakan untuk kerja elektronik ialah jenis
campuran timah dan plumbum. Komposisi campuran ialah 60/40 yang
bermaksud 60 % timah dan 40 % plumbum.
Semasa memateri pastikan :
 Alat pemateri cukup panas dan bitnya bersih
 Bod litar dan kaki komponen juga mesti bersih dan bebas daripada
lapisan oksida
* Perhatian: Fluks ( bahan lakur ) boleh digunakan untuk membersihkan
atau mengasingkan lapisan oksida daripada permukaan bod litar atau kaki
komponen.
iii. Membuat projek

Hasil Pembelajaran

 Membentuk kaki komponen

 Memasang komponen seperti pada lukisan skematik atau lukisan
bergambar
 Menyemak semula kedudukan komponen berpandukan litar skematik
atau bergambar
 Memateri kaki atau tamatan komponen
 Memotong kaki komponen yang berlebihan dengan kemas
 Menguji projek yang telah siap dan membuat kerja pembaikan jika
perlu

Betul Salah

Contoh membentuk kaki komponen elektronik

Menguji kefungsian projek yang telah siap dan membuat pembaikan

Nota khb/khairi/smksg5u/2010
( trouble shooting ) jika perlu.

Garis panduan untuk mengenal pasti masalah projek yang tidak berfungsi
sepenuhnya adalah seperti berikut :
 Pastikan tiada komponen yang tertinggal dengan merujuk litar
skematik atau bergambar yang disediakan
 Pastikan bateri dalam keadaan baik atau berkuasa
 Perhatikan sambungan bateri- penyambung bateri disambungkan
dengan betul pada punca positif atau punca negatif bateri.
 Jika menggunakan suis, periksa sambungan pada tamatan ( buat
bypassing )
 Memeriksa sambungan pematerian antara bod dan komponen
 Pastikan tiada pateri yang melimpah antara balapan
 Memastikan tiada berlaku litar pintas antara kaki- kaki komponen
 Memeriksa keterusan balapan – tiada balapan yang terputus
 Pastikan komponen yang mempunyai kekutuban dipasang dengan
betul
 Jika menggunakan komponen seperti transistor, semak kedudukan
pemasangan kaki c, b, e berpandukan litar skematik
 Jika menggunakan IC, pastikan ia dimasukkan ke dalam soket IC
mengikut nombor pin yang betul
 Periksa nilai perintang dan kapasitor mengikut litar skematik atau
bergambar
 Contoh Satu Litar Skematik Projek Kawalan Lampu / Motor
Menggunakan Sensor

Latihan
1. Komponen elektronik yang boleh dilaras kepada nilai yang
dikehendaki seperti mengawal suara, warna dan kecerahan.
A transistor C perintang boleh laras
B kapasitor elektrolitik D perintang tetap

Nota khb/khairi/smksg5u/2010
2. Komponen yang mempunyai tiga tamatan dan digunakan untuk
mengawal voltan dalam litar
Kenyataan di atas adalah merujuk kepada…….
A kapasitor C reostat
B meter upaya D transistor

3. Apakah alatan yang digunakan untuk membuang timah pateri bagi

menanggalkan kaki komponen elektronik daripada papan litar?
A Alat penanggal pateri C Alat pemateri
B Playar muncung tirus D Penjalur wayar

4. Komponen elektronik yang boleh memproses isyarat elektrik ialah

A kapasitor C reostat
B perintang D transistor

5. Apakah komponen elektronik yang boleh menukarkan tenaga elektrik

kepada tenaga bunyi ?
A buzer C kapasitor
B transistor D perintang

6. Apakah alat yang digunakan untuk meletakkan alat pemateri sewaktu

sedang dipanaskan ?
A Alat penanggal pateri C Pemegang papan litar
B Pemegang alat pemateri D Set alat persisian