MEGATREND UNIVERZITET

Fakultet za državnu upravu i administraciju

predmet: POLITIČKI SISTEMI

SEMINARSKI RAD

tema: Politički sistem Republike Hrvatske

mentor
prof dr NEĐO DANILOVIĆ

studenti:
LAKČEVIĆ JULIJA 093/06
PERLAŠ MARIJA 028/06
SAVIĆ JOVANA 166/07

Beograd, decembar 2009. godine

1
Sadržaj:

1. Uvod 3

2. Kratak hronološki pregled 4

3. Geografski položaj 5
- Prirodno geografske celine 6

04. Županije 7

05. Državna obeležja Republike Hrvatske 8

- Zastava 8
- Grb 8
- Nacionalna himna 9
- Moneta 9

06. Sistem državne vlasti 10

Hrvatski Sabor 10
- Akti Sabora 11
- Predsednik Sabora 11
- Potpredsednik Sabora 12
- Sekretar Sabora 12
- Predsedništvo Sabora 12
- Zastupnici 12
- Radna tela Sabora 13
- Dijagram zakonodavnog postupka 15

Vlada Republike Hrvatske 16

- Uži kabinet Vlade 17
- Radna tela Vlade 17
- Kadrovska Komisija 17

Predsednik Republike Hrvatske 18

Sudska vlast 20
- Sudije 20
- Državno sudbeno vijeće 20
- Vrste sudova 21
- Vrhovni sud Republike Hrvatske 22
- Ustavni sud Republike Hrvatske 23
- Državno odvjetništvo (tužilaštvo) 23

07. Zaklučak 24

08. Literatura 25

2
 UVOD

Hrvatska je među prvim ustrojenim državama, a od početka IX veka postaje kraljevina.

Prema jeziku pripada indoevropskoj, slovenskoj, tačnije južnoslovenskoj grupi naroda, a

prema kulturnoj i verskoj odrednici, zapadnoevropskom, rimokatoličkom civilizacijskom
krugu.

Hrvati kao posebna enička zajednica formirali su se već u ranom srednjem veku na
graničnom području nekadašnjeg Zapadnog Rimskog, odnosno kasnije Franačkog carstva.
Na tom pograničnom teritoriju gde su se susretale rimska i grčka kultura, Franačko i
Vizantisko carstvo, Sveto Rimsko Carstvo nemačke narodnosti i Osmanlijsko Carstvo naselili
su se u početku VII veka i tu žive sve do danas.

Od crkvenog raskola u XI veku preko toga područja prelazi i crta razgraničenja između
katoličkog Rima i pravoslavne Vizantije, ali Hrvati se orijentišu katoličkom Zapadu.

Od XV veka kad počinje Turska agresija, tu se preklapaju i 3 religije: katoličanstvo,

pravoslavlje i islam.

Posle I svetskog rata ulazi u stastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije Kraljevine
Jugoslavije.

Od kraja II svetksog rata nalazi se u sastavu bivše Jugoslavije, a od 1990. godine kad je
proglašena Republika Hrvatska kao posebna država, i dalje ostaje na granici istoka i zapada.

3
 KRATAK HRONOLOŠKI PREGLED

oko 400 pne prve grčke kolonije osnovane su na ostrvima duž Jadrana
oko 100 pne Rimljani vladaju istočnom obalom Jadrana
305. Rimski car Dioklecijan vlada u današnjem Splitu
852. Knez Trpimir izdaje Povelju u kojoj se prvi put spominje ime Hrvatska
Spominje se prvi hrvatski kralj, Tomislav, koji ujedinjuje panonsku i
925.
dalmatinsku Hrvatsku
1102. Nakon smrti Petra Svačića, posljednjeg hrvatskog kralja, Hrvatska ulazi u
personalnu uniju sa Mađarskom
Kralj Bela IV izdaje Zlatnu bulu kojom Zagreb proglašava slobodnim
1242.
kraljevskim gradom
1433. Počeci odbrane od Turaka
1527. Odlukom Hrvatskog Sabora, na hrvatski presto dolazi dinastija Habsburg
1699. Hrvatska je oslobođena turske vladavine; kontinentalna Hrvatska ostaje pod
vlašću Habsburgovaca, najveći deo obale i ostrva je pod Venecijom; samo je
Dubrovačka Republika samostalna
1815. Nakon kratkotrajne vladavine Napoleona, koji je ukinuo vlast Venecije i
Dubrovačku Republiku, skoro čitava današnja Hrvatska ulazi u Habsburšku
monarhiju
Hrvatski jezik postaje službeni jezik u Hrvatskom Saboru, gde zamenjuje
1847.
latinski
1848. Ban Josip Jelačić brani Hrvatsku od pokušaja mađarske okupacije i
ujedinjuje sve hrvatske provincije
1866. Biskup Josip Juraj Strossmayer osniva Hrvatsku akademiju znanosti i
umetnosti, prvu u jugoistočnoj Evropi
1918. Nakon pada Austro – Ugarske monarhije u I Svetskom radu, Hrvatska
postaje deo Kraljevie SHS, koja je kasnije prozvana Jugoslavija
Počinje okupacija Jugoslavije; podiže se partizanski otpor pod vodstvom
1941.
Josipa Broza Tita
1945. Proglašena je FNRJ kasnije SFRJ, u sastavu koje je Hrvatska kao republika
Održani su prvi višestranački izbori, za prvog predsednika izabran je Franjo
1990.
Tuđman koji vodi državu do svoje smrti 1999. godine
1991. Hrvatska proglašava nezavisnost i otpočinje građanski rat
1992. Republika Hrvatska postaje članicom Ujedinjenih Nacije
1998. Završava se građanski rat
2005. započeli su pristupni pregovori između Hrvatske i Evropske Unije

GEOGRAFSKI POLOŽAJ

4
Hrvatska je smeštena na jugo-istoku Evrope. Važnost geografskog položaja Hratske,
povećava Jadransko more kao deo Sredozemnog mora koji prodire najdublje i najsevernije
prema srednjem delu Evropskog kontinenta. Hrvatska se graniči sa Slovenijom na zapadu,
Mađarskom na severu, Srbijom i BiH na istoku te sa Crnom Gorom na jugu.

5
 PRIRODNO GEOGRAFSKE CELINE

Prostor Hrvatske deli se na 3 prirodno – geografske celine ili regije:

- nizinska ili panonska prirodna regija (obuhvata 55% teritorije i 66% stanovništva)
- primorska ili jadranska prirodna regija (obuhvata 31% teritorije i 31% stanovništva)
- gorska prirodna regija (obuhvata 14% teritorije i 3% stanovništva).

Podela se može napraviti i po funkcionalnom smislu, pa tako se dobijaju 4 makroregije:

 zagrebačka makroregija – obuhvata središnju Hrvatsku
 osječka makroregija – obuhvata istočnu Hrvatsku
 riječka makroregija – obuhvata severno hrvatsko primorje
 splitska makroregija – obuhvata južno hrvatsko primorje.

Jedino gorska Hrvatska nema sopstveno makroregionalno središte pa se pojedini njezini

delovi gravitacijski orijentiraju prema Zagrebu, Rijeci ili Splitu.

6
 ŽUPANIJE

Županija predstavlja osnovnu administrativnu jedinicu u Republici Hrvatskoj.

Obzirom na ovlašćenjima i poslove koje vrše županije po strukturi odgovaraju okruzima u

drugim državama.

Hrvatska ima ukupno 21 žuapiniju uključujući Grad Zagreb kao posebnu administrativnu
jedinicu.

Grad Zagrev

I Zagrebačka XI Požeško – Slavonska

II Krapinsko – Zagorska XII Brodsko – Posavska
III Sisačko – Moslavačka XIII Zadarska
IV Karlovačka XIV Osječko - Baranjska
V Varaždinska XV Šibensko - Kninska
VI Koprivnično – Križevačka XVI Vukovarsko - Srijemska
VII Bjelovarsko – Bilogorska XVII Splitsko - Dalmatinska
VIII Primorsko – Goranska XVIII Istarska
IX Ličko – Senjska XIX Dubrovačko - Neretvanska
X Virovitičko – Podravska XX Međumurska

7
 DRŽAVNA OBELEŽJA REPUBLIKE HRVATSKE

Zastava

Zastava Republike Hrvatske sastoji se od tri boje, položeno vodoravno koje čine 1/3 zastave:
crvena, bela i plava sa grbom Republike Hrvatske koji se nalazi u sredini

Grb

Grb Republike Hrvatske je u obliku štita. Dvostruko je podeljen vodoravno i uspravno u 25

crvenih i belih polja, tako da je prvo polje u gornjem lievom uglu štita crvene boje. Iznad štita
je kruna sa 5 manjih štitova sa istorijskim grbovima poređanim sa leva na desno sledećim
redom:
- Najstariji poznati grb Hrvatske sadrži u štitu na plavom polju latnu estokraku zvezdu sa
srebrenim mesecem
- Grb Dubrovačke Republike u štitu na teget polju sadrži 2 crvene grede
8
- Dalmatinski grb sadrži u štitu na plavom polju 3 zlatne leopardove glave
- Istarski grb sadrži u štitu na teget polju zlatnu kozu okrenutu ulevo sa crvenim papcima i
rogovima
- Slavonski grb sadrži u štitu na plavom polju 2 poprečne srebrne grede, a između njih je
crveno polje po kojemu nalevo korača kuna. U gornjem plavom polju je zlatna šestokraka
zvezda.

Prvi put je prikazan na Istorijatu Habsburgovaca iz 1508. – 1512. godine. Veruje se da se

ovaj grb javlja i ranije. Nalazi se i na spomen – taliru iz 1525. godine, u pečatu dokumenta
izbornog Hrvatskoga sabora u Cetinu od 01.01.1527. godine, kad je Ferdinand I izabran za
kralja Hrvatske.

NACIONALNA HIMNA

Nacionalna himna Republike Hrvatske je "Lijepa naša domovino". Autor stihova je Antun
Mihanović. Pesma je prvi put štampana pod naslovom "Horvatska domovina" u "Danici"
1835. godine. Josip Runjanin je kao kadet u Glini 1846. godine ukomponovao Mihanovićeve
stihove koje je harmonizirao V. Lichtenegger 1891. godine, iste godije je povodom izložbe
Hrvatsko – slavonskoga privrednog društva u Zagrebu, prvi put pevana kao "Hrvatska himna"
pod naslovom "Lijepa naša".

MONETA

Još u romanskom razdoblju, u pokrajinama Panonije (današnja Mađarska i Slavonija), porezi

su bili ubirani u vidu koža kune, koje su tada bile izrazito cenjene. Tako je od latinskog
termina martus nastala hrvatska reč marturina ili porez. U srednjem veku u Hrvatskoj se
upotrebljava velik broj stranih moneta, ali u Slavoniji je barem od 1018. godine, u upotrebi
vlastita moneta, a između 1260. godine i 1380. godine, hrvatski banovi kuju srebrnjak
ukrašen kunom. Smanjenje hrvatske autonomije u okviru Hrvatsko – Ugarskog kraljevstva
dovelo je do nestanka ove monete.

Kuna se ponovno pojavila 1939. godine, kada je Banovina Hrvatska, unutar Kraljevine
Jugoslavije, razmatrala kovanje sopstvenog novca. 1941. godine, uvodi je Hrvatska
kolaboracionistička vlada, da bi opet bila ukinuta na kraju rata. Nakon proglašenja hrvatske
nezavisnosti 1991. godine, kuna je puštena u optjecaj 31.05.1994. godine.

9
 SISTEM DRŽAVNE VLASTI

Prema Ustavu Republike Hrvatske državna vlast je ustrojena na načelu podele vlasti na
zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast, a načelo podele vlasti uključuje oblike međusobne
saradnje i uzajamne kontrole nosilaca vlasti propisane Ustavom i zakonom.

HRVATSKI SABOR

Rad i način konstituisanja Saobra uređen je Ustavom i Poslovnikom Sabora.

Na konstituirajućoj sednici Sabor bira Mandatno – imunitetnu komisiju, predsednika Sabora,

potpredsednike Sabora, sekretara, zamenika sekretara, i Odbor za izbor, imenovanja i
upravne poslove. Sabor je konstituisan izborom predsednika na prvoj sjednici na kojoj je
prisutna većina zastupnika

Sabor redovito zaseda dva puta godišnje: između 15. januara i 15. jula i između 15.
septrembra i 15. decembra. Sabor vanredno zaseda na zahtev Predsednika Republike,
Vlade ili većine zastupnika. Sednice Hrvatskoga sabora su javne.

Ustrojstvo i rad Hrvatskoga sabora uređuju se Poslovnikom koji se donosi većinom glasova
svih zastupnika. Sabor bira predsednika i 2 do 5 potpredsednika. Predsednik i
potpredsednici čine Predsedništvo Sabora. Sabor imenuje i sekretara, koji upravlja Stručnom
službom Sabora i nadzire njezin rad.

Odluke se donose, ako je na sednici prisutna većina zastupnika, osim u slučajevima kada je
Ustavom, ili Poslovnikom, drugačije određeno.

Rad Sabora, osim na plenarnim sednicama, odvija se i na radnim telima koja su osnovana
Poslovnikom. Radna tela su odbori i komisije. Osim toga, Sabor može osnivati i istražne
komisje za svako pitanje od javnog interesa, a predsednika tih komisija bira većina
zastupnika iz redova opozicionih zastupnika.

Nakon isteka mandata Sabora, zastupnici Sabora nastavljaju obavljati dužnosti i ovlašćenja
do konstituisanja novog saziva Sabora. Danom konstituisanja Sabora prestaje mandat
zastupnicima prethodnog saziva. Istog dana zastupnicima prethodnog saziva prestaje
članstvo u organima i organizacijama izvan Sabora, a na koje ih je imenovao Sabor iz reda
zastupnika, ako je imenovanje uslovljeno vršenjem dužnosti zastupnika, istog dana prestaje i
članstvo u radnim telima Sabora imenovanim članovima.

Nadležnost Sabora je da: odlučuje o donošenju i promeni Ustava, donosi zakone i državni
budžet, odlučuje o ratu i miru, promeni granica RH, donosi strategiju nacionalne sigurnosti i
odbrane, odlučuje o strategijama i ostvaruje građanski nadzor nad oružanim snagama i
sigurnosnim službama, ratifikuje važne međunarodne ugovore, donosi deklaracije koje
izražavaju politiku Hrvatskoga sabora raspisuje referendum, odlučuje o imenovanjima
članova Ustavnog suda, guvernera Narodne banke, pučkog pravobranitelja (narodnog
pravobranioca).

10
U skladu s Ustavom, Hrvatski sabor obavlja izbore, imenovanja i razrešenja Vlade Republike
Hrvatske i drugih nosilaca javnih dužnosti odgovornih Saboru, nadzire rad izvršne vlasti, daje
amnestiju za krivična dela, obavlja i druge poslove utvrđene Ustavom.

Akti Sabora

Sabor, na temelju prava i ovlašćenja utvrđenih Ustavom i Poslovnikom Hrvatskog sabora

donosi odluke, delkalaricje, rezolucije, povelje, preporuke i zaključke i daje verodostojna
tumačenja zakona.

Odlukom kao aktom ostvarivanja prava Sabora, odlučuje se o izboru odnosno imenovanju,
razrešenju, opozivu o imenovanju u određena tela, o potvrdi akata organizacija i zajednica ili
davanju saglasnosti na tavke akte kada je to određeno Ustavom i zakonom.

Deklaracijom se izražava opšte stajalište Sabora o pitanjima unutrašnje ili spoljnje politike i
drugim bitnim pitanjima važnim za državu.

Rezolucijom Sabor ukazuje na stanje i probleme u određenoj oblasti i mere koje bi trebalo
sprovoditi u toj oblasti.

Preporukom se ukazuje na podnesene predstavke i pritužbe o nepravilnostima u radu

organa koji imaju javna ovlašćenja, sa predlogom za njihovo razrešenje.

Zaključcima utvrđuje stavove o određenim događajima i pojavama.

Predsednik Sabora

Predstavlja Sabor, saziva i predseda sednicama Sabora, upućuje predloge ovlašćenih

predlagača u propisani postupak, predlaže dnevni red sednice Sabora, brine se o postupku
donošenja zakona i drugih akata, usklađuje rad radnih tela, potpisuje zakone i druge akte
koje donosi Sabor, upućuje donesene zakone predsedniku Republike radi proglašenja, brine
o odnosima Sabora i Vlade, potpisuje rješenje o imenovanju predsednika Vlade i imenovanju
članova Vlade, prihvata se pokroviteljstva u svojstvu predsednika Sabora, odobrava, vodeći
računa o raspoloživim sredstvima, putovanja zastupnika van države kad mu je u svojstvu
zastupnika poziv upućen od neke državne ili međunarodne organizacije, usklađuje rad
stalnih delegacije Sabora u međunarodnim parlamentarnim i drugim institucijama, na predlog
klubova zastupnika određuje sastav privremenih delegacija Sabora u poseti stranim
predstavničkim organima i organizacijama, tako da po pravilu odgovaraju stranačkom
sastavu Sabora, i poštuju odgovarajuću zastupljenost oba pola, određuje sastav privremene
delegacije u slučaju kad je u inostranstvo pozvan kao predsednik Sabora, određuje
predstavnike Sabora u svečanim i drugim prilika, poštujući odgovarajuću zastupljenost oba
pola, na priedlog sekretara Sabora podnosi zahtjev za osiguranje sredstava za rad Sabora i
Stručne službe Sabora.

Brine se o zaštiti prava i o ispunjavanju dužnosti zastupnika, prima akreditaciju izabranih i

imenovanih zvaničnika, kada je to određeno zakonom ili Poslovnikom Sabora, obavlja i
druge poslove određene Ustavom Republike Hrvatske, zakonom i Poslovnikom Sabora.

11
 Potpredsednici Sabora

Poslovnikom Hrvatskoga sabora određeno je da kada se biraju 2 potpredsednika, jedan se

bira na predlog parlamentarne većine, a drugi na predlog parlamentarne manjine. Ako se
bira 5 potpredsednika, 3 se biraju na predlog parlamentarne većine, a 2 na predlog
parlamentarne manjine.

Potpredsednici Sabora pomažu u radu predsedniku Sabora i obavljaju poslove iz negovog

djelokruga na koje ih on ovlasti. U slučaju odsutnosti predsednika Sabora ili sprečenosti u
vršenju predsjedničke dužnosti, njega zamjenjuje jedan od potpredsjednika kojeg odredi
predsjednik Sabora biran iz reda zastupnika vladajuće stranke ili većinske stranke vladajuće
koalicije.

Sekretar Sabora

Imenuje i razrešava ga Sabor, na predlog Predsedništva Sabora, na period od 4 godine.

Sekretar Sabora obavlja poslove koje mu poveri predsednik ili Predsedništvo Sabora, po
potrebi, pomaže predsedniku Sabora u pripremi sednica Sabora.

Vodi Stručnu službu Sabora i upravlja njenim radom, donosi Pravilnik o unutrašnjem radu
Stručne službe Sabora, priprema predlog za obezbeđenje sredstava za rad Sabora i Stručne
službe Sabora i nalogodavac je za financijsko i materijalno poslovanje Sabora i Stručne
službe Sabora, zključuje ugovore i obavlja druge pravne poslove Sabora.

Predsedništvo Sabora

Predsdništvo sabora čine predsednik i potpredsednici Sabora, a na poziv predsednika u radu

učestvuje i srekretar Sabora

Predsjedništvo Sabora:
- prihvata pokroviteljstva u ime Sabora ili radnog tela Sabora,
- utvrđuje Predlog pravilnika o javnosti rada Sabora i njegovih radnih tela, koji donosi Sabor,
- utvrđuje Predlog odluke o Stručnoj službi Sabora, koju donosi Sabor,
- daje prethodno mišljenje na Predlog pravilnika o unutarnjem redu Stručne službe Sabora,
- određuje raspored sedenja zastupnika u dvorani za sednice na osnovu članstva u
pojedinom klubu zastupnika,
- u skladu sa zakonom, i u saradnji sa sekretarom Sabora, odlučuje o raspodeli slobodnog
radnog prostora u Saboru i stanova za službene potrebe u Zagrebu,
- obavlja i druge poslove određene Poslovnikom.

Predsjedništvo Sabora donosi odluke iz svog delokruga većinom glasova prisutnih članova.

Zastupnici

Prema poslednjim promenama Ustava 2001. godine, Sabor postaje jednodomno

predstavničko telo koje može imati najmanje 100, a najviše 160 zastupnika koji se na temelju
opšteg i jednakog biračkog prava biraju neposredno, tajnim glasovanjem. Sadašnji Sabor
(izabran 2007. godine) ima 153 zastupnika.

12
Zastupnici se biraju na 4 godine. Među sadašnjim zastupnicima 8 zastupnika su zastupnici
nacionalnih manjina. Pripadnici nacionalnih manjina mogu biti izabrani i na stranačkim
listama. Dijaspora ima pravo da bira zastupnike u posebnoj izbornoj jedinici, i to primenom
nefiksne kvote, što znači da će broj zastupnika dijaspore zavisiti o izlasku birača dijaspore na
izbore.

Danom konstisanja Sabora zastupnik počinje vršenje zastupničke dužnosti i do dana

prestanka mandata ima prava i dužnosti zastupnika utvrđena Ustavom, zakonom i
Poslovnikom Sabora.

Zamenik zastupnika počinje sa vršenjem zastupničke dužnosti danom kada Sabor utvrdi
zakonske pretpostavke za primenu instituta zamenjivanja i davanjem zakletve.

Zastupniku prestaje mandat: ako podnese ostavku, ako mu je pravnosnažnom sudskom

odlukom oduzeta poslovna sposobnost, ako je pravnosnažnom sudskom presudom osuđen
na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju dužem od 6 meseci, smrću.

Kada se po odredbama zakona i Saborskog poslovnika ispune uslovi za prestanak

zastupničkog mandata, zastupnički mandat prestaje zastupniku danom kada je odluku o
prestanku mandata doneo Sabor.

Radna tela Sabora

Radna tela Sabora su odbori i komisjie koje se formiraju u skladu sa Poslovnikom.

Radna tela raspravljaju i razmatraju predloge i peticije za donošenje zakona i drugih akata te
druga pitanja iz delokruga Sabora. Takođe prate, u okviru svog delokruga, rad Vlade i drugih
organa čiji rad nadzire Sabor u skladu sa Ustavom i zakonom. Radna tela raspravljaju o
izveštajima organa i ustanova, koje oni na osnovu zakona podnose Saboru. Nakon
sprovedene rasprave, saborska radna tela zauzimaju stavove odnosno utvrđuju predloge
akata i o tome izveštavaju Sabor. Radna tela raspravljaju i o predstavkama i predlozima koje
građani podnosu Saboru.

Sastav radnog tela po pravilu odgovara stranačkom sastavu Sabora.

Radno telo može zauzimati stavove o pitanjima iz svoga delokruga samo ako je na sednici
prisutna većina članova, a odluke se donose većinom glasova prisutnih članova.

Sednici radnog tela može biti prisutan član vlade (ili zamenik – pomoćnik ministra) kada se
na sednici razmatra predlog ili mišljenje Vlade, ili rukovodilac organa državne uprave kad se
na sednici razmatra pitanje iz njihovog delokruga. Radno telo Sabora može na sednice
pozvati naučnike, stručne i javne radnike i druga lica radi pribavljanja njihovog mišljenja o
pitanjima o kojima se raspravlja. Naučni, stručni i javni radnici imenovani u neko radno telo
imaju sva prava članova radnog tela, osim prava odlučivanja.

Radi razmatranja pojedinih pitanja iz svog delokruga, radno telo može osnovati pododbore (a
njegov predsednik radne grupe), koji obavljaju poslove isključivo u okviru radnih tela i njegov
su sastavni deo.

13
Radno telo Sabora ima predsednika, potpredsednika i određeni broj članova. Sabor bira i
razrešava predsednika, potpredsednika i članove radnog tela iz reda zastupnika. Mandat
predsednika, potpredsednika i članova radnog tela traje od dana izbora do dana prestanka ili
do dana razrešenja dužnosti na koju je izabran.

Sednicu radnog tela Sabora saziva predsednik radnog tela, najkasnije u roku od 8 dana na
osnovu zaključka Sabora, zahteva predsednika Sabora, ili 1/3 članova radnog tela Sabora,
uz navođenje pitanja koja treba razmotriti na sednici. Ako predsednik ne sazove sednicu,
sednicu će sazvati predsednik Sabora, odnosno zastupnik koga predsednik odredi.

14
15
 VLADA REPUBLIKE HRVATSKE

Vlada Republike Hrvatske je telo koje obavlja izvršnu vlast u skladu sa Ustavom i zakonima,
a njeno ustrojstvo, način rada i odlučivanja propisani su Zakonom o Vladi Republike Hrvatske
i Poslovnikom Vlade.

Vlada donosi uredbe i druge propise, upravne akte, akte u vršenju vlasničkih ovlašćenja
Republike Hrvatske, akte poslovanja; rešenja o imenovanju i razrešenju funkcionera i
državnih službenika, te članova drugih organa koje imenuje i razrešava Vlada.

Vlada daje odgovore na zastupnička pitanja postavljena Vladi.

Rešava o sukobu nadležnosti između organa državne uprave.

Utvrđuje predloge zakona i drugih propisa koje donosi Sabor i uredbi koje donosi Predsednik
Republike, daje mišljenja na zakone, druge propise i akte koje donose drugi organi državne
vlasti.

Donosi i predlaže propise i druge akte u vezi sklapanja i izvršavanja međunarodnih ugovora,
predlaže Saboru davanje autentičnog tumačenja zakona.

Vlada pokreće postupak pred Ustavnim sudom, na traženje Ustavnog suda, daje odgovore u
postupcima koji se pred njim vode ako se radi o postupku pokrenutom protiv akta Vlade, a
može, na traženje Ustavnog suda, dati i mišljenja u postupcima koji se vode protiv akata
drugih organa državne vlasti.

Daje uputstva Državnom pravobranilaštvu o pokretanju postupka i postupanju u postupcima

pred organima sudske vlasti u kojima je stranka Republika Hrvatska.

Donosi strategije razvoja privrednih ili društvenih delatnosti kojima utvrđuje stanje i mere koje
treba preuzeti; donosi deklaracije kojima izražava stavove Vlade o pojedinim pitanjima; daje
izveštaje u kojima prikazuje stanje u pojedinim oblastima; i predloge za rešavanje određenih
pitanja; donosi rezolucije kojima izražava mišljenja; podnosi predloge ili utvrđuje mere koje
treba sprovesti; daje preporuke organima državne vlasti, organima jedinica lokalne
samouprave i organima lokalne uprave i samouprave o načinu rešavanja pojedinih pitanja.

Vladu Republike Hrvatske čine predsednik, potpredsednici i ministri.

Vlada o pitanjima iz svog delokruga raspravlja i odlučuje na sednicama. Sednice Vlade

saziva predsednik Vlade, predlaže dnevni red, predsedava sednicama, i potpisuje akte koji
se donesu.

Vlada ne može odlučivati na sednici ako nije prisutna većina od ukupnog broja članova
vlade. Na sednici se odlučuje prostom većinom, a u slučaju da su glasovi izjednačeni,
odlučuje glas predsednika Vlade.

Vlada je obvezna, da na zahtev Sabora izvestiti Sabor o svom radu, o politici koju sprovodi, u
celini ili u pojedinim oblastim, o izvršavanju zakona i drugih propisa, te o drugim pitanjima iz

16
svog delokruga. Vlada može i na sopstveni predlog podnijeti Saboru izveštaj o svom radu i o
stanju u pojedinim oblastima.

Vlada je odgovorna Saboru. Predsednik i članovi Vlade zajednički su odgovorni za odluke

koje donosi Vlada, a lično su odgovorni za svoje područje rada.

Na osnovu odluke Sabora o iskazivanju poverenja Vladi, rešenje o imenovanju predsednika

Vlade donosi Predsednik Republike uz supotpis predsednika Sabora, a rešenje o
imenovanju članova Vlade donosi predsednik Vlade uz supotpis predsednika Sabora.

Mandat članova Vlade počinje danom imenovanja, a prestaje danom razrešenja.

Uži kabinet Vlade

Uži kabinet Vlade čine predsednik i potpredsednici Vlade.

Sednice Užeg kabineta saziva predsednik Vlade. Na sednicu Užeg kabineta predsednik
Vlade može pozvati i druge članove Vlade koji mogu učestvovati u raspravi bez prava
odlučivanja.

Uži kabinet odlučuje većinom glasova svih članova Kabineta. U slučaju podieljenih glasova
odlučuje glas predsednika Vlade.

Uži kabinet Vlade obvezno razmatra nacrte sistemskih zakonskih predloga i programske
materijal, kojima se menjaju bitni elementi sistema ili na drugi način utieče na sistem, pre
njihovog uvrštavanja u dnevni red sednice Vlade. Sednici Užeg kabineta Vlade obvezno
prisustvuje nadležni ministar.

Radna tela Vlade

Radi davanja mišljenja, predloga i stručnih obrazloženja o pitanjima iz delokruga Vlade,

Vlada Poslovnikom, osniva svoja stalna radna tela, a posebnim odlukama može osnivati i
povremena radna tela.

Kadrovska komisija

Kadrovska komisija utvrđuje predloge za imenovanje i razrešenje funkcionera i državnih

službenika te članova drugih organa koje imenuje i razrešava Vlada, određuje plate državnim
funkcionerima kada je zakonom propisano da ih određuje nadležni organ Vlade i utvrđuje
predloge rešenja o platama funkcionera i državnih službenika kojima plate utvrđuje Vlada.

Kadrovsku komisiju čini predsednik Vlade i potpredsednici Vlade.

17
 PREDSEDNIK REPUBLIKE HRVATSKE

Predsedniku Republike pripada predstavnička i izvršna funkcija. On predstavlja i zastupa

Republiku Hrvatsku u zemlji i inostranstvu. Nadležan je za odbranu nezavisnosti i teritorijalne
celovitosti Republike Hrvatske, kao i za stabilno, normalno i usklađeno delovanje državne
vlasti.

Predsednik se bira na temelju opšteg i jednakoga biračkog prava na neposrednim izborima

tajnim glasovanjem na vreme od 5 godina, i ntko ne može biti više od 2 puta biran za
predsednika.

Predsednik Republike raspisuje izbore za Hrvatski sabor, raspisuje referendum, poverava

mandat za sastavljanje Vlade licu koje na osnovu raspodele zastupničkih mesta u Saboru,
uživa poverenje većine svih zastupnika, daje pomilovanja, dodeljuje odlikovanja i priznanja, i
obavlja druge dužnosti određene Ustavom.

U saradnji sa Vladom, Predsjednik učestvuje u oblikovanju i sprovođenj spoljne politike,

odlučuje o osnivanju diplomatskih misija, postavljanju i opozivu šefova diplomatskih misija u
inostranstvu, daje akreditovana pisma i prima akreditovana pisma šefova stranih
diplomatskih misija.

Predsednik je vrhovni zapovednik oružanih snaga RH, imenuje i razrešava vojne

zapovednike, objavljuje rat i zaključuje mir na osnovu odluke Sabora, u skladu sa zakonom.
Za vreme trajanja ratnog stanja može donositi uredbe sa zakonskom snagom.

U saradnji sa Vladom usmerava rad bezbednosnih službi. U supotpisu sa predsednikom

Vlade, donosi odluke o imenovanju čelnika sigurnosnih službi, nakon pribavljenog mišljenja
nadležnog saborskog odbora.

Predsednik, pod određenim uslovima, može raspustiti Sabor ako se Vladi izglasa
nepoverenje, ili ako se ne donese državni proračun u roku od 3 meseca nakon što je
predložen.

Predsjednik Republike ne može obavljati nijednu drugu javnu ili profesionalnu dužnost.
Nakon izbora Predsjednik Republike podnosi ostavku na članstvo u političkoj stranci, o čemu
obaveštava Hrvatski sabor.

U slučaju kraće sprečenosti uslijed odsutnosti, bolesti ili korištenja godišnjeg odmora,
Predsjednika Republike zamenjuje predsednik Sabora.

Predsednik Republike odgovoran je za povredu Ustava koju počini u obavljanju svojih

dužnosti. Postupak za utvrđivanje posebne odgovornosti Predsednika Republike može
pokrenuti Sabor 2/3 većinom svih zastupnika. O odgovornosti Predsednika Republike
odlučuje Ustavni sud Republike Hrvatske 2/3 većinom svih sudija.

Predsednik Republike ima imunitet nepovredivosti. Ne može biti pritvoren niti se protiv njega
može pokrenuti krivični postupak bez prethodnog odobrenja Ustavnog suda. Predsednik
Republike može biti pritvoren bez odobrenja Ustavnog suda samo ako je zatečen u izvršenju
krivičnog dela za koje je propisana kazna zatvora u trajanju dužem od 5 godina. U takvom

18
slučaju državni organ koji je Predsednika Republike pritvorilo, dužan je da o tome odmah
obavestiti predsednika Ustavnog suda.

Predsedniku u obavljanju dužnosti pomažu savetodavna tela. Članove tih tela imenuje i
razrješava Predsjednik Republike. Savjetodavni, stručni i drugi poslovi obavljaju se u
Kabinetu Predsjednika Republike. Ustrojstvo i delokrug Ureda uređuje se zakonom i
pravilnikom.

19
 SUDSKA VLAST

Zakonom o sudovima uređeno je ustrojstvo, delokrug i nadležnost sudova, unutrašnje

ustrojstvo sudova, uslove za imenovanje i razrešenje sudija, sudija porotnika i predsednika
sudova, njihova prava i dužnosti i posebne odredbe o Vrhovnom sudu Republike Hrvatske.

Sudovi štite Ustavom i zakonom uređeni pravni poredak, obezbeđuju jedinstvenu primenu
zakona, ravnopravnost i jednakost svih pred zakonom.

Sudovi odlučuju o sporovima o osnovnim pravima i obavezama čoveka i građanina, o

pravima i obvezama Republike, jedinica lokalne samouprave i uprave, izriču kazne i druge
mere izvršiocima krivičnih dela, prestupa i prekršaja utvrđenih zakonom, odlučuju o
zakonitosti pojedinačnih akata upravne vlasti i lica koje imaju javna ovlašćenja, rešavaju
sporove o osobnim odnosima građana, radne, trgovinske, imovinske i druge građanske
sporove te odlučuju o drugim pravnim sporovima kad je to zakonom određeno.

Sudsku vlast u Republici Hrvatskoj obavljaju sudovi. Sudska vlast je samostalna i nezavisna,
a sudovi sude na osnovu ustava i zakona.

U Republici Hrvatskoj sudsku vlast vrše:

- prekršajni sudovi,
- opštinski sudovi,
- županijski sudovi,
- trgovački sudovi,
- Visoki prekršajni sud Republike Hrvatske,
- Visoki trgovački sud Republike Hrvatske,
- Upravni sud Republike Hrvatske, Vrhovni sud Republike Hrvatske.

Sudije

Sudijska dužnost je stalna, uz izuzetak prilikom prvog stupanja na dužnost sudije se imenuju
na vreme od 5 godina, a nakon ponovnog imenovanja sudija obavlja svoju dužnost stalno.

Sudija će biti razrešen sudijske dužnosti: ako to sam zatraži, ako trajno izgubi sposobnost
obavljanja svoje dužnosti, ako bude osuđen za krivično delo koje ga čini nedostojnim
obavljanja sudijske dužnosti,  ako u skladu sa zakonom, zbog počinjenja teške povrede
dužnosti, ako odluči Državno sudbeno veće, i kada navrši 70 godina života.

Sudije imaju iminuitet u skladu sa zakonom, a kada učestvuju u suđenju sudije i sudije
porotnici ne mogu biti pozvani na odgovornost za izraženo mišljenje ili glasovanje pri
donošenju sudbene odluke, osim ako se radi o kršenju zakona od strane sudije.

Državno sudbeno vijeće

Državno sudbeno vijeće u skladu s ustavom i zakonom imenuje, razrešava i odlučuje o

disciplinskoj odgovornosti sudijas. Ima 11 članova iz redova istaknutih sudija, advokata i
profesora pravnih nauka, s tim da većina članova Državnog sudbenog vijeća mora biti iz
redova sudija. Predsednici sudova ne mogu biti birani za njegove članove. Delokrug i rad
Državnog sudbenog vijeća uređuje se zakonom.

20
 Vrste sudova

U Republici Hrvatskoj sudsku vlast vrše redovni i specijalni sudovi.

Redovni sudovi su opštinski, županijski i Vrhovni sud Republike Hrvatske.

Opštinski sudovi rešavaju: vanparnične i izvršne predmete, ako rešavanje tih stvari nije
povereno drugom sudu, ostavinske predmete, zemljišnoknjižne predmete i vode zemljišne
knjige, o priznanju i izvršenju odluka stranih sudova, obavljaju poslove međunarodne pravne
pomoći u postupcima iz svoje nadležnosti.

Sude u krivičnim predmetima protiv vojnih lica, vojnih službenika i vojnih nameštenika u
službi u oružanim snagama za krivična dela u obavljanju službe, za krivična dela iz
nadležnosti opštinskih sudova, sude opštinski sudovi sa potpunom nadležnošću.

Županijski sudovi su nadležni: da sprovode istražni i javnobilježnički disciplinski postupak

zbog disciplinskih prestupa i odlučuju o tim prestupima u prvom stepenu, kada je to
određeno zakonom, odlučuju o žalbama protiv odluka u disciplinskim postupcima zbog
neurednosti javnih knjiga kad je to određeno zakonom, sprovode izvršenje stranih krivičnih
odluka, sude u drugom stepenu, obavljaju i druge poslove određene zakonom.

Specijalni sudovi su prekršajni, Visoki prekršajni sud, trgovači, Visoki trgovački sud i Upravni
sud.

Prekršajni sudovi: sude u prvom stepenu o prekršajima, obavljaju poslove međunarodne

pravne pomoći u postupcima iz svoje nadležnosti.

Visoki prekršajni sud Republike Hrvatske: odlučuje o žalbama protiv odluka prekršajnih
sudova u prvom stepenu i upravnih i prekršajnih organa, osim ako posebnim zakonom nije
određena nadležnost nekog drugog suda, rešava sukob nadležnosti između prekršajnih
sudova, odlučuje o zahtevima za izuzeće predsednika sudova, odlučuje o zahtevima za
vanredno ublažavanje kazne i o zahtevima za izvanredno preispitivanje pravnosnažnih
rešenja o prekršaju, obavlja druge poslove određene zakonom.
 
Trgovački sudovi u vanparničnom postupku: postupaju u registarskim stvarima i vode sudske
registre, odlučuju o upisima u upisnik brodova i jahti u onim stvarima koje su stavljene u
nadležnost trgovačkog suda, ograničenju odgovornosti brodara, prigovorima protiv konačne
deobe osnove za likvidaciju zajedničke havarije, odlučuju o predlozima u svezi s osnivanjem,
rada i prestanka trgovačkog društva, odlučuju u vanparničnim stvarima, određuju i sprovode
izvršenje odluka koje su doneli, kao i sporove koji nastanu u toku i povodom izvršenja tih
odluka, a sprovođenje izvršenja na nenovčanim sredstvima mogu poveriti opštinskom sudu,
sprovode postupak priznanja i izvršenja inostranih sudskih odluka kao i arbitražnih odluka u
trgovačkim sporovima, sprovode osiguranje dokaza za postupke za koje su nadležni,
određuju mere osiguranja u predmetima u kojima su nadležni, odlučuju o predlozima za
otvaranje stečajnog postupka i sprovode stečajne postupke, obavljaju i druge poslove
određene zakonom.

21
Visoki trgovački sud Republike Hrvatske: odlučuje o žalbama protiv odluka koje su u prvom
stepenu doneli trgovački sudovi, rešava sukob mesne nadležnosti između trgovačkih sudova,
odlučuje o delegaciji nadležnosti između trgovačkih sudova, obavlja i druge poslove
određene zakonom.

  
Upravni sud Republike Hrvatske: odlučuje o tužbama protiv konačnih upravnih akata
(upravni sporovi), obavlja i druge poslove određene zakonom.

Posebnim zakonom mogu se za određena pravna područja ustanoviti posebni sudovi, pa je

tako Zakonom o sudovima za mladež, kao posebnim zakonom, uspostavljen i Sud za mladež
(Sud za maloletnike).

Vrhovni sud Republike Hrvatske

Najviši sud u Republici Hrvatskoj je Vrhovni sud Republike Hrvatske.

Vrhovni sud Republike Hrvatske u okviru svoga delokruga i nadležnosti: osigurava

jedinstvenu primenu zakona i ravnopravnost građana, te jednakost svih pred zakonom,
razmatra aktualna pitanja sudske prakse, odlučuje o vanrednim pravnim lekovima protiv
pravnosnažnih odluka sudova u Republici Hrvatskoj, odlučuje o žalbama protiv odluka
županijskih sudova donesenim u prvom stepenu, odlučuje o žalbama protiv odluka Visokog
trgovačkog suda i Upravnog suda, i drugog suda kad je to zakonom određeno, rešava sukob
nadležnosti između sudova na području Republike Hrvatske ako im je zajednički neposredno
viši sud, odlučuje o stručnom usavršavanju sudija, obavlja i druge poslove određene
zakonom.

Predsednika Vrhovnog suda Republike Hrvatske bira i razrešava Sabor, uz prethodno

mišljenje Opšte sednice Vrhovnog suda i nadležnog odbora Sabora, na predlog Predsednika
Republike.

22
 Ustavni sud Republike Hrvatske

Zahtev kojim se pokreće postupak pred Ustavnim sudom može podneti: 1/5 zastupnika
Sabora, radno telo Sabora, Predsjednik Republike, Vlada za ocjenu suglasnosti propisa sa
Ustavom i zakonom, Vrhovni sud ili drugi sud, ako pitanje ustavnosti i zakonitosti nastane u
postupku vođenim pred tim sudom, Pučki pravobranitelj.

Svako može podneti Ustavnom sudu ustavnu tužbu ako smatra da mu je pojedinačnim
aktom organa državne vlasti, jedinice lokalne i regionalne samouprave ili pravnog lica sa
javnim ovlašćenjem, kojim je odlučeno o njegovim pravima i obvezama ili o sumnji ili optužbi
zbog kažnjivog dela, povređeno ljudsko pravo ili sloboda zajamčena Ustavom, odnosno
Ustavom zajamčeno pravo na lokalnu i regionalnu samoupravu. Ako je zbog povrede
ustavnih prava dopušten drugi pravni lek, ustavna tužba može se podnijeti tek nakon što je
taj pravni lek iscrpljen.

Državno odvjetništvo (tužilaštvo)

Državno odvjetništvo je samostalni i nezavistan pravosudni organ, koji je ovlašćen i dužan da

pokrene pravne radnje zaštite imovine Republike Hrtavske protiv izvršioca krivičnih i drugih
kažnjivih diela, kao i da pokrene pravna sredstva za zaštitu Ustava i zakona. To je orkan, koji
ne vrši sudsku vlast i pred sudovima ima status stranke. Na čelu državnog odvjetništva nalazi
se Glavni državni odvjetnik.

Funkcije državnog odvjetništva je odvojena od sudstva funkcije. Na zahtev Državnog

odvjetnika istragu sprovode istražne sudije. Istraga je kao deo krivičnog procesa uređena
propisima u sklopu Zakona o kaznenom postupku.

Budući da policija krivične prijave protiv učinioca krivičnih dela podnosi državnom
odvjetništvu ono ima stvarnu mogućnost usmeravanja rada policije na način da zahteva da te
prijave budu tako činjenično i pravno obrađene da omogućavaju i odluku državnog odvjetnika
hoće li protiv učinioca krivčnog dela podignuti optužni akt i time pokrenuti sudski postupak. U
tom smislu rad policije je pod kontrolom državnog odvjetništva.

23
 ZAKLjUČAK

Prema Ustavu Republike Hrvatske državna vlast je ustrojena na načelu podele vlasti na
zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast, a načelo podele vlasti uključuje oblike međusobne
saradnje i uzajamne kontrole nosilaca vlasti propisane Ustavom i zakonom.

Hrvatska država se još mora izgrađivati u svom društveno – političkom sastavu da bi uspela
u ispunjenju realnih zahteva i potreba hrvatskog društva.

U prilog ovome je i činjenica preobražaj komunističkog sistema u Hrvatskoj, koji se po nekim

svojim obeležjima može upoređivati sa sličnim transformacijskim procesima u srednje
evropskim društvima.

Svaki pokujšaj daljeg definisanja i karakterisanja hrvatske države kao političke organizacije,
neminovno je suočen sa jednim problemom: kako ga prikazati kao sistemski sklop institucija i
aktera koji postoji tek nešto više od desetak godina i koji se u tom razdoblju intenzivno
menjao.

Čini se očitim da se danas politički sistem Hrvatske ne može prikazati na način kako se
prikazuju politički sistemi koji imaju dugu tradiciju demokratskih institucija i koje su se razvile
postepeno.

Nesumnjivo je da će hrvatsko društvo i država proći kroz još dug i obiman period sistemskih
promena, obzirom da se nalazi na putu evropskih integracija.

24
Literatura

- ’’Politički sustav Hrvatske’’ Zakošek Nenad, Fakultet političkih znanosti u Zagrebu –

Biblioteka Politička misao

- "Kratka politička i kulturna povijest Hrvatske" dr sc Pavličević Dragutin

- Ustav Republike Hrvatske (»Narodne novine« broj 28/01)

- Ustavni zakon o Ustavnom sudu Republike Hrvatske (’’Narodne novine’’, broj 99/99, 29/02)

- Poslovnik Hrvatskoga sabora (’’Narodne novine’’ broj 71/00, 129/00, 117/01, 6/02, 41/02,
91/03, 58/04, 39/08, 86/08)

- Zakona o Vladi Republike Hrvatske (’’Narodne novine’’ broj 101/98, 15/00, 117/01 i 199/03)

- Poslovnik Vlade Republike Hrvatske (’’Narodne novine’’ broj 138/99, 16/00, 3/00, 105/00)

- Ustavni zakon o Ustavnom sudu Republike Hrvatske (’’Narodne novine’’, broj 99/99, 29/02)

Internet adrese
Hrvatski saobr www.saobr.hr
Vlada RH www.vlada.hr
Ministarstvo vanjskih poslova www.mvp.hr
Predsjednik RH www.predsjednik.hr
Ustavni sud RH www.usud.hr

25