Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
El Nuevo Testamento
de Nuestro Señor Jesucristo
en el cuicateco de Tepeuxila
La Liga Bíblica
Las Sagradas Escrituras para Todos
El Nuevo Testamento
en el cuicateco de Tepeuxila
La Liga Bíblica 1M primera edición 1974 [cux]
La Liga Bíblica versión electrónica 2009
Publicado por
© La Liga Bíblica 1974
Se permite copiar, distribuir y comunicar públicamente esta obra bajo las
siguientes condiciones:
La mayoría de las letras del alfabeto cuicateco son las mismas que se
encuentran en el alfabeto español. Sin embargo, en el cuicateco existen
algunos sonidos y peculiaridades que no hay en español y que tienen sus
respectivos símbolos. Estas características del alfabeto cuicateco son las
que a continuación exponemos:
yā Booz. Booz miiⁿ ndúúcū Rut chi yáⁿ'āa Babilonia, Jeconías miiⁿ ní
n'daataá yeⁿ'ē sa ní ch'iīndī daiyá yā ch'iīndī daiya sa Salatiel. Salatiel
Obed. Obed miiⁿ ní ch'iīndī daiya miiⁿ ní ch'iīndī daiya sa Zorobabel.
sa Isaí. 6 Isaí miiⁿ ní ch'iīndī daiya
13 Zorobabel miiⁿ ní ch'iīndī daiya
1
SAN MATEO 1, 2 2
ndíí taachi cueⁿ'e nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū María ní 'íícú cuuvi cuaacu
ndaata yeⁿ'e yā na país Babilonia chí caⁿ'ā profeta yeⁿ'e nduudu yeⁿ'é
ní ndiichicúūuⁿ ndaata yeⁿ'é yā. Ndyuūs ndíí cuaaⁿ vmnaaⁿ, nduudu
Ní ndíí taachi cheⁿ'e yā na yáⁿ'āa chi canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é
Babilonia ndíí taachi ndaā Cristo Ndyuūs 'tíícā:
iⁿ'yéeⁿdi 'cūū ní ndiichicúūuⁿ ndaata 23 Níícú n'diichí nī. Tá 'cūū 'áámá
yeⁿ'é yā. chí cuiinuu tá 'cuūndī daiya
tá. Taachí 'cuundiyáāⁿ 'áámá
'Túúcā ch'iindiyáāⁿ Jesucristo daiya tá ní cu'neeⁿ chi duuchi
(Lc. 2.1-7) Emanuel chí neⁿ'e caaⁿ'maⁿ
18 'Túúcā ch'iindiyáāⁿ Jesucristo. Ndyuūs ndúúcū s'uūúⁿ.
Taachí María miiⁿ chi chɛɛcu Jesús 24 Cuayiivi miiⁿ ní taachi José
yaācū Israel ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi miiⁿ, n'diichí yā saⁿ'ā 'lííⁿ dacua'ā
ngi'cuééⁿ ley 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Israel. miiⁿ ndúúcū chɛɛcu sá María. Ní
Ní itiinguunéeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: chíintii'yá yā nanááⁿ dacua'ā miiⁿ
¿Tií 'niindiyáāⁿ Cristo? 5 'Iiⁿ'yāⁿ
ní s'téénu yā. Taachi n'guaaⁿ yā
s'eeⁿ ní caⁿ'a yā chii yā rey miiⁿ: caja naachi snéé regalos yeⁿ'e yā,
'Cuundiyáaⁿ yā na yáāⁿ Belén yeⁿ'e tuu'mi ní ca'á yā yeⁿ'ē dacua'ā miiⁿ.
yáⁿ'āa Judea caati 'tíícā canéé nguūⁿ Regalos ní 'dííⁿnguaāⁿ ndúúcū yáⁿ'ā
na libro yeⁿ'e Ndyuūs cucáávā saⁿ'a chi n'dɛɛvɛ ngééⁿ ndúúcū mirra chí
profeta: diītū taavi n'dai ngééⁿ. 12 Cuayiivi
16 Taachí rey Herodes miiⁿ chi saⁿ'ā Arquelao canéé lado yeⁿ'e
tuumicadíínuuⁿ yā chi 'iiⁿ'yāⁿ magos rey Herodes chi chiida sa, tuu'mi ní
chinnche'éí yā 'iiⁿ'yāⁿ, tuu'mi ní José miiⁿ ní 'va'á yā chí caⁿ'a yā na
nduuvi taáⁿ n'dai yā. Ní rey miiⁿ yáⁿ'āa Judea chi yáⁿ'āa yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
ní caⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā ní dichó'ó yā Israel. Naati tan'dúúcā chi ángel
soldados chí ch'iiⁿ'nuⁿ yā nducyáácá che'enaáⁿ yeⁿ'e yā na 'yuudiyaaⁿ
dacua'āa chi saⁿ'ā ndíí cuaacu 'uūvī yeⁿ'e yā, cueⁿ'e yā yáⁿ'āa Galilea chi
nduūyū chi vɛ́ɛ ́ na yáāⁿ Belén ndúúcū yáⁿ'āa yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel ntúūⁿ. 23 Ní
diíⁿ nī chi nguɛ́ɛ ́ n'dai caati 'āā ndaā nī caati ndaata yeⁿ'e Abraham
niiⁿnuúⁿ nguuvi miiⁿ naachi Ndyuūs ndís'tiī. Naati 'úú ní ngaⁿ'á ngīi
ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā na va'ai chɛɛti ndís'tiī chi Ndyuūs cuuvi diíⁿ yā chi
nguuvi. 3 Níícú yeⁿ'e Juan 'cūū ní
tuūu s'tiī ní cuuvi daiya Abraham.
saⁿ'a profeta Isaías caⁿ'a yā yeⁿ'e 10 Cutíīiⁿ mííⁿ 'āā canéé na dii'yu
ndúúcū n̄'di'i yeⁿ'ē 'iiti 'yáaiⁿ chi nguuvi Jesús diíⁿ yā tan'dúúcā
vɛɛ cuɛɛti. 5 N'deeé 'iiⁿ'yāⁿ can'daa
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chí didɛɛvɛ́ yā trigo
yā chi 'caandiveéⁿ yā nduudu yeⁿ'é 'tíícā diíⁿ yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ. Ní sta'á
Juan miiⁿ. Ní can'daa yā yeⁿ'e yáāⁿ yā zaranda yeⁿ'e yā ní nadidaamá
Jerusalén, yeⁿ'e yáⁿ'āa Judea, ní yā trigo na chɛɛti díínūuⁿ. Ní dɛɛcú
yeⁿ'e yáⁿ'āa chi cuaaⁿ 'diituú yeⁿ'ē miiⁿ ni'neeⁿ yaⁿ'a yā ná nguuchí
yíícú Jordán. 6 'Iiⁿ'yāⁿ ní caⁿ'a yā
yaⁿ'ā chi 'āā ntɛ́ɛ ́ n'tuūvi. Dɛɛcú
nuuⁿndi yeⁿ'é yā nanááⁿ Ndyuūs miiⁿ ní tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chí nguɛ́ɛ ́
níícú Juan miiⁿ ní chɛɛdínuūⁿnīⁿ sá i'téénu yā Ndyuūs.
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ na yíícú Jordán miiⁿ.
7 Taachí Juan miiⁿ n'diīchī sa
Juan chɛɛdínuuⁿnīⁿ sa Jesús
chi neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ fariseos (Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22)
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ saduceos neⁿ'é yā chi 13 Tuu'mi ní Jesús chiicá yā na
cuɛɛdínuūⁿnīⁿ sa 'iiⁿ'yāⁿ, Juan miiⁿ yáⁿ'āa Galilea ní ndaá yā na yíícú
caⁿ'a sa chii sa 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ: Ndís'tiī Jordán naachi canee Juan chi Juan
tan'dúúcā cúú, 'tíícā ndís'tiī. ¿Du'ú miiⁿ ní cuɛɛ̄dinúuⁿnīⁿ sa Jesús miiⁿ.
chí 'cuééⁿ ndís'tiī chí cuuvi cáánu 14 Juan miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ 'cuuⁿ sa. Ní
nī yeⁿ'e castigo taaⁿ chi cuchiī? caⁿ'a sa chii sa Jesús miiⁿ: 'Úú ní
8 N'daāca diíⁿ nī maaⁿ níícú 'cuuⁿ'míⁿ
neⁿ'é chi dii cuɛɛdínuūⁿnīⁿ di 'úú.
nī 'iiⁿ'yāⁿ chi 'āā ndaacadaamí nī ¿'Áá dii cuchiī di nanáaⁿ 'úú?
yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'e nī. 9 Ndís'tiī ní
15 Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a yā: Diiⁿ
chi Dendyuūs neⁿ'e yā chi diiⁿ yú. chi yáāⁿ yeⁿ'e Ndyuūs. Ní chin'duu
Tuu'mi ní Juan 'cuūⁿ sa. sá 'iiⁿ'yāⁿ na yáácú yeⁿ'e yaācū. 6 Ní
taaví. Ní yeenú taaví cáávā sáⁿ'a ntúūⁿ canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é
'cūū. Ndyuūs: Nguɛ́ɛ ́ diīⁿ di mar 'áámá
cosa chi n'diichineeⁿ di Señor
Yááⁿn'guiinūuⁿ neⁿ'e sa tuu'vi neeⁿ sa Ndyuūs yeⁿ'ē di.
Jesús 8 Tuu'mi candɛ́ɛ ̄ yááⁿn'guiinūuⁿ
(Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13) miiⁿ Jesús miiⁿ na 'áámá yiīcū yáácú
chi nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ nduūvā yeⁿ'é 8 Dɛ'ɛ chúúcā n'dai 'iiⁿ'yāⁿ chi
yā. 25 Neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ cueⁿ'é yā
dɛɛvɛ staava yeⁿ'é yā, ti 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
ndúúcū Jesús miiⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní ní snaaⁿ yā Ndyuūs.
yeⁿ'e yáⁿ'āa Galilea, ndúúcū distrito
9 Dɛ'ɛ chúúcā n'dai 'iiⁿ'yāⁿ chi
yeⁿ'ē Decápolis chi vɛ́ɛ ́ ndííchi diiⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ 'caa'vá 'iiⁿ'yāⁿ, ti
yáāⁿ yeⁿ'ē, ndúúcū yáāⁿ Jerusalén, tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'é
ndúúcū yáⁿ'āa yeⁿ'e Judea, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi daiyá Dendyuūs 'iiⁿ'yāⁿ.
yáⁿ'āa chi snéé táámá lado yeⁿ'ē 10 Dɛ'ɛ chúúcā n'dai 'iiⁿ'yāⁿ chi
5
na 'áámá yiīcū nguɛ́ɛ ́ cúúví cunuuⁿ ngi'cueéⁿ yāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ táácā chi cuuvi
n'de'ēī. 15 Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú 'iiⁿ'yāⁿ
diiⁿ n'daacá yā, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ cuuvi
ra 'cuuⁿ'miⁿ yā 'áámá lámpara ní tuneeⁿ yā dendu'ū chi n'daacā ná
cu'nuúⁿ yā maaⁿ 'áámá caja; naati va'ai chɛɛti nguuvi naachí Ndyuūs
cun'duúⁿ yā na 'áámá mesa, ní íícú ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā. 20 'Úú ní ngaⁿ'á
cuuví dɛɛvɛ yeⁿ'ē nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ ngií ndís'tiī: Nduuti chi ndís'tiī
chi snée yā chɛɛti va'āī. 16 Tan'dúúcā
nguɛ́ɛ ́ n'daācā ca idiíⁿ nī chi cuuvi
'áámá lámpara chí ngii ndɛɛvɛ, 'tíícā 'iiⁿ'yāⁿ chi ngi'cueeⁿ ley ndúúcū
cuuvi n'daācā vida yeⁿ'é nī nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ fariseos, tuu'mi ní ndís'tiī
'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. nguɛ́ɛ ́ cuuví cundaa nī na va'ai
Ní 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuuvi snaaⁿ yā chɛɛti nguuvi naachí Ndyuūs ngaⁿ'a
ntiiⁿnyuⁿ chí n'daacā chi idiíⁿ nī. ntiiⁿnyúⁿ yā.
Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caaⁿ'máⁿ yā: Dɛ'ɛ
chúúcā ch'ɛɛtɛ Ndyuūs chi Chiidá nī, Jesús ngaⁿ'a yā yeⁿ'e chi nduuvi tááⁿ
Ndyuūs chi canée yā ná va'ai chɛɛti 'iiⁿ'yāⁿ
nguuvi. (Lc. 12.57-59)
21 Maaⁿ ní ch'ííndiveéⁿ nī chí caⁿ'a
Jesús ngaⁿ'a yā yeⁿ'e ley yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ ndii cuááⁿ vmnaaⁿ
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi 'túúcā: Nguɛ́ɛ ́ 'caaⁿ'nuⁿ di
17 Nguɛ́ɛ ́
nadicádíínuuⁿ ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ. Du'u chí 'caāⁿ'nūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ vɛ́ɛ ́
chi 'úú chi Jesús ní cúchií chi divií nuuⁿndi yeⁿ'e yā nguuvi chi Ndyuūs
ley yeⁿ'e Moisés ndúúcū nduudu caaⁿ'maⁿ yā yeⁿ'e nuuⁿndi. 22 Naati
yeⁿ'e profetas chi canéé nguūⁿ ndíí 'úú ní ngaⁿ'á ngií ndís'tiī 'tíícā: 'Āā
cuaaⁿ vmnaaⁿ. 'Úú nguɛ́ɛ ́ ndaá chí du'ú nūuⁿ chi nduuvi taaⁿ yeⁿ'ē vi'i,
divií ti ndaá chi dicuaācú yeⁿ'ē. vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e yā nguuvi chi
18 Ti cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngīi
Ndyuūs caaⁿ'maⁿ yā yeⁿ'ē nuūⁿndī.
ndís'tiī: Neⁿ'e chi canéé cá nanguuvi 'Āā du'ú nūuⁿ chi caaⁿ'maⁿ cuuvi vi'i
ndúúcū iⁿ'yeeⁿdí 'cūū nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'tíícā: Dɛ'ɛ̄ chúúcā chɛɛchí tiīⁿ di, vɛ́ɛ ́
chó'ōo mar 'áámá punto 'lííⁿ ndíí nuuⁿndi yeⁿ'e yā nanááⁿ juez. 'Āā
nguɛ́ɛ ́ ndúú mar 'áámá coma yeⁿ'e du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi caaⁿ'maⁿ yā
ndúúdú yeⁿ'e ley, nuuⁿmaⁿ neⁿ'e 'tíícā: Dɛ'ɛ̄ chúúcā zonzo dii, caⁿ'á
chi tanducuéⁿ'ē 'āā cuɛ́ɛ ́ cuuvi yā na infierno naachi canéé 'áámá
cuaacu taanduvɛɛ chí canéé nguūⁿ nguuchi yaⁿ'ā.
na libro yeⁿ'e Ndyuūs. 19 'Tíícā 'āā
23 Nduuti chi diiⁿ di tan'dúúcā
du'u nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi taaⁿ yeⁿ'e di ndís'tiī 'tíícā: Nduuti chi 'áámá
maāⁿnchɛɛ̄tɛ́̄́ nūuⁿ taachi canúu di saⁿ'ā chí 'tɛɛchi sá n'daataá yeⁿ'ē
yúúní ndúúcu yā, 'aatiī caⁿ'a yā canguu sa, nguɛ́ɛ ́ cáávā chi vɛ́ɛ ́ saⁿ'ā chí
yā dii nanááⁿ juez. Ní juez mííⁿ nca'a n'dai ndúúcu tá, tuu'mi ní diiⁿ sa
yā dii ta'ā policía. Ní policía miiⁿ ní chi n'daātāa cuuvi adulterio tá. 'Āā
cu'nuūⁿ sa dii vácūū. 26 Cuaacu nííⁿnyúⁿ
du'ú nūuⁿ saⁿ'ā chí 'caandavaacu
ngaⁿ'á ngīi dii chi nguɛ́ɛ ́ nan'daā di sá ndúúcū n'daataa chi i'nééⁿ isaⁿ'ā
vácūū neⁿ'e chí nguɛ́ɛ ́ 'cuiinu nadíí'vɛ̄ yeⁿ'e ta táⁿ'ā, saⁿ'ā miiⁿ idiiⁿ ntúūⁿ
di tanducuéⁿ'ē chi can'diicu di. sa nuuⁿndi chi adulterio.
ndai di 'áámá parte yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'ē nguɛ́ɛ ́ ndúú caaⁿ'máⁿ nī nduudu,
di, nguɛ́ɛ ́ ti tanducuéⁿ'ē cuerpo yeⁿ'ē “cáávā yáⁿ'āa 'cūū”, ti chííⁿ chi banco
di caⁿ'a na infierno. 30 Ndúúti chí ta'ā
'lííⁿ yeⁿ'ē ca'a Ndyuūs; ndíí nguɛ́ɛ ́
cuaācú di idiiⁿ chí diiⁿ dí nuuⁿndi, ndúú 'áámá nduudu, “cáávā yáāⁿ
'caaca di ní cun'dáa di. Ti n'dáácā ca chí Jerusalén”, ti chiiⁿ chí yáāⁿ yeⁿ'ē
cuuvi ndaī 'áámá parte yeⁿ'e cuerpo Rey Ndyuūs chí ch'ɛɛtɛ yā. 36 Ndíí
31 Tiempo chi chó'ōo 'iiⁿ'yāⁿ caⁿ'a ndís'tiī caaⁿ'máⁿ nī, “'tíícā”, nduuti
yā 'túúcā: 'Āā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi chi 'tíícā; o nduuti chi nguɛ́ɛ ́ 'tíícā,
11 SAN MATEO 5, 6
chuū, tuu'mí ní nduudu miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ ngií ndís'tiī: Dinéⁿ'e nī 'iiⁿ'yāⁿ chi
n'daācā chi caaⁿ'maⁿ nī. taaⁿ yā ndúúcu nī. N'dáácā caaⁿ'maⁿ
nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'dáacā
Dinéⁿ'e nī 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ngíí ngaⁿ'a yā yeⁿ'e nī. N'dáacā diíⁿ nī
n'diichí yā ndís'tiī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yā
(Lc. 6.29-30) ndís'tiī. Caaⁿ'máⁿngua'á nī yeⁿ'e
38 Jesús caⁿ'a yā: Ndís'tiī ní 'iiⁿ'yāⁿ chi 'cueⁿ'e ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́
ch'iindiveéⁿ nī chí caⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ n'daācā idiíⁿ yā ndúúcu nī ní idiíⁿ
tiempo chi chó'ōo yeⁿ'e ley chi 'tíícā: yā chi ndís'tiī n'geenú nī ngii. 45 Ní
'Āā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí 'cueⁿ'é yā nī 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'e yā ndís'tiī, ¿dɛ́'ɛ̄
tiicūnáaⁿ nī ti duuchineéⁿ yā yeⁿ'e nī premio chi ndaacá nī? ¿'Áá nguɛ́ɛ ́
'cuuⁿ nī chi diíⁿ yā taama vmnéⁿ'ēe 'tiicá ntúūⁿ idiiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi cobrador
nduuti chi neⁿ'e yā. 40 Ní nduuti chi
yā? 47 Nduuti chi ndís'tiī diíⁿ nī
'aama 'iiⁿ'yāⁿ chi in'nuúⁿ yā vaadī saludar dámaāⁿ hermanos yeⁿ'e nī,
'caa'va ndúúcu nī, ní neⁿ'e yā divíi ¿dɛ'ɛ̄ premio chi ndaacá nī? ¿'Áá
yā tiinuuⁿ yúudūu yeⁿ'e nī, ca'a ntúuⁿ nguɛ́ɛ ́ 'tiicá ntúūⁿ idiīiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
nī cotón yeⁿ'e nī. 41 Ní nduuti chi
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel chi nguɛ́ɛ ́
'aama 'iiⁿ'yāⁿ chí cuuví yā ndís'tiī chi i'téénu yā Ndyuūs? 48 N'daācā n'dai
a fuerza canéé chí cándɛɛ nī chɛ́ɛd ́ í ca diíⁿ ndís'tiī chi diíⁿ nī tan'dúúcā
yeⁿ'e yā tan'dúúcā 'uūvī kilómetros chi diiⁿ Dendyuūs, Chiida yú, chi
'tíícā yaⁿ'ai ca candɛ́ɛ nī yeⁿ'e yā canéé na va'ai chɛɛti nguuvi.
ndii cuūuⁿ kilómetros. 42 Taachí
caaca 'iiⁿ'yāⁿ ndís'tiī 'āā dɛ'ɛ́ nūuⁿ Jesús ngaⁿ'a yā yeⁿ'e chi
cosa ca'a nī 'iiⁿ'yāⁿ cosa miiⁿ. Nguɛ́ɛ ́ nginnee yú 'iiⁿ'yāⁿ
nguɛɛcundíi nī cuadáámí nī yeⁿ'é yā.
tée yā chi cuuvi yeⁿ'e nī yeⁿ'ē chi Chiida yú chí inaaⁿ n'de'ei yā. Ní
diíⁿ nī taachi ndaa nī ná va'ai chɛɛti Chiida yú ntée yā chi cuuvi yeⁿ'e nī
nguuvi. 2 Taachi ndís'tiī ca'a nī
nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ.
ofrenda yeⁿ'e nī, nguɛ́ɛ ́ diīⁿ yuudú
7 Ní taachi caaⁿ'maⁿngua'á nī,
yā yeⁿ'e chi diiⁿ yā na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. chi idiiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ti Chiida yú
3 Taachi ndís'tiī ní ca'á nī cosas chi
'āā déénu yā dendu'ū chi neⁿ'e nī
inneé nī 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā, taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ caaca nī. 9 Ní taachi
nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā n'dáácā chí diíⁿ nī chi 'cuūndí
idiíⁿ yā nduucú nī, tuu'mi ní Chiida yeⁿ'e nī ná va'ai chɛɛti nguuvi
yú chi cánéé yā ná va'ai chɛɛti naachi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ i'yɛ́ɛ vɛ̄ chi
nguuvi nadich'ɛɛcú ntúuⁿ yā yeⁿ'é di'tuūví tī ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú che'e
nī. 15 Ndúúti chi ndís'tiī nguɛ́ɛ ́
yáⁿ'āa chí tuuviī, ndíí nguɛ́ɛ ́
nadich'ɛɛcú nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ndúú cuuvi cundaā chi duucu ní
n'daācā idiíⁿ yā ndúúcu nī, 'tiicá diduucú sa. 21 Caati naachí canéé
ntúūⁿ Chiida yú nguɛ́ɛ ́ nadich'ɛɛcú vaadī 'cuiica yeⁿ'é nī, miiⁿ canee
yā nuuⁿndi yeⁿ'é nī. staava yeⁿ'e nī chi nadicadiinúúⁿ
nī yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē.
Jesús ngaⁿ'a yā yeⁿ'e chi 'iiⁿ'yāⁿ
nguɛ́ɛ ́ ca'diinú yā tiempo Chídɛɛvɛ yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'e yú ní
chi ngaⁿ'angua'á yā nduutinaaⁿ yú
16 Taachi nguɛ́ɛ ́ nga'dííⁿnúⁿ nī (Lc. 11.34-36)
caati ngaⁿ'angua'á nī nguɛ́ɛ ́ nduuví 22 Caⁿ'a Jesús chí chídɛɛvɛ
ndaachií naáⁿ nī tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'e yú chííⁿ chí
chi 'uūvī naaⁿ 'uūvī cheendí yā chí nduutináaⁿ yú. Ndúúti chi
neⁿ'é yā chi tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ snaaⁿ yā. nduutinaáⁿ nī n'daācā, tuu'mi
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ idivíi yā catecai vmnááⁿ ní núúⁿmáⁿ nchɛɛtɛ cuerpo
yā ní 'cuuⁿ'míⁿ yā tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nī ní inaaⁿ chi dɛɛvɛ. 23 Ní
Ndyuūs idiíⁿ yā cuidado yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel in'nuúⁿ yā dendu'ū chi 'túúcā.
yeⁿ'e yā Chiida yú chi cánéé yā ná va'āī
(Lc. 12.22-31) chɛɛti nguuvi déénu yā tanducuéⁿ'ē
25 Chuū ngaⁿ'á ngií ndís'tiī: Nguɛ́ɛ ́ dendú'ū chi necesidades neⁿ'e yú.
nadicadíínuuⁿ nī yeⁿ'e vida yeⁿ'e 33 Naati ndís'tiī ní canee chi in'nuúⁿ
maaⁿ nī, o yeⁿ'ē chi che'é nī, o nī vmnááⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'é naachi
yeⁿ'ē chi cu'u nī, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā ndúúcū
cáávā chí neⁿ'e cuerpo yeⁿ'e nī vaadī cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs, ní 'íícú
chi 'cuɛɛtinúu nī. ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ yaⁿ'ai tanducuéⁿ'ē dendu'ú 'cūū ní ntiineeⁿ
ca vida yeⁿ'e nī nguɛ́ɛ ́ ti chi ngé'e yā yeⁿ'é nī. 34 Nguɛ́ɛ ́ nadicádíínuuⁿ
ngiī 'yáⁿ'ā naati nguɛ́ɛ ́ neené chi maaⁿ nch'ɛɛtɛ́ nūuⁿ n'gíínu nī
n'dɛɛvɛɛ́ tan'dúúcā yeⁿ'e naāndā nuūⁿndī chi diiⁿ tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ní
s'eeⁿ. 30 Ndúútí chí Ndyuūs idiíⁿ yā
nguɛ́ɛ ́ inaaⁿ nī nuuⁿndī ch'ɛɛtɛ chi
cuidado yeⁿ'ē yáatā chi vɛɛ cuɛɛti diíⁿ nī? 4 ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí caaⁿ'máⁿ
chí maāⁿ ní canee ní cavyaaⁿ ní nti'ī nī 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e chi diíⁿ yā chi
ní n'nee yaⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ. ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ diiⁿ nguɛɛ n'daācā nduuti chi ndís'tiī
cá Ndyuūs cuidado yeⁿ'e ndís'tiī, diíⁿ nī cosas chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā?
'iiⁿ'yāⁿ chi duū'vīi i'téénu nī Ndyuūs? 'Caandivéeⁿ nī. Vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é nī
31 Nguɛ́ɛ ́ nadicádíínuuⁿ ndís'tiī, ní
chi ch'ɛɛtɛ chi nguɛ́ɛ ́ ndaacadaamí
caaⁿ'maⁿ nī 'tíícā: ¿Dɛ́'ɛ̄ che'é 'nū? nī yeⁿ'ē. 5 Ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ 'uūvī naaⁿ
dichíí'vɛ̄ tan'dúúcā perlas nanááⁿ miiⁿ ní yúúní cuéēⁿ miiⁿ chi candɛ́ɛ ̄
puercos ti cuuvi nanguɛɛcúndii tī ní 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'a yā na vida cueⁿ'e
ca'a ta'á tī ní ndís'tiī canée nī maaⁿ daāⁿmaⁿ. Ní duu'ví 'iiⁿ'yāⁿ chí
ca'a tī. nndaāca yā chééndí va'āī miiⁿ.
nī deenú nī ca'a nī cosa chi n'daācā yáⁿ'á chi n'dáí, n'daācā ngíí n'gui'i
daiya nī, ndii 'tɛɛ cá Chiida yú chi n'dáacā yeⁿ'ē, naati yáⁿ'á chi nguɛ́ɛ ́
canée yā na va'ai chɛɛti nguuvi ca'á n'daācā ní nguɛ́ɛ ́ n'dai n'gui'i yeⁿ'ē.
yā cosas chi n'dáácā n'dai cá 'iiⁿ'yāⁿ 18 'Áámá yáⁿ'á chí n'dáacā nguɛ́ɛ ́
chi ley yeⁿ'e Moisés ndúúcū chi n'daācā ngií n'gui'i yeⁿ'ē, 'iiⁿ'yāⁿ ní
canéé nguūⁿ yeⁿ'e profetas s'uuⁿ ndíí 'cááca yā ní 'cuiī yā na yaⁿ'ā. 20 'Tiicá
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ cáávā cosas chi diíⁿ yā n'giindiveéⁿ yā nduudú 'cūū yeⁿ'é ní
yeⁿ'e chi n'daacā o yeⁿ'e chi nguɛ́ɛ ́ nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā tan'dúúcā chi ngaⁿ'á,
n'daācā. 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní tan'dúúcā 'aama saⁿ'ā
chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā inadicádíínuuⁿ
Nguɛ́ɛ ́ cuuví cundaa nducyaaca sa. Saⁿ'ā miiⁿ ní din'dái sa vaacu sa
'iiⁿ'yāⁿ na va'ai chɛɛti nguuvi na yáⁿ'āa ndúútīi. 27 Ní cheeⁿ cuuvī
8
chɛɛ chi 'úú ngaⁿ'á, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní yā saⁿ'ā miiⁿ ní caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā:
tan'dúúcā 'áámá saⁿ'ā chí n'dɛ̄ɛv̄ ɛɛ 'Úú neⁿ'é. Nduūvā yeⁿ'ē di. Tuu'mí
nadicádíínuuⁿ sa. Saⁿ'ā miiⁿ din'dái nūuⁿ ndúuvā n'daācā yeⁿ'ē sa ní
sa vaacu sá na 'áámá yáává. 25 Níícú nduūvī dɛɛvɛ sa. 4 Tuu'mi ní Jesús
chééⁿ cúúví naⁿ'ā ní ch'iita yíícú. ní caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā miiⁿ: Cuéⁿ'e
Ní chéenū 'yúúné taaⁿ contra di ní 'cuuⁿ'miⁿ dí cuerpo yeⁿ'ē di
yeⁿ'é va'āī miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ chindɛɛvɛ nanááⁿ chiiduú ní ca'a di ofrenda
caatí n'daacā chééndii na yáává nanááⁿ Ndyuūs tan'dúúcā chí ngaⁿ'a
miiⁿ. 26 'Āā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
na ley chi dinguuⁿ Moisés. 'Tíícā ní
17 SAN MATEO 8
ní caⁿ'a sa chii sa Jesús miiⁿ: N'dií Jesús diíⁿ yā chi nduūvā yeⁿ'e indáⁿ'ā
Señor, 'úú nguɛ́ɛ ́ neené n'dai 'úú chí Pedro
cundaa nī chɛ́ɛt́ í va'āī yeⁿ'é. Dámaāⁿ (Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39)
chí caaⁿ'maⁿ núuⁿ nī ní saⁿ'ā mozo 14 Cuayiivi ní ndaā Jesús ná va'ai
yeⁿ'é ndúuvā yeⁿ'ē sa. 9 'Úú ní saⁿ'ā
yeⁿ'ē Pedro miiⁿ ní n'diichí yā chí
chí vɛ́ɛ ́ saⁿ'ā ndíí tiīiⁿ yeⁿ'é, ní ngaⁿ'ā indáⁿ'ā Pedro miiⁿ candiiti yā na
ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'ē 'úú. 'Úú ntúūⁿ ní cama. Ndɛɛ̄ 'iīⁿ'nūⁿ taáⁿ táⁿ'ā miiⁿ.
ngaⁿ'á ntiiⁿnyúⁿ yeⁿ'ē cien soldados 15 Jesús tuu'ví yā ta'ā tá ní 'iiⁿ'nūⁿ
chi maaⁿ poder yeⁿ'é. 'Úú ní ngaⁿ'á mííⁿ ní chivii. Tuu'mi ní táⁿ'ā miiⁿ
ngií 'aama sa: Cúnaⁿ'ā di, ní inaⁿ'ā ní nducueeⁿ tá ní diiⁿ ta mandado
sa. Ní ngaⁿ'á ngií taama sa: Cuchíi yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní ca'a ta chi che'e
di, ní chii sa. Ní ngaⁿ'á ngií mozo yā.
chi diiⁿ mandado yeⁿ'é: Diiⁿ di
ntiiⁿnyúⁿ 'cūū, ní diiⁿ sa. Jesús diiⁿ yā chi nanduūvā yeⁿ'ē
10 Taachi Jesús ch'iindiveéⁿ yā
n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ
chuū cheⁿ'é yiinú yā. Ní caⁿ'a (Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41)
yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ chi ndúúcu yā: 16 Taachi chi 'da'a nguuvi miiⁿ,
Cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií ndis'tiī tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ
chí 'úú nguɛ́ɛ ́ īndaacá 'iiⁿ'yāⁿ chi ndaa yā chi ndɛ́ɛ yā 'yaaⁿ n'dáí
i'téénu n'dai yā mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ nanááⁿ Jesús. Ndɛɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'e ndaata Israel tan'dúúcā chi snée yā ndúúcū espíritus yeⁿ'e
SAN MATEO 8 18
yeⁿ'e yááⁿn'guiinuuⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. Ní 'áámá 'yúúné tááⁿ chí olas yeⁿ'e
diíⁿ yā chi nduuva yeⁿ'ē nducyáácá nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'a miiⁿ ní ch'ɛɛtɛ cá
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi ngííta yā. 17 'Tíícā ní
chí ndaā nuūⁿnīⁿ chɛɛti barco
cuuví cuaacu chí caⁿ'a saⁿ'ā profeta miiⁿ. 'Tɛ́ɛ ́ 'tɛ́ɛ ́ nūuⁿ nguɛ́ɛ ́ cánduūu
Isaías ndíí cuaaⁿ vmnaaⁿ taachí ná barco. Jesús miiⁿ ní cyaadu yā.
caⁿ'a yā 'túúcā: 'Iiⁿ'yāⁿ maáⁿ yā sta'á 25 Discípulos yeⁿ'é yā ndaa yā nanááⁿ
18 Taachi Jesús n'diichi yā yeⁿ'é yā: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí 'va'á ni?
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ cuaaⁿ 'diitú yā caⁿ'a Ndís'tiī ní dúú'vīi i'téénu nī. Tuu'mi
yā chii yā discípulos yeⁿ'e yā chí cho'ó ní Jesús nducueeⁿ yā ní yaa'vi yā
yā táámá lado yeⁿ'e nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. 'yúúné mííⁿ ndúúcū nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā
19 'Áámá saⁿ'ā chi ngi'cueeⁿ ley ndaā sa
chí cu'nééⁿ 'diīiⁿ. Ní hora mííⁿ nūuⁿ
nanááⁿ Jesús ní caⁿ'a sa chii sa 'iiⁿ'yāⁿ: canee 'diīiⁿ. 27 Discípulos ní cheⁿ'e
N'dií Maestro, caⁿ'á ndúúcu nī 'āā tií yiinú yā ní caⁿ'a yā nguaaⁿ vi'ī:
nūuⁿ naachi cáⁿ'a nī. ¿Du'u sáⁿ'ā chi 'túúcā, ti ndii 'yúúné
20 Jesús caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā miiⁿ:
ndíí nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā n'giindiveēéⁿ yeⁿ'ē
'Yuunéēⁿ ní vɛ́ɛ ́ yiivi yáává yeⁿ'e sa?
tī. 'Yáádá yeⁿ'ē nanguuvi vɛ́ɛ ́ 'dɛ́ɛć ɛ
tī naati 'úú chi Saⁿ'ā chi Daiya Saⁿ'ā s'eeⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Gadara chi
Dendyuūs nguɛ́ɛ ́ va'ai chi vaacú vɛ́ɛ ́ espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūūⁿ
naachi cundiītí tiíⁿ. ndúúcu sa
21 Táámá discípulo yeⁿ'é yā caⁿ'a
(Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39)
sá chii sa Jesús: N'dii Señor, vmnááⁿ 28 Taachi Jesús ndúúcū discípulos
vmnaaⁿ tée nī lugar 'úú ti caⁿ'á yeⁿ'é yā cho'ó yā nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā
'cuūchí chiidá ní caⁿ'a yú. miiⁿ ní ndaá yā niiⁿnuúⁿ na yáⁿ'āa
22 Jesús ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā:
Gadara miiⁿ, snéé na 'uuvi saⁿ'ā
Cuchíi di ndúúcū 'úú. Cu'neeⁿ dí chi snéé sa ndúúcū espíritus yeⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā chí 'cuuchí yááⁿn'guiinūuⁿ ní nacan'dáa sa na
yā tináⁿ'ā chi chiida di. Tí 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yiivɛ yáává chi nguaaⁿ yáinyāⁿ. Ní
tan'dúúcā tináⁿ'ā 'tííca yā. nééné taaⁿ sa chi mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ
nguɛ́ɛ ́ ngíí ngo'ó yā yúúní miiⁿ.
Jesús chi'neeⁿ 'diíⁿ yā olas yeⁿ'ē Saⁿ'ā s'eeⁿ ní ndaa sa nanááⁿ Jesús.
nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā nduūcū 'yúúné chi tááⁿ 29 Ní 'cai yiicu sa: N'dii Jesús Daiya
'āā cuɛ́ɛ ́ cúúnú ca'a tiempo taachi i'téénu sa yeⁿ'é yā, tuu'mi ní caⁿ'a yā
Dendyuūs ca'a yā castigo? chii yā saⁿ'a miiⁿ: Nduuví tiīnú di
30 Ní naachi snéé saⁿ'ā s'eeⁿ ní
daiyá. 'Úú 'āā nadach'ɛɛcú nuuⁿndi
yaⁿ'ai 'tɛ́ɛ ́ na 'áámá yiīcū. Ní yeⁿ'ē di.
niiⁿnuúⁿ saⁿ'ā s'eeⁿ snéé 'yaaⁿ n'dáí 3 Tuu'mi ní náⁿ'ā saⁿ'ā s'eeⁿ chi
yā Jesús miiⁿ chí cuɛɛvíi yā yeⁿ'ē cheⁿ'e yiinú yā ní caⁿ'a yā: Dɛ'ɛ
yáāⁿ vaacú yā. chúúcā ch'ɛɛtɛ Dendyuūs chí ca'á yā
poder 'cūū saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí cūū.
Jesús diíⁿ yā chi nduuvā yeⁿ'e 'áámá
saⁿ'ā ndúúcū ca'āī chi in'dúuví sá Jesús yaa'vi yā saⁿ'ā chi nguuvi
(Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26) Mateo
chí nge'e maestro yeⁿ'e nī ndúúcū cuta'á yā 'áámá tiinūuⁿ ngai chi
saⁿ'ā publicanos chi cobradores chí nguɛ́ɛ ́ naaⁿnu yā chi n'dyaatá yā
inn'guɛɛ yā yeⁿ'e impuesto ndúúcū na catecai ndiicúū yeⁿ'e yā. Nduuti
'iiⁿ'yāⁿ nuūⁿndíī? chi 'tíícā diíⁿ yā, caātā ndu'ū tiinūuⁿ
12 Taachí Jesús ch'iindiveeⁿ yā
ndiicúū. Ní cuuvi ch'ɛɛtɛ ca naachí
chuū, caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ndíí nteeⁿ tiīnūuⁿ ndiicúū. 17 Ndíí
'Iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ngiitā nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e nguɛ́ɛ ́ ndúú caaⁿ'yúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ vino
yā 'aama médico, dámaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí ngai chɛ́ɛt́ í bolsa yiiⁿmaⁿ ndiicúū
ngiītā. 13 Cueⁿ'e nī ní tuumicádiinuuⁿ
tan'dúúcā chí diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ tiempo chi
nī dɛ'ɛ chi canéé nguūⁿ na libro chó'ōo caati yiiⁿmaⁿ ndiicúū miiⁿ
yeⁿ'e Ndyuūs ndúúcū chí neⁿ'ē ní cúteeⁿ ní vino miiⁿ ní cungéē.
caaⁿ'maⁿ chi 'tíícā: 'Úú neⁿ'é chi Ní cuuvi ndáí yiiⁿmaⁿ. Caaⁿ'yúⁿ yā
'iiⁿ'yāⁿ nduuvi ya'āī 'iinú yā ndúúcū vino ngai chɛɛti bolsa yiiⁿmaⁿ ngai;
vi'ī. 'Úú ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é chi 'caaⁿ'nuⁿ ní cuaví'ī nduu 'uūví n'dáacā canéé
yā 'iiti ní ca'á yā 'iiti tan'dúúcā yeⁿ'ē.
ofrenda cucáávā 'úú. Ní 'úú ní nguɛ́ɛ ́
cuchīi iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chí yaa'ví 'iiⁿ'yāⁿ Jesús diíⁿ yā chí nanduūvā yeⁿ'e
chi nadacádíínuuⁿ yā chi n'dááca yā 'uūvī n'daataá
ti nguɛ́ɛ ́ dinuuⁿndí yā, naati 'iiⁿ'yāⁿ (Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56)
chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e yā ní 'íícú 18 Taachí Jesús miiⁿ ngaⁿ'a yā
ndaacadaamí yā yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'e ndúúdu 'cūū, 'áámá saⁿ'ā chi ngaⁿ'a
yā. ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'e yáacū sinagoga
ndáa sa nanááⁿ Jesús, ní chiintii'ya
'Iiⁿ'yāⁿ ntiinguuneeⁿ yā yeⁿ'e chi nguɛ́ɛ ́ sá ní chi'teenu sa. Ní caⁿ'a sa chii sa
ca'diiⁿnúⁿ yā ti caaⁿ'maⁿngua'a yā 'iiⁿ'yāⁿ: N'diī Jesús, miniiⁿyuⁿ ch'iī
(Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39) daiyá; naati cuchií nī ní cun'duu nī
14 Tuu'mi ní discípulos yeⁿ'e Juan ta'a nī vmnaaⁿ yeⁿ'ē tá ní nnduuchi
chi chɛɛdínuūⁿniⁿ yā ndaá yā nanááⁿ tá.
Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā: N'diī Jesús, 19 Ní Jesús nducueeⁿ yā ní cueⁿ'e
ican'dáā yuuúⁿ yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'ē ¿'Áá i'téénu nī chi 'úú cuuvi diíⁿ chi
tá 'āā ndiichúúví nduūyū ndaa nanduūvā yeⁿ'é nī? Saⁿ'ā s'eeⁿ ní
niiⁿnuⁿ tá cuaaⁿ dáámí Jesús. Tuū'vi caⁿ'a sa: 'Tíícā Señor.
tá naachí ndɛɛtúú yeⁿ'e catecai 29 Tuu'mi ní Jesús tuū'ví yā
nūuⁿ táⁿ'ā miiⁿ nánduūvā yeⁿ'ē tá. núúⁿmáⁿ ná yáⁿ'āa miiⁿ, ní caⁿ'a sa
23 Taachí Jesús miiⁿ sndaa yā na
nducuéⁿ'ē chí Jesús miiⁿ diíⁿ yā.
va'ai yeⁿ'ē sáⁿ'ā chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ
yā yeⁿ'e yáacū sinagoga tuu'mi Jesús diíⁿ yā chí nduūvā
ní n'diichí yā 'iiⁿ'yāⁿ chi i'tiiví yā yeⁿ'ē 'áámá 'dií'mī
flauta, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi n'gai 32 Taachi Jesús ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
yā, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ngɛɛcú yā nan'daa yā na va'ai miiⁿ, ndaa saⁿ'ā
ní snéé yā naachi candíítí tináⁿ'ā. s'eeⁿ nanááⁿ Jesús ní ndɛ́ɛ sa 'áámá
24 Ní Jesús caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ
'díi'mī chi canee sa ndúúcū espíritu
s'eeⁿ: Cuvíi nī; ti ta'díí miiⁿ nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ. 33 Ní taachi
n'dii tá, cyaadu tá. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ Jesús miiⁿ tun'dáa yā espíritu yeⁿ'e
ní ch'ííⁿnyuⁿneeⁿ yā Jesús miiⁿ. yááⁿn'guiinūūⁿ miiⁿ, tuu'mi ní 'díí'mi
25 Taachi tun'dáa yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
miiⁿ ní chíí caⁿ'a sa. 'Iiⁿ'yāⁿ ní cheⁿ'e
chɛɛti va'āī, Jesús ndaa yā va'āī ní yiinú yā ní caⁿ'a yā: Nguɛ́ɛ ́ in'diichí
sta'á yā ta'ā n'daataa 'lííⁿ miiⁿ, ní dendu'ū chi 'túúcā nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
n'daata 'lííⁿ miiⁿ ní nducueeⁿ tá. yeⁿ'e Israel.
26 Chuū chí diiⁿ Jesús ní ndōō fama
34 Naati 'iiⁿ'yāⁿ fariseos caⁿ'a yā:
naati 'iiⁿ'yāⁿ chí idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a nī nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ tí
'yaaⁿ yā. 38 Cáávā chuū cáácá nī
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā 'íítí cuuchi chi
Ndyuūs chí vɛ́ɛ ́ cosecha yeⁿ'e yā chí níndái tī na icyáⁿ'ā, 'tííca yā. 7 Ní
(Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16) yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi ngíita. Diíⁿ nī chí
ndúúcū Andrés 'díinu sa, Jacobo nguɛ́ɛ ́ ndúú 'dííⁿnguɛɛ, ndíí nguɛ́ɛ ́
ndúúcū Juan 'diinū sa chi daiya ndúú tuūmī cheēyé ra. 10 Nguɛ́ɛ ́
11 'Āā tií nūuⁿ yáāⁿ n'gɛɛtɛ ndúúcu yaacū sinagoga. Ní cúúví 'cueⁿ'é yā
yáāⁿ n'gaiyaá naachí cundáa nī ndís'tiī na yaacū sinagoga miiⁿ. 18 Ní
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'é va'āī miiⁿ n'dai yā taachi 'iiⁿ'yāⁿ nca'a yā ndís'tiī nanááⁿ
tuu'mi ní vaadī 'diiíⁿ yeⁿ'e nī cunéé 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ, nguɛ́ɛ ́ nadicádíínuuⁿ nī
ndúúcu yā. Nduuti chi nguɛ́ɛ ́ n'dai yeⁿ'e chi caaⁿ'máⁿ nī ti hora mííⁿ
yā o nguɛ́ɛ ́ vaadī 'diiíⁿ ndúúcu yā, nūuⁿ ní Ndyuūs tée yā nduudu chí
nacan'dáa nī va'āī miiⁿ ndúúcū caaⁿ'máⁿ nī. 20 Ti nguɛ́ɛ ́ ndís'tiī chí
ndúúcū yáāⁿ Gomorra chi yáāⁿ s'eeⁿ n'diichí yā ndís'tiī cucáávā 'úú ti
yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā chi cueⁿ'é nī nduucú. 'Iiⁿ'yāⁿ chi cuchɛ́ɛ
n'dai ndíí nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yā tanducuéⁿ'ē chuū nducuéⁿ'ē
Israel yā. nguuvi yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chí
nanguaⁿ'ai yā. 23 Taachí 'iiⁿ'yāⁿ
familia yeⁿ'e Beelzebú miiⁿ cunncáā du'ú nūuⁿ chí caāⁿ'máⁿ chi nguɛ́ɛ ́
caⁿ'a yā caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ in'diichi 'úú nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ, 'úú
yeⁿ'e Beelzebú. ntúūⁿ ní caāⁿ'máⁿ chi nguɛ́ɛ ́ in'diichí
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nanááⁿ chiidá chi canée
Du'ū chí cuuvi 'va'ā yú yā na va'āī chɛɛti nguuví.
(Lc. 12.2-9)
26 Tuu'mi ní ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ 'va'á Cáávā Jesús miiⁿ vɛ́ɛ ́ divisiones
nī 'iiⁿ'yāⁿ ti nguɛ́ɛ ́ 'áámá chí canúúⁿ nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
n'de'ei chi nguɛ́ɛ ́ cuuví snaaⁿ yú, (Lc. 12.51-53; 14.26-27)
ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú canee 'áámá 34 Nguɛ́ɛ ́ nadicádíínuuⁿ nī chi
secreto chi 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'úú, Jesús, ndaá chi ndɛɛ́ vaadī
cadíínuuⁿ yā. 27 'Iicu chiiⁿ chi 'úú
'diīiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Nguɛ́ɛ ́
ngaⁿ'á ngií ndís'tiī yeⁿ'e nduūdū ndaá chi ndɛɛ́ vaadī 'diīíⁿ caati ndɛɛ́
n'de'ei chi nguɛ́ɛ ́ ituumicádíínuuⁿ vaadī 'caa'va ní tan'dúúcā chi candɛɛ́
'iiⁿ'yāⁿ, ndís'tiī caaⁿ'maⁿ nī nduudu 'áámá machete chi 'caāiⁿ nduu
chi túúmícádiinuuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. Níícú 'uuvī lados. 35 Tí ndaá chí 'iiⁿ'yāⁿ ní
dɛ'ɛ chí ngaⁿ'á ngií ndís'tiī ní 'cuai nguɛ́ɛ ́ cuuvi n'diichí yā chiidá yā,
nī ndii na yaacū yeⁿ'ē tiiⁿ va'āī ní ní n'daataá nguɛ́ɛ ́ cuuvi n'diichi tá
túúmícádiinuuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ nduudú 'cūū. chɛɛcu tá, n'daataá nguɛ́ɛ ́ cuuvi
28 Nguɛ́ɛ ́ 'va'á ni 'iiⁿ'yāⁿ chí 'caāⁿ'nūⁿ
n'diichi ntúūⁿ tá indáⁿ'a tá. 36 Caati
yā vida yeⁿ'e yā cáávā cosas chi vɛ́ɛ ́ 3 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ndáa yā ní
ná iⁿ'yeeⁿdí 'cūū nguɛ́ɛ ́ ti 'úú, tuu'mi ntiinguuneeⁿ yā Jesús miiⁿ: ¿'Áá
ní táámá vida ní dindaí yā. 'Iicú n'diī chi Cristo chi canee chí ndaa o
'iiⁿ'yāⁿ chí dindaí yā vida yeⁿ'e yā cunee ngíínú 'nū taama yā?
na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū cucáávā 'úú, ti diíⁿ 4 Jesús miiⁿ nán'guɛɛcútaⁿ'a
yā chi 'úú neⁿ'é ní ndaacá yā táámá yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a yā:
vida yeⁿ'é yā. Ndís'tiī cúnaⁿ'a nī ní cuuvi nī Juan
miiⁿ yeⁿ'é dendu'ū chí inaaⁿ nī
Yeⁿ'e chi ndaācā yeⁿ'ē yú ndúúcū chí n'giindiveeⁿ nī. 5 'Iiⁿ'yāⁿ
ní cueⁿ'é yā na tanáⁿ'ā yáāⁿ s'eeⁿ chí nī? ¿'Áá 'aama profeta chi ngaⁿ'a
ca'cueeⁿ yā ní caaⁿ'maⁿ yā nduudu nduudu cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs? 'Tíícā
cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. nduudu cuaacu. Ní 'úú ní ngaⁿ'á
2 Juan chí chɛɛdínuūⁿnīⁿ sa
ngīi ndís'tiī 'tíícā. Cheⁿ'é nī n'diichi
'iiⁿ'yāⁿ canúúⁿ sá vácūū. Ní taachí nī 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chí ch'ɛɛtɛ ca yā
ch'iindiveeⁿ sá taacā idiiⁿ Jesús chí cuuvi profeta. 10 Chuū cánéé
miiⁿ, tuu'mi ní dichó'o sa ná 'uuvi nguūⁿ yeⁿ'e Juan miiⁿ náⁿ libro yeⁿ'é
discípulos yeⁿ'e sa nanááⁿ Jesús. Ndyuūs ndii cuááⁿ vmnaaⁿ:
SAN MATEO 11 26
Juan miiⁿ ní saⁿ'ā chí profeta Elías ya'āī yeⁿ'é ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ
dinguuⁿ yā chi canéé chí ndaa sa. Corazín. Dɛ'ɛ̄ chúúcā ya'āī yeⁿ'ē
15 Ndís'tiī chi vɛ́ɛ ́ veéⁿ nī 'caandiveeⁿ
ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Betsaida
nī yeⁿ'é. ti ndúúti chi chiī vaadī n'giinu
16 ¿Dɛ'ɛ́ tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi snéé
na yáāⁿ Tiro ndúúcū yáāⁿ Sidón
yā na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū maaⁿ? 'Iiⁿ'yāⁿ tan'dúúcā chí chiī nguaaⁿ ndís'tiī,
s'eeⁿ tan'dúúcā saⁿ'ā n'gaiyáā chí tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa s'eeⁿ 'āā
n'gɛɛ̄tɛɛ nii'vɛ̄ɛ ̄ ní duūchi sa ní n'gai 'naaⁿ tiempo ndaacadaamí yā yeⁿ'e
sa compañeros yeⁿ'e sa. 17 Ní ngaⁿ'a
nuuⁿndi yeⁿ'é yā. Ní ch'iⁿ'í yā 'iiⁿ'yāⁿ
sa: 'Tiiví 'nū flauta cáávā baile tan'dúúcā costumbre yeⁿ'é yā chi
naati nguɛ́ɛ ́ inde'éí nī. Ní chiita neené ya'ai yā. Ní ch'ɛɛtinúuⁿ yā
'nū canción chi ndaachií tan'dúúcā catecaí yā yeⁿ'e chi díínūuⁿ ní ch'ɛɛtɛ́
canciones cáávā tináⁿ'ā naati nguɛ́ɛ ́ yā nguaaⁿ yaiyáā. 22 'Úú ngaⁿ'á
27 SAN MATEO 11, 12
nduudu cuaacu yeⁿ'é ndúúcū vaadī tan'dúúcā chi can'dɛ́ɛ nī yugo yeⁿ'é
n'giinu chi diiⁿ Ndyuūs. Ndúúti chi chi 'tííca. 'Cueeⁿ nī yeⁿ'ē 'úú caati
chiī vaadī n'giinu na yáāⁿ Sodoma 'úú ní ndiicúūⁿ 'úú ní nééné n'dai
tan'dúúcā chí chiī nguaaⁿ ndís'tiī staava yeⁿ'é, tuu'mi ní ndaācá nī
tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáaⁿ 'cūū 'āā vaadī ntaavi'tuunúuⁿ yeⁿ'e alma
i'téénu yā. Ní yáaⁿ 'cūū 'āā canéé yeⁿ'e nī. 30 Caati yugo yeⁿ'é chí teé
12
(Lc. 10.21-22) 'Áámá nguuvi sábado chi
25 Ní tiempo miiⁿ ní Jesús ntaavi'tuunúúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel,
nan'guɛɛcútaⁿ'a yā yeⁿ'e yā ní caⁿ'a Jesús cueⁿ'e yā ndúúcū discípulos
yā: N'diī Chiidá chi 'iiví nī yeⁿ'ē yeⁿ'e yā cuaaⁿ naachí 'iiⁿ'yāⁿ 'āā
va'ai chɛɛti nguuvi ndúúcū yáⁿ'āa n̄dííⁿ ntiiⁿnyúⁿ yā ní mííⁿ ní vɛ́ɛ ́
'cúū, 'úú ca'á gracias n'diī caati snuuⁿ trigo. Discípulos yeⁿ'e Jesús miiⁿ
n'dé'ei nī nduudu 'cūū yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chii cuiicú yā ní sta'á yā trigo ní
chi déénu ca yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi che'e yā. 2 'Iiⁿ'yāⁿ fariseos n'diichí yā
yā chi che'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nduucú yā. ndís'tiī chi vɛ́ɛ ́ 'áámá 'iiti cuūchī
Pan miiⁿ dámaāⁿ chiiduú s'eeⁿ cuuvi yeⁿ'ē sa? Ní ndúúti chi cun'daa nuúⁿ
che'é yā. Ní tan'dúúcā chí ngaⁿ'a na tī na 'áámá yiivi yáⁿ'āa nguuvi chi
ley miiⁿ nguɛ́ɛ ́ canéé chí che'e rey ntaavi'tuunúúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ, ¿'áá nguɛ́ɛ ́
David ní nguɛ́ɛ ́ cánéé chí che'é 'iiⁿ'yāⁿ ntuun'dáa sa 'iiti nguuvi miiⁿ?
chi ndúúcu yā. 5 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ n'geeⁿ
12 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ yaⁿ'ai ca chiī'vɛ̄ 'áámá
ndís'tiī na ley yeⁿ'e Moisés chi diīiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ ti 'áámá 'iiti cuūchī?
chííduú s'eeⁿ? Nguɛ́ɛ ́ ntaavi'tuunúúⁿ 'Tíícā diiⁿ yú chí n'daācā nguuvi chí
yā yeⁿ'e ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū tíínūuⁿ ntaavi'tuunúúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ.
nguuvi chi ntaavi'tuunúuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. 13 Tuu'mi ní Jesús caⁿ'a yā chii yā
Chiidu s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā tan'dúúcā saⁿ'ā chí ya'āī yeⁿ'ē sa: N'doo dí ta'a
chí ngaⁿ'a ley yeⁿ'e Moisés ní nguɛ́ɛ ́ di. Saⁿ'ā miiⁿ ní n'doō sá ta'ā sa ní
nuuⁿndi yeⁿ'é yā. 6 'Úú ngaⁿ'á ngīi
ta'ā sa nduūvī n'dáácā tan'dúúcā
ndís'tiī chi vɛ́ɛ ́ 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi taama. 14 'Iiⁿ'yāⁿ fariseos nan'dáa yā
Saⁿ'ā chi Daīyá Dendyuūs miiⁿ vɛ́ɛ ́ yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́
ntúūⁿ poder yeⁿ'e sa yeⁿ'e nguuvi chí caaⁿ'maⁿ yā cuuví yā tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ
ntaavi'tuunúúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. du'u yā. 17 Ní 'iicu cuaacu chí
ní ngaⁿ'a yā: ¿'Áá sáⁿ'a 'cūū Daiya cundaa yā va'ai yeⁿ'e 'aama saⁿ'ā chi
'iiⁿ'yāⁿ chí ndaataá yeⁿ'ē David? vɛ́ɛ ́ fuerzas yeⁿ'e sa ní divíi yā chi
24 Ní taachi 'iiⁿ'yāⁿ fariseos
vɛɛ yeⁿ'e sa. ¿Canéé chí cachiichí yā
ch'iindiveéⁿ yā chuū ní caⁿ'a yā: saⁿ'a vmnááⁿ vmnaaⁿ? Cuayiivi ní
Sáⁿ'a 'cūū nitun'dáa sa espíritu yeⁿ'e cuuví diíⁿ yā tun'dáa yā dendu'ū chi
yááⁿn'guiinūuⁿ cáávā Beelzebú, chí snúūⁿ va'ai yeⁿ'ē sa.
Satanás chí ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ sa yeⁿ'e 30 'Iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ canée yā lado
chí ngaⁿ'a yā contra yeⁿ'e Ndyuūs, 'úú ní ngaⁿ'á ngií ndís'tiī: Nducuéⁿ'ē
Ndyuūs nadach'ɛɛcú yā yeⁿ'e yā. nduudu chi nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ chíí'vɛ̄
Naati 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a yā nduudu chi 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'a yā, nducyááca yā
taaⁿ chí nguɛ́ɛ ́ n'dáacā chi contra ní cánéé chí nca'á yā cuenta yeⁿ'e
yeⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs nduudu chi nguɛɛ n'daācā chi caⁿ'a
ní nguɛ́ɛ ́ nch'ɛɛ̄cū yēⁿ'e yā maaⁿ ní yā nguuvi chí Ndyuūs caaⁿ'maⁿ yā
tiempo chi cuchiī. 32 'Āā du'ú nūuⁿ
yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'e yā. 37 Ti cáávā
chí caaⁿ'maⁿ nduudu chí nguɛ́ɛ ́ nduudu yeⁿ'e nī chi n'daācā nduuví
n'dáacā contra yeⁿ'e Saⁿ'ā chi Daiyá n'dai nī ní 'iicu cáávā nduudu yeⁿ'é
Ndyuūs ní cuuvi nach'ɛɛcu yeⁿ'e nī nduuti chi nguɛ́ɛ ́ n'dáacā cuuví nī
yā. Naati 'iiⁿ'yāⁿ chí nguɛ́ɛ ́ n'daācā castigo.
ngaⁿ'a yā contra yeⁿ'e Espíritu
N'dai yeⁿ'e Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'Iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā néⁿ'e yā
nach'ɛɛ̄cū yeⁿ'e yā ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú snaaⁿ yā señales
na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú (Mr. 8.12; Lc. 11.29-32)
táámá iⁿ'yeeⁿdi chí cuchiī. 38 Tuu'mi ní n'duuvi maestros yeⁿ'e
ley ndúúcū n'duuvi saⁿ'ā fariseos
'Áámá yáⁿ'á ní ngiⁿ'i cucáávā n'gui'i ngaⁿ'a sá ngii sa Jesús miiⁿ ní caⁿ'a
yeⁿ'ē sa: N'dií maestro, néⁿ'e 'nū snaaⁿ 'nū
(Lc. 6.43-45) 'áámá señal chi diíⁿ nī.
33 'Tiicá ntúūⁿ caⁿ'a Jesús: Ndúúti 39 Jesús nán'guɛɛcútaⁿ'a yā
chi vɛ́ɛ ́ 'áámá yáⁿ'á chi n'dáacā yeⁿ'e saⁿ'ā s'eeⁿ ní caⁿ'a yā: 'Iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'é nī tuu'mi ní cuuvi n'gui'i cunncáā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi
n'dáacā yeⁿ'ē. Níícú ndúutī chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā Ndyuūs neⁿ'e yā
vɛ́ɛ ́ 'áámá yáⁿ'á chí nguɛ́ɛ ́ n'daācā snaaⁿ yā señal naati señal nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'é nī nguɛɛ n'dáacā cuuvi n'gui'i snaaⁿ yā. Dámaaⁿ snaaⁿ yā señal
yeⁿ'ē. Cáávā n'gui'i yeⁿ'e yáⁿ'á yeⁿ'e profeta Jonás chi ndíí cuaaⁿ
ituumicadíínuuⁿ yā táácā yáⁿ'á vmnaaⁿ canee nguūⁿ na libro yeⁿ'e
nduuti chí n'dai o nduuti chí nguɛ́ɛ ́ Ndyuūs. 40 Ti tan'dúúcā Jonás
ní diīⁿ tá condenar 'iiⁿ'yāⁿ chi snée 'iiⁿ'yāⁿ caⁿ'a yā chii yā Jesús miiⁿ:
yā maaⁿnguuvi ti táⁿ'ā miiⁿ ndaā N'diī Jesús, cuin'dííchí nī. Chɛɛcú nī
tá ndíí na yaⁿ'ai taaví yeⁿ'ē yáⁿ'āa. ndúúcū 'díinu nī snée yā chuva'āī ní
Ní ngiica tá ní ch'iindiveeⁿ tá yeⁿ'ē neⁿ'e yā ndee yā ndúúcu nī.
vaadī deenu yeⁿ'e rey Salomón. 48 Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a yā ní
Cuin'dííchí nī 'áámá saⁿ'ā chi ch'ɛɛtɛ caⁿ'a yā chii yā saⁿ'a miiⁿ: ¿Dú'ū chí
ca vaadī deenu yeⁿ'e sa canee sa chɛɛ̄cú miiⁿ? o ¿dú'ū chí 'diinú miiⁿ?
'muuⁿ nguɛ́ɛ ́ ti Salomón miiⁿ. 49 Ní n'doó yā ta'á yā naachi snéé
n'deēe nááⁿ ndúúcū parábolas 13 Cáávā chííⁿ chí ngaⁿ'á ngií 'iiⁿ'yāⁿ
chí ejemplos tan'dúúcā dendu'ū ndúúcū ejemplos caati inaaⁿ yā
chi vɛ́ɛ ́ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní caⁿ'a yā naati n'gɛɛtinée yā tan'dúúcā chi
chuū: 'Áámá saⁿ'ā chi ngiīnū ndaata nguɛ́ɛ ́ inaaⁿ yā. Ní n'giindiveéⁿ yā
can'dáa sa chiīnū sa ndaata. 4 Taachí naati n'gɛɛtinee yā tan'dúúcā chi
chiīnū sa, 'áámá duutu ndaata mííⁿ nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ yā ndíí nguɛ́ɛ ́
ní chiiya cyúúní. Ndaā 'yaadá ni ndúú tuumicadiinuuⁿ yā. 14 Ní 'íícú
nī dendu'ū chi canúúⁿ n'de'ei yeⁿ'e cuaacu nííⁿnyúⁿ 'úú Jesús ngaⁿ'á
naachí Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ ngií ndís'tiī chi neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
yā ná va'ai chɛɛti nguuvi, naatí profetas ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chí n'dai
tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ canéé chí neⁿ'é yā snaaⁿ yā chííⁿ chí ndís'tiī
cadíínuuⁿ yā. 12 'Iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e
inaaⁿ nī naati nguɛ́ɛ ́ n'diichi yā.
yā Ndyuūs ca'a cá yā ní n'deēe cá Neⁿ'e yā 'caandiveéⁿ yā chííⁿ chí
cuuvi yeⁿ'e yā. 'Iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ ndís'tiī n'giindiveéⁿ nī naati nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'e yā, 'áárá chí dúú'ví nūuⁿ chi ch'iindiveéⁿ yā.
nadacádíínuuⁿ yā chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā 18 'Caandiveeⁿ ndís'tiī ejemplo
chuū ní Ndyuūs ndivíi yā yeⁿ'e yā. yeⁿ'e saⁿ'ā chí ngiīnū ndaata.
33 SAN MATEO 13
miiⁿ ní diiⁿ chí nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ ní caⁿ'a sa chii sa mozos chi idiiⁿ
nduudu miiⁿ na vida yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ntiiⁿnyuⁿ: Nguɛ́ɛ ́ tiīcū di 'daaⁿ'nuⁿ
s'eeⁿ. 23 Ndaata chí chiiya na yáⁿ'āa
trigo miiⁿ caati cuuví tiicú ntúuⁿ
n'dáacáā chííⁿ chí tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ di trigo chí n'daācā miiⁿ. 30 Ca'a di
chí n'giindiveéⁿ yā nduudu yeⁿ'é lugar chi dáámá 'cuiita ndíí taachi
Ndyuūs ní tuumicadiinúúⁿ yā ní ndaa tiempo yeⁿ'e cosecha miiⁿ,
i'téénu yā nduudu miiⁿ. Ní n'daācā tuu'mi ní 'úú caaⁿ'máⁿ cuūví 'iiⁿ'yāⁿ
idiíⁿ yā. Ní nduudu miiⁿ tan'dúúcā chi 'caacá yā trigo miiⁿ chi 'caacá yā
chi chiī 'aama ciento yeⁿ'ē o chi chiī vmnááⁿ vmnaaⁿ 'daaⁿ'nuⁿ trigo miiⁿ
'iīnū ngɛɛcu yeⁿ'ē o chi chiī ndiicú ní dichiichí yā caadī ticuaá ní 'neeⁿ
ndiichi yeⁿ'ē. 'Tíícā chii cosecha yaⁿ'a yā. 'Cuiinu maaⁿ ní nandɛ́ɛ yā
yeⁿ'ē nduudu miiⁿ. trigo miiⁿ ní 'cuíi yā chɛɛti díínūuⁿ.
Ejemplo yeⁿ'é yaātā chi nguɛ́ɛ ́ 'Áámá ejemplo yeⁿ'ē ndaata yeⁿ'ē yiivɛ̄
n'daācā chi vɛ́ɛ ́ nguaaⁿ trigo ntíí'yāa
24 Jesús miiⁿ ngaⁿ'a yā ngii yā (Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19)
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Cuuví ndís'tiī táámá 31 Táámá ejemplo Jesús caⁿ'a yā chii
ejemplo. Ní caaⁿ'máⁿ yeⁿ'e naachí yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Naachí Ndyuūs ngaⁿ'a
SAN MATEO 13 34
ndaá 'yáádá yeⁿ'ē nanguuvi ní din'dái caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: 'Iiⁿ'yāⁿ
tī 'dɛɛcɛ tī na dúuⁿnɛ̄ yáⁿ'á miiⁿ. chi ngiīnu ndaata chi trigo chi
n'dáacā, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chí Saⁿ'ā chí
Ejemplo yeⁿ'e levadura yeⁿ'e pan Daiya Ndyuūs. 38 Campo miiⁿ ní
chí nan'guiita tanducuéⁿ'ē yaāchī yeⁿ'ē. chi chiinū sa 'daaⁿ'nuⁿ trigo miiⁿ
ní tan'dúúcā maāⁿ yááⁿn'guiinūuⁿ.
Chuū chí ngaⁿ'ā Jesús miiⁿ ndúúcū Ní cosecha yeⁿ'ē miiⁿ ní tan'dúúcā
ejemplos chí 'cuiinu iⁿ'yeēⁿdī. Saⁿ'ā s'eeⁿ chi
(Mr. 4.33-34) ita'a sa cosecha miiⁿ ní tan'dúúcā
34 Tanducuéⁿ'ē chuū ngi'cueeⁿ ángeles. 40 Tan'dúúcā chí tiīcú yā
Jesús ngaⁿ'a yā yeⁿ'e chi neⁿ'e ní 'iiⁿ'yāⁿ chi n'dáí nanááⁿ Ndyuūs
caaⁿ'māⁿ ejemplo yeⁿ'e trigo cuuvi dɛɛvɛ́ yā ngii tan'dúúcā 'yáⁿ'ā
36 Tuu'mi ní Jesús yaa'vi yā 'iiⁿ'yāⁿ taachi 'āā snée yā naachi Ndyuūs
s'eeⁿ chi cunaⁿ'á yā na vaacú yā. Chiidá yā ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā na
35 SAN MATEO 13
va'ai chɛɛti nguuvi. Ndís'tiī chi vɛ́ɛ ́ ní tun'dáa yā 'iiⁿ'yāⁿ chí n'dai yā
veéⁿ nī 'caandiveéⁿ nī nduudu yeⁿ'é. nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí nguɛɛ n'dáacā
idiíⁿ yā. 50 Ní 'cuíi yā 'iiⁿ'yāⁿ chí
N'giī yā 'iiti 'cuɛ́ɛt́ ɛ̄ɛ. Ní 'iiti chi ní María nguūvī chɛɛcu sa. Ni 'díinū
nguɛ́ɛ ́ n'dáacā miiⁿ nginngée yā sa ní Jacobo, ndúúcū José, ndúúcū
'iiti. 49 'Tíícā cuuvi taachi 'cuiīnū
Simón, ndúúcū Judas. 56 Ví'i ntúuⁿ
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ s'téénu yā yeⁿ'e ndúúcū nduudu, “por Dios”, chi
Jesús miiⁿ. teé dii 'āā dɛ'ɛ́ nūuⁿ chí neⁿ'e di.
8 Chɛɛcu tá ni caⁿ'a yā chīi yā
Ch'iīⁿ'núⁿ yā Juan chi ngɛɛdínuūⁿnīⁿ n'daataa 'lííⁿ miiⁿ dɛ'ɛ̄ chí caaca tá.
(Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9) Ní n'daata 'lííⁿ caⁿ'a ta chii tá rey
Ndyuūs Chiidá yā. Cuayiivi ní n'deee discípulos ní caⁿ'a yā: Ndís'tiī cúúví
yā panes ní ca'a yā discípulos yeⁿ'e ditiinú nī caati 'úú. Nguɛ́ɛ ́ di'va'á nī.
yā. Discípulos miiⁿ ní ca'a yā 'iiⁿ'yāⁿ 28 Tuu'mi ní Pedro nán'guɛɛcútaⁿ'a
chí che'ē miiⁿ nyuⁿ'u mil ngii yā, ndii Pedro, cuchíi di. Pedro miiⁿ ní
nguɛ́ɛ ́ chiduūchɛ n'daataá, ndíí nguɛ́ɛ ́ nan'dáa sa na barco miiⁿ ni tucá'a
ndúú da'caīyāa ra. sa ngiica sa cuaaⁿ vmnaaⁿ nuūⁿnīⁿ
SAN MATEO 14, 15 38
miiⁿ. Ní cueⁿ'ē sa naachi canéé Jesús 'iiⁿ'yāⁿ fariseos chi chiicá yā yáāⁿ
miiⁿ. 30 Taachí Pedro miiⁿ n'diichi
Jerusalén ndaá yā nanááⁿ Jesús
sa 'yúúné taaⁿ miiⁿ di'vá'a sa ní 'āā miiⁿ, ní caⁿ'a yā chiī yā 'iiⁿ'yāⁿ:
tucá'ā chɛɛchi sa nguaaⁿ nuūⁿnīⁿ miiⁿ. 2 ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí discípulos yeⁿ'e nī
i'téénu di, ¿dɛ'ɛ̄ cúúví chí nadi'uūvī di yā chiī yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví
staava yeⁿ'ē di ní nguɛ́ɛ ́ i'téénu di? chí ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī tan'dúúcā
32 Ní taachí Jesús ndúúcū Pedro
chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'é Ndyuūs ní diíⁿ
sndáa yā na barco miiⁿ, canee 'diiíⁿ nī tan'dúúcā costumbre yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ
'yúúné mííⁿ. 33 Tuu'mi ní discípulos
ndiicúū? 4 Ti Ndyuūs ní ca'á yā ley
chi snúuⁿ yā na barco miiⁿ ní ndaá yeⁿ'e yā ní caⁿ'a yā: Diíⁿ nī honrar
yā nanááⁿ Jesús ní s'téénu yā 'iiⁿ'yāⁿ. chiidá nī ndúúcū chɛɛcú nī. 'Iiⁿ'yāⁿ
Ní caⁿ'a yā: N'diī Jesús, cuaacu chi nguɛ́ɛ ́ n'dáacā ngaⁿ'a yā yeⁿ'e
nííⁿnyúⁿ chí Daiya Ndyuūs n'dii. chiidá yā o yeⁿ'ē chɛɛcú yā ní 'cuūvi
yā. 5 Naati ndis'tiī ní ngaⁿ'a nī chi
Jesús diíⁿ yā chi nduuvā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ 'āā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí caaⁿ'máⁿ yā
yeⁿ'e yáⁿ'āa Genesaret cuuvi yā chiidá yā ndúúcū chɛɛcú yā
(Mr. 6.53-56) 'tíícā: Nducuéⁿ'ē chi teé n'diī maaⁿ ní
34 Tááchí ch'iinu cho'ó yā táámá lado ca'á lado yeⁿ'é Ndyuūs caava ofrenda
yeⁿ'e nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā miiⁿ ní ndaá yā na yeⁿ'e yā. 6 'Iiⁿ'yāⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā chi
yeⁿ'e núúⁿmáⁿ cuaaⁿ yáāⁿ n'gaiyáā chi naaⁿ 'uuvi cheendí nī. N'daācā caⁿ'a
snéé niiⁿnuúⁿ chi Jesús canée yā miiⁿ. profeta Isaías miiⁿ yeⁿ'é nī taachi
Níícú 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cándɛ́ɛ yā nducyaaca caⁿ'a sa ndíí vmnaaⁿ ní canéé nguūⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi ngííta yā nanááⁿ Jesús miiⁿ. na libro yeⁿ'e Ndyuūs 'tííca:
36 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ di'cuíítu yā Jesús miiⁿ
8 'Iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ ní i'téénu yā 'úú
chi 'cuáaⁿ yā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tuu'ví ndúúcū nduudu yeⁿ'e yā, naati
yā naachi n'dɛ́ɛt́ ií yeⁿ'ē catecái yā. Ní staava yeⁿ'é yā yaⁿ'ai canee
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chí tuu'ví yā catecai yeⁿ'ē 'úú.
Jesús miiⁿ ní nduūvā yeⁿ'e yā. 9 Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ dichíí'vɛ̄ chi
i'téénu yā 'úú, caati chi
Yeⁿ'e chi diiⁿ chí vɛɛ nuuⁿndi yeⁿ'e ngi'cueeⁿ yā ní ley yeⁿ'e saⁿ'ā
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é
(Mr. 7.1-23) Ndyuūs.
Jesús ndaá yā nanáaⁿ yā ní caⁿ'a 'cūū chi ídiīiⁿ chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'ē
yā chii yā Jesús miiⁿ: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ sa naati chi che'e sa taachi nguɛ́ɛ ́
déénu nī chí 'iiⁿ'yāⁿ fariseos taachí naaⁿnú sa ta'a sa, chiiⁿ ní nguɛ́ɛ ́
ch'iindiveéⁿ yā nduudú 'cūū nduuvi idinuuⁿndi sa.
taáⁿ yā?
13 Naatí Jesús miiⁿ nan'guɛɛcútaⁿ'a
Yeⁿ'e 'áámá n'daataá chi nguɛɛ yeⁿ'e
yā ní caⁿ'a yā: Taanduvɛ́ɛ ́ yaāta chi ndaata Israel ní i'téénu tá Jesús
nguɛ́ɛ ́ chiīchi Chiidá chi canéé yā (Mr. 7.24-30)
na va'ai chɛɛti nguuvi canee chí 21 Jesús chiicá yā yeⁿ'ē yáāⁿ miiⁿ
tiīcūu ndii díí'yú. 14 'Āā s'nééⁿ rá
ní cueⁿ'e yā na yáⁿ'āa yeⁿ'e Tiro
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi ndúúcū Sidón. 22 Cuin'dííchí nī.
Nguɛ́ɛ ́ n'daācā chí divií pan yeⁿ'ē cáávā 'iiⁿ'yāⁿ s'tíī ti 'āā 'iīnū nguuvī
daiyá 'nū ní ca'á chi che'e 'yaānā. snée yā nduucú ní 'muuⁿ ní nguɛ́ɛ ́
27 Táⁿ'ā miiⁿ ní caⁿ'ā ta: 'Tíícā
dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi che'e yā. Nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é
Señor, naati 'yáanā miiⁿ ngé'e tī nadicho'ó 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ che'e yā.
yeⁿ'ē cheeyéē chi ngéē yeⁿ'ē na 'Áátiī cuuví cúúnu yā cuaaⁿ cyúúní
mesa yeⁿ'ē 'iiví tī. chi náⁿ'a yā.
28 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ
33 Tuu'mi ní discípulos yeⁿ'e yā
29 Jesús chiicá yā yeⁿ'ē yáⁿ'āa miiⁿ s'eeⁿ chí 'cuɛɛtɛ́ yā na yáⁿ'āa miiⁿ.
ní ndaá yā 'diituú nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā 36 Tuu'mi ní Jesús sta'á yā ndu'ū
yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nanááⁿ Jesús miiⁿ. Ní chí che'e yā miiⁿ ní taanduu cuūuⁿ
Jesús diíⁿ yā chi nduūvā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ mil ngii sáⁿ'ā. Nguɛ́ɛ ́ diduuchɛ yā
s'eeⁿ. 31 Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ cheⁿ'e
n'daataá ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú da'caīyāa.
yiinú yā taachí n'diichi yā chí 'iiⁿ'yāⁿ 39 Tuu'mi ní Jesús yaa'ví yā 'iiⁿ'yāⁿ
'díi'mī ní ngíí ngaⁿ'a, ní 'iiⁿ'yāⁿ chi s'eeⁿ chi cunaⁿ'á yā. Ní Jesús ndaá
ló'ō ta'á yā o ca'a yā nduuva yeⁿ'e yā na barco miiⁿ ní cueⁿ'e yā na
yā, ní 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ngii ngiicá, yáⁿ'āa yeⁿ'e Magdala.
ngiica yā; ní 'iiⁿ'yāⁿ ngueenááⁿ, inaaⁿ
yā; ní tucá'a yā caⁿ'a yā: Dɛ'ɛ̄ chúúca 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ngiica yā vaadī n'giinu
ch'ɛɛtɛ Ndyuūs yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel. (Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56)
miiⁿ ní chiiⁿ chí chi'cueeⁿ yā. ní ngaⁿ'a yā chí díí chí Juan chí
7 Discípulos ní tuca'á yā caⁿ'a yā
chɛɛdinuūⁿnīⁿ díí. Náⁿ'a yā ní ngaⁿ'a
nguaaⁿ maaⁿ yā. ¿'Áá chi nguɛ́ɛ ́ yā chí díí chí profeta Elías miiⁿ díí.
ndɛɛ yú pan chiiⁿ chi 'tíícā ngaⁿ'a Níícú náⁿ'a yā ní ngaⁿ'a yā chi díí
yā? profeta Jeremías o 'āā du'ú nūuⁿ
8 Jesús miiⁿ tuumicadíínuuⁿ yā
profeta.
yeⁿ'ē chí inadicádiinūuⁿ discípulos 15 Jesús caⁿ'a yā chii yā discípulos:
Chiidá chi canée yā ná va'ai chɛɛti Pedro miiⁿ ní caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā:
nguuvi ch'iⁿ'í yā dii. 18 'Úú ntúūⁿ
Divíi di nanaáⁿ, dii chi tan'dúúcā
ngaⁿ'á ngií dii chi dii ní nguuvi yááⁿn'guiinūuⁿ. Dii ní nguɛ́ɛ ́
Pedro dii ní nguuvi di neⁿ'e caaⁿ'maⁿ nadicádíínuuⁿ di tan'dúúcā Ndyuūs
tuūu. Ní vmnaaⁿ 'áámá tuūu ch'ɛɛtɛ́ nadicadíínuuⁿ yā ti nadicádíínuuⁿ di
'cūū chí neⁿ'e caaⁿ'maⁿ Cristo, ní yeⁿ'e dendú'ū yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
'úú din'daí yaācū yeⁿ'é. Ní ndíí mar 24 Tuu'mi ní Jesús caⁿ'a yā chii
cánéé chi caⁿ'á na yáāⁿ Jerusalén ní chí Saⁿ'á chi Daiya Dendyuūs 'úú
cánéé chí 'cueenu taaví cuuvi nééné ní ndaá ndúúcū dɛɛvɛ ch'ɛɛtɛ n'dai
n'deēe dendu'ū yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū yeⁿ'e Chiidá chi canée yā na va'ai
chi ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū miiⁿ, chɛɛti nguuvi. Ní ndaá ndúúcū
ndúúcū chiiduú n'gɛɛtɛ́, ndúúcū ángeles yeⁿ'é. Tuu'mi ní 'úú diíⁿ chi
yeⁿ'e maestros yeⁿ'e ley. Cuayiivi nadíí'vɛ ca'áámá ca'áámá yā tuunu
ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'caaⁿ'núⁿ yā 'úú. Ní tuunu ca chi n̄diíⁿ yā. 28 Cuaacu
'cuūví. Ndiichi ndii 'íínú nguuvi nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī chi
ní 'úú nduūchí yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā. vɛ́ɛ ́ náⁿ'a nī chi snée nī 'muuⁿ chi
22 Tuu'mi ní Pedro miiⁿ ní cueⁿ'e sa
nguɛ́ɛ ́ 'cuūvi nī taanduvɛ́ɛ ́ ndíí snaaⁿ
ndúúcū Jesús 'áámá lado ní caⁿ'a nī Saⁿ'a chi Daiya Dendyuūs ndaa
43 SAN MATEO 16, 17
che'enaāaⁿ Moisés ndúúcū profeta ngií ndís'tiī chi profeta Elías miiⁿ
Elías. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi n'díí ndíí cuaaⁿ ní 'āā ndaá yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ nguɛ́ɛ ́
vmnaaⁿ ní nndeé yā ndúúcū Jesús tuumicadíínuuⁿ yā yeⁿ'e yā du'u
miiⁿ. 4 Tuu'mi ní Pedro caⁿ'a sá chii
chi Elías miiⁿ naati diíⁿ yā ndúúcū
sa Jesús: Señor, dɛ'ɛ chúúcā n'dáacā Elías miiⁿ tan'dúúcā chi neⁿ'e yā ní
yeⁿ'e yú chí 'cuɛɛtinée yú 'muuⁿ. n'geenu sá ngii. 'Tiicá ntúūⁿ Saⁿ'ā
Ndúútī chí neⁿ'é nī din'daí 'nū ná chi Daiyá Ndyuūs 'cueenu sá cuuvi
'iīnū va'ai n'gaiyáā, 'áámá ní yeⁿ'é yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ.
n'diī, táámá ní yeⁿ'e Moisés, táámá 13 Tuu'mi ní discípulos
yā chii yā saⁿ'ā: Ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ chi 'caaⁿ'nuⁿ yā saⁿ'ā miiⁿ naati saⁿ'a miiⁿ
nguɛɛ i'téénu nī ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú ndii chííⁿ ndii 'íínú nguuvi nduuchi
idiiⁿ n'daacá nī. ¿'Áá 'naaⁿ tiempo sa yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā. Discípulos ní
cánéé chi cuneé ndúúcu nī? ¿'Áá s'neeⁿ ndaachi yiinú yā.
'naaⁿ cuchɛɛ́ ndúúcū ndís'tiī? Candɛ́ɛ
nī 'muuⁿ saⁿ'ā 'dííⁿ. Yeⁿ'ē chi nadíí'vɛ yā yeⁿ'ē yáacū templo
18 Jesús miiⁿ yaa'vi neeⁿ yā
24 Taachí ndaa Jesús ndúúcū
espíritu yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ ní discípulos yeⁿ'e yā na yáāⁿ Capernaum,
espíritu miiⁿ nan'dáa yeⁿ'e saⁿ'ā 'dííⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi indaaca tuumī yeⁿ'e
miiⁿ ní tuu'mí nūuⁿ ndúuvā yeⁿ'e sa. yaācū templo ní ndaá yā nanááⁿ Pedro
19 Tuu'mi ní discípulos ní ndaa yā
miiⁿ. Ní caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā: ¿'Áá
nanááⁿ Jesús na 'áámá lado naachi nguɛ́ɛ ́ nadíí'vɛ̄ maestro yeⁿ'é nī tuūmī
nguɛ́ɛ ́ snéé 'iiⁿ'yāⁿ ní caⁿ'a yā chii chi cáávā yeⁿ'ē yaācū templo?
yā Jesús: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí nús'uū 25 Pedro miiⁿ ní caⁿ'ā sa chi 'tíícā va.
nguɛ́ɛ ́ chiī tun'dáa 'nū espíritu yeⁿ'e Taachí sndaa yā va'ai yeⁿ'e sa Jesús
yááⁿn'guiinūuⁿ miiⁿ yeⁿ'e saⁿ'ā 'díí? miiⁿ caⁿ'a yā ndúúcū Pedro: ¿Táácā
20 Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā chii yā
chi ngíí yeⁿ'e di, díí Simón Pedro?
discípulos: Nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtɛ vaadī ¿Du'ú nadíí'vɛ̄ impuestos yeⁿ'ē yáⁿ'āa
i'téénu yeⁿ'e nī. Cuaacu nííⁿnyúⁿ nanááⁿ reyes yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū? ¿'Áá
ngaⁿ'á ngií ndís'tiī chi nduuti daiya 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa naachi rey
chi vɛ́ɛ ́ vaadī i'téénú yeⁿ'e nī ní ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā nadíí'vɛ sa o 'iiⁿ'yāⁿ
tan'dúúcā 'áámá duuti yeⁿ'é yiīvɛ̄ chi cuchii táámá lado?
ntíi'yaá chi 'lííⁿ ca cuuvi nī yiīcū 26 Pedro miiⁿ nan'guɛɛcútaⁿ'a sa
'cúū: Yiīcū, cuvíi ndii 'muuⁿ ni ní caⁿ'a sa chii sa Jesús: 'Iiⁿ'yāⁿ chi
cuéⁿ'é ndíí taama lugar. Ní yiīcū chiica táámá lado nadíí'vɛ yā. Jesús
ní caⁿ'ā. Tanducuéⁿ'ē cuuvi diíⁿ caⁿ'a yā chii yā Pedro: Daiya 'iiⁿ'yāⁿ
nī nduuti chi cuaacu chi i'téénu yeⁿ'e yáⁿ'āa naachi rey ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ
nī. 21 Naati tanducuéⁿ'ē espíritus
yā miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ canéé chí nadíí'vɛ sa.
yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ chi 'túúcā 27 Nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yú chi nduuvi taaⁿ yā.
ch'ííndi yā saⁿ'ā 'lííⁿ náávtaⁿ'a yeⁿ'e idiīiⁿ chi idinuuⁿndí di, tun'dáa di
discípulos. 3 Ní caⁿ'a yā: Cuaacu
ní divíi di. N'daācā ca chí cunee di
nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī. Ndúúti ndúúcū 'áámá nduutináaⁿ di nguɛ́ɛ ́
chi ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī tan'dúúcā ti chí cunee di ndúúcū nduu 'uūvi
'áámá saⁿ'ā 'lííⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi ndaa nī nduutináaⁿ di ní caⁿ'a di ná nguuchi
naachí Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā yaⁿ'ā chí 'áámá cānee cueⁿ'e
na va'ai chɛɛti nguuvi. 4 'Tíícā 'āā
daāⁿmaⁿ.
du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi ndiicúūⁿ maáⁿ
yā tan'dúúcā saⁿ'a 'lííⁿ 'cūū, 'iiⁿ'yāⁿ 'Áámá ejemplo yeⁿ'e 'iiti cuūchī chi
'cúū chi ch'ɛɛtɛ ca yā naachí Ndyuūs nindáí
ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā na va'ai chɛɛti (Lc. 15.3-7)
nguuvi. 5 'Āā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
10 Ní caⁿ'a Jesús: Tandii ra diíⁿ
'cuaáⁿ yā 'áámá saⁿ'ā 'lííⁿ ndúúcū chi nī ndúúcū mar 'áámá da'caiyāa
duuchí, tuu'mi ní 'cuaáⁿ yā 'úú. n'gaiyáā ní diíⁿ nī chi cuuvi
dinuuⁿndí nī. Nguɛ́ɛ ́ cunncáā
Dendu'ū chi idiīiⁿ chí 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ nī yeⁿ'ē ti 'úú ngaⁿ'á ngií
dinuuⁿndi yā ndis'tiī chi ángeles yeⁿ'ē da'caīyaá
(Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2) snée yā ná va'ai chɛɛti nguuvi
6 Ní caⁿ'a Jesús: 'Āā du'ú nūuⁿ nanááⁿ Chiidá ni īnaaⁿ yā cucáávā
'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā chí 'áámá chɛɛ chí da'caīyaá. 11 Ti Saⁿ'ā Daiyá Ndyuūs
yúúdú chí íngúú 'iiⁿ'yāⁿ na daandú Nduuti chi 'áámá saⁿ'ā vɛ́ɛ ́ 'áámá
yā ní canuúⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ naachi ciento 'iiti cuūchī yeⁿ'ē sa ní cuuvi
yáanūuⁿ yeⁿ'e nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā ní 'iiⁿ'yāⁿ ndáí 'áámá tī ¿'áá nguɛ́ɛ ́ cū'neeⁿ
miiⁿ cun'dáá nuúⁿ yā. 7 Dɛ'ɛ chúúcā
sa 'iiti chí cuūⁿ ngɛɛcú ndítiiⁿ'yuⁿ
ndaachií yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí cuúⁿ tī ní caⁿ'a sa cuááⁿ yiīcū
'cūū cáávā dendu'ū chi 'túúcā chi miiⁿ ní cun'nuuⁿ sa 'áámá 'iiti chi
diiⁿ chí cuuvá yā na nuuⁿndi. 'Āā nindáí miiⁿ. 13 Ndúúti chí ndaācā
vɛ́ɛ ́ nūuⁿ cosas chi 'tíícā naati dɛ'ɛ sa 'iiti, cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií
chúúcā ndaachií yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ ndís'tiī ti yeenú taavi sa cáávā 'iiti
yā chi táámá 'iiⁿ'yāⁿ cuuva yā na chi níndai nguɛ́ɛ ́ ti ndu'ū chí cuūⁿ
nuuⁿndi. ngɛɛcú ndítiiⁿ'yuⁿ cuúⁿ tī chi nguɛ́ɛ ́
8 Ní nduuti chi ta'a di o ca'a di
chi nindaí tī. 14 'Tíícā Chiidá yú
idiīiⁿ chí dinuuⁿndí nī, 'caacá nī chi canée yā ná va'ai chɛɛti nguuvi
ta'a di o ca'a di ní divíi di. N'dáacā nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yā chi mar 'áámá chi
ca chi ndaa di ló'ō ta'a di o ló'ō n'gaiyáā s'ūuⁿ cuuvi ndáí.
SAN MATEO 18 46
'Iiⁿ'yāⁿ canee chi nadich'ɛɛcú yā yeⁿ'ē naachí snéé 'uūvī o 'iīnu 'iiⁿ'yāⁿ
vi'i chi nduuvidaama yā cucáávā chi
(Lc. 17.3) duuchí, miiⁿ caneé nduucú yā.
15 'Tiicá ntúūⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī: 21 Tuu'mi ní ndaā Pedro miiⁿ
Ndúúti chi 'díínū di diiⁿ sa chi nguɛ́ɛ ́ nanááⁿ Jesús ní caⁿ'a yā chii yā
n'daācā ndúúcu di, cueⁿ'e di ní 'iiⁿ'yāⁿ: N'dií Señor, ¿'áá n'deēe cuūví
ndee di ndúúcu sa nguaaⁿ maáⁿ nī caneé chí nádich'ɛɛ̄cú yeⁿ'ē 'diīnú
yeⁿ'e chi nguɛɛ n'daācā chi diiⁿ sa. chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā idiiⁿ sa nduucú?
Nduuti chi cu'neeⁿ veeⁿ sa yeⁿ'e di, ¿'Áá ndɛɛ̄chɛ̄ cuūví?
'āā nan'dáā n'daí di ndúúcū 'díínū 22 Jesús caⁿ'a yā chii yā Pedro:
chiī sa yaācū sa ní caⁿ'a sa: Nadíí'vɛ̄ 'iiⁿ'yāⁿ cueⁿ'é yā n'daa yā Jesús miiⁿ
di chi can'díícu di. 29 Tuu'mi ní
ní Jesús diíⁿ yā chi nduūvā yeⁿ'e
mozo miiⁿ candiitín'diī sa nanáaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi ngiītā.
sa ní caⁿ'a sa chii sa: Cunee ngíínú
3 Tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ fariseos ndaá
chí can'díícū di yeⁿ'é 'āā chií dii caⁿ'a yā: Chííⁿ chí saⁿ'ā cu'neeⁿ sá
chi 'āā ntɛ́ɛ ́ nadíí'vɛ̄ di ti di'cuíítu chiida sa ndúúcū chɛɛcu sá ní
di 'úú. 33 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ nnee ya'āī 'iinu
ndūūvidaama sa ndúúcū n'daataá
di mozo ndúúcū di tan'dúúcā chi yeⁿ'ē sa ní nduu 'uuví yā ní nduūvī
'úú nneé ya'ai 'iinú dii? 34 Tuu'mi
'aama yā nduucū vi'ī. 6 Tuu'mi ní 'āā
ní nduuvi taáⁿ 'iivi sa ní chiicá yā ntɛ́ɛ ́ 'uuvī ngii yā tí 'āā 'aama núúⁿ
nuūⁿndī yeⁿ'ē sa. Ní cueⁿ'e sa vácūū yā. Chííⁿ chí Ndyuūs nádaama yā,
chi ch'eⁿ'é yā saⁿ'ā ní miiⁿ canee 'iiⁿ'yāⁿ nguɛɛ cánéé chí idivíi yā.
sa ndii nadíí'vɛ̄ sa tanducuéⁿ'ē chi
7 'Iiⁿ'yāⁿ fariseos caⁿ'a yā chii yā
sa cáávā chi diiⁿ sa ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e ¿Chɛɛ́ chííⁿ? Jesús caⁿ'a yā: Nguɛ́ɛ ́
naachí Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā. 'caāⁿ'nūⁿ di. Nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a di ndúúcū
Nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi ca'cueeⁿ yā 'aama n'daatáá chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē di.
nduudú 'cūū tuu'mi ní 'āā deenú yā. Nguɛ́ɛ ́ diduucú di. Nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ
di nduudu yaadi yeⁿ'é mar 'áámá
Jesús idi'viicú yā dá'caiyāa 'iiⁿ'yāⁿ. 19 Dinéⁿ'e di chɛɛcu di
ní caⁿ'a yā chii yā discípulos: 'Cuaáⁿ Ndúúti chi neⁿ'e di chi cúúví n'dai
nī chí chiī da'caīyāa nanaáⁿ. Nguɛ́ɛ ́ ca di tuu'mi ní cueⁿ'e di ní n'diicui
caaca taaⁿ nī yeⁿ'ē da'caiyāa s'tíī ti di tanducuéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē di ní
naachí Ndyuūs chi canéé na va'ai ca'a di 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā.
chɛɛti nguuvi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā ní Tuu'mi ní ndaācā chi vɛ́ɛ ́ vaadī
yeⁿ'ē da'caiyāa s'tíī. 'Tííca chiī. 'cuiica yeⁿ'ē ná va'ai chɛɛti nguuvi
49 SAN MATEO 19, 20
20
25 Taachí ch'iindiveéⁿ discípulos
Caⁿ'a Jesús: Naachí Ndyuūs
yeⁿ'é yā chuū, nééné nadicádíínuuⁿ ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'e
yā ní caⁿ'a yā nguááⁿ maaⁿ yā: na va'ai chɛɛti nguuvi ní tan'dúúcā
¿Du'u cuuví nanguaⁿ'āī? 'áámá dueño chi vɛ́ɛ ́ yáⁿ'āa yeⁿ'e yā.
26 Jesús ch'íínu yā discípulos ní
Dueño miiⁿ ní can'dáa yā cuaaⁿ ná
caⁿ'a yā: Saⁿ'ā yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū nguɛɛtiyaaⁿ chí in'nuuⁿ yā mozos
ní nguɛ́ɛ ́ cuuví diiⁿ sa chuū naati chi diiⁿ ntiiⁿnyuⁿ naachi vɛ́ɛ ́ díí'yú
Ndyuūs cuuví diíⁿ yā tanducuéⁿ'ē. uvas yeⁿ'é yā. 2 Ní indeé yā ndúúcū
yeⁿ'ē sa ndúúcū dɛɛvɛ ch'ɛɛtɛ yeⁿ'e yā saⁿ'ā s'eeⁿ: Ndís'tiī, cuéⁿ'e nī diíⁿ
maaⁿ sa ní 'cuai sa ndís'tiī chi cueⁿ'e nī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é naachi vɛ́ɛ ́ díí'yú
nī ndúúcu sa. Ní ndís'tiī ní 'cuɛɛtɛ́ uvas yeⁿ'é. 'Úú ní nadíí'vɛ́ ndís'tiī
nī na ndiichuuvi tronos ní diíⁿ nī tan'dúúcā chí tuumicadiinúúⁿ chí
SAN MATEO 20 50
n'daācā. Saⁿ'ā s'eeⁿ ní cueⁿ'e sa diiⁿ caⁿ'a sa: Sáⁿ'a s'tīī ti 'āā 'ai chiīnū
sa ntiiⁿnyúⁿ miiⁿ. 5 Ní can'dáá ntuuⁿ
ndaā sa ní 'áámá hora nūuⁿ diiⁿ sa
yā taandúú cuááⁿ naaⁿ ingyáⁿ'ā. ntiiⁿnyuⁿ ní dáámá nūuⁿ nadíí'vɛ
'Tiicá ntúūⁿ cun'daa yā táánduu nī sáⁿ'a s'tīī ndúúcū nús'uū. Nús'uū
cuaaⁿ nááⁿ n'gɛɛcú 'íínú chiīnū, ní diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ ní ch'ɛɛtinée
'tiicá ntúūⁿ diíⁿ yā n'nuúⁿ yā mozos 'nū na 'yáⁿ'ā. 13 Dueño miiⁿ ní
díí'yú uvas yeⁿ'é ní nadii'vɛ́ ndís'tiī tan'dúúcā chi neⁿ'é ndúúcū tuūmī
tan'dúúcā chi ituumicádiīnúúⁿ chi yeⁿ'é? ¿'Áá ngíí nguee nī ti 'úú ní
n'daācā. 8 Taachí cueⁿ'e yā 'yáⁿ'āa,
n'daí? 16 'Túúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi snéé cuááⁿ
dueño miiⁿ naachí vɛ́ɛ ́ díí'yú uvas vmnááⁿ 'cuɛɛtinée yā ndii cuaaⁿ
miiⁿ caⁿ'a yā chii yā saⁿ'a chi ngaⁿ'a cuayiivi. 'Iiⁿ'yāⁿ chi snéé cuayiivi ní
ntiiⁿnyuⁿ sa yeⁿ'e mozos: 'Cuai dí 'cuɛɛtinée yā cuáaⁿ vmnaaⁿ ti nééné
mozos ní nadíí'vɛ̄ di mozos chi 'yaaⁿ n'deeé 'iiⁿ'yāⁿ chi 'cai Ndyuūs
ndaa sa cuayiivi. 'Cuiinu maaⁿ ní naati duu'vīi 'iiⁿ'yāⁿ chi ndɛɛvɛ
nadíí'vɛ̄ di mozos chi ndaa sā Ndyuūs.
cuayiivi. 'Cuiinu maaⁿ ní nadíí'vɛ̄
di mozos chi ndaa sā cuayiivi 'tɛɛ Jesús ngaⁿ'a ntuuⁿ yā yeⁿ'ē chí 'cuūvi
'tɛ́ɛ.́ 'Cuiinu maaⁿ ní nadíí'vɛ̄ di yā
mozos chi ndaa sā vmnaaⁿ. 9 Ndaa
(Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34)
mozos chi cheⁿ'e sā na ntiiⁿnyuⁿ 17 Jesús cuchɛɛ yā na yáāⁿ
miiⁿ taanduu na n'gɛɛcú juⁿ'u chiīnū Jerusalén ní cueⁿ'é yā ndúúcū
ní nadíí'vɛ̄ sa mozos. 'Áámá 'áámá ndu'ū ndiichúúví discípulos yeⁿ'é
sā ndaāca sā 'áámá caadi plata yā 'áámá lado. Ní Jesús caⁿ'a yā
yeⁿ'é sā. 10 Taachí ndaa mozos chi
chii yā discípulos taachi ngiicá
cheⁿ'e sā vmnaaⁿ ná ntiiⁿnyuⁿ miiⁿ, yā: 18 Ndís'tiī ní maaⁿ ní cuchɛɛ
yā 'úú ta'a 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ndaata yeⁿ'e nduu 'uūvi discípulos chí daiya
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní saⁿ'ā Zebedeo. 25 Tuu'mi ní Jesús
caⁿ'a yā: ¿Dɛ́'ɛ neⁿ'ē di? Táⁿ'ā miiⁿ Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ ndaā sa chi 'ííⁿ'yāⁿ
ní caⁿ'a tá: Taachí ndaa di naachí dichíí'vɛ yā saⁿ'ā ti maāⁿ sa dichíí'vɛ
caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ di, caaⁿ'maⁿ sa 'iiⁿ'yāⁿ, ní chi ca'a sa vida yeⁿ'ē
ntiiⁿnyuⁿ di chi ndúú 'uūvī saⁿ'ā maaⁿ sa tan'dúúcā chi precio yeⁿ'ē
daiyá 'cuɛɛtɛ sa 'diituu dí, 'aama sa nuuⁿndi cáávā chi nadanguaⁿ'ai yā
ní lado tá cuaacu di ní taama sa ní 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ.
lado tá 'cuée di.
22 Tuu'mi ní Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a
'Uūvī chi ngueenááⁿ nduūvā yeⁿ'ē sa
yā ní caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ: Nguɛ́ɛ ́ (Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43)
déénu nī dɛ'ɛ̄ chi ngiica nī. ¿'Áá 29 Taachí Jesús ndúúcū discípulos
cuuvi diiⁿ nī chí cú'u nuúⁿ nī yeⁿ'e yeⁿ'é yā can'daa yā yeⁿ'e yáāⁿ Jericó
chi n'geeⁿ yeⁿ'e vaso chi yeⁿ'ē chi nééné 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ can'dáa yā 'iiⁿ'yāⁿ
'cueenú cuuvi? ¿'Áá cuuvi cuta'á s'eeⁿ. 30 'Uuvi saⁿ'ā chi ngueenááⁿ
canéé chí cuta'á nī chí chɛɛ̄dínuūⁿnīⁿ neeⁿ yā saⁿ'a s'eeⁿ chi cunēē 'diiiⁿ
chi 'úú ita'á. Naati nguɛ́ɛ ́ tunééⁿ 'úú cheendi sa naati saⁿ'a s'eeⁿ ní n'gaī
chí ca'á du'ū chi 'cuundi lado tá yiicú cá sa: N'dii Señor, Daiya
cuaācú o lado tá 'cuēe. Lugar 'cūū ní David, nnéé ya'āī 'iinu nī nús'uu.
Ndyuūs ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ chi Ndyuūs 32 Jesús miiⁿ cheendii yā ní 'cai
nnéé ya'ai 'íínu yā saⁿ'ā s'eeⁿ ní cotón yeⁿ'é yā cuaaⁿ cyúúní. Tanáⁿ'a
tuu'ví yā nduutináaⁿ sa. Ní hora yā ch'iica yā dúuⁿnɛ̄ yáⁿ'á ní n'doo
mííⁿ nūuⁿ nduutináaⁿ sa nnguaaⁿ ní yā cuaaⁿ cyúúní. 9 'Iiⁿ'yāⁿ chí cueⁿ'e
chiī snaaⁿ sa. Saⁿ'ā s'eeⁿ ní cueⁿ'e sa yā cuááⁿ vmnaaⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi
ndúúcū Jesús. cueⁿ'e yā cuaaⁿ dáámí yā tucá'a yā
'cai yiicú yā, ní caⁿ'a yā: Dɛ'ɛ̄ chúúcā
Jesús sndaa yā na yáāⁿ Jerusalén ch'ɛɛtɛ n'dai 'iiⁿ'yāⁿ chi Daiya rey
tan'dúúcā 'áámá rey David. Dɛ'ɛ chúúcā n'dai 'iiⁿ'yāⁿ chí
(Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) cuchii ndúúcū chi duuchi Señor
Olivos chí yeⁿ'ē yáāⁿ 'lííⁿ chi yáāⁿ Jerusalén nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ
nguuvi Betfagé, dichó'o yā na 'uūvī yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ tuumicadíínuuⁿ yā ní
discípulos yeⁿ'é yā. 2 Ní caⁿ'a yā chii
caⁿ'a yā nguaaⁿ maaⁿ yā: ¿Du'u rá
yā discípulos: Cueⁿ'e nī na yáāⁿ 'lííⁿ sáⁿ'a 'cūū?
chi canéé niiⁿnuúⁿ. Miiⁿ ní ndaaca 11 'Iiⁿ'yāⁿ mííⁿ ngaⁿ'a yā: Sáⁿ'a 'cūū
miiⁿ ndúúcū daiyá tī. Ní sn'duú yā nanááⁿ Jesús 'iiⁿ'yāⁿ chi ngueenááⁿ
53 SAN MATEO 21
18 Chídɛ́ɛv
́ ɛ́ táámá nguuvi, ní caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: 'Úú
Jesús ndaa ntúuⁿ yā ná yáāⁿ miiⁿ ní ntúūⁿ ní intiinguuneéⁿ ndís'tiī.
chiī cuiicú yā. 19 Cuaaⁿ cyúúní ní
Nduuti chi nan'guɛɛcútaⁿ'a nī
n'diichi yā 'áámá yáⁿ'á yeⁿ'e n'guíídīi yeⁿ'é, tuu'mi ní cuuví ndís'tiī du'ú
yaaⁿ nguuvi niiⁿnuúⁿ cyúúní, ní 'iiⁿntyeⁿ'ē tee yā poder 'úú chi
cueⁿ'e yā naachí cutá'a yā n'guiidīi idiíⁿ dendú'u chuū. 25 Yeⁿ'ē chí
yeⁿ'e tá caⁿ'á yā vmnaaⁿ yeⁿ'é nī 'uūvī mozos, 'āā vi'í mozos chí cheⁿ'ē
naachí Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā. vmnaaⁿ. 'Tiicá ntúūⁿ diiⁿ sa ndúúcū
32 Ti Juan chi chɛɛdínuūⁿnīⁿ ndaā
mozos.
55 SAN MATEO 21, 22
22
táámá 'iiⁿ'yāⁿ chi ca'á yā n'gui'i chí chuū, ndúúvi taaⁿ yā. Ní dichó'o yā
tuneeⁿ lado yeⁿ'é Ndyuūs. 44 'Āā du'ú
soldados yeⁿ'é yā ní caⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ
nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí cun'dáá nduú yā yā chí 'caaⁿ'nuⁿ sá 'iiⁿ'yāⁿ chí
SAN MATEO 22 56
ch'iiⁿ'nuⁿ yā mozos yeⁿ'é yā. Ní 'neeⁿ nguaaⁿ maáⁿ yā táácā cuuvi diíⁿ
yaⁿ'ā sa yáāⁿ vaacú 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. yā chi Jesús miiⁿ cástaⁿ'a nduudú
8 Tuu'mi ní caⁿ'a yā chii yā mozos
yeⁿ'e yā chi caaⁿ'máⁿ yā 'áámá
yeⁿ'é yā: Cuaacu nííⁿnyúⁿ 'viicu nduudu yaadi. 16 Ní fariseos dicho'ó
miiⁿ ní 'āā vɛ́ɛ ́ yaāáⁿ caavā 'iiⁿ'yāⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
chi chii yā invitado naati nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e Herodes miiⁿ chí caaⁿ'máⁿ yā
n'dai taaví yā chí cuchii yā. 9 Maaⁿ Jesús: N'diī maestro, déénu 'nū chí
ní cueⁿ'e nī na yúúní chí can'daā n'diī ní 'áámá saⁿ'ā chí n'dai. N'diī
yeⁿ'e yáⁿ'āa yáāⁿ ní diíⁿ nī invitar ní diíⁿ nī chí n'dáácā. Ní cuaacu
'iiⁿ'yāⁿ chí chii yā na 'viicu, 'iiⁿ'yāⁿ nííⁿnyúⁿ ngi'cueeⁿ nī yúúní yeⁿ'e
chí ndaāca nī. 10 Mozos ní can'daa
Ndyuūs. Ní nguɛ́ɛ ́ 'va'a nī 'iiⁿ'yāⁿ ti
sa ní cueⁿ'e sa cuaaⁿ cyúúní ní nguɛ́ɛ ́ indɛɛ́ nī cuidado tááca 'iiⁿ'yāⁿ.
nadaama sa nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chí 17 Maaⁿ ní cúúví nī nús'uu: ¿Dɛ'ɛ̄
ndaāca sa, 'iiⁿ'yāⁿ chí cúúncheeⁿ yā inadacádíínuuⁿ nī? ¿'Áá canéé nguūⁿ
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chí n'dai yā. Ní ndaā na ley chí nadíí'vɛ 'nū emperador
nducyaacá 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi mozos César tuūmī yeⁿ'é 'nū o nguɛ́ɛ ́?
'cai sa ní n'deēe n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ ndaá yā 18 Jesús tuumicádíínuuⁿ yā chí
'caandavaacú yā. Ndíí nguɛ́ɛ ́ ca'a miiⁿ canee tanducuéⁿ'ē yeⁿ'e ley
ra yā chí 'caandavaacu daiya yā Moisés miiⁿ ndúúcū nduudu chí
ti cuuví yā tan'dúúcā ángeles chi ngaⁿ'a profetas ndii cuááⁿ vmnaaⁿ.
dichíí'vɛ̄ Ndyuūs chi canée yā na
va'ai chɛɛtí nguuvi. 31 Naati yeⁿ'ē chí
¿Du'u 'iiⁿ'yāⁿ chíí daiya Cristo?
nduuchi yā yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā, ¿'áá (Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44)
nguɛ́ɛ ́ n'geeⁿ nī chi maáⁿ Ndyuūs 41 Taachí
'iiⁿ'yāⁿ fariseos
caⁿ'a yā yeⁿ'ē taachí caⁿ'a yā 'túúcā?: ndiidáámá yā Jesús ntiinguuneeⁿ yā
SAN MATEO 22, 23 58
ley ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ fariseos, 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa
s'uuⁿ deenu n'dai yā ní ngi'cueéⁿ 'cúū: N'diī chiiduú padre, ti dámaāⁿ
yā ní caaⁿ'maⁿ cuaacú yā ley yeⁿ'e 'áámá chi Chiida yú chí Ndyuūs chi
Moisés. 3 'Tiicá ntúūⁿ cu'téénu
canéé na va'ai chɛɛti nguuvi. 10 Ndíí
s'eeⁿ ní diíⁿ yā tan'dúúcā chi cuuví ch'ɛɛtɛ maáⁿ yā, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
'caachiichí yā chɛɛdi chi n'gii taaví cuuví ndiicuúⁿ yā. 'Iiⁿ'yāⁿ chi idiíⁿ
59 SAN MATEO 23
yā chí maáⁿ yā ndiicuúⁿ yā, cuuví 'áámá cosa ní 'cuaí yā, “cáávā yaācū
ch'ɛɛtɛ́ yā. templo”, tuu'mi ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ
nacádíínuuⁿ nī yeⁿ'e chuū, naati
Jesús caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'e nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ 'cuai yā, “cáávā
'iiⁿ'yāⁿ fariseos 'diiⁿnguaaⁿ” chi vɛ́ɛ ́ chɛɛti yaācū
(Mk. 12.40; Lc. 11.39-42, 44, 52; 20.47) templo miiⁿ, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
13 Naati dɛ'ɛ chúúcā ya'ai yeⁿ'é canee cuuⁿmiⁿ chi diíⁿ yā chi
ndis'tiī, maestros chi ngi'cueeⁿ ley caaⁿ'máⁿ yā chi caⁿ'a yā chi diiⁿ
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ fariseos, ndís'tiī yā. 17 Ndís'tiī ní 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛɛ
'uūvī naaⁿ 'uūvī cheendí nī, ti nguɛ́ɛ ́ deenu ti tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ ngueenááⁿ
ngi'cueeⁿ nī yeⁿ'e naachí Ndyuūs 'tiicá nī. ¿Chɛɛ cá ch'ɛɛtɛ ca? ¿'Áá
ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 'dííⁿnguāāⁿ miiⁿ o yáacū miiⁿ chí
yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú diīiⁿ chi didɛɛvɛ 'dííⁿnguāāⁿ miiⁿ
maaⁿ ndís'tiī cundáa nī va'ai chɛɛti cucááva Ndyuūs? 18 'Tiicá ntúūⁿ
nguuvi. Ndíí nguɛ́ɛ ́ n'guúⁿ nī tanáⁿ'ā ndís'tiī: Ndúúti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chí neⁿ'e ndaá yā chí cūndaa caⁿ'a yā chi diíⁿ yā 'áámá cosa, ní
yā. n'gaí yā, “cáávā nátai”, nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄
14 Dɛ'ɛ chúúcā ya'ai yeⁿ'ē ndís'tiī,
vɛɛ nacadíínuuⁿ nī yeⁿ'ē. Naati
'iiⁿ'yāⁿ chi dingúūⁿ ní ngi'cueeⁿ ndúúti chi 'iiⁿ'yāⁿ n'gaí yā, “cáávā
nī ley ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ fariseos, ti ofrenda” chi candúú vmnááⁿ yeⁿ'ē
ndís'tiī 'uūvī nááⁿ 'uūvī cheendí nátaī, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ canee
nī, ti ndivíi nī va'ai yeⁿ'ē n'daataá cúúⁿmíⁿ chi diíⁿ yā chi caⁿ'a yā
nguá'āa. Ní nééné n'deēe ngaⁿ'a chi diiⁿ yā. 19 Ndís'tiī ní tan'dúúcā
maestros chi ngi'cueeⁿ ley ndúúcū chí n'gai yā, “cáávā nataī”, n'gai yā
ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ fariseos ti ndís'tiī cáávā nátaī ndúúcū tanducuéⁿ'ē chi
'uūvī naaⁿ 'uūvī cheendí nī. Ndís'tiī cánduū nátaī. 21 'Iiⁿ'yāⁿ chí n'gaí yā,
ní chiicá nī ndíí yáⁿ'āa yaⁿ'ai táámá “cáávā yaācū templo”, nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ
lado nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā ní diíⁿ nī chi ngaⁿ'a yā cáávā yaācū templo miiⁿ
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ i'téénu yā tan'dúúcā naati cáávā maáⁿ Ndyuūs chi canéé
ndís'tiī. Ní taachí 'iiⁿ'yāⁿ cu'téénu na yaācū templo miiⁿ. 22 'Iiⁿ'yāⁿ chi
yā tan'dúúcā ndís'tiī neⁿ'é nī, idiíⁿ n'gaí yā, “cáávā va'ai chɛɛti nguuvi”,
nī chi 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní 'uūvī tanto n'gaí yā cáávā trono yeⁿ'e Ndyuūs ní
cuuví yā yeⁿ'ē daiya infierno cáávā Ndyuūs chi vɛ́ɛ yā na trono
nguɛ́ɛ ́ ti chi ndís'tiī. 16 Dɛ'ɛ chúúcā
miiⁿ.
ya'ai yeⁿ'e ndís'tiī, chi ngi'cueéⁿ nī 23 Dɛ'ɛ chúúcā ya'ai yeⁿ'e ndís'tii,
cu'ú nī 'iiti camello chi ch'ɛɛtɛ. ngaⁿ'á nī nduudu cuaacu yeⁿ'ē maáⁿ
25 Dɛ'ɛ chúúcā ya'ai yeⁿ'ē ndís'tiī,
nī ti ndís'tiī ní dáíyá 'iiⁿ'yāⁿ chí
maestros yeⁿ'e ley ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ch'iiⁿ'nuⁿ yā profetas. 32 Ndís'tiī ní
fariseos, ndís'tiī ní 'uūvī naaⁿ canéé chí diíⁿ nī tan'dúúcā chiidá nī.
'uūvī cheendí nī, ti inadɛɛvɛ́ nī 33 Ndís'tiī ní tan'dúúcā cúú 'tíícā
cuaaⁿ daami yeⁿ'e vaso ndúúcū ndáátá yeⁿ'e nī. ¿Táácā cuuvi
cu'u, chi tan'dúúcā cuerpo yeⁿ'e nguáⁿ'ai nī yeⁿ'e castigo yeⁿ'e
maáⁿ nī, naati cuááⁿ chɛɛ̄tí nī ní infierno? 34 Cáávā chuū 'úú ní
yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén, ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ ní caⁿ'a yā: Cundɛ́ɛ nī cuidado chí
yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén, chí ch'iīⁿ'núⁿ nī mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cannche'éí
'iiⁿ'yāⁿ profetas ní chi chiītuú nī 'iiⁿ'yāⁿ yā ndís'tiī. 5 'Yááⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ ndáa
cunee tuūu cuaaⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'e ví'ī chí ndís'tiī na ta'a 'iiⁿ'yāⁿ chí 'cueenu
nguɛ́ɛ ́ ntuuvií. nī cuuvi ní 'caaⁿ'núⁿ yā ndís'tiī. Ní
nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuaaⁿ yā
Jesús ngi'cueeⁿ yā dɛ'ɛ̄ chí cuuvi ndís'tiī caavā chi ngaⁿ'a nī chi
taachi 'āā ndaa niiⁿnuúⁿ nguuví chi duuchí. 10 Ní tiempo miiⁿ neené
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē nación yeⁿ'e ndaá 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ chí ngaⁿ'á yā
núúⁿmáⁿ iⁿ'yeeⁿdī tuu'mi ní ndaa chi Cristo yā naati nguɛ́ɛ ́ Cristo 'iiⁿ'yāⁿ
chi 'cuiinu iⁿ'yeēⁿdī. s'eeⁿ. Ndaá 'yaaⁿ n'dáí profetas falsos
15 Taachí ndís'tiī snaaⁿ nī
chi nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ yā nduudu cuaacu
tanducuéⁿ'ē chi cunncáā ca yeⁿ'é Ndyuūs. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ idiíⁿ yā
tan'dúúcā chí dinguuⁿ profeta señales chí n'gɛɛtɛ ndúúcū vaadī
Daniel ndii cuááⁿ vmnaaⁿ taachi n'giinu. Ní cannche'éí yā 'iiⁿ'yāⁿ ndíí
cheendíí yā na cuaaⁿ chi santo 'iiⁿ'yāⁿ chi Ndyuūs ndɛɛvɛ yā nduuti
tuu'mi ní ndís'tiī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chí chi cuuví yā. 25 'Caandiveéⁿ nī. Āā ndíí
ngiicu dacua'āa yeⁿ'ē tá nguuvi s'eeⁿ tií nūuⁿ naachi candiiti cuerpo yeⁿ'e
chi cáánu yā. 20 Caaⁿ'maⁿngua'á
tináⁿ'ā, mííⁿ nduuvidaama luutí.
nī chi taachí ndaa nguuvi chí
cáánu nī, nguɛ́ɛ ́ tiempo chi 'iichɛ Taaca ndaá Saⁿ'a chi Daiya Ndyuūs
ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú nguuvi sábado (Mr. 13.24-37; Lc. 21.25-28)
chí ntaavi'tuunúúⁿ nī. 21 Tuu'mi ní
29 Jesús caⁿ'a yā: Tuu'mi ní taachi
ndaá nguuvi chi nééné 'cueenu cá 'cuiinu 'cueenu yā cuuvi ni chó'ōo
63 SAN MATEO 24
yā señales nanguuvi chi yeⁿ'e Saⁿ'ā cuɛ́ɛ ́ chó'ōo diluvio chi cueeⁿ taaⁿ
chi Daiya Ndyuūs. Ní nducyáácá cuūvī, 'iiⁿ'yāⁿ ní ngé'e yā, ní ngi'i
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nducuéⁿ'ē nación yeⁿ'ē yā, ní n'giindivaacu yā, ní nga'a
iⁿ'yeeⁿdī ní cuɛɛcú yā ní snaaⁿ yā yā daiya yā chí n'giindivaacu, ndíí
chí ndaá Saⁿ'ā chi Daiya Ndyuūs nguuvi chi Noé miiⁿ sndaa yā na
na meēéⁿ yeⁿ'ē nanguuvi ndúúcū arca chi barco ch'ɛɛtɛ ca chí din'dái
poder yeⁿ'e yā ndúúcū chídɛɛvɛ́ n'dai yā. 39 Ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e tiempo yeⁿ'e
yeⁿ'ē cuaaⁿ núúⁿmáⁿ yáⁿ'āa 'cūū ndii taachi nndaa Daiya Ndyuūs snéé
'áámá 'diituú ndii táámá 'diituú yeⁿ'ē 'uūvī saⁿ'ā na cuɛɛti. 'Aama saⁿ'ā ní
nanguuvi. Cristo candɛ́ɛ yā saⁿ'ā, taama saⁿ'ā
32 Cuayiivi miiⁿ ní Jesús caⁿ'a
ní cūnee sa. 41 Ní na 'uūvī n'daataá
yā: 'Cueéⁿ nī ejemplo yeⁿ'ē yáⁿ'á snee ta ingúú tá 'áámá va'aī naachi
yeⁿ'e n'guíídīi yaaⁿ nguuvi taachí inguú yā. 'Aama tá ní candɛɛ yā
ínnguaaⁿnu duūⁿnɛ̄ n'gaiyáā ní táⁿ'ā, taama ta ní cūnee ta.
ican'daā tá'āā 'āā déénu nī chi 'āā 42 Ndís'tiī cundɛ́ɛ nī cuidado, ti
'āā deenú nī chi 'āā cháā ndaa Saⁿ'ā Ndúúti chi saⁿ'ā n'dai chi vaacu sa
chi Daiya Dendyuūs. Ní 'āā neené miiⁿ déénu sa dɛ'ɛ̄ hora ndaa chí
niiⁿnuúⁿ cánéé tiempo chi ndaa duucu tuu'mi ní canduuchi sa. Ní
sa. 34 Cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií
nguɛ́ɛ ́ ca'a sa lugar chí diduucú yā
ndís'tiī, chi 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā maaⁿ chi vɛ́ɛ ́ chɛɛti vaacu sa. 44 Chííⁿ chí
nguɛ́ɛ ́ 'cuūvi yā neⁿ'e chi 'āā cuɛ́ɛ ́ ndís'tiī ní 'cuɛɛtinéé yaaⁿ nī ti Saⁿ'ā
cuuvi tanducuéⁿ'ē chuū. 35 Nanguuvi
chi Daiya Ndyuūs miiⁿ ndaa yā hora
ndúúcū yáⁿ'āa 'cūū chó'ōo naati chi ndís'tii nguɛ́ɛ ́ déénu nī.
nduudu yeⁿ'é nguɛɛ chó'ōo.
36 Naati nguuvi miiⁿ ndúúcū hora
Ejemplo yeⁿ'e mozo chi n'daācā ní
miiⁿ taachí ndaa Saⁿ'ā chi Daiya yeⁿ'e mozo chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā
Dendyuūs, nguɛɛ vɛ́ɛ ́ mar 'áámá (Lc. 12.41-48)
'iiⁿ'yāⁿ chi deenú yā yeⁿ'ē, ndíí nguɛ́ɛ ́ 45 Caⁿ'a Jesús: ¿Du'ú dueño caⁿ'a
ndúú ángeles yeⁿ'e va'ai chɛɛti yā ntiiⁿnyuⁿ chi s'nee yā vmnaaⁿ
nguuvi, ti dámaaⁿ Ndyuūs Chiidá yeⁿ'e va'ai yeⁿ'é yā nduuti chi nguɛ́ɛ ́
deenú yā. 'aama mayordomo chi n'daācā n'dai
SAN MATEO 24, 25 64
mayordomo chí diiⁿ sa tan'dúúcā chi'naaⁿ saⁿ'ā miiⁿ chi ndaa sa chi
chi neⁿ'e yā. 47 Cuaacu nííⁿnyúⁿ
'caandavaacu sa. Ní taachi 'āā cuɛ́ɛ ́
ngaⁿ'á ngií ndís'tiī, chí dueño miiⁿ ndaa sa, n'daataá s'eeⁿ chi ndaā yááⁿ
cu'néeⁿ yā mayordomo miiⁿ chí nááⁿ yā ní ch'ɛɛti yaadú yā. 6 Chí
yeⁿ'e yā ní can'dáa yā. Ní cueⁿ'e yā chi cuíínuú s'eeⁿ ní caⁿ'a yā: N'diī
ndaāca yā saⁿ'ā chi 'caandavaacú Señor, Señor, nan'guaaⁿ nī yeⁿ'é 'nū.
sa. 2 Ní nyuⁿ'u yā candɛ́ɛ ̄ n'daāca
12 Naati saⁿ'ā miiⁿ chi 'caandavaacu
dɛ'ɛ̄ nguuvi o dɛ'ɛ̄ hora chi Saⁿ'ā chi n'deēe cá teé dii. Cho'o di cuaaⁿ
Daiya Dendyuūs nndaa sa. chɛɛti va'āī ní cueⁿ'e daāⁿmaⁿ cuuvi
yeenú di nduucú. 22 Ndaā ntúūⁿ
mozos miiⁿ dendú'ū chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā, caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā: Díí mozo yeⁿ'é
chi diiⁿ sa cuidado yeⁿ'ē. chi n'daācā ní n'dai, ní n'daācā idiiⁿ
15 'Aama mozo ní ca'a yā nyuⁿ'u
di. Nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtɛ teé dii ní n'daācā
mil caadi, táámá mozo ní 'uūvī diíⁿ di. Maaⁿ ní caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ
mil caadi, táámá mozo ní 'aama yeⁿ'e n'deēe ca chi teé dii. Cho'o di
mil caadi. Ní ca'a yā 'áámá 'áámá cuaaⁿ chɛɛti va'āī ní cueⁿ'e daāⁿmaⁿ
mozo tan'dúúcā chi chɛɛ sa. Ní cuuvi yeenú di nduucú. 24 Ndaa
'Tíícā chinuuⁿ n'dé'ei sa tuumī yeⁿ'e yā ní caⁿ'a yā chii yā mozo miiⁿ: Díí
'iiví sa. mozo chi nguɛɛ n'dáacā ní 'daān'dī
19 Chi 'naáⁿ ní ndaā 'iivi mozos
dii. Ní nguɛ́ɛ ́ n'dáacā ídiīiⁿ. Díí ní
miiⁿ ní tun'dáa yā cuenta ndúúcū déénu di chí ntā'a cosecha naachi
mozos. 20 Ndaā mozo chi nca'a yā
nguɛ́ɛ ́ n̄diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ ní nn'guaáⁿ
nyuⁿ'u mil caadi nanáaⁿ yā. Ndɛ́ɛ trigo naachi nguɛ́ɛ ́ ngiinú ti yeⁿ'é.
sa ta nyuⁿ'u mil caadi yeⁿ'ē daiya 27 ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chi nguɛ́ɛ ́ s'neeⁿ di
n'daācā diiⁿ di ndúúcū chí duū'vi, yā, ní ndaācā ca yeⁿ'e yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
maaⁿ ní caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ di yeⁿ'e miiⁿ n'deēe cá vɛɛ yeⁿ'e yā. 'Iiⁿ'yāⁿ
SAN MATEO 25 66
chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā, ta 'lííⁿ duū'vi nī ní tee 'nū chi che'é nī, o yaacá
chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā ní divíi yā yeⁿ'e yā. nī ní tee 'nū chi chi'i nī? 38 ¿Tií
ní Rey miiⁿ caaⁿ'máⁿ yā cuuvi yā nī chi che'é. Chiī yaācá, ndíí nguɛ́ɛ ́
'iiⁿ'yāⁿ lado ta cuaacu yā: Ndís'tiī ndúú tee nī chi chi'í. 43 Canuúⁿ
chi Chiidá ngaⁿ'a yā yeⁿ'e nī n'dáí yúúní, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú 'cuúⁿ nī
taavi nī. Cuchíi nī. 'Ííngaā parte chi 'úú. 'Āā ntɛ́ɛ ́ catecaí, ndíí nguɛ́ɛ ́
ituneeⁿ ndís'tiī yeⁿ'ē naachí Ndyuūs ndúú tee nī catecaí. Chíítā 'úú ní
ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā ní nguaiⁿn'dai canuúⁿ vácūū, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú
yā yeⁿ'ē ndís'tiī ndíí taachi Ndyuūs dicuéénaaⁿ nī 'úú. 44 Tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ
cuaⁿ'ā n'diichí 'nū n'diī chí cuiicu s'eeⁿ ní caⁿ'a yā na 'áámá castigo chi
67 SAN MATEO 25, 26
'áámá canee ní 'iiⁿ'yāⁿ chí n'dáí yā ní ca'a tá tuūmī miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
caⁿ'á yā ná vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā.
10 Jesús tuumicadíínuuⁿ yā chi
pascua. 'Íícu 'úú Saⁿ'ā chi Daiya perfume vmnááⁿ cuerpo yeⁿ'é, ndaā
Dendyuūs 'úú ní 'iiⁿ'yāⁿ nca'a yā 'úú ta 'úú tí taachí 'cuūví 'āā canee listo
ní cu'nééⁿnga'a yā 'úú. cuerpo yeⁿ'é chí 'cuɛɛ̄chí. 13 Cuaacu
ndaā 'áámá n'daataá nanááⁿ Jesús yíínú Judas miiⁿ dɛ'ɛ̄ tiempo ní
miiⁿ chi ndɛ́ɛ ̄ tá 'áámá frasco tuūu táácā chí nca'a sa Jesús miiⁿ.
alabastro chi s'néēⁿ aceite perfume
chí yaⁿ'ai n'dai chíí'vɛ̄. Ní ch'eēndáa Jesús yaa'ví yā yeⁿ'ē chí che'e
ta perfume miiⁿ na tíīⁿ Jesús taachí nguiinú yā 'viicu pascua
vɛɛ yā na mesa. 8 Ní discípulos
(Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn.
taachi n'diichí yā chūū nduuvi 13.21-30; 1 Co. 11.23-26)
taáⁿ yā. Ní caⁿ'a yā: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí 17 Nguuvi vmnááⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'e
chingéē aceite 'cūū? 9 Cuuví n'diicui
'viicu pascua, nguuvi yeⁿ'e pan chi
ta chuū ti yaⁿ'ai n'dai chíí'vɛ̄ chuū nguɛ́ɛ ́ levadura yeⁿ'ē, discípulos
SAN MATEO 26 68
ndu'u ndiichúúví discípulos. 21 Ní ngií ndís'tiī chí 'āā ntɛ́ɛ ́ cu'ú jugo
taachí vɛɛtɛ́ yā ní nge'e yā Jesús nuūⁿnīⁿ yeⁿ'ē uvas na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū
caⁿ'a yā: Cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ndii nguuvi chi cu'ú ndúúcū ndís'tiī
ngií ndís'tiī, chi 'áámá chɛ́ɛ ́ ndís'tiī naachi Chiidá ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā.
dií nī entregar 'úú.
22 Discípulos s'neeⁿ ndaachi yiinú
Jesús ngaⁿ'a yā Pedro miiⁿ chí
yā. 'Áámá 'áámá yā ní tucá'á yā cuééⁿdíítu sa chi nguɛ́ɛ ́ n'diichi sa
caⁿ'a yā: N'dií Señor, ¿'áá 'úú? Jesús
23 Tuu'mi ní Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a
(Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38)
yā ní caⁿ'a yā: 'Iiⁿ'yāⁿ chi nduucú ní 30 Taachí ch'iinu chiita yā 'áámá
di'caandá yā pan yeⁿ'é yā na cú'ú canción yeⁿ'é Ndyuūs nan'dáa
'cūū nduucú, 'iiⁿ'yāⁿ 'cúū ní nca'a yā va'āī ní cueⁿ'é yā na yiīcū
yā 'úú. 24 Cuaacu nííⁿnyúⁿ cuuvi
chi nguuvi Olivos. 31 Tuu'mi ní
cuááⁿ vmnaaⁿ. Candiitin'dii yā ní 'Āā cuchii niiⁿnuúⁿ saⁿ'ā chi nca'a 'úú.
caⁿ'angua'a yā ní caⁿ'a yā: N'diī
Chiidá, ndúúti chi cuuvi, nguɛ́ɛ ́ diíⁿ Sta'á yā Jesús ní candɛ́ɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ
nī chi 'cueenú cuuvi prueba 'cūū presos
naati nguɛ́ɛ ́ cuuvi tan'dúúcā chi 'úú (Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11)
neⁿ'é naati tan'dúúcā chi n'diī neⁿ'é 47 'Naaⁿ
chí Jesús indeé yā, ndaā
nī. Judas miiⁿ, 'áámá saⁿ'ā yeⁿ'ē ndu'u
SAN MATEO 26 70
nca'a sá Jesús 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ, ca'a sa ní cúúnú ca'a yeⁿ'ē chi canéé
'áámá seña ní 'túúcā caⁿ'a sa: 'Iiⁿ'yāⁿ nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs cáávā
chi 'úú chi'neeⁿ cheendí, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ profetas ndii cuááⁿ vmnaaⁿ. Tuu'mi
chí 'iiⁿ'yāⁿ chi cuta'a nī chi preso yā. ní nducyaaca discípulos s'néeⁿ yā
49 Tuu'mi ní Judas miiⁿ ní ndaa
Jesús miiⁿ ní chéénu yā.
sa nanááⁿ Jesús miiⁿ ní caⁿ'a sa:
Tavacho'onoó nī, n'diī Maestro. Ní Jesús nanááⁿ 'iiⁿntyéⁿ'ē yeⁿ'e yaācū
'neeⁿ cheendi sá Jesús. 50 Jesús miiⁿ
templo
ní caⁿ'a yā chii yā Judas: Díí, amigo (Mr. 14.53-65; Lc. 22.54-55, 63-
yeⁿ'é, ¿dɛ'ɛ̄ cáávā chi cuchiī di? 71; Jn. 18.12-14, 19-24)
Tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní ndaa yā 57 'Iiⁿ'yāⁿchi sta'á yā Jesús miiⁿ
nanááⁿ Jesús miiⁿ ní sta'á yā Jesús candɛɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ nanááⁿ
ní candɛ́ɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ preso. chiiduú ch'ɛɛtɛ́ ca chí nguuvi Caifás.
51 Naati 'áámá saⁿ'ā chi canéé sá
Mííⁿ nduuvidáámá maestros yeⁿ'e
ndúúcū Jesús miiⁿ ní tun'dáa sa ley ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū s'eeⁿ chi
machete 'uūvī lados 'caāiⁿ ná chɛɛ̄tī ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'e yaācū.
vaacu ní 'nuūcá'ai sa 'áámá mozo 58 Pedro miiⁿ cueⁿ'e ntúuⁿ sa ní
libro yeⁿ'é Ndyuūs, chi canéé chí naaⁿ taācā chí 'caaⁿ'nuⁿ yā Jesús
cuuvi 'tíícā? miiⁿ. 'Áárá chi neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
55 Hora miiⁿ Jesús caⁿ'a yā chii yā
caⁿ'a yā nduudu yaadi yeⁿ'e Jesús
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí can'daa miiⁿ. Cuayiivi miiⁿ ní ndaa ntúūⁿ
71 SAN MATEO 26
caⁿ'a yā: 'Úú ní n'gaí, “por Ndyuūs sa nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a sa:
chi canduuchí”. Cuuvi nī nús'uu Nguɛɛ deenú chí ngaⁿ'ā di.
ndúúti chi n'diī chí Cristo, Daiya 71 Ní taachí ndaā Pedro miiⁿ
vɛ́ɛ ́ tanducuéⁿ'ē poder yeⁿ'é yā ní sa, ndíí túúnú 'caī sa, “por Ndyuūs”.
ndaa sa na meēeⁿ yeⁿ'ē nanguuvi. Ní caⁿ'a sa: 'Úú ní nguɛ́ɛ ́ in'diichí
65 Tuu'mi ní chiiduú ch'ɛɛtɛ cá miiⁿ
sáⁿ'a 'cūū.
chíín'cuúⁿ yā catecai yā ní caⁿ'a yā: 73 Cuayiivi 'tɛɛ 'tɛ́ɛ ́ ní 'iiⁿ'yāⁿ chi
Sáⁿ'a 'cūū ní ngaⁿ'ā sa contra yeⁿ'é snée yā cuaaⁿ na niiⁿnuúⁿ miiⁿ ndaa
Ndyuūs. ¿Dɛ'ɛ̄ ca diiⁿ yú testigos yā nanááⁿ Pedro miiⁿ. Ní caⁿ'a yā
chi in'nuuⁿ yú? Cuin'dííchí nī. Maaⁿ chii yā Pedro: Cuaacu nííⁿnyúⁿ dii
ní ndís'tiī ní n'giindiveéⁿ nī táácā ntúūⁿ ní cachiica dí ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
ngaⁿ'a sa contra yeⁿ'e Ndyuūs. s'eeⁿ ti tan'dúúcā chi ngaⁿ'a di ní
66 ¿Dɛ'ɛ̄ nadacádíínuuⁿ ndís'tiī?
n'giⁿ'i di yeⁿ'e di chi dii ní nguaaⁿ
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nan'guɛɛcútaⁿ'a yā ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ.
caⁿ'a yā: Vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e sa chi 74 Tuu'mi ní Pedro miiⁿ ní tucá'a
canéé chí 'cuūvī sa. sa caⁿ'a taaⁿ sa, ní 'caī sa, “por
67 Tuu'mi ní ca'a nee daiⁿ yā naaⁿ
Ndyuūs”, ní caⁿ'a sa chii sa 'iiⁿ'yāⁿ
Jesús miiⁿ ní ch'eⁿ'é yā Jesús. Ní miiⁿ: Nguɛ́ɛ ́ in'diichí sáⁿ'a 'cūū.
n'gaadi yā nduutináaⁿ sa ndúúcū Tuu'mí nūuⁿ 'caī tusáⁿ'ā. 75 Tuu'mi
27
s'eeⁿ caⁿ'a yā: ¿Dɛ́'ɛ̄ ínneeⁿ nús'uū ndiicúū chí ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā
chiiⁿ? Chuū chí maaⁿ di can'díícu di. yeⁿ'e yaācū caⁿ'a yā chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi
5 Tuu'mi ní Judas chingée sa yeⁿ'e Jesús naati Jesús miiⁿ ní
tuūmī miiⁿ chɛɛti yaācū ní cunaⁿ'a nguɛ́ɛ ́ nan'guɛɛcútaⁿ'a yā mar 'áámá
sa. Ní dicuái yaacu sa maaⁿ sa. Ní nduudu. 13 Tuu'mi ní Pilato miiⁿ
sa chi 'iiⁿ'yāⁿ Israel neⁿ'e yā. nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi diíⁿ yā ndúúcū
16 Ní canúuⁿ 'aama saⁿ'ā vácūū chi
'iiⁿ'yāⁿ ti yuudu n'dáí ca n'gai yā,
nguuvi Barrabás. Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ tuu'mi ní sta'á yā nuūⁿnīⁿ ní naaⁿnu
ní déénu yā táácā idiiⁿ Barrabás yā ta'a yā nanááⁿ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ
miiⁿ. 17 Ní taachi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē yáāⁿ
yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén miiⁿ. Ní ngaⁿ'a
Jerusalén miiⁿ nduuvidaamá yā, yā: Limpia canéé 'úú yeⁿ'ē asunto
gobernador Pilato miiⁿ ní caⁿ'a yā 'cūū. 'Úú ní nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é chi
chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿Du'ū neⁿ'e 'cuūvī sáⁿ'a 'cūū ti n'dai sa. Ndís'tiī
nī chi 'úú n'dɛɛchií? ¿'Áá neⁿ'e nī deenu nī táácā diiⁿ nī ndúúcu sa.
Barrabás o Jesús chi nguuvi Cristo 25 Nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ
n'dɛ́ɛć hii yā Barrabás miiⁿ ní 'cuūvī corona chi ndeenyú ndúúcū yaaⁿ. Ní
Jesús miiⁿ. 21 Gobernador miiⁿ caⁿ'a
sn'duuⁿ sa 'áámá taaⁿ ndúú ná ta'ā
yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿Naachí na cuaacú Jesús. Tuu'mi ní chiīntii'ya sa
'uuvi yā ní chɛɛ́ yā chi neⁿ'e nī chi nanááⁿ Jesús miiⁿ ní ch'ííⁿnyuⁿneeⁿ
n'dɛɛ̄chií? 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a yā: sa 'iiⁿ'yāⁿ. Ní caⁿ'a sa: Cūnduuchí nī
Barrabás. n'diī Rey yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Israel.
SAN MATEO 27 74
ndaaca yā 'áámá saⁿ'ā yeⁿ'e yáāⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ fariseos chí dingúuⁿ
Cirene chí nguuvi sa Simón. Ní a yā ní ngi'cueeⁿ ley, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
fuerza soldados di'cuiītu sa Simón ndiicúū chí ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā
'cūū chí candɛ́ɛ sa cruz yeⁿ'e Jesús. yeⁿ'e yaācū templo ch'ííⁿnyuⁿneeⁿ
33 Ní taachi ndaá yā na táámá
yā Jesús miiⁿ ní ngaⁿ'a yā yeⁿ'e yā:
lado yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén lugar chi 42 Tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ní nadinguáⁿ'ai
Jesús chí chi'i Jesús miiⁿ. Taachí i'téénu yā Ndyuūs. Maaⁿ ní Ndyuūs
Jesús n'diichineeⁿ yā, nguɛ́ɛ ́ 'cuuⁿ yā nadinguáⁿ'ai yā 'iiⁿ'yāⁿ nduuti chí
chi'i yā. cuaacu chí 'cuaáⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ
35 Taachí 'āā s'neeⁿnga'a sa Jesús,
ngaⁿ'á yā 'tíícā ti Jesús ngaⁿ'a yā:
soldados ní tun'dáa sa suertes na 'Úú ní daiya Dendyuūs 'úú.
catecai Jesús miiⁿ chi ca'a sa 'áámá 44 'Tiicá ntúūⁿ ch'iīⁿnyuⁿneeⁿ
sa nduūcū taama sa. Ní 'iicu cúúnúú chí duucu s'eeⁿ chi s'nééⁿnga'a sa
ca'a tan'dúúcā chí caⁿ'a profeta ndii dáámá ndúúcū Jesús.
cuááⁿ vmnaaⁿ ní canéé nguúⁿ na
libro yeⁿ'é Ndyuūs 'túúcā: Tun'daá Jesús ch'īi yā
yā suerte na catecai Jesús miiⁿ ní (Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30)
nca'á yā nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 36 Miiⁿ
45 Ndíí maⁿ'a nguuvi miiⁿ ndíí
ch'ɛɛ̄tɛ̄ɛ soldados ní diiⁿ sa cuidado taanduū n'gɛɛcu 'iinu chiīnū chíí
'iiⁿ'yāⁿ chi s'nééⁿnga'a. 37 Ni 'áámá
maāiⁿ núúⁿmáⁿ iⁿ'yeeⁿdī. 46 'Āā
nduudu naaⁿ tíīⁿ cruz miiⁿ chi táánduū n'gɛɛcu 'iinu, Jesús 'caī
canéé nguūⁿ 'túúcā: Jesús miiⁿ chi yiicú yā: Elí, Elí, ¿lama sabactani?
Rey yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata Israel. Nduudu hebreo 'cūū ní neⁿ'ē
Ní nduudu miiⁿ ngaⁿ'ā dɛ'ɛ cáávā chi caaⁿ'maⁿ Ndyuūs yeⁿ'é, Ndyuūs yeⁿ'é,
ch'iī Jesús miiⁿ. ¿dɛ'ɛ̄ cuuvi chi s'neéⁿ nī 'úú damaáⁿ?
75 SAN MATEO 27
47 N'duuvi 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā 'miiⁿ chi chó'ōo yeⁿ'e Jesús. N'daataá
taachí ch'iindiveéⁿ yā chí caⁿ'a s'eeⁿ cachiica yā ndúúcū Jesús
Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā: Sáⁿ'a 'cūū ndii na yáⁿ'āa yeⁿ'e Galilea ní
n'gaī sa profeta Elías. dichíí'vɛ yā Jesús miiⁿ. 56 Ní nguaaⁿ
ngaⁿ'a yā: 'Āā canee ra yā. N'diichi Ch'iīchí yā cuerpo yeⁿ'e Jesús chɛɛti
yú ¿'áá chiī Elías miiⁿ nadinguáⁿ'ai yáinyāⁿ
yā 'iiⁿ'yāⁿ? (Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42)
50 Naati Jesús miiⁿ 'caī ntúuⁿ yā
57 Taachí chiīnu nguuvi miiⁿ ndaā
taama vmnéⁿ'ēe ní maaⁿ yā nca'a yā 'áámá saⁿ'ā chi nguuvi José chi yeⁿ'ē
espíritu yeⁿ'e yā na ta'a Ndyuūs ní yáāⁿ Arimatea. Saⁿ'ā miiⁿ ní 'cuiica
ch'īi yā. 51 Hora mííⁿ nūuⁿ chi ch'iī
sa ní discípulo yeⁿ'e Jesús. 58 Sáⁿ'a
Jesús, cortina yeⁿ'e yaācū templo 'cūū ní cheⁿ'e sa nanááⁿ Pilato miiⁿ
s'teeⁿ naavtáⁿ'ā ndii cuaaⁿ 'niiⁿnuúⁿ ní chiica sa cuerpo yeⁿ'e Jesús miiⁿ.
ndíí cuááⁿ ndiiyā. Ní n'nuⁿ'u yáⁿ'āa Tuu'mi ní Pilato caⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā
ní tuūu ní índee. 52 Tuu'mi ní yáinyāⁿ
chí caⁿ'a capitán yeⁿ'e soldados
s'eeⁿ ní nguaaⁿ ní nééné 'yaaⁿ chi ca'á yā cuerpo yeⁿ'e Jesús miiⁿ
cuerpos yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi n'díí chi José miiⁿ. 59 Tuu'mi ní José sta'ā
'āā nduuchi Jesús miiⁿ yeⁿ'ē nguaaⁿ s'nuūⁿ sa cuerpo yeⁿ'e Jesús na
tináⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ ní nan'daa yā 'áámá yáinyāⁿ yeⁿ'e maaⁿ sa chí ngai
chɛɛti yaīnyāⁿ s'eeⁿ ní cueⁿ'e yā chi maaⁿ sa nííⁿnuⁿ sa na 'aama
cachiica yā na yáāⁿ Jerusalén chi yaava. Ch'íínú ch'iīchi sa cuerpo
Ndyuūs dɛɛvɛ yā. Ní 'yaaⁿ n'dáí yeⁿ'e Jesús, s'neeⁿ sa 'áámá tuūu chi
'iiⁿ'yāⁿ chinaáⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ chi 'āā n'dii. nééné ch'ɛɛtɛ naachí níndaa yā yeⁿ'e
54 Saⁿ'a capitán ndúúcū soldados
cheendi yaīnyāⁿ miiⁿ. Ní cunáⁿ'a
chi snée yā ndúúcu yā ní diíⁿ yā sa. 61 Mííⁿ vɛ́ɛ ́ María Magdalena
saⁿ'ā chi n'diī chí chinnche'ei sa yáinyāⁿ miiⁿ in'dúúví yā chi 'va'a yā.
taachí canee sa iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ní Ní nduuví yā tan'dúúcā chí ch'īi yā.
caⁿ'a sa 'túúcā: 'Cuíinū 'iinu nguuvi 5 Naati ángel miiⁿ caⁿ'a yā chii yā
María Magdalena ndúúcū taama tá chii yā n'daataá s'ééⁿ: Nguɛ́ɛ ́ 'va'a nī.
María cheⁿ'e ta n'diīchī tá na yaīnyāⁿ Cuéⁿ'e nī cuuví nī hermanos yeⁿ'é chi
yeⁿ'e Jesús. 2 Ní nééné díítūu nuⁿ'u
n'diichí nī 'úú. Ní hermanos caⁿ'a yā
yáⁿ'āa ti 'aama ángel yeⁿ'e Señor na yáⁿ'āa Galilea ní miiⁿ snaáⁿ yā 'úú.
Ndyuūs chiiya yā yeⁿ'ē va'ai chɛɛti
nguuvi. Ní taachi ndaa yā, divíi Soldados ngaⁿ'a yā ngii yā chiiduú
yā tuūu ch'ɛɛtɛ miiⁿ yeⁿ'e cheendi n'gɛɛtɛ s'eeⁿ tan'dúúcā chí chiī
yaīnyāⁿ ní ch'iindi yā vmnaaⁿ yeⁿ'e 11 Nchó'ōo
n'daata s'uuⁿ cunaⁿ'á
tuūú miiⁿ. 3 Angel miiⁿ tan'dúúcā chi
yā ní n'duuvi soldados chi diíⁿ yā
77 SAN MATEO 28
Yeⁿ'e chi ngaⁿ'a Juan chi yeⁿ'e yáⁿ'āa Judea ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
ngɛɛdínuūⁿniⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén can'dáa yā
(Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) chí 'caandiveéⁿ yā chí ngaⁿ'a Juan
Dendyuūs.
yeⁿ'e Jesucristo chí Daiya
miiⁿ. Ní taachi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caⁿ'a yā
nuuⁿndi yeⁿ'é yā nanááⁿ Ndyuūs
níícú Juan miiⁿ ní chɛɛdínuūⁿnīⁿ sa
2 'Iiⁿ'yāⁿ profeta Isaías miiⁿ chí
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ na yíícú Jordán.
ngaⁿ'a nduudu yeⁿ'é Ndyuūs ndíí
6 Catecai Juan miiⁿ ní nín'dai
78
79 SAN MARCOS 1
Jesús 'áámá nduudu chi chiīcā yeⁿ'ē Jesús ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā s'eeⁿ:
nánguuvi chi caⁿ'a: Díí Daiyá chi Cuchíi nī, caⁿ'á nī nduūcú ní 'úú
neⁿ'e taaví ní yeenú taavi cáávā dii. ní diíⁿ chi in'nuúⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ chi
cuuvi caⁿ'á yā nduucú. Ní tan'dúúcā
Yááⁿn'guiinūuⁿ neⁿ'e sa n'diichineeⁿ chi ndís'tiī tungaáⁿ nī 'yaācā yeⁿ'e
sa Jesús nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā 'tíícā ngaⁿ'a nī ndúúcū
(Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13) 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'á yā nduūcú.
12 Cuayiivi miiⁿ ní Espíritu 18 Hora mííⁿ nūuⁿ saⁿ'a s'uuⁿ s'neeⁿ
Jesús yaa'ví yā cuūúⁿ saⁿ'ā chí s'eeⁿ ngeⁿ'e yiinu yā yeⁿ'e chí Jesús
itungááⁿ 'yaācā ngaⁿ'a yā; tí ngí'cueeⁿ yā tan'dúúcā
(Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11) 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'ā ntiiⁿnyúⁿ yā, nguɛ́ɛ ́
16 Jesúsmiiⁿ ní cachiicá yā cuaaⁿ tan'dúúcā 'áámá maestro yeⁿ'ē ley.
'diituú nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā chi nguuvi 23 Ní chɛɛti yaacū sinagoga mííⁿ
SAN MARCOS 1 80
canéé 'áámá saⁿ'ā chi vɛ́ɛ ́ espíritu miiⁿ chí n'daataá miiⁿ ní ngííta yā.
yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ ndúúcu sa. Ní 31 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ ní ndaa yā
espíritu miiⁿ n'gai yeⁿ'ē sā: 24 N'diī nanááⁿ n'daataá mííⁿ ní sta'á yā
Jesús yeⁿ'e yáāⁿ Nazaret, cu'néeⁿ nī ta'ā tá ní nadicuéeⁿ yā táⁿ'ā. Níícú
nús'uu. ¿Dɛ́'ɛ̄ canéé yeⁿ'é 'nū nduucú chiviī 'iiⁿ'nūuⁿ miiⁿ hora miiⁿ taachi
nī? ¿'Áá ndaá nī chi di'cuiīnú nī nadicuéeⁿ yā n'daataa miiⁿ, ní tucá'a
nús'uu? 'Úú ní n'diichí du'ú n'diī. tá diíⁿ tá mandados yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
N'diī ní 'iiⁿ'yāⁿ chí n'dai chi daiya chi che'e yā.
Dendyuūs n'diī.
25 Jesús miiⁿ ní yaa'vi néeⁿ yā
Jesús miiⁿ ní diiⁿ yā chi nééné 'yaaⁿ
espíritu yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ, ní 'iiⁿ'yāⁿ nduūvā yeⁿ'e yā
caⁿ'a yā: Dii espíritu n'gáádí dí (Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41)
cheendi di, níícú nan'dáa di yeⁿ'e 32 Cuayiivi taachí 'āā chiiya 'yáⁿ'ā ní
saⁿ'á tīī. 'āā 'da'a miiⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní ndaa yā
26 Tuu'mi ní espíritu yeⁿ'e
nanááⁿ Jesús miiⁿ ndúúcū nducyaaca
yááⁿn'guiinūuⁿ diīíⁿ chí chitá'āa 'iiⁿ'yāⁿ chí ngííta yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
'áámá ataque sáⁿ'a 'cūū. Ní 'cai yiicú chi vɛ́ɛ ́ espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ
espíritu miiⁿ, ní nan'daā espíritu ndúúcu yā. 33 Ní nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ
maaⁿ yā ndúúcū vi'ī: ¿Dɛ́'ɛ̄ chuū? nanduuva yeⁿ'e 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ
¿Dɛ́'ɛ̄ chí ngai chí ngi'cueeⁿ 'ííⁿ'yaⁿ chi vɛ́ɛ ́ n'deee nááⁿ n'dai ca'ai yeⁿ'é
'cúū? 'Ííⁿ'yaⁿ 'cúū ní vɛ́ɛ ́ poder ca yā. Ní divíi yā n'deee n'dáí espíritus
yeⁿ'é yā ní ngíí ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'e yááⁿn'guiinuuⁿ yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'ē espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ s'eeⁿ. Nguɛ́ɛ ́ 'cuúⁿ yā chi espíritus
ní n'giindivééⁿ espíritus yeⁿ'é yā. s'uuⁿ caāⁿ'maⁿ, caati espíritus s'uuⁿ ní
28 Maāⁿnch'ɛɛtɛ́ nuūuⁿ nducyaaca
deenu du'ū chí Jesús miiⁿ.
'iiⁿ'yāⁿ n'giindiveéⁿ yā yeⁿ'e chi diiⁿ
Jesús miiⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e núúⁿmáⁿ ná Jesús ngaⁿ'a yā nduudu cuaacú yeⁿ'e
yáⁿ'āa yeⁿ'e yáⁿ'āa Galilea. Dendyuūs na yáⁿ'āa Galilea
(Lc. 4.42-44)
Jesús diíⁿ yā chi nduūvā yeⁿ'é indáⁿ'ā 35 Táámá nguɛɛtiyaaⁿ 'da'ā ca,
Simón Pedro Jesús miiⁿ ní ncuéeⁿ yā ní can'dáa
(Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39) yā na yáāⁿ Jerusalén miiⁿ ní cueⁿ'e
29 Taachí n'daā Jesús na yaacū yā 'áámá lado yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ naachi
sinagoga Jesús miiⁿ ní cueⁿ'e yā nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ ní miiⁿ caaⁿ'maⁿngua'á
ndúúcū Jacobo, ndúúcū Juan yā. 36 Simón miiⁿ ndúúcū tanáⁿ'ā
ní nduūvā yeⁿ'ē sa, ní dɛɛvɛ sa. chii sndaa yā naachi canéé Jesús
43 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ ní yaa'vi yā
miiⁿ ti neené n'deēe 'iiⁿ'yāⁿ snúuⁿ yā.
saⁿ'ā miiⁿ chí cunaⁿ'a sa na vaacu Cuchɛ́ɛ yā cuaaⁿ tiíⁿ va'ai ni nadivíi
sa, naatí néé ca'á yā cuidado saⁿ'a yā na n'duuvi táátá tiíⁿ va'āī miiⁿ.
miiⁿ ní yaa'ví yā saⁿ'a miiⁿ: 44 Díí,
Ch'íínú n'guaaⁿ yā miiⁿya dichó'o
cun'dííchí dí, nguɛ́ɛ ́ cuuvi di mar yā saⁿ'ā ndúúcū ca'āī chi in'dúuví
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi nanduūvā yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'e sa na yiivɛ yeⁿ'ē sa ní
di. Cueⁿ'e di ní 'cuuⁿ'miⁿ di maaⁿ ndɛɛ̄ sa naachi cheendii Jesús miiⁿ.
cuerpo yeⁿ'e di nanááⁿ chiiduú chi 5 Taachi Jesús n'diichí yā chi 'iiⁿ'yāⁿ
nduūvā yeⁿ'ē di. Ní ca'a di ofrenda s'eeⁿ vɛ́ɛ ́ vaadī i'téénu nanáaⁿ yā,
tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'e Moisés caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā ndúúcū ca'āī chi
miiⁿ cáávā chi nduūvā yeⁿ'ē di ní in'dúuví cuerpo yeⁿ'e sa: Díí, daiyá,
cáávā chi dɛɛvɛ cuerpo yeⁿ'ē di. núúⁿndí yeⁿ'ē dī 'úú ní nch'ɛɛ̄cú.
SAN MARCOS 2 82
saⁿ'ā s'eeⁿ, ní caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ: Jesús miiⁿ chí caⁿ'á yā na vaacu sa
¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí 'tíícā nadacádíínuuⁿ ní che'e yā ndúúcū sa. Neené 'yaaⁿ
ndís'tiī na staava yeⁿ'é nī? 9 ¿'Áá 'iiⁿ'yāⁿ chi ínn'guɛɛ yeⁿ'e impuestos
nguɛ́ɛ ́ ngiⁿ'īi ca chi caaⁿ'máⁿ cuuvi ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e
saⁿ'a ndúúcū ca'āī chi in'dúuví yā ndaā ntúuⁿ yā. Ní 'yaaⁿ n'dáí yā
cuerpo yeⁿ'e sa: Nuuⁿndi yeⁿ'ē di ní ch'ɛɛtɛ́ yā na mesa daama ndúúcū
'āā nchɛɛcú yeⁿ'ē di, o 'úú caaⁿ'máⁿ: Jesús ndúúcū discípulos yeⁿ'e yā
Ndúcuééⁿ di, ní nadīcuéeⁿ di yiivɛ ti neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi cueⁿ'e yā
yeⁿ'ē di ní caaca di? 10 Ní caāvā
ndúúcu yā. 16 Ní taachi maestros
chi ndís'tiī inaáⁿ nī chuū, níícú yeⁿ'e ley ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ fariseos
cadiinuuⁿ nī chi Saⁿ'ā chi Daiya n'diichí yā chi Jesús ní nge'e yā
Dendyuūs ní vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'é yā na ndúúcū nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ,
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chi nadach'ɛɛcú ya tuu'mi ní caⁿ'a yā chii yā discípulos
nuuⁿndi. Tuu'mi ní caⁿ'a yā chii yeⁿ'e Jesús: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí maestro
yā saⁿ'ā ndúúcū ca'āī chi in'dúuví yeⁿ'é nī vɛ́ɛ yā nge'e yā ní ngi'i yā
cuerpo yeⁿ'e sa: 11 Díí saⁿ'ā, nducuéeⁿ
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chí inn'guɛɛ yeⁿ'e
di, ní nadacuéeⁿ di yiivɛ yeⁿ'e di ní impuestos ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ nuuⁿndi?
cunaⁿ'a di na vaacu di. 17 Taachí Jesús ch'iindiveéⁿ yā
ca'diinúⁿ yā, náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ndaa yā tucá'a yā tiicú yā yááⁿ miiⁿ yeⁿ'e
nanááⁿ Jesús miiⁿ ní ntiinguunéeⁿ trigo taachi cho'ó yā. 24 Tuu'mi ní
bolsa yííⁿmáⁿ ndiicúū yeⁿ'e vino chííⁿ chí Saⁿ'ā chi Daiyá Dendyuūs
tan'dúúcā chi diīiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū. cuuví caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyúⁿ ntúuⁿ sa
Nduuti chi diíⁿ yā 'tíícā vino ngai yeⁿ'ē nguuvi chi ntaavi'tuunúuⁿ
miiⁿ ní di'cuūní yííⁿmáⁿ ndiicúū 'iiⁿ'yāⁿ.
miiⁿ ní cuuvi ndai vino miiⁿ ndúúcū
yííⁿmáⁿ. Chííⁿ chi vino miiⁿ canéé Saⁿ'ā chi ntí'i ta'a sa
chi 'cueēⁿ na bolsa yííⁿmáⁿ ngai. (Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11)
chí ntí'i ta'ā sa miiⁿ: Nducuééⁿ dí ní yeⁿ'e yā chi cu'nee yaáⁿ yā 'áámá
cueendii di naavtaⁿ'a yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. barco yeⁿ'e yā, níícú cuuví cuchɛ́ɛ
4 Jesús miiⁿ ní ntiinguuneeⁿ yā
yā barco miiⁿ chi 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ
saⁿ'ā s'eeⁿ ní caⁿ'a yā: ¿Dɛ́'ɛ̄ diiⁿ yú nguɛ́ɛ ́ 'cuɛɛti núūⁿ chiichi yā yeⁿ'e
nguuvi chi ntaavi'tuunúuⁿ yú? Jesús miiⁿ. 10 Ní Jesús diíⁿ yā chi
¿'Áá cuuvi chi diiⁿ yú cosas chi 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ nduūvā yeⁿ'e yā.
n'daācā o cosas chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā? Ní nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi ngiitā
¿'Áá n'daācā chí nguaⁿ'āī yú vida neⁿ'é yā tuu'ví yā Jesús. 11 Ní 'iiⁿ'yāⁿ
yā chii yā saⁿ'ā miiⁿ: N'doō di ta'a s'uuⁿ 'túúcā: Nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ dí du'u
di. Ní saⁿ'ā miiⁿ n'doō sa ta'ā sa, ní 'iiⁿ'yāⁿ 'úú.
ta'ā sa ní nduūvā n'daacā tan'dúúcā
taama. 6 Tuu'mi ní can'dáā 'iiⁿ'yāⁿ
Jesús ndɛɛvɛ yā ndu'u ndiichúúví
fariseos ní ndeé yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ discípulos
yeⁿ'e Herodes ní 'íícú n'diichí yā (Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16)
táácā diíⁿ yā ní 'íícú cuuvi 'caaⁿ'núⁿ 13 Cuayiivi miiⁿ ní Jesús cuchɛ́ɛ
yā Jesús miiⁿ. yā na 'áámá yiīcū, naachí yaa'ví yā
'iiⁿ'yāⁿ chí neⁿ'e yā, ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
Nééné 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ snée yā ndáa yā nanááⁿ Jesús miiⁿ. 14 Ní
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén, ndúúcū Juan 'diinū sa ní 'uūvī sáⁿ'a
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Idumea, s'eeⁿ chi daiya Zebedeo, ní saⁿ'ā
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e táámá 'diituú s'eeⁿ ní Jesús s'neeⁿ yā nguuvi sa
yíícú Jordán, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Boanerges chi neⁿ'e caaⁿ'maⁿ Daiya
yáⁿ'āa Tiro ndúúcū yáⁿ'āa Sidón. Dɛɛvɛ́; 18 tanáⁿ'a yā ní nguuvi
Tomas, ndúúcū Jacobo chi daiya yā na 'áámá familia chi vɛ́ɛ ́ partido
Alfeo, ndúúcū Tadeo, ndúúcū táámá yeⁿ'ē, familia miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi
Simón chi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa nduuvidáámá yā. 26 'Tiicá ntúūⁿ,
Jesús ní nduuví loco yā, ndaa yā chi taaⁿ chi nguɛɛ n'dáacā yeⁿ'e Espíritu
nandɛ́ɛ yā Jesús. N'dai yeⁿ'é Ndyuūs, ní nguɛ́ɛ ́ nch'ɛɛ̄cū
22 'Tiicá ntúūⁿ maestros chí
yeⁿ'é yā maaⁿ ní tiempo chi cuchiī.
ngi'cueeⁿ ley chí chiicá yā yeⁿ'e na 30 'Tíícā Jesús ngaⁿ'a yā ti náⁿ'ā
yáāⁿ Jerusalén ní caⁿ'a yā: Sáⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'a yā chi Jesús mííⁿ ní vɛ́ɛ ́
'cūū canéé sá ndúúcū espíritu chi espíritu yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ nduucú
nguuvi Beelzebú chi Satanás chí yā.
ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ sa yeⁿ'e espíritus
yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ, ní cáávā poder Chɛɛcú Jesús ndúúcū 'díínu yā
yeⁿ'e espíritu miiⁿ chí tun'daá yā (Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21)
espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ yeⁿ'é 31 Cuayiivi ní ndaā chɛɛcuú Jesús
'iiⁿ'yāⁿ. miiⁿ ndúúcū 'díínu yā, ní ch'ɛɛtinée
23 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ ní yaa'vi
yā cuaaⁿ chuva'āī. Ní dichó'o yā
yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní s'neeⁿ yā 'áámá 'áámá saⁿ'ā chi yaa'vi sa Jesús chi
ejemplo. Ni caⁿ'a yā: ¿Táácā cuchií yā nanáaⁿ yā. 32 'Yááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
chi n'guⁿ'u ná 'aamá yā ndúúcū saⁿ'ā miiⁿ: ¿Dú'ū chí chɛɛcú miiⁿ? o
yeⁿ'e taama yā 'iiⁿntyéⁿ'ē miiⁿ nguɛ́ɛ ́ ¿dú'ū chí 'diinú miiⁿ?
cuuvi 'nááⁿ yā chí 'iiⁿntyéⁿ'e yā. 34 Tuu'mi ní Jesús n'gíínu yā
4 Taama vmnéⁿ'ēe Jesús miiⁿ Chííⁿ chí neⁿ'ē caāⁿ'māⁿ ejemplo miiⁿ
ní tucá'a yā chi'cueeⁿ yā (Mt. 13.10-23; Lc. 8.9-15)
cuaaⁿ 'diituú nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. Ní 10 Cuayiivi taachí nduūvī
nduuvidáámá n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ dámaáⁿ yā ndaa nanááⁿ Jesús
naachi canéé Jesús miiⁿ ndíí 'āā náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi snéé niiⁿnúⁿ yā
ntɛ́ɛ ́ lugar chí cuééndii Jesús. Ní ndúúcū ndiichúúví discípulos ní
chindáa yā na 'aama barco chi ntiinguunéeⁿ yā Jesús: ¿Dɛ'ɛ̄ neⁿ'e
canuuⁿ vmnaaⁿ nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā miiⁿ. caaⁿ'maⁿ ejemplo 'cūū?
Ní miiⁿ ch'iīndí yā chi ca'cueeⁿ yā. 11 Ní Jesús caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ
miiⁿ núúⁿ cān'daa tí yáⁿ'āa miiⁿ yā discípulos yeⁿ'e yā: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́
nguɛɛ daanáá yáanūuⁿ. 6 Ní taachi ituumicadíínuuⁿ nī yeⁿ'ē ejemplo
can'daā yaatū miiⁿ ní ti'i caati nguɛ́ɛ ́ 'cūū? ¿Táácā, túú'mí, cádíínuuⁿ nī
yaānūuⁿ snúū díí'yú. 7 Náⁿ'ā duutu
yeⁿ'ē tanáⁿ'ā ejemplo? 14 'Iiⁿ'yāⁿ
cuaacu miiⁿ, 'āā ntɛ́ɛ ́ candii yā s'eeⁿ: Cunndɛ́ɛ ̄ ndís'tiī cuidado yeⁿ'e
chí n'daacā miiⁿ. 18 Tán'duuvi yā
chi n'giindiveéⁿ nī. Ndúúcū caādī
ní tan'dúúcā ndaata chí chiiya chi ndís'tiī idiíⁿ nī juzgar 'iiⁿ'yāⁿ,
nguaaⁿ yááⁿ miiⁿ, 'tiicá yā. caadi mííⁿ ntúū Dendyuūs idiíⁿ yā
N'giindiveeⁿ n'daacá yā nduudu juzgar ndís'tiī. Ní n'deēe cá n'daācā
cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. 19 Naati
yeⁿ'ē ndís'tiī taachi Ndyuūs idiíⁿ yā
neené neⁿ'e cá yā dendu'ū yeⁿ'e juzgar ndís'tiī. 25 'Iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ndúúcū chi vɛ́ɛ.́ Ní yā Ndyuūs ca'a cá yā 'yā. 'Iiⁿ'yāⁿ chi
nginnche'éí yā 'iiⁿ'yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ ca yeⁿ'e yā, Ndyuūs ndivíi yā
s'eeⁿ ní dineⁿ'e yā cosas chi vɛ́ɛ ́ 'tɛ́ɛ ́ chi 'āā vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā.
yeⁿ'e taama 'iiⁿ'yā. Tanducuéⁿ'ē
chuū ní ndaá ní di'vaachií yeⁿ'e Ejemplo yeⁿ'e ndaata chí ngiita
nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. Ní 26 Jesús caⁿ'a ntúuⁿ yā: Naachi
diiíⁿ chi nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ nduudu Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā ní
miiⁿ na vida yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. tan'dúúcā 'áámá saⁿ'ā chi ngiīnu sa
20 Naati tán'duuvi yā ní tan'dúúcā
ndaata na yáⁿ'āa yeⁿ'e sa. 27 Saⁿ'ā
yā tan'dúúcā chí chiī 'iinu ngɛɛcu yéⁿ'ē. Vmnááⁿ vmnaaⁿ ican'dáā ta'ā
ndiichí yeⁿ'ē, o tan'dúúcā chi chiī n'gaiyáā. Cuayiivi ní can'daā yááⁿ
'aama ciento yeⁿ'ē. miiⁿ yeⁿ'e. Cuayiivi ní n'giita ní ngii
SAN MARCOS 4, 5 88
trigo chí ndiitūu n'daāca na yááⁿ na barco chí 'āā canéé na 'diituú
miiⁿ. 29 Taachí trigo miiⁿ 'āā ntí'i,
nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā ní cueⁿ'é yā. Miiⁿ ntúūⁿ
tuu'mi ní ngeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chí yeⁿ'ē ní canéé tanáⁿ'ā barcos. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
n'giica yā, ti 'āā snuū ca'a chí 'caātā. yeⁿ'e tanáⁿ'ā barcos cueⁿ'é ntúūⁿ yā.
37 Tuu'mi ní chéenū 'áámá 'yúúné
5
Jesús chi'neeⁿ 'diíⁿ yā 'yúúné ndúúcū Jesús ndúúcū discípulos ndaa
nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā yā na táámá lado 'diituú
(Mt. 8.23-27; Lc. 8.22-25) nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā miiⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa chi
35 Taachi chi'da'á nguuvi miiⁿ, Jesús nguuvi Gadara. 2 Tuu'mi ní Jesús
sa chii sa Jesús miiⁿ ní 'cáí yiicu sá: nanááⁿ Jesús miiⁿ, ní taachí n'diichí
¿Dɛ'ɛ̄ cuuvi chi ndaa nī nanaáⁿ, n'dii yā saⁿ'ā chi canéé sá ndúúcū
Jesús, Daiya Dendyuūs chi canee yā espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ chi
na va'ai chɛɛti nguuvi? Ngiicá cáávā maaⁿ ní vɛɛ sa 'diīiⁿ ndúúcū catecai
chi dúúchí Ndyuūs chi nguɛ́ɛ ́ tée nī sa ní 'āā n'daācā sa tuu'mi ní dí'va'a
vaadī 'caa'va 'úú. yā. 16 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi n'diichí yā
¿Dɛ'ɛ̄ nguuví dí? Ní espíritus yeⁿ'e s'eeⁿ di'cuíítu yā Jesús miiⁿ chi cáⁿ'a
yááⁿn'guiinūuⁿ chi canéé ndúúcū yā táámá lado yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿya.
sáⁿ'a 'cūū nan'guɛɛcútaⁿ'a sa: Legión 18 Jesús cueⁿ'e yā. Ní taachi ndaa
nguūví, caati neené 'yaaⁿ 'nū. yā na barco miiⁿ ndaa saⁿ'ā chi
10 Ní espíritus neené di'cuíítuū
vmnaaⁿ canéé sá ndúúcū espíritus
ca Jesús miiⁿ chi nguɛ́ɛ ́ tun'dáa yā yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ. Ní saⁿ'ā miiⁿ
espíritus chi caⁿ'ā yaⁿ'ai yeⁿ'e yáⁿ'āa chiica sa Jesús chi caⁿ'a sa ndúúcu
miiⁿ. 11 Ní neené n'deēe puercos
yā na barco miiⁿ. 19 Jesús ní nguɛ́ɛ ́
nge'e tī cuaaⁿ na nííⁿnúⁿ yiīcū miiⁿ. 'cuuⁿ yā naatí caⁿ'a yā: Cunaⁿ'a dí
12 Ní espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ
ná vaacu di ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē di,
idi'cuiitu Jesús: N'dii, dicho'ó nī ní cuuvi di 'iiⁿ'yāⁿ chi ch'ɛɛtɛ n'dai
nús'uu chi caⁿ'a 'nū chɛɛti puercos dendu'ū chi Señor 'iivú Ndyuūs miiⁿ
miiⁿ. diíⁿ yā ndúúcū dii, ní tan'dúúcā
13 Tuu'mi ní Jesús ní ca'a yā
Señor 'iivú Ndyuūs miiⁿ chí nduuvi
permiso, ní espíritus yeⁿ'e ya'āī 'iinú yā dii.
SAN MARCOS 5 90
20 Saⁿ'ā miiⁿ ní cunaⁿ'ā sa, ní tucá'a maāⁿ tá 'tíícā. Ndúútī chí dámaāⁿ
sa chii sa 'iiⁿ'yāⁿ nuuⁿmaⁿ yáāⁿ cuaaⁿ tuū'ví catecai yā, ní nduūvā yeⁿ'é.
'diituú chi nguuvi Decápolis yeⁿ'e 29 Hora mííⁿ nūuⁿ chi tuū'vi tá
dendu'ū chí n'gɛɛtɛ n'dai chi Jesús catecai Jesús miiⁿ 'tíícā canéé
diíⁿ yā ndúúcu sa. Ní nducyaaca yā naaⁿ chí ngɛɛ̄ yuuúⁿ yeⁿ'ē tá. Ní
che'e yiinú yā. chicadiinuuⁿ tá na cuerpo yeⁿ'e tá
chí 'āā nduūvā yeⁿ'ē tá. 30 Tuu'mi ní
Táⁿ'ā daiya sáⁿ'ā Jairo, ndúúcū Jesús miiⁿ tuumicádíínuuⁿ yā chí 'āā
n'daataá chí tuū'vi tá catecai Jesús nduūvā yeⁿ'ē 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū
(Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56) poder yeⁿ'é yā. Ní nguɛɛcundíi yā
21 Taachí Jesús miiⁿ nanguɛɛcunée ní n'diichi yā náávtaⁿ'ā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
yā ní cho'ó yā táámá lado yeⁿ'ē ní ntiinguuneeⁿ yā: ¿Du'u túu'vīi
nuūⁿnūⁿ'yáⁿ'ā ní ndaa yā na yáⁿ'āa catecaí?
'diituú nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā, neené n'deēe 31 Tuu'mi ní discípulos yeⁿ'e yā
'iiⁿ'yāⁿ ndaa yā naachi Jesús canee caⁿ'a yā: Cuin'diichí nī 'iiⁿ'yāⁿ chí
yā. 22 Ní ndaā 'áámá saⁿ'ā chí nguuvi
i'nūuⁿ chiichí yā s'uūúⁿ miiⁿ ní maaⁿ
sa Jairo, saⁿ'a chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ ní ntiinguuneeⁿ nī: ¿Du'u tuū'vīi 'úú?
sa yeⁿ'e yáacū sinagoga. Taachí 32 Naati Jesús ní nguɛɛcúndii yā
'cuūvi tá. Cuchíi nī ní cún'du'u tá'a in'duuvi tá chi 'va'ā tá. Deenū tá
nī vmnaaⁿ yeⁿ'ē tá, ní cuuví nduūvā dɛ'ɛ̄ chí chiī. Cheⁿ'e tá ní chiīntii'ya
yeⁿ'e tá ní nguɛ́ɛ ́ 'cuūvi tá. tá nanááⁿ Jesús. Ní caⁿ'a tá chii
24 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ ní cuéⁿ'e
tá 'iiⁿ'yāⁿ tanducuéⁿ'ē chi nduudu
yā ndúúcu sa. Neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ cuaacu. 34 Jesús ngaⁿ'a yā ngii yā
ca'ai chí nguuvi nguuvi ngee yuuúⁿ miiⁿ, taachí ndaa yā ná va'ai yeⁿ'e
yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'e tá. 26 Nééné
saⁿ'ā Jairo chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ sa
n'geenu tá ngii ndúúcū médicos, ní yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ na yáacū sinagoga miiⁿ.
'āā ch'iinu diīⁿ tá gastar tanducuéⁿ'ē Ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē va'ai miiⁿ ní caⁿ'a
chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē tá, naati nguɛ́ɛ ́ du'ū yā Jairo: Daiya dí 'āā n'diī tá. ¿Dɛ́'ɛ̄
vɛɛ dichií'vɛ̄ yeⁿ'ē tá ti dáyíícándíí cuuví chi idindú'ū ca di maestro?
cá ca'ai yeⁿ'ē ta cuaaⁿ vmnaaⁿ. 27 'Āā
36 Naati Jesús miiⁿ, ní ch'iindiveéⁿ
ch'iindiveeⁿ tá yeⁿ'e Jesús miiⁿ chi yā chí caⁿ'á yā yeⁿ'ē saⁿ'ā chí ngaⁿ'a
diíⁿ yā chi nduūvā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi ntiiⁿnyuⁿ sa. Ní caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā
ngiitā. Ní cueⁿ'e tá nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chi ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ sa yeⁿ'e
s'eeⁿ cuaaⁿ daamí Jesús ní tuū'vi tá 'iiⁿ'yāⁿ na yáacū sinagoga: Nguɛ́ɛ ́
catecai yā. 28 Caati nadicádíínuuⁿ tá
'va'a di naati cu'téénu dí.
91 SAN MARCOS 5, 6
yeⁿ'e yā ní cueⁿ'e yā ndúúcu yā. chi nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ candɛ́ɛ yā chi
2 Taachí ndaā nguuvi sábado
cuuví yeⁿ'ē yúúní yeⁿ'e yā, dámaāⁿ
chí ntaavi'tuunúúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ, Jesús in'daacuú. Nguɛ́ɛ ́ canéé chí candɛ́ɛ
tucá'a yā chi'cueeⁿ yā na yaācū yā ndii mar 'áámá moral, ndíí
SAN MARCOS 6 92
nguɛ́ɛ ́ ndúú pan ra, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú 15 Naⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ ní ngaⁿ'a yā: Jesús
tuūmī ra na bolsa. 9 Cunúúⁿ ca'a
miiⁿ ní Elías chi profeta ndíí
yā ndaacuú ndaachíī, ní 'áámá vmnaaⁿ. Naⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ ní ngaⁿ'a
nūuⁿ catecai yā, nguɛ́ɛ ́ 'uūvī. 10 Ní yā: Jesús miiⁿ ní 'áámá profeta
caⁿ'a Jesús: Ndís'tiī, taachi cúndaa tan'dúúcā profetas chi ch'ɛɛtinéé
nī chɛɛti 'áámá va'āī, 'cuɛɛtinée ndii cuaaⁿ vmnaaⁿ.
nī miiⁿ taanduvɛ́ɛ ́ ndii taachí 16 Taachí Herodes miiⁿ ch'iindiveéⁿ
nan'dáa nī yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ. 11 Nduuti yā chuū, tuu'mi ní caⁿ'a yā: Juan
chi ndaá nī 'áámá yáāⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ sáⁿ'a 'cūū, chi 'úú chi caⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ
s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ 'cuaáⁿ yā 'cuɛɛtinée nī chi chiicá yā daandu sá ní 'āā
miiⁿ, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú neⁿ'e ra yā nduuchi sa yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā.
chi 'caandiveéⁿ yā yeⁿ'e nī, tuu'mi 17 Ti Herodes miiⁿ caⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ
yáāⁿ Gomorra, chi ndíí cuááⁿ Herodes miiⁿ: N'diī rey nguɛ́ɛ ́ canéé
vmnaaⁿ, ní nguɛ́ɛ ́ ti 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ chi cunee nī ndúúcū n'daataá yeⁿ'ē
naachí nguɛ́ɛ ́ 'cuúⁿ yā ndís'tiī. 'diinu nī.
12 Tuu'mi ní discípulos ican'dáa
19 N'daataá yeⁿ'e Herodes miiⁿ
yā, chí caⁿ'a yā nduudu cuaacu nguɛ́ɛ ́ canee yiīnū tá ndúúcū chi
yeⁿ'é Ndyuūs yeⁿ'ē chí ndaacadáámí caⁿ'a Juan miiⁿ. Ní neⁿ'e tá 'caaⁿ'nuⁿ
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'e yā. Ní tá Juan miiⁿ naati nguɛ́ɛ ́ ngii diiⁿ
chi n̄'daaⁿ yā chí cuuvi 'cuɛɛtinéé tá. 20 Herodes miiⁿ ní deenu yā chi
yā chuū chi núúⁿmáⁿ íⁿ'yeēⁿdī miiⁿ yeⁿ'e rey miiⁿ nguuvi tá Herodías ní
ní ch'iindiveéⁿ yā chí diiⁿ Jesús ndaāca tá táácā chi diiⁿ tá. Herodes
miiⁿ. Rey Herodes mííⁿ caⁿ'a yā: 'Āā miiⁿ diíⁿ yā 'áámá 'viicu nguuvi
nduūchi Juan chi ngɛɛdínuūⁿnīⁿ cumpleaños yeⁿ'é yā. Diíⁿ yā 'áámá
nguaaⁿ tináⁿ'ā, chííⁿ chí saⁿ'ā ní vɛ́ɛ ́ 'viicu yeⁿ'ē chi nge'é yā chi che'é
taavi poder yeⁿ'ē sa. 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ, ndúúcū
93 SAN MARCOS 6
miiⁿ: Dii, n'daataa 'lííⁿ, caaca di 'úú yā apóstoles: Cuchíi nī, ní caⁿ'a yú
chí neⁿ'e dí ní 'úú ní teé dii. ntaavi'tuunúuⁿ yú na 'aama lugar
23 Ní caⁿ'a yā, “por Ndyuūs” chi
chi 'aama lado yeⁿ'e yáāⁿ naachi
ca'a yā n'daatāa 'lííⁿ miiⁿ 'āā dɛ'ɛ́ nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yā. Ngaⁿ'a yā 'tíícā, caati
nūuⁿ chi neⁿ'e tá, 'áárá chí ná maⁿ'a n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ indaá yā nanááⁿ
yeⁿ'ē yáⁿ'āa chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā. Jesús ndúúcū n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ chí
24 N'daatāa 'lííⁿ mííⁿ ní can'daā tá
inaⁿ'a, ndíí maaⁿ rá chi nge'e yā,
ní caⁿ'a tá chii tá chɛɛcu tá: Mamá, nguɛ́ɛ ́ ngii. 32 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ
cuái 'nū 'uuvi ciento caadi pan, ní ndúúcū discípulos 'āā cachíícá
ca'á 'nū che'e yā? vmnaaⁿ yeⁿ'ē nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā miiⁿ ní
38 Jesús caⁿ'a yā chii yā discípulos:
náávtaⁿ'a nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā miiⁿ canéé.
¿'Áá n'deee panes yeⁿ'ē ndís'tiī vɛɛ? Ní 'āā dámaāⁿ Jesús miiⁿ canee yā
Cuéⁿ'e nī n'diichi nī. Taachí 'āā na yáⁿ'āa miiⁿ. 48 Ní Jesús n'diichí
ní sta'á yā ndu'ū nyuⁿ'u panes miiⁿ yeⁿ'e yā n'diichí yā Jesús chi ngiica
ndúúcū 'uuvi 'yáacā. Ní chɛɛnaaⁿ yā yā cuaaⁿ vmnaaⁿ nuūⁿnīⁿ miiⁿ,
nanguuvi ní ca'a yā gracias Ndyuūs discípulos nadacádíínuuⁿ yā chi
cáávā pan miiⁿ ndúúcū 'yaācā. Ni 'áámá bulto ch'ɛɛtɛ ní 'cai yiicu yā.
ch'iinu ní n'dee yā panes miiⁿ ní 50 Ti nducyáácá discípulos n'diichí
ní candɛɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ nanááⁿ Jesús caⁿ'a profeta Isaías miiⁿ ndii cuááⁿ
miiⁿ. 56 Ní 'āā dɛ'ɛ́ nūuⁿ lugar naachí
vmnaaⁿ yeⁿ'e ndís'tiī chí 'uūvī naaⁿ
cueⁿ'e Jesús miiⁿ, nduuti chi na 'uūvī cheendí nī. Chuū caⁿ'a yā
yáāⁿ n'gaiyáā, o na yáāⁿ n'gɛɛtɛ, o taachí dingúuⁿ yā 'túúcā:
na campo, 'iiⁿ'yāⁿ ní í'neeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ 'Iiⁿ'yāⁿ s'uúⁿ ní dich'ɛɛtɛ́ yā 'úú
chi ngíitā cuaaⁿ cyúúní. Ní di'cuíítu ndúúcū cheendi yā, naati
yā Jesús chi ca'á yā lugar 'iiⁿ'yāⁿ chi staava yeⁿ'e yā yaⁿ'āī canee
ngíítā chi cuuví tuu'ví yā maaⁿ rá yeⁿ'e 'úú.
naachí ndɛɛtií yeⁿ'ē catecai Jesús. 7 Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ dichíí'vɛ̄ chí diiⁿ
Ní nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chí tuū'ví yā yā chi dich'ɛɛtɛ́ yā 'úú, ti chííⁿ
tiinūuⁿ yeⁿ'e yā, nduūvā yeⁿ'e yā. chí ngi'cueeⁿ yā ní ley yeⁿ'e
saⁿ'ā yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
Chííⁿ chí diīⁿ chí ngii nuuⁿndi 'iiⁿ'yāⁿ 8 Naati ndís'tiī ní chi'néeⁿ nī
chi nguɛ́ɛ ́ nnaaⁿnu yā ta'a yā n'deēe nga'a nī permiso 'aama saⁿ'ā chí
cuūví. Vɛ́ɛ ́ cá costumbres chi 'iiⁿ'yāⁿ caaⁿ'maⁿ sá cuuvi sa chiida sa o
s'eeⁿ icandiica yā, chi nnaaⁿnu yā chɛɛcu sa, 'tíícā: 'Úú ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi
vasos chi n'geē chí ngi'i yā, ndúúcū nneé n'diī, caati nducuéⁿ'ē chi
SAN MARCOS 7 96
cáávā costumbre chi ngo'ó yeⁿ'ē yeⁿ'ē chi ididuucú yā, ndúúcū yeⁿ'e
'áámá nī taama nī. Nééné n'deēe chi neⁿ'e yā cosas chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē
dendú'ū diíⁿ nī tan'dúúcā chuū. taama yā, ndúúcū yeⁿ'ē dendú'ū chi
14 Caⁿ'a ntúūⁿ Jesús chii yā
yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ, ndúúcū yeⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ taama vmnéⁿ'ēe ní caⁿ'a yā: chi nginnche'éí yā 'iiⁿ'yāⁿ, ndúúcū
Cu'neeⁿ veeⁿ nducyaaca nī yeⁿ'é, ní vicios, ndúúcū n'daataá chi caⁿ'ā tá
tuumicadiinuuⁿ nī. 15 Mar 'áámá
ndúúcū n'daataá chi duuchinee tá
dendu'ū chi nge'e saⁿ'ā chi 'āā cuɛ́ɛ ́ vi'ī, ndúúcū yeⁿ'ē sáⁿ'ā chi caⁿ'a sa
che'e sa cuuví diīiⁿ chi 'āā ntɛ́ɛ ́ ndúúcū saⁿ'ā chi duuchinee sa vi'ī,
dɛɛvɛ sa. Chííⁿ chi nadicádíínuuⁿ ndúúcū yeⁿ'ē chi n'diichí yā cosas
saⁿ'a na staava yeⁿ'ē sa ní ican'daā chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā, ndúúcū yeⁿ'ē
na staava yeⁿ'ē sa chííⁿ idiīíⁿ chi 'āā chi caaⁿ'maⁿ taáⁿ yā contra yeⁿ'e
ntɛ́ɛ ́ dɛɛvɛ sa. 16 Ndís'tiī chi vɛ́ɛ ́ veéⁿ
Ndyuūs, ndúúcū yeⁿ'e chi dich'ɛɛtɛ́
nī, 'caandiveéⁿ nī. maáⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ, ndúúcū nduudu
17 Taachí Jesús s'neeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ
chi nadicádíínuuⁿ yā tan'duucā chi
miiⁿ ní sndaa yā va'ai yeⁿ'é loco yā. 23 Tanducuéⁿ'ē dendú'u 'cūū
discípulos yeⁿ'e yā, discípulos yeⁿ'é chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā ican'daā yeⁿ'ē na
yā ní itiinguuneeⁿ yā: ¿Dɛ'ɛ néⁿ'é staava yeⁿ'é yā. Chííⁿ chi diīiⁿ chi
caaⁿ'maⁿ ejemplo 'cūū? vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é yā.
18 Ní caⁿ'a Jesús chii yā discípulos:
¿'Áá 'tiicá ntuūⁿ ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ 'Áámá n'daataá chi nguɛ́ɛ ́ n'daataá
ituumicadíínuuⁿ nī? ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ Israel tá chi i'teenu tá Jesús
deenu nī chi tanducuéⁿ'ē chi nge'e (Mt. 15.21-28)
saⁿ'ā ní cungɛ́ɛ cuaaⁿ chuva'āī ní 24 Nan'dáā Jesús miiⁿ ní cunaⁿ'a
nguɛ́ɛ ́ cuuví diīiⁿ chí saⁿ'ā miiⁿ ní yā na yáⁿ'āa Tiro ndúúcū Sidón. Ní
vaati sa, 19 ti nguɛ́ɛ ́ indaā na staava
chindáa yā na 'áámá va'ai. Ní nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'ē sa naati na chɛɛ̄tī sa? Ní neⁿ'é yā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cadíínuuⁿ
cuayiivi mííⁿ nan'daā na cuerpo yā naachi cánéé yā naati nguɛ́ɛ ́ chii
yeⁿ'ē sa. 'Tíícā ní nducuéⁿ'ē chi ngé'é canúúⁿ n'de'ei yā. 25 Maaⁿnchɛɛtɛ́
ndaata yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel naati yeⁿ'e ní nndaa niiⁿnúⁿ yā ní caⁿ'a yā:
ndaataá yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Efata, chi neⁿ'e caaⁿ'maⁿ na nduudu
Sirofenicia. Ndaā tá ní chiica tá yeⁿ'é, n'guaaⁿ di.
Jesús miiⁿ chí tun'dáa yā espíritu 35 Ndúúcū chuū ní n'guaaⁿ veeⁿ
di lugar chi che'e daiyá 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi yā mar 'áámá
vmnááⁿ vmnaaⁿ ti nguɛ́ɛ ́ cánéé chí 'iiⁿ'yāⁿ. 'Áárá chi neené ca'a cuidado
divií pan yeⁿ'e daiyá 'nū ní ca'á 'nū yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi yā
chi che'e 'yaānā. 'iiⁿ'yāⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a yā chii
28 Táⁿ'ā miiⁿ ní nan'guɛɛcútaⁿ'ā tá:
yā n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ. 37 Ní 'iiⁿ'yāⁿ
'Tíícā, Señor, naati 'yaānā chi snée tī s'eeⁿ ní neene cheⁿ'e yiinú yā, ní
maaⁿ mesa miiⁿ nge'é tī cheeyéī pan caⁿ'a yā: 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní tanducuéⁿ'ē
chi ngéē yeⁿ'ē da'caīyāá. idin'daacá yā, ndíí 'iiⁿ'yāⁿ chi
29 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā
chɛɛtúū ní idiíⁿ yā chí n'giindiveéⁿ
chii yā táⁿ'ā: Dii n'daataá n'daācā yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á yā ní
ngaⁿ'a di. 'Āā cuuví naⁿ'a di. Espíritu diíⁿ yā chí ngíí ngaⁿ'a yā.
yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ 'āā nan'dáā
yeⁿ'ē daiya di. Jesús ca'á yā che'e cuūuⁿ mil 'iiⁿ'yāⁿ
30 Taachí ndaā tá na vaacu tá, (Mt. 15.32-39)
8
n'daataá 'lííⁿ miiⁿ yeⁿ'ē tá canee tá Tiempo 'cūū neené 'yááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
na cama ní candiiti tá. Ní espíritu nduuvidaama yā ndúúcū
yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ ní 'āā nan'dáā Jesús. Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ chi ca'á yā chí
yeⁿ'ē n'daata 'lííⁿ miiⁿ. che'e 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ. Tuu'mi Jesús
'caí yā discípulos yeⁿ'e yā, ní caⁿ'á
Jesús diíⁿ yā chi nduūvā yeⁿ'e yā chii yā discípulos: 2 'Úú ní ya'áí
'áámá sáⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'a sa ndíí cáávā 'iiⁿ'yāⁿ s'tíī, tí 'āā 'iinu nguūvī
nguɛ́ɛ ́ ndúú n'giindiveeⁿ rá sá snée yā nduucú na lugar 'cūū ní
31 Jesús nan'daa ntuuⁿ yā yeⁿ'e nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi che'é yā. 3 Ndúúti
chi chɛɛtúū chi nguɛ́ɛ ́ ngii ngaⁿ'ā ¿Taacá ca'á nī chi ché'é 'iiⁿ'yāⁿ na
sa n'dáacā. Ní chiicá sá Jesús chi lugar naachi nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinéé 'iiⁿ'yāⁿ?
cun'duú yā ta'a yā vmnaaⁿ yeⁿ'ē sa. 5 Jesús miiⁿ ntiinguunéeⁿ yā
Jesús sta'á yā ndɛɛ̄chɛ̄ panes miiⁿ. yā 'aama n'dyáⁿ'ā pan ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
Ca'á yā gracias Ndyuūs cáávā panes s'eeⁿ na barco miiⁿ. 15 Tuu'mi ní
(Mt. 16.1-4; Lc. 12.54-56) n'deé ndu'u nyuⁿ'u panes miiⁿ chí
11 Tuu'miní ndaā 'iiⁿ'yāⁿ fariseos ní che'e nyuⁿ'u mil 'iiⁿ'yāⁿ, ¿'áá n'deēe
tucá'a yā caⁿ'a yā n'deee n'dáí ndúúcū 'cuɛ́ɛt́ ɛ̄ɛ ca pan nángaāva? ¿'Áá
Jesús. Neⁿ'é yā n'diichi yā táacā nin'guaáⁿ nī? 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a
caaⁿ'maⁿ Jesús. Chiica yā Jesús yā: Ta ndiichuuví.
'áámá vaadī n'giinu yeⁿ'ē na va'ai 20 Ní caⁿ'a Jesús: Taachí ca'á
yáāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Filipo. Taachí discípulos yeⁿ'e yā ndúúcū tanáⁿ'ā
snúuⁿ yā yúúní ntiinguuneeⁿ Jesús 'iiⁿ'yāⁿ, ní caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ
miiⁿ discípulos yeⁿ'e yā, ní caⁿ'a yā: s'uuⁿ: Ndúúti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ
¿Du'ū 'úú ngaⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ? neⁿ'e yā caⁿ'a yā nduucú, canéé
28 Discípulos nan'guɛɛcútaⁿ'a yā:
chi cu'nééⁿ maáⁿ yā tanducuéⁿ'e
Náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ní ngaⁿ'a yā chi díí chí dendu'ū chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā ní cuta'á
Juan chi chɛɛdínuūⁿnīⁿ díí. Náⁿ'a yā yā cruz yeⁿ'é yā chí tan'dúúcā
ní ngaⁿ'a yā chi díí chí profeta Elías chi 'cueenu taaví yā cuuvi
díí. Náⁿ'a yā ní ngaⁿ'a yā chi díí chí cucáávā 'úú 'iicu caⁿ'á yā nduucú.
'áámá profeta díí. 35 Tí nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'e yā
nducuéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū Pedro miiⁿ nguɛɛ deenu sa dɛ'ɛ̄ chi
ní dindaí sa alma yeⁿ'ē sa? 37 ¿'Áá ngaⁿ'a sa. 7 Tuu'mi ní ndaā vmnááⁿ
n'deēe cuuvi nadíí'vɛ sa 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'áámá meēeⁿ ní
cucáávā alma yeⁿ'ē sa? 38 Nduuti chi
sn'dii 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní discípulos
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi 'cuináaⁿ yā yeⁿ'e ch'iindiveéⁿ yā 'áámá nduudu chi
'úú ndúúcū nduudu yeⁿ'é nanááⁿ ngaⁿ'a nguaaⁿ meēeⁿ miiⁿ chí ngaⁿ'ā:
'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e yā, ní Sáⁿ'a 'cūū Saⁿ'ā Daiyá chí neⁿ'e n'dáí.
nguɛ́ɛ ́ n'daācā idiíⁿ yā, 'tiicá ntúūⁿ Cu'neeⁿ veéⁿ nī yeⁿ'ē sa.
'úú chi Saⁿ'a chi Daiyá Ndyuūs, 8 Hora mííⁿ nūuⁿ, taachi discípulos
cuuví 'cuinaáⁿ yeⁿ'e yā taachi ndaá n'diichí yā, 'āā ntɛ́ɛ ́ du'ū vɛɛ snéé
ndúúcū dɛɛvɛ ch'ɛɛtɛ n'dai yeⁿ'ē ndúúcu yā, 'āā dámaāⁿ Jesús miiⁿ
Chiidá ndúúcū ángeles chí dɛɛvɛ yā. nduucú yā.
ndúúcū Juan. Ní cheⁿ'e yā ndúúcū yā Jesús ní caⁿ'a yā: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ na 'áámá yiīcū yaacu. Ní ngaⁿ'ā maestros yeⁿ'e ley chí Elías
miiⁿ ní Jesús n̄'daaⁿ yā cuerpo yeⁿ'e miiⁿ canéé chi ndaa vmnaaⁿ sa?
yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 3 Catecai
12 Jesús miiⁿ nan'guɛɛcútaⁿ'a
yú chi 'cuɛɛtinée yú 'muuⁿ. Din'dái 'āā ndaā profeta Elías miiⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ
'nū 'iīnū va'ai 'lííⁿ: 'Áámá yeⁿ'é nī, s'eeⁿ 'āā diíⁿ yā chi neⁿ'e yā ndúúcū
101 SAN MARCOS 9
ndáa yā nanááⁿ Jesús chí diíⁿ yā Nduuti chi cuuvi cu'téénu di, tuu'mi
saludar Jesús. 16 Tuu'mi ní Jesús
ní tanducuéⁿ'ē ní cuuvi cáávā 'iiⁿ'yāⁿ
ntiinguuneeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿Dɛ'ɛ́ chi i'téénu yā.
ngaⁿ'a nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'tíī? 24 Tuu'mi ní chiida sa nééné 'caī ní
tiempo canéé chí cuchɛɛ́ ndúúcu nī? sta'á yā ta'ā sa, ní nadicuéeⁿ yā saⁿ'ā.
Candɛ́ɛ nī 'muuⁿ saⁿ'ā 'dííⁿ. Saⁿ'ā 'díí miiⁿ ní chééndii sa.
20 Cheⁿ'e yā nguai yā saⁿ'ā 'dííⁿ
28 Cuayiivi ní Jesús sndaa yā na
discípulos: ¿Dɛ'ɛ́ ngaⁿ'a ndís'tiī cuaaⁿ nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi tée yā ndís'tiī 'áárá
cyúúní? chi 'áámá vaso nuūⁿnīⁿ ndúúcū chi
34 Discípulos ní 'āā ntɛ́ɛ ́ caⁿ'á yā
duuchí, ti ndís'tiī yeⁿ'e Cristo ndís'tiī,
mar 'áámá ti cuaaⁿ cyúúní mííⁿ cuaacu nííⁿnyúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní vɛ́ɛ ́
ntíínguuneeⁿ vi'i yā chɛɛ́ ca yā chí chí ndaācā chi cuuvi yeⁿ'e yā ná
ch'ɛɛtɛ ca yā. 35 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ
va'ai chɛɛti nguuvi.
103 SAN MARCOS 9, 10
chɛɛ chi n'gaiyáā chi i'téénu yā 'úú chi nguɛɛ ndaācā sabor yeⁿ'ē, ¿dɛ́'ɛ̄
diíⁿ yā nuuⁿndi, n'daācā ca cáávā cuuvi diíⁿ nī, ní cuuvi nndaācā
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cāchiichí sabor yeⁿ'ē? Ndís'tiī cuneé nī
yā 'áámá tuūu yúúdú chí inguú tan'dúúcā chi yiīmā, 'tííca cuneé nī,
'iiⁿ'yāⁿ na daandu yā ní canuúⁿ yā ní canéé n'daaca nī 'aama nī taama
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ naachí yaānuúⁿ yeⁿ'e nī ndúúcū vi'ī.
nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. 43 Ní ndúúti chi ta'ā
di idiīiⁿ chí dinuuⁿndi di, n'daacā Jesús ngi'cueeⁿ yā yeⁿ'e divorcio chi
ca chí 'caaca di ta'a di ní divíi di. i'tɛɛchií vi'i 'iiⁿ'yāⁿ
N'daacā ca chí ndaā di ndúúcū (Mt. 19.1-12; Lc. 16.18)
'aama ta'á nūuⁿ di ná vida cueⁿ'e
daāⁿmaⁿ, ní nguɛ́ɛ ́ chi caⁿ'ā di
ndúúcū 'uūvī ta'a di na infierno,
10 Jesús can'daa yā yeⁿ'e
yáāⁿ Capernaum, ní cueⁿ'e
yā na yáⁿ'āa Judea ndúúcū yáⁿ'āa
naachí nguūchī yaⁿ'ā miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ chi canee táámá lado yeⁿ'ē yíícú
ín'tuūvī. 44 Lugar miiⁿ naachi nguɛ́ɛ ́
Jordán. Miiⁿ ní nduuvidaama
n'giī n'daāa ní nguuchi yaⁿ'ā miiⁿ ní ntúuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ naachi canéé Jesús
'āā ntɛ́ɛ ́ n'tuūvī. 45 Ndúúti chi ca'a di
miiⁿ. Jesús tuca'a yā chi'cueeⁿ yā
idiīiⁿ chí dinuuⁿndi di 'caaca ntúuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā costumbre
di ní divíi di. N'daacā ca chí ndaa di yeⁿ'e yā. 2 Tuu'mi ní n'duuvi 'iiⁿ'yāⁿ
n'daāa ní nguuchi yáⁿ'ā miiⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ nan'guɛɛcútaⁿ'a yā: ¿Dɛ́'ɛ caⁿ'a
ín'tuūvī. 47 Ndúúti chi nduutináaⁿ
Moisés chii sa ndís'tiī na ley yeⁿ'e
di diīiⁿ chí idinuuⁿndí di, tuu'mi ní yú?
tun'dáa di; ti n'dáácā ca chi ndáa
4 Fariseos ní caⁿ'a yā chii yā Jesús:
yáⁿ'ā miiⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ ín'tuūvī tan'díí yā fariseos: Moisés miiⁿ tee
nūuⁿ. sa mandamiento 'cūū, ndís'tiī,
49 Ti nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi
caati ndís'tiī ní neené chɛɛchi
i'téénu yā canéé chí n'diichi néeⁿ staava yeⁿ'é nī. 6 Naati ndíí cuaaⁿ
SAN MARCOS 10 104
ndúúti chi 'áámá n'daataá cu'neeⁿ chí canéé nguūⁿ na ley chí 'tuucā:
ta isáⁿ'ā yeⁿ'e tá ní 'caandivaacu Nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a di ndúúcū tááma
tá ndúúcū táámá saⁿ'ā, 'tiicá ntúūⁿ n'daataá chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e di. Nguɛ́ɛ ́
n'daataá miiⁿ idinuuⁿndi tá chi vɛ́ɛ ́ 'caāⁿ'nuⁿ di. Nguɛ́ɛ ́ diduucú di. Nguɛ́ɛ ́
taama isáⁿ'ā yeⁿ'e tá. caaⁿ'maⁿ nduudu yaadi yeⁿ'ē mar
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ. Nguɛ́ɛ ́ cannche'ei di
Jesús di'viicú yā dá'caīyāa 'iiⁿ'yāⁿ. Dinéⁿ'e di chiida di ndúúcū
(Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17) chɛɛcu di.
13 Tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ níndɛɛ́ 20 Saⁿ'ā miiⁿ ní nan'guɛɛcútaⁿ'ā sa:
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chí ndɛ́ɛ ̄ da'caīyāa s'eeⁿ. ní dinéⁿ'e yā saⁿ'ā. Ní caⁿ'a yā: Vɛ́ɛ ́
14 Taachí Jesús n'diichi yā chuū,
táámá chi indáí yeⁿ'ē di. Cuéⁿ'é dí
yaa'vi néeⁿ yā ní caⁿ'a yā chiī yā n'diīcuí dí tanducuéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē
discípulos: 'Cuaaⁿ nī chiī da'caīyāa di, ní ca'a di 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e
nanaáⁿ, ní nguɛ́ɛ ́ ndivíi nī yeⁿ'é, yā. Tuu'mi ní ndaācā chi vɛ́ɛ ́ vaadi
ti na va'ai chɛɛti nguuvi naachi 'cuiica yeⁿ'e na va'ai chɛɛti nguuvi
Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā ní yeⁿ'ē chi cuuvi yeⁿ'ē di. Tuu'mi ní cutá'a
da'caīyāa s'tíī, 'tíícā. 15 Cuaacu
di cruz yeⁿ'ē di chi yeⁿ'ē chi 'cueenu
nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī, di cuuvi ní cuchii di ní caⁿ'a di
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ cu'téenu yā yeⁿ'e nduucú.
105 SAN MARCOS 10
ca yā chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā chí cundaa 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí maaⁿ snée yā cuaaⁿ
yā naachí Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ vmnaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'cuɛɛtinée yā
yā. 25 Nguɛ́ɛ ́ ngíⁿ'īi cá chi 'áámá
cuaaⁿ chi cuayiivi. Ní neené 'yaaⁿ
'iiti camello, chi ch'ɛɛtɛ cá nguɛ́ɛ ́ ti 'iiⁿ'yāⁿ chi maaⁿ snée yā cuaaⁿ chí
'yúúdūu chi cho'ó tī na nduutinááⁿ cuayiivi, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'cuɛɛtinée yā
'iini, chi cheendi va'ai 'lííⁿ nguɛ́ɛ ́ vmnaaⁿ.
ti 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ 'cuiica i'téénu
yā Ndyuūs ní cundáa yā naachí Jesús ngaⁿ'a ntúuⁿ yā yeⁿ'e chí 'cuūví
Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā. yā
26 Taachí discípulos ch'iindiveéⁿ
(Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34)
yā chuū, nadicádíínuuⁿ taavi ca yā 32 Jesús ndúúcū discípulos yeⁿ'e
ní nguaaⁿ maaⁿ yā ntíínguunéeⁿ yā yā snúúⁿ yā yúúní ní cuchɛɛ yā
vi'ī. Tuu'mi ní ngaⁿ'a yā: ¿Du'ú cuuví na yáāⁿ Jerusalén. Jesús cueⁿ'é yā
nanguaⁿ'āī? vmnááⁿ discípulos. Ní discípulos
27 Jesús miiⁿ ch'iinu yā discípulos
nadicádíínuuⁿ yā ní cueⁿ'e yiinú
ní caⁿ'a yā: Saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū nguɛ́ɛ ́ yā ní 'va'á yā. Tuu'mi ní Jesús miiⁿ
cuuvi diiⁿ sa chuū, naati Ndyuūs nguɛɛcunée yā ní yaa'vi ndiichúúví
cuuvi diíⁿ yā caati nanááⁿ Ndyuūs discípulos yeⁿ'e yā ní tuca'a yā
nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ caⁿ'a yā chii yā discípulos yeⁿ'e
yā. chi canéé chi 'cuūví yā. 33 Ní caⁿ'a
yā vaacu yā, o 'díínu yā, o ví'ī, o 'úú. Ní 'cueⁿ'é yā 'úú ní ca'a neeⁿ daiⁿ
chɛɛcú yā, o chiidá yā, o n'daataá yā 'úú. 'Cuiinu chuū ní 'caaⁿ'núⁿ yā
SAN MARCOS 10 106
'úú. Naati ndiichi ndii 'íínú nguuví deenu nī, 'iiⁿ'yāⁿ chí ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ
miiⁿ, nduuchí yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā. yā yeⁿ'e naciones vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'é
yā nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nación
Jacobo ndúúcū Juan ngíícá sá 'áámá yeⁿ'e yā ní 'iiⁿ'yāⁿ chí n'gɛɛtɛ cá
favor yeⁿ'ē naciones ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā
(Mt. 20.20-28) 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 43 Naati nguaaⁿ ndís'tiī,
35 Tuu'mi ní Jacobo ndúúcū Juan, nguɛɛ 'tíícā. 'Iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'e cuuvi
chí daiya Zebedeo, ndaá yā nanááⁿ ch'ɛɛtɛ yā nguaaⁿ ndís'tiī canéé
Jesús miiⁿ ní caⁿ'a sa: N'diī Maestro, chi dichíí'vɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ. 44 'Āā du'ú
neⁿ'é 'nū chi diíⁿ nī 'áámá favor chí nūuⁿ ndís'tiī chi neⁿ'e nī cunee nī
ngiica 'nū. cuaaⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'e ndís'tiī canéé
36 Tuu'mi ní Jesús ntiinguuneéⁿ yā:
chí dichíí'vɛ nī nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ.
¿Dɛ'ɛ̄ neⁿ'e nī chi diíⁿ? 45 Naati Sáⁿ'ā chi Daiya Dendyuūs
chí cu'ú nī yeⁿ'e vaso chi yeⁿ'e chi ch'iindiveeⁿ sa chí Jesús yeⁿ'e
'cueenú cuuvi ní canéé chi cuta'á yáāⁿ Nazaret cho'o yā miiⁿ, saⁿ'a
nī chi ngɛɛ̄dínuūⁿnīⁿ chi 'úú ita'á. ngueenááⁿ miiⁿ tuca'a sa 'caī sa ní
40 Caati nguɛ́ɛ ́ ituneeⁿ 'úú chi ca'á
caⁿ'a sa: Jesús, Daiya David, nnéé
du'ū chi 'cuūndī lado tá cuaacú o ya'āī 'iinú nī 'úú.
lado ta 'cueēé. Lugar 'cūū ní Ndyuūs 48 Nééné 'yaaⁿ yā yaa'vi neeⁿ yā
ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ chi Ndyuūs diíⁿ yā saⁿ'ā miiⁿ chí cunēē 'díiiⁿ sa cheendí
'cundiyaáⁿ yā cáávā 'iiⁿ'yāⁿ. sa, naati saⁿ'ā miiⁿ ní n'gaī yiicú cá
41 Taachí ch'iindiveéⁿ ndu'u ndiichí
sá: N'diī Daiya David, nnéé ya'āī
discípulos chuū, nduuvi taáⁿ yā 'iinu nī 'úú.
ndúúcū Jacobo ndúúcū Juan miiⁿ. 49 Tuu'mi ní Jesús cheendii yā ní
yáāⁿ Betfagé, ndúúcū yáāⁿ Betania, n'dai naachi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ Ndyuūs.
niiⁿnuúⁿ na yiīcū chi nguuvi Cúchiī tiempo maaⁿ chí tan'dúúcā
Olivos. Ní Jesús dichó'o yā na 'uūvī yeⁿ'ē chiida yú David ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ
discípulos yeⁿ'e yā. 2 Ní caⁿ'a yā:
yā ndii cuááⁿ vmnaaⁿ. Hosanna.
Cuéⁿ'e nī na yáāⁿ 'lííⁿ chi canéé Nduudu miiⁿ ní nduudu Israel chi
niiⁿnuúⁿ ní taachí ndaa nī miiⁿ neⁿ'e caaⁿ'maⁿ na nduudu yeⁿ'e yú,
ndaaca nī 'áámá burro n'dɛɛ̄chiīchí chi ch'ɛɛtɛ n'dai Ndyuūs chí canéé na
tī. Burro miiⁿ ní mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ va'ai chɛɛti nguuvi.
'āā cuɛ́ɛ ́ cunduú yā 'iiti. N'daatí nī 11 'Tíícā sndaā Jesús na yáāⁿ
yeⁿ'é yā can'daa yā na yaāⁿ Betania, miiⁿ. 19 Taachí chi 'da'a, Jesús miiⁿ
diíⁿ nī chí yiivɛ yáává yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'angua'á nī, nduuti chi 'áámá
chí diduucu. 'iiⁿ'yāⁿ idinuuⁿndí yā contra yeⁿ'é
18 Chiiduú n'gɛɛtɛ chí ngaⁿ'a
nī, nadach'ɛɛcú nī yeⁿ'e yā, 'tiicá
ntiiⁿnyuⁿ ndúúcū maestros yeⁿ'e ntúūⁿ Chiida yú chi canée yā na
ley ch'iindiveéⁿ yā chuū, ní tucá'a va'ai chɛɛti nguuvi nádich'ɛɛcú yā
yā n'nuuⁿ yiinú yā taacā chi nuuⁿndi yeⁿ'é nī. 26 Ndúúti ndís'tiī
vi'ī: ¿Taacá caaⁿ'maⁿ yú? Ndúúti sa, naati mozos ní sta'a sa mozo
chí caaⁿ'maⁿ yú chí yeⁿ'ē nanguuvi, miiⁿ ní ch'eⁿ'e sa ní nadacho'o sa
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní nan'guɛɛcútaⁿ'a yā mozo miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ ca'a sa
yeⁿ'ē yú 'tíícā: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí mozo. 4 Tuu'mi ní dueño yeⁿ'ē yáⁿ'āa
chi Juan chi chɛɛdínuūⁿnīⁿ miiⁿ yáⁿ'āa miiⁿ dichó'o yā táámá mozo.
ní 'áámá profeta chí cuaacu. 33 Ní Mozo miiⁿ, mozos chi diiⁿ ntiiⁿnyuⁿ
nan'guɛɛcútaⁿ'a yā yeⁿ'e Jesús miiⁿ na yáⁿ'āa miiⁿ ch'iiⁿ'nuⁿ sa. Cuayiivi
ní caⁿ'a yā: Nguɛ́ɛ ́ cuuví nī n'diī. miiⁿ ní 'yaaⁿ n'dáí mozos dichó'o yā.
'Tíícā caⁿ'a yā chiī yā Jesús: Nguɛ́ɛ ́ Mozos ní náⁿ'a mozos miiⁿ ní ch'eⁿ'e
deenú 'nū. Tuu'mi ní Jesús caⁿ'a yā sa saⁿ'ā, tanáⁿ'ā sa ní mozos miiⁿ
chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: 'Tiicá ntúūⁿ 'úú ch'iiⁿ'nuⁿ sa saⁿ'ā.
SAN MARCOS 12 110
6 Cánéé cá daiya yā chí neⁿ'e taavi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Herodes ndúúcū n'duuvi
yā. Cuayiivi mííⁿ ní dueño miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ fariseos nanááⁿ Jesús miiⁿ.
dichó'o yā daiya yā ní nadicadíínuuⁿ Ní neⁿ'é yā chi Jesús castáⁿ'a yā
yā 'tíícā. Saⁿ'ā daiyá ní diiⁿ sa nduudu yeⁿ'e yā ní caaⁿ'máⁿ yā
honrar daiyá. 7 Naati mozos chi
'áámá nduudu yaadi. 14 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
'caāⁿ'núⁿ yā mozos chi idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ, nguɛ́ɛ ́ n'daācā chí 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ diíⁿ
ní ca'á yā yáⁿ'āa tánaⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ. yā. Ní caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ:
10 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ n'geeⁿ ndís'tiī naachi
¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chi neⁿ'é nī chí castaⁿ'á
canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs? nī nduudu yeⁿ'é? Candɛ́ɛ nī 'áámá
Ngaⁿ'a 'túúcā: tuūmī, chi snaáⁿ.
Tuūu chi 'iiⁿ'yāⁿ din'dái yā va'ai 16 'Iiⁿ'yāⁿ ndɛɛ́ yā tuūmī. Ní Jesús
chuū ní 'áámá cosa chí ngeⁿ'e chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Nca'á nī tuūmī
yiinu yú taachi inaaⁿ yú yeⁿ'ē. yeⁿ'e recaudación o impuestos chi
12 Tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
yeⁿ'e emperador César miiⁿ chííⁿ chí
nadacádíínuuⁿ yā chi cuta'á yā Jesús yeⁿ'ē sa, ní nca'a nī Ndyuūs chí yeⁿ'é
miiⁿ ní diíⁿ yā preso 'iiⁿ'yāⁿ ti déénu yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní cueⁿ'e yiinú yā
yā chi Jesús miiⁿ caⁿ'a yā ejemplo yeⁿ'ē chí n'guɛɛcútaⁿ'a Jesús miiⁿ.
'cūū chi 'tɛ́ɛ ́ nguɛ́ɛ ́ dáámá chi yeⁿ'e
yā. Naati 'va'á yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ 'Iiⁿ'yāⁿ ntííngúúneeⁿ Jesús yeⁿ'ē chi
miiⁿya, ní s'néeⁿ yā Jesús ní cueⁿ'e yā. iiⁿ'yāⁿ nnduuchi yā nguaaⁿ tináⁿ'a
(Mt. 22.23-33; Lc. 20.27-40)
Chúū chi yeⁿ'ē impuestos 18 Tuu'mi ní ndaā n'duuvi 'iiⁿ'yāⁿ
(Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26) saduceos nanááⁿ Jesús. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
13 Cuayiivimiiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a ní nguɛ́ɛ ́ s'teenu yā chí tináⁿ'ā ní
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū dicho'ó yā nduuchi yā. Ní ntiinguuneeⁿ yā
111 SAN MARCOS 12
ní 'cuūndī daiya sa lado yeⁿ'ē 'díínū tináⁿ'ā ti yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi snduuchi.
tináⁿ'ā. 20 'Áámá saⁿ'ā vɛ́ɛ ́ ndɛɛ̄chɛ̄
Chííⁿ chí ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ déénu nī chi
'díínū sa ndúúcū sa. Saⁿ'ā miiⁿ ngaⁿ'a nī.
chí vmnááⁿ vmnaaⁿ ch'iidivaacu
sá ní ch'iī sa ní nguɛ́ɛ ́ ch'iīndī Mandamiento chí ch'ɛɛtɛ ca
daiya sa ndúúcú n'daataá yeⁿ'ē sa. (Mt. 22.34-40)
21 Saⁿ'ā ndii chííⁿ ndii 'úúví mííⁿ
28 'Áámá maestro yeⁿ'e ley chí
ch'iindivaacu sa ndúúcū n'daataá ch'iindiveéⁿ yā chí ndeē 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'ē tináⁿ'ā ní saⁿ'ā miiⁿ ch'iī ntúuⁿ saduceos s'eeⁿ, déénu yā chi Jesús
sa ní nguɛ́ɛ ́ ch'iindi daiya sá ndúúcū miiⁿ nan'guɛɛcútaⁿ'a n'daaca yā.
n'daata miiⁿ. 'Tiicá ntúūⁿ ch'ɛɛnu 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní ntiinguuneeⁿ yā
saⁿ'ā ndii chííⁿ ndii 'íínú. 22 Ndu'ū
Jesús: ¿Chɛɛ́ mandamiento chi
ndɛɛ̄chɛ sá ch'iindivaacu sá ndúúcu canee nguūⁿ chí ch'ɛɛtɛ n'dai ca?
tá ní mar 'áámá sá nguɛ́ɛ ́ s'neeⁿ sa 29 Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a yā:
ndís'tiī na libro yeⁿ'é Ndyuūs chí yā chii yā Jesús miiⁿ: N'diī Maestro,
SAN MARCOS 12 112
cuáácú ngaⁿ'a nī. Cuaacu nííⁿnyúⁿ cuuví chiī chí Cristo miiⁿ ní daiya
chí ngaⁿ'a nī chi vɛɛ 'aama n'dyáⁿ'ā David miiⁿ? Nééné n'deēe 'iiⁿ'yāⁿ
Ndyuūs. Nguɛ́ɛ ́ táámá 'āā tanduu ch'iindiveéⁿ yā yeⁿ'e Jesús ndúúcū
rá 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. 33 Níícú 'iiⁿ'yāⁿ canéé
vaadī yeenú.
chi dinéⁿ'e yā Ndyuūs ndúúcū
nuuⁿmaⁿ staava yeⁿ'e yā, ndúúcū Jesús ngaⁿ'a yā nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
nuuⁿmaⁿ vaanicadíínūuⁿ yeⁿ'e yā, chi ngi'cuéeⁿ yā yeⁿ'e ley
ndúúcū nuuⁿmaⁿ alma yeⁿ'e yā, (Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47)
ndúúcū tanducuéⁿ'ē fuerzas yeⁿ'e 38 Jesús ngaⁿ'a yā chuū taachi
yā. Ní dineⁿ'e yā 'iiⁿ'yāⁿ na niiⁿnuúⁿ ngi'cueeⁿ yā: Cundɛ́ɛ di cuidado
vaacú yā tan'dúúcā chi neⁿ'é yā maáⁿ yeⁿ'e maestros yeⁿ'e ley. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
yā. Chuū chi n'daācā ca nguɛ́ɛ ́ ti ní n'gɛɛ̄tinéé yiinú yā chí n'geenūu
n'giiⁿ'núⁿ 'iiti chí nga'a yā 'iiti lado catecai yā. Ní taachi chiicá yā cuaaⁿ
yeⁿ'e ofrenda yeⁿ'é Ndyuūs ní yeⁿ'é cyúúní neⁿ'e yā chí 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā
tanducuéⁿ'ē ofrenda chí ngicyáⁿ'ā saludar 'yā ndúúcū respeto n'daācā.
nátai. 39 Ní neⁿ'é yā sillas vmnááⁿ vmnaaⁿ
canee di yeⁿ'ē naachí Ndyuūs ngaⁿ'a va'ai yeⁿ'ē n'daataá nguá'āa. Ní 'íícú
ntiiⁿnyuⁿ yā. Cuayiivi miiⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ cuunuuⁿ n'dé'ei yā chí idiíⁿ yā miiⁿ
'āā ntɛɛ candii cá yā ntiinguuneeⁿ ca nduucú nééné n'deēe ngaⁿ'angua'á
yā Jesús mar 'áámá. yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní ch'ɛɛtɛ ca castigo
yeⁿ'é yā nguuvi yeⁿ'e juicio.
¿Du'u chií Daiya Cristo miiⁿ?
(Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44) Ofrenda yeⁿ'e n'daataá nguá'āa
35 Jesús ngi'cueeⁿ yā chɛɛti yaācū (Lc. 21.1-4)
templo ní ngaⁿ'a yā: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví 41 'Áámá vmnéⁿ'ēe Jesús vɛ́ɛ yā
chí maestros yeⁿ'e ley ngaⁿ'á yā chi na yáacū templo niiⁿnuúⁿ na cajas
Cristo miiⁿ ní daiya David? 36 Caati naachí 'iiⁿ'yāⁿ n'gíi yā ofrendas.
maaⁿ David miiⁿ caⁿ'a sá taachi yaa'vi N'gíínu yā tan'dúúcā chi diíⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs chuū chi táácā n'gíi yā tuumī lado yeⁿ'e
canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs: ofrenda na cajas. N'diichí yā chi
Señor miiⁿ caⁿ'a yā chiī yā Señor 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ 'cuiica neené
yeⁿ'é: 'Cuundi dí lado ta cuaācú n'deēe tuūmī ca'a yā. 42 Tuu'mi ní
chi lado yeⁿ'e honor, ndíí taachi ndaā 'áámá n'daataá nguá'āa chí
'úú cu'neéⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí contra neene ndaachíí canee tá. Táⁿ'ā
yeⁿ'ē di ndiī cuaaⁿ ndiiya maaⁿ miiⁿ ní s'nuūⁿ tá na caja miiⁿ na
ca'ā di tan'dúúcā chi 'aama 'uūvī centavos chi cobre. 43 Tuu'mi
nī cuidado chí mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguaaⁿ 'díínu yā nca'a vi'i yā chí
nguɛ́ɛ ́ cannche'éí yā ndís'tiī. 6 Ti 'cááⁿ'núⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ. Ní 'íícú chiidá yā
nééné 'yááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chii yā ndúúcū ní ca'a yā daiya yā. Ní daiya yā ní
SAN MARCOS 13 114
ndís'tiī diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ caavā 'úú. chi falsos yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi
Naati 'iiⁿ'yāⁿ chi cuchɛ́ɛ yā ní 'aama profetas chi falsos yā. Ní diíⁿ yā
canée yā ndúúcū chi i'teenu yā yeⁿ'e señales ndúúcū vaadī n'giinu. Ní
Ndyuūs ndíí tiempo chi 'cuūvi yā 'íícú cuuvi cannche'éí yā 'iiⁿ'yāⁿ, ndíí
ní nnguáⁿ'ai yā. 14 Taachí ndís'tiī
'iiⁿ'yāⁿ chí Ndyuūs ndɛɛvɛ yā ndúútī
'āā snaaⁿ nī dendu'ū chi 'túúcā chi chi chuū cuuvi diíⁿ yā. 23 Naati
na campo, ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi núú ndaa ní snaaⁿ yā Saⁿ'ā chi Daiya Ndyuūs
yā va'ai yeⁿ'e yā ní nta'a yā cotón chí ndaa sa nguaaⁿ meēeⁿ ndúúcū
yeⁿ'e yā. 17 Dɛ'ɛ chúúcā yaⁿ'ai yeⁿ'e
poder yeⁿ'ē sa chí ch'ɛɛtɛ taavi ní
n'daataá chi vɛ́ɛ ́ daiya tá chɛɛti tá ndɛɛvɛ́ n'dai ngíí n'gai maāⁿ sa.
ndúúcū n'daataá chí ngiicu dacuá'āa 27 Tuu'mi ní Ndyuūs dicho'ó yā
tiempo miiⁿ mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ taachi snaaⁿ ndís'tiī chi cuuvi
nnguaⁿ'ai yā. Naati n̄diiⁿ nadidúú'vi dendú'ū chi 'túúcā, 'āā deenú nī
yā cáávā 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'é yā ti 'iiⁿ'yāⁿ chí 'āā sneeⁿ niiⁿnuⁿ tiempo chi
miiⁿ Señor ndɛɛvɛ yā. ndaā Saⁿ'ā chi Daiya Ndyuūs. Ní
21 Tuu'mi ní ndúútī chi 'áámá
'āā nééné niiⁿnuúⁿ cánee tiempo
'iiⁿ'yāⁿ caaⁿ'maⁿ yā cuuvi yā ndís'tiī: 'cūū. 30 Cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií
Cuín'dííchí nī, 'íngaā Cristo miiⁿ, o ndís'tiī: 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi snée yā
115 SAN MARCOS 13, 14
maaⁿ 'āā cuɛ́ɛ ́ 'cuūví yā neⁿ'e chi yeⁿ'e ley 'nuúⁿ yā taacā chi cuuvi
'āā cuɛ́ɛ ́ cuuví tanducuéⁿ'ē chuū. cannche'éí yā Jesús ní cuta'á yā
31 Nánguuvi ndúúcū ná yáⁿ'āa 'cūū
'iiⁿ'yāⁿ ní 'caaⁿ'núⁿ yā 'yā. 2 Naati
ní chó'ōo, naati nduudu yeⁿ'é nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a yā: Nguɛ́ɛ ́ diiⁿ yú nguuvi 'viicu
cho'oó. tí 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén miiⁿ
32 Naati yeⁿ'ē nguuvi miiⁿ ndúúcū
didáⁿ'a yā ní diíⁿ yā vaadī 'caa'va
hora miiⁿ nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ mar 'áámá ndúúcū nús'uu.
'iiⁿ'yāⁿ chi deenu yeⁿ'ē. Ndíí nguɛ́ɛ ́
ndúú ángeles, yeⁿ'e va'ai chɛɛti 'Áámá n'daataá n'giī tá aceite na
nguuvi ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú Sáⁿ'ā chi cuerpo yeⁿ'e Jesús
Daiya Dendyuūs deenú yā yeⁿ'ē. (Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8)
Dámaāⁿ Chiida yú chi canée yā na 3 Jesús canee yā na yáāⁿ Betania
va'ai chɛɛti nguuvi deenu yā. na vaacu Simón chi canéé sá
33 Chííⁿ chí ndís'tiī ní 'cuɛɛtinéé
ndúúcū ca'ai chi nguuvi lepra chi
yaaⁿ nī. Dicuéénaaⁿ nī ní in'duuti cuerpo yeⁿ'ē sa. Taachí
caaⁿ'maⁿngua'á nī, ti nguɛ́ɛ ́ déénu nī Jesús miiⁿ vɛɛ́ yā na mesa, ndaā
tií cuaⁿ'ā ndaa hora miiⁿ. 34 Ejemplo
'áámá n'daataá nanáaⁿ yā. Táⁿ'ā
chuū tan'dúúcā 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chí miiⁿ ní ndɛɛ̄ tá 'áámá frasco yeⁿ'e
caⁿ'a yā yaⁿ'ai. Taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ alabastro ndiituú ndúúcū aceite
can'dáa yā na vaācu yā, caⁿ'a yā perfume yeⁿ'e nardo chí ndɛɛvɛ
chii yā mozos yeⁿ'é yā chí ca'a yā ngeeⁿ ní neené ya'ai chíí'vɛ̄. Ní
ntiiⁿnyuⁿ 'áámá 'áámá mozo yeⁿ'ē sa. 'cuūⁿ tá frasco miiⁿ ní ch'eendáa tá
Ní cuuvi yā saⁿ'ā chí idiiⁿ cuidado aceite miiⁿ na tiīⁿ Señor Jesús miiⁿ.
yeⁿ'e cheendi va'āī miiⁿ chi cunéé 4 N'duuvi discípulos chi snée yā miiⁿ
yeⁿ'e va'āī miiⁿ. Nguɛ́ɛ ́ déénu nī ní ngo'o 'iinū ciento caadi ní cuuvi
nduuti chi ndaá yā n'gaaⁿ, o yaaⁿ ca'a yú 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā. Ní
chɛɛtɛ, o taachí 'cuaī tú'u, o cuaaⁿ nduuvi taáⁿ yā ndúúcu tá.
na nguɛɛtiyaaⁿ. 36 'Áá tiī dácanaaⁿ
6 Naati Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā:
14
ngií ndís'tiī: 'Āā tií nūuⁿ chí 'iiⁿ'yāⁿ ní ch'iⁿ'i yā 'áámá cuarto ch'ɛɛtɛ
caaⁿ'máⁿ yā nduudu ngai yeⁿ'é yeⁿ'ē ná ndiichi ndii 'úúví piso miiⁿ chi
chi nanguaⁿ'ai 'iiⁿ'yāⁿ na núúⁿmáⁿ 'áá vɛ́ɛ ́ yaāaⁿ. Miiⁿ ní in'nuúⁿ nī chi
íⁿ'yeeⁿdī caaⁿ'maⁿ ntuúⁿ yā chi diīⁿ che'e yú.
n'daataá 'cūū ní n'gaacú yā yeⁿ'ē tá. 16 Discípulos cueⁿ'e yā ní ndaa yā
n'giiⁿ'núⁿ yā 'iiti cuūchī yeⁿ'e pascua Saⁿ'ā chí Daiya Dendyuūs caⁿ'a sa
miiⁿ. Ní discípulos yeⁿ'e Jesús miiⁿ 'cueenú sa cuuvi tan'dúúcā chi ngaⁿ'a
ntiinguuneéⁿ yā Jesús: ¿Tií neⁿ'e yeⁿ'é yā naachi canéé nguūⁿ na libro
di chi caⁿ'á 'nū in'nuúⁿ 'nū chi che'e yeⁿ'é Ndyuūs. Dɛ'ɛ chúúcā ya'ai yeⁿ'e
nguiīnū yú yeⁿ'e 'viicu pascua? saⁿ'ā chi nca'a sa 'úú chi Saⁿ'ā chi
13 Tuu'mi ní Jesús dicho'ó yā na
Daiya Ndyuūs. N'dáácā ca yeⁿ'ē sa
'uūvī discípulos yeⁿ'e yā, ní caⁿ'a yā ndúúti chi nguɛɛ ch'iindiyaāⁿ sa.
chii yā 'iiⁿ'yāⁿ: Ndís'tiī cueⁿ'é nī yáāⁿ 22 Taachí vɛɛtɛ́ yā nge'e yā, tuu'mi
chi canción yeⁿ'e Ndyuūs nan'dáa yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Alma yeⁿ'é
yā va'āī ní cueⁿ'é yā na yiīcū neené ndaachi yiinú chi ya'āī chi
chi nguuvi Olivos. 27 Tuu'mi ní
'cuūví. 'Āā snéé núúⁿ nī 'muuⁿ, ní
Jesús caⁿ'a yā chii yā discípulos: nguɛ́ɛ ́ 'cuɛɛti yaadú nī.
Nducyaaca ndís'tiī cuuví 'cuinaáⁿ nī 35 Tuu'mi ní Jesús cueⁿ'e yā ta 'lííⁿ
ntúuⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ stiyaadú yā. chii yā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿'Áá
Ní 'āā ntɛ́ɛ ́ ngii ichɛɛ yā ndúúcū can'daā ndís'tiī ndúúcū machete
yaaⁿ ti nduutináaⁿ yā chi yaaⁿ náaⁿ chi 'uūvī lados 'caāiⁿ ndúúcū yáⁿ'á
yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nguɛ́ɛ ́ déénu chí cuta'á nī 'úú tan'dúúcā chi 'úú
yā chí n'guɛɛcútaⁿ'a yā. 41 Cueⁿ'é
'áámá duucu 'úú? 49 Nguuvi nguuvi
yā ndii chiiⁿ ndii 'íínú cuuvi, ní caneé na yáacū templo miiⁿ nguaaⁿ
ngaⁿ'angua'á yā. Ní taachi ndaa ndís'tiī chi ngi'cueéⁿ ní ndís'tiī ní
yā naachi snee discípulos, caⁿ'a nguɛɛ sta'á nī 'úú. Chúū canéé chí
yā: Ndís'tiī 'cuɛɛtiyaadú nī ní cuuvi ní cuuvi cunnuū ca'ā naachi
ntaavi'tuunúúⁿ nī. 'Āā tiiní cā. 'Āā canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs.
ndaā hora chi 'iiⁿ'yāⁿ nca'a yā 'úú 50 Tuu'mi ní nducyaaca discípulos
Judas chi saⁿ'ā 'áámá yeⁿ'ē ndiichuuvi sábana ní cueⁿ'ē sa dácaa yuūcú sa.
discípulos. Ní ndaa sa ndúúcū n'deee
n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū machete 'uūvī Jesús nanááⁿ 'iiⁿntyéⁿ'ē chí n'gɛɛtɛ ca
lados 'caāiⁿ ndúúcū yáⁿ'á. Chiiduú yeⁿ'e yaācū
n'gɛɛtɛ ndúúcū maestros yeⁿ'e ley, (Mt. 26.57-68; Lc. 22.54-55, 63-
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū chi ngaⁿ'a 71; Jn. 18.12-14, 19-24)
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū dichó'o yā 53 Tuu'mi ní candɛ́ɛ yā Jesús miiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 44 Judas miiⁿ chí nca'a
nanááⁿ chiiduú ch'ɛɛtɛ ca. Ní miiⁿ
sa Jesús 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ, ní ca'a sa 'aama nduuvidaamá yā nducyaaca chiiduú
seña. Ní caⁿ'a sa 'túúcā: 'Iiⁿ'yāⁿ chi n'gɛɛtɛ́ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū chi
'úú chi'neeⁿ cheendí, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chíí. ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū ndúúcū
Cuta'á nī 'iiⁿ'yāⁿ ní candɛɛ́ nī 'iiⁿ'yāⁿ maestros yeⁿ'e ley. 54 Pedro miiⁿ ní
¿Dɛ'ɛ̄ chí ngaⁿ'á yā yeⁿ'e nī? ¿Dɛ'ɛ́ ní caⁿ'ā sa: 'Úú ní nguɛ́ɛ ́ in'diichí
ngaⁿ'a nī maáⁿ nī yeⁿ'e nī? 'iiⁿ'yāⁿ, ndíí nguɛ́ɛ ́ deenú chí ngaⁿ'ā
61 Jesús mííⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ caⁿ'a yā.
di. Ní can'dáa sa cuaaⁿ chuva'āī
Ní nguɛ́ɛ ́ n'guɛ́ɛć útaⁿ'a yā yeⁿ'ē naachi indaa yā. Tuu'mi ní 'caī
mar 'áámá. Chiiduú ch'ɛɛtɛ ca tusáⁿ'ā. 69 Táⁿ'ā chi idiiⁿ mandado
túsaⁿ'ā 'uūvī cuuvi, 'āā 'íínú cuuvi nguuvi Barrabás ndúúcū ta n'duuvi
cheeⁿdiītu di chí ngaⁿ'a di chi nguɛ́ɛ ́ saⁿ'ā chi 'niiⁿ'nuⁿ sa 'iiⁿ'yāⁿ taachi
n'diīchi di 'úú. Taachi nádicādíínuuⁿ 'āā diiⁿ caandá yā contra gobierno
sa chuū, ní chɛɛ̄cū sa. miiⁿ. 8 Ní 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ní ndaa
15
¿'Áá díí Rey yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ní Pilato miiⁿ intiinguunéeⁿ yā: ¿Dɛ'ɛ́
chi judíos? Ní Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a neⁿ'e nī chi diíⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chí
yā: N'diī ngaⁿ'a cuaacú nī ti 'tíícā. ndís'tiī ngaⁿ'a nī Rey yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
3 Chiiduú n'gɛɛtɛ ní neené n'deee nááⁿ
Israel?
chi ngaⁿ'á yā contra yeⁿ'e Jesús naati 13 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nan'guɛɛcútaⁿ'a yā
yā Jesús miiⁿ: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿Dɛ'ɛ̄ chi nguɛ́ɛ ́
nán'guɛɛcútaⁿ'á nī? 'Cuin'dííchí nī n'daacā n̄díiⁿ sáⁿ'a 'cūū? Naati 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'é tanducuéⁿ'ē chí nguɛ́ɛ ́ n'daacā s'eeⁿ ní nan'guɛɛcúnée yā 'cai yā:
ngaⁿ'á yā yeⁿ'e nī. Cu'neeⁿnga'á nī 'iiⁿ'yāⁿ.
5 Naati Jesús miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄
15 Tuu'mi ní Pilato miiⁿ chi nguɛ́ɛ ́
vɛɛ nan'guɛɛcútaⁿ'á yā. Chííⁿ chí neⁿ'e yā chi nduuvi táaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
Pilato miiⁿ cheⁿ'e yiinú yā ní nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é yā, n'dɛɛchii sá Barrabás miiⁿ.
déénu yā dɛ'ɛ̄ nadicádíínuuⁿ yā. Cuayiivi ní caⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ sa chi
121 SAN MARCOS 15
'áámá taaⁿ nduu. Ní ca'a nee dáiⁿ yā nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs 'tíícā:
Jesús ní nchiīntii'yá yā nanáaⁿ yā, Chídidúúchɛ́ yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi
ní diíⁿ yā honrar 'iiⁿ'yāⁿ. 20 Ch'iinu
vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e yā.
ch'iiⁿnyuⁿnéeⁿ yā yeⁿ'e Jesús 'tííca, 29 'Iiⁿ'yāⁿ chí ngo'ó yā nanááⁿ cruz
n'gɛɛcu 'iinu Jesús miiⁿ ní 'cai yiicú Ch'iichí yā cuerpo yeⁿ'e Jesús miiⁿ
yā: Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? (chí (Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42)
neⁿ'e caaⁿ'maⁿ nduudu yeⁿ'ē yú: 42 Taachí chiinū nguuvi miiⁿ chi
N'dií Ndyuūs yeⁿ'é, n'dií Ndyuūs viernes chí ch'iindiyaáⁿ yā cáávā
yeⁿ'é, ¿dɛ'ɛ̄ cuuvi chí s'neé nī maaⁿ 'viicu pascua miiⁿ nguuvi chí cuuvi
'úú dámaáⁿ?) dɛɛvɛ nguuvi chi ntaavi'tuunúúⁿ
35 N'dúú'ví 'iiⁿ'yāⁿ chi snee yā
yā 'iiⁿ'yāⁿ, 43 ndaā José yeⁿ'e yáāⁿ
yā. N'diichi yú nduuti chi 'áá chiī cueⁿ'e yiinú yā chí 'āā ch'iī Jesús
profeta Elías miiⁿ ní nádich'eēⁿ sa miiⁿ ní yaa'vi yā saⁿ'ā chi ngaⁿ'a
'iiⁿ'yāⁿ. ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e soldados chi cuchii
37 Tuu'mi ní Jesús 'cai yiicú yā
sa nanáaⁿ yā. Taachí ndaa sa ní 'iicu
ní ch'iī. 38 Ní cortinas yeⁿ'e yaācū
tiinguuneeⁿ yā saⁿ'ā: ¿'Áá cuaacu
templo chiī 'uuvi taāⁿ, steēⁿ naavtáⁿ'ā chi ch'iī Jesús? 45 Taachí soldado
ndíí cuááⁿ 'niiⁿnúⁿ ndíí cuááⁿ ndiiyā. centurión miiⁿ ngaⁿ'a sa chi cuaacu,
39 Ní 'áámá saⁿ'ā romano chí ngaⁿ'a
tuu'mi ní Pilato miiⁿ ca'a yā orden
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē cien soldados chééndii chi ca'a sa cuerpo yeⁿ'e Jesús miiⁿ
sa nanááⁿ Jesús miiⁿ. Taachí n'diīchī José miiⁿ. 46 Cuayiivi ní José cái sa
yáāⁿ Magdala, ndúúcū tá María chi María Magdalena ndúúcū María chi
chɛɛcuú José ndúúcū Jacobo chí chɛɛcuú José cueⁿ'é yā ní n'diichí yā
nguuvi Menor, ndúúcū n'daataá chi naachí ch'ɛɛ̄chi Jesús miiⁿ.
nguuvi Salomé. 41 N'daata s'ééⁿ ní
¿Du'ū ndivíi tuūu yeⁿ'ē yú taachí s'eeⁿ ch'iindiveéⁿ yā chi Jesús miiⁿ
ndaā yú cheendi yáinyāⁿ? nduuchi yā yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā ní
4 Taachí ndaa yā, tuu'mi ní n'diichi
chí táⁿ'ā miiⁿ n'diichi tá Jesús, nguɛ́ɛ ́
yā chi tuūu ch'ɛɛtɛ́ n'dai miiⁿ 'āā s'teenú yā.
ntɛ́ɛ ́ canéé na lugar yeⁿ'ē. 5 Ní
nduuti chi cuta'á yā ndúúcū ta'a yā cueⁿ'e yā, ní caⁿ'a yā nduudu cuaacu
'áámá cúú ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ daño diíⁿ tī yeⁿ'ē chí nanguaⁿ'ai yā ndu'ū cuaaⁿ.
ndúúcu yā. Ní nduuti chi cu'ú yā Maaⁿ Señor Jesucristo ngiinnee
dɛ'ɛ̄ chí veneno miiⁿ nguɛ́ɛ ́ diiⁿ daño yā discípulos 'íícú canee n'daācā
'iiⁿ'yāⁿ. Ní cun'duú yā ta'a yā vmnaaⁿ ndúúdú yeⁿ'e yā cáávā señales
yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ chi ngíítā ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ndúúcū vaadī n'giinu chi diíⁿ yā.
ní nduūvā yēⁿ'e yā. 'Tíícā chiī.
NDUUDU N'DÁÍ CHÍ DÍNGUŪⁿ
APÓSTOL LUCAS
yeⁿ'e Aarón. 6 Ndúú 'uuví yā ní n'dai
Yeⁿ'e cáávā chí idingúuⁿ yā carta 'cūū taaví yā nanááⁿ Ndyuūs. 'Iiⁿ'yāⁿ
5 Tiempo
miiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ Herodes Ní che'enaāaⁿ yeⁿ'e Zacarías miiⁿ
miiⁿ chí chīi yā rey yeⁿ'e yáⁿ'āa 'áámá ángel chi Ndyuūs dichó'o yā.
Judea, canéé 'áámá chiiduú chi Ní ángel mííⁿ chééndii yā lado tá
nguuví yā Zacarías. Chiiduú miiⁿ ní cuaacu yeⁿ'ē nátai naachi n'giichi
yeⁿ'e grupo yeⁿ'e Abías. Ní n'daataá incienso miiⁿ. 12 Ní taachi Zacarías
yeⁿ'e Zacarías ní nguuvi tá Elisabet. miiⁿ n'diichí yā ángel miiⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́
Ní Elisabet miiⁿ ní yeⁿ'e ndaata deenú yā dɛ'ɛ̄ chi diíⁿ yā ní dii'ya
125
SAN LUCAS 1 126
caⁿ'a yā: N'diī Zacarías, nguɛ́ɛ ́ 'va'á cuuvi 'díi'mi nī ní 'āā ntɛ́ɛ ́ cuuvi
nī, ti Ndyuūs ní ch'iindiveéⁿ yā chí caaⁿ'máⁿ nī ndii chó'ōo chúū taachi
caⁿ'angua'á nī. Ní 'cuūndiyáāⁿ 'áámá cunuuⁿ ca'ā tiempo yeⁿ'ē, ti nguɛ́ɛ ́
daiya n'daataá yeⁿ'é nī Elisabet miiⁿ, chi'teenú nī nduudu yeⁿ'é taachi
ní cu'neéⁿ nī nguuvi sa Juan. 14 Ní
ngaⁿ'á chi chuū chí cuuvi.
cuuvi yeenu taaví nī cáávā saⁿ'ā 'lííⁿ. 21 Neⁿ'e chí chiī chuū, 'iiⁿ'yāⁿ
Ní 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi yeenú s'eeⁿ chi snée yā chuva'ai yáacū
yā cáávā chi 'cuundiyaāⁿ dacua'ā templo chi snéé ngiinu yā Zacarías
miiⁿ. 15 Caati daiyá nī miiⁿ ní cuuvi
miiⁿ cueⁿ'e yíínú yā chí Zacarías
ch'ɛɛtɛ sa nanááⁿ Ndyuūs. Nguɛ́ɛ ́ miiⁿ ní chi'naáⁿ yā chɛɛti yaacū
cu'u sa vino ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú cu'u templo yeⁿ'é Ndyuūs. 22 Taachi
sa dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi cuuvi cuū'vī sa. 'Āā Zacarías miiⁿ ní nan'dáa yā chɛɛti
canee sa ndúúcū Espíritu N'dai yaācū 'āā ntɛ́ɛ ́ ngii ngaⁿ'a yā. 'Iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'é Ndyuūs ndíí taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ s'eeⁿ ní tuumicadíínuuⁿ yā chi vɛ́ɛ ́
'cuundiyaāⁿ sa. 16 Saⁿ'ā miiⁿ ní diiⁿ
'áámá visión chi n'diichí Zacarías
sa chi 'yaaⁿ taavi ca daiyā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ taachí canée yā chɛɛtí yaācū
Israel nguɛɛcuneé yā ní i'téénu yā templo. Zacarías miiⁿ díta'á yā dɛ'ɛ̄
Ndyuūs yeⁿ'e yú. 17 Daiyá nī, Juan
chi neⁿ'e caaⁿ'máⁿ yā ti chiī 'díi'mí
'cūū, ní caⁿ'a sa vmnaaⁿ yeⁿ'ē Señor yā.
Jesucristo. Ní canee sa ndúúcū 23 Taachí ch'iīnū turno chi 'áámá
ndúúcū daiya yā. Níícú 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi yeⁿ'é yā chi Elisabet miiⁿ ní ch'iindi
cu'téénu yā tan'dúúcā Ndyuūs neⁿ'é dácua'a yeⁿ'é yā ní 'áámá canúuⁿ ta
yā chi cu'téénu yā, ní tan'dúúcā na vaacu ta nyuⁿ'u 'iīyū. Ní neené
tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi n'dai i'téénu yā. nacadíínuuⁿ ta. Ní ngaⁿ'a ta maaⁿ
Ní 'tíícā caⁿ'a sa diiⁿ sa chi 'iiⁿ'yāⁿ ta: 25 Chuū chi Señor Ndyuūs miiⁿ
yā 'úú. Ní 'úú yaa'ví n'diī ní cuuví miiⁿ nanááⁿ 'áámá n'daataá chi
127 SAN LUCAS 1
N'diī, María, yeenú taavi nī chi nguuví Elisabet miiⁿ, 'cuundii ntúūⁿ
Ndyuūs neⁿ'e taaví yā n'diī. Señor 'áámá daiyá yā maaⁿ chí 'āā ndiicú
Ndyuūs caneé yā ndúúcū n'diī. yā. 'Āā jaaⁿ 'iiyu daiyá yā chɛɛtí
Ndyuūs di'viicu cá yā n'diī nguaaⁿ yā, n'daataa miiⁿ chí 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
nducyaaca n'daataá yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí ngaⁿ'a yā chi nguɛɛ 'cuūndī daiya
'cūū. yā. 37 'Tíícā diiⁿ Ndyuūs caati 'iivú
yā yeⁿ'e nduudu yeⁿ'e ángel miiⁿ. 'Úú criada chi ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ 'iivú
Ní nadicádiinuuⁿ yā: ¿Dɛ́'ɛ̄ neⁿ'e Ndyuūs yeⁿ'é. Maaⁿ ní Ndyuūs diíⁿ
caaⁿ'maⁿ nduudú 'cūū? 30 Tuu'mí
yā nduucú tan'dúúcā chí caⁿ'a yā chi
ángel miiⁿ ní caⁿ'a yā: N'diī, María, diíⁿ yā. Taachi ch'iinu caⁿ'a yā chuū,
nguɛ́ɛ ́ 'va'a nī, ti vɛ́ɛ ́ taavi favor ángel miiⁿ ní cunaⁿ'a yā.
yeⁿ'é nī nanááⁿ Ndyuūs, ti Ndyuūs
dineⁿ'é yā n'diī. 31 Ní cuuvi daiyá
María miiⁿ cheⁿ'é yā
nī ní 'cuūndī 'áámá saⁿ'ā daiyá n'diichi yā Elisabet
nī, ní cuuvi nguuví yā JESÚS. 39 Nguuvi s'eeⁿ María miiⁿ nūuⁿ
32 Daiyá nī cuuvi ch'ɛɛtɛ n'daí yā
cueⁿ'é yā na yúúní ní ndāa yā na
ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ngaⁿ'á yā chi daiyá yáāⁿ Judá. 40 Ní ndāa yā na vaacu
yā vmnaaⁿ yeⁿ'é n'diī. Ní cu'neéⁿ yā n'dai dii chí chi'téénu di caati cúúví
SAN LUCAS 1 128
Caati 'tíícā Dendyuūs miiⁿ ní canéé s'uuúⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nduuvi
ndúúcū dacua'ā miiⁿ. tááⁿ yā yeⁿ'ē yú, diíⁿ yā 'túúcā
caati dichíí'vɛ̄ yú Ndyuūs ní
Zacarías caⁿ'a yā yeⁿ'e chi Dendyuūs nguɛ́ɛ ́ nduūcū vaadī 'va'a.
caⁿ'á yā diiⁿ yā ndúúcū dacua'āa miiⁿ 75 Tanducuéⁿ'ē vida yeⁿ'e yú ní
67 Zacarías, chiídāa dacua'āa miiⁿ, dichíí'vɛ yú Ndyuūs, ní diiⁿ
chiitúú 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū Espíritu yú tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi dɛɛvɛ
N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ní caⁿ'a Zacarías ní n'dai nanááⁿ Ndyuūs.
nduudu chí caⁿ'a Ndyuūs chí 76 Díí, saⁿ'ā 'lííⁿ chi daiyá, cūnee
Ndyuūs nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Israel. ángel chi Señor Ndyuūs dichō'o yā
che'enaáⁿ yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi
Yeⁿ'e chi ch'iindiyáaⁿ Jesús snéé cuidado 'iiti cuūchī. Ní chi
(Mt. 1.18-25) dɛɛvɛ ch'ɛɛtɛ n'dai yeⁿ'é Ndyuūs
ch'ɛɛtɛ n'dai Dendyuūs. Ní s'téénu chīi yā saⁿ'á 'cūū chi nguɛ́ɛ ́ canéé chi
yā Ndyuūs yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē chi 'cuūvī sa neⁿ'e chí 'āā cuɛ́ɛ ́ n'diichi
ch'iindiveéⁿ yā ní n'diichi yā ti sá Cristo chi Señor Ndyuūs dichó'ó
tan'dúúcā chi ángel miiⁿ caⁿ'á yā yā íⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 27 Ní Espíritu
taachi 'āā cuɛ́ɛ sa chɛɛti María. Jesús ní caⁿ'a yā chi ch'ɛɛtɛ n'dai
22 Taachí snuū ca'a niiⁿniⁿ nguuvi
Dendyuūs. 'Túúcā caⁿ'a yā:
chi 'aama n'daataá ní canéé dɛɛvɛ 29 Maaⁿ ní n'diī Señor Ndyuūs, diíⁿ
taachi vɛ́ɛ ́ dacua'a 'lííⁿ yeⁿ'e tá nī chi cuaacu tan'dúúcā chi
tan'dúúcā chi canéé nguūⁿ na ley ngaⁿ'ā nduudu yeⁿ'e nī. Maaⁿ ní
yeⁿ'e Moisés, tuu'mi ní José ndúúcū diíⁿ nī chí cuuví 'cuūví nduucú
María candɛ́ɛ yā dacua'ā miiⁿ na n'dai, 'úú chí dichii'vɛ́ n'diī.
yáāⁿ Jerusalén. Candɛ́ɛ yā chi diíⁿ 30 Caati 'āā n'diichí ndúúcū
yā presentar dacua'ā miiⁿ nanááⁿ nduutinaáⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi dichó'o
Señor 'iivú Ndyuūs. 23 'Tíícā caⁿ'a
nī chi inadanguáⁿ'āī nús'uu.
SAN LUCAS 2 132
'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ cu'téénu yā. Ní saⁿ'a Jesús miiⁿ ngiita sa ní ngii ditiīnu
'lííⁿ 'cūū 'áámá seña ti nééné 'yaaⁿ sa. Nééné deenu sa. Ní Ndyuūs
'iiⁿ'yāⁿ caaⁿ'maⁿ yā contra yeⁿ'ē sa. di'viīcú taavi cá yā saⁿ'ā 'lííⁿ miiⁿ.
35 Chuū ní diīiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi
cádiinuuⁿ yā yeⁿ'e ca'áámá cā'aama Saⁿ'ā 'lííⁿ Jesús chɛɛti yáacū yeⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ taacā nadicádiinuuⁿ yā na Ndyuūs ndúúcū maestros
staava yeⁿ'e yā. Chuū ní tan'dúúcā 41 Nduuyu nduuyu taachi ndaā
'áámá machete 'uūvī lados 'caāiⁿ chi tiempo yeⁿ'e 'viicu yeⁿ'e pascua, tuu'mi
cho'ōo alma yeⁿ'e n'diī María. ní chiida Jesús ndúúcū chɛɛcu sa
36 Ná yaacú templo 'cūū, mííⁿ
ngeⁿ'e yā yáāⁿ Jerusalén. 42 Ní taachi
ntúūⁿ canee 'áámá n'daataá n'dai chi Jesús chii yā ndiichúúví nduūyū,
nguuvi Ana. Ní ngaⁿ'a tá dendu'ū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cueⁿ'e ntúuⁿ yā na yáāⁿ
chi cuchiī. N'daataá miiⁿ ní daiya Jerusalén ndúúcū Jesús miiⁿ tan'dúúcā
Fanuel, chí yeⁿ'e ndaataá yeⁿ'e chi 'āā ngeⁿ'e yā nduuyu nduuyu cáávā
Aser. Ní Ana miiⁿ 'āā neené ndiicúú 'viicú mííⁿ. 43 Cho'ōo 'viicú miiⁿ, ní
ta. Ch'iindivaacu tá taachi 'lííⁿ tá José ndúúcū María miiⁿ ní cunaⁿ'a yā.
ní ndɛɛ̄chɛ̄ ndúuyū nūuⁿ cánee Nguɛ́ɛ ́ tuumicadíínuuⁿ yā chi saⁿ'ā 'lííⁿ
tá ndúúcū isaⁿ'ā yeⁿ'e tá. Maaⁿ ní Jesús miiⁿ canee sá na yáāⁿ Jerusalén.
'āā n'daataá nguá'ā tá. 37 'Āā cuūuⁿ
44 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nadicadíínuuⁿ yā
ngɛɛcú cuūuⁿ nduuyúū chi nduuví chi Jesús miiⁿ ní cunaⁿ'a sa ndúúcū
tá n'daataá nguá'āa. 'Áámá canee 'iiⁿ'yāⁿ parientes yeⁿ'e yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
tá na yáacū templo yeⁿ'é Ndyuūs núúⁿmáⁿ nguuvi ní chiica yā. Tuu'mi
ní canée tá ndíí nguuvi ndii n'gaaⁿ nan'nuúⁿ yā Jesús nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
ní dichíí'vɛ tá Ndyuūs. Ní ndii yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi n'dai nduucú
nguɛɛ nga'diinú tá ti dámaāⁿ chí yā, 45 naati nguɛ́ɛ ́ ndaacá yā saⁿ'ā 'lííⁿ
Chiida di ndúúcū 'úú ya'āī n'dai staava cachiī ca sa nducuéⁿ'ē yáⁿ'āa chi
yeⁿ'é 'nū 'íícú chiicá 'nū in'nuúⁿ 'nū dii. snéé niiⁿnuúⁿ ná yíícú Jordán.
49 Tuu'mi ní nan'guɛɛcútaⁿ'ā sa
Ní Juan miiⁿ chii sá 'iiⁿ'yāⁿ chi
yeⁿ'é yā: ¿Dɛ́'ɛ̄ vɛɛ? ¿Dɛ́'ɛ̄ cúúví chi canéé chi cuɛɛdínuūⁿniⁿ yā níícú
in'nuúⁿ nī 'úú? ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ deenu ndaacadaamí yā yeⁿ'ē nuuⁿndi
ndís'tiī chi 'úú ní canéé chí cūneé yeⁿ'é yā, níícú Ndyuūs nadich'ɛɛ̄cú
ndúúcū dendu'ū yeⁿ'e Chiidá? yā nuuⁿndi yeⁿ'é yā. 4 Chuū ní chiī
s'eeⁿ caⁿ'a yā chii yā Juan: N'dií, miiⁿ ní yaa'vi neeⁿ sa rey Herodes
maestro, ¿dɛ'ɛ̄ cuuví diíⁿ 'nū? miiⁿ chi canéé sá ndúúcū n'daataá
13 Juan miiⁿ ní caⁿ'a sa chii sa
yeⁿ'ē 'díinū sa ní yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē
'iiⁿ'yāⁿ: Nguɛ́ɛ ́ caaca nī chi mar chi nguɛɛ n'daācā chi diíⁿ yā.
'aama ndo'o tan'dúúcā chí ngaⁿ'a na N'daataá miiⁿ ní nguuvi tá Herodías.
ley. 20 Tuu'mi ní rey Herodes miiⁿ ní diíⁿ
yeⁿ'é yā tan'dúúcā 'áámá paloma. Ní daiya David. David miiⁿ ní daiya Isaí.
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ch'iindivéeⁿ yā 'áámá Isaí miiⁿ ní daiya Obed. Obed miiⁿ ní
nduudu yeⁿ'ē va'ai ch'ɛɛti nguuvi chí daiya Booz. Booz miiⁿ ní daiya Salmón.
ngaⁿ'ā: Díí, daiyá chi neⁿ'e taaví ní Salmón miiⁿ ní daiya Naasón. 33 Naasón
23 Jesús miiⁿ ní chií yā ndíícú ndiichi Jacob miiⁿ ní daiya Isaac. Isaac miiⁿ
ndúuyū taachí tucá'a yā ntííⁿnyúⁿ yeⁿ'é ní daiya Abraham. Abraham miiⁿ ní
yā. Ndaata yeⁿ'e Jesús ní 'tíícā: 'Iiⁿ'yāⁿ daiya Taré. Taré miiⁿ ní daiya Nacor.
nadicádíínuuⁿ yā chi Jesús miiⁿ ní 35 Nacor miiⁿ ní daiya Serug. Serug miiⁿ
daiya José. José miiⁿ ní daiya Elí. 24 Elí ní daiya Ragau. Ragau miiⁿ ní daiya
miiⁿ ní daiya Matat. Matat miiⁿ ní daiya Peleg. Peleg miiⁿ ní daiya Heber. Heber
Leví. Leví miiⁿ ní daiya Melqui. Melqui miiⁿ ní daiya Sala. 36 Sala miiⁿ ní daiya
miiⁿ ní daiya Jana. Jana miiⁿ ní daiya Cainán. Cainán miiⁿ ní daiya Arfaxad.
José. 25 José miiⁿ ní daiya Matatías.
Arfaxad miiⁿ ní daiya Sem. Sem miiⁿ ní
Matatías miiⁿ ní daiya Amós. Amós miiⁿ daiya Noé. Noé miiⁿ ní daiya Lamec.
ní daiya Nahum. Nahum miiⁿ ní daiya 37 Lamec miiⁿ ní daiya Matusalén.
Esli. Esli miiⁿ ní daiya Nagai. 26 Nagai Matusalén miiⁿ ní daiya Enoc. Enoc
miiⁿ ní daiya Maat. Maat miiⁿ ní daiya miiⁿ ní daiya Jared. Jared miiⁿ ní daiya
Matatías. Matatías miiⁿ ní daiya Semei. Mahalaleel. Mahalaleel miiⁿ ní daiya
Semei miiⁿ ní daiya José. José miiⁿ Cainán. 38 Cainán miiⁿ ní daiya Enós.
Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ che'é Jesús nguuvi vmnaaⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs:
s'eeⁿ. Cuayiivi mííⁿ chiī cuiicú yā. Ndyuūs dichó'o yā ángeles yeⁿ'e
3 Tuu'mi ní yááⁿn'guiinūuⁿ caⁿ'a sa
yā chi diíⁿ yā cuidado yeⁿ'ē di.
chii sa Jesús: Dii Jesús, ndúútí chi 11 Ní ángeles cundɛ́ɛ yā dii ndúúcū
dii chi Daiya Dendyuūs dii caaⁿ'maⁿ ta'á yā, ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi ya'ai
dí cuuvi dí tuūu 'cúū chi nduuví ca'a di na tuūu.
pan. Ní nduuví pan ní cuuvi che'e 12 Jesús miiⁿ nán'guɛɛcútaⁿ'a yā:
caati poder 'cūū yeⁿ'é. 'Āā du'ú nūuⁿ yaācū sinagogas yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel
chi neⁿ'é chííⁿ chí ca'á. 7 Ndúútī chi
yeⁿ'e nducuéⁿ'ē yáāⁿ ní nducyaaca
caantii'ya di nanaáⁿ níícú cu'téénu 'iiⁿ'yāⁿ idich'ɛɛtɛ́ yā Jesús.
di 'úú cuuví yeⁿ'ē di tanducuéⁿ'ē
chuū. Jesús canee yā na yáāⁿ Nazaret
8 Jesús caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā
(Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6)
miiⁿ: Dii yááⁿn'guiinūuⁿ cuvíi di 16 Ndaá Jesús na yáāⁿ Nazaret
nanaáⁿ caati 'túúcā canéé nguūⁿ na naachí ch'iita yā. Ní tan'dúúcā chi
libro yeⁿ'e Dendyuūs: Cu'téénu di costumbre yeⁿ'é yā, nguuvi sábado
Señor Ndyuūs yeⁿ'ē di, ní dámaāⁿ chí ntaavi'tuunúúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
'caandiveeⁿ di yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ mííⁿ nūuⁿ. ndaata Israel ndáa yā na yaācū
9 Cuayiivi candɛ́ɛ yááⁿn'guiinūuⁿ
sinagoga miiⁿ ní Jesús chééndii yā
Jesús miiⁿ na yáāⁿ Jerusalén ní ní ch'eeⁿ yā yeⁿ'e libro yeⁿ'e Ndyuūs.
cuchɛɛ sá ndúúcu yā na yáácú yeⁿ'ē 17 Ní nan'guáaⁿ yā libro miiⁿ naachi
137 SAN LUCAS 4
ngaⁿ'a yeⁿ'ē profeta Isaías. Taachí 23 Ní caⁿ'a Jesús miiⁿ: Ndís'tiī ní
nan'guaaⁿ yā libro miiⁿ, ndaacá yā cuuví nī nduudu 'cūū 'úú. N'diī
naachi canéé nguūⁿ chúū: 'iiⁿ'yāⁿ chi déénu nī diiⁿ yiicú nī
18 Espíritu yeⁿ'é Ndyuūs canée yā 'iiⁿ'yāⁿ, diiⁿ yiicú maáⁿ nī n'diī.
nduucú, tí Espíritu N'dai yeⁿ'é Tanducuéⁿ'ē chi ch'iindiveéⁿ 'nū chi
Ndyuūs ndɛɛvɛ́ yā 'úú chi 'úú diíⁿ nī na yáāⁿ Capernaum, 'tiicá
ní caaⁿ'máⁿ nduudu chí ngai ntúūⁿ diíⁿ nī 'muuⁿ yáāⁿ vaacú nī.
yeⁿ'é Ndyuūs nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 24 Naati 'uu ní caⁿ'á chií ndís'tiī:
'iiⁿ'yāⁿ chi yaⁿ'ai staava yeⁿ'e ngīi ndís'tiī: Tiempo chi chó'ōo
yā, ní caaⁿ'máⁿ chi nánguaⁿ'ai neené 'yaaⁿ n'daataá nguá'āa vɛɛ tá
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'é yā nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel taachi profeta
chi tan'duucā chi ca'á libertad Elías cāneé yā iⁿ'yeeⁿdí 'cūu ní
'iiⁿ'yāⁿ chi snúūⁿ vácūū, ní 'āā ntɛ́ɛ ́ cheeⁿ cuuvi 'iinu ndúuyū
diíⁿ chi inaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ cosa canéé maⁿ'a tiempo miiⁿ. Ní ch'iīdī
chi n'daacā chi nguɛ́ɛ ́ déénu cuiicu nuuⁿmáⁿ yáⁿ'āa yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
yā yeⁿ'ē caati maaⁿ canee Israel. 26 Ní Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ dichó'o
Maaⁿ cunuuⁿ ca'a chuū chi canee tun'daa yā Jesús cuaaⁿ chuva'āī yáāⁿ
nguūⁿ cuááⁿ vmnaaⁿ chi yeⁿ'e ndís'tiī, miiⁿ ní candɛ́ɛ yā Jesús miiⁿ ndii
chuū chi ch'iinu ch'iindiveéⁿ nī. na yaacu n'dai yeⁿ'e yiīcū chi yaacú
22 Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ n'dáácā ngaⁿ'a
ca yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ. Ní 'iicu cuuví
yā yeⁿ'e Jesús. Ngeⁿ'e yíínú yā yeⁿ'ē cun'dáa yā Jesús miiⁿ. 30 Naati nguɛ́ɛ ́
nduudu chí n'dai chí ngaⁿ'a Jesús cuuví diíⁿ yā ti Jesús miiⁿ ní cho'ó
miiⁿ ní ngaⁿ'a yā: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ sáⁿ'a yā náávtaⁿ'ā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní
'cūū daiya José? cunaⁿ'a yā na vaacu yā.
SAN LUCAS 4 138
'Áámá saⁿ'ā chi canéé sa ndúúcū Jesús diíⁿ yā chi nduūvā yeⁿ'e indáⁿ'a
espíritu chi nguɛɛ n'daācā yeⁿ'e Simon Pedro
yááⁿn'guiinūuⁿ (Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31)
(Mr. 1.21-28) 38 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ nan'dáa
31 Cuayiivi Jesús nangua'áí yā yā yaācū sinagoga miiⁿ ní ndaa yā
na yáāⁿ Capernaum yeⁿ'e yáⁿ'āa va'ai yeⁿ'ē Simón Pedro. Ní indáⁿ'ā
Galilea ní miiⁿ ngi'cueeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ Simón Pedro miiⁿ ndɛ́ɛ ̄ 'aama 'iiⁿ'nūⁿ
nguuvi sábado chi nguuvi chí taaⁿ n'daataá ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e vaacu
ntaavi'tuunúúⁿ yā. 32 Ní 'iiⁿ'yāⁿ na
tá di'cuíítu yā Jesús miiⁿ chi cunée
yáāⁿ miiⁿ ngeⁿ'e yiinú yā yeⁿ'e chi yā ní nanduūvā yeⁿ'ē tá. 39 Jesús
ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā, nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chiitu 'yaācā chɛɛti yaānā miiⁿ chí
yeⁿ'e tanáⁿ'ā yáāⁿ ti yeⁿ'ē chúū chí yaānā miiⁿ ndiituú nūuⁿ chííteeⁿ.
Dendyuūs dicho'ó yā 'úú. 7 Tuu'mi ní dita'a yā yeⁿ'ē tanáⁿ'a
yā ní chiitu yā chi cuuvi 'caandiveéⁿ ngeⁿ'e yiinú yā. 'Tiicá ntúūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
yā nduudu yeⁿ'e Dendyuūs. 2 Jesús
chi snée yā ndúúcū sa ngeⁿ'e yiinú
n'diichi yā ná 'uūvī barcos chi yā cáávā yeⁿ'ē chi diiⁿ Jesús chi
snéé nííⁿnuúⁿ na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ itúngaáⁿ yā 'yaācā chi
'Iiⁿ'yāⁿ chi itungaaⁿ 'yaācā miiⁿ 'āā 'yaaⁿ taaví tī. 10 'Tiicá ntúūⁿ Jacobo
saⁿ'ā miiⁿ n'diichi sa Jesús miiⁿ, chi n'diichí yā Jesús. Ní saⁿ'ā s'eeⁿ ní
chííntii'ya sa can'diī sa ndii na ndɛɛ yā 'áámá saⁿ'ā ndúúcū ca'āī chi
yáⁿ'āa nanááⁿ Jesús miiⁿ. Ní chiica in'dúuví cuerpo yeⁿ'e sa na 'áámá
sa Jesús: N'dií Señor, ndúúti chi camilla. Ní n̄diíⁿ yā chi ndaā saⁿ'ā
n'diī neⁿ'e nī, ní diíⁿ nī chí nduūvā miiⁿ chɛɛti va'āī nanááⁿ Jesús miiⁿ.
yeⁿ'é. 19 Nguɛ́ɛ ́ ndaāca yā taacā cundáa yā
yeⁿ'ē di tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley ley ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ fariseos tuca'a yā
yeⁿ'e Moisés. Ní 'iicu cadíínuúⁿ nadicadíínuuⁿ yā ní caⁿ'a yā: ¿Du'u
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi nduūvā yeⁿ'e sáⁿ'a 'cūū chi duuchineeⁿ yā yeⁿ'e
di. Ndyuūs? ¿Du'ū nadich'ɛɛcu nuuⁿndi
15 Yeⁿ'e chí diíⁿ Jesús miiⁿ dándoō
yeⁿ'ē yú? Dámaaⁿ Ndyuūs cuuvi diíⁿ
ca, ní neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ndaa yā yā 'tíícā.
chi 'caandiveéⁿ yā nduudu yeⁿ'e 22 Jesús tuūmicadiinúúⁿ yā chi
(Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12) caⁿ'á chií saⁿ'ā chi ndís'tiī cuuvi
17 'Áámá nguuvi Jesús ní ngi'cueeⁿ déénu nī ti 'úú ní Saⁿ'a chi Daiyá
yā 'iiⁿ'yāⁿ ní miiⁿ vɛ́ɛ ̄ 'iiⁿ'yāⁿ fariseos Dendyuūs 'úú. Ní vɛ́ɛ ́ poder iⁿ'yeeⁿdí
141 SAN LUCAS 5
Dii, sáⁿ'ā, cuchíi di caⁿ'a di nduucú. ¿Chɛɛ yeⁿ'ē maáⁿ nī cuuvi diíⁿ nī
28 Tuu'mi ní s'neeⁿ sá ntiiⁿnyuⁿ
chi nguɛ́ɛ ́ che'e 'iiⁿ'yāⁿ chí nandaa
yeⁿ'ē sa ndúúcū nducuéⁿ'ē dendu'ū naachi n'giindivaacu saⁿ'ā neⁿ'e chi
ní ndúcueeⁿ sá ní cueⁿ'ē sa ndúúcū canéé saⁿ'ā chi n'giindivaacu sa miiⁿ
Jesús. ndúúcu yā? Nguɛ́ɛ ́ cuuvi nī. 35 Naati
diíⁿ nī cosas chi nguɛ́ɛ ́ canee chi diíⁿ ní Jesús miiⁿ caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ
nī ti contra yeⁿ'e ley yeⁿ'e nguuvi s'eeⁿ: 'Úú intiinguuneéⁿ ndís'tiī.
chi cánéé chí ntaavi'túúnúūuⁿ? ¿Dɛ'ɛ̄ chí cuuvi diiⁿ yú nguuvi chi
3 Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a yā: ¿'Áá
ntaavi'tuūnúúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ? ¿'Áá diiⁿ yú
nguɛ́ɛ ́ n'geēⁿ ndís'tiī na libro yeⁿ'é cosas chi n'daacā o cosas chi nguɛ́ɛ ́
Ndyuūs tan'duucā chi diiⁿ rey David n'daacā? ¿'Áá n'daacā chí nanguaⁿ'āī
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi snéé ndúúcu yú vida yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ o 'caaⁿ'nuⁿ yú
yā taachi cuīīcu yā? 4 David sndáa
'iiⁿ'yāⁿ?
yā yaācū ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi snéé 10 Jesús ch'iinu yā nducyaaca
ndúúcu yā ní David sta'a yā pan chi 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā cuaaⁿ 'diitú yā ní
canéé nátaī yeⁿ'e Ndyuūs ní che'e yā caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā: N'doo di ta'ā
ní ca'á yā chi che'e 'iiⁿ'yāⁿ chi snéé di. Saⁿ'ā miiⁿ ní n'doo ta'ā sa ní ta'ā
ndúúcu yā. David miiⁿ nguɛ́ɛ ́ canee sa mííⁿ 'āā nduūvā yeⁿ'ē sa. 11 'Iiⁿ'yāⁿ
chi che'e yā pan ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi s'eeⁿ ní n'duuvi taaⁿ n'daí yā ní
snéé ndúúcu yā ti dámaāⁿ chiiduú yaa'vi yā vi'i: ¿Dɛ́'ɛ diiⁿ yú chi cuuvi
s'eeⁿ canee chi che'e yā pan miiⁿ. tun'daa yú nuuⁿndi yeⁿ'e Jesús miiⁿ?
143 SAN LUCAS 6
Jesús yaa'vi yā discípulos yeⁿ'e yā Yeⁿ'é vaadī yeenú ndúúcu yeⁿ'ē chi
ní ndɛɛvɛ yā ndiichúúví 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nguɛ́ɛ ́ vaadī yeenú
nguaaⁿ discípulos s'uuⁿ ní caⁿ'a (Mt. 5.1-12)
yā chi ndiichúúví 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi 20 Tuu'mi ní Jesús n'diichí yā
apóstoles. 14 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní 'túúcā
discípulos yeⁿ'e yā ní caⁿ'a yā chii
nguuvi yā: Simón chi nguuvi ntúuⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Dɛ́'ɛ chúúcā n'dai
yā Pedro; ndúúcū Andrés chi 'díinū ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ yeⁿ'e nī ti
Simón Pedro miiⁿ, ndúúcū Jacobo, yeⁿ'ē ndís'tiī cuuví naachí Ndyuūs
ndúúcū Juan, ndúúcū Felipe, ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā na va'ai chɛɛti
ndúúcū Bartolomé, 15 ndúúcū Mateo,
nguuvi.
ndúúcū Tomás, ndúúcū Jacobo chi 21 Dɛ'ɛ̄ chúúcā n'dai ndís'tiī chi
saⁿ'a daiya Alfeo, ndúúcū Simón chi 'cueeⁿ cá nī libro yeⁿ'é Ndyuūs chi
nguuvi sa Zelote, 16 ndúúcū Judas
n'daācā ca canee staava yeⁿ'é nī.
chi 'díinū Jacobo ndúúcū Judas Dɛ'ɛ chúúcā n'dai ndís'tiī chi maaⁿ
Iscariote chi cuayiivi chiⁿ'i sá du'ū ní nngɛɛcu nī nanááⁿ Ndyuūs ti
chí Jesús miiⁿ chi cuuvi 'caaⁿ'núⁿ yā neⁿ'e diíⁿ nī nducuéⁿ'ē chi cuaacu ti
'yā. Ndyuūs ya'āī 'iinú yā ndís'tiī.
22 Dɛ'ɛ̄ chúúcā n'dai ndís'tiī taachi
Jesús chi'cuéeⁿ yā 'yaaⁿ tááví 'iiⁿ'yāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū nguɛ́ɛ ́
(Mt. 4.23-25) cuuvi snaaⁿ yā ndís'tiī ní taachi
17 Jesús nangua'áí yā yeⁿ'e yiīcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuvíi yā yeⁿ'e ndís'tiī. Ní
miiⁿ ndúúcū apóstoles yeⁿ'é yā ní cunncáā diíⁿ yā ndúúcū ndís'tiī. Ní
ndúúcū n'deēe n'dáí discípulos yeⁿ'e 'āā ntɛ́ɛ ́ neⁿ'e yā 'caandiveéⁿ yā chi
yā ní cueⁿ'e yā 'áámá yáⁿ'āa chi duuchí nī. Caaⁿ'máⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́
yúúdūu. Ní canee ntúūⁿ nduucú n'daaca ndís'tiī cucáávā 'úú chi
yā n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Saⁿ'ā chi Daiyá Ndyuūs. 23 Ndís'tiī
yeⁿ'é Ndyuūs ti cuayiivi naachi 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'e ndís'tiī, ¿dɛ́'ɛ̄ chi
neⁿ'é nī 'caandiveéⁿ nī ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiíⁿ nī? Caati 'iiⁿ'yāⁿ chi
cuuví 'caandiveéⁿ nī. Dɛ'ɛ̄ chúúcā nguɛ́ɛ ́ n'daācā, 'tiicá ntúúⁿ idiíⁿ yā.
ndaachiī yeⁿ'e ndís'tiī chi maaⁿ ní 33 Ndúúti chi ndís'tiī n'daacā idiíⁿ nī
caaⁿ'maⁿ n'daācā yeⁿ'e nī. Caati ndíí diíⁿ nī prestar chiiⁿ chi yeⁿ'é nī
cuááⁿ vmnaaⁿ 'tíícā ngaⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ní cunee ngiinú nī chi 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ profetas chi falso yā miiⁿ caⁿ'á yā tee yā chiiⁿ chi yeⁿ'é nī,
ní nguɛ́ɛ ́ profetas yeⁿ'é Ndyuūs, ¿dɛ́'ɛ̄ cuuvi chi 'iiⁿ'yāⁿ tée yā gracias
ní nguɛ́ɛ ́ candɛɛ yā nduudu yeⁿ'é ndís'tiī? 'Tiicá ntúūⁿ idiiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
Ndyuūs. nguɛɛ n'daācā. 35 Ndís'tiī dineⁿ'é
caaⁿ'maⁿ ntúuⁿ yā yeⁿ'é nī. Nguɛ́ɛ ́ n'daacā n'gui'i yeⁿ'ē. Naati yáⁿ'á chi
diíⁿ nī condenar 'iiⁿ'yāⁿ ní Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ n'daacā nguɛ́ɛ ́ cuuvi n'gui'i
nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā condenar ndís'tiī. chí n'daacā yeⁿ'ē. 44 'Tíícā ti tuunu
n'dááca yā chi cúúnú chiichi ndíí saⁿ'ā chi n'dai idiiⁿ sa dendu'ū chí
tuunu cungéē na morral yeⁿ'é nī, n'daacā chi nadacadíínuuⁿ sa na
caati Ndyuūs dicaadí yā ndís'tiī staava yeⁿ'ē sa chí n'daacā. Saⁿ'ā
ndúúcū maaⁿ caadi chí dicaadí nī. chí cunncáā idiiⁿ sa tanducuéⁿ'ē chi
39 Jesús ngii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'áámá
nadacadíínuuⁿ sa na staava yeⁿ'ē sa
ejemplo yeⁿ'e 'áámá nduudu chi 'tɛ́ɛ ́ caati staava yeⁿ'ē sa nguɛ́ɛ ́ n'daaca.
nguɛɛ daama. ¿'Áá cúúví diiⁿ 'áámá Nduudu chi ngaⁿ'ā sa ngiica yeⁿ'e
chi ngueenááⁿ candɛɛ̄ táámá chi chi ndiituu na staava yeⁿ'ē sa.
ngueenááⁿ? ¿'Áá nguɛɛ cun'dáá
nūuⁿ nduu 'uuví yā na yiivi yáⁿ'āa? Yeⁿ'ē ndúú 'uūví cimientos yeⁿ'é nduu
40 'Áámá discípulo miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́
'uuvi va'āī
ch'ɛɛtɛ cá yā nguɛ́ɛ ́ ti maestro yeⁿ'e (Mt. 7.24-27)
yā. 'Āā du'ú nūuⁿ chí neⁿ'e cuuvi 46 Caⁿ'a ntúūⁿ Jesús: ¿Dɛ'ɛ cúúví
Maestro, canee chí 'cuiinu 'cueeⁿ yā chí ndís'tiī ngaⁿ'á nī ngiiⁿ nī 'úú:
din'daaca yā ní cuuví yā tan'dúúcā N'diī, Señor yeⁿ'é, n'diī, Señor yeⁿ'é,
maestro yeⁿ'e yā. ní nguɛ́ɛ ́ 'caandiveéⁿ nī chi ngaⁿ'á?
41 Táácā cuuví chi maaⁿ nch'ɛɛtɛ́
47 'Úú cuuví ndís'tiī, du'ū 'iiⁿ'yāⁿ chí
n'daacā chi caaⁿ'máⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ 'áámá saⁿ'ā chí din'dái sa vaacu sá.
yeⁿ'e chi diíⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā Chiinú yáanūuⁿ n'daaca sá ní s'nuūⁿ
nduuti chi ndís'tiī diiⁿ nī cosas sa cimiento yeⁿ'ē vmnaaⁿ 'áámá
chi nguɛɛ n'daacā. N'daacā ca chi yáává. Ní taachi chiiya 'áámá cuuvi
ndaacadaamí nī yeⁿ'ē nuuⁿndi chi naⁿ'ā ní ch'iita yíícú ní diītūu n'dáí
diiⁿ nī ní 'íícú cuuvi caaⁿ'máⁿ nī cheⁿ'ē nuūⁿnīⁿ miiⁿ. Ní nuūⁿnīⁿ miiⁿ
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi canéé chí din'daacá nguɛ́ɛ ́ cuuvi diīiⁿ di'núⁿ'u va'āī miiⁿ
yā. ti n'daacā candúūu na yáává miiⁿ.
49 Naati 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ch'iindiveéⁿ
caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ: N'diī Jesús, chi capitán miiⁿ dichó'o sa, 'iiⁿ'yāⁿ
'caandiveéⁿ nī caati capitán yeⁿ'é s'eeⁿ n'diichí yā chí mozo miiⁿ chi
'nū ní neené n'dai yā chi diíⁿ nī chí nééné ngííta sa ní 'āā nduuvá yeⁿ'ē
nduūvā yeⁿ'e mozo yeⁿ'e yā. 5 Caati
sa.
capitán romano miiⁿ ní idinéⁿ'e
yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yú chi yeⁿ'e ndaata Jesús nadanduuchí yā daiya 'áámá
Israel, ní din'dái yā yáacū sinagoga n'daata nguá'āa chi 'āā tináⁿ'ā sa
yeⁿ'e yú. 11 Cuayiivi,Jesús miiⁿ cheⁿ'e yā
6 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ cueⁿ'e yā
na yáāⁿ Naín ndúúcū discípulos
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní taachi 'āā yeⁿ'e yā ndúúcū 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ
cháā ndaa niiⁿnuúⁿ yā ná va'ai yeⁿ'ē chi cueⁿ'e ndúúcu yā. Ní chúū chiī.
sa, capitán miiⁿ dicho'o sa n'duuvi 12 Taachí Jesús ndaá yā niiⁿnuúⁿ
n'daataá miiⁿ: Nguɛ́ɛ ́ cuɛɛcú di. nnduūvā yeⁿ'e 'yaaⁿ n'dai 'iiⁿ'yāⁿ
14 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ ní cueⁿ'e
yeⁿ'ē ca'ai chi ndíi yā ní yeⁿ'e ca'ai
ndaa yā ní tuu'ví yā caja yeⁿ'e chi vɛ́ɛ ́ espíritu yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ
tinaⁿ'ā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi ndɛ́ɛ yā caja ndúúcu yā. 'Tiicá ntúūⁿ diíⁿ yā
miiⁿ ch'ɛɛtindii yā. Ní Jesús caⁿ'a chi snaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi ngueenááⁿ.
yā: Saⁿ'ā 'dííⁿ 'úú yaa'ví dii, nducueeⁿ 22 Tuu'mi Jesús nán'guɛɛcútaⁿ'a yā
18 Discípulos yeⁿ'e Juan chi Juan chi dicho'ō Juan miiⁿ, tuu'mi
ngɛɛ̄dínuūⁿnīⁿ caⁿ'a yā chii yā Juan ní Jesús tucá'a yā caⁿ'a yā chii
miiⁿ yeⁿ'é tanducuéⁿ'ē dendu'ū chi yā 'iiⁿ'yāⁿ chi snee yā ndúúcu
diiⁿ Jesús. Tuu'mí Juan miiⁿ yaa'vi yā yeⁿ'e Juan chi ngɛɛdínuūⁿnīⁿ
yā 'uuvi discípulos yeⁿ'e yā nanáaⁿ miiⁿ: ¿Dɛ'ɛ cheⁿ'e nī n'diichi nī
yā. 19 Ní dichó'o yā discípulos s'eeⁿ
na yáⁿ'āa cuuⁿmaⁿ naachi nguɛ́ɛ ́
chí ntiinguuneeⁿ yā Jesús miiⁿ ch'ɛɛtinéé 'iiⁿ'yāⁿ? ¿'Áá 'áámá
chuū: ¿'Áá n'diī Cristo chi canéé ndúú chí idin'núⁿ'u 'yúúné? Nguɛɛ
chí ndaā o 'āā cūnee ngíínú 'nū 'tíícā. 25 ¿Du'ú cheⁿ'e nī n'diichi nī
chí ngaⁿ'a nduudu cuaacu yeⁿ'é ndaā Juan chí ngɛɛdínuūⁿnīⁿ chí
Ndyuūs? 'Úú ní ngaⁿ'á ngií ndís'tiī 'aama 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ che'e yā pan
chi 'tíícā. Cheⁿ'é nī n'diichí nī 'áámá ní nguɛ́ɛ ́ chi'i yā vino ní ndís'tiī
'iiⁿ'yāⁿ ch'ɛɛtɛ ca yā nguɛ́ɛ ́ ti tanáⁿ'ā ní ngaⁿ'a nī yeⁿ'e yā: Juan miiⁿ ní
profetas. 27 Chuū canéé nguūⁿ yeⁿ'e
cánée yā ndúúcū espíritu yeⁿ'e
Juan miiⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs ndii yááⁿn'guiinūuⁿ. 34 'Úú ní ndaá, 'úú
Tiiví 'nū flauta cáávā baile ní nguɛ́ɛ ́ sáⁿ'ā fariseo miiⁿ n'dííchi sa chi diiⁿ
149 SAN LUCAS 7, 8
Ndúútī chi sáⁿ'a 'cūū profeta sa, ti tanducuéⁿ'e nuuⁿndi chi n'deēe
tuu'mi ní deēnū sa du'ū n'daātaa n'dáí yeⁿ'e tá nadach'ɛɛcú yeⁿ'ē tá
'cúū chi ituu'vī tá saⁿ'ā ti vɛ́ɛ ́ caati neené neⁿ'e ta 'úú, ní diiⁿ tá
nuuⁿndi yeⁿ'ē tá. 40 Tuu'mi ní Jesús
'túúcā cáávā chi nadach'ɛɛcú yeⁿ'ē tá.
miiⁿ caⁿ'a yā chii yā saⁿ'a fariseo Ní 'iiⁿ'yāⁿ chí duū'vī neⁿ'e yā 'úú ní
miiⁿ: Dii, Simón, vɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ chi cuuví duū'vī nadich'ɛɛcú yeⁿ'e yā.
dii. Simón miiⁿ ní n'guɛɛcútaⁿ'a sa 48 Tuu'mi Jesús caⁿ'á yā chiī yā
ní caⁿ'a sa: Maestro, caaⁿ'maⁿ nī. táⁿ'ā: Díí n'daataá 'úú nadich'ɛɛcú
41 Jesús caⁿ'a yā ejemplo 'cūū:
nuuⁿndi yeⁿ'ē di.
'Uūvī 'iiⁿ'yāⁿ can'díícu yā yeⁿ'e 'áámá 49 'Iiⁿ'yāⁿ chi vɛɛ̄tɛ́ yā na mesa miiⁿ
ndaaca yā tuūmī. Sáⁿ'ā chí chinnee yā n'daataá míí: Cáávā chi i'téénu di
miiⁿ ní nadach'ɛɛcú sa yeⁿ'ē ndúú 'úú, n̄diiⁿ chí nanguáⁿ'ai di. Maaⁿ ní
'uuvi sa. Maaⁿ ní cuuvi di 'úú, ¿chɛɛ̄ cunaⁿ'ā di ndúúcū vaadī 'diīíⁿ.
cá saⁿ'ā s'eeⁿ neⁿ'e cá yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ?
43 Simón miiⁿ nan'guɛɛcútaⁿ'a yā: N'daataa s'eeⁿ chí chinneé yā Jesús
8
vaacu di ní nguɛ́ɛ ́ tee di nuūⁿnīⁿ chi chi Jesús diíⁿ yā chi nanduūvā
naaⁿnú ca'á tan'dúúcā costumbre yeⁿ'e ca'ai yeⁿ'e yā ní chi diíⁿ yā
yeⁿ'ē yú naati n'daātāa 'cúū ní chi nacan'dáā espíritu yeⁿ'e
cheendáa tá nuūⁿnīⁿ nduutinaaⁿ tá yááⁿn'guiinūuⁿ yeⁿ'e náⁿ'ā n'daataa
ca'á ní nadidɛɛvɛ tá ca'á ndúúcū s'eeⁿ. Ní nguaaⁿ n'daataa s'eeⁿ
'yuūdū tiīⁿ ta. 45 Taachí ndaá ní
canee María yeⁿ'e yáāⁿ Magdala.
nguɛ́ɛ ́ 'neeⁿcheendi di 'úú tan'dúúcā N'daata miiⁿ ní Jesús diíⁿ yā chi
costumbre yeⁿ'e yú naati n'daātāa nán'daā ndɛɛ̄chɛ̄ espíritus yeⁿ'e
'cúū 'áámá i'neeⁿcheendi tá ca'á, ndíí yááⁿn'guiinūuⁿ yeⁿ'ē ta. 3 Cueⁿ'e
ch'iinca'a 'iiⁿ'yāⁿ ní 'yaada ní che'e tī. chi nguɛ́ɛ ́ dii'yu yeⁿ'ē ni tan'dúúcā
6 Duutu ndaata ní chiiya naachi vɛ́ɛ ́
nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs chi
n'deee n'dáí tuūu. Taachí can'daā, 'iiⁿ'yāⁿ n'giindiveeⁿ yā ní yeenú
ní ti'i ti nguɛ́ɛ ́ ya'ai yeⁿ'ē. 7 Duutu
taavi yā. Cánéé yā tan'dúúcā 'áámá
ndaata ní chiiya nguaaⁿ yááⁿ. Yááⁿ milpa chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ dii'yu yeⁿ'ē.
miiⁿ chi dáámá ch'iita ndúúcū 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ni 'áámá tiempo nūuⁿ
yaatá ní di'vaāchí yeⁿ'ē vi'ī. 8 Náⁿ'ā
i'téénu yā ní taachí ndaa nguuvi
duutu ndaata ní chiiya na yáⁿ'āa chí chííⁿnyúⁿnééⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yā
n'dáacā ní taachí can'daā n'deee chi 'cuináaⁿ yā cáávā nduudu miiⁿ
n'dáí cosecha chii yeⁿ'ē. Ní yeⁿ'ē ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ divíi yā nduudu miiⁿ
'áámá ndaata ní chiī 'aama ciento na staava yeⁿ'e yā. 14 Dúútú ndaata
ndaata yeⁿ'ē. Taachí Jesús caⁿ'a yā chí chiiya nguaaⁿ yááⁿ tan'dúúcā
nduudú 'cūū, yuūdū n'dáí caⁿ'a yā, nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs chi
ní caⁿ'a yā: Ndís'tiī chi vɛ́ɛ ́ veéⁿ nī, 'iiⁿ'yāⁿ ch'iindiveeⁿ yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
ní 'caandiveéⁿ nī. s'eeⁿ damáāⁿ nadacadiinúúⁿ yā
yeⁿ'e vaadī 'cuiica ndúúcū dendu'ū
Jesús caⁿ'a yā yeⁿ'e chí neⁿ'ē caāⁿ'māⁿ chi idi'vaachí yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū
ejemplo miiⁿ ndúúcū dendu'ū chi vicio yeⁿ'e yā.
(Mt. 13.10-23; Mr. 4.10-20) Nducuéⁿ'ē di'vaachi nduudu miiⁿ ní
9 Tuu'mi
ní discípulos yeⁿ'e Jesús diiⁿ chi nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ nduudu miiⁿ
caⁿ'a yā chii yā Jesús: ¿Dɛ́'ɛ̄ néⁿ'é na vida 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 15 Duutu ndaata
Chɛɛcu Jesús miiⁿ ndúúcū 'díínu yā ní caⁿ'a yā: ¿Dɛ'ɛ cúúvī chi nguɛ́ɛ ́
chi ndāa yā cu'téénu cá nī? Discípulos ní 'va'a
(Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35) n'daí yā ní cheⁿ'e yiinú yā ní ngaⁿ'a
19 Tuu'mi ní 'díínu Jesús ndúúcū yā ngii yā vi'ī: ¿Du'u sáⁿ'a 'cūū chí
chɛɛcú yā neⁿ'e yā ndaá yā nanááⁿ ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ sa yeⁿ'ē 'yúúné
Jesús naati nguɛ́ɛ ́ cuuvi ndaa yā ndúúcū nuūⁿnīⁿ ní n'giindiveéⁿ yeⁿ'ē
caati neené 'yaaⁿ n'dai 'iiⁿ'yāⁿ snéé sa?
yā miiⁿ. 20 Ní 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ cueⁿ'e yā
nanááⁿ Jesús ní caⁿ'a yā: N'diī Jesús, Jesús diíⁿ yā chi nanduūva 'áámá
chɛɛcú nī ndúúcū 'díínu nī snée yā saⁿ'ā yeⁿ'e yáⁿ'āa Gadara chi canéé sá
cuaaⁿ chuva'āī ní neⁿ'e yā snaaⁿ yā ndúúcū espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ
n'diī. (Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20)
21 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ caⁿ'a yā chii
26 Jesús ndúúcū discípulos yeⁿ'e yā
yā 'iiⁿ'yāⁿ s'ee: 'Iiⁿ'yāⁿ chí n'giindiveéⁿ cueⁿ'e yā na yáⁿ'āa Gadara. Yáⁿ'āa
yā nduudu yeⁿ'é Ndyuūs ní i'téénu miiⁿ ní canee 'diituú nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā
yā 'iiⁿ'yāⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chíí chɛɛcú ní Galilea. 27 Taachí Jesús nacan'dáa yā
ndaā niiⁿnuúⁿ Jesús miiⁿ 'áámá saⁿ'ā 34 'Iiⁿ'yāⁿ chi idiiⁿ cuidado cuuchí
yeⁿ'e yáⁿ'āa miiⁿ. 'Āā 'naaⁿ tiempo s'eeⁿ taachí n'diichí yā chuū,
canéé sá ndúúcū espíritus yeⁿ'e cueⁿ'é yā ngéénu yā ní cuuvi yā
yááⁿn'guiinūuⁿ. Nguɛ́ɛ ́ catecai sa 'iiⁿ'yāⁿ na yáāⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi
ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú canúúⁿ rá sá va'āī snéé na 'cuɛɛti nducuéⁿ'ē chi chiī.
ti na yiivi yáává cānuuⁿ sa. Ní ndaā 35 'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ ní cheⁿ'e
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ ní ngaā yáⁿ'āa Gadara di'cuíítu yā Jesús chi
chiichí yā saⁿ'ā miiⁿ ndúúcū cadenas cuɛɛvíi yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ti neené
naati ch'iica sá cadenas ní espíritu 'va'á yā. Tuu'mi ní Jesús ndaa yā
yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ candɛ́ɛ sa saⁿ'ā barco miiⁿ. 38 Ní saⁿ'ā chí nān'daa
ca'a Jesús miiⁿ. Ní di'cuíítú sa 'iiⁿ'yāⁿ 'áámá saⁿ'ā yeⁿ'e na vaacu saⁿ'ā chí
chi cundáa yā na vaācū sa, 42 caati
ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē yaācū sinagoga.
'áámá n'dyáⁿ'ā daiya sa 'āā 'nááⁿ tá Ndaā sa nanááⁿ Jairo ní caⁿ'a sa: 'Āā
tan'duu ndiichúúví nduūyū tá 'āā ch'iī daiya di. 'Āā ntɛ́ɛ ́ yaa'vi di Maestro.
cháá 'cuuvi tá. Taachí cueⁿ'e Jesús 50 Jesús miiⁿ ch'iindiveéⁿ yā
miiⁿ neené n'deee 'iiⁿ'yāⁿ cueⁿ'e yā nduudu 'cūū ní caⁿ'a yā: Nguɛ́ɛ ́ 'va'ā
ndúúcu yā ní ndii tuunúúⁿ ngɛɛnúū di. Cu'téénu di 'úú ní nanduūchi ta
chiichi yā. yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā.
43 Nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ canéé 'áámá
51 Tuu'mi ní Jesús sndaa yā na
n'daataá chí 'āā ndiichúúví ndúuyū vaacu Jairo. Nguɛ́ɛ ́ 'cuuⁿ yā chi
canee tá ndúúcū 'áámá ca'āī chi nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ sndaá yā ndúúcu
ngéē yuuúⁿ yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'ē ta. yā cuaaⁿ chɛɛti va'āī miiⁿ, dámaāⁿ
'Āā diiⁿ tá gastar ndúúcū médicos Pedro ndúúcū Jacobo, ndúúcū Juan,
tanducuéⁿ'ē chi vɛɛ yeⁿ'ē tá. Mar ndúúcū chɛɛcu n'daata 'lííⁿ, ndúúcū
'áámá médico nguɛ́ɛ ́ ngii diyiicú yā chiida tá. 52 Nducyaaca yā cuaaⁿ
ní i'nuuⁿ chiichí yā n'diī ní táácā chi chɛɛti va'āī ní sta'á yā ta'ā tá ní caⁿ'a
ngaⁿ'a nī: ¿Du'ú tuū'vī 'úú? yuudú yā: Dii, ta'dííⁿ, nducueeⁿ di.
46 Jesús caⁿ'a yā: Vɛ́ɛ ́ du'ū chi
55 Hora mííⁿ nūuⁿ espíritu yeⁿ'ē
tuū'vī 'úú. 'Úú ní deenú chi ndúúcū ta'dííⁿ mííⁿ nnguɛɛcunéé ndúúcū ta.
poder yeⁿ'é nduūvā yeⁿ'e 'áámá Tuu'mí nūuⁿ nducueⁿē tá. Jesús caⁿ'a
'iiⁿ'yāⁿ. ntiiⁿnyúⁿ yā chí ca'á yā chi che'e tá.
47 Taachi n'daata mííⁿ
56 Chiida tá ndúúcū chɛɛcu tá neené
9
48 Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā: Díí, daiyá,
Jesús yaa'ví yā ndu'u
cáávā chi i'teenú di 'úú, ní nduūvā ndiichúúví discípulos yeⁿ'é
SAN LUCAS 9 154
discípulos chí caaⁿ'maⁿ yā nduudu caⁿ'a yā: 'Úú caⁿ'ā ntiiⁿnyúⁿ chi
n'dai yeⁿ'e naachí Ndyuūs ngaⁿ'a 'chiītá daandu saⁿ'ā chi Juan chi
ntiiⁿnyúⁿ yā ní diíⁿ yā chi nduuvā chɛɛdínuūⁿnīⁿ sa. ¿Dú'ū chi saⁿ'ā
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi ngíitā. 3 Ní caⁿ'a yā
miiⁿ chi ch'iindiveéⁿ tanducuéⁿ'ē
chii yā discípulos yeⁿ'e yā: Ndís'tiī yeⁿ'ē sa? 'Úú neⁿ'é cadiinúúⁿ ní neⁿ'é
nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ candɛ́ɛ nī cuaaⁿ snaáⁿ sáⁿ'a 'cūū.
cyúúní. Nguɛ́ɛ ́ ndúú in'daacuú,
ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú morral, ndíí nguɛ́ɛ ́ Jesús ca'a yā che'e nyuⁿ'u mil 'iiⁿ'yāⁿ
ndúú pan ra, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú tuūmī (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Jn. 6.1-14)
ra, ndíí nguɛ́ɛ ́ nduu candɛ́ɛ nī 'uūvī 10 Taachi discípulos ndaá yā naachí
catecai. 4 Ní 'āā tií nūuⁿ va'ai naachi
canee Jesús, tuu'mi ní caⁿ'a yā Jesús
ndaa nī 'cuɛɛtinée nī miiⁿ ní ndíí tanducuéⁿ'e chi diiⁿ yā. Cuayiivi ní
taachi ndaá nī ndíí taachi nan'dáa Jesús cueⁿ'é yā ndúúcū discípulos
nī yeⁿ'e yaāⁿ miiⁿ. 5 Ní naachi ndaa
yeⁿ'e yā nííⁿnuúⁿ na yáāⁿ Betsaida
nī 'áámá yáāⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ 'cuaáⁿ ní cueⁿ'é yā cuɛɛti yeⁿ'ē yáāⁿ miiⁿya.
yā ndís'tiī, tuu'mi ní nan'dáa nī yeⁿ'e 11 Taachí 'iiⁿ'yāⁿ cadíínuuⁿ yā yeⁿ'e
yáāⁿ miiⁿ ní n'dáádi nī yaācáā yeⁿ'e Jesús miiⁿ, cueⁿ'é yā n'dáa yā 'iiⁿ'yāⁿ.
ca'a nī. Chuū ní 'áámá señal chi Ní Jesús 'cuuⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a
'cuuⁿ'míⁿ nī chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiíⁿ yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e naachí
yā ti contra yeⁿ'é nī. Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā. Ní diíⁿ yā
6 Discípulos ican'dáa yā ní cheⁿ'é
chi nduūvā yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chí ngiita yā.
yā nuuⁿmáⁿ cuaaⁿ yáāⁿ s'eeⁿ ní nduu 12 Taachí chi chiīnū, ndu'u chi
7 Ch'iindiveeⁿ
rey Herodes Ndís'tiī ní ca'a nī chi che'e yā.
tanducuéⁿ'ē chí Jesús miiⁿ idiíⁿ Discípulos ní caⁿ'a yā: 'Āā ntɛ́ɛ ́
yā ní 'āā ntɛɛ déénu yā dɛ'ɛ̄ n'deēe yeⁿ'é 'nū vɛ́ɛ ́ ti táá nyuⁿ'u
nadicadíínuuⁿ yā. Ní vɛ́ɛ ́ 'uūvī nūuⁿ pan ndúúcū 'uūvī 'yaācā. Nguɛ́ɛ ́
vandiicádiinúúⁿ yā caati náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi diíⁿ 'nū cuái 'nū chi che'e
ní ngaⁿ'a yā chi Jesús chi Juan miiⁿ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ s'tíī.
chí nduuchi yā yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā. 14 Miiⁿ ní snéé taanduu nyuⁿ'u mil
ní ngaⁿ'a yā chi díí ní profeta Elías dichíí'vɛ̄ saⁿ'ā ndúúti chi diiⁿ sa
díí; ní náⁿ'a yā ní ngaⁿ'a ntuúⁿ yā ganar nducuéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ na iⁿ'yeeⁿdí
chí díí ní 'aama profeta chi 'āā 'naaⁿ 'cūū ní diíⁿ sa chi dindaí sa vida
tiempo chi n'dii ní nnduuchí yā cueⁿ'e daāⁿmaⁿ chi táámá vida yeⁿ'e
yeⁿ'e nguaaⁿ tinaⁿ'ā. yā ní idituuví sa maāⁿ vida yeⁿ'e
20 Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā: Ndís'tiī,
sa? 26 Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi cuuvi 'cuináaⁿ
tuu'mi, ¿du'ū 'úú ngaⁿ'a nī? Tuu'mi ní yā yeⁿ'ē 'úú nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū
Simón Pedro nan'guɛɛcútaⁿ'a yā ní nduudu yeⁿ'é tuu'mi ní 'úú chi Saⁿ'a
caⁿ'a yā: N'diī chí Cristo yeⁿ'é Ndyuūs. chi Daiya Dendyuūs cuuví 'cuinaáⁿ
21 Jesús chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi
yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ 'cúū taachi 'úú ndaá
nguɛ́ɛ ́ cuuvi yā chuū mar 'áámá taama vmnéⁿ'ēe tan'dúúcā Rey
'iiⁿ'yāⁿ. ndúúcū poder yeⁿ'ē Chiidá ndúúcū
SAN LUCAS 9 156
poder yeⁿ'ē maáⁿ ní ndúúcū ángeles. ngaⁿ'ā nguaaⁿ meēeⁿ: Sáⁿ'a 'cūū ní
27 'Úú ngaⁿ'a cuaacú ndúúcū ndís'tiī,
Daīyá chí neⁿ'e taaví. Cu'neeⁿ veéⁿ
chi vɛɛ náⁿ'a nī chi snee nī 'muuⁿ nī nducuéⁿ'ē chi ngaⁿ'a sa.
chi nguɛ́ɛ ́ 'cuūvi nī taanduvɛ́ɛ ́ ndíí 36 Ch'íínú ch'iindiveéⁿ yā nduūdū
snaaⁿ nī yeⁿ'e naachí Ndyuūs ngaⁿ'a miiⁿ ní discípulos n'diichí yā chi Jesús
ntiiⁿnyúⁿ yā. miiⁿ caneé yā dámaaⁿ yā nduucú yā.
Ní discípulos ch'ɛɛtinee 'diīiⁿ cheendí
Jesús n̄'daaⁿ yā cuerpo yeⁿ'e maáⁿ yā yā nguuvi s'eeⁿ ní nguɛ́ɛ ́ chii yā mar
(Mt. 17.1-8; Mr. 9.2-8) 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē chí n'diichi yā.
28 Ch'íínú nííⁿníⁿ nguuvi chí Jesús
caⁿ'a yā nduudu 'cūū, Jesús cueⁿ'e Jesús diíⁿ yā chi nanduūvā yeⁿ'e
yā ndúúcū Pedro, ndúúcū Juan 'áámá saⁿ'ā 'lííⁿ yeⁿ'e espíritu yeⁿ'e
ndúúcū Jacobo ní chɛɛ yā na yiīcū yááⁿn'guiinūuⁿ
chí caaⁿ'maⁿngua'á yā. 29 Ní taachi
(Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29)
Jesús ngaⁿ'angua'á yā, n̄'dááⁿ naaⁿ 37 Táámá nguuvi cuayiivi, 'iiⁿ'yāⁿ
yā ní catecai yā nduuvī cuɛ́ɛ ̄ ní ngii s'eeⁿ ní nangua'á yā yeⁿ'e yiīcū
n'gaī. 30 Ní tuu'mí nūuⁿ che'enaāaⁿ
miiⁿ ní nééné 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ can'dáa
na 'uuvi saⁿ'ā ndúúcū Jesús. Saⁿ'ā yā na yáāⁿ ní cueⁿ'é yā chí ndaacá
s'eeⁿ chiiⁿ Moisés ndúúcū profeta yā Jesús. 38 Tuu'mi ní 'áámá saⁿ'ā
Elías chí 'āā 'naaⁿ tiempo chi n'dīi chi canéé ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'cái
yā. 31 Nduu 'iinú yā ní na chidɛɛvɛ
sa: N'dií Maestro di'cuíítūu n'diī
chi ngíí n'gai yeⁿ'ē va'ai chɛɛti chí snaaⁿ nī daiyá tí 'áámá n'dyáⁿ'ā
nguuvi snée yā. Ní ngaⁿ'a yā yeⁿ'ē daiyá. 39 Ti 'áámá espíritu yeⁿ'e
chivíi yā yeⁿ'e Jesús ní 'āā cuɛ́ɛ ́ caⁿ'a 'āā diíⁿ 'cuíítuú discípulos yeⁿ'e nī
yā, tuu'mi ní Pedro miiⁿ ní caⁿ'a chi divií yā espíritu miiⁿ yeⁿ'ē daiyá
yā chiī yā Jesús: N'dií Maestro, naati nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ yā.
dɛ'ɛ chúúcā n'daācā yeⁿ'e yú chi 41 Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a yā:
saⁿ'ā ní caⁿ'a sa chii sa Jesús miiⁿ: s'eeⁿ: 'Cuaacu nííⁿnyúⁿ chi nééné
N'dií, Señor, caⁿ'á nduucú nī 'āā tií n'deēe cosecha vɛ́ɛ ́ chi nééné n'deēe
nūuⁿ naachi caⁿ'a nī. 'iiⁿ'yāⁿ chi canéé chi 'caandiveeⁿ yā
58 Jesús caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā miiⁿ:
nduudu yeⁿ'é Ndyuūs naati saⁿ'ā chi
'Yuunéē ni vɛ́ɛ ́ yiivi yáává yeⁿ'e tī idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ nguɛ́ɛ ́ 'yaaⁿ sa. Cáávā
ní 'yaada ní vɛ́ɛ ́ 'dɛ́ɛć ɛ tī; naati 'úú, chuū di'cuíítu nī 'iiví Ndyuūs chí
Saⁿ'ā chi Daiya Dendyuūs, nguɛ́ɛ ́ dichó'o yā 'iiⁿ'yāⁿ chi caaⁿ'maⁿ yā
mar 'áámá cuaaⁿ naachi cundiītí tiíⁿ. nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs ní
59 Ní caⁿ'a yā chii yā 'áámá saⁿ'ā:
nadacuéeⁿ yā cosecha yeⁿ'é Ndyuūs.
Cuchíi nī nduucú. Ní saⁿ'ā miiⁿ ní Cosecha miiⁿ ní tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ
caⁿ'a sa: N'diíⁿ Señor, tée nī lugar chi cu'téénu yā Ndyuūs. 3 Ndís'tiī
'úú ti caⁿ'á 'cuūchí chiidá ní caⁿ'ā yú. cueⁿ'e nī caati 'úú dicho'ó ndís'tiī
60 Jesús caⁿ'a yā: Cu'neeⁿ dí 'iiⁿ'yāⁿ
chi ndís'tiī ní caⁿ'a nī tan'dúúcā
chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā chi 'cuūchí yā 'iiti cuūchī caⁿ'a tī nguaaⁿ lobos.
tinaⁿ'ā yeⁿ'e yā ti 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi 4 Nguɛ́ɛ ́ candɛ́ɛ nī bolsa ndúúcū
tan'dúúcā tinaⁿ'ā miiⁿ, 'tiicá yā. Dii tuūmī, ndíí nguɛ́ɛ ́ nduu morral,
ní cueⁿ'e di ní caaⁿ'maⁿ di nduudu ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú ndaacuú yeⁿ'e
yeⁿ'é Ndyuūs yeⁿ'e naachi Ndyuūs nī. Ní taachi diíⁿ nī saludar 'iiⁿ'yāⁿ
ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā. cuaaⁿ cyúúní, ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'naaⁿ
61 Tuu'mi ní táámá saⁿ'ā caⁿ'a sa chii
nī. 5 Ní tanducuéⁿ'ē va'āī chi ndaá
nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a nī nduu va'āī nduu va'āī. ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Tiro ndúúcū
8 'Āā tií nūuⁿ yáāⁿ naachi cūndaa
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Sidón 'duū'vī
nī ní 'iiⁿ'yāⁿ mííⁿ 'cuaáⁿ yā, che'é cá castigo yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ ti yeⁿ'e
nī 'āā dɛ'ɛ́ nūuⁿ chi tée yā chi che'é ndís'tiī taachí ndaā nguuvi chí
nī. 9 Idiíⁿ nī chi índuūvā yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ
Ndyuūs caaⁿ'maⁿ yā nuuⁿndi yeⁿ'e
chi ngiītā chi sneé yā na yáāⁿ. Ní 'iiⁿ'yāⁿ. 15 Ndís'tiī, 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ
'úú ní teé gracia n'diī chi 'iiví nī nan'guɛɛcútaⁿ'ā sa: 'Túúcā canéé
yeⁿ'e va'ai chɛɛti nguuvi ndúúcū nguūⁿ: Dinéⁿ'e di Señor Ndyuūs
yáⁿ'āa 'cúū caati snuuⁿ n'dé'ei nī yeⁿ'ē di ndúúcū núúⁿmáⁿ staava
nduudú 'cūū yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi déénu yeⁿ'ē di, ndúúcū núúⁿmáⁿ alma yeⁿ'ē
ca yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi n'deēe n'dáí di, ndúúcū tanducuéⁿ'ē fuerzas
túúmícádíínuuⁿ yā. Ní ca'á nī chi yeⁿ'ē di, ndúúcū tanducuéⁿ'ē vaadī
cadíínūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi ndiicúuⁿ yā chí cadíínūuⁿ yeⁿ'ē di. Ní dinéⁿ'e di
nguɛ́ɛ ́ n'deēe cá déénu yā caati 'tíícā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ na niiⁿnuúⁿ va'āī
neⁿ'e nī diiⁿ nī ti n'daācā. yeⁿ'e di tan'dúúcā chí neⁿ'e di maāⁿ
22 N'diī Chiidá, 'āā tee nī
di.
tanducuéⁿ'ē 'úú. Mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ 28 Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a yā:
25 'Áámá maestro yeⁿ'e ley chi ntúūⁿ saⁿ'ā levita chi chiiduú chi
neⁿ'e sa n'diichineeⁿ sa Jesús ndaa diiⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e nátai cho'ó yā
161 SAN LUCAS 10, 11
naachi candíítí saⁿ'ā miiⁿ. N'diichí chi'cueeⁿ yā. 40 Marta miiⁿ ní nééné
sa naachi candíítí saⁿ'ā miiⁿ ní idiiⁿ Marta, nééné n'deēe dendu'ū chi
yiīcú sá naachi ya'āī ndúúcū aceite nadicádíínuuⁿ di yeⁿ'ē déndu'ū
ndúúcū vino ní ch'ɛɛcu sa tíínūuⁿ chí idi'vaachií. 42 Vɛ́ɛ ́ 'áámá nūuⁿ
naachí ya'āī yeⁿ'ē sa. Ní sn'duū sa dendu'ū chi n'daacā ca. Tá María
saⁿ'ā 'yúudūu yeⁿ'e sa ní candɛɛ̄ sa miiⁿ ndɛɛvɛ tá chí n'daācā ca. Ní
saⁿ'ā na yáāⁿ. Ní 'nuūⁿ sa 'áámá chuū nguɛ́ɛ ́ ndivíí 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē tá.
va'ai naachí cuuvi cu'neeⁿ sa saⁿ'ā
miiⁿ naachi 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā cuidado Jesús ngi'cueeⁿ yā táácā chi 'iiⁿ'yāⁿ
saⁿ'ā miiⁿ. 35 Chidɛɛvɛ táámá nguuvi,
cuuvi caaⁿ'maⁿngua'á yā
taachi neⁿ'e caⁿ'a sa tun'dáa sa na (Mt. 6.9-15; 7.7-11)
'uūvī caadi yeⁿ'e bolsa ní ca'ā sa
saⁿ'ā vaacu miiⁿ. Ní caⁿ'a sa chii sa
saⁿ'ā: N'diī, diíⁿ nī cuidado saⁿ'ā, ti
11 'Áámá vmnéⁿ'ēe ní Jesús
ngaⁿ'angua'á yā 'áámá
cuaaⁿ, ní taachí ch'iinu caⁿ'angua'á
'āā taa vɛ́ɛ ́ nūuⁿ chi diíⁿ nī gastar yā, discípulos yeⁿ'e yā caⁿ'a
ndúúcū sa, taachí nguɛɛcuneé yā chii yā Jesús: N'dií Señor,
nadíí'vɛ́ yeⁿ'e nī. 36 Maaⁿ ní Jesús
ca'cuéeⁿ nī nús'uu taacá chi cuuvi
ntiinguunéeⁿ yā saⁿ'ā miiⁿ: Naachi caaⁿ'maⁿngua'á 'nū tan'dúúcā chi
'iinū saⁿ'ā s'eeⁿ ¿chɛɛ sá chi saⁿ'ā chi Juan chi chɛɛdínuūⁿnīⁿ chi'cueeⁿ yā
neⁿ'e sa saⁿ'ā na niiⁿnuúⁿ ya'āī chi discípulos yeⁿ'e yā.
'nuū cá'ai chi duucu miiⁿ? 2 Tuu'mi ní Jesús caⁿ'a yā chiī yā
nduucú 'nū. Nguɛ́ɛ ́ 'cuááⁿ nī ¿'áá ca'á nī lado yeⁿ'e dūtu'u 'áámá
chi ndaā nanaáⁿ 'nū cosas 'iitidaⁿ'āi? 13 Ndúúti chi ndís'tiī
'Áárá chi nguɛ́ɛ ́ nducueeⁿ amigo yeⁿ'ē Sáⁿ'a 'cūū ní nitun'dáa sa espíritu
sa chi ca'a yā pan saⁿ'ā miiⁿ cááva yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ cáávā poder
chi amigo yeⁿ'ē sa, naati nducueeⁿ yeⁿ'ē Beelzebú chi Satanas chí
yā ní ca'a yā amigo miiⁿ ti amigo miiⁿ ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ sa yeⁿ'e espíritus
nguɛ́ɛ ́ 'cuinaaⁿ sa chi ngiica sa n'deee yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ.
n'dáí vueltas. 9 Ní 'úú ní ngaⁿ'á ngií
16 Tanáⁿ'a yā ní neⁿ'e n'diichineeⁿ
vɛ́ɛ ́ partido yeⁿ'e familia miiⁿ nguɛɛ na 'áámá saⁿ'ā, cachiica na yáⁿ'āa
cuuvi nduuvidaamá yā. 18 'Tiicá ntúūⁿ
cuuⁿmaⁿ naachi nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinee
nduuti chi yááⁿn'guiinūuⁿ 'cuuⁿ'maⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ní in'nuūuⁿ naachi cuuvi
sa ndúúcū maaⁿ sa, ¿táácā canee ntaavi'tuunuuⁿ ní nguɛ́ɛ ́ ndaācā.
naachí ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ sa? Caaⁿ'máⁿ Tuu'mi espíritu miiⁿ nadicádíínuuⁿ
nī 'úú: ¿Dɛ'ɛ̄ cáávā chi ngaⁿ'a ndís'tiī ní ngaⁿ'a: Nanguɛɛcuneé na vaacú
chi caavā yááⁿn'guiinūuⁿ chi duuchi naachi chiicá. 25 Taachí nndaa
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ na yáāⁿ Nínive, 'tiicá n'daí cuerpo yeⁿ'é nī ní inaaⁿ chí
ntuūⁿ Saⁿ'ā chi Daiya Ndyuūs cuuvi dɛɛvɛ. Naati taachí nguɛɛ n'daacā
cunée yā lado yeⁿ'e señal tiempo nduutináaⁿ nī tan'dúúcā lámparas
'cūū. 31 Taachi ndaá nguuvi yeⁿ'e
chi nguɛ́ɛ ́ ngiichi ní 'tiicá ntúūⁿ
juicio chi Ndyuūs caaⁿ'máⁿ yā cuerpo yeⁿ'e nī cunee ná maāiⁿ.
yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ, n'daataá 35 N'diichi nī, cundɛɛ́ nī cuidado
reina chi tiempo chi chó'ōo ngaⁿ'a nduutináaⁿ nī chí dɛɛvɛ yeⁿ'e
ntiiⁿnyuⁿ tá yeⁿ'ē lado yeⁿ'e sur chi cuerpo yeⁿ'é nī chí nguɛ́ɛ ́ canee
caⁿ'a ta ní nducueeⁿ tá contra yeⁿ'e nī na maāiⁿ. 36 'Tiicá ntúūⁿ inaaⁿ
miiⁿ. 'Tíícā caⁿ'á yā diíⁿ yā nguuvi tiempo chi che'e yā ní saⁿ'a fariseo
chi Jesús caaⁿ'máⁿ yā nuuⁿndi yeⁿ'e miiⁿ n'diichi sa chi nguɛ́ɛ ́ naāⁿnū
'iiⁿ'yāⁿ. 'Caandiveéⁿ nī. 'Múúⁿ ní vɛ́ɛ ́ Jesús ta'á yā, (tan'dúúcā costumbre
'áámá saⁿ'ā chi ch'ɛɛtɛ ca sa nguɛ́ɛ ́ ti yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel) tuu'mi ní cueⁿ'ē
profeta Jonás. yiinu sa. 39 Ní Señor Jesús caⁿ'a yā
naati s'nuúⁿ yā na 'áámá mesa nī, ¿'áá nguɛ́ɛ ́ deenú nī chi Ndyuūs
ní 'iiⁿ'yāⁿ chí cundaa yā ní snaaⁿ din'dái yā 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū staava
yā dɛɛvɛ miiⁿ. 34 Ndúútináaⁿ yú
yeⁿ'é yā ndúúcū cuerpo yeⁿ'e yā, ní
chiiⁿ chí tan'dúúcā 'aama lámpara neⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ chi nadɛɛvɛ́ cuerpo
yeⁿ'ē cuerpo yeⁿ'e yú. Taachí yeⁿ'é yā ndúúcū staava yeⁿ'e yā
n'daí nduutináaⁿ nī 'tiicá ntúūⁿ ndúúcū taanduvɛ́ɛ ́ chí vɛɛ chɛɛti
165 SAN LUCAS 11
yáinyāⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ inaaⁿ yā Abel ní chingéē yuuúⁿ yeⁿ'e sa, ndíí
ní nguɛ́ɛ ́ déénu yā yeⁿ'ē ní chiicá yā taachi ch'iīⁿ'nuⁿ yā Zacarías miiⁿ
vmnááⁿ yeⁿ'e yáinyāⁿ, 'tiicá nī. naavtaⁿ'ā yeⁿ'ē nátai ndúúcū yeⁿ'é
45 Tuu'mi ní nan'guɛɛcútaⁿ'a 'áámá
yaacu templo. Chuū ní ngaⁿ'á ngií
abogado, chi maestros yeⁿ'e ley. ndís'tiī, caati Ndyuūs caⁿ'á yā diiⁿ
N'diī, Maestro, taachí ngaⁿ'a nī yā castigar 'iiⁿ'yāⁿ chi maaⁿ snee
chuū, ídiiⁿ nī chí induuvi táaⁿ 'nū. iⁿ'yeeⁿdí 'cūū cáávā yuuúⁿ yeⁿ'ē
46 Naati Jesús caⁿ'a yā: Dɛ'ɛ chúúcā
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ.
ya'āī ntúūⁿ yeⁿ'e ndís'tiī, abogados, 52 Dɛ'ɛ chúúcā ya'āī yeⁿ'e ndís'tiī
maestros yeⁿ'e ley. Ndís'tiī idiíⁿ nī chi 'cuéeⁿ nī ley ní nguɛ́ɛ ́ ca'cueeⁿ nī
n'deee cá leyes chí chɛɛchi cá ní chi cadíínúúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ vaadī deenu
nga'a nī tan'dúúcā chi chɛɛ̄dī chi yeⁿ'é Ndyuūs, ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
saⁿ'ā nguɛ́ɛ ́ cuuvi candɛ́ɛ sa. Ní tan'dúúcā chi deenu nī chi canéé
ndís'tiī ní ndii mar 'áámá ta'a nī chi diíⁿ nī.
SAN LUCAS 11, 12 166
dendu'u 'cūū, tuu'mi ní maestros chi diíⁿ 'va'á nī: Ndís'tiī ní 'va'á nī
yeⁿ'e ley ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ fariseos Ndyuūs chi taachí 'āā n'dií 'iiⁿ'yāⁿ,
nduuvi taáⁿ yā yeⁿ'e Jesús ní Ndyuūs cuuví diíⁿ yā 'caanuúⁿ yā
tucá'a yā itiinguunéeⁿ yā n'deee 'iiⁿ'yāⁿ infierno. 'Túúcā ngaⁿ'á ngií
n'dáí ní caⁿ'a yā chii yā Jesús. ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chí di'va'a nī.
54 Ní n'diichineeⁿ yā Jesús ndúúcū
6 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ in'diicuí yā na 'uūvī
nduudu yeⁿ'e yā. Ní canéé ngiinu yā 'yáádā cáávā 'uūvī taaⁿ tuūmī?
Jesús miiⁿ chi cucáávā nduudu yeⁿ'e Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́ ngiinaáⁿ yā mar
yā ní Jesús cásta'a yā vaanicadíínūuⁿ 'áámá 'yáádá. 7 Níícú ndíí nducyaaca
yeⁿ'e yā ní caⁿ'a yā nduudu chi nguɛ́ɛ ́ yuūdū tiīⁿ ndís'tiī ndii dúúchɛ́
cuaacu. Ní 'íícú cuuvi caaⁿ'máⁿ yā ndúúcū Ndyuūs. Cáávā chuū
nuuⁿndi yeⁿ'é Jesús. nguɛ́ɛ ́ 'va'á ndís'tiī. ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ ya'ai
ca chíí'vɛ ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ ti 'aama
Levadura yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ fariseos 'yáádá?
naaⁿ chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi nánguaāⁿ naaⁿ. 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'a yā chi yeⁿ'ē
Ní nguɛ́ɛ ́ 'áámá dendú'ū chi cánúuⁿ 'úú nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 'tiicá ntúūⁿ 'úú Sáⁿ'ā
n'de'ei chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi cadíínuuⁿ chi Daiya Ndyuūs caaⁿ'máⁿ nanááⁿ
yā. 3 'Tiicá ntúūⁿ dendu'ū chí ngaⁿ'a
ángeles yeⁿ'é Ndyuūs chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
n'de'ei ndís'tiī, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ ní ní nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e 'úú.
'caandiveéⁿ yā. Ní chííⁿ chí ndís'tiī 10 Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chí caⁿ'a yā
ngaⁿ'a nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chɛɛti va'āī nduudu taaⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā chi
tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ caaⁿ'maⁿ yā cuuvi contra yeⁿ'e 'úú chi Sáⁿ'ā chi Daiya
yā nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ ndíí na yaacū Dendyuūs, Ndyuūs nadach'ɛɛcú
yeⁿ'e va'āī. yā yeⁿ'e yā. Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi
caⁿ'á yā nduudu taaⁿ chi nguɛ́ɛ ́
Du'ū di'va'a yú n'daacā chi contra yeⁿ'e Espíritu
(Mt. 10.28-31) N'dai yeⁿ'é Ndyuūs, Ndyuūs nguɛ́ɛ ́
4 Caⁿ'a Jesús: Ndís'tiī chi n'dai nadach'ɛɛcú yā yeⁿ'e yā. Ndíí nguɛ́ɛ ́
nduucú, 'úú ngaⁿ'á ngií ndís'tiī chi ndúú iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú
nguɛ́ɛ ́ 'va'á nī 'iiⁿ'yāⁿ chí 'caaⁿ'nuⁿ yā táámá iⁿ'yeeⁿdi chi cuchiī.
cuerpo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ, ti 'āā ntɛ́ɛ ́ cuuvi 11 Taachí 'iiⁿ'yāⁿ ndɛ́ɛ yā ndís'tiī na
yeⁿ'e Ndyuūs cuuvi ndís'tiī hora mííⁿ Jesús ngaⁿ'a yā: 'Tíícā 'iiⁿ'yāⁿ chi
nūuⁿ dɛ'ɛ̄ chi caaⁿ'maⁿ nī. nguain'dai yā chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e maáⁿ yā
cáávā maaⁿ yā naati 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní
Jesús ngi'cueeⁿ yā yeⁿ'ē nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é yā nanááⁿ Ndyuūs.
peligro yeⁿ'ē vaadī 'cuiica
13 'Áámá saⁿ'ā caⁿ'a sa ngii sa Ndyuūs idiíⁿ yā cuidado nducyaaca
Jesús: N'dií, Maestro, cuuví nī 'diinú 'iiⁿ'yāⁿ chi daiyá yā
chi ntée sa vaadī n'gua'aá yeⁿ'ē (Mt. 6.25-34)
chiidá 'nū cuuvi yeⁿ'é. 22 Jesús ngaⁿ'a yā ngii yā
14 Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā chiī yā
discípulos yeⁿ'e yā: Cáávā chuū
saⁿ'ā: N'dii, sáⁿ'ā, ¿du'ú s'neēⁿ 'úú chí ngaⁿ'á ngií ndís'tiī. Nguɛ́ɛ ́
vmnaaⁿ yeⁿ'ē n'dii tan'dúúcā juez nadicádiinuuⁿ nī yeⁿ'e vida yeⁿ'e
chi nca'á chi cuuvi yeⁿ'é nī yeⁿ'ē 'taa maaⁿ nī yeⁿ'ē chí nge'e nī cáávā
chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē chiidá nī? vida yeⁿ'e nī ndii nguɛɛ ndúú
15 'Úú ní ngaⁿ'á ngií nducyáácá
cáávā catecaí nī yeⁿ'ē cuerpo
ndís'tiī: Cuin'diichí nī ní cundɛ́ɛ nī yeⁿ'é nī. 23 Vida ní ya'ai ca chíí'vɛ̄
cuidado yeⁿ'e chi neⁿ'é nī yeⁿ'e vaadī nguɛ́ɛ ́ ti chi nge'é nī. Ní cuerpo ní
'cuiica caati 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ ndaaca yā ya'ai ca chíí'vɛ̄ nguɛ́ɛ ́ ti catecaí nī.
vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ cáávā chi vɛ́ɛ ́ 24 Nadicádíínuuⁿ nī yeⁿ'e 'yaādā chí
Maaⁿ ní ntaavi'tuunúūⁿ cuché'é, cu'u, Nguɛ́ɛ ́ din'dái tíínūuⁿ, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú
ní cuuvi yéénú. 20 Naatí Ndyuūs
idin'dáí hilo. 'Úú ngaⁿ'á ngií n'dís'tiī ti
caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā: Díí saⁿ'ā chi rey Salomón canúuⁿ yā catecái yā chi
chɛɛchi tiiⁿ di. Maaⁿnguiinú 'cūū n'dɛɛvɛɛ́ n'dai yeⁿ'e rey nguɛ́ɛ ́ neené
SAN LUCAS 12 168
snéé cuɛɛti ní cavyaaⁿ ní nti'ī ní 'iiⁿ'yāⁿ saⁿ'ā chí snéé ngiinu sa chí ndaa
'neeⁿ yáⁿ'a yā, n'deēe cá Ndyuūs tée yā patrón yeⁿ'ē sa naachi n'giindivaacú
ndís'tiī ti Ndyuūs diíⁿ yā cuidado yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. Ní maaⁿ nda'ai sa cheendi
ndís'tiī chi dúu'vīi i'téénu nī Ndyuūs. va'āī ní taachi ndaá yā chi di'cuɛɛcú
29 Ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ in'nuúⁿ nī chi che'e
yā tuu'mí nūuⁿ nn'guaāⁿ sa yeⁿ'e yā.
nī o cu'ú nī. Nguɛ́ɛ ́ nadicádíínuuⁿ nī 37 Dɛ'ɛ̄ chúúcā n'dai mozos chi diiⁿ
yeⁿ'e chi Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ Señor miiⁿ ndaa yā maⁿ'a yaaaⁿ o
yā, ní 'íícú Ndyuūs tée yā ndís'tiī taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ chidɛɛvɛ nguuvi ní
tánducueⁿ'ē déndu'ū. ndaacá yā mozos chí snduuchi sa.
Dɛ'ɛ chúúcā n'dai mozos ti snduuchí
Vaadī 'cuiica chi vɛ́ɛ ́ na va'ai chɛɛti yā. 39 Ndís'tiī ní cadíínuuⁿ nī chuū.
yā ndís'tiī dendu'ū yeⁿ'e naachí ngaⁿ'a 'cuɛɛtinéé yaáⁿ nī ti hora chi nguɛ́ɛ ́
ntiiⁿnyúⁿ yā. 33 Cuin'díícui nī chi vɛ́ɛ ́
inacádiinuuⁿ nī 'úú chi Saⁿ'ā chi
yeⁿ'e nī ní ca'á nī 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ Daiyá Dendyuūs ní ndaá taama
yeⁿ'e yā. Diiⁿ n'daacá nī caati cuuvi vmnéⁿ'ēe.
yeⁿ'é nī vaadī 'cuiica yeⁿ'ē va'ai chɛɛti
nguuvi naachi 'iiⁿ'yāⁿ duucu nguɛ́ɛ ́ Yeⁿ'e mozo chi din'daacáā ndúúcū
cuuvi cundaa yā, ndii nguɛɛ nduu mozo chi nguɛɛ din'daacáā
í'yɛ́ɛvɛ̄ cuuvi di'tuuví tī. 34 Caati naachi
(Mt. 24.45-51)
canéé vaadī 'cuiica yeⁿ'é nī, miiⁿ canee 41 Tuu'mi ní Pedro miiⁿ ní caⁿ'a
staava yeⁿ'é nī chí nadicadiinúúⁿ nī yā chii yā Jesús: N'dií, Señor, ¿'áá
yeⁿ'e nducuéⁿ'ē. caⁿ'a nī ejemplo 'cūū caavā nús'uu o
caavā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ?
Canéé chi candɛɛ́ nī cuidado 42 Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā: ¿Du'ú
ngaⁿ'á ngií ndís'tiī chi dueño miiⁿ chí 'úú 'cueenú cuuvi n'deee n'dáí
ní cu'néeⁿ yā mayordomo miiⁿ chi ní neⁿ'é chi 'cueenú cuuvi ndíí
caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ sa yeⁿ'ē tanduvɛ́ɛ ́ taachi 'āā cuuví cuaacu tanducuéⁿ'ē.
chi vɛɛ yeⁿ'e yā. 45 Ndúúti chi
51 ¿'Áá nadicadíínuuⁿ nī chi 'úú
ngi'i sa ndúúcū amigos yeⁿ'e sa ní tiempo miiⁿ ndíí tiempo chi cuchiī,
cuu'vi sa. 46 Tuu'mi ní dueño miiⁿ
nduuti chi nyuⁿ'u 'iiⁿ'yāⁿ na 'áámá
ní ndáa yā nguuvi chi mayordomo va'āī ndúúcū vaadī 'caa'va 'cuɛɛtinée
nguɛ́ɛ ́ cānee ngíínu sa ní 'áámá yā, 'iinu yā ní caⁿ'a yā contra yeⁿ'ē
hora chi nguɛ́ɛ ́ déénu sa. Ní dueño na 'uuvi yā ní 'uuvi yā ní caⁿ'a yā
miiⁿ ca'á yā castigo ch'ɛɛtɛ ca contra yeⁿ'ē ná 'iinú yā. 53 Saⁿ'ā chi
cuenta yeⁿ'ē chi diiⁿ sa. 'Iiⁿ'yāⁿ chi 'yúúné cuááⁿ ndiiyā ngaⁿ'a nī chi
nga'a n'deēe cá táámá yā, 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi yáāaⁿ 'iicu ní ngii. 56 Ndís'tiī
nguɛ́ɛ ́ nan'dáa nī vácūū neⁿ'e chí 'Áámá saⁿ'ā ní catá'āī 'áámá yáⁿ'á yeⁿ'ē
nguɛ́ɛ ́ 'cuiinu nadíí'vɛ̄ tanducuéⁿ'ē n'guíídīi yaaⁿ nguuvi yeⁿ'e sa naachi
chi ndiicuí nī. vɛ́ɛ ́ yáⁿ'āa chɛɛti chéēⁿ yeⁿ'ē sa. Chó'ōo
tiempo ní cheⁿ'e sa in'nuuⁿ sa n'gui'i yeⁿ'e
N'dáácā n'dai chi ndaacadaamí yáⁿ'á yeⁿ'e sa ní nguɛ́ɛ ́ ndaācā sa n'gui'i
nī yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'e nī yeⁿ'ē. 7 Tuu'mi ní caⁿ'a sa chii sa 'iiⁿ'yāⁿ
13
Ndáa n'duuvi saⁿ'ā nanááⁿ chi diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa yeⁿ'e
Jesús ní caⁿ'a sa chii sa sa: 'Āā 'iinu nduūyū chí ichīi ní nguɛ́ɛ ́
Jesús tan'dúúcā chi diiⁿ gobernador indaāca n'gui'ī na yáⁿ'á 'cūū. 'Caaca nī
Pilato. Ca'a yā orden chí ch'iīⁿ'nuⁿ yáⁿ'á. ¿Dɛ'ɛ cuuvi chi yáⁿ'á di'vaachi na
sa n'dúúví 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa yáⁿ'āa naachi snéé yáⁿ'á 'cūū? 8 Naati
Galilea ní staⁿ'a yā yuuúⁿ yeⁿ'e saⁿ'ā chi idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ na yaⁿ'ā miiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ndúúcū yuuúⁿ yeⁿ'ē 'iiti nán'guɛɛcútaⁿ'ā sa: N'dií, señor, 'āā
chi 'āā 'nííⁿ'núⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ canéé rá nduuyú 'cūū ní 'úú nadidɛɛvɛ́
chi ca'a yā ofrenda yeⁿ'é Ndyuūs. yáⁿ'á yeⁿ'ē ní ca'á taavi abono yeⁿ'ē. 9 Ní
nguuví nūuⁿ canee chi diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ tááⁿ levadura yeⁿ'e pan chi 'áámá
ntiiⁿnyuⁿ ní nguuvi s'eeⁿ 'iiⁿ'yāⁿ n'daataá chistaⁿ'ā tá nguaaⁿ 'iinū
cuuvi chií yā nanááⁿ Jesús miiⁿ medidas harina ndíí chí nan'guiita
ní cuuvi diiⁿ yiicú yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ, tanducuéⁿ'ē yaāchī yéⁿ'ē.
naati nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ yā 'tíícā
nguuvi chi ntaavi'túúnūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. Cheendi va'āī 'tuucuú
15 Tuu'mi ní Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'a
(Mt. 7.13-14; 21-23)
yā yeⁿ'ē sa: Ndís'tiī saⁿ'ā 'uūvī naaⁿ 22 Taachi Jesús canúúⁿ yā yúúní
'uūvī cheendí nī, ¿'áá nguɛ́ɛ ́ in'daatíī chi cho'ó yā na yáāⁿ Jerusalén
ndís'tiī 'iiti yeⁿ'e nī naachi snéé cueⁿ'é yā tanáⁿ'ā yáāⁿ n'gɛɛtɛ
'ii'yu tī ní ngeⁿ'é nī nga'a nī nuūⁿnīⁿ ndúúcū yáāⁿ n'gaiyáā ní ngi'cueeⁿ
'iiti nguuvi chi ntaavi'tuunúuⁿ nī? yā 'iiⁿ'yāⁿ. 23 Tuu'mi ní 'áámá saⁿ'ā
táⁿ'ā miiⁿ yeⁿ'e ca'ai nguuvi chi nī tanducuéⁿ'ē chi cuuví nī chi
ntaaví'tuunúúⁿ nī? cundaá nī cheendi va'āī 'tuucuú
17 Taachí Jesús miiⁿ caⁿ'a yā chuū,
caati ngaⁿ'á ngií ndís'tiī chi nééné
taanduvɛ́ɛ yā chi taaⁿ yā yeⁿ'e yā ní 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ neⁿ'e yā cundaá yā
'cuináaⁿ yā. Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e cheendi va'ai 'tuucuú chi candɛ́ɛ ̄
yáāⁿ miiⁿya yeenú n'dai yā yeⁿ'é naachi Ndyuūs nadanguaⁿ'ai
SAN LUCAS 13 172
yeⁿ'e nducuéⁿ'ē cuaaⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén: Ndís'tiī chi
'cūū ní ndaa yā nanááⁿ Ndyuūs. 'muuⁿ n'giiⁿ'nuⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ profetas
Chii yā ndíí cuaaⁿ na ican'dáā 'yáⁿ'ā, ní ngíítuú nī 'iiⁿ'yāⁿ chi Ndyuūs
ndii cuaaⁿ na ngiiya 'yáⁿ'ā, ndíí dicho'ó yā chi ndɛɛ yā nduudu
cuaaⁿ 'nííⁿnúⁿ, ndíí cuaaⁿ ndiiya, ní yeⁿ'é yā. Ní Jesús caⁿ'a yā: Neené
'cuɛɛtɛ́ yā na mesa yeⁿ'e banquete n'deēe cuūví neⁿ'é nadaamá daiyá
naachí Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā. 'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ Jerusalén miiⁿ tan'dúúcā
30 Tuu'mi ní náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi n'gɛɛtɛ
'áámá tú'u nadaamá tī daiya tī
chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā maaⁿ na mááⁿ ngɛɛ̄chi tī, ní nguɛ́ɛ ́ 'cuúⁿ nī.
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ní cuuvi ndiicuuⁿ cá 35 'Túúcā caⁿ'a yā: N'diichí ndís'tiī.
chi ndiituú ní diíⁿ yā chi nduūvā chi dich'ɛɛtɛ́ maáⁿ yā táámá 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'e saⁿ'ā miiⁿ. Ni yaa'vi yā saⁿ'ā ní diíⁿ yā chi ndiicuuⁿ yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
chi cunaⁿ'a sa. 5 Cuayiivi ní Jesús
chi maaⁿ yā diiⁿ chi ndiicuuⁿ yā
yaa'vi yā saⁿ'ā s'eeⁿ ní caⁿ'a yā: ¿Chɛɛ̄ tááma 'iiⁿ'yāⁿ ní diíⁿ yā chi ch'ɛɛtɛ́
ndís'tiī ndúúti chi 'áámá burro o yā.
'áámá itiindu yeⁿ'e nī cun'dáá nuúⁿ tī 12 Tuu'mi ní Jesús ngaⁿ'á yā ngii yā
na 'áámá viini ní nguɛ́ɛ ́ tuu'mí nūuⁿ saⁿ'ā chi diīⁿ invitar 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Dii
ntun'dáa nī 'iiti 'áárá chí nguuvi chi taachí in'nuuⁿ di chí che'e nguaiⁿ di
ntaavi'tuunuúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ? o chi che'e nguíinū di, nguɛ́ɛ ́ 'cuai
6 Saⁿ'ā s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ chiī
di 'iiⁿ'yāⁿ chi n'dai ndúúcu di, ndíí
nan'guɛɛcútaⁿ'a sa cucáávā nduudu nguɛ́ɛ ́ ndúú ví'i rā di, ndíí nguɛ́ɛ ́
chi ngaⁿ'a yā. ndúú 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē di, ndíí nguɛ́ɛ ́
ndúú 'iiⁿ'yāⁿ na niiⁿnuúⁿ va'āī yeⁿ'ē
'Iiⁿ'yāⁿ chi invitado yā naachi di chi 'cuííca yā caati 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ ní
n'giindivaacu 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ ntúuⁿ yā invitar dii chi che'e
7 Taachí Jesús n'diichí yā táácā di nduucú yā. 'Tíícā ní nadíí'vɛ yā
diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi invitados chi ndɛɛvɛ diiⁿ cáávā chi ca'a di chi che'e yā.
yā silla yeⁿ'e mesa chi lugar chí 13 Naatí taachi idin'dái di 'aama
n'daacā ca, tuu'mi ní caⁿ'a yā 'áámá comida n'dai, 'cuai dí 'iiⁿ'yāⁿ chi
ejemplo chi 'tɛɛ nguɛɛ dááma ndaachí snee yā, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi diiⁿ yā invitados. chi nguɛ́ɛ ́ ngii ngiicá yā, ndúúcū
SAN LUCAS 14 174
chi ngaī yó'o, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ngueenáāaⁿ.
ngueenáaⁿ. 14 Ní caaⁿ'maⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
22 Sáⁿ'ā mozo ní cueⁿ'ē sa. Cuayiivi
s'eeⁿ yeⁿ'ē di: Dɛ'ɛ chúúcā n'dai di. ní ndaā sa ní caⁿ'ā sa chiī sa 'iivi sa:
Ti 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ nteé yā dii. N'dií, señor, 'āā diíⁿ tan'dúúcā chí
Naati Ndyuūs nadíí'vɛ yā dii taachí ngaⁿ'a nī ní vɛ́ɛ ́ cá lugar chi 'cuɛɛ̄tɛɛ́
ndaa nguuvi chi 'iiⁿ'yāⁿ chi n'dai 'iiⁿ'yāⁿ na mesa. 23 Caⁿ'a señor miiⁿ
caⁿ'a yā chii yā Jesús: Dɛ'ɛ chúúcā mar 'áámá saⁿ'ā chí diíⁿ invitar saⁿ'ā
n'dai chi caⁿ'á yā che'e yā pan vmnaaⁿ nguɛ́ɛ ́ 'cuúⁿ ndáa sa che'ē
naachí Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā. nguiinú sa nduucú na mesa yeⁿ'é.
16 Tuu'mi ní Jesús caⁿ'a yā ejemplo
'cūū: 'Áámá saⁿ'ā ca'ā sa chi din'dái 'Iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'a yā ndúúcū Jesús
yā 'áámá chi che'e nguíinū 'yaaⁿ canee chi 'cuéénu yā cuuvi
'iiⁿ'yāⁿ, ní idiiⁿ sa invitar n'deee n'dáí 25 Cuayiivi mííⁿ nééné n'deee
'iiⁿ'yāⁿ. 17 Ní taachi 'āā chaa che'e
'iiⁿ'yāⁿ cueⁿ'e yā ndúúcū Jesús. Ní
nguiinú yā dicho'o yā 'áámá mozo Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā chiī yā 'iiⁿ'yāⁿ
chi caⁿ'a sa cuuvi sa 'iiⁿ'yāⁿ chi s'eeⁿ 'áámá ejemplo: 26 Ndúúti chi
ndii yā invitado: Cuchíi nī. 'Āā vɛ́ɛ ́ 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ neⁿ'e ca yā chiidá
tanducuéⁿ'ē chí che'e nguiinu yú. yā o chɛɛcú yā o n'daataá yeⁿ'e
18 Nducyaaca yā ní tucá'a yā caⁿ'a yā
yā o daiya yā o 'díínu yā o vi'i yā
'tíícā: Ch'ɛɛtinúuⁿ nī yeⁿ'é. Ní 'áámá o vida yeⁿ'ē maáⁿ yā nguɛ́ɛ ́ ti 'úú
saⁿ'ā ní caⁿ'ā sa: Cáámá ch'iīnū chi Jesús, nguɛ́ɛ ́ cuuvi discípulo
'caí 'áámá finca ní cánéé chí caⁿ'á yeⁿ'é. 27 'Āā du'ú nūuⁿ chi caⁿ'a yā
n'diīchí finca, chiiⁿ chi ch'ɛɛtinúuⁿ nduucú ní nguɛ́ɛ ́ ndɛ́ɛ yā cruz yeⁿ'e
nī yeⁿ'é. 19 Táámá yā ní caⁿ'a yā:
yā chi tan'dúúcā nducuéⁿ'ē chi
'Caí nyuⁿ'u yáandā itiindu ní neⁿ'é 'cueenu taavi yā cuuvi cucáávā 'úú
diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ ndúúcu tī. Ngiicá nguɛ́ɛ ́ cuuvi discípulo yeⁿ'é. 28 ¿'Áá
yā chii yā mozo miiⁿ: Cueⁿ'e di cuaaⁿ chi cu'nuúⁿ nī cimientos yeⁿ'ē torre
níí'vɛ̄ɛ ̄ ndúúcū cuaaⁿ cyúúní yeⁿ'e ní cuayiivi nguɛ́ɛ ́ cuuvi din'daí nī
yáāⁿ ní candɛ́ɛ di 'iiⁿ'yāⁿ ndaachíī, torre yeⁿ'e nī, tuu'mi ní nducyaaca
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ngii ngiicá yā chi snaaⁿ yā 'cáíⁿnyūⁿneeⁿ yā
yā, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaī yó'o, ndís'tiī. 30 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caaⁿ'maⁿ
175 SAN LUCAS 14, 15
yā: Sáⁿ'a 'cūū tucá'a sa din'dái nguááⁿ maáⁿ yā contra yeⁿ'e Jesús.
sa ní nguɛ́ɛ ́ ch'iinu di'cuiīnú sa. 'Túúca ngaⁿ'á yā: Jesús miiⁿ n'gúuⁿ
31 Ní Jesús ngaⁿ'a yā 'tíícā: ¿Du'ú
yā chí ndaá nanáaⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ chi
rey ndúúti chi canee chi diíⁿ yā vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
caandaá ndúúcū táámá rey, 'áá ngé'e yā ndúúcu yā.
nguɛ́ɛ ́ n'giindi yā ndúúcū táámá
3 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā
saⁿ'ā ní ididuuchɛ́ yā? Nduuti chi 'aama chi 'tɛ́ɛ ́ nguɛɛ daama ndúúcū
tunééⁿ ndiicu mil soldados ní 'iicu 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. 4 Chɛɛ́ ndís'tiī ndúúti chi
ndúúcū chuú nūuⁿ cuuvi 'cuuⁿ'maⁿ vɛ́ɛ ́ 'áámá ciento 'iiti cuūchī yeⁿ'e nī
yā ndúúcū soldados chi ndiichi mil ní nduuti chí 'áámá chɛɛ 'iiti s'uuⁿ
yeⁿ'ē táámá rey. 32 Ní nduuti chi
cuuví ndái tī, ¿'áá nguɛ́ɛ ́ cu'nee nī
nguɛ́ɛ ́ cuchɛɛ yā, taachi cuchií yā ndu'u chí cuūⁿ ngɛɛcú nditiiⁿ'yú
táámá rey ndúúcū soldados yeⁿ'e yā cuuúⁿ tī na 'cuɛ́ɛt́ í? Ní caⁿ'á nī
chi diíⁿ yā caandaá ní canéé yaⁿ'ai in'nuúⁿ nī 'iiti chi nindáí mííⁿ ndíí
ca yā miiⁿ tuu'mi ní rey miiⁿ dicho'ó taachí nndaacá nī 'iiti miiⁿ. 5 Ní
34 Jesús ngaⁿ'a yā: Yiima ní n'dai. yā, 'úú ngaⁿ'á ngīi ndís'tiī: 'Tíícā vɛ́ɛ ́
Nduuti chí nguɛ́ɛ ́ n'daācā sabor vaādī yeenú taavi na va'ai chɛɛti
yeⁿ'ē, ¿dɛ'ɛ́ ca'ā sabor yeⁿ'ē? 35 Nguɛ́ɛ ́
nguuvi yeⁿ'ē 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́
dichíí'vɛ̄, ndii nguɛɛ cáávā yáⁿ'āa, nuuⁿndi yeⁿ'e yā ní ndaacadaami yā
ndii nguɛɛ ndúú naachi vɛ́ɛ ́ abono, yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'e yā nguɛ́ɛ ́ ti yeⁿ'ē
caati canangée yā yiima miiⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ cuūⁿ ngɛɛcú nditiiⁿ'yu cuūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
chi vɛ́ɛ ́ veéⁿ yā, 'caandiveéⁿ yā yeⁿ'é. chi n'dai chi nguɛ́ɛ ́ canee cuumi chi
ndaacadaami yā yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'e
Ejemplo yeⁿ'ē 'íítí cuūchī chi nindai yā.
'áámá cáádí yeⁿ'é chí chindāi miiⁿ. n'diichí chiidá ní caaⁿ'máⁿ cuuví
10 'Úú ngaⁿ'á ngií ndís'tiī caati
'iiⁿ'yāⁿ: N'diī chiidá vɛ́ɛ ́ nuūⁿndī yeⁿ'é
'tiicá ntúūⁿ vɛ́ɛ ́ vaadī yeenú nguaaⁿ nanááⁿ Ndyuūs chi canéé na va'ai
ángeles yeⁿ'é Ndyuūs cucáávā 'áámá chɛɛti nguuvi ní nanááⁿ n'diī. 19 'Āā
'iiⁿ'yāⁿ nuuⁿndi chí nandaacadaamí ntɛ́ɛ ́ n'dai ca 'úú chi tuneeⁿ 'úú chi
yā yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'e yā. caaⁿ'maⁿ nī chi daiya nī 'úú. Cu'neéⁿ
nī 'úú tan'dúúcā 'aama mozo yeⁿ'e
Ejemplo yeⁿ'e saⁿ'ā n'gaiyáā nī. 20 Tuu'mi ní cunaⁿ'ā sa ndaā sa
sa ní nacaⁿ'á yā ní nca'a yā saⁿ'ā chi chiida sa: N'diī, chiidá, vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi
parte yeⁿ'e sa. 13 Nguɛ́ɛ ́ chi 'naaⁿ,
yeⁿ'é nanááⁿ Ndyuūs chi canee na
saⁿ'ā 'lííⁿ ca miiⁿ ní nadīdaamá sá va'ai chɛɛti nguuvi ndúúcū nanááⁿ
tanducuéⁿ'ē déndu'ū yeⁿ'ē sa. Ní n'diī. 'Āā n'tɛ́ɛ ́ n'dai ca 'úú chí ituneeⁿ
cueⁿ'e yaⁿ'ai sa táámá país. Mííⁿ 'úú chi caaⁿ'máⁿ nī chi daiya nī 'úú.
ch'iinu diiⁿ sa gastar tanducuéⁿ'ē ti 22 Naati chiida sa mííⁿ ní caⁿ'a yā
diiⁿ sa nducuéⁿ'ē chi nguɛɛ n'daacā. chii yā mozos yeⁿ'e yā: Dii mozos,
14 Ní taachi ch'iinu tuūmī yeⁿ'ē sa
maaⁿ nch'ɛɛtɛ́ nūu tun'dáa di tíinūuⁿ
tanducuéⁿ'ē chi ca'a chiida sa, ndaā chí n'dai ca ní cu'nuúⁿ di saⁿ'ā daiyá.
'áámá cuiicu ch'ɛɛtɛ na país miiⁿ. Ní ca'a di chiīnūta'āa cunuuⁿ ta'ā
Sáⁿ'ā miiⁿ ní ch'eenū n'dai sa chiī sa ndúúcū ndaacuú chi cunuuⁿ ca'ā
caati nguɛ́ɛ ́ chí che'e sa. 15 Saⁿ'ā
sa. 23 Cuéⁿ'e di canguaiⁿ di itiindu
miiⁿ ní ndaā sa nanááⁿ 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ 'lííⁿ chi 'viichɛɛ́. Ní 'caaⁿ'nuⁿ di 'iiti
yeⁿ'e país miiⁿ. Ní caⁿ'a sa chi neⁿ'e chi che'é 'nū. Ní diíⁿ 'nū 'viicu. 24 Ti
chi 'caaⁿ'núⁿ ní diíⁿ 'viicu. Ní 'úú deenú dɛ'ɛ̄ chi diíⁿ ní taachi 'āā ntɛ́ɛ ́
cuuvi yeenú ndúúcū amigos yeⁿ'é. ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yeⁿ'e mayordomo
30 Naatí taachi ndaā daiya nī sáⁿ'a
tuu'mi ní amigos yeⁿ'é 'cuaáⁿ yā 'úú
'cūū, 'nííⁿnuúⁿ 'tuū'vī sa tanducuéⁿ'ē na vaacu yā. 5 Tuu'mi ní mayordomo
chiida sa miiⁿ caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā: miiⁿ ní caⁿ'a sa: 'Úú can'diicú 'áámá
Díí, daiyá, 'áámá canee di nduucú ciento toneles aceite. Tuu'mi ní
ní tanducuéⁿ'ē dendu'ū chiī yeⁿ'é ní mayordomo miiⁿ ní caⁿ'a sa saⁿ'ā:
yeⁿ'ē di. 32 Canéé chí diiⁿ yú 'viicu ti
Cuta'a dí caaca naachi canéé nguūⁿ
saⁿ'ā 'diinu di chi 'úú nacadiinú chi yeⁿ'ē di. Cuundi dí ní n'nee nguūⁿ
tan'duucā chi 'āā n'dií sá ní nduuchí di 'uūvī ngɛɛcu ndiichí toneles
sa. 'Āā nindáa sa na vaacu yú ní aceite. 7 Ch'iinu maaⁿ ní caⁿ'a sa
ntúuⁿ yā dendu'ū chi 'túúcā ngaⁿ'a chi nguuvi sa Lázaro chí ngiica
Jesús miiⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ dinéⁿ'e limosnas. Ní diituú n'duu'vi núúⁿmáⁿ
n'dai yā tuūmī ní yaa'vi neeⁿ yā chɛɛtɛ sa. Ní vɛɛ sa cheendi va'āī
179 SAN LUCAS 16, 17
saⁿ'ā: Díí, daiyá, n'gaacú di tí taachí Jesús ngi'cueeⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ canee
canee dí iⁿ'yeēⁿdī miiⁿ ch'iīndī ndii chi diiⁿ yú nuuⁿndi
n'deee n'dáí chi n'daācā yeⁿ'ē di. (Mt. 18.6-7; 21-22; Mr. 9.42)
Lázaro miiⁿ nguɛ́ɛ ́ vɛɛ yeⁿ'ē sa naati
maaⁿ ní 'muuⁿ ní vɛ́ɛ ́ 'viich'ɛ̄ɛt̄ íínūuⁿ
yeⁿ'ē sa ní díí ní 'cuéénú dí cuuvi
17 Jesús caⁿ'a yā chii yā
discípulos yeⁿ'e yā: Cuaacu
nííⁿnyúⁿ chi vɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ cáávā chí
miiⁿ. 26 Mííⁿ vɛ́ɛ ́ 'áámá yííví yáⁿ'āa
diīíⁿ chí 'iiⁿ'yāⁿ dinuuⁿndi yā naati
chi neene ch'ɛɛtɛ nguaaⁿ nús'uu dɛ'ɛ chúúcā ya'ai yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi
ndúúcū ndís'tiī. 'Iiⁿ'yāⁿ chí neⁿ'e diíⁿ yā chi taama 'iiⁿ'yāⁿ dinuuⁿndi
yā chó'o yā ndii 'muuⁿ ndíí naachi yā. 2 N'daacā ca chí cuuvi 'túúcā
snéé ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ cúúví diíⁿ yā. ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā caāchiichí yā 'áámá tuūu yúúdú chi
taa nguɛ́ɛ ́ cuuví cho'o yā ní ndaá inguúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ na daandu 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
yā naachi snée 'nū. 27 Tuu'mi ní
ní 'caanuú yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ naachi
saⁿ'ā 'cuiica mííⁿ ngaⁿ'ā sa: N'diī, yáānūuⁿ yeⁿ'ē nuuⁿni'yáⁿ'ā ní nguɛ́ɛ ́
chiidá Abraham, idi'cuíitú n'diī cuuvi diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chi taama
chí dichó'o nī Lázaro iⁿ'yeēⁿdī ndii da'caiyáā idinuuⁿndi yā.
vaacu chiidá, 28 ti vɛ́ɛ ́ nyuⁿ'u 'diinú
3 Cundɛ́ɛ ndís'tiī cuidado. Ndúúti
nduutí yeⁿ'ē yiīvɛ̄ ntíí'yaá. Ní cuuvi sa: N'diī, 'iivú Jesús, nnéé ya'ai 'iinu
caaⁿ'maⁿ nī 'tíícā ndúúcū yáⁿ'á: Díí nī nús'uu.
yáⁿ'á cuvíi dí 'muuⁿ ní cueⁿ'e di ná 14 Taachí Jesús n'diichi yā saⁿ'ā
7 Ngaⁿ'a Jesús: Du'u ndís'tiī ndúútī s'eeⁿ taachí n'diichi yā chi 'āā
chi vɛɛ 'áámá mozo chi di'cuūndú nduuvá yeⁿ'e yā, nguɛɛcunée yā
'iiti o diiⁿ sa cuidado 'iiti cuūchī ní cheⁿ'e yā naachi canéé Jesús
yeⁿ'e nī taachi nguɛɛcunée sa yeⁿ'e miiⁿ ní caⁿ'a yuudu yā: Dɛ'ɛ̄ chúúcā
campo miiⁿ, ¿'áá hora mííⁿ nūuⁿ ch'ɛɛtɛ Ndyuūs. 16 Ní chiintii'yá yā
che'e nguiīnu yú. Ní 'cuiinduū di ¿'Áá nguɛɛ ndiichi saⁿ'ā chí nduūvā
yeⁿ'é na mesa, 'cuiī di ní 'úú cu'ú yeⁿ'ē sa? Ta nuuⁿ sa, ¿tii snéé sa?
che'é. 'Cuiinu che'é 'cuiinu cu'ú 18 ¿'Áá nguɛɛ táámá yā chí canéé chi
tuu'mi ní dii cuuvi ché'e di cu'u di. caaⁿ'maⁿ yā chi ch'ɛɛtɛ Dendyuūs?
9 ¿'Áá aama patrón nca'a yā gracias
Dámaāⁿ saⁿ'ā miiⁿ chi canuuⁿ yúúní
mozo miiⁿ ti diiⁿ sa mandados chi chi ca'a sa gracias.
cāⁿ'a patrón yeⁿ'ē sa? Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā 19 Tuu'mi ní Jesús caⁿ'a yā chii yā
ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā nguɛ́ɛ ́ ndaa Lot miiⁿ ná yáāⁿ Sodoma chi cheeⁿ
tan'dúúcā 'áámá manera chi ndís'tiī nguuchi yaⁿ'ā ndúúcū azufre chí
cunee ngiinú nī yeⁿ'ē. 21 Ní nguɛ́ɛ ́
tuūú chí ngiichi chí yeⁿ'e nanguuvi.
ndúú 'iiⁿ'yāⁿ caaⁿ'maⁿ ra yā 'tíícā: Cáávā chuū ch'iī nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ
'Muuⁿ canee o miiⁿ canee ti Ndyuūs na yáāⁿ miiⁿ. 30 'Tíícā cuuvi nguuvi
'āā ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā nguaaⁿ miiⁿ taachi 'úú Saⁿ'ā chi Daiya
ndís'tiī. Dendyuūs ndaá taama vmnéⁿ'ēe.
22 Tuu'mi ní Jesús caⁿ'a yā chii
31 Ní nguūvī chi ndaá, taachí
yā discípulos yeⁿ'e yā: Tiempo 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā tiíⁿ va'āī n'daacā
miiⁿ ndaa nguuvi taachi ndís'tiī ca chi 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ nch'éeⁿ
neⁿ'e nī snaaⁿ nī taachi canéé Saⁿ'ā yā ní cuta'a yā dendu'ū chi vɛ́ɛ ́
chi Daiya Dendyuūs, naati nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā chɛɛtí va'āī. 'Tiicá ntúūⁿ
snaaⁿ nī saⁿ'ā miiⁿ. 23 Ní 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā cuɛɛti n'daacā
caaⁿ'maⁿ yā cuuvi yā nduudu yaadi ca chi nguɛ́ɛ ́ naⁿ'a yā nduvaacu yā.
ndís'tiī: 'Muuⁿ canéé Saⁿ'a chi Daiya 32 Nan'gáácú nī tan'dúúcā chí ch'iī
Dendyuūs, o miiⁿ canee sa. Nguɛ́ɛ ́ n'daataá yéⁿ'ē saⁿ'ā Lot. 33 'Āā du'ú
caⁿ'a nī ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú can'dáa nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí neⁿ'e cá yā vida
nī 'iiⁿ'yāⁿ cuayiivi. 24 Tan'dúúcā
yeⁿ'e yā nguɛ́ɛ ́ ti 'úú, dindaí yā
chi inaaⁿ yú chí ngéⁿ'é 'cuai maaⁿ táámá vida yeⁿ'e yā. 'Āā du'ú nūuⁿ
nchɛɛtɛ́ nūuⁿ ngiiyā, 'tiicá ntúūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi dichíí'vɛ yā 'úú ní díndaí
cuuvi taachi 'úú chi Saⁿ'ā chi yā vida yeⁿ'e maáⁿ yā cucáávā 'úú,
Daiya Dendyuūs ndaá nguuvi miiⁿ. ní nndaacá yā táámá vida yeⁿ'e yā.
25 Naati vmnááⁿ vmnaaⁿ 'úú chi
34 'Úú ngaⁿ'á ngií ndís'tiī chi
Saⁿ'ā chi Daiya Ndyuūs ní neené nguiīnū miiⁿ 'uuvi yā chi ndiiti
'cueenú cuuvi. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi maaⁿ yā na 'áámá cama, 'aama yā ní
snéé iⁿ'yeeⁿdí 'cūū diíⁿ yā condenar ndaā naáⁿ ní taama yā ní canée
'úú. 26 Tan'dúúcā chi canee tiempo
yā. 35 Níícú naachi 'uuvi n'daataá
chi 'āā chó'ōo taachí canee saⁿ'ā daama snee ta ingúu tá, 'aama ta ní
Noé iⁿ'yééⁿdi 'cūū, 'tiicá ntúūⁿ ndaā naáⁿ tá ní taama tá ní canee
cuuvi tiempo yeⁿ'ē Saⁿ'a chi Daiyā ta. 36 Naachí 'uūvi yā snée yā cuɛɛti,
Dendyuūs taachi ndaa sa. 27 Tiempo 'áámá yā ni ndaā naáⁿ yā, níícú
yeⁿ'e Noé 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ngé'e yā ngi'i taama yā ní canee yā.
SAN LUCAS 17, 18 182
chi nguɛ́ɛ ́ 'va'á Dendyuūs ndíí nguɛ́ɛ ́ 'uūvī cuuvi 'áámá ndɛɛtɛ taachi
ndúú idiiⁿ rá respetar 'iiⁿ'yāⁿ, 5 naati
caaⁿ'maⁿngua'á. 'Úú ní teé décima
n'daata nguá'āa 'cūū nééné ididú'ū yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é chi
ta 'úú ní maaⁿ ní caⁿ'á diíⁿ n'daacā lado yeⁿ'e Ndyuūs chiiⁿ chi tunéeⁿ
ndúúcū tá chi 'āā ntɛ́ɛ ́ candiī tá Ndyuūs. 13 Naati saⁿ'ā chí inn'guɛɛ
'iiⁿ'yāⁿ chí ndɛɛvɛ yā, 'iiⁿ'yāⁿ chí ngií ndís'tiī: Sáⁿ'a 'cūū cúnaⁿ'ā sá
caaⁿ'maⁿngua'á yā ndii nguuvi ndíí ndavaacu sa ní Ndyuūs nadich'ɛɛcú
n'gaaⁿ ní Ndyuūs diíⁿ yā castigar yā nuuⁿndi yeⁿ'ē sa. Saⁿ'ā fariseo
'iiⁿ'yāⁿ chi contra yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chí miiⁿ nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. 'Āā du'ú nūuⁿ
ndɛɛvɛ yā? ¿'Áá cuuvi 'naaⁿ Ndyuūs 'iiⁿ'yāⁿ chí dich'ɛɛtɛ́ maāaⁿ, cuuví yā
183 SAN LUCAS 18
yā: 'Cuááⁿ nī chí dá'caīyaá chii yā chuū, neené s'neeⁿ ndaachií yiinú sa,
nanaáⁿ. Nguɛ́ɛ ́ 'caaca taaⁿ nī caati ti neené 'cuiica sa. 24 Ní taachí Jesús
naachí Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ n'diichi yā saⁿ'ā miiⁿ chi neené s'neeⁿ
yā ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi ndiicuúⁿ yā ndaachi yiinú sa, tuu'mi ní caⁿ'a yā:
tan'dúúcā dá'caiyāa. 17 Cuaacu Dɛ'ɛ̄ chúúcā ngíⁿ'īi chí cundaa 'iiⁿ'yāⁿ
nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī: 'Iiⁿ'yāⁿ chi 'cuiica naachí Ndyuūs ngaⁿ'a
chi nguɛ́ɛ ́ cu'téénu yā Ndyuūs ntiiⁿnyúⁿ yā. 25 Ní tan'dúúcā ejemplo
18 'Áámá saⁿ'ā chí ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ yā chuū, caⁿ'a yā: ¿Du'ū cuuví
sa itíínguuneeⁿ sa Jesús miiⁿ: N'dií, nánguaⁿ'āī?
Maestro chí n'dai, ¿dɛ'ɛ̄ cuuvi diíⁿ 27 Ní Jesús caⁿ'a yā: Saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí
ní ndaācá vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ chi 'cūū nguɛ́ɛ ́ ngíí diiⁿ sa chuū naati
cuuvi yeⁿ'é? Ndyuūs cuuvi diíⁿ yā tanducuéⁿ'ē.
19 Jesús ní caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā:
28 Tuu'mi ní Pedro miiⁿ ní caⁿ'a
¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí ngaⁿ'a di ngii di 'úú yā: Señor, cuin'dííchí nī. Nús'uu ní
chi 'úú n'daí 'úú? Mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ s'neeⁿ 'nū chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é 'nū, ní cuchií
nguɛ́ɛ ́ n'dai yā, dámaāⁿ Dendyuūs. 'nū ndúúcu nī.
20 Dii ní déénu di chi canéé nguūⁿ na
29 Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā chii yā
ley 'tíícā: Nguɛ́ɛ ́ 'caāⁿ'nūⁿ di; nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á
caⁿ'a di ndúúcū táámá n'daataá chi ngií ndís'tiī chi 'āā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
nguɛɛ yeⁿ'ē di; nguɛɛ diduucú di; chí cu'nee yā vaacu yā, o chiidá
nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ di nduudu yaadi yā, o chɛɛcú yā, o 'díínu yā, o
ndúúcū mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ; dinéⁿ'e di n'daatáa yeⁿ'e yā, o daiya yā, cáávā
ch'ɛɛcu di ndúúcū chiida di. chi diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é naachí
SAN LUCAS 18, 19 184
Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā, 30 'iiⁿ'yāⁿ nguéénaaⁿ miiⁿ 'caī sa: N'dií Jesús,
miiⁿ n'deēe ca ndaācā yeⁿ'e yā ná Daiya David, nneé ya'ai 'iinu nī 'úú.
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní cuayiivi ní ndaacá 39 'Iiⁿ'yāⁿ chi cueⁿ'e vmnaaⁿ yeⁿ'e
yā vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ ná va'ai Jesús ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā miiⁿ chí
chɛɛti nguuvi. 'āā ntɛ́ɛ ́ 'cuaī sa, naati saⁿ'ā miiⁿ ní
n'gaī yiicu ca sa: N'diī, Daiya David,
Jesús ngaⁿ'a yā chi 'cuūvi yā nnéé ya'ai 'iinu nī 'úú.
(Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34) 40 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ chééndii
Jerusalén ní miiⁿ cúnuuⁿ ca'a di chi diíⁿ ndúúcū dii? Saⁿ'ā miiⁿ ní
tanducuéⁿ'ē chi profetas dingúuⁿ caⁿ'ā sa: Señor, diíⁿ nī chi snāaⁿ.
yā ndíí cuááⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'e 'úú chi 42 Jesús caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā:
Saⁿ'ā chi Daiya Dendyuūs. 32 Ní Cáávā chi i'téénu di nduūvā yeⁿ'ē di.
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ diíⁿ yā entregar 'úú 43 Tuu'mí nūuⁿ snaāⁿ sa ní cuéⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata Israel. sa ndúúcū Jesús. Ní ngaⁿ'a sa:
Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ ní dūūchinéeⁿ yā 'úú Dɛ'ɛ chúúcā ch'ɛɛtɛ Ndyuūs. Ní
ní diiⁿ taaⁿ yā nduucú níícú ca'a neeⁿ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ
daíⁿ yā 'úú. 33 'Cuíínú 'cueⁿ'é yā 'úú
chí n'diichí yā chuū ní caⁿ'a yā: Dɛ'ɛ̄
ní 'caaⁿ'núⁿ yā 'úú naati 'cuíínū 'iīnū chúúcā ch'ɛɛtɛ Dendyuūs.
nguuvi ní nnduūchí yeⁿ'e nguaaⁿ
tináⁿ'ā. Jesús ndúúcū saⁿ'ā chi
34 Discípulos s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ nguuvi Zaqueo
19
yā chii yā saⁿ'ā: Díí, Zaqueo, maaⁿ 'āā cháā caⁿ'ā sa, yaa'vi sa ndiichi
nch'ɛɛtɛ́ nūuⁿ nch'ééⁿ dí ti maaⁿ ní saⁿ'ā mozos yeⁿ'ē sa ní ca'a sa 'áámá
neⁿ'é cuneé na vaacu dí. cáádí 'diiⁿnguāaⁿ 'áámá 'áámá mozo
6 Tuu'mí ní Zaqueo miiⁿ maaⁿ yeⁿ'ē sa. Ní caⁿ'a sa chii sa mozos:
nch'ɛɛtɛ́ nūuⁿ nch'eēⁿ sa ní 'cuuⁿ sa Diíⁿ nī negocio ndúúcū tuumí 'cūū
chí cueⁿ'e Jesús miiⁿ ndúúcu sa na nuuⁿmaⁿ neⁿ'e chí caⁿ'á. 14 'Iiⁿ'yāⁿ
vaacu sa. Ní yeenú taavi sa. 7 Taachí yeⁿ'e país chí yaⁿ'ai nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ n'diichí yā chuū, nducyaaca yā saⁿ'a miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā chi
yā ní neené n'deēe caⁿ'a yā. Ní caⁿ'a cuuví rey yeⁿ'é yā saⁿ'ā. Dichó'o
yā chí Jesús miiⁿ ní chinndaá yā chí yā n'duuvi 'iiⁿ'yāⁿ chí caaⁿ'maⁿ ya
cunee yā ndúúcū 'aama saⁿ'ā chi vɛ́ɛ ́ 'túúcā: Nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e 'nū chí saⁿ'á 'cūū
nuuⁿndī yeⁿ'ē sa. 8 Tuu'mi ní taachi
ní cúuví sá rey yeⁿ'ē nús'uu. 15 Saⁿ'ā
ch'iindiveeⁿ Zaqueo chuū, chééndii miiⁿ chi rey chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā
sa nanááⁿ Jesús miiⁿ ní caⁿ'a sá cueⁿ'e yā ní nguɛɛcunée yā ndāā yā
chii sa 'iiⁿ'yāⁿ: Señor, 'caandiveéⁿ na vaacu yā. Dichó'o sa 'iiⁿ'yāⁿ chi
nī yeⁿ'é. Ná maⁿ'a chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é ca'á yaa'ví yā mozos chí ca'a sa tuumī
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā. Ndúúti chi miiⁿ chí ndaa sa nanáaⁿ yā ní cuuvi
dɛ'ɛ̄ ndivií yeⁿ'ē 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ, tuu'mi cadíínuuⁿ yā, ¿'áá n'deēe daiyā
ní n'guɛɛcuneé cuūuⁿ tanto yeⁿ'e yā. tuumi ndaacá 'aama 'aama yā?
9 Jesús caⁿ'a yā chiī yā saⁿ'ā: 16 Ndaa saⁿ'ā chi vmnááⁿ vmnaaⁿ ní
Daiya Dendyuūs ní ndaá chí in'nuúⁿ 'cuiica miiⁿ ní caⁿ'a yā chii yā mozo
ní 'úú nadinguaⁿ'áí 'iiⁿ'yāⁿ chi miiⁿ: Díí, n'daacā idiiⁿ di; ní díí
nindáí ndúúcū nuūⁿndī yeⁿ'e yā. 'áámá mozo chi n'dai. Tan'dúúcā chi
n'daacā chí diīⁿ di ndúúcū chi 'tɛ́ɛ ́
Ejemplo yeⁿ'e dueño chí ca'a chi teé dii maaⁿ ní díí ní caaⁿ'maⁿ
tuumī mozos yeⁿ'é yā chi ntiiⁿnyuⁿ di yeⁿ'ē ndiichi yáāⁿ.
cuuvi diiⁿ sa negocio 18 Cuayiivi ndaā táámá sá ní caⁿ'ā
11 Taachí Jesús miiⁿ 'āā canéé sa: N'diī, señor, yeⁿ'e 'aama caadi
niiⁿnúⁿ yā na yáāⁿ Jerusalén, 'dííⁿnguāaⁿ yeⁿ'e nī, daiya tuūmī miiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chí ch'iindiveéⁿ yā chuū diiⁿ ganar nyuⁿ'u cáádí 'dííⁿnguāaⁿ.
nadicádíínuuⁿ yā chí 'āā maáⁿ 19 Tuu'mi ní caⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ 'cuiica
nūuⁿ ndaá naachi Ndyuūs ngaⁿ'a miiⁿ chii yā mozo 'cūū: 'Tiicá ntuūⁿ
ntiiⁿnyuⁿ yā. Tuu'mi ní Jesús miiⁿ dii ní caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ di yeⁿ'ē
ní caⁿ'a yā 'áámá ejemplo. 12 'Áámá
nyuⁿ'u yáāⁿ. 20 Ndaā táámá mozo ní
saⁿ'ā chí n'dai chí yeⁿ'e familia caⁿ'ā sa chii sa 'iiⁿ'yāⁿ 'cuiica miiⁿ:
chi ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ cueⁿ'e sa na N'diī, señor, ingáā tuumī yeⁿ'e nī
'aama país chí yaⁿ'ai chí cunéé sa chí cachiīchí na pañuelo ní chi'neeⁿ
rey yeⁿ'ē país miiⁿ. Cueⁿ'e sa ní n'dai. 21 'Úú ní 'va'á n'diī ti neené
sa ní ca'á nī saⁿ'a chi vɛ́ɛ ́ n'diichí n'daātí yā burro 'lííⁿ miiⁿ, 'iiví tī
caadi 'dííⁿnguāaⁿ yeⁿ'ē sa. 25 'Iiⁿ'yāⁿ
ní caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ:
s'eeⁿ ní caⁿ'a yā: N'diī, señor, saⁿ'ā ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí in'daatí nī burro 'lííⁿ
miiⁿ ní 'āā vɛ́ɛ ́ ndiichi cáádí yeⁿ'é?
'dííⁿnguāaⁿ yeⁿ'ē sa. 26 'Iiⁿ'yāⁿ 'cuiica
34 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a yā: Señor
vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā cuta'a cá yā chi cuuvi Jesús. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ sn'dúu yā cotón
yeⁿ'e yā naati 'iiⁿ'yāⁿ chi dúú'vī vɛɛ yeⁿ'e yā vmnááⁿ yeⁿ'e tī ní Jesús
yeⁿ'e yā 'tɛ́ɛ ́ chí vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā ní 'iiⁿ'yāⁿ canduú yā 'iiti miiⁿ. 36 Ní taachí
chi 'úú cuuvi rey yeⁿ'e yā, tuu'mi ní ndaa niiⁿnúⁿ yā naachi nga'áí yúúní
candɛ́ɛ nī 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nanaáⁿ 'muuⁿ mííⁿ yeⁿ'ē yiīcū chí nguuvi Olivos,
ní 'caaⁿ'nuⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ 'muuⁿ. nducyáácá discípulos yeⁿ'e yā ní
yeenú taavi yā. Ní tuca'á yā caⁿ'a
Jesús ndáa yā na yáāⁿ Jerusalén yā chi ch'ɛɛtɛ n'dai Ndyuūs cucáávā
(Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Jn. 12.12-19) chi vaadī n'giinu chi n'diichí yā chi
28 Ch'íínú caⁿ'a yā chuū, Jesús Jesús diíⁿ yā. Níícú diītūu n'dai 'cai
cueⁿ'e yā cuááⁿ vmnaaⁿ ní cueⁿ'é yā ti yeenu taaví yā. 38 Ní 'cai yā:
chi dɛɛvɛ́ n'daí yā ndúúcū poder nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs: Yáacū
yeⁿ'é yā. yeⁿ'é ní naachi caaⁿ'maⁿngua'a
39 Tuu'mi ní n'duuvi 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ naati ndís'tiī ní diíⁿ nī
fariseos chi snée yā nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ tan'dúúcā chi yiivɛ yaava yeⁿ'ē
caⁿ'a yā chii yā Jesús miiⁿ: N'diī, 'iiⁿ'yāⁿ chí diduucu.
Maestro, yaa'vi neeⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi 47 Jesús miiⁿ nguuvi nguuvi
nguɛ́ɛ ́ cuuví cáánu nī yeⁿ'e yā. Jesús: ¿Du'ú caⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ chi
44 Ní diíⁿ yā chi cundɛɛ nī ti nguɛɛ
ca'cueeⁿ nī déndu'ū chi 'tuucā? O
cuchɛɛ́ nī ndúúcu yā. Ní 'caaⁿ'núⁿ yā ¿du'ú 'iiⁿntyéⁿ'ē tee yā orden chi diíⁿ
nducyaaca ndís'tiī ndúúcū daiyá nī, ni 'tíícā?
ní dituuví yā yáāⁿ Jerusalén yeⁿ'e nī
3 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ
yaācū templo ní tucá'a yā tun'dáa caⁿ'a yā nguaaⁿ maaⁿ yā: Ndúúti chi
yā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi in'diicui yā caaⁿ'maⁿ yú chí yeⁿ'e Ndyuūs, Jesús
ní ngái ntúuⁿ yā miiⁿ. 46 Jesús caⁿ'a
miiⁿ ní cuuvi yā s'uūúⁿ: ¿Dɛ'ɛ̄ cuuvi
yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: 'Túúcā canéé chi nguɛ́ɛ ́ chi'téénu nī? 6 Nduuti chí
SAN LUCAS 20 188
yā chi cuaacu nííⁿnyúⁿ Juan miiⁿ ní miiⁿ caⁿ'a yā: ¿Táácā diíⁿ? Dicho'ó
'áámá profeta chi Ndyuūs dicho'ó yā. saⁿ'ā daiyá chi neⁿ'e taaví. ¿'Áá
7 Tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
nguɛ́ɛ ́ taachí snaaⁿ sa saⁿ'ā diiⁿ sa
nan'guɛɛcútaⁿ'a yā yeⁿ'e Jesús chi honrar saⁿ'ā daiyá? 14 'Iiⁿ'yāⁿ chi
nguɛ́ɛ ́ déénu yā tií ndiicá yeⁿ'ē chí idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ na yáⁿ'āa miiⁿ taachí
ngɛɛdínuūⁿnīⁿ Juan miiⁿ. 8 Tuu'mi
n'diichi sa saⁿ'ā daiya dueño yeⁿ'e
ní Jesús caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ yáⁿ'āa miiⁿ nadicádiinuuⁿ sa ní caⁿ'a
s'eeⁿ: Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú 'úú ra cuuví sa chii sa vi'ī: Sáⁿ'a 'cuu chi cuuví
ndís'tiī du'u 'iiⁿntyéⁿ'ē tee yā orden yeⁿ'ē sa yáⁿ'āa 'cūū. 'Caāⁿ'nuⁿ yú
'úú chí idiíⁿ chuū. saⁿ'ā ni yáⁿ'āa ndúúcū chi vɛ́ɛ ́ naaⁿ
cuuvi yeⁿ'e yú. 15 Tuu'mí tun'dáa sa
Yáⁿ'āa yeⁿ'e saⁿ'ā chí diiⁿ cuidado saⁿ'ā daiya dueño 'áámá lado yeⁿ'e
díí'yú uvas chéeⁿ yeⁿ'e díí'yú uvas ní ch'iiⁿ'nuⁿ
(Mt. 21.33-44; Mr. 12.1-11) sa saⁿ'ā. Jesús caⁿ'a yā: Maaⁿ ní,
9 Jesús tucá'a yā caⁿ'a yā chii yā ¿dɛ'ɛ̄ diíⁿ dueño yeⁿ'e yáⁿ'āa nduucú
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'áámá ejemplo chi 'tɛ́ɛ ́ saⁿ'ā s'eeⁿ chi diiⁿ 'tíícā? 16 Dueño
nguɛ́ɛ ́ dáámá: 'Áámá saⁿ'ā chiīnū miiⁿ taachi ndaa yā ni divíi yā saⁿ'ā
sa díí'yú uvas ná yáⁿ'āa yeⁿ'ē sa. chi idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ na yáⁿ'āa yeⁿ'é yā
Dueño miiⁿ ca'a yā n'duuvi saⁿ'ā chi ní 'caaⁿ'núⁿ yā saⁿ'ā s'eeⁿ. Ní ca'á yā
idiiⁿ sa ntiiⁿnyuⁿ ní nadíí'vɛ yā saⁿ'ā. yáⁿ'āa miiⁿ yeⁿ'e yā táámá 'iiⁿ'yāⁿ.
Ní chiica yā yáāⁿ vaacú yā ni cueⁿ'e Taachí 'iiⁿ'yāⁿ fariseos ch'iindiveéⁿ
yā chí cuuvi 'náaⁿ yā. 10 Taachí ndaā
yā chuū, tuu'mi ní caⁿ'a yā: N'daacā
tiempo yeⁿ'e cosecha yeⁿ'e uvas miiⁿ, chi Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ 'cuaaⁿ yā chi
dueño miiⁿ dichó'o yā 'aama mozo 'tíícā.
yeⁿ'é yā chi cueⁿ'e sa cuta'a sa parte 17 Jesús ch'iinú yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ,
yeⁿ'e cosecha chi tuneeⁿ dueño ní caⁿ'a yā: ¿Dɛ'ɛ̄ neⁿ'e caaⁿ'maⁿ
miiⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ chí idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e nduudu chi canéé nguūⁿ na libro
yáⁿ'āa ch'eⁿ'é yā mozo ní nadichó'o yeⁿ'é Ndyuūs chi 'tuucā?
yā mozo miiⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ ca'a Tuūu ch'ɛɛtɛ́ chí 'iiⁿ'yāⁿ chi
yā mozo miiⁿ. 11 Dueño nguɛɛcunée
din'dái yā va'āī miiⁿ ní sta'á
yā dichó'o yā táámá mozo nanááⁿ yā ní ch'ɛɛ̄cú yā 'áámá lado,
saⁿ'ā chi idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ na yáⁿ'āa ní tuūu 'cúū chí tuūu ch'ɛɛtɛ
yeⁿ'e yā. 'Tiicá ntúūⁿ nguɛ́ɛ ́ n'daacā miiⁿ dichíí'vɛ ca ní canéé tuūu
diiⁿ sa ndúúcū mozo miiⁿ. Ch'éⁿ'é ch'ɛɛtɛ́ yeⁿ'e esquina yeⁿ'e va'āī.
sa saⁿ'a ní nadicáánu sa saⁿ'ā miiⁿ. 18 'Ā ā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí cun'daa
Ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ ca'a sa saⁿ'ā mozo nduú yā vmnaaⁿ na tuūu 'cúū ní
miiⁿ. 12 Dueño yeⁿ'e yáⁿ'āa miiⁿ
caātū 'ííní yeⁿ'e yā. Naati 'āā du'ú
nguɛɛcunéé ntúuⁿ yā dicho'ó yā nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi cun'dáá nduūu tuūu
táámá mozo nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi idiiⁿ 'cúū vmnaaⁿ yeⁿ'e yā, 'cuíínú ndúúví
ntiiⁿnyuⁿ na yáⁿ'āa yeⁿ'e yā naati yuūni yā.
189 SAN LUCAS 20
(Mt. 21.45-46; 22.15-22; Mr. 12.12-17) mar 'áámá nduudu yeⁿ'e Jesús
19 'Iiⁿ'yāⁿ chiiduú n'gɛɛtɛ́ ndúúcū miiⁿ ní cheⁿ'e yiinú yā yeⁿ'ē chí
maestros yeⁿ'e ley neⁿ'é yā cuta'á nan'guɛɛcútaⁿ'ā Jesús. Ní 'āā ntɛ́ɛ ́
yā Jesús ní diíⁿ yā chi preso yā caⁿ'a yā mar 'áámá.
naati di'va'a yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ
miiⁿ. Tuu'mí nūuⁿ tuumicádiinuuⁿ 'Iiⁿ'yāⁿ itiinguuneeⁿ yā Jesús yeⁿ'ē chi
yā chi Jesús miiⁿ caⁿ'a yā ejemplo nduuchi tináⁿ'ā
'cūū chi 'tɛ́ɛ ́ nguɛ́ɛ ́ dáámá ní yeⁿ'e (Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27)
yā. 20 Tuu'mi ní dichó'o yā 'iiⁿ'yāⁿ
27 Cuayiivi ní n'duuvi 'iiⁿ'yāⁿ
chí 'cueenuúⁿ Jesús miiⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ saduceos ndaa yā nanááⁿ Jesús.
s'eeⁿ ní ndaacá yā táácā chi cástaⁿ'a Saduceos nguɛ́ɛ ́ s'téénu yā chí
yā nduudu Jesús miiⁿ chi Jesús nduuchi tináⁿ'ā. Ní caⁿ'a yā chii
cuuví caaⁿ'máⁿ yā 'aama nduudu yā Jesús: 28 N'dií, Maestro, Moisés
chi n'daacā o nguɛ́ɛ,́ naati ngi'cueeⁿ 'díínu yā. Saⁿ'ā vmnaaⁿ mííⁿ canee sa
nī yúúní yeⁿ'e Ndyuūs ndúúcū ndúúcū n'daataá yeⁿ'ē sa ní ch'īi sa.
nduudu cuaacu. 22 Maaⁿ ní cuuví nī
Nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinéé daiya sa. 30 Saⁿ'ā
chuū: ¿'Áá n'daacā chí nadíí'vɛ 'nū 'díínu sa ndiichi ndii 'úúví canee
emperador César tuūmī yeⁿ'e yáⁿ'āa sá ndúúcū n'daataá yeⁿ'ē tináⁿ'ā.
o nguɛ́ɛ ́? 'Diinu sa miiⁿ ch'iī ntúūⁿ saⁿ'ā miiⁿ.
23 Jesús tuumicadíínuuⁿ yā chí
Nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinée ntuūⁿ daiya sa.
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā chi diíⁿ 31 Saⁿ'ā 'diīnū sa ndiichi ndii 'íínú
iⁿ'yeēⁿdī, taachi nduuchí yā yeⁿ'ē Cristo miiⁿ ní Señor yeⁿ'e yā, ¿táácā
nguaaⁿ tináⁿ'ā, na yáⁿ'āa miiⁿya cuuvi chiī chi Cristo miiⁿ ní daiya
ní nguɛɛ 'caandavaacu yā, ndíí David?
nguɛ́ɛ ́ ndúú chi ca'a 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
yā chi 'caandavaacu yā. 36 Yáⁿ'āa
Jesús ngíícá nuuⁿndi yeⁿ'e maestros
miiⁿya 'āā ntɛ́ɛ ́ 'cuūvi yā ti daama chi ngí'cueeⁿ ley
yā ndúúcū ángeles. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54)
chi daiya Ndyuūs tí induuchi yā 45 Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ n'giindiveéⁿ
yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā. 37 Ndíí cuaaⁿ
yā taachi Jesús caⁿ'a yā ndúúcū
vmnaaⁿ ndíí taachi maaⁿ Moisés discípulos yeⁿ'e yā ní tuca'á yā caⁿ'a
miiⁿ dingúuⁿ yā yeⁿ'ē yáⁿ'á 'lííⁿ chí yā chuū: 46 Diíⁿ nī cuidado, ndís'tiī,
caja miiⁿ 'uūvī centavos chi cobre. vɛɛ caandaá ní 'iiⁿ'yāⁿ 'cuuⁿ'maⁿ yā
3 Jesús miiⁿ ní ngaⁿ'a yā ngii yā
contra yeⁿ'e taama yā nguɛ́ɛ ́ dii'yá
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Cuaacu nííⁿnyuⁿ 'úú nī cuuvi. Tanducuéⁿ'ē chuū canéé
ngaⁿ'á ngií ndís'tiī chí n'daataá chí cuuvi vmnááⁿ vmnaaⁿ naati 'āā
nguá'āa 'cūū ch'ɛɛtɛ ca tuūmī chiī cuɛɛ 'cuiīnū iⁿ'yeēⁿdī.
tá, nguɛ́ɛ ́ ti tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ. 4 Tí
10 Tuu'mi ní Jesús caⁿ'a yā chii
Ejemplo yeⁿ'e tiempo taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ ndís'tiī cuuvi ti cueⁿ'é nī nduucú ní
ndaa nguuvi chi 'cuiīnū íⁿ'yeēⁿdī nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuuvi caaⁿ'máⁿ
(Mt. 24.3-28; Mr. 13.3-23) nī nduudu cuaacu yeⁿ'é. 14 Cundɛ́ɛ
7 Tuu'mi
ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ n'daaca nī cuidado ná staava yeⁿ'e
ntiinguunéeⁿ yā Jesús miiⁿ: N'diī, nī ní nguɛ́ɛ ́ nadacádíínuuⁿ nī
Maestro, ¿tií cuaⁿ'ā cuuví chuū? vmnaaⁿ yeⁿ'e taācā nán'guɛɛcútaⁿ'a
¿Dɛ'ɛ̄ señal 'cuuⁿ'míⁿ nī taachi 'āā nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 15 Ti hora mííⁿ
snéé nguuvi chi 'cuiīnū íⁿ'yeēⁿdī. nī, ndúúcū 'díínu nī, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
Naati ndís'tiī, nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á nī ndúúcu yeⁿ'e nī, ndúúcū amigos yeⁿ'e nī
SAN LUCAS 21 192
cuaáⁿ yiīcū. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā Saⁿ'ā chi Daiya Dendyuūs chi ndaá
na yáāⁿ Jerusalén miiⁿ ní nan'dáa na 'áámá meēeⁿ ndúúcū poder ch'ɛɛtɛ
yā miiⁿ. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā yeⁿ'é ndúúcū chi dɛɛvɛ́ n'dai yeⁿ'e
campo nguɛ́ɛ ́ nguɛɛcunee nndaa maáⁿ cuerpo yeⁿ'é. 28 Taachí cunga'ā
tá chɛɛti tá ndúúcū n'daataá chí chi 'āā ndaa tá'āa yáⁿ'á mííⁿ, tuu'mi
ngiicú da'cua'āa daiya tá nguuvi ní 'āā deenú nī ti 'āā snee niiⁿnuúⁿ
chi cáánu yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ nééné tiempo chi cuchiī yáāaⁿ. 31 'Tiicá
ndíí nducyaaca países. Níícú yáāⁿ cuaacu nííⁿnyúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā
Jerusalén miiⁿ cūnee ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ maaⁿ 'āā cuɛ́ɛ ́ 'cuuví yā nenⁿ'e chi
gentiles chi 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē 'āā cuɛ́ɛ ́ cuuví tanducuéⁿ'ē chuū.
ndaata Israel ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ canéé 33 Nanguuvi ndúúcū yáⁿ'āa ní chó'ōo
yā na yáⁿ'āa miiⁿ ndíí tiempo chi naati nduudu yeⁿ'é nguɛ́ɛ ́ chó'ōo.
Ndyuūs 'cuaaⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ gentiles 34 Ndís'tiī ní cundɛ́ɛ nī cuidado
chi cuuví 'caaⁿ'núⁿ yā Jesús naati caaⁿ'máⁿ nī cuuvi nī saⁿ'ā chi va'ai
'va'á yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén yeⁿ'ē miiⁿ: N'diī, señor Maestro
miiⁿ. yeⁿ'e yú ngaⁿ'á yā 'túúcā: ¿Tií cánéé
3 Espíritu yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ
cuarto chi che'é nguiinú yeⁿ'e
sndáa na staava yeⁿ'e saⁿ'ā chi pascua ndúúcū discípulos yeⁿ'é?
nguuvi Judas Iscariote chi 'aama 12 Saⁿ'ā miiⁿ ní 'cuuⁿ'miⁿ sa ndís'tiī
SAN LUCAS 22 194
'áámá cuarto ch'ɛɛtɛ yeⁿ'e va'āī chí Daiya Dendyuūs chí 'úú cuaacu
ndii 'uūvī piso ní 'aa vɛ́ɛ ́ yaāaⁿ. Miiⁿ nííⁿnyúⁿ caⁿ'a sa 'cuūvī sa tan'dúúcā
in'nuúⁿ nī chi che'e yú yeⁿ'e pascua. chi neⁿ'e Dendyuūs. Dɛ'ɛ chúúcā
13 Apóstoles ní cueⁿ'e yā ní ndaaca
ya'ai yeⁿ'ē saⁿ'ā chí naca'ā sa 'úú.
yā tanducuéⁿ'ē tan'dúúcā chi Jesús 23 Tuu'mi ní apóstoles tucá'a yā
ngaⁿ'a yā ngii yā, ní n'nuúⁿ yā chí ntiingūūneeⁿ vi'i yā: ¿Du'u ra chí
che'e yā yeⁿ'e pascua. diiⁿ chuū?
14 Taachí ndaā snuū ca'a hora chi
che'e nguiinú yā, Jesús miiⁿ ndúúcū Ngaⁿ'a yā nguaaⁿ maaⁿ yā:
apóstoles yeⁿ'e yā ch'ɛɛtɛ́ yā na ¿Du'ū chi ch'ɛɛtɛ ca?
mesa chi che'e nguiinú yā. 15 Jesús
24 Tuu'mi ní apóstoles tuca'a yā
caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Dɛ'ɛ caⁿ'a yā nguaaⁿ maaⁿ yā chɛɛ́ yā
chúúcā neⁿ'é che'é ndúúcū ndís'tiī chi ch'ɛɛtɛ ca yā. 25 Tuu'mi ní Jesús
'viicu yeⁿ'e pascua 'cūū neⁿ'e chí miiⁿ caⁿ'a yā chiī yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ:
'āā 'cuɛ́ɛ ́ 'cuūví. 16 Caati ngaⁿ'á
Reyes yeⁿ'e tanáⁿ'ā naciones ngaⁿ'a
ngií ndís'tiī ti 'úú ní 'āā ntɛ́ɛ ́ che'é ntiiⁿnyuⁿ yā tan'dúúcā chi 'iivi
ndúúcu nī táámá 'viicu pascua chɛɛchi ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e naciones ní
ndíí taachi cuuvi cuaacu chi neⁿ'e ngaⁿ'a yā chi rey yeⁿ'e yā n'daacā
caaⁿ'maⁿ yeⁿ'ē naachí Ndyuūs ngaⁿ'a idiíⁿ yā. 26 Naati nguaaⁿ ndís'tiī
ntɛ́ɛ ́ cu'ú jugo yeⁿ'e uvas, ndii ndaá yā chi ch'ɛɛtɛ́ yā. ¿'Áá 'iiⁿ'yāⁿ chí
nguuvi yeⁿ'e naachí Ndyuūs ngaⁿ'a n'giindí yā na mesa o 'iiⁿ'yāⁿ chi
ntiiⁿnyúⁿ yā. n'giī chi cho'o chi cu'u? ¿'Áá nguɛ́ɛ ́
19 Tuu'mi ní sta'a Jesús pan miiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chí n'giīndi na mesa? N'diichí
ní ca'a yā gracias Ndyuūs. Ní n'deé nī. 'Úú ní canee nguaaⁿ ndís'tiī
yā ní ca'a yā apóstoles ní caⁿ'a tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ ndíícuūⁿ chi
yā: Chuū chi tan'dúúcā cuerpo dīchíí'vɛ̄.
yeⁿ'é 'tíícā. Ní teé lugar 'iiⁿ'yāⁿ chi 28 Ndís'tiī ní ch'ɛɛtinée nī nduucú
'caaⁿ'núⁿ yā 'úú cáávā ndís'tiī. Diíⁿ nī nguuvi nguuvi taachi 'úú n'geenú
chuū taachi n'gaacú nī yeⁿ'e 'úú. ngii tanducuéⁿ'ē. 29 Ní tan'dúúcā
n'diichí nī nuuⁿndi yeⁿ'ē ndichúúví 'uūvī lados 'caāiⁿ yeⁿ'e nī, n'diicuí nī
ndaata yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi judíos. cotón yeⁿ'e nī ní cuái nī. 37 Ti ngaⁿ'á
'cuuví nī, 'úú ní 'cuuví ndúúcu nī. miiⁿ, tuu'mi ní Jesús miiⁿ ní caⁿ'a yā
34 Jesús caⁿ'a yā chii yā Pedro:
chii yā discípulos yeⁿ'e yā: Ndís'tiī
Ngaⁿ'á ngií dii chi tusáⁿ'ā ní nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿngua'á nī chí yááⁿn'giinūuⁿ
'cuai tī ndíí taanduvɛ́ɛ ́ cueeⁿdiitú nguɛ́ɛ ́ n'diichineeⁿ sa ndís'tiī chi diíⁿ
di 'iīnū cuuvi yeⁿ'e 'úú chi nguɛ́ɛ ́ nī nuuⁿndi.
in'diichi di 'úú. 41 Jesús ní cueⁿ'e yā yeⁿ'e
nguɛ́ɛ ́ cándɛɛ nī bolsa yeⁿ'e tuumi Chiidá, ndúútí chí neⁿ'e nī ní divíi
nī, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú morral yeⁿ'e nī, nī yeⁿ'e chi canee chi 'cueenú
ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú ndaacuú yeⁿ'e nī, cuuvi yeⁿ'e prueba 'cūū. Naati nguɛ́ɛ ́
¿'áá vɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi chii faltar yeⁿ'e cuuví tan'dúúcā chi 'úú neⁿ'é naati
nī? Apóstoles ní caⁿ'a yā: Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ tan'dúúcā chí n'diī neⁿ'e nī.
vɛɛ. 43 Ní che'enaāaⁿ 'áámá ángel yeⁿ'ē
Jesús caⁿ'a yā chii yā chiiduú n'gɛɛtɛ ní caⁿ'a yā: Cuaacu nííⁿnyúⁿ sáⁿ'a
ndúúcū soldados chi capitanes 'cūū ní canéé sa ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi
chi diīⁿ sa cuidado yaācū templo preso yā ti sáⁿ'a 'cūū ní yeⁿ'ē yáⁿ'āa
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ndicúū chí ngaⁿ'ā Galilea ntúūⁿ.
197 SAN LUCAS 22, 23
caⁿ'a Jesús miiⁿ chii yā saⁿ'ā 'túúcā: yā: ¿'Áá dii Daiya Dendyuūs miiⁿ?
'Āā 'iinu cúúví caaⁿ'maⁿ dí chi nguɛ́ɛ ́ Ní Jesús ní caⁿ'a yā: Ndís'tiī maáⁿ nī
n'diichi di 'úú, taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ 'caī ngaⁿ'a nī chi 'úú ní 'tíícā.
'áámá vmnéⁿ'ēe tusáⁿ'ā. 62 Tuu'mi ní
71 Tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a
Pedro miiⁿ ní can'dáa sa cuaaⁿ va'ai, yā: ¿Dɛ'ɛ̄ cá nduudu cuaacu yeⁿ'e
ní chɛɛcu taaví sa ti ya'ai staava 'iiⁿ'yāⁿ chí neⁿ'e yú? Tí maāⁿ yú
yeⁿ'ē sa. ch'iindiveeⁿ cuaacú yú nduudu chí
caⁿ'a sa.
Saⁿ'ā s'eeⁿ ch'eⁿ'e sa Jesús
(Mt. 26.67-68; Mr. 14.65) Jesús nanááⁿ gobernador Pilato
63 Sáⁿ'ā s'eeⁿ chi diiⁿ cuidado Jesús (Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Jn. 18.28-38)
miiⁿ chííⁿnyuⁿneeⁿ sa Jesús miiⁿ
ní ch'eⁿ'e sá 'iiⁿ'yāⁿ. 64 Ní n'gaadi
'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū yeⁿ'e yáāⁿ itiinguunéeⁿ sa Jesús: ¿'Áá diī chi
miiⁿ chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā yeⁿ'e Rey yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ? Jesús
yaācū, ndúúcū chiiduú n'gɛɛtɛ́, nan'guɛɛcútaⁿ'a yā: N'diī ngaⁿ'á
ndúúcū maestros chi ngi'cueéⁿ cuaacú nī ti 'tíícā.
ley miiⁿ candɛ́ɛ yā Jesús nanááⁿ 4 Pilato miiⁿ ní caⁿ'a yā chii yā
Ndúúti chi caaⁿ'máⁿ chi 'tíícā, ní yā: Sáⁿ'a 'cūū ní idiiⁿ sa chi 'iiⁿ'yāⁿ
nguɛ́ɛ ́ cu'téénu nī yeⁿ'é. 68 Nduuti
n'gɛ́ɛć ú cheendi yā nguaaⁿ maaⁿ
chi 'úú ntiinguuneéⁿ ndís'tiī, yā ndúúcū chí ngi'cueeⁿ yā ní
SAN LUCAS 23 198
nanááⁿ rey Herodes tii canée yā na ndaāca yā nuuⁿndi yeⁿ'ē sáⁿ'a 'cūū
yáāⁿ Jerusalén nguuvi miiⁿ. chi canéé chí 'cuūvi sa ti Herodes
8 Taachí rey Herodes n'dííchi
'āā dicho'ó yā sáⁿ'a 'cūū nanaáⁿ. Sáⁿ'a
sa Jesús miiⁿ, neené yeenú sa 'cūū nguɛɛ diiⁿ sa nuuⁿndi ch'ɛɛtɛ
ti 'āā 'nááⁿ n'dai tiempo néⁿ'é sá chi 'cuūvi sa. 16 Maaⁿ ní diíⁿ 'cueⁿ'é
nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ nan'guɛɛcútaⁿ'a 'cai yā: N'dɛɛchii nī saⁿ'ā chí ngúúví
Jesús. 10 Tuu'mi ní miiⁿ canee
Barrabás. Ni 'āā 'cuuvi rá sáⁿ'a 'cūū.
ntuuⁿ chiiduú n'gɛɛtɛ́ ndúúcū 19 Barrabás miiⁿ canúúⁿ sá vácūū
maestros chí ngi'cuéeⁿ ley miiⁿ chí chi diiⁿ sa chi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ
n'deēe 'nááⁿ n'dai ngaⁿ'a yā chí Jerusalén miiⁿ ní 'cuuⁿ'míⁿ yā
nuuⁿndi yeⁿ'ē Jesús. 11 Tuu'mi ní
contra yeⁿ'e gobierno ní ch'iīⁿ'nuⁿ sa
Herodes ndúúcū soldados yeⁿ'e 'áámá tináⁿ'ā. 20 Gobernador Pilato
ndúúcū Herodes naaⁿ n'daá n'dai ntúuⁿ yā ndii chiiⁿ ndii 'íínú cuuvi:
yā ndúúcū vi'ī ti cuááⁿ vmnaaⁿ ní ¿Dɛ́'ɛ̄ chi nguɛ́ɛ ́ n'dáacā n̄dííⁿ sáⁿ'a
nguɛ́ɛ ́ n'diichí yā vi'ī. 'cūū? 'Úú nguɛ́ɛ ́ inndaācá mar 'áámá
199 SAN LUCAS 23
núúⁿndí ch'ɛɛtɛ yeⁿ'ē sa chi 'cuūvi sa. maáⁿ nī ní caavā daiya nī. 29 Ti
'Úú ní ca'á orden chi ch'eⁿ'é yā sáⁿ'a ndaá nguuvi chí caaⁿ'maⁿ 'iiⁿ'yāⁿ:
'cūū ní n'dɛɛchí sáⁿ'a 'cūū. ¿Dɛ'ɛ̄ chúúcā n'dai n'daataá chi nguɛ́ɛ ́
ncuuvi daiya tá ní n'daataá chi
S'nééⁿnga'á yā Jesús nguɛ́ɛ ́ ntaavi daiya tá ní n'daataá
23 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi canndīi chi nguɛ́ɛ ́ daiya tá chi ca'a ta daiya
cá yā 'cai yā chí chiica yā chí tá chí chiicu? 30 Tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ
'áámá tináⁿ'ā. Sáⁿ'a 'cūū chi chiica na 'uuvi saⁿ'ā chí n'giiⁿ'nuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi n'dɛɛchí yā saⁿ'ā. Ní chi cu'neeⁿnga'a yā saⁿ'ā s'eeⁿ
nca'a yā Jesús miiⁿ chí soldados dáámá ndúúcū Jesús miiⁿ. 33 Taachí
sta'á yā 'áámá saⁿ'ā yeⁿ'e yáⁿ'āa i'neeⁿnga'á yā, Jesús miiⁿ caⁿ'a yā:
Cirene chi nguuvi sa Simón. Saⁿ'ā N'diī, Chiidá, nadich'ɛɛcú nī yeⁿ'e
miiⁿ ní yúúní canuuⁿ sa chi cueⁿ'e saⁿ'ā s'uuⁿ caati nguɛɛ déénu sá dɛ'ɛ̄
sa cuɛɛti. Soldados a fuerza chi 'túúcā idiiⁿ sa. Tuu'mi ní soldados
di'cuíítu yā Simón miiⁿ chi candɛ́ɛ tun'dáa sa suerte na catecai Jesús
sa cruz yeⁿ'e Jesús miiⁿ ní cueⁿ'e sa chí ca'ā sa 'áámá sá ndúúcū taama
cuaaⁿ daami Jesús miiⁿ. sa. 35 'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén miiⁿ
caⁿ'a sa chii sa Jesús: Ndúúti chi dii chi n'diichí yā Jesús miiⁿ, ndúúcū
chi Cristo miiⁿ nadinguáⁿ'ai di maaⁿ n'daataá chí cheⁿ'e ndúúcū Jesús
di ní nadinguáⁿ'ai ntuuⁿ di nús'uu. miiⁿ ndii yáⁿ'āa yeⁿ'e Galilea,
40 Táámá saⁿ'ā chi cu'nééⁿnga'a yā
ch'ɛɛtinéé yaⁿ'ai yā ch'íínu yā
táámá lado yeⁿ'e Jesús 'caa'va sa dendu'ū chi 'túúcā.
ndúúcū sáⁿ'a 'cūū ní caⁿ'a sa chii sa
saⁿ'ā: Díí ¿'áá nguɛ́ɛ ́ 'va'a di Ndyuūs? Ch'iichi yā Jesús
Dii ní dáámá condenado ndúúcū (Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42)
nús'uu. 41 S'uúⁿ ní cuaacu nííⁿnyúⁿ
50 Vɛ́ɛ ́'áámá saⁿ'ā chí n'dai ní
n'geenu yú ngii ti vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'ē n'daacā sa chi ngúúví sá José. Sáⁿ'ā
yú chi nadíí'vɛ̄ yú nuuⁿndi yeⁿ'e miiⁿ ní saⁿ'ā ch'ɛɛtɛ yeⁿ'é 'iiⁿntyéⁿ'ē
yú naati sáⁿ'a 'cūū nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ ch'ɛɛtɛ yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ Israel. 51 Saⁿ'ā
(Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Jn. 19.28-30) sa cuerpo yeⁿ'e Jesús na cruz ní
44 Taachí chii maⁿ'a nguuvi ch'ɛɛ̄cu sa áámá sábana na cuerpo
chii maāiⁿ núúⁿmáⁿ íⁿ'yeeⁿdi yeⁿ'e yā tan'dúúcā costumbre yeⁿ'e
ndíí taanduū n'gɛɛcu 'íínú chiīnū. 'iiⁿ'yāⁿ Israel ní ch'iichi sa na 'áámá
45 'Yáⁿ'ā ní nduuvi maāíⁿ ní cortina
yáinyāⁿ ngai chi din'dái yā chɛɛti
yeⁿ'e yaācū templo nda'ai náávtáⁿ'ā. yiivi yaava naachí mar 'áámá
46 Tuu'mi ní Jesús miiⁿ 'cai yā: N'diī,
'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ nnúuⁿ yā. 54 Nguuvi
taachí n'daataá s'eeⁿ ndaa tá vaacu yeⁿ'ē nduudu yeⁿ'ē Jesús miiⁿ. 9 Ní
24
ndís'tiī? ¿Dɛ'ɛ̄ cuuví tátiī ndaachi yeⁿ'é Ndyuūs chi Cristo miiⁿ canéé
yiinú nī? chí 'cueenú yā cuuvi cosas chi 'túúcā
18 Saⁿ'ā chi nguuvi Cleofas
ní cuayiivi mííⁿ cunaⁿ'á yā ná va'ai
nan'guɛɛcútaⁿ'a yā. ¿'Áá díí, 'áámá chɛɛti nguuvi?
n'dyáⁿ'ā dii chi canuuⁿ di yúúní na 27 Tucá'a Jesús caⁿ'a yā yeⁿ'e
yáāⁿ Jerusalén chi nguɛ́ɛ ́ déénu di dɛ'ɛ́ tanducuéⁿ'ē chi canéé nguūⁿ na
chiī nguuvi s'eeⁿ na yáāⁿ Jerusalén libro yeⁿ'é Ndyuūs ndíí taachí
miiⁿ? dinguuⁿ Moisés ndúúcū chi dingúūⁿ
19 Tuu'mi ní Jesús caⁿ'a yā chiī yā
nducyaaca profetas. Ní ngaⁿ'a Jesús
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿Dɛ'ɛ́ chiī yáāⁿ miiⁿya? yeⁿ'e chí dinguúⁿ yā yeⁿ'ē Cristo ndíí
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a yā: Jesús yeⁿ'e yáāⁿ cuááⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'e chi canéé chi
Nazaret, chi 'áámá saⁿ'ā profeta ní chó'ōo yeⁿ'é yā.
diíⁿ yā 'áámá ntiiⁿnyuⁿ n'dai ndúúcū 28 Tuu'mi ní taachi ndaá yā na
poder. Ní diíⁿ yā n'deee n'dáí vaadī yáāⁿ 'lííⁿ chi cueⁿ'e yā, Jesús miiⁿ ní
n'giinu ní ngaⁿ'a yā nduudu yeⁿ'é diíⁿ yā chi candiicá ca yā. 29 Saⁿ'ā s'eeⁿ
ndaaca yā cuerpo yeⁿ'e Jesús miiⁿ. Ní sa ngiī sa vi'ī: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ chicadiinuuⁿ
n'diichí yā n'duuvi ángeles chí caⁿ'a yā yú na staava yeⁿ'e yú chi ya'ai taachi
chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chí Jesús miiⁿ 'āā snúuⁿ yú yúúní taachí índeé yā
nduuchí yā yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā. 24 Ni ndúúcu yú, ní ngi'cueéⁿ yā nduudu
cheⁿ'é n'duuvi saⁿ'ā chi chiicá nduucú yeⁿ'é Ndyuūs s'uuúⁿ?
'nū na yáinyāⁿ ní ndaāca sa tan'dúúcā 33 Hora mííⁿ nūuⁿ nducueeⁿ sa
yeⁿ'e ndís'tiī ndúúcū staava yeⁿ'e s'eeⁿ ní ngaⁿ'a yā nguaaⁿ maáⁿ yā:
nī chí chɛɛchi chí nguɛ́ɛ ́ s'téénu nī Cuaacu nííⁿnyúⁿ Jesús nduuchi yā
203 SAN LUCAS 24
yā táácā chiī yúúní chi cueⁿ'e yā. Tiī tuumicadiinuuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi
ní iintiinaáⁿ Jesús miiⁿ taachí n'deé canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs.
yā pan. 46 Ní caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ:
'úú. Cuin'diichí nī. 'Úú nguɛ́ɛ ́ 'aama dicho'ó Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs
espíritu tan'dúúcā chí nadacádíínuuⁿ chi caⁿ'ā Chiidá chi ndaā nanááⁿ
nī. 'Áámá espíritu nguɛ́ɛ ́ 'iini ní nguɛ́ɛ ́ ndís'tiī. 'Cuɛɛtinéé nuúⁿ nī na yáāⁿ
yuūtɛ̄ tan'dúúcā chi inaaⁿ ndís'tiī chi Jerusalén ndíí chí ndaāca nī poder
vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē 'úú. yeⁿ'e Ndyuūs, poder chí cuchiī yeⁿ'ē
40 Taachi Jesús caⁿ'a yā nduudú
cuaaⁿ 'nííⁿnúⁿ.
'cūū, ch'iⁿ'i yā ta'a yā ndúúcū ca'a yā.
41 Naati 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nguɛ́ɛ ́ s'téénu
Jesús cunaⁿ'a yā va'ai chɛɛti nguuvi
yā ti yeenú n'dai yā ní ngeⁿ'e yiinu yā. (Mr. 16.19-20)
Ní cáávā chuū Jesús caⁿ'a yā chii yā 50 Cheⁿ'e Jesús ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ 'muuⁿ s'eeⁿ na yáāⁿ 'lííⁿ Betania ní di'viicú
chi che'e yú? yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 51 Taachí ch'iinu
iⁿ'yeeⁿdī, ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e íⁿ'yeēⁿdī vɛ́ɛ ́ ley miiⁿ cucáávā Moisés ca'a
204
205 SAN JUAN 1
nduucú yā, Jesús mííⁿ diíⁿ yā chi 'cūū chi cuchii cuayiivi ní vmnaaⁿ
'iiⁿ'yāⁿ deenú yā yeⁿ'ē Chiidá yā. ca yā yeⁿ'ē 'úú. Niicu 'úú nguɛɛ n'dai
'úú, chi cuuvi diíⁿ n'daatiīí yííⁿmáⁿ
Nduudu cuaacu yeⁿ'e Juan chi yeⁿ'e ndaacuú yeⁿ'é yā.
ngɛɛdinuūⁿnīⁿ 28 Cosa 'cūū chi chiī ná yáⁿ'āa
(Mt. 3.11-12; Mr. 1.7-8; Lc. 3.15-17) Betábara na táámá lado yeⁿ'e yíícú
19 Taachi 'iiⁿ'yāⁿ Israel yeⁿ'e yáāⁿ Jordán, naachi Juan chɛ́ɛd ́ inuūⁿnīⁿ
Jerusalén dichó'o yā chiiduú s'eeⁿ sa 'iiⁿ'yāⁿ.
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ levitas s'eeⁿ ní ndaá
yā nanááⁿ Juan miiⁿ chí itiinguunéeⁿ 'Iiti cuūchī yeⁿ'e Dendyuūs
yā: ¿Díí, du'ū dii? chuū chi nduudu 29 Chi dɛɛvɛ táámá nguuvi ní Juan
cuaacu chi n'guɛɛcútaⁿ'ā Juan. 20 Ní n'diichi sa Jesús ndaá yā naachi
Juan miiⁿ ntumiiⁿnúⁿ yā ní nguɛ́ɛ ́ canee sa, níícú ngaⁿ'ā sa: Cun'diichí
cheēⁿdiitú yā ní caⁿ'a cuaacú yā: nī. 'Íngaā Jesucristo chi nguuví
Nguɛ́ɛ ́ 'úú chi Cristo. yā 'Ííti Cuūchī yeⁿ'é Dendyuūs chi
21 Ní natiinguunéeⁿ yā saⁿ'ā:
nadivíí yā nuūⁿndī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
¿Du'ū dii, tuu'mi? ¿'Áá díí profeta íⁿ'yeēⁿdī. 30 Chuū chi ngaⁿ'á yeⁿ'é yā:
Elías? Ngaⁿ'ā Juan: Nguɛ́ɛ ́ 'úú. Ní Cuchii 'áámá saⁿ'ā cuayiivi yeⁿ'e 'úú
natiinguunéeⁿ yā saⁿ'ā: ¿'Áá díí chi níícú 'āā vmnaaⁿ sa yeⁿ'ē 'úú, caati
profeta? Ngaⁿ'ā ntúuⁿ sa: Nguɛ́ɛ ́ 'úú. 'āā 'naaⁿ ca sa niicu 'úú. 31 'Úú ní
canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs. 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ naati 'iiⁿ'yāⁿ chi dichó'o
24 'Íícú 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi ndaá yā
yā 'úú chí ngɛɛdinuūⁿníⁿ ndúúcū
miiⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē fariseos. 25 Níícú nuūⁿníⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chi ngaⁿ'a yā
ntiinguuneéⁿ yā saⁿ'ā ní ngaⁿ'a ngii yā 'úú: Du'ū chí n'diichí di chi
yā ngii yā saⁿ'ā: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí ndɛɛ̄ Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs
ngɛɛdinúuⁿnīⁿ di, ndúúti chi dii ní canée yā nduucú yā, 'iiⁿ'yáⁿ 'cūū
nguɛ́ɛ ́ Cristo dii, ní nguɛ́ɛ ́ Elías dii, chi ngɛɛdinúuⁿnīⁿ ndúúcū Espíritu
ní nguɛ́ɛ ́ profeta 'cūū dii? N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. 34 'Úú ní n'diichí
SAN JUAN 1 206
ní ngaⁿ'a cuaacú chi chuū chi Daiya ní cueⁿ'é yā. Ndaaca yā Felipe ní
Dendyuūs. ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā: Cuchíi di
nduucú.
Discípulos chí vmnááⁿ vmnaaⁿ 44 Ní yáāⁿ vaacú Felipe ní yeⁿ'ē
35 Chi dɛɛvɛ táámá nguuvi canéé yáāⁿ Betsaida ní dáámá yáāⁿ vaacú
ntuūⁿ Juan ndúúcū 'uuvi discípulos sa ndúúcū Andrés ndúúcū Pedro.
yeⁿ'ē sa. 36 Ní inaaⁿ sa Jesús miiⁿ chi
45 Felipe mííⁿ nndaaca sá Natanael,
(nduudu mííⁿ neⁿ'e caaⁿ'maⁿ chi Natanael chi cuchii sa nanáaⁿ yā.
Maestro), ¿tií canééⁿ vaacu dí? Ní ngaⁿ'á yā yeⁿ'ē sa: N'dííchí nī
39 Tuu'mi ngaⁿ'a yā ngīi yā saⁿ'ā:
'áámá saⁿ'ā chi cuaacu nííⁿnyúⁿ
Cuchií nī níícú n'diichí nī. Ní ndaá yeⁿ'ē ndaata Israel miiⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́
yā ní n'diichí yā tii canée yā. Ní nginnche'ei sa 'iiⁿ'yāⁿ.
ch'ɛɛtinée yā nduucú yā nguuvi miiⁿ 48 Ngaⁿ'a Natanael ngii sa 'iiⁿ'yāⁿ:
caati 'āā tandúú n'gɛɛcú cuūúⁿ chiīnū. ¿Tíí n'diichi di 'úú? Ní ngaⁿ'ā Jesús
40 Ní yeⁿ'e 'uuví yā chi ch'iindiveéⁿ
ngií yā saⁿ'ā: Taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ yaa'ví
yā yeⁿ'ē Juan ní cueⁿ'é yā ndúúcū Felipe dii ní taachi canéé dí maaⁿ
Jesús. 'Áámá saⁿ'ā miiⁿ ní nguuvi yáⁿ'á yeⁿ'e n'guíídīi yaaⁿ nguuvi, 'āā
sa Andrés 'diīnū Simón Pedro. 41 Ni n'diichí díí.
Andrés miiⁿ nndaacá sa maaⁿ 'díínu 49 Ní nan'guɛɛcutáⁿ'ā Natanael miiⁿ
Jesús. Ní taachi Jesús miiⁿ n'gíínu ¿'Áá cáávā chí ngaⁿ'á ngií dii chi
yā saⁿ'ā miiⁿ, ní ngaⁿ'á yā: Díí n'diichí dii maaⁿ n'guíídīi yaaⁿ
Simón Pedro, daiya Jonás miiⁿ. nguuvi chi 'āā i'teenu di 'úú? Ch'ɛɛtɛ
Mááⁿ ní cu'neeⁿ yú chi duuchi Cefas n'dai ca n'diichí dí dendú'ū nguɛ́ɛ ́ ti
(nduudu mííⁿ neⁿ'ē caaⁿ'maⁿ tuūú). chúū.
51 Ní ngaⁿ'á yā ngii yā saⁿ'ā:
níícú ángeles yeⁿ'é Dendyuūs miiⁿ yeⁿ'e 'viicū. 9 Ní taachi 'iiⁿ'yāⁿ chí
yā: ¿Dɛ'ɛ̄ caneé yeⁿ'é ndúúcū dii chí diīⁿ Jesús ná yáāⁿ Caná yeⁿ'e
n'dataá? 'Āā cuɛ́ɛ ́ ndaa hora yeⁿ'é yáⁿ'āa Galilea. Ní ch'iⁿ'i yā poder
miⁿniiⁿyuⁿ. yeⁿ'é yā. Ní discípulos yeⁿ'é yā
5 Chɛɛcú yā miiⁿ ngaⁿ'á yā ngiī chi'teenú sa 'yā.
yā saⁿ'ā s'eeⁿ chi diiⁿ mandado: Dii 12 Cho'o chuū ní cuinaⁿ'á Jesús
sáⁿ'ā s'eeⁿ, diiⁿ di tan'dúúcā chi ndúúcū chɛɛcú yā, ndúúcū 'díínu yā
Jesús caaⁿ'máⁿ yā cuuví yā ndis'tíī. ndúúcū discípulos yeⁿ'é yā na yáāⁿ
6 Miiⁿ snéé níyaaⁿ 'cuutií n'gɛɛtɛ Capernaum. Ní duu'vī nguuví canéé
chi nin'dai ndúúcū tuūu chí ngɛɛ yā miiⁿ.
nuūⁿnīⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ naaⁿnú yā 'cuutií
s'eeⁿ tan'dúúcā costumbre yeⁿ'e Jesús didɛɛvɛ́ yā yáacū templo
'iiⁿ'yāⁿ Israel. 'Aama 'aama 'cuutií (Mt. 21.12-13; Mr. 11.15-18; Lc. 19.45-46)
ch'ɛɛtɛ tunéēⁿ nn'geēⁿ nduuvi cuūuⁿ 13 Ní 'āā snee niiⁿnuúⁿ nguuví
ngɛɛcu ndii 'áámá ciento litros yeⁿ'e chi ndaā 'viīcū yeⁿ'ē pascua yeⁿ'ē
nuūⁿnīⁿ. 'iiⁿ'yāⁿ Israel, ní cuchɛɛ Jesús na yáāⁿ
7 Ní ngaⁿ'a Jesús ngii yā saⁿ'ā
Jerusalén. 14 Ní ndaacá yā chɛɛti
16 Níícú ngaⁿ'a Jesús ngii yā saⁿ'ā chi Nicodemo. Saⁿ'ā miiⁿ, saⁿ'ā chi
n'diicuí palomas: Divíi nī chuū 'muuⁿ chééⁿndii vmnááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel.
ni nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī va'āī yeⁿ'e Chiidá 2 Sáⁿ'a 'cūū nndaa sa nanááⁿ Jesús
vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'ē di chi diiⁿ di 'túúcā? ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā: Cuaacu
19 Nan'guɛɛcútaⁿ'ā Jesús ní caⁿ'a
nííⁿnyúⁿ cuāācū niiⁿnyuⁿ ngaⁿ'á
yā: Nadtuuví nī yáácū templo 'cūū ngií dii, du'ū chi nguɛ́ɛ ́ nguɛɛcundíī
ní 'iīnū nguuvi 'úú nadācueéⁿ. 'cundiyaāⁿ táámá vmnéⁿ'ēe nguɛ́ɛ ́
20 Tuu'mi caⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ Israel: Ch'ɛɛti
cuuví n'diichí yā naachi 'iivú
na 'uūvī ngɛɛcu jaaⁿ ndúuyū chi n'dai Dendyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā.
yáácū templo 'cūū. Níícú dii, ¿'áá na 4 Ní ngaⁿ'ā Nicodemo ngii sa Jesús:
Jerusalén, nguuvi 'viicú yeⁿ'e pascua 'iiⁿ'yāⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ canee ndúúcū. Níícú du'ū
neené 'yaáⁿ yā chi'téénu yā Jesús chi ch'iindiyáāⁿ yeⁿ'ē Espíritu, espíritu
caati 'āā n'diichí yā señales chi diíⁿ yā. canee ndúúcū. 7 Nguɛ́ɛ ́ caⁿ'ā yiinu di
neⁿ'é yā chi ndii 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ caaⁿ'maⁿ n'giindiveeⁿ di chi ngeēnū. Ní nguɛ́ɛ ́
cuaacu yeⁿ'e saⁿ'ā ti deenú yā dɛ'ɛ chi déénu di tií chiīcā tií caⁿ'ā. 'Tíícā
canéé ndúúcū saⁿ'ā. nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi 'niindiyáaⁿ yā
yeⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs.
Jesús ndúúcū Nicodemo 9 Ní nan'guɛɛcútaⁿ'ā Nicodemo
3
n'diichí 'nū chii chi ngaⁿ'a cuaacu dɛɛvɛ 'cūū ndaá iⁿ'yeeⁿdí 'cūū naati
'nū ní nguɛ́ɛ ́ n'diichí 'nu chii chi saⁿ'ā yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū dinéⁿ'e sa na
ngaⁿ'ā cuaacu 'nū. Níícú nguɛ́ɛ ́ maaiⁿ nguɛ́ɛ ́ ti chí dɛɛvɛ caati diiⁿ sa
'caandiveeⁿ di chi caaⁿ'maⁿ 'nū chí nguɛ́ɛ ́ n'daacā. 20 Caati nducyáácá
yā na va'ai chɛɛti nguuvi nduuti chi chi n'daacā, índaá yā naachi chí
nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ chi ch'eēⁿ yeⁿ'e va'ai dɛɛvɛ caati 'iiⁿ'yāⁿ snáaⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ
chɛɛti nguuvi. 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ, Sáⁿ'ā chi yeⁿ'é yā chi yeⁿ'ē Dendyuūs.
Daiya Dendyuūs, chi canéé na va'ai
chɛɛti nguuvi. 14 Tan'dúúcā Moisés
Juan chi ngɛɛdínuūⁿnīⁿ ngaⁿ'a sa
miiⁿ chinadācuéeⁿ sa cúú na yáⁿ'āa ndúúcū Jesús táámá vmnéⁿ'ēe
cuūⁿmáⁿ naachi nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinéé 22 Cho'ōo
chúū, ndaā Jesús ndúúcū
'iiⁿ'yāⁿ 'tíícā canee chí nicueēⁿ discípulos yeⁿ'é yā na yáⁿ'āa Judea.
Saⁿ'a chi Daiyá Dendyuūs. 15 Caati Ní cunée yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ.
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi cu'téénu yā Níícú Jesús chɛɛdinúūⁿniⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ.
'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi ndái yā caati 23 Ní Juan mííⁿ ngɛɛdinuūⁿnīⁿ ntúuⁿ
yáⁿ'āa ni ngaⁿ'a yeⁿ'ē cosas yeⁿ'ē yáāⁿ yeⁿ'ē Samaria chi nguuvi
yáⁿ'āa. 'Iiⁿ'yāⁿ chi nndáa yā yeⁿ'ē Sicar, niiⁿnuúⁿ ná yáⁿ'āa chí ca'a
va'ai chɛɛti nguuvi, ch'ɛɛtɛ cá yā Jacob yeⁿ'ē daiya sa José. 6 Ní
ngáⁿ'a yā nduudu yeⁿ'e Dendyuūs Sicar chi cuaī sa chi che'é yā. 9 Ní
Jesús, ní ngaⁿ'a yā ngii yā táⁿ'ā: yeⁿ'e di. Chiiⁿ chuū ní ngaⁿ'ā cuaacú
Ndúúti chí n'diichi di regalo yeⁿ'e dí.
Dendyuūs miiⁿ, ní du'ū chí ngaⁿ'ā 19 Ngaⁿ'a n'daataá ngii ta Jesús:
ngii dii, tee di nuūⁿnīⁿ cu'ú, tuu'mi N'diī Señor, deenú chi n'diī ní 'áámá
ní caaca di nuūⁿnīⁿ yeⁿ'é yā. Ní profeta n'diī. 20 Chiida 'nū ní diíⁿ yā
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ caⁿ'a yā teé yā nuūⁿnīⁿ adorar ná cuɛ́ɛt́ í 'cūū naati 'iiⁿ'yāⁿ
chi cu'u di, nuūⁿnīⁿ chi diiⁿ chi Israel chi judíos ngaⁿ'ā ntuuⁿ yā chí
canduuchi 'iiⁿ'yāⁿ. na yáāⁿ Jerusalén chi cánéé chi diíⁿ
11 N'daataa mííⁿ ní ngaⁿ'a tá ngii tá
yā adorar Ndyuūs.
Jesús: Señor, nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ chi cuta'á 21 Ní ngaⁿ'ā Jesús ngii yā táⁿ'ā:
'nū Jacob? 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ din'dái yā diíⁿ nī adorar chi nguɛ́ɛ ́ deenú nī.
vaacunuūⁿniⁿ 'cūū cáávā nús'uu. Nús'uū ní idiíⁿ 'nū adorar chi déénu
'Múúⁿ sta'á yā nuūⁿnīⁿ ndúúcū daiya 'nū naati vaadī nguaⁿ'ai ndaā lado
yā ndúúcū 'iiti yeⁿ'é yā. yeⁿ'e 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi nadanguáⁿ'āī
13 Nan'guɛɛcútaⁿ'a Jesús ngaⁿ'a
ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel. 23 Naati hora
ngáāa nuūⁿnīⁿ miiⁿ yeⁿ'é yā caavā 'iiⁿ'yāⁿ cánéé chi diíⁿ yā adorar 'yā
vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. cánéé chi diíⁿ yā adorar 'yā ndúúcū
15 N'daataá miiⁿ ní ngaⁿ'a tá ngii tá
chidɛɛvɛ yeⁿ'é yā ndúúcū vaadī
Jesús: Dii Señor, tée nī 'úú nuūⁿniⁿ cuaacu.
'cūū. Cu'ú ní 'aa ntɛ́ɛ ́ cuuvi yaacá, ní 25 N'daataá mííⁿ ngaⁿ'a ta ngiī
'aa ntɛ́ɛ ́ chií cuta'á nuūⁿnīⁿ. ta Jesús: Deenú chí Mesías canéé
16 Jesús ngaⁿ'a yā ngii yā táⁿ'ā:
chí ndaá chi duuchi Cristo. Taachí
Cuéⁿ'é dí ní cananguaī di isaⁿ'ā yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ndaá yā, tuu'mí caaⁿ'maⁿ
di. Ní cuchii di ndúúcū sa 'muuⁿ. yā nducuéⁿ'ē cosas.
17 N'guɛɛcútaⁿ'a n'daataa mííⁿ ní
26 Ní ngaⁿ'a Jesús ngii yā táⁿ'ā: 'Úú
ngaⁿ'a tá ngii tá 'iiⁿ'yāⁿ: Nguɛ́ɛ ́ isaⁿ'ā chi Cristo chi indeé ndúúcu di.
yeⁿ'é. Ngaⁿ'a Jesús ngii yā táⁿ'ā: 27 Taachí indeé yā ndúúcū
N'daacā chi ngaⁿ'a di chi nguɛ́ɛ ́ n'daataá mííⁿ, ndáa discípulos yeⁿ'é
isaⁿ'ā yeⁿ'e di. 18 Caati nyuⁿ'u isaⁿ'ā
yā. Ní cueⁿ'e yíínú sá chi indeé yā
canéé ndúúcū dii, ní saⁿ'ā chi canéé ndúúcū n'daataá miiⁿ. Mar 'áámá
ndúúcū dii miⁿniiⁿyuⁿ nguɛ́ɛ ́ isaⁿ'ā saⁿ'ā nguɛ́ɛ ́ natiinguuneeⁿ sa Jesús:
SAN JUAN 4 212
¿Dɛ'ɛ̄ iⁿ'nuuⁿ di? ¿Dɛ'ɛ̄ cuuvi chi nguɛ́ɛ ́ n̄diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ. Táámá
ndee di ndúúcu tá? 28 Ní n'daataá
yā diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ. Ní ndís'tiī chi
mííⁿ ní s'neeⁿ tá 'cuuti cuéeé yeⁿ'e ndaá nī tuu'ví nī ntiiⁿnyuⁿ n̄diíⁿ yā.
tá ní cueⁿ'ē tá ná yáāⁿ miiⁿ. Ní caⁿ'a 39 Ni neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
ndaá tiempo yeⁿ'ē cosecha? N'diichí maaⁿ Jesús miiⁿ caⁿ'a cuaacú yā chi
nī. 'Úú ngaⁿ'á ngií ndís'tiī: N'diichí 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā honrar 'áámá
nī cuaaⁿ 'niiⁿnuⁿ. Snaáⁿ nī cuɛ́ɛt́ í 'iiⁿ'yāⁿ profeta taachi ngaⁿ'a yā
yeⁿ'é nī. 'Āā ndaa nguuvi chi diíⁿ nī yáāⁿ vaacú yā. 45 Ní ndaá yā yáⁿ'āa
nííⁿnyúⁿ chi nduudu cuaacu: 'Áámá yeⁿ'e yáⁿ'āa Galilea naachi din'dái
'iiⁿ'yāⁿ ní ngīīnu yā ni táámá yā yā vino ndúúcú nuūⁿnīⁿ. Mííⁿ canéé
ní nadacuéeⁿ yā. 38 'Úú nidicho'ó
'áámá rey yeⁿ'e yáāⁿ Capernaum.
ndís'tiī ní nadacuéeⁿ nī cosecha chi Ngiītā 'áámá daiya rey miiⁿ. 47 'Iiⁿ'yáⁿ
213 SAN JUAN 4, 5
sa 'iiⁿ'yāⁿ chí idiiⁿ mandado yeⁿ'ē nditiiⁿ'yuⁿ 'iinu ndúuyū chí ngiītā
sa can'dáa yā n'diichi yā saⁿ'ā. Ní sa. 6 Taachí Jesús n'diichí yā saⁿ'ā
ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā: Daiyá nī miiⁿ chi candíítí sá, níícú 'āā deenú yā
candúúchi sa. chí 'āā 'naáⁿ ngíítā sa, tuu'mi ní
52 Tuu'mi ní itiinguunéeⁿ sa 'iiⁿ'yāⁿ
ngaⁿ'a yā ngiī yā saⁿ'ā: ¿'Áá néⁿ'é dí
s'eeⁿ: ¿Dɛ'ɛ̄ hora naachi cuaáⁿ yeⁿ'ē chí nduūvā yeⁿ'ē di?
sa? Níícú ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'a: 7 Ní saⁿ'ā chi ngiītā miiⁿ
5
naachí indáa yā ndúúcū 'iiti cuūchī 'Iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā chi nduuvā yeⁿ'é,
SAN JUAN 5 214
Israel saⁿ'ā: ¿Du'ú chi 'tíícā ngaⁿ'ā ní dinéⁿ'e yā 'úú chi Daiya yā. Ní
ngii di: Nadacuéeⁿ di yiivɛ yeⁿ'e di, n'giⁿ'i yā 'úú tanducuéⁿ'e dendu'ū
ní cuinaⁿ'a di? chi diíⁿ yā. Niicu Chiidá n'giⁿ'i cá
13 Níícú saⁿ'ā chi 'āā nduuvá yeⁿ'ē
yā 'úú ntiiⁿnyuⁿ n'gɛɛtɛ ca nguɛ́ɛ ́ tii
sa nguɛ́ɛ ́ déénú sá du'ū 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ, chuū. Níícú ndis'tiī caⁿ'a yíínú nī
caati Jesús divíi yā yeⁿ'e saⁿ'ā miiⁿ. yeⁿ'ē. 21 Tan'dúúcā Chiidá nadacuéeⁿ
Ní neené n'deēe 'iiⁿ'yāⁿ snée yā miiⁿ. yā 'iiⁿ'yāⁿ chí 'āā n'dii ní nga'a yā
14 Cuayiivi Jesús nandaacá yā saⁿ'ā
vida yeⁿ'é yā, 'tiicá ntúūⁿ 'úú Daiyá
na yáácū templo. Ní ngaⁿ'a Jesús yā ní nadacuéeⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi 'āā n'díí
ngii yā saⁿ'ā: Cun'dííchí dí maaⁿ 'āā ní nga'á vida 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chi neⁿ'é
nduuvá yeⁿ'ē di. 'Aa ntɛ́ɛ ́ diiⁿ di nga'á. 22 Caati Chiidá nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā
nuuⁿndi niicu nguɛ́ɛ ́ cuta'āa táámá juzgar mar 'aama 'iiⁿ'yāⁿ naatí ca'á
ca'ai chi más cā taaⁿ di. yā 'úú chi Daiya yā chi diíⁿ juzgar
15 Tuu'mí saⁿ'ā miiⁿ cunaⁿ'ā sa ní
tanducuéⁿ'ē. 23 Caati tanducuéⁿ'ē
caⁿ'a sa chii sa 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā honrar 'úú chi Daiyá
Jesús chi diíⁿ yā chi ndúúvā yeⁿ'e yā tan'dúúcā tanducuéⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ
sa. 16 Ni cáávā chuū ní can'dáā
diíⁿ yā honrar Chiidá. Du'ū chi
'iiⁿ'yāⁿ Israel Jesús miiⁿ chí neⁿ'é nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā honrar 'úú chi Daiyá
sa 'caaⁿ'núⁿ sa 'iiⁿ'yāⁿ caati diíⁿ yā Dendyuūs ní nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā honrar
cosa chi 'tíícā miiⁿ nguuvi chi Chiidá chi dicho'ó yā 'úú.
sábado chi ntaavi'túúnuuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. 24 Cuaacu nííⁿnyúⁿ, cuāācū
cuāācū niiⁿnyuⁿ chí ngaⁿ'á ngií vida yeⁿ'ē maáⁿ yā, 'tiicá ntúūⁿ ca'a
ndis'tiī chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi diiⁿ Daiyá yā 'úú chi Daiya yā vida yeⁿ'ē maáⁿ.
Dendyuūs mar 'áámá cosa dámaāaⁿ 27 'Tíícā ca'á yā poder 'úú chi diíⁿ
215 SAN JUAN 5, 6
juzgar 'iiⁿ'yāⁿ caati 'úú Saⁿ'ā chi chi Chiidá dichó'o yā 'úú. 37 Níícú
nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ cuuvi diíⁿ. Tan'dúúcā neⁿ'é nī chii nī nanaáⁿ tiī cuūvī vida
chi n'giindiveéⁿ, 'tíícā diíⁿ juzgar. cueⁿ'e daāⁿmaⁿ yeⁿ'é nī.
Ní chi diíⁿ juzgar ní cuaacu caati 41 'Úú ní nguɛ́ɛ ́ cuta'á honra yeⁿ'e saⁿ'ā
nguɛ́ɛ ́ in'nuúⁿ chi neⁿ'é maáⁿ naati yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 42 Naati 'úú ideenú
chi neⁿ'e maāⁿ Chiidá chi dichó'o táácā ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é nī Dendyuūs.
yā 'úú. 31 Ndúútī chi yeⁿ'é māaⁿ chi
43 'Úú ní cuchií ndúúcū chi duuchi
yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ tan'dúúcā 'áámá chi Moisés miiⁿ tuu'mi ní cu'téénu nī 'úú
dɛɛvɛ ngiichi ní ngíí n'gai, 'tííca caati yeⁿ'ē 'úú chi dingúuⁿ sa. 47 Ndúúti
yā. Ní ndís'tiī ní dinéⁿ'e nī vaadī chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu nī chi dingúūⁿ Moisés,
yeenú yeⁿ'é nī 'áámá tiempo ndúúcū ¿tááca cu'téénu nī nduudu yeⁿ'ē 'úú?
chi dɛɛvɛ yeⁿ'é yā. 36 Naati 'úú ní
ngaⁿ'á nduudu cuaacu chi ch'ɛɛtɛ ca Jesús ca'á yā chi che'é nyuⁿ'u mil
chi caⁿ'a Juan miiⁿ caati ntiiⁿnyuⁿ saⁿ'ā
chi teē Chiidá 'úú, ní chuū idiíⁿ. (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17)
Tan'dúúcā maāⁿ ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ
ní ngaⁿ'ā nduudu cuaacu yeⁿ'é 6 Cho'o cosa chuū, ní cueⁿ'e
Jesús taama lado yeⁿ'ē
SAN JUAN 6 216
nuuⁿniⁿ'yáⁿ'ā Galilea chi nguuvi nducuéⁿ'ē chi neⁿ'é yā. 12 Taachi 'āā
n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ cuchií yā nanáaⁿ yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ señal chi diiⁿ Jesús
Jesús ngaⁿ'a yā ngii yā Felipe: ¿Tií miiⁿ tuu'mi ní ngaⁿ'a yā ngii yā
caⁿ'a yú cuaī yú pan chi che'e 'iiⁿ'yāⁿ vi'ī: Cuaacu nííⁿnyúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 'cúū
s'tíī? chi profeta chi canee chi ndaá yā
6 Ní chuū Jesús ngaⁿ'a yā ti diíⁿ yā
iⁿ'yééⁿdi 'cūū.
probar saⁿ'ā miiⁿ táácā diiⁿ sá maāⁿ 15 Taachí tuumicádíínuuⁿ Jesús chi
sa, caati Jesús maáⁿ yā deenú yā dɛ'ɛ̄ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ neⁿ'é yā cuta'á yā 'yā ní
chi diíⁿ yā. 7 Nan'guɛɛcútaⁿ'a Felipe
cu'néeⁿ yā 'yā lado yeⁿ'ē rey tuu'mi
miiⁿ yeⁿ'é yā: Ndúúcū nyuⁿ'u ciento ní cueⁿ'é máaⁿ yā na 'áámá cuɛɛtī.
caadi tuūmī chi caⁿ'á nguaí pan
nguɛ́ɛ ́ tunééⁿ chí cuta'á 'iiⁿ'yāⁿ s'tiī Jesús ngiica yā vmnaaⁿ nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā
'aama taaⁿ chí che'e yā. (Mt. 14.22-27; Mr. 6.45-52)
8 'Áámá discípulo yeⁿ'é yā chí
16 'Ā ā chii chíínū miiⁿ ní cueⁿ'e
ngúúví Andrés chi 'díínu yā Simón discípulos yeⁿ'é yā na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā.
Pedro, ngaⁿ'a sá ngii sa Jesús: 17 Ní chi ndaa yā 'áámá barco ní
ntúūⁿ diiⁿ Jesús ndúúcū 'yaācā. Ní Cho'ó nī cuaaⁿ chɛɛti barco. Yeenú
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ sta'á yā 'yaācā. Sta'á yā n'dai sa chi sndaā Jesús na barco.
217 SAN JUAN 6
'Āā nuúⁿ ndaa barco miiⁿ na yáⁿ'āa diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ chi ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é
naachí cuéⁿ'ē. Dendyuūs miiⁿ?
29 Nan'guɛɛcutáⁿ'ā Jesús yeⁿ'ē sa
discípulos. Ní n'diichí yā chi nguɛ́ɛ ́ ¿Dɛ'ɛ señal chí cu'neeⁿ nī chí snaáⁿ
cueⁿ'e Jesús ndúúcū discípulos yeⁿ'é 'nū, ní cu'téénu 'nū n'diī? ¿Dɛ'ɛ
yā. Ní discípulos yeⁿ'é yā cuinaⁿ'á ntiiⁿnyuⁿ idiíⁿ nī? 31 Chiida yú ní
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ, chɛɛ chi tee Saⁿ'ā ndis'tiī: 'Āā n'diichí nī 'úú, níícú ndíí
chi Daiya Dendyuūs ndís'tiī caati nguɛ́ɛ ́ s'téénu nī 'úú. 37 Tanducuéⁿ'ē
Dendyuūs Chiidá ca'á yā poder 'iiⁿ'yāⁿ chi itée Chiidá 'úú, 'iiⁿ'yāⁿ s'tíī
Daiyá yā. cuchiī nanaáⁿ. Du'ū chí chiī nanaáⁿ
28 Tuu'mi ní ngaⁿ'a saⁿ'ā s'eeⁿ ngii
nguɛ́ɛ ́ tun'daá 'iiⁿ'yāⁿ chuva'aī.
sá 'iiⁿ'yāⁿ: ¿Taacā diíⁿ 'nū chi cuuví 38 Caati 'úú chiicá yeⁿ'ē na va'ai
SAN JUAN 6 218
chɛɛtɛ nguuvi ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ chi 'úú ngaⁿ'á ngīi ndis'tíī: Du'ū chi i'téénu
neⁿ'é maáⁿ, caatí diíⁿ chi neⁿ'e maāaⁿ yā 'úú cunduuchí yā cueⁿ'e daāⁿmaⁿ.
'iiⁿ'yāⁿ chi dichó'o yā 'úú. 39 Chuu
48 'Úú tan'dúúcā pan chi canduuchi,
chi neⁿ'ē Chiidá chi dichó'o yā 'úú, 'tíícā 'úú. 49 Chiidá nī che'é yā pan
caati 'úú ní nguɛ́ɛ ́ nindaí mar 'áámá maná na yáⁿ'āa naachi nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'ē tanducuéⁿ'ē chi tee yā 'úú. 'Úú ní ch'iī yā. 50 Chúū chi pan chi
yā: 'Úú tan'dúúcā pan chi cuch'ééⁿ cheendí sá nguaaⁿ maāⁿ sa: ¿Táácā
nanguuvi, 'tíícā 'úú. 42 Ní ngaⁿ'a
cuuvi tée sá cuerpo yeⁿ'ē sa chi
yā: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ sáⁿ'a 'cūū chi Jesús che'é 'nū?
daiya José? Ní n'diichi yú chiidá yā 53 Tuu'mí ngaⁿ'a Jesús ngii yā
ndúúcū chɛɛcú yā. ¿Taacā chi ngaⁿ'ā saⁿ'ā: Cuaacu nííⁿnyúⁿ, cuāācū
sa: 'Úú chi cuch'eéⁿ yeⁿ'e na va'ai niiⁿnyuⁿ ngaⁿ'á ngií ndis'tiī: Nduuti
chɛɛti nguuvi? chi nguɛ́ɛ ́ che'e nī cuerpo yeⁿ'e Saⁿ'ā
43 Ní Jesús nan'guɛɛcútaⁿ'á yā
chi Daiya Dendyuūs ní nduuti chi
yeⁿ'ē sa, ní ngaⁿ'a yā ngií yā saⁿ'ā: nguɛ́ɛ ́ cu'ú nī yuuúⁿ yeⁿ'ē sa, nguɛɛ
Nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ ndís'tiī nguááⁿ maáⁿ cūnee vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ ndúúcu
nī. 44 Mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi
nī. 54 Du'u chi che'e cuerpo yeⁿ'é
ndaá yā nanaáⁿ ndúútī chi Chiidá ni cu'u yuuúⁿ yeⁿ'é, cunéé vida
chi dichó'o yā 'úú nguɛ́ɛ ́ nndɛ́ɛ yā cueⁿ'e daāⁿmaⁿ ndúúcū. Níícú 'úú
'iiⁿ'yāⁿ. 'Úú nadan'duuchí 'yā nguuvi nadicueéⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguuvi chi
chi 'cuiīnū iⁿ'yeēⁿdī. 45 Canéé nguūⁿ
'cuiīnū iⁿ'yeeⁿdī. 55 Caati cuerpo
na libro yeⁿ'ē Ndyuūs naachi ngaⁿ'a yeⁿ'é, cuaacu nííⁿnyúⁿ yuūtɛ̄ chi
profetas 'tíícā: Dendyuūs ca'cueeⁿ che'e yā. Ní yuuúⁿ yeⁿ'é, cuaacu
yā nducyaaca yā. Nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ nííⁿnyúⁿ chi yuuúⁿ chi cu'u yā.
chi ch'iindiveéⁿ yā yeⁿ'ē Chiidá ní 56 Du'u chí che'e cuerpo yeⁿ'é ní cu'ú
'āā cueéⁿ yā yeⁿ'ē Chiidá, cuchií yā yuuúⁿ yeⁿ'é cunee yā nduucú, ní 'úú
nanááⁿ 'úú. cuneé ndúúcu yā. 57 Tan'dúúcā chi
ní caⁿ'a yā: Chɛɛchí 'tɛ́ɛ ́ nduudu Iscariote, daiya Simón caati sáⁿ'a
'cūū. ¿Du'ū rá 'caandiveeⁿ rá? 'cūū chi canee chí diiⁿ sa entregar
61 Taachí déénú maāⁿ Jesús chi
'iiⁿ'yāⁿ. Saⁿ'ā miiⁿ 'áámá sá yeⁿ'ē
discípulos yeⁿ'é yā indeē sa nguááⁿ naachi ndiichúúví sá.
maāⁿ sa yeⁿ'e chúū tuu'mi ní ngaⁿ'á
yā ngii yā saⁿ'ā s'eeⁿ: ¿'Áá chuū chi 'Diīnū Jesús nguɛ́ɛ ́ i'teenú yā
nguɛɛ ineéⁿ nūuⁿ ndís'tiī? 62 ¿Dɛ'ɛ̄ ca
chí nga'a vida yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ 'āā chinee niiⁿnuúⁿ nguuvi 'viicu
canéé ndúúcū espíritu yeⁿ'é yā. Yuūtɛ̄ yeⁿ'ē va'āī chi 'neeⁿ n'daí yā arco
miiⁿ nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ idiīiⁿ. Nduudu yeⁿ'ē testamento yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ Israel
chi ngaⁿ'á ngií ndis'tiī, ní yeⁿ'ē s'eeⁿ. 3 Tuu'mí ní ngaⁿ'a 'díínu yā
cu'téénu yā, níícú du'ū 'iiⁿ'yāⁿ chí ndii 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā
diíⁿ yā entregar 'iiⁿ'yāⁿ. 65 Ní Jesús
'áámá chi canúúⁿ n'de'ei. Níícú maáⁿ
ngaⁿ'a yā: Cáávā chuū chi ngaⁿ'á yā ní neⁿ'é yā chi 'iiⁿ'yāⁿ n'diichí yā
ngií ndís'tiī, caati mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ 'yā. Ndúúti chí dii chí diiⁿ di cosa
nguɛ́ɛ ́ cuchií yā nanaáⁿ ndúúti chi chi 'tíícā tuu'mi ní 'cuuⁿ'miⁿ di maāⁿ
nguɛ́ɛ ́ cáávā chi Dendyúūs 'cuúⁿ yā di nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
'iiⁿ'yāⁿ. 66 Ndii tuu'mi, neené 'yaaⁿ
5 Ní mar 'áámá 'díínu yā nguɛ́ɛ ́
ní 'āā ntɛ́ɛ ́ cachiica sa ndúúcū Jesús. Jesús ngii yā saⁿ'ā: 'Aa ntɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́
67 Tuu'mí ní ngaⁿ'a Jesús ngii yā saⁿ'ā
chi 'aacu hora yeⁿ'é, caati tiempo
chi ndiichúúví: ¿'Áá neⁿ'é nī ntuūⁿ yeⁿ'é nī 'āā canéé. 7 'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē
Nguɛ́ɛ ́ cuuvi n'diichí yā 'úú caati Naati 'iiⁿ'yāⁿ chi in'nuúⁿ yā poder
'úú ní ngaⁿ'á cuaacú chɛɛ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi dichó'o yā 'yā, 'iiⁿ'yāⁿ
n'daacā idiiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yééⁿdi miiⁿ ní cuaacú yā. Ní nguɛ́ɛ ́ chi
'cūū. 8 Ndís'tiī caⁿ'a nī 'viicú 'cūū. 'Úú
nguɛ́ɛ ́ cuaacu nduucú yā.
ní nguɛɛ caⁿ'á maaⁿnguuvi, caati 'āā 19 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ ca'a Moisés ndís'tiī
cuɛ́ɛ ́ cunuūⁿ ca'a hora yeⁿ'é. yeⁿ'ē ley? Ní mar áámá ndís'tiī nguɛ́ɛ ́
9 Taachi ch'iinu caⁿ'a yā chii yā
idiíⁿ nī chi ngaⁿ'a ley miiⁿ. ¿Dɛ'ɛ̄
nduudú 'cūū 'díínu yā, tuu'mi Jesús cáávā chí neⁿ'e 'caaⁿ'nuⁿ ndís'tiī 'úú?
canée ca yā yáⁿ'āa Galilea. 20 N'guɛɛcutáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ní caⁿ'a yā
'viicu, 'tiicá ntúūⁿ miiⁿ ní cueⁿ'é ngaⁿ'a yā ngii yā 'iiⁿ'yāⁿ: Diíⁿ 'áámá
Jesús cuayiivi. Nguɛ́ɛ ́ ch'iⁿ'í yā ntiiⁿnyuⁿ ní nducyaaca ndís'tiī
chi Jesús miiⁿ. Cheⁿ'e n'de'ei núuⁿ ngeⁿ'e yiinu nī. 22 Cuaacu chi Moisés
n'duuví yā ngaⁿ'a yā: Nguɛ́ɛ,́ caati cuaáⁿ nī chi diíⁿ yā circuncidar saⁿ'ā
nginnche'éí yā 'iiⁿ'yāⁿ. 'lííⁿ nguuvi sábado caati ley yeⁿ'ē
13 Mar 'áámá saⁿ'ā chí cheⁿ'e sa
Moisés canéé chi diíⁿ nī cumplir,
'viicu nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a sa yeⁿ'é yā ti 'va'a ¿dɛ'ɛ̄ induuvi táaⁿ nī nduucú caati
sa 'iiⁿ'yāⁿ Israel. sábado idiíⁿ chi nduūvā n'dáacā
14 Chí maⁿ'ā 'viicu, tuu'mi ní Jesús
yeⁿ'e 'áámá saⁿ'ā? 24 Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
'cúū deenu yú tií ndiicá yā naati nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛɛ yeⁿ'e
taachi ndiicá Cristo miiⁿ, mar 'áámá ndaata Israel ní ca'cueéⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ nguɛɛ deenú yā tií ndiicá yā. miiⁿ? 36 ¿Dɛ'ɛ̄ chi ntúūⁿ ngaⁿ'ā Jesús:
ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ dichó'o yā 'úú. i'teenu 'uú, vɛ́ɛ ́ vida yeⁿ'é yā. Ní
30 Tuu'mi ní idiiⁿ núuⁿ yiinu
vida canéé tan'dúúcā 'áámá yíícú
'iiⁿ'yāⁿ chi cuta'á yā Jesús naati nuūⁿnīⁿ chi ca'a vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ
mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ che'ē ta'á 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. Chuū canee nguūⁿ na
yā Jesús, caati 'āā cuɛ́ɛ ́ ndaa hora libro yeⁿ'e Dendyuūs.
yeⁿ'é yā. 31 Níícú 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ
39 Ní chuū ngaⁿ'á yā yeⁿ'ē Espíritu
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi snéē miiⁿ chi'téénu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs. 'Iiⁿ'yāⁿ chi
yā Jesús. Ní ngaⁿ'a yā ngii yā 'iiⁿ'yāⁿ cu'téénu yā Jesús canéé chi cuta'á
s'eeⁿ: Taachi ndaá Cristo miiⁿ, ¿'áá yā Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs. Ní
nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ yā más cā señales Dendyuūs nguɛ́ɛ ́ ca'a yā Espíritu
chi diiⁿ sáⁿ'a 'cūū? N'dai yeⁿ'e yā ti Jesús miiⁿ ní 'āā
cuɛ́ɛ ́ cheⁿ'é yā na va'ai chɛɛti
Saⁿ'ā fariseos dicho'ó yā nguuvi.
policías chi sta'á yā Jesús
32 Tuu'mi ní saⁿ'ā fariseos Vɛ́ɛ ́ división nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
ch'iindiveeⁿ sa yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi 40 Tuu'mí ní neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
neené n'deee ngaⁿ'a yā 'túúcā yeⁿ'é taachí ch'iindiveéⁿ yā chuū ngaⁿ'a
Jesús miiⁿ. Chiiduú n'gɛɛtɛ́ ndúúcū yā: Cuaacu nííⁿnyúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 'cúū chi
saⁿ'ā fariseos dicho'ó yā policías chi profeta.
cuta'a sa Jesús. 33 Tuu'mi ní Jesús
41 Ta n'duuví yā ngaⁿ'a yā: 'Iiⁿ'yāⁿ
ngaⁿ'a yā ngiī yā saⁿ'ā s'eeⁿ: 'Āā ntɛɛ 'cúū chi Cristo. Naati n'duuví yā
'nááⁿ cuneé ndúúcū ndis'tíī ní naⁿ'á ngaⁿ'a yā: ¿'Áá yeⁿ'ē yáⁿ'āa Galilea
n'diichí 'iiⁿ'yāⁿ chi dichó'o yā 'úú. chí cánéé chí ndaa Cristo? 42 ¿'Áá
¿'Áá caⁿ'á yā n'diichi 'iiⁿ'yāⁿ Israel nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ cucáávā Jesús miiⁿ.
chi cueⁿ'é yā 'muuⁿ cueⁿ'é yā miiⁿyā 44 N'duuvi 'iiⁿ'yāⁿ neⁿ'e yā cuta'á
SAN JUAN 7, 8 222
yā Jesús naati mar 'áámá saⁿ'ā miiⁿ tyaaⁿ chi dɛɛvɛ táámá nguuvi ndáa
nguɛ́ɛ ́ tuu'vi sa 'iiⁿ'yāⁿ. ntúuⁿ yā yaācū templo. Nuuⁿmáⁿ
yáāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ndaá yā nanáaⁿ yā.
Mar 'áámá saⁿ'ā ndii tiīiⁿ Ch'iindí yā ní ca'cueéⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ
nguɛ́ɛ ́ i'téénu sa Jesús miiⁿ s'eeⁿ. 3 Tuu'mi ní ndaā n'duuvi
tan'dúúcā chi ngaⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ 'cúū. Maestro, n'daataá 'cūū ní tunéé 'nū
47 Tuu'mí saⁿ'ā fariseos n'guɛɛcutaⁿ'a
táⁿ'ā ndúúcū táámá saⁿ'ā. 5 Naachi
sa policías: ¿'Áá nginnche'éí yā ntúūⁿ cánéé nguuⁿ ley yeⁿ'ē Moisés miiⁿ ní
ndis'tiī? 48 ¿'Áá i'teenu n'duuví 'iiⁿ'yāⁿ
ngaⁿ'ā chí cuíítuú 'nū n'daataá chi
chi caⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ yā o saⁿ'ā fariseos 'tíícā. N'dīī túú'mi, ¿dɛ'ɛ̄ ngaⁿ'a n'diī?
nduudu Jesús miiⁿ? 49 'Iiⁿ'yāⁿ chí
6 Chuū ngaⁿ'ā saⁿ'ā s'eeⁿ chi neⁿ'e
nguɛ́ɛ ́ déénu yā chi cánéé nguūⁿ na sá n'diichi sa táácā diiⁿ Jesús 'iicu
ley, 'āā condenado 'iiⁿ'yāⁿ. tun'dáá nuuⁿndi sa yeⁿ'é yā. Jesús
50 Sáⁿ'ā miiⁿ nguuvi Nicodemo
ní can'dii yā ní dingúuⁿ yā na yáⁿ'āa
chi 'āā ndaa nanááⁿ Jesús n'gaaⁿ, miiⁿ ndúúcū nduutita'á yā. Diíⁿ yā
saⁿ'ā miiⁿ canée sa ndúúcu yā. tan'dúúcā chi nguɛ́ɛ ́ ch'iindiveéⁿ
Tuu'mí ngaⁿ'a Nicodemo ngii sa yā yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. 7 Taachí
11 N'daata mííⁿ ní ngaⁿ'ā tá: Señor, ndúú 'āā n'diichi nī Chiidá. Ndúúti
mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ. Tuu'mi ní Jesús chi 'āā n'diichi nī 'úú, 'tiicá ntúūⁿ 'āā
ngaⁿ'á yā ngii yā táⁿ'ā: 'Úú nguɛ́ɛ ́ n'diichi nī Chiidá.
caaⁿ'máⁿ nuūⁿndī yeⁿ'ē di. Cunaⁿ'ā 20 Ndúúdú 'cūū ngaⁿ'ā Jesús taachi
di ní 'āā ntɛ́ɛ ́ diiⁿ nuuⁿndí di. canée yā naachi snúūⁿ cajas yeⁿ'e
ofrendas. Tuu'mi ní taachí ngi'cueéⁿ
Jesús chí dɛɛvɛ íⁿ'yeēⁿdī yā chɛɛti yáácū templo mar 'áámá
12 Cuayiivi Jesús ní ngaⁿ'ā ntúuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ inátuu'vi yā Jesús caati 'āā
yā ngii yā 'iiⁿ'yāⁿ: 'Úú tan'dúúcā 'cuɛ́ɛ ́ cunuūⁿ ca'a hora yeⁿ'é yā.
dɛɛvɛ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, 'tíícā 'úú.
Du'u chi can'daā 'úú nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a yā Naachi 'úú caⁿ'á ndís'tiī ní
na maaíⁿ caati cunée yā ndúúcū chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi ndaá nī
dɛɛvɛ yeⁿ'ē vida. 21 Jesús ngaⁿ'a ntúuⁿ yā ngii yā
13 Tuu'mi ní ngaⁿ'ā saⁿ'ā fariseos
saⁿ'ā: 'Úú ní caⁿ'á ní ndís'tiī in'nuúⁿ
ngii sa Jesús: Dii ní yeⁿ'ē maaⁿ nī 'úú. Ná nuuⁿndi yeⁿ'é nī 'cūūvi
di nduudu cuaacu chí ngaⁿ'ā di. nī. Naachi 'úú caⁿ'á ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́
Nduudu chí ngaⁿ'ā di nguɛ́ɛ ́ nduudu cuuvi ndaá nī.
cuaacu. 22 Tuu'mi saⁿ'ā Israel s'eeⁿ ngaⁿ'a
Deenú tií ndiicá ní tiī caⁿ'á. Naati saⁿ'ā: Ndís'tiī ní yeⁿ'ē cuaaⁿ ndiiyā
ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ déénu nī tií ndiicá ní ndís'tiī niicu 'úú ní yeⁿ'ē cuaaⁿ
nguɛ́ɛ ́ déénú nī tiī caⁿ'á. 15 Ndís'tiī
'niiⁿnuⁿ 'úú. Ndís'tiī ní yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí
ní ngaⁿ'a nī nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ 'cūū ndís'tiī naati 'úú ní nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē
dacaā 'iiⁿ'yāⁿ. Naati 'úú nguɛ́ɛ ́ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū 'úú. 24 Caavā chúū chi
ngaⁿ'á nuuⁿndi yeⁿ'ē mar 'áámá ngaⁿ'á ngií ndís'tiī chi 'cuūvi nī na
'iiⁿ'yāⁿ. 16 Ndúúti chi 'úú ngaⁿ'á
nuuⁿndi yeⁿ'e nī. Ndúúti chi nguɛ́ɛ ́
nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ, nduudu yeⁿ'é cu'téénu nī chi 'úú chi Cristo miiⁿ
ní nduudu cuaacu chii, caati 'úú tuu'mi ní na nuuⁿndi yeⁿ'é nī ní
ní nguɛɛ damaāáⁿ ti 'úú ní ndúúcū 'cuūvi nī.
Chiidá chi dichó'o yā 'úú. 17 Caati
25 Ni ngaⁿ'a sa ngii sa 'iiⁿ'yāⁿ: ¿Díí
naachi canéé nguūⁿ na ley yeⁿ'é nī du'ū dii? Tuu'mi ní Jesús ngaⁿ'a yā ngíi
naachi ngaⁿ'ā na 'uuvi 'iiⁿ'yāⁿ, chii yā saⁿ'ā: Tan'dúúcā nūuⁿ chí ngaⁿ'á
chi nduudu cuaacu. 18 'Úú chi ngaⁿ'á
ndii cuaaⁿ vmnaaⁿ, 'tíícā 'úú. 26 Nééné
nduudu cuaacu yeⁿ'é māaⁿ. Ní n'deēe dendú'ū chi canéé chí caāⁿ'máⁿ
Chiidá chi dichó'o yā 'úú ngaⁿ'á yā ndúúcū ndis'tíī ní diíⁿ juzgar ndis'tiī.
nduudu cuaacu yeⁿ'é. 'Iiⁿ'yāⁿ chi dichó'o yā 'úú, 'iiⁿ'yāⁿ mííⁿ
19 Tuu'mí ngaⁿ'ā sáⁿ'ā s'eeⁿ ngii
chí cuaacu yā. Chííⁿ chí n'giindiveéⁿ
sa Jesús: ¿Tií canéé Chiida di? yeⁿ'e yā, chiiⁿ ngaⁿ'á na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
Nan'guɛɛcútaⁿ'ā Jesús: Nduuti chi 27 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́
miiⁿ ní ngaⁿ'á yā yeⁿ'ē Chiidá yā. yeⁿ'é nguɛ́ɛ ́ ngii neé ndúúcū ndis'tiī.
28 Tuu'mí ngaⁿ'ā Jesús ngiī yā saⁿ'ā:
38 Chiiⁿ chi n'diichí ndúúcū Chiidá,
Taachí nadacuéeⁿ nī Saⁿ'ā chi Daiya chiiⁿ chi 'úú ngaⁿ'á. Ndís'tiī ní diíⁿ
Dendyuūs, tuu'mi ní cuuvi déénu nī chi n'diichí nī chiidá nī.
nī chi 'úú. Nguɛ́ɛ ́ du'ū vɛɛ chi diíⁿ
chi yeⁿ'ē maáⁿ naati Chiidá chi'cueé Ndís'tiī yeⁿ'ē yááⁿn'guiinūuⁿ
yā 'úú. Ní chííⁿ chí ngaⁿ'á. 29 Ní
chi chiidá nī
'iiⁿ'yāⁿ chi dichó'o yā 'úú canée yā 39 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nan'guɛɛcutáⁿ'a yā
nduucú. Chiidá ní nguɛ́ɛ ́ chi'neeⁿ yeⁿ'é yā ní ngaⁿ'á yā: Chiidá 'nū
yā 'úú dámaáⁿ. Naati 'úú ní diíⁿ Abraham. Ngaⁿ'a Jesús ngíi yā saⁿ'ā:
tanducuéⁿ'ē chi neⁿ'e yā. Nduuti chi daiya Abraham ndís'tiī
30 Taachí ngaⁿ'á Jesús chuū nééné
tuu'mi ní ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē sa idíiⁿ nī.
'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi'téénu yā yeⁿ'é yā. 40 Naati maaⁿ ní idinúuⁿ yiinu
yeⁿ'é tuu'mi ní cuaacu chí ndis'tiī chiidá nī. Tuu'mi ní ngaⁿ'a sa ngii sa
discípulos yeⁿ'é. 32 Ní n'diichí nī
Jesús: Nús'uū nguɛ́ɛ ́ ch'iindiyáaⁿ 'nū
nduudu cuaacu. Ní caavā nduudu yeⁿ'ē daiya sa saⁿ'ā cyúúní. Canéé
cuaacú miiⁿ ndís'tiī nanguáⁿ'ai nī. 'áámá chiidá 'nū chi Dendyuūs miiⁿ.
33 Nan'guɛɛcútaⁿ'ā saⁿ'ā yeⁿ'é yā:
42 Tuu'mi ní ngaⁿ'a Jesús ngiī yā
Nús'uu ní ndaata yeⁿ'ē Abraham. saⁿ'ā s'eeⁿ: Ndúúti chi chiidá nī chi
Níícú mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ Dendyuūs miiⁿ cuaacu nííⁿnyúⁿ chi
dichii'vɛ 'nū. ¿Táácā chí ngaⁿ'a di dinéⁿ'e nī 'úú, caati 'úú ní yeⁿ'é
chi ndís'tiī ní canee chí nanguáⁿ'ai Dendyuūs chiicá ní ndaá. Ní nguɛ́ɛ ́
nī? ndaá yeⁿ'é maáⁿ ti Ndyuūs maáⁿ
34 Jesús ní nan'guɛɛcutáⁿ'a yā
yā dichó'o yā 'úú. 43 ¿Dɛ'ɛ cuuvi
yeⁿ'ē sa: Cuaacu nííⁿnyúⁿ, cuāācū chi nguɛɛ n'gúuⁿ nī nduudu yeⁿ'é?
niiⁿnyuⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī chi Ti nguɛɛ n'giindiveéⁿ nī nduudu
nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā yeⁿ'é. 44 Ndís'tiī ní yááⁿn'guiinūuⁿ
cuaacu ní nguɛ́ɛ ́ i'téénu nī yeⁿ'é. Chiidá mííⁿ chi idiíⁿ yā honrar 'úú.
46 ¿Du'ú yeⁿ'ē ndís'tiī ngaⁿ'a chi Ní yeⁿ'e chiidá chí ngaⁿ'ā ndís'tíī
idiíⁿ nuuⁿndi? Ní nduutī chi 'úú ní chi Dendyuūs yeⁿ'é nī. 55 Ní nguɛ́ɛ ́
ngaⁿ'á nduudu cuaacu, ¿dɛ'ɛ̄ chi 'āā n'diichí nī 'iiⁿ'yāⁿ naati 'úú
nguɛ́ɛ ́ i'téénu nī 'úú? 47 Du'u chí
'āā nin'diichí 'iiⁿ'yāⁿ. Ndúúti chi
yeⁿ'ē Dendyuūs miiⁿ nduudu yeⁿ'ē ngaⁿ'á chi nguɛ́ɛ ́ nin'diichí 'iiⁿ'yāⁿ
Dendyuūs n'giindiveéⁿ yā. Chiiⁿ chí tan'dúúcā chí yaadi ndís'tiī, 'tíícā
ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ nī ti ntúúⁿ 'úú. Caati 'āā n'diichí 'iiⁿ'yāⁿ
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é Dendyuūs ndís'tiī. ní n'giindiveéⁿ nduudu yeⁿ'é yā.
56 Chiidá nī Abraham yéénú taavi sa
Israel s'eeⁿ ní ngaⁿ'a sa ngii sa Jesús: s'eeⁿ: ¿'Áá 'āā cuɛ́ɛ ́ cuuvi 'uuvi
¿'Áá nguɛ́ɛ ́ cuaacu ngaⁿ'ā nús'uū chi ngɛɛcu ndiichi nduūyū ní 'āā
samaritano dii, ní cánéé dí ndúúcū n'diichi di Abraham?
yááⁿn'guiinūuⁿ? 58 Ní ngaⁿ'a Jesús ngiī yā saⁿ'a:
honra yeⁿ'é māaⁿ. Vɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ chi tuūu chi ca'a sa Jesús, naati Jesús
in'nuúⁿ yā honra yeⁿ'é ní diíⁿ yā ní canúúⁿ n'de'éi yā ní nan'dáa yā
juzgar 'iiⁿ'yāⁿ. 51 Cuaacu nííⁿnyúⁿ,
chɛɛti yáacū templo ní cho'ó yā
cuāācū niiⁿnyuⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī: náavtaⁿ'á yā 'ííⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní cunaⁿ'á
Du'u chí n'giindiveēⁿ nduudu yā.
yeⁿ'é nguɛ́ɛ ́ n'diichí yā vaadī n'gii
taanduvɛ́ɛ ́ nguuvi. Jesús ca'á yā vista yeⁿ'e 'áámá
52 Tuu'mi ní saⁿ'a Israel s'eeⁿ
sáⁿ'ā chi ngueenááⁿ ndii
ngaⁿ'ā sa ngii sa Jesús: Maaⁿ ní taachi chi ch'iindiyaāⁿ sa
tuumicádíínuuⁿ 'nū yeⁿ'ē di. Canee
di ndúúcū yááⁿn'guiinūuⁿ. Abraham
miiⁿ ní ch'iī ndúúcū profetas 'iicu
9 Níícú taachi cho'ōo Jesús ní
n'diichí yā 'áámá saⁿ'ā chi
ngueēe nduutináaⁿ sa ndíí taachí
díí ní ngaⁿ'ā di: Du'u chi n'giindiveēⁿ ch'iindiyáaⁿ sa. 2 Níícú discípulos
ní honra yeⁿ'é ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ. ndúú sáⁿ'a cūū ní nguɛ́ɛ ́ chiida sa
SAN JUAN 9 226
chi cuuvi 'da'a taachi mar 'áámá miiⁿ nguuvi chí ntaavi'túúnuuⁿ
'iiⁿ'yāⁿ ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ. 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi Jesús idin'dái
5 Nuuma neⁿ'e chí cuneé iⁿ'yeēⁿdī
yā nchɛɛtí mííⁿ. Ní nin'guáaⁿ
'úú chi cuneé tan'dúúcā dɛɛvɛ yeⁿ'ē yā nduutinaaⁿ sa. 15 Tuu'mi ní
¿Tii canéé saⁿ'ā miiⁿ? Tuu'mí ngaⁿ'ā Nguɛ́ɛ ́ déénu 'nū táácā ínaaⁿ sa.
sa: Nguɛ́ɛ ́ deenú. Du'ú yā chi nin'guaaⁿ yā nduutináaⁿ
227 SAN JUAN 9
sa nús'uu nguɛ́ɛ ́ déénu 'nū. Saⁿ'ā tii deenu yú chi Dendyuūs ní nguɛ́ɛ ́
'āā 'naaⁿ sa, ntiingúúneeⁿ nī saⁿ'ā. n'giindiveé yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ nuuⁿndi.
Saⁿ'ā tii caaⁿ'maⁿ sa yeⁿ'ē maaⁿ sa. Du'ú 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'ē Dendyuūs
22 Chuū chi nan'guɛɛcutáⁿ'a sa
níícú idiíⁿ yā chiiⁿ chi neⁿ'ē
chiida sa ndúúcū chɛɛcu sa, caati Dendyuūs, tuu'mi ní Dendyuūs mííⁿ
'va'á yā 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ. Caati nn'giindiveéⁿ yā yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ 'cúū.
'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ 'āā indeē sa chi 32 Ní taachi chi nga'ā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū,
du'ū chi caaⁿ'maⁿ chi Mesías chí nguɛ́ɛ ́ ch'iindiveeⁿ yú chi mar 'áámá
Cristo miiⁿ chuū ní tun'daa yā 'iiⁿ'yāⁿ nn'guaaⁿ yā nduutinaáⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
chɛɛti yaācū. 23 Chii chi 'tíícā caⁿ'ā
chi ngueenááⁿ ndíí ch'iindiyáaⁿ yā.
chiida sa ndúúcū chɛɛcu sa: Sáⁿ'ā 33 Ndúúti chi 'iiⁿ'yāⁿ 'cúū chi nguɛ́ɛ ́
ní caⁿ'ā sa: Ndúúti chi nuuⁿndi yā Ngueenááⁿ yeⁿ'ē cosa chi yeⁿ'ē Espíritu
o nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yā nguɛ́ɛ ́ deenú. 35 Jesús ch'iindiveéⁿ yā chi 'āā
'Áámá chi deenú chi ngueeé tun'dáa yā saⁿ'ā chiva'āī yaacu
nduutinaáⁿ ní maaⁿ ní ināaⁿ. templo. Taachi nindaaca yā saⁿ'ā ní
26 Ní ngaⁿ'ā ntúuⁿ yā ngii yā saⁿ'ā:
ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā: ¿'Áá i'téénu
¿Dɛ́'ɛ̄ diíⁿ yā ndúúcū dii? ¿Táácā 'āā dí Daiya Dendyuūs miiⁿ?
inaaⁿ di? 36 Tuu'mi ní nan'guɛɛcutáⁿ'a sa ní
41 Tuu'mi
ní ngaⁿ'a Jesús ngii yā 'úú, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní duucu yā ní
saⁿ'ā s'eeⁿ: Ndúúti ngueenáaⁿ nī diduucúū ntúuⁿ yā. Caati nguɛ́ɛ ́
nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e nī. Naati maaⁿ ch'iindiveéⁿ yā 'iiti cuūchī miiⁿ yeⁿ'é
ní ngaⁿ'a nī: Inaaⁿ 'nū. Chiiⁿ chi yā. 9 'Úú tan'dúúcā cheendi cheēⁿ
nuuⁿndi yeⁿ'é nī 'áámá cunéé nūuⁿ. 'úú. Du'ú 'iiⁿ'yāⁿ chí indaā caavā
yeⁿ'é, ninguaⁿ'ai yā. Ní can'dáa yā.
Cuenta yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ chi Ní nndaa ntuúⁿ yā. Ní ndaacá yā chi
vɛ́ɛ ́ 'iiti yeⁿ'e yā che'é yā.
'iiⁿ'yāⁿ 'cúū duucú yā ní diduucú taaví. 'Iiví 'iiti cuūchī chi n'dai taaví
yā. 2 Du'ú 'iiⁿ'yāⁿ chi indáa yā cuaaⁿ
yā, nga'á yā vida yeⁿ'e maáⁿ yā
cheendi chéēⁿ miiⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ caavā 'iiti. 12 'Iiⁿ'yāⁿ chí canee naáⁿ
candɛ́ɛ tī vmnaaⁿ yeⁿ'é tī. Níícú yā 'iiti ngéénu yā caati nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é
'iiti cuūchī cueⁿ'é tī cuayiivi 'iiví tī. yā 'iiti. Ní nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā cuidado
Caati 'caandiveéⁿ tī nduudu yeⁿ'é yā. 'iiti cuūchī.
5 Nguɛ́ɛ ́ can'dáa tī 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́
14 'Úú 'iivi n'dai taavi 'iiti cuūchī.
tan'dúúcā cheendi cheēⁿ naachi 'úú caati 'úú ca'á vida yeⁿ'e maáⁿ
cho'ō 'iiti cuūchī. 8 Tanducuéⁿ'ē
chi ní nanguɛɛcundíí ntuúⁿ cuta'á.
'iiⁿ'yāⁿ chí ndaá yā vmnaaⁿ yeⁿ'ē 18 Mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi
229 SAN JUAN 10
'caaⁿ'núⁿ yā 'úú naati 'úú ca'á vida 'iiⁿ'yāⁿ cuuví cuta'á yā 'iiti s'eeⁿ
yeⁿ'e maáⁿ. Cuuví diíⁿ cu'neéⁿ vida taachí 'āā canéé ta'á. 29 Chiidá chi
yeⁿ'é ní cuuví diíⁿ cuta'á. Chuū tée yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'úú vmnaáⁿ yā
mandamiento chi diíⁿ chi ngaⁿ'ā yeⁿ'ē nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ. Mar 'áámá
Chiidá. 'iiⁿ'yāⁿ cuuví cuta'á yā taachi 'āā
19 Ch'ííndi ntúūⁿ vaadī 'caa'va
canéé ta'ā Chiidá. 30 'Úú ndúúcū
'iiⁿ'yāⁿ Israel caⁿ'a yā chuū: Canée s'eeⁿ túūu chi neⁿ'e ca'a sa Jesús.
yā ndúúcū yááⁿn'guiinūuⁿ ní nguɛɛ 32 Nan'guɛɛcútaⁿ'a Jesús 'iiⁿ'yāⁿ:
na yáāⁿ Jerusalén tiempo chi 'iichɛɛ. sa: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ cánéé nguūⁿ na
23 Níícú Jesús cachiicá yā chɛɛti
ley 'tíícā: 'Úú ningaⁿ'á chi ndyuūs
yaācū templo na corredor chi s'eeⁿ ndís'tiī? 35 Ndúúti chí ngaⁿ'á
'nū? Ndúúti chi dii chi Cristo miiⁿ, indɛɛvɛ nuúⁿ yā 'úú ní dicho'ó yā
caaⁿ'maⁿ cuaacú dí cuuvi dí nús'uū. 'úú iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. ¿'Áá ndís'tiī ní
25 Nan'guɛɛcútaⁿ'a Jesús yeⁿ'ē
ngaⁿ'a nī chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā yeⁿ'é
sa: 'Āā ngií ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ i'teenu chi 'úú nduuvidaamá ndúúcū
nī. Ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ ndúúcū chi Dendyuūs caati caⁿ'á chi 'úú Daiya
dúúchī Chiidá, chuū ngaⁿ'ā nduudu Dendyuūs 'úú? 37 Nduuti chi nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'é ndís'tiī, tan'duucā 'āā ngaⁿ'á. chi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ miiⁿ 'áárá chi
27 'Iiti cuūchī yeⁿ'é n'giindiveéⁿ tī
nguɛ́ɛ ́ i'téénu di 'úú, cu'téénu di na
nduūdū yeⁿ'é ní 'úú in'diichí ntúuⁿ ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ. 'Iicu cuuvi deenu
'iitī. Ní 'iitī miiⁿ can'daa tī 'úú. 28 'Úú di ní cu'téénu di chi Chiidá canee
ní nga'á vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ yeⁿ'é nduucú níícú 'úú ní canéé ndúúcū
tī ní nguɛ́ɛ ́ 'cūūvi ti. Ni mar 'áámá Chiidá.
SAN JUAN 10, 11 230
Nduudu cuaacu tii Juan miiⁿ ní na maāiⁿ indɛɛ̄ ca'á yā, ti nguɛ́ɛ ́ chi
'áámá señal nguɛ́ɛ ́ diiⁿ sa naati dɛɛvɛ ndúúcu yā.
tanducuéⁿ'ē chi caⁿ'ā Juan yeⁿ'é yā, 11 Caⁿ'a yā chuū, ní caⁿ'a yā chii yā
chí nanduuchi niicu 'úú teé vida yā saⁿ'ā? Ní ngaⁿ'a yā ngii yā 'iiⁿ'yāⁿ:
yeⁿ'é yā. Du'ū chi i'téénū 'úú 'aara Señor, cuchíi nī ní n'diichí nī.
n'díi yā, 'tíícā nduuchi yā. 26 Ní
35 Ní chɛɛ̄cu Jesús. 36 Tuu'mi
nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ vida yeⁿ'e ní 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ní caⁿ'a yā:
yā chi i'téénu yā 'úú, nguɛ́ɛ ́ 'cuūvi Cún'dííchí nī tan'dúúcā chi dinéⁿ'e
yā cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. ¿'Áá i'teenu di yā saⁿ'ā.
chuū? 37 Ní n'duuví 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a
canée yā miiⁿ naachi nandaaca ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ ngií dii chi nduuti chi
María 'iiⁿ'yāⁿ. 31 Tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ
cu'téénú dí tuu'mi ní n'diichi di
Israel s'eeⁿ chi snée yā na vaacu tá poder yeⁿ'ē Dendyuūs?
SAN JUAN 11, 12 232
cu'téénu yā chi n'diī dicho'ó nī 'úú. yā nguɛ́ɛ ́ damaāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ nación miiⁿ
43 Ní ch'iinú caⁿ'a yā chuū nééné
naati ndúúcū tanáⁿ'ā daiyá Dendyuūs
yuudu caⁿ'a yā: Lázaro, cuchíi di. miiⁿ chi snéé 'muuⁿ chi snéé miiⁿ.
44 Saⁿ'ā chi n'dii miiⁿ ní nan'dáa
53 'Tííca ndíí tuu'mi ndeé yā chi
nuuⁿmáⁿ cuerpo yeⁿ'ē sa ndii naaⁿ nguuvi Jesús nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel
sa. Níícú pañuela canee naaⁿ sa. s'eeⁿ naati cueⁿ'é yā na 'áámá yáāⁿ
Tuu'mí ngaⁿ'a Jesús mííⁿ 'iiⁿ'yāⁿ: niiⁿnuúⁿ yáⁿ'āa cuuⁿmáⁿ naachi
Nn'daatíi nī saⁿ'ā ní 'āā naⁿ'ā sa. nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinéé 'iiⁿ'yāⁿ chi nguuvi
Efraín. Ní canée yā miiⁿ ndúúcū
Nduuvidaamá yā chi diíⁿ yā 'caaⁿ'núⁿ discípulos yeⁿ'é yā.
yā Jesús 55 Ní 'viicu pascua yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ
(Mt. 26.1-5; Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2) Israel s'eeⁿ 'āā chi néé niiⁿnuúⁿ
45 Nééné 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel nguuvi. Nééné 'yaaⁿ yā cuchɛ́ɛ yā
s'eeⁿ chi ndaá yā ndúúcū María yeⁿ'e yáāⁿ yeⁿ'é yā na yáāⁿ Jerusalén,
ní n'diichí yā chi diīⁿ Jesús miiⁿ vmnaaⁿ tiempo yeⁿ'ē 'viicu pascua.
chi'teenú yā 'iiⁿ'yāⁿ. 46 Taná'a yā ní
Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ didɛɛvɛ́ yā vida yeⁿ'é
cheⁿ'é yā nanááⁿ saⁿ'ā fariseos ní yā tan'dúúcā costumbre yeⁿ'é yā.
chii yā saⁿ'ā s'eeⁿ chí diiⁿ Jesús miiⁿ. 56 Ní in'nuúⁿ yā Jesús miiⁿ. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
pascua. Ndaā Jesús yáāⁿ Betania chi neⁿ'é 'caaⁿ'nuⁿ ntúuⁿ yā Lázaro.
naachi canee Lázaro, saⁿ'ā chi 'āā 11 Tinééné 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ
ch'ii ní n'duuchí ntuūⁿ Jesús miiⁿ ngeⁿ'e yā ní i'téénu yā Jesús miiⁿ
saⁿ'ā yeⁿ'e nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi n'dii. caavā Lázaro.
2 Ní miiⁿ ca'a yā chi che'e nguiīnū
Jesús. Marta miiⁿ ní n'gii yā cu'u na Jesús ndaá yā yáāⁿ Jerusalén lado
mesa. Ní Lázaro miiⁿ vɛɛ sa ndúúcū yeⁿ'e rey
Jesús na mesa. 3 Tuu'mi ní sta'ā
(Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40)
María miiⁿ 'áámá libre yeⁿ'ē aceite 12 Chi dɛɛvɛ táámá nguuvi ni
perfume yeⁿ'ē nardo nūuⁿ chi yaⁿ'ai neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ndaá yā 'viicu
chii'vɛ̄. Ní cheēndáa tá ca'a Jesús taachi ch'iindiveéⁿ yā chi Jesús
miiⁿ. Ní ndúúcū yuūndū tiīⁿ tá miiⁿ miiⁿ ndaa yā Jerusalén. 13 Sta'á yā
'áámá cuneé núúⁿ nduucú nī. Jesús ngaⁿ'a cuáácú yā: Taachí
yaa'ví yā Lázaro na yáinyāⁿ ní
Nduuvidaamá yā contra yeⁿ'e Lázaro nnduuchi sa nguaaⁿ tinaⁿ'ā.
9 Tuu'míneené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē 18 Cáávā chuū ní n'daā 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
Felipe yeⁿ'ē yáāⁿ Betsaida chi yeⁿ'ē yā: Nguɛ́ɛ ́ ndaā nduudu 'cūū caavā
yáⁿ'āa Galilea. Ní di'cuutú yā 'iiⁿ'yāⁿ, 'úú, ti cáávā ndís'tiī. 31 Maaⁿ ní vɛ́ɛ ́
ní ngaⁿ'a yā ngii yā 'iiⁿ'yāⁿ: Señor, chí diiⁿ juzgar 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí
neⁿ'é 'nū n'diichí 'nū Jesús. 'cūū. Maaⁿ ní 'aama saⁿ'ā chi ch'ɛɛtɛ
22 Ndaā Felipe miiⁿ ni ngaⁿ'a yā ngii
yeⁿ'é iⁿ'yeeⁿdi 'cūū 'cuɛɛcú yā cuaaⁿ
yā chuū Andrés. Tuu'mi ní Andrés chuva'āī. 32 Ndúúti chi 'úú chí ncueéⁿ
ndúúcū Felipe ngaⁿ'a yā ngii yā Jesús. yeⁿ'ē yáⁿ'āa 'cūū tuu'mi candɛɛ́
23 Tuu'mi ní Jesús nan'guɛɛcutáⁿ'a yā,
nducyaacá yā nanáaⁿ 'úú.
ní ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā s'eeⁿ: Hora 33 Ní chuū ngaⁿ'a Jesús ngii yā
mííⁿ cuchiī taachi Saⁿ'ā chi Daiya 'iiⁿ'yāⁿ chí ngaⁿ'á yā dɛ'ɛ́ vaadī n'gii
Dendyuūs cánéé chi caⁿ'á yā na va'ai 'cuuví yā. 34 Nan'guɛɛcútaⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'ē nanguuvi chi ngaⁿ'a: 'Úú ní 'āā cuuví cuaacu chí caⁿ'ā saⁿ'ā profeta
ch'iⁿ'i poder yeⁿ'é ní cuuvi 'cuuⁿ'míⁿ Isaías naachí canéé nguūⁿ na libro
poder yeⁿ'é ntúuⁿ taama vmnéⁿ'ēe. yeⁿ'e Ndyuūs 'tíícā:
235 SAN JUAN 12, 13
Señor, ¿du'ū i'teenu chí ngaⁿ'a yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, ti ndaá chi
yā? ¿Du'ū n'diichi chi n'giⁿ'i yā nadanguaⁿ'áí 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeēⁿdī.
poder yeⁿ'e Señor? 48 Du'ū chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'ē 'úú, ní
13
honra yeⁿ'e saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, nguɛ́ɛ ́ Yááⁿn'guiinūuⁿ 'āā s'neeⁿ sa na staava
ti honra yeⁿ'ē Dendyuūs miiⁿ. yeⁿ'ē Judas Iscariote chi daiya
Simón chi canéé chi diíⁿ yā entregar
Nduudu yeⁿ'ē Jesús Jesús. 3 Déénú Jesús chí tanducuéⁿ'ē
yā ngii yā saⁿ'ā: 'Úú ní chi diíⁿ nguɛ́ɛ ́ taanduvɛ́ɛ ́ dendu'ū ní yeenu taaví nī
deenu di maaⁿ naati cadíínuuⁿ di ndúúti chi diíⁿ nī chuū.
cuayiivi. 18 Nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á yeⁿ'ē nducyaaca
9 Tuu'mi ní ngaⁿ'a Simón Pedro: 'āā ngaⁿ'á 'aara chi 'āā cuɛ́ɛ ́ cuuvi
Señor, nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ ca'á ti ndii ta'á niiⁿnuúⁿ. Taachi 'āā cho'ōo chuū
ntúūⁿ ndúúcū tiíⁿ. cuuví cu'téénu nī chi 'úú. 20 Cuaacu
Señor yeⁿ'é nī, 'úú ni Maestro yeⁿ'é nééné neⁿ'é Jesús, candíítí neeⁿ yā
nī. 'Úú inaaⁿnú ca'a nī. Ndís'tiī na nííⁿnúⁿ Jesús. 24 Simón Pedro
canéé nī ntúūⁿ chi naaⁿnu nī 'aama ca'a yā señas saⁿ'á 'cūū ní ngaⁿ'a
nī ca'a taama nī. 15 Caneéⁿ chi diíⁿ
yā saⁿ'ā chí natiingúúneeⁿ sa yeⁿ'ē
chuū. Tan'dúúcā chi 'úú chi diíⁿ sáⁿ'ā chi ngaⁿ'a Jesús. 25 Níícú taachi
nguɛ́ɛ ́ 'āā 'naaⁿ ca yā chi 'iiⁿ'yāⁿ chí di'caandá pan ní ca'á 'iiⁿ'yāⁿ ní
ngaⁿ'a ntiiⁿnyūⁿ yeⁿ'é yā. Ndíí nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chííⁿ. Ní di'caandá yā
ndúú 'iiⁿ'yāⁿ chi dicho'ó yā nguɛ́ɛ ́ 'āā pan ní ca'á yā Judas Iscariote, daiya
'naaⁿ cá yā chi 'iiⁿ'yāⁿ chi dicho'ó Simón. 27 Ch'íínú che'e sa pan miiⁿ
237 SAN JUAN 13, 14
na mesa miiⁿ nguɛ́ɛ ́ tuumicadiinúúⁿ ¿dɛ'ɛ̄ cuuví chi 'āā ntɛɛ cuuví chi
yā dɛ'ɛ̄ chúú chí 'tíícā caⁿ'a yā. can'daá dii maaⁿ? Vida yeⁿ'é cu'neéⁿ
29 N'duuví yā nnacadíínuuⁿ yā chi
lugar yeⁿ'ē di.
caati Judas ndɛ́ɛ sa bolsa chi Jesús 38 Nan'guɛɛcútaⁿ'ā Jesús miiⁿ: ¿'Áá
ní 'āā ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā: Cuái 'cuūvī di lado yeⁿ'e 'úú? Cuaacu
di chi neⁿ'e yú yeⁿ'e 'viicu o cuica'a nííⁿnyúⁿ cuāācū niiⁿnyuⁿ ngaⁿ'á
dí 'tɛɛ 'iiⁿ'yāⁿ chi ndaachíī snée yā. ngií dii chi nguɛ́ɛ ́ 'cai tusáⁿ'ā taachí
30 Ch'iinú che'é yā pan can'daā núuⁿ
nguɛ́ɛ ́ cueeⁿdíitū di 'úú 'iinū cuuvi
Judas chuva'ai ní 'āā chi 'da'a. vuelta.
Dendyuūs canéé chi ch'ɛɛtɛ yā, 'tiicá 'cuɛɛtinée yú. Ndúúti chí nguɛ́ɛ ́
ntúūⁿ diíⁿ yā chi ch'ɛɛtɛ maáⁿ yā. Ní nduudu cuaacu, tuu'mi ní 'úú nguɛ́ɛ ́
'cuiinu ní diíⁿ yā chi ch'ɛɛtɛ 'iiⁿ'yāⁿ. caaⁿ'máⁿ 'tiicā. Caⁿ'á nanguain'daí
33 N'diī daiya n'gaiyaá 'tɛ́ɛ ́ 'tɛ́ɛ ́ nuúⁿ
naachi 'cuɛɛtinée ndís'tiī. 3 Ndúúti
ndúúti chi neⁿ'é nī 'áámá nī taama nī. sa: 'Úú tan'dúúcā yúúní, 'úú ngaⁿ'á
nduudu cuaacu, 'úú teé vida. Nguɛ́ɛ ́
Jesús ngaⁿ'a yā chi Pedro caaⁿ'máⁿ yā du'ū vɛɛ ndaá nanááⁿ Chiidá ndúúti
chi nguɛɛ n'diichí yā Jesús chi nguɛɛ cáávā 'úú. 7 Ndúúti chí
(Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Lc. 22.31-34) n'diichí nī 'úú in'diichí nī ntúuⁿ
36 Tuu'mí ngaⁿ'ā Simón Pedro Chiidá. Ní ndii maaⁿ ní n'diichí nī
ngii sa Jesús: Señor, ¿tií cáⁿ'a di? 'iiⁿ'yāⁿ. Ní n'diichí nī ntúuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ.
SAN JUAN 14 238
saⁿ'ā: Dii Felipe, 'naaⁿ n'dáí ntúūⁿ ntɛ́ɛ ́ snaāⁿ iⁿ'yeēⁿdī 'úú. Ndís'tiī ní
caneé ndúúcū ndis'tiī ní ¿'áá nguɛ́ɛ ́ snaáⁿ nī 'úú. Caati 'úú ní canduūchí,
nin'diichi di 'úú, Felipe? Du'ú 'iiⁿ'yāⁿ ní ndís'tiī canduuchi ntuúⁿ nī.
chi n'diichí yā 'úú, n'diichí yā 20 Tuu'mí nguuvi miiⁿ ní canéé chi
Chiidá. ¿Táácā caaⁿ'maⁿ di: 'Cuuⁿ'miⁿ n'diichí nī 'úú chi caneé ndúúcū
nī Chiida yú? 10 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ i'téénu
Chiidá. Ní ndís'tiī canée nī nduucú.
di chi 'úú ní caneé ndúúcu Chiidá Ní 'úú caneé ndúúcu nī. 21 Du'ú
ní Chiidá caneé yā nduucú? Nduudu 'iiⁿ'yāⁿ chi canée yā ndúúcū ley yeⁿ'é
chi ngaⁿ'á nanááⁿ ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ ní diíⁿ yā tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley
ngaⁿ'á yeⁿ'é maáⁿ ti yeⁿ'ē Chiidá chi yeⁿ'é, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chi neⁿ'é yā 'úú. Ní
canée yā nduucú. 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ diíⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'é yā 'úú, Chiidá neⁿ'e
yā ntiiⁿnyuⁿ. 11 Cu'téénu di 'úú ti 'úú
ntúuⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní 'úú ní neⁿ'é
caneé ndúúcū Chiidá ní Chiidá mííⁿ ntuúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. Ní 'úú 'cuuⁿ'míⁿ
canée yā nduucú, o cu'téénu di 'úú maáⁿ nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ.
cáávā ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ. 12 Cuaacu
22 Tuu'mí ngaⁿ'ā Judas ngii sá
ndúúcū chi duuchí, 'úú ní diíⁿ. 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā 'úú ní
nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ yā nduudu yeⁿ'é.
Jesús caⁿ'a yā dicho'ó yā Espíritu Nduudu chí n'giindivéeⁿ nī nguɛ́ɛ ́
N'dai yeⁿ'e Dendyuūs yeⁿ'é caati yeⁿ'ē Chiidá chi dichó'o
15 Ndúúti chi neⁿ'e nī 'úú, diíⁿ nī yā 'úú.
chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'é. 16 'Úú di'cuíītu
25 Chuū ngaⁿ'á taachi caneé
Chiidá ní teé yā taama yā chi teé yā ndúúcū ndís'tiī. 26 'Iiⁿ'yāⁿ chi tée yā
yā mandamiento 'úú 'tíícā chi diíⁿ. ngaⁿ'a ley yeⁿ'é, tuu'mi cunée nī
Ncueeⁿ yú ní caⁿ'a yú maaⁿ. ndúúcū vaadī neⁿ'e yeⁿ'é. Ní chuū
tan'dúúcā chi 'úú idiíⁿ nducuéⁿ'ē
Jesús tan'dúúcā 'áámá dii'yu chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'ē Chiidá ní caneé
dúnde'e chi cuaacu ndúúcū vaadī neⁿ'e yeⁿ'é yā.
dii'yu dúnde'e chi cuaacu, vaadī yeenú yeⁿ'é cunee nduucú nī.
ní Chiidá diíⁿ yā cuidado yeⁿ'e Ní vaadī yeenú yeⁿ'é nī diīⁿ cumplir.
dii'yu dúnde'e. 2 Tanducuéⁿ'e
12 Chuū ley yeⁿ'é chi dineⁿ'é nī vi'ī
duuⁿnē yeⁿ'é chi nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ 'aama nī taama nī tan'dúúcā chi
n'gui'i yeⁿ'ē 'caacá yā ní divíi yā. 'úú neⁿ'é ndis'tiī. 13 Mar 'áámá saⁿ'ā
Ní nducuéⁿ'ē duuⁿnē chi vɛ́ɛ ́ n'gui'i nguɛ́ɛ ́ vaadī neⁿ'e chi ch'ɛɛtɛ cá
yeⁿ'ē ní didɛɛvɛ́ yā 'iicu cuuví yeⁿ'ē chi 'cuuvi 'áámá saⁿ'ā caavā
n'deēe ca n'gui'i yeⁿ'ē. 3 Ndís'tiī 'āā
amigo yeⁿ'ē sa. 14 Ndís'tiī ní amigos
dɛɛvɛ́ nī cáávā nduudu chí ngaⁿ'á. yeⁿ'é ndís'tiī ndúúti chi diíⁿ nī cosa
4 Ndís'tiī cunée nī nduucú ní 'úú
chi 'úú ngaⁿ'á. 15 'Āā ntɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ
cuneé ndúúcu nī. Tan'dúúcā duúⁿne chi ndis'tiī ní mozos yeⁿ'é ti mozos
nguɛ́ɛ ́ 'cuɛɛtinéē n'gui'i yeⁿ'ē nduūtī nguɛɛ deenu sa dɛ'ɛ̄ chi diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
chi nguɛɛ canéé na dii'yu dúnde'e, chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'ē sa.
'tiicá ntúūⁿ ndis'tiī nduuti chi nguɛ́ɛ ́ Naati ngaⁿ'á chi ndís'tiī ní amigos
cunée nī nduucú. yeⁿ'é ti tanducuéⁿ'ē chi n'giindiveéⁿ
SAN JUAN 15, 16 240
yeⁿ'ē Chiidá, ngaⁿ'á ngií ndis'tiī. 'iiⁿ'yāⁿ. 24 Ndúúti chi 'úú nguɛ́ɛ ́ diíⁿ
16 Ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ ndɛɛvɛ nī 'úú, naati nguaaⁿ yā ntiiⁿnyūⁿ chi mar 'áámá
'úú nindɛɛvɛ́ ndís'tiī. Ní 'neéⁿ ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā, nguɛ́ɛ ́ déénú
caati cuuvi candɛ́ɛ nī n'gui'i. Ní yā chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yēⁿ'e yā. Naati
n'gui'i yeⁿ'e nī 'áámá cūnee. Ní maaⁿ ní n'diichí yā 'úú, ní nguɛ́ɛ ́
tanducuéⁿ'ē chi caaca nī Chiidá neⁿ'é yā 'úú ndúúcū Chiidá. 25 'Iicu
ndúúcū chi duuchí, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní cuuví cuaacu nduudu chi canéé
tée yā ndís'tiī. 17 Chuū ní ngaⁿ'á
nguūⁿ na ley yēⁿ'e yā: Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄
ndis'tiī chi dinéⁿ'e nī vi'ī 'áámá nī caavā chi nguɛɛ neⁿ'é yā 'úú.
táámá nī. 26 Naati taachi ndaá yā 'iiⁿ'yāⁿ chi
cosas ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeēⁿdī, cuaacú nī yeⁿ'ē 'úú caati canée nī
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeēⁿdī dinéⁿ'e yā nduucú ndii cuááⁿ naachi chi nga'ā.
ndís'tiī, naati ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē
iⁿ'yeēⁿdī ndís'tiī. Ndɛɛvɛ́ ndís'tiī
vmnaáⁿ yeⁿ'ē chi din'dái iⁿ'yeēⁿdī.
16 Caⁿ'a Jesús: Chuū ngaⁿ'á
ngií ndis'tiī 'iicu nguɛ́ɛ ́
nduuvi taáⁿ nī. 2 'Iiⁿ'yāⁿ ní 'cuɛɛcú
Cáávā chuū chi iⁿ'yeēⁿdī nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yā ndís'tiī cuaaⁿ chuva'āī yaācū. Ní
ndís'tiī. 20 N'gaacu nī yeⁿ'e nduudu
taachí ndaá hora chi 'caaⁿ'núⁿ yā
chi 'úú ngaⁿ'á ngií ndis'tiī: Nguɛ́ɛ ́ ndís'tiī, nacádiinúúⁿ yā chi n'daacā
vmnaaⁿ ca 'iiⁿ'yāⁿ chi diiⁿ mandado idiíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Dendyuūs.
ti 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ. 3 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'tíī ní 'tíícā idiíⁿ yā
Nduuti chi diíⁿ yā tan'dúúcā chi ngií chuū ndis'tiī caati taachí ndaa
ngaⁿ'á 'tiicá ntúūⁿ diíⁿ yā tan'dúúcā hora miiⁿ n'gáácú nī ti 'úú ní 'āā
chi ngaⁿ'á nī. 21 Tanducuéⁿ'ē chuū
caⁿ'á. Chuū ni nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á ndíí cuaaⁿ
diíⁿ yā ndúúcū ndis'tiī caavā chi vmnaaⁿ ti 'úú caneé ndúúcū ndis'tiī.
duuchí ti nguɛ́ɛ ́ n'diichí yā 'iiⁿ'yāⁿ
chi dichó'o yā 'úú. Ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē Espíritu
22 Ndúúti chi nguɛ́ɛ ́ ndaá ndíí
N'dai yeⁿ'e Ndyuūs
nguɛ́ɛ ́ ndúú yaa'ví rá 'iiⁿ'yāⁿ tuu'mi 5 Caⁿ'a
Jesús: Naati maaⁿ ní
'iiⁿ'yāⁿ ní nguɛ́ɛ ́ déénu yā chi vɛ́ɛ ́ caⁿ'á n'diichí 'iiⁿ'yāⁿ chi dichó'ō
nuuⁿndi yeⁿ'é yā. Maaⁿ ní nguɛ́ɛ ́ 'úú. Ní mar 'áámá ndís'tiī nguɛ́ɛ ́
mar 'áámá yā chi cuuvi caaⁿ'máⁿ ntiinguuneéⁿ nī 'úú: ¿Tíí caⁿ'a nī?
yā chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yēⁿ'e yā. 6 Chiiⁿ chi caⁿ'á chi 'túúcā, ní nééné
ntúūⁿ Chiidá mííⁿ ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yā ngaⁿ'á nduudu cuaacu miiⁿ: N'daacā
241 SAN JUAN 16
cáávā ndís'tiī chi caⁿ'á. Ndúútī chi yā: ¿Dɛ'ɛ chi 'tíícā ngaⁿ'a yā ngiī yā
'úú nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á tuu'mi ní Espíritu s'uuúⁿ taaⁿ 'lííⁿ ní 'āā ntɛ́ɛ ́ chinaáⁿ
N'dai yeⁿ'e Dendyuūs chi tée yā nī 'úú ní taama vmneⁿ'ēe taaⁿ 'lííⁿ
poder ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ ndai yā nanááⁿ ní chinaáⁿ nī 'úú, ti 'úú ní caⁿ'á
ndís'tiī. Ndúútī chi 'úú caⁿ'á ní 'úú nanááⁿ Chiidá? 18 Tuu'mi ní ngaⁿ'a
ní yeⁿ'ē vaadī cuaacu, ní yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ ntiinguuneeⁿ saⁿ'ā s'eeⁿ, ní ngaⁿ'a yā:
chi diiⁿ juzgar. 9 Caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'ē
¿'Áá ntííngúúneeⁿ vi'í nī chi 'túúcā
nuuⁿndi chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā 'úú. caⁿ'á chií taaⁿ 'lííⁿ ní 'āā ntɛ́ɛ ́ chi
10 Caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'e vaadī cuaacu
naaⁿ nī 'úú, ní taama vmnéⁿ'ēe, taa
chi 'úú caⁿ'á nanááⁿ Chiidá ní 'āā 'lííⁿ ní chi naáⁿ nī 'úú? 20 Cuaacu
cuuví ndis'tiī naati maaⁿ ní nguɛɛ canee chi 'āā 'cuundiyáāⁿ daiyā tá, vɛ́ɛ ́
cuuví cūnee ná vaanicadiinūuⁿ yeⁿ'é vaadī ya'ai yeⁿ'ē ta, ti 'āā chɛ́ɛ ́ ndaa
nī. 13 Taachí ndaá Espíritu yeⁿ'é
hora yeⁿ'ē tá. Taachí 'āā vɛ́ɛ ́ daiya tá
vaadī cuaacu, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní ca'cuéeⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ n'gaacu tá yeⁿ'e vaadī ya'ai
yā ndís'tiī na tanducuéⁿ'ē vaadī yeⁿ'ē tá chi yeenú tá chi vɛ́ɛ ́ 'áámá
cuaacu. Ni nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'ē daiya tá yeⁿ'é iⁿ'yeēⁿdī. 22 'Tiicá ntúūⁿ
Cáávā chuū ngaⁿ'á chi Espíritu yeⁿ'e nī du'ū vɛɛ yeⁿ'é. Cuaacu nííⁿnyúⁿ
vaadī cuaacu cuta'á yā yeⁿ'ē 'úú ní cuāācū niiⁿnyuⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī
ch'iⁿ'í yā ndís'tiī. Ní cádiinúúⁿ nī. chi tanducuéⁿ'ē chi caaca nī Chiidá
ndúúcū chi duuchí ní Chiidá tée yā
Chi ndaachií yeⁿ'é nī ní ndís'tiī. 24 Ndii maaⁿ nguɛ́ɛ ́ du'ū vɛɛ
hora chi 'āā ntɛ́ɛ ́ caⁿ'á yeⁿ'é ndis'tiī chi diíⁿ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ cáávā chí
ndúúcū cuentas naati caaⁿ'máⁿ ca'á vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
cuaacu yeⁿ'ē Chiidá. 26 Nguuvi miiⁿ
tee nī 'úú. 3 Chuū chi vida cueⁿ'e
nī, 'iiⁿ'yāⁿ chi nteé nī 'úú. 'Úú ní iⁿ'yeēⁿdī ní cuuvi deenu chi dicho'ó
dīiⁿ cuidado 'iiⁿ'yāⁿ ní mar 'áámá yā nī 'úú ní chí dinéⁿ'e nī 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
nguɛ́ɛ ́ chindāi yā. 'Áámá nūuⁿ saⁿ'ā tan'dúúcā chi neⁿ'é nī 'úú.
daiya yááⁿn'guiinūuⁿ chindai sa. Ní 24 N'diī Chiidá, 'iiⁿ'yāⁿ s'eéⁿ chi teé
'iicu naachi cánéé nguūⁿ ní cúúví nī 'úú, neⁿ'é chi naachi 'úú cuneéⁿ,
cuaacu. 'iiⁿ'yāⁿ s'eéⁿ cūnée yā nduucú. Ní
13 Naati maaⁿ ní cuchií nanáaⁿ
cuuvi n'diichí yā poder yeⁿ'é chi teé
nī. Ní ngaⁿ'á chuū taachi cuneé nī 'úú caati n'diī ní neⁿ'é nī 'úú ndii
iⁿ'yeēⁿdí 'cūū caati vaadī yeēnu taachi 'āā 'cuɛ́ɛ ́ iⁿ'yeēⁿdī. 25 N'diī
yeⁿ'é canéé nduucú yā, ní cuuvi Chiidá chi dɛɛvɛ, 'aa ntɛ́ɛ ́ rá chi
yeenú taavi yā. 14 'Úú ní ca'á
iⁿ'yeēⁿdī nguɛ́ɛ ́ n'diichí n'diī 'úú
'iiⁿ'yāⁿ nduudu yēⁿ'e nī. Iⁿ'yeēⁿdī n'diichí n'diī. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'tíī ní deenú
nguɛ́ɛ ́ dinéⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ti nguɛ́ɛ ́ yā chi n'diī dichó'o nī 'úú. 26 'Úú ní
yeⁿ'e iⁿ'yeēⁿdī 'iiⁿ'yāⁿ. 'Tiicá ntúūⁿ ngaⁿ'á yeⁿ'e chi duuchí nī, ní caⁿ'á
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e iⁿ'yeēⁿdī 'úú. 15 Nguɛ́ɛ ́
ngāⁿ'aⁿ yeⁿ'e chi duuchí nī. Níícú
di'cuíítūu chi ndivíi nī 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē maaⁿ vaadī neⁿ'e chi néⁿ'e nī 'úú
íⁿ'yeēⁿdī. Diíⁿ nī cuidado 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuuvi cunéé ndúúcu yā. Ní 'úú
yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ. 16 Nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e
caneé ndúúcu yā.
iⁿ'yeēⁿdī 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā chi
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e iⁿ'yeēⁿdī 'úú. 17 Diíⁿ nī
Sta'á yā Jesús
didɛɛvɛ́ nī 'iiⁿ'yāⁿ cucáávā nduudu (Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53)
cuaacu yeⁿ'é nī. Nduudu yeⁿ'é nī
ní nduudu cuaacu. 18 Tan'dúúcā
5 Ní
nan'guɛɛcutáⁿ'a sa yeⁿ'e
yā: Jesús yeⁿ'ē yáāⁿ Nazaret miiⁿ. Pedro canée yā chuva'ai yeⁿ'ē Anás
Tuu'mí ngaⁿ'a Jesús ngií yā 'iiⁿ'yāⁿ (Mt. 26.69-70; Mr. 14.66-68; Lc. 22.55-57)
s'eeⁿ: 'Úú 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. Canée ntúūⁿ 15 Ní n'daā Simón Pedro Jesús miiⁿ
Judas miiⁿ, saⁿ'ā chí diíⁿ nca'a sa ní táámá discípulos. Ní chiiduú
'iiⁿ'yāⁿ. 6 Taachí Jesús caⁿ'a yā: 'Úú
ch'ɛɛtɛ́ ca n'diichí yā discípulos miiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ, tuu'mi ní saⁿ'ā s'eeⁿ chí sndaá sa ndúúcū Jesús corredor
ndaacadaamí yā ní ch'ɛɛtindiití yā yeⁿ'ē va'ai yeⁿ'ē chiiduú ch'ɛɛtɛ́ ca
na yáⁿ'āa. 7 Nan'guɛɛcúnéé ntuúⁿ yā
miiⁿ. 16 Naati Pedro miiⁿ canéé
chi ngaⁿ'á. Ndúúti chi n'daacā, ¿dɛ'ɛ̄ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Cuta'á nī 'iiⁿ'yāⁿ. Ní
cuuvi chi n'geⁿ'ē di 'úú? n'diichí yā dɛ'ɛ̄ nuuⁿndi yeⁿ'e yā vɛ́ɛ ́
24 Anás miiⁿ ní dichó'o sa Jesús
tan'dúúcā chi canéé na ley yeⁿ'é nī.
ch'ɛɛchiichí yā nanááⁿ saⁿ'ā chi Níícú 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ní caⁿ'a yā:
nguuvi Caifás miiⁿ, saⁿ'ā chi chiiduú Nús'uu ní nguɛ́ɛ ́ cánéé chí 'caaⁿ'nuⁿ
ch'ɛɛtɛ́ cá miiⁿ. 'nū mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ.
32 Ní cuuví cuaacu chi caⁿ'a Jesús
Pedro miiⁿ ngaⁿ'a sa taama vmnéⁿ'ēe miiⁿ. Ní caⁿ'a yā chí cadiinuuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
chí nguɛ́ɛ ́ n'diichi sa Jesús miiⁿ dɛ'ɛ́ vaadī n'gii 'cuuvi yā. 33 Nííⁿnuuⁿ
(Mt. 26.71-75; Mr. 14.69-72; Lc. 22.58-62) ndáá ntúūⁿ Pilato cuarto yeⁿ'ē
25 Chééndii Simón Pedro miiⁿ ní juzgado. Ní 'cáí sa Jesús miiⁿ ní
nga'a tavii'nu sa saⁿ'ā. Ní ngaⁿ'a yā caⁿ'a yā: ¿'Áá díí chi Rey yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ
ngii yā saⁿ'ā: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ 'tíícā chi Israel s'eeⁿ chi judíos?
díí ní discípulo yeⁿ'é yā? Pedro 34 Nan'guɛɛcútaⁿ'ā Jesús: ¿'Áá
cheeⁿdíítu sa ní ngaⁿ'ā sa: Nguɛ́ɛ ́ 'úú. ngaⁿ'a dii chuū yeⁿ'e maāⁿ di o
26 'Áámá saⁿ'ā chi diiⁿ mandado
'iiⁿ'yāⁿ 'cúū ch'iⁿ'i yā ní ngaⁿ'a yā
yeⁿ'ē chiiduú ch'ɛɛtɛ́ cá ní saⁿ'ā miiⁿ n'diī yeⁿ'ē 'úú?
ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e saⁿ'ā chi chiica Pedro 35 Pilato miiⁿ ní n'guɛɛcutáⁿ'a sa:
miiⁿ veeⁿ sa. Ngaⁿ'a sa ngii sa saⁿ'ā: ¿'Áá 'úú chi saⁿ'a Israel 'úú? 'Iiⁿ'yāⁿ
¿'Áá nguɛ́ɛ ́ n'diichí dii chɛɛti chéēⁿ yeⁿ'e nación yeⁿ'ē di ndúúcū chiiduú
naāndā miiⁿ ndúúcu yā? n'gɛɛtɛ́ nteé yā dii 'úú. ¿Dɛ'ɛ̄ n̄diíⁿ
27 Taama vmnéⁿ'ēe ní cheeⁿdiitú
di?
táaⁿ Pedro: Nguɛ́ɛ ́ 'úú. Ní miⁿniiⁿyu 36 Nan'guɛɛcútaⁿ'ā Jesús: Cuaaⁿ
yā nuuⁿndi taachi ché'e yā nguiinú 'iiⁿ'yāⁿ: Tuu'mi, ¿'áá díí chi rey miiⁿ?
yeⁿ'ē pascua. 29 Tuu'mi ní can'daā
Nan'guɛɛcútaⁿ'ā Jesús: Díí ngaⁿ'ā
SAN JUAN 18, 19 246
di chi rey 'úú ní 'tíícā 'úú. 'Úú ní 6 Taachí n'diichí yā 'iiⁿ'yāⁿ tuu'mi
cáávā chuū ch'iindiyaáⁿ, ní cáávā ní chiiduú n'gɛɛtɛ́ ndúúcū policías
chuū chi ndaá iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, caavā n'gaī yiicu sa: Cu'nééⁿnga'á nī
chi caaⁿ'maⁿ cuaacú yeⁿ'ē nduudu 'iiⁿ'yāⁿ. Cu'nééⁿnga'á nī 'iiⁿ'yāⁿ.
cuaacu. Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'ē Tuu'mi ngaⁿ'ā Pilato ngii yā 'iiⁿ'yāⁿ
vaadī cuaacu miiⁿ, n'giindiveéⁿ yā s'eeⁿ: Cuta'a ndis'tiī 'iiⁿ'yāⁿ, ní
nduudu yeⁿ'é. cu'nééⁿnga'á nī 'iiⁿ'yāⁿ, ti 'úú ní
nguɛ́ɛ ́ indaacá mar 'áámá nuuⁿndi
Jesús canéé chí 'cuūvi yā yēⁿ'e yā.
(Mt. 27.15-31; Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25) 7 Nan'guɛɛcútaⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ Israel
38 Tuu'mí ngaⁿ'ā Pilato: ¿Chɛɛ chí s'eeⁿ: Nús'uū ní cánéé ley yeⁿ'é 'nū.
vaadī cuaacu? Taachí caⁿ'a Pilato Ní tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley miiⁿ
chúū ní can'dáá ntuúⁿ sa nanááⁿ canee chi 'cuuvī caati caⁿ'a yā chi
'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ní caⁿ'a sa 'iiⁿ'yāⁿ maáⁿ yā Daiya Dendyuūs 'iiⁿ'yāⁿ.
Israel s'eeⁿ: 'Úú ní nguɛ́ɛ ́ ndaācá
8 Taachí ch'iindiveeⁿ Pilato chuū
mar 'áámá nuuⁿndi yeⁿ'é yā. 39 Naati dii'yā ca sá chiī. 9 Chindáa ntuūⁿ
19
Tuu'mi ní sta'āa Pilato Jesús Nguɛ́ɛ ́ du'ū vɛɛ cuuvi diiⁿ di ndúúcū
miiⁿ ni ch'eⁿ'e sa 'iiⁿ'yāⁿ. 'úú ndúúti chi nguɛ́ɛ ́ du'ū vɛɛ ndii
2 Ní soldados ní din'dáa sa 'áámá
ca'a yeⁿ'ē di yeⁿ'ē va'ai chɛɛti nguuvi.
corona yeⁿ'ē yááⁿ ní chi n'duu sá na 'Iiⁿ'yāⁿ chi tee yā 'úú chi preso 'úú
tiíⁿ yā. Ní chi'nuúⁿ sa 'áámá catecai nanáá n'diī, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ dich'ɛɛtɛ ca
morado 'iiⁿ'yāⁿ. 3 Ní caⁿ'a sa: Nééné
nuuⁿndi yēⁿ'e yā.
'nááⁿ cānee di íⁿ'yeēⁿdi, dii, Rey yeⁿ'e 12 Ndíí tuu'mi ní neⁿ'e Pilato
Pilato 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ: Cuin'diichí miiⁿ: Chiiⁿ 'neéⁿ 'āā 'neéⁿ.
nī Rey yeⁿ'é nī. 23 Taachi soldados chi'neeⁿnga'ā
n'gɛɛtɛ́: Nguɛ́ɛ ́ rey yēⁿ'e 'nū caati 'āā maáⁿ sa: Nguɛ́ɛ ́ 'canuu cuūⁿ yú
César nuúⁿ. naati tun'daī yú suerte yeⁿ'ē yú
16 Tuu'mi ní Pilato ca'á yā Jesús
nduūcū. Du'ú yeⁿ'ē cuuvi. Ní 'iicu
miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní 'iicu cu'nééⁿnga'á cuuví cuaacu naachí canee nguūⁿ
yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ sta'á yā Jesús miiⁿ chi ngaⁿ'ā:
ní candɛ́ɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ. Nca'á yā catecaí nguaaⁿ maáⁿ yā,
ní na catecaí ch'ií yā suerte.
Cu'nééⁿnga'a yā Jesús ní ch'īi yā Ní soldados ní diiⁿ sa chuū.
(Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43) 25 Ní chɛɛcuú Jesús miiⁿ canée yā
17 Ní Jesús candɛ́ɛ yā cruz yēⁿ'e niiⁿnuúⁿ ná cruz yeⁿ'e Jesús ndúúcū
yā. Ní can'dáa yā na lugar chi 'áámá vi'ī chɛɛcuú yā chi nguuvi María
lado yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén chi nguuvi chi n'daataá yeⁿ'ē Cleofas, ndúúcū
Calavera chi lugar 'Iini Nga'ai Tiīiⁿ, María Magdalena. 26 Taachí n'diichi
Pilato miiⁿ 'áámá letra chi n'duu sá ngiī yā discípulo: Cun'diichi di,
nanááⁿ cruz ní canéé nguūⁿ miiⁿ, 'ííngaā chɛɛcu di. Ndíí tuu'mi ní
Jesús yeⁿ'ē yaāⁿ Nazaret, Rey yeⁿ'e discípulo miiⁿ ní dichɛɛcú yā 'iiⁿ'yāⁿ.
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yeⁿ'e Israel. 20 Ní
Nguɛ́ɛ ́ 'neeⁿ di Rey yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e vinagre. Tuu'mi ní 'áámá soldado
SAN JUAN 19, 20 248
Pilato chi 'cúuⁿmāⁿ sa 'ííní ca'a saⁿ'ā yeⁿ'e Jesús ní ch'ɛɛcú yā ná tiīnūuⁿ
s'eeⁿ ní candɛ́ɛ sa cuerpo yeⁿ'é yā. ndúúcū perfume miiⁿ, tan'dúúcā
Caati nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é sa chi canée cuerpo costumbre yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ
yeⁿ'é yā na cruz nguuvi sábado miiⁿ taachí n'giichí yā tinaⁿ'ā. 41 Ní lugar
caatí sábado ní nguuvi ch'ɛɛtɛ yeⁿ'e miiⁿ naachi chi'neeⁿnga'a yā, miiⁿ
'viicu pascua. 32 Ní ndaā soldados
canéé 'áámá chéēⁿ naāndā. 'Íícú
ní ndaa sa nanááⁿ saⁿ'ā chi vmnááⁿ chɛɛti chéēⁿ miiⁿ canéé 'áámá
vmnaaⁿ. 'Tíícā 'cuúⁿ sa ca'a sa. 'Tíícā yáinyāⁿ ngai. Mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ
'cuúⁿ ntúūⁿ sa ca'ā taama sa. 33 Naati
nguɛ́ɛ ́ in'nuúⁿ yā chɛɛti. 42 Cáávā chi
naachi canéé nguūⁿ ní ngaⁿ'ā: N'diichí Simón Pedro ndúúcū táámá discípulo,
yā 'iiⁿ'yāⁿ chi cho'ōo nééⁿ tiicuá yā. 'iiⁿ'yāⁿ chi dinéⁿ'e taavi yā Jesús.
Tuu'mí ngaⁿ'ā tá ngii tá saⁿ'ā s'eeⁿ: 'Āā
S'nuúⁿ yā Jesús chɛɛti yáinyāⁿ ndiivíi yā Jesús miiⁿ ná chɛɛti yáinyāⁿ,
(Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56) ní nguɛ́ɛ ́ deenu yú tií n'néeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ.
38 Cho'ōo
chuū. José yeⁿ'ē yáāⁿ 3 Ní can'dáā Pedro miiⁿ ndúúcū
ch'ɛɛtɛ ca tiīiⁿ nguɛ́ɛ ́ dáámá tiīnūuⁿ tuū'vī di 'úú caati 'āā cuɛ́ɛ ́ caⁿ'á
lino. Ndɛ́ɛt́ ií nduu cánéé táámá nanááⁿ Chiidá. Naati dii, cuéⁿ'e di
cuaaⁿ. 8 Tuu'mi ní sndaa ntúūⁿ
n'diichi di hermanos yeⁿ'e yú ní
táámá discípulo chi ndaā vmnááⁿ caaⁿ'maⁿ di cuuvi di 'iiⁿ'yāⁿ: Caⁿ'á
vmnaaⁿ ná yáinyāⁿ ní n'diichí yā nanááⁿ Chiidá ní nanááⁿ Chiida
ní chi'téénu yā. 9 Tii nguɛ́ɛ ́ déénu
yú, nanááⁿ Ndyuūs yeⁿ'é ní nanááⁿ
yā chi canéé nguūⁿ chí Jesús miiⁿ Ndyuūs yeⁿ'é yú.
cuuví nduuchí yā yeⁿ'ē nguaaⁿ 18 Cheⁿ'e tá María Magdalena
yā, ní 'āā nach'ɛɛcu yeⁿ'é yā. 'Iiⁿ'yāⁿ níícú cuuvi cu'téénu di chi Jesús
chíí nguɛ́ɛ ́ nadich'ɛɛcu nī nuuⁿndi miiⁿ chi Cristo chi Daiya Dendyuūs.
yeⁿ'é yā, 'āā nguɛ́ɛ ́ nach'ɛɛ̄cu yeⁿ'é Ní chi cu'téénu di 'iiⁿ'yāⁿ ní cunee
yā. ndúúcū vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ cáávā
chi duuchi yā.
Nguɛ́ɛ ́ chi'teenú Tomás
24 Naati Tomás 'áámá discípulo Jesús nndaacá yā ndɛɛ̄chɛ̄
chi nguuvi Dídimo chi Gemelo discípulos yeⁿ'é yā
nguɛ́ɛ ́ cúnéé sá ndúúcū saⁿ'ā s'eeⁿ
taachi Jesús miiⁿ ndaá yā. 25 Chíí
chi nguɛ́ɛ ́ n'diichí, ní nguɛ́ɛ ́ tiinguú ndúúcū Tomás miiⁿ chi nguuvi
nduutita'á naachí ch'ɛɛchi clavos, ní Dídimo chi Gemelo, ndúúcū
tiinguú ta'á ná tiicuáá yā. Natanael saⁿ'ā yeⁿ'e yáāⁿ Caná
26 Ch'iinu niiní nguuvi vɛɛtɛ ntúūⁿ
yeⁿ'ē yáⁿ'āa Galilea, ndúúcū na
discípulos snée yā chɛɛti va'āī. Mííⁿ 'úúví saⁿ'ā daiya Zebedeo ndúúcū
canéé Tomás ndúúcu yā. Ní nduudí táá na 'uuvi discípulos yeⁿ'e Jesús.
cheendi va'āī miiⁿ. Ndaa ntúūⁿ 3 Tuu'mí ngaⁿ'a Simón Pedro: Caⁿ'á
N'diī Señor yeⁿ'é. N'diī Dendyuūs s'eeⁿ: Ndís'tiī, saⁿ'ā n'gaiyáāⁿ ¿'áá
yeⁿ'é. vɛ́ɛ ́ chi tungaaⁿ di chi che'e yú?
29 Tuu'mi ní ngaⁿ'a Jesús miiⁿ:
Nan'guɛɛcutáⁿ'a yā yeⁿ'e yā: Nguɛ́ɛ.́
Tomás, díí ní chi'téénu di tiī n'diichi 6 Tuu'mi ní ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā
ch'iⁿ'i Jesús nanááⁿ discípulos yeⁿ'é ní discípulo chi neené diya'āī 'íínu
251 SAN JUAN 21
cuūúⁿ ngɛɛcu ndiichi metros. Ngíí naachi ndii chííⁿ ndii 'íínú cuuvi:
n'daā yā yaāna yeⁿ'e 'yaāca. 9 Taachí
Simón, dii saⁿ'ā daiya Jonás, ¿'áá
n'cheéⁿ yā yáⁿ'āa miiⁿ n'diichí yā neⁿ'e di 'úú? Canéé ndaachi yiinú
n'giichi yáⁿ'ā. Ní 'áámá 'yaācā nduú Pedro chí 'āā naachi ndii chííⁿ ndii
tī nanááⁿ nduucyáⁿ'ā. Ní n'diichí yā 'íínú cuuvi yaa'ví yā saⁿ'ā: ¿'Áá
pan. 10 Tuu'mí ngaⁿ'a Jesús ngiī yā
neⁿ'e di 'úú? Tuu'mí ngaⁿ'a sa ngii
saⁿ'ā: Teé nī ta n'duuvi 'yaācā chí sa 'iiⁿ'yāⁿ: Señor, n'diī déénú nī
caama sta'á nī maaⁿ. tanducuéⁿ'ē dendu'ū. Maaⁿ ní deenu
11 Cuchɛɛ Simón Pedro ní nandɛ́ɛ
nī chi neⁿ'é n'diī. Tuu'mí ngaⁿ'a
sa yaāna na yáⁿ'āa miiⁿ ndiituú Jesús ngii yā saⁿ'ā: Ca'á dí 'iiti
'yaācā n'gɛɛtɛ́, ngii 'áámá ciento cuūchi yeⁿ'é, chi che'é tī. 18 Cuaacu
Ca'a di chi ché'é 'iiti cuūchī yeⁿ'é Discípulo chi neⁿ'e taavi Jesús
15 Taachí ch'iinu ca'diinú yā, Jesús 20 Nguɛɛcundíī Pedro miiⁿ n'diichi
ngaⁿ'a yā ngii yā Simón Pedro: sá discípulo chi dineⁿ'é Jesús,
Simón, díí daiya Jonás, ¿'áá neⁿ'e ca discípulo chi cueⁿ'e sa ndúúcū
di 'úú, nguɛ́ɛ ́ ti chuū? Tuu'mí ngaⁿ'a Jesús. Sáⁿ'ā chi candiitínee sa
sa ngii sa Pedro: 'Tííca, Señor, n'diī 'iiⁿ'yāⁿ taachi 'āā caama chi che'e
ní déénú nī chi neⁿ'é n'dīī. Ngaⁿ'a yā nguiinú yā. Ní 'āā caⁿ'a yā chii yā
ngii yā saⁿ'ā: Ca'á di 'iiti cuūchi 'lííⁿ saⁿ'ā: Señor, ¿du'ū chi canéé chí diiⁿ
yeⁿ'é chí che'é tī. entregar n'diī? 21 Taachi Pedro miiⁿ
SAN JUAN 21 252
tuumicadiinuuⁿ vi'ī s'eeⁿ chi Jesús miiⁿ. Ndúúti chi canéé nguūⁿ
discípulo miiⁿ nguɛ́ɛ ́ canéé chi 'áámá 'áámá cosa 'úú nadacadíinúúⁿ
'cuūvī sa. Naati Jesús ní nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á chi maaⁿ rá iⁿ'yeēⁿdí 'cūū nguɛ́ɛ ́
yā chi nguɛ́ɛ ́ 'cuūvī sa, naati Jesús tunééⁿ libros chi canéé nguūⁿ yeⁿ'e
caⁿ'a yā: Ndúúti chi 'úú chi neⁿ'é chi chuū. 'Tíícā chiī.
253
ch'eenú yā chiī ní ch'īi yā. Cuayiivi taachi 'āā ndaa Espíritu N'dai yeⁿ'e
taachi 'āā ch'īi yā nééné n'deee Ndyuūs vmnaaⁿ yeⁿ'é nī. Ní ndís'tiī
nááⁿ chííⁿ ch'iⁿ'i maáⁿ yā yeⁿ'é yā ní caaⁿ'máⁿ nī nduudu cuaacu yeⁿ'é
tan'dúúcā chí 'āā cuɛɛ̄ 'cuūvi yā na yáāⁿ Jerusalén ndii nuuⁿmaⁿ
vmnááⁿ apóstoles caati apóstoles yáⁿ'āa Judea, ndii yáⁿ'āa Samaria,
cuuvi déénu yā chi cánduuchi ntuuⁿ ndii núúⁿmáⁿ iⁿ'yeēⁿdī. 9 Ní ch'íínú
yā. Canée yā ndúúcū apóstoles yeⁿ'é caⁿ'a yā chuū taachi n'diichi saⁿ'ā
yā 'uuvi ngɛɛcu nguuvi ní caⁿ'a yā s'eeⁿ Jesús cuchɛ́ɛ yā ní che'enaāⁿ
yeⁿ'ē chi Dendyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ sa 'iiⁿ'yāⁿ ná meēeⁿ. Ní 'āā ntɛ́ɛ ́ snaaⁿ
yā. 4 Taachí ndii dáámá yā tuu'mi
saⁿ'a s'eeⁿ 'iiⁿ'yāⁿ.
ní Jesús caⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā apóstoles. 10 Ní saⁿ'ā s'eeⁿ ní n'gíínú sá
Nguɛ́ɛ ́ náⁿ'a nī yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén nanguuvi. Taachí 'āā cuchɛ́ɛ Jesús,
naati cunee ngíínú nī yeⁿ'ē chi caⁿ'a n'diichi sa na 'uuvi saⁿ'ā chi ángel
Chiida yú chi tée yā. Chuū chi 'āā chineē ndúúcu sa ndúúcū catecai
ch'iindiveéⁿ nī yeⁿ'ē 'úú. 5 Juan
cuɛ́ɛ ̄ sa. 11 'Úuvi 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní
cuaacu nííⁿnyúⁿ chi ndúúcū nuūⁿnīⁿ ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā s'eeⁿ: Ndís'tiī
chɛɛdinuūⁿnīⁿ sa naati ndís'tiī ní saⁿ'a yeⁿ'e yáⁿ'āa Galilea, ¿dɛ'ɛ
cuɛɛdinuūⁿniⁿ nī ndúúcū Espíritu n'gíínú nī nanguuvi? Maāⁿ Jesús chí
N'dai yeⁿ'e Ndyuūs. cunaⁿ'a yā yeⁿ'e ndís'tiī nanguuvi
253
HECHOS 1 254
'áámá ciento canee ndiicú yā. Hora ná 'uuvi 'iiⁿ'yāⁿ. 'Áámá saⁿ'ā miiⁿ
miiⁿ nacueéⁿ Pedro naavtaⁿ'a yeⁿ'e ní nguuvi sa José Barsabás chi
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi i'téénu yā Cristo ní nguuvi Justo ndúúcū taama saⁿ'ā
caⁿ'a sa: 16 Ndís'tiī hermanos, canee
miiⁿ chi nguuvi sa Matías. 24 Ní
'uuvī chi nguuví 'iiⁿ'yāⁿ, José miiⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā na
ndúúcū Matías. Ní tun'dáá yā 'áámá país Mesopotamia, 'iiⁿ'yāⁿ yáⁿ'āa
chi nguuvi Matías ní Matías miiⁿ Judea, yáⁿ'āa Capadocia, yáⁿ'āa
tuneeⁿ. Ní nduuvidaama sa chíí Ponto, yáⁿ'āa Asia, 10 'iiⁿ'yāⁿ yáⁿ'āa
ndicháámá apóstoles chi 'iiⁿ'yāⁿ chi Frigia ndúúcū país Panfilia, país
dichó'ó Dendyuūs. Egipto, yáⁿ'āa s'eeⁿ yeⁿ'e Africa
chi canee cuaāⁿ 'diituú 'áámá lado
Ndaa Espíritu N'dai cuaaⁿ yeⁿ'ē yáⁿ'āa Cirene, ndúúcū
2 Nducyáácá yā nduuvidaamá
yā taachi ndaā nguuvi yeⁿ'e
Pentecostés chi 'viicu yeⁿ'e cosecha.
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Roma chí snée yā
miiⁿ. Tan'dúúcā ntúūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel
s'eeⁿ 'tiicá ntúūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi 'āā
2 Tuu'mí nūuⁿ tucá'ā ch'ɛ́ɛc
̄ u ruuⁿ maaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel. 11 Níícú 'iiⁿ'yāⁿ
saⁿ'ā s'eeⁿ chí ngaⁿ'ā sa? 8 ¿'Taacā yeⁿ'e Ndyuūs naachi caⁿ'a profeta
chííⁿ n'giindiveeⁿ yú nduudu yeⁿ'ē Joel chi ngaⁿ'a chi cuchiī:
yú tan'dúúcā naachí ch'iindiyaāⁿ 17 Ndyuūs ní caⁿ'a yā taachi ndaā
yú? 9 Vɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e país Partia,
nguuvi cuayiivi chí cuchiī,
'iiⁿ'yāⁿ país Media, país Elam, chi teé Espíritu yeⁿ'é vmnaaⁿ
HECHOS 2 256
diíⁿ yā vaadī n'gíínú ndúúcū miiⁿ saⁿ'ā profeta miiⁿ chi ngaⁿ'a
señales ndúúcū ntiiⁿnyuⁿ ch'ɛɛtɛ nduudu yeⁿ'e Dendyuūs. Ní deenū
cáávā saⁿ'ā miiⁿ nguaaⁿ ndís'tiī sa chi Ndyuūs ngaⁿ'a cuaacú yā
tan'dúúcā ndís'tiī deenú nī. 23 Sáⁿ'a
ndúúcū nduudu cuaacu chi 'áámá
'cūū Ndyuūs ní ca'a yā saⁿ'ā cáávā 'iiⁿ'yāⁿ chí cuchiī na ndaata yeⁿ'é yā.
voluntad yeⁿ'e maaⁿ yā tan'dúúcā Ní Dendyuūs nadacuéeⁿ yā Cristo
chi déénú n'dai yā ndíí vmnaaⁿ. chi 'cuundi yā na trono yeⁿ'é yā
Ndís'tiī ní chiicá nī chi sta'á yā ni caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyúⁿ yā. 31 David
yeⁿ'ē alma ní nguɛ́ɛ ́ yúutɛ yeⁿ'é yā 'cuaī Señor 'iivú Ndyuūs yeⁿ'ē yú
chí choo. 32 Ndyuūs nadin'duuchí yā
'iiⁿ'yāⁿ.
Jesús yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā ní cáávā 40 Pedro miiⁿ ngaⁿ'á yā nduudu
yeⁿ'é chi teé dii, cucáávā Jesucristo cheeⁿdiitú nī chi Jesús chí n'daaca
yeⁿ'e yáāⁿ Nazaret miiⁿ, nacuééⁿ dī yā, Jesús chí n'dai taaví yā, ní
ní caaca di. chiica nī chi canéé libre 'áámá saⁿ'ā
7 Ní sta'á yā ta'ā sa lado tá cuaācū chi 'nííⁿ'núⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. 15 Ní ch'iiⁿ'nuⁿ
chɛɛti yaācū templo miiⁿ. Ngiica ngiica chi ndís'tiī inaáⁿ nī ní n'diichí
sá ní ngáí yaācú sa ní i'téénu sá nī, sáⁿ'a 'cūū ní ditiinú sa cucáávā
Dendyuūs. 9 Núúⁿmáⁿ yáāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
chi i'téénu sa Jesús. Ndúúcū vaadī
n'diichí yā saⁿ'ā chi ngiica sa ní i'téénú chi ca'a Jesús, sáⁿ'a 'cūū
i'téénu sa Dendyuūs. 10 Ní nntíínaaⁿ
'āā nduuvī n'dáí sá tan'dúúcā chi
yā chi saⁿ'ā miiⁿ chi saⁿ'ā chi n'giīndī n'diichī nducyaacá ndis'tiī.
cheendi yaācū templo chi nguuvi 17 Naati maaⁿ ní, ndís'tiī vi'í, deenú
4
chi n'dai caⁿ'a yā chi cuchiī ndíí miiⁿ ya'āī chíī yeⁿ'e staava yeⁿ'é
cuááⁿ vmnaaⁿ. 22 Caati Moisés miiⁿ
yā taachi ch'iindiveéⁿ yā chííⁿ chi
ní caⁿ'a yā chii yā chiida yú s'eeⁿ Pedro ndúúcū Juan caⁿ'a yā chí
ndíí vmnaaⁿ: Señor Ndyuūs yeⁿ'ē yú chi'cuéeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ miiⁿ. Ní
nadacuéeⁿ yā 'áámá profeta nguaaⁿ caⁿ'a yā chí Dendyuūs nadacuéeⁿ
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē yú tan'dúúcā 'úú. Ní yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā
yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ 'caandiveéⁿ nī yeⁿ'ē cucáávā Jesús miiⁿ. 3 Ch'íinū nguuvi
ch'iinú yā Juan ndúúcū Pedro yeⁿ'ē ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ ngíí
naavtaⁿ'ā, ní ntiinguunééⁿ yā saⁿ'ā ngaⁿ'a yā contra yeⁿ'e sa. 15 Tuu'mi
s'eeⁿ: ¿Dɛ'ɛ̄ poder, o dɛ'ɛ̄ duuchí ngaⁿ'á 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ngii yā saⁿ'ā s'eeⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi teē poder chi diíⁿ nī miiⁿ chí nacan'dáa sa nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
chuū? s'eeⁿ. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chí nndeé yā
8 Tuu'mi ní Pedro miiⁿ ní diituú
nguaaⁿ maáⁿ yā. 16 Ní ngaⁿ'a yā:
Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs 'iiⁿ'yāⁿ ¿Dɛ'ɛ̄ diiⁿ yú ndúúcū saⁿ'ā s'eeⁿ?
caⁿ'a yā chii yā saⁿ'a: Ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ Cuaacu nííⁿnyúⁿ chi vɛɛ 'aama
chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā ndúúcū señal caavā saⁿ'ā s'eeⁿ diiⁿ sa 'tíícā
'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ ní cadíínuuⁿ nducyaaca yā na yáāⁿ
yā yeⁿ'ē yáacū yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ Israel; Jerusalén miiⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi
9 ndúúti chi ndís'tiī maaⁿ ní diíⁿ
'cuɛɛcutáⁿ'a yú yeⁿ'e chúū. 17 Naati
nī juzgar nús'uu yeⁿ'e saⁿ'ā chi chi 'aa ntɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ sa chi 'yaaⁿ cá
ngiītā miiⁿ ní n'daacá 'nū ndúúcū chuū nguaaⁿ yáāⁿ, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ
sa, ní sáⁿ'a 'cūū miiⁿ nanduuva chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'ē yáāⁿ
yeⁿ'ē sa, 10 cadíínuuⁿ nducyaaca
miiⁿ ngaⁿ'a yā: Yáá'ví yúúdu yú
ndís'tiī ndúúcū nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e saⁿ'ā s'eeⁿ chí 'aa ntɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ
yeⁿ'ē Israel miiⁿ chi sáⁿ'a 'cūū chi sa mar 'áámá yeⁿ'e Jesús ndii mááⁿ
canéé sá ndúúcu yú nanduuvá ndíí nguuvi chi cuchiī.
yeⁿ'ē sa cucáávā Jesucristo yeⁿ'ē 18 Ní 'cai yā saⁿ'ā s'eeⁿ ní caⁿ'a
yáāⁿ Nazaret. 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ndís'tiī ní yúúdú yā chii yā saⁿ'ā s'eeⁿ chi 'āā
s'nééⁿnga'á nī 'iiⁿ'yāⁿ ní Dendyuūs ntɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ sa ní 'aa ntɛ́ɛ ́ ca'cuéeⁿ
nadicuéeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nguaaⁿ sa yeⁿ'ē Jesús miiⁿ. 19 Naati Pedro
'áámá n'dyáⁿ'ā sáⁿ'a 'cūū chi cuuvi nguɛ́ɛ ́ cuuvi chi 'aa ntɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ
nadanguáⁿ'ai sa 'aa du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. nús'uū dɛ'ɛ chí n'diichi 'nū o chííⁿ
Neⁿ'e chi nguɛ́ɛ ́ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chí ch'iindiveéⁿ 'nū.
miiⁿ nguɛ́ɛ ́ nínguaⁿ'āī yú, ti nguɛ́ɛ ́ 21 Tuu'mi ní taachi yaa'vi yuudú
deenú yā chi saⁿ'ā s'eeⁿ ch'ɛɛtinéé sa 'áámá milagro ndúúcū saⁿ'ā miiⁿ chí
ndúúcū Jesús. 14 Taachí n'diichí yā
nduūvā yeⁿ'ē sa. Saⁿ'ā miiⁿ 'āā ngo'o
chi chééndii saⁿ'ā chi 'āā nnduuvá sá 'uūvī ngɛɛcu nduūyū yeⁿ'ē sa.
261 HECHOS 4
ngua'aá yeⁿ'é yā. N'diicui yā ní ndɛ́ɛ ngaⁿ'a sa ngii sa táⁿ'ā: ¿Dɛ'ɛ̄ cáávā
yā tuumi yeⁿ'ē miiⁿ, ní s'néeⁿ yā na chi diiⁿ di ndúúcū isaⁿ'a yeⁿ'ē di chi
ca'a apóstoles chi dichó'ó Ndyuūs. chinnche'ei dí Espíritu yeⁿ'e Señor
'iivú Ndyuūs? N'diichí dí. 'Iiⁿ'yāⁿ chi
Ananías ndúúcū Safira cheⁿ'e chí n'guuchi isaⁿ'ā yeⁿ'ē di
da'cáiyāa chi s'nééⁿ miiⁿ nadicuéeⁿ i'téénú Señor 'iivú Ndyuūs chi 'yaaⁿ
sa 'iiⁿ'yāⁿ, ní ch'ɛɛcu sa tíínūuⁿ cá yā tan'dúúcā chi 'yaaⁿ sáⁿ'ā 'tiicá
'iiⁿ'yāⁿ, ní tun'dáa sa 'iiⁿ'yāⁿ chuva'āī. ntúūⁿ n'daataá; 15 tun'dáa yā 'iiⁿ'yāⁿ
'úú, ¿'áá n'deēe tuumí sta'a di yeⁿ'e yáāⁿ na niiⁿnuúⁿ mííⁿ neené 'yáaⁿ
263 HECHOS 5
yeⁿ'e Israel ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi snée 'iiⁿ'yāⁿ ndaá yā ní chií yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
yā ndúúcu yā chi yeⁿ'ē saduceo s'eeⁿ chuū: Cun'diichí nī, sáⁿ'ā chi s'nuúⁿ
chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā chi nduuchi nī vácūū miiⁿ yáacū templo snúuⁿ
'iiⁿ'yāⁿ nguaaⁿ tináⁿ'ā diíⁿ yā contra sa. Ní ngi'cuéeⁿ sa 'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ.
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní diíⁿ ngueé yā. 26 Tuu'mi ní cueⁿ'ē soldado
'iiⁿ'yāⁿ ndicúū yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel. Ní apóstoles ní caⁿ'a yā: Canee chi diíⁿ
dichó'o yā soldado s'eeⁿ chi caⁿ'ā 'nū o cu'téénu 'nū yeⁿ'é Dendyuūs
sa na vácūū chí canguái sa 'iiⁿ'yāⁿ. vmnááⁿ vmnaaⁿ chi 'cuiinu ní
22 Taachi ndáā soldado s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́
cu'téénu 'nū yeⁿ'é saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí
indaāca sa 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ vácūū tuu'mi 'cūū. 30 Dendyuūs yeⁿ'ē chiida yú
chi déénú taavi yeⁿ'ē ley. Saⁿ'ā naaⁿ yā chi ndii ngi'cueeⁿ yā, ní
miiⁿ 'áámá sá chi neené induuví ngaⁿ'a yā yeⁿ'e Jesucristo miiⁿ chɛɛti
'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ sáⁿ'ā. Caⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ sa yáacū templo ndúúcū ná vaacú
chi can'daa apóstoles chi dichó'ó 'iiⁿ'yāⁿ nguuvi nguuvi.
Ndyuūs chuva'ai miiⁿ 'áámá rato
'lííⁿ. 35 Tuu'mi ní caⁿ'a sa: Ndís'tiī, Diíⁿ yā votar ndɛɛ̄chɛ̄ sáⁿ'ā diáconos
6
'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ n'dáa yā saⁿ'ā. Saⁿ'ā miiⁿ in'nuúⁿ nī nguaaⁿ s'uuúⁿ ndɛɛ̄chɛ̄
ní ch'ii ntúuⁿ sa ní nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ saⁿ'ā chi n'daacā vida yeⁿ'e yā ní chi
chi ch'iindiveéⁿ yā cueⁿ'e 'múúⁿ diītú yā ndúúcū Espíritu N'dai yeⁿ'e
cueⁿ'e miiⁿ yā. 38 Maaⁿ ní ngaⁿ'á
Ndyuūs ndúúcū vaadī cadíínūuⁿ.
265 HECHOS 6, 7
Saⁿ'ā s'eeⁿ ca'ā yú ntííⁿnyúⁿ 'cūū ndúúcū Esteban. 10 Naati nguɛ́ɛ ́ chi
yā ta'á yā vmnááⁿ yeⁿ'e saⁿ'ā s'eeⁿ ngaⁿ'a nduudu yaadi ní ngaⁿ'a sa:
cáávā ntiiⁿnyūⁿ chí ca'a yā saⁿ'ā. Esteban 'cūū ní nguɛ́ɛ ́ í'nēēⁿnaaⁿ sa
7 Níícú chiī 'yaāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí
chí ngaⁿ'a taaⁿ sá yeⁿ'e lugar 'cūū
chi'teenú yā nduudu yeⁿ'e Dendyuūs yeⁿ'é Dendyuūs ní contra yeⁿ'e ley.
miiⁿ. Ní 'iicu 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chí i'teenú 14 N'giindiveéⁿ 'nū chi ngaⁿ'a sa
yā Jesús neené chii 'yaaⁿ taaví sá ná chi Jesús miiⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Nazaret
yáāⁿ Jerusalén. Neené 'yáāⁿ chiiduú nadatuuví yā lugar 'cūū ní n̄'daáⁿ yā
s'úúⁿ yeⁿ'ē Israel chi'téénu yā costumbre chi teē Moisés s'uūúⁿ.
tan'dúúcā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi'téénu 15 Tuu'mi ní nducyaacá 'iiⁿntyéⁿ'ē
7
yeⁿ'ē yáāⁿ Cirene, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ Ndís'tiī saⁿ'ā vi'í ndúúcū chiida yú
yeⁿ'e yáāⁿ Alejandría, ndúúcū s'tiī, 'caandiveéⁿ nī yeⁿ'ē 'úú: Chiida
dendu'ū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Cilicia, yú Abraham n'diīchí yā Ndyuūs chi
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē yáāⁿ Asia, dɛɛvɛ taavi ca taachi canée yā na
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ch'ɛɛcu cheendí yā yáⁿ'āa Mesopotamia taachí 'āā cuɛ́ɛ ́
HECHOS 7 266
'túúcā caⁿ'a yā chii yā: Daiyá nī chi yáⁿ'āa Egipto ndúúcū yáⁿ'āa Canaán,
cuchiī ní 'iiⁿ'yāⁿ chi snúúⁿ yúúní ní nch'eenu n'dáí yā chii. Chiida yú
caⁿ'á yā yáāⁿ vaacú 'iiⁿ'yāⁿ. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nguɛ́ɛ ́ índaāca yā chi che'e
yáⁿ'āa miiⁿ ní cuta'á yā daiyá yā yā. 12 Taachí ch'iindiveeⁿ Jacob
chi dichíí'vɛ 'iiⁿ'yāⁿ yáⁿ'āa miiⁿ. Ní miiⁿ chi vɛ́ɛ ́ trigo ná yáⁿ'āa Egipto,
'iiⁿ'yāⁿ yáⁿ'āa miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā ti dichó'o yā daiyá yā chi chiida yú
'cueenu yā cuuvi chɛɛti cuūuⁿ ciento s'eeⁿ ndíí vmnááⁿ vmnaaⁿ ní cueⁿ'é
nduūyū. 7 Tuu'mí caⁿ'a Ndyuūs: 'Úú
yā 'áámá viaje. 13 Ndiichi ndii
ca'á castigo 'iiⁿ'yāⁿ na yáⁿ'āa chi 'úúví viaje ntiinaaⁿ sá chi José miiⁿ
cuuví yā mozos yeⁿ'e yáⁿ'āa miiⁿ. Ní ní 'diīnū sa cáávā chi José ch'iⁿ'i
cuayiivi chi chó'oo chúū, ní nan'dáa maāⁿ sa chi 'diīnū sa. Tuu'mi ní rey
yā. Níícú cu'téénu yā 'úú na lugar Faraón miiⁿ ní n'diichí yā ti 'iiⁿ'yāⁿ
'cūū ní diíⁿ yā chɛɛ̄ chi neⁿ'é. 8 Ní
yeⁿ'ē José saⁿ'ā s'eeⁿ. 14 José miiⁿ ní
miiⁿ vɛ́ɛ ́ daiyá yā chi nguuvi Isaac, Jacob na yáⁿ'āa Egipto naachí ch'īí
ní diíⁿ yā circuncidar daiyá yā Isaac yā ndúúcū chiida yú s'eeⁿ. 16 Ní
nguuvi chi niiní nguuvi sa. 'Tiicá cuerpo yeⁿ'ē tináⁿ'ā s'eeⁿ candɛ́ɛ yā
ntúūⁿ Isaac ndúúcū daiyá yā Jacob, 'iiⁿ'yāⁿ na yáāⁿ Siquem ní ch'iichí yā
ní Jacob ndúúcū ndichúúvi daiyá 'iiⁿ'yāⁿ na yáinyāⁿ chi caī Abraham.
yā chi saⁿ'ā patriarcas chi chiida yú Abraham miiⁿ ní ndúúcū túumī
s'eeⁿ. yeⁿ'é yā caī yā yáⁿ'āa miiⁿ na yáāⁿ
267 HECHOS 7
Siquem yeⁿ'ē daiya saⁿ'ā s'eeⁿ Hamor chi 'tíícā. 26 Táámá nguuvi miiⁿ ní
rey na yáⁿ'āa Egipto chi nguɛ́ɛ ́ saⁿ'ā Israel chí n'geⁿ'e ví'ī miiⁿ
in'diichí yā José. 19 Ní rey miiⁿ ní
chingúúⁿ ndaā sa Moisés ní nadivíi
nguɛ́ɛ ́ n'daacā diíⁿ sa ndúúcū ndaata sa 'iiⁿ'yāⁿ 'áámá lado ní ngaⁿ'a sá
yeⁿ'e yú ndúúcū chiida yú s'eeⁿ. Ní ngii sa 'iiⁿ'yāⁿ: ¿Du'ú s'neeⁿ n'diī
chí cu'neeⁿ sa daiyá yā na peligro tan'dúúcā 'iiⁿntyéⁿ'ē o juez nanááⁿ
chi 'cuūvī. Ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'yáaⁿ nús'uū? 28 ¿'Áá neⁿ'é nī 'caāⁿ'nuⁿ nī
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē sa chi saⁿ'ā Israel Ndyuūs yeⁿ'ē chiidá nī s'eeⁿ, Ndyuūs
miiⁿ. 24 Taachí n'diichí yā 'áámá
yeⁿ'ē Abraham, Ndyuūs yeⁿ'e Isaac,
saⁿ'a yeⁿ'ē yáⁿ'āa Egipto chi nguɛɛ ní Ndyuūs yeⁿ'e Jacob. Moisés miiⁿ
n'daacā idiiⁿ sa ndúúcū 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ ní nééné dii'yá yā chiī ndíí 'āā ntɛ́ɛ ́
yeⁿ'ē ndaata yeⁿ'é yā, Moisés miiⁿ ní nēⁿ'e yā n'diichi yā. 33 Ní caⁿ'a Señor
ní cuchíi di. 'Úú dicho'ó dii na yā 'áámá ídolo 'itiindu 'lííⁿ yeⁿ'e
yáⁿ'āa Egipto. 'dííⁿnguāaⁿ chi n'duúⁿ yā 'iiti nátai
35 Moisés miiⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ chi saⁿ'a
ní 'caaⁿ'núⁿ yā 'iiti cuūchī 'lííⁿ ní ca'a
diiⁿ sa chi cheenú yā chuva'āī yáⁿ'āa yā ídolo miiⁿ tan'dúúcā sacrificio.
miiⁿ taachi caⁿ'a sa: ¿Dú'ū s'neeⁿ Ní yeenú taaví yā caavā ntiiⁿnyuⁿ
n'diī tan'dúúcā 'iiⁿntyéⁿ'e o juez? yeⁿ'ē ta'ā saⁿ'ā s'eeⁿ. 42 Níícú
Maaⁿ ní Moisés miiⁿ Ndyuūs dichó'o Ndyuūs chivíi yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ.
yā chi cuuví yā saⁿ'a ntyéⁿ'ē, ní Ní chi'néeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi
nadinguáⁿ'ai yā 'iiⁿ'yāⁿ. Dendyuūs i'teenú yā tanducuéⁿ'ē cosa chi vɛ́ɛ ́
diiⁿ yā chi canéé Moisés ndúúcū nanguuvi tan'dúúcā 'yáⁿ'ā ndúúcū
nduudu yeⁿ'é yā cucáávā ángel chí 'iīyū, ndúúcū 'ííⁿnyúⁿ. 'Tíícā canee
che'enaáⁿ yā yeⁿ'e Moisés na yáⁿ'á ngúūⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs naachi
'lííⁿ. 36 Moisés cuayiivi taachi diíⁿ
ngúūⁿ profetas:
yā vaadī n'gíínú ndúúcū señales na N'diī 'iiⁿ'yāⁿ Israel miiⁿ, ¿'áá tee
yáⁿ'āa Egipto, na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā chi nī 'úú 'iiti sacrificio chí 'āā
nguuvi Cuá'ā, ní na yáⁿ'āa cuuⁿmáⁿ 'nííⁿ'núⁿ nī ndúúcū dendú'ū na
chɛɛti 'uuvi ngɛɛcu ndúuyū, ní yaⁿ'āa cuuⁿmáⁿ chɛɛtí 'uuvi
tun'dáa yā 'iiⁿ'yāⁿ. 37 Moisés miiⁿ
ngɛɛcu ndúuyū?
chiiⁿ chi ngāⁿ'a yā ngíi yā 'iiⁿ'yāⁿ 43 Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ tee nī 'úú. Candɛ́ɛ
Israel: Señor Dendyuūs yeⁿ'ē yú nī yaācū tíínūuⁿ yeⁿ'ē ídolo
caⁿ'á yā s'neéⁿ yā profeta chi Moloc, ndúúcū 'ííⁿnyúⁿ yeⁿ'e
caaⁿ'maⁿ nduudu yeⁿ'é yā nguaaⁿ vi'ī ndyuūs yeⁿ'é nī chi nguuvi
yú. 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ tan'dúúcā 'úú. Ní Renfán, ndúúcū cosa chuū
'caandiveéⁿ nī yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ profeta chííⁿ chi din'dái nī chi
miiⁿ. 38 Sáⁿ'a 'cūū Moisés 'cūū chí
cu'téénu nī. Níícú 'úú dichó'ó
canee sa naati nduuvidaamá yā ndis'tiī táámá lado yeⁿ'e yáⁿ'āa
na yáⁿ'āa cuūⁿmáⁿ ndúúcū ángel Babilonia.
chi yaa'vi yā saⁿ'ā na yiīcū chi 44 Chiida yú s'eeⁿ ní canéé yeⁿ'é yā
50 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ 'úú din'daí ndúúcū nguɛ́ɛ ́ diiⁿ cuenta nī núúⁿndí 'cūū yeⁿ'ē
ta'á tanducuéⁿ'ē dendu'ū? 'iis'tíī. Ní taachi caⁿ'ā sa chuū, ní ch'iī sa.
51 Chɛ́ɛc
́ hí tiíⁿ nī ní chɛɛchí
staava yeⁿ'é nī ní nduudí veéⁿ nī. Saulo diiⁿ sa chi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
Ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ diīⁿ díveéⁿ nī yeⁿ'e yaācū chéénu yā
Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs cueⁿ'e
daāⁿmaⁿ. Tan'dúúcā chiidá nī 'tiicá
ntúūⁿ ndís'tiī. 52 ¿Du'u profeta chi
8 Ní Saulo miiⁿ canee yiinú sa
chi 'cuūvī Esteban miiⁿ. Nguuvi
miiⁿ n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ ní nduuvi
caⁿ'a nduudu yeⁿ'e Dendyuūs chi taáⁿ yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ná yáacū chi
chiidá nī nguɛ́ɛ ́ can'dáa yā chi ya'áí canéé yáāⁿ Jerusalén ni nducyaaca yā
yā 'iiⁿ'yāⁿ? Ní ch'iiⁿ'nuⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ chi i'teenu Jesús cueⁿ'ē 'muuⁿ cueⁿ'é
chi caⁿ'a yā vmnááⁿ vmnaaⁿ chi miiⁿyā. Chéénu yā cuaaⁿ na yáⁿ'āa
cuchiī 'iiⁿ'yāⁿ chi n'dai taavi. Ní Judea ndúúcū yáⁿ'āa Samaria. Dámaaⁿ
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chi n'dai taavi ndís'tiī ní apóstoles chi dichó'ó Dendyuūs nguɛɛ
sta'á nī 'iiⁿ'yāⁿ ni ch'iiⁿ'núⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ. chéénu yā. 2 Saⁿ'ā s'eeⁿ chi n'dai nanááⁿ
chuū chi caⁿ'a Esteban nduuvi ngeⁿ'e yaācū chi n'nuūⁿ cá'ai sa 'iiⁿ'yāⁿ.
taaⁿ n'dáí sa na staava yeⁿ'e sa ní Cheⁿ'e sa ndúú va'ai nduu vā'āī ní
ndiitunuúⁿ ngé'é 'diiⁿ'yuⁿ sa contra candɛ́ɛ sa 'iiⁿ'yāⁿ ndíí n'daataá ndíí saⁿ'ā.
yeⁿ'e Esteban. 55 Naati Esteban miiⁿ
Ní n'gíi sa 'iiⁿ'yāⁿ vácūū.
ndiitu Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs
che'enaáⁿ yā nanguuvi ní n'diīchi Caⁿ'a yā ndúúdú ngai
yā Dendyuūs chi neené ngii 'yáⁿ'ā na yáāⁿ Samaria
ní n'diīchi yā Jesús miiⁿ chi canée 4 'Iiⁿ'yāⁿ
chi chéenū miiⁿ cheⁿ'é
yā lado yeⁿ'ē honor yeⁿ'e Dendyuūs. yā nduu yáāⁿ nduu yáāⁿ ní caⁿ'a
HECHOS 8 270
'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí snée yā ndúúcū Ndyuūs miiⁿ 'āā cuɛ́ɛ ́ caⁿ'ā nanááⁿ
'yúúné chi espíritus chi nguɛɛ ndii 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Dámaāⁿ
n'daacā yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ taachí chi chɛɛdinuūⁿniⁿ núuⁿ yā ndúúcū
can'daa 'yúúné na cuerpo yeⁿ'é yā chi duuchi Jesús miiⁿ. 17 Apóstoles
nééné 'cai espíritus. Ní neené 'yaaⁿ sn'duú yā ta'a yā vmnaaⁿ yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū ca'āī chi in'dúuví s'eeⁿ ní diíⁿ yā recibir Espíritu N'dai
cuerpo yeⁿ'é yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e Ndyuūs.
nguɛ́ɛ ́ ngíícá ní nducyaacá yā 18 Taachi Simón n'diichī sa chi
vmnaaⁿ neené diiⁿ sa na yáāⁿ miiⁿ. poder 'cūū 'úú ní 'āā du'ú nūuⁿ chi
Ní nginnche'ei sá 'iiⁿ'yāⁿ na yáāⁿ cun'duū ta'á vmnaaⁿ yeⁿ'ē, 'iiⁿ'yāⁿ
Samaria. Ngaⁿ'ā sá ngii sa 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ cunéé yā ndúúcū Espíritu N'dai
chi ch'ɛɛtɛ sa. 10 Chi'neeⁿ veeⁿ ndii
yeⁿ'e Ndyuūs.
n'gaiyáā ndii n'gɛɛtɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. 20 Tuu'mi ní Pedro mííⁿ caⁿ'a
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'á yā: Chuū poder sá chii sa 'iiⁿ'yāⁿ: Túumī yeⁿ'ē di
ch'ɛɛtɛ yeⁿ'e Dendyuūs. 'cuiinú ndúúcū di caati nacádiinuuⁿ
11 Ní s'neeⁿ veéⁿ yā yeⁿ'ē sa ti
di chi regalo yeⁿ'é Ndyuūs ní
ndúúcū artes magias yeⁿ'ē sa neené ndúúcū tuūmī cuai di. 21 Nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'ē ndúúdu ngaī yeⁿ'e Jesucristo yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'ē di, ní caaca
miiⁿ, tuu'mí chɛɛ̄dinúuⁿnīⁿ ndii di Dendyuūs ti neⁿ'e Ndyuūs
n'daataá ndii sáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ. 13 S'teenú
nadāch'ɛɛcú yā yeⁿ'ē di chí
ntúūⁿ Simón. Chɛɛ̄dinúuⁿnīⁿ sa. nacádiinuuⁿ di na staava yeⁿ'ē
'Áámá cānee sa ndúúcū Felipe. di. 23 Ti 'úú inaáⁿ dii ní cunee di
n'geēⁿ saⁿ'a miiⁿ naachi dinguūⁿ Nduu 'uuví yā, Felipe ndúúcū
profeta Isaías miiⁿ. Ní caⁿ'a sa: ¿'Áá eunuco cueⁿ'e yā naachi vɛ́ɛ ́ nuūⁿnīⁿ
túúmícádiinuuⁿ nī chi n'geēⁿ nī? ní chɛɛdinuūⁿnīⁿ sa. 39 Taachí
Felipe miiⁿ. Ní saⁿ'ā eunuco 'āā ntɛ́ɛ ́ 7 Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi cuéⁿ'ē ndúúcū
n'diichi sa saⁿ'ā. Ní cuinaⁿ'ā sa ní Saulo neé yā n'giīnu yā. N'giindiveéⁿ
yeenú taavi sa. 40 Felipe miiⁿ ndaaca
cuaacú yā nduudu ti nguɛ́ɛ ́ du'ū vɛɛ
sa na yáāⁿ Azoto. Cho'o sá nduu inaaⁿ yā. 8 Tuu'mi ní Saulo nducueēⁿ
yáāⁿ nduu yáāⁿ ndii ndaā sa yáāⁿ sá ná yáⁿ'āa miiⁿ naachi chí ndɛɛvɛ
Cesarea ní caⁿ'a sa yeⁿ'ē evangelio sá. Nán'guaaⁿ sa nduutináaⁿ sa naati
chi ndúúdú ngai yeⁿ'e Jesucristo nguɛ́ɛ ́ inaaⁿ sa. Candɛ́ɛ ́ neeⁿ yā ta'ā
nanááⁿ tanducuéⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ sa, ní ndaā sa yáāⁿ Damasco. 9 Miiⁿ
5 Saⁿ'ā miiⁿ ní caⁿ'ā sa: ¿Du'ú n'diī, nan'guɛɛcútaⁿ'ā sa: Señor Jesús,
Señor? Tuu'mi ní ngaⁿ'á yā: 'Úú n'giindiveéⁿ chí neené ngaⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ
Jesús chi n'daā dī. Nguɛ́ɛ ́ n'daacā yeⁿ'e sáⁿ'a 'cūū. Saⁿ'ā miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́
chi diiⁿ di ti diiⁿ di tan'dúúcā 'iiti n'daacā diíⁿ sa ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi
chi ca'a ca'a tī na yáⁿ'á cuiiⁿnyuⁿ. i'téénú Jesucristo na yáāⁿ Jerusalén.
6 Saulo miiⁿ ní in'duuvi sa, ní 'va'a 14 Chiiduú n'gɛɛtɛ yeⁿ'e Israel ca'á
sa, ní caⁿ'a sa: Señor, ¿dɛ'ɛ̄ néⁿ'e nī yā poder Saulo miiⁿ chi cuta'a
chi diíⁿ? Señor Jesús miiⁿ ngaⁿ'á yā sa ní candɛ́ɛ sa vácūū 'iiⁿ'yāⁿ chi
ngiī yā saⁿ'ā: Nducueeⁿ dí ní cueⁿ'e ngaⁿ'angua'á yā ndúúcū chi duuchi
di yáāⁿ, ní cuuví yā dii dɛ'ɛ̄ diiⁿ di. Cristo.
273 HECHOS 9
15 Señor miiⁿ ngaⁿ'a yā ngii yā Israel yeⁿ'ē yáāⁿ Damasco. Saⁿ'ā miiⁿ
saⁿ'ā: Cunaⁿ'ā di. Saⁿ'ā miiⁿ 'úú ní ch'iⁿ'i sá chi Jesús miiⁿ chí Cristo.
ndɛɛ̄vɛ́ saⁿ'ā chi cándɛɛ sa chi
duuchí nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ Saulo nanguáⁿ'ai yā yeⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē ndaata Israel ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ
rey s'eeⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ Israel. 16 Ti
23 Cheēnū n'deēe nguuví ní 'iiⁿ'yāⁿ
'úú 'cuuⁿ'míⁿ naaⁿ sa chi cánéé chí Israel s'eeⁿ nduuvidaamá yā ní
'cueenu sa cuuvi caavā 'úú. nndeé yā chi 'caaⁿ'nuⁿ yā Saulo.
17 Tuu'mi ní cueⁿ'ē Ananías ní
24 Saulo 'āā deenu sa dɛ'ɛ̄ chi neⁿ'e
chi n'gaā'vā sa ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yáāⁿ Jerusalén
ngaⁿ'āngua'á yā ndúúcū chi duuchi miiⁿ. 29 Caⁿ'a sa nduudu cuaacu
Cristo na yáāⁿ Jerusalén? ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e Señor Jesús nguɛ́ɛ ́ ndúúcū
cáávā chiīⁿ chí cuchiī sáⁿ'a 'cūū chí vaadī 'va'ā. Ní n'deee n'dáí ngaⁿ'ā
candɛ́ɛ ́ sa 'iiⁿ'yāⁿ 'cuɛɛ chiichí yā sa ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ndaata
nanááⁿ chiiduú n'gɛɛtɛ́ yeⁿ'e Israel? Israel naati 'iiⁿ'yāⁿ s'uúⁿ nacádiinúúⁿ
22 Saulo miiⁿ ditiīnú taavi sa. Ní
yā chi 'caaⁿ'núⁿ yā Saulo. 30 Taachi
candɛ́ɛ yā Saulo ndii yáāⁿ Cesarea, yáāⁿ Jope. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chí i'téénú
ní dichó'o yā saⁿ'ā yáāⁿ Tarso. Jesucristo ch'iindiveeⁿ yā chi Pedro
31 Tuu'mi ní nducyaaca yáacū
canéé sá miiⁿ. Dichó'o yā na 'uuvi
canéé 'díiíⁿ tan'dúúca ná yáⁿ'āa sáⁿ'ā chi caⁿ'a sa cuuvi sa Pedro.
Judea ndúúcū yáⁿ'āa Galilea ndúúcū Nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'naaⁿ di ní chiī di
yáⁿ'āa Samaria. Ní ngi'cueeⁿ yā ná naachi sneé 'nū.
nduudu cuaacu ní chi chiicá yā ná 39 Tuu'mi ní Pedro miiⁿ ní ncueeⁿ
vaadī i'teenu yeⁿ'ē Señor Jesús miiⁿ. sa ní cueⁿ'e sa ndúúcu yā. Taachi
Ní Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs miiⁿ ndaā sa miiⁿ candɛ́ɛ yā saⁿ'ā na sala
ca'á yā vaadī diituú 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ, ní naachi ndúúvídaama nducyaaca
chi'yaaⁿ yā. n'daataá nguá'āa. Ngɛɛcu yā ní
n'giⁿ'i yā ntúuⁿ yā camisas yeⁿ'e yā
Saⁿ'ā Eneas nanduuvá yeⁿ'ē sa ndúúcū vestidos yeⁿ'é yā chi Dorcas
32 Chiī chúū Pedro miiⁿ ní cueⁿ'e miiⁿ din'dái tá taachí canduūchi
yā nduu cuáāⁿ ndaa yā ntúuⁿ yā tá. 40 Tun'dáá Pedro nducyaaca yā
miiⁿ ní diíⁿ yā chi nduūvā yeⁿ'ē di. sa táⁿ'ā miiⁿ ní nadacuéeⁿ sa táⁿ'ā.
Nacueeⁿ di ní cuta'a di yiivɛ̄ yeⁿ'ē Tuu'mi ní n'gaī sa 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu
di. Hora mííⁿ nūuⁿ nacueeⁿ sá. yā Ndyuūs miiⁿ ndúúcū n'daataá
35 Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā
nguá'āa. Ní ch'iⁿ'i sa táⁿ'ā nááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
na yáāⁿ Lida ndúúcū yáāⁿ Sarón chi 'āā cánduūchī ta. 42 Nducyáácá
'Áámá ángel yeⁿ'ē Dendyūs chindáa naaⁿ 'iiti chi cuuúⁿ ca'a tī chi vɛ́ɛ ́ ná
yā naachi cánéé sa miiⁿ. Ní ngaⁿ'a yáⁿ'āa ndúúcū nducyaaca naaⁿ cúú
ángel ngii yā saⁿ'ā: Díí, Cornelio. ndúúcū 'yaada chi vɛ́ɛ ́ nanguuvi.
4 Sáⁿ'ā miiⁿ ní ch'íínú cuaacú sa
13 Ní ndaā 'áámá nduudu ní caⁿ'a:
ndúúcū vaadi 'va'ā, ní caⁿ'a sa: Díí Pedro, nducueeⁿ di, 'caaⁿ'nuⁿ di
¿Du'u n'diī, Señor? Ní ngaⁿ'a ángel ní che'e di.
ngiī yā saⁿ'ā Cornelio: Chííⁿ chi 14 Tuu'mi ní Pedro miiⁿ ní caⁿ'ā sa:
di 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ na yáāⁿ Jope ní diiⁿ ndii 'úúví cuuvi ni ngaⁿ'ā: Chuū
di chi cuchiī saⁿ'ā Simón chi nguuvi chí nadindɛɛvɛ́ Ndyuūs miiⁿ, nguɛ́ɛ ́
sa Pedro. 6 Sáⁿ'a 'cūū ní canee sa na
caaⁿ'maⁿ di yeⁿ'ē chi vaatíī.
vaacu sáⁿ'ā chi nguuvi Simón, saⁿ'ā 16 Chuū ní chiī 'iīⁿnūⁿ cuuvi
Dendyuūs chí snéé ndúúcu sa. miiⁿ canee Simón chi nguūvī sa
8 Dichó'o sa 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yáāⁿ Jope
Pedro? 19 Taachi 'āā chicadíínuuⁿ
miiⁿ ndaa cuiicú sá. Ní neⁿ'e cueⁿ'ē sa naachí snéé 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
sa che'e sa naati nuuⁿmáⁿ ne'ē chi dicho'ó Cornelio, ní caⁿ'a sa:
chi idin'dái yā chi che'e sa miiⁿ, N'diichi nī. 'Úú saⁿ'ā chi in'nuúⁿ nī.
n'diīchi sa 'áámá visión. 11 N'diichi
¿Dɛ'ɛ̄ cáávā chí cuchií nī?
HECHOS 10 276
22 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a yā: Cornelio, yā: Maaⁿ cuūuⁿ ngūūví chí 'āā hora
capitán romano, 'áámá saⁿ'ā chi 'cūū nūuⁿ chi n'gɛɛcu 'iiⁿnúⁿ chiīnū
n'dáí taavi ní i'téénu sa Dendyuūs. taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ ca'diinú, cucáávā
Sáⁿ'ā miiⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ déénu chi ngaⁿ'angua'á na vaacú. N'dííchí
yā chi saⁿ'ā miiⁿ n'daacā n'dai sa. 'áámá saⁿ'ā. Neené ngii 'yáⁿ'ā catecai
Saⁿ'ā miiⁿ ní caⁿ'a 'áámá ángel sa. 31 Ní ngaⁿ'ā sa ngii sa 'úú: Díí
ndúúcū poder. Jesús miiⁿ ní chiica Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs, 46 caatí
'iiⁿ'yāⁿ lado yeⁿ'e Juez yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ cuchɛɛ sa yáāⁿ Jerusalén, hermanos
chi nduuchi ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel ch'ɛɛcu cheendí
n'díí. 43 Nducyaaca profeta s'eeⁿ chi
yā ndúúcū Pedro. 3 Ngaⁿ'á yā: ¿Dɛ'ɛ̄
caⁿ'a nduudú yeⁿ'e Dendyuūs caⁿ'a cúúví chí sndáa di va'ai yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. Nducyáácá chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel, ní
'iiⁿ'yāⁿ chi cu'téénu yā 'iiⁿ'yāⁿ, vɛ́ɛ ́ che'e di ndúúcu yā?
vaadī nadich'ɛɛcú nuūⁿndī yeⁿ'é yā 4 Tuu'mi ní Pedro miiⁿ ní tuca'a
'áámá nduudu chi caⁿ'ā chiī 'úú: Jesucristo, ¿du'ū 'úú chi di'vaachí
Díí Pedro, nacueeⁿ di. 'Caaⁿ'nuⁿ yeⁿ'ē Dendyuūs miiⁿ?
dí 'iiti, ní ché'é dí 'iiti. 8 Ní caⁿ'á
18 Tuu'mi ní ch'iindiveéⁿ yā
miiⁿ caⁿ'a sá chii sá nús'uū, tááca snéé saⁿ'ā yeⁿ'e isla Chipre yeⁿ'e yáāⁿ
n'diichi sa 'áámá ángel vaācū sa Cirene. Saⁿ'ā s'eeⁿ ní taachi ndaā sa
chí cheendii yā ní cāⁿ'a yā: Díí yáāⁿ Antioquía yaa'vi sá 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
Cornelio, dicho'ó dí saⁿ'ā s'eeⁿ yáāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ yéⁿ'ē ndaata Israel
Jope ní diiⁿ dí chí ndaa sáⁿ'ā Simón dendú'ū ní caⁿ'a sa evangelio chi
chi nguuvi Pedro mííⁿ. 14 Saⁿ'ā
ndúúdú ngai yeⁿ'ē Señor Jesús. 21 Ní
miiⁿ ní caaⁿ'maⁿ sá nduudu chí ta'ā Señor 'iivú Ndyuūs miiⁿ canéé
nanguaⁿ'āī dii ndúúcu nducyáácá ndúúcū sa. Chii 'yaaⁿ n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e di na vaacu di. 15 Ní chi'téénu yā Señor miiⁿ. Ní can'dáa
taachí tucá'á caⁿ'á, ndaā Espíritu yā Señor miiⁿ.
N'dai yeⁿ'e Ndyuūs yeⁿ'e cuaaⁿ 22 Cho'ōo chi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
Señor miiⁿ, chi caⁿ'a yā: Juan mííⁿ sa ní n'diichi sa favor ch'ɛɛtɛ taavi
chɛɛdinuūⁿníⁿ yā ndúúcū nuūⁿnīⁿ yeⁿ'ē Dendyuūs miiⁿ, yeenú taavi
naati ndís'tiī ní cuɛ́ɛd ́ inuūⁿníⁿ nī sa. Ní chi'cueeⁿ sa chí nducyáácá
ndúúcū Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs. yā 'cuɛɛtinéé yā ndúúcū nuuⁿmaⁿ
17 Nduuti chi Dendyuūs chi ca'a yā
staava yeⁿ'é yā ndúúcū Señor 'iivú
regalo miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ tan'dúúcā chi Dendyuūs miiⁿ. 24 Saⁿ'ā Bernabé miiⁿ
teé yā s'uūúⁿ chi i'teenu yú Señor ní n'dai sa, ní ndiituú saⁿ'ā Espíritu
279 HECHOS 11, 12
yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ caⁿ'a yā chi duuchí chi canuuⁿ sa vácūū. 'Iiⁿ'yāⁿ chí
cristiano s'eeⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ chi i'teenu ngeⁿ'e yaācū miiⁿ ngáⁿ'ánguā'á yā
Cristo. ní ngíícá yā Dendyuūs ndii nguuvi
27 Nguuvi s'uúⁿ tanáⁿ'ā profetas
ndíí n'gaaⁿ cucáávā Pedro miiⁿ.
chi ngaⁿ'ā nduudu yeⁿ'e Dendyuūs
can'dáa yā na yáāⁿ Jerusalén. Ndaá Nanguaⁿ'ai Pedro yeⁿ'e vácuū
yā na yáāⁿ Antioquía. 28 Nadacueeⁿ
6 Taachi neⁿ'e ntun'dáa Herodes
'áámá yā chi nguuví yā Agabo ní diíⁿ miiⁿ Pedro miiⁿ, nguiinū mííⁿ nūuⁿ
yā chí inadacádiinūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní cyaadu Pedro miiⁿ naavtaⁿ'a yeⁿ'e
cáávā Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs 'uuvī soldado s'eeⁿ. Ndɛɛ̄ chiīchí sa
chí ndaa 'áámá cuiicu ch'ɛɛtɛ ndúúcū 'uuvī cadena s'eeⁿ. Saⁿ'ā s'eeⁿ
núúⁿmáⁿ yáⁿ'āa chi vɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ. chi diiⁿ cuidado vácūū mííⁿ snée sa
Cho'ōo chuū nguuvi yeⁿ'e saⁿ'ā cheendi vacūū miiⁿ. 7 'Caandiveéⁿ
'áámá tááⁿ soldado s'eeⁿ, ní cho'ó 18 Chi dɛɛvɛ mííⁿ ní dii'yā n'dáí
yā ndii chiiⁿ ndii 'úúví tááⁿ soldado soldado s'eeⁿ chi chii ndúúcū Pedro.
s'eeⁿ. Ní ndaá yā ná cheendi va'áí 19 Herodes miiⁿ ní n'nuúⁿ yā saⁿ'ā.
cūū chí canéé cuaaⁿ na yáāⁿ miiⁿ. Nguɛ́ɛ ́ ndaaca yā saⁿ'ā. Ch'iinu maaⁿ
Chii ní nánguááⁿ máāaⁿ cheendi ní tiinguuneéⁿ yā saⁿ'ā s'eeⁿ chi diiⁿ
va'ai yeⁿ'é yā. Can'dáa yā ní cho'ó cuidado. Caⁿ'a yā chi 'cuūvī saⁿ'a
yā 'áámá yúúní, ní ángel miiⁿ ní s'eeⁿ. Cuayiivi cueⁿ'e Herodes miiⁿ
chivíi yā yeⁿ'e yā. 11 Tuu'mi ní Pedro
yáⁿ'āa Judea ná yáāⁿ Cesarea ní
miiⁿ ní nduuchi sa. Ní caⁿ'ā sa: Maaⁿ canee yā miiⁿ.
ní ituumicadiinúuⁿ chí Ndyuūs
miiⁿ nidicho'ó yā ángel yeⁿ'é yā Ch'iī rey Herodes
ní nanguáⁿ'ai yā 'úú yeⁿ'ē ta'a rey 20 Herodes miiⁿ taaⁿ n'dai yā yeⁿ'ē
Herodes. Níícú yeⁿ'ē tanducueⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ Tiro ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ
yáāⁿ chí yáāⁿ yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ Sidón. Naati 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ s'eeⁿ
chi snéé ngiinu yā chi 'cuūvi 'úú. ní ndaá yā nanááⁿ rey Herodes
12 Taachí Pedro nacadíínuuⁿ yā
miiⁿ chí neⁿ'e taaví yā chi canéé
yeⁿ'ē chuū cueⁿ'é yā, ní ndaa yā 'diīíⁿ, ti chí nge'é yā chi yeⁿ'ē yáⁿ'āa
na vaacu María chɛɛcu Juan, chi yeⁿ'e rey. Cuta'á yā tan'dúúcā
ngúúví ntúūⁿ sa Marcos, naachí amigo yeⁿ'é yā saⁿ'ā chi nguuvi
neení 'yaaⁿ yā snée yā chi Blasto chi diiⁿ cuidado va'ai yeⁿ'e
nduuvidáámá yā ní ngaⁿ'angua'á yā. rey, cuarto naachi cyaadú yā. Neⁿ'é
13 Taachí di'cuɛɛ̄cú Pedro cheendi
yā chi cuuví caaⁿ'maⁿ sa ndúúcū
va'āī yeⁿ'e patio, can'dáā 'áámá rey cááva yā. 21 'Áámá nguuvi chí
n'daataá chi nguuvi tá Rode. 14 Tá diiⁿ señalado cáávā chuū, Herodes
'cūū ní 'naanaveeⁿ tá nduudu yeⁿ'ē canuuⁿ yā catecai rey. Ch'iindí yā
Pedro ní chiī yeenú tá. Ní nguɛ́ɛ ́ na trono yeⁿ'é yā ní caⁿ'a yā chii yā
nn'guaaⁿ tá cheendi va'āī. Cunaⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ 'áámá nduudu. 22 Ní 'iiⁿ'yāⁿ
tá ngeēnū tá chɛɛti va'āī ní caⁿ'a yáāⁿ miiⁿ 'cai yiicú yā ní caⁿ'a yā:
tá chi Pedro miiⁿ canee sa cheendi Ndúúdú miiⁿ yeⁿ'ē Dendyuūs, nguɛ́ɛ ́
va'āī. 15 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní ngaⁿ'á yā
yeⁿ'e saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
ngiī yā táⁿ'ā: Loca dii. Taⁿ'ā miiⁿ 23 Hora miiⁿ ní 'áámá ángel yeⁿ'e
yā chi 'cuɛɛtinéé 'diíⁿ cheendi yā. Ní miiⁿ ndíí ch'ɛɛtɛ ca ní 'iiⁿ'yāⁿ chi
chii sa 'iiⁿ'yāⁿ táácā ángel yeⁿ'e Señor i'téénu ngíí 'yaaⁿ cá yā.
ntun'dáa yā saⁿ'ā vácūū. Pedro ní 25 Bernabé ndúúcū Saulo miiⁿ nndaá
caⁿ'a sa: Diíⁿ nī chi cadiinuuⁿ Jacobo ntúuⁿ yā yáāⁿ Jerusalén ti 'āā diíⁿ yā
ndúúcū hermanos. Pedro can'dáa sa cumplir ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é yā. Ndɛɛ̄ ntúuⁿ
ní cueⁿ'e sa taama lugar. yā Juan chi nguuvi Marcos.
281 HECHOS 13
chí idin'dái magia ní profeta chi yā yeⁿ'ē yáāⁿ Perge ní ndaá yā yáāⁿ
nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'ā nduudu cuaacu yeⁿ'e Antioquía yeⁿ'ē distrito Pisidia.
Dendyuūs nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. 7 Saⁿ'ā miiⁿ
Ní ndaa yā na yaācu sinagoga
canéé sá ndúúcū saⁿ'ā gobernador nguuvi sábado, 'áámá nguuvi chí
Sergio Paulo ní 'áámá saⁿ'ā chi ntaavi'tuunúúⁿ yā tiempo miiⁿ. Ní
HECHOS 13 282
ná libro yeⁿ'e profetas, saⁿ'ā ch'ɛɛtɛ tan'dúúcā chi Ndyuūs ngaⁿ'a chi cā'a
dichó'o sa saⁿ'ā s'eeⁿ chí caāⁿ'māⁿ sa yā, Ndyuūs nadicuéeⁿ yā Jesús yeⁿ'e
ní caⁿ'a sa: Ndís'tiī saⁿ'ā vi'í, ndúúti 'iiⁿ'yāⁿ Israel lado yeⁿ'e Salvador chi
chi canee 'áámá nduudu yeⁿ'ē chi 'iiⁿ'yāⁿ chi nadanguáⁿ'ai yā 'iiⁿ'yāⁿ
ca'cueeⁿ di 'iiⁿ'yāⁿ 'cūū, caaⁿ'maⁿ di. yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'é yā. 24 Taachí 'aa
yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yú Israel ndɛɛvɛ diiⁿ sa ntííⁿnyūⁿ yeⁿ'ē sa, caⁿ'a sa:
yā chiida yú s'eeⁿ ní diíⁿ yā chi ¿Du'ū 'úú nadicádiinuuⁿ ndis'tiī?
'iiⁿ'yāⁿ ch'ɛɛtɛ. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ snéé Nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ 'úú. Cun'diichí nī.
yā yáⁿ'āa Egipto tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ Cuchii 'áámá na cuaaⁿ daami 'úú ni
snúúⁿ yúúní. Ní Ndyuūs ndúúcū 'úú nguɛ́ɛ ́ n'daācā 'úú chi cuuví diíⁿ
poder yeⁿ'e yā ndúúcū ta'á yā ní n'daatií yííⁿmáⁿ naaⁿ ndaacuú yéⁿ'ē
tun'dáa yā 'iiⁿ'yāⁿ. 18 Ní taandúú
chí cánúúⁿ ca'a.
'úúví ngɛɛcu nduūyū diíⁿ yā cuidado 26 Ndís'tiī saⁿ'ā vi'í, daiya 'iiⁿ'yāⁿ
ndaacá David daiya Isaí miiⁿ 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nguaaⁿ tinaⁿ'ā. 31 Jesús
283 HECHOS 13
miiⁿ ch'iⁿ'í maáⁿ yā nééné n'deēe n'dai dii nanááⁿ Dendyuūs, naati ley
nguuvi nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí dáámá yeⁿ'e Moisés nguɛ́ɛ ́ cuuví nach'ɛɛcu
cuchɛɛ́ yā ndúúcu yā yeⁿ'e yáⁿ'āa nuūⁿndī yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ. 40 Cuin'dííchí
salmo ndii 'úúví chí ngaⁿ'ā: Dii sinagoga yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ,
daiyá dii, maaⁿ nguuvi 'úú n'giⁿ'í 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata
chi daiyá dii 'tíícā. 34 Ndyuūs
Israel di'cuíítu yā 'iiⁿ'yāⁿ, chi cúúví
nadacueéⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē nguaaⁿ dɛɛvɛ táámá nguuvi sábado, nguuvi
tináⁿ'ā. 'Āā ntɛ́ɛ ́ nguɛɛcunéé choó chi ntaavi'tuunúúⁿ nī chi caaⁿ'máⁿ
yā. 'Túúcā caⁿ'a yā: 'Úú teé dii cosa nī yeⁿ'e chuū. 43 Ní taachi 'āā diíⁿ
chi n'dai chi cāⁿ'a chi ca'á David. yā despedir 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yaācū
Chuū chi cuaacu. 35 Cáávā chuū
sinagoga neené 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
ngaⁿ'á yā na táámá salmo: Nguɛ́ɛ ́ Israel ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi n'daacā
'cuaáⁿ nī chi Daiyá nī chi n'dai chí chi 'āā maaⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ,
nguɛɛcunéé choō cuerpo yeⁿ'é yā. can'dáa yā Pablo ndúúcū Bernabé.
36 Cuaacu nííⁿnyúⁿ chi David miiⁿ
Pablo ndúúcū Bernabé ní caⁿ'a yā
tááchí dichíí'vɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ yēⁿ'e yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chí 'áámá 'cuɛɛtinéé yā
tan'dúúcā chi neⁿ'e Dendyuūs, ch'īi na favor ch'ɛɛtɛ yeⁿ'é Dendyuūs.
yā níícú ch'ɛɛchí yā naachi ch'ɛɛchi 44 Chidɛɛvɛ táámá nguuvi sábado,
ndís'tiī saⁿ'ā vi'í. Caⁿ'a 'nū ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ taachi n'diichí yā
nduudu yeⁿ'é Ndyuūs chi Ndyuūs chi n'deee n'daí 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní ndiitú
nadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'e nī yā ndúúcū vaadī ngueēe, caⁿ'a yā
cucáávā 'iiⁿ'yāⁿ 'cūū. 39 Cucáávā
chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā chí ngaⁿ'ā Pablo
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ Ndyuūs nadach'ɛɛcú yā miiⁿ. Ní caⁿ'a taáⁿ yā contra yeⁿ'é yā
nducuéⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'ē nducyáácá ní contra yeⁿ'e Dendyuūs. 46 Tuu'mi
yā: Ndís'tiī cuaacu nííⁿnyúⁿ cánéé contra yā. Cueⁿ'e yā ní ndaa yā yáāⁿ
chí caaⁿ'máⁿ 'nū ndúúcū ndís'tiī Iconio. 52 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi i'téénu yā
'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ diíⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ 'uūvī vaanicadiinúúⁿ yeⁿ'é yā. Náⁿ'a
snéé 'diíⁿ yā n'daataá chí n'dai taaví yā ní lado yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ní
chí n'dááca taavi ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ tanáⁿ'a yā ní lado yeⁿ'ē apóstoles
chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ. chi dichó'ó Dendyuūs. 5 'Iiⁿ'yāⁿ Israel
'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ndúúcū n'daataá ndúúcū s'eeⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́
'iiⁿntyéⁿ'ē nadacuéeⁿ yā vaadī 'caa'va yeⁿ'ē ndaata Israel ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
contra yeⁿ'e Pablo ndúúcū Bernabé chi ngaⁿ'a ntiīⁿnyūⁿ in'núúⁿ yā
ní ndivíi yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē na yáāⁿ vaadī 'caa'va chi tun'dáa yā Pablo
naachí snée yā. 51 Pablo ndúúcū
ndúúcū Bernabé ní chí cuituú yā
Bernabé ní n'dáádi yā iyaacá yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 6 Taachí chicadíínuuⁿ
ca'a yā ti 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ ní saⁿ'ā s'eeⁿ chuū, cueⁿ'é yā ngeenu yā
285 HECHOS 14
Listra chí vɛ́ɛ ́ sá ti mar 'áámá nguɛ́ɛ ́ cosa chí ch'iⁿ'i dú'ūu 'iiⁿ'yāⁿ
fuerza yeⁿ'ē ca'a sa. Nguɛ́ɛ ́ ngiica sa yā. Din'daacá yā. Ní teé yā cuuvī
ndíí ch'iindiyaāⁿ sa. 9 Sáⁿ'a 'cūū ní
yeⁿ'é nanguuvi ndúúcū tiempo yeⁿ'ē
ch'iindiveeⁿ sa chi caⁿ'a Pablo. Ní n'deēe taaví n'gui'i o cosecha. Ní
Pablo miiⁿ ní n'gíínu yā saⁿ'ā miiⁿ di'cuiitá yā staava yeⁿ'ē yú ndúúcū
ní nacádiinúúⁿ yā yeⁿ'ē saⁿ'ā miiⁿ ti vaadī yeenú ti teé yā chi neⁿ'ē
i'téénu sa chi cuuví nduūvā yeⁿ'ē cuerpo yeⁿ'ē yú.
sa. 10 Ní caⁿ'a yuudú yā: Nducueeⁿ
18 Caⁿ'a yā chuū, ngii n'dáí naati
cuaacú di ndúúcū ca'a di. Hora idiíⁿ yā chi 'iiⁿ'yáⁿ yáāⁿ miiⁿ nguɛ́ɛ ́
miiⁿ ní saⁿ'ā miiⁿ nducueeⁿ sa ní idiíⁿ yā sacrificio.
chiica sa. 11 'Iiⁿ'yāⁿ chi n'diichí yā
19 Tuu'mi ní ndaā náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ
chi diīⁿ Pablo 'cai diitú yā ní caⁿ'á Israel s'eeⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Antioquía
yā ndúúcū davaacu yeⁿ'e yáⁿ'āa ní yeⁿ'ē yáāⁿ Iconio chi yaa'ví yā
Licaonia chi ndyuūs s'eeⁿ ndáa yā nducyáácá yā contra yeⁿ'e Pablo.
nanáaⁿ yā tan'dúúcā saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí Ní ca'a tuú yā saⁿ'ā ní chíí n'dai
'cūū. yā saⁿ'ā 'áámá lado chuva'ai yáāⁿ
12 Caⁿ'a yā yeⁿ'e Bernabé chi
miiⁿ ní 'áácú yā chí 'āā n'diī sa.
Júpiter, ní Pablo miiⁿ ní Mercurio 20 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chí i'téénu yā Cristo
canéé yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū chi 'iiⁿntyéⁿ'e
i'téénu yā Cristo. yeⁿ'e yaācū chí n'diichí yā yeⁿ'e
chuū. 7 Ní ch'iinu caⁿ'a yā n'deee
s'eeⁿ 'aa ntɛ́ɛ ́ caⁿ'á yā mar 'áámá. yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ chi cūvii yā yeⁿ'ē
Ní ch'iindiveéⁿ yā yeⁿ'e Bernabé tanducuéⁿ'ē chi yeⁿ'ē ídolos ndúúcū
ndúúcū Pablo chi caⁿ'a yā n'deee yeⁿ'ē 'áámá saⁿ'ā 'áámá n'daataá chi
n'dáí señales ndúúcū vaadī n'giinu nguɛ́ɛ ́ sneé yā ndúúcū vi'ī ní nguɛ́ɛ ́
chí Ndyuūs diíⁿ yā cáávā 'iiⁿ'yāⁿ n'giindivaacu yā, ndíí nguɛ́ɛ ́ che'é
miiⁿ nguááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yā yuūtɛ̄ yeⁿ'ē 'áámá 'iiti chi idi'núú
yeⁿ'ē ndaata Israel. 13 Taachí 'iiⁿ'yāⁿ
yā daandú tī, ndíí nguɛ́ɛ ́ che'é
s'eeⁿ miiⁿ snéé 'diíⁿ yā tuu'mi yā ingée yā yuuúⁿ yeⁿ'é tī. 21 Ndíí
Ní ndɛɛvɛ yā Judas chi nguuvi sa idiíⁿ nī. N'dáácā cho'ó nī. Chuū chi
Barsabás, ndúúcū Silas. Saⁿ'ā s'eeⁿ ngaⁿ'á.
n'gɛɛtɛ sá nguaaⁿ hermanos. 23 Ní
30 'Tíícā chi 'iiⁿ'yāⁿ chí dichó'o
'āā ndúúvídaama nducyáácá 'nū chí canéé yíínu sa chi canéé sa miiⁿ.
dɛɛvɛ 'nū saⁿ'ā s'eeⁿ ní dicho'ó 'nū 35 Pablo ndúúcū Bernabé miiⁿ canee
yā na ídolos ndíí nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yuūúⁿ Juan chi nguuvi Marcos ndúúcu sa.
ndíí nguɛ́ɛ ́ yuutɛ yeⁿ'e 'iiti chi nge'e 38 Naati Pablo miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ canee
yíícú ndíí nguɛ́ɛ ́ diiⁿ nī chí cunee yíínu sa chi candɛ́ɛ sa 'iiⁿ'yāⁿ chí divíi
nī ndúúcū 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yā yeⁿ'ē saⁿ'ā s'eeⁿ ndii yáⁿ'āa Panfilia.
n'giindivaacu ndúúcu nī. Ndúúti Ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ nguɛ́ɛ ́ cheⁿ'é yā chi diíⁿ
chi diíⁿ nī chuū tuu'mi ní n'daacā yā ntiiⁿnyuⁿ. 39 Nguɛ́ɛ ́ canéé yiīnú yā
289 HECHOS 15, 16
miiⁿ ní ndɛɛvɛ sa saⁿ'ā Silas ní náⁿ'ā ní neⁿ'e caⁿ'a yā yáⁿ'āa Bitinia naati
hermanos caⁿ'a yā chiī yā chi vaadī Espíritu miiⁿ nguɛ́ɛ ́ 'cuūⁿ. 8 Ní cho'ó
16
yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ chi saⁿ'ā miiⁿ daiya sa Filipos chi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ romanos
saⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel. 4 Ní
ní yáāⁿ miiⁿ vmnááⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'ē
taachi cho'ó yā yáāⁿ s'eeⁿ caⁿ'a yā orden yáⁿ'āa Macedonia. Ní ch'ɛɛtinée 'nū
chi nn'gaacú yā chí caⁿ'a apóstoles chi 'aama tiempo yáāⁿ miiⁿ. 13 'Áámá
ngaⁿ'a tá: Ndúúti chi deenu nī chi taaví vueltas ní s'nuúⁿ yā saⁿ'ā s'eeⁿ
'úú 'áámá caneé ndúúcū Dendyuūs, vácūū. Ní chii yā saⁿ'ā chííⁿ idiíⁿ yā
cundáa nī vaacú ní 'cuɛɛtinée nī. cuidado chééndí vácūū chi diíⁿ yā
Ní di'cuíítu tá nús'uu ní ch'ɛɛtinée cuidado n'daacā saⁿ'a s'eeⁿ. 24 Taachí
chí diiⁿ tá ganar cááva yā, tuu'mi ní ngaⁿ'ā sa: Nguɛ́ɛ ́ diiⁿ di ndúúcū di
sta'á yā Pablo ndúúcū Silas. Ní 'tíícā. Nducyaacá 'nū snée 'nū.
candɛ́ɛ yā saⁿ'ā s'eeⁿ na vaacūyáāⁿ 29 Tuu'mi ní saⁿ'ā miiⁿ ngiica sa
mííⁿ nūuⁿ yeⁿ'ē yáāⁿ sta'a sa 'iiⁿ'yāⁿ 'āā ndii nííⁿnuⁿ yā chēⁿ'e yā naachi
ní naāⁿnū sa chi ya'āī yeⁿ'e yā. snéé 'iiⁿ'yāⁿ. Ní 'iiⁿnuⁿ sábado
Cuayiivi miiⁿ ní chɛɛdinuūⁿnīⁿ saⁿ'ā chi ntaavi'tuunúuⁿ yā, caⁿ'a yā
miiⁿ ndúúcū nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē ndúúcū nducyaaca yā nduudú yeⁿ'e
sa. 34 Ní candɛ́ɛ sa 'iiⁿ'yāⁿ na vaacu
Dendyuūs. 3 Chi'cueeⁿ sá ní caⁿ'a sa
sa ní ca'a sa chi che'e yā. Nducyááca yeⁿ'ē chi neené nguūⁿ na Escrituras.
yā navaacu sa yeenú taavi yā chi Ngaⁿ'ā sa chi canéé chi Cristo 'cuūvi
s'téénu yā Dendyuūs miiⁿ. yā ní nnduuchí yā nguaaⁿ tináⁿ'ā. Ní
35 Chidɛɛvɛ táámá nguuvi miiⁿ
Jesús yeⁿ'e chi 'úú chi ngaⁿ'á, Jesús
'iiⁿntyéⁿ'ē s'eeⁿ dichó'o yā policía chi miiⁿ chi Cristo chi Ndyuūs dɛɛvɛ yā.
yaa'vi sa saⁿ'ā ní caⁿ'a sa: N'dɛɛchi 4 Náⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ s'téénu yā ní
sa 'iiⁿ'yāⁿ: Cuayiivi chí ch'íínú ch'ēⁿ'e Israel s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā ní
yā nús'uu nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ndíí nguɛ́ɛ ́ ngueé yā sta'á yā náⁿ'ā saⁿ'ā chi
itiinguuneéⁿ yā yeⁿ'e asunto miiⁿ dɛ'ɛ̄ nguɛ́ɛ ́ n'daacā saⁿ'ā chi 'daān'dī. Ní
chi caaⁿ'máⁿ 'nū ní candɛ́ɛ yā nús'uu n'deeé nduuvidaamá yā ní nduuvi
vácūū, ¿'áá ntun'dáá n'de'éí yā nús'uu, taáⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ miiⁿ ní ndaa
ti nús'uu 'iiⁿ'yāⁿ romanos s'uuuⁿ ní staⁿ'a vaadicadiinuuⁿ yeⁿ'é yā. Ní
s'nuúⁿ yā nús'uu vácūū? sta'á yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e vaacu Jasón. Ní
38 Ní soldado s'eeⁿ ní ca'a sa chi
neⁿ'é yā tun'dáa yā Pablo ndúúcū
cádiinuuⁿ 'iiⁿntyéⁿ'ē. Taachí ch'iindiveéⁿ Silas nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ miiⁿ.
yā chuū ní dii'yá yā chiī taachi 6 Naati nguɛ́ɛ ́ nindaāca yā 'iiⁿ'yāⁿ
n'daataá chi nguuvi Lidia. Ní n'diichí yā snée yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ na vaacu sa.
hermanos ní chii yā 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'á yā Ní nducyaaca yā nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā
ndúúcū cuidado. Ní cunaⁿ'a yā. tan'dúúcā chi ngaⁿ'ā César. 'Iiⁿ'yāⁿ
s'eeⁿ ngaⁿ'á yā ti vɛ́ɛ ́ táámá rey chi
Nduuvitaáⁿ yā na yáāⁿ Tesalónica Jesús.
yā Pablo ndúúcū Silas ndii yáāⁿ náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi ch'eēⁿ chi neené
Berea. Ní taachí ndaá yā miiⁿ ní n'dáí tiīiⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
sndaa yā na yaacū sinagoga yeⁿ'e epicúreos, yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ estoicos ní
'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ. 11 'Iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ
n'gɛɛcú cheendí yā ndúúcu yā. Ní
n'daacá yā nanááⁿ Dendyuūs nguɛ́ɛ ́ n'dúúví 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'á yā: ¿Dɛ'ɛ neⁿ'é
tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā na caaⁿ'maⁿ sáⁿ'a 'cūū chí tá'tiī n'deēé
yaāⁿ Tesalónica. Sta'á yā nduudu ngaⁿ'ā sá? Ní náⁿ'a yā ní caⁿ'a yā:
miiⁿ ndúúcū vaadī yeenú ní ch'eeⁿ Ngaⁿ'ā sa tan'dúúcā chi 'iiⁿ'yāⁿ chi
yā nguuvi nguuvi Escrituras. Neⁿ'é ngaⁿ'a yeⁿ'é ndyuūs ngai. Pablo miiⁿ
yā n'diichí yā, ¿'áá cuaacu chi caⁿ'a yā yeⁿ'ē evangelio chi ndúúdú
'tíícā? 12 Neené 'yaaⁿ yā s'téénu yā,
ngai yeⁿ'ē Jesucristo ní yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ
n'daataá chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata chí nnduuchí yā nguaaⁿ tináⁿ'ā.
Israel chi táⁿ'ā n'dai taavi ndúúcū 19 Ní sta'á yā saⁿ'ā ní ndaá yā nanááⁿ
nduudu yeⁿ'e Dendyuūs cáávā chi nī dendu'ū chi n̄'daaⁿ ní neⁿ'é 'nū
ngaⁿ'a Pablo, tuu'mi ní cheⁿ'é yā cadiinuuⁿ 'nū dɛ'ɛ neⁿ'e caaⁿ'māⁿ
miiⁿ. 'Tíícá ntúūⁿ ca'á yā vaadī chuū.
'caa'va 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. 14 Hora mííⁿ nūuⁿ
21 (Naati 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Atenas
hermanos dichó'o yā Pablo ndíí ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi snúuⁿ yúúní chi
na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. Ní Silas ndúúcū snée yā miiⁿ, nguɛ́ɛ ́ tuumicadíínuuⁿ
Timoteo ch'ɛɛtinée yā miiⁿ. 15 'Iiⁿ'yāⁿ
yā yeⁿ'ē taama naaⁿ, caati dámaāⁿ
chí cánéé chi can'dáa yā Pablo, neⁿ'e yā 'caandiveéⁿ yā ní caaⁿ'maⁿ
candɛ́ɛ yā saⁿ'a miiⁿ na yáāⁿ Atenas. yā cosa chí ngai.)
Ní Pablo ca'a sa orden 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 22 Tuu'mi ní Pablo mííⁿ chééndii
18
7 Nan'dáa sa miiⁿ ní cueⁿ'e sa na chuva'aī yeⁿ'e cuarto yeⁿ'e juez.
vaacu 'áámá saⁿ'ā chi nguuvi Justo 17 Tuu'mi ní nducyaacā 'iiⁿ'yāⁿ chi
di'cuíítu yā saⁿ'ā chi 'nááⁿ cunee sa ch'iindiveéⁿ yā, s'nééⁿ vi'i yā saⁿ'ā
ndúúcu yā naati nguɛ́ɛ ́ chiī 'tuucā. ní chi'cuééⁿ cá yā saⁿ'ā más ca
21 Naatí yaa'vi sá 'iiⁿ'yāⁿ ní caⁿ'a
yeⁿ'ē yúúní cuaacu yeⁿ'ē Ndyuūs.
sa: Cánéé chí nguɛɛcúndií na yáāⁿ 27 Apolos neⁿ'e sa cho'o sa yáⁿ'āa
24 'Áámá saⁿ'ā Israel chi nguuvi sa: ¿'Áá diiⁿ di recibir Espíritu N'dai
sa Apolos ndáa sa yáāⁿ Efeso yeⁿ'e yeⁿ'e Ndyuūs taachí chí'teenu di? Ní
yáāⁿ vaacú sa chi nguuvi Alejandría. 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ miiⁿ ní caⁿ'a yā: Nguɛ́ɛ ́
Saⁿ'ā miiⁿ saⁿ'ā chi deenú taavi sa. n'giindiveeⁿ 'nū chi vɛ́ɛ ́ Espíritu
Neené n'dɛɛvɛ nduudu yeⁿ'ē sa ní vɛ́ɛ ́ N'dai yeⁿ'e Ndyuūs.
valor sa chi caāⁿ'māⁿ sa Escrituras 3 Tuu'mi ní caⁿ'a sa: ¿Du'u
chi n̄'dááⁿ ní caⁿ'a yā chiiⁿ chi vɛ́ɛ ́ ndɛɛ̄chɛ̄ daiya sa chi saⁿ'ā s'eeⁿ.
Dendyuūs yaa'vi yā. 7 Saⁿ'ā s'eeⁿ ní
Saⁿ'ā miiⁿ ní saⁿ'ā Israel ní saⁿ'ā chi
ngii sa tan'dúúcā ndiichúúví sá. ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e chiiduú s'eeⁿ
8 Sndáá Pablo miiⁿ na yaācū yeⁿ'ē Israel. Ní daiya sa diíⁿ yā chuū.
sinagoga miiⁿ ní caⁿ'a cuaacú sá 15 Nan'guɛɛcútaⁿ'ā espíritu chi nguɛ́ɛ ́
sa: Cuayiivi chí 'āā cheⁿ'é yáāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'é yā. Ní sta'á yā saⁿ'ā chi nguuvi
canee chi n'diichí ntúūⁿ yáāⁿ Roma. Gayo ndúúcū saⁿ'ā chi nguuvi
22 Ní dicho'o na yáⁿ'āa Macedonia
Aristarco ní candɛ́ɛ yā saⁿ'ā s'eeⁿ
'uūvī saⁿ'a, Timoteo ndúúcū Erasto na teatro. Saⁿ'ā miiⁿ ní yeⁿ'ē yáⁿ'āa
chi cunnée yā 'iiⁿ'yāⁿ. Pablo miiⁿ Macedonia ní compañeros yeⁿ'e
canee sa 'áámá tiempo na yáⁿ'āa Pablo. 30 Pablo miiⁿ neⁿ'e sa can'dáa
chi din'dái sa yaācū n'gaiyáā yeⁿ'e n'gaí yā 'áámá cosa, náⁿ'a yā táámá
imagen chi nguuvi Diana. Dámaāⁿ cosa ti ngiidáánā yeⁿ'é yā. Náⁿ'a yā
'diiⁿnguɛɛ din'dái sa. Ní diiⁿ sa ganar miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ déénú yā dɛ'ɛ̄ cáávā
n'deee taaví tuūmī yeⁿ'ē ntiiⁿnyuⁿ nduuvidaamá yā. 33 Ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
nī chi Pablo 'cūū taanduvɛ́ɛ ́ diiⁿ sa chi saⁿ'a Israel saⁿ'a miiⁿ nducyáácá
chi neené n'dai 'iiⁿ'yāⁿ s'téénu yā. yā 'caī yā taanduu 'uuvī hora:
Nguɛ́ɛ ́ dámaaⁿ yáāⁿ Efeso ti nuuⁿmaⁿ Ch'ɛɛtɛ n'dai imagen ndyuūs Diana
yáⁿ'āa Asia. Ní ngaⁿ'ā sa chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Efeso.
dendyuūs s'eeⁿ chi din'dái yā ndúúcū 35 Tuu'mi ní saⁿ'ā 'iiⁿntyéⁿ'ē
ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú ngaⁿ'a rá yā chi sá ndúúcū Pablo ndii yáⁿ'āa Asia.
nguɛɛ n'daaca lado yeⁿ'e imagen Sáⁿ'ā s'uuⁿ ní Sópater yeⁿ'e yáāⁿ
dendyuūs n'daataá yeⁿ'e yú. Berea, ndúúcū Aristarco ní saⁿ'ā
38 Nduuti chi Demetrio miiⁿ ndúúcū
chi nguuvi Segundo saⁿ'ā s'eeⁿ yeⁿ'ē
tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yáāⁿ Tesalónica, ndúúcū saⁿ'ā chi
miiⁿ vɛ́ɛ ́ vaadī 'caa'va ndúúcu sa o nguuvi Gayo yeⁿ'e yáāⁿ Derbe,
dendú'ū contra 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ, tuu'mi ndúúcū Timoteo, ndúúcū saⁿ'ā s'eeⁿ
ní, can'dɛ́ɛ yā saⁿ'ā vaacuyáāⁿ ní yeⁿ'e yáⁿ'āa Asia chi sáⁿ'ā Tíquico
vɛ́ɛ ́ saⁿ'a 'iiⁿntyéⁿ'ē. Mííⁿ ní cuuvi ndúúcū sáⁿ'ā Trófimo. 5 'Iiⁿ'yāⁿ
cāāⁿ'maⁿ yā chɛ́ɛ ́ chí cuaacu. 40 Tí chó'ōo nguuví yeⁿ'ē pan chi nguɛ́ɛ ́
cáándá yeⁿ'e yú chi caaca nuuⁿndí levadura, tuu'mi cueⁿ'é 'nū na barco
yā yeⁿ'e yú ní cadiinúúⁿ yā yeⁿ'ē yeⁿ'ē yáāⁿ Filipos. Cho'ōo nyuⁿ'u
chí 'caī yú 'maaⁿ. Nguɛ́ɛ ́ mar 'áámá nguuvi ní ndaá 'nū ní nduuvidaamá
nduudu chi caaⁿ'maⁿ yú yeⁿ'é chuū. 'nū ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'ē na
41 Taachí caⁿ'á yā chuū ní diíⁿ yā
yáāⁿ Troas. Ní ch'ɛɛtinée 'nū ndɛɛ̄chɛ̄
despedir nducyaaca yā. nguuvi miiⁿ.
barco miiⁿ, ní ndaá 'nū na yáāⁿ diíⁿ cucaava espíritu yeⁿ'é. Caⁿ'á
Mitilene. 15 Cueⁿ'é 'nū na barco miiⁿ
na yáāⁿ Jerusalén ní nguɛ́ɛ ́ deenú
ní chidɛɛvɛ táámá nguuvi ndaa 'nū dɛ'ɛ̄ 'cueēnú miiⁿ. 23 Maaⁿ deenú
'nū na barco ní ndaa 'nū yáāⁿ Mileto. nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ cuenta ndii nguɛ́ɛ ́ ndúú
16 Pablo miiⁿ nacadíínuuⁿ sa chi
ya'áí 'úú vida yeⁿ'é maáⁿ. Canee
chó'o sa yáⁿ'āa Asia. Canéé chi ngiinú chi di'cuiīnú ntiīⁿnyūⁿ yeⁿ'é,
cacyiinu sa chi cunee ngiinu sa ntiiⁿnyuⁿ chi teē Señor Jesús 'úú
nguuvi yeⁿ'ē Pentecostés chi 'viicu chi caaⁿ'máⁿ nduudu cuaacu yeⁿ'é
yeⁿ'e cosecha na yáāⁿ Jerusalén yā yeⁿ'ē evangelio chí ndúúdú ngai
ndúúti chi cuūvi. ndúúcū vaadī yeenú. Nduūdū miiⁿ
yeⁿ'e favor ch'ɛɛtɛ yeⁿ'é Dendyuūs.
Pablo ngaⁿ'a sa nduudu cuaacu ní diiⁿ 25 Maaⁿ ní 'caandiveéⁿ nī. 'Úú ní
sa despedir 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Mileto deenú ti mar 'áámá ndís'tiī nguaaⁿ
17 Pablo dichó'o sa 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē yáāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ naachí chō'o ní caⁿ'á yeⁿ'e
Mileto ndii yáāⁿ Efeso chi 'cáí yā chi Dendyuūs ngaⁿ'a yā ntiiⁿnyuⁿ
'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ mar 'áámá nī 'aa ntɛ́ɛ ́ n'diichí nī
yeⁿ'ē yaācū. 18 Taachí ndaa 'iiⁿ'yāⁿ
naáⁿ. 26 Tanducuéⁿ'ē chuū ngaⁿ'á
s'eeⁿ nanááⁿ Pablo, caⁿ'a sá chii ngií ndís'tiī maaⁿnguuvi caati 'úú
HECHOS 20, 21 300
nguɛ́ɛ ́ canee chi diíⁿ responder yeⁿ'ē ndís'tiī chi diiⁿ yú ntiiⁿnyuⁿ 'túúcā.
mar 'áámá nī yeⁿ'ē tanducuéⁿ'ē vida Canee chi cuuvi cunnee yú 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'ē tanducuéⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ. 27 Nguɛ́ɛ ́
chí ngi'vaachí. Ní nn'gaacu yú
cheeⁿdiitú ti caⁿ'á tanducuéⁿ'ē nduudu yeⁿ'ē Señor Jesús miiⁿ chí
consejo yeⁿ'e Dendyuūs ndúúcū caⁿ'a yā: N'daí taavi ca chi ca'a yú
ndís'tiī. 28 Tuu'mi ní cundɛɛ nī
nguɛ́ɛ ́ ti chí cuta'ā yú.
cuidado yeⁿ'ē maáⁿ nī ndúúcū 36 Taachi caⁿ'a yā chuū chiintii'yá
21
30 Nguaaⁿ ndís'tiī nūuⁿ nacueeⁿ sáⁿ'ā
Cuayiivi chi n'daā cá 'nū
s'eeⁿ chi ngaⁿ'a nduudu chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ, cueⁿ'e
n'daacā chi cuuvi candɛ́ɛ ́ sa 'iiⁿ'yāⁿ 'nū na barco ní cueⁿ'e 'nū yúúní
s'eeⁿ chí i'téénu yā Cristo ndúúcu sa. cuaacu ní ndaá 'nū na isla Cos.
31 Cáávā chuū cuin'diichi n'daaca nī.
Chidɛɛvɛ táámá nguuvi cueⁿ'e 'nū
N'gáácú nī ti chɛɛti 'iiⁿnūⁿ nduuyū na barco ní cho'ó 'nū na isla Rodas
ndii nguuvi ndii n'gaaⁿ nguɛ́ɛ ́ ní ndii yeⁿ'ē isla miiⁿ ndaá 'nū na
chi'neéⁿ naáⁿ caⁿ'á ndúúcū nuūⁿnīⁿ yaāⁿ Pátara. 2 Ní ndaaca 'nū 'áámá
ndis'tiī yeⁿ'e Dendyuūs ndúúcū n'diichí 'nū isla Chipre chi snee
nduudu yeⁿ'ē favor ch'ɛɛtɛ taavi lado tá 'cueēe. Ní cueⁿ'é 'nū na
yeⁿ'é yā. Nduudu miiⁿ diitu ch'ɛɛtɛ́ yáⁿ'āa Siria, ní ndii miiⁿ ndaá 'nū na
chi 'cuiitá ndis'tiī ní teē ndís'tiī yaāⁿ Tiro ti barco miiⁿ mííⁿ cu'neeⁿ
'áámá cosa chi vɛ́ɛ ́ chi cuuví yeⁿ'e carga yeⁿ'ē. 4 Nndaacá 'nū 'iiⁿ'yāⁿ
dichíí'vɛ̄ 'úú ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi snéé nan'dáa 'nū nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ ndaá
nduucú yeⁿ'ē nducuéⁿ'ē chi neⁿ'é yā chi cunee ngíínú yā nús'uu
'nū. 35 Tanducuéⁿ'ē chuū chi'cueéⁿ
ndúúcū n'daataá yeⁿ'e yā ndúúcū
301 HECHOS 21
daiya yā ndii 'áámá lado yeⁿ'ē yáāⁿ. canéé chi 'cuuví na yáāⁿ Jerusalén
Ní nducyaaca yā chiintii'yá yā na cucáávā Jesús miiⁿ.
'diituú nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. 6 Ní tu'maⁿ'a 'nū
14 Nguɛ́ɛ ́ cuuvi di'cuíitu 'nū 'iiⁿ'yāⁿ
hermanos 'áámá 'nū taama 'nū ní chí cu'neeⁿ 'nū 'iiⁿ'yāⁿ ní ngaⁿ'á 'nū:
cueⁿ'é 'nū na barco. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ Cuuví tan'dúúcā chi neⁿ'e Señor.
ní cunaⁿ'a yā na vaacu yā. 15 Cho'ōo ngúúví miiⁿ cúchɛɛ 'nū
Judea. Saⁿ'ā miiⁿ nguuvi sa Agabo. s'eeⁿ, Pablo caⁿ'a sá chii sa 'iiⁿ'yāⁿ
11 Saⁿ'ā miiⁿ ní n'diichi sá nús'uū.
ca'áámá ca'áámá nducuéⁿ'ē dendu'u
Sta'ā sá cinta yeⁿ'ē Pablo miiⁿ ní ca'ā chi Dendyuūs diíⁿ yā nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
chiichi sá ca'a Pablo ndúúcū ta'á s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel
yā. Ní caⁿ'ā sá: Chuū ngaⁿ'a Espíritu caavā ntiiⁿnyúⁿ yā. 20 Taachí 'iiⁿ'yāⁿ
chiica 'nū Pablo miiⁿ chi nguɛ́ɛ ́ cáⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'ē ndís'tiī
sa yáāⁿ Jerusalén. 13 Tuu'mi ní Pablo
chi ndís'tiī ca'cuéeⁿ nī nducyaaca
miiⁿ nan'guɛɛcútaⁿ'ā sa: ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ chi snée yā
chí ngɛɛcú ndís'tiī ní nééné i'neeⁿ nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē
ya'ai nī staāvā yeⁿ'é? Ti 'úú ní nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ Israel. Ca'cueéⁿ nī chi
dámaāⁿ chi 'caāchiichí yā 'úú caati 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ cánéé chí
HECHOS 21 302
diíⁿ yā chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'ē Moisés Israel yeⁿ'ē yáⁿ'āa Asia n'diichí yā
ndíí nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā circuncidar Pablo chɛɛti yaācū templo n'gaā'vá
daiya yā, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú diíⁿ yā yā ndúúcu sa. Ní diíⁿ yā chi nduuvi
costumbres yeⁿ'e Moisés. 22 ¿Dɛ́'ɛ
taáⁿ yā nducyaaca yā. Ní sta'á yā
chiī tuu'mī? Neené n'deeé 'iiⁿ'yāⁿ Pablo. 28 N'gaī yiicú yā: Ndís'tiī saⁿ'ā
chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata Israel chí miiⁿ n'gɛɛcú cheendí yā ní ch'ii
i'téénu yā nguɛ́ɛ ́ canéé chi diíⁿ yā dáanā yeⁿ'é yā. Ní din'gíínu yā ní
chúū. Nús'uū ní idingúuⁿ 'nū chi sta'á yā Pablo miiⁿ ní tun'dáa yā
nguɛ́ɛ ́ du'ū chi canéé chí diiⁿ chuū. saⁿ'a chɛɛti yaācū templo. Ní hora
Dámaāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ cuta'á yā yuutɛ mííⁿ nūuⁿ n'gaadí yā cheendi va'aī
yeⁿ'ē 'iiti chi 'caaⁿ'núⁿ yā caavā yáacū templo. 31 Ní diiⁿnú yiinu
ídolos, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú yuuúⁿ yeⁿ'é yā chi 'caaⁿ'nuⁿ yā Pablo. 'Áámá
tī, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú yuuúⁿ yeⁿ'e 'iiti yā caⁿ'a yā yeⁿ'ē comandante, chi
chi nduuchi díi'nú yā daandu tī. Ní nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ Jerusalén
nguɛ́ɛ ́ cánéé chí cunéé sa ndúúcū nguɛɛ 'diiiⁿ snée yā. 32 Tuu'mí
n'deēe n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yaāⁿ miiⁿ chi cuéⁿ'ē Yúúní 'cūū 'úú can'daá
cueⁿ'e yā cuaaⁿ dáámí saⁿ'ā miiⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. Ní sta'á ndii n'daataá
n'gaī yā: 'Cuuvi sa. ndíí saⁿ'ā ní nca'á 'iiⁿ'yāⁿ chi
cuɛɛtinúúⁿ yā vácūū chí 'cuūvi yā.
Pablo ngaⁿ'a sa yeⁿ'ē maaⁿ 5 'Tiicá ntúūⁿ chiiduú ch'ɛɛtɛ cá yeⁿ'e
caⁿ'á: ¿Dɛ'ɛ̄ diíⁿ, Señor? Señor miiⁿ 'úú: Diinú yiiⁿnu di ní cueenu di
ngaⁿ'á yā ngiī yā 'úú: Nducueeⁿ dí yeⁿ'e yáāⁿ Jerusalén, ti nguɛ́ɛ ́ 'cúaaⁿ
ní cueⁿ'e di na yáāⁿ Damasco. Miiⁿ yā nduudu cuaacu yeⁿ'é. 19 'Úú ní
candɛ́ɛ ́ nee yā ta'á ní ndaá yáāⁿ Esteban saⁿ'ā chi caⁿ'a nduudu
Damasco. cuaacu yeⁿ'é nī, 'úú ntúūⁿ ni caneé
12 Tuu'mi ni miiⁿ canee 'áámá
nanáaⁿ sa. 'Úú ní 'cuúⁿ chi ch'iī sa.
saⁿ'ā chi nguuvi Ananías, saⁿ'ā Ní nguain'daí cotón yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi
chi diiⁿ sa tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley ch'iiⁿ'nūⁿ saⁿ'ā. 21 Tuu'mi caⁿ'a Jesús
miiⁿ. Ní nguaaⁿ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chīi yā 'úú: Cuéⁿ'é dí, ti 'úú idicho'ó
Israel s'eeⁿ chi snée yā, ngaⁿ'á dii yáⁿ'áí n'dai ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
yā chi saⁿ'ā miiⁿ n'dai taavi sa. chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel.
13 Ndaá yā nanaáⁿ ní ndaa niiⁿnúⁿ
ní didɛɛvɛ́ di dii yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'ē yiiⁿmaⁿ, Pablo miiⁿ ní caⁿ'ā sa capitán
di. Caaⁿ'maⁿngua'a di nanááⁿ Señor chi sneé yā miiⁿ: ¿'Áá canéé chi
Jesús. 'cueⁿ'é nī 'áámá saⁿ'ā romano ndúúti
chi nguɛ́ɛ ́ ndaaca nī nuuⁿndi yeⁿ'ē sa?
Dicho'ó yā Pablo nanaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 26 Taachí capitán miiⁿ ch'iindiveeⁿ
s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel sa chuū, cueⁿ'e sa níícú caⁿ'a sa
17 'Túúcā chiī. Taachí yeⁿ'e comandante ní yaa'vi sa:
nanguɛɛcúndií na yaāⁿ Jerusalén N'diichí nī, ¿dɛ'ɛ̄ diíⁿ nī caati sáⁿ'a
miiⁿ ní taachí caⁿ'angua'á na yaācū 'cūū ní saⁿ'ā romano sa?
templo n'diichí 'áámá visión, cosa 27 Ndaa comandante ní caⁿ'a sa:
5 Pablo miiⁿ ní caⁿ'a sa: Ndís'tiī vi'í, miiⁿ ndaā Señor Jesús nanáaⁿ yā ní
'úú ní nguɛ́ɛ ́ deenú chi sáⁿ'a 'cāā chi caⁿ'a yā: Pablo, nguɛ́ɛ ́ cu'neeⁿ duuva
HECHOS 23 306
yā neⁿ'e chí 'āā cuɛ́ɛ ́ 'caaⁿ'núⁿ yā n'diī, nguɛ́ɛ ́ cu'téénu nī. Ngo'ō 'uuvi
Pablo miiⁿ. 13 Ngo'o 'úúvi ngɛɛcu
ngɛɛcu saⁿ'ā s'eeⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel
'iiⁿ'yāⁿ chi nduuvidaamá yā yeⁿ'e chi 'cuɛɛtinúú n'de'ei yā 'diituú
chúū. 14 'Iiⁿ'yāⁿ s'uúⁿ ní cheⁿ'é yā
cyúúní. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nduuvidaama
nanááⁿ chiiduú n'gɛɛtɛ́ yeⁿ'e Israel yā chi diíⁿ yā compromiso ní
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū ní caⁿ'a yā: cadíínuuⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā
Nús'uu ní nduuvidáámá 'nū ní diíⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ndúú che'e yā ndíí nguɛ́ɛ ́
'nū compromiso chi diíⁿ 'nū sufrir ndúú cu'u ra yā taanduvɛ́ɛ ́ ndii yā
ní nguɛ́ɛ ́ du'ū vɛɛ 'nuú 'nū che'é 'nū chi 'caaⁿ'núⁿ yā Pablo. Maaⁿ ní listos
taanduvɛ́ɛ ́ ndíí 'caaⁿ'núⁿ 'nū Pablo. canee yā ní canee ngíínú yā cáávā
15 Maaⁿ ní ndís'tiī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
chi caaⁿ'máⁿ n'diī.
yeⁿ'e concilio, cavyaaⁿ cáácá yā 22 Tuu'mi ní comandante dichó'o
ní caⁿ'a sa: Pablo chi canúúⁿ vácūū cunduū Pablo ní candɛ́ɛ nī saⁿ'ā
di'cuíítu sā 'úú chí candɛɛ́ saⁿ'ā 'dííⁿ ndúúcū cuidado nanááⁿ Félix chi
'cūū nanáaⁿ nī. Vɛ́ɛ ́ chí déénú sá chí gobernador. 25 Ní dingúuⁿ sa 'áámá
24
caavā ley yeⁿ'é yā naati mar 'áámá gobernador Félix 'cai yā Pablo miiⁿ
nuuⁿndi ch'ɛɛtɛ yeⁿ'ē sa chi 'caaⁿ'núⁿ tuu'mi ní saⁿ'ā chi nguuvi Tértulo
yā saⁿ'ā o cunúúⁿ sa vácūū. 30 Taachí
caⁿ'a sa nuuⁿndí yeⁿ'ē Pablo miiⁿ
'úú chicadiinúúⁿ chi nduuvidaamá ní caⁿ'a sa: Déénu 'nū ti cááva nī,
yā contra yeⁿ'ē saⁿ'á 'cūū, hora miiⁿ n'dīī Félix, vɛ́ɛ ́ vaadī yeenú 'nū ní
dicho'ó saⁿ'ā nanááⁿ n'diī. Ní ngaⁿ'á 'āā nin'guɛɛtinée 'nū ndúúcū vaadī
ngií saⁿ'ā chi tun'dáá nuuⁿndi yeⁿ'ē 'diīíⁿ ch'ɛɛtɛ. Nééné n'deee n'dáí
sa chi chīi yā nanáaⁿ nī. Ní cuuví déndu'ū chi n'dai na yáāⁿ vaacú 'nū
yā n'diī dɛ'ɛ̄ chi canée yā ndúúcu sa. cáávā vaanicadiinúuⁿ n'dáí yeⁿ'é
N'dáácā canée nī. nī. 3 N'diī, Félix chi n'dai taavi
yeⁿ'ē di taachi ndaa sa chi tun'dáá templo. Sta'á 'nū saⁿ'ā ní neⁿ'é 'nū
nuuⁿndi yeⁿ'ē di. Ní dicho'ó yā 'áámá cadíínuuⁿ 'nū yeⁿ'ē sa tan'dúúcā ley
saⁿ'ā soldado chi diiⁿ cuidado saⁿ'ā yeⁿ'é 'nū. 7 Comandante yeⁿ'ē 'áámá
na váácū Herodes naachi diiⁿ juzgar taaⁿ soldado chi nguuvi Lisias ndáa
'iiⁿ'yāⁿ. sa naachi snée 'nū ni sta'a sa Pablo
HECHOS 24 308
Pablo chi ndáa sá nanááⁿ n'diī. Maaⁿ na yaācū templo taachi náⁿ'ā
ní taachi diiⁿ nī juzgar cadíínuuⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Asia
yeⁿ'é nducuéⁿ'ē dendu'ū dɛ'ɛ̄ cáávā ndáácá yā 'úú ná yaācū templo
chi tun'dáá 'nū nuūⁿndī yeⁿ'ē sa. ndúúcū compromiso chi nadidɛɛvɛ́
9 'Iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ngaⁿ'á yā
tan'dúúcā costumbre yeⁿ'ē religión
chi 'tíícā chi caⁿ'a Tértulo miiⁿ. yeⁿ'é. Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ ndúúcū n'deee
10 Tuu'mi ní ca'a gobernador señal
n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ ní nguɛ́ɛ ́ n'deēe n'dáí
Pablo chi caaⁿ'maⁿ sa. Pablo miiⁿ 'caí 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 19 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cánéé
mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ, ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ chi yiicú, caⁿ'á yeⁿ'ē chi nduuchí yā
n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ nguɛɛ snéé 'diíⁿ yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā taachí canee
yā, ní nguɛ́ɛ ́ ndúú ná yáacū templo nanaáⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Cáávā chuū
miiⁿ, ní nguɛ́ɛ ́ ndúú ná yaācū maaⁿnguuvi diíⁿ yā juzgar 'úú.
sinagoga, ní nguɛ́ɛ ́ na yáaⁿ 'cūū. 22 Tuu'mi ní Félix ch'iindiveéⁿ yā
yeⁿ'ē profetas chi caⁿ'a nduudu chi diiⁿ sa s'neeⁿ sa Pablo preso ní
yeⁿ'e Ndyuūs. 15 Vɛ́ɛ ́ chi cānee
ca'a sa duu'vi libertad yeⁿ'ē sa naati
ngiinú 'áámá cosa yeⁿ'é Dendyuūs s'néeⁿ sa Pablo arrestado. Ní capitán
tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ canee ngiinu miiⁿ cuuvi yā Pablo chi cuchiī
ntúuⁿ yā, chi Dendyuūs nduuchí 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē sa nanááⁿ sa ndúúcū
yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nguaaⁿ tinaⁿ'ā, 'iiⁿ'yāⁿ chi dichíí'vɛ yā yeⁿ'ē sa ní
tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi n'dai taaví ca'á yā chi neⁿ'e sa.
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛɛ n'dai taavi. 24 N'duuvi nguuvi cuayiivi ndaā
juicio chí cuchiī, tuu'mi ní Félix miiⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā nííní
dii'yā sá chii ní caⁿ'a sa: Cunaⁿ'a di nguuvi ndííchí nguuvi. Ní ndaá yā
maaⁿ. Ní taachí vɛ́ɛ ́ cuaáⁿ tuu'mi ní na yáāⁿ Cesarea. Chidɛɛvɛ táámá
'cuaí díí. nguuvi ní Festo ch'iindí yā na silla
26 Félix canee ngíínú yā chuū chi
yeⁿ'ē juez ní caⁿ'á yā chi cunguai
Pablo miiⁿ ni ca'a sa tuūmī yeⁿ'é yā yā Pablo. 7 Sáⁿ'a 'cūū taachí ndaā
tuu'mi ní n'dɛɛchi yā saⁿ'ā. Caavā sa, 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ chi ndaá yā
chuū chi neene n'deeé cuuvi 'cai yeⁿ'ē yáāⁿ Jerusalén 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
yā ní ndaā sa ní ndee sa nduucú nanguɛɛcundií yā Pablo miiⁿ ní
yā. 27 Ch'iinu 'uūvī nduuyū miiⁿ
caⁿ'a yā neené n'deēe nuuⁿndi yeⁿ'ē
ní nan'daā Félix miiⁿ yeⁿ'ē lado sa. Mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi ngaⁿ'a
gobernador ní sndaā saⁿ'ā chí yā chɛɛ̄ chi cuaacu. 8 Tuu'mi ní
nguuvi Porcio Festo. Naati Félix miiⁿ Pablo miiⁿ ní caⁿ'a maāⁿ sa yeⁿ'ē sa:
ní neⁿ'e sa cunée sa chi ch'ɛɛtɛ sa Nguɛɛ nuūⁿndī yeⁿ'é mar 'áámá, ndii
lado yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ní snuūⁿ nguɛ́ɛ ́ ndúú yeⁿ'ē ley yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
ntuūⁿ sa Pablo vácūū. Israel s'eeⁿ ndii nguɛ́ɛ ́ ndúú yeⁿ'ē
costumbre yeⁿ'ē yaācū templo ndíí
Pablo ngaⁿ'a sa chí caⁿ'ā nguɛ́ɛ ́ ndúú yeⁿ'ē rey César.
sa nanááⁿ César 9 Naati Festo miiⁿ neⁿ'e sa caⁿ'a
25
nduucú na yáāⁿ miiⁿ ní nduutī chi sá chii sa saⁿ'ā ntyeⁿ'e yeⁿ'ē concilio,
HECHOS 25, 26 310
ní n'guɛɛcútaⁿ'ā sa: Ngaⁿ'a ntúuⁿ di? 21 Naati Pablo miiⁿ chiica sa chí
yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ndaá yā ní caⁿ'ā sa: N'diī rey Agripa ndúúcū
nanaáⁿ ní chiica yā chi 'úú diíⁿ nducyáácá ndis'tiī 'iiⁿ'yāⁿ chi snée nī
condenar saⁿ'ā. 16 Nan'guɛɛcutaⁿ'á
nduucú 'nū. 'Muuⁿ canéé sáⁿ'a 'cūū.
yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Nguɛ́ɛ ́ costumbre Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ yeⁿ'ē yáāⁿ
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ romano s'eeⁿ chi Jerusalén ní yeⁿ'ē yáaⁿ 'cūū ngiicá yā
'caaⁿ'núⁿ yā 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ neⁿ'e chí nuūⁿndī yeⁿ'ē sáⁿ'a 'cūū. N'gai yuudú
'āā cuɛ́ɛ ́ 'cuūndīcaadí yeⁿ'é yā ní yā chi 'cuūvi sa. Ní 'āā ntɛ́ɛ ́ cunéé sá.
caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'ē maáⁿ yā nanááⁿ 25 Nguɛ́ɛ ́ ndaacá mar 'áámá falta yeⁿ'ē
'iiⁿ'yāⁿ chi ngiica nuuⁿndi yeⁿ'é yā. sa chi 'cuūvi sa. Maaⁿ sa ngiica sa chi
17 Nguɛ́ɛ ́ chi 'naáⁿ. Nduuvidaamá yā
caⁿ'ā sa nanááⁿ yeⁿ'ē sáⁿ'ā Augusto
'muuⁿ. Chidɛɛvɛ táámá nguuvi 'úú César. Ní 'úú dicho'ó saⁿ'ā. 26 'Úú
ch'iīndí na silla yeⁿ'e juez ní ca'á nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi deenú chi dinguúⁿ
orden, ní dicho'ó chi canguaī saⁿ'ā yeⁿ'ē Augusto César yeⁿ'é saⁿ'ā miiⁿ.
miiⁿ. 18 'Āā snéé saⁿ'ā chi ngiica
Candɛɛ́ saⁿ'ā nanááⁿ ndis'tiī ní vmnááⁿ
nuuⁿndi yeⁿ'ē sa. Nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a yā vmnaaⁿ nanaáⁿ n'diī saⁿ'ā rey Agripa ti
mar 'áámá nuuⁿndi tan'dúúcā chi taachí 'cuiinu tascaadí yeⁿ'ē sa, canee
'úú nacádiinuúⁿ. 19 Ti vɛ́ɛ ́ vaadī
chi dinguúⁿ. 27 Caati deenú chi nguɛ́ɛ ́
'caa'va yeⁿ'é yā ndúúcu sa lado yeⁿ'ē n'daacā chi 'úú dicho'ó saⁿ'ā ndíí nguɛ́ɛ ́
religión yeⁿ'e 'áámá Jesús chí 'āā cadiinuúⁿ nuūⁿndī yeⁿ'e sa chi diiⁿ
n'dii yā. Ní Pablo miiⁿ ngaⁿ'a cuaacu nguúⁿ tandii ra.
sa chi nguɛ́ɛ ́ n'díi yā. 20 'Úú nguɛ́ɛ ́
chi caaⁿ'maⁿ di yeⁿ'ē maaⁿ di. Tuu'mi contra yeⁿ'e Jesús yeⁿ'e yáāⁿ
ní Pablo miiⁿ ndo'ō sa ta'a sa. Tucá'a Nazaret. 10 'Tiicá ntúūⁿ diíⁿ na
Dendyuūs dindɛɛvɛ yā. Nguɛ́ɛ ́ loco 'úú, n'diī Festo, chi n'dai
taavi. Ngaⁿ'á nduudu cuaacu chi
Pablo diíⁿ yā tan'dúúcā visión n'dai. 26 Rey Agripa miiⁿ deenú ntúuⁿ
19 Cáávā chuū, n'diī rey Agripa, yā chuū. 'Úú ngaⁿ'á nduucú yā yeⁿ'ē
nguɛ́ɛ ́ diíⁿ chi cheeⁿdiitú diíⁿ tanducuéⁿ'ē ndúúcū confianza. 'Úú
n'diichí cosa yeⁿ'ē Dendyuūs. nadacadiinúúⁿ chi déenu yā chuū.
20 Naati caⁿ'á vmnaaⁿ vmnaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
Nguɛɛ chó'ōo chuū ná n'de'ei. 27 N'diī
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel chi canee chii sa Pablo: 'Tɛɛ 'tɛɛ nūuⁿ diiⁿ di
cuuⁿmíⁿ yā chi ndaacadaamí chi cu'teenú ndaacá Dendyuūs.
yā yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'é yā níícu 29 Pablo miiⁿ ní caⁿ'ā sa: 'Úú ngiicá
chinnee yā 'úú chi chɛɛ́ ndíí maaⁿ rey ndúúcū gobernador ndúúcū
ní caⁿ'á nduudu cuaacu ndúúcū Berenice ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi caneé
'iiⁿ'yāⁿ ndiicúūⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 31 Taachí
ntiiⁿnyúⁿ yā. Nguɛ́ɛ ́ n'deēe cá caⁿ'á 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ cueⁿ'é yā 'áámá lado
yeⁿ'e dendu'ū chi caⁿ'a profetas caⁿ'á yā nguaaⁿ maáⁿ yā: Mar 'áámá
ndúúcū Moisés yeⁿ'é dendu'ū chi nuuⁿndi ch'ɛɛtɛ nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē sa
canéé chí chiī. 23 Caati Cristo miiⁿ
'cūū nguɛɛ chi 'caaⁿ'nuⁿ yú saⁿ'ā,
cánéé chi 'cueenu yā cuuvi ní 'iiⁿ'yāⁿ ndíí nguɛ́ɛ ́ chi caⁿ'a sa vácūū.
313 HECHOS 26, 27
yáⁿ'āa Asia. Sndaá 'nū na barco chi 'āā nééné n'deēe peligro cueⁿ'ē
ní cueⁿ'é 'nū. Ní canée sa ndúúcū ndúúcu yú chi cuuvi ndaa yú. Nguɛ́ɛ ́
nús'uu 'áámá saⁿ'ā chi nguuvi dámaāⁿ carga yeⁿ'ē barco cuuvi
Aristarco yeⁿ'ē yáⁿ'āa Macedonia ndáí caati ndii s'uuúⁿ cuuvi ndai yú.
chi yeⁿ'ē yáāⁿ Tesalónica. 3 Táámá
11 Naati capitán miiⁿ ní n'giindiveéⁿ
nguuvi ndaá 'nū cheendi va'ai yeⁿ'e yā nduudu yeⁿ'ē saⁿ'ā chi ndɛɛ̄ barco
nuūⁿnī'yáⁿ'ā niiⁿnuúⁿ na yáāⁿ Sidón. ndúúcū saⁿ'ā chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ
Julio miiⁿ diíⁿ yā ndúúcū Pablo miiⁿ yeⁿ'ē barco miiⁿ ti 'āā chí caaⁿ'maⁿ
tan'dúúcā amigo n'dai. 'Cuúⁿ yā chi 'nūū Pablo miiⁿ. 12 N'deee n'dáí
cueⁿ'e sa naachi canee amigos yeⁿ'ē ináaⁿ yā chí 'āā ntɛ́ɛ ́ n'daacā chi
sa. Amigos ca'á yā chi neⁿ'ē Pablo canee barco na cheendi va'āī yeⁿ'e
miiⁿ. Ní Pablo miiⁿ ntaavi'tuunúúⁿ nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā miiⁿ tiempo chi 'iichɛ.
sa. 4 Ní cueⁿ'e ntúuⁿ 'nū na barco ní
Ní n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ nduuvidaamá
cho'ó 'nū cuaaⁿ ndiiya lado sur yeⁿ'ē yā chí caⁿ'a yā nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā yeⁿ'ē
isla Chipre caati 'yúúné ní contra miiⁿ. Ní neⁿ'é yā chi ndaá yā na
yeⁿ'ē barco miiⁿ. 5 Taachi cho'ōo
yáāⁿ Fenice chi 'áámá cheendi va'āī
cuaacú 'nū nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā cueⁿ'é 'nū yeⁿ'e nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā yeⁿ'e isla Creta
niiⁿnuúⁿ yáⁿ'āa Cilicia ndii yáⁿ'āa chi canee cuaaⁿ ndiiya sur, cuaaⁿ
Panfilia. Ndaá 'nū na yáāⁿ Mira chi naachi n'giiya 'yáⁿ'ā. Ní miiⁿ cánéé
'áámá yáāⁿ yeⁿ'ē yáⁿ'āa Licia. tiempo chi 'iichɛ.
6 Ní capitán chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā
táámá 'yúúné taāⁿ taavi chi nguuvi ndis'tiī. Canee cúúⁿmíⁿ nī más
Euroclidón tan'dúúcā ciclón chi cā ánimo caati nguɛ́ɛ ́ mar 'áámá
contra yeⁿ'ē barco miiⁿ. 15 Taachi 'iiⁿ'yāⁿ chi dindaí yā vida yeⁿ'é yā
'yúúné mííⁿ diiⁿ chi barco 'āā ntɛ́ɛ ́ nguaāⁿ yú, dámaāⁿ barco miiⁿ chi
cuuvi caⁿ'a barco miiⁿ contra yeⁿ'ē cuuvi ndáí. 23 Caati maaⁿ nguiinú
'yúúné, tuu'mí s'neeⁿ maáⁿ 'nū candɛ́ɛ ̄ 'cūū canéé ángel yeⁿ'e Dendyuūs
'yúúné barco miiⁿ naachi neⁿ'ē. Ní nduucú. 'Úú ní yeⁿ'e Dendyuūs 'úú
nús'uu cueⁿ'é 'nū 'tíícā. 16 Ndaá 'nū
ni 'úú dichii'vɛ́ 'iiⁿ'yāⁿ. 24 Caⁿ'a ángel
na 'áámá isla chi nguuvi Clauda miiⁿ chii yā 'úú: Pablo, nguɛ́ɛ ́ 'va'ā
naachi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ 'yúúné taaⁿ. 'Āā di. Canee chi cuééndii di nanááⁿ
nééné ngíⁿ'īi candɛ́ɛ yā barco 'liiⁿ César. Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'á
vmnaaⁿ barco ch'ɛɛtɛ ní dichiichí yā na barco ndúúcu di cunduūchí
yā barco 'lííⁿ miiⁿ. 17 Taachi 'āā
'iiⁿ'yāⁿ. 25 N'diichí nī compañeros.
chi 'áámá cuaaⁿ chɛɛti nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā chí ca'ā naaⁿ yú na 'áámá isla.
naachi canéé yáⁿ'āa dúúⁿ naachí 27 Chiī ndiichí cuūuⁿ yaaⁿ níícú
'āā ntɛ́ɛ ́ cuuvi caaca barco miiⁿ. tan'dúúcā chi cuchií 'nū na
Tuu'mi di'cua'á yā tíínūuⁿ yeⁿ'e nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā chi nguuvi Adriático,
barco miiⁿ. Tuu'mi ní chi 'néeⁿ yā ní cúchiī ná maⁿ'a yaaⁿ ní saⁿ'ā
barco miiⁿ chi cueⁿ'e maāⁿ ntúūⁿ. s'eeⁿ chi diiⁿ manejar barco chí
18 Ní diīⁿ 'yúúné miiⁿ chi cueⁿ'ē
tuumicádíínuuⁿ sa chi 'āā snée
barco ndúúcū peligro ti 'yúúné tááⁿ. 'nū niiⁿnuúⁿ na yáⁿ'āa. 28 Tuu'mi
s'eeⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ n'diichí 'nū 'yáⁿ'ā ndii ca'a naáⁿ yā na 'vaachií. Tuu'mi ní
nguɛɛ ndúú 'ííⁿnyúⁿ cucáávā 'yúúné ca'ā nuúⁿ ya ná cuūúⁿ ancla cūū
tááⁿ mííⁿ chi nuuⁿmaⁿ ndiiví 'nū. yeⁿ'ē cuaaⁿ dáámí, cosa chi cueendii
Tuu'mí 'āā ntɛ́ɛ ́ nacadiinúúⁿ 'nū chi barco miiⁿ ní 'āā ntɛ́ɛ ́ caaca. Ní snee
nanguáⁿ'ai 'nū. ngíínú yā chi cúúví dɛɛvɛ. 30 Tuu'mi
caⁿ'a yā chii yā capitán: Ndúúti chi diiⁿ guiar barco miiⁿ. Ní ch'eeⁿ
chi saⁿ'ā s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ canee sa na yā tiīnūuⁿ miiⁿ yeⁿ'é cuaaⁿ vmnaaⁿ
barco miiⁿ ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi barco miiⁿ na 'yúúné ni cueⁿ'é
nanguaⁿ'ai nī. 'nū na playa chi yáⁿ'āa ndúútiī.
32 Tuu'mi ní soldados ch'iica sa
41 Caⁿ'a 'naaⁿ 'nū naachi 'áámá
lazo yeⁿ'ē barco 'lííⁿ. Diiⁿ sá chí lugar chí 'uūvī nuūⁿnīⁿ ní diíⁿ yā
cueⁿ'e maāaⁿ ní chindai. chi ndaā barco miiⁿ na yáⁿ'āa cuaaⁿ
33 Taachí caama chidɛɛvɛ Pablo
diituú chɛɛti nuūⁿnīⁿ. Diíⁿ yā chi
caⁿ'a yā chii yā nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ nacan'dáā barco 'iicu cuááⁿ vmnaaⁿ
chi che'é yā. Ní caⁿ'a yā: Maaⁿ ní yeⁿ'ē barco miiⁿ chi canúúⁿ ca
ndiichi cuūúⁿ nguuvi chí 'āā ntɛ́ɛ ́ nguaaⁿ nuūⁿnīⁿ 'āā na yáⁿ'āa canéé
ché'e nī ní 'cuɛɛtinée nī ndúúcū chɛɛchi. Chééndii chi 'āā ntɛ́ɛ ́ chiīcā
cuidado. Ní nguɛ́ɛ ́ che'é nī mar 'iicu cuaaⁿ dáámí barco miiⁿ neⁿ'e
'áámá yuūndū. 34 'Úú ngiicá ndis'tiī
nda'ai ndúúcū fuerza yeⁿ'ē nuūⁿnīⁿ
chi ché'e nī maaⁿ níícú vɛ́ɛ ́ fuerza miiⁿ. 42 Tuu'mi ní soldado s'eeⁿ caⁿ'a
yeⁿ'é nī ti mar 'áámá yuūdū tiíⁿ nī yā chi 'caaⁿ'nuⁿ yā preso s'uuⁿ níícú
nguɛ́ɛ ́ cuuvi ndai. mar 'áámá yā nguɛ́ɛ ́ cuuvi cáaⁿ'yuuⁿ
35 Taachí caⁿ'a yā chuū, sta'á yā
yā nuūⁿnīⁿ níícú cunaⁿ'a yā na
pan. Ca'á yā gracia Ndyuūs nanááⁿ yáⁿ'āa. 43 Naati capitán miiⁿ neⁿ'e
neⁿ'e 'nū cundaa 'nū na playa miiⁿ isla miiⁿ diíⁿ yā tratar nús'uu n'daacā
ndúúcū barco. 40 Ní chiica ntúuⁿ yā
caati tiiví yā yáⁿ'ā ní diíⁿ yā recibir
'ii'yu yeⁿ'ē cucáávā chi ancla cūū nducyaaca 'nū cáávā chí 'iichɛ miiⁿ
chi canuúⁿ na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. Tuu'mi ndúúcū chi ngeeⁿ cúúvī. 3 Tuu'mi ní
ní cuaaⁿ dáámí barco miiⁿ nadatíi Pablo miiⁿ nanguáiⁿ yā nduuvi táāⁿ
yā remos chi tan'dúúcā 'áámá tabla dúuⁿnɛ̄ yáⁿ'á cuuⁿmaⁿ ní ch'íi yā na
HECHOS 28 316
yáⁿ'ā. Ní 'áámá cúú cueⁿ'e tī chéénu yeⁿ'ē yáāⁿ Alejandría chi ch'ɛɛtinéé
tī caavā chi 'íí'nūuⁿ ní chɛɛcú tī na 'áámá tiempo 'iichɛ na isla miiⁿ.
tá'a Pablo miiⁿ. 4 Taachi 'iiⁿ'yāⁿ chi
Barco miiⁿ ní cuaaⁿ vmnaaⁿ canéé
snéé miiⁿyā n'diichí yā cúú can'díícu imágenes yeⁿ'e Cástor ndúúcū Pólux
tī na ta'ā Pablo tuu'mi ní caⁿ'a yā chi dendyuūs s'eeⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
nguááⁿ maáⁿ yā: Nduudu cuáácú miiⁿ. 12 Ní ndaa ntúuⁿ 'nū na yaāⁿ
sáⁿ'a 'cūū 'nííⁿ'núⁿ sa 'iiⁿ'yāⁿ. 'Áárá chi Siracusa ní ch'ɛɛtinéé ntuuⁿ 'nū
nanguáⁿ'āī sa na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā nguɛ́ɛ ́ yáāⁿ miiⁿ na 'iīⁿnūⁿ nguuvi. 13 Yeⁿ'e
'cuááⁿ chí cunduūchi sa. yáāⁿ miiⁿ cueⁿ'e ntuúⁿ 'nū na barco
5 Naati Pablo miiⁿ ch'íidi sa cúú niiⁿnuúⁿ ná 'diituú nuūⁿnīⁿ'yaⁿ'ā
miiⁿ na yaⁿ'ā. Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ diíⁿ tī miiⁿ. Ndaa ntúuⁿ 'nū niiⁿnuúⁿ na
ndúúcu sa. 6 'Iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ snéé ngíínú
yaāⁿ Regio. Táámá nguuvi cuayiivi
yā chi n'diichí yā chi cundiitu ta'ā sa chi ndáā 'yúúné yeⁿ'ē cuaaⁿ ndiiya
o cundɛ́ɛv́ ɛ́ sá chi 'cuūvī. 'Iiⁿ'yāⁿ s'ééⁿ sur ni ndii chiiⁿ ndii 'úúví nguuvi
ní ch'ɛɛtinéé ngíínú yā dɛ'ɛ̄ cuuví ndaa ntúuⁿ 'nū na yáāⁿ Puteoli.
ndúúcu sa. Ní n'diichí yā chi nguɛɛ 14 Miiⁿ ní naachi ndaāca 'nū
dɛ'ɛ̄ vɛɛ chiī ndúúcu sa. Tuu'mi ní hermanos chi i'téénu yā Cristo
na'dááⁿ yā vaanicadíínūuⁿ yeⁿ'é yā di'cuíítu yā nús'uu ní 'cuɛɛtinéé 'nū
cucáávā chi n'diichí yā. Tuu'mi ní ndúúcu yā ndɛɛ̄chɛ̄ nguuvi. Ch'iinu
caⁿ'a yā: Pablo miiⁿ ní dendyuūs saⁿ'ā. ní cueⁿ'e 'nū chiicá 'nū yáāⁿ Roma.
7 Na yáāⁿ miiⁿ vɛ́ɛ ́ yáⁿ'āa yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ 15 Taachi ch'iindiveeⁿ hermano
chí ngaⁿ'ā ntíiⁿnyúⁿ yā chi ngúúví yā s'uuⁿ yeⁿ'é 'nū ní can'dáa yā ní diíⁿ
Publio. 'Iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ miiⁿ diiⁿ yā recibir yā recibir nús'uu ndíí yáāⁿ Apio
nus'uū. Ní tee yā naachí ch'ɛɛtinée naachi vɛɛ nii'vɛ̄ɛ ̄ ní ndii yáāⁿ chi
'nū 'iiⁿnūⁿ nguuvi. 8 Ní chiida Publio
nguuvi Tres Tabernas. Taachí Pablo
canée yā na cama chi ngííta yā yeⁿ'ē n'diichi yā 'iiⁿ'yāⁿ, ca'á yā gracias
ca'ai 'ííⁿ'nūuⁿ ndúúcū ca'āi yuuúⁿ. Ndyuūs níícú vɛɛ ca ánimo yeⁿ'e
Tuu'mí chi ndaā Pablo ní n'diichí yā yā. 16 Taachí ndaá 'nū yaāⁿ Roma,
'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā entregar 'úú ndíí yáāⁿ N'dai yeⁿ'e Ndyuūs cucáávā profeta
Jerusalén na ta'ā saⁿ'ā romano s'uuⁿ. Isaías ndúúcū chiidá yú. Ní cāⁿ'a
18 Saⁿ'ā s'eeⁿ, ní taachi tuumicadiinúúⁿ
Espíritu N'dai chuū:
sa yeⁿ'é chi nguɛ́ɛ ́ nuūⁿndī ch'ɛɛtɛ 26 Cueⁿ'e di yáaⁿ 'cūū níícú cuuvi
yeⁿ'é neⁿ'e sa nn'dɛɛchii sa 'úú caati di 'iiⁿ'yāⁿ: N'giindiveéⁿ di
nguɛ́ɛ ́ indaaca sa mar 'áámá nuūⁿndi ndúúcū veeⁿ di ní nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'é chi 'cuūví. 19 Naati 'iiⁿ'yāⁿ Israel
tuumicadiinuuⁿ di; inaaⁿ di
s'eeⁿ snéé yā contra yeⁿ'é, chií ndúúcū nduutináaⁿ di ní nguɛ́ɛ ́
obligado chi canéé chi caⁿ'á n'diichí i'téénu di;
saⁿ'ā chi rey César. Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ caavā 27 caati staava yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yáaⁿ
chi caacá contra 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'é. 20 Chííⁿ
'cūū nééné chɛɛchi, níícú
chi cucáávā 'úú chiicá n'diichí ndis'tiī nguɛ́ɛ ́ cuuvi tuumicadíínuuⁿ
maaⁿ níícú snaaⁿ nī, níícú ndee yā ndúúcū staava yēⁿ'e yā
nduucú nī. Caati cucáávā chi canee ndúúcū veéⁿ yā nguɛ́ɛ ́ n'dáácā
ngiinú cosa yeⁿ'ē Israel, caneé chi diíⁿ ch'iindiveéⁿ yā, ndíí nguɛ́ɛ ́
sufrir ndúúcū cadena 'cūū. n'giindiveéⁿ yā ndúúcū veéⁿ
21 Tuu'mí caⁿ'a sa chii sa Pablo:
yā, nduutináaⁿ yā ní nnduudí
Nús'uu ní nguɛ́ɛ ́ n̄diíⁿ 'nū recibir carta maaⁿ, tí nguɛ́ɛ ́ chinaáⁿ yā
yeⁿ'e yáⁿ'āa Judea cucáávā dii, ndíí ndúúcū nduutinaáⁿ yā, ndíí
nguɛ́ɛ ́ ndúú chiiⁿ ndaá mar 'áámá vi'i nguɛ́ɛ ́ nanguɛɛcundií yā yeⁿ'ē
yú chi caaⁿ'máⁿ yā nuuⁿndi yeⁿ'ē di. nuuⁿndi yeⁿ'é yā caatí 'úú idiíⁿ
22 Naati neⁿ'é 'nū 'caandiveéⁿ 'nū chí
chi nduuví n'dáí yā nanduūvā
nadicadiinuuⁿ di caati cucáávā chí yeⁿ'é yā.
i'téénú dí. Nús'uu ní déénu 'nū chi 28 Maaⁿ ní cádiinúúⁿ nī chiiⁿ chi
ngaⁿ'a yā ntiiⁿnyúⁿ yā ndíí naachi 'cūū, 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ caⁿ'a yā.
ngíí ndɛɛvɛ ndíí naachi ngíí 'da'a. Ní Nééné n'deeé caⁿ'a yā nguaaⁿ maáⁿ
ngaⁿ'a yā nduudu cuaacu yeⁿ'é Jesús yā.
tan'dúúcā chi yeⁿ'ē Moisés. 'Āā 'tííca 30 Pablo miiⁿ ní canée yā 'uūvī
nūuⁿ yeⁿ'ē profetas chi ca'ā nduudu ndúuyū na 'áámá va'ai chí nadíí'vɛ
yeⁿ'é Dendyuūs. 24 'Iicu náⁿ'a yā ní
yā. 'Iiⁿ'yāⁿ mííⁿ diíⁿ yā recibir
i'téénu yā chi caⁿ'a sa. Niicu náⁿ'a ndúcyáácá yā chi nndaā na vaacú
yā nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā. 25 Naati nguɛ́ɛ ́
yā. 31 Caⁿ'á yā yeⁿ'ē chi Dendyuūs
cáávā chi duuchi Cristo. Ní cáávā chi nduuti chi neⁿ'é yā chi tée yā
318
319 ROMANOS 1
lugar 'úú chi tiempo 'cūū cuuví yā aceptar s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'é
ndaá nanááⁿ ndís'tiī. 11 Neⁿ'e cá
yā s'uuúⁿ cáávā chi i'téénu yú
snaáⁿ ndís'tiī ní cunneé ndís'tiī Jesucristo, ni dámaaⁿ cáávā chí
ndúúcū Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs i'téénu yú Jesucristo. 'Tíícā canee
chi cu'téénu cá nī ní 'íícú ndís'tiī nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs:
diitūu 'cuɛɛtinée nī ndúúcū chi 'Iiⁿ'yāⁿ chi Ndyuūs diíⁿ yā aceptar
i'téénu nī. 12 Ní 'íícú ndís'tiī ndúúcū
chi cuuvi yeⁿ'é yā, 'cuɛɛtineé yā
'úú ca'á díítuu yú 'aama yú taama cucáávā chi i'téénu yā.
yú ndúúcū chi i'téénu yú ti daama
daama i'téénu yú. Núúⁿndí yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi
13 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é, neⁿ'é chí
snee yā na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū
cádiinuuⁿ ndís'tiī chi neené n'deee 18 Déénu yú chi Ndyuūs ca'á yā
cuuví neⁿ'é chií n'diichí ndís'tiī castigo chi neené díítūu nducyaaca
naati ndii mááⁿ nguɛ́ɛ ́ ngii chí chií. 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiíⁿ yā
Neⁿ'é n'diichí ndís'tiī caati tan'dúúcā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi dinuuⁿndí yā.
chi vɛ́ɛ ́ n'gui'i yeⁿ'e cosecha 'tiicá Ní cucáávā nuuⁿndi yeⁿ'é yā nguɛɛ
ntúūⁿ ndís'tiī cuuvi tan'dúúcā n'gui'i n'gúúⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ cuuví deenú
yeⁿ'e cosecha yeⁿ'e ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é yā nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs.
caati 'tíícā vɛ́ɛ ́ n'gui'i yeⁿ'é nguaaⁿ Castigo yeⁿ'é yā ngíícá ndíí na va'ai
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e tanáⁿ'ā naciones yeⁿ'e chɛɛti nguuvi. 19 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi
naciones, 'iiⁿ'yāⁿ chi deenu ndúúcū yeⁿ'é Ndyuūs chi nguɛ́ɛ ́ inaaⁿ yú
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ deenū. 15 Ni 'tiicá
cuuvi déénu yú cucáávā nducuéⁿ'ē
ntúūⁿ 'úú caneé listo chi caaⁿ'máⁿ chi Ndyuūs din'dái yā ndúúcū poder
nduudu cuaacu yeⁿ'e evangelio yeⁿ'é yā chí 'áámá cānee. Ní chuū
chi nanguaⁿ'ai 'iiⁿ'yāⁿ. Ní caaⁿ'máⁿ cuuví snaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ndii tiempo
nanááⁿ ndís'tiī chi snee nī na yáāⁿ chi Ndyuūs din'dái yā iⁿ'yeeⁿdī. Ní
Roma. deenú yā chi Ndyuūs ní Ndyuūs
nuuⁿmáⁿ cuaacu. Ní nguɛ́ɛ ́ cuuví
Poder yeⁿ'e evangelio chí caaⁿ'máⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ cuuví n'diichí
nduudu ngai yeⁿ'é Cristo yā Ndyuūs. 21 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ n'diichí
mííⁿ ní n'giⁿ'i chi Ndyuūs ní diiⁿ yā vaadī dɛɛvɛ ngii yeⁿ'é Ndyuūs
ROMANOS 1, 2 320
chi canduuchí yā cueⁿ'e daāⁿmaⁿ nguɛ́ɛ ́ canee chi diíⁿ yā. 29 'Iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā dendu'ū chi nguɛɛ yā, nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā chi ngāⁿ'a yā chi
n'daacā chi 'cuináaⁿ yā. Ní n'daataá diíⁿ yā. Nguɛ́ɛ ́ idinéⁿ'e yā 'iiⁿ'yāⁿ ní
s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á yā ndúúcū saⁿ'a nguɛ́ɛ ́ déénu yā nadach'ɛɛcú yā
naati caⁿ'á yā ndúúcū n'daataá ní nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ 'áárá chí ngaⁿ'a
diíⁿ yā tan'dúúcā chi ch'iindivaacú yā chi nadach'ɛɛcú yā yeⁿ'e yā. Ní
yā ndúúcū vi'ī. 27 'Tiicá ntúūⁿ saⁿ'ā
nguɛ́ɛ ́ ya'āī 'iinú yā 'iiⁿ'yāⁿ. 32 'Iiⁿ'yāⁿ
s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á yā ndúúcū n'daataá s'eeⁿ nééné déénu yā chí Ndyuūs
naati caⁿ'á yā ndúúcū saⁿ'ā ni diíⁿ ngaⁿ'a yā chi canéé chi diiⁿ yā. Ni
yā tan'dúúcā chi ch'iindivaacú yā déénu yā chi 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ
ndúúcū vi'ī. Diíⁿ yā nguaaⁿ maáⁿ yā 'tíícā, tuu'mí chí 'cuūvi yā naati
cosas chi vaadī 'cuíínūuⁿ ní sta'á yā icandíícá yā chi idiíⁿ yā 'tíícā. Yeenú
castigo na cuerpo yeⁿ'é yā yeⁿ'e chi taaví yā taachi inaáⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ chi
nguɛɛ n'daacā chi diíⁿ yā. diíⁿ yā 'tíícā.
28 Ní cáávā chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā
Vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e maáⁿ yā taachi nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chí nguɛ́ɛ ́ n'daacā
diíⁿ yā 'tíícā. Taachi n'diichí yā idiíⁿ yā canéé chi n'deee n'dáí
nuuⁿndi chi idiiⁿ taamá yā, ní maáⁿ 'cuéénú yā cuuvi, vmnááⁿ vmnaaⁿ
yā diíⁿ yā 'tiicā, tuu'mi ní dich'ɛɛtɛ́ 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e ndaata Israel chí
maáⁿ yā nuuⁿndi yeⁿ'é yā. 2 Deenu
judíos ní cuayiivi ní 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́
yú chi Ndyuūs diíⁿ yā cosa chi yeⁿ'e ndaata Israel. 10 Naati Ndyuūs
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi chɛɛ́ yā ch'iⁿ'í yā cáávā chi idiiⁿ yā chi ley
chi diíⁿ yā nducuéⁿ'ē chi n'daacā, ní yeⁿ'é Ndyuūs tan'dúúcā chi canéé
n'nuúⁿ yā, ní diíⁿ yā nducuéⁿ'ē chi nguūⁿ na staava yeⁿ'é yā 'tíícā
yeⁿ'ē va'ai chɛɛti nguuvi, ní diíⁿ yā canéé. Ní chiiⁿ chi diíⁿ yā ní 'áámá
chi honrado yā. 8 Naati 'iiⁿ'yāⁿ chi
prueba yeⁿ'e chuū ní chiiⁿ chi
neⁿ'e nducuéⁿ'ē yeⁿ'e maáⁿ yā ní nadacadiinúúⁿ yā diíⁿ yā condenar
nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā nduudu cuaacu maáⁿ yā o caaⁿ'maⁿ cuaacu yeⁿ'é
yeⁿ'é Ndyuūs naati diíⁿ yā nducuéⁿ'ē maáⁿ yā. 16 Ní taachi ndaá nguuvi
chi nguɛɛ n'daacā, Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ chi Ndyuūs diíⁿ yā juzgar cáávā
canee yiinú yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Jesucristo miiⁿ nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ
ROMANOS 2 322
ndúúcū nducuéⁿ'ē chi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ¿dɛ'ɛ̄ cáávā chi nguɛ́ɛ ́ diiⁿ di honrar
maáⁿ yā canúúⁿ n'de'ei na staava Ndyuūs? 'Tiicá diiⁿ di caati nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'é yā, tuu'mi ní Ndyuūs diíⁿ yā diiⁿ di tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley chi
chuū ndúúcū nduudu cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs tee yā dii. 24 Canéé nguūⁿ
cuaacu chi cuuvi ca'cueeⁿ di 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel ní nguɛ́ɛ ́
chi ngueenááⁿ o 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ circuncidado yā tan'dúúcā chi
dɛ'ɛ̄ vɛɛ deenu, ní ndɛɛ di nduudu ngaⁿ'a ley yeⁿ'e Moisés, naati saⁿ'ā
chi tan'dúúcā chidɛɛvɛ nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ diiⁿ sa chi ngaⁿ'a ley miiⁿ, saⁿ'ā
chi ngiica yā na maāiⁿ? 20 ¿'Áá miiⁿ 'aara chi nguɛ́ɛ ́ circuncidado
i'teenu di chi cuuví diiⁿ di ca'cueeⁿ sa, Ndyuūs diíⁿ yā cuenta yeⁿ'e
di 'iiⁿ'yāⁿ chi tonto yā ní táácā chi saⁿ'ā miiⁿ chí tan'dúúcā chi
ngi'cueeⁿ di da'caiyáā? ¿Ní ndúúcū circuncidado, 'tiica sa. 27 Saⁿ'ā chi
ley yeⁿ'e di vɛ́ɛ ́ nducuéⁿ'ē chi diiⁿ nguɛ́ɛ ́ circuncidado na cuerpo yeⁿ'e
chi cuuví deenu di vaadī cuaacu? sa ní diiⁿ sa tan'dúúcā chi ngaⁿ'a
21 Díí chi ngi'cueeⁿ di tanáⁿ'a yā,
ley, saⁿ'ā miiⁿ diiⁿ sa condenar dii
¿dɛ'ɛ cáávā chi nguɛ́ɛ ́ ngi'cueeⁿ maāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ diiⁿ di tan'dúúcā chi
di dii? Díí chi ngaⁿ'a di 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a ley 'áárá chí vɛ́ɛ ́ ley yeⁿ'e di
nguɛ́ɛ ́ canéé chi diduucú yā, ¿dɛ'ɛ̄ ní canee circuncidado di na cuerpo
cáávā chi diduucú di? 22 Díí saⁿ'ā
yeⁿ'e di. 28 Cuaacu nííⁿnyúⁿ nguɛ́ɛ ́
o n'daataá chi ngaⁿ'a di chi 'iiⁿ'yāⁿ nduudu cuaacu chi 'áámá saⁿ'ā ní
nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á yā ndúúcū isaⁿ'ā o saⁿ'ā Israel chi ndíí sa circuncidado
n'daataá chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é yā, ¿dɛ'ɛ ndúúcū seña na cuerpo yeⁿ'e sa.
cáávā chí maaⁿ dí caⁿ'a di ndúúcū Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú chi nduudu cuaacu
n'daataá o isaⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e di? chi circuncisión chi seña chi canee
Díí chi nguɛ́ɛ ́ ngii n'diichí di santos na cuerpo yeⁿ'e sa diiⁿ chi Israel
ídolos, ¿dɛ'ɛ̄ cáávā chi diduucu sa. 29 Nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. Saⁿ'ā chi cuaacu
di vaadī 'cuiica yeⁿ'e yáacū yeⁿ'e nííⁿnyúⁿ chi saⁿ'ā Israel miiⁿ, saⁿ'ā
santos ídolos? 23 Díí chi ngaⁿ'a maaⁿ
miiⁿ ní saⁿ'ā chí circuncidado
di yeⁿ'e di chi ch'ɛɛtɛ di cucáávā chi na staava yeⁿ'e sa. Chuū ní
canee di ndúúcū ley yeⁿ'é Ndyuūs circuncisión chi cuaacu nííⁿnyúⁿ chi
323 ROMANOS 2, 3
cuaacu. Nguɛ́ɛ ́ tan'dúúcā chi canee n'daacā, ¿táácā cuuvi diiⁿ yā juzgar
nguūⁿ na ley yeⁿ'e sa naati chi yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeēⁿdī?
Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. Saⁿ'ā Diíⁿ yā juzgar 'iiⁿ'yāⁿ caati diíⁿ yā
chi circuncidado na staava yeⁿ'e sa, tanducuéⁿ'ē chi n'daacā.
Ndyuūs n'diichinee yā chi saⁿ'a n'dai 7 Ní ndúúti chi nduudu yaadi miiⁿ
sa. Nguɛ́ɛ ́ cuuvi n'diichinee saⁿ'ā yeⁿ'e yú dichíí'vɛ̄ chi cuuvi dich'ɛɛtɛ
s'eeⁿ yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. ca yú Ndyuūs, ¿dɛ'ɛ̄ cúúvī chi
chi diíⁿ yā tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley Ndyuūs cáávā chi nadach'ɛɛcú yā
miiⁿ caati ley miiⁿ n'g'iⁿ'i s'uuúⁿ chi nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ní ch'iⁿ'i yā chi
vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e yú nanááⁿ Ndyuūs. caⁿ'á yā chi diíⁿ yā recibir 'iiⁿ'yāⁿ
chí cuuví yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ. 'Tíícā
Ndyuūs nadinguaⁿ'ai yā 'iiⁿ'yāⁿ Ndyuūs ch'iⁿ'i yā chi cuaacu yā. Ní
caati i'téénu yā Jesucristo diíⁿ yā chi nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi
21 Maaⁿ ní nduudu cuaacu yeⁿ'é i'téénu yā Cristo ní yeⁿ'e yā 'iiⁿ'yāⁿ.
Ndyuūs n'giⁿ'i s'uuúⁿ chi Ndyuūs 27 Maaⁿ ní ¿dɛ́'ɛ̄ cúúvī chi 'iiⁿ'yāⁿ
diíⁿ yā recibir s'uuúⁿ manera chi 'āā cuuvi caaⁿ'máⁿ yā chi ch'ɛɛtɛ́ yā?
325 ROMANOS 3, 4
Nguɛ́ɛ ́ cuuví yā. ¿Dɛ'ɛ̄ cáávā? ¿'Áá Ndyuūs, Ndyuūs diíⁿ yā recibir
cáávā chi diiⁿ yā tan'dúúcā chi Abraham miiⁿ chi yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ.
ngaⁿ'a ley miiⁿ? Nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. Naati 4 Maaⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ chi idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ
nguɛ́ɛ ́ caavā chi diíⁿ yā chi ngaⁿ'a ní nduuti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ i'téénu
ley miiⁿ. yā Jesucristo ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ yā
29 ¿'Áá Ndyuūs ni dámaāⁿ Ndyuūs
ntiiⁿnyuⁿ cáávā chi cuuvi cu'téénu
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ chi judíos? yā. Ní Ndyuūs diíⁿ yā recibir 'iiⁿ'yāⁿ
¿'Áá nguɛ́ɛ ́ Ndyuūs ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ nuuⁿndi chi cuuvi yeⁿ'é yā, tuu'mi
chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata Israel? ní Ndyuūs diíⁿ yā recibir 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
Cuaacu chi Ndyuūs ní Ndyuūs caati i'téénu yā Jesucristo. 6 'Tiicá
dendú'ū yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ntúūⁿ tiempo chi 'āā chó'ōo David
ndaata Israel. 30 Cuaacu chi vɛ́ɛ ́
ngaⁿ'á yā 'tíícā yeⁿ'e chuū. N'dai
'áámá n'dyáⁿ'ā Ndyuūs. Ní Ndyuūs saⁿ'ā chí Ndyuūs diíⁿ yā recibir
diíⁿ yā recibir nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi chi yeⁿ'é yā saⁿ'a. Ní saⁿ'ā miiⁿ ní
i'téénú yā Cristo 'iiⁿ'yāⁿ chi Israel n'dai sa n'dáá rá chi nguɛ́ɛ ́ idiiⁿ sa
s'eeⁿ ní 'tiicá ntuūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ntiiⁿnyuⁿ chí cuuvi yeⁿ'é Ndyuūs.
yeⁿ'e ndaata Israel. 31 Maaⁿ ní ¿'áá
7 'Tíícā ngaⁿ'a sa:
4
¿Dɛ'ɛ̄ ngaⁿ'a yú yeⁿ'e chiida yú chi dɛ'ɛ̄ chúúcā n'dai 'iiⁿ'yāⁿ, ¿'áá
Abraham chi chiida ndaata dámaāⁿ caava 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi
yeⁿ'e yú? ¿Dɛ'ɛ̄ nndaacá yā nanááⁿ yeⁿ'e na circuncisión? Nguɛɛ 'tíícā,
Ndyuūs? 2 Nduuti chi Ndyuūs diíⁿ
ti cáávā 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e
yā recibir Abraham miiⁿ cáávā 'iiⁿ'yāⁿ Israel ní nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ ley
cosa chi diíⁿ yā, tuu'mi ní Abraham yeⁿ'e circuncisión yeⁿ'e yā. 'Āā
cuuvi caaⁿ'máⁿ yā chi ch'ɛɛtɛ maáⁿ ngaⁿ'a 'nū chi canéé nguuⁿ na
yā. Nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ yā chi libro yeⁿ'é Ndyuūs 'tíícā. Abraham
ch'ɛɛtɛ maáⁿ yā nanááⁿ Ndyuūs. i'téénu yā Ndyuūs ní cáávā chi
3 Canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'e
i'téénu yā Ndyuūs, Ndyuūs diíⁿ yā
Dendyuūs 'tíícā: Abraham i'téénu recibir Abraham miiⁿ chi yeⁿ'é
yā Ndyuūs ní cáávā chi i'téénu yā yā 'iiⁿ'yāⁿ. 10 ¿Dɛ'ɛ̄ tiempo chi
ROMANOS 4 326
ngaⁿ'a ley caati cáávā chi i'téénu cuɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi cānee ngíínú yā,
yā Ndyuūs. Ní cáávā chi i'téénu yā chi'teēnu yā Ndyuūs. Ní Ndyuūs ní
Ndyuūs, Ndyuūs diíⁿ yā cuenta chi diíⁿ yā chí cūnee ngiinú yā yeⁿ'ē chi
saⁿ'ā Abraham miiⁿ ní yeⁿ'é yā. 14 Ní Ndyuūs caⁿ'a yā ca'a yā chi cuuví
nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ ley yeⁿ'e yeⁿ'e yā. Ní cáávā chuū ni Abraham
yā ní diíⁿ yā chi ngaⁿ'a ley miiⁿ ní miiⁿ ní chiī chiidaá 'yaaⁿ n'dáí
cuuví yeⁿ'é yā chiiⁿ chi Ndyuūs naciones tan'dúúcā chi Ndyuūs 'āā
caⁿ'a yā chi ca'a yā, tuu'mi ní nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'a yā yeⁿ'e yā. Ní Ndyuūs ngaⁿ'á
327 ROMANOS 4, 5
yā: 'Tíícā cuuví 'yaaⁿ taavi ndaata yú Jesucristo vɛ́ɛ ́ vaadī 'diiíⁿ yeⁿ'e
yeⁿ'ē dii. 19 Saⁿ'a Abraham miiⁿ 'āā
yú ndúúcū Ndyuūs caava Señor
ngii sa tan'dúúcā 'aama ciento Jesucristo yeⁿ'e yú. 2 Ní cáávā Señor
nduūyū yeⁿ'e sa. Ni 'tiicá ntúūⁿ vɛ́ɛ ́ Jesucristo ndaa yú nanááⁿ Ndyuūs.
nduūyū yeⁿ'e Sara chi n'daata yeⁿ'ē Ní Ndyuūs itée yā s'uuúⁿ dendu'ū
sa. Ní caneé yā tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi chi n'dai taavi yeⁿ'é yā. Ní díítú
n'diī caati Abraham ndúúcū Sara i'téénu yú ndúúcū dendu'ū chi n'dai
miiⁿ nguɛ́ɛ ́ ch'iīndī daiya tá. 'Áárá yeⁿ'é yā chi itée yā s'uuúⁿ. Ní yeenú
chi 'tíícā ní nguɛ́ɛ ́ ch'iindi daiya n'dai yú ní canéé ngiinu yú chííⁿ
yā Abraham miiⁿ chi'téénu yā chí cuuvi yeⁿ'e yú na va'ai chɛɛti
Ndyuūs. 20 Ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā 'uūvī
nguuvi naachi canéé Ndyuūs chi
vaanicadíínuūⁿ yeⁿ'e yā yeⁿ'e chi dɛɛvɛ́ n'dai. 3 Ní 'tiicá ntúūⁿ yeenú
nanááⁿ Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ damaāⁿ cáávā vi'í cā nuuⁿndi chi diiⁿ Adán yeⁿ'e
chuū ti yeⁿ'é Ndyuūs s'uuúⁿ cáávā chiiⁿ chi Ndyuūs tee yā 'iiⁿ'yāⁿ chi
Señor Jesucristo yeⁿ'e yú. Ní cáávā nadinguáⁿ'ai yā 'iiⁿ'yāⁿ. Cuayiivi
Cristo miiⁿ vɛ́ɛ ́ vaadī 'diīiⁿ yeⁿ'e yú chi Adán idinuuⁿndí yā nducyaaca
nanááⁿ Ndyuūs. 'iiⁿ'yāⁿ ní caneé yā condenado. Maaⁿ
ní Ndyuūs nadinguáⁿ'ai yā 'iiⁿ'yāⁿ
Yeⁿ'e saⁿ'ā Adán ndúúcū Cristo chi cuuvi yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ. Ní 'iiⁿ'yā
12 'Tíícā caati cáávā 'áámá saⁿ'ā s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ nadíí'vɛ yā ní Ndyuūs
chi duuchi Adán ndaā nuuⁿndi nadinguáⁿ'ai yā 'iiⁿ'yāⁿ chi n'deēe
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní cáávā nuuⁿndi n'dáí nuuⁿndi idiíⁿ yā. 17 Cuaacu chi
miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ n'dīi yā. Maaⁿ ní chííⁿ 'iiⁿ'yāⁿ canéé chi 'cuūvi yā cáávā chi
chi nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ ní 'cuūvi yā 'áámá saⁿ'ā dinuuⁿndi sa. Ní maaⁿ
caati nducyááca yā ní dinuuⁿndi yā. ní n'daacā ca chi diiⁿ 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ
13 Ní nuuⁿndī miiⁿ canéé iⁿ'yeeⁿdí
chi Jesucristo miiⁿ. Ni cucáávā
'cūū. Ni 'iiⁿ'yāⁿ idinuuⁿndí yā vmnaaⁿ Jesucristo miiⁿ Ndyuūs diíⁿ yā
chi ndaā ley yeⁿ'e Moisés. Ní nguɛ́ɛ ́ recibir 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi cuuvi yeⁿ'é
diíⁿ yā cuenta yeⁿ'e nuuⁿndi taachi yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ nadíí'vɛ
nguɛ́ɛ ́ ley miiⁿ chi ch'iⁿ'i 'iiⁿ'yāⁿ yā yeⁿ'e chuū. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní vɛ́ɛ ́
yeⁿ'ē nuuⁿndi. 14 ¿Dɛ́'ɛ̄ yeⁿ'e chuū?
poder yeⁿ'é Ndyuūs ndúúcu yā chi
Ndii tiempo chi canéé Adán ní 'cuɛɛtinéé n'dááca yā na vida yeⁿ'é
dinuuⁿndi sa ndii tiempo chi canéé yā chi ngai.
Moisés. Ní Moisés ca'á yā ley miiⁿ 18 'Tíícā nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ canee
cúchiī ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'caandiveéⁿ yā Cáávā chi 'áámá saⁿ'ā Adán nguɛ́ɛ ́
nduudu yeⁿ'é Ndyuūs. ch'iindiveeⁿ sa nduudu chi ngaⁿ'a
329 ROMANOS 5, 6
Ndyuūs nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ snée yā Cristo. Ní tiicá ntúūⁿ vɛ́ɛ ́ vida ngai
maaⁿ poder yeⁿ'ē nuuⁿndi. 'Tiicá yeⁿ'e yú ti 'tíícā Cristo nduuchí yā
ntúūⁿ. Cáávā chi 'áámá saⁿ'a Cristo yeⁿ'e nguaaⁿ tinaⁿ'ā cáávā poder chi
ch'iindiveéⁿ yā nduudu chi ngaⁿ'a ch'ɛɛtɛ́ ca yeⁿ'e Chiida yú.
Ndyuūs nééné 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ cuuví 5 Ní nduuti chi tan'dúúcā chi
diiⁿ chi vɛ́ɛ ́ vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ ch'īi yā 'āā ntɛ́ɛ ́ cuuvi dinuuⁿndí yā.
yeⁿ'e yú cucáávā Señor Jesucristo 8 Ní nduuti chi s'uuúⁿ ní 'āā ch'iī yú
'tíícā. 'Āā ch'iī yú yeⁿ'e nuuⁿndi chi yā, ch'īi yā 'áámá vmneⁿ'é nūuⁿ ní
diīⁿ yú, ¿táácā cuuvi 'cuɛɛtinéé cáávā nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ ni cáávā
chiichi yú ndúúcū nuūⁿndī chi diiⁿ nuuⁿndi yeⁿ'é yā. Maaⁿ ní nnduuchí
yú? 3 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ déénu ndís'tiī chi
yā ní vida yeⁿ'e yā nnduuchi
nducyaaca s'uūuⁿ chi chɛɛ̄dínuūⁿniⁿ yā cáávā Ndyuūs. 11 'Tiicá ntúūⁿ
yú cáávā chi s'uuúⁿ ní yeⁿ'e Cristo ndís'tiī diíⁿ nī cuenta chi n'dīi nī
s'uuúⁿ, ní vɛ́ɛ ́ 'aama parte yeⁿ'e ndúúcū nuuⁿndi yeⁿ'e nī ní maaⁿ ní
yú ndúúcū Cristo taachi ch'īi yā? canduuchí nī cáávā Ndyuūs caati
4 Ní caavā chí chɛɛ̄dinuūⁿniⁿ yú
ndís'tiī ní yeⁿ'e Jesucristo ndís'tiī ni
tan'dúúcā chi daama ch'ɛɛ̄chi yú Jesucristo ní Señor yeⁿ'e yú.
ndúúcū Cristo, ní tan'dúúcā chi ch'iī 12 Ní cáávā chuū ndís'tiī nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'e Ndyuūs tan'dúúcā chi 'āā n'dīi ndúúcū ndís'tiī ndúúcū nduudu
nī ní 'āā nnduuchí nī ndúúcū 'áámá chi tuumicadiinúúⁿ nī caati ndís'tiī
vida ngai. Maaⁿ ní cuuvi din'daacá cuuvi tuumicadiinuuⁿ cá nī. Tiempo
nī. 14 Ní nuuⁿndi ní nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ poder
chi chó'ōo ndís'tiī s'neéⁿ nī cuerpo
yeⁿ'ē nanááⁿ ndís'tiī caati nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é nī cáávā nuuⁿndi ní dinuuⁿndí
caneé nī maaⁿ yeⁿ'e ley miiⁿ naati nī tan'dúúcā chi maaⁿ cuerpo yeⁿ'é
canee nī maaⁿ nducuéⁿ'ē vaadī n'dai nī neⁿ'e chi diíⁿ nī. Ni diiⁿ cá nī chi
yeⁿ'é Ndyuūs. nguɛ́ɛ ́ n'daacā. Maaⁿ ní 'āā 'neéⁿ nī
cuerpo yeⁿ'e nī cáávā chi diíⁿ nī
Yeⁿ'e ejemplo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi 'áámá cosa chi n'daacā ní nducuéⁿ'ē chi
idiíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs diíⁿ nī, diíⁿ nī cáávā Ndyuūs.
15 ¿Tuu'mi ní dɛ'ɛ̄ diiⁿ yú? ¿'Áá 20 Taachi ndís'tiī canee nī maaⁿ
diiⁿ yú nuuⁿndi caati 'āā ntɛ́ɛ ́ canee poder yeⁿ'e nuuⁿndi, nguɛ́ɛ ́ cuuvi
yú maaⁿ ley miiⁿ naati canee yú diíⁿ nī dendu'ū chi n'daacā. 21 Ní
maaⁿ dendu'ū chi n'dai taavi chi ¿dɛ'ɛ̄ chi n'daacā chi diíⁿ nī
yeⁿ'é Ndyuūs? Nguɛɛ yeⁿ'ē mar aprovechar yeⁿ'e nuuⁿndi chi diíⁿ nī
'áámá naaⁿ. 16 Ndís'tiī ní deenu nī
chí ngii 'cuináaⁿ nī yeⁿ'ē? Chííⁿ chi
chi nduuti chi ca'á nī vida yeⁿ'e diīiⁿ chi caⁿ'á nī 'cuūvi nī cueⁿ'e
maáⁿ nī na ta'a 'áámá patrón yeⁿ'e daāⁿmaⁿ. 22 Naati maaⁿ ní nguɛ́ɛ ́
ntúūⁿ nduuti chi diíⁿ nī chi ngaⁿ'a ní diiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ ch'īi yā cueⁿ'e
nuuⁿndi chi diíⁿ nī tuu'mi ní canee daāⁿmaⁿ naati chiiⁿ chi Ndyuūs tée
nī tan'dúúcā chi nuuⁿndi miiⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní regalo chi vida
patrón yeⁿ'e nī. Ní cuuvi 'cuūvi nī cueⁿ'e daāⁿmaⁿ ti 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. Ní nduuti chi diíⁿ nī yeⁿ'e Jesucristo chi Señor yeⁿ'e yú.
chi ngaⁿ'a Ndyuūs, tuu'mi ní n'daacā
diíⁿ nī nanááⁿ Ndyuūs. 17 'Úú ní ca'á
Ejemplo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi
gracias Ndyuūs caava ndís'tiī caati n'giindivaacu yā
ndís'tiī 'áárá chi tiempo chi chó'ōo
ní ndís'tiī esclavos yeⁿ'e nuuⁿndi
ndís'tiī naati maaⁿ ní ch'iindiveéⁿ
7 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é chi
vɛ́ɛ ́ ley yeⁿ'é nī, deenu nī chi
'iiⁿ'yāⁿ canéé chi 'caandiveéⁿ yā ley
331 ROMANOS 7
miiⁿ nuuⁿmáⁿ neⁿ'e chí canduuchí mar 'áámá naaⁿ. 'Úú ní nguɛ́ɛ ́
yā. 2 Maaⁿ ní ca'á 'aama ejemplo.
n'diichí nuuⁿndi nduuti chi nguɛ́ɛ ́
'Áámá n'daataá chi n'giindivaacu tá cáávā ley miiⁿ. Ní 'tiicá ntúūⁿ, 'úú ní
ni vɛ́ɛ ́ isaⁿ'ā yeⁿ'e tá, n'daataá miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ deenú chi nuuⁿndi 'úú nduuti
n'daataá yeⁿ'e isaⁿ'ā tá tanducuéⁿ'ē chi neⁿ'é dendu'ū chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e
tiempo chi canduuchi sa tan'dúúcā tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ nduuti chi ley miiⁿ
chi ngaⁿ'a ley. Ní taachi ch'iī isaⁿ'ā nguɛ́ɛ ́ 'tíícā ngaⁿ'a: Nguɛ́ɛ ́ dinéⁿ'e nī
yeⁿ'e tá canee tá libre yeⁿ'e ley miiⁿ dendu'ū chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ.
chi ngaⁿ'a yeⁿ'e isaⁿ'ā yeⁿ'ē tá. 3 Naati
8 Ní cáávā ley miiⁿ tuumicadiinúúⁿ
taachi cánduuchi isaⁿ'ā yeⁿ'e tá ní nuūⁿndi miiⁿ chi cuuvi neⁿ'é diíⁿ
caⁿ'a tá ndúúcū táámá saⁿ'ā, tuu'mi tanducuéⁿ'ē dendu'ū chi nuuⁿndi.
ní idinuūⁿndí ta. Ní nduuti chi ch'iī Ní ndúúti chi nguɛ́ɛ ́ cáávā ley miiⁿ,
isaⁿ'ā yeⁿ'e tá, nguɛ́ɛ ́ canee yā maaⁿ nuuⁿndī miiⁿ canéé tan'dúúcā chi
ley yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi n'giindivaacú yā n'diī. Ní nguɛ́ɛ ́ deenú yeⁿ'ē. 9 Tiempo
diiⁿ yú cuenta chi n'diī yú yeⁿ'e ley Ndyuūs. Ní mandamiento yeⁿ'e ley
miiⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́ canee yú maaⁿ poder miiⁿ 'tiicá ntúūⁿ ní dɛɛvɛ ní cuaacu
yeⁿ'ē ley miiⁿ. Maaⁿ ní libre canee yú ní n'dáácā. 13 Tuu'mi ní ley ¿'áá
chi dichii'vɛ yú Ndyuūs ndúúcū vida cucáávā chi n'daacā diiiⁿ chi 'úú
yeⁿ'e yú chi ngai. Ní vida yeⁿ'e yú ní 'cuūví cueⁿ'e daāⁿmaⁿ? Nguɛ́ɛ ́ 'túúcā.
yeⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. Ní Nuūⁿndī chi diíⁿ, diiiⁿ chi 'úú 'cuūvi.
nguɛ́ɛ ́ canee yú maaⁿ poder yeⁿ'e ley Ní 'tíícā cuuvi deenú nuuⁿndi ti
ndiicúū chi canéé nguūⁿ. nuuⁿndi miiⁿ ch'iⁿ'i chi cuáácú chí
nuuⁿndi cáávā ley miiⁿ chi cosa chi
Nuuⁿndi chi idiiⁿ yú n'daacā. Ní cosa chi n'daacā miiⁿ ní
7 Maaⁿ ní ¿dɛ'ɛ̄ caaⁿ'maⁿ yú? ¿'Áá mandamiento chi ch'iⁿ'i chi nguɛɛ
ley miiⁿ chi nuuⁿndi? Nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē n'daacā chí nuūⁿndī miiⁿ.
ROMANOS 7, 8 332
naati nguɛ́ɛ ́ deenú táácā cuuvi diíⁿ ley yeⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs
chi n'daācā. 19 Dendu'ū chi n'dai chi
chiiⁿ diiiⁿ chi vɛ́ɛ ́ vida cueⁿ'e
neⁿ'é diíⁿ, nguɛ́ɛ ́ diíⁿ naati chi nguɛ́ɛ ́ daāⁿmaⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e
n'daacā chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é diíⁿ, chííⁿ Jesucristo. Ní diiiⁿ chi 'úú caneé
chí diíⁿ. 20 Maaⁿ ní nduuti chi diíⁿ
libre yeⁿ'ē nuuⁿndi chi diiiⁿ chi ch'ií
chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é diíⁿ, tuu'mi nguɛ́ɛ ́ cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. 3 Ní Ndyuūs diíⁿ yā
'úú chi diíⁿ naati nuuⁿndi ndúúcū chiiⁿ chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi diiiⁿ ley yeⁿ'e
poder yeⁿ'ē chi canéé nduucú chííⁿ Moisés miiⁿ caati 'iiⁿ'yāⁿ ní duūvá
diiiⁿ chi dinuuⁿndí. yā na cuerpo yeⁿ'e yā. Ní Ndyuūs
21 Ní 'tíícā canee nduucú. Taachi
diíⁿ yā condenar nuuⁿndi chi vɛ́ɛ ́ na
neⁿ'é diíⁿ chi n'daacā miiⁿ, dámaāⁿ cuerpo yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí
chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā canee nduucú. 'cūū taachi dicho'ó yā 'áámá n'dyáⁿ'ā
22 Cuáácú chi neⁿ'é diíⁿ chiiⁿ chi
Daiya yā ndúúcū cuerpo tan'dúúcā
ngaⁿ'ā ley yeⁿ'é Ndyuūs. 23 Naati s'uuúⁿ cáávā chi divíi yā nuūⁿndī
deenú chi vɛ́ɛ ́ táámá cosa na cuerpo yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ. 4 Ní chúū Ndyuūs diiⁿ
yeⁿ'é chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é chi 'úú idiíⁿ yā cáávā chi s'uūuⁿ cuuvi ch'ɛɛtinee
cosa chi n'daacā tan'dúúcā chi yú tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley miiⁿ ti
nadacadiinúúⁿ chi diíⁿ. Chuū ní yeⁿ'e Espíritu N'dai s'uuúⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́
ley yeⁿ'e nuūⁿndī chi vɛ́ɛ ́ na cuerpo diiⁿ yú chiiⁿ chi neⁿ'e maaⁿ cuerpo
yeⁿ'é. Ní 'úú caneé tan'dúúcā preso yeⁿ'e yú ti diiⁿ yú tan'dúúcā chi
yeⁿ'e ley yeⁿ'e nuuⁿndi. 'Tíícā 'úú. neⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs.
24 Dɛ́'ɛ chúúcā nndaachií yeⁿ'é
5 'Iiⁿ'yāⁿ chi n'gɛɛtinée yā ní
maaⁿ. ¿Du'ú cuuvi nadanguáⁿ'ai 'úú diíⁿ yā chi neⁿ'e maaⁿ cuerpo
yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'é chí diiⁿ chi 'cuūví yeⁿ'é yā nacadiinúúⁿ yā ní diíⁿ yā
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ? 25 Maaⁿ ní 'úú ní
dendu'ū chi neⁿ'é yā. 'Iiⁿ'yāⁿ chi
ncā'a gracias Ndyuūs chi dámaaⁿ yeⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs
333 ROMANOS 8
nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā diíⁿ yā chi ngaⁿ'a ley Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ngaⁿ'a
miiⁿ, ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ yā. 8 Ní
yā chi cuuvi diíⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
cáávā chuū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi diíⁿ yā ní daiya Dendyuūs 'iiⁿ'yāⁿ. 15 Ní
tan'dúúcā chi neⁿ'e cuerpo yeⁿ'e yā Ndyuūs 'āā tee yā s'uuúⁿ Espíritu
Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ inee yiinú yā chííⁿ N'dai yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ cáávā chi diiⁿ
chí diíⁿ yā. yú ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é yā chi di'va'a yú
9 Naati maaⁿ ní ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ diíⁿ
ley cáávā chi condenado yú taama
nī tan'dúúcā chi neⁿ'e cuerpo yeⁿ'e vmnéⁿ'ēe naati cáávā chi s'uuúⁿ ní
maáⁿ nī naati diíⁿ nī tan'dúúcā chi daiya Ndyuūs s'uuúⁿ. 'Íícú cucáávā
neⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ti Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ní s'uuuⁿ
maaⁿ ní Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ní cuuvi caaⁿ'maⁿ yú: N'diī, Ndyuūs
cánée yā ndúúcū ndís'tiī. Ní nduuti ní Chiidá. 16 Ní maaⁿ Espíritu N'dai
yeⁿ'e Cristo ndís'tiī, 'áárá chi cuerpo Ndyuūs s'uūuⁿ, tuu'mi ní vɛ́ɛ ́ chi
yeⁿ'é nī cuuvi n'diī cucáávā nuuⁿndi cuuvi yeⁿ'e yú chi Ndyuūs caⁿ'a yā
yeⁿ'é nī, tuu'mi ní canduuchí nī cáávā chi tée yā s'uuúⁿ. Ní cuta'a yú chi
Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs miiⁿ cuuvi yeⁿ'e yú ndúúcū Cristo maáⁿ
caati Ndyuūs diíⁿ yā aceptar ndís'tiī yā nduuti chi s'uūuⁿ ní 'cueenu yú
chi yeⁿ'é yā ndís'tiī. 11 Ní ndúúti chi
cuuvi maaⁿ cáávā chi yeⁿ'e Cristo
canée nī ndúúcū Espíritu N'dai yeⁿ'é s'uuúⁿ. Cuayiivi ní vɛ́ɛ ́ parte yeⁿ'e
Ndyuūs, Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs yú ndúúcū Cristo ndúúcū vaadī
chi nadacuéeⁿ yā Cristo yeⁿ'e nguaaⁿ dɛɛvɛ n'dáí taavi yeⁿ'é yā.
tináⁿ'ā, tuu'mi ní maaⁿ Ndyuūs miiⁿ 18 Maaⁿ ní inadacadiinúúⁿ chí
chi nadacuéeⁿ yā Cristo caⁿ'a yā chi dendu'ū chi n'geenu yú ngii maaⁿ
tée yā cáávā Espíritu N'dai yeⁿ'é nguɛ́ɛ ́ dɛ́'ɛ̄ vɛɛ chí ch'ɛɛtɛ nguɛ́ɛ ́
Ndyuūs chi canéé nduucú nī vida tan'dúúcā dendu'ū chi dɛɛvɛ ca
ngai na cuerpo yeⁿ'é nī chi 'āā n'díí. ní ch'ɛɛtɛ ca chi Ndyuūs 'cuuⁿ'míⁿ
ROMANOS 8 334
cunee ngiinu tiempo chi cuuvi ngiinu yú chi 'āā cuɛ́ɛ ́ snaaⁿ yú
n'diichi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi daiya canéé chi cunee ngiinu yú ndúúcū
Ndyuūs. 20 Caati tanducuéⁿ'ē chi
'víích'ɛɛtíínūuⁿ.
din'dái Ndyuūs ndáā nguuvi chi 26 Ní Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs
'āā ntɛ́ɛ ́ n'daacā. Ní nguɛ́ɛ ́ cucáávā nnginnée yā s'uūuⁿ taachi dúuvā yú.
chi maāⁿ néⁿ'e naati cucáávā chi S'uuúⁿ nguɛ́ɛ ́ deenu yú táácā canéé
Ndyuūs neⁿ'é yā chi 'tíícā. Ní chí caaⁿ'maⁿngua'a yú tan'dúúcā
maaⁿ ní tanducuéⁿ'ē tiempo miiⁿ chi Ndyuūs neⁿ'é yā, ní maaⁿ ní
ní tanducuéⁿ'ē dendu'ū cunee Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs inneé
ngiinu chi Ndyuūs diíⁿ yā chi yā s'uuúⁿ taachi ngaⁿ'angua'a yú
canéé n'daacā cáávā yeⁿ'ē. 21 Ní nanááⁿ Ndyuūs taachi n'gai ya'áí yā
tanducuéⁿ'ē chi din'dái Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'maⁿ yú chuū
canéé chi natuuvií. Naati ndaā ndúúcū nduudu. 27 Ní Ndyuūs chi
tiempo chi nguɛ́ɛ ́ natúúvií caati vɛ́ɛ ́ n'diichí yā staava yeⁿ'e yú deenú
parte yeⁿ'ē ndúúcū libertad chí n'dai yā chi nadacadiinuuⁿ Espíritu N'dai
taavi chi yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi daiyá yeⁿ'é Ndyuūs caati Espíritu N'dai
Dendyuūs. 22 Ní s'uūuⁿ ní deenu yú
yeⁿ'e Ndyuūs ngiica yā dámaāⁿ yeⁿ'e
chi ndíí nguuvi maaⁿ tanducuéⁿ'ē chi neⁿ'e Ndyuūs ní cáávā 'iiⁿ'yāⁿ
chi din'dái Ndyuūs ní n'gai ya'āī chi yeⁿ'e Ndyuūs.
ngɛɛcū yeⁿ'ē tan'dúúcā 'áámá
n'daataá ndúúcū vaadī ya'ai yeⁿ'ē Cuchɛɛ ca yú yeⁿ'e nducuéⁿ'ē
chi 'cundiyáaⁿ daiya tá. 23 Ní nguɛ́ɛ ́
28 Ní deenu yú chi Ndyuūs diíⁿ yā
dámaāⁿ tanducuéⁿ'ē chi din'dái chi tanducuéⁿ'ē chi chó'ōo yeⁿ'e
Ndyuūs ní n'gáí ya'āī naati 'tiicá s'uūuⁿ chí yeⁿ'e s'uūuⁿ ní cáávā
ntúūⁿ s'uuúⁿ n'geenu yú ngii. 'Áárá chi n'daacā yeⁿ'e yú caati neⁿ'e yú
chi canee yú ndúúcū Espíritu N'dai Ndyuūs. Ní Ndyuūs yaa'ví yā 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'é Ndyuūs chi Ndyuūs datee yā s'eeⁿ chi cuuvi yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ.
s'uuúⁿ chi vmnááⁿ vmnaaⁿ sta'a 29 Ní Ndyuūs ndɛɛvɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ chi
sta'a yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi cuuvi yeⁿ'é cáávā di. Ní 'iiⁿ'yāⁿ diiⁿ cuenta
yā ní cuayiivi dich'ɛɛtɛ́ yā 'iiⁿ'yāⁿ yā chi s'uuúⁿ tan'dúúcā 'iiti
s'eeⁿ. cuūchī chi caⁿ'á yā 'caaⁿ'nuⁿ
31 ¿Dɛ́'ɛ̄ cuuvi caaⁿ'maⁿ yú yeⁿ'é
yā, 'tíícā s'uuúⁿ.
dendú'ū s'eeⁿ? Dámaāⁿ cuuvi 37 Naati yeⁿ'e nducuéⁿ'ē dendu'ū
¿du'ū cuchɛ́ɛ ́ cūnee contra yeⁿ'e deenú chi cuaacu chi mar 'áámá
s'uuúⁿ? 32 Ní Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ diya'āī
'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi divíi yā s'uūuⁿ
'íínu yā Daiya yā cáávā s'uuúⁿ naati yeⁿ'e Ndyuūs chi dinéⁿ'e yā s'uuúⁿ.
dicho'ó yā Daiyá yā caati ch'iī Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú vaadī n'gii, ndíí
Daiya yā caavā nducyaaca s'uuúⁿ. nguɛ́ɛ ́ ndúú chi cunduūchi yú, ndíí
Ní nduuti chi 'tíícā diíⁿ yā ndúúcū nguɛ́ɛ ́ ndúú ángeles, ndíí nguɛ́ɛ ́
Daiya yā, ¿'áá nguɛ́ɛ ́ tee Ndyuūs ndúú espíritus chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ
tanducuéⁿ'ē s'uuúⁿ daama ndúúcū ndúúcū poder yeⁿ'e espíritus, ndíí
Daiyá yā ní n'deee n'dáí yeⁿ'ē? nguɛ́ɛ ́ ndúú dendu'ū chi vɛ́ɛ ́ maaⁿ,
33 ¿Dú'ū cuuvi caaⁿ'maⁿ nuuⁿndi
ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú dendu'ū chi
yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi Ndyuūs ndɛɛvɛ yā? cuchiī, 39 ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú yeⁿ'e chi
Ndyuūs maáⁿ yā diíⁿ yā aceptar vɛ́ɛ ́ chí na yáácú, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú
'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'é yā. 34 ¿Dú'u tuu'mi
yeⁿ'e chi vɛ́ɛ ́ ndii na yáanūuⁿ, ndíí
cuuvi diíⁿ yā condenar s'uuúⁿ? nguɛ́ɛ ́ ndúú táámá naaⁿ chi vɛ́ɛ,́
Cristo ní 'iiⁿ'yāⁿ chi ch'īi yā cáávā tanducuéⁿ'ē chuū nguɛ́ɛ ́ cuuví divíi
nuuⁿndi yeⁿ'e yú ní nduuchí yā yeⁿ'e s'uuúⁿ yeⁿ'e Ndyuūs chi dinéⁿ'e
nguaaⁿ tinaⁿ'ā. Ni maaⁿ ní Cristo yā s'uuúⁿ caati s'uuúⁿ ní yeⁿ'e
canee yā na lado yeⁿ'e honor yeⁿ'ē Jesucristo s'uuúⁿ.
Chiidá yā. Ní ngaⁿ'angua'á yā cáávā
s'uuúⁿ. 35 ¿Du'ū cuuvi divíi yā s'uūuⁿ
Ndyuūs ndɛɛvɛ yā 'iiⁿ'yāⁿ Israel chí
yeⁿ'e Cristo chi neⁿ'é yā s'uuúⁿ? judíos chi cuuvi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yā
¿'Áá chiiⁿ chi n'geenu yú ngii, 'áá
cuuvi nadivíi s'uūuⁿ, o dendu'ū chi
diiiⁿ chi idi'vaachi yú o dendu'ū chi
9 'Úú Pablo ní ngaⁿ'á nduudu
cuaacu ti 'úú ní yeⁿ'é Cristo
'úú, ní nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á nduudu
diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi 'cueenu yú cuuvi o yaadi. Chííⁿ chi nadacádiinúúⁿ
taachi cuuví cuiica yú o taachi 'āā na staava yeⁿ'é ní yeⁿ'e Espíritu
ntɛ́ɛ ́ catecai yú o cáánda yeⁿ'e yú o N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. Cáávā chuū
taachi ch'iin'núⁿ yā s'uūuⁿ ndúúcū cuaacu niiⁿnyúⁿ deenú chi ngaⁿ'á
machete chi 'uūvī lados 'caāiⁿ? ¿'Áá nduudu cuaacu. 2 Neené ndaachií
cuuvi diiiⁿ nducuéⁿ'ē chuū nadivíi yiinú ní neené ya'ai staava yeⁿ'é
s'uuúⁿ ná vaadī neⁿ'e yeⁿ'e Cristo? cáávā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yeⁿ'é,
Nguɛ́ɛ ́ cuuvi. 36 'Tíícā canéé nguūⁿ
3 ndíí chi 'úú maáⁿ neⁿ'é chi cuneé
nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní diíⁿ yā 'áámá 'uuvi daiya táⁿ'ā Rebeca mííⁿ ní
compromiso ndúúcu yā. Ní ca'á cuaāchī. Ní nguuvi yā Esaú ndúúcū
yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ley yeⁿ'é yā chi ley Jacob ní yeⁿ'ē 'áámá chiidaá ní
yeⁿ'e Moisés. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ canée chiidá yā ní Isaac chi yeⁿ'e ndaata
yā ndúúcū ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ vmnááⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'e
ndúúcū compromiso yeⁿ'é Ndyuūs yú. 11-13 Ní taachi daiyā Rebeca miiⁿ
chi Ndyuūs caⁿ'a yā chi ca'a yā chi cuaāchí 'āā cuɛ́ɛ ́ 'cuɛɛtiyáaⁿ yā
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 5 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní
ní 'āā cuɛ́ɛ ́ diíⁿ yā cosa chi n'daacā
daiya chiida yú cuááⁿ vmnaaⁿ ní o cosa chi nguɛ́ɛ ́ n'daāca, Ndyuūs
yeⁿ'e ndaata 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní yeⁿ'e yaa'ví yā táⁿ'ā Rebeca miiⁿ 'tíícā:
ndaata 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ Cristo ní ndaa Daiya di chi saⁿ'ā vmnaaⁿ chí Esaú
yā ndúúcū cuerpo tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ sa servir daiya di chi saⁿ'ā chí
s'eeⁿ. Ní Cristo miiⁿ ní Ndyuūs, ní cuchiī cuayiivi chi Jacob. Ní chuū
ch'ɛɛtɛ taavi yā yeⁿ'e nducuéⁿ'ē. ní tan'dúúcā chi canéé nguūⁿ naachí
Cueⁿ'e daāⁿmaⁿ dich'ɛɛtɛ yú Ndyuūs. Ndyuūs ngaⁿ'a yā 'tíícā: 'Úú dineⁿ'é
'Tíícā. saⁿ'a Jacob miiⁿ, naati sáⁿ'ā Esaú
6 'Úú nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á chi compromiso miiⁿ 'úú nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é. Déénu yú chi
chi ngaⁿ'a Ndyuūs nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ canéé cuaacu chi Ndyuūs cuuvi
Israel chí nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄. N'daācā ndɛɛvɛ yā 'āā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
ca chi ngaⁿ'á chi nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ neⁿ'e yā tan'duucā chi neⁿ'e yā. Ní
yeⁿ'e ndaata Israel miiⁿ cuaacu chi cuuvi yaa'vi yā 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'é yā
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel. 7 Naati
yaa'ví yā chi cuuvi yeⁿ'e yā. Ní nguɛ́ɛ ́
nguɛ́ɛ ́ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e diíⁿ yā cuenta chiiⁿ chi diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
ndaata Israel ní daiya Abraham chi yaa'ví yā. Ní ndɛɛvɛ́ yā Jacob.
'iiⁿ'yāⁿ. Naati 'túúcā ngaⁿ'a Ndyuūs: 14 ¿Dɛ'ɛ̄ cuuvi caaⁿ'maⁿ s'uūuⁿ yeⁿ'e
Dii Abraham, cáávā saⁿ'ā daiya di chi diiⁿ Ndyuūs? ¿'Áá diiⁿ Ndyuūs
chi nguuvi Isaac vɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē cosa chi nguɛ́ɛ ́ cuaacu? Nguɛ́ɛ ́ mar
di cuayiivi. 8 Ní cáávā nduudu chi
'áámá naaⁿ. 15 Ndyuūs ní caⁿ'a yā
ngaⁿ'a Ndyuūs cuuvi deenú chi mar chii yā Moisés miiⁿ 'tíícā: 'Úú ní
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi daiya Ndyuūs ya'áí cáávā 'iiⁿ'yāⁿ chi 'úú neⁿ'é chi
cáávā chi ch'iindiyáaⁿ yā na ndaata caⁿ'á chí ya'áí yeⁿ'e yā; ní 'úú ya'āī
yeⁿ'é Abraham. Nguɛɛ 'tíícā. 'Iiⁿ'yāⁿ 'iinú cáávā 'iiⁿ'yāⁿ chi 'úú neⁿ'é chi
s'eeⁿ ní daiya Dendyuūs nduuti chi caⁿ'á chí ya'āī 'iinú cááva yā. 16 Maaⁿ
ínchɛɛ̄tí 'uūvī 'cúutīi, 'áámá chi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel 'tíícā: 'Áárá chí
yaⁿ'ai chíí'vɛ̄ ni táámá chii nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata Israel ní n'deee
yaⁿ'ai chíí'vɛ̄. n'dáí yā tan'dúúcā yáⁿ'āa ndúútiī
22 Ní 'tiicá ntúūⁿ chi diiⁿ Ndyuūs.
yeⁿ'ē yiicu dámaāⁿ n'duu'vi núúⁿ yā
Ndyuūs neⁿ'é yā 'cuuⁿ'míⁿ yā nnguaⁿ'ai yā. 28 Ní Señor Ndyuūs
'iiⁿ'yāⁿ táácā cuuvi diíⁿ yā castigar diíⁿ yā chi cuuvi cuaacu nduudu chi
'iiⁿ'yāⁿ ní ch'iⁿ'í yā poder yeⁿ'é yā. 'āā caⁿ'a yā yeⁿ'e yáⁿ'āa 'cūū ní nuuⁿ
Ní n'deee 'nááⁿ tiempo Ndyuūs diíⁿ yā nducuéⁿ'ē. 29 Ní 'tíícā ngaⁿ'a
'Tíícā cuuvi caaⁿ'maⁿ yú. 'Iiⁿ'yāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaataá yeⁿ'é ní neⁿ'é
chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata Israel chi yā dich'ɛɛtɛ cá yā Ndyuūs naati
judíos 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ in'nuúⁿ yā nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā tan'dúúcā chi neⁿ'e
Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā chi canee Ndyuūs caati nguɛ́ɛ ́ déénu yā táácā
n'daāca yā nanááⁿ Ndyuūs. Naati cuuvi diiⁿ yā. 3 Ní nguɛ́ɛ ́ déénu
chi cuuvi diiiⁿ chi n'daacā caneé yā Cristo diíⁿ yā chi 'āā vi'í cā ley yeⁿ'e
nanááⁿ Ndyuūs. Ní 'áárá chi neⁿ'é yā Moisés. Ní maaⁿ ní nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ
canéé n'daacā nanááⁿ Ndyuūs naati chi i'téénu yā Cristo, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ yā cumplir chiiⁿ n'daacā caneé yā nanááⁿ Ndyuūs.
chi ngaⁿ'a ley miiⁿ. 32 ¿Dɛ'ɛ̄ cúúvī
5 Ní Moisés miiⁿ dinguuⁿ yā yeⁿ'e
chi 'tíícā? 'Tíícā canee, caati 'iiⁿ'yāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'é yā canee n'daāca
yeⁿ'e ndaata Israel nguɛ́ɛ ́ n'daacā yā nanááⁿ Ndyuūs cáávā chi
canee yā nanááⁿ Ndyuūs cáávā diíⁿ yā chi ngaⁿ'a ley miiⁿ. 'Tíícā
ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ yā cáávā ley yeⁿ'é dinguúⁿ yā: 'Iiⁿ'yāⁿ chi diiⁿ yā
yā, ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā cu'téénu yā tanducuéⁿ'ē dendu'ū chi ngaⁿ'a ley
Jesucristo. Ní cáávā chuū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Moisés canduuchí yā cueⁿ'e
s'eeⁿ canee tan'dúúcā chi candɛ́ɛ ̄ daāⁿmaⁿ cucáávā ley miiⁿ. 6 Naati
ca'a yā ná tuūu chi Jesucristo chi chuū ní ngaⁿ'a yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi
diīiⁿ chí indɛɛ ca'a 'iiⁿ'yāⁿ. 33 Ní 'tíícā
canee n'daacā nanááⁿ Ndyuūs cáávā
canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs chi i'téénu yā Jesucristo. Díí nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'e tuūu miiⁿ: ngaⁿ'a di na staava yeⁿ'e di 'tíícā:
'Úú Ndyuūs ní cu'neéⁿ na ¿Du'u caⁿ'ā na va'ai chɛɛti nguuvi?
yáāⁿ Sión 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi Taachi ngaⁿ'a di 'tíícā, nadicua'áí
Jesucristo chi nguuvi tuūu chi di Cristo yeⁿ'é va'āī chɛɛti nguuvi.
cuundɛɛ ca'a 'iiⁿ'yāⁿ ní tuūú 7 Ní nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ di na staava
miiⁿ ní 'áámá tuūú ch'ɛɛtɛ chi yeⁿ'ē di 'tíícā: ¿Du'ū cuuvi caⁿ'á yā
diiiⁿ chi cundɛɛvɛ 'iiⁿ'yāⁿ; ní iⁿ'yeēⁿdī chí yáanūuⁿ tan'dúúcā chi
339 ROMANOS 10
cheⁿ'e Cristo? Taachi diiⁿ di 'tíícā, nguɛ́ɛ ́ 'aama 'iiⁿ'yāⁿ chi caaⁿ'máⁿ yā
diiⁿ di chi Cristo nadacuéeⁿ yā yeⁿ'ē nduudu cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs? 15 ¿Ni
chi cu'téénu yā Cristo nguɛ́ɛ ́ cuuví ¿'Áá cuaacu chi nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ
'cuináaⁿ yā. 12 Nguɛ́ɛ ́ n̄'dáaⁿ yā
yā nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs?
'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ Cuaacu chi n'giindiveéⁿ yā. 'Tíícā
yeⁿ'e tanáⁿ'ā naciones. Maaⁿ Señor canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs:
Jesucristo miiⁿ ní maaⁿ Señor Nduudu cuaacu chi ngaⁿ'a yā,
yeⁿ'e nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ. Ní Señor ngaⁿ'a yā na núúⁿmáⁿ íⁿ'yeeⁿdī.
miiⁿ itée yā yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi Ní nduudu yeⁿ'e yā ní ngaⁿ'a
n'dai yeⁿ'é yā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi yā ní ndíí núúⁿmáⁿ cuaaⁿ chi
ngaⁿ'angua'á yā nanááⁿ Ndyuūs yaⁿ'ai ca yeⁿ'ē íⁿ'yeēⁿdī.
cáávā chi duuchi yā. 13 Caati 'tíícā
19 Táámá vmnéⁿ'ēe itiinguuneéⁿ
canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs: ndís'tiī: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ diíⁿ cuenta
Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a yā ngii 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi judíos s'eeⁿ yeⁿ'e
yā: “N'díí Señor Jesucristo yeⁿ'é,” nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs?
ní cuuví nanguaⁿ'ai yā. 14 ¿Táácā
Moisés miiⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ chi vmnááⁿ
cuuvi caaⁿ'máⁿ yā ndúúcū Señor vmnaaⁿ nguɛɛcuneé yā yeⁿ'e chuū,
miiⁿ nduuti chi nguɛɛ i'téénu yā ní 'tíícā canéé nguūⁿ:
'iiⁿ'yāⁿ? ¿Ní táácā cuuvi cu'téénu 'Úú ní diíⁿ chi cuuvi nngueé
yā yeⁿ'ē 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e táámá
n'giindiveéⁿ yā yeⁿ'e yā? ¿Ní táácā nación chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ nación
cuuvi caandiveéⁿ yā nduuti chi yeⁿ'é Ndyuūs. 'Úú ní diíⁿ chi
ROMANOS 10, 11 340
'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Israel chí nanguáⁿ'ai yā nguɛ́ɛ ́ ndaaca yā dɛ'ɛ̄ chi in'nuúⁿ yā.
11 Maaⁿ ní intíínguuneéⁿ
ndís'tiī: ¿'Áá diíⁿ Ndyuūs
chi s'neéⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ Israel yeⁿ'e
Naati 'iiⁿ'yāⁿ chi Ndyuūs ndɛɛvɛ yā,
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ndaaca yā. Ní tanáⁿ'ā
'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ yā nduudu
ndaata yeⁿ'é yā? Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā 'tíícā. yeⁿ'é Ndyuūs ti ndii chɛɛchí maáⁿ
'Úú Pablo maáⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yā 'iiⁿ'yāⁿ. 8 'Tíícā canéé nguūⁿ na
Israel 'úú ní yeⁿ'e ndaata yeⁿ'ē libro yeⁿ'é Ndyuūs: Ndyuūs diíⁿ
Abraham 'úú, ní yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yā chi nguɛ́ɛ ́ tuumicádíínuuⁿ yā
ndaata Benjamín 'úú. 2 Ndii cuááⁿ
na staava yeⁿ'é yā dendu'ū yeⁿ'e
vmnaaⁿ Ndyuūs diíⁿ yā recibir Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs; ní diíⁿ
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yeⁿ'é yā, 'iiⁿ'yāⁿ yā chi nduutináaⁿ yā nguɛ́ɛ ́ snaaⁿ yā
Israel chi ndɛɛ̄vɛ yā chi cuuvi yeⁿ'e ní veéⁿ yā nguɛ́ɛ ́ 'caandiveéⁿ yā. Ní
yā 'iiⁿ'yāⁿ. Ní ndís'tiī, ¿'áá nguɛ́ɛ ́ 'tíícā 'iiⁿ'yāⁿ Israel ndii tiempo 'cūū.
déénu nī yeⁿ'e chi canéé nguūⁿ na 9 'Tiicá ntúūⁿ David ngaⁿ'a yā:
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata Israel cuuvi chuū chi caaⁿ'máⁿ: Nduuti chi ca'a
nánguaⁿ'ai yā. Ní diiiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ yú Ndyuūs 'áámá taaⁿ yeⁿ'e masa
yeⁿ'e ndaata Israel nngueé yā yeⁿ'e yeⁿ'é pan cáávā ofrenda, 'tiicá ntúūⁿ
tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ní cu'téénu cá yā nducuéⁿ'ē masa yeⁿ'e pan miiⁿ ní
Ndyuūs. 12 Ní caati 'iiⁿ'yāⁿ Israel
yeⁿ'é Ndyuūs. Ní nduuti chi ca'a yú
s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ ch'iindiveéⁿ yā nduudu Ndyuūs cáávā ofrenda dii'yu yeⁿ'e
yeⁿ'e Ndyuūs ní chó'ōo chi tuneéⁿ yáⁿ'á, 'tiicá ntúūⁿ nducuéⁿ'ē yáⁿ'á ní
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e núúⁿmáⁿ iⁿ'yeeⁿdī chi yeⁿ'é Ndyuūs. 'Tiicá ntúūⁿ Ndyuūs
cuuvi cu'teenú yā Ndyuūs. Ní sta'á di'viicú yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata Israel
yā yeⁿ'e vaadī n'dai yeⁿ'é Ndyuūs. Ní caati 'āā di'viicú yā 'iiⁿ'yāⁿ vmnááⁿ
nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e vmnaaⁿ yeⁿ'e ndaata yeⁿ'é yā.
ndaata Israel cuuvi cu'téénu yā 17 Náⁿ'á dúuⁿnē yeⁿ'e yáⁿ'á olivo
caava 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata Israel chi canéé na yáⁿ'āa 'iiⁿ'yāⁿ, ní 'iiⁿ'yāⁿ
nguɛ́ɛ ́ ch'iindiveéⁿ yā nduudu yeⁿ'é 'caaca yā ní sta'á yā dúuⁿnē yeⁿ'e
Ndyuūs, tuu'mi n'deee ca n'daacā yáⁿ'á olivo chi canéé icyáⁿ'ā ní diíⁿ
ca yeⁿ'e nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ taachi yā chi yeⁿ'e yáⁿ'á olivo yeⁿ'é yā.
'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ nanguɛɛcúndií yā 'Tíícā ndís'tiī, 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē
ní cu'téénu yā nduudu yeⁿ'é Ndyuūs ndaata Israel. Ní ndís'tiī tan'dúúcā
taama vmnéⁿ'ēe. dúuⁿnē yeⁿ'e yáⁿ'á olivo yeⁿ'e icyáⁿ'ā
13 Maaⁿ ní neⁿ'é caāⁿ'máⁿ nduucú
miiⁿ 'tiicá nī naati maaⁿ ní vɛ́ɛ ́ parte
ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ Israel yeⁿ'é nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi
ndís'tiī. Maaⁿ chi Ndyuūs dicho'ó tan'dúúcā yáⁿ'á olivo chi canéé
yā 'úú chi 'úú ní apóstol chi candɛɛ́ yáⁿ'āa 'iiⁿ'yāⁿ. Ní maaⁿ ní ndís'tiī
nduudu yeⁿ'é yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata Israel cuuvi
nguɛ́ɛ ́ Israel s'eeⁿ. Úú deenú chi yeⁿ'é nī nducuéⁿ'ē chi n'dai taavi
ch'ɛɛtɛ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é. 14 Ni 'úú neⁿ'é
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi Israel yā. 18 Maaⁿ ní
chi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yeⁿ'é ngueé ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ Israel nī, nguɛ́ɛ ́
yā yeⁿ'e ndís'tiī niicu cu'téénu yā caaⁿ'máⁿ nī chi ch'ɛɛtɛ maáⁿ nī
Ndyuūs tan'dúúcā chi ndís'tiī i'téénu ndís'tiī, caati nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ chi Israel
ROMANOS 11 342
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ, taachi 'úú nadivií na libro yeⁿ'é Ndyuūs: ¿Dú'ū cuuvi
nuuⁿndi yeⁿ'e yā. túúmícádiinūūⁿ vaadī cadíínūuⁿ
28 Ní 'iiⁿ'yāⁿ Israel nguɛ́ɛ ́ i'téénu
yeⁿ'e Señor Ndyuūs? ¿Du'ū cuuvi
yā nduudu cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs ca'a consejo Ndyuūs? 35 ¿Du'ú
yeⁿ'e chi nadanguáⁿ'ai yā. Ní maaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ca'a yā algo Ndyuūs vmnááⁿ
ní contra yeⁿ'é Ndyuūs 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ vmnaaⁿ ní cuayiivi Ndyuūs ca'á
caati ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ Israel yā tan'dúúcā chi nadíí'vɛ yā yeⁿ'ē?
ndís'tiī, cuuvi yeⁿ'é Ndyuūs ndís'tiī. 36 Tanducuéⁿ'ē dendu'ū chí vɛ́ɛ ́ ní
Ní 'áárá chi 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ Ndyuūs din'dái yā ní tee yā s'uuúⁿ
i'téénu yā Cristo, Ndyuūs dineⁿ'é yā tanducuéⁿ'e. Ní cucáávā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caati Ndyuūs níndɛɛvɛ́ vɛ́ɛ ́ tanducuéⁿ'ē dendu'ū chi yeⁿ'é yā.
yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi vmnááⁿ vmnaaⁿ Maaⁿ ní cueⁿ'e daāⁿmaⁿ dich'ɛɛtɛ yú
chi yeⁿ'e ndaata yeⁿ'é yā. 29 Ní Ndyuūs. 'Tíícā.
Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ ndaacadaamí yā yeⁿ'é
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi yaa'ví yā chi cuuvi Ca'a yú vida yeⁿ'e yú Ndyuūs ní
yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní Ndyuūs diiⁿ yú tanducuéⁿ'ē chi neⁿ'é yā
di'viicú ntúūⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 30 Ní
tiempo chi chó'ōo ndis'tíī chi
caati cuayiivi Ndyuūs cuuvi ya'áí nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī tan'dúúcā chi neⁿ'e
yā cáávā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā chi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū naati
ya'áí yā cáávā ndís'tiī. 32 Ní Ndyuūs
cuaáⁿ nī lugar Ndyuūs chi n̄'daáⁿ
'āā daamá nūuⁿ s'néeⁿ yā nducyaaca yā vaanicadíínūuⁿ yeⁿ'é nī ni 'tiicá
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ch'iindiveéⁿ yā ntuūⁿ n̄'daáⁿ yā vida yeⁿ'é nī. Ní 'íícú
nduudu yeⁿ'é yā cáávā chi Ndyuūs cuuví deenú nī chɛɛ́ chi Ndyuūs
cuuvi ya'áí yā caavā nducyaaca neⁿ'é yā chi diiⁿ nī, chɛɛ́ chi n'daacā,
'iiⁿ'yāⁿ. chɛɛ́ chi cunee yiinú Ndyuūs ni chɛɛ́
33 Dɛ'ɛ chúúcā n'deee cá vaadī
chi n'dai taavi ca.
n'dai yeⁿ'é Ndyuūs. Dɛ'ɛ chúúcā 3 Ní cáávā chi Ndyuūs tee yā 'úú chi
chí i'téénu nī chi Ndyuūs itée yā yeⁿ'e yú. Ní nguɛ́ɛ ́ dineⁿ'e yú cosa
ndís'tiī. 4 Caati 'tíícā tan'dúúcā 'áámá
chi nguɛɛ n'daācā naati canéé chi
cuerpo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chí neené n'deee diiⁿ yú tanducuéⁿ'ē chi n'daacā.
nááⁿ chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ní nguɛ́ɛ ́ dáámá 10 Canéé chi dineⁿ'e yú 'aama yú
ntiiⁿnyuⁿ chi yeⁿ'ē n'deee nááⁿ yeⁿ'ē; taama yú tan'dúúcā chi 'aama vi'i
5 'tiicá ntúūⁿ s'uuúⁿ 'áárá chi nééné
yú chi cuaacu chi 'áámá yuuuⁿ yú
'yaaⁿ yú ní s'uuúⁿ ní tan'dúúcā chi ní dineⁿ'e yú 'aama yú ndúúcū
'áámá cuerpo ti yeⁿ'e Cristo s'uuúⁿ, taama yú.
'tíícā s'uuúⁿ ní s'uuúⁿ ní tan'dúúcā chi 11 Ní n'daacā idiiⁿ ca yú ntiiⁿnyúⁿ
ca'áámá ca'aama s'uūuⁿ tan'dúúcā chi tée yā s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'e
chi neⁿ'é yā diíⁿ yā. Ní canee chi diiⁿ yú canéé chi yeenu yú. Ní taachi
yú n'dai ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yú. Ní nduuti n'geenu yú ngii canéé chi cuchɛ́ɛ
chi Ndyuūs tee yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yú ngiinū ngiinū. Ní cuéⁿ'é daāⁿmaⁿ
yú chi candɛɛ yú nduudu cuaacu canéé chi caaⁿ'maⁿngua'a yú.
yeⁿ'é yā chi tee yā s'uuúⁿ canéé chi 13 Ní canéé chi cunnee yú 'iiⁿ'yāⁿ
vɛ́ɛ ́ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yú chí ngi'cueeⁿ chúúcā n'dai yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́
yú canéé chi ca'cueeⁿ yú n'daacā. n'daacā idiíⁿ yā ndúúcū s'uuúⁿ. Ní
8 S'uūuⁿ chi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ chi yaa'vi
ngiica yú Ndyuūs chi di'viicú yā
née yú 'iiⁿ'yāⁿ chi cu'téénu cá yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nguɛ́ɛ ́ taaⁿ yú nduucú
canéé chi diiⁿ yú n'daacā ca. S'uuúⁿ yā.
chi vɛ́ɛ ́ ca yeⁿ'e yú chi cuuvi ca'a yú 15 Ní canéé chí cuuvi yeenu yú
taama yā, canéé chi ca'a yú ndúúcū ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi yeenú yā. Ní
núúⁿmáⁿ staava yeⁿ'e yú. S'uuúⁿ chi canéé chi cuɛɛcu yú ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e tanáⁿ'ā s'uuúⁿ chí ngɛɛcú yā.
canee chi nga'a ntiiⁿnyuⁿ yú n'daacā 16 Ní 'cuɛɛtinee yú n'daacā
ca. S'uuúⁿ chi ca'a yú tanáⁿ'ā s'uuúⁿ ndúúcū 'áámá yú taama yú. Nguɛ́ɛ ́
chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ necesidades yeⁿ'é yā nadacádíínuuⁿ yú yeⁿ'ē maaⁿ yú
canéé chi diiⁿ yú ní yeenu yú. chi ch'ɛɛtɛ́ naati ndiicúúⁿ n'dai
'cuɛɛtinee yú ní nguɛ́ɛ ́ nadacádíínuuⁿ
Yeⁿ'e chi canéé chi diiⁿ yú yú yeⁿ'ē maaⁿ yú chi s'uūuⁿ chí
ti yeⁿ'e Cristo s'uuúⁿ deenu yú.
9 Canéé
chi dineⁿ'e yú 'aama yú 17 Nguɛ́ɛ ́ nanguɛɛcundii yú ní diiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi 'āā diíⁿ yā cosa chi nguɛ́ɛ ́ chi n'daacā idiíⁿ yā nguɛ́ɛ ́ canee
n'daacā ndúúcu yú. Diiⁿ núúⁿ yiiⁿnuⁿ chi di'va'á yā yeⁿ'e 'iiⁿntyéⁿ'ē naati
yú chi diiⁿ yú dámaāⁿ chi n'daacā 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiíⁿ yā
ndúúcū nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. 18 Ní diiⁿ 'va'á yā yeⁿ'e 'iiⁿntyéⁿ'ē. ¿'Áá neⁿ'é nī
yú nducuéⁿ'ē chi n'daacā chi cuuvi chi nguɛ́ɛ ́ 'va'á nī yeⁿ'e 'iiⁿntyéⁿ'ē?
diiⁿ yú caati 'diiíⁿ cuuvi cunee yú Diíⁿ nī chi n'daacā ní 'iiⁿntyéⁿ'ē miiⁿ
nguaaⁿ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. 19 Ní ní cuuví ngaⁿ'á yā chi n'daacā idiíⁿ
ndís'tiī hermanos yeⁿ'é chi neⁿ'é nī, 4 caati 'iiⁿntyéⁿ'ē chi ngaⁿ'a yā
nadich'ɛɛcú nī yeⁿ'e yā. Nduuti chi chuū canee chi 'caandiveéⁿ nī chi
cuiicu yā, ca'a nī chi che'e yā. Ní ngaⁿ'a 'iiⁿntyéⁿ'ē nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ
nduuti chi yaaca yā, ca'á nī chi cu'u caavā chi cuuví nī castigo ti cáávā
yā. Tí caati diíⁿ nī 'túúcā, tuu'mi ní deenú nī chi n'daacā chi nacadiinúúⁿ
diíⁿ nī chi 'cuinaáⁿ yā yeⁿ'e chi diíⁿ nī na staava yeⁿ'é nī. 6 Ni 'tiicá
13
nducuéⁿ'ē 'iiⁿntyéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ na lugar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ du'ū vɛɛ. Dámaāⁿ
yeⁿ'e yā. 2 Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ
canee chi dineⁿ'e yú nducyaaca
yā chi ngaⁿ'a 'iiⁿntyéⁿ'ē 'tiicá ntúūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ chi dineⁿ'é nducyaaca
'iiⁿ'yāⁿ ní contra yeⁿ'e chi Ndyuūs 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā tan'dúúcā chi ngaⁿ'a
ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi ley yeⁿ'e yú. 9 Ní mandamiento yeⁿ'e
canee yú na dɛɛvɛ yeⁿ'é Ndyuūs ní ndís'tiī chi n'diichí nī chi diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
n'daacā canee cáávā s'uuúⁿ. 13 Ní
chi dichíí'vɛ̄ táámá yā? nduuti
'cuɛɛtinee yú n'daacā tan'dúúcā chi chi diíⁿ yā chi n'daacā o chi nguɛ́ɛ ́
canéé chi diiⁿ yú na dɛɛvɛ yeⁿ'é n'daacā. Dámaāⁿ 'iiví yā canéé chi
Ndyuūs. Nguɛ́ɛ ́ cuuvi cuu'vi yú ní n'diichí yā 'iiⁿ'yāⁿ chi dichíí'vɛ yā. Ní
nguɛ́ɛ ́ idiiⁿ yú 'viicu yeⁿ'ē chi che'e n'daacā cuuvi canee caavá yā, caati
yú ndúúcū n'deee n'dáí ruido. Ní Señor Ndyuūs yeⁿ'e yú cuuví diíⁿ
nguɛ́ɛ ́ 'cuáaⁿ yú caⁿ'a yú ndúúcū yā chi canéé n'daacā yeⁿ'é yā caati
n'daataá o isaⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yú. Señor Ndyuūs vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'é yā chi
Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú canee yú ndúúcū inneé yā 'iiⁿ'yāⁿ chi dichíí'vɛ yā.
vicio yeⁿ'e yú. Nguɛ́ɛ ́ 'caa'va yú ní 5 Ní 'tiicá ntúūⁿ, 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ
Señor ní 'tiicá ntúūⁿ ca'á yā gracias 'úú, deenú chi cuaacu chi nguɛ́ɛ ́
Ndyuūs cáávā chi che'e yā. vɛ́ɛ ́ mar 'áámá dendu'ū chi nguɛ́ɛ ́
7 Ní 'tíícā mar 'áámá s'uuúⁿ nguɛ́ɛ ́
n'daacā yeⁿ'ē maāáⁿ. Ní nduuti chi
snduuchi yú cucáávā maaⁿ yú ndíí 'iiⁿ'yāⁿ nadacádíínuuⁿ yā chi 'áámá
nguɛ́ɛ ́ ndúú 'cuūvi yú cucáávā dendu'ū nguɛ́ɛ ́ n'daacā, tuu'mi ní
maaⁿ yú. 8 Ndúúti chi snduuchi yú,
chuū ní cáávā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ cuaacu
snduuchi yú cáávā Señor. Ní nduuti chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā. 15 Ní nduuti
chi 'cuūvi yú, 'cuūvi yú cáávā Señor. chí cáávā 'áámá dendu'ū chi che'é
Maaⁿ ní ndúútī chi snduuchi yú nī ní diíⁿ nī chi hermano yeⁿ'é
o n'diī yú yeⁿ'e Señor s'uuúⁿ. 9 Ní nī cuuvi ya'áí yā, tuu'mi ní nguɛ́ɛ ́
Cristo ch'īi yā ní nduuchi ntuúⁿ yā diíⁿ nī 'túúcā cáávā chi dineⁿ'é nī
yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā caati cuuví yā hermano yeⁿ'é nī. Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
Señor yeⁿ'e tináⁿ'ā, ní 'tiicá ntuūⁿ chi cuuvi ndaí hermano yeⁿ'e nī
yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ chí snduuchi. cáávā 'áámá dendu'ū chi che'é
10 Maaⁿ ní dii, ¿dɛ'ɛ̄ cúúví chí n'dííchí
nī caati Cristo ní ch'īi yā cáávā
nuuⁿndi yeⁿ'e hermano yeⁿ'ē di? ¿O dɛ́'ɛ̄ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. 16 Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī cosas
cúúví chi nguɛɛ neⁿ'e di hermano yeⁿ'ē chi 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'e
di? 'Tíícā nducyaaca yú canee chi naⁿ'a chi ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiíⁿ
yú nanááⁿ Cristo. Ní Cristo miiⁿ caⁿ'á nī yeⁿ'e chi ndís'tiī deenú nī chi
yā n'diichí yā nuuⁿndi yeⁿ'e yú. 11 Canéé
n'daacā. 17 Naati chííⁿ chi yeⁿ'ē
nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs 'tíícā: Ndyuūs chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē
Cuaacu nííⁿnyúⁿ tan'dúúcā chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē chi nge'e yú ndúúcū chi
'úú chí canduuchí, ngaⁿ'a ngi'i yú. Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā
ROMANOS 14, 15 348
cáávā chi che'e yú tuu'mi ní diiⁿ nducuéⁿ'ē chi vmnááⁿ vmnaaⁿ canéé
yú chi táámá 'iiⁿ'yāⁿ dinuuⁿndí yā. nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs ní canéé
21 N'daacā ca chi nguɛ́ɛ ́ diiⁿ yú mar
nguūⁿ caavā chi 'cueēⁿ yú; ní cáávā chi
'áámá dendu'ū chi diiⁿ chi hermano 'áámá canee yú ndúúcū chi i'téénu yú ní
yeⁿ'e yú cuuvi dinuuⁿndí yā o diiⁿ cáávā chi diīⁿ animar s'uuúⁿ chi cunee
chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā n'daacā. Nguɛ́ɛ ́ ngiinu yú yeⁿ'e chi cuuvi yeⁿ'e yú. 'Tíícā
che'e yú yuutɛ̄ o nguɛɛ́ ngi'i yú vino diiⁿ nduudu yeⁿ'é Ndyuūs cáávā s'uuúⁿ.
o nguɛ́ɛ ́ diiⁿ yú 'áámá dendu'ū chi 5 Ndyuūs chi tee yā vaadī yeenú s'uuuⁿ
'túúcā chí diiⁿ chi hermano yeⁿ'e yú ndúúcū chi cunee ngiinu yú chi cuuvi
nduuví duūva yā yeⁿ'e chi i'téénu yeⁿ'e yú, Ndyuūs ní inneé yā ndís'tiī chi
yā. 22 Ní yeⁿ'e chi ndís'tiī i'téénu nī
cuuvi 'diiíⁿ 'diiíⁿ 'cuɛɛtineé nī 'áámá nī
yeⁿ'e chi ngaⁿ'a maáⁿ nī canéé chi ndúúcū taama nī tan'dúúcā Cristo neⁿ'é
i'téénu nī yeⁿ'ē nanááⁿ Ndyuūs. Dɛ'ɛ yā chi diíⁿ nī. 6 Tuu'mi ní nducyáácá nī
chúúcā n'dai taavi 'iiⁿ'yāⁿ chi staava tan'dúúcā chi 'áámá nī cuuvi dich'ɛɛtɛ́
yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ diiⁿ condenar maáⁿ nī Ndyuūs chi chiidá Señor Jesucristo
yā cáávā cosa chi diiⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yú.
n'daacā. 23 'Iiⁿ'yāⁿ chi che'é yā 'áámá
dendú'ū. Ní 'tiicá ntúūⁿ canéé nguūⁿ deenú chi cuaacu chi ndís'tiī ní diíⁿ
na libro yeⁿ'é Ndyuūs: nī dendu'ū chi n'dai. Ní ndís'tiī ní
Cáávā chuū 'úú ní dich'ɛɛtɛ́ n'diī 'iiⁿ'yāⁿ chi deenu ndís'tiī. Ní deenú
Señor nguaaⁿ na nducyáácá nī ca'a nī consejo 'áámá nī ndúúcū
nación, ní 'úú ní caatá taama nī. 15 Naati maaⁿ ní na carta
canciones chi diíⁿ honrar n'diī. 'cūū 'úú diitu idinguúⁿ n'deee n'dáí
10 Ni táámá cuaaⁿ naachi canéé
cá yeⁿ'é nī yeⁿ'e dendu'ú 'cūū caati
nguūⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs ngaⁿ'a ndís'tiī ní cuuvi n'gaacu nī yeⁿ'ē
'tíícā: chi 'āā deenú nī. Chuū ní dinguúⁿ
'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nducyáácá nación chɛɛchi caati Ndyuūs chí n'dai taavi
canéé chi yeenú yā ndúúcū nduucú nī tee yā 'úú yeⁿ'e chi n'dai
'iiⁿ'yāⁿ chi Ndyuūs nndɛɛvɛ́ yā taavi yeⁿ'é yā chí diíⁿ. 16 Ní 'úú ní
chi cuuvi yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. dichíí'vɛ̄ Cristo 'úú nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
11 Táámá cuaaⁿ yeⁿ'e libro yeⁿ'é
chi nguɛ́ɛ ́ Israel yā. Ní nguaaⁿ
Ndyuūs ngaⁿ'a 'tíícā: 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ 'úú diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē
'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nducyáácá nación chi ngaⁿ'á nduudu cuaacu yeⁿ'e
canee chi dich'ɛɛtɛ́ yā Ndyuūs, evangelio chi nduudu ngai yeⁿ'e
ní nducyáácá yā ngaⁿ'á yā chí Jesucristo chi nadanguáⁿ'aī 'iiⁿ'yāⁿ.
n'diī Ndyuūs ní ch'ɛɛtɛ n'dai Ní 'tíícā cuuvi candɛɛ́ 'iiⁿ'yāⁿ chi
n'diī. nguɛ́ɛ ́ Israel yā nanááⁿ Ndyuūs
12 Ní 'tiicá ntúūⁿ canéé nguūⁿ na
tan'dúúcā chi ofrenda n'dai yā chi
libro yeⁿ'é Ndyuūs naachi profeta Ndyuūs 'cuaáⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ, caati
Isaías dingúuⁿ yā 'tííca yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs s'née
chi Ndyuūs ngaⁿ'á yā chi caⁿ'á yā yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cáávā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é
chi dichó'o yā: Ndyuūs.
'Úú idiíⁿ chi ndaa 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e 17 Ni 'úú ní cáávā chi i'teenú
chííⁿ chi Cristo diíⁿ yā cáávā 'úú. Ní nī 'áámá tiempo nūuⁿ. Ní cuayiivi
'íícú 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ Israel yā cuuvi chi yeenú chi caneé ndúúcū ndís'tiī
cu'téénu yā Ndyuūs. Ní chúū idiíⁿ neⁿ'é chí ndís'tii cunneé nī 'úú
cáávā nduudu cuaacu chi ngaⁿ'á ní taachi naⁿ'á ndii yáāⁿ Roma. 25 Maaⁿ
Cristo naachi táámá yā 'āā candɛɛ́ 'tíícā diíⁿ yā naati cuaacu nííⁿnyúⁿ
yā nduudu miiⁿ ní diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ hermanos canéé chi cunneé yā
yeⁿ'e Cristo. 21 Naati neⁿ'é diíⁿ
hermanos Israel s'eeⁿ chi pobre yā
tan'dúúcā chi canéé nguūⁿ na libro chi snée yā na yáāⁿ Jerusalén caati
yeⁿ'é Ndyuūs 'tíícā: hermanos Israel s'uuⁿ ní 'āā diiⁿ yā
'Iiⁿ'yāⁿ chi 'aa cuɛ́ɛ ́ ndaa tááma chi hermanos chi nguɛ́ɛ ́ Israel yā
yā nanáaⁿ yā chi caaⁿ'máⁿ sta'á yā yeⁿ'e dendú'ū chi n'dai chi
yā yeⁿ'e Cristo, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs.
cuuví cadíínuuⁿ yā yeⁿ'é Ní cáávā hermanos Israel yeⁿ'e yú
yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi mar 'áámá 'túúcā diíⁿ yā hermanos chi nguɛ́ɛ ́
vmnéⁿ'ēe nguɛ́ɛ ́ n'giindivéeⁿ Israel yā ndúúcū chi n'deee n'dáí
yā yeⁿ'e Cristo ní 'caandivéeⁿ yeⁿ'é yā canéé chi cunneé yā 'iiⁿ'yāⁿ
yā ní cuuvi tuumicadíínuuⁿ yā Israel chi i'téénu yā Cristo. 28 Maaⁿ
yiinú yā ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ. 32 Ní chi neené diiⁿ tá ntiiⁿnyuⁿ nguaaⁿ
'íícú nduuti chi Ndyuūs neⁿ'é yā, ndís'tiī: N'daí tá, caaⁿ'máⁿ nī. 7 Ní
'úú ní yeenú taachi ndaá nanááⁿ saⁿ'ā Andrónico ndúúcū sáⁿ'ā Junias
ndís'tiī ní cuntaavi'tuūnúú ndúúcū canée yā vácūū taachi 'úú caneé
ndís'tiī. 33 Neⁿ'é chi Ndyuūs tée yā
vácūū, ní saⁿ'ā s'eeⁿ ní n'gɛɛtɛ nguaaⁿ
nducyaaca ndís'tiī vaadī 'diīiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ chi apóstoles. Ní saⁿ'ā s'eeⁿ
'cuɛɛtinéé 'diíⁿ nī. 'Tíícā. i'téénu yā Cristo vmnaaⁿ cá níícu
'úú: N'daí ndís'tiī, caaⁿ'máⁿ nī.
Pablo dicho'ó yā, N'dai
8 Ní sáⁿ'ā Amplias chi neené neⁿ'é
ndís'tiī, hermanos yeⁿ'é yā ti yeⁿ'e Señor saⁿ'a miiⁿ: N'daí dii,
nī n'daata miiⁿ ndúúcū chi duuchi Apeles chi neené ch'eenú yā chii
Señor yeⁿ'e yú, tan'dúúcā chi canéé cáávā chi i'téénu yā Cristo: N'daí dii,
chi 'cuaáⁿ nī hermanos yeⁿ'e yú caaⁿ'máⁿ nī. 'Tiicá ntúūⁿ nducyaaca
chi i'téénu yā Cristo. Ní cunneé nī 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e vaacu Aristóbulo: N'dai
n'daata miiⁿ yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē chi ndís'tiī, caaⁿ'máⁿ nī. 11 Ní saⁿ'a
neⁿ'e tá ti n'daata miiⁿ neené 'yaaⁿ Herodión chi yeⁿ'e yáāⁿ vaacú:
'iiⁿ'yāⁿ chinnee tá 'iiⁿ'yāⁿ. 'Tiicá ntúūⁿ N'daí dii, caaⁿ'máⁿ nī. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi
chinnee tá 'úú. i'téénu yā yeⁿ'e vaacu Narciso: N'daí
3 Ní n'dís'tiī caaⁿ'máⁿ nī hermano
ndís'tiī caaⁿ'máⁿ nī. 12 Ní n'daataá
i'téénu yā Cristo ndúúcū chɛɛcu sa Ndyuūs chi vɛ́ɛ ́ nducuéⁿ'ē vaadī 'diīíⁿ
chi tan'dúúcā chɛɛcú dendú'ū: N'dai nduucú yā maaⁿ nch'ɛɛ̄tɛ́ cu'néeⁿ
ndís'tiī, caaⁿ'maⁿ nī. 14 Ní saⁿ'a s'eeⁿ
yā yááⁿn'guiinūuⁿ miiⁿ cuaaⁿ mááⁿ
Asíncrito ndúúcū Flegonte ndúúcū ca'á nī. Neⁿ'é chi Jesucristo tée yā
Hermas ndúúcū Patrobas ndúúcū nducyáácá ndís'tiī nducuéⁿ'ē vaadi
Hermes ndúúcū tanáⁿ'ā hermanos n'dai yeⁿ'é yā.
chi snée yā ndúúcu yā: N'daí ndís'tiī, 21 Saⁿ'a Timoteo chi dáámá idiiⁿ sa
yú chi snée yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: chi dinguúⁿ carta 'cūū cáávā Pablo:
N'daí ndís'tiī, caaⁿ'máⁿ nī. N'daí ndís'tiī, ngaⁿ'á ti yeⁿ'é Cristo
16 Maaⁿ ní nguaaⁿ maáⁿ nī chi
s'uuúⁿ.
i'téénu nī Cristo: N'daí dii, caaⁿ'máⁿ 23 Ní 'tiicá ntúūⁿ saⁿ'a Gayo: N'daí
nī, ní ca'á nī 'áámá beso 'áámá ndis'tíī, ngaⁿ'a sa. 'Úú ní caneé na
nī ndúúcū taama nī tan'dúúcā vaacu sa ní nduuvidaamá yā 'iiⁿ'yāⁿ
costumbre yeⁿ'é nī caati néⁿ'e nī vi'ī. yeⁿ'e yaācū na vaacu sa. Ní sáⁿ'ā
Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nducyáácá Erasto ntúūⁿ chi sáⁿ'ā tesorero yeⁿ'e
yaācū: N'daí ndís'tiī ngaⁿ'a yā. yáaⁿ 'cūū, ndúúcū hermano Cuarto:
17 Maaⁿ ní di'cuiitú ndís'tiī
N'daí ndís'tiī, ngaⁿ'a yā.
hermanos yeⁿ'é chi cundɛ́ɛ nī 24 Neⁿ'é chi Señor Jesucristo yeⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'ē nguaaⁿ ndís'tiī. Ndyuūs cuuvi diiⁿ cá yā chi díítūu
18 Caati 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ
canee di ndúúcū chi i'téénu di tan'dúúcā
yā Señor Jesucristo yeⁿ'e yú ti chí 'úú caⁿ'á nduudu cuaacu chi Cristo
diíⁿ yā tan'dúúcā chi neⁿ'e yā. Ní nadanguáⁿ'ai yā ndís'tiī. Ní chi'cueéⁿ
nginnche'éí yā staava yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ndís'tiī yeⁿ'e evangelio chi nduudu ngai
chi ndiicúūⁿ caati ngaⁿ'á yā ndúúcū yeⁿ'e Cristo. Chuū chí ngaⁿ'á ní chííⁿ chi
nduudu cúuⁿnūⁿ yeⁿ'é yā chi cunee Ndyuūs snúúⁿ n'de'éí yā ndii tiempo
ngíínu yā. 19 Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ 'āā
vmnááⁿ vmnaaⁿ chi canéé iⁿ'yeeⁿdī ní
deenú yā tan'dúúcā chí ndís'tiī Ndyuūs ch'iⁿ'í yā 'úú nduudu yeⁿ'e Cristo.
n'giindiveéⁿ nī nduudu yeⁿ'é Ndyuūs 26 Ní maaⁿ ní deenu yú chuū cáávā
ni cáávā chuū 'úú ní yeenú. Neⁿ'é chi profetas dingúuⁿ yā na libro yeⁿ'é
chi ndís'tiī listo canee nī chi diíⁿ Ndyuūs yeⁿ'é chuū. Ní diíⁿ yā tan'dúúcā
353 ROMANOS 16
yā s'uuúⁿ cosa chí n'dáácā n'dai yeⁿ'é chi diíⁿ yā. Ní yaa'ví yā ndís'tiī chí
yā, ní 'íícú cunéé vaadī 'diiíⁿ yeⁿ'é 'cuɛɛtineé nī ndúúcū daiyá yā chi
yā na staava yeⁿ'e yú. Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú.
354
355 1 CORINTIOS 1
'úú yeⁿ'e ndís'tiī hermanos yeⁿ'é. Ní canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs
ngaⁿ'á yā chi ndís'tiī n'gɛɛcu cheendí nī. ndíí vmnaaⁿ chi ngaⁿ'a 'tíícā:
12 Chuū chí yeⁿ'ē chí caaⁿ'máⁿ. 'Áámá
'Úú dituūví vaadī deenu yeⁿ'e
'áámá ndís'tiī ngaⁿ'á nī yeⁿ'ē 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi deenu, ní idiíⁿ chi
saⁿ'ā 'tíícā. 'Áámá yā ní ngaⁿ'a yā: 'Úú nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ nduudu yeⁿ'e
yeⁿ'ē saⁿ'a Pablo; taamá yā ní ngaⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ chi deenu taavi.
yā: 'Úú yeⁿ'ē saⁿ'a Apolos; taamá yā ní 20 ¿Dɛ'ɛ̄ dichíí'vɛ̄ vaadī deenu yeⁿ'e
ngaⁿ'a yā: 'Úú yeⁿ'ē saⁿ'a Pedro; taamá 'iiⁿ'yāⁿ chi deenu? ¿Dɛ'ɛ̄ dichíí'vɛ̄
yā ní ngaⁿ'a yā: 'Úú yeⁿ'e Cristo. 13 ¿'Áá
vaadī deenu yeⁿ'ē maestro chi
cuaacu chi Cristo yeⁿ'ē yú chi 'yaaⁿ deenu taavi? ¿Dɛ'ɛ̄ dichíí'vɛ̄ vaadī
yā? Nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. ¿'Áá ca'neeⁿngá'āa deenu yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi deenu taavi
Pablo cáávā nuuⁿndi yeⁿ'ē ndís'tiī? ní caaⁿ'máⁿ yā ndúúcū compañeros
Nguɛ́ɛ.́ ¿'Áá chɛɛdinuūⁿniⁿ nī ndúúcū yeⁿ'é yā yeⁿ'e cosas chi vɛ́ɛ ́ iⁿ'yeeⁿdí
chi duuchi Pablo? Nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. 14 'Úú
'cūū? Ndyuūs ch'iⁿ'i yā chí vaadī
cāⁿ'a: Gracias Dendyuūs, ti 'úú chi deenu yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ni dúú'vī
Pablo, nguɛ́ɛ ́ chɛɛdinúuⁿníⁿ mar 'áámá vɛɛ ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ. 21 'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
'iicu nducuéⁿ'ē chi ngaⁿ'á ní yeⁿ'e poder chi ca'nééⁿnga'āa na cruz cáávā
yeⁿ'ē Cristo chí ch'īi yā na cruz. nuūⁿndī yeⁿ'e nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ.
'Iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e
Cristo miiⁿ ní poder yeⁿ'ē 'caandiveéⁿ yā nduudú 'cūū, ní
Ndyuūs ndúúcū vaadī deenu tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ sta'á yā nduudú 'cūū
18 'Úú deenú chí taachi 'iiⁿ'yāⁿ chi tan'dúúcā 'áámá cosa chí duuchi.
nguɛ́ɛ ́ deenú yā du'ū chi Cristo 24 Nduuti chí 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ o
yaa'ví yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi cuuvi yeⁿ'é 'iicu s'uūuⁿ chi cuuvi yeⁿ'é yā s'uūuⁿ.
yā 'iiⁿ'yāⁿ. Cristo ní poder yeⁿ'é 31 Cáávā chuū canéé nguūⁿ na libro
Ndyuūs ní Cristo miiⁿ vaadī deenu yeⁿ'é Ndyuūs ndíí vmnaaⁿ 'tíícā:
yeⁿ'é Ndyuūs cucááva nducyaaca 'Iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a chi idich'ɛɛtɛ́ maáⁿ
'iiⁿ'yāⁿ. 25 Nduudu yeⁿ'é Ndyuūs
yā 'iiⁿ'yāⁿ, nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiíⁿ yā.
chi 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'á yā chi cosa chí Dámaāⁿ canéé chi dich'ɛɛtɛ́ yā 'iivú
duuchi, nduudu miiⁿ nduudu déénú Ndyuūs.
ca nguɛ́ɛ ́ tí nduudu yeⁿ'e saⁿ'ā yeⁿ'e
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní cosa chi sta'á yā Ngaⁿ'a yā chí Cristo ca'nééⁿnga'á yā
tan'dúúcā chi duuvā yeⁿ'é Dendyuūs
chííⁿ chi ditiīnú ca, nguɛ́ɛ ́ ti yeⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 26 Ndís'tiī
2 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é, taachí
ndāa ní caneé ndúúcu nī
'tíícā caⁿ'á nduudu cuaacu yeⁿ'é
hermanos yeⁿ'é, nadacádiinúúⁿ nī Dendyuūs. Nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á nduudu
yeⁿ'ē maáⁿ nī. Nguɛ́ɛ ́ 'yaaⁿ ndís'tiī miiⁿ ndúúcū núúⁿmáⁿ vadicadíínūuⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi deenu taavi, nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e vaadī deenu. 2 'Tíícā ngaⁿ'á,
'yaaⁿ ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ ndíí tiīiⁿ, ndíí ti nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é caāⁿ'maⁿ táámá
nguɛ́ɛ ́ 'yaaⁿ ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ 'cuiica. cosa nanááⁿ ndís'tiī, dámaaⁿ neⁿ'é
27 Ndyuūs ndɛɛvɛ́ yā 'iiⁿ'yāⁿ chi
caaⁿ'máⁿ yeⁿ'ē Jesucristo chi
nguɛɛ deenu taaví yā ní 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ ca'nééⁿnga'á yā. 3 Taachi caneé
chi deenu taaví yā cuuví 'cuináaⁿ ndúúcū ndís'tiī ndii cuūⁿnūⁿ 'úú;
yā. Ní Ndyuūs ndɛɛvɛ́ yā 'iiⁿ'yāⁿ ní 'va'ā 'úú; ní nééné in'duuví
yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chi vɛ́ɛ ́ duu'vīī vaa. 4 Nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á nduudu miiⁿ
fuerzas yeⁿ'é yā ní 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ chi ndúúcū vaadī deenu chi cadiinuuⁿ
vɛ́ɛ ́ fuerza yeⁿ'é yā cuuví 'cuináaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, naati
yā. 28 Ndyuūs ndɛɛvɛ́ yā 'iiⁿ'yāⁿ chi
ngaⁿ'á nduudu cuaacu miiⁿ ndúúcū
nguɛ́ɛ ́ du'ū vɛɛ nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē nduudu chi nguɛ́ɛ ́ ngíⁿ'īi. Ngaⁿ'á
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ní ndɛɛvɛ́ yā 'iiⁿ'yāⁿ chiiⁿ chi Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs
chi nguɛ́ɛ ́ inuuⁿndi ní ya'ai 'iinú ch'iⁿ'í yā 'úú ndúúcū poder yeⁿ'é
yā 'iiⁿ'yāⁿ. Ní 'iicu Ndyuūs diíⁿ yā yā chí nduudu cuaacu miiⁿ ní yeⁿ'e
chi nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ cosa chi ch'ɛɛtɛ Dendyuūs. Níícú 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi
chí 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū diíⁿ deenú yā chí nduudu cuaacu miiⁿ
yā. 29 'Tíícā Ndyuūs idiíⁿ yā ti mar
ní nduudu yeⁿ'é Dendyuūs. 5 'Tíícā
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi dich'ɛɛtɛ́ ngaⁿ'á ti chííⁿ chi i'teenu yú nguɛ́ɛ ́
yā 'iiⁿ'yāⁿ nanááⁿ Dendyuūs. 30 'Tíícā
chiīcā na vaanīcadiīnuuⁿ yeⁿ'e
Dendyuūs maáⁿ yā teé yā vida 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ti yeⁿ'ē
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ yeⁿ'e ndís'tiī tí poder yeⁿ'é Dendyuūs.
i'teenú nī Cristo Jesús. Ndyuūs
dichó'o yā Jesucristo iⁿ'yeeⁿdí 'cūū Dendyuūs diíⁿ yā chi deenu 'iiⁿ'yāⁿ
chi cuuvi deenu yú nducuéⁿ'e cáávā cucáávā Espíritu N'dai yeⁿ'e yā
Cristo. Ní cáávā Cristo miiⁿ nguɛ́ɛ ́ 6 Taachi caneé 'nū nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
nuuⁿndi yeⁿ'ē yú nanááⁿ Ndyuūs ti chi i'teenú yā Dendyuūs ní 'áámá
Cristo miiⁿ ch'īi yā na cruz cucáávā caneé yā ndúúcū Dendyuūs, tuu'mi
nuuⁿndi yeⁿ'ē nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ, ní ní ngaⁿ'á 'nū ndúúcū nduudu ngiⁿ'īi
357 1 CORINTIOS 2, 3
ndís'tiī daiya yeⁿ'é Ndyuūs ndís'tiī, nduudu miiⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ chi ca'cueéⁿ
tan'dúúcā chi ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ chi yā nduudu miiⁿ, 'āā daamá nūuⁿ diíⁿ
caama i'téénu yā Cristo ndís'tiī. yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs. Ndyuūs
2 Tan'dúúcā da'caīyāa chi ngi'i leche
ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chiiⁿ chi cuuvi
ti 'āā cuɛ́ɛ ́ cuuvi che'é yā, 'tiicá ntúūⁿ yeⁿ'é yā caavā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yā chi
ndís'tiī. Ca'cueéⁿ ndís'tiī ndúúcū diíⁿ yā. 9 Nús'uu ní daama dáámá
dendu'ū nduudu chi nguɛ́ɛ ́ ngíⁿ'īi, tí nuúⁿ idiíⁿ 'nū ntiiⁿnyúⁿ ndúúcū
nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī tan'dúúcā chi ngaⁿ'a Dendyuūs. Ndís'tiī ní tan'dúúcā
Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. 3 Naati
'áámá campo yeⁿ'é Ndyuūs chi
tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū Ndyuūs chidi'cuiitá yā 'tíícā ndis'tiī.
diíⁿ yā chi neⁿ'e maáⁿ yā, 'tíícā idiíⁿ Tan'dúúcā 'áámá va'ai chi idin'daí
nī. Ndís'tiī ní 'tɛ́ɛ ́ ní nguⁿ'u nī ní Dendyuūs, 'tíícā ndís'tiī. 10 Ndyuūs
nguɛ́ɛ ́ nduuvidaamá nī. Nguɛ́ɛ ́ idiiⁿ teé yā 'úú vaadī deenū yeⁿ'é yā ní
n'daacá nī tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi tan'dúúcā 'áámá saⁿ'ā deenu din'dai
i'téénu yā 'iivú Ndyuūs chi idiíⁿ yā, sa cimiento yeⁿ'e va'ai, 'tíícā 'úú. 'Úú
ti idiíⁿ nī tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á nduudu cuaacu chi tan'dúúcā
i'teenú yā 'iivú Ndyuūs chi idiíⁿ yā cimiento miiⁿ chi din'dai sa. Táámá
'tíícā, ní idiíⁿ 'tííca nī. 4 Caati náⁿ'ā
'iiⁿ'yāⁿ 'iicandíí yā ndúúcū va'ai miiⁿ.
ndís'tiī ngaⁿ'á nī: 'Úú ní i'teenú Ca'áámá ca'aama 'iiⁿ'yāⁿ chi 'iicandíí
tan'dúúcā chi ngaⁿ'a Pablo, ní táámá yā nduūcū canéé chi 'iicandíí yā
nī ngaⁿ'a nī: 'Úú i'teenú tan'dúúcā ndúúcū va'āī ndúúcū cuidado.
chi ngaⁿ'a saⁿ'a Apolos. ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ 11 Mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuví
miiⁿ? ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ nús'ūu 'iiⁿ'yāⁿ chi cimiento miiⁿ ndúúcū 'dííⁿnguaaⁿ,
dichíí'vɛ̄ Dendyuūs? Ngaⁿ'á 'nū o ndúúcū 'dííⁿnguɛɛ, o ndúúcū
nduudu chi ch'iⁿ'i Dendyuūs nús'uu tuūu ndɛɛ cheeⁿ, o ndúúcū yáⁿ'á,
ní ndís'tiī ní i'teenú nī. 6 'Úú ngaⁿ'á
o ndúúcū yaāta o ndúúcū 'í'voōo
nduudu yeⁿ'é Dendyuūs nanááⁿ canéé chí cadiinúúⁿ yā, ti chuū chí
ndís'tiī ní diíⁿ tan'dúúcā chí chiīnú ngaⁿ'á. 13 Nguuvi chi Jesucristo diíⁿ
miiⁿ, ntiiⁿnyuⁿ chi 'āā chó'ōo 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ
naavtaⁿ'ā ngiichi yaⁿ'ā ní nguɛɛ yā chi dich'ɛɛtɛ́ yā saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí
chiichi, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ vɛ́ɛ ́ 'cūū. Tanducuéⁿ'ē dendu'ū ní yeⁿ'e
chi cuuvi yeⁿ'e yā. 15 Ndúúti chi
ndís'tiī. 22 Nduuti chi 'úú chí Pablo,
4
nge'e taaví nī yeⁿ'ē vaadī deenu diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e 'iivú Ndyuūs
yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, tuu'mi ní canee canee cuuⁿmiⁿ chi diíⁿ yā cumplir
cuuⁿmiⁿ chi diíⁿ nī tan'duucā 'áámá tanducuéⁿ'e chí caaⁿ'maⁿ Ndyuūs
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ deenu. Ní cuuvi yeⁿ'ē ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ yā. 3 Nguɛ́ɛ ́
ndaācā vaadī deenu yeⁿ'é nī chí dɛ'ɛ̄ vɛɛ tunee 'úú nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'ē Dendyuūs. 19 Vaadī déénu yeⁿ'é
diíⁿ yā juzgar 'úú, o nduutī chí
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū tan'dúúcā ndís'tiī, o táámá 'iiⁿ'yāⁿ o 'úú maáⁿ
'áámá cosa chí duuchi nanááⁿ n'diichí nuuⁿndi yeⁿ'é. 4 'Áárá chi
Ndyuūs. 'Āā canéé nguūⁿ na libro staava yeⁿ'é ngɛ́ɛ ́ diiⁿ condenar
yeⁿ'é Ndyuūs ndíí vmnaaⁿ 'tíícā: 'úú cáávā chiiⁿ chi diíⁿ, 'úú nguɛ́ɛ ́
Ndyuūs diíⁿ yā chi vaadī deenu cuuvi caaⁿ'máⁿ chi nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi
yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū yeⁿ'é. Dámaāⁿ Señor Jesucristo
diīíⁿ chi 'cuuvi 'iiⁿ'yāⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ diíⁿ yā juzgar 'úú, ní caaⁿ'máⁿ yā
canee yā tan'dúúcā chi cundaí yā nuuⁿndi yeⁿ'é. 5 Ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ diíⁿ
na trampa yeⁿ'e maáⁿ yā. 20 Canéé nī juzgar 'iiⁿ'yāⁿ. Taachí ndáá Señor
nguūⁿ ntuuⁿ táámá chí 'tuucā: 'Iivú Jesucristo yeⁿ'ē yú taama vmnéⁿ'ēe
Ndyuūs déénu yā vaanicadiinūuⁿ tuu'mi 'cuuⁿ'míⁿ yā tanducuéⁿ'ē chi
1 CORINTIOS 4 360
cuuvi 'cueéⁿ nī tan'dúúcā chi cuuvi cuiicu 'nū ní yaaca 'nū va. Ní 'āā
diíⁿ nī tan'dúúcā chi canéé nguūⁿ ntɛ́ɛ ́ n'deee catécai 'nū chī n'daacā.
ndíí vmnaaⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs. Ní 'iichɛ yeⁿ'é 'nū. Ní 'iiⁿ'yāⁿ ch'eⁿ'é
Ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ n'diichí nī 'iiⁿ'yāⁿ. Ní yā nús'uu. Ní diíⁿ yā chi chéénú
nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ nī chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ 'nū ndii mííⁿ ní ndii 'múúⁿ ní nguɛ́ɛ ́
chi ch'ɛɛtɛ ca yā nguɛ́ɛ ́ ti táámá yā. vaacu 'nū. 12 Ní diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ
cuenta yeⁿ'ē chiiⁿ chi tee Ndyuūs 'nū ní chɛ́ɛ 'nū ndúúcū vaadī ngiinu.
ndís'tiī? Ndii nguuvi miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ nacadiinúúⁿ
8 Ndís'tiī ní nadacadíínuuⁿ nī chí
yā chi nús'uu tan'dúúcā dɛɛcúū yeⁿ'e
deenú nī nducuéⁿ'ē chi yeⁿ'e nduudu iⁿ'yeeⁿdí 'cūū 'tííca nús'uu.
yeⁿ'e Dendyuūs. Ní diíⁿ nī tan'dúúcā 14 'Úú nguɛ́ɛ ́ idinguúⁿ yeⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ chi 'cuiica. Taachi nguɛ́ɛ ́ dendu'ú 'cūū yeⁿ'e ndís'tiī caati chi
ch'ɛɛtineé 'nū ndúúcū ndís'tiī, tuu'mi cuuvi 'cuinaáⁿ nī. Yaa'ví ndís'tiī
ní ndís'tiī diíⁿ nī tan'dúúcā chi reyes yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chuū tí ndís'tiī
ndís'tiī. Nduuti chi ndaa tiempo tan'dúúcā daiyá chi nééné neⁿ'é,
chi ndís'tiī caaⁿ'máⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ 'tíícā ndis'tiī. 15 'Áárá chi vɛ́ɛ ́ ndiichi
yā nús'uu. 'Tíícā snéé nús'uu. 'Iiⁿ'yāⁿ Diíⁿ nī tan'dúúcā chi 'úú idiíⁿ.
yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ndúúcū ángeles 17 Cáávā chuū dicho'ó Timoteo
'iivú Ndyuūs. Saⁿ'ā miiⁿ ní ca'cueeⁿ yeⁿ'e saⁿ'ā miiⁿ yeⁿ'e dendú'u chi idiiⁿ
sa ndís'tiī yeⁿ'e Cristo. Ní n'gaacu sa tan'dúúcā chi 'úú caneé ndúúcū
nī yeⁿ'ē tanducuéⁿ'ē chi cuuvi ndís'tiī. 4 Taachí nduuvidáámá
dámaāⁿ yeⁿ'e chi ngaⁿ'a yā, ti chiiⁿ nī chi n'dáí ndís'tiī, ní vɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ
chi diiⁿ yā ti poder yeⁿ'é Ndyuūs. chí idiíⁿ yā nuuⁿndi nguaaⁿ ndís'tiī.
21 Dɛ'ɛ̄ neⁿ'é ndís'tiī. ¿'Áá neⁿ'e nī chi
¿'Áá nguɛ́ɛ ́ deenú nī ti ta 'lííⁿ
taachi ndaá ní diíⁿ regañar ndís'tiī, chuundi levadura ichɛ́ɛ ́ ndúúcū
o taachi ndaá caaⁿ'máⁿ nduucú tanducuéⁿ'ē yaāchī? 7 Saⁿ'ā miiⁿ
staava yeⁿ'ē yú ti tan'dúúcā pan chi taama chɛ́ɛ ́ ndís'tiī, ¿dɛ'ɛ̄ cúúví
nguɛ́ɛ ́ levadura yeⁿ'ē, 'tíícā canee yú. chí caⁿ'á nī nanááⁿ juez yeⁿ'e yaāⁿ
9 'Áá dinguúⁿ yeⁿ'e ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́
vaacú nī, ní nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á nī nanááⁿ
cáⁿ'a nī ndúúcū saⁿ'ā chi canee sa 'iiⁿ'yāⁿ chi chɛ́ɛ ́ vmnaaⁿ yeⁿ'e yáacū
ndúúcū n'daataá chi nguɛɛ yeⁿ'ē sa ndíí yeⁿ'é nī? 2 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ deenu ndís'tiī
chi canee ndúúcū saⁿ'a chi nguɛɛ chi n'diichí nī dendu'ū vaadī 'caa'va
yeⁿ'ē tá. Ndíí nguɛ́ɛ ́ cáⁿ'a nī ndúúcū nguaaⁿ ndís'tiī, n'daacā chi caⁿ'á
'iiⁿ'yāⁿ chi i'teenú yā ídolos. Ndíí nguɛ́ɛ ́ nī nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yaācū 'aara
cáⁿ'a nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'á yā chi nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ chí duū'vī néⁿ'e yā
nduudu yaadi , o ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi vi'ī. 5 Ngaⁿ'á chuū chi cuuvi 'cuinaáⁿ
nginnche'éí yā 'iiⁿ'yāⁿ, o ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ nī. ¿'Áá cadiinuuⁿ nī chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́
chi ngii cuu'vi, o ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguaaⁿ ndís'tiī,
duucu. Ní nguɛ́ɛ ́ che'é nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi
s'eeⁿ. 12 ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí 'úú n'diichí
n'diichí yā du'u hermano chi vɛ́ɛ ́
nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu nuuⁿndi yeⁿ'e yā? 6 Nduuti chi vɛ́ɛ ́
yā Jesucristo yeⁿ'ē yú? Chuū ní nguɛ́ɛ ́ 'aama hermano chi deenu ca nguaaⁿ
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é ti yeⁿ'é Dendyuūs. ndís'tiī, ¿dɛ'ɛ̄ cúúví chi ngeⁿ'e
Ndís'tiī canee chi n'diichi nī nuuⁿndi hermanos ndúúcū vaadī 'caa'va
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'á yā yaacū ndúúcu yeⁿ'é yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́
nī. 13 Jesucristo n'diichí yā nuuⁿndi
i'téénu yā Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú?
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā
7 Cuaacu nííⁿnyúⁿ nguɛ́ɛ ́ n'giⁿ'i
Ndyuūs. Maaⁿ ní ndís'tiī divíi nī saⁿ'ā ndís'tiī chi yeⁿ'e Ndyuūs ndís'tiī
miiⁿ nguaaⁿ ndís'tiī. ti vɛ́ɛ ́ vaadī 'caa'va yeⁿ'e 'áámá
nī táámá nī ndúúcū vi'ī. ¿Dɛ'ɛ̄
'Iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Señor cúúví chi nguɛ́ɛ ́ ichɛ́ɛ nī nguaaⁿ
Jesucristo naⁿ'á yā nanááⁿ juez ndís'tiī dendu'ū chi nguɛɛ n'daacā
ndúúcū vaadī 'caa'va yeⁿ'é yā chi hermano diíⁿ yā nduucú
nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ cucáávā hermanos chi neⁿ'é chi n'daacā, naati nguɛ́ɛ ́
chi idiíⁿ yā ndúúcu nī. 8 Ndís'tiī,
necio caneé yeⁿ'ē mar 'áámá
hermanos, ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiíⁿ nī dendu'ū. 13 Cuaacu chi yúutɛ̄ chi
ndúúcū saⁿ'ā chi iduuchinééⁿ ví'i sa. cuerpo yeⁿ'é nī ní yeⁿ'e Cristo? ¿'Áá
10 'Tiicá ntúūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ duucu, ndúúcū
cuta'á nī 'áámá saⁿ'ā chi yeⁿ'e Cristo
'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'e cá yā dendu'u chi ní diíⁿ nī chi saⁿ'ā miiⁿ yeⁿ'ē 'áámá
vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e taama 'iiⁿ'yāⁿ, ndúúcū n'dáátāa chi 'yaaⁿ saⁿ'ā yeⁿ'ē tá?
'iiⁿ'yāⁿ chí ngii cúú'ví, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ 'cuáaⁿ yā chi 'tíícā.
chi ngaⁿ'a taáⁿ yā yeⁿ'ē taama 16 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ deenu ndís'tiī chi saⁿ'ā
'iiⁿ'yāⁿ, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chí itá'á yā chi caⁿ'a sa ndúúcū n'daātāa chí
yeⁿ'ē taama yā. Nducuéⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ 'yaaⁿ saⁿ'ā yeⁿ'ē tá nduuvi 'aama
s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi nndaá yā naachi nú yā? 'Iivú Ndyuūs ngaⁿ'a yā ndii
Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā. 11 'Tiicá
cuááⁿ vmnaaⁿ naachi canéé nguūⁿ
ntúūⁿ diīiⁿ ndís'tiī. Dinuuⁿndí nī na libro yeⁿ'e yā 'tiicā: Naachí
tiempo chi 'āā chó'ōo naati maaⁿ ní na'uuví yā ní nduuvi 'aama cuerpo
Ndyuūs n'diichí yā ndís'tiī tan'dúúcā núú yā. 17 S'uuúⁿ chi i'teenu yú
chi 'āā ntɛ́ɛ ́ vɛɛ nuuⁿndi yeⁿ'é nī Jesucristo chí 'iivi yú canee yú
cáávā Jesucristo. Maaⁿ ní ndís'tiī ní ndúúcū dáámá espíritu chí yeⁿ'ē
diíⁿ nī nducuéⁿ'ē chi n'daacā ti yeⁿ'é Jesucristo.
Jesucristo ndís'tiī. Ní Espíritu N'dai 18 Ndís'tiī n'daataá, nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á nī
yeⁿ'é Ndyuūs yeⁿ'ē yú canéé ndúúcu ndúúcū saⁿ'ā, o saⁿ'ā nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á nī
nī. ndúúcū n'daataá, chi idinuuⁿndí nī
ti idiiⁿ nuuⁿndí nī ndúúcū cuerpo
Yeⁿ'e chi n'daācā chi diiⁿ yú yeⁿ'e maáⁿ nī. Castigo yeⁿ'ē nuuⁿndi
12 Tanducuéⁿ'ē chi nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi miiⁿ 'áámá cūnee na cuerpo yeⁿ'é
cuuvi diíⁿ, naati nducueⁿ'ē chi nī. Tanáⁿ'a ca nuuⁿndi chi idiíⁿ nī
n'daacā nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é diíⁿ, ti nguɛ́ɛ ́ ní nguɛ́ɛ ́ contra cuerpo chi yeⁿ'e
n'dai chi diíⁿ. Cuuvi diíⁿ tanducuéⁿ'ē maáⁿ nī. 19 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ deenú ndís'tiī
1 CORINTIOS 6, 7 364
chi cuerpo yeⁿ'é nī chííⁿ chí yaācū chuū ní chi diíⁿ nī cumplir tiempo
yeⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs 'cūū. 'Cuiinū caaⁿ'maⁿngua'á nī
chi canéé ndúúcū ndís'tiī? Ndyuūs ndúúcū 'iivú Ndyuūs, tuu'mi ní diíⁿ
tee yā Espíritu N'dai yeⁿ'e yā nī cumplir ndúúcū isaⁿ'ā o n'daataá
ndís'tiī. Maaⁿ ni cuerpo yeⁿ'e nī yeⁿ'e nī. Nduuti chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e maáⁿ nī ti yeⁿ'e Espíritu 'tuucā, tuu'mi ní cuuvi neⁿ'é nī caⁿ'á
N'dai chi yeⁿ'e Ndyuūs. Ní Ndyuūs nī ndúúcū táámá saⁿ'ā o n'daataá.
tee yā ndís'tiī Espíritu N'dai yeⁿ'é Ní yááⁿn'guiinūuⁿ n'diichínēēⁿ sa
yā. 20 Chuū ní cáávā Jesucristo cái
ndís'tiī neⁿ'e chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
yā ndís'tiī ndúúcū 'áámá precio chi cumplir ndúúcū isáⁿ'ā o n'daataá
nééné yaⁿ'ai chii'vɛ̄. Cáávā chuū yeⁿ'e nī. Ní cuuvi diíⁿ nī nuuⁿndi.
dich'ɛɛtɛ́ nī Dendyuūs ndúúcū 6 'Úú nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ ndis'tiī
nuuⁿmáⁿ cuerpo yeⁿ'e nī ti ndís'tiī chiiⁿ chi diíⁿ nī, ndís'tiī chi neⁿ'é
ní yeⁿ'é Ndyuūs ndís'tiī. nī 'caandavaacú nī. Nguɛ́ɛ ́ teé chuū
tan'dúúcā 'áámá ley. 7 Ti neⁿ'é chi
7 Maaⁿ ní idinguúⁿ ní
nan'guɛɛcútāⁿ'a yeⁿ'e
preguntas chi dingúuⁿ nī yeⁿ'é.
chi 'úú caneé, naati nguɛɛ cuuví chi
'tíícā. 'Úú deenu chi Ndyuūs ca'á yā
'áámá 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chiiⁿ chi cuuvi
N'daacā chi 'aama saⁿ'ā nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā.
'caandavaacu sa. 2 Naati 'tíícā.
8 'Úú ngaⁿ'á ngīi saⁿ'ā n'gaiyáa o
vɛ́ɛ ́ saⁿ'ā yeⁿ'ē tá. 'Tíícā ní nguɛ́ɛ ́ 'cuɛɛtinée yā damaáⁿ yā, tuu'mi
diíⁿ yā nuuⁿndi. 3 Saⁿ'ā ní canéé chí
ní 'caandavaacú yā. Ti n'daacā chi
cun'diití sá ndúúcū n'daataá yeⁿ'ē 'caandavaacú yā ní nguɛ́ɛ ́ cūnee
sa. 'Tiicá ntúūⁿ n'daata miiⁿ canéé yā ndúúcū deseo chi saⁿ'ā neⁿ'e sa
chí cun'diití tá ndúúcū sáⁿ'ā yeⁿ'ē n'daataá o n'daataá neⁿ'e tá saⁿ'ā.
tá. 4 N'daataá chi n'gííndivaacu
10 Chuū ngaⁿ'á yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chí
tá, cuerpo yeⁿ'ē tá nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē n'giindivaacu yā. Saⁿ'ā miiⁿ nguɛ́ɛ ́
tá dámaāⁿ tá ti yeⁿ'e sa ndúúcu divíi sa n'daataá yeⁿ'ē sa, o táⁿ'ā miiⁿ
tá. 'Tiicá ntúūⁿ saⁿ'ā miiⁿ. Cuerpo nguɛ́ɛ ́ divii tá isáⁿ'ā yeⁿ'ē tá. Chuū chi
yeⁿ'ē sa nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē sa dámaāⁿ sa ti ley yeⁿ'e Ndyuūs. 11 Ndúúti chi 'áámá
12 Maaⁿ ní chuū chí ngaⁿ'á ngīi 'áámá s'uūúⁿ ntiiⁿnyuⁿ s'uuúⁿ chí
tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ni cosa tan'dúúcā chi yeⁿ'é yā chí ituneeⁿ s'uūúⁿ. Ní 'íícú
deenú chi n'daacā cááva yā. Ní chuū vɛ́ɛ ́ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs yeⁿ'ē
ní nguɛ́ɛ ́ ley yeⁿ'e Ndyuūs. Nduuti 'áámá 'áámá s'uūuⁿ. Ní canee chi
chi 'áámá saⁿ'ā chi i'teenu Ndyuūs 'cuɛɛtinee yú n'daacā tan'dúúcā
ní n'daataá yeⁿ'ē sa ní nguɛ́ɛ ́ i'teenu Ndyuūs neⁿ'e yā chi diiⁿ yú. 'Tíícā
tá, tuu'mi nguɛ́ɛ ́ cu'neeⁿ sa n'daataá ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ 'úú yeⁿ'ē nducyáácá
yeⁿ'ē sa nduuti chi táⁿ'ā miiⁿ n'daacā yáacū. 18 Nduuti chi Ndyuūs yaa'ví
sa. Ndúúti chi nguɛ́ɛ ́ 'tíícā, tuu'mi ní nanááⁿ Ndyuūs nduuti chi diíⁿ yā
nguɛ́ɛ ́ cuuví yeⁿ'e Jesucristo daiyá circuncidar cuerpo yeⁿ'e saⁿ'ā o
yā. Naati 'tíícā, tuu'mi ní cuuví yeⁿ'e nguɛ́ɛ.́ Dámaāⁿ dichíí'vɛ̄ nduuti
Jesucristo daiyá yā. 15 Naati nduuti
chi cu'teenu yú Jesucristo ní diiⁿ
chi saⁿ'ā o n'daata chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yú tan'dúúcā chi Ndyuūs neⁿ'é yā.
yā Señor Jesucristo nguɛ́ɛ ́ cūnee 20 Tan'dúúcā chi ndís'tiī 'āā canee
Jesucristo, tuu'mi ní cuuvi divíi chi cuuvi yeⁿ'é yā, nduuti chi n'diī
yā yeⁿ'e ví'ī. 'Iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā canéé nī tan'dúúcā chi canéé 'iiⁿ'yāⁿ
Jesucristo nguɛ́ɛ ́ a fuerza chi cuneé chi canéé caadi 'iiyu ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi
yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛɛ i'téénu naⁿ'a yā nguɛ́ɛ ́ nacádiinúúⁿ nī
yā Señor Jesucristo. Ndyuūs neⁿ'é dɛ'ɛ̄ vɛɛ yeⁿ'ē chúū. Ní nduuti chí
yā chi 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Señor cuuvi canee libre ndís'tii, chí diíⁿ
Jesucristo cunee n'dááca yā ndúúcū nī ntiiⁿnyuⁿ caadi 'iiyu tuu'mi ní
vaadī 'diīiⁿ. 16 Ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ chi
caⁿ'á nī. Ní cunée nī libre. 22 Taachí
yā Jesucristo ngaⁿ'a yā chī diíⁿ nī. negocio yeⁿ'é nī yeⁿ'ē cosa chi vɛ́ɛ ́
24 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é, ca'áámá
ná iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, nguɛ́ɛ ́ 'cuɛɛtineé
ca'áámá ndís'tiī canéé nī ndúúcū nī dámaāⁿ yeⁿ'e chuū, ti iⁿ'yeeⁿdī
Ndyuūs. Naachi canéé nī mííⁿ canéé ndúúcū nducuéⁿ'ē chi vɛɛ yeⁿ'ē ní
Dendyuūs ndúúcu nī. chó'oó.
25 'Úú ca'á 'áámá consejo yeⁿ'ē
32 'Úú neⁿ'é chi nguɛ́ɛ ́ nadacádíínuuⁿ
n'daataá chi nguɛ́ɛ ́ n'giindivaacu nī yeⁿ'é dendu'ū chi vɛ́ɛ.́ Saⁿ'ā s'eeⁿ
tá. Deenú chi ngaⁿ'á tan'dúúcā chí chi nguɛ́ɛ ́ n'giindivaacu sa ndɛ́ɛ
Dendyuūs néⁿ'é yā, naati chuū ní sa cuidado yeⁿ'e dendú'ū chi yeⁿ'ē
nguɛ́ɛ ́ ley yeⁿ'é yā. 'Úú Pablo 'úú 'iivú Ndyuūs. Ní idiiⁿ sa tan'dúúcā
chi i'teenú Ndyuūs. Ní Ndyuūs chi neⁿ'é Ndyuūs. 33 Saⁿ'ā chi
chi daiya sa chi n'daataa cuiinu miiⁿ néⁿ'é yā chi tanáⁿ'ā hermanos
'caandavaacu tá ti vɛ́ɛ ́ nduuyu yeⁿ'ē chi cuuvi déénu cá yā yeⁿ'e Ndyuūs.
tá tuu'mi ní cuuvi diiⁿ sa n'daacā 2 'Iiⁿ'yāⁿ chi nadacádiinúúⁿ yā
tuu'mi ní cunee libre sa. Ní cuuví yeⁿ'e yuūtɛ̄ chi 'iiⁿ'yāⁿ cá'a yā yeⁿ'e
diiⁿ sa chɛɛ chí neⁿ'ē sa. Ní diiⁿ sa nátaī yeⁿ'e ídolos. Deenu yú chí
cuidado táⁿ'ā daiya sa. Ní n'daacā ídolos nguɛ́ɛ ́ cánduuchi. Deenu yú
idiiⁿ sa. 38 Saⁿ'ā chi ngaⁿ'a sa chi
ti 'áámá n'dyáⁿ'ā Ndyuūs chi vɛɛ
n'gīīndivaacu tá, o saⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ yā ní nguɛ́ɛ ́ ca táámá yā. 5 'Iiⁿ'yāⁿ
neⁿ'e sa chi 'caandavaacú tá, nduu ngaⁿ'a yā chi nééné vɛ́ɛ ́ cá ídolos
'uuví saⁿ'ā miiⁿ din'daacá sa. Naati na yáⁿ'āa 'cūū níícú nanguuvi váá.
n'daacā ca idiiⁿ saⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e Ní 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'á yā chi cosa s'eeⁿ ní
sa chi 'caandavaacú tá. dendyuūs s'eeⁿ. 6 S'uuúⁿ deenu yú
ca yú. Nduuti chi nguɛ́ɛ ́ che'e yú nguɛ́ɛ ́ nguɛ́ɛ ́ 'úú nnguaⁿ'āī 'úú? 'Úú n'diichí
idiiⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā ca yú. 9 Ndís'tiī
Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú. 'Úú candɛɛ́
chi déénu nī chɛɛ chi Ndyuūs neⁿ'é yā nduudu cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs. Ni
chi diiⁿ nī, 'caandiveéⁿ nī. Nguɛ́ɛ ́ diiⁿ ndís'tiī i'téénu nī nduudu miiⁿ caavā
nī dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi 'iiⁿ'yāⁿ chi duu'vī déénú ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é. 2 Nduuti chi tanáⁿ'a
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chi nadacadiinúúⁿ yā yeⁿ'ē chi 'úú chi 'aama apóstol, 'túúcā
chi ndís'tiī 'tɛɛ 'tɛɛ i'téénu nī ídolos. nan'guɛɛcútaⁿ'á yeⁿ'e yā. 4 Nús'uu chi
'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ cuuvi diíⁿ yā tan'dúúcā apóstoles ¿'áá nguɛ́ɛ ́ tuneéⁿ 'nū chi
ndis'tii idiíⁿ nī. Caⁿ'á yā che'é yā yuūtɛ̄ ché'é 'nū ní cú'ú 'nū ndúúcū ndís'tiī
miiⁿ ní diíⁿ yā sentir chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi na vaacu nī? 5 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ tuneéⁿ
idiiⁿ hermanos ní Cristo ch'īi yā na diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ cáávā chi ché'é 'nū.
cruz ntúūⁿ caavá yā. 12 Taachí diíⁿ
7 ¿Du'ú soldado diiⁿ sa gastar tuumi
hermano chi duu'vī deenú yā yeⁿ'ē tan'dúúcā chi ngaⁿ'a saⁿ'a chi ca'a
Jesucristo che'é yā ní vɛ́ɛ ́ nuuⁿndí yā, orden. Ngaⁿ'á chuū, ti 'tíícā ngaⁿ'a
tuu'mi ní 'āā ntɛ́ɛ ́ che'é yuūtɛ̄ miiⁿ. ley yeⁿ'e Moisés miiⁿ. 9 Canee nguūⁿ
cuta'á yā necesidades yeⁿ'é yā yeⁿ'e Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ ndaācā yeⁿ'é. Cáávā
ndís'tiī, ¿'áá nguɛ́ɛ ́ cuuvi cuta'á 'úú nadíí'vɛ yeⁿ'é chiiⁿ chi ngaⁿ'á
'nu necesidades yeⁿ'é 'nū dendú'ū? ndúúdú ngai. 'Úú caaⁿ'máⁿ nduudu
Nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ 'nū chi ndís'tiī tée nī ngai yeⁿ'é Jesucristo ní yeenú taavi
necesidades yeⁿ'é 'nū naatí chi chɛɛ́ 'úú ti nguɛ́ɛ ́ cutaⁿ'á dendú'ū yeⁿ'e
'nū nducuéⁿ'ē dendu'ū, caati 'iiⁿ'yāⁿ nī. Nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ chi ndís'tiī tee
cuuvi cu'téénu yā nduudu yeⁿ'e 'iivú nī 'úú dɛ'ɛ̄ vɛɛ cáávā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é
Ndyuūs. 13 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ déénú ndís'tiī
'aara chi cuaacu chí canéé chí diíⁿ
chuū ndii tiempo chi 'aa chó'ōo yeⁿ'e nī.
'iiⁿ'yāⁿ chi diiⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaacū 19 N'daacā caneé 'tíícā. Nguɛ́ɛ ́
templo? 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ che'é yā comida du'ū vɛɛ cuuvi caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ
yeⁿ'e yaācū. 'Tiicá ntúūⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'é, ti 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ nadíí'vɛ yā
diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e nátai, 'iiⁿ'yāⁿ 'úú. 'Úú dichíí'vɛ nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ
miiⁿ che'é ntúuⁿ yā chi vɛ́ɛ ́ nátai chí 'iicu cuuvi cu'téénu yā Jesucristo
'iiⁿ'yāⁿ ndɛ́ɛ yā ndaa yā nátai. 14 'Tíícā
yeⁿ'ē yú. 20 'Áárá chi maaⁿ nguɛ́ɛ ́
ngaⁿ'a Señor 'iivú Ndyuūs yeⁿ'é costumbre yeⁿ'é chi idiíⁿ tan'dúúcā
'iiⁿ'yāⁿ chi candɛɛ́ yā nduudu yeⁿ'e chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'ē Moisés, naati
evangelio chí nduudu ngai yeⁿ'é taachi caneé nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ hebreo
Jesucristo. 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ 'cuɛɛtinée yā s'eeⁿ chi diíⁿ yā tan'dúúcā chi
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Señor ngaⁿ'a ley yeⁿ'ē Moisés, 'tíícā
Jesucristo, ní ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ chi idiíⁿ dendu'ū. Idiíⁿ 'tiicā ní 'iicu
che'é yā. 15 'Úú nguɛ́ɛ ́ sta'á túumī
'iiⁿ'yāⁿ hebreo s'eeⁿ cuuvi cu'téénu
yeⁿ'é nī, ní nguɛ́ɛ ́ che'é dɛ'ɛ̄ vɛɛ, ti teé yā Jesucristo. 21 Taachi 'úú caneé
túumī ndís'tiī. Nguɛ́ɛ ́ dinguúⁿ chuū ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi 'āā vi'i cā ley
chi 'tíícā diíⁿ nī nduucú. N'dáácā yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ ti ley yeⁿ'ē Moisés
ca yeⁿ'é chi 'cuūví ní mar 'áámá miiⁿ, 'úú idiíⁿ tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ.
'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'maⁿ yā chi Naati nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ cosa chi Ndyuūs
'úú candɛɛ́ ndúúdu cuaacu yeⁿ'e nguɛɛ neⁿ'é yā chi 'úú diíⁿ. 'Tíícā
Dendyuūs cáávā chi nadíí'vɛ yā 'úú. idiíⁿ, ní 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ cuuvi
16 'Áárá chi ngaⁿ'á evangelio chí
cu'téénu yā Jesucristo. 22 Taachi
ndúúdú ngai yeⁿ'é Jesucristo 'úú caneé nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi duūvā
nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ chi 'úú chi tuu'mi 'úú idiíⁿ tan'dúúcā 'aama chi
1 CORINTIOS 9, 10 370
neⁿ'e sa. Dámaāⁿ idiiⁿ sa cosas chi Ndyuūs dicho'o. Ní pan miiⁿ chí
n'daācā caavā sa cucáávā chi ditiīnú chiīcā ndii nanguuvi. 4 Ndyuūs
sa. 'Tíícā idiiⁿ sa ni cuuví ndaacā sa ca'a yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nuūⁿnīⁿ chi
'áámá corona yeⁿ'e naāndā chi ngo'o can'daā na tuūu, ní nducyáácá yā
yéⁿ'ē. S'uūúⁿ ní idiiⁿ cá yú tan'dúúcā chi'i yā nuuⁿnīⁿ miiⁿ. Ní tuūu miiⁿ
chí Dendyuūs neⁿ'é yā chi diiⁿ yú, ní tan'dúúcā chi Cristo miiⁿ, 'tíícā.
ní ndaaca yú 'áámá corona chi Espíritu yeⁿ'é Cristo cueⁿ'ē ndúúcu
nguɛ́ɛ ́ tuvií yeⁿ'ē chi Dendyuūs tée yā naachí cueⁿ'e yā. 5 Ndyuūs
nduudu cuaacu miiⁿ, Ndyuūs cuuvi 'viicu cáávā ídolos, tan'dúúcā chi
caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'e 'úú chi nguɛ́ɛ ́ idiiⁿ tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ tiempo chi 'āā
n'daacā diíⁿ ntiiⁿnyúⁿ yeⁿ'e yā. chó'ōo. Canéé nguūⁿ ndii cuááⁿ
371 1 CORINTIOS 10
vmnaaⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs 'tíícā: dendu'ū chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā nanaaⁿ
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ diíⁿ yā 'viicu cáávā ndís'tiī Ndyuūs teé yā fuerzas
ídolos, ní ch'ɛɛtɛ́ yā, ní che'e yā, ní ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī dendu'ū chi
chi'í yā ní ch'iinu chuū, ní nacueeⁿ nguɛ́ɛ ́ n'daacā. Ní 'íícú cuuví cuchɛ́ɛ
yā, ní nde'ei yā. Cuayiivi ní saⁿ'a nī.
s'eeⁿ n'diichí yā n'daataa s'eeⁿ ní 14 Cáávā chuū ndís'tiī hermanos
'āā cuɛ́ɛ ́ 'caandavaacu yú ndúúcu ngīi ndís'tiī chi 'iiⁿ'yāⁿ chi deenu,
yā, tan'dúúcā chi idiīiⁿ tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ní ndís'tiī cuuvi deenú nī yeⁿ'ē
s'eeⁿ. Ní cáávā nuuⁿndi yeⁿ'é yā, na chííⁿ chí ngaⁿ'á nduuti chi nduudu
'áámá nguuvi nūuⁿ n'diicu 'íínú mil cuaacu o nguɛ́ɛ.́ 16 Taachi diiⁿ yú
yú yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nguɛ́ɛ ́ diiⁿ ndaata Israel tiempo chi 'āā chó'ōo.
yú tan'dúúcā chí diíⁿ yā. 12 Cáávā
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'caaⁿ'núⁿ yā 'iiti ní
chuū 'iiⁿ'yāⁿ chi nadacadiinúúⁿ yā tee yā yuūtɛ̄ vmnaaⁿ nátai yeⁿ'e
chi i'teenu diitú yā Ndyuūs canee Ndyuūs. Ní i'téénu yā 'iivú Ndyuūs
chi nadacadiinúúⁿ yā chɛɛ chi diíⁿ yeⁿ'e yú. Cuayiivi ní che'é yā yuūtɛ̄
yā, ní nguɛ́ɛ ́ 'cuūvá yā na nuuⁿndi. miiⁿ. 'Tíícā 'iiⁿ'yāⁿ ch'íⁿ'í chi yeⁿ'é
13 Ndís'tiī 'caandiveéⁿ nī yeⁿ'é.
Ndyuūs. 19 Neⁿ'é caāⁿ'máⁿ yeⁿ'é yuūtɛ̄
Mar 'áámá cosa chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā chi 'iiⁿ'yāⁿ che'é yā maaⁿ chi yeⁿ'e
nguɛ́ɛ ́ ndaā nanááⁿ ndís'tiī nduuti nátai yeⁿ'e ídolos. Nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ poder
chi nguɛ́ɛ ́ ndaā nanááⁿ tanáⁿ'a yeⁿ'ē ídolos. Nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'e
ca 'iiⁿ'yāⁿ. Ndyuūs ní n'dai ca yā yuūtɛ̄ miiⁿ. 20 Chúū ní ngaⁿ'á. 'Iiⁿ'yāⁿ
diíⁿ yā cáávā 'iivú Ndyuūs. 'Úú yā, ní nduuti chi neⁿ'é nī tuu'mi ní
nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é chi che'é nī yuūtɛ̄ miiⁿ caⁿ'á nī ndúúcu yā. Tanducuéⁿ'ē
yeⁿ'e nátaī miiⁿ, ni ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ chi cun'duú yā na mesa ní che'é nī.
caⁿ'á nī lado yeⁿ'e yááⁿn'guinūuⁿ. Nguɛ́ɛ ́ tiinguuneeⁿ nī dɛ'ɛ̄ vɛɛ yeⁿ'e
21 Ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ cuuvi cu'ú nī vino
chi che'é nī. 'Tíícā nguɛɛ dinuuⁿndí
yeⁿ'e taza ni yeⁿ'e chi vɛ́ɛ ́ na mesa nī. 28 Nduuti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'a
nadacadíínuuⁿ ntúuⁿ yā yeⁿ'e chi ngaⁿ'á. Ní nduuti chi nge'e nī, o ngi'i
neⁿ'e tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ. nī, o yeⁿ'ē táámá cosa chi diíⁿ nī,
25 Yúútɛ̄ chi 'iiⁿ'yāⁿ in'diicuí yā
ndís'tiī diíⁿ nī tanducuéⁿ'ē cucáávā
níí'vɛ̄ɛ ̄ cuuvi che'é nī. Ní nguɛ́ɛ ́ chi cuuvi dich'ɛɛtɛ́ n'dai nī Ndyuūs.
itíínguuneeⁿ nī yeⁿ'e yuūtɛ̄ miiⁿ. 32 Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī cosa chi 'iiⁿ'yāⁿ
'Tíícā diíⁿ nī ní nguɛ́ɛ ́ dinuuⁿndí nī. Israel s'eeⁿ o 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́
26 Ní yáⁿ'āa ndúúcū nducuéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́
ndaata Israel, o 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi
vmnaaⁿ yeⁿ'ē ní yeⁿ'e 'iivú Ndyuūs. i'téénu yā Jesucristo yeⁿ'ē yú cuuvi
27 Nduuti chi 'aama 'iiⁿ'yāⁿ chi
nadacadíínuuⁿ yā chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi
nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā Jesucristo diíⁿ yā yeⁿ'é nī. 33 'Āā tií nūuⁿ lugar taachi
invitar ndís'tiī chi che'é nī ndúúcu 'úú caneé, 'úú idiíⁿ tanducuéⁿ'ē chi
373 1 CORINTIOS 10, 11
cunéé yiinu 'iiⁿ'yāⁿ na lugar miiⁿ. yeⁿ'ē n'daata miiⁿ. 8 Ti Ndyuūs nguɛ́ɛ ́
Nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ cosa chi neⁿ'é maáⁿ, din'dái yā saⁿ'ā yeⁿ'e n'daataá naati
ti diíⁿ tanducuéⁿ'ē ní 'iicu cuuvi din'dái yā n'daataá yeⁿ'e sáⁿ'ā. 9 Ti
diíⁿ nī tan'dúúcā chi 'úú ngi'cueéⁿ yā chi sáⁿ'ā nguɛ́ɛ ́ canēe sa dámāaⁿ
ndís'tiī. 3 'Úú neⁿ'é chi cadíínūūⁿ
sa, ndíí nguɛ́ɛ ́ n'daataá canēe tá
ndís'tiī chi Cristo miiⁿ ní ngaⁿ'a dámaāⁿ tá. Ndyuūs diiⁿ cuenta chi
ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'ē nducyaaca saⁿ'ā. saⁿ'ā ní n'daataá daama daamá
'Íícú saⁿ'ā ní ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ sa yā nanaáⁿ yā ti Jesucristo ch'īi yā
yeⁿ'e n'daataá yéⁿ'e sa. 'Íícú Ndyuūs cucáávā nduu 'uuví 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ.
Chiida yú ngaⁿ'ā ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'e 12 Vmnááⁿ vmnaaⁿ n'daata miiⁿ ní
tá ti idiiⁿ tá tan'dúúcā chi ndíí chi saⁿ'ā chi n'géénūu yuūdū tíiⁿ sa
tiīⁿ ta. 6 Ndúúti chi nguɛ́ɛ ́ ndɛɛcu
ti 'cuináaⁿ sa. 15 Nduuti chi n'daata
paño yeⁿ'e tá tiīⁿ tá tuu'mi ní cuū n'géénūu tiīⁿ tá n'daacā yeⁿ'ē tá. Ní
tá yuudū tiīⁿ tá. Nduuti chi 'aama yuūdū tiīⁿ tá n'daacā chi in'díī tiiⁿ tá
n'dáátaá ngíí 'cuináaⁿ tá chi ndíí chi tan'dúúcā 'áámá paño. 16 Nduuti
tiiⁿ tá, tuu'mi ní canéé chi chɛɛcu chi 'iiⁿ'yāⁿ neⁿ'e caaⁿ'maⁿ taáⁿ yā yeⁿ'e
paño yeⁿ'e tá tíiⁿ tá. 7 Saⁿ'ā ní nguɛ́ɛ ́
chuū, 'úú nguɛ́ɛ ́ cuuvi caāⁿ'maⁿ cá
cánéé chi caaⁿ'maⁿ sa nduudu yeⁿ'é yeⁿ'ē ti 'tíícā costumbre yeⁿ'ē yú. 'Tiicá
Ndyuūs ndúúcū sndiiⁿ yeⁿ'ē sa chi ntuūⁿ costumbre yeⁿ'e nducyaaca
canuuⁿ tiīⁿ sa, ti Ndyuūs din'dái 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Jesucristo.
yā saⁿ'ā tan'dúúcā maáⁿ yā chi
caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ sa, 'tíícā. Saⁿ'ā Cosas chi nguɛɛ n'daācā idiíⁿ
s'uūuⁿ, saⁿ'ā ní diiⁿ sa ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yā taachi che'é yā Santa Cena
Ndyuūs. N'daataá nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. Idiiⁿ yeⁿ'ē Señor Jesucristo
tá chííⁿ chí ngaⁿ'a isaⁿ'ā yeⁿ'e tá, ti 17 Maaⁿ ní 'úú idinguúⁿ yeⁿ'é
saⁿ'ā miiⁿ caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ sa ndís'tiī ti nguɛ́ɛ ́ n'daacā diíⁿ nī.
1 CORINTIOS 11 374
nguɛ́ɛ ́ daama vaadī cadiinuuⁿ yeⁿ'e Jesús nca'a gracias Ndyuūs cáávā
nī taachi nduuvidaamá nī ná yaācū. pan miiⁿ, tuu'mi ní n'deé yā pan. Ní
Vɛ́ɛ ́ 'tɛ́ɛ ́ chi i'teenú chi cuaacu chi Jesús ní caⁿ'a yā chii yā discípulos
ch'iindiveéⁿ. 19 Canéé chi vɛ́ɛ ́ chi
yeⁿ'e yā: Ndís'tiī cuta'á nī ní che'e
nduuvidaamá 'āā vi'í caā ndís'tiī chi nī. Pan 'cūū chi 'úú n'deé tan'dúúcā
i'téénu nī Jesucristo, ti cuuvi deenú cuerpo yeⁿ'é 'tíícā. Ní cuerpo yeⁿ'é
nī chɛɛ́ hermanos nguaaⁿ ndís'tiī ca'á chí n'deē cucáávā ndís'tiī. Nadiíⁿ
chi 'áámá canee yā chí i'téénu cá yā. nī chuū, ní taachi nache'é nī pan
20 Taachi 'āā vi'í caā nduuvidaamá
miiⁿ ní nan'gaacú nī yeⁿ'ē 'úú cueⁿ'e
nī ní che'é nī Santa Cena yeⁿ'e Señor daāⁿmaⁿ. 25 Cuayiivi chi che'é nī
Jesucristo nguɛ́ɛ ́ che'é nī Cena pan 'cūū Jesús sta'a ntúuⁿ yā taza
miiⁿ tan'dúúcā chi Jesucristo caⁿ'a chi s'néeⁿ vino ní ngaⁿ'a yā: Vino
ntiiⁿnyúⁿ yā. 21 Ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ canee
chɛɛti taza 'cūū ní tan'dúúcā yuuúⁿ
ngíínú nī taachí ndaa nducyaaca yeⁿ'é 'tíícā. Ndúúcū yuuúⁿ yeⁿ'é idiíⁿ
hermanos naati ca'áámá ca'aamá 'áámá compromiso chí ngai. Nadiíⁿ
nī diiⁿ núúⁿ yiinu nī ní caⁿ'á nī nī chuū ní taachi nangi'í nī vino
na yáacū ní che'é nī Cena yeⁿ'e nī. miiⁿ nan'gáácú nī yeⁿ'ē 'úú cueⁿ'e
Ní taachi ndaa tiempo chi che'é daāⁿmaⁿ. 26 Maaⁿ ní taachi che'é nī
nī Santa Cena náⁿ'a nī ní cuiicu pan 'tíícā, ní cu'ú nī vino yeⁿ'e taza
nī. Tanáⁿ'a nī ní cuu'vi nī. 22 ¿Dɛ́'ɛ̄
'tíícā, tuu'mi ní ch'iⁿ'í nī 'iiⁿ'yāⁿ chi
chuū? ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ va'ai yeⁿ'e nī Jesucristo ch'īi yā caavā ndís'tiī.
naachi cuuvi che'e nī ní cu'u nī? Nadiíⁿ nī Cena 'cūū ndii tiempo chi
Nduuti chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é nī repartir ndaa Jesucristo taama vmnéⁿ'ēe.
Cena yeⁿ'é nī, ¿dɛ́'ɛ̄ cuuví chí candɛɛ́
nī Cena yeⁿ'é nī chɛɛti yaācū? Nguɛ́ɛ ́ Yeⁿ'e táácā cuuvi che'e yú Santa
n'daacā idiíⁿ nī taachi nduuvidaamá Cena yeⁿ'e Señor Jesucristo
nī na yaācū yeⁿ'e 'iivú Ndyuūs. Diíⁿ 27 'Iiⁿ'yāⁿchi nge'é yā pan yeⁿ'e
nī cosa chi cuuvi 'cuinááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi Cena 'cūū ní ngi'i ntúuⁿ yā vino
nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ chi che'e yā. ¿Dɛ́'ɛ̄ neⁿ'é yeⁿ'e taza yeⁿ'e Santa Cena yeⁿ'ē
nī chi 'úú caaⁿ'máⁿ ndúúcū ndís'tiī Jesucristo, canéé chi canéé ndúúcū
yeⁿ'e chuū? ¿'Áá neⁿ'é nī chi 'úú staava yeⁿ'é yā dɛɛvɛ nanááⁿ
caaⁿ'máⁿ ndúúcū ndís'tiī chi n'daacā Dendyuūs. Nduuti chi nguɛ́ɛ ́ dɛɛvɛ
idiíⁿ nī? Nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ 'tiicā. staava yeⁿ'é yā nanááⁿ Dendyuūs
taachi che'é yā Cena miiⁿ, tuu'mi ní
Chuū historia yeⁿ'ē Santa Cena yeⁿ'e diiⁿ nuuⁿndí yā contra cuerpo yeⁿ'e
Señor Jesucristo Señor Jesucristo ndúúcú yuuúⁿ yēⁿ'e
(Mt. 26.26-29; Mr. 14.22-25; Lc. 22.14-20) yā dendu'ū, ti nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā respetar
23 'IivúSeñor Jesucristo chii yā Jesucristo. 28 Caava chúū 'áámá
'úú chiiⁿ chi 'úú ca'cueéⁿ ndís'tiī. 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'é yā che'é
Nguiinū miiⁿ chi 'āā cuɛ́ɛ ́ nca'a yā yeⁿ'ē Santa Cena yeⁿ'ē Señor
375 1 CORINTIOS 11, 12
n'diichi maaⁿ yú chi n'daacā canee 'Iiⁿ'yāⁿ chi canee ndúúcū Espíritu
yú nanááⁿ Ndyuūs yeⁿ'ē yú, Ndyuūs N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ní ngaⁿ'á yā
nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā castigar s'uuúⁿ. nduudu cuaacu yeⁿ'é Dendyuūs,
32 Taachi 'iivú Ndyuūs n'diichí yā
nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ yā contra
nuuⁿndi yeⁿ'ē yú ní nguɛ́ɛ ́ dɛɛvɛ yeⁿ'e Jesucristo. 'Iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'á yā
staava yeⁿ'ē yú taachi che'ē yú chi Jesucristo ní 'iivú Ndyuūs yeⁿ'e
Santa Cena yeⁿ'ē Jesucristo, tuu'mi yā, ngaⁿ'a yā 'túúcā ti Espíritu N'dai
ní teé yā 'aama castigo s'uuúⁿ. Níícú yeⁿ'é Ndyuūs diíⁿ yā chi 'túúcā chí
nadacadíínuuⁿ yú yeⁿ'e nuuⁿndi ngaⁿ'a yā.
yeⁿ'e yú. Ní 'íícú nguɛ́ɛ ́ canee yú 4 Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs tee
condenado tan'dúúcā tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ s'uūuⁿ chí 'āā vi'i caā
yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē 'áámá 'áámá s'uūuⁿ.
yā 'iivú Ndyuūs. Ní tee yā poder s'uuúⁿ chi cuuvi
33 Maaⁿ ní ndís'tiī hermanos
diiⁿ yú ntiiⁿnyuⁿ miiⁿ chí 'āā vi'i caā.
yeⁿ'é, taachi nduuvidaamá nī ní Niicu vɛ́ɛ ́ 'áámá n'dyáⁿ'ā Espíritu
che'é nī Santa Cena yeⁿ'e Jesucristo N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. 5 Idiiⁿ yú n'deee
'cuɛɛtinee ngiinú nī ti ndaā tanáⁿ'ā nááⁿ ntiiⁿnyuⁿ chi 'āā vi'i caā chi
hermanos yeⁿ'é nī. 34 Nduuti chi
yeⁿ'e 'iivú Ndyuūs, naati nducyaaca
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ cuiicú yā, canéé chí ntiiⁿnyuⁿ miiⁿ ní yeⁿ'e 'áámá n'dyáⁿ'ā
ché'é yā na vaacú yā. Tuu'mi ní 'iivú Ndyuūs. 6 N'deee nááⁿ ntiiⁿnyuⁿ
N'dai nginnee náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ní ca'á ngaⁿ'a ní miiⁿ ní caā'maⁿ: Caati 'úú
poder miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ 'áámá ta'á 'úú nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e
s'uuⁿ cuuvi diíⁿ yā chí nduūvā yeⁿ'é cuerpo yeⁿ'e yú. ¿'Áá nadacadíínuuⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi ngiītā. 10 Espíritu N'dai
nī chi cáávā chiiⁿ chi caⁿ'a ca'a
miiⁿ ca'á naⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ chi idiíⁿ yā yú, ní ca'a yú nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e cuerpo
vaadī n'giinuú ní nga'a poder náⁿ'ā yeⁿ'e yú? Nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. 16 Ndúúti chi
'iiⁿ'yāⁿ chi cuuvi candɛɛ́ yā nduudu veeⁿ yú chi ngíí ngaⁿ'a ní miiⁿ ní
cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. Espíritu N'dai caāⁿ'maⁿ: Caati 'úú ní nguɛ́ɛ ́ 'áámá
miiⁿ ní diiⁿ chi náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi nduutináaⁿ 'úú nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e cuerpo
déénu yā chɛɛ 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'á yā yeⁿ'ē yú. ¿'Áá nadacadíínuuⁿ nī chi
caavā Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs o cáávā chiiⁿ chi caⁿ'a veeⁿ yú, ní
cáávā espíritu yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ. veeⁿ yú nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē cuerpo yeⁿ'e
Ní Espíritu N'dai ca'a náⁿ'a yā poder yú? Nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. 17 Nduuti chi
ní nééné n'deee nááⁿ chí vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē. Dendyuūs din'dái yā 'áámá cuerpo
Ní ndúúcū n'deee nááⁿ chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē, yeⁿ'ē yú chi n'deee nááⁿ chi vɛɛ
ni yeⁿ'ē 'áámá cuerpo nūuⁿ, 'túúcā. naati vɛ́ɛ ́ 'áámá cuerpo yeⁿ'ē yú.
Cucáávā chi yeⁿ'e Jesucristo s'uuúⁿ, 21 Nduuti chi nduutinaaⁿ yú chi
tuu'mi s'uuúⁿ ní tan'dúúcā chi s'uuúⁿ ngíí ngaⁿ'a ní miiⁿ ní caāⁿ'maⁿ yeⁿ'e
ní 'áámá cuerpo nūuⁿ s'uuúⁿ. Ní ta'ā yú 'tíícā: Dii ta'ā, nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄
377 1 CORINTIOS 12, 13
13
chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yú 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ, tuu'mi ní 'áámá
yeⁿ'é yā, ní 'áárá chí ca'a yú maaⁿ canee yú ndúúcū vaadī neⁿ'e yeⁿ'é
cuerpo yeⁿ'e yú chi 'iiⁿ'yāⁿ cuucú Dendyuūs chi 'áámá cūneé ndúúcu
yā s'uuúⁿ cucáávā chi ngaⁿ'a yú yú. Ndaā tiempo chi profetas chi
nduudu cuaacu, ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yú ngaⁿ'a nduudu yeⁿ'é Dendyuūs 'āā
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ, tuu'mi ní nguɛ́ɛ ́ ntɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ yā 'tiicā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi diiⁿ yú chi dichíí'vɛ̄ chi ngaⁿ'a yā n'deee 'nááⁿ davaacu
nanááⁿ Dendyuūs. 'āā ntɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ yā 'tíícā. Ní vaadī
4 Ndúúti chi s'uuúⁿ ní neⁿ'e yú
déenū ntúūⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'a
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ ní nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ ní cho'ōo yéⁿ'ē. Dámaāⁿ canee
taaⁿ yú ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ní cuchɛɛ vaadī neⁿ'e. 9 Maaⁿ ní caaⁿ'maⁿ yú
Taachí chi ch'ɛɛtɛ 'úú 'āā ntɛ́ɛ ́ diíⁿ 'viich'ɛɛtíínūuⁿ hermanos. 4 'Iiⁿ'yāⁿ
neⁿ'ē caaⁿ'maⁿ nduudu chí caⁿ'a Ndyuūs ndii cuááⁿ vmnaaⁿ 'tíícā:
yā. Ní cuuvi caaⁿ'máⁿ yā tanáⁿ'a 'Úú chi 'iivú Ndyuūs ngaⁿ'á chuū.
yā nduudú miiⁿ. 14 Nduuti chi 'úú
'Úú dicho'ó 'iiⁿ'yāⁿ chi canúúⁿ yúúní
caaⁿ'máⁿngua'á ndúúcū táámá chi ngaⁿ'á yā nduudu cuaacu yeⁿ'é
davaacu chi n̄'dááⁿ ní nguɛ́ɛ ́ deenú ndúúcū táámá naaⁿ davaacu. Ndaa
chííⁿ chí caaⁿ'máⁿ tuu'mi ní dámaāⁿ yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ
espíritu yeⁿ'é caāⁿ'maⁿ. Ní 'úú ní s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā 'caandiveéⁿ yā
nguɛ́ɛ ́ tuumicadiinúúⁿ dɛ́'ɛ̄ vɛɛ nduudu yeⁿ'é. 'Tíícā ngaⁿ'a Ndyuūs.
chi caaⁿ'máⁿ. 15 ¿Dɛ'ɛ̄ diíⁿ tuu'mi?
22 Cáávā chiiⁿ ní Ndyuūs ca'á yā
chi cuuvi caaⁿ'máⁿ dɛ'ɛ̄ chi neⁿ'e nī n'daataá nguɛ́ɛ ́ cuuvi candɛɛ
caaⁿ'maⁿ nduudu s'eeⁿ chi n̄'dááⁿ. tá nduudu yeⁿ'e Dendyuūs, naati
'Tíícā cuuvi, ní cu'téénu cá nī yeⁿ'ē 'diiⁿ 'diíⁿ nūuⁿ 'cuɛɛtinéé cheendí
'iivú Ndyuūs. 27 Damaāⁿ 'uuvī o
tá. 'Tíícā canéé nguūⁿ na ley
1 CORINTIOS 14, 15 382
yeⁿ'é Ndyuūs ca'cueéⁿ yā saⁿ'a miiⁿ, nduuchi yā yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā saⁿ'ā
tuu'mi ní cuuvi deenu sa chííⁿ chi Pedro n'diichi sá Cristo. Cuayiivi
idinguúⁿ tan'dúúcā chi Ndyuūs chi cho'ōo chuū ní ndichuuvi
ch'iⁿ'í yā 'úú. 38 Nduuti chi saⁿ'ā miiⁿ
apóstoles n'diichí yā Cristo.
nguɛ́ɛ ́ 'caandiveeⁿ sa nduudu yeⁿ'é, 6 Cuayiivi miiⁿ ní 'áámá tiempo
Chííⁿ 'āā ngaⁿ'á, ní ngi'cueéⁿ ndís'tiī. nacadiinúúⁿ chi 'úú nguɛ́ɛ ́ n'daacā
Ní ndís'tiī ní n'giindiveéⁿ nī ní 'úú, tan'dúúcā yeⁿ'e tanáⁿ'ā apóstoles
s'téénu nī. Ní 'aama canee n'daacá chi candɛɛ́ yā nduudu yeⁿ'é Ndyuūs.
nī ná nduudu 'cūū. 2 Cáávā nduudu
'Úú nguɛ́ɛ ́ canéé chi cuuví apóstol
383 1 CORINTIOS 15
ní 'úú idiíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é yā. Ní nguɛ́ɛ ́ 'āā nduuchí yā yeⁿ'ē nguaaⁿ
chííⁿ chi Ndyuūs diíⁿ yā nduucú tináⁿ'ā nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ chi i'téénu
dichií'vɛ̄. Nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ 'úú chi yú Ndyuūs. Ní s'uuúⁿ canee yú
diiⁿ ca ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é yā ti Ndyuūs. condenado ndúúcū nuūⁿndī yeⁿ'ē yú.
Ndyuūs chi diíⁿ yā n'daacā n'dai 18 Nduuti chi 'tíícā, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ
chi nguɛ́ɛ ́ nnduuchi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e 'áámá saⁿ'a Adán, canéé
yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā Cristo ntúūⁿ ní chi nducyaaca yú 'cuūvi yú. Ní
nguɛ́ɛ ́ 'āā nduuchí yā yeⁿ'ē nguaaⁿ cáávā chi diiⁿ 'aama saⁿ'ā Cristo
tináⁿ'ā. Ní cuerpo yeⁿ'e Cristo canee mííⁿ, canéé chí nduuchi yú yeⁿ'ē
na yáinyāⁿ ndíí maaⁿ. 14 Ndúúti chi
nguaaⁿ tináⁿ'ā. 22 S'uuúⁿ ní yeⁿ'e
Cristo nguɛ́ɛ ́ 'āā nduuchí yā yeⁿ'e Adán chi diiⁿ nuuⁿndi sa. S'uuúⁿ
nguaaⁿ tináⁿ'ā tuu'mi ní nduudu ní 'iiⁿ'yāⁿ chi diiⁿ nuuⁿndi s'uuúⁿ.
chi ngaⁿ'á 'nū nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄. 'Tiicá Taachí 'iiⁿ'yāⁿ diiⁿ nuuⁿndí yā tuu'mi
ntúūⁿ nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ chiiⁿ chi canee chi 'cuūvi yā. S'uuúⁿ ní yeⁿ'e
i'téénu 'nū yeⁿ'e Cristo. 15 'Tiicá ntuūⁿ
Cristo s'uuúⁿ ní 'cuɛɛti nduuchí yú.
chiiⁿ chi ngaⁿ'á 'nū chi nduudu 23 Ti 'áámá 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ caⁿ'á yā
vmnéⁿ'ēe, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ chi n'díí 30 'Tiicá dendu'ū. ¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí
chi yeⁿ'e Cristo, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní 'úú cuneé ndúúcū cáándá chi 'iiⁿ'yāⁿ
caⁿ'á yā nnduuchi yā yeⁿ'ē nguaaⁿ 'caaⁿ'núⁿ yā 'úú ndii hora miiⁿ?
tináⁿ'ā. 24 Tuu'mi ní ndaā nguuvi chi
31 Cuáácú chi nguuvi nguuvi 'iiⁿ'yāⁿ
'cuiīnū iⁿ'yeeⁿdí 'cūū cuayiivi taachi neⁿ'e 'caaⁿ'núⁿ yā 'úú cucáávā chi
chó'ōo tanducuéⁿ'ē chi Dendyuūs i'teenú Cristo. Cuáácú chi yeenú, ti
Chiida yú neⁿ'é yā chi chó'ōo. Ní cáávā Señor Jesucristo chi Señor
Cristo caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'ē yeⁿ'e yú ndís'tiī i'téénu nī Jesucristo
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ ndíí tiīiⁿ yeⁿ'e ti 'úú ngaⁿ'á nduudu cuaacu yeⁿ'e
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ndúúcū poder yeⁿ'ē. Jesucristo nanááⁿ ndis'tiī. 32 ¿Dɛ'ɛ̄
Tuu'mi ní Cristo nca'á yā Chiidá chi cuuvi yeⁿ'é chi cuchɛɛ́ yeⁿ'é
yā tanducuéⁿ'ē chi yeⁿ'e chi ngaⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ yáāⁿ Efeso chi diíⁿ yā nduucú
ntiiⁿnyúⁿ yā. 25 Ti maaⁿ ní Cristo
tan'dúúcā 'iiti taaⁿ nduuti chi nguɛ́ɛ ́
miiⁿ canée yā tan'dúúcā 'áámá nduuchi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e nguaaⁿ
Rey. Ní taachi chí cuchɛ́ɛ yā yeⁿ'ē tináⁿ'ā? Tuu'mi ní ngaⁿ'a yú 'tiicā:
tanducuéⁿ'ē enemigo yeⁿ'e yā, Che'e yú vaa, cu'u yú vaa, ti cavyaaⁿ
tuu'mi ní enemigos yeⁿ'é yā canéé ní 'cuūvī yú.
yā tan'dúúcā chi canéé yā mááⁿ 33 Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī chi 'iiⁿ'yāⁿ
miiⁿ chi ndís'tiī ngiīnu nī. ¿'Áá saⁿ'ā Adán chi sáⁿ'ā chí cunduuchi
nguɛ́ɛ ́ tan'dúúcā 'áámá planta chi sá vmnááⁿ vmnaaⁿ. Naati táámá
cuchiī, nduuti chi trigo, o nduuti Adán chí cuayiivi ní nguuvi
chi niīⁿnuⁿ, o dɛ'ɛ̄ vɛɛ ndaata yā Jesucristo. Ní Jesucristo
chi vɛ́ɛ ́? 38 Dendyuūs diíⁿ yā chi
miiⁿ ní yeⁿ'ē vida chi espíritu
'cuiita ca'áámá ca'áámá ndaata chi canduuchi. Ní Jesucristo
miiⁿ tan'dúúcā chi neⁿ'e yā, ni 'āā ca'á yā vida 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e
vi'i cā ca'áámá ca'áámá yaata naaⁿ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chi vida chi yeⁿ'e
yeⁿ'ē ndaata miiⁿ. 39 'Tíícá ntúūⁿ na
espíritu. 46 Nadacadíínuuⁿ nī
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Nguɛɛ dáámá cuerpo yeⁿ'e chuū. Vmnááⁿ vmnaaⁿ vɛ́ɛ ́
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. 'Āā vi'í caā cuerpo yeⁿ'e cuerpo tan'dúúcā cuerpo yeⁿ'e
'iiti, 'āā vi'í caā cuerpo yeⁿ'ē 'yáádá, s'uuúⁿ, ní cuayiivi vɛ́ɛ ́ cuerpo
ní 'āā vi'í caā cuerpo yeⁿ'ē 'yáacā. chi yeⁿ'ē espíritu. 47 Dendyuūs
ndɛɛvɛ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí iⁿ'yeeⁿdí 'cūū canéé ndúúcū cuerpo
'cūū. 41 'Tiicá ntúūⁿ 'yáⁿ'ā, ní 'iīyū,
tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí
ní 'iīⁿnyúⁿ, ni nducyaaca ní dɛɛvɛɛ 'cūū. Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e
cá ní 'āā vi'í caā. Nguaaⁿ 'ííⁿnyuⁿ Cristo cuuvi canéé ndúúcū cuerpo
s'eeⁿ chi dɛɛvɛɛ́, nguɛɛ dáámá tí 'āā tan'dúúcā cuerpo yeⁿ'e Jesucristo
vi'í caā. 42 'Tiicá ntúūⁿ cuerpo yeⁿ'ē
chi yeⁿ'e va'ai chɛɛti nguuvi. 49 Maaⁿ
yú chi yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, tuu'mi ndís'tiī yeⁿ'ē 'áámá cosa chi 'iiⁿ'yāⁿ
ni vɛ́ɛ ́ cuerpo yeⁿ'ē yú chi yeⁿ'e nguɛɛ deenu yā. Nguɛ́ɛ ́ nducyaaca
espíritu. yú 'cuūvi yú. Naati Ndyuūs tée yā
45 Canéé nguūⁿ ndii cuááⁿ vmnaaⁿ
nducyaaca s'uuúⁿ 'áámá cuerpo chí
na libro yeⁿ'é Dendyuūs 'tíícā: ngai tan'dúúcā cuerpo yeⁿ'é yā chi
Dendyuūs din'dái yā cuerpo yeⁿ'e yeⁿ'ē espíritu. 52 Ní 'áámá tiempo 'lííⁿ
1 CORINTIOS 15, 16 386
'lííⁿ nūuⁿ tan'dúúcā chi 'áámá ingaaⁿ chuū ndís'tiī hermanos yeⁿ'é chi
'áámá in'gaadi nduutinaaⁿ yú, mááⁿ neⁿ'e taaví, 'cuɛɛtinééⁿ n'daaca nī
n'chɛɛtɛ́ nūuⁿ, ní n̄'daaⁿ cuerpo yeⁿ'ē ndúúcū chiiⁿ chi i'téénu nī. Ní nguɛ́ɛ ́
yú, taachi 'cuɛɛcú trompeta chí n̄'daaⁿ chííⁿ chi i'téénu nī. Ní cueⁿ'e
ndii na 'cuiinu. Ní taachi 'cuɛɛcu daāⁿmaⁿ diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e
trompeta miiⁿ, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ chi Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú. Ní deenú
i'téénu yā Señor Jesucristo chi nī chí ntiiⁿnyuⁿ miiⁿ ní vɛ́ɛ ́ chii'vɛ̄.
maaⁿ ní 'āā tináⁿ'ā ní nducuéeⁿ yā
yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā ndúúcū cuerpo Yeⁿ'e ofrenda caavā hermanos
ngai yeⁿ'é yā chi 'āā ntɛ́ɛ ́ choo.
Ní 'tiicá ntúūⁿ. S'uuúⁿ chi i'teenu
yú Jesucristo ní canduuchi yú, ní
16 Maaⁿ ní neⁿ'é caaⁿ'máⁿ
ndís'tiī yeⁿ'e ofrenda yeⁿ'é
nī chi ca'á nī 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā
n̄'daaⁿ cuerpo yeⁿ'e yú. 53 Cuerpo
Jesucristo cáávā 'iiⁿ'yāⁿ ndaachíī
yeⁿ'e yú chí ngoō. Ní Ndyuūs canéé snée yā ní nguɛ́ɛ ́ dendu'ū yeⁿ'ē.
chí n̄'daáⁿ yā cuerpo yeⁿ'ē yú ní Diíⁿ nī tan'dúúcā chi 'úú ngaⁿ'á
tée yā s'uuúⁿ táámá cuerpo chí ngīi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e tanáⁿ'ā yáacū s'eeⁿ
nguɛ́ɛ ́ nchoo. Cuerpo yeⁿ'ē yú chí na yáⁿ'āa Galacia. 2 'Tíícā diíⁿ nī.
n'gīī, Ndyuūs canéé chí tée yā s'uuúⁿ Nguuví vmnááⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'é ndɛɛ̄tɛ̄
táámá cuerpo chi 'āā ntɛ́ɛ ́ ndaa chi domingo miiⁿ, ca'áámá ca'áámá
nguuvi chi 'cuūvī. 54 Taachí cuerpo
ndís'tiī ní cu'néeⁿ nī 'āā vi'í caā
yeⁿ'ē yú chí n'gīī ní ngoo, 'āā n̄'daaⁿ parte yeⁿ'é nī chi tunééⁿ Ndyuūs chi
cuerpo yeⁿ'e chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi n'gīī yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi Ndyuūs tee yā
ndíí nguɛ́ɛ ́ cuuvi chōō. Tuu'mi cuuvi ndís'tiī. Ní ndís'tiī ca'a nī ofrenda
cuaacu chi canéé nguūⁿ ndii cuááⁿ yeⁿ'é nī na ta'a 'iiⁿ'yāⁿ chí ngaⁿ'a
vmnaaⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs 'tíícā: ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yáacū. Ní taachi
Vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ miiⁿ ní chichɛɛ́ 'úú ndaá nguɛ́ɛ ́ canéé chi ca'a nī
yeⁿ'ē vaadī n'gii miīⁿ ti 'āā ntɛ́ɛ ́ ch'iī ofrenda yeⁿ'e nī. 3 Ní taachi ndaá,
tī 'iiⁿ'yāⁿ ní n'gii yā? Nguɛ́ɛ ́ cuuvi. yáāⁿ Jerusalén tuu'mi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
56 Nuuⁿndi miiⁿ chi diiⁿ yú, chííⁿ chi
caⁿ'á yā nduucú.
tee lugar vaadī n'gii, ní n'gīi yú. Ní
vaadī n'gii miiⁿ diiⁿ tan'dúúcā chí Pablo caⁿ'a yā chi caⁿ'á yā yaāⁿ s'eeⁿ
nga'a tī 'iiⁿ'yāⁿ ní n'gīi yā. Ley miiⁿ 5 Caneé
chi cho'ó na yáⁿ'āa
chííⁿ chi diiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ deenu yā Macedonia. Ní taachi cho'ó na
chí vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e yā. 57 Nca'a
yáⁿ'āa miiⁿ cuayiivi ní ndaá na yáāⁿ
yú gracias Ndyuūs, ti nginneé yā Corinto ní cuneé ndúúcū ndís'tiī.
s'uuúⁿ chi ichɛɛ yú yeⁿ'e nducuéⁿ'e 6 Neⁿ'é chi cūnēe ndúúcū ndis'tiī
nūuⁿ naachi 'úú naⁿ'á cuaaⁿ cyúúní. Jesucristo vmnááⁿ vmnaaⁿ taachi
7 Nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é n'diichí ndís'tiī taachi snee yā na yáⁿ'āa Acaya. 'Úú yaa'ví
cho'ó yáāⁿ vaacú nī, naati canéé ndís'tiī chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ neⁿ'é yā diíⁿ
ngiinú chi ndaá n'diichí ndís'tiī yā ntiiⁿnyuⁿ chi nginnee nducyaaca
'áámá tiempo nduuti chi Ndyuūs tée 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Señor Jesucristo
yā lugar 'úú. 8 Naati cuneé na yáāⁿ
yeⁿ'ē yú. 16 'Úú ngiicá ndís'tiī
Efeso ndii tiempo yeⁿ'e 'viicu yeⁿ'e hermanos yeⁿ'é, chi 'caandiveéⁿ nī
Pentecostés. 9 Miiⁿ ní vɛ́ɛ ́ n'deee ca
yeⁿ'e chi ngaⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e
ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ. Ní yáāⁿ Efeso miiⁿ va'ai Estéfanas ní cunneé nī 'áámá
tan'dúúcā 'áámá cheendi va'āī chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chí idiīiⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é
ch'ɛɛtɛ n'dai ni ndɛɛvɛ́ɛ ́ n'dai caavā Dendyuūs. 17 Yeenú chi ndaa hermano
'úú, ti vɛ́ɛ ́ cá ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ. Miiⁿ Estéfanas ndúúcū hermano Fortunato
ntúūⁿ neene vɛɛ 'iiⁿ'yāⁿ chi induuví ndúúcū hermano Acaico. N'daacā chi
táaⁿ yā yeⁿ'é. canée yā ndúúcu nī na lugar yeⁿ'é.
10 Ndúúti chi ndaa saⁿ'ā Timoteo
18 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nduūvī n'daí yā na
nanááⁿ ndís'tiī, canéé chi diíⁿ nī espíritu yeⁿ'é ní caⁿ'á yā nduūvī n'daí
recibir saⁿ'ā miiⁿ tan'dúúcā 'áámá saⁿ'ā yā na espíritu yeⁿ'e nī dendú'ū. Canéé
chi diiⁿ ntiiⁿnyuⁿ sa yeⁿ'é Ndyuūs, ti chi diíⁿ nī aceptar tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi
saⁿ'ā miiⁿ ní idiiⁿ sa ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é diíⁿ yā tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ.
Ndyuūs tan'dúúcā 'úú. 11 Mar 'áámá
19 'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yaācū yeⁿ'e yáⁿ'āa
ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī ndúúcū Timoteo Asia dicho'ó yā saludos yeⁿ'é nī: N'daí
tan'dúúcā chi saⁿ'ā chi nguɛɛ n'daacā, nī, ngaⁿ'a yā. Saⁿ'a Aquila ndúúcū
ní nguɛ́ɛ ́ deenu sa. Cuaviivi taachi n'daataá Priscila ndúúcā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
dicho'ó nī Timoteo miiⁿ cuaaⁿ cyúúní, yaācū chi snée yā ndavaacú yā
dicho'ó nī saⁿ'a miiⁿ ndúúcū n'dai. dicho'ó yā saludos yeⁿ'e nī: N'daí nī,
Canee ngiinú chi ndaa sa ndúúcū ngaⁿ'a yā. 20 Nducyáácá hermanos
Pablo diíⁿ yā saludar hermanos ndúúcū ta'á, ní: N'daí nī, ngaⁿ'á.
13 'Cuɛɛ́tɛ n'daacá nī ndúúcū cuidado. 22 Nduuti chi 'áámá saⁿ'ā nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'e va'āī saⁿ'a Estéfanas s'téénu yā ní yeⁿ'e Cristo Jesús ndís'tiī. 'Tíícā.
CARTA CUAYIIVI YEⁿ'E 'IIⁿ'YĀⁿ
CHI SNÉE YĀ YÁĀⁿ CORINTO
yā nús'uu. 5 Nús'uu ní n'geenú 'nū
Pablo idinguúⁿ yā carta 'cūū yeⁿ'e ngii n'deee ca cáavā chi idiíⁿ 'nū
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yaacū na yáāⁿ Corinto ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e Señor Jesucristo.
cunéé vaadī 'diiiⁿ yeⁿ'é yā na staava ngiinú 'nū yeⁿ'e ndís'tiī chi cunee
yeⁿ'e yú. n'daaca nī. Ti deenú 'nū ti taachi
ndís'tiī n'geenu nī ngii tan'dúúcā
Pablo ch'eenú yā chiī nús'uu 'tiicá ntúūⁿ Ndyuūs tee yā,
3 Dich'ɛɛtɛ yú Ndyuūs ti nééné 'viich'ɛɛtínūuⁿ ndís'tiī tan'dúúca chí
n'dai Ndyuūs Chiida yú chi Chiida tee yā nús'uu.
Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú. Ndyuūs 8 Ní ndís'tiī hermanos yeⁿ'é 'nū.
Chiida yú ya'ai 'iinú yā s'uuúⁿ ní tee Neⁿ'é 'nū chi cadiinuuⁿ nī yeⁿ'e
yā 'viich'ɛɛtínūuⁿ s'uuúⁿ. 4 Ndyuūs
tanduvɛ́ɛ ́ vaadī caa'va chi cho'ō
yeⁿ'e yú itee yā 'viich'ɛɛtínūuⁿ nuúⁿ 'nū na yáⁿ'āa yeⁿ'e Asia. Chííⁿ
nús'uu yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē chi n'geenú chí ch'eenu taaví 'nū chiī ní nééné
'nū ngii ti nús'uu ní cuuvi ca'á 'nū n'deee ca, ní nadicadiinúúⁿ 'nū chi
dáámá 'viich'ɛɛtínūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ fuerzas yeⁿ'é 'nū chi cuchɛɛ́
n'geenú yā ngii ndúúcū dáámá 'nū yeⁿ'e nducuéⁿ'ē ti cuuví 'cuūvi
'viich'ɛ́ɛt́ iīnūuⁿ chi Ndyuūs tee 'nū. 9 Nacadiinúúⁿ 'nū chí ca'á yā
388
389 2 CORINTIOS 1
orden chi 'cuūvi 'nū naati chuū ní cuneé nduucú nī chi cuuvi yeenu
chiī chí ch'iⁿ'i nús'uu chi cu'téenu cá nī. 16 Nadacádiinúúⁿ chí cho'ó
12 Ní yeenú 'nū ti deenú 'nū na ndúúcū Timoteo candɛɛ́ 'nū nduudu
staava yeⁿ'é 'nū chi chiiⁿ chi idiíⁿ cuaacu yeⁿ'e Señor Jesucristo chi
'nū ní cáávā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí Daiya Dendyuūs nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á 'nū
'cūū. Ní n'daacā diíⁿ 'nū. Ní n'daacā chi Jesucristo miiⁿ ngaⁿ'á yā chi
diíⁿ 'nū cáávā ndís'tiī. Ndyuūs chi júūⁿ 'tíícā, ní cuayiivi nguɛ́ɛ ́ 'tíícā
n'dai taavi chínneé yā nús'uu chi diíⁿ yā. Cristo ní ngaⁿ'á yā ní diíⁿ
'túúcā din'daacá 'nū. Chuū nguɛ́ɛ ́ yā tanducuéⁿ'ē dendu'ū chí cuaacu.
cuuvi diíⁿ 'nū cáávā vaadī deenu 20 Ti Cristo miiⁿ ngaⁿ'á yā chi 'tíícā,
yeⁿ'e yú chiiⁿ chi Ndyuūs caⁿ'a yā chi cu'neeⁿ ndaachi yiinú náⁿ'ā
chi téé yā s'uuúⁿ. ndís'tiī 'úú ntúūⁿ cu'neeⁿ ndaachi
23 Nguɛ́ɛ ́ cueⁿ'é yáāⁿ Corinto ti
yiinú 'úú ndúúcū nducyáácá ndís'tiī
neⁿ'é yaa'vi neéⁿ ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ dendu'ū 'tɛ́ɛ ́ nūuⁿ. 'Úú nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é
neⁿ'é 'caa'vá cucáávā chi 'cuɛɛtinéé caaⁿ'máⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ chi
ya'ai nī. Maaⁿ ní Ndyuūs deenú yā vɛ́ɛ ́ cá nuuⁿndi yeⁿ'é yā yeⁿ'ē chi
staava yeⁿ'é ní testigo yeⁿ'é. 24 Nguɛ́ɛ ́
dinuuⁿndí yā. 6 Deenú ntúūⁿ chi
neⁿ'é 'nū caaⁿ'máⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é n'deēe cá ndís'tiī 'āā n'diichí nī
nī yeⁿ'ē chiiⁿ chi canee chi i'téénu nuuⁿndi yeⁿ'é yā ní nadacádiinúúⁿ
nī ti 'āā canee diitú nī ndúúcū chi chi 'āā vɛ́ɛ ́ castigo yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ,
i'téénu nī. Naati neⁿ'é 'nū cunneé ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī más ca ndúúcū
'nū ndís'tiī. Nús'uu diiⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. 7 Maaⁿ ní canéé chi
ndaá nanááⁿ ndís'tiī nduuti chi 'úú chuū yeⁿ'e ndís'tiī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ 'cúū
idiíⁿ chi ngii ndaachi yiinú ndís'tiī. neⁿ'é cadiinúúⁿ ní n'diichí nduuti
¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chi diíⁿ chi ngii ndaachi chi ndís'tiī ní diíⁿ nī ndúúcu yā
yiinú ndís'tiī ti nguɛ́ɛ ́ du'ū chi tan'dúúcā chi 'āā ngaⁿ'á ngīi ndís'tiī
cuuvi tee yā 'úú vaadī yeenú nduuti na carta yeⁿ'é. 10 'Úú dendú'ū caⁿ'á
vaadī yeenu chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é, maaⁿ yááⁿn'guiinūuⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi cuchɛ́ɛ
vaadī yeenú miiⁿ cunéé ndúúcū sa yeⁿ'ē yú ti deenu yú dɛ'ɛ̄ chi
nducyaaca nī. 4 Ní taachi dinguúⁿ
nginnche'ei sá.
yeⁿ'é ndís'tiī neené di'vaachi 'úú ndii
ná staava yeⁿ'é ndíí tuunu chɛɛ̄cú. Pablo nguɛɛ yeenú yā chi
Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ 'tuucā ti cu'neeⁿ ndaachi ndaa yā na yáāⁿ Troas
yiinú ndis'tiī ti neⁿ'é chi ndís'tiī 12 Taachi cueⁿ'é cuaaⁿ cyuuni ní
cuuvi déénu nī chi neené neⁿ'ē taavi ndaá na yáāⁿ Troas chi caaⁿ'máⁿ
cá ndís'tiī. nduudu yeⁿ'e evangelio yeⁿ'e Cristo,
tuu'mi ní Ndyuūs nn'guaáⁿ yā yáāⁿ
Ndyuūs nadach'ɛɛcú yā miiⁿ tan'dúúcā chi nn'guaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
nuuⁿndi yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ 'áámá cheendi va'āī. 'Tíícā diíⁿ
5 Ndúútíchi 'aama 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ Ndyuūs cucaavā 'úú chi caaⁿ'máⁿ
yā 'aama cosa chi vɛ́ɛ dɛ'ɛ̄ cáávā nduudu yeⁿ'ē evangelio. 13 Ní neené
391 2 CORINTIOS 2, 3
vɛ́ɛ ́ nducuéⁿ'ē yáāⁿ naachi cueⁿ'é yeⁿ'é 'nū 'tíícā ndís'tiī ti yeⁿ'é Cristo
'nū. 15 S'uuúⁿ tan'dúúcā 'áámá cosa
ndís'tiī. Ní ndís'tiī tan'dúúcā chi
chi n'dɛ̄ɛv̄ ɛɛ ngééⁿ chi incienso carta yeⁿ'é 'nū chi canéé nguūⁿ na
nanááⁿ Dendyuūs. 'Tíícā s'uuúⁿ chi staava yeⁿ'é 'nū 'tíícā ndís'tiī. Ní
i'teenu yú Cristo. 'Tiicá ntúūⁿ s'uuúⁿ 'íícú nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi 'cueeⁿ
nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'á yā cu'téénu yā níícú cadíínuuⁿ yā chi ndís'tiī
yā Jesucristo ní caⁿ'á yā na va'ai i'téénu nī Jesucristo. 3 Ní nducyáácá
ntiiⁿnyuⁿ n'daacā chi diíⁿ cucááva ní cunee 'áámá tiempo nūuⁿ tuu'mi
Cristo. 5 Nguɛ́ɛ ́ nadacadiinúúⁿ 'nū
ní chuunee dɛɛvɛ́ɛ ́ taavi cá nduudu
chi cuuvi cundɛɛ yú cuidado yeⁿ'e yeⁿ'é Ndyuūs chííⁿ chí 'áámá cūnee.
nducuéⁿ'ē chi diiⁿ yú. Ndyuūs 12 Cáávā chuū deenú 'nū chi
miiⁿ nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ley yeⁿ'e yú chi chi diiⁿ Moisés taachi snduú yā
canéé nguūⁿ ti yeⁿ'e Espíritu N'dai 'áámá velo naáⁿ yā ti 'iiⁿ'yāⁿ Israel
yeⁿ'é Dendyuūs. Nduudu yeⁿ'e ley nguɛ́ɛ ́ cuuvi snáaⁿ yā naaⁿ Moisés
yeⁿ'e yú diiⁿ chi condenado s'uuúⁿ miiⁿ cucáávā dɛɛvɛ yeⁿ'e Ndyuūs
ní 'cuūvi yú naati Espíritu N'dai miiⁿ chi canéé na náaⁿ yā. Dɛɛvɛ́ miiⁿ
itee vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ s'uuúⁿ. nguɛ́ɛ ́ chíí 'naaⁿ. 14 Ní 'iiⁿ'yāⁿ Israel
Moisés miiⁿ cáávā chi neené dɛɛvɛ nguuví 'cūū taachí 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'cueeⁿ
ngii naáⁿ yā, naati dɛɛvɛ́ miiⁿ na yā ley yeⁿ'e Moisés, cunee velo miiⁿ
naáⁿ yā 'āā ntuūvī. 8 Taachi ndaā ley
ti nan'gaadí vaanīcádiinūuⁿ yeⁿ'e yā.
miiⁿ ní dɛɛvɛ́ cá ngiī ní chó'ōo dɛɛvɛ 16 Ní ndii taachi cu'téénu yā Señor
yeⁿ'ē ¿'áá nguɛ́ɛ ́ cuuvi ch'ɛɛtɛ n'dáí Jesucristo Daiyá Dendyuūs tuu'mi
cá ngiī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e Espíritu N'dai ní velo miiⁿ ní cuavii. 17 Señor miiⁿ
cosas chi nguɛɛ n'daacā chi cuuvi Vida yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi
snááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ, cosa chi diíⁿ 'nū chi i'téénu yā Jesucristo
'cuináaⁿ 'nū nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́ 7 Ní
nduudu cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs
cachiicá 'nu nginnche'éí 'nū 'iiⁿ'yāⁿ. chi i'téénu 'nū canéé na staava
Ní nguɛ́ɛ ́ ndastaⁿ'á 'nū nduudu yeⁿ'e 'nū tan'dúúcā tesoro 'tíícā. Ní
cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs ndúúcū 'áárá chi cuerpo yeⁿ'é 'nū tan'dúúcā
nduudu yaadi. 'Tíícā idiíⁿ 'nū ní 'cuūtí yáⁿ'āa chi nguɛɛ dɛɛvɛ́ɛ,́
caaⁿ'maⁿ 'nū dámaāⁿ nduudu cuaacu nú'suu ch'iⁿ'í 'nū cáávā ntiiⁿnyuⁿ
yeⁿ'é Dendyuūs ní cuuvi deenú chi diíⁿ 'nū chi poder chi cānee
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ, ní Dendyuūs nduucú 'nū ní ch'ɛɛtɛ ca ní yeⁿ'é
n'diichí yā nús'uu. 3 Nduuti chi
Ndyuūs. Ní nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē nús'uu.
'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ ituumicádiinuuⁿ yā 8 'Áárá chi nduū cuaaⁿ n'geenú 'nū
nduudu cuaacu chi ngaⁿ'á 'nū tuu'mí ngii mar 'áámá naāⁿ nguɛ́ɛ ́ diīⁿ chi
ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā dúú'va 'nū. 'Áárá chi n'deee nááⁿ
Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú ní cuuvi inadacádiinúúⁿ 'nū deenú chɛɛ chi
ndái yā. 4 'Iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā
diíⁿ 'nū. 9 'Áárá chi 'iiⁿ'yāⁿ ní n'daa
n'gúúⁿ sá chi n'diichí yā dɛɛvɛ yeⁿ'e nūuⁿ cuááⁿ naachi caⁿ'á 'nū cueⁿ'e
Dendyuūs. Maaⁿ ní 'iicu 'iiⁿ'yāⁿ daāⁿmaⁿ canee na staava yeⁿ'é 'nū
nguɛ́ɛ ́ snaaⁿ yā dɛɛvɛ́ n'dai yeⁿ'e chi cuuvi 'cuūví 'nū tan'dúúcā chi
nduudu yeⁿ'e Cristo chí dɛɛvɛ. ch'iī Señor Jesucristo yeⁿ'e yú. Ní
Ní s'uuúⁿ taachí inaaⁿ yú Cristo 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi n'diichí yā chi
miiⁿ inaaⁿ yú Ndyuūs. 5 Ní taachi
Jesucristo nadanguáⁿ'ai yā nús'uu.
ngaⁿ'á 'nū nduudu yeⁿ'e Dendyuūs Ní cuuvi deenú yā chí Jesucristo
nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á 'nū nduudu yeⁿ'e canduuchí yā. 11 Ní nducuéⁿ'e
maá 'nū ti ngaⁿ'á 'nū chi Jesucristo tiempo chi snduuchí 'nū na iⁿ'yeeⁿdí
miiⁿ ní Señor yeⁿ'ē yú. Tiī nús'uu 'cūū deenú 'nū chi cuuvi 'cuuví 'nū
ní dichíí'vɛ 'nū ndís'tiī cucáávā cucáávā chi nús'uū diíⁿ 'nū ntiīⁿnyuⁿ
chi Cristo neⁿ'é yā nducyaaca yeⁿ'e Cristo. Ní 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi
'iiⁿ'yāⁿ. 6 Ní taachi Ndyuūs din'dái
n'diichí yā chi poder yeⁿ'e Cristo
2 CORINTIOS 4, 5 394
yā Señor Jesucristo yeⁿ'e nguaaⁿ chi tée yā 'aama cuerpo ngai yeⁿ'e
tinaⁿ'ā, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ nadacuéeⁿ yú chi tan'dúúcā chi 'aama vestido.
ntúūⁿ yā s'uuúⁿ yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā. Ní Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ cuuvi ndaacá yā
Ní Dendyuūs candɛɛ́ yā nús'uu s'uuúⁿ chi nguɛ́ɛ ́ chí dɛɛvɛ cuerpo
ndúúcū ndís'tiī nanááⁿ Jesucristo. yeⁿ'e yú. 4 Neⁿ'e chi snée yú na
na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū o nduuti chi snée yeⁿ'é 'nū ti neⁿ'é yā nús'uu. Deenu
yú na va'āī yeⁿ'e yú na va'āī chɛɛtí yú chi cuaacu chi 'áámá saⁿ'a chi
nguuvi ndúúcū Señor Jesucristo. Cristo ch'iī sa, ní cucáávā saⁿ'ā
10 Ti 'tíícā nducyaaca yú canee chi
miiⁿ ní tan'dúúcā chi nducyaaca
naⁿ'a yú nanááⁿ juez chi Cristo ní 'iiⁿ'yāⁿ ní ch'iī. 15 'Tíícā Cristo ch'īi
déénu yā chiiⁿ chi diíⁿ 'nū ní cunee Cristo ní yeⁿ'é Cristo. Ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
ngiinú 'nū chi ndís'tiī cuuvi déénu 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ ngai. Cosas chi diíⁿ
nī chuū dendu'ū. 12 Nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á 'nu
yā vmnaaⁿ nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā maaⁿ ti
taama vmnéⁿ'ēe yeⁿ'e vida yeⁿ'é 'nū nducuéⁿ'ē chí diíⁿ yā ní yeⁿ'e vida
nanááⁿ ndís'tiī naati ca'á 'nū 'áámá ngai yeⁿ'e yā.
lugar ndís'tiī ti cuuvi caaⁿ'máⁿ nī 18 Ní tanducueⁿ'ē chúū ní Ndyuūs
chi n'daacā idiíⁿ 'nū. Ngaⁿ'á 'nū diíⁿ yā. Cucáávā Cristo miiⁿ ní
nduudu cuaacu nanááⁿ ndís'tiī. Maaⁿ Ndyuūs diíⁿ yā chi s'uuúⁿ ní yeⁿ'é
ní 'iicu ndís'tiī cuuvi nan'guɛɛcútáⁿ'a yā s'uuúⁿ ní nguɛ́ɛ ́ contra yeⁿ'e yā
nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi itiinguuneéⁿ nī, s'uuúⁿ. Ní Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a yā yeⁿ'e maáⁿ yā yā yeⁿ'é 'nū chi caaⁿ'máⁿ 'nū nduudu
chi n'daacā yā tan'dúúcā chi tanáⁿ'ā yeⁿ'é yā chi 'iiⁿ'yāⁿ na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū
'iiⁿ'yāⁿ snaaⁿ yā, ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuví yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ. 19 'Tíícā canee
2 CORINTIOS 5, 6 396
chi caaⁿ'máⁿ 'nū nduudu cuaacu cuuvi caaⁿ'máⁿ yā chi ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e
yeⁿ'e Cristo chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuuvi Ndyuūs chi diíⁿ 'nū nguɛ́ɛ ́ n'daacā.
yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ. Ní cucáávā Cristo 4 Naati diíⁿ 'nū nducuéⁿ'ē ntiiⁿnyuⁿ
miiⁿ Ndyuūs diíⁿ yā chi vɛ́ɛ ́ vaadī miiⁿ chi n'daacā ti neⁿ'é 'nū ch'iⁿ'í
'diīíⁿ nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ nduucú yā. Ní 'nū nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi ntiiⁿnyuⁿ
nguɛ́ɛ ́ diiⁿ Ndyuūs cuenta yeⁿ'e chi diíⁿ 'nū ní yeⁿ'e Ndyuūs. Ní
nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Níícu cucáávā ntiiⁿnyuⁿ miiⁿ chi chɛɛ́ 'nū
Ndyuūs tee yā nús'uu ntiiⁿnyuⁿ chi yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi ch'eenú 'nū chiī
caaⁿ'máⁿ 'nū nduudú 'cūū yeⁿ'é yā nguuvi nguuvi. Ní nééné n'deēe
chi vaadī 'diīiⁿ. 20 Maaⁿ ní 'tíícā
dendu'ū chííⁿ chí di'vaachi nús'uu
ndaá 'nū nanááⁿ ndís'tiī ndúúcū ndúucū chi vɛɛ necesidades yeⁿ'é
nduudu yeⁿ'e Cristo ní caaⁿ'máⁿ 'nū 'nū ndúúcū vaadī 'caa'va. 5 Ní ch'eⁿ'é
Caati cucáávā s'uūuⁿ Ndyuūs diiⁿ ní ch'iⁿ'í 'nū 'iiⁿ'yāⁿ chi vida yeⁿ'é 'nū
cuenta yā ní diíⁿ yā tan'dúúcā chi ní n'daacā. Ní ch'iⁿ'í 'nū chi deenú
Cristo dinuuⁿndí yā. Ní 'íícú taachi 'nū nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. Ní
yeⁿ'e Cristo s'uuúⁿ Ndyuūs n'diichí diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ miiⁿ ndúúcū vaadī
yā s'uuúⁿ chi nduuví n'dai vida yeⁿ'ē ngiīnū ní ndúúcū vaadī n'dai. Ní diíⁿ
yú nanáaⁿ yā. 'nū nducuéⁿ'ē cucáávā Espíritu N'dai
'nū ndís'tiī chi cuta'á nī vaadī n'dai 'nū nduudu cuaacu cucáávā poder
chi itée Ndyuūs chi vaadī n'dai chi yeⁿ'e Ndyuūs chi canee nduucú
Ndyuūs ch'iⁿ'í yā s'uuúⁿ. 2 Caati 'tíícā
'nū ní caavā chi n'daacā caneé 'nū
Ndyuūs ngaⁿ'a yā. Ni canéé nguūⁿ nanááⁿ Ndyuūs. 'Tíícā diíⁿ 'nū. Ní
na libro yeⁿ'é yā: diíⁿ 'nū defender nús'uu ndúúcū
'Úú ch'iindiveéⁿ nduudu yeⁿ'é vaadī cuaacu. Ndúúcū vaadī cuaacu
nī tiempo chi n'daacā. Ní miiⁿ ní tan'dúúcā chi ndɛ́ɛ ́ 'nū 'áámá
chinneé ndís'tiī nguuvi chí machete chí 'uūvi lados 'caāiⁿ ní diíⁿ
nanguaⁿ'áí nī. 'nū defender nús'uu nduūcū. 'Tíícā
Nguuvi 'cūū ní 'áámá nguuvi chi diíⁿ 'nū. 8 Ní náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'á yā
cuuvi n'dai cáávā ndís'tiī, nguuvi 'cūū chí n'dáí 'nū ní tanáⁿ'a yā ngaⁿ'á
ní nguuvi chi cuuvi nanguaⁿ'ai nī. yā chi nguɛ́ɛ ́ n'dáí 'nū. Ní náⁿ'ā
3 Maaⁿ ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ 'nū mar 'áámá
'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'á n'daaca yeⁿ'é 'nū ní
cosa chi di'vaachí 'iiⁿ'yāⁿ ti 'iiⁿ'yāⁿ tanáⁿ'a yā nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'a n'daaca
397 2 CORINTIOS 6, 7
amigos yeⁿ'é yā, 'tíícā diíⁿ yā. Ní cuuvi nduuvidaamá Cristo ndúúcū
n'deee n'dáí tiempo cuuví 'cuūvi Satanás? O ¿'áá daama vɛɛ parte
'nū ní nguɛ́ɛ ́ 'cuūvi 'nū. Ní tee yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Cristo
nús'uu 'áámá castigo chi neené ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu
díítūu n'deee n'dáí tiempo naati yā Cristo? Nguɛ́ɛ ́ cuuvi. 16 ¿'Áá
nguɛ́ɛ ́ diiⁿ yú mar 'áámá cosa chi ca'a nī 'viich'ɛɛtíínūuⁿ saⁿ'ā miiⁿ.
nguɛ́ɛ ́ n'daacā ti vɛɛ nuūⁿndī yeⁿ'ē Ní saⁿ'ā miiⁿ yaa'vi sá nús'uu chi
yú. Ní néⁿ'é chi canduuchi yú na ndís'tiī neené neⁿ'é nī n'diichi nī
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū canee chi diiⁿ yú chi nús'uu, ní neene dindaachí nī yeⁿ'é
dɛɛvɛ ca yú tan'dúúcā chi neⁿ'e 'nū ndii ná stááva yeⁿ'é nī. Ní neené
Ndyuūs. 'Tíícā diiⁿ yú ti 'va'a yú neⁿ'é nī diíⁿ nī nducuéⁿ'ē chi 'úú
Ndyuūs. neⁿ'é chi diíⁿ nī. Ní cucáávā chííⁿ ní
yeenú taaví ca.
'Iiⁿ'yāⁿ chi i'teenú yā Cristo na
8 Vmnááⁿ vmnaaⁿ diíⁿ sentir yeⁿ'e
yáāⁿ Corinto nanguɛɛcunée carta chi dinguúⁿ yeⁿ'é nī. 'Aara
yā din'daacá yā chi s'neeⁿ ndaachi yiinu nī cáávā
2 Maaⁿ ní ngiica 'nū ndís'tiī carta miiⁿ. Maaⁿ ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ sentir
chi 'cuáaⁿ nī nduudu yeⁿ'é 'nū na yeⁿ'e chi dinguúⁿ yeⁿ'é nī. Vmnaaⁿ
staava yeⁿ'é nī. Nús'uū nguɛɛ diiⁿ vmnaaⁿ nduuti chi s'neeⁿ ndaachī
daño 'nū yeⁿ'ē mar 'áámá nī, ndíí núúⁿ nī, deenú chi carta miiⁿ diīⁿ chí
nguɛ́ɛ ́ diíⁿ 'nū chi diiⁿ nuuⁿndí nī ch'ɛɛtinéé ndaachí nī 'áámá tiempo
ndíí nguɛ́ɛ ́ nginnche'éí 'nū mar nūuⁿ. 9 Maaⁿ ní vɛ́ɛ ́ vaadī yeenú yeⁿ'é.
'nū ní di'va'á 'nū na staava yeⁿ'é nī chi inéé ndaachí nī. N'diichí nī
'nū. 6 Naati Ndyuūs chi ca'a
maaⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e vaadī ndaachi
yā 'viich'ɛɛtíínūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi táácā idiiiⁿ na vida yeⁿ'é nī. ¿'Áá diiiⁿ
chicuūnú, maaⁿ Ndyuūs ní tee yā chi nadacadiinúúⁿ nī n'daacā yeⁿ'e
'viich'ɛɛtíínūuⁿ nús'uu taachi ndaā nuuⁿndi chi diíⁿ nī ní caaⁿ'máⁿ nī chi
saⁿ'ā Tito hermano yeⁿ'é 'nū. 7 Nguɛ́ɛ ́
nguɛɛ n'daacā idiíⁿ nī? ¿'Áá diiiⁿ chi
dámaāⁿ caavā chi ndaā saⁿ'ā Tito ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ canee yiinú nī yeⁿ'e
miiⁿ ti cáávā chi chiiⁿ sá chi ndís'tiī chííⁿ chi diíⁿ nī? ¿'Áá 'va'á nī cúcááva
399 2 CORINTIOS 7, 8
nuuⁿndi chi diíⁿ nī? Cuayiivi ní neⁿ'é deenú nī yeⁿ'e vaadī n'dai ch'ɛɛtɛ
nī n'diichí nī 'úú ní neⁿ'é nī chi ca'a yeⁿ'é Dendyuūs ní táácā chi diíⁿ 'nū
castigo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi dinuuⁿndí ntiīⁿnyuⁿ yeⁿ'ē na nducuéⁿ'ē yaacū
yā. Ní yeⁿ'ē nducueⁿ'é chuū ch'iⁿ'í nī yeⁿ'é Ndyuūs chi snee na nducuéⁿ'ē
ndúúcū chiiⁿ chi diíⁿ nī chi ndís'tiī yáⁿ'āa yeⁿ'e Macedonia. 2 'Aara chi
'nū taachi yaa'vi sá nús'uū yeⁿ'é nī 'cuaaⁿ 'nū ofrenda chi 'áámá ayuda
tan'dúúcā ndís'tiī diíⁿ nī ndúúcu sa. yeⁿ'e chi cuuvi yeⁿ'e hermanos yeⁿ'ē
Ní yeenú taavi sā. 14 'Úú ngaⁿ'á ngīi
yú chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā ní ca'á 'nū
saⁿ'ā Tito miiⁿ chi ndís'tiī ní n'daacá hermanos s'uuúⁿ. 5 Ní diíⁿ yā más
nī ní 'caandiveéⁿ nī nduudu yeⁿ'e cā chi cunee ngiinú 'nū chi diíⁿ yā.
carta miiⁿ. Ní nguɛɛ 'cuinaáⁿ cucáávā Vmnááⁿ vmnaaⁿ ca'á yā vida yeⁿ'e
chi ngaⁿ'á 'tuucā yeⁿ'é nī ti 'tíícā diíⁿ maáⁿ yā na ta'a Señor Jesucristo
nī. Nducuéⁿ'ē chi ngaⁿ'á 'nū ndúúcū yeⁿ'ē yú. Ní cuayiivi, tan'dúúcā chi
ndís'tiī ní nduudu cuaacu. 'Tiicá Ndyuūs neⁿ'é yā chi diíⁿ yā, 'iiⁿ'yāⁿ
ntuūⁿ nduudu chi ngaⁿ'á 'nū ngií 'nū s'eeⁿ tée yā vida yeⁿ'é yā nús'uu
Tito miiⁿ yeⁿ'é ndís'tiī ní chiiⁿ chi chi diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ cáávā nús'uu.
n'giindiveéⁿ nī nduudu yeⁿ'e carta 6 Nducuéⁿ'e chuū vmnááⁿ vmnaaⁿ
din'dai ca ntiiⁿnyúⁿ 'cūū chi cunneé Cuayiivi ní taachi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é nī
nī hermanos yeⁿ'e yú. ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ vɛɛ ca yeⁿ'é yā, 'iiⁿ'yāⁿ
8 'Úú nguɛ́ɛ ́ ca'á orden yeⁿ'é
s'eeⁿ cuuvi tée yā ofrenda yeⁿ'é nī ní
chuū. Dámaāⁿ neⁿ'é chi deenú nī teé yā ofrenda ndís'tiī. Ní nginnee
tan'dúúcā chi diiⁿ tanáⁿ'ā hermanos yā ndís'tiī. 'Tíícā ca'á nī daama
yeⁿ'e yáⁿ'āa yeⁿ'e Macedonia ní 'íícú ndúúcu yā. 15 'Tíícā canee nguūⁿ
cuuvi deenú chi cuaacu chi ndís'tiī na libro yeⁿ'e Ndyuūs ndii cuááⁿ
dinéⁿ'e nī Ndyuūs caavā ofrenda chi vmnaaⁿ: 'Iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ cá yeⁿ'é yā
ca'á nī. 9 Ní ndís'tiī ní 'āā deenú nī
nguɛ́ɛ ́ nacaāva yeⁿ'é yā. 'Iiⁿ'yāⁿ chi
chɛ́ɛ ́ chí vaadi n'dai taavi ca yeⁿ'é duū'vī vɛɛ yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ chii faltar
Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú. Cristo yeⁿ'é yā.
miiⁿ 'āā 'cuiicá yā naati diíⁿ yā chi
pobre yā cucáávā chi néⁿ'e yā s'uuúⁿ. Yeⁿ'é saⁿ'ā Tito ndúúcū
Ní 'íícú ndís'tiī cuuvi cuta'á nī vaadī compañeros yeⁿ'é yā
'cuiica yeⁿ'é yā cáávā Cristo chi diíⁿ 16 Maaⁿ ní 'úú ca'á gracias Ndyuūs
yā chi pobre yā. ti Ndyuūs chi'neéⁿ yā na staava
10 Ní yeⁿ'ē ofrenda 'cūū 'úú yaa'vi
yeⁿ'e Tito chí neⁿ'e yā cunnee cá yā
neéⁿ ndís'tiī chuū. N'daacā ca chi ndís'tiī tan'dúúcā chi nús'uū diíⁿ 'nū.
'cuiinú nī chɛɛ chi diíⁿ nī nduuyu 17 Ní neⁿ'é yā diíⁿ yā tan'dúúcā chi
chi 'āā chó'ōo. Ndís'tiī ní vmnááⁿ ngaⁿ'á 'nū nduucú yā yeⁿ'ē ndís'tiī.
vmnaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā 'tuucā ní Ní nééné neⁿ'é yā nginnee yā ndís'tiī
'tíícā ní neⁿ'é chi di'cuiinú nī yeⁿ'e caati neⁿ'é yā n'diichí yā ndís'tiī.
ofrenda miiⁿ nguuvi chi cuchiī. 18 Ní dicho'ó 'nū ndúúcū Tito
Ní cuuvi ca'á nī daamá nduucú yā. caaⁿ'maⁿ neeⁿ yā nús'uū yeⁿ'e chi diíⁿ
401 2 CORINTIOS 8, 9
tanáⁿ'ā hermanos chi dicho'ó tuu'mi naⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Macedonia
ní ndís'tiī caaⁿ'maⁿ nī chi 'iiⁿ'yāⁿ caⁿ'á yā nduucú. Ní taachi ndaá 'nū
yeⁿ'ē nducyaaca yaācū s'eeⁿ dichó'o nanááⁿ ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ yaáⁿ nī
yā hermanos s'eeⁿ. Ní hermanos ndúúcū ofrenda yeⁿ'é nī. Ní nús'uu
ní dich'ɛɛtɛ́ cá yā Cristo yeⁿ'ē yú. cuuvi 'cuinaáⁿ 'nū ti yaa'ví 'nū
24 Ca'á nī ofrenda yeⁿ'é nī ní 'tíícā
hermanos yeⁿ'ē yáⁿ'āa Macedonia ti
cuuvi deenú 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yaacu s'eeⁿ vɛ́ɛ ́ 'viich'ɛɛtíínuuⁿ ch'ɛɛtɛ yeⁿ'é 'nū
chi dineⁿ'é nī hermanos chi dicho'ó. nduucú nī. Ní ndís'tiī cuuvi 'cuinaáⁿ
Ndís'tiī ní 'cuuⁿ'miⁿ nī nducyáácá nī dendú'ū. 5 Ní caavā chííⁿ 'úú
taavi ca. Ní 'tíícā ndís'tiī ní cuuví ti tee yā s'uuúⁿ nducuéⁿ'ē chi vaadī
'cuūndī necesidades yeⁿ'é nī. Ní n'dai ca yeⁿ'e yā chi ch'ɛɛtɛ taavi cá
cuuvi cunneé nī hermanos ndúúcū chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'maⁿ yú yeⁿ'ē
nducuéⁿ'ē necesidades yeⁿ'é yā. 9 Ní nducuéⁿ'ē.
canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs
ndii cuááⁿ vmnaaⁿ 'tííca: Pablo caaⁿ'máⁿ yā chi cuaacu chi
Nduuti chí 'iiⁿ'yāⁿ ca'á yā n'deee apóstol yā yeⁿ'e Señor Jesucristo
cá yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi pobre yā;
tuu'mi ní vɛɛ ca yeⁿ'e maáⁿ yā
chi cuuvi ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ ní
10 'Úú Pablo di'cuiitú ndís'tiī
chuū. 'Úú ní ndiicuúⁿ ní
vɛ́ɛ ́ cá paciencia yeⁿ'é ní tan'dúúcā
'áámá cāneé yā 'tíícā. Cristo ngaⁿ'a yā, 'tíícā ngaⁿ'á. 'Iiⁿ'yāⁿ
10 Ni Ndyuūs chí nga'á yā ndaata
ngaⁿ'a yā yeⁿ'e 'úú chi 'úú 'aama
chi 'iiⁿ'yāⁿ cuūnu yā ndaata miiⁿ, saⁿ'ā ndiicúúⁿ taachi caneé nduucú
nga'a ntuúⁿ yā pan chi che'é yā. ndís'tiī ní naati nguɛ́ɛ ́ caneé
Maaⁿ ní Ndyuūs miiⁿ tée yā ndaata nduucú ndís'tiī tuu'mi ní chɛɛchí
ndís'tiī nducuéⁿ'ē chi cuūnu nī. Ní yaa'ví ndís'tiī. 2 'Úú di'cuíitú ndís'tiī
diíⁿ yā chi vɛ́ɛ ́ ca cosecha yeⁿ'e chi diiⁿ n'daacá nī ti taachi ndaá
ntiiⁿnyuⁿ chi n'daacā chi diíⁿ nī. n'diichí ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ canee chi
11 'Tiicá ntúūⁿ ndís'tiī cuuvi cuta'á
caaⁿ'máⁿ nduudu chɛɛchi ndúúcū
nī yeⁿ'e nducuéⁿ'ē vaadī 'cuiica ndís'tiī. Náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ní ngaⁿ'á yā
ní 'íícú cuuvi ca'a cá nī ofrenda yeⁿ'é 'nū chi nús'uu diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ
yeⁿ'e nī. Ní cucáávā nús'uu, ca'a yā yeⁿ'e Ndyuūs tan'dúúca chi neⁿ'é
ofrenda yeⁿ'é nī hermanos, tuu'mi 'nū diíⁿ 'nū. 'Úú vɛɛ yaáⁿ chi
ní hermanos ngaⁿ'á yā: Ndyuūs nandaācá 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caaⁿ'maⁿ
nadíí'vɛ n'diī cáávā ofrenda miiⁿ. taáⁿ nduucú yā. 3 Cuaacu chi neⁿ'e
cucáávā chi vɛ́ɛ ́ chi cuuvi yeⁿ'é 'nū taachi caneé nanááⁿ ndís'tiī ní 'úú
na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū tan'dúúcā chi diiⁿ ní duūvā 'úú. Ní nduudu chi ngaⁿ'á
tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē. 11 Neⁿ'é chi
cuuvi diíⁿ 'nū. Dituuví 'nū nducuéⁿ'ē nduuvidaamá 'nū ndúúcū tanáⁿ'a
vaanicadíínūuⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi yā chi ngaⁿ'á yā chi maáⁿ yā ní
contra yeⁿ'é Ndyuūs. Ní 'íícu 'iiⁿ'yāⁿ n'gɛɛtɛ́ yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ngaⁿ'á yā
cuuví nadacadíínúúⁿ yā yeⁿ'e Cristo tan'dúúcā chi tonto yā tí dicaadi
ní cuuví cu'téénu yā yeⁿ'e yā. 6 Maaⁿ maáⁿ yā ndúúcū 'áámá yā táámá
ní taachi ndís'tiī n'giindiveéⁿ nī yā hermanos. 13 Nús'uu ní nguɛɛ
nduudu chí ngaⁿ'á tuu'mi ní nús'uu caaⁿ'máⁿ 'nū yeⁿ'e ndúcuéⁿ'e chi
canee yaáⁿ 'nū chi diíⁿ 'nū castigar n'gɛɛtɛ chi nguɛ́ɛ ́ candɛɛ́ 'nū
nducyáácá nī chi nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ cuidado yeⁿ'ē. Ndyuūs ch'iⁿ'í yā
nī nduudu chi ngaⁿ'á. nús'uu naachi cuuvi cuchiicá 'nū
7 Ndís'tiī ní n'diichí nī dendu'u chi ní diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é yā. Ní
vɛ́ɛ ́ tan'duucā chi cánéé. Ní ndúútí ch'iⁿ'í yā chi nús'uu cho'ó 'nū nanááⁿ
chi 'áámá yā yeⁿ'e ndís'tiī deenú yā ndís'tiī chi snéé na yáāⁿ Corinto.
chi seguro chi yeⁿ'e Cristo 'iiⁿ'yāⁿ 14 Cáávā chuū ní deenú 'nū chi nguɛ́ɛ ́
miiⁿ, tuu'mí canee cúúⁿmíⁿ yā chi cueⁿ'é 'nū mar 'áámá yáⁿ'āa nduuti
nadacadíínuuⁿ yā chi nús'uū ntúūⁿ chi Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ ch'iⁿ'í yā nús'uu
ní yeⁿ'e Cristo nús'uu. Tan'dúúca chi caⁿ'á 'nū miiⁿya. Ní cáávā chuū
yā 'tiicá ntúūⁿ nús'uu. 8 'Áárá chi
ndaá 'nū nanááⁿ ndís'tiī ní candɛɛ́
'úú Pablo ngaⁿ'á chi 'úú ch'ɛɛtɛ́ 'úú 'nū nduudu cuaacu chi nduudu
na ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e Señor Jesucristo ngai yeⁿ'ē Señor Jesucristo yeⁿ'ē
nguɛ́ɛ ́ 'cuinaáⁿ cáávā chi caaⁿ'máⁿ yú. 15 Nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á 'nū chi n'gɛɛtɛ
'túúcā. Deenú 'nū chi Señor yeⁿ'ē yú ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e táámá yā tan'dúúcā
tée yā nús'uu ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ 'nū chi nús'uu diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é
ndúúcū poder yeⁿ'é yā ti ndís'tiī yā. Dámaāⁿ ngaⁿ'á 'nū yeⁿ'ē ntiiⁿnyuⁿ
cuuvi cu'téénu ca nī Ndyuūs, ní chi diíⁿ 'nū. Cunee ngiinú 'nū chi
nguɛ́ɛ ́ cáávā chi diíⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ndís'tiī cu'téénu cá nī ní nús'uu
i'téénu nī Ndyuūs. 9 'Úú nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é
cuuvi diiⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ chi más
chi ndís'tiī nadacadíínuuⁿ nī chi cā ch'ɛɛtɛ ca nguaaⁿ ndís'tiī, naati
dinguúⁿ carta yeⁿ'é nī cucaavā chi dámaāⁿ diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ naachi
candií ndís'tiī chí 'va'á nī. 10 'Iiⁿ'yāⁿ
Ndyuūs ch'iⁿ'í yā nús'uu chi diíⁿ 'nū.
ngaⁿ'a yā chi cartas yeⁿ'é chí nguúⁿ 16 Cuayiivi miiⁿ ní neⁿ'é 'nū caⁿ'á
ní neené ditiīnu nduudu yeⁿ'é ní 'nū táámá cuaaⁿ chí táámá lado
2 CORINTIOS 10, 11 404
yeⁿ'ē ndís'tiī chi cuuvi caaⁿ'máⁿ 'nū n'giindiveéⁿ nī yeⁿ'ē taama espíritu
nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. Ní chi n̄'dááⁿ ní nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ nī
nguɛ́ɛ ́ cánéé chí caaⁿ'máⁿ yeⁿ'ē yeⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e táámá yā tan'dúúcā chi sta'á nī yeⁿ'e Ndyuūs taachi
chi nús'uu diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é yā. ngaⁿ'a 'nū nduudu cuaacu nanááⁿ
17 Ní nduuti chí 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ neⁿ'é
ndís'tiī. Ní ch'iindivéeⁿ nī nduudu
yā caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'e cosa chi ch'ɛɛtɛ chi n̄'dááⁿ chi ngaⁿ'á yā yeⁿ'e chí
ca tuu'mi ní canee chi caaⁿ'máⁿ yā nadinguáⁿ'ai yā. Nguɛ́ɛ ́ tan'dúúcā
chi Ndyuūs diíⁿ yā chiiⁿ chi ch'ɛɛtɛ nduudu cuaacu chi nús'uu caⁿ'á 'nū
ca. 18 Nduuti chi Ndyuūs deenu yā
nguaaⁿ ndís'tiī. Ní yeenú nī yeⁿ'ē
chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ ní n'daacā idiíⁿ yā chuū. 5 'Úú nadacadiinúúⁿ chi nguɛ́ɛ ́
tuu'mi ní cuaacu. Nduuti chi maáⁿ n'gɛɛtɛ ca tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'á
yā ngaⁿ'a yā chi n'daacā chi diíⁿ yā yā chi apóstoles naati nguɛɛ 'tíícā.
tuu'mi ní ¿du'ū deenu chí cuaacu? N̄'dááⁿ yā nduudu yeⁿ'e Cristo ní
ndís'tiī cu'teenú nī yeⁿ'e yā. 6 'Áárá
Pablo ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'á chi chi nguɛɛ caⁿ'á nduudu cuaacu
apóstoles 'iiⁿ'yāⁿ ní nguɛ́ɛ ́ cuaacu yeⁿ'e Cristo ndúúcū nduudu deenu
'úú ngaⁿ'á ngīi ndis'tiī chi yeⁿ'e nduudu cuaacu yeⁿ'é Cristo nanááⁿ
Jesucristo yeⁿ'ē yú chi ndís'tiī caⁿ'á ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ nadíí'vɛ nī 'úú
nī lado yeⁿ'é Cristo. Ní neⁿ'é chi caavā ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ. Nguɛ́ɛ ́
ndís'tiī cunée nī nanááⁿ Ndyuūs. Ní nadicádiinúúⁿ yeⁿ'ē maáⁿ naati
tan'dúúcā 'áámá n'daataá chí cuíínú neⁿ'é chi ndís'tiī cuuvi n'gɛɛtɛ́ nī.
chi caⁿ'a 'caandavaacu tá ndúúcū 8 'Úú ní nguɛ́ɛ ́ chita'á tuumi yeⁿ'e
'áámá saⁿ'á nuūⁿ. 'Tíícā ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e tanáⁿ'ā yaacū cucáávā
nanááⁿ Ndyuūs. 3 Ní 'úú 'va'á cáávā
chi cuuvi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Cristo
ndis'tiī. Caati tan'dúúcā chí 'áámá nguaaⁿ ndís'tiī. 9 Ní neⁿ'e chi caneé
'iiⁿ'yāⁿ chí caaⁿ'máⁿ yā nduudu chí chi nduudu cuaacu yeⁿ'e Cristo
n̄'dááⁿ yeⁿ'e Jesucristo yeⁿ'ē yú nguɛ́ɛ ́ canee nduucú. Ní 'íícú mar 'áámá
tan'dúúcā nduudu cuaacu chi caⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi diíⁿ yā chi nguɛɛ cuuvi
'nū nanááⁿ ndís'tiī. Ní ndís'tiī ní caaⁿ'máⁿ nduudu cuaacu miiⁿ na
405 2 CORINTIOS 11
núúⁿmáⁿ yáⁿ'āa Acaya caati nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á 'tíícā. Caati caⁿ'á tan'dúúcā
sta'á tuumī cáávā ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ. 'aama chi loco 'tíícā caⁿ'á. Ní 'íícú
11 ¿Dɛ'ɛ̄ cáávā chi caaⁿ'máⁿ 'túúcā?
māaⁿ cuuvi caaⁿ'máⁿ chi dich'ɛɛtɛ́
¿'Áá cáávā chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é ndís'tiī? 'úú. 18 Ní n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'á
diiⁿ sa chi maāⁿ sa ní tan'dúúcā diíⁿ 'nū ndúúcu nī 'tíícā 'aara chi
'áámá ángel yeⁿ'e Ndyuūs. 'Tíícā diiⁿ nadacadiinúúⁿ nī chi n'daacā diíⁿ
sa. 15 Cáávā chuū ní nguɛ́ɛ ́ cosa chi
yā ndúúcu nī 'tíícā. Maaⁿ ní 'áárá
ch'ɛɛtɛ chi 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ chí 'cuinaáⁿ yeⁿ'ē chi caaⁿ'máⁿ,
yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ tan'dúúcā chi 'tíícā caaⁿ'máⁿ. Nús'uu diíⁿ 'nū chi
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs. Taachí duūva 'nū ní 'iicu cuuvi diíⁿ 'nū
'cuiinu iⁿ'yeeⁿdí 'cuū caⁿ'á yā cuta'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é 'nū. Maaⁿ ní caaⁿ'máⁿ
yā chi cuuvi yeⁿ'é yā. tan'dúúcā chi loco 'úú. Ní 'úú ní
caaⁿ'máⁿ chi ch'ɛɛtɛ maáⁿ yeⁿ'e
Pablo nééné ch'eenú yā chii cáávā ntiiⁿnyuⁿ chí diíⁿ tan'dúúcā chi
chi apóstol yeⁿ'e Jesucristo tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chí ngaⁿ'a yā chi
16 Maaⁿ ní taama vmnéⁿ'ēe neⁿ'é ch'ɛɛtɛ́ yā maáⁿ yā cáávā ntiiⁿnyuⁿ
caaⁿ'máⁿ ndúúcū ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ chi diíⁿ yā. 22 ¿'Áá 'iiⁿ'yāⁿ hebreos
nadacadíínuuⁿ nī chi 'úú ngaⁿ'á 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ? 'Tiicá ntúūⁿ 'úú. ¿'Áá
tan'dúúcā chi 'aama chi loco yā, ti 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e ndaata Israel?
ngaⁿ'á chi ch'ɛɛtɛ́ maáⁿ. Ní 'aara 'Tiicá ntúūⁿ 'úú. ¿'Áá 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
chi nadacadíínuuⁿ nī yeⁿ'é 'tíícā, yeⁿ'e ndaataá Abraham? 'Tiicá ntúūⁿ
¿'áá 'tíícā 'caandiveéⁿ nī yeⁿ'é? 'úú. 23 ¿'Áá 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
loco yā taachi caaⁿ'máⁿ 'tiicā. 'Úú nduuti chí 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ duūvá yā ní
idiíⁿ más ca ntiiⁿnyúⁿ yeⁿ'e Cristo 'úú ntúūⁿ diíⁿ tan'dúúcā chi duūva
nguɛ́ɛ ́ ti 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní canéé taavi 'úú. Ni nduuti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ
yaātū na cuerpo yeⁿ'é chi ch'eⁿ'é yā yā chi taama 'iiⁿ'yāⁿ dinuuⁿndí yā,
'úú. Neené n'deee cuuví cheⁿ'é vácūū. 'úú ntúūⁿ n'geenú ngii ní 'cuináaⁿ
Ní neené n'deee cuūví chí 'āā cháā 'úú, ní nduuvi taáⁿ. 30 Maaⁿ ní nduuti
tiempo chi ch'eⁿ'é yā 'uu ndúúcū chi Chiidá Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú
nduucu. Ní 'áámá cuuvi nūuⁿ ní n'dai taavi cá yā cueⁿ'e daāⁿmaⁿ.
chíítuú yā 'úú. Ní cho'ó 'iinū cuuvi Ndyuūs ní deenú yā chi nguɛ́ɛ ́
chi chɛɛchi barco naachi cueⁿ'é na ngaⁿ'á nduudu yaadi. 32 Chó'ōo chi
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ yeⁿ'é ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ hermanos yeⁿ'ē yú s'nuúⁿ yā 'úú
yeⁿ'e táámá yáāⁿ, ndúúcū peligros chɛɛti 'áámá 'cuɛ́ɛt́ ɛ̄ɛ ch'ɛɛtɛ ní
taachi cánéé ná yáāⁿ n'gɛɛtɛ, ní dicua'áí yā 'úú na 'áámá ventana
taachi caneé na yáⁿ'āa cuūⁿmáⁿ yeⁿ'e nchɛɛ̄tī yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ ní 'tíícā
naachi nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinéé 'iiⁿ'yāⁿ, ní ca'áí na ta'a soldado s'eeⁿ caati
taachí cachiicá na barco vmnaaⁿ yáāⁿ miiⁿ ní nuuⁿmaⁿ ndiivi canéé
nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. Ní chó'oo peligros nchɛɛ̄tī chí yaacū tan'dúúcā coral.
yeⁿ'é taachi canéé nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
ngaⁿ'a yā chi hermanos yeⁿ'e 'nū ní Visión yeⁿ'e Pablo ndúúcū
nguɛ́ɛ ́ 'tííca yā. 27 'Úú diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ chi n'diichí yā
12
chuū chi chó'ōo na cuerpo yeⁿ'é, vɛɛ ndiichi cúūⁿ nduuyúū chí n'diichí
más cā dendu'ū ti nguuvi nguuvi 'áámá visión tan'dúúcā chi ch'iinú.
candɛɛ́ cuidado yeⁿ'é nducyáácá Ní 'aama 'iiⁿ'yāⁿ candɛ́ɛ yā 'úú ndii
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nducyáácá yaācū. 29 Ní va'āī chɛɛti nguuvi. Nguɛ́ɛ ́ deenú
407 2 CORINTIOS 12
nduuti chi candɛɛ yā cuerpo yeⁿ'é yā 'úú 'tíícā: Vaadī neⁿ'e yeⁿ'é ní
o nguɛ́ɛ.́ Dámaaⁿ Ndyuūs deenú tūneeⁿ di ní nguɛ́ɛ ́ más ca neⁿ'e nī ti
yā chuū. 3 Naati chíí ní nguɛɛ
chuū. Ní poder yeⁿ'é chuū chi n'giⁿ'i
deenú nduuti chi cueⁿ'é ndúúcū cá taachí 'iiⁿ'yāⁿ chi duūva cuerpo
cuerpo yeⁿ'é o nguɛ́ɛ ́ ndúúcū yeⁿ'é yā. Maaⁿ ní cucáávā chi yaa'ví
cuerpo yeⁿ'é naati dámaāⁿ Ndyuūs Señor 'úú 'túúcā, 'úú yeenú ti 'úú
deenú yā táácā cueⁿ'é. 4 'Úú deenú
duūvā 'úú ti Cristo cuuvi 'cuuⁿ'míⁿ
chi candɛ́ɛ yā 'úú ní cueⁿ'é ndii yā poder yeⁿ'é yā ti canée yā na
paraíso chi va'ai chɛɛti nguuvi. Ní cuerpo yeⁿ'é. 10 Cáávā chuū ní
'úú n'giindiveéⁿ nduudu chi nguɛ́ɛ ́ yeenú ti duūvá. Ní yeenú 'aara chi
tan'duucā nduudu yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'a taaⁿ yā yeⁿ'é, ní nguɛ́ɛ ́
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ti yeⁿ'e Ndyuūs. Nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ necesidades yeⁿ'é, ní 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ
vɛ́ɛ ́ permiso chi cuuvi caaⁿ'máⁿ yā chi n'geenú ngiī. Ní yeⁿ'e dendú'ū
yeⁿ'ē chi n'giindiveéⁿ. 5 'Úú cuuvi
díítūu chi cho'ōo yeⁿ'é ní n'geenú
caaⁿ'máⁿ chi 'úú ní ch'ɛɛtɛ maáⁿ ngiī nducuéⁿ'ē chuū cáávā Cristo.
yeⁿ'ē chi Ndyuūs diíⁿ yā nduucú. 'Tííca rā va. Taachi duūvā cuerpo
'Úú nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ yeⁿ'e maáⁿ chi yeⁿ'é tuu'mi ní más ca ditiīnu 'úú.
ch'ɛɛtɛ́ maáⁿ. Dámaāⁿ caaⁿ'máⁿ chi
duūvā 'úú. 6 'Áárá chi caaⁿ'máⁿ chi
Pablo nadacadiinuuⁿ cá yā yeⁿ'e
'úú ch'ɛɛtɛ́ maáⁿ nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yaacū yeⁿ'e yáāⁿ Corinto
tan'dúúcā chi zonzo 'úú ti caaⁿ'máⁿ 11 'Úú deenú chi ngaⁿ'á tan'dúúcā
nduudu cuaacu yeⁿ'é naati nguɛ́ɛ ́ chi loco 'úú taachi ngaⁿ'á yeⁿ'ē
caaⁿ'máⁿ 'tíícā ti nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é chi maáⁿ naati ndís'tiī diíⁿ nī chi a
mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nadacadíínuuⁿ fuerza canee chi caaⁿ'máⁿ yeⁿ'e
yā chi 'úú ch'ɛɛtɛ ca 'úú. Neⁿ'é chi maáⁿ ti ndís'tiī nguɛɛ ngaⁿ'á nī
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ nadacadíínuuⁿ yā yeⁿ'e yeⁿ'é 'túúcā. N'daacā ca chi ndís'tiī
'úú tan'dúúcā chi n'diichí yā 'úú, ní caaⁿ'maⁿ n'dááca nī yeⁿ'é. 'Úú nguɛ́ɛ ́
n'giindiveéⁿ yā nduudu yeⁿ'é. duu'ví 'úú yeⁿ'ē tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi
7 Chuū chi Cristo ch'iⁿ'í yā 'úú ní
ngaⁿ'á yā chi apóstoles ní nguɛ́ɛ ́
'áámá visión chi ch'ɛɛtɛ ni dɛɛvɛ 'tíícā 'aara chi 'úú nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ
taavi ca. Ní Cristo tee yā 'úú 'áámá 'úú. 12 Ní taachi canéé nduucú nī
ya'ai na cuerpo yeⁿ'é chi 'áámá ch'iⁿ'í ndís'tiī chi cuaacu chi 'úú
canéé ní tan'dúúcā chi 'áámá yááⁿ 'áámá apóstol yeⁿ'e Jesucristo 'úú
chi cata'āī na cuerpo yeⁿ'é. Ní chiī ndúúcū vaadī n'giinu ch'ɛɛtɛ chi
tan'dúúcā chi yááⁿn'guiinūuⁿ s'neeⁿ diíⁿ ní ndúúcū ntiiⁿnyuⁿ ch'ɛɛtɛ
sa yááⁿ miiⁿ chi neⁿ'e sa chí 'cueenú chi diíⁿ ní nduūcū vaadī n'giinu
cuuvi. Ní Ndyuūs tee yā permiso n'dai chi diíⁿ. 13 Dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi nguɛ́ɛ ́
chi 'úú canee ndúúcū dolor miiⁿ diíⁿ ndúúcu ndis'tiī taachi caneé
cáávā chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ ndúúcu nī tan'dúúcā chi diíⁿ ndúúcū
yeⁿ'e maáⁿ chi ch'ɛɛtɛ́ 'úú. 8 Ní 'iīnū
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē tanáⁿ'ā
cuuvi chiicá Señor Jesucristo yeⁿ'ē yaācū. 'Āā daamá nūuⁿ idiíⁿ nduucú
yú chi divíi yā vaadī ya'áí 'cūū yeⁿ'é. nī. Deenú chi nguɛ́ɛ ́ ngiicá ndís'tiī
9 Naati Señor yeⁿ'e yú ngaⁿ'á yā ngii
chi cunneé nī 'úú caavā necesidades
2 CORINTIOS 12, 13 408
yeⁿ'é. Maaⁿ ní nadich'ɛɛcú nī yeⁿ'é nducuéⁿ'ē chi diíⁿ 'nū, diíⁿ 'nū ti
caavā falta 'cūū ti nguɛ́ɛ ́ diiⁿ daamá ndís'tiī hermanos chi neⁿ'é 'nū cuuvi
ndúúcu nī. cu'téénu cá nī Ndyuūs. 20 Ni 'úú ni
táámá 'iiⁿ'yāⁿ canéé chi vɛ́ɛ ́ 'uūvī Ndyuūs caavā ndís'tiī chi ndís'tiī
o 'iinū testigo ndúúcu yā. Ní cunee nguɛ́ɛ ́ dinuuⁿndí nī yeⁿ'e mar 'áámá
n'daacā nduudu miiⁿ tan'dúúcā chi chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā. Neⁿ'é 'nū chi
canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs. ndís'tiī ní diíⁿ nī nducuéⁿ'ē chi
2 'Āā ngaⁿ'á cuááⁿ vmnaaⁿ taachi
n'daacā. Nguɛ́ɛ ́ ti cuuvi 'cuuⁿ'míⁿ 'nū
cānee nduucú nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi chi diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ chi n'daacā.
dinuuⁿndí yā ní ndúúcū nducyaacá 'Iiⁿ'yāⁿ ní cuuvi n'diichí yā ntiiⁿnyuⁿ
nī. Maaⁿ ní chi canee ya'áí yeⁿ'ē yeⁿ'é 'nū, ní caaⁿ'máⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́
ndís'tiī dinguúⁿ taama vmnéⁿ'ēe n'daacā idiíⁿ 'nū. Dámaāⁿ neⁿ'é 'nū
yeⁿ'e chúū tan'dúúcā chi ngaⁿ'á cuaaⁿ chi ndís'tiī din'daacá nī. 8 Nús'uū ní
vmnaaⁿ nanááⁿ ndís'tiī. Taachi ndaá nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ diíⁿ 'nū chi contra
nanááⁿ ndís'tiī taama vmnéⁿ'ēe yeⁿ'e nduudu cuaacú naati nducuéⁿ'ē
n'diichí nuuⁿndi yeⁿ'ē nducyaaca chi diíⁿ 'nū ní yeⁿ'ē nduudu cuaacu
hermanos. 3 Ní 'úú idiíⁿ ti ndís'tiī
miiⁿ. 9 Cáávā chuū nús'uu ní yeenú
cadiinuuⁿ nī nduuti chi Cristo yeⁿ'ē taaví 'nū taachi duūva 'nū ní taachi
yú ch'iⁿ'í yā 'úú nduudu chi ngaⁿ'á ndís'tiī ditiinú nī ndúúcū chi i'téénu
o nguɛ́ɛ.́ Ní Cristo yeⁿ'e yú nguɛ́ɛ ́ nī. Ní ngaⁿ'angua'a cá 'nū ní ngiicá
duūvā taachi diíⁿ yā tratar nduucú 'nū Ndyuūs chi ndís'tiī cuuvi diíⁿ nī
nī. Caⁿ'á yā ch'iⁿ'í yā chi dítiīnú yā chi n'daacā n'dai ní 'cuɛɛtineé nī
nguɛ́ɛ ́ ti ndis'tiī. 4 Cuáácú chi 'iiⁿ'yāⁿ
tan'dúúcā chi Jesucristo neⁿ'é yā chi
chi'nééⁿnga'á yā Cristo tan'dúúcā diíⁿ nī. 10 Idingúuⁿ 'nū yeⁿ'e ndís'tiī
chi Cristo ní 'aama 'iiⁿ'yāⁿ chi duuvā, vmnaaⁿ taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ ndaá 'nū
naati maaⁿ ní Cristo miiⁿ canduuchí nanááⁿ ndís'tiī caati taachi ndáa
yā yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā cucáávā 'nū nanááⁿ ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ chɛɛchi
poder yeⁿ'é Ndyuūs. 'Tiicá ntúūⁿ caaⁿ'máⁿ ndúúcu nī cucáávā poder
nús'uu ní yeⁿ'e Cristo. Nús'uu ní chi Señor Jesucristo tee yā 'úú. Ní
duūvá 'nū naati poder yeⁿ'e Ndyuūs Señor yeⁿ'ē yú tee yā poder 'úú
canee ndúúcu 'nū. Ní cáávā chuū caavā chi ndís'tiī ní cuuvi cu'téénu
cuuví n'diichi 'nū nuuⁿndi yeⁿ'é nī ní cá nī nguɛ́ɛ ́ caava chi cuuvi ndái nī.
dichíí'vɛ 'nū ndís'tiī. 11 Maaⁿ ní 'cuiīnū carta yeⁿ'é. Ni
caⁿ'á nī yaācū s'eeⁿ na yaⁿ'āa Galacia. chi s'uuúⁿ o 'áámá ángel chi ndaa
3 Neⁿ'é chi Chiida yú ndúúcū Señor
yeⁿ'e va'ai chɛ̄ɛt̄ i nguuvi ngaⁿ'a yā
Jesucristo yeⁿ'ē yú tée yā s'uuúⁿ táámá evangelio chi n̄'daaⁿ nguɛ́ɛ ́
dendú'ū chi n'dai. Ní ndís'tiī canee nī tan'dúúcā chi caⁿ'a 'nū chii 'nū
ndúúcū vaadī 'diīiⁿ chi Ndyuūs itée ndís'tiī, tuu'mi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuuví
yā s'uuúⁿ. 4 Jesucristo miiⁿ ca'a yā
yā condenado. 9 'Āā caⁿ'á chuū
vida yeⁿ'e maáⁿ yā cucáávā nuuⁿndi maaⁿ ní neⁿ'é caaⁿ'maⁿ ntuúⁿ táámá
yeⁿ'e yú. Maaⁿ ní nadanguáⁿ'ai vmnéⁿ'ēe: Nduuti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ
yā s'uuúⁿ yeⁿ'e dendu'ū chi nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ yā táámá evangelio chi
n'daacā chi vɛ́ɛ ́ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 'Tíícā n̄'daaⁿ nguɛ́ɛ ́ tan'dúúcā chi caⁿ'a
neⁿ'e Ndyuūs Chiida yú. 5 Cueⁿ'e
'nū chii 'nū ndís'tiī, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ
daāⁿmaⁿ canee Ndyuūs ndúúcū s'eeⁿ cuuvi yā condenado.
dɛɛvɛ yeⁿ'é yā. Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ 10 Taachi ngaⁿ'á chuū, ¿dɛ'ɛ̄
411
GÁLATAS 1, 2 412
neⁿ'é chi Ndyuūs cunee yiinú yā gentiles, 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛɛ yeⁿ'e
yeⁿ'é. O ¿'áá canee chi 'úú idiíⁿ chi ndaata Israel. Ndíí tuu'mi nguɛ́ɛ ́
cunee yíínūu saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū? tiinguuneéⁿ mar 'aama saⁿ'ā yeⁿ'e
Nduuti chi 'úú idiíⁿ chiiⁿ ti inee nduudu yeⁿ'ē Cristo. 17 Ndíí nguɛ́ɛ ́
yíínūu saⁿ'ā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, tuu'mi ní ndúú ndaá na yáāⁿ Jerusalén chi
nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Cristo. intiinguuneéⁿ apóstoles chi dichó'ó
Ndyuūs vmnaaⁿ chi dichó'o yā 'úú,
Taacā chí chiī Pablo apóstol naati 'úú cheⁿ'é na yáⁿ'āa Arabia. Ní
11 'Úú ngaⁿ'á cuaacu ní ngīi ndís'tiī cuayiivi miiⁿ ní nguɛɛcuneé na yáāⁿ
hermanos yeⁿ'é. Nduudu ngai chi Damasco.
evangelio yeⁿ'ē Jesucristo chi 'úú 18 Cuayiivi chi cho'ó 'iīnū nduūyū
ngaⁿ'á, nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē mar 'áámá saⁿ'ā ndii tiempo chi 'āā i'teenú Jesucristo
yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 12 Ti 'úú nguɛ́ɛ ́
tuu'mí ní cueⁿ'é yáāⁿ Jerusalén tuu'mí
sta'á nduudu miiⁿ yeⁿ'e saⁿ'ā, ndíí n'diichí Pedro tí 'āā cuɛ́ɛ ́ n'diichí saⁿ'ā.
nguɛ́ɛ ́ ndúú ch'eēéⁿ yeⁿ'ē mar 'áámá Ní caneé ndúúcū sa ndíítiiⁿ'yuⁿ nguuvi.
saⁿ'ā caati Jesucristo ch'iⁿ'i yā 'úú 19 Yáāⁿ miiⁿ nguɛ́ɛ ́ n'diichí táámá
taachi ndaa tiempo chi Ndyuūs yeⁿ'ē chúū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ dich'ɛɛtɛ́ yā
neⁿ'e yā, Ndyuūs yaa'ví yā 'úú cáávā Ndyuūs caavā chi maaⁿ ní 'úú i'teenú
chi neⁿ'é yā 'úú chi 'úú n'giindiveéⁿ Jesucristo.
nduudu yeⁿ'é yā ní cu'teenú
Ndyuūs. 16 Ní Ndyuūs yaa'ví yā
Tanáⁿ'ā apóstoles diíⁿ yā aceptar
'úú yeⁿ'ē Daiyá yā Jesucristo chi Pablo chi 'áámá apóstol ndúúcu yā
'úú i'teenú 'yā, ti 'úú ní caaⁿ'máⁿ
nduudu yeⁿ'e Cristo nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 2 Cho'ōo ndiichi cúūuⁿ nduuyúū
chi 'úú cheⁿ'e ntuúⁿ yáāⁿ
413 GÁLATAS 2
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cu'téénu yā chi dichíí'vɛ̄ yā Pedro miiⁿ chi ngaⁿ'a nduudu
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē Ndyuūs chi diíⁿ cuaacu yeⁿ'é yā nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel
nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ gentiles. Ni apóstoles s'eeⁿ chi diíⁿ yā tan'dúúcā chi ngaⁿ'ā
n'gɛɛtɛ nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a yā chi nguɛ́ɛ ́ ley yeⁿ'ē circuncisión. Maaⁿ Señor
'cuúⁿ yā 'úú. 3 Ní apóstoles n'gɛɛtɛ ní
miiⁿ nginnee yā 'úú chi caaⁿ'máⁿ
canee yiinú yā ndúúcū nduudu chi nduudu yeⁿ'é yā nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
ngaⁿ'á. Ni saⁿ'ā Tito chi saⁿ'ā griego nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel. Ní nguɛ́ɛ ́
chi canéé sa nduucú, nguɛ́ɛ ́ canee vɛ́ɛ ́ ley yeⁿ'e circuncisión yeⁿ'é yā.
chi cuuví circuncidar Tito tan'dúúcā 9 Apóstoles n'gɛɛtɛ yeⁿ'e yaācū
chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi Jacobo ndúúcū Pedro ndúúcū
s'eeⁿ ti nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel. Juan ní deenu ntúuⁿ yā chi Ndyuūs
4 Chuū diíⁿ ti naachi nduuvidaama
din'daacá yā nduucú chi 'úú idiíⁿ
yú chí ndaā n'dé'éí 'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e apóstol nguaaⁿ
yā tan'dúúcā chi hermanos yeⁿ'ē yú 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel.
'yā, naati nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. Ní ndaa yā Tuu'mi ní sta'á yā tá'ā cuaacú 'nū
chí n'diichí yā s'uuúⁿ caati 'āā cuɛ́ɛ ́ ní nduuvidaamá nduudu yú nanááⁿ
diiⁿ yú tan'dúúcā chi ngaⁿ'ā ley yeⁿ'e Ndyuūs ti 'úú ndúúcū Bernabé ní
circuncisión ti s'uūúⁿ ní yeⁿ'e Cristo caaⁿ'máⁿ 'nū nduudu cuaacu yeⁿ'é
s'uuúⁿ ní diiⁿ yú chi ngaⁿ'a Cristo. Jesucristo nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ gentiles
Neⁿ'é yā chi diiⁿ yú tan'dúúcā ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'e Moisés miiⁿ. ndaata Israel. 10 Ní ngaⁿ'á yā ngii
cuɛ́ɛ ́ ndaa saⁿ'ā s'eeⁿ chi dichó'ó yeⁿ'e ndaata yeⁿ'e yú. 16 Ní s'uuúⁿ chi
Jacobo yeⁿ'ē yáāⁿ Jerusalén, Pedro 'iiⁿ'yāⁿ Israel deenu yú chi Ndyuūs
miiⁿ ní che'é sa ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ nadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'e
gentiles chi hermanos yeⁿ'e yú. Ní yú ti idiiⁿ yú dámaaⁿ chi ngaⁿ'a
taachi ndaa saⁿ'ā s'eeⁿ tuu'mi 'āā ley yeⁿ'e yú. 'Tiicá ntúūⁿ Ndyuūs
ntɛ́ɛ ́ che'e sa ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ gentiles nguɛ́ɛ ́ nadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'e
chi hermanos yeⁿ'e yú ti 'va'a nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí
sá yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē sa chi yeⁿ'ē 'cūū ti diíⁿ yā dámaāⁿ tan'dúúcā
ndaata Israel chi diíⁿ yā tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'e Moisés. Ndyuūs
chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'e circuncisión. nadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
13 Ni tanáⁿ'ā hermanos chi yeⁿ'ē
chi i'téénu yā Jesucristo. Cáávā
ndaata Israel diíⁿ yā tan'dúúcā chuū s'uuúⁿ ní i'teenu yú Jesucristo
chi ídiiⁿ Pedro miiⁿ. 'Tiicá ntúūⁿ ní Ndyuūs nadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi
Bernabé diíⁿ yā chi maaⁿ ní 'āā ntɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yú. Ti cucáávā ley yeⁿ'e yú
che'é yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ gentiles. mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā chi
'Tiicā nducyaacá yā diíⁿ yā 'áárá ngaⁿ'a ley miiⁿ cuuví yā perdonado,
chi deenú yā chi n'daacā chi ti nguɛ́ɛ ́ nadach'ɛɛcú ley miiⁿ
che'é yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ gentiles. nuuⁿndi yeⁿ'é yā.
14 Taachi n'diichí chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
17 S'uūuⁿ ní i'téénu yú Jesucristo
chi 'úú ntúūⁿ ca'neeⁿnga'á nduucú yā. 'Āā deenú chi dichíí'vɛ̄ ndís'tiī
yā. Maaⁿ ní nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ tan'dúúcā nduuti chi 'cuɛɛtinée nī ndúúcū
chi 'úú neⁿ'é ti idiíⁿ chiiⁿ chi neⁿ'é Cristo. 5 Ndyuūs tee yā ndís'tiī
chiduuchi. Nduuti chi ley miiⁿ Ndyuūs ngaⁿ'a yeⁿ'e Abraham chi
cuuví nach'ɛɛcú nuuⁿndi yeⁿ'e yú 'āā n'dii. Abraham chi'téénu yā
tuu'mi ní nguɛ́ɛ ́ ch'iī Cristo cucáávā Ndyuūs ní Ndyuūs diiⁿ cuenta yā
s'uuúⁿ. chi'téénu Abraham ní nadach'ɛɛcú
yā nuuⁿndi yeⁿ'é yā. 7 Cáávā chuū
ngaⁿ'a ley miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nan'dai Ndyuūs chi Ndyuūs caⁿ'a yā chi ca'a
yā ní cánéé yā condenado, ti mar yā 'iiⁿ'yāⁿ.
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi diíⁿ yā nducuéⁿ'ē
chi ngaⁿ'a ley miiⁿ. Canéé nguūⁿ Ley yeⁿ'e Moisés ndúúcū
ndii cuááⁿ vmnaaⁿ na libro yeⁿ'é compromiso chi Ndyuūs ca'a yā
Ndyuūs 'tiicā: 'Iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ 15 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é, n'diichí nī
yā tanducuéⁿ'ē chi canéé nguūⁿ na tan'dúúcā 'aama ejemplo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
ley yeⁿ'e Moisés chii yā condenado. yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū tan'dúúcā chí idiiⁿ yā
11 S'uuúⁿ ní deenu yú chi Ndyuūs
taachi vɛ́ɛ ́ papel chí cuaacu yeⁿ'ē 'áámá
nguɛ́ɛ ́ nadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'é compromiso yeⁿ'é yā. Canee ngiinú yā
'iiⁿ'yāⁿ caava chi diiⁿ yā chi ngaⁿ'a ní dinguúⁿ yā 'aama papel chí cuaacu.
ley ti 'tíícā canéé nguūⁿ na libro Maaⁿ ní chi canéé nguūⁿ ní cuaacu chí
yeⁿ'é Ndyuūs: Ndyuūs nadach'ɛɛcú mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛɛ nadivíi yā ndíí
yā nuuⁿndi yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu nguɛ́ɛ ́ ndúú ííntiinee ra yā chiiⁿ chi
yā ní ca'a yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ vida cueⁿ'e canéé nguūⁿ. 16 'Tiicá ntúūⁿ, Ndyuūs
gentiles chi i'teenu yú Jesucristo Ndyuūs ca'a yā 'iiⁿ'yāⁿ ley miiⁿ chi
cuta'a yú Espíritu N'dai yeⁿ'e cuuvi deenu yú chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi
417 GÁLATAS 3, 4
yeⁿ'e yú. Ní ley miiⁿ canee ndii poder yeⁿ'e ley miiⁿ chi ley miiⁿ
tiempo chí ndaā Cristo Daiya nguɛ́ɛ ́ diiiⁿ cuidado s'uuúⁿ.
Dendyuūs iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Cristo 26 Maaⁿ ní nducyaaca yú ní daiya
miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e compromiso chi Dendyuūs s'uuúⁿ caavā chi i'teenu
Ndyuūs caⁿ'a yā chi ca'a yā. Ndyuūs yú Jesucristo. 27 Caati nducyaaca
maaⁿ poder yeⁿ'e ley yeⁿ'e yú ní diiⁿ yú. Dɛ́'ɛ̄ cuuvi chi neⁿ'é nī cunée nī
yú chi ngaⁿ'ā ley yeⁿ'e yú ndúúcū tan'duucā 'áámá mozo yeⁿ'ē cosas
costumbre yeⁿ'e yú. 4 Taachi snuūⁿ
chi 'tíícā. 10 Ndís'tiī ní di'viicú nī
ca'ā nguuvi miiⁿ Ndyuūs dichó'o nguuvi s'eeⁿ, ndúúcū 'iiyū, ndúúcū
yā Daiya yā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní tiempo, ndúúcū nduūyū ti neⁿ'é
ch'iindiyáaⁿ yā yeⁿ'ē 'áámá n'daataá nī caⁿ'á nī favor yeⁿ'é Ndyuūs.
chi yeⁿ'ē ndaata Israel, yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ 11 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é, 'va'á yeⁿ'e
chi diíⁿ yā chí ngaⁿ'a ley yeⁿ'e ndís'tiī ti nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ nduudu
Moisés. 5 Ní saⁿ'ā miiⁿ ní ndaā sa
cuaacu chi ngaⁿ'á nguaaⁿ ndís'tiī.
ní nadanguáⁿ'ai sa s'uuúⁿ chí 'iiⁿ'yāⁿ 12 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é di'cuiitú
Israel s'eeⁿ chi snée yú ndúúcū ley nī chi diíⁿ nī tan'dúúcā chi 'úú
yeⁿ'é Ndyuūs ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ gentiles idiíⁿ, ní divíi nī yeⁿ'e ley ti 'úú
ndúúcū costumbres yeⁿ'é yā, 'iiⁿ'yāⁿ divií yeⁿ'e ley miiⁿ ti neⁿ'é diíⁿ
s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel, tan'dúúcā ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ deenú
níícú nducyaaca yú cuuvi daiya sa nī ley. Taachí ngaⁿ'á nduudu cuaacu
s'uuúⁿ. nguaaⁿ ndís'tiī, ndís'tiī ní din'dái
6 Maaⁿ ní nducyaaca s'uuúⁿ ní
nī nduucú. 13 Ndís'tiī deenu nī chi
Espíritu miiⁿ chííⁿ chí diiⁿ chi cuuvi nī nduucú chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é nī 'úú
caaⁿ'maⁿ yú 'tíícā: N'diī Ndyuūs cáávā ca'ai chi canuuⁿ 'úú chi idiíⁿ
Chiidá. 7 Maaⁿ ní s'uuúⁿ nguɛ́ɛ ́
sufrir. Ní 'cuuⁿ nī 'úú ní sta'a nī 'úú
tan'dúúcā mozos s'uuúⁿ ti daiyá tan'dúúcā chi 'úú 'áámá ángel yeⁿ'é
Dendyuūs s'uuúⁿ. Ní ndúúti chi Dendyuūs chi ndaā nanááⁿ ndís'tiī.
daiyá yā s'uuúⁿ tuu'mí Ndyuūs caⁿ'a Ní sta'á nī 'úú tan'dúúcā chi 'úú ní
yā ca'a yā s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'e yú Cristo 'úú. 15 ¿Dɛ'ɛ̄ cuuvi chi maaⁿ
Israel diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ caavā ídolos ndís'tiī chi ngaⁿ'á yā chi neⁿ'é yā
chi nguɛ́ɛ ́ dendyuūs s'eeⁿ. 9 Maaⁿ
ndís'tiī naati nguɛɛ n'daacā idiíⁿ yā.
ní chi n'diichí nī Ndyuūs o más cā Neⁿ'é yā chi ndaacadáámí ndís'tiī
n'daacā chi caaⁿ'máⁿ chi Ndyuūs yeⁿ'ē nduudu cuaacu ní 'caandiveéⁿ
chi n'diichí yā ndis'tiī chi yeⁿ'é nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. 18 N'dáácā chi 'iiⁿ'yāⁿ
idiíⁿ sufrir taama vmnéⁿ'ēe ti neⁿ'é Agar miiⁿ ní 'áámá seña tan'dúúcā
chi ndís'tiī ch'iⁿ'í nī chi cuaacu chi 'cuɛɛti Sinaí na yáⁿ'āa Arabia
nííⁿnyúⁿ i'téénu nī Cristo. 20 Maaⁿ
'tííca yā. 'Tiicá ntúūⁿ táámá seña
ní neⁿ'é cuneé ndúúcū ndís'tiī ní tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ chi ye'e
cunneé ndís'tiī ti nguɛ́ɛ ́ deenú táácā yáāⁿ Jerusalén ti 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ
cuuvi diíⁿ nduucú ndís'tiī taachi Jerusalén miiⁿ canée yā maaⁿ poder
yaⁿ'áí caneé yeⁿ'e nī. yeⁿ'e ley yeⁿ'e Moisés. Ní canée yā
tan'dúúcā criados yeⁿ'ē ley miiⁿ.
'Áámá ejemplo chi historia yeⁿ'ē 26 Naati Ndyuūs ch'iⁿ'í yā s'uuúⁿ chi
n'daataa Agar ndúúcū n'daataa Sara n'daataá chi nguuvi Sara chi nguɛ́ɛ ́
21 Ndís'tiī chi neⁿ'é nī canée nī criada ní 'áámá seña tan'dúúcā chi
ndúúcū ley yeⁿ'e Moisés, 'cuuvi nī yáāⁿ Jerusalén chí ngai chí canee
'úú: ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ déénu nī chi ngaⁿ'a na va'ai chɛɛti nguuvi. Ní yáāⁿ
ley miiⁿ? 22 Canéé nguūⁿ na libro
yeⁿ'e nducyaaca yú chi i'teenu yú
yeⁿ'é Ndyuūs chi Abraham ní vɛ́ɛ ́ Jesucristo. 27 Canéé nguūⁿ ndii cuááⁿ
neⁿ'e yā daiya yā, daiya criada miiⁿ chi nducyaaca saⁿ'ā chi canéé sá
can'dáa sa saⁿ'ā daiya Sara caati circuncidado canéé chi diiⁿ sa
daiya Sara ndúúcū Abraham ní cumplir nducuéⁿ'ē chi ngaⁿ'a ley
yeⁿ'e compromiso chi diiⁿ Ndyuūs miiⁿ. 4 Nduuti chi nadacadíínuuⁿ
daiya tá ti nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi dichíí'vɛ̄ nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā
tuneeⁿ daiya táⁿ'ā chi canéé caadi circuncidar s'uuúⁿ o nguɛ́ɛ.́ Chuū
'iiyū yeⁿ'ē chi cuuvi yeⁿ'e saⁿ'ā chi dichíí'vɛ̄ chi i'teenu yú Jesucristo.
daiya táⁿ'ā Sara chi libre. 31 Ndís'tiī
Ní cáávā chuū neⁿ'e yú 'iiⁿ'yāⁿ.
hermanos yeⁿ'é, cáávā chuū s'uuúⁿ 7 Nguuvi chi chó'ōo ndís'tiī n'daacā
5
chi ndís'tii saⁿ'ā ca'a nī lugar chí chi ndíí maaⁿ 'úú ngaⁿ'á chi
421 GÁLATAS 5
saⁿ'ā gentiles canee chi canéé taama na staava yeⁿ'ē yú. Chííⁿ chí
circuncidado tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ Israel nguɛ́ɛ ́ cuuvi diiⁿ yú ní chííⁿ chí
chí judío s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ can'dáa yā 'úú neⁿ'e yú diiⁿ yú. 18 Nduuti chi s'uuuⁿ
chi ya'āī 'úú. Nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. 'Iiⁿ'yāⁿ idiiⁿ yú tan'dúúcā chi ch'iⁿ'i Espíritu
Israel s'eeⁿ can'dáa yā 'úú ti 'úú N'dai yeⁿ'é Ndyuūs s'uuúⁿ tuu'mi ní
ngaⁿ'á chi Jesucristo nadanguáⁿ'ai nguɛ́ɛ ́ canee yú maaⁿ poder yeⁿ'e
yā 'iiⁿ'yāⁿ ti ch'īi yā na cruz cáávā ley.
nuuⁿndi yeⁿ'é yā. 12 N'daacā chi
19 Ti nuuⁿndi yeⁿ'e cuerpo chí
'iiⁿ'yāⁿ chi di'vaachi yā ndís'tiī divíi 'iiⁿ'yāⁿ diiⁿ yā ní inaaⁿ yú, ní chúū:
yā yeⁿ'ē nguaaⁿ ndís'tiī. 'iiⁿ'yāⁿ chi n'giindivaacú yā ngaⁿ'á
13 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é, Ndyuūs
yā ndúúcū n'daataá o saⁿ'ā yeⁿ'e
yaa'ví yā s'uuúⁿ ní nguɛ́ɛ ́ canée yú taama yā. Saⁿ'ā da'caiyáā caⁿ'á sa
maaⁿ poder yeⁿ'e ley ti libre yú. ndúúcū 'áámá n'daataá chi duuchi
Maaⁿ ní chi libre yú nguɛ́ɛ ́ diiⁿ yú née sa taⁿ'ā. 'Iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā
dendu'ū chi neⁿ'e yú yeⁿ'e cosas chi dendu'ū chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā, 'iiⁿ'yāⁿ
vɛ́ɛ ́ iⁿ'yeeⁿdī, naati dineⁿ'e yú 'aama s'eeⁿ ní nguɛ́ɛ ́ nadacadíínūuⁿ yā
yú ndúúcū taama yú. Ní cunnee taacā chi diíⁿ yā. 20 'Iiⁿ'yāⁿ i'teenú
yú vi'ī cucáávā chi neⁿ'e yú vi'ī. yā ídolos ndúúcū cosas chi nguɛ́ɛ ́
14 S'uuúⁿ cuuvi diiⁿ yú nducuéⁿ'ē
Ndyuūs ndúúcū nducueⁿ'ē chí diiⁿ
chi ngaⁿ'a ley ndúúti chí diiⁿ yú 'iiⁿ'yāⁿ chí yeⁿ'e chíngaatu. 'Iiⁿ'yāⁿ
tan'dúúcā chí ngaⁿ'a 'tíícā: Dinéⁿ'e nduuvitaáⁿ yā ní n'díítɛ yā. Ní taáⁿ
yú nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ tan'duucā chi yā ní in'nuúⁿ yā vaadī 'caa'va. 'Iiⁿ'yāⁿ
dinéⁿ'e yú maāⁿ yú. 15 Ndúúti chi
'ii'nuⁿ cheendí yā ní 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā
nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yú 'aama yú taama yú chi vɛ́ɛ ́ divisiones nguaaⁿ vi'i yā.
tuu'mi ní diiⁿ yú tan'dúúcā chi che'e Ní diíⁿ yā chi vɛ́ɛ ́ vaadī 'caa'va.
yú 'aama yú taama yú; cuin'diichi 21 'Iiⁿ'yāⁿ neⁿ'é yā cosas tan'dúúcā
yú. Ní canee yú tan'dúúcā chi 'āā canee chi cuchɛɛ yú yeⁿ'e nducuéⁿ'ē
ca'neeⁿnga'ā yú nducueⁿ'ē chi nguɛ́ɛ ́ chi chó'ōo yeⁿ'ē maaⁿ yú ní diiⁿ yú
n'daacā chi neⁿ'e diiiⁿ cuerpo yeⁿ'e cuenta yeⁿ'ē maaⁿ yú yeⁿ'e chi diiⁿ
yú, 'tíícā canee yú. 25 Nduuti chi
yú nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē taamá yā.
candúúchí yú ndúúcū Espíritu N'dai
6 'Iiⁿ'yāⁿ chi n'geēⁿ nduudu yeⁿ'é
yeⁿ'é Ndyuūs tuu'mi ní canéé chi Ndyuūs canéé chí cunneé yā tanáⁿ'ā
'cuɛɛti chiicá yú tan'dúúcā chi n'giⁿ'i 'iiⁿ'yāⁿ chi ngi'cueeⁿ nduudu miiⁿ.
Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs s'uuúⁿ. 7 Ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ canee chi
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ judíos chi Israel chi yú tan'dúúcā chi ch'iⁿ'í ndís'tiī
yeⁿ'e circuncisión chi canéé ndúúcū tuu'mi ni Ndyuūs tée yā vaadī 'diiíⁿ
ley yeⁿ'e yā. Ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā chí na staava yeⁿ'e yú. Ní Ndyuūs ya'ai
'cueenu yā cuuvi cáávā Jesucristo 'iinú yā caavā ndís'tiī. Ní nducyaaca
chí ch'īi yā na cruz. 13 Saⁿ'a Israel
s'uuúⁿ chi i'teenu yú Jesucristo,
s'eeⁿ chi 'āā circuncidado yā ní s'uuúⁿ ní yeⁿ'é ndaata yeⁿ'e Ndyuūs
mar 'áámá yā nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ yā chi cuaacu nííⁿnyúⁿ ndaata yeⁿ'e
tanducuéⁿ'e chi canéé nguūⁿ na ley 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi judíos.
yeⁿ'é yā. Neⁿ'é yā chi ndís'tiī saⁿ'ā 17 Ndíí maaⁿ ndíí cuaaⁿ chi
Pablo idinguúⁿ yā carta 'cūū chiiⁿ chi neⁿ'é yā diíⁿ yā cáávā chi
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi naⁿ'á yā neⁿ'é yā s'uuúⁿ. Cáávā chi neⁿ'é yā chi
yaācū na yáāⁿ Efeso cuuvi yeⁿ'é yā s'uuúⁿ, sta'á yā s'uuúⁿ
s'uuúⁿ dendú'ū yeⁿ'é yā chi n'dai taavi yā diíⁿ yā. Ní diíⁿ yā chí n'diīchi yú
ca yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi n'dai tan'dúúcā chiiⁿ chi canúúⁿ n'de'ei yeⁿ'é yā ndii
chi s'uuúⁿ snee yú na va'ai chɛɛti cuááⁿ vmnaaⁿ cucááva Cristo. 10 Ní
424
425 EFESIOS 1
chó'ōo ní chó'ōo tan'dúúcā chi neⁿ'e chi ca'á gracias Ndyuūs cucáávā
yā. Ní Ndyuūs nndɛɛvɛ́ yā s'uuúⁿ ndís'tiī. Ni taachi in'gaacú yeⁿ'e
ndii cuááⁿ vmnaaⁿ níícú chi cuuvi ndís'tiī, tuu'mi ní ngaⁿ'angua'á
yeⁿ'e yú cosas chi caⁿ'a yā chi tée yā cucáávā ndís'tiī. 17 Ní ngiicá Ndyuūs
s'uuúⁿ, caati s'uuúⁿ ní yeⁿ'e Cristo yeⁿ'e Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú chi
s'uuúⁿ. 12 Ní Ndyuūs 'tíícā diíⁿ yā ti
Ndyuūs miiⁿ chi Chiida yú chi
neⁿ'é yā chi nús'uu ní ch'iⁿ'í 'nū vaadī dɛɛvɛ taavi ca, ní ngiicá Ndyuūs
dɛɛvɛ ca yeⁿ'é Ndyuūs nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi tée yā ndís'tiī vaadī deenu yeⁿ'e
ti nús'uu ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel nús'uu Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs, ní 'íícú
chi vmnááⁿ vmnaaⁿ i'téénu 'nū Cristo. cuuvi déénu cá nī ní 'iintiinaáⁿ nī
13 Chuū dendú'ū ní yeⁿ'e ndís'tiī chi
chííⁿ chí neⁿ'e Ndyuūs. 18 Ní ngiicá
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ti taachi Ndyuūs chi diíⁿ yā chi cuuvi déénu
ch'iindiveéⁿ nī nduudu cuaacu yeⁿ'e nī ní cadíínuuⁿ nī chɛɛ chi cūnee
evangelio chi ndúúdú ngai yeⁿ'e Cristo ngiinu yú chi Ndyuūs tée yā s'uuúⁿ,
chi nadanguaⁿ'aī ndís'tiī ní s'téénu nī ti ndɛɛvɛ yā s'uuúⁿ. Ní deenú nī
yeⁿ'ē. Tuu'mi ní canéé 'áámá sello yeⁿ'é dɛ'ɛ̄ chúúcā n'dai ca ní dɛɛvɛ ca
Ndyuūs ndúúcu nī. Ní sello miiⁿ ní chi cuuvi yeⁿ'é nī chi Ndyuūs
Espíritu N'dai yeⁿ'e Ndyuūs chí 'áámá ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e yā. 19 Ni
compromiso chi Ndyuūs caⁿ'a yā chi ngiicá Ndyuūs chi cuuvi deenú nī
tée yā s'uūuⁿ ndíí cuááⁿ vmnaaⁿ. 14 Ní chi poder chi ch'ɛɛtɛ taavi ca chi
Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ní 'áámá yeⁿ'e Ndyuūs. Ní nguɛ́ɛ ́ mar 'áámá
seña chi cuta'a yú chi cuuvi yeⁿ'e yú dendu'ū chi Ndyuūs nguɛɛ cuuvi
chiiⁿ chi Ndyuūs caⁿ'a yā chi tée yā chi diíⁿ yā. Ní Ndyuūs diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ
cuuvi yeⁿ'e yú. Ní Ndyuūs yaa'vi yā caavā s'uūuⁿ chi i'teenu yú 'iiⁿ'yāⁿ.
s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'é yā s'uuúⁿ. Taachi Maaⁿ ní diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ ndúúcū
ndaa nguuvi chi neⁿ'e Ndyuūs, Ndyuūs poder yeⁿ'é yā cáávā s'uuúⁿ, ní
caⁿ'á yā diíⁿ yā chi s'uuúⁿ tan'dúúcā ch'iⁿ'í yā poder yeⁿ'é yā chí ch'ɛɛtɛ
maáⁿ yā 'tíícā s'uuúⁿ. Ní Espíritu N'dai ní ndúúcū fuerzas yeⁿ'é yā. 20 'Tíícā
yeⁿ'é Ndyuūs ní 'áámá seña yeⁿ'é chuū. Ndyuūs ch'iⁿ'i yā maaⁿ poder yeⁿ'é
Ní 'íícú nducyaaca yú ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yā taachi nadicuéeⁿ yā Cristo yeⁿ'e
chi cuuvi cu'téénu yā Cristo cuuvi nguaaⁿ tináⁿ'ā. Ní s'néeⁿ yā Cristo
nadich'ɛɛtɛ yú Ndyuūs cucáávā chi na va'ai chɛɛti nguuvi ní Cristo
ch'ɛɛtɛ́ n'daí yā. ch'iindí yā lado tá cuaacu yeⁿ'é
Ndyuūs chiidá yā chi lado yeⁿ'ē
Pablo ngiicá yā Ndyuūs chi honor. 21 Ní ca'á yā Cristo nducuéⁿ'ē
cáⁿ'a yā yaacū yeⁿ'e Cristo, 'tíícā chí n'diī yú cucáávā chi dinuūⁿndi
Cristo miiⁿ. 23 'Iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā
yú Ndyuūs itée yā vida cueⁿ'e
Cristo ní nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní daāⁿmaⁿ yeⁿ'ē yú dáámá dáámá
tan'duucā cuerpo yeⁿ'é Cristo, 'tííca ndúúcū Jesucristo caati nadacuéeⁿ
yā. Ní cuaacu nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ yā Cristo yeⁿ'e nguaaⁿ tináⁿ'ā.
s'eeⁿ ní yeⁿ'e Cristo. Ní Cristo miiⁿ Maaⁿ ní ninnguaⁿ'ai yú caavā chi
ní n'daacā taaví yā ní canée yā Ndyuūs ní n'dai taavi cá yā ní neⁿ'e
yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē dendu'ū ndúúcū cá yā s'uuúⁿ. 6 Ndyuūs diíⁿ yā chi
Ndyuūs 'āā ch'iindiyaáⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ 'diiíⁿ yeⁿ'e yú. Ní Cristo diíⁿ yā chi
chi canéé chí diiⁿ yú ndii cuááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata Israel ndúúcū
vmnaaⁿ. 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel
nduuvidaamá yā tan'dúúcā 'áámá
Vɛ́ɛ ́ vaadī 'diīíⁿ yeⁿ'ē yú raza nūuⁿ. Ní Cristo miiⁿ divíi
cucáávā Cristo yā vaadī 'caa'va chi canéé nguaaⁿ
11 Maaⁿ ní n'gaacú nī tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ ndúúcū tanáⁿ'ā
chi sneé nī nguuvi chi 'āā chó'ōo. 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ Israel
Ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yā. Vaadī 'caa'va ch'ɛɛtɛ mííⁿ chi
Israel naati 'iiⁿ'yāⁿ gentiles ndís'tiī. cu'néeⁿ yā ní tan'dúúcā 'áámá chɛɛ̄tī
Ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata Israel diíⁿ náávtaⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ, 'tíícā. 15 Ní
nguɛ́ɛ ́ ndúúcū dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi canee cucáávā Cristo miiⁿ nducyaaca
ngiinú nī chi cuuvi yeⁿ'é nī. Ní yú nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'uuúⁿ
nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinée nī ndúúcū Ndyuūs o nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ Israel s'uuúⁿ,
ndís'tiī. 13 Ndís'tiī chi yaⁿ'ai caneé
nducyaaca yú, cucáávā Cristo miiⁿ
nī yeⁿ'e Ndyuūs cuááⁿ vmnaaⁿ cuuvi cundáa yú nanááⁿ Ndyuūs
naati maaⁿ ní 'āā nduuvidaamá nī Chiida yú ndúúcū 'áámá Espíritu
nduucú yā caavā chi ch'īi Cristo N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. 19 Ní ndís'tiī chi
EFESIOS 2, 3 428
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata Israel chi ndaata yeⁿ'é yā cucáávā ndís'tiī chi nguɛɛ
yeⁿ'e Ndyuūs, maaⁿ ní 'āā ntɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē ndaata Israel. Ní
chi snúúⁿ yā yúúní ndís'tiī ní snée ngaⁿ'angua'á cáávā ndís'tiī. 2 Cuaacu
nī na yáⁿ'āa chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é nī. Maaⁿ nííⁿnyúⁿ 'āā deenú nī chi Ndyuūs
ní dáámá snée nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi chi n'dai taavi cá yā dichó'o yā 'úú
yeⁿ'e Ndyuūs. Ní ndís'tiī ní yeⁿ'e chi ngaⁿ'á ngīi ndís'tiī chi Ndyuūs
ndaata yeⁿ'e nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'e taavi cá yā ndís'tiī. 3 Ndyuūs
nducuéⁿ'ē na lugar yeⁿ'ē cucáávā chi cáávā nduudu cuaacu chí nduudu
dichíí'vɛ̄ Ndyuūs. Ní Cristo diíⁿ yā ngai yeⁿ'e Jesucristo. 'Iiⁿ'yāⁿ chi
chi va'āī ch'ɛɛtɛ taavi ca ní 'áámá nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata Israel chi yeⁿ'e
templo yeⁿ'e 'iivú Ndyuūs. 22 'Tiicá
Jesucristo, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní cuuvi
ntúūⁿ, ndís'tiī chi yeⁿ'e Cristo yeⁿ'é yā dáámá dáámá ndúúcū chi
nduuvidaamá nī ndúúcū tanáⁿ'ā cuuvi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Israel. Ní dáámá
'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e Cristo ní tan'dúúcā canée yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ Israel. Ní
'áámá va'ai naachi Ndyuūs canee sneé yā tan'dúúcā 'áámá cuerpo
yā cucáávā Espíritu N'dai yeⁿ'e yā, yeⁿ'e Cristo. Ní vɛ́ɛ ́ 'áámá parte yeⁿ'é
'tíícā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e yā yeⁿ'e compromiso chi Ndyuūs
Cristo. diíⁿ yā. 7 Ní 'úú nguɛ́ɛ ́ n'daaca ca
ngai yeⁿ'e Jesucristo nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí 'lííⁿ chuundí nguaaⁿ nducyáácá
chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata Israel 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'é Ndyuūs naati
ndaata judíos chi Israel. Ní ngaⁿ'á yeⁿ'é yā chi snéé iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
nduudu cuaacu yeⁿ'ē n'deee n'dáí 16 Caⁿ'angua'á ní ngiicá Ndyuūs
vaadī 'cuiica taavi ca yeⁿ'e Cristo. Chiida yú chi yeⁿ'ē nééné n'deee
Ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi diiⁿ yú cuenta n'dáí chi n'daacā yeⁿ'é yā ní tée
yeⁿ'e vaadī 'cuiica miiⁿ. 9 Ní ngaⁿ'á
yā ndís'tiī fuerza na staava yeⁿ'é
nduudu cuaacu yeⁿ'é yā. Ní 'íícú nī chi ditiinú nī cucáávā Espíritu
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi deenu yā N'dai yeⁿ'é yā. 17 Ní ngiicá Ndyuūs
Chiidá Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú. cueⁿ'e daāⁿmaⁿ canéé Ndyuūs chi
15 Ndyuūs ní Chiida nduucyaaca
ch'ɛɛtɛ taavi ca ní dɛɛvɛ taavi
yú ní cuaacu Chiida nducyaaca cá yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'á yā
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'é yā chi snéé nanguuvi, yaācū yeⁿ'é yā. 'Tiicá ntúūⁿ nanááⁿ
'tiicá ntúūⁿ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ Cristo.
EFESIOS 4 430
tan'dúúcā Ndyuūs neⁿ'é yā chi diíⁿ chiiⁿ chi chɛɛ́ yā? Nduudú 'cūū neⁿ'e
nī caati yaa'ví yā ndís'tiī chi cuuvi caaⁿ'maⁿ chi vmnááⁿ vmnaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'e yā. 2 'Úú ngiicá chi 'cuɛɛtinée
miiⁿ caⁿ'á yā 'áámá cuaaⁿ yáánūuⁿ
nī chi maáⁿ nī ndiicúúⁿ nī. Ní diíⁿ ca chi chɛɛti yáⁿ'āa. 10 'Iiⁿ'yāⁿ chí
chi nduuvidaamá nī, 'úú ngiicá chi s'uuúⁿ ntiiⁿnyuⁿ chi cuuvi diiⁿ yú.
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ diíⁿ nī nducuéⁿ'e chi Itée yā naⁿ'a yú ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e
cuuví nī chi nduuvidaamá nī caati apóstoles chi candɛɛ yú nduudu
Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs nginneé yeⁿ'e Ndyuūs. Ní itée yā naⁿ'a yú
yā ndís'tiī. 4 Vɛ́ɛ ́ 'áámá cuerpo nūuⁿ
ntiiⁿnyuⁿ chi caaⁿ'maⁿ yú nduudu
ndúúcū 'áámá nūuⁿ Espíritu N'dai chi sta'a yú yeⁿ'é Ndyuūs. Ní itée
yeⁿ'é Ndyuūs. 'Tiicá ntúūⁿ Ndyuūs yā ntiiⁿnyuⁿ naⁿ'a yú chi ngaⁿ'a
yaa'ví yā s'uuúⁿ chi cuuvi yú yeⁿ'é yú nduudu chi nanguaⁿ'ai 'iiⁿ'yāⁿ.
yā ní ndúúcū 'áámá nūuⁿ chi cunee Ní itée yā ntiiⁿnyuⁿ naⁿ'a yú chi
ngiinu yeⁿ'e yú. 5 Ní vɛ́ɛ ́ 'áámá nūuⁿ
candɛɛ yú nduudu yeⁿ'é yā na
Señor Jesucristo chí 'áámá nūuⁿ yaācū. Ní itée yā naⁿ'a yú ntiiⁿnyuⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi i'teenu yú, ní vɛ́ɛ ́ 'áámá chi maestro yeⁿ'e nduudu yeⁿ'é yā.
nūuⁿ chi duuchi chi ngɛɛ̄dínuūⁿnīⁿ 12 'Tíícā diiⁿ Ndyuūs chi chi'cueéⁿ
tan'dúúcā Cristo 'tíícā s'uuúⁿ. 14 'Āā chi Ndyuūs ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'é
ntɛ́ɛ ́ diiⁿ yú tan'dúúcā da'caīyáā diíⁿ yā ti 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caneé yā ndúúcū
yā chi ch'iindiveéⁿ yā yeⁿ'e 'aamá staava yeⁿ'é yā chí chɛɛchi. Ní
yā taamá yā chi ca'cueéⁿ yā cosa cáávā chuū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caneé yā chi
chi n̄'dááⁿ ní diíⁿ yā tan'dúúcā chi nguɛ́ɛ ́ deenú yā Ndyuūs. 19 'Iiⁿ'yāⁿ
'yúúné candɛ́ɛ ̄ 'iiⁿ'yāⁿ 'múúⁿ miiⁿ. Ní s'eeⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ diíⁿ yā sentir chi
nguɛ́ɛ ́ canéé chi i'téénu yú nduudu cuuvi 'cuinaáⁿ yā caavā nuuⁿndi chi
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nginnche'éí yā diíⁿ yā. Ní diíⁿ yā tan'dúúcā chi vɛ́ɛ ́
s'uuúⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ neⁿ'é yā candɛɛ́ vicio yeⁿ'e yā. Ní diíⁿ yā nducuéⁿ'ē
yā s'uūuⁿ lado yeⁿ'é yā chi i'téénu yú dendu'ū chi nguɛɛ n'daacā. Ní
chiiⁿ chi nguɛ́ɛ ́ cuaacu. 15 Nguɛ́ɛ ́ diiⁿ
nguɛ́ɛ ́ nadacadíínuuⁿ yā yeⁿ'e chi
yú 'túúcā naati canee chi caaⁿ'maⁿ diíⁿ yā. 20 Naati ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ 'tiicā
yú ntiiⁿnyuⁿ chí tuneeⁿ yú cáávā chi ngai yeⁿ'e Cristo tan'dúúcā chi
n'giita yú, ní ditiīnu yú, ní dineⁿ'e 'áámá vestido ngai ní cunúuⁿ nī
yú nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. vestido ngai. Ní diíⁿ nī nducuéⁿ'ē
tan'dúúcā chi Ndyuūs neⁿ'é yā chi
Vɛ́ɛ ́ vida ngai yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ nī. Ní 'tíícā vida yeⁿ'e maáⁿ nī
chi yeⁿ'e Cristo ní cuaacu nííⁿnyúⁿ chí n'daacā ní
17 Maaⁿ ní 'úú ngaⁿ'á cáávā Señor dɛɛvɛ.
Jesucristo ní ngaⁿ'á chi din'daacá 25 Cáávā chuū nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ nī
vɛ́ɛ ́ vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ ca'a nī lugar chi vaadī taaⁿ
EFESIOS 4, 5 432
yeⁿ'é nī diiiⁿ chi dinuuⁿndí nī. Ní s'uuúⁿ ní ca'a maáⁿ yā vida yeⁿ'e
nguɛ́ɛ ́ 'naaⁿ tiempo nduuvi taáⁿ nī. maáⁿ yā cáávā s'uuúⁿ. Ní diíⁿ yā
27 Nguɛ́ɛ ́ ca'á nī mar 'áámá lugar
tan'dúúcā chi maáⁿ yā ni 'áámá 'íítí
yááⁿn'guiinūuⁿ chi cuuvi tuu'vi sa cuūchī chi 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā 'caaⁿ'núⁿ
vida yeⁿ'é nī. yā 'iiti chi ofrenda yeⁿ'é yā ní ca'á
28 Ní ndís'tiī chi diduucú nī 'āā ntɛ́ɛ ́
yā nátai nanááⁿ Ndyuūs. Ní Cristo
diduucú nī. Diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ n'daacā maáⁿ yā ofrenda chi n'dɛɛvɛ ngééⁿ
caati vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e nī. Ní 'íícú cuuvi ca'á nanááⁿ Ndyuūs. Ní yeenú Ndyuūs
nī 'iiⁿ'yāⁿ chi pobre yā chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ ndúúcū ofrenda miiⁿ chi Cristo miiⁿ.
yeⁿ'é yā. 3 Maaⁿ ní chi ndís'tiī ní yeⁿ'é
Ndyuūs miiⁿ chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yú ní dendu'ū chí cuuvi 'cuinaáⁿ nī, ndíí
diiiⁿ chi sellado nī chi yeⁿ'é Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ nī nduudu tonto o
s'uuúⁿ. Ni diiiⁿ chi cuuvi cuaacu chi nduudu chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā, caati
Ndyuūs nadanguáⁿ'ai yā s'uuúⁿ. nducuéⁿ'ē chuū ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā
31 Ní ndís'tiī 'āā ntɛ́ɛ ́ cuneé nī
yeⁿ'é nī. Naati ndís'tiī ní canee
ndúúcū vaadī taaⁿ, ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī chi caaⁿ'máⁿ nī Ndyuūs 'tíícā:
chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e nī 'iiⁿ'yāⁿ, ndíí nguɛ́ɛ ́ Gracias n'diī Ndyuūs. 5 Ní ndís'tiī
'cuaī taáⁿ nī, ndíí nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ 'āā deenú nī chi saⁿ'ā chi caⁿ'a sá
nī dendu'ū chi nguɛɛ n'daacā yeⁿ'e ndúúcū n'daataá chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e
taamá yā, ndíí nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī yeⁿ'e sa o n'daataá chi caⁿ'a tá ndúúcū
taama yā cosas chi nguɛɛ n'daacā. saⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ta, o 'iiⁿ'yāⁿ
32 Caati diiⁿ n'daacá nī ní diya'ai
chi diiⁿ dendu'ū chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā
'íínu nī 'aamá nī taamá nī vi'ī, ní o 'iiⁿ'yāⁿ chí dínngueé yā yeⁿ'ē chi
nadīch'ɛɛcú nī nuuⁿndi yeⁿ'é nī yeⁿ'e vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē taama yā ti tanducuéⁿ'ē
'áámá nī taamá nī vi'ī tan'dúúcā chuū ní tan'dúúcā chi i'téénu yā
Ndyuūs nadāch'ɛɛcú yā nuuⁿndi santos ídolos. Nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'é nī ti yeⁿ'é Cristo ndís'tiī. s'eeⁿ ní nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ parte yeⁿ'é yā
naachi Cristo ndúúcū Ndyuūs ngaⁿ'a
Táácā canee chi 'cuɛɛtinéé ntiiⁿnyúⁿ yā. 6 Nguɛ́ɛ ́ ca'á nī lugar
ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī mar 'áámá chi diíⁿ nadacadíínuuⁿ n'daacá nī yeⁿ'e chi
yā. diíⁿ nī. Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī tan'duucā
8 Ndís'tiī ní tiempo chi 'āā chó'ōo
chi ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ zonzo ndís'tiī
ch'ɛɛtinée nī ndúúcū yááⁿn'guiinūuⁿ naati diíⁿ nī tan'duucā chi ndís'tiī
na maāiⁿ, naati maaⁿ ní chi ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ deenu ndís'tiī. 16 Ní diíⁿ nī
ch'iⁿ'í yā na vida yeⁿ'e maáⁿ yā cuuvi ndái nī, naati itée nī lugar chi
chi n'daacá yā. Chuū ní tan'dúúcā Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs cuuví
n'gui'i yeⁿ'e yáⁿ'á ti n'gui'i yeⁿ'ē cūnee nduucú nī. 19 Ní ndeé nī
tináⁿ'ā, ní 'íícú Cristo chí tiīiⁿ yeⁿ'e familia, 'tíícā sa. 'Tiicá
EFESIOS 5, 6 434
ntúūⁿ tan'dúúcā Cristo ní tiīiⁿ maáⁿ yā chiiⁿ chi n'daacā chi cuuvi
'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā 'yā, Cristo yeⁿ'é yā. Ní maáⁿ yā diíⁿ yā cuidar
ntúūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nadanguáⁿ'ai yā cuerpo yeⁿ'e maáⁿ yā. 'Tiicá ntúūⁿ
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā 'yā. Cristo dinéⁿ'e yā ní diíⁿ yā cuidar
Ní nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā 'yā.
Cristo, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'duucā cuerpo 30 'Tíícā diíⁿ Cristo ti 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi
Ní Cristo nca'a maáⁿ yā vida yeⁿ'e libro yeⁿ'é Ndyuūs, ní ngaⁿ'á ngií
maáⁿ yā ní ch'īi yā cáávā 'iiⁿ'yāⁿ ndís'tiī yeⁿ'e chuū. Nduudu miiⁿ
chi yeⁿ'é yā. 26 Ní 'tíícā ch'iī Cristo
ngaⁿ'ā yeⁿ'e Cristo ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
caati s'uuúⁿ cuuvi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'é yā chi i'téénu yā Cristo ní yeⁿ'é yā
s'uuúⁿ caavā ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ yā. 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 33 Maaⁿ ní neⁿ'é caaⁿ'máⁿ
ch'iindivaacú canéé chí dinéⁿ'e 'iicu nduuti chi diíⁿ nī 'tíícā cuuvi
sa n'daataá yeⁿ'ē sa tan'dúúcā chi yeenú nī níícú cuneé nī na iⁿ'yeeⁿdí
neⁿ'e sa maaⁿ sa cuerpo yeⁿ'e sa, 'cūū n'deee n'dáí nduuyu.
'tíícā n'daataá yeⁿ'ē sa. Ní saⁿ'a chi 4 Ní ndís'tiī saⁿ'ā chi vɛ́ɛ ́ daiyá
dinéⁿ'e sa n'daataá yéⁿ'ē sa neⁿ'e nī, nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī chi nduuvi taaⁿ
maaⁿ sa saⁿ'ā. 29 Nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ mar
daiyá nī naati di'cuiitá nī daiya nī
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é maáⁿ ní yaa'ví nī daiya nī taachi nguɛ́ɛ ́
yā cuerpo yeⁿ'é yā, naati nga'a din'daacáā ní ca'cuéeⁿ nī daiyá nī
435 EFESIOS 6
ndúúcū 'iiví nī, 'caandiveéⁿ nī yeⁿ'e 'iiví defender maáⁿ nī ndúúcū nducuéⁿ'ē
nī chi vɛ́ɛ ́ na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní diíⁿ nī armadura chi tan'dúúcā armadura
respetar 'iiví nī ní 'va'á nī yeⁿ'e yā. Ní diíⁿ catecai soldados chi Ndyuūs dátee
nī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yā ndúúcū núúⁿmáⁿ yā s'uuúⁿ chi yeⁿ'e Cristo. Ní 'íícú
staava yeⁿ'e nī. Ní diíⁿ nī nducuéⁿ'ē cuuvi cuchɛɛ́ nī yeⁿ'e nducuéⁿ'ē
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é yā tan'duucā chí diíⁿ nī dendu'ū chi diiⁿ yááⁿn'guiinūuⁿ
caavā Cristo. 6 Ní diíⁿ nī n'dai ntiiⁿnyuⁿ
taachi ngínnche'ei sa ndís'tiī.
yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ dámáāaⁿ taachi 'iiví nī 12 Nguɛ́ɛ ́ 'cuuⁿ'maⁿ yú contra 'iiⁿ'yāⁿ
inaáⁿ yā ndís'tiī caati n'daacā caneé nī chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā naati 'cuuⁿ'maⁿ yú
ndúúcu yā. Naati diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é ní contra fuerzas yeⁿ'e espíritus chi
yā tan'dúúcā chi ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e Cristo nguɛ́ɛ ́ n'daacā chi canéé na 'yúúné
chi diíⁿ nī ní ndúúcū núúⁿmáⁿ staava ndúúcū espíritus chi 'iiⁿntyéⁿ'ē yeⁿ'é
yeⁿ'é nī. Chuū ní chiiⁿ chi Ndyuūs neⁿ'é tanáⁿ'ā espíritus chi ca'a orden yeⁿ'e
yā chi diíⁿ nī. 7 Ní dinéⁿ'e nī din'daacá nī
espíritus chi nguɛ́ɛ ́ n'dai ndúúcū
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yā tan'dúúcā chi ntiiⁿnyuⁿ nducuéⁿ'ē yeⁿ'e íⁿ'yeeⁿdī chi canéé
yeⁿ'e Señor Jesucristo chi diíⁿ nī, nguɛ́ɛ ́ na maaíⁿ chi yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ.
tan'dúúcā chi ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ 13 Cáávā chuū tan'dúúcā 'áámá
maáⁿ nī yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi nguɛɛ tée yā nduudu yeⁿ'é yā 'úú taachi
n'daacā chí dardos yeⁿ'e enemigo. ngaⁿ'á nduudu cuaacu yeⁿ'é yā. Ní
15 'Tiicá ntúūⁿ ndís'tiī snúúⁿ ca'a nī
'íícú 'úú cuuvi caaⁿ'máⁿ nduudu miiⁿ
zapatos chi yeⁿ'é Ndyuūs chí yeⁿ'ē ndúúcū valor caati 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi
vaadī 'diiíⁿ. Ní 'cuɛɛtinéé listo nī chi déénu yā nduudu chí ngaⁿ'á táácā
caaⁿ'maⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ nduudu cuaacu chi cuuvi nanguáⁿ'ai 'iiⁿ'yāⁿ, nduudu
yeⁿ'e Jesucristo ní 'íícú cuuvi cunéé chi canéé n'de'ei cuááⁿ vmnaaⁿ.
vaadī 'diīiⁿ yeⁿ'é yā. 16 'Tiicá ntúūⁿ
20 Ndyuūs yeⁿ'e yú ní dichó'o yā 'úú
ndís'tiī sta'á nī escudo yeⁿ'é Ndyuūs tan'dúúcā chi 'úú embajador yeⁿ'é yā
chi vaadī i'teenu. Ní 'íícú díítú 'úú chi 'úú caaⁿ'máⁿ nduudu cuaacu
caneé nī ndúúcū chi i'téénu nī. Ní yeⁿ'é yā. Ní cááva chuū ní 'úú ní
diíⁿ nī protejer maáⁿ nī yeⁿ'e dardos preso 'úú ní maaⁿ canuúⁿ vácūū.
chí ngiichi yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ. Ní Ní ndís'tiī ní caⁿ'angua'á nī caavā
yááⁿn'guiinūuⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi cuchɛ́ɛ ́ 'úú chi 'úú cuuvi caaⁿ'máⁿ nduudu
sá yeⁿ'e ndís'tiī ndúúcū cosas yeⁿ'e cuaacu miiⁿ ndúúcū valor tan'dúúcā
sa chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā. 17 'Tiicá ntúūⁿ
chi 'úú canéé chí caaⁿ'máⁿ.
ndís'tiī sta'á nī cachucha cūū yeⁿ'e
Ndyuūs chí vaadī nguaⁿ'ai yeⁿ'é nī Saludos yeⁿ'e Pablo naachi
chi diiⁿ proteger tiíⁿ nī. Ní n'gáácú ch'iīnū carta 'cuū
nī chi Jesucristo nadanguáⁿ'ai yā 21 Hermano Tíquico, chi neⁿ'e
ndís'tiī ní itée yā fuerzas ndís'tiī nducyaaca s'uuúⁿ, ní n'daacā diiⁿ
chi nguɛ́ɛ ́ 'va'á nī ní nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ 'uuvī sa ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e Señor Jesucristo
vaanicádiinuuⁿ yeⁿ'é nī. 'Tiicá ntúūⁿ nduucú. Ní saⁿ'ā miiⁿ caaⁿ'maⁿ sa
ndís'tiī sta'á nī espada yeⁿ'e Ndyuūs ndúúcū ndís'tiī yeⁿ'e 'úú ní yeⁿ'ē
chi Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. Ní chi 'úú idiíⁿ. 22 Cáávā chuū dicho'ó
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Jesucristo 'tíícā chi n'dai chi 'úú nacádiinúúⁿ
ndúúcū diáconos chi nginneé yā chuū yeⁿ'ē nducyaaca ndís'tiī caati
obispos, nducyaaca yā chi snee neⁿ'é taavi ndís'tiī. Ní nducyaaca
yā na yáāⁿ Filipos. 2 Neⁿ'é 'nū chí
ndís'tiī ní vɛ́ɛ ́ parte yeⁿ'é nī nduucú
Ndyuūs Chiida yú ndúúcū Señor yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi n'dai taavi chi
Jesucristo yeⁿ'e yú tée yā ndís'tiī Ndyuūs itée yā s'uuúⁿ. Ní ndís'tiī
yeⁿ'e vaadī n'dai taavi yeⁿ'é yā ní nginneé nī 'úú 'áárá chí canuúⁿ
'cuɛɛtinée nī ndúúcū vaadī 'diiíⁿ vácūū o 'áárá chi caneé nanááⁿ
yeⁿ'é Ndyuūs. 'iiⁿ'yāⁿ 'iiⁿntyéⁿ'ē 'úú ní ngaⁿ'á
nduudu cuaacu yeⁿ'ē nduudu ngai
Pablo ngaⁿ'angua'á yā cáávā yeⁿ'é Cristo chi cuaacu chi 'tíícā.
'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Jesucristo 8 Ní Ndyuūs yeⁿ'e yú ní deenú yā
3 'Úú nca'á gracias Ndyuūs yeⁿ'ē chí 'úú neⁿ'é ndís'tiī tan'dúúcā chi
yú ca'áámá ca'áámá vuelta taachi Cristo neⁿ'é yā s'uuúⁿ. 9 Ní 'úú ngiicá
437
FILIPENSES 1 438
chɛ́ɛ ́ chí n'daacā taavi ca. Ní 'tíícā yā chi 'iiⁿ'yāⁿ caⁿ'a yā ndúúcu yā.
cuuvi 'cuɛɛtinée nī n'daacā n'dai. Diíⁿ yā ti neⁿ'é yā chi 'úú ní ngueeé
Ní taachi ndaa Jesucristo taama yeⁿ'é yā. Ní cadíínuuⁿ yā chi diíⁿ yā
vmnéⁿ'ēe nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ mar 'áámá chi 'úú n'geenú ngii ca taachi canuúⁿ
nuuⁿndi yeⁿ'é nī. 11 Ní neⁿ'é chi
vácūū. 17 Ní 'iiⁿ'yāⁿ cuayiivi ní
soldados chi dííⁿ ntiiⁿnyuⁿ na chi chó'ōo yeⁿ'é, n'daacā cuuvi yeⁿ'é
palacio yeⁿ'e César ndúúcū caati ndís'tiī ní ngaⁿ'angua'á nī
taanduvɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ, nducyaaca yā cáávā 'úú. Ní Jesucristo nginneé yā
deenu yā chi 'úú caneé preso na 'úú cucáávā Espíritu yeⁿ'é yā. 20 Ní
vácūū cucáávā chi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ maaⁿ chuū chi neⁿ'é chi dicuaacu
yeⁿ'e Cristo. 14 Ní nééné 'yaaⁿ
chi cuuvi diíⁿ. Nguɛ́ɛ ́ 'cuinaáⁿ yeⁿ'ē
hermanos chi i'téénu yā Señor mar 'áámá naaⁿ naati ngaⁿ'á nduudu
Jesucristo taachi cadíínuuⁿ yā chi ngai yeⁿ'e Cristo cueⁿ'e daāⁿmaⁿ
caneé vácūū nguɛ́ɛ ́ di'va'á yā naati ndúúcū nducuéⁿ'ē confianza
neⁿ'é yā caaⁿ'maⁿ cá yā nduudu ngai tan'dúúcā chi diíⁿ maaⁿ, 'tiicá ntúūⁿ
chi nduudu cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs cuuvi diíⁿ cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. Ní 'íícú
ndúúcū confianza nanááⁿ Cristo 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi n'diichi cá yā Cristo
miiⁿ. chi ch'ɛɛtɛ ca yā cucáávā 'úú, 'áárá
15 Cuaacu chi náⁿ'a yā ní ngaⁿ'a
chí 'úú cunduūchí o 'áárá chí 'úú 'āā
yā nduudu ngai yeⁿ'e Cristo cáávā n'dií. 21 Ní cucaavā 'úú, vida yeⁿ'é
chi dingueeé yā yeⁿ'é ní cáávā ní Cristo níícú nduuti chí 'cuūví 'āā
chi neⁿ'e yā 'caa'va yā nduucú. Ní diíⁿ ganar caati 'úú caneé ndúúcū
tanáⁿ'a yā ní ngaⁿ'á yā nduudu ngai Cristo. 22 Ní nduuti chi candií ca
Cristo caati deenú chi neené daamá nūuⁿ snée yú chí n'geenu yú
n'daacā caavā 'úú. 24 Naati cáávā
ngii cucáávā chi ngaⁿ'a yú nduudu
ndís'tiī ní n'daacā ca chi 'úú cuneé cuaacu yeⁿ'é Cristo. Ndís'tiī 'āā
ca na cuerpo yeⁿ'é 'tɛɛ 'tɛ́ɛ ́ ndúúcū n'diichí nī cuááⁿ vmnaaⁿ tan'dúúcā
ndís'tiī. 25 Seguro caneé maaⁿ
chí diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ ní ch'eenú chii.
yeⁿ'e chuū. Ní deenú ti 'úú cuneé Ní maaⁿ ní n'giindivééⁿ ntúuⁿ nī
ca 'tɛɛ 'tɛ́ɛ ́ ndúúcū ndís'tiī caati tan'dúúcā chi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ ní
ndís'tiī cuuvi 'cuɛɛtinée nī n'daacā tan'dúúca chi n'geenú ngii.
ca ní yeenu taaví nī caati i'téénu
nī Ndyuūs. 26 'Túúcā cuneé 'tɛɛ
Cristo ní ndiicúúⁿ yā ní
'tɛ́ɛ ́ ndúúcū ndís'tiī ní taachi ndaá cuayiivi chich'ɛɛtɛ́ yā
nanááⁿ ndís'tiī tuu'mi ní ndís'tiī
cuuvi yeenu cá nī nduucú ti s'uuúⁿ
ní yeⁿ'e Cristo s'uuúⁿ.
2 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é, nduuti
chi Cristo diíⁿ yā animar
ndís'tiī ní nduuti chi Cristo tee yā
27 Di'cuiitú ndís'tiī chi dámaāⁿ diiⁿ
'viich'ɛɛtíínūuⁿ ndís'tiī ti neⁿ'é yā
núú yiiⁿnuⁿ nī chi 'cuɛɛtinéé n'daacá ndís'tiī ní nduuti chi Espíritu N'dai
nī taanduvɛ́ɛ ́ chi n'daacā tan'dúúcā yeⁿ'é Ndyuūs canée yā ndúúcū
chi ngaⁿ'a nduudu n'dai yeⁿ'e Cristo. ndís'tiī ní nduuti chi neⁿ'é nī
Níícú ndúútī chi ndaá n'diichí nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ ní ya'ai 'íínú nī
ndís'tiī o ndúútī chi caneé yaⁿ'ai 'iiⁿ'yāⁿ tuu'mi ní 'tíícā diíⁿ nī. 2 Diíⁿ
yeⁿ'é ndís'tiī neⁿ'é 'caandiveéⁿ yeⁿ'é nī chi cuuvi yeenú taavi cá caati
ndís'tiī. Neⁿ'é chí 'iiⁿ'yāⁿ cuuví yaa'ví snée nī 'túúcā. N'dáácā 'cuɛɛtinée nī
yā 'úú yeⁿ'é ndís'tiī chi ndís'tiī ní ndúúcū 'aama vaadī cadíínuuⁿ yeⁿ'é
n'daacā sneé nī. Ní nduuvidaamá nī nī. Ní neⁿ'é nī dáámá nūuⁿ 'aama nī
ndúúcū 'áámá espíritu nūuⁿ ndúúcū ndúúcū taama nī tan'dúúcā Cristo
'áámá vaanicadíínūuⁿ yeⁿ'é nī. Ní neⁿ'é yā s'uuúⁿ. Ní 'tiicá ntúūⁿ neⁿ'é
'áámá diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs nī vi'ī 'aama nī ndúúcū taama nī.
ní ngaⁿ'á nī nduudu ngai yeⁿ'e Ní nduuvidaamá nī ndúúcū 'áámá
Cristo chi evangelio caati 'iiⁿ'yāⁿ espíritu yeⁿ'é nī ndúúcū 'áámá
cuuvi cu'téénu yā Cristo. 28 Neⁿ'é
staava yeⁿ'é nī. 3 Ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
'caandiveéⁿ yeⁿ'é nī chi nguɛ́ɛ ́ di'va'á dendu'ū chi neⁿ'e maáⁿ nī o caavā
nī mar 'áámá yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi contra chi neⁿ'é nī ch'ɛɛtɛ maáⁿ nī caati
yeⁿ'e nī. Caati chuū ní 'áámá seña ndiicúúⁿ 'cuɛɛtinée nī. Maaⁿ ní
yeⁿ'é yā chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā Cristo ca'áámá ca'aamá nī canéé chí
ní caⁿ'á yā infierno. Naati chuū ní nadacadíínuuⁿ nī yeⁿ'e hermanos
'áámá seña yeⁿ'é nī chi ndís'tiī ní yeⁿ'é nī chi nééné n'dai ca hermanos
cuuví ninguaⁿ'áí nī yeⁿ'e infierno yeⁿ'é nī nguɛ́ɛ ́ ti maáⁿ nī. 4 Ní mar
'tiicá yā. Ní tan'dúúcā 'áámá saⁿ'ā chi Ndyuūs diíⁿ yā chi ndís'tiī neⁿ'é
chi dichíí'vɛ̄ 'iiⁿ'yāⁿ, 'tiicā núúⁿ nī diíⁿ nī nducuéⁿ'ē chi n'daacā.
yā. Ní ch'iindiyáaⁿ yā tan'dúúcā Ní Ndyuūs cunneé yā ndís'tiī chi
'áámá saⁿ'a yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 8 Ní diíⁿ nī. Ní 'cuiinú nī chiiⁿ chi diíⁿ
taachi caneé yā tan'dúúcā saⁿ'a na nī tan'dúúcā chi neⁿ'é yā chííⁿ chí
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ndiicúúⁿ n'dai diíⁿ yā n'daacā n'dai.
ní ch'iindiveéⁿ yā taanduvɛ́ɛ chi 14 Maaⁿ ní ndís'tiī diíⁿ nī nducuéⁿ'ē
Ní caaⁿ'maⁿ cuaacú yā chi nééné chi nca'á vida yeⁿ'e maáⁿ ní ch'iī
ch'ɛɛtɛ n'dai Ndyuūs chi Chiida yú. caavā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs,
441 FILIPENSES 2, 3
tuu'mi ní cáávā chi 'āā itéénu nī nduucú. Saⁿ'ā miiⁿ ndís'tiī maáⁿ nī
Ndyuūs ní diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é dicho'ó nī saⁿ'ā nanaáⁿ chi cuuvi
yā, tanducuéⁿ'ē chuū ní tan'dúúcā cunnee sa 'úú ndúúcū necesidades
'áámá ofrenda nanááⁿ Ndyuūs 'tíícā. yeⁿ'é. 26 Saⁿ'ā miiⁿ neené neⁿ'e
confianza yeⁿ'é ndúúcū Ndyuūs chi Pablo yaa'ví yā contra yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
núúⁿ niiⁿyūⁿ cuuví ndaá maáⁿ ní Israel chi necio yeⁿ'e ley yeⁿ'é yā
n'diichí ndís'tiī.
25 Ní nadicadíínúúⁿ ntúūⁿ chi
'úú taachi dinguúⁿ yeⁿ'e ndís'tiī chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'ē yú. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
táámá vmnéⁿ'ēe chi cuuvi yeenú nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ yā chi vɛ́ɛ ́
nī, ti canéé chí diíⁿ nī cáávā chi nuuⁿndi yeⁿ'é. 7 Naati nducuéⁿ'ē
niiⁿníⁿ nguuvi chi ch'iidiyaáⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ní dámaāⁿ neⁿ'e chi 'úú snaáⁿ Cristo
diíⁿ yā circuncidar 'úú ní 'caacá yā ní canee cuuⁿmiⁿ chi canee ndúúcū
seña na cuerpo yeⁿ'é tan'dúúcā chi maaⁿ poder chi diiiⁿ chi nduuchi
diíⁿ yā ndúúcū nducyaaca saⁿ'ā 'lííⁿ Cristo yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā. Níícú
yeⁿ'e ndaata Israel chí judíos. Ní 'úú cuuví daamá nduucú yā chi 'cueenú
ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Benjamín 'úú. Ní 'úú cuuvi tan'dúúcā chi Cristo ch'eenú
ní saⁿ'a yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ hebreo o Israel yā chiī ndíí cuuví 'cuūvi tan'dúúcā
'úú ndíí taachi ch'iindiyaáⁿ caati Cristo ch'īi yā. 11 Ní 'tiicá ntúūⁿ 'úú
chiidá ní saⁿ'ā hebreo yā. Ní 'úú cuuvi deenú chi 'āā cuuví nnduuchí
ní saⁿ'a fariseo 'úú ní diíⁿ ndúúcū yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā.
núúⁿmáⁿ staava yeⁿ'é chiiⁿ chi
ngaⁿ'a ley yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē ndaata Diiⁿ yú luchar cáávā premio chi
yeⁿ'é. 6 Ní 'úú ní neené necio 'úú
Ndyuūs caⁿ'a yā tée yā s'uūuⁿ
chi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū yeⁿ'e 12 'Úú nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é caaⁿ'máⁿ ndís'tiī
ndaata yeⁿ'é. Ní 'úú i'nuuⁿca'áí 'iiⁿ'yāⁿ chí 'āā tuneéⁿ tanducuéⁿ'e chuū
chi ngeⁿ'e yaācū yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi caati 'āā cuɛ́ɛ ́ ndaa n'daacā 'úú.
i'téénu yā Cristo. Ní diíⁿ nducuéⁿ'ē Naati 'úú candií cá cuááⁿ vmnaaⁿ
443 FILIPENSES 3, 4
Cristo miiⁿ diíⁿ yā chi 'úú ní yeⁿ'é cáávā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ndaā tiempo chí
yā 'úú, caati cuuvi cuta'á premio ndái yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní dámaāⁿ neⁿ'é
miiⁿ. 13 Ní ndís'tiī hermanos yeⁿ'é,
yā n'nuuⁿ yā chi che'e yā ndúúcū
'úú māaⁿ nguɛ́ɛ ́ nacadíínuúⁿ chi 'āā nducuéⁿ'ē chi neⁿ'e yā. Ní dich'ɛɛtɛ
tuneéⁿ dendú'u 'cūū. Naati chuū maáⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ taachi canee chi
idiíⁿ chi cuuvi naáⁿ nducuéⁿ'ē chi 'cuinaáⁿ yā caavā chi diíⁿ yā. 'Iiⁿ'yāⁿ
'āā diíⁿ nguuvi chi chó'ōo. Ní diíⁿ s'eeⁿ dámaāⁿ nadacadíínuuⁿ yā yeⁿ'e
chi cuuvi tuneé nducuéⁿ'ē chi cuuvi nducuéⁿ'ē vicio chi vɛ́ɛ ́ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
yeⁿ'é nguuvi chi cuchiī. 14 Ní 'íícú
20 Naati s'uuúⁿ chi yeⁿ'e Cristo ní
'úú cuuvi diíⁿ nducuéⁿ'ē caati cuuvi yáāⁿ vaacu yú ní va'ai chɛɛti nguuvi.
diíⁿ ganar vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ chi Ní snéé ngiinu yú Señor Jesucristo
premio chi cuuvi yeⁿ'é chi cūneé na yeⁿ'e va'ai chɛɛti nguuvi chi ndaa
va'ai chɛɛti nguuvi ndúúcū Ndyuūs. yā taama vmnéⁿ'ēe ní nadinguáⁿ'áí
Ndyuūs chi canéé na va'ai chɛɛti yā s'uuúⁿ. 21 Ní taachi Cristo ndaa
nguuvi yaa'ví yā s'uuúⁿ chí dátee yā yā, tuu'mi ní n̄'dááⁿ yā cuerpo yeⁿ'e
s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'e yú vida cueⁿ'e yú chi cuerpo ndúúcū nuūⁿndī ndii
daāⁿmaⁿ caati s'uuúⁿ ní yeⁿ'é Cristo cuerpo ngai yeⁿ'e yú chí tan'dúúcā
s'uuúⁿ. cuerpo yeⁿ'é yā chi dɛɛvɛ n'dai,
15 Ní nducyaaca yú chí n'daacā
'tíícā cuerpo s'uuúⁿ. Ní 'tíícā Cristo
snée yú ndúúcū chi i'teenu yú, caⁿ'a yā chi diíⁿ yā ndúúcū dáámá
canee cuuⁿmiⁿ chi nadacadíínuuⁿ poder yeⁿ'ē maáⁿ yā chi yeⁿ'ē chi
yú 'tíícā chi nguɛ́ɛ ́ tuneeⁿ yú. Ní ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā yeⁿ'e taanduvɛ́ɛ ́
nduuti chi tanáⁿ'a ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ chi vɛ́ɛ.́
nadacadíínuuⁿ nī 'tíícā, tuu'mi
ní Ndyuūs ní 'cuuⁿ'míⁿ yā ndís'tiī Canee chi yeenu yú nducuéⁿ'ē
chɛɛ̄ chi cuaacu. 16 Níícú chuū ní tiempo ti s'uuúⁿ ní yeⁿ'e Cristo s'uuúⁿ
4
chi canee chi diiⁿ hermanos chi nducuéⁿ'ē chi nduudu cuaacu, ní
i'téénu yā Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú. yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chí n'dai chi diiⁿ yú
3 Ní di'cuíitú n'diī, saⁿ'ā chi 'áámá
respetar, ní yeⁿ'e nducuéⁿ'ē vaadī
canee nduucú na ntiiⁿnyuⁿ chi cuaacu, ní yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chí dɛɛvɛ,
cúnnee nī n'daataá hermanas chi ní yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi neⁿ'e Ndyuūs
diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ nduucú. N'daataá chi nadacadíínuuⁿ nī, ní yeⁿ'e
s'eeⁿ ní dichíí'vɛ yā 'úú naachi 'úú nducuéⁿ'e chi 'iiⁿ'yāⁿ deenu n'dái yā
ngaⁿ'á nduudu ngai yeⁿ'é Cristo chi chi n'daacā. Ní nadacadíínuuⁿ nī
nadanguáⁿ'ai yā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē chi n'daacā ca chi
Ní cúnneé nī saⁿ'ā Clemente ndúúcū cuuví nī caaⁿ'máⁿ nī yeⁿ'e 'tíícā, dɛ'ɛ
tanáⁿ'a yā chi nginneé yā 'úú ní chúúcā n'daacā chuū.
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi duuchí yā ní canéé 9 Níícú diíⁿ nī dendu'ū chí ch'eeⁿ
nguūⁿ na libro yeⁿ'é Ndyuūs naachi nī yeⁿ'é tan'dúúcā chi ch'iⁿ'í ndís'tiī.
canéé nguūⁿ chi dúúchí nducyáácá Ní diíⁿ nī tan'dúúcā chi ch'iindiveéⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi canduuchí yā cueⁿ'e nī yeⁿ'é chi n'geéⁿ ndís'tiī ní
daāⁿmaⁿ. tan'dúúcā chi n'diichí nī chi 'úú idiíⁿ.
4 Ndís'tiī canéé chi yeenú nī
Diíⁿ nī nducuéⁿ'ē chuū. Ndyuūs chi
nducuéⁿ'ē tiempo caati ndís'tiī ní canee ndúúcū vaadī 'diiíⁿ yeⁿ'é yā
yeⁿ'e Señor Jesucristo ndís'tiī. Ní ní canée yā ndúúcū ndís'tiī ndúúcū
'tíícā caaⁿ'máⁿ ntuúⁿ taama vmnéⁿ'ēe vaadī 'diiíⁿ yeⁿ'é yā.
chi canee chi cuuví yeenú nī. 5 Ní
neⁿ'é nī ní ca'a ntuúⁿ nī gracias nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'á ndís'tiī yeⁿ'ē chi nguɛɛ
Ndyuūs. 7 Tuu'mi ní Ndyuūs tée
vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é caati maaⁿ ní 'āā deenú
yā vaadī 'diiíⁿ yeⁿ'é yā chí ch'ɛɛtɛ chi cuuvi yeenú ndúúcū dɛ'ɛ̄ chi
ca chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi tuumicadíínuuⁿ vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é. 12 Ní 'āā deenú táácā chi
nī yeⁿ'ē. Níícú vaadī 'diiíⁿ miiⁿ ní diíⁿ taachi pobre 'úú, ní 'āā deenú
nguáín'dai nī na staava yeⁿ'é nī táácā chi diíⁿ taachi vɛ́ɛ ́ cá yeⁿ'é.
ndúúcū vaanīcadíínuuⁿ yeⁿ'é nī Ní 'āā deenú ntúūⁿ táácā chi cuneé
caati ndís'tiī ní yeⁿ'e Cristo ndís'tiī. ndúúcū 'āā dɛ'ɛ́ nūuⁿ chí cúchiī yeⁿ'é,
nduuti chi vɛ́ɛ ́ cá chí che'é o nduuti
Nadacadíínuuⁿ nī yeⁿ'e chi nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ chi che'é, o nduuti chi
nducuéⁿ'ē chi n'daacā vɛ́ɛ ́ taavi ca yeⁿ'é o nduuti chi nguɛ́ɛ ́
8 Ní
ndís'tiī ní yeⁿ'e nducuéⁿ'ē dɛ'ɛ̄ vɛɛ yeⁿ'é. Ní yeⁿ'ē taanduvɛ́ɛ ́
dendú'ū nadacadíínuuⁿ nī yeⁿ'e chuū ní deenú táácā cuuvi diíⁿ.
445 FILIPENSES 4
13 Ní 'úú ní cuuví diíⁿ tanducuéⁿ'ē chi dicho'o ndís'tiī 'úú, ní chuū
chi cho'ō yeⁿ'é caati Cristo itée yā ní 'áámá ofrenda chi n'dai taavi
fuerzas 'úú. 14 Ní ndís'tiī ní n'daacā
nanááⁿ Dendyuūs. Ní tan'dúúcā
idiíⁿ nī chi chinnee nī 'úú taachi 'áámá ofrenda chi ca'á nī Ndyuūs,
n'geenú ngii. tíícā ofrenda yeⁿ'é nī. Ní ofrenda
15 Ní ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ
miiⁿ cosas chi Ndyuūs neⁿ'e taavi
Filipos deenu n'daacá nī taachi yā. 19 Ní maaⁿ ní Ndyuūs yeⁿ'ē yú
Filipos tee nī 'úú tuumi chi ofrenda Ndyuūs Chiida yú, ni ch'ɛɛtɛ ca ní
yeⁿ'e yaācū yeⁿ'é nī chi nnee nī ndɛɛ̄vɛ̄ n'dáí cá caati cueⁿ'e daāⁿmaⁿ
'úú. 16 Ní taachi 'úú caneé na yáāⁿ
'tiicá yā.
Tesalónica, ndís'tiī ní tee nī 'áámá
'uūví cuuvi ayuda ndúúcū tuumī 'Cuiīnū carta miiⁿ ndúúcū saludos
taachi 'āā vɛ́ɛ ́ necesidades yeⁿ'é. 21 Maaⁿ ní ngaⁿ'á ndúúcū
17 Nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ nacadíínuúⁿ yeⁿ'e
nducyaaca ndís'tiī chi i'téénu
chi cuta'á dɛ'ɛ tuūmī chi ndís'tiī nī Jesucristo: N'daí nī, ngaⁿ'á.
tée nī 'úú naati neⁿ'é chi snāaⁿ chi Hermanos yeⁿ'ē yú chi canéé
cuuvi vɛ́ɛ ́ cá yeⁿ'e ndís'tiī, chiiⁿ nduucú: N'daí ndís'tiī, ngaⁿ'a yā.
chi Ndyuūs caⁿ'á yā tée yā ndís'tiī 22 Ní nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā
1
chiiⁿ chi cuuvi yeⁿ'é nī chi Ndyuūs tiempo chi ch'iindiveéⁿ 'nū yeⁿ'e ndís'tiī
nguáín'dai yā na va'ai chɛɛti nguuvi nguɛ́ɛ ́ s'neeⁿ naaⁿ 'nū caⁿ'angua'á 'nū
cáávā ndís'tiī. Ní 'āā ch'iindiveéⁿ caavā ndis'tiī. Ngiicá 'nū chi maaⁿ
nī nduudu cuaacu chi yeⁿ'é Cristo. Ndyuūs ch'iⁿ'í yā ndís'tiī nducuéⁿ'ē
446
447 COLOSENSES 1
chi neⁿ'é yā chi diíⁿ nī. Ní ngiicá 'nū yā. Ní Cristo miiⁿ 'āā canéé yā
Ndyuūs chi Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs vmnááⁿ vmnaaⁿ chi din'dái yā
tée yā ndís'tiī nducuéⁿ'e vaadī deenu núúⁿmáⁿ íⁿ'yeeⁿdī. 16 Ní Ndyuūs
canéé chi ca'á nī gracias Ndyuūs Chiida yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē dendu'ū. Ní Cristo
yú caati Ndyuūs diíⁿ yā ndúúcu yú chí miiⁿ diíⁿ yā chi tanducuéⁿ'ē dendu'ū
vɛ́ɛ ́ parte yeⁿ'e yú naachi cuuvi yeⁿ'e yú chi vɛ́ɛ ́ canéé lugar yeⁿ'ē ndúúcū
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi i'téénu yā Cristo. orden. 18 Ní Cristo miiⁿ ní tiíⁿ yā
Ní caⁿ'a yā chi tée yā s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'e cuerpo chi yaācū yeⁿ'e yā chi
yeⁿ'e yú ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi yeⁿ'é nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā
yā taachi ndaa yú na lugar chí dɛɛvɛ ca Cristo. Ní ca'á yā vida 'iiⁿ'yāⁿ chi
naachi Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'ē. yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'é yā. Ní Cristo miiⁿ
13 Canéé chi ca'á nī gracias Ndyuūs
vmnááⁿ vmnaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nduuchí
caati nadanguáⁿ'ai yā s'uuúⁿ yeⁿ'e yā yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā, caati lugar
saⁿ'ā chi ngaⁿ'ā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e maaíⁿ. chi vmnááⁿ vmnaaⁿ cuuvi yeⁿ'é yā
Ní Ndyuūs dicho'ó yā s'uuúⁿ naachi yeⁿ'e nducuéⁿ'ē dendu'ū chi vɛ́ɛ.́ 19 Ní
canéé Jesucristo chí ngaⁿ'ā ntiiⁿnyúⁿ yā. Ndyuūs Chiida yú neⁿ'é yā chi Cristo
Jesucristo ní Daiyá Ndyuūs chi Ndyuūs miiⁿ caneé yā ndúúcū nducuéⁿ'ē
neⁿ'e taaví yā. 14 Níícú Jesucristo
poder chi yeⁿ'é Ndyuūs. 20 Ní
cuaí yā s'uuúⁿ ndúúcū precio chi cucáávā Cristo miiⁿ Ndyuūs Chiida
yuūúⁿ yeⁿ'é yā taachi ch'īi yā na cruz yú neⁿ'é yā diíⁿ yā chi cuuvi yeⁿ'é
cucáávā s'uuúⁿ. Ní cáávā chuū Ndyuūs Cristo tanducuéⁿ'ē dendu'ū taama
nadach'ɛɛcú yā s'uuúⁿ yeⁿ'e nuūⁿndī vmnéⁿ'ēe tan'dúúcā tanducuéⁿ'ē chi
yeⁿ'e yú. vɛ́ɛ ́ vmnááⁿ vmnaaⁿ na va'ai chɛɛti
nguuvi. 'Tiicá ntúūⁿ cuuvi yeⁿ'é yā
Chi nduuvidaama yú ndúúcū tanducuéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
Ndyuūs cucáávā chi Cristo ch'īi yā Ní diíⁿ yā chi vɛ́ɛ ́ vaadī 'diiíⁿ cáávā
15 Jesucristoní tan'dúúca Ndyuūs yuuúⁿ yeⁿ'ē Jesucristo chi can'daā
chiida yú chi nguɛ́ɛ ́ inaaⁿ yú, 'tiicá taachi ch'īi yā na cruz.
COLOSENSES 1, 2 448
21 Ní tiempo chi 'āā chó'ōo ndís'tiī chi ch'eenú chiī Cristo na cuerpo
ní tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi snúuⁿ yā yeⁿ'e yā cucáávā 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu
yúúní 'tíícā ndís'tiī. Ní nguɛɛ deenú yā 'iiⁿ'yāⁿ ní yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'e yā.
nī Ndyuūs caati diíⁿ nī cosas chi Ní 'tíícā diíⁿ cumplir vaadī ya'ai
nguɛ́ɛ ́ n'daāca. Ní ndís'tiī ní contra yeⁿ'e Cristo cucáávā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
yeⁿ'e Ndyuūs ndís'tiī. Ní nguɛ́ɛ ́ yā. 25 Ndyuūs tee yā ntiiⁿnyuⁿ 'cūū
n'daacā staava yeⁿ'é nī. Naati maaⁿ yeⁿ'é chi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaacū
ní Ndyuūs nch'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'é yā. Ní diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e
yeⁿ'e ndís'tiī. Maaⁿ ní amigos yeⁿ'é Ndyuūs nguaaⁿ ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́
Ndyuūs ndís'tiī. 22 Ní diíⁿ yā chi
yeⁿ'ē ndaata Israel caati 'tííca cuuvi
nduuvidaamá nī ndúúcū Ndyuūs cuaacu nduudu yeⁿ'e Ndyuūs chi
cáávā chi cuerpo yeⁿ'e Jesucristo ngaⁿ'a ndii cuááⁿ vmnaaⁿ. 26 Ní
yú. Níícu 'āā ntɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ Ndyuūs neⁿ'é yā chi nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi
chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e yú. 23 Maaⁿ ní
yeⁿ'é yā, 'iiⁿ'yāⁿ chi Israel s'eeⁿ yā
canee chi i'téénu n'daacá nī nduudu ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chí nguɛ́ɛ ́ Israel s'eeⁿ
cuaacu ní cunee diitú nī ndúúcū yā, nducyaaca yā cuuvi deenú yā
chi i'téénu nī chi yeⁿ'e Cristo. Ní vaadī 'cuiica yeⁿ'ē chi canúúⁿ n'de'ei.
cu'téénu cá nī nduudu cuaacu yeⁿ'e Chuū ní secreto miiⁿ. Cristo caneé
Jesucristo chi ch'iⁿ'i chɛ́ɛ ́ chi cuuvi yā ndúúcū ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'e yú ní yeⁿ'ē chi cunee ngiinu Israel yā. Ní ndúúcū Cristo miiⁿ
yú. Ní nguɛ́ɛ ́ divíi nī yeⁿ'e nduudu snee ngiinú nī chi caⁿ'á nī na va'ai
cuaacu yeⁿ'e Jesucristo ti n'daacā chɛɛti nguuvi.
canee nī nanáaⁿ yā ní cunee ngiinu 28 Nús'uu ní ngaⁿ'á 'nū nduudu
deenu ndúúcū vaadī cadiinuuⁿ ní yeⁿ'é ndís'tiī caati ndís'tiī ní yeⁿ'e Cristo
yā ndúúcū nducueⁿ'ē cosa chi cunúúⁿ ndís'tiī. Jesucristo miiⁿ ní ndíí
n'de'ei yeⁿ'e nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ. 4 Ní
tiiⁿ yā yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ
nducuéⁿ'ē chuū ngaⁿ'á chi nguɛ́ɛ ́ du'ū ní yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē 'iiⁿntyéⁿ'ē
vɛɛ cannche'ei ndís'tiī ndúúcū nduūdū yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē nación ní
yaadi yeⁿ'é yā. 5 Ní chuū ngaⁿ'á caati
yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē poder yeⁿ'e
'áárá chi nguɛɛ caneé ndúúcū ndís'tiī yááⁿn'guiinūuⁿ chi vɛ́ɛ ́ na iⁿ'yeeⁿdí
cuuvi deenú nī chi nadacadíínuúⁿ 'cūū. 11 Ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ ndís'tiī dáámá chi n'diichí yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ngaⁿ'a yā
dáámá ndúúcū Cristo ti Ndyuūs chi canee chi ndiicuúⁿ nī maáⁿ nī
nadanch'ɛɛcú yā yeⁿ'ē tanducuéⁿ'ē ní dich'ɛɛtɛ́ nī ángeles. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
nuuⁿndi yeⁿ'é nī. 14 Cuááⁿ vmnaaⁿ
diíⁿ yā cosas chi nguɛ́ɛ ́ deenú yā
canee yú ndúúcū nducuéⁿ'ē cuenta yeⁿ'ē ní n'gɛɛtɛ maáⁿ yā caavā chi
yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'e yú ti nguɛɛ diiⁿ nadacadíínuuⁿ yā yeⁿ'e cosas chi
yú tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'é candɛɛ̄ yeⁿ'ē maaⁿ tiíⁿ yā. 19 'Iiⁿ'yāⁿ
ndís'tiī caavā dendu'ū chi nguɛ́ɛ ́ chuū, nguɛ́ɛ ́ che'é nī cosa 'cūū, ní
chi nge'é nī ndúúcū chi ngi'i nī o nguɛ́ɛ ́ cuta'á nī cosa 'cūū na ta'á
ndúúcū yeⁿ'ē chi diíⁿ nī taachi vɛ́ɛ ́ nī. 22 Ní reglas miiⁿ chííⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ
'viicu s'eeⁿ ndúúcū 'viicu yeⁿ'e 'iiyū din'dái yā ní chííⁿ chí ca'cueeⁿ yā
ngai ndúúcū 'viicu yeⁿ'e sábado chí 'iiⁿ'yāⁿ. Nducuéⁿ'ē reglas 'cūū nguɛ́ɛ ́
nguuvi chi ntaaví'tuunúūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. dichíí'vɛ̄ caati Ndyuūs ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ
17 Nducuéⁿ'ē 'viicu ndúúcū chi diíⁿ
cosas caati cuuvi che'é yā yeⁿ'ē.
'iiⁿ'yāⁿ ní ch'iⁿ'i yeⁿ'e Cristo chi 23 Cuaacu chi 'iiⁿ'yāⁿ sta'á yā reglas
cuchiī, naati nducuéⁿ'ē chuū cuaacu miiⁿ tan'dúúcā chi ch'iⁿ'i chi yeⁿ'ē
nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'ā chi yeⁿ'e Cristo miiⁿ. vaadī deenu yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ. Reglas miiⁿ
18 Nguɛ́ɛ ́ nadacadíínuuⁿ nī yeⁿ'e
ch'iⁿ'i chi yeⁿ'ē religión chi ngaⁿ'ā
'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā condenar ndís'tiī chi 'iiⁿ'yāⁿ canéé chí dich'ɛɛtɛ́ yā
caati ngaⁿ'a yā chí n'diichí yā ángeles. Ní reglas miiⁿ ch'iⁿ'ī chí
visiones. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nadacadíínuuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ canéé chí ndiicuúⁿ yā maáⁿ
yā chi n'gɛɛtɛ maáⁿ yā caavā cosas yā ní ch'iⁿ'i chi 'iiⁿ'yāⁿ canéé chí
451 COLOSENSES 2, 3
regla yeⁿ'ē chí diiⁿ ayudar 'iiⁿ'yāⁿ nuuⁿndi. Nguɛ́ɛ ́ ditaáⁿ nī, nguɛ́ɛ ́
caati nguɛɛ dinuuⁿndí yā tan'dúúcā caaⁿ'maⁿ taáⁿ nī. Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī cosas
chi neⁿ'e diiⁿ cuerpo yeⁿ'é yā. chi nguɛɛ n'daācā 'aamá nī ndúúcū
Cristo vɛɛ́ yā lado yeⁿ'e honor yeⁿ'ē 'aama nī ndúúcū taama nī. Nguɛ́ɛ ́
Ndyuūs chí lado tá cuaacú yā. 2 Ní diíⁿ nī 'túúcā caati 'āā dicuenta
nadacadíínuuⁿ nī yeⁿ'e nducuéⁿ'ē nī tan'dúúcā chi 'āā ch'iī cuerpo
chi yeⁿ'e Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē yeⁿ'é nī ndúúcū nducuéⁿ'ē chi nguɛ́ɛ ́
nducuéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. n'dááca chi 'āā diíⁿ nī. 10 Ní maaⁿ ní
tuu'mi ní s'uuúⁿ ndaa yú nduucú yā nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ
ní vɛ́ɛ ́ parte yeⁿ'e yú nduucú yā na nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata 'iiⁿ'yāⁿ Israel
va'ai chɛɛti nguuvi. o 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e ndaata 'iiⁿ'yāⁿ
Israel. Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ nduuti chi
Yeⁿ'e vida ndiicúū yeⁿ'ē yú ní 'iiⁿ'yāⁿ ní circuncidado yā o nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'e vidā ngai yeⁿ'ē yú circuncidado yā. Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ
5 Maaⁿ ní diiⁿ yú cuenta chi ch'iī nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ tan'dúúcā chi
cuerpo yeⁿ'e yú ní 'āā ntɛ́ɛ ́ diiⁿ yú snéé yúúní, o nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ
nuuⁿndi. N'diichí nī, vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi tan'dúúcā chi 'iitī 'cuɛɛti. Nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄
nguaáⁿ nī. Neⁿ'é nī 'áámá saⁿ'ā o vɛɛ nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ chi dichíí'vɛ̄
'aama n'daataá chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é nī. Ní 'iivi yeⁿ'é yā, o 'iiⁿ'yāⁿ chi snéé libre
neⁿ'é nī diíⁿ nī cosa chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é yā. Dámaāⁿ dichíí'vɛ̄ chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
Ndyuūs. Ní neⁿ'é nī n'diichí nī 'áámá ní yeⁿ'e Cristo ní Cristo caneé yā
n'daataá o 'áámá sáⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ nduucú yā.
yeⁿ'é nī. Ní neⁿ'é nī dendu'ū chi 12 Ndís'tiī ní yeⁿ'é Ndyuūs ndís'tiī.
ca'á nī gracias Ndyuūs caavā chuū. ndúúcū núúⁿmáⁿ staava yeⁿ'é nī.
16 Ní 'áámá canéé n'daacā na
Ní diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ miiⁿ tan'dúúcā
staava yeⁿ'é nī nducuéⁿ'ē nduudu chi ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́
cuaacu chí n'daacā taavi ní yeⁿ'e ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē 'iiví nī. 24 Ní ndís'tiī
yā lugar nús'uu chi cuuvi caaⁿ'máⁿ ndís'tiī. Dámaāⁿ saⁿ'ā s'uuⁿ chi
'nū nduudu cuaacu yeⁿ'é yā. Ní yeⁿ'ē ndaata 'iiⁿ'yāⁿ Israel ní i'téénu
nduudu miiⁿ ní yeⁿ'e Cristo. Ní nguɛ́ɛ ́ yā Jesucristo diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ
déénu 'iiⁿ'yāⁿ naati maaⁿ ní ngaⁿ'a nduucú yeⁿ'ē naachi Ndyuūs ngaⁿ'a
'nū nduudu miiⁿ. Ní cucáávā nduudu ntiiⁿnyúⁿ yā. Saⁿ'ā s'uuⁿ ntée ca yā
miiⁿ maaⁿ 'úú canuúⁿ vácūū ndúúcū 'viich'ɛɛtíínūuⁿ 'úú. 12 Saⁿ'ā Epafras
'Cuiīnu carta miiⁿ ndúúcū saludos chi neⁿ'e yú ndúúcū saⁿ'ā Demas
7 Hermano Tíquico chi neⁿ'e yú, dicho'ó yā: N'dai ndís'tiī, ngaⁿ'á yā.
'áámá canee sa chi diiⁿ sa ntiiⁿnyuⁿ 15 Maaⁿ ní ndís'tiī dicho'ó nī: N'dai
chi diíⁿ 'nū 'muuⁿ. saⁿ'ā Arquipo chi 'úú caaⁿ'máⁿ 'tíícā:
10 Saⁿ'ā Aristarco chi canúúⁿ vácūū
Díí Arquipo, diiⁿ di cuidado chi
nduucú idichó'o sa: N'dai ndís'tiī. diiⁿ n'daacā di ní 'cuiinu di ntiiⁿnyuⁿ
'Tiicá ntúūⁿ dicho'o saⁿ'ā Marcos chi yeⁿ'e Señor chi Señor tee yā díí.
dácūú saⁿ'ā Bernabé. Ní ndís'tiī 'āā 18 'Úú, Pablo, dinguúⁿ saludos 'cūū
sta'á nī orden chi 'cuaaⁿ nī hermano ndúúcū ta'á ndúúcū letras yeⁿ'é.
Marcos miiⁿ nduuti chi ndaa sa N'gaacú nī yeⁿ'é chi canuúⁿ vácūū.
nanááⁿ ndís'tiī. 11 'Tiicá ntúūⁿ Jesús
Neⁿ'é chi Ndyuūs itée yā vaadī n'dai
chi nguuvi Justo dicho'o sa: N'dai yeⁿ'é yā. 'Tíícā cuuvi.
CARTA VMNÁÁⁿ VMNAAⁿ YEⁿ'E
'IIⁿ'YĀⁿ YEⁿ'E YÁĀⁿ TESALÓNICA
chiiⁿ chi cuuvi yeⁿ'é nī. 4 Ndís'tiī,
'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Tesalónica din'daacá chi nús'uu diíⁿ 'nū ní tan'dúúcā
yā ní diitu i'téénu yā Jesucristo chi diiⁿ Señor Jesucristo yeⁿ'ē
2 Ca'á 'nū gracias nanááⁿ Ndyuūs yú. Ní i'téénu nī nduudu cuaacu
cáávā nducyaaca ndís'tiī ní taachi yeⁿ'é Ndyuūs. Ní yeenú nī ndúúcū
caaⁿ'maⁿngua'á 'nū inin'gáácú vaadī yeenú chi Espíritu N'dai
'nū yeⁿ'e ndís'tiī. 3 Ní taachi
yeⁿ'é Ndyuūs tee yā ndís'tiī 'áárá
ngaⁿ'angua'á 'nū nanááⁿ Ndyuūs chí ch'eenú nī chiī cucáávā chi
Chiida yú, ngaⁿ'angua'á 'nū yeⁿ'e i'téénu nī. 7 Ní cucáávā chi diíⁿ nī
ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ nī caati i'téénu 'tuucā nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu
cá nī ní chí neⁿ'e cá nī nducyaaca yā Señor Jesucristo, 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ ní chí nginnee yā 'iiⁿ'yāⁿ. núúⁿmáⁿ yáⁿ'āa Macedonia ndúúcū
Ní cuchɛ́ɛ nī yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē. Ní núúⁿmáⁿ yáⁿ'āa Acaya cuuvi cuta'á
'áámá caneé nī ndúúcū chi i'téénu ndís'tiī tan'dúúcā 'áámá ejemplo ní
nī caati cūnee ngiinú nī chi Señor diíⁿ yā tan'dúúcā chi diíⁿ nī. 8 Ní
454
455 1 TESALONICENSES 1, 2
yeⁿ'e Señor. Nguɛɛ dámaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 'nū chi ngaⁿ'á 'nū nduudu cuaacu
yeⁿ'e yáⁿ'āa Macedonia ndúúcū miiⁿ nguɛ́ɛ ́ ndúúcū vaanicadíínuuⁿ
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Acaya naati 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'é 'nū chí nguɛ́ɛ ́ n'daacā ndíí
yeⁿ'e nducuéⁿ'ē cuaāⁿ 'āā deenú yā nguɛ́ɛ ́ ndúú nginnche'éí 'nū 'iiⁿ'yāⁿ.
chi ndis'tiī i'téénu nī Ndyuus. Ní 4 Naati Ndyuūs n'diichí ya vida yeⁿ'é
nguɛɛ canéé chi caaⁿ'maⁿ cá 'nū dɛ'ɛ̄ 'nū chi n'daacā n'gɛɛtineé 'nū. Ní
vɛɛ yeⁿ'e nī ti n'daacā i'téénu nī. 9 Ní
tee yā ntiiⁿnyuⁿ nús'uu chi caaⁿ'máⁿ
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'a yā nús'uu 'nū nduudu cuaacu yeⁿ'ē chi cuuvi
yeⁿ'e visita yeⁿ'é 'nu taachi caneé nanguáⁿ'ai 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nuuⁿndi
'nū nguaaⁿ ndís'tii. Ni ngaⁿ'a yā yeⁿ'é yā. Ní nguɛɛ diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ
tan'dúúcā chi ndís'tiī s'néeⁿ nī ídolos miiⁿ chi cūnee yíínūu 'iiⁿ'yāⁿ naati
caavā chi cu'téénu nī Ndyuūs chí diíⁿ 'nū chiiⁿ chi neⁿ'e Ndyuūs
canduuchi, Ndyuūs chí cuáácú chi chi snaaⁿ yā nducuéⁿ'ē chi vɛɛ na
Ndyuūs. Ní tuca'á nī diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ staava yeⁿ'e yú. 5 Ní ndís'tiī deenú nī
rá diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs. 'nū ndúúcu nī tan'dúúcā chi ndís'tiī
2 'Āā deenú nī chi 'āā cueⁿ'é 'nū
da'caiyáā daiyá 'nū. Niicu tan'dúúcā
yáāⁿ Filipos vmnaaⁿ chi ndaá 'nū chi diiⁿ 'áámá n'daataá ndúúcū
nanááⁿ ndís'tiī. Ní déénu nī chi daiyá yā taachi idi'cuiitá yā ní diíⁿ
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿya nguɛɛ n'daacā diíⁿ yā yā cuidado daiyá yā, 'tíícā diíⁿ 'nū
nduucú 'nū. Ní ngaⁿ'a taáⁿ yā yeⁿ'é ndúúcu nī. Ní n'daacā ngaⁿ'á 'nū
'nū chi ch'eenú 'nū chii. Níícú taachi ndúúcū nī ndúúcū vaadī n'giinu. 8 Ní
ndaá 'nū nanááⁿ ndís'tiī, nguɛɛ 'va'á 'tíícā neⁿ'e cá 'nū ndís'tiī chi neⁿ'é
'nū chi caaⁿ'máⁿ 'nū nduudu cuaacu 'nū tee 'nū ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ
chí ngai yeⁿ'e Cristo 'áárá chí deenú nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs, naati
'nū chi vɛɛ cá 'iiⁿ'yāⁿ chi contra yeⁿ'e 'tiicá ntuūⁿ neⁿ'é 'nū 'cuuví 'nū cáávā
nús'uu, 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā ndís'tiī caati 'āā neⁿ'e taavi cá 'nū
1 TESALONICENSES 2 456
ndíí nguuvi ndíí n'gaaⁿ cáávā chi chi 'iiⁿ'yāⁿ Israel ch'iiⁿ'nuⁿ yā Señor
vɛ́ɛ ́ necesidades yeⁿ'é 'nū. Ní nguɛ́ɛ ́ Jesucristo yeⁿ'ē yú tan'dúúcā chi
di'vaachí 'nū ndís'tiī yeⁿ'ē dɛ́'ɛ̄ vɛɛ. diíⁿ yā ndúúcū profetas chi ngaⁿ'á
10 Ní ndís'tiī ní testigos yeⁿ'é 'nū.
yā nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs
'Tiicá ntúūⁿ Ndyuūs ní testigo yeⁿ'é tiempo chi 'āā chó'ōo. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
'nū tan'dúúcā chi 'cuɛɛtinee n'daacá s'eeⁿ can'dáa yā s'uuúⁿ ní diiⁿ chi
'nū ní diíⁿ 'nū dendu'ū chi cuaacu n'geenu yú ngii. Ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā
taachi caneé 'nū nguaaⁿ ndis'tiī chi chiiⁿ chi Ndyuūs neⁿ'é yā chi diíⁿ
i'téénu nī Señor Jesucristo. Ní nguɛ́ɛ ́ yā ní contra yā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ.
mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi caaⁿ'maⁿ yā 16 Ní taachi neⁿ'é 'nū ngaⁿ'á 'nū
nduudu chi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. Ní cuaacu chi cuuví 'nū ti cuuvi ndaá 'nū
chi nduudu miiⁿ ní yeⁿ'é Ndyuūs nanááⁿ ndís'tiī. Ni 'úú Pablo 'naaⁿ
caati diiⁿ ntiiⁿnyuⁿ na vida yeⁿ'é tiempo canee listo chi naⁿ'á naati
ndís'tiī chi i'téénu nī. 14 Ndís'tiī,
yááⁿn'guiinūuⁿ diiⁿ sa chi nguɛɛ
hermanos yeⁿ'é 'nū. Dáámá cho'o cuuvi ndaá. 19 ¿Dɛ'ɛ̄ cáávā chi snéé
yeⁿ'e ndís'tiī taachi n'geenú nī ngii ngiinu 'nū ní yeenú 'nū? Snéé ngiinu
cucáávā chi diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel chi 'nū ní yeenú 'nū ti cuuvi candɛɛ́ 'nū
paisanos yeⁿ'é nī ndúúcu nī. Chó'ōo ndís'tiī nanááⁿ Jesucristo taachi
457 1 TESALONICENSES 2, 3
Timoteo chi hermano yeⁿ'ē yú chi 'nū cucáávā chi n'giindiveéⁿ 'nū yeⁿ'ē
cuuvi n'diichi sa ndís'tiī taacā snée ndís'tiī chi díítū canee nī ndúúcū
nī. Saⁿ'ā miiⁿ 'āā diiⁿ sa ntiiⁿnyuⁿ chi i'téénu nī yeⁿ'e Señor Jesucristo
yeⁿ'é Ndyuūs daama nduucú 'nū yeⁿ'e yú maaⁿ ní vɛ́ɛ ́ 'viich'ɛɛtíínuuⁿ
ní ngaⁿ'a sa nduudu cuaacu yeⁿ'é yeⁿ'é 'nū yeⁿ'ē tanducuéⁿ'ē chi
Cristo chi diiⁿ chi nadinguáⁿ'ai ch'eenú 'nū chiī. 8 Ní snéé 'nū
'iiⁿ'yāⁿ. Saⁿ'ā miiⁿ ní cuuví cūnnee tan'dúúcā chi vɛ́ɛ ́ vida ngai yeⁿ'é
sa ndís'tiī ní tée sa 'viich'ɛɛtíínūuⁿ 'nū ti n'giindiveéⁿ 'nū chí n'daacā
ndís'tiī. Ní cuuví cūnee diitu cá n'dai caneé nī maaⁿ chi ndís'tiī
nī ndúúcū chi i'téénu nī. Cáávā ní yeⁿ'e Señor Jesucristo ndís'tiī.
chuū dichó'o 'nū Timoteo. 3 Nguɛɛ
9 Maaⁿ ní gracias cuuvi nca'á 'nū
cáávā chuū taachi 'āā ntɛ́ɛ ́ chɛɛ́ chi yú ndúúcū Señor Jesucristo yeⁿ'e
nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ yeⁿ'é ndís'tiī yú cūnnee yā nús'uu caati cuuvi
cho'ó hermano Timoteo chi 'úú ndaa 'nū nanááⁿ ndís'tiī. 12 Ní
canéé dɛɛvɛ staava yeⁿ'é nī nanááⁿ chi diíⁿ yā 'túúcā chi nginnche'éí
Ndyuūs Chiida yú taachi ndaa yā hermano yeⁿ'é yā. Ní nguɛ́ɛ ́
Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú ndúúcū n'daacā chuū. 7 'Tíícā Ndyuūs yaa'ví
nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā 'yā. yā s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'é yā s'uuúⁿ
cáávā chi diiⁿ yú nducuéⁿ'ē chi
Yeⁿ'ē tan'dúúcā chi Ndyuūs n'daacā nguɛ́ɛ ́ caavā chi diiⁿ yú
neⁿ'é yā chi 'cuɛɛtinee yú cosas chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā. 8 'Tíícā
4
'āā diíⁿ nī. Ní 'tiicá ntúūⁿ diiⁿ cá nī dinguúⁿ yeⁿ'é ndís'tiī tan'dúúcā
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ ní ngo'o cá diíⁿ nī. chi canee chi neⁿ'é nī nducyaaca
2 Ndís'tiī ní deenú nī tan'dúúcā
'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e Cristo chi hermanos
chí chi'cueeⁿ 'nū nanááⁿ ndís'tiī yeⁿ'ē yú. Deenú chi Ndyuūs maáⁿ
caati Ndyuūs dicho'ó yā nús'uu. yā ngi'cueéⁿ yā ndís'tiī tan'duucā
3 Ní Ndyuūs neⁿ'é yā chi ndís'tiī
chi canee chi dineⁿ'é nī 'áámá nī
n'gɛɛtinéé n'daacá nī. Ní nducuéⁿ'ē ndúúcū taama nī. 10 Cuáácú chi
chi diíⁿ nī, diíⁿ nī ti yeⁿ'é Ndyuūs neⁿ'é nī nducyaaca hermanos yeⁿ'ē
ndís'tiī. Ní nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á nī ndúúcū yú chi snéé na yáⁿ'āa Macedonia
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ isaⁿ'a o n'daataá naati maaⁿ ní di'cuíítu caⁿ'a 'nū
yeⁿ'é nī. 4 Ní ca'áámá ca'aama
chi dinéⁿ'e ca nī hermanos yeⁿ'e nī.
ndís'tiī chi saⁿ'ā canee chi déénu 11 Ngiicá 'nū chi ch'ɛɛtinéé n'daacá
'tíícā tan'duucā chi i'teenu yú chí Jesucristo ní nguuvi chi nguɛ́ɛ ́ du'ū
Jesucristo ch'īi yā ní nduuchí yā vɛɛ deenu. Hora miiⁿ tan'dúúca hora
yeⁿ'ē nguaaⁿ tináⁿ'ā, 'tiicá ntúūⁿ yeⁿ'e n'gaaⁿ chi ndaa 'áámá duucu
i'teenu yú chi taachi Ndyuūs chi 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ déénu yā. 3 Níícú
cucááva s'uuúⁿ caati maaⁿ ní cuuvi nī. 18 Níícú ca'á nī gracias Ndyuūs
12 Ní di'cuiitú 'nū ndís'tiī chi dendu'ū nduuti chi n'daacā o nguɛ́ɛ.́
'caandiveéⁿ nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi Níícú cuta'á nī yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi
diiⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs nguaaⁿ n'daacā ní din'daacá nī. 22 Ní divíi
ndís'tiī caati 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ngaⁿ'a nī yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi n'diichi nī chi
ntiiⁿnyúⁿ yā ní itée yā consejo nguɛ́ɛ ́ n'daacā.
ndís'tiī. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ chi 23 Ní maaⁿ ní Ndyuūs yeⁿ'e yú
diiⁿ ntiiⁿnyuⁿ ní cunnee nī 'iiⁿ'yāⁿ chi cuuvi yeⁿ'é yā ndís'tiī diíⁿ yā chi
chi 'va'a. Ní ca'á nī 'viich'ɛɛtíínūuⁿ vɛ́ɛ ́ confianza yeⁿ'e yú ndúúcu yā.
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi duūvá yā. Ní canéé Ní Cristo miiⁿ ntúūⁿ diíⁿ yā cumplir
chi vɛ́ɛ ́ paciencia yeⁿ'é nī ndúúcū nducuéⁿ'ē chi ngaⁿ'a yā chi cuuvi
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. diiⁿ yā.
461 1 TESALONICENSES 5
yeⁿ'é yā ndúúcū vaadī 'diiíⁿ yeⁿ'e yā. chi Ndyuūs nadíí'vɛ̄ 'iiⁿ'yāⁿ chi idiiⁿ
chí ndís'tiī n'geenú nī ngii ndúúcū
Ndyuus caⁿ'á yā diíⁿ yā juzgar 'iiⁿ'yāⁿ chi 'cueenú yā cuuvi. 7 Tiempo
chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é yā taachí taachi Señor Jesucristo miiⁿ ngiicá
ndaa Cristo taama vmnéⁿ'ēe yā yeⁿ'ē va'ai chɛɛti nguuvi ndúúcū
3 Ndís'tiīhermanos yeⁿ'e yú, ángeles yeⁿ'é yā ndúúcū poder yeⁿ'e
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ canéé chi ca'á 'nū yā, tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ndaa yā
gracias Ndyuūs cucáávā ndís'tiī ná nguuchi yaⁿ'ā. Ní tiempo miiⁿ
caati n'daacā chi diíⁿ 'nū 'tíícā. Ndyuūs teé yā ndís'tiī chi 'āā ntɛ́ɛ ́
Caati deenú 'nū chi nguuvi nguuvi 'cueenú nī cuuvi. 'Tiicá ntúūⁿ ní
ca'áámá ca'áámá ndís'tiī ní i'téénu teé ya nús'uu chi 'āā ntɛ́ɛ ́ 'cueenú
ca nī ní neⁿ'e cá nī nducyaaca nī 'nū cuuvi. 8 Ní ndaa yā chí ca'a yā
462
463 2 TESALONICENSES 1, 2
yeⁿ'é yā chi ndís'tiī ní cuuvi diíⁿ nī contra nducuéⁿ'ē chi yeⁿ'é Ndyuūs
nducuéⁿ'ē chi n'daācā. Ní cuuvi diíⁿ ndúúcū nducuéⁿ'ē chi 'iiⁿ'yāⁿ i'téénu
nī cumplir ntiiⁿnyuⁿ n'dai chi diíⁿ nī yā. Saⁿ'ā miiⁿ ní dich'ɛɛtɛ sa maaⁿ sa
cáávā chi i'téénu nī Jesucristo. 12 Ní nguɛ́ɛ ́ tan'dúúcā tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ. Ní
'iicu 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi dich'ɛɛtɛ́ yā Señor ndaa sa cuaaⁿ chɛɛti yaācū templo
Jesucristo yeⁿ'ē yú cáávā chiiⁿ chi yeⁿ'é Ndyuūs ní 'cuūndī sa. Ní máaⁿ
diiⁿ ndís'tiī. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ dich'ɛɛtɛ́ sa sta'a sa lugar yeⁿ'é Ndyuūs. Ní diiⁿ
yā ndís'tiī caati Ndyuūs yeⁿ'ē yú sa máaⁿ sa chi cu'téénu 'iiⁿ'yāⁿ saⁿ'ā.
ndúúcū Señor Jesucristo nginneé yā Ní diiⁿ sa tan'dúúcā Ndyuūs saⁿ'ā.
ndís'tiī. 5 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ n'gaacú nī ndís'tiī
di'cuiitú 'nū ndís'tiī chi chi 'āā 'cuɛ́ɛ ́ ndaa saⁿ'ā miiⁿ caati
cūnee ngiinú nī yeⁿ'e tiempo chí cuuvi ndaa saⁿ'ā miiⁿ taachi ndaa
nindaa Señor Jesucristo ní yeⁿ'e tiempo yeⁿ'ē sa chi ndaā sa. 7 Niicu
taachi nduuvidaama yú ndúúcu yā. maaⁿ poder yeⁿ'e nuuⁿndi chi idiīiⁿ
2 Di'cuiitú 'nū chi nguɛ́ɛ ́ na'daaⁿ nī
chi 'iiⁿ'yāⁿ dinuuⁿndí yā ní 'āā ngii.
chííⁿ chi nadacádíínuuⁿ nī. Nguɛ́ɛ ́ Chííⁿ chi diīiⁿ chi Saⁿ'ā Nuuⁿndi
diiⁿ 'va'á nī yeⁿ'e chi 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'á nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'cuuⁿ'miⁿ sa maaⁿ sa
2 TESALONICENSES 2, 3 464
chi Saⁿ'ā Nuuⁿndi. 'Tííca rā vaa miiⁿ ní cuuvi didɛɛvɛ ndís'tiī caati
ndii tiempo chi 'iiⁿ'yāⁿ chi diiⁿ chi ndís'tiī cuuvi cu'téénu nī nduudu
nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'cuuⁿ'miⁿ Saⁿ'ā Nuuⁿndi, cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. 14 Ní Ndyuūs
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ caⁿ'á yā táámá lado. yaa'ví yā ndís'tiī chi cuuvi yeⁿ'é
8 Tuu'mi ní ndaa Saⁿ''ā Nuuⁿndi ní
yā ndís'tiī cucáávā nduudu cuaacu
'iiⁿ'yāⁿ cuuvi n'diichí yā saⁿ'ā níícú yeⁿ'é yā chi n'giindiveéⁿ nī ní diīiⁿ
Señor Jesucristo caⁿ'á yā 'caaⁿ'núⁿ chi cuuví nanguáⁿ'ai nī. Ní nduudu
yā Saⁿ'ā Nuuⁿndi ndúúcū 'yúúné chi cuaacu miiⁿ nús'uu ngaⁿ'á 'nū nanááⁿ
candaā yeⁿ'e cheendí yā ní di'cuiinú ndís'tiī. Ní Ndyuūs neⁿ'é yā chi
yā Saⁿ'ā Nuuⁿndi miiⁿ ndúúcū ndís'tiī tunéeⁿ nī chi cuuví canee nī
dɛɛvɛ́ yeⁿ'é yā taachi nndaa yā. 9 Ní tan'dúúcā Señor Jesucristo yeⁿ'e yú.
Saⁿ'ā Nuuⁿndi miiⁿ ndaa sa ndúúcū 15 'Tíícā maaⁿ ní 'cuɛɛtinéé
n'deee n'dáí poder yeⁿ'e Satanás n'daacá nī ndúúcū chi i'téénu nī.
chi yááⁿn'guiinūuⁿ. Ní diiⁿ sa N'gaacú nī yeⁿ'e chi ngi'cueéⁿ 'nū
vaadī n'giinu ndúúcū milagros chi ndís'tiī taachi sneé 'nū nduucú nī
nguɛ́ɛ ́ vaādī cuaacu. 10 Ní ndúúcū
ní yeⁿ'ē chi idinguúⁿ 'nū yeⁿ'é nī.
nducuéⁿ'ē chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiiⁿ 16 Maaⁿ Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú
ndís'tiī chi 'áámá canee nī ndúúcū chi duu'vi 'iiⁿ'yāⁿ chiicá yā nguaaⁿ
chi i'téénu nī. Ní candɛɛ yā cuidado ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ chiicá n'daaca yā ti
ndís'tiī yeⁿ'e dendu'ū chi nguɛɛ nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ ní neené
n'daacā. 4 Ni vɛ́ɛ ́ 'viich'ɛɛtínūuⁿ yeⁿ'é
n'deee n'dáí diíⁿ yā cosas chi nguɛ́ɛ ́
'nū ndúúcū Señor ndúúcū ndís'tiī dichíí'vɛ̄. 12 'Iiⁿ'yāⁿ chi diiⁿ 'tíícā,
caati ndís'tiī ní idiíⁿ nī nducuéⁿ'ē ca'á 'nū orden ní di'cuíítu 'nū 'iiⁿ'yāⁿ
chi caⁿ'a 'nū nduucú nī chi canee ndúúcū chi duuchi Señor Jesucristo
chi diíⁿ nī ní 'tíícā caⁿ'á nī diíⁿ nī. yeⁿ'ē yú chi diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ
5 Neⁿ'é 'nū chi Señor Jesucristo
ndúúcū vaadī yeenú. Níícú diíⁿ yā
cunneé yā ndís'tiī chi cuuvi deenú ganar cáávā gastos yeⁿ'é yā.
nī na staava yeⁿ'é nī dɛ'ɛ̄ chi vaadī 13 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é 'nū nguɛ́ɛ ́
neⁿ'e yeⁿ'é Ndyuūs. Ní cuuví yeⁿ'e nī cánéé chi cuuvi 'daan'dí nī chi diíⁿ
maāⁿ 'viich'ɛɛtínuūⁿ chi yeⁿ'e Cristo. nī dendu'ū chi n'daacā. 14 Ndúútí chi
yú, itée 'nū orden ndís'tiī ndúúcū nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī ndúúcu yā tan'dúúcā
chi dúúchí Señor Jesucristo chi chi contra yeⁿ'é nī naati ca'á nī
divíi nī yeⁿ'e hermanos yeⁿ'e yú chi consejo 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ tan'dúúcā chi
nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ ní 'díínu nī 'iiⁿ'yāⁿ.
nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā tan'dúúcā chi nús'uu
chi'cueéⁿ 'nū 'iiⁿ'yāⁿ. 7 Ndís'tiī ní
Yeⁿ'e vaadī n'dai yeⁿ'é Ndyuūs
deenú nī tan'dúúcā chi cánéé chi 16 Neⁿ'é chi maaⁿ Señor Jesucristo
ch'ɛɛtineé nī. Ní diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ chi vɛɛ vaadī 'diīiⁿ yeⁿ'é yā cueⁿ'e
tan'dúúcā chi diíⁿ 'nū taachi sneé daāⁿmaⁿ itée yā ndís'tiī vaadī 'diīiⁿ
'nū ndúúcu nī ní diíⁿ 'nū ntiiⁿnyuⁿ. nducuéⁿ'ē tiempo ní nducuéⁿ'ē
8 Ní nguɛ́ɛ ́ sta'á 'nū pan yeⁿ'e mar
cuaaⁿ. Señor miiⁿ ní cunéé yā
'áámá ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ cái 'nū. ndúúcū nducyaaca ndís'tiī.
Naati 'tííca diíⁿ 'nū. Diíⁿ 'nū ntiiⁿnyú 17 'Úú Pablo idinguúⁿ nduudu
ndii nguuvi ndíí n'gaaⁿ chi nguɛ́ɛ ́ 'cūū yeⁿ'e carta 'cūū ndúúcū ta'á ní
di'vaachí 'nū mar 'áámá ndís'tiī. 9 Ní canéé letra yeⁿ'é. 'Tíícā dinguúⁿ ní
'áárá chí cuuvi ngiicá ndis'tiī chi tée 'tíícā diíⁿ firmar nducuéⁿ'ē cartas
nī necesidades yeⁿ'é 'nū nguɛɛ diíⁿ yeⁿ'é. 18 Neⁿ'é chi Señor Jesucristo
'nū 'tíícā. Idiiⁿ 'nū ntiiⁿnyúⁿ chi neⁿ'é yeⁿ'e yú tée yā nducyáácá ndís'tiī
'nū cu'neéⁿ 'nū cáávā 'áámá ejemplo nducuéⁿ'ē vaadī n'dai yeⁿ'é yā. 'Tíícā
nanááⁿ ndís'tiī caati cuuvi diíⁿ nī cuuvi.
CARTA VMNÁÁⁿ VMNAAⁿ
YEⁿ'E SAⁿ'Ā TIMOTEO
yaa'vi di 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ chi yeⁿ'e Moisés ní n'dai ndúúti chi
nguɛ́ɛ ́ 'caandiveéⁿ yā yeⁿ'e cuentos cu'téénu n'daāca yú yeⁿ'ē. 9 Deenu
yeⁿ'é yā chi falsos. Ndíí nguɛ́ɛ ́ yú chi ley miiⁿ nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ caavā
ndúú 'caandiveéⁿ yā nduudu chi 'iiⁿ'yāⁿ chi din'daacá yā naati caavā
chi'cueeⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ndiicúū. Nduudu 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ diiⁿ yā tan'dúúcā
466
467 1 TIMOTEO 1
chí ngaⁿ'ā ley, caavā 'iiⁿ'yāⁿ chi chi i'téénu yā Jesucristo ti neⁿ'é
nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ yā chiiⁿ chi i'nuuⁿ cá'ai 'iiⁿ'yāⁿ. Ní caneé taaⁿ
ngaⁿ'ā ley, níícú caavā 'iiⁿ'yāⁿ chi contra Jesucristo. Naati Ndyuūs
nguɛ́ɛ ́ n'daacā, caavā 'iiⁿ'yāⁿ chi ya'ai 'iinú yā 'úú 'áárá chi diíⁿ 'túúcā
idinuuⁿndi, caavā 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ taachi 'āā cuɛ́ɛ ́ cu'teenú 'iiⁿ'yāⁿ, ní
diíⁿ yā respetar Ndyuūs ndíí nguɛ́ɛ nguɛ́ɛ ́ deenú dɛ'ɛ̄ cáávā chi diíⁿ
diíⁿ yā respetar religión, ní caavā 'tíícā. 14 Ní Señor diiⁿ n'dai cá yā
yaadi, ní caavā 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a cucáávā chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'e 'úú
yā chi cuaacu chiiⁿ chi ngaⁿ'a yā Ndyuūs ya'ai 'iinú yā 'úú caati Señor
ní n'gai yā: “Por Dios”, chi 'tíícā, ní Jesucristo ch'iⁿ'í yā 'úú tanducuéⁿ'ē
nguɛ́ɛ ́ 'tíícā. Ní ley miiⁿ ní caavā vaadī n'dáí taavi yeⁿ'é yā, 'úú chi
'iiⁿ'yāⁿ chi ngi'cueéⁿ yā nducuéⁿ'ē chi ch'ɛɛtɛ cá nuuⁿndi yeⁿ'é. 'Tíícā
nguɛ́ɛ ́ n'daācā ní nguɛ́ɛ ́ tan'dúúcā ní Ndyuūs vɛ́ɛ ́ paciencia yeⁿ'é yā
Ndyuūs chi'cueeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ. 11 Naati
nduucú vmnááⁿ vmnaaⁿ ní s'neéⁿ
chuū chi ngi'cueéⁿ chi nduudu n'dai yā 'úú chi 'úú tan'dúúcā 'áámá
yeⁿ'e evangelio ní n'dɛ̄ɛv̄ ɛ n'dai chi ejemplo yeⁿ'e tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi
nanguaⁿ'āī 'iiⁿ'yāⁿ, ní yeⁿ'é Ndyuūs cuayiivi caⁿ'á yā cu'téénu yā Cristo
chi n'dai taavi. Ní Ndyuūs dichó'o ni vɛ́ɛ ́ vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ yeⁿ'e
yā 'úú chi caaⁿ'máⁿ nduudu miiⁿ. yā. 17 Cáávā nducuéⁿ'ē chuū cueⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ valor yeⁿ'é yā. Ní tan'dúúcā daiyá, i'neéⁿ encargo 'cūū
s'neéⁿ yā 'úú na ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é yā. ndúúcū dii. Ní encargo 'cūū chííⁿ
13 Ní vmnááⁿ vmnaaⁿ chi Jesucristo
chi tiempo chi 'āā chó'ōo 'iiⁿ'yāⁿ
yaa'ví yā 'úú chi cuuvi yeⁿ'é yā, profetas caⁿ'a yā yeⁿ'ē di yeⁿ'ē chi
'úú ní neené caaⁿ'maⁿ taáⁿ yeⁿ'e caⁿ'á di diiⁿ di. Maaⁿ ní cuchɛ́ɛ ́ di
Jesucristo ní cachiicá can'daá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē tanducuéⁿ'ē ní diiⁿ di tan'dúúcā
1 TIMOTEO 1, 2 468
chi diiⁿ 'áámá soldado chi nguⁿ'u yeⁿ'ē yú nanááⁿ Ndyuūs. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
n'daacā sa. 'Tíícā diiⁿ di tan'dúúcā miiⁿ ní Saⁿ'ā chi Daiyá yā chi Señor
chi profetas caⁿ'a yā yeⁿ'ē di tiempo Jesucristo yeⁿ'ē yú. 6 Ní Jesucristo
2
inéé yiinūu taaví yā taachí diiⁿ yú s'eeⁿ canee chi din'daaca yā nanááⁿ
'tíícā. Ndyuūs yeⁿ'ē yú nadanguáⁿ'ai 'iiⁿ'yāⁿ tan'dúúcā chi Ndyuūs neⁿ'e
yā s'uuúⁿ. 4 Ní neⁿ'é yā chi
yā ní tan'dúúcā chi canee chi diiⁿ
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ ninguaⁿ'ai yā ní nducyaaca n'daataá chi cuaacu
tuumicádíínuuⁿ yā chɛ́ɛ ́ chí nduudu chi i'téénu yā 'iivú Ndyuūs. 11 Ní
chi n'daataá ca'cueeⁿ yā saⁿ'ā chɛɛti obispo miiⁿ canee chi diiⁿ sa 'tíícā.
yaacū ní nguɛ́ɛ ́ cunee yā lado yeⁿ'e Canee chi manso sa ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e
'iiⁿntyéⁿ'ē chi caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ sa 'cuuⁿ'maⁿ sa ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ, ndíí
yā yeⁿ'e saⁿ'ā. Ní nguɛ́ɛ ́ canéé chi nguɛ́ɛ ́ ndɛɛ sa 'aama vicio yeⁿ'e
caaⁿ'maⁿ n'daataá s'eeⁿ chɛɛti yaācū. tuūmī. 4 Saⁿ'ā miiⁿ canee chi ngaⁿ'ā
chi i'teenu tá, ní nduuti chi dinéⁿ'e tan'dúúcā 'áámá saⁿ'ā chi caama
tá nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. Ní ch'iⁿ'i tá chi i'téénu sa Jesucristo caati cuuvi
yeⁿ'e Ndyuūs, ní diiⁿ ta cosas chi nacádíínuuⁿ sa chi ch'ɛɛtɛ maaⁿ sa ti
seria. nguɛ́ɛ ́ dinuuⁿdi sa tan'dúúcā chi diīiⁿ
yááⁿn'guiinūuⁿ. 7 Ní saⁿ'ā obispo miiⁿ
n'daacā cáávā vicio yeⁿ'e sa. Sáⁿ'ā chí deenu sa n'daacā n'dai nducuéⁿ'ē
1 TIMOTEO 3, 4 470
ya'áí yā yeⁿ'e chi diíⁿ yā taachi chi diiⁿ di, cueⁿ'e daāⁿmaⁿ diiⁿ di
diíⁿ yā cosas chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā. tan'dúúcā Ndyuūs neⁿ'é yā chi diiⁿ
3 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ n'guuⁿ yā chi
di. 8 Deenu yú chi taachi diiⁿ yú
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi che'é yā canee níícú nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ canéé chi
chi caaⁿ'máⁿ yā gracias Ndyuūs cu'téénu yā nduudú 'cūū. 10 Ní cáávā
Ndyuūs chi Ndyuūs diíⁿ yā bendecir chi canee chi ca'cueeⁿ di nduudú
chuū chi che'e yú. 'cūū. 12 Nguɛ́ɛ ́ 'cuaaⁿ di lugar chi
tuu'mi ní idiiⁿ di chi dii maaⁿ di chi 'āā cuɛ́ɛ ́ ndaá nanááⁿ di 'cueeⁿ di
chi n'giindiveeⁿ di nduudu yeⁿ'e libro yeⁿ'é Ndyuūs nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. Ní
di ní cu'téénu ca di yeⁿ'é Ndyuūs. yaa'vi di 'iiⁿ'yāⁿ chi 'caandiveéⁿ yā
7 Nguɛ́ɛ ́ cu'neeⁿveeⁿ di yeⁿ'e cuentos
nduudu yeⁿ'é Ndyuūs. Ní ca'cueeⁿ
zonzos chi yeⁿ'e íⁿ'yeeⁿdī, cuentos di 'iiⁿ'yāⁿ tanducuéⁿ'ē chi yeⁿ'é
chi nguɛ́ɛ ́ ngíícá yeⁿ'é Ndyuūs caati Ndyuūs neⁿ'e chi ndaá. 14 Ní diiⁿ
taachi saⁿ'ā chi 'cueeⁿ nduudu yeⁿ'e yā ndúúcū chiidá yā ní cáávā chi
Ndyuūs ngaⁿ'á yā yeⁿ'ē chi diiⁿ di. neⁿ'e ca yā chiidá yā ndúúcū chɛɛcú
Ní saⁿ'ā chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yā caati chuū ní cosa chi n'daacā,
yáacū s'núuⁿ yā ta'a yā ná tiiⁿ di ní cosa chi Ndyuūs neⁿ'é yā chi
cáávā chi cho'ó yā dii chi diiⁿ di da'caiyāa s'ééⁿ diíⁿ yā. 5 Ní nduuti
Yeⁿ'e tan'dúúcā chi cuuvi diiⁿ di chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ candɛɛ yā
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Ndyuūs cuidado yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e familia
tan'dúúcā chi ví'i di. Ní canéé chí miiⁿ canee chi 'āā ch'ɛɛtinee n'daacā
diiⁿ di tanducuéⁿ'ē n'daacā ndúúcū tá ní taaví n'daācā tá daiya tá. Ní
'iiⁿ'yāⁿ. canéé chi n'guuⁿ tá na vaacu tá
3 Ní innee di n'daataá nguá'āa chi
'iiⁿ'yāⁿ chi snúuⁿ yā yúúní, ní 'āā
cuaacu nííⁿnyúⁿ vɛ́ɛ ́ necesidades naaⁿnu tá ca'ā 'iiⁿ'yāⁿ chí i'téénu
yeⁿ'e yā. 4 Naati nduuti chi n'daataá
yā Ndyuūs tan'dúúcā costumbre
nguá'āa vɛ́ɛ ́ daiya tá o daiya yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yeⁿ'e yā. Ní
yiinu tá da'caiyāa s'ééⁿ canéé chinnee ta'ā tá 'iiⁿ'yāⁿ chi ngiitā, ní
chí din'daacá yā ní canéé chí diiⁿ tá 'āā dɛ'ɛ́ nūuⁿ ntiiⁿnyuⁿ chi
diiⁿ cumplir obligaciones yeⁿ'é yā n'daacā.
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e familia yeⁿ'é yā. 11 Nguɛ́ɛ ́ dingúūⁿ di na lista yeⁿ'e
taachi ngeⁿ'ē tá 'áámá va'ai táámá ngaⁿ'a yā yeⁿ'e saⁿ'ā chi ngaⁿ'a
va'ai. Níícú nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ chi ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū nduuti chi
'daān'dī tá ti neené neⁿ'e nandeē nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ 'uuvī ndúú 'iinu testigos
tá yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū nduudu chi yeⁿ'é yā. 20 Naati canee chi diiⁿ di
chi n'daataá ngua'āa chi da'caīyā dii Timoteo chuū nanááⁿ Dendyuūs
ta 'caandivaacu tá ni taavi tá daiya ní nanááⁿ Señor Jesucristo ní
tá ní caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ tá na nanááⁿ ángeles chí Ndyuūs ndɛɛvɛ
vaacu tá. 'Tíícā ní 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ yā. Diiⁿ di nducuéⁿ'ē chuū ní nguɛ́ɛ ́
i'téénu yā Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ nadacadíínuuⁿ di chi 'áámá yā chi
cúnncaa yā yeⁿ'ē tá. 15 Caati n'duuví
ch'ɛɛtɛ cá yā nguɛ́ɛ ́ ti táámá yā.
n'daataá nguá'āa chi da'caiya tá Ní 'āā daamá nūuⁿ diiⁿ di ndúúcū
'āā ndaacadaami tá yeⁿ'ē Cristo ní nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. 22 Nguɛ́ɛ ́ ndɛɛvɛ
tanáⁿ'ā n'daataá nguá'āa chi cuaacu nguɛ́ɛ ́ cu'u di dámaāⁿ nuūⁿnīⁿ caati
nííⁿnyúⁿ chi vɛ́ɛ ́ necesidades yeⁿ'e cuuvi cu'u di 'tɛ́ɛ ́ vino. Ní taama
tá. vmnéⁿ'ēe chi ya'āī cuerpo yeⁿ'ē di
17 Maaⁿ ní saⁿ'ā s'eeⁿ chi ngaⁿ'a
cu'u di 'tɛ́ɛ ́ vino.
ntiiⁿnyuⁿ n'dai yeⁿ'e yaācū ndúúcū 24 Ní nuuⁿndi chi diiⁿ náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ,
6
sa caati yeⁿ'é Ndyuūs nduu 'uuví 'cūū nduuti chi vɛ́ɛ ́ chi nge'e yú
yā. Ní hermanos neⁿ'e sa 'iivi sa. ndúúcū catecai yú, ní ndúúcū chuū
Tanducuéⁿ'ē dendu'ū dii, Timoteo, nūuⁿ cānee chi yeenu yú. 9 Caati
Ndyuūs chiidá yā nanááⁿ gobernador vaadī 'cuiica yeⁿ'é yā chi vida cueⁿ'e
Poncio Pilato. 14 'Úú yaa'ví dii chi
daāⁿmaⁿ chi Ndyuūs caⁿ'á yā chi ca'a
'caandiveeⁿ di ní diiⁿ di nducuéⁿ'ē chi yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'é yā.
ca'á orden yeⁿ'ē di. Ni nguɛ́ɛ ́ n̄'daaⁿ
orden yeⁿ'é caati nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é chi 'iiⁿ'yāⁿ Pablo ca'á yā últimas órdenes
caaⁿ'máⁿ yā contra yeⁿ'ē di caavā cosa Timoteo ti 'cuiīnū carta maaⁿ
chi diiⁿ di. Diiⁿ di 'tíícā ndii tiempo 20 Dííⁿ,Timoteo, cundɛ́ɛ di n'daacā
chi ndaa Señor Jesucristo yeⁿ'e yú cuidado yeⁿ'e encargo chi 'iiⁿ'yāⁿ 'āā
táámá vmnéⁿ'ēe. 15 Níícú tiempo
tee yā dii. Nguɛ́ɛ ́ cu'neeⁿveeⁿ di n'deee
taachi Ndyuūs neⁿ'é yā, Ndyuūs caⁿ'á n'dáí nduudu chi ngaⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
yā dicho'ó yā Jesucristo chí n'dai taavi cosa yeⁿ'ē iⁿ'yeeⁿdí 'cūū o yeⁿ'ē nduudu
nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ taama vmnéⁿ'ēe. Ní chi nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ o yeⁿ'ē chi ngaⁿ'a
Cristo miiⁿ maáⁿ yā ní 'áámá n'dyáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi nduudu deenu ní nguɛ́ɛ ́
'iiⁿ'yāⁿ nūuⁿ chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā 'tíícā. 21 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ndáácadaami yā
yeⁿ'e nducueⁿ'ē chi vɛ́ɛ,́ ní Rey chi yeⁿ'ē nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs ní
ch'ɛɛtɛ taavi ca nguɛ́ɛ ́ ti tanáⁿ'ā reyes. maáⁿ yā ní nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā nduudu
Ní 'iivi yú chi ch'ɛɛtɛ taavi ca nguɛ́ɛ ́ cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs. Maaⁿ ní 'úú neⁿ'é
ti tanáⁿ'ā saⁿ'ā chi 'iivi. 16 Dámaāⁿ
chi Ndyuūs tée yā dii tanducuéⁿ'ē chi
Ndyuūs miiⁿ ní 'áámá canduuchí yā n'daāca. 'Tíícā cuuvi.
476
1 'Úú Pablo 'úú ni 'úú apóstol 5 Ní n'gaacú chi i'téénu di Ndyuūs
yeⁿ'e Jesucristo caati Ndyuūs ndúúcū núúⁿmáⁿ staava yeⁿ'ē di.
neⁿ'é yā chi 'úú cuuvi apóstol yeⁿ'é Vmnaaⁿ chi i'teenu di Jesucristo
yā, ní dichó'o yā 'úú. Ní chuū chi táⁿ'ā Loida chi chicuⁿ'u di ní
Ndyuūs diíⁿ yā ní tan'dúúcā chi táⁿ'ā Eunice chɛɛcu di i'téénu yā
ngaⁿ'a yā chi ca'a yā vida cueⁿ'e Jesucristo. Maaⁿ ní seguro caneé
daāⁿmaⁿ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e chi cuaacu chi dii ntúūⁿ i'téénu di.
Jesucristo. 2 'Úú dinguúⁿ carta 'cūū
6 Cáávā chi i'téénu di Ndyuūs
yeⁿ'e di, Timoteo, chi tan'dúúcā neⁿ'é chi n'gaacu di chi cuéⁿ'é
daiyá 'tíícā dii caati neⁿ'é taavi dii. daāⁿmaⁿ diiⁿ di ntiiⁿnyuⁿ chi
Neⁿ'é chi Ndyuūs chiida yú ndúúcū Ndyuūs 'āā teé yā dii ndíí tiempo
Señor Jesucristo yeⁿ'e yú tée yā dii chi 'úú sn'duū ta'á vmnaaⁿ tiiⁿ di.
cosas chi n'dai, ní ya'āī 'iinú yā dii, 7 Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ 'āā teé yā s'uuúⁿ
ní tée yā dii vaadī 'diiíⁿ na staava 'áámá staava yeⁿ'ē yú chi 'va'ā yú
yeⁿ'ē di. naati 'āā teé yā s'uuúⁿ 'áámá staava
yeⁿ'e yú chi vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'ē yú. Ní
Caaⁿ'maⁿ di nduudu yeⁿ'e 'íícú cuuví dinéⁿ'e yú nducyaaca
Cristo nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. Ní cuuvi nadicadíínuuⁿ yú
3 Maaⁿ
ní ca'á Ndyuūs gracias n'daacā. 8 Maaⁿ ní nguɛ́ɛ ́ 'cuináaⁿ di
caavā chi 'úú dichii'vɛ́ Ndyuūs chi caaⁿ'maⁿ di nduudu cuaacu yeⁿ'e
ndúúcū vaanicadíínūuⁿ yeⁿ'é chi Señor Jesucristo yeⁿ'e yú nanááⁿ
n'daacā tan'dúúcā chi diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú 'cuináaⁿ di
yeⁿ'e yú tiempo chi 'āā chó'ōo. Ní yeⁿ'e 'úú caati canuúⁿ vácūū cáávā
ndii nguuvi ndii n'gaaⁿ taachi chi ngaⁿ'á nduudu cuaacu yeⁿ'e
ngaⁿ'anguā'a, 'úú ca'á Ndyuūs Cristo. Naati n'daacā ca diiⁿ di
gracias, ní cueⁿ'e daāⁿmaⁿ 'úú chi cuchɛɛ di yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi
ngaⁿ'anguā'a caavā dii, Timoteo. 'cueenu di cuuvi ntúūⁿ cáávā chí
4 Nééné neⁿ'é snaáⁿ dii, Timoteo,
ngaⁿ'a di nduudu yeⁿ'e Cristo chí
taachi n'gaacú yeⁿ'ē nuūⁿnīⁿ nadanguáⁿ'āī 'iiⁿ'yāⁿ chi n'giindiveéⁿ
nduutinááⁿ di taachi caneé 'áámá yā yeⁿ'e di. Diiⁿ di tanducuéⁿ'ē
lado yeⁿ'ē di. Ní taachi cuuvi ndúúcū fuerzas chi Ndyuūs itée
n'diichí dii tuu'mi ní yeenú taaví. yā dii. 9 Ndyuūs nadinguáⁿ'ai yā
476
477 2 TIMOTEO 1, 2
s'uuúⁿ ní yaa'ví yā s'uuúⁿ chi diiⁿ diiⁿ di ntiiⁿnyuⁿ chi Ndyuūs teé
yú ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yā chí n'daacā. yā dii. Ní tee di lugar chí Espíritu
Nguɛ́ɛ ́ nadinguáⁿ'ai yā s'uuúⁿ cáávā N'dai yeⁿ'é Ndyuūs chi canee
ntiiⁿnyuⁿ chi diiⁿ yú chí n'daacā. ndúúcu yú cunneé yā dii.
Naati Ndyuūs diíⁿ yā 'túúcā ndúúcū 15 Dii ní deenu di chi nducyaaca
s'uuúⁿ ti 'tíícā neⁿ'é yā diiⁿ yā. Níícú 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Jesucristo chi
neené neⁿ'e yā s'uuúⁿ. Ní maaⁿ ní yeⁿ'e yáⁿ'āa Asia, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi
s'uuúⁿ 'āā nduuvi daama yú ndúúcū canee yā nduucú nguuvi chi chó'ōo,
Cristo Jesus. Níícú Ndyuūs neⁿ'e maaⁿ ní ndaacadaamí yā yeⁿ'ē 'úú.
yā s'uuúⁿ cuááⁿ vmnaaⁿ chi 'āā cuɛ́ɛ ́ Ní nguaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ canéé saⁿ'ā
iⁿ'yeēⁿdī. 10 Maaⁿ ní Ndyuūs ch'iⁿ'í
Figelo ndúúcū saⁿ'a Hermógenes.
yā chí neⁿ'e taaví yā nducyaaca 16 Naati 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e familia yeⁿ'e
ní dichó'o yā 'úú lado yeⁿ'e apóstol ya'ai 'iinú yā saⁿ'ā miiⁿ nguuvi chi
yeⁿ'é yā chi 'úú caaⁿ'máⁿ nduudu Señor Jesucristo yeⁿ'ē yú diíⁿ yā
cuaacu yeⁿ'é yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi juzgar 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ndaata Israel. 12 Níícú
Ní dii ní neené n'dai deenū di
cáávā chi 'úú apóstol yeⁿ'é yā tan'dúúcā chi chinnee sa s'uuúⁿ
tanducuéⁿ'ē n'geenú ngii chi canuúⁿ taachi snée yú na yáāⁿ Efeso.
vácūū. Ní nguɛ́ɛ ́ ngii 'cuinaáⁿ caati
deenú du'ū chi Cristo chi i'teenú. Ní 'Aámá soldado yeⁿ'ē Señor
deenú chi cuaacu chi Cristo miiⁿ ní Jesucristo chi din'dááca sa
vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'é yā chi diiⁿ cuenta
yā yeⁿ'e nducuéⁿ'ē ntiiⁿnyuⁿ chi tee
yā 'úú ndíí nguuvi chi diíⁿ yā juzgar
2 Díí, Timoteo, chi tan'dúúcā
daiyá, cuta'a di fuerzas yeⁿ'ē
nducuéⁿ'ē vaadī n'dai chi cuuvi yeⁿ'ē
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. yú caati maaⁿ ní yeⁿ'e Jesucristo
13 Dii, Timoteo, diiⁿ di ndúúcū
s'uuúⁿ. 2 Ní tanducuéⁿ'ē chi
tanducuéⁿ'ē chi n'geenú ngii caavā tanducuéⁿ'ē chi n'daacā chi cuuvi
'iiⁿ'yāⁿ chi Ndyuūs nndɛɛvɛ yā chi di caati taachi ndaa di nanááⁿ
cuuvi yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ. Ní 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ Dendyuūs cuuvi di 'cuuⁿ'miⁿ di
s'eeⁿ cuuvi cu'téénu yā Ndyuūs. chi n'daācā diiⁿ di ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é
Ní Ndyuūs cuuvi nadanguaⁿ'ai yā yā. Ní n'daacā ngi'cueeⁿ di nduudu
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'é yā cáávā cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs nanááⁿ 'iiⁿyāⁿ.
Jesucristo. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuuvi Ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'cuináaⁿ di nanááⁿ
ndaaca yā vida n'dai chi vida cueⁿ'e Ndyuūs. 16 Divíi di yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi
3
22 'Tiicá ntúūⁿ. Dii, Timoteo,
Dii, Timoteo canee chi déenu
divíi di yeⁿ'e vicios yeⁿ'e saⁿ'ā ntúūⁿ di chuū. Nguuvi chi
2 TIMOTEO 3 480
yeⁿ'é Ndyuūs cucáávā Espíritu N'dai canee chi candɛ́ɛ di cuidado yeⁿ'é
yeⁿ'e Ndyuūs ní dichíí'vɛ̄ chi ca'cueeⁿ tanducuéⁿ'ē dendu'ū tanducuéⁿ'ē
yú 'iiⁿ'yāⁿ ní cuuvi yú 'iiⁿ'yāⁿ chɛɛ tiempo. Ní cuchɛ́ɛ di yeⁿ'e nducuéⁿ'ē
chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā chi diíⁿ yā. Ní chi 'cueenu di cuuvi. Diiⁿ di
cuuvi yú 'iiⁿ'yāⁿ táácā chi cuuvi ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs ní caaⁿ'maⁿ
din'daacá yā. Ní ca'cueeⁿ yú táácā di nduudu yeⁿ'é Ndyuūs chi diiⁿ chi
chi 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi 'cuɛɛtinéé n'daacá nguaⁿ'āī 'iiⁿ'yāⁿ. Canéé chi diiⁿ di
yā nanááⁿ Ndyuūs. 17 Caati 'iiⁿ'yāⁿ
cumplir ntiiⁿnyuⁿ chi Ndyuūs tee
chi yeⁿ'éⁿ Ndyuūs ní dichíí'vɛ yā yā dii.
Ndyuūs ní cuuvi diíⁿ yā nducuéⁿ'ē 6 'Úú deenú chi ca'á vida yeⁿ'é cáávā
nducuéⁿ'ē naachi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ 'aama corona chi Señor Jesucristo chi
yā. 2 Ní 'úú yaa'ví dii chi ngaⁿ'a di
juez chi diiⁿ nducuéⁿ'ē chi cuaacu,
nduudu cuaacu yeⁿ'e Cristo nanááⁿ caⁿ'á yā chi tée yā 'úú ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ. Ní caaⁿ'maⁿ di nducuéⁿ'ē chi yeⁿ'e yā, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi n'daacā
tiempo chi cuuví diiⁿ di ní 'aara idiíⁿ yā. 'Tíícā cuuvi nguuvi chi
chi tiempo chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi diiⁿ di Cristo ndaa yā taama vmnéⁿ'ēe. Ní
ní diiⁿ di. Caaⁿ'maⁿ yuudu di caati nguɛ́ɛ ́ tée yā corona dámaāⁿ 'úú naati
'iiⁿ'yāⁿ cuuvi cu'téénu yā. Ní caaⁿ'maⁿ ca'a yā corona nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chi
dí nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi dinuuⁿndí yā neⁿ'é yā Jesucristo ní cūnee ngiinú
chi 'āā ntɛ́ɛ ́ dinuuⁿndí yā 'tíícā. Ní yā Jesucristo ní neⁿ'é yā chi ndaa
ca'a di consejo 'iiⁿ'yāⁿ, ní ca'cueeⁿ Jesucristo taama vmné'ēe.
2 TIMOTEO 4 482
contra yeⁿ'e chi ngi'cueeⁿ yú. dí n'diichi di 'úú taachi 'āā 'cuɛ́ɛ ́
16 Vmnááⁿ vmnaaⁿ taachi 'úú
ndaa tiempo chi 'iichɛ. Saⁿ'ā Eubulo
cheⁿ'é nanaaⁿ juez mar 'áámá ndúúcū saⁿ'ā Pudente ndúúcū saⁿ'ā
'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cheⁿ'e yā nduucú Lino n'dúúcū n'daataá Claudia
naati nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ divíi yā ndúúcū nducyaaca vi'i yú: N'daí
yeⁿ'e 'úú. 'Úú ngiicá nanááⁿ Ndyuūs ndís'tiī ngaⁿ'á yā.
chi nadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'e 22 Neⁿ'é chi Señor Jesucristo yeⁿ'e
yeⁿ'e yā vmnááⁿ vmnaaⁿ chi 'āā cuɛ́ɛ ́ chi ndɛɛvɛ dí canee chi 'cuɛɛtinéé
cūnee iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ndyuūs miiⁿ ní n'daaca yā manera chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi
nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ yā nduudu caaⁿ'maⁿ tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́
yaadi. 3 Ní taachi ndaa tiempo chi
nuuⁿndi yeⁿ'é yā. Ní vɛ́ɛ ́ 'áámá nūuⁿ
neⁿ'e Ndyuūs, Ndyuūs ch'iⁿ'i yā n'daataa yeⁿ'e yā. Ní daiyá yā canéé
nduudu cuaacu yeⁿ'é yā cucáávā chí i'téénu yā Ndyuūs, ní nguɛ́ɛ ́
'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a nduudu cuaacu da'caiyāa chi travieso yā chi nguɛ́ɛ ́
yeⁿ'é yā. Maaⁿ ní Ndyuūs yeⁿ'e yú n'daacā idiiⁿ yā, ní nguɛ́ɛ ́ da'caiyāa
chi nadanguáⁿ'ai yā s'uuúⁿ dichó'o yā chí yaadí'yāa. 7 'Iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā
'úú chi ngaⁿ'á nduudu cuaacu yeⁿ'é ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs canee chi
yā. 4 Maaⁿ ní dinguúⁿ carta 'cūū yeⁿ'ē
candɛɛ́ yā cuidado yeⁿ'e ntiiⁿnyuⁿ
dii, Tito. Ni cuaacu nííⁿnyúⁿ díí ní yeⁿ'é Ndyuūs. Ní cáávā chuū 'iiⁿ'yāⁿ
tan'dúúcā daiyá chi ngaⁿ'á nduudu s'eeⁿ canee chi 'cuɛɛtinéé n'daaca
cuaacu nanááⁿ dii, nduudu chi yā. Nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'iiⁿ'yāⁿ chi necio
i'teenu yú. Neⁿ'é chi Ndyuūs chiida yā, ní nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ chi nduuvi taáⁿ
yú ndúúcū Señor Jesucristo yeⁿ'e yú yā, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú 'iiⁿ'yāⁿ chi ngii
chi nadanguáⁿ'ai yā s'uuúⁿ itée yā cuu'ví yā va ní in'nuuⁿ yā vaadī
dii nducuéⁿ'ē chi n'dai taavi yeⁿ'é yā 'caa'va. Ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'iiⁿ'yāⁿ chi
ní ya'ai 'iinu yā dii. Ní tan'dúúcā chi neⁿ'é yā diiⁿ yā ganar tuūmī cáávā
ya'ai 'iinú Ndyuūs 'iiⁿ'yāⁿ 'tiicá ntúūⁿ ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́
diiⁿ di. Ní Ndyuūs tée yā dii vaadī n'daacā. 8 Naati 'tíícā canee chi diíⁿ
483
TITO 1, 2 484
2
chi profeta yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ ngaⁿ'a íí, Tito, nducuéⁿ'ē chi
D
sa 'túúcā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē yáāⁿ caaⁿ'maⁿ di canee chi caaⁿ'maⁿ
vaacú sa. Ngaⁿ'a sa chi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e di ndúúcū nduudu cuaacu yeⁿ'é
yáⁿ'āa Creta ní nééné yaadí yā, ní Ndyuūs. 2 Yaa'vi di saⁿ'ā ndiicúū
nééné tááⁿ yā, ní nééné 'daan'dí chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū
yā, ní nééné n'deēe nge'e yā. 13 Ní naachi 'iiⁿ'yāⁿ i'téénu yā Jesucristo
saⁿ'ā miiⁿ ní ngaⁿ'a sa nduudu chi canéé chí serio yā. Ní canéé
cuaacu yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. Níícú cáávā chí nadacádíínuuⁿ yā n'dai ní nguɛ́ɛ ́
chuū canee chi yaa'vi dí 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ diíⁿ yā dendu'ū chi nguɛɛ n'daacā.
ndúúcū nduudu chɛɛchi caati cuuvi Canéé chi cu'téénu yā dámaāⁿ
cu'téénu n'daacá yā nduudu cuaacu nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs ní
miiⁿ. 14 Ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā cuenta
dinéⁿ'e yā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. Ní
yeⁿ'e nduudu yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ judíos canéé chi cuchɛ́ɛ yā yeⁿ'e nducuéⁿ'ē
485 TITO 2
yā tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ dɛɛvɛ chi yeⁿ'é yā yeⁿ'ē 'iivi yā naati canee chi
Ndyuūs. Nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'ē diiⁿ n'daacá yā ndúúcū 'iivi yā ní
mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chí nduudu yaadi ch'iⁿ'í yā chi dámaāⁿ diíⁿ yā cosas
ní nguɛ́ɛ ́ cuu'ví yā va. Ní canee chi n'daacā cáávā 'iivi yā. Ní 'íícú
chi diiⁿ n'daacá yā caati tanáⁿ'ā ndúúcū nducuéⁿ'ē chi diíⁿ yā cuuvi
'iiⁿ'yāⁿ cuuvi cuta'á yā ejemplo ch'iⁿ'í yā 'iivi yā ní 'iiví yā cuuvi
yeⁿ'ē n'daataá s'eeⁿ. 4 Ní 'íícú
caaⁿ'maⁿ n'daacá yā yeⁿ'e nduudu
cuuvi ca'cueéⁿ yā tanáⁿ'ā n'daataá cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs chi nanguaⁿ'āī
da'cáiyāa tan'dúúcā chi canéé chi yú.
dinéⁿ'e yā isaⁿ'ā yeⁿ'é yā ní dinéⁿ'e 11 Ndyuūs ch'iⁿ'í yā chi díneⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ cuuvi cuta'á yā vida yeⁿ'ē vaadī n'dai taavi yeⁿ'é Ndyuūs
di tan'dúúcā 'áámá ejemplo. Ní ngi'cueeⁿ s'uuúⁿ chi 'cuɛɛtinéé
taachi ca'cueeⁿ di 'iiⁿ'yāⁿ, diiⁿ di n'giiⁿnu yú nguuvi ch'ɛɛtɛ taachi
ndúúcū núúⁿmáⁿ staava yeⁿ'ē di Cristo diíⁿ yā cumplir nduudu
ní canee di serio di. 8 Ní ca'cueeⁿ
chí ngaⁿ'a yā. Ní taama vmnéⁿ'ēe
di ndúúcū nduudu chi n'daacā ní ndaa ntúūⁿ Jesucristo yeⁿ'e yú chi
'iicu mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi Ndyuūs chí ch'ɛɛtɛ taavi ca chi
caaⁿ'máⁿ yā dɛ'ɛ̄ vɛɛ yeⁿ'e chi ngaⁿ'a nadanguáⁿ'ai yā s'uuúⁿ. 14 Ní ca'á yā
di. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi contra yeⁿ'ē di vida yeⁿ'e maáⁿ yā chi ch'īi yā cáávā
cuuvi 'cuinaáⁿ yā caati nguɛ́ɛ ́ cuuvi s'uuúⁿ chi nadanguáⁿ'ai yā s'uuúⁿ
caaⁿ'máⁿ yā mar 'áámá contra yeⁿ'ē yeⁿ'e nducuéⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'ē yú. Ní
di. nadidɛɛvɛ́ yā s'uuúⁿ yeⁿ'e nducuéⁿ'ē
9 Ní yaa'vi dí 'iiⁿ'yāⁿ chi 'áámá nuuⁿndi chi diiⁿ yú chi cuuvi yeⁿ'é
canee chi diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ, canéé yā s'uuúⁿ. Ní 'íícú 'áámá cunee yú
chi n'giindiveéⁿ yā nducuéⁿ'ē yeⁿ'ē diiⁿ yú ntiiⁿnyuⁿ chi n'daacā.
TITO 2, 3 486
caati yeⁿ'e chi neⁿ'e cuerpo yeⁿ'e di nduudu chi nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ chi
yú ní diiⁿ yú ndúúcū nducuéⁿ'ē n'deee n'dáí chi n'guɛɛcútaⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ.
vicio yeⁿ'e chi vɛ́ɛ,́ 'tíícā diīⁿ yú. Ní Ní nguɛ́ɛ ́ cu'neeⁿveeⁿ ca di nduudu
diiⁿ taáⁿ yú, ní neⁿ'e ca yú cosas chi canéé nguūⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
tan'dúúcā chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē tanáⁿ'ā ndaata yeⁿ'e di. Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú
'iiⁿ'yāⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yú 'iiⁿ'yāⁿ. cu'neeⁿveeⁿ di yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi
Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú neⁿ'é yā s'uuúⁿ. nguúⁿ yā yeⁿ'ē nduudu yeⁿ'e ley.
Ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yú 'aama yú taama Nduudú 'cūū nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ ní nguɛ́ɛ ́
yú. 4 Naati taachi Cristo chi n'dai
dichíí'vɛ̄. Naati cu'neeⁿveeⁿ cá di
taaví yā ní neⁿ'é yā nducyaaca nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs.
'iiⁿ'yāⁿ ndaa yā nanáaⁿ yú, Cristo 10 Nduuti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ yā
yeⁿ'e yaācū yeⁿ'e 'iiⁿyāⁿ chi i'téénu yúúní. Ní ca'a di 'iiⁿ'yāⁿ s'uuⁿ
yā Cristo, yaa'vi di 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ nducuéⁿ'ē necesidades yeⁿ'é yā
'áámá cuuvi o 'uūvī cuuvi. Ní ndúúti cáávā viaje yeⁿ'é yā caati nguɛ́ɛ ́
chi nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ yā yeⁿ'ē di diíⁿ yā falta mar 'áámá. 14 Ní
vácūū cáávā chi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē yeenu taaví ní vɛ́ɛ ́ 'viich'ɛɛtínūuⁿ
Jesucristo. 'Úú ndúúcū hermano yeⁿ'é caati dinéⁿ'e di nducyaaca
Timoteo idingúuⁿ 'nū carta 'cūū 'iiⁿ'yāⁿ. Ní ca'a di consuelo 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'ē dii Filemón chi nééné neⁿ'e chi i'téénu yā Ndyuūs.
'nū dii compañero yeⁿ'e yú vi'ī chi
dáámá idiiⁿ yú ntiiⁿnyuⁿ ndúúcū Pablo ngiicá yā 'áámá favor
ví'i. 2 Ní idinguúⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi
caavā esclavo Onésimo
yeⁿ'e yaācū chi nduuvidaamá yā ná 8 'Ááráchí cuuví dicho'ó orden
vaacu di ní yeⁿ'ē hermana Apia ní yeⁿ'ē di caati 'úú apóstol 'úú chí
yeⁿ'ē hermano Arquipo chi diiⁿ sa candɛɛ́ nduudu yeⁿ'é Ndyuūs, 9 naati
luchar nduucú 'nū na ntiiⁿnyuⁿ chi neⁿ'é di'cuiitú dii cucáávā chi neⁿ'e
diiⁿ 'nū. 3 Neⁿ'é chi Ndyuūs chiida
yú Cristo. 'Úú Pablo 'āā ndiicúú
yú ndúúcū Señor Jesucristo tée yā maaⁿ ní canuúⁿ vácūū cucáávā
ndís'tiī nducuéⁿ'ē dendu'ū chi n'dai chi diíⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e Cristo. 10 Ní
taavi yeⁿ'é yā ndúúcū vaadī 'diīiⁿ. ngiicá 'áámá favor caavā Onésimo
chi tan'dúúcā daiyá cucáávā chi
Filemón dinéⁿ'e yā 'iiⁿ'yāⁿ ni i'téénu sa nduudu cuaacu yeⁿ'é
i'téénu yā Ndyuūs Ndyuūs chi 'úú ngaⁿ'á taachi canuúⁿ
4 Cueⁿ'e daāⁿmaⁿ 'úú ca'á gracias vácūū.
Ndyuūs taachi n'gaacú yeⁿ'e di 'naaⁿ 11 Tiempo chi chó'ōo sáⁿ'a 'cūū
yeⁿ'é Jesucristo, ní tan'dúúcā chi dicho'ó sáⁿ'a 'cūū nanááⁿ dii. Dii
i'téénu di Señor Jesucristo. 6 'Úú
ní 'cuáaⁿ di sáⁿ'a 'cūū tan'dúúcā chi
ngiicá Ndyuūs caava 'iiⁿ'yāⁿ chi maáⁿ 'úú. 13 'Úú neⁿ'é chi cunee sa
488
489 FILEMÓN
neⁿ'é chi a fuerza canee chi diiⁿ di cáávā chi caⁿ'á nduudu cuaacu
nduuti chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e di. Naati yeⁿ'ē di. 20 Maaⁿ ní dii Filemón,
neⁿ'é chi dii cunee yiīnū di. Neⁿ'é di'cuíítu ca dii chi diiⁿ di favor
chi diiⁿ di 'áámá favor nduucú, 'cūū nduucú chi 'cuaaⁿ di Onésimo
nguɛ́ɛ ́ 'aama cosa chi di'cuiitú dii caati s'uuúⁿ hermanos yeⁿ'e yú
naati cosa chí maaⁿ di neⁿ'e di diiⁿ vi'ī cucáávā chi i'téénu yú Señor
di. 15 Nééné dīvíi sa yeⁿ'e di 'áámá
Jesucristo. Tée di 'viich'ɛɛtínūuⁿ na
tiempo nūuⁿ caati cuuvi cuta'a staava yeⁿ'é tan'dúúcā hermano
di saⁿ'á 'cūū chi dichíí'vɛ̄ sa dii yeⁿ'e yú vi'ī chi yeⁿ'e Cristo.
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. 16 Naati maaⁿ ní
21 Maaⁿ ní idinguúⁿ yeⁿ'ē di ti
esclavo caati maaⁿ ní Onésimo 'cūū cu'neeⁿ yaaⁿ di 'aama cuarto yeⁿ'é.
'áámá hermano yeⁿ'e yú chi neené Cunee ngiinú chi Ndyuūs caⁿ'á yā
neⁿ'é 'nū. 'Úú neⁿ'é taavi hermano diíⁿ yā chiiⁿ chi ngaⁿ'angua'á nī
Onésimo naati dii canee chi dinéⁿ'e cáávā 'úú ní Ndyuūs neⁿ'e yā chi
taavi ca di saⁿ'ā. Nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ chi chií ní n'diichí ndís'tiī.
saⁿ'ā esclavo naati chi hermano
yeⁿ'e yú ti saⁿ'ā miiⁿ ntúūⁿ ní yeⁿ'e 'Cuiīnū carta ndúúcū saludos
Señor Jesucristo yeⁿ'e yú. ndúúcū vaadī n'dai yeⁿ'e Jesucristo
17 Maaⁿ ní nduuti chi dii sta'a di
23 Saⁿ'āEpafras chi yeⁿ'e
'úú chi compañero yeⁿ'e di tuu'mi Jesucristo ní compañero yeⁿ'é ní
ní 'cuaaⁿ di Onésimo tan'dúúcā chi canee sa vácūū nduucú: N'dai di,
'úú nūuⁿ. 18 Ní nduuti chi vɛɛ chi
ngaⁿ'a sa. 24 'Tiicá ntúūⁿ hermanos
letra yeⁿ'é. 'Úú nadii'vɛ́ yeⁿ'ē di. yeⁿ'e yú tée yā vaadī n'dai yeⁿ'é
Nguɛ́ɛ ́ canee chi 'cuuví dii ti maaⁿ yā nducyaaca ndís'tiī. 'Tíícā
vida yeⁿ'ē di can'diīcu di yeⁿ'é cuuvi.
490
1
Tiempo chi 'āā chó'ōo, Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a Ndyuūs ndúúcū mar
caⁿ'a yā n'deee cūūví tiempo 'áámá ángel tan'dúúcā chi ngaⁿ'a yā
ndúúcū neené n'deee nááⁿ taachi ndúúcū daiyá yā Jesucristo:
profetas chi candɛɛ́ yā nduudu yeⁿ'e Díí ní daiyá; maaⁿ ca'á vida
Ndyuūs ngaⁿ'á yā lado yeⁿ'é yā. 2 Ní yeⁿ'é nī.
maaⁿ ní tiempo 'cūū Ndyuūs dichó'o Ní nguɛ́ɛ ́ caⁿ'a yā ndúúcū mar 'áámá
yā daiyá yā Jesucristo chi ngaⁿ'á yā ángel 'tíícā:
ndúúcū s'uuúⁿ. Ní Ndyuūs ndúúcū 'Úú ní chiida di 'úú; niicu díí ní
daiyá yā din'dái yā tanducuéⁿ'ē chi daiyá dii. 6 Ní taachi Ndyuūs
nduudu chi ngaⁿ'a yā, diíⁿ yā chi yeⁿ'e ángeles yeⁿ'e yā 'tíícā:
tanducuéⁿ'ē dendu'ū snéé na lugar 'Úú diíⁿ chi ángeles yeⁿ'é ní
yeⁿ'ē. Ní cuayiivi chi daiyá yā diíⁿ yā tan'dúúcā espíritu s'eeⁿ, 'tiicá
chi nadach'ɛɛcú yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yā. Ní diíⁿ chi ángeles dichíí'vɛ
nuuⁿndi yeⁿ'é yā tuu'mi ní ch'iindí yā 'úú. Ní tan'dúúcā 'áámá
yā ná va'ai chɛɛti nguuvi na lado nguuchi yaⁿ'ā 'tíícā ángeles
tá cuaacú chiidá yā chi lado yeⁿ'e yeⁿ'é. 8 Naati Ndyuūs ngaⁿ'á yā
490
491 HEBREOS 1, 2
Ndyuūs taachi diiⁿ chi Jesucristo chi nguɛ́ɛ ́ 'va'a yú yeⁿ'e tiempo chí
miiⁿ ní saⁿ'ā perfecto yā chí chichɛ́ɛ ́ 'cuūvi yú. 16 Cuaacu chi Jesucristo
chi 'áámá cānee yeⁿ'e ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e ní n'dááca taavi idiiⁿ sa ntiiⁿnyuⁿ
Ndyuūs. Ní ya'ai 'iinú yā 'iiⁿ'yāⁿ. Ní yeⁿ'ē vaacu Ndyuūs. Ní Moisés diíⁿ
'íícú cuuví nadach'ɛɛ̄cú yā nuuⁿndi yā ntiiⁿnyuⁿ chi ngaⁿ'a yā nduudu
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ti nadíí'vɛ yā nducuéⁿ'ē yeⁿ'é Ndyuūs chi Ndyuūs caⁿ'a yā
nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. 18 Ní Jesucristo
chi caaⁿ'máⁿ yā cuayiivi. 6 Naati
cuayiivi taachí 'āā chó'ōo dɛ'ɛ̄ vɛɛ chi vɛ́ɛ ́ chi cuuvi cunúúⁿ
chuū. 'Āā 'naaⁿ tiempo nguuvi n'de'ei yeⁿ'é Ndyuūs. Ndyuūs din'dái
chi David ngaⁿ'a sa yeⁿ'ē. Ní yā tanducuéⁿ'ē dendu'ū chi vɛ́ɛ ́ ní
'tíícā canéé nguūⁿ na libro inaáⁿ yā nducuéⁿ'ē tan'dúúcā chi
yeⁿ'é Ndyuūs yeⁿ'ē nguuvi canee nanáaⁿ yā. Ní canéé chí ca'a
miiⁿ: yú cuenta yeⁿ'e vida yeⁿ'e yú taachi
Maaⁿnguuvi nduuti chi ndís'tiī ndaa yú nanáaⁿ yā.
'caandiveéⁿ nī nduudu chi
Ndyuūs ngaⁿ'á yā: Nguɛ́ɛ ́ Jesús ni chiiduú ch'ɛɛtɛ
dichɛɛchí nī staava yeⁿ'é nī. taavi ca yeⁿ'e yú
8 Ní nduuti chi saⁿ'ā Josué
14 Jesúschi daiyá Dendyuūs ní
chi saⁿ'ā ndíí tiīiⁿ yeⁿ'e chiiduú ch'ɛɛtɛ taavi ca yeⁿ'e yú. Ní
'iiⁿ'yāⁿ Israel s'eeⁿ cuuvi sa cunaⁿ'a yā va'ai chɛɛti nguuvi ní
HEBREOS 4, 5 496
caaⁿ'máⁿ 'nū yeⁿ'ē ti ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́ yā dɛɛvɛ chi Cristo, ní sta'á yā cosas
ituumicadiinuuⁿ nī. 12 'Āā chó'ōo
chi n'dai taavi chi Cristo ca'a yā, ní
tiempo chi ndís'tiī 'āā s'téénu nī ní 'āā sta'á yā Espíritu N'dai yeⁿ'e Cristo,
maaⁿ ní ndís'tiī canéé chí ca'cueéⁿ 5 ní deēnú yā nduudu cuaacu chí n'dai
nī 'iiⁿ'yāⁿ naati ndíí maaⁿ 'āā neⁿ'é chí yeⁿ'é Ndyuūs ndúúcū poder chi
nī taama vmnéⁿ'ēe chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e táámá iⁿ'yeeⁿdi chi cuchiī? 6 Ní
chí ditiīnu ní che'é 'iiⁿ'yāⁿ n'gɛɛ̄tɛ́ s'eeⁿ tan'dúúcā chi diíⁿ yā ndúúcū
chi 'āā deenú yā in'nuú yā chɛ́ɛ ́ chí yáⁿ'āa taachi n'deee cuuví ngeeⁿ cuūvi
n'daacā o chɛ́ɛ ́ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā vmnááⁿ yáⁿ'āa ni yáⁿ'āa sta'ā nuūⁿnīⁿ
caati 'tíícā costumbre yeⁿ'é yā chi miiⁿ 'áámá 'áámá vmnéⁿ'ēe chi ngeeⁿ
diíⁿ yā. cúúvī. Ndyuūs ca'á yā yáⁿ'āa miiⁿ
6 Maaⁿ ní i'téénu ca yú ní
'caandiveeⁿ ca yú cosas chi
chɛɛchi chi 'iiⁿ'yāⁿ ca'cueéⁿ yā
cosecha chi n'dai 'iiⁿ'yāⁿ chí ngiīnú
yā ndaataá. 8 Naati nduuti chi yáⁿ'āa
núúⁿmáⁿ staava yeⁿ'é nī tan'dúúcā vɛ́ɛ ́ 'úúví dendu'ū chi nguɛ́ɛ ́ cuuvi
chi diíⁿ nī taachi cáámá i'téénu n̄'daaⁿ. Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi
nī. Ní diíⁿ nī ndíí tiempo chi ch'īi cu'neéⁿ yā táámá cosa lugar yeⁿ'ē
nī. Ní 'tíícā cuuvi cuaacu chi vɛ́ɛ ́ 'uuvī compromiso yeⁿ'é Ndyuūs
chi cuuvi yeⁿ'é nī. 12 Nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é
ndúúcū chi ngaⁿ'á yā chi caⁿ'á
'nū chi nduuví 'daan'di nī naati yā diíⁿ yā cáávā chi duuchi maáⁿ
neⁿ'é 'nū chi din'daacá nī tan'dúúcā yā. Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ
tanáⁿ'a cā 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā. Ní yā nduudu yaadi. Ní ndúúcū
cunee ngiinú yā yeⁿ'e vaadī n'dai compromiso yeⁿ'é yā, Ndyuūs tee yā
chí Ndyuūs ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi s'uuúⁿ 'viich'ɛɛtíínūuⁿ ch'ɛɛtɛ yeⁿ'e
Ndyuūs ngaⁿ'á yā chi cuuvi yeⁿ'é yā yú caati s'uuúⁿ n'nuuⁿ yú Ndyuūs ní
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. i'téénu yú 'yā ní yeⁿ'ē chi Ndyuūs
13 'Āā 'nááⁿ tiempo chi chó'ōo
tée yā chi cuuvi yeⁿ'ē yú. 19 Chííⁿ chí
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e reyes cucáávā caāndāa. yā chi ndiichí parte yeⁿ'e nducuéⁿ'ē
Ní chi duuchi chi Melquisedec chi vɛɛ yeⁿ'e yú, ní 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'á
vmnááⁿ vmnaaⁿ neⁿ'ē caaⁿ'máⁿ yā 'cuūvi yā. Naati canéé nguūⁿ
rey chi yeⁿ'e vaadī cuaacu. Ní na libro yeⁿ'é Dendyuūs 'tíícā chi
cuayiivi ní neⁿ'e caaⁿ'máⁿ rey chiiduú ch'ɛɛtɛ ca Melquisedec chí
yeⁿ'e yáāⁿ Salem, ní chi duuchí sta'á yā ndiichi parte yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ
yā neⁿ'e caāⁿ'maⁿ rey yeⁿ'ē vaadī ní nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'ā chi n'díī yā. 9 Ní
Ndyuūs chi Moisés dingúuⁿ yā: ndaata Israel sta'á yā ley yeⁿ'é
Nducyaaca chiiduú chi yeⁿ'e ndaata yā yeⁿ'ē chiiduú s'eeⁿ chi yeⁿ'ē
yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ Leví canéé chi cuta'á ndaata Leví. Ní 'iiⁿ'yāⁿ Leví s'eeⁿ ní
yā ndííchí parte yeⁿ'e nducuéⁿ'ē yeⁿ'e ndaata Aarón. Ní nduuti chi
chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chí 'iiⁿ'yāⁿ Leví s'eeⁿ cuuvi diíⁿ yā chi
yeⁿ'e Abraham ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi 'cuɛɛtinéé
ndaata yeⁿ'é yā, ti 'iiⁿ'yāⁿ Leví miiⁿ n'daacá yā ní nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é
ní yeⁿ'ē ndaata Abraham. 6 Naati
yā, ¿dɛ'ɛ̄ cáávā chi neⁿ'é yā táámá
HEBREOS 7 500
chiiduú ch'ɛɛtɛ ca chí 'āā vi'í cā ní chi nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é yā.
nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē ndaata chiiduú Aaron? Naati maaⁿ ná lugar yeⁿ'ē ley
Naati tan'dúúcā chiiduú ch'ɛɛtɛ miiⁿ vɛ́ɛ ́ 'viich'ɛɛtíínūuⁿ chi
ca Melquisedec, 'tiicá yā. 12 Caati
n'daacā ca chi cuuvi yeⁿ'ē yú
naachi n̄'daaⁿ yā chiiduú ch'ɛɛtɛ chi Ndyuūs tee yā s'uuúⁿ. Ní
ca yeⁿ'ē táámá ndaata yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ cáávā chuū ndaa yú nanááⁿ
Israel 'tiicá ntúūⁿ canee chi n̄'daa Ndyuūs.
yā ley. 13 Ná libro yeⁿ'é Ndyuūs
20 Ní Ndyuūs, cáávā chi duuchi
'tíícā canéé nguūⁿ yeⁿ'e Señor yeⁿ'e maáⁿ yā, caⁿ'a yā chi diíⁿ yā chi
yú. Señor ní yeⁿ'ē táámá 'iiⁿ'yāⁿ chi Jesucristo chiiduú ch'ɛɛtɛ ca.
nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e chiiduú Tanáⁿ'ā ca chiiduú diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ
chi diiⁿ ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē nátai naachi tan'dúúcā chi ngaⁿ'a reglas yeⁿ'e
'caaⁿ'núⁿ yā 'iiti cáávā yeⁿ'e ofrenda 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cáávā mar 'áámá
yeⁿ'e Ndyuūs. 14 Nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ
nombre yeⁿ'é Ndyuūs. Naati yeⁿ'ē
ní déénu yā chi Señor Jesucristo táámá chiiduú ch'ɛɛtɛ ca chi
yeⁿ'ē yú ch'iindiyáaⁿ yā yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ Jesucristo, Ndyuūs ngaⁿ'á yā yeⁿ'e
yeⁿ'e Judá. Ní Moisés nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'a Jesucristo ndúúcū chi duuchi maáⁿ
yā dɛ'ɛ̄ vɛɛ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Judá yā chi canéé yā 'áámá chiiduú
taachi cāⁿ'a yā yeⁿ'e chiiduú yeⁿ'e ch'ɛɛtɛ ca. 21 'Tíícā canéé nguūⁿ na
'iiⁿ'yāⁿ chi dinuuⁿndí yā. Ní cueⁿ'é miiⁿ cunée yā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū nguɛ́ɛ ́
yā yaācu cá nguɛ́ɛ ́ tí nanguuvi. cuuvi chiidúú yā caati vɛ́ɛ ́ chiiduú
27 Ní Jesucristo chi chiiduú
s'eeⁿ chi nga'a yā ofrendas nanááⁿ
ch'ɛɛtɛ ca nguɛ́ɛ ́ canéé chí diíⁿ yā Ndyuūs tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ley
tan'dúúcā tanáⁿ'ā chiiduú n'gɛɛtɛ yeⁿ'e Moisés. 5 Ní chiiduú s'eeⁿ ní
s'uuⁿ. Ní cáávā chuū nguɛ́ɛ ́ diíⁿ táámá lado yeⁿ'e cortina yeⁿ'e tíínūuⁿ
cuenta yeⁿ'é yā. nguuvi Lugar Dɛɛvɛ N'dai Ca Yeⁿ'é
10 Cuayiivi chi chó'ōo nguuvi Ndyuūs. 4 Na cuarto miiⁿ vɛ́ɛ ́ 'áámá
6 'Tíícā
chiiduú s'eeⁿ idiíⁿ yā taavi ca ní n'daacā ca nguɛ́ɛ ́ ti
nducuéⁿ'ē. Nguuvi nguuvi chiiduú yaācū yeⁿ'e tíínūuⁿ chi yeⁿ'ē
s'eeⁿ ngéⁿ'e yā na cuarto vmnááⁿ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́
vmnaaⁿ ní diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é n'dái yā yaācū chí ch'ɛɛtɛ ca. 12 Ní
caati yaacu tíínūuⁿ miiⁿ ní yeⁿ'e yeⁿ'e itiindu ndúúcū yuūuⁿ yeⁿ'e
compromiso chi vmnááⁿ vmnaaⁿ. chivo ndúúcū yaiyáā yeⁿ'e daiya
9 Ní nducuéⁿ'ē chuū chi diíⁿ chiiduú
vaca chi 'āā ngiichi vmnaaⁿ nátaī ní
s'eeⁿ ní canee tan'dúúcā 'áámá chiiduú s'eeⁿ ch'eeⁿ ndái yā vmnaaⁿ
ejemplo yeⁿ'ē tiempo yeⁿ'e yú. 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é yā ti
Chiiduú s'eeⁿ ní ca'a yā ofrendas yuūúⁿ cuuvi nadivɛɛvɛ 'iiⁿ'yāⁿ cáávā
nanááⁿ Ndyuūs ndúúcū 'iiti chi ley yeⁿ'é yā. 14 Ní chuū ní cuaacu.
chi ch'iī Cristo, Cristo ní cuuvi yaācū yeⁿ'e tíínūuⁿ ní vmnaaⁿ yeⁿ'e
nadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ tanducuéⁿ'ē dendu'ū chí ituneeⁿ na
chi cuneé yā mááⁿ compromiso ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é Ndyuūs. 22 Cuaacu
chi vmnááⁿ vmnaaⁿ. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi chi tan'dúúcā chi ngaⁿ'ā ley 'tɛ́ɛ ́ 'tɛ́ɛ ́
Ndyuūs yaa'ví yā chi cuuvi yeⁿ'é nguɛ́ɛ ́ nducuéⁿ'ē ní yuūúⁿ diiiⁿ chi
yā, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuuvi cuta'a yā chi canéé dɛɛvɛ nducuéⁿ'ē. Ní Ndyuūs
cuuvi yeⁿ'é yā chi 'áámá cūnee nguɛ́ɛ ́ nadich'ɛɛcú yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
chi Ndyuūs ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ cucáávā nuuⁿndi yeⁿ'é yā nduuti chi nguɛ́ɛ ́
Cristo. 16 Taachí 'iiⁿ'yāⁿ s'neeⁿ yā
ndúúcū yuūúⁿ yeⁿ'ē 'iiti chi 'caaⁿ'núⁿ
escrito yeⁿ'e herencia yeⁿ'é yā chi chiiduú s'eeⁿ.
caⁿ'a yā ca'a yā taamá yā, 'iiⁿ'yāⁿ
miiⁿ canee chi 'cuūvi yā vmnááⁿ Jesucristo ca'á yā maaⁿ cuerpo
vmnaaⁿ chi dichíí'vɛ̄ chiiⁿ chi canéé yeⁿ'é yā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'caaⁿ'núⁿ
nguūⁿ. Chuū ní tan'dúúcā 'áámá yā 'yā lado yeⁿ'e ofrenda
compromiso chi diíⁿ yā. 17 'Iiⁿ'yāⁿ
23 'Tíícā nducuéⁿ'ē dendú'ū yeⁿ'e
chi s'neeⁿ escrito yeⁿ'e herencia iⁿ'yeeⁿdí 'cūū canéé chi ndúúví
yeⁿ'é yā chi caⁿ'á yā ca'a yā taama dɛɛvɛ ndúúcū yuūúⁿ yeⁿ'e 'iiti.
yā, nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ escrito yeⁿ'é 'Tɛ́ɛ ́ 'tɛ́ɛ ́ nduuvi dɛɛvɛ tan'dúúcā
yā neⁿ'e tiempo chi canduuchí yā. dɛɛvɛ na va'ai chɛɛti nguuvi. 'Tiicá
Naati taachi 'āā n'dīi yā tuu'mi ní ntúūⁿ cuuvi ndaa yú na va'ai
dichíí'vɛ̄ chuū. Ní tan'dúúcā 'áámá chɛɛti nguuvi nduuti chi dɛɛvɛ yú
compromiso chi diíⁿ yā 'tíícā escrito ndúúcū yuūúⁿ yeⁿ'e táámá yā chi
miiⁿ. 18 Ní 'tíícā chííⁿ chi dichíí'vɛ̄
Cristo chí ch'ɛɛtɛ taavi ca nguɛ́ɛ ́ ti
compromiso chi diiⁿ Ndyuūs vmnááⁿ ndúúcū yuūúⁿ yeⁿ'e 'iiti. 24 Cristo
hisopo. Ní s'neéⁿ yā yuūúⁿ vmnaaⁿ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chi yeⁿ'e ndaata judíos
libro yeⁿ'e ley ní vmnaaⁿ yeⁿ'ē chi Israel nduuyu nduuyu ndaá yā
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ dendú'ū. 20 Ní
na Lugar Dɛɛvɛ N'dai Ca ndíí ná
ngaⁿ'á Moisés 'tíícā: Chuū ní yuūúⁿ yaānūuⁿ yeⁿ'e yaācū yeⁿ'e Ndyuūs
chi 'áámá sello yeⁿ'e chí cuuví ní ca'á yā Ndyuūs ofrenda chi yuūúⁿ
cuaacu compromiso chi Ndyuūs yeⁿ'e 'iiti, ní nguɛ́ɛ ́ yuūúⁿ yeⁿ'é yā
ca'a yā orden chi ndís'tiī canee chi chi ca'a yā. Naati Cristo ca'á yā vida
diíⁿ nī 'tíícā. 21 'Tiicá ntúūⁿ Moisés
yeⁿ'e maáⁿ yā caavā ofrenda 'áámá
s'neeⁿ sa yuūúⁿ miiⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'e vmneⁿ'éé nūuⁿ. 26 Nduuti chi Cristo
505 HEBREOS 9, 10
canee chi diíⁿ yā tan'dúúcā chi idiiíⁿ Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é
chiiduú ch'ɛɛtɛ ca tuu'mi ní canéé yā nanááⁿ Ndyuūs, tuu'mi ní 'āā
chi 'cuūvi yā n'deee n'dáí cuuvi ntɛ́ɛ ́ 'caaⁿ'núⁿ yā 'iiti cáávā nuuⁿndi
ndíí tiempo chi Ndyuūs din'dái yeⁿ'é yā. Ní nguɛ́ɛ ́ nadacadíínuuⁿ yā
yā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ndíí chi 'cuiīnū yeⁿ'e chí chidɛɛvɛ́ yā yeⁿ'e nuuⁿndi
íⁿ'yeēⁿdī. Naati nguɛ́ɛ ́ diíⁿ Cristo yeⁿ'é yā. 3 Ní 'tíícā diīiⁿ ley miiⁿ.
vaadī cuaacu chi n'daacā chi cuchiī. ngaⁿ'a Cristo: Dii Ndyuūs
Ti cáávā chi ngaⁿ'a ley miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e di ní nguɛ́ɛ ́
s'eeⁿ nduuyu nduuyu 'caaⁿ'núⁿ yā yeenú di ndúúcū ofrendas
'iiti cáávā ofrenda cucáávā nuuⁿndi yeⁿ'e chi n'giiⁿ'núⁿ yā 'iiti, ní
yeⁿ'é yā. Ní cáávā chuū, ¿táácā nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e 'iiti chi tee yā
cuuvi ley miiⁿ diīiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ dii. Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú yeⁿ'e chi
canéé n'daaca yā nanááⁿ Ndyuūs? n'giiⁿ'núⁿ yā 'iiti ní ngiichí
2 Ti nduuti chi ley miiⁿ diīiⁿ chi
yā yuūtɛ̄ yeⁿ'e 'iiti cáávā
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ canee n'daaca yā nanááⁿ chi nadach'ɛɛcu di nuuⁿndi
HEBREOS 10 506
yeⁿ'ē ofrenda chi canéé chi cáávā chi Cristo ca'á yā cuerpo yeⁿ'e
ca'á yā Ndyuūs. 9 Ní cuayiivi
maáⁿ yā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ n'giiⁿ'núⁿ
ngaⁿ'á Cristo: Dii, Ndyuūs, yā 'yā 'áámá vmnéⁿ'ee nūuⁿ cáávā
'úú ndaá na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chi ofrenda tuu'mi ní Cristo diíⁿ yā
cuuvi diíⁿ chɛɛ̄ chi neⁿ'e di chi dáámá cuuvi dɛɛvɛ́ 'iiⁿ'yāⁿ ti
chi diíⁿ. Maaⁿ ní nducuéⁿ'ē nadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'é yā.
chuū neⁿ'e caaⁿ'maⁿ 'tíícā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní yeⁿ'e Ndyuūs
Ndyuūs divíi yā 'áámá lado cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. 15 Ní Espíritu N'dai
ofrenda yeⁿ'e 'iiti chi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'é Ndyuūs ngaⁿ'a ndúúcu yú chi
s'eeⁿ ch'iiⁿ'núⁿ yā. Ní na lugar nducuéⁿ'ē chuū ní cuaacu. Vmnááⁿ
yeⁿ'e ofrenda miiⁿ Ndyuūs vmnaaⁿ ngaⁿ'a Ndyuūs chuū:
ca'á yā Cristo chí ch'īi yā. 16 Chuū chi diíⁿ prometer chi diíⁿ
10 Maaⁿ ní Ndyuūs didɛɛvɛ́ yā caavá yā cuayiivi chi chó'ōo
s'uuúⁿ cáávā Jesucristo diíⁿ yā nguuvi s'eeⁿ, ngaⁿ'a Ndyuūs.
nducuéⁿ'ē chi Ndyuūs neⁿ'é yā Cu'neéⁿ ley yeⁿ'é na staava
chi diiⁿ yā. Ní 'áámá vmnéⁿ'ee yeⁿ'é yā. Ní dinguúⁿ ley yeⁿ'é
nūuⁿ Jesucristo ca'á yā cuerpo na vaanicadíínūuⁿ yeⁿ'é yā.
yeⁿ'e maáⁿ yā cáávā ofrenda 17 Ní cuayiivi ngaⁿ'á yā:
yeⁿ'e honor yeⁿ'é Ndyuūs chi lado Jesucristo nn'guaaⁿ yā 'áámá yúúní
tá cuaacu. 13 Maaⁿ ní Jesucristo
chí n'dai ní canduuchi taachi chíí
canee ngiinú yā chi ndaa tiempo nteeⁿ yā tíínūuⁿ yeⁿ'e yaācū. Tíínūuⁿ
chi Ndyuūs idiíⁿ yā chi nducyaaca miiⁿ ní neⁿ'e caaⁿ'maⁿ chi tan'dúúcā
'iiⁿ'yāⁿ chi contra yeⁿ'é yā canée cuerpo yeⁿ'e maáⁿ Cristo taachí ch'īi
507 HEBREOS 10
yā, 'tíícā va. Maaⁿ ní cuuvi ndaa Ndyuūs. 28 Deenu yú yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
yú na cuarto chi yaānūuⁿ nanááⁿ chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā cuenta yeⁿ'e ley
Ndyuūs caavá yā. 21 Ní Jesucristo
yeⁿ'e Moisés. Nduuti chi vɛ́ɛ ́ 'uuvī
ní chiiduú ch'ɛɛtɛ ca yeⁿ'e yú ní o 'iinū 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'ā nduudu
diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū yeⁿ'e cuaacu yeⁿ'e falta yeⁿ'é yā tuu'mi
Ndyuūs. 22 Maaⁿ ní canéé chí indaa
ní ch'iī 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́ ya'ai
yú nanááⁿ Ndyuūs ndúúcū núúⁿmáⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ taachi ch'īi yā.
staava yeⁿ'e yú ní 'áámá canee 29 Maaⁿ ní nadacadíínuuⁿ yú
yú ndúúcū chi i'téénu yú. Cristo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā
miiⁿ 'āā didɛɛvɛ́ yā staava yeⁿ'e cuenta yeⁿ'e yuūúⁿ yeⁿ'e Cristo chí
yú yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'e yú caati cuuví dɛɛvɛ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
nguɛ́ɛ ́ nadacadíínuuⁿ ca yú yeⁿ'e ngaⁿ'a taáⁿ yā yeⁿ'e Espíritu N'dai
castigo yeⁿ'e nuuⁿndi chi diiⁿ yú. yeⁿ'é Ndyuūs. ¿Dɛ'ɛ̄ chúúcā n'deee
Ní nadīdɛɛvɛ yā cuerpo yeⁿ'ē yú ca castigo vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ?
ndúúcū nuūⁿnīⁿ dɛɛvɛ. 23 Maaⁿ ní
30 Deenu yú chi Señor ní ngaⁿ'a
diiⁿ yú chi 'áámá canee yú ndúúcū yā 'tíícā: 'Úú canéé chí ca'á castigo
chi ngaⁿ'a yú chi i'téénu yú caati 'iiⁿ'yāⁿ. 'Úú idīiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ nadíí'vɛ
deenu yú chi Ndyuūs caⁿ'á yā diíⁿ yā chiiⁿ chi diíⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́
yā cumplir compromiso yeⁿ'e chi n'daacā. Chuū dendú'ū ngaⁿ'a Señor
caⁿ'a yā chi tée yā s'uuúⁿ. 24 Ní miiⁿ: Señor miiⁿ caⁿ'á yā n'diichi yā
s'uuúⁿ canéé chí inadicádíínuuⁿ yú nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'é yā. 31 Dɛ'ɛ̄
táácā cuuvi cunnee yú 'aama yú chúúcā ya'āī yeⁿ'e yú. Nééné 'va'a
taama yú ní dineⁿ'e yú 'aama yú yú chi ndaa yú nanááⁿ Ndyuūs chi
taama yú ní diiⁿ yú dendu'ū chi cānduuchi chi diíⁿ yā castigar s'uuúⁿ
n'daacā. 25 Ní nguɛ́ɛ ́ diiⁿ yú chi nguɛ́ɛ ́
nduuti chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiiⁿ yú.
nduuvidaama yú chɛɛti yaācū 32 Maaⁿ ní n'gaacú nī yeⁿ'ē nguuvi
tan'dúúcā chi diiⁿ náⁿ'a yā. Naati s'eeⁿ chi 'āā chó'ōo chi caama
ca'a yú consejo 'aama yú taama yú n'diichí nī ní s'téénu nī Jesucristo,
caati deenu yú chi nguuvi chi ndaa ní cuayiivi chi chɛɛ́ nī ch'eenu
Cristo taama vmnéⁿ'ēe 'āā snee nī chiī yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē dendu'ū
niiⁿnuúⁿ. cucáávā chi diíⁿ nī luchar yeⁿ'ē chi
26 Ní nduuti chi idiiⁿ yú nuuⁿndi
i'téénu nī. 33 Náⁿ'a nī ch'eenú nī chiī
ngiinu yú yeⁿ'e chi cuchiī. Cristo ch'eenú yā chiī chi caneé yā vácūū,
caⁿ'á yā n'diichi yā nuuⁿndi yeⁿ'ē yú ndís'tiī ní ya'áí nī hermanos s'eeⁿ.
ní ndúúcū yaⁿ'ā íngiichi chi cuucu Ní taachí 'iiⁿ'yāⁿ sta'á yā nducuéⁿ'ē
tanducuéⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ chi contra yeⁿ'é chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e nī ndís'tiī ní chichɛɛ nī
HEBREOS 10, 11 508
11
caⁿ'a Ndyuūs chi cuuvi yeⁿ'ē sa. Ní 'tíícā ch'iⁿ'i yā chi in'nuúⁿ yā táámá
s'neeⁿ sa yáāⁿ vaacú sa ní cuéⁿ'e nación chí n'dai chí cuuvi yeⁿ'e yā.
sa. Ní nguɛ́ɛ ́ déénu sá tií ndíí caⁿ'a 15 Ní nduuti chi nn'gaacú yā yeⁿ'e
miiⁿ canee sa tan'dúúcā 'iiⁿ'yā chi yā táámá nación chi n'daacā ca chí
canúúⁿ yúúní. Ní canúúⁿ sá va'āī yeⁿ'ē va'ai chɛɛti nguuvi. Ní cáávā
tíínūuⁿ ndúúcū daiya sa chi Isaac chuū Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ 'cuináaⁿ yā
ndúúcū Jacob. Ní 'āā daamá nūuⁿ taachi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ngaⁿ'a yā 'tíícā:
cuuvi yeⁿ'é yā yeⁿ'ē chí cuuvi yeⁿ'e N'diī Ndyuūs ní Ndyuūs yeⁿ'ē yú.
Abraham miiⁿ. 10 Abraham miiⁿ ní
Ndyuūs 'āā vɛ́ɛ ́ yaáⁿ yā 'áámá yáāⁿ
cūnee ngíínu sa yáāⁿ chi Ndyuūs chi cuuvi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ.
'āā din'dái yā tan'dúúcā chi Ndyuūs 17 Ní cáávā chi Abraham miiⁿ
'āā ndiicúū ca yā chi cuuvi chiidá daiya di Isaac 'úú ní teé dii n'deee
yeⁿ'e daiyá yā. Ní n'daataá yeⁿ'é yā n'dáí taavi cuuvi ndaata yeⁿ'e di.
chi Sara miiⁿ 'āā ndiicúū ca ntúuⁿ 19 Ní Abraham miiⁿ tuumicádíínuuⁿ
20 Ní cáávā chi Isaac i'téénu sa chi Ndyuūs caⁿ'á yā ca'a yā chi vɛ́ɛ ́
Ndyuūs, ngaⁿ'a sa chi caⁿ'a sa chi cuuvi yeⁿ'e sa. 27 Ní cáávā chi
'tíícā nacádíínuuⁿ sa caati deenu sa ndís'tiī? Nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ tiempo chi cuuví
511 HEBREOS 11, 12
ní yeⁿ'e saⁿ'ā Samuel, ní yeⁿ'e saⁿ'ā cáávā chi i'téénu yā Ndyuūs, 'iiⁿ'yāⁿ
profetas chi candɛɛ nduudu yeⁿ'é yeⁿ'e íⁿ'yeeⁿdī nguɛ́ɛ ́ n'daacā ca chi
Ndyuūs. 33 Nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
cuuvi cūneé yā ndúúcu yā. 'Iiⁿ'yāⁿ
ní cáávā chi i'téénu yā Ndyuūs idiiⁿ chi i'téénu yā ngeⁿ'é yā 'muuⁿ ngeⁿ'é
caandá yā ní cuchɛɛ́ yā yeⁿ'e náⁿ'ā yā miiⁿ ní tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́
países. Ní n'daacā ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ vaacú yā, 'tiicá yā. Chiicá yā yáⁿ'āa
yā yeⁿ'e tanáⁿ'ā yáāⁿ. Ní tuneéⁿ yā cuuⁿmaⁿ naachi nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinéé
chí Ndyuūs ngaⁿ'a yā chííⁿ chí ca'a 'iiⁿ'yāⁿ. Ní chiicá yā na cuɛ́ɛt́ í ní ná
yā. Ní diíⁿ yā chi nduūdi cheendi yiivi yáává yeⁿ'e 'iiti o yiivi yáⁿ'āa
'yáíⁿyāaⁿ cuá'aá. 34 Ní yaⁿ'ā chi diitu
naachi 'cuɛɛtinée yā. 39 Cáávā chi
n'dáí ngiichi nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'tuuví 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi i'téénu yā Ndyuūs,
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi i'téénu yā Ndyuūs. n'dai yā ndúúcū nducuéⁿ'ē chi
Ní n'géénu yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi neⁿ'é Ndyuūs 'cūuⁿ yā chi n'geenu yā
yā 'caaⁿ'núⁿ yā 'yā ndúúcū machete ngii ndíí tiempo chi ch'īi yā. 'Āā
chi 'caāiⁿ ndúú 'uuvi lados. Ní 'áárá cuɛ́ɛ ́ cuta'a yā chi cuuvi yeⁿ'e yā chi
chi duūvá yā ditiinú yā. Ní taachi Ndyuūs caⁿ'a yā chi ca'a yā, 40 caati
diíⁿ yā. ¿Dú'ū daiyá yā vɛɛ ní 'íícú cuuvi nanduūvā yeⁿ'é nī ca'a
chi chiidá yā nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā nī chi ndíí dúúvá yeⁿ'e nī.
castigar? 8 Nduuti chi Ndyuūs
14 Maaⁿ ndís'tiī ní diíⁿ nī chi 'diiíⁿ
yeⁿ'é nī. 'Iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ dɛɛvɛ nindaá tī na yiīcu 'cūū canee chi
vida yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ cuuvi n'diichí yā cuiituú yā 'iiti ní 'caaⁿ'núⁿ yā 'iiti.
Señor Ndyuūs. 15 Cundɛ́ɛ nī cuidado
21 Ní maaⁿ Moisés miiⁿ ní taachi
chi mar 'áámá ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ divíi n'diichí yā yiīcu 'cūū ní ch'iindiveéⁿ
nī yeⁿ'e Ndyuūs ti nguɛ́ɛ ́ cuuvi yā nducuéⁿ'ē, 'tíícā ngaⁿ'á yā: Nééné
inneé yā ndís'tiī. Ní nguɛ́ɛ ́ cúúví 'va'á ní yiin'duuvi 'úú.
cunee 'aamá nī nguaaⁿ ndís'tiī chi 22 Maaⁿ ní nguɛ́ɛ ́ 'tíícā ti ndís'tiī
tan'dúúcā 'áámá dii'yu yaātā yaāa ndaa nī 'áámá yiīcū chi nguuvi
chi diiⁿ daño yeⁿ'e nducuéⁿ'ē dii'yu Sión chi yáāⁿ yeⁿ'e Ndyuūs chi
yaātā. 'Tíícā cuuvi diiⁿ daño 'áámá cánduuchi chí yáāⁿ Jerusalén chí
nī tan'dúúcā chi veneno nguaaⁿ va'ai chɛɛti nguuvi naachi n'deee
ndís'tiī. 16 Candɛ́ɛ nī cuidado chi
n'dáí miles ángeles snée yā. 23 Ní
chi nduuvi n'daacā chi 'āā diiⁿ sa abogado chi canúuⁿ yā naavtaⁿ'ā
naati nguɛ́ɛ ́ ndaācā n'daaca sa. compromiso chí ngai chi yeⁿ'é
18 Maaⁿ ní ndís'tiī nguɛ́ɛ ́ ndáa
Ndyuūs ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ. Ní ndaá
nī na yiīcū chi ngiichi chi diíⁿ nī nī nanááⁿ Cristo chi chingée yā
sentir ngiichi miiⁿ, tan'dúúcū chi yuūúⁿ yeⁿ'é yā cucáávā s'uuúⁿ. Yuūúⁿ
diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ Israel tiempo chi 'āā yeⁿ'e Cristo ní n'daacā ca nguɛ́ɛ ́ ti
chó'ōo. Ndíí nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī sentir yuūúⁿ yeⁿ'e Abel. Ndúúcū yuūúⁿ
maāiⁿ, ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú meēeⁿ, ndíí yeⁿ'e Cristo, Ndyuūs nadich'ɛɛcú yā
nguɛ́ɛ ́ ndúú 'áámá cheeⁿ cúúvī nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. Naati cáávā
díítūu. 19 Ní nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ nī
'díínu Abel ch'iiⁿ'núⁿ Abel tuu'mi ní
chi ch'ɛɛ̄cū trompeta miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ Ndyuūs ca'a yā castigo 'díínu Abel.
nduudu yeⁿ'é Ndyuūs chi caⁿ'a yā 25 Ní cáávā nducuéⁿ'ē chuū candɛɛ́
yú chi nducuéⁿ'ē chi din'dái Ndyuūs yeenú yú ndúúcū chi vɛ́ɛ ́ chi yeⁿ'e
ní caⁿ'á yā din'núⁿ'u yā ní divíi yā. yú ti Ndyuūs ngaⁿ'á yā 'tíícā: 'Úú
Ní nducuéⁿ'ē chi nguɛ́ɛ ́ din'núⁿ'u nguɛ́ɛ ́ cu'neéⁿ ndís'tiī ní nguɛ́ɛ ́
yā ní cūnee. 28 Canéé chí ca'a yú
diíⁿ abandonar ndís'tiī. 6 Ní 'tíícā
gracias Ndyuūs caati vɛ́ɛ ́ yáāⁿ yeⁿ'e cuuvi caaⁿ'maⁿ cuaacu yú ndúúcū
yú, lugar naachi Ndyuūs ngaⁿ'a confianza:
ntiiⁿnyuⁿ yā. Ní nguɛ́ɛ ́ cuuví nuⁿ'u Señor ní nginnee yā 'úú. 'Úú
lugar miiⁿ. Canee chi dich'ɛɛtɛ yú nguɛ́ɛ ́ 'va'á yeⁿ'e chi 'iiⁿ'yāⁿ
Ndyuūs ní i'teenu yú Ndyuūs. Ní cuuvi diíⁿ yā nduucú.
'va'a yú yeⁿ'é yā ní diiⁿ yú tan'dúúcā 7 Nan'gaacú nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ n'gɛɛtɛ
10 Deenu yú chi chiiduú s'eeⁿ chi yeⁿ'ē staava yeⁿ'é nī. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yaācū yeⁿ'é canéé chi nca'á yā cuenta nanááⁿ
yā nguɛ́ɛ ́ cuuvi che'é yā yuūtɛ̄ yeⁿ'e Ndyuūs yeⁿ'ē ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ yā.
nátai yeⁿ'e 'iiti chi ch'iiⁿ'núⁿ yā Diiⁿ núúⁿ yiiⁿnu nī chi ngaⁿ'a yā
cáávā ofrenda yeⁿ'e yú ti ofrenda caati yeenú yā diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ
yeⁿ'e yú ní 'āā vi'í caā ti i'teenu yú yeⁿ'é yā. Ti nduuti chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
Jesucristo. Ní Jesucristo miiⁿ ní ch'īi 'túúcā nguɛ́ɛ ́ yeenú yā ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ
yā chi lado yeⁿ'e ofrenda yeⁿ'e yú. nī aprovechar yeⁿ'ē ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ
11 Chiiduú ch'ɛɛtɛ ca yeⁿ'e judíos chi
yā cáávā ndís'tiī.
Israel s'eeⁿ taachi ch'iiⁿ'núⁿ yā 'iiti 18 Maaⁿ ní caaⁿ'maⁿngua'á nī
chi ca'a yú Ndyuūs. Ní canéé chi 'diīiⁿ tée yā ndís'tiī nducuéⁿ'ē chi
ca'a yú gracias Ndyuūs cáávā n'dai yeⁿ'é yā chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é nī. Ní
Jesucristo ndúúcū nduudu yeⁿ'ē yú. cuuvi n'daí nī ti ndís'tiī cuuvi diíⁿ
16 Nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'náaⁿ nī chi din'daacá
nī chiiⁿ chi neⁿ'é Ndyuūs chi diíⁿ nī.
nī ní nneé nī 'aamá nī taamá nī Ní neⁿ'é chi Ndyuūs diíⁿ yā cáávā
caati chuū ní ofrenda yeⁿ'é nī chi nducyaaca yú nducuéⁿ'ē chi neⁿ'é
'túúcā Ndyuūs neⁿ'e yā. yā diíⁿ yā cáávā Jesucristo. Caⁿ'a yú
17 Cu'neeⁿveéⁿ nī nduudu yeⁿ'é
chi ch'ɛɛtɛ ca canéé Cristo ní n'dɛɛvɛ́
'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é nī. ngii yā cuéⁿ'é daāⁿmaⁿ cueⁿ'e
Cu'téénu nī yeⁿ'é yā chi ngaⁿ'a yā daāⁿmaⁿ. 'Tíícā. 22 Ndís'tiī hermanos
caati 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ diíⁿ yā cuidado yeⁿ'é ngiicá ndís'tiī chí cuchɛɛ́ nī
HEBREOS 13 516
diiⁿ cá chí n'daaca nī. Ni 'āā vɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtɛ ca ní canéé chi yeenú yā
nducuéⁿ'ē necesidades yeⁿ'é nī. Ní taachi Ndyuūs nginneé yā 'iiⁿ'yāⁿ.
Ndyuūs tée yā ndís'tiī cosas chi 10 'Iiⁿ'yāⁿ chi 'cuiicá yā canéé chi
517
SANTIAGO 1 518
nguɛɛ n'daācā, nguɛ́ɛ ́ canéé chí taáⁿ yā nguɛ́ɛ ́ n'daacā diíⁿ yā yeⁿ'e
nadacadíínuuⁿ nī chi Ndyuūs diíⁿ chi vaadī cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. 21 Ní
yā chuū caati mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ cáávā nducuéⁿ'ē chuū canee chí
cuuvi di'vaachí yā yeⁿ'e Ndyuūs divíi nī yeⁿ'é tanducuéⁿ'ē chi nguɛɛ
chi Ndyuūs diíⁿ yā cosa chi nguɛɛ n'daācā chi nadacádíínuuⁿ nī. Ní
n'daācā. Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú cuuvi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī cosa chi nguɛɛ ndaacā.
dinuuⁿndí Ndyuūs. Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú Ní 'caandiveéⁿ nī nduudu cuaacu
Ndyuūs di'vaachí yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chí i'téénu nī ní canee na staava
chi diíⁿ yā cosa chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā. yeⁿ'é nī. Ní ndiicuuⁿ nī. Ní vɛ́ɛ ́ poder
14 Taachi 'iiⁿ'yāⁿ inadicadíínuuⁿ yā
yeⁿ'e nduudu cuaacú 'cūū chi cuuvi
chi maáⁿ yā neⁿ'é yā diiⁿ yā cosa chi dinguáⁿ'ai alma yeⁿ'é nī.
nguɛɛ n'daacā tuu'mi ní vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi 22 Naati canéé chí diíⁿ nī chiiⁿ chi
yeⁿ'e yā ní diíⁿ yā chi nguɛɛ n'daacā. ngaⁿ'ā nduudu cuaacu miiⁿ. Nguɛ́ɛ ́
15 Ní taachi diíⁿ yā chiiⁿ chi neⁿ'é
dámaāⁿ chi 'caandiveéⁿ nī ni nguɛɛ
yā diiⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā tuu'mi diiⁿ nī. Ní nguɛ́ɛ ́ cannche'éí maáⁿ nī
ní dinuuⁿndí yā. Ní taachi ch'ɛɛtɛ ndís'tiī. 23 Nduuti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi nn'gaacú yā chiiⁿ chi n'daacā catecaí yā, ní ngaⁿ'á nī ngii
n'giindiveéⁿ yā ní nadacádíínuuⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ mii: N'diī cun'dií nī lugar
n'daacá yā yeⁿ'e ley chi nduudu chi n'daacā ca; ní ngaⁿ'á nī ngii nī
cuaacu miiⁿ yeⁿ'é Ndyuūs, tuu'mi saⁿ'ā chi ndaachíī: N'diī cuééndiinú
ní nduudu cuaacu miiⁿ cuuví nī cuaaⁿ la'tiī o 'cundií nī na yiivɛ,
nadinguáⁿ'āī 'iiⁿ'yāⁿ. Ní 'iiⁿ'yāⁿ 4 tuu'mi ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī chi dáámá
nī tan'dúúcā chi ngaⁿ'ā ley yeⁿ'é ngaⁿ'a yú ngii yú 'yā: Dii cueⁿ'e di
Ndyuūs. Ley miiⁿ n'giⁿ'i chi ndís'tiī ndúúcū vaadī 'diiíⁿ. Nan'guɛɛcundii
ní vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é nī. 10 Ní ndúútí
di ní che'e di. Ní nguɛ́ɛ ́ ca'a yú
chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā chi hermano o hermana miiⁿ yeⁿ'e yú
ngaⁿ'ā 'áámá 'lííⁿ chuundi yeⁿ'e ley chi che'é yā o catecai caavā chi
yeⁿ'é Ndyuūs tuu'mi ní caneé yā diíⁿ yā tapar, tuu'mi ní, ¿dɛ'ɛ̄ chíí'vɛ̄
tan'dúúcā chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā mar chi ngaⁿ'a yú ngii yú hermano o
'áámá chi ngaⁿ'ā ley miiⁿ. 11 Ndyuūs hermana yeⁿ'e yú 'tíícā? 17 Ní 'tiicá
chi ngaⁿ'a yā 'tíícā: Nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á di ntúūⁿ yeⁿ'e chiiⁿ chi i'teenu yú
ndúúcū n'daataá o sáⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ Ndyuūs. Nduuti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'e di, Ndyuūs miiⁿ 'tiicá ntúūⁿ nguɛ́ɛ ́ din'daacá yā cáávā chi i'téénu
ngaⁿ'a yā: Nguɛ́ɛ ́ 'caaⁿ'nuⁿ di 'iiⁿ'yāⁿ. yā Cristo tuu'mi ní chííⁿ chí i'téénu
Maaⁿ ní nduuti chi 'aama 'iiⁿ'yāⁿ yā tan'duucā chi cosa chi n'díí.
nguɛ́ɛ ́ caⁿ'á yā ndúúcū n'daataá 18 Nduuti chi 'áámá yā ngaⁿ'á yā
o saⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yā naati ngii yā s'uuúⁿ 'tíícā: Díí ngaⁿ'a di
ch'iiⁿ'núⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ 'āā nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā chi i'téénu di Ndyuūs naati 'úú idiíⁿ
chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'é Ndyuūs. 12 Ní nducuéⁿ'ē chi n'daacā. 'Úu ngaⁿ'á
ndís'tiī ní canee chi caaⁿ'máⁿ nī ngīi 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ: Dii ch'iⁿ'i di 'úú
n'daacā ní din'daacá nī tan'dúúcā tan'dúúcā chi cuuvi cu'téénu yú
chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'é Ndyuūs ti ley Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā cuuvi
miiⁿ n'diichi s'uuúⁿ. Ní ley miiⁿ diīiⁿ diiⁿ yú. 'Úú ch'iⁿ'í dii chi i'teenú
chi cuuvi nanguáⁿ'āī s'uuúⁿ. 13 'Iiⁿ'yāⁿ Ndyuūs caavā chi n'daācā idiíⁿ.
chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e ya'ai 'iinú yā 'iiⁿ'yāⁿ 19 'Ā ā i'téénu di chi vɛ́ɛ ́ 'áámá
'tiicá ntúūⁿ Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e ya'ai n'dyáⁿ'ā Ndyuūs. N'daacā chi i'téénu
'iinú yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ taachi n'diichí di 'tíícā. 'Tiicá ntúūⁿ 'yááⁿn'guiinūuⁿ
yā nuuⁿndi yeⁿ'é yā. 'Iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu sa ní n'duuvi sa ti 'va'ā sa.
ya'ai 'iinú yā 'iiⁿ'yāⁿ ichɛ́ɛ yā taachi 20 Díí 'iiⁿ'yāⁿ chi chɛɛchí tiīiⁿ chi
chi i'téénu yā Jesucristo ní nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e tiempo chi 'āā chó'ōo yeⁿ'e
diíⁿ yā cosas chi n'daacā? ¿Áá cuuví chiida yú chi nguuvi Abraham
nanguaⁿ'ai yā nduuti chi ngaⁿ'á chi yeⁿ'e ndaata yeⁿ'e yú. Ndyuūs
yā chi i'téénu yā 'tíícā? 15 Maaⁿ ní
inadach'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'é yā
nadacadíínuuⁿ yú yeⁿ'e 'áámá cáávā ntiiⁿnyuⁿ chi diíⁿ yā taachi
hermano o hermana yeⁿ'e yú chi ca'á yā daiyá yā Isaac lado yeⁿ'e
nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ catecai yā ní nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ ofrenda nanááⁿ na nátaī cáávā chi
chi che'e yā. 16 Nduuti chi n'diichi
'caaⁿ'núⁿ yā daiyá yā naati nguɛ́ɛ ́
yú hermano o hermana miiⁿ ní ch'īi sa. 22 ¿'Áá nguɛ́ɛ ́ deenú nī chi
521 SANTIAGO 2, 3
yā. Ní Ndyuūs sta'á yā Abraham chi yú yeⁿ'e barco. 'Áárá chí ch'ɛɛtɛ ní
cuuvi yeⁿ'é yā cáávā chi i'téénu yā 'yúúné taaⁿ ngéenū ní 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi
Ndyuūs. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ngaⁿ'á yā diiⁿ yā manejar barco miiⁿ cáávā
chi Abraham miiⁿ ní amigo yeⁿ'é 'áámá yáⁿ'á 'lííⁿ yeⁿ'ē barco miiⁿ chi
Ndyuūs. canúúⁿ chɛɛti nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. Ní
24 Maaⁿ ní cuuvi n'diichí nī chi
barco miiⁿ ngiicā naachi neⁿ'é yā.
Ndyuūs cuta'á yā 'iiⁿ'yāⁿ chi cuuvi 5 'Tiicá ntúūⁿ chiiya yú. 'Áárá chi
yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ caava chi 'áámá chi 'lííⁿ chi yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'e
i'téénu yā 'yā naati 'tiicá ntúūⁿ yú naati ngaⁿ'a yú yeⁿ'ē n'deee n'dáí
caavā chi din'daāca yā. 25 'Tiicá
cosas chi n'gɛɛtɛ ndúúcū chiiya yú.
ntúūⁿ táⁿ'ā Rahab chi ndúúcu tá Ní cuin'diichí nī ta 'lííⁿ chuundí
'yaaⁿ saⁿ'ā, Ndyuūs ní diíⁿ yā cuenta yaⁿ'ā cuuvi caacyáⁿ'ā 'áámá icyáⁿ'ā
yeⁿ'e tá chi n'daacā tá. Ní Ndyuūs ch'ɛɛtɛ. 6 Ní chiiya yú tan'dúúcā
sta'á yā táⁿ'ā chi cuuvi yeⁿ'é yā 'áámá nguuchi yaⁿ'ā 'tíícā chiiya
caava chi n'daacā diiⁿ tá. N'daata yú. Ní tanducuéⁿ'ē tan'dúúcā
miiⁿ 'cuuⁿ tá saⁿ'ā s'eeⁿ chi ndaā 'áámá iⁿ'yeeⁿdi chi ndiituú ndúúcū
n'de'ei n'de'ei saⁿ'ā chi Ndyuūs nducuéⁿ'ē chi nguɛɛ n'daacā, 'tíícā
dichó'o yā. Ní táⁿ'ā miiⁿ dicho'ō cuerpo yeⁿ'e yú cáávā chiiya yú.
tá saⁿ'ā s'eeⁿ táámá yúúní taachi Ní diīiⁿ chi núúⁿmáⁿ cuerpo yeⁿ'e
vɛ́ɛ ́ peligro yeⁿ'ē sa. 26 Ní tan'dúúcā
yú vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'ē. Ní tan'dúúcā
cuerpo yeⁿ'e yú taachi nguɛ́ɛ ́ canéé infierno chi ngiichi yaⁿ'ā 'tíícā
espíritu yeⁿ'e yú ndúucū ní n'díí, diīiⁿ chiiya yú. Ní yaⁿ'ā miiⁿ ní diīiⁿ
'tiicá ntúūⁿ taachi i'téénu yú Ndyuūs tan'dúúcā chi ngiichi nducuéⁿ'ē
ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiiⁿ yú, chiiⁿ chi vida yeⁿ'e yú 'naaⁿ chi canee yú
i'téénu yú cunéé tan'dúúcā chi n'díí. iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 7 Ca'áámá ca'áámá
nuuⁿndi yeⁿ'e maestros miiⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ yā chi amansar chiiya
ti ndís'tiī. 2 Nducyaacu yú idiiⁿ yú
maáⁿ yā. Ngaⁿ'a yú cosas chi nguɛ́ɛ ́
n'deee n'dáí faltas. Ní nduuti chi n'daacā 'aara chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e yú. Ní
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ yā ndúúcū chiiya yú ngaⁿ'a yú n'deee
SANTIAGO 3, 4 522
n'dáí chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ. vaadī deenu chi yeⁿ'é Ndyuūs naati
Ní diiⁿ yú chi cuuvi 'cuūvi yā. 9 Ní vaadī deenú 'cūū ní yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí
ndúúcū maaⁿ chiiya yú dich'ɛɛtɛ 'cūū ní yeⁿ'e chi nadacádíínuuⁿ yā
yú Ndyuūs chiida yú ní ngaⁿ'a taaⁿ ní yeⁿ'ē yááⁿn'guiinuuⁿ. 16 Naachi
hermanos yeⁿ'é, nguɛ́ɛ ́ canéé chi 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ vaadi deenu yeⁿ'é yā
cuuvi 'tíícā. 11 ¿'Áá yeⁿ'ē 'áámá
chi yeⁿ'e Ndyuūs, tuu'mi ní vmnááⁿ
nduutinaaⁿ nuūⁿnīⁿ can'dáā nuūⁿnī vmnaaⁿ canéé chí ch'ɛɛtinéé n'daaca
yaāa ndúúcū nuūⁿnīⁿ yaādī? Nguɛ́ɛ ́ yā ndúúcū vida yeⁿ'é yā chi dɛɛvɛ.
cuuvi. 12 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é,
Cuayiivi ní diíⁿ yā chi vɛ́ɛ ́ vaadī
¿'áá cúúví 'áámá yáⁿ'á yeⁿ'e n'guiidīi 'diīíⁿ. Ní ndiicúuⁿ yā, ní amigo yā.
yááⁿ nguuvi cuuvi aceitunas yeⁿ'ē? Ní ya'ai 'iinú yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ní
Nguɛ́ɛ ́ cuuvi. O 'aama yáⁿ'á 'lííⁿ dámaāⁿ diíⁿ yā tanducuéⁿ'ē chi
yeⁿ'e uvas ¿áá cuuvi n'guiidīi yááⁿ n'daacā. 'Āā daamá nūuⁿ 'cuaaⁿ
nguuvi cuuvi yeⁿ'ē? Nguɛ́ɛ ́ cuuvi. yā nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́
'Tiicá ntúūⁿ yeⁿ'ē 'aama ndúútínaáⁿ nadacádíínuuⁿ yā yeⁿ'ē chi nguɛ́ɛ ́
nuūⁿnīⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi can'dáā nuūⁿnīⁿ ndaacā, ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā dendu'ū
diini ndúúcū nuūⁿnīⁿ yaadi. chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā. 18 Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi
caavā maáⁿ nī diíⁿ nī aprovechar, nguɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e nī. Ní cáávā chuū
tuu'mi ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi nadacádíínuuⁿ neⁿ'é nī 'caaⁿ'núⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ. Neⁿ'é nī
nī chi n'gɛɛtɛ nī. Ndíí nguɛ́ɛ ́ cuuvi dendu'ū chi inaáⁿ nī ní nguɛ́ɛ ́ cuuvi
caaⁿ'máⁿ nī nduudu yaadi chi cuta'á nī. Ní cáávā chuū nguⁿ'ú nī
contra yeⁿ'ē nduudu cuaacu. 15 Ní ní diíⁿ nī caandaá. Ní nguɛ́ɛ ́ ndaaca
vaadī deenú 'cūū yeⁿ'é nī nguɛ́ɛ ́ nī chiiⁿ chi neⁿ'é nī ti nguɛ́ɛ ́ ngiicá
523 SANTIAGO 4
chi neⁿ'e nī, Ndyuūs nguɛ́ɛ ́ tée yā ndiicuuⁿ nī nanááⁿ Señor yeⁿ'e yú ní
chiiⁿ chi neⁿ'e nī ti ngiicá nī dámaāⁿ Señor yeⁿ'ē yú ní diíⁿ yā chi n'gɛɛtɛ
caavā maáⁿ nī caati cuuvi yeenú nī. nī.
Ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā chi ngiica nī 'tíícā.
4 Ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ 'áámá
Yeⁿ'ē chi n'diichi yú nuūⁿndī
cunee nī ndúúcū chi i'téénu nī, ¿'áá yeⁿ'e hermanos yeⁿ'e yú
nguɛ́ɛ ́ deenu ndís'tiī chi taachi caⁿ'á 11 Ndís'tiī hermanos yeⁿ'é, nguɛ́ɛ ́
nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu caaⁿ'maⁿ cúnncaa nī yeⁿ'ē 'aama
yā Jesucristo ní diíⁿ nī dendu'ū chi nī taama nī hermanos yeⁿ'e yú.
yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū tuu'mi ní caneé 'Āā du'ú ndís'tiī chí ngaⁿ'a contra
nī enemigos yeⁿ'é Ndyuūs? 'Tiicá 'áámá hermano yeⁿ'e yú o n'diichi
nī. 5 ¿'Áá nadacádíínuuⁿ ndís'tiī chi
nī nuuⁿndi yeⁿ'e hermano yeⁿ'e yú,
diíⁿ nī chi nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ nduudu ndís'tiī ngaⁿ'a ntúūⁿ cúnncaa nī
yeⁿ'e libro yeⁿ'é Ndyuūs naachi contra ley yeⁿ'é Ndyuūs ní n'diichi
canéé nguūⁿ 'tíícā?: Ndyuūs s'neeⁿ nī yeⁿ'e ley miiⁿ. Ní naachi n'diichí
yā Espíritu N'dai yeⁿ'é yā chɛɛti nī yeⁿ'e ley miiⁿ tuu'mi ní diíⁿ nī
staava yeⁿ'e yú. Ní Espíritu miiⁿ ní ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e juez ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
neⁿ'e ca chi s'uuúⁿ canee yú dámaāⁿ chi ngaⁿ'a ley miiⁿ. 12 Dámaāⁿ vɛɛ
cuɛɛcú nī ní ya'āī 'iinú nī yeⁿ'ē chi 'tíícā. Nduuti chi Ndyuūs neⁿ'é yā
diiⁿ nī. Nguɛ́ɛ ́ canee chi n'gííⁿnyuⁿ chi cunduūchí tuu'mi ní diíⁿ chuū
nī naati canee chi cuɛɛcú nī. Nguɛ́ɛ ́ o diíⁿ cháā. 16 Naati nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
SANTIAGO 4, 5 524
'tíícā. Ndís'tiī ngaⁿ'á nī yeⁿ'e cosas condenar saⁿ'ā chi n'dai ní 'iiⁿ'yāⁿ
n'gɛɛtɛ chi diíⁿ nī. Ní yeenú nī s'eeⁿ n'giiⁿ'núⁿ yā saⁿ'ā. Ní nguɛ́ɛ ́ diiⁿ
yeⁿ'e nducuéⁿ'e 'cūū chi ngaⁿ'a nī sa mar 'áámá chi nadanguáⁿ'ai sa
chí n'gɛɛtɛ. Ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā chi maaⁿ sa.
diíⁿ nī 'tíícā. 17 'Iiⁿ'yāⁿ chi déénu yā
canéé tan'dúúcā 'áámá lado yeⁿ'ē ntúūⁿ ndís'tiī vɛ́ɛ ́ paciencia yeⁿ'é nī
testigo chi caaⁿ'maⁿ contra yeⁿ'é ní canee diitú nī ndúúcū chi i'téénu
nī. Ní chiiⁿ chi diiⁿ tan'dúúcā chi nī na staava yeⁿ'é nī caati tiempo
cacyáⁿ'ā cuerpo yeⁿ'é nī nduucū chi ndaa Señor yeⁿ'e yú 'āā snee
yaⁿ'ā. Ní vaadī 'cuiica yeⁿ'é nī ní niiⁿnuúⁿ. 9 Ní ndís'tiī hermanos
chi neⁿ'é nī ní yeenú nī. Ní dichɛɛtɛ́ yeenú profetas s'eeⁿ taachi ch'eenú
nī cáávā nguuvi chi 'cuuví nī yā chiī. Ndís'tiī ní ch'iindiveéⁿ nī
tan'dúúcā chi diíⁿ nī ndúúcū 'áámá yeⁿ'e saⁿ'ā Job ní tan'dúúcā chi
cuuchí chi cuuvi 'viichɛ́ tī níícú vɛ́ɛ ́ ca paciencia yeⁿ'ē sa taachi
ndaa 'áámá nguuvi chi 'caaⁿ'núⁿ ch'eenu sa chiī. 'Āā n'diichí nī ntúūⁿ
nī 'iiti miiⁿ. 6 Ní ndís'tiī 'āā diíⁿ nī
tan'dúúcā Señor yeⁿ'e yú diíⁿ yā
525 SANTIAGO 5
nguɛ́ɛ ́ ndúú cáávā “iⁿ'yeeⁿdí 'cūū”, saⁿ'ā Elías chi profeta ní 'áámá saⁿ'ā
ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú caavā táámá naaⁿ. tan'dúúcā s'uuúⁿ 'tíícā sa. Taachi
Dámaāⁿ caaⁿ'máⁿ nī, “'tíícā idiíⁿ” caⁿ'āngua'a sa chi chiica sa Ndyuūs
o “nguɛ́ɛ ́ 'tíícā idiíⁿ” caati Ndyuūs chi diíⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ cueeⁿ cuūvī
nguɛ́ɛ ́ cuuvi diíⁿ yā condenar tuu'mi ní nguɛ́ɛ ́ cheeⁿ cuūvī vmnaaⁿ
ndís'tiī. yáⁿ'āa 'iinu nduūyū canéé maⁿ'ā.
13 Ndúútī chi 'áámá chɛɛ ndís'tiī
18 Ní cuayiivi miiⁿ ní caⁿ'āngua'a
chi n'geenú nī ngii, canéé chí ntúuⁿ sa táámá vmnéⁿ'ēe chi cueeⁿ
caaⁿ'maⁿngua'á nī Ndyuūs. Nduuti cuūvī ní cheeⁿ cuūvī vmnaaⁿ yáⁿ'āa
chi canee 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi diyeenú, ní chii taavi cosecha yeⁿ'ē.
cánéé chí caatá yā chi Ndyuūs 19 Maaⁿ ní ndís'tiī hermanos
1
'Úú Pedro 'úú ni 'úú 'áámá yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē vaadī n'dai yeⁿ'é
apóstol yeⁿ'e Jesucristo. Ní Ndyuūs chi Ndyuūs ngaⁿ'á yā chi
Cristo dichó'o yā 'úú chi 'úú candɛɛ́ tée yā s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'e yú.
nduudu cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs. 'Úú Ní Ndyuūs nanguáín'dai yā cáávā
idinguúⁿ carta 'cūū yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi s'uuúⁿ chiiⁿ chi cuuvi yeⁿ'e yú na
i'téénu yā Señor Jesucristo ní nguɛ́ɛ ́ va'ai chɛɛti nguuvi naachi nguɛ́ɛ ́
chiī ch'ɛɛtinée yā na yáāⁿ yeⁿ'e yā tí cuuvi chōō. Ní nguɛ́ɛ ́ cuuví 'cuɛɛ,
cheⁿ'e 'nééⁿ 'múúⁿ cheⁿ'e 'nééⁿ miiⁿ ndíí nguɛ́ɛ ́ cúúví chó'ōo yeⁿ'ē. 5 Ní
cáávā yuuúⁿ yeⁿ'e Señor Jesucristo chuū 'aara chi dindaachí nī duu'vi
chi nadidɛɛvɛ́ yā ndís'tiī. Neⁿ'é chi tiempo nūuⁿ 'naaⁿ chi n'geenú nī
Ndyuūs tée yā ndís'tiī n'deee n'dáí ngiī n'deee n'dáí cosas chí ngií.
vaadī n'dai yeⁿ'é yā ní vaadī 'diīiⁿ 7 Cáávā chi i'téénu nī Jesucristo
526
527 1 PEDRO 1
ntúūⁿ vaadī i'téénu yeⁿ'é nī 'iiⁿ'yāⁿ profetas naati ndís'tiī ní 'āā n'diichí
canéé chí n'diichíneeⁿ yā. Ní nī. Profetas ngaⁿ'á yā nduudu
vaadī i'téénu yeⁿ'é nī nduuti chi cuaacu yeⁿ'e chi cuchiī naati ndís'tiī
ichɛ́ɛ ́ yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē taachi 'āā n'giindiveéⁿ nī chi 'āā chó'ōo
'iiⁿ'yāⁿ n'diichineeⁿ yā yeⁿ'ē, tuu'mi chííⁿ chí caⁿ'a yā. Ní cáávā 'iiⁿ'yāⁿ
ní cuaacu chi i'téénu nī ní 'áámá chi ngaⁿ'á yā ngii yā ndís'tiī nduudu
cūnee vaadī i'téénu yeⁿ'é nī nguɛ́ɛ ́ cuaacu chi Jesús nadanguáⁿ'ai yā
ti 'dííⁿnguāaⁿ chí n'giinu. Cuayiivi 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū poder yeⁿ'ē Espíritu
taachi ndaá Jesucristo tuu'mi ní N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. Ní Ndyuūs
dich'ɛɛtɛ́ yā ndís'tiī ní diíⁿ yā honrar dichó'o yā Espíritu N'dai yeⁿ'é yā
ndís'tiī ní diíⁿ yā chi n'dɛɛvɛ́ ngii yeⁿ'ē va'ai chɛɛti nguuvi nanááⁿ
ndís'tiī cáávā chi n'daacā ca i'téénu s'uuúⁿ. Ní nducuéⁿ'ē chuū ní ángeles
nī Jesucristo. maáⁿ yā neⁿ'e yā snaaⁿ yā dendu'ū.
8 'Áárá chi nguɛ́ɛ ́ n'diichí yā
yā yeⁿ'e tiempo 'cūū ni táácā cuuvi yeⁿ'é Ndyuūs 'tíícā: Canéé chí diiⁿ
chó'ōo yeⁿ'e tiempo 'cūū taachi n'daacá nī chi dɛɛvɛ nī caati 'úú,
Cristo 'cueenú yā cuuvi ní cuchɛɛ Ndyuūs, ní dɛɛvɛ 'úú.
yā. Ní cuayiivi cuchiī chi dɛɛvɛ́ ngii 17 Nduuti chi ndís'tiī ní ngaⁿ'á nī
vida chi nguɛ́ɛ ́ n'daācā chi sta'á libro yeⁿ'é Ndyuūs 'tíícā:
nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yeⁿ'é Tanducuéⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
nī. Ní n'dáácā ca deenú nī chi iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ní tan'dúúcā
nadíí'vɛ̄ yeⁿ'e chi nadanguáⁿ'ai yaātā ní tanducuéⁿ'ē chi
yā ndís'tiī. Nguɛ́ɛ ́ cuái yā ndúúcū n'gɛɛtɛ ca yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ ní
dendu'ū chí nchōō tan'duucā tan'dúúcā naāndā yeⁿ'e yaātā,
'dííⁿnguāaⁿ o 'dííⁿnguɛ̄ɛ. 19 Naati
'tííca yā. Yaātā miiⁿ ní ti'i ní
Ndyuūs nadanguáⁿ'ai yā ndís'tiī naandā miiⁿ ní n'geeⁿ,
ndúúcū yuūúⁿ chi yaⁿ'ai chíí'vɛ̄ ti 25 naati nduudu cuaacu yeⁿ'é
yuūúⁿ yeⁿ'e Cristo. Cristo ní ca'a Ndyuūs ní 'áámá cūnee cueⁿ'e
yā maáⁿ yā cuerpo caavā ofrenda daāⁿmaⁿ.
chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'caaⁿ'núⁿ ya 'yā. Ní Ní nduudu cuaacú 'cūū yeⁿ'e
Cristo miiⁿ tan'dúúcā 'áámá 'iiti evangelio chííⁿ chi candɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ
cuūchī chi nguɛ́ɛ ́ n'gai tī ní nguɛ́ɛ ́ nanááⁿ ndís'iī.
dɛ'ɛ̄ vɛɛ ndíí yeⁿ'e tī, 'tííca yā. 20 Ní
Ndyuūs ndɛɛvɛ́ yā Cristo chi maáⁿ
yā cuerpo yeⁿ'é yā cuuvi ofrenda
nduudu cuaacu yeⁿ'é Cristo cucáávā diíⁿ nī nduuti chi cuaacu nííⁿnyúⁿ
Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs 'āā n'diichíneeⁿ nī Señor Jesucristo chí
didɛɛvɛ́ nī staava yeⁿ'é nī chi dineⁿ'é n'dai yā.
nī hermanos yeⁿ'e yú. Canéé chi
dineⁿ'é taavi cá nī 'aama nī taama Jesucristo ní tan'dúúcā tuūu
nī hermanos ndúúcū staava yeⁿ'é ch'ɛɛtɛ chí canduuchi
nī chí dɛɛvɛ. 23 Ndís'tiī ní 'āā
4 Ndís'tiī
canéé chi ndaa niiⁿnuúⁿ nī
ch'iindiyáaⁿ nī taama vmnéⁿ'ēe nanááⁿ Señor Jesucristo ti tan'dúúcā
529 1 PEDRO 2
'áámá tuūu ch'ɛɛtɛ chí canduuchi Cuaacu chí indɛ́ɛ ́ ca'a yā ti nguɛ́ɛ ́
'tiicá nī. 'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí n'giindiveéⁿ yā nduudu cuaacu ní
'cūū nguɛ́ɛ ́ 'cuúⁿ yā tuuú miiⁿ ti Ndyuūs diíⁿ yā chi 'tíícā canee chi
nadacadíínuuⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́ dichíí'vɛ̄ diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ.
naati Ndyuūs ndɛɛvɛ yā tuūu miiⁿ chi
yaⁿ'ai chíí'vɛ̄ chi Cristo. 5 Ní ndís'tiī
Yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e Ndyuūs
ntúūⁿ tan'dúúcā tuūu cánduuchi 9 Ndís'tiī ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi
'tiicá nī ti Ndyuūs 'āā teé yā ndís'tiī Ndyuūs ndɛɛvɛ́ yā. Ndís'tiī ní
vida ngai. Ca'a nī lugar Ndyuūs chiiduú yeⁿ'e Ndyuūs chi Rey.
chí cuta'á yā vida yeⁿ'e ndís'tiī ní Ndís'tiī ní yeⁿ'e ndaata dɛɛvɛ́.
din'dái yā yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'e ndís'tiī Ndís'tiī ní yeⁿ'e Ndyuūs ndís'tiī.
'áámá yaācū yeⁿ'e Espíritu N'dai 'Tíícā diiⁿ Ndyuūs caati ndís'tiī
yeⁿ'é Ndyuūs. Ní ndís'tiī canéé cuuvi caaⁿ'máⁿ nī chi ch'ɛɛtɛ n'dai
chi diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e chiiduú chi diíⁿ Ndyuūs. Ndyuūs n'gai yā
yeⁿ'e yaacú 'cūū ní ca'á nī ofrendas ndís'tiī yeⁿ'e na maaiⁿ ní ndaá nī
nanááⁿ Ndyuūs ndúúcū chi duuchi nanáaⁿ yā ná dɛ́ɛv́ ɛ́ chi n'dɛɛvɛ́
Jesucristo, ofrendas chi Ndyuūs n'dai yeⁿ'e maáⁿ yā. 10 Ndís'tiī ní
chi vɛ́ɛ ́ nduuti chi saⁿ'ā rey o chí ch'ɛɛtɛ chuū nduuti chi n'geenú
'iiⁿntyeⁿ'ē ch'ɛɛtɛ. Ní n'daacā canee nī ngii ti vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é nī ni
nī nanáaⁿ yā caavā chi ndís'tiī 'tíícā castigo yeⁿ'é nī, ní ichɛ́ɛ nī?
ní yeⁿ'ē Señor Ndyuūs yeⁿ'e yú Nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtɛ chuū. Naati nduuti
ndís'tiī. 14 Ní diíⁿ nī chi ngaⁿ'a 'iiⁿ'yāⁿ
chi n'geenu nī ngii ti n'daacā idiíⁿ nī
'iiⁿntyéⁿ'ē chi Ndyuūs s'neéⁿ yā miiⁿ ni ngiinū ngiinū cuchɛɛ nī tuu'mi
caati 'iiⁿntyéⁿ'ē cuuvi ca'a yā castigo ní Ndyuūs nadi'viicú yā ndís'tiī.
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiíⁿ yā ní 21 Ní yaa'ví yā ndís'tiī caavā chi
cuuvi caaⁿ'máⁿ yā chi ch'ɛɛtɛ́ 'iiⁿ'yāⁿ diíⁿ nī 'tíícā. Cristo 'āā ch'eenú yā
chi n'daacā idiíⁿ yā. 15 Ti chuū ní
chiī cáávā s'uuúⁿ ní s'neéⁿ yā 'áámá
chiiⁿ chi Ndyuūs neⁿ'é yā chi diíⁿ nī. ejemplo yeⁿ'e yú. Ní s'uuúⁿ canéé
Ní cáávā chi ndís'tiī din'daacá nī, chi 'tííca nūuⁿ diiⁿ yú tan'dúúcā chi
'iiⁿ'yāⁿ chi zonzo yā ní nguɛ́ɛ ́ deenu diíⁿ yā. 22 Cristo miiⁿ nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā
yā nguɛ́ɛ ́ cuuvi caaⁿ'máⁿ yā dɛ'ɛ̄ vɛɛ mar 'áámá chuundi 'liiⁿ nuuⁿndi ní
contra yeⁿ'e ndís'tiī. nguɛ́ɛ ́ chinnche'éí yā mar 'áámá.
16 Ní 'cuɛɛtinée nī tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ
23 Ní taachí 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ngaⁿ'a taáⁿ
chi canéé libre yā. Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī yā yeⁿ'e Cristo, Cristo miiⁿ nguɛ́ɛ ́
chiiⁿ chi nguɛɛ n'daacā cucáávā ngaⁿ'a taáⁿ yā yeⁿ'e yā. Ní taachi
chi canéé libre nī, ní ngaⁿ'á nī 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ diíⁿ yā chi Cristo ya'ai
chi cuuvi diíⁿ nī 'túúcā. N'daacā ch'eenú yā chii nguɛ́ɛ ́ caⁿ'ā cúnncaa
ca chi 'cuɛɛtinéé n'daacá nī ti yā yeⁿ'e yā. Naati cūnee ngiinú
ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ chi 'áámá canee chi yā nanááⁿ Ndyuūs chi cuaacu chí
dichíí'vɛ̄ Ndyuūs. 17 Ní diíⁿ nī
Ndyuūs caⁿ'á yā n'diichi yā nuuⁿndi
honrar nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ. Ní dinéⁿ'e yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní Ndyuūs
nī nducyaaca hermanos yeⁿ'e yú. diíⁿ yā cosa chi cuaacu. 24 Cristo
n'dai yā naati patrón yeⁿ'é nī chi chi chó'ōo s'uuúⁿ ní tan'dúúcā 'iiti
nguɛ́ɛ ́ din'daaca yā ní taaⁿ yā. cuūchī chi nindai tī 'tíícā s'uuúⁿ
531 1 PEDRO 2, 3
candɛ́ɛ yā cuidado alma yeⁿ'e yú. vɛ́ɛ ́ n'daataá yeⁿ'é nī. 'Cuɛɛtinée
nī ndúúcū tá ní diíⁿ nī respetar
Yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chí 'nííndívaacu chi n'daataá yeⁿ'é nī. Ní diíⁿ nī honrar
canéé chi 'caandiveéⁿ yā yeⁿ'ē ví'ī n'daataá yeⁿ'e nī tan'dúúcā chi
yeⁿ'e nducueⁿ'ē chi nguɛ́ɛ ́ chiī chi ch'īi yā cáávā nuuⁿndi yeⁿ'e
n'daacā ní dámaāⁿ diíⁿ yā yú ní 'áámá vmnéⁿ'ēe ch'iī Cristo
chi n'daacā. Canéé chí neⁿ'é cáávā nuuⁿndi yeⁿ'e nducyaaca
yā vaadī 'diiíⁿ ní diíⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ, ní nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é yā.
nducuéⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ vaadī 'diiíⁿ Ní ch'īi yā caati cuuvi candɛ́ɛ ya
yeⁿ'e yā. 12 Señor Ndyuūs
s'uuúⁿ nanááⁿ Ndyuūs. Cuáácú
yeⁿ'e yú maáⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ chi ch'iī cuerpo yeⁿ'é yā naati espíritu
din'daacá yā. Ní cueⁿ'e yeⁿ'é yā nduuchi. 19 Ní espíritu yeⁿ'e
ndís'tiī nduuti chi ndís'tiī nducuéⁿ'ē yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ch'iindiveéⁿ
tiempo diíⁿ nī chi n'daācā? Nguɛ́ɛ ́ yā Ndyuūs 'áámá tiempo chi 'āā
diíⁿ yā 'tíícā. 14 Ní nduuti chi ndís'tiī
chó'ōo. Ní Ndyuūs canee ngíínu yā
n'geenu nī ngii cáávā chi n'daacā ní 'diiíⁿ canée yā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
idiíⁿ nī tuu'mi ní yeenú nī. Nguɛ́ɛ ́ ndaacadaamí yā yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'e
diíⁿ 'va'a nī yeⁿ'ē mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ yā 'naaⁿ tiempo chi saⁿ'ā Noé din'dái
ní nguɛ́ɛ ́ di'yáá nī cuuvi. 15 Canéé
sa 'áámá arco chí barco ch'ɛɛtɛ. Ní
chí dich'ɛɛtɛ́ nī Cristo na staava chɛɛti barco miiⁿ n'duuví 'iiⁿ'yāⁿ,
yeⁿ'é nī ní 'cuaáⁿ nī lugar Cristo chi dámaāⁿ niiní yā, ní nguaⁿ'ai yā
'iiví nī. Ní canéé listo nī chi cuuvi yeⁿ'e nuūⁿnīⁿ. 21 Ní nuūⁿnīⁿ miiⁿ ní
Cristo, cuuvi 'cuináaⁿ yā cáávā chi chɛɛti nguuvi ní maaⁿ canee yā lado
ngaⁿ'á yā. 17 N'dáácā ca chi 'cueenu
yeⁿ'e honor yeⁿ'e Ndyuūs chi lado
yú cuuvi cáávā cosas chi n'daacā tá cuaacu. Ní Cristo ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ
533 1 PEDRO 3, 4
yā yeⁿ'é ángeles ndúúcū 'iiⁿntyéⁿ'ē espíritus yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi n'díí caati
ní yeⁿ'ē poderes chi vɛ́ɛ.́ espíritus yeⁿ'é yā cuuvi canduuchi
tan'dúúcā chi Ndyuūs canduuchí yā.
Canee chi dichíí'vɛ yú Ní Ndyuūs n'diichí yā nuuⁿndi yeⁿ'é
Ndyuūs tan'dúúcā chi Ndyuūs 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ taachi ch'ɛɛtineé yā
tee yā fuerzas s'uuúⁿ iⁿ'yeeⁿdí 'cūū tan'dúúcā chi n'diichí
ní cho'o nee che'e yú taachi vɛ́ɛ ́ nduudu cuaacu canéé chí ngaⁿ'á yā
fiesta yeⁿ'ē chi che'e yú. Ní cu'u ca nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. Nduuti
yú vino. Ní s'teenu yú santo s'eeⁿ chi 'aamá nī diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e
chi ídolo s'eeⁿ. 4 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi
yaācū canéé chi diíⁿ yā ndúúcū
nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā Cristo, ¿Dɛ'ɛ̄ cáávā nducuéⁿ'ē fuerzas yeⁿ'é yā chi
chi nadacadíínuuⁿ yā chi ndís'tiī Ndyuūs ca'a yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. Ní yeⁿ'e
nguɛ́ɛ ́ nduuvidaamá nī ndúúcu tanducuéⁿ'ē chi ndís'tiī diíⁿ nī canéé
yā, ní nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ nī ndúúcu yā chi diíⁿ nī chi cuuvi dich'ɛɛtɛ́ nī
cosas chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā? Ní chííⁿ Ndyuūs cucáávā Jesucristo. Ní yeⁿ'é
chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní cunncáā ngaⁿ'a Ndyuūs chí ngíí dɛɛvɛ yeⁿ'e yā ní vɛɛ
yā yeⁿ'é nī. 5 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ canéé chi
poder yeⁿ'é yā tanducuéⁿ'ē tiempo.
nga'a yā cuenta yeⁿ'e vida yeⁿ'e 'Tííca yā.
maáⁿ yā nanááⁿ Cristo chi diíⁿ yā
juzgar nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ chi Canéé chi n'geenu yú ngii
canduuchi ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi n'díí. ti yeⁿ'e Cristo s'uuúⁿ
6 Ní cáávā chuū Cristo ngaⁿ'á yā
12 Ndís'tiī hermanos chi neⁿ'é taavi
nduudu cuaacu yeⁿ'e maáⁿ yā nanááⁿ nguɛ́ɛ ́ nadicadíínuuⁿ nī chi cosa
1 PEDRO 4, 5 534
chi díítūu nguɛ́ɛ ́ canéé chí chó'ōo ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi dinuuⁿndí yā ní
yeⁿ'é nī taachi 'iiⁿ'yāⁿ n'diichineeⁿ nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā? 19 Ní 'tíícā canee
cá yā ndís'tiī chi ya'ai n'geenú chi diiⁿ yú. Taachi n'geenu yú ngii
nī ngii ti canéé chí chó'ōo yeⁿ'é caavā chi Ndyuūs neⁿ'é yā chi diiⁿ
nī 'tíícā. 13 Naati canéé chí cuuvi
yú 'tíícā, canéé chí diiⁿ yú nducuéⁿ'ē
yeenú nī taachí n'geenú nī ngii chi n'daacā. Ní canéé chí nga'a yú
tan'dúúcā Cristo ch'eenú yā chii. Ní vida yeⁿ'e yú na ta'a Ndyuūs caati
cuayiivi cuuvi yeenu cá nī taachi Ndyuūs din'dái yā s'uuúⁿ ní 'indɛɛ
Cristo ndaa yā taama vmnéⁿ'ēe ní yā cuidado s'uuúⁿ. Ndyuūs ní diíⁿ yā
'cuuⁿ'míⁿ yā chi ch'ɛɛtɛ n'dai ngiichí chiiⁿ chi ngaⁿ'a yā chi caⁿ'a yā diiⁿ
yā tan'dúúcā dɛɛvɛ ngiichí ch'ɛɛtɛ. yā.
14 Nduuti chi 'iiⁿ'yāⁿ n'gaa'vá yā
nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī tan'dúúcā chi ngaⁿ'ā yeⁿ'e yaācū, idiíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é
ley yeⁿ'é Ndyuūs chi ch'ɛɛtɛ ca. nī tan'dúúcā 'áámá pastor chi indɛɛ
16 Ní nduuti chi 'áámá chɛɛ ndís'tiī
yā cuidado yeⁿ'e 'iiti cuūchī. 'Tíícā
n'geenu nī ngii cáávā chi i'téénu nī diíⁿ nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'é
Cristo nguɛ́ɛ ́ cuuvi 'cuinaáⁿ nī naati Ndyuūs chi caⁿ'á yā yaācū naachi
canee chi dich'ɛɛtɛ́ nī Ndyuūs caati ndís'tiī ní 'iiⁿntyéⁿ'ē. Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'a yā chi díí ní yeⁿ'e ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e nī chi canéé chi
Cristo dii. diíⁿ nī naati diíⁿ nī ti maáⁿ nī neⁿ'e
17 'Ā ā ndaa tiempo chi Cristo caⁿ'á
nī diiⁿ nī caati 'tíícā neⁿ'e Ndyuūs.
yā n'diichi yā nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī caavā chi cuta'á nī
ní vmnááⁿ vmnaaⁿ caⁿ'á yā n'diichí tuūmī naati diíⁿ nī ndúúcū nuuⁿmaⁿ
yā nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu staava yeⁿ'é nī chi n'dai. 3 Nguɛ́ɛ ́ diíⁿ
chi ngí'īi chi 'iiⁿ'yāⁿ chí n'dai cuuvi Jesucristo chi 'iiⁿ'yāⁿ chí ndíí tiīiⁿ
nanguaⁿ'ai yā, ¿dɛ́'ɛ̄ cuuví ndúúcū chí ícandɛɛ yā cuidado yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā diíⁿ yā ní yeⁿ'é yā tan'dúúcā 'áámá pastor chi
535 1 PEDRO 5
ndii tiīiⁿ chí ícandɛɛ yā cuidado tuu'mi ní Ndyuūs diíⁿ yā chi ndɛɛvɛ
'iiti yeⁿ'é yā, tuu'mi ní ndís'tiī cuuvi canéé vida yeⁿ'e nī. Ní diituú caneé
cuta'á nī 'áámá corona chi nguɛ́ɛ ́ nī ndúúcū chi i'téénu nī Ndyuūs. Ní
'cuīinu dɛɛvɛ́ yeⁿ'ē. Nguɛ́ɛ ́ corona Ndyuūs ca'á yā fuerzas yeⁿ'e nī ní
yeⁿ'e yaātā chi ītuuvií. diíⁿ yā chi seguro caneé nī ndúúcū
5 'Tiicá ntúūⁿ ndís'tiī saⁿ'ā
chi i'téénu nī. Maaⁿ Ndyuūs miiⁿ ní
da'caīyáā canéé chí diíⁿ nī tan'dúúcā teé yā nducuéⁿ'ē chi n'dai. Ní maáⁿ
chi ngaⁿ'a 'iīⁿntyeⁿ'ē yeⁿ'e yaācū. yā yaa'ví yā s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'é
Nducyaaca nī canéé chí ndiicuuⁿ yā s'uuúⁿ cáávā chi vɛ́ɛ ́ parte yeⁿ'e
nī ní cunnee nī 'aama nī taama nī yú ndúúcū dɛɛvɛ ngii ch'ɛɛtɛ yeⁿ'é
caati canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'é yā caati s'uuúⁿ ní yeⁿ'e Cristo s'uuúⁿ.
Ndyuūs 'tíícā: 11 Caaⁿ'maⁿ yú chi Ndyuūs ní ch'ɛɛtɛ
chi i'téénu nī. Ní déénu nī chi N'daí nī, ngaⁿ'a nī 'aama nī taama
'āā daamá nūuⁿ n'geenu yú ngii nī ti neⁿ'é nī 'aama nī taama nī ti
tan'dúúcā nducyaaca hermanos chi yeⁿ'é Cristo ndís'tiī. Ní Ndyuūs tée
s'néeⁿ yā na núúⁿmáⁿ íⁿ'yeeⁿdī ti yā vaadī 'diiíⁿ yeⁿ'é yā nducyaacá
i'téénu yā Cristo. 10 Ní cuayiivi chi
ndís'tiī chi yeⁿ'e Cristo. 'Tíícā
ch'eenú nī chiī duu'vi tiempo nūuⁿ cuuvi.
CARTA CUAYIIVI YEⁿ'E SAN PEDRO
dich'ɛɛtɛ yú Ndyuūs. Ní 'tíícā cuuvi chi ndís'tiī diíⁿ nī ní n'dai n'dai diíⁿ
diiⁿ yú ti deenu yú Jesucristo chi nī tuu'mi ní cuuvi diíⁿ nī ntiiⁿnyuⁿ
ch'ɛɛtɛ maáⁿ yā ní diíⁿ yā vaadī yeⁿ'e Señor Jesucristo yeⁿ'e yú. Ní
n'giinu. Ní Jesucristo yaa'ví yā dichíí'vɛ nī Señor yeⁿ'e yú. Ní chuū
s'uuúⁿ chi cuuvi yeⁿ'é yā s'uuúⁿ. 4 Ní
diīiⁿ chi dichíí'vɛ̄ chí deenu n'daāca
Cristo 'āā tee yā s'uuúⁿ promesas cá nī Señor Jesucristo yeⁿ'e yú. 9 Ní
chí n'dɛɛvɛɛ́ n'dai ní ng'ɛɛtɛ ca. Ní nduuti chi 'áámá nī nguɛ́ɛ ́ diíⁿ nī
cucáávā promesas miiⁿ ndís'tiī ní tanducuéⁿ'ē chuū tuu'mi ní ndís'tiī
536
537 2 PEDRO 1
dɛ'ɛ̄ cáávā chi diíⁿ nī nuuⁿndi. 11 Ní nú'sūū maáⁿ 'nū ch'iindiveéⁿ 'nū
taachi diíⁿ nī 'túúcā Jesucristo tée nduudu 'cūū chi chiica yeⁿ'e va'ai
yā lugar ndís'tiī chi cuuvi ndaa nī chɛɛti nguuvi taachi cueⁿ'é 'nū
naachi canee Señor Jesucristo chi ndúúcū Jesucristo na yiīcū chi
nadanguaⁿ'ai yā s'uuúⁿ ní naachi duuchi N'dɛɛvɛ́ N'dai.
cuéⁿ'é daāⁿmaⁿ ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā 19 Maaⁿ ní cu'téénu cá 'nū chi
yeⁿ'e yaācū nguaaⁿ ndís'tiī chi condenar 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Sodoma
nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'máⁿ yā nduudu cuaacu ndúúcū yaāⁿ Gomorra. Ní di'cuiinú
yeⁿ'é Ndyuūs. Ní candɛ́ɛ ̄ n'de'ei yā yáāⁿ s'eeⁿ chi nduuví yāiyáā
yā nduudu chi nguɛ́ɛ ́ cuaacu chi cáávā chi dicho'ó yā nguuchi yáⁿ'ā
diiⁿ chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu nī Cristo. vmnaaⁿ yáāⁿ s'eeⁿ. Ní 'íícú Ndyuūs
Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caaⁿ'máⁿ yā contra s'neeⁿ yā ejemplo 'cūū chi 'iiⁿ'yāⁿ chi
yeⁿ'e Jesucristo chi nadanguáⁿ'ai cuchiī cuayiivi, ní nguɛ́ɛ ́ n'daācā
yā 'iiⁿ'yāⁿ. Ní chííⁿ chi diíⁿ yā diīiⁿ idiíⁿ yā, cuuvi deenú yā táácā cuuvi
chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ niiⁿnuuⁿ niiⁿnuúⁿ chó'ōo yeⁿ'e yā. 7 Naati Ndyuūs
yā nduudu chi ngiica yeⁿ'e chi chi Ndyuūs diíⁿ yā 'túúcā tiempo
maáⁿ yā nadacadíínuuⁿ yā ti neⁿ'é chi 'āā chó'ōo 'tiicá ntúūⁿ Ndyuūs
yā tuumī chi ndís'tiī ca'á nī 'iiⁿ'yāⁿ deenú yā táácā chi nadanguáⁿ'ai yā
s'eeⁿ. 'Āā 'naaⁿ tiempo chi Ndyuūs 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā Ndyuūs yeⁿ'e
'āā n'diichí yā nuuⁿndi yeⁿ'é yā ní 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiíⁿ yā
'āā ngaⁿ'á yā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ 'āā chí n'diichineeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yā.
condenado yā. 'Tiicá ntúūⁿ Ndyuūs deenú yā táácā
4 Deenu yú chi Ndyuūs nguɛ́ɛ ́
ca'á yā testigo 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́
nadich'ɛɛcú yā yeⁿ'e ángeles chi n'daācā ndíí taachi ndaa nguuvi chi
dinuuⁿndí yā naati s'neéⁿ yā cuaaⁿ n'diichí yā nuuⁿndi yeⁿ'e nducyaaca
chuva'ai na infierno ní s'neéⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ.
naachi maaíⁿ. Ní dichiichí yā 10 'Tiicá Ndyuūs ca'a yā castigo
yeⁿ'e 'iivú Ndyuūs. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní chi daiya saⁿ'ā Beor. Tiempo chi
nguɛ́ɛ ́ 'va'á yā chi caaⁿ'maⁿ yā cosas chó'ōo Balaam miiⁿ neⁿ'e sa diiⁿ sa
chi nguɛɛ ndaacā yeⁿ'e 'iīⁿntyéⁿ'ē. ganar tuumī yeⁿ'e chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā
Ní nguɛ́ɛ ́ 'va'á yā yeⁿ'ē mar 'áámá. chi diiⁿ sa. 16 Ní taachi cueⁿ'e sa
Ní diíⁿ yā nducuéⁿ'ē nuuⁿndi chi ndúúcū burro yeⁿ'e sa, burro yeⁿ'e
neⁿ'e yā. 11 Ní ángeles nguɛ́ɛ ́ 'tííca
sa ngaⁿ'á tī ndúúcū nduudu yeⁿ'e
yā. 'Áárá chi ditiinu cá yā nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ ní diíⁿ tī reprender saⁿ'ā
ti 'iīⁿntyéⁿ'ē s'eeⁿ ti taachi ndaá Balaam miiⁿ yeⁿ'ē nuuⁿndi chi diiⁿ
yā nanááⁿ Señor Jesucristo yeⁿ'e sa. Ní 'āā ntɛ́ɛ ́ diiⁿ sa nuuⁿndi miiⁿ
yú nguɛ́ɛ ́ cunncáā ngaⁿ'a ángeles tiempo miiⁿ.
contra yeⁿ'e 'iīⁿntyéⁿ'ē s'eeⁿ. 12 'Iiⁿ'yāⁿ
17 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní tan'dúúcā
s'eeⁿ diíⁿ yā tan'dúúcā 'yúuduu taáⁿ vaacu nuūⁿnī díyaāi 'tiicá yā.
diíⁿ tī ní nguɛ́ɛ ́ nadacadíínuuⁿ tī. Tan'dúúcā meēeⁿ chi candɛ́ɛ ̄ 'yúúné
'Tíícā diíⁿ yā. Ní tan'dúúcā 'iiti taaⁿ taaⁿ 'tiicá yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní
chi 'iiⁿ'yāⁿ n'nuúⁿ yā ní n'giiⁿ'núⁿ yā condenado yā ní caⁿ'á yā cho'ó yā
'iiti, 'tíícā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní cunncáā naachi diituu n'dáí maaíⁿ. Ní miiⁿ
ngaⁿ'a yā yeⁿ'e dendu'ū chi nguɛ́ɛ ́ canee yā cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. 18 'Iiⁿ'yāⁿ
'cūū tuu'mi ní cunncáā ca canee tiempo chi 'āā chó'ōo taachi ch'iī
yā nguɛ́ɛ ́ ti tiempo chi 'āā cuɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata yeⁿ'e yú. 'Āā
i'téénu yā Jesucristo. 21 N'dáácā
daamá nūuⁿ canéé tanducuéⁿ'ē ndíí
ca chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ n'diichí taachi Ndyuūs din'dái yā iⁿ'yeeⁿdī.
yā yúúní cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs ti 5 'Iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'á yā 'tíícā nguɛ́ɛ ́
taachi 'āā n'diichí yā yúúní cuaacu neⁿ'e yā diíⁿ yā cuenta yeⁿ'e tiempo
tuu'mi ní ndaācādaamí yā yeⁿ'e chi 'naaⁿ tiempo chi chó'ōo. Tiempo
ley yeⁿ'é Ndyuūs chi Ndyuūs ca'a miiⁿ Ndyuūs ngaⁿ'á yā ní ndúúcū
yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 22 Ní cho'oó yeⁿ'e
nduudu yeⁿ'é yā din'dái yā nánguuvi
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā chi ngaⁿ'a ndúúcū iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní iⁿ'yeeⁿdí
'áámá nduudu cuaacu 'tíícā: 'Yaānā 'cūū can'daā ná nuūⁿnīⁿ. Ní iⁿ'yeeⁿdí
nguɛɛcunée tī che'e tī chí ndaāchi 'cūū canee na lugar yeⁿ'ē cáávā
tī ní cuuchí chi 'iiⁿ'yāⁿ naaⁿnú yā nduudu yeⁿ'é Ndyuūs. 6 Ní iⁿ'yeeⁿdī
chi n'gaacú nī yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chi chi neⁿ'é taavi, nguɛ́ɛ ́ cuuvi naáⁿ nī
idinguúⁿ. 2 Neⁿ'é chi n'gaacu nī yeⁿ'e
chi nanááⁿ Ndyuūs 'áámá nguuvi ní
tiempo chi chó'ōo yeⁿ'e profetas tan'dúúcā chi 'áámá mil nduūyū ní
chi dɛɛvɛ ní ngaⁿ'a yā nduudu 'áámá mil nduūyū ní tan'dúúcā chi
cuaacu. Ní n'gaacú nī yeⁿ'e tiempo 'áámá nguuvi. 'Tíícā canéé nanááⁿ
maaⁿ yeⁿ'e mandamiento yeⁿ'e Ndyuūs. 9 Ní Señor Jesucristo yeⁿ'ē
promesa chi ngaⁿ'a chi Cristo canéé Jesucristo taama vmnéⁿ'ēe, nguuvi
chi ndaa yā táámá vmnéⁿ'ēe? Ndii miiⁿ ndaā tan'dúúcā chi 'ááma
541 2 PEDRO 3
duucu chi indáá n'gaaⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́ ndaa yā. 15 Diíⁿ nī cuenta chi Señor
chiiⁿ chí n'gíínú 'nū, níícū chiiⁿ chí chidɛɛvɛ tan'dúúcā chí Jesucristo
tuu'vi 'nū ndúúcū ta'á 'nū chiiⁿ ní canée yā na chidɛɛvɛ tuu'mi ní
Nduudu yeⁿ'ē vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. nduuvidaama yú 'aama yú ndúúcū
2 Ch'iⁿ'i yā ní naáⁿ 'nū chiiⁿ chi vida
taama yú. Yuuúⁿ yeⁿ'e Jesucristo
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. Níícú n'diichí 'nū daiya Dendyuūs inaaⁿnu yā s'uuúⁿ
ní caaⁿ'maⁿ cuaacu 'nū, ní yaa'ví yeⁿ'ē tanducuéⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'e yú.
'nū yeⁿ'ē vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ chi 8 Nduuti chi ngaⁿ'ā yú chi nguɛ́ɛ ́
'nū yeⁿ'é ndis'tiī caati vaadī yeenú nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yú tuu'mi ní idiiⁿ yú
yeⁿ'é nī cuuvi cuaacu cá. chi Jesucristo ngaⁿ'a yā nduudu
yaadi, níícú nduudu yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́
Dendyuūs ní dɛɛvɛ ngii canéé ndúúcu yú.
5 Chuū
ní nduudu chí ch'iindiveéⁿ
'nū yeⁿ'é yā. Chííⁿ chí ngaⁿ'a 'nū Cristo ní caaⁿ'máⁿ yā lado yeⁿ'e yú
chi Dendyuūs ní chidɛɛvɛ. Níícú
mar 'áámá maāiⁿ nguɛ́ɛ ́ ndúúcu 2 Ndís'tiī daiya n'gaiyáá, chuū
dinguúⁿ yeⁿ'e ndís'tiī caati
542
543 1 JUAN 2
nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ nī nuuⁿndi. Níícú nduuti yeⁿ'e taamá yā. 11 Naati du'ū chi
chi 'áámá yā diíⁿ yā nuuⁿndi vɛ́ɛ ́ nguɛ́ɛ ́ ngii n'diichí yā vi'i cánéé ná
táámá yā chi Jesucristo chi neené maāiⁿ níícú cachiica ná maāíⁿ, ní
n'dai chi caaⁿ'maⁿ yā yeⁿ'e yú nguɛ́ɛ ́ deenú yā tií cuaaⁿ cachiicá
ndúúcū Ndyuūs chiida yú. 2 Níícú yā caati chí maāiⁿ miiⁿ ní nguɛ́ɛ ́ diiⁿ
Jesucristo ca'á maáⁿ yā vida yeⁿ'e chí inaaⁿ yā.
maaⁿ yā ní ch'īi yā cucáávā nuuⁿndi 12 Dinguúⁿ yeⁿ'e ndís'tiī daiya
yeⁿ'e yú. 'Iicu nguɛ́ɛ ́ dámaaⁿ yeⁿ'e n'gaiyáa, caati nuuⁿndi yeⁿ'é
s'uuúⁿ naati cucáávā nuuⁿndi yeⁿ'e nī ních'ɛɛcu cáávā chi dúúchī
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'ē núúⁿmáⁿ iⁿ'yeēⁿdī. Jesucristo. 13 Dinguúⁿ yeⁿ'e ndís'tiī
nduudu yaadi chi ngaⁿ'a yā. Níícú dinguúⁿ yeⁿ'e ndís'tiī chiida s'ééⁿ
nguɛ́ɛ ́ cánéé nduudu cuaacu ndúúcu caati 'āā n'diichí nī 'iiⁿ'yāⁿ chi canee
yā. 5 Du'ū chí n'giindiveeⁿ nduudu
ndíí cuaaⁿ vmnaaⁿ. Dinguúⁿ yeⁿ'e
yeⁿ'e yā cuaacu nííⁿnyúⁿ cánéé n'dai ndís'tiī saⁿ'ā ngaiyáā caati ditiinú
vaadī neⁿ'e yeⁿ'e Dendyuūs ndúúcu nī. Níícu nduudu yeⁿ'e Dendyuūs
yā. Chiiⁿ chi deenu yú chi canee chi cánéé nduucú nī níícú cuchɛɛ́ nī
yú nduucú yā. 6 Du'ū chí ngaⁿ'ā
ndúúcū chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā.
chi canee nduucú yā, cánéé chí 15 Nguɛ́ɛ ́ dinéⁿ'e nī iⁿ'yéeⁿdī ndíí
cuchiīcá tan'dúúcā chí cáchiicá yā. nguɛ́ɛ ́ dendu'ū chi vɛ́ɛ ́ na iⁿ'yéeⁿdī.
Du'u chí dineⁿ'e iⁿ'yéeⁿdī vaadī
Ley chi ngai neⁿ'e yeⁿ'e Dendyuūs nguɛ́ɛ ́ canéé
7 Ndís'tiīvi'í, nguɛ́ɛ ́ dinguúⁿ mar nduucú yā. 16 Caati tánducuéⁿ'ē chi
'áámá ley chí ngai, tii ley ndiicúū vɛ́ɛ ́ na iⁿ'yéeⁿdī chi neⁿ'ē cuerpo
chi 'āā canee ndíí cuaaⁿ vmnaaⁿ, ley yeⁿ'e yú ndúúcū chi neⁿ'ē nduutináaⁿ
ndiicúū ní ndúúdú chí ch'iindiveéⁿ yú, níícú vaadī ingueēé yeⁿ'e vida
nī ndíí cuaaⁿ vmnaaⁿ. 8 Dinguúⁿ
yeⁿ'e iⁿ'yéeⁿdī ní nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e chiida
táámá vmnéⁿ'ēe ley ngaī yeⁿ'é yú, tiī ní yeⁿ'e iⁿ'yéeⁿdī. 17 Iⁿ'yéeⁿdī
3
22 ¿Du'ū chi yaadi mííⁿ? 'Iiⁿ'yāⁿ
Cun'dííchí ndís'tiī vaadī néⁿ'e
chi ngaⁿ'á yā chi nguɛ́ɛ ́ Jesús chi chi tee chiida yú s'uuúⁿ chi
Cristo ní yaadi yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yaa'vi yā s'uuúⁿ chi daiyá Dendyuūs
chi anticristo chí caaⁿ'máⁿ yā chi s'uuúⁿ. Cáávā chuū chí iⁿ'yéeⁿdī
nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā Dendyuūs chiida nguɛ́ɛ ́ in'diichi s'uuúⁿ caati nguɛ́ɛ ́
yú ndúúcū daiyá yā. 23 Du'ū chí
in'diichi Cristo. 2 Ndís'tiī chi neⁿ'e
ndúúcū nús'uu chi cunee yú ndúúcū yā tanducuéⁿ'ē chi ngaⁿ'a ley. Níícú
vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. nuuⁿndi ní chiiⁿ chi nguɛ́ɛ ́ diiⁿ yā
26 Dinguúⁿ chuū yeⁿ'ē ndís'tiī
chi ngaⁿ'a ley. 5 Ndís'tiī déénu nī
chi yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi nginnche'éí chi Dendyuūs ní ndaá yā chi divíi
yā ndís'tiī. 27 Naati chííⁿ chí yeⁿ'ē
yā nuuⁿndi yeⁿ'ē yú. Níícú nguɛ́ɛ ́
Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs chí vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é yā. 6 Du'ū chi
545 1 JUAN 3
yeⁿ'é yā nguɛ́ɛ ́ idiiⁿ nuuⁿndi. Du'ū neⁿ'e vi'ī, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ cánéé vaadī
chi idiiⁿ nuuⁿndi nguɛ́ɛ ́ n'diichí yā n'gii ndúúcu yā. 15 Du'ū chi nguɛ́ɛ ́
Dendyuūs cucáávā chí nadituuví yā vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē tanducuéⁿ'ē chi vɛɛ yeⁿ'e
chí diīⁿ yááⁿn'guinūuⁿ. iⁿ'yeeⁿdí 'cūū níícú naáⁿ yā vi'i yā
9 Du'ū chí ch'iindiyáaⁿ yā taama chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é yā, ní nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e
vmnéⁿ'ēe ní yeⁿ'e Dendyuūs ní yā ca'á yā 'iiⁿ'yāⁿ, ¿táácā cūnee
nguɛ́ɛ ́ idiíⁿ yā nuuⁿndi caati ndaata vaadī neⁿ'e yeⁿ'e Dendyuūs nduucú
yeⁿ'é Ndyuūs canéé ndúúcu yā. Ní yā? 18 Ndís'tiī daiya n'gaiyáa, nguɛ́ɛ ́
nguɛ́ɛ ́ n'daacā. Níícú chiiⁿ chi diiⁿ caaca yú Ndyuūs, itée yā yeⁿ'e yú
'diīnū sa ní n'daacā. caati diiⁿ yú chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'é
13 Ndís'tiī vi'í, 'áá nguɛ́ɛ ́ n'diichí nī
yā níícú idiiⁿ yú cosa chi n'daacā
chi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e íⁿ'yeeⁿdī nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é nanáaⁿ yā. 23 Chúū chi ley yeⁿ'é yā,
chi ngaⁿ'a ley yeⁿ'é yā canéé ndúúcū yeⁿ'e yú. Caati ndúúcū chúū ní
Ndyuūs, níícú Dendyuūs canee yā n'diichi yú Espíritu yeⁿ'e nduudu
ndúucū. Ní chuū chi deenu yú chi cuaacu ní espíritu chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e
'áámá cūneé yā ndúúcu yú cáávā nduudu cuaacu.
Espíritu N'dai yeⁿ'é yā chi tee yā
s'uuúⁿ. Ndyuūs ní vaadī neⁿ'e
7 Ndís'tiī chi neⁿ'e taaví, dineⁿ'ē
Yeⁿ'e Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ní yú 'aama yú taama yú caati vaadī
yeⁿ'e espíritu chi contra yeⁿ'e Cristo neⁿ'e ní yeⁿ'e Dendyuūs. Nducyáácá
espíritu chi nguɛ́ɛ ́ ntúmiiⁿnuⁿ chí canéé vaadī neⁿ'e. Nguɛ́ɛ ́ chi s'uuúⁿ
Jesucristo ní ndaá yā iⁿ'yeeⁿdī chi dinéⁿ'e yú Dendyuūs miiⁿ, ti
tan'dúúcā s'uuúⁿ nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e Dendyuūs mííⁿ chi idinéⁿ'e yā s'uuúⁿ,
Dendyuūs 'yā. Chííⁿ chí espíritu níícú dichó'o yā daiyá yā chi ch'īi
yeⁿ'ē anticristo. 'Āā ch'iindiveéⁿ nī yā lado yeⁿ'e yú cucáávā nuūⁿndī
yeⁿ'ē espíritu yeⁿ'e anticristo chi yeⁿ'e yú.
cánéé chi ndaa ni maaⁿ 'āā canéé 11 Ndís'tiī chi neⁿ'é, ndúúti chi
espíritu chi canéé iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ n'diichí yā
espíritu yeⁿ'e anticristo caati 'iiⁿ'yāⁿ Dendyuūs. Ndúúti chi idinéⁿ'e yú
chi canéé ndúúcu nī ch'ɛɛtɛ cá yā 'aama yú taama yú, Dendyuūs ní
nguɛ́ɛ ́ ti espíritu chi canéé iⁿ'yeeⁿdí canée yā ndúúcu yú. Níícú vaadī
'cūū. 5 Ní espíritus ní yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí
neⁿ'e n'daacā n'dai canéé ndúúcu
'cūū, caavā chííⁿ chi ngaⁿ'á yā yeⁿ'e yú. 13 Ndúúcū chuū ní deenu yú
yeⁿ'e yú. Du'u chí nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e ngaⁿ'a yú nduudu cuaacu chí chiida
Dendyuūs, nguɛ́ɛ ́ n'giindiveéⁿ yā yú dichó'o yā daiya yā. Ní daiya
547 1 JUAN 4, 5
nduucú yā, ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ canée yā chuū chi vaadī neⁿ'e yeⁿ'e Dendyuūs
ndúúcū Dendyuūs. chi s'uuúⁿ ní diiⁿ yú chi ngaⁿ'a ley
16 Níícú s'uuúⁿ nin'diichi yú ní
yeⁿ'e yā. Ní ley yeⁿ'e yā nguɛ́ɛ ́ cosa
i'teenu yú chɛ́ɛ ́ chi vaadī neⁿ'e chi chi 'cuinaaⁿ yú yeⁿ'ē. 4 Nducyáácá
chuū ní vaadī neⁿ'e chi n'dai taavi cuuvi cuchɛɛ yeⁿ'e iⁿ'yeēⁿdi? 'Iiⁿ'yāⁿ
chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e yú. Níícú vɛ́ɛ ́ nduudu chi i'téénu yā chi Jesús ní daiyá
yeⁿ'e yú nduucú yā nguuvi chí ndaa Dendyuūs 'yā ní cuchɛɛ yā.
juicio. Tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ 'tíícā
ntúūⁿ s'uuúⁿ canée yú iⁿ'yeēⁿdī. Nduudu cuaacu yeⁿ'e Daiyá Ndyuūs
18 Vaadī neⁿ'é ní nguɛ́ɛ ́ vaadī 'va'ā.
6 Ní
chuū ní Jesucristo chi ndaā
Naati chííⁿ chí n'dáacā taavi yeⁿ'e ndúúcū nuūⁿnīⁿ ndúúcū yuuúⁿ.
vaadī neⁿ'e i'neéⁿ 'áámá lado vaādī Nguɛ́ɛ ́ dámaāⁿ ndúúcū nuūⁿnīⁿ caati
'va'ā ti vaadī 'va'a ngií chi 'cuīnáaⁿ ndúúcū nuūⁿnīⁿ ndúúcū yuuúⁿ.
yú. Du'ū chí 'va'a nguɛ́ɛ ́ canéé vaadī Ní Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs
neⁿ'ē n'daacā ndúucū. ngaⁿ'ā nduudu cuaacu yeⁿ'e yā
19 S'uuúⁿ ní idinéⁿ'e yú 'yā ti 'iiⁿ'yāⁿ
caati Espíritu miiⁿ ní vaadī cuaacu.
miiⁿ dinéⁿ'e yā s'uuúⁿ vmnaaⁿ. 7 Caati 'iinu yā ngaⁿ'a yā nduudu
S'uuúⁿ cuuvi cuchɛɛ yú yeⁿ'e iⁿ'yeēⁿdī yú nduudu cuaacu yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
yā vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ s'uuúⁿ. Níícú chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e nduudu cuaacu ní
vida cueⁿ'e daaⁿmáⁿ 'cūū ní yeⁿ'ē nuuⁿndi, naati vɛ́ɛ ́ nuuⁿndi mííⁿ
daiya yā. 12 Du'ū chi i'teenu daiya
chí nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e vaadī n'gii.
yā vɛ́ɛ ́ vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ yeⁿ'e yā. 18 'Āā deenu yú du'u 'iiⁿ'yāⁿ chi
yeⁿ'e yú ndúúcu yā. Nduuti chi miiⁿ ní ndaá yā. Ní tee yā chi
s'uuúⁿ caaca yú 'yā tan'dúúcā chi cadiinuuⁿ yú, ní 'íícú n'diichi
neⁿ'é yā chí caaca yú 'yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ yú 'iiⁿ'yāⁿ chi cuaacu yā. Ní
n'giindiveéⁿ yā yeⁿ'ē yú. 15 Nduuti
s'uuúⁿ ní yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi cuaacu
chi deenu yú chi n'giindiveéⁿ yā yā ní yeⁿ'e daiya Dendyuūs chi
yeⁿ'e yú yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē chi caaca Jesucristo. Dendyuūs miiⁿ ní
yú 'yā, tuu'mi ní 'āā deenu yú chi 'iiⁿ'yāⁿ chi cuaacu, 'iiⁿ'yāⁿ chi
itée yā s'uuúⁿ chiiⁿ chi 'āā chiica yú vɛ́ɛ ́ vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ yeⁿ'é
'yā. yā. 21 Ndís'tiī daiyá cundɛ́ɛ nī
idi'cuíitú n'diī n'daatāa chí dinéⁿ'e nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'a nduudu cuaacú 'cūū
yú 'áámá yú táámá yú. Chuū nguɛ́ɛ ́ nguɛ́ɛ ́ 'cuaáⁿ nī chi cunée yā na
tan'dúúcā chi idinguúⁿ 'áámá ley vaacú nī. Ní nguɛ́ɛ ́ caaⁿ'maⁿ nī,
ngaī caati ley yeⁿ'ē yú chííⁿ chí n'daacā chi ndaá yā va'āī yeⁿ'e nī.
canee ndíí cuaaⁿ vmnaaⁿ. 6 Níícú
11 Du'ú 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'á yā 'iiⁿ'yāⁿ
chuū chí vaadī neⁿ'e ní chiiⁿ chi miiⁿ chi n'daacā chi ndaá yā va'āī
549
2 JUAN 550
1 'Úú Juan, saⁿ'ā chi ngaⁿ'a ní canee chi 'cuaaⁿ yú 'iiⁿ'yāⁿ s'tíī.
ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e yáacū idinguúⁿ carta Níícú cuuvi cunée yā ndúúcu yú
'cūū yeⁿ'e saⁿ'ā Gayo chi cuaacu 'iiⁿ'yāⁿ chí idiíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e
nííⁿyúⁿ neⁿ'e taaví saⁿ'ā. vaadī cuaacu.
2 Díí saⁿ'ā Gayo chi neⁿ'é, 'úú neⁿ'é
chi cáávā maaⁿ di tanducuéⁿ'ē chi Saⁿ'a Diótrefes nguɛ́ɛ ́ n'daacā diiⁿ sa
vɛ́ɛ ́ yeⁿ'ē di ní n'dai taavi. Níícú 9 'Úúnidinguúⁿ yeⁿ'ē 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
vɛ́ɛ ́ vaadī 'viichɛɛ́ yeⁿ'ē di tan'dúúcā yaācū caati Diótrefes nguɛ́ɛ ́ 'cuaaⁿ
chi alma yeⁿ'e di vɛ́ɛ ́ vaadī 'viichɛɛ́ sa nús'uu ti néⁿ'é sa caaⁿ'maⁿ
yeⁿ'ē. 3 Nduudu cuaacu chi neene
ntiiⁿnyuⁿ sá yeⁿ'é yā. 10 Cáávā
yeenú taachi ndaā vi'ī yú chi caⁿ'a chuū taachi 'úú chi ndaá tuu'mi ní
yā nduudu cuaacu yeⁿ'ē di chi nin'gaacú tanducuéⁿ'ē chi diiⁿ sáⁿ'ā
n'daācā diiⁿ di, tan'dúúcā chi 'áámá miiⁿ. Taatiī caⁿ'ā sa yeⁿ'e s'uuúⁿ
idiiⁿ di chiiⁿ chi cuaacu. 4 Nguɛ́ɛ ́
ndúúcū nduudu taaⁿ chi nguɛ́ɛ ́
ch'ɛɛtɛ ca vaadī yeenu yeⁿ'é chi n'daacā taatiī 'caā'vā sa contra yeⁿ'e
ch'iindiveéⁿ chí daiyá diíⁿ yā chiiⁿ s'uuúⁿ. Ní nguɛ́ɛ ́ yeenú sá ndúúcū
chi cuaacu. dendu'ū. Nguɛ́ɛ ́ n'guuⁿ sa vi'ī yú. Ní
5 Dii chi neⁿ'é, tanducuéⁿ'ē chi
nguɛ́ɛ ́ neⁿ'e sa chi tanáⁿ'a yā chi
diiⁿ di, n'daacā n'dai diiⁿ di ndúúcū 'cuaaⁿ yā vi'í yā. Níícú tun'dáa sa 'yā
vi'i yú ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ngiica chɛɛti yaācū.
ná yúúní. 6 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ngaⁿ'á yā
11 Díí chi neⁿ'é, nguɛ́ɛ ́ diiⁿ di chiiⁿ
nduudu cuaacú yeⁿ'e vaadī neⁿ'e chi n'diichi di chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā.
yeⁿ'e di nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi snúūⁿ Diiⁿ di chi n'daacā. Du'ū chi
yaācū. Nduuti chi cunnéé dí 'iiⁿ'yāⁿ din'daacā ní yeⁿ'ē Dendyuūs. Du'ū
tan'dúúcā chi canéé chi diiⁿ di chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā nidiiⁿ ní nguɛ́ɛ ́
ní tan'dúúcā chi neⁿ'e Dendyuūs n'dííchí Dendyuūs.
chi diiⁿ di, tuu'mi ní n'daacā idiiⁿ
di. 7 Caati 'iiⁿ'yāⁿ cueⁿ'é yā 'muuⁿ
Saⁿ'a Demetrio, n'daacā idiiⁿ sa
cueⁿ'é yā miiⁿ cucáávā chi neⁿ'é 12 Nducyáácá
yā ngaⁿ'á yā nduudu
yā caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'e Cristo. Nguɛ́ɛ ́ cuaacu yeⁿ'e saⁿ'ā Demetrio. 'Āā
551
3 JUAN 552
'tiicá nūuⁿ nduudu cuaacu n'giⁿ'i 14 Caati neⁿ'é n'diichí ndís'tiī núúⁿ
vida yeⁿ'é yā. 'Tiicá ntúūⁿ s'uuúⁿ niīⁿyūⁿ ní caaⁿmáⁿ ndúúcu di ní
ngaⁿ'a yú ndúúdú cuaacu yeⁿ'e yā. ndís'tiī nduucú.
Ní ndís'tiī deenú ni chí ngaⁿ'ā yú 15 'Diiíⁿ canéé ndúúcū di.
ní yeⁿ'é vaadī neⁿ'e caati cuuví 'yaaⁿ 'iivú Ndyuūs taachi nadanguáⁿ'ai
nducuéⁿ'ē chuū nguaaⁿ ndís'tiī. yā 'iiⁿ'yāⁿ Israel ní divíi yā 'iiⁿ'yāⁿ
s'eeⁿ yeⁿ'e yáⁿ'āa Egipto, neⁿ'é chi
Yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'ā ndís'tiī n'gaacú ni chuū. Cuayiivi
nduudu cuaacu mííⁿ Ndyuūs di'cuiinú yā 'iiⁿ'yāⁿ na
3 Ndís'tiīhermanos yeⁿ'é chi yáⁿ'āa miiⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛɛ s'téénu
neⁿ'e taaví, neené neⁿ'é idinguúⁿ yā 'yā. 6 Ní n'gaacú nī yeⁿ'e ángeles
yeⁿ'e ndís'tiī yeⁿ'é chi Ndyuūs chi nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā tan'dúúcā chi
nadanguáⁿ'ai yā s'uuúⁿ. Maaⁿ ní Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā ángeles
cadiinuúⁿ chi canee chi idinguúⁿ miiⁿ. Ní Ndyuūs canéé chí divíi yā
carta 'cūū yeⁿ'e nī caati cuuví yaa'ví yeⁿ'e lugar yeⁿ'é yā. Maaⁿ ní Ndyuūs
ch'ɛɛchi ndís'tiī chi canéé chi diíⁿ nī s'néeⁿ yā ángeles chi presos yeⁿ'é yā
luchar n'dai cáávā chiiⁿ chi i'téénu na maaiⁿ chi yáanūuⁿ. Miiⁿ canee
nī Ndyuūs. Ndyuūs 'áámá vmnéⁿ'ēe yā ndíí chiichi yā ndúúcū cadenas
ca'á yā vaadī i'téénú yeⁿ'é yā 'iiⁿ'yāⁿ chi 'áámá canee ndii tiempo chi
chi yeⁿ'é yā. 4 Náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́
Ndyuūs n'diichí yā nuuⁿndi yeⁿ'e
yeⁿ'é Ndyuūs ní nduuvidaamá yā ángeles miiⁿ. 7 Ní n'gaacú nī yeⁿ'e
553
JUDAS 554
yáāⁿ Sodoma ndúúcū yáāⁿ Gomorra 11 Dɛ'ɛ chúúca ya'ai yeⁿ'e saⁿ'ā
ndúúcū yáāⁿ chi snéé cuaaⁿ 'diituú. s'eeⁿ caati dámaāⁿ chi neⁿ'ē sa diiⁿ
'Tiicá ntúūⁿ nguɛ́ɛ ́ n'daacā idiiⁿ sa tan'dúúcā chi diiⁿ saⁿ'ā Caín.
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā Ní saⁿ'ā s'eeⁿ cáávā chi neⁿ'e sa
chi diiⁿ ángeles. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní tuūmī, dinuuⁿndi sa tan'dúúcā chi
cueⁿ'é yā ndúúcū n'daataá o isaⁿ'ā diiⁿ saⁿ'ā Balaam. Ní ch'iī sa caati
chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é yā. Ní n'daatāa nguɛ́ɛ ́ diiⁿ sa chi ngaⁿ'a Ndyuūs,
nguaaⁿ n'daataá yā induuchineeⁿ tan'dúúcā saⁿ'ā Coré chi nguɛ́ɛ ́ diiⁿ
tá n'daataa ndúúcū vi'i. Ní saⁿ'ā sa chi ngaⁿ'a Ndyuūs taachi nguɛ́ɛ ́
nguaaⁿ saⁿ'ā yā induuchinéeⁿ sa ch'iindiveeⁿ sa chi ngaⁿ'a Moisés.
saⁿ'ā ndúúcū vi'i. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cáávā 12 Maaⁿ ní 'iiⁿ'yāⁿ chi 'tíícā, taachi
cheendí yā tan'dúúcā chi 'tɛ́ɛ ́ nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā i'téénu yā.
taáⁿ yā ní ngaⁿ'á yā yeⁿ'e chi nguɛ́ɛ ́ 23 Ní 'tíícā nadanguáⁿ'ai nī 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
neⁿ'é yā yeⁿ'ē chi táámá yā idiiⁿ yā. yeⁿ'e chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā tan'dúúcā
Ní diíⁿ yā chi nguɛɛ n'daacā caati chi tun'dáa nī 'iiⁿ'yāⁿ nguááⁿ nguuchi
maáⁿ yā neⁿ'e yā. Ní ndúúcū nduudu yaⁿ'ā, 'tíícā diíⁿ nī. Ya'ai 'iinú nī yeⁿ'e
chi n'gɛɛtɛ ngaⁿ'á yā yeⁿ'e taamá tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ naati diíⁿ nī ndúúcū
yā chi ch'ɛɛtɛ́ yā taachi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuidado, ndíí nguɛ́ɛ ́ cuuvi caⁿ'a nī
neⁿ'é yā diiⁿ yā aprovechar dendu'ū ndúúcu yā chi dinuuⁿndí nī.
cáávā maáⁿ yā.
Judas ngaⁿ'angua'á yā ní
Judas ngaⁿ'a yā yeⁿ'e chi 'iiⁿ'yāⁿ chi dich'ɛɛtɛ́ yā Ndyuūs
yeⁿ'e Cristo canéé chí diíⁿ yā 24 Maaⁿ ní 'úú chi'neéⁿ ndís'tiī na ta'a
17 Ndís'tiī, hermanos chi neene Ndyuūs chi cuuvi candɛɛ yā cuidado
neⁿ'é, maaⁿ ní neⁿ'é chi ndís'tiī yeⁿ'e ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ dinuuⁿndí
ní n'gaacú nī yeⁿ'e nduudu chi nī. Ní Jesucristo cuuvi 'cuuⁿ'míⁿ yā
apóstoles yeⁿ'e Señor Jesucristo nanááⁿ Ndyuūs chi dɛɛvɛ ngii n'dai
yeⁿ'e yú taacā chi caⁿ'a yā. 18 'Tíícā
ndís'tiī chi nguɛ́ɛ ́ nuuⁿndi yeⁿ'é nī.
caⁿ'a yā chīi yā ndís'tiī: Taachí Ní neené yeenu nī. 25 Dich'ɛɛtɛ yú
'āā canéé niiⁿnuúⁿ nguuvi chí Ndyuūs chi 'áámá n'dyáⁿ'ā Ndyuūs chi
ndaa Señor Jesucristo taama deenu nducuéⁿ'ē ní nadanguáⁿ'ai yā
vmnéⁿ'ēe tuu'mi ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní s'uuúⁿ cáávā Señor Jesucristo chi 'iivi
diduuchineéⁿ yā yeⁿ'e nī ndúúcū yú. Caati yeⁿ'é yā ní vɛ́ɛ ́ dɛɛvɛ́ ngii
tanducuéⁿ'ē chi yeⁿ'e Ndyuūs. Ní n'dai ndúúcū n'gɛɛtɛ n'dai ndúúcū
nducuéⁿ'ē chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ neⁿ'é yā poder ch'ɛɛtɛ n'dai ndúúcū poder yeⁿ'e
diíⁿ yā chi nguɛɛ n'daacā, chuū ní 'iiⁿntyéⁿ'ē yeⁿ'é yā nguuvi chi chó'ōo
diíⁿ yā. 19 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní divíi yā
ndúúcū nguuvi maaⁿ ní cuéⁿ'é
yeⁿ'ē nguaaⁿ ndís'tiī. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní daāⁿmaⁿ. 'Tíícā cuuvi.
APOCALIPSIS, NDUUDU CHÍ CH'Iⁿ'I
NDYUŪS YEⁿ'E JESUCRISTO
yā ndúúcū vaādī 'diiíⁿ yeⁿ'é yā. Ní
Yeⁿ'e chi Jesucristo ch'íⁿ'i yā Ndyuūs ní 'áámá canee yā tiempo
yā chuū Juan chi dichíí'vɛ̄ Ndyuūs chi Cristo tée yā ndís'tiī vaadī
cáávā 'áámá ángel chi dichó'o yā n'dai yeⁿ'é yā, Jesucristo chi cuéⁿ'é
nanáaⁿ yā. 2 Juan miiⁿ caⁿ'a cuaacú
daāⁿmaⁿ ngaⁿ'a cuaacú yā. Ní Cristo
yā nduudu cuaacu yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē miiⁿ ní daiyá Ndyuūs ní 'iiⁿ'yāⁿ chi
chi n'diichí yā. Chuū ní nduudu vmnááⁿ vmnaaⁿ nacueeⁿ yā yeⁿ'e
cuaacu yeⁿ'e Ndyuūs. Ní chuū ní nguaaⁿ tináⁿ'ā. Ní ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ
nduudu cuaacu chí Jesucristo ch'íⁿ'i yā yeⁿ'e nducyáácá reyes chi vɛ́ɛ ́
yā Juan miiⁿ. iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní Cristo dinéⁿ'e yā
3 Dɛ'ɛ chúúcā yeenú 'iiⁿ'yāⁿ chi
s'uuúⁿ ní nadɛɛ̄vɛ́ yā s'uuúⁿ yeⁿ'e
n'geeⁿ yā libro 'cūū chi yeⁿ'é Ndyuūs. nuuⁿndi yeⁿ'e yú ndúúcū yuuúⁿ
Ní dɛ'ɛ chúúcā yeenú 'iiⁿ'yāⁿ s'uuuⁿ yeⁿ'e maáⁿ yā. 6 Ní Cristo diíⁿ yā chi
556
557 APOCALIPSIS 1
nducyaaca yáāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū yáāⁿ Efeso, ní yeⁿ'e yáāⁿ Esmirna,
cuɛɛcú yā taachi n'diichí yā Cristo. ní yeⁿ'e yáāⁿ Pérgamo, ní yeⁿ'e yáāⁿ
'Tííca rā va. Cuaacu nííⁿnyúⁿ chí Tiatira, ní yeⁿ'e yáāⁿ Sardis, ní yeⁿ'e
'tíícā. yáāⁿ Filadelfia, ndúúcū yeⁿ'e yáāⁿ
8 Señor Ndyuūs chi vɛ́ɛ ́
Laodicea.
tanducuéⁿ'ē poder dendu'ū yeⁿ'é 12 Tuu'mi ní 'úú nan'guaacúndií ní
yā chi 'áámá caneé yā tiempo chi n'diichí du'ū chi yaā'vi 'úú. Taachi
chó'ōo, ní maaⁿ ní 'tííca yā, ní caⁿ'á n'diichi cuaaⁿ daamí n'diichí ndɛɛ̄chɛ̄
yā ndaa yā, Señor miiⁿ ngaⁿ'a yā: candeleros yeⁿ'e 'dííⁿnguāaⁿ. 13 Ní
'Úú chí 'iiⁿ'yāⁿ vmnááⁿ vmnaaⁿ 'úú, náávtaⁿ'a yeⁿ'e ndu'u candeleros
ní 'úú ndíí cuááⁿ naachí 'cuiinu miiⁿ 'áámá yā cheendii yā tan'dúúcā
'úú. Tan'dúúcā letras A ndii Z yeⁿ'e 'aama saⁿ'ā daiyá 'iiⁿ'yāⁿ iⁿ'yeeⁿdí
alfabeto 'tíícā 'úú. 'cūū. Canúuⁿ yā 'áámá catecai chi
ngɛɛ yā chi ndaa ndii ná daandu
Yeⁿ'e chi Juan n'diichí yā ca'a yā. Ní ndɛ́ɛ ́ chiichí 'áámá cinta
Cristo chi dɛɛvɛ n'dai taavi yā yeⁿ'e 'dííⁿnguāaⁿ cuaaⁿ 'nííⁿnúⁿ yā.
ndii túúⁿnúⁿ ngiī 'yáⁿ'a yā 14 Ní tiíⁿ yā ndúúcū yundutiíⁿ yā ní
9 'Úú apóstol Juan 'úú ní hermano cuɛ́ɛ ̄ tan'dúúcā duudū 'iiti cuūchī
yeⁿ'e ndís'tiī. Ní caati 'úú ní yeⁿ'e cuɛ́ɛ,́ ní 'tiicá ntúūⁿ cuɛ́ɛ ̄ tan'dúúcā
Jesús 'úú, 'úú dáámá ch'eenú chii yaāⁿ. Ní nduutináaⁿ yā tan'dúúcā
ndúúcū ndis'tiī ní dáámá nduucú nī 'áámá nguuchi yaⁿ'ā. 15 Ní ca'a yā
yeⁿ'ē naachi Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ tan'dúúcā cūū cuááⁿ chi ndís'tiī 'āā
yā, ní dáámá nduucú nī yeⁿ'e vaadī ngiichí nī chɛɛti 'áámá horno ní
'diiíⁿ chi Jesucristo itée yā s'uuúⁿ. dɛɛvɛ́ diiⁿ nī. Ní nduudu yeⁿ'é yā
'Úú canéé preso 'úú na isla Patmos ní tan'dúúcā chí n'gɛɛcú 'yaa n'dáí
cáávā chi candɛɛ́ nduudu cuaacu yíícú. 16 Ní ndɛɛ yā na ta'a cuaacú
lugar naachi snéé 'iiⁿ'yāⁿ chi n'díí ní diiⁿ di chi nguɛ́ɛ ́ dineⁿ'e ca di 'úú ní
nguɛ́ɛ ́ chi'téénu yā Ndyuūs. 19 Maaⁿ
ndaacadaami di yeⁿ'ē. Ní dineⁿ'e ca
ní dii dingúuⁿ di dendu'ū chi 'túúcā di 'úú tan'dúúcā chí diīⁿ di vmnááⁿ
chi n'diichi di ndúúcū dendu'ū vmnaaⁿ. Ní nduuti chi nguɛ́ɛ ́ 'túúcā
chi 'tíícā ndúúcū dendu'ū chi ndaa diiⁿ di, 'úú ní ndāa niiⁿnuúⁿ ní divií
cuayiivi. 20 Maaⁿ ní 'úú n'giⁿ'í dii
candelero yeⁿ'e di yeⁿ'e naachi
dɛ'ɛ neⁿ'e caaⁿ'maⁿ ndɛɛ̄chɛ̄ 'iiⁿnyúⁿ snéé. 6 Ní chuū chi vɛ́ɛ ́ favor yeⁿ'e
miiⁿ chi n'diichi di na ta'ā cuaacú di. Nguɛ́ɛ ́ inee yiinu di ntiiⁿnyuⁿ
ní yeⁿ'e chi ndɛɛ̄chɛ̄ candeleros chi diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e grupo yeⁿ'e
yeⁿ'e 'diiⁿnguāáⁿ miiⁿ. Ndu'u Nicolaítas. Ní 'úú ntúūⁿ nguɛɛ neⁿ'é
ndɛɛchɛ́ 'iiⁿnyúⁿ miiⁿ chiíⁿ chí du'ū chi diíⁿ yā. 7 'Iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ veéⁿ yā
ndɛɛ̄chɛ̄ 'iiⁿ'yāⁿ chi ndíí tiīiⁿ yeⁿ'e 'caandiveéⁿ yā chi ngaⁿ'ā Espíritu
ndu'ū ndɛɛ̄chɛ̄ yaācū miiⁿ. Ní ndu'ū N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ngii 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
ndɛɛ̄chɛ̄ candeleros chí n'diīchī di yáacū s'eeⁿ. 'Úú ngaⁿ'á chi 'iiⁿ'yāⁿ
chííⁿ chí ndɛɛ̄chɛ̄ yáacū miiⁿ. chi cuchɛ́ɛ yā yeⁿ'e dendu'ū, 'úú ca'á
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi che'é yā n'gui'i yeⁿ'e
Juan idingúuⁿ yā carta 'cūū yáⁿ'á yeⁿ'e vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ chí
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Efeso cánéé naavtaⁿ'ā yeⁿ'e paraíso chi
'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛɛ n'daācā idiíⁿ yā. Ní diiⁿ di. Deenú chi n'geenu di ngii
deenú ntúūⁿ chi ndɛɛ̄ di cuidado ndúúcū dendu'ū chi chɛɛchí n'dai
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a chi apóstoles yeⁿ'e di. Deenú chi nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ
ní nguɛ́ɛ ́ 'tiicá yā. Ní dii deenu di yeⁿ'e di naati cuaacu nííⁿnyúⁿ chi
chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ apóstoles 'cuiica di. 'Úú deenú yeⁿ'ē chi 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ. Ní deenu di chí yaadi yā. chi ngaⁿ'á yā chi judíos yā chi
3 Ní dii vɛ́ɛ ́ paciencia nanáaⁿ di ní
Israel ya ní nguɛ́ɛ ́ diíⁿ yā tan'dúúcā
n'geenu di ngii. Ní diiⁿ di n'deee chi 'iiⁿ'yāⁿ judíos yā. Ní deenú chi
n'dáí ntiiⁿnyuⁿ cáávā 'úú. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ n'daacā ngaⁿ'á
nguɛ́ɛ ́ chicúuⁿnuⁿ di yeⁿ'e dendu'ū. yā yeⁿ'e di. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní yeⁿ'e
4 Naati vɛ́ɛ ́ 'tɛ́ɛ ́ contra yeⁿ'ē di.
yááⁿn'guiinūuⁿ. 10 Nguɛ́ɛ ́ 'va'a
Nguɛ́ɛ ́ dineⁿ'e di 'úú tan'dúúcā chi di yeⁿ'ē dendú'ū chi canee chi
vmnááⁿ vmnaaⁿ dineⁿ'e ca di. 5 Ní 'cueenu di cuuvi. 'Caandiveeⁿ di
cáávā chuū nn'gáácú dí yeⁿ'e chi yeⁿ'é. Yááⁿn'guiinūuⁿ cutá'a sa náⁿ'ā
559 APOCALIPSIS 2
chi 'cuūvi nī ní 'úú teé ndís'tiī 'áámá ntúūⁿ vɛ́ɛ ́ nguaaⁿ ndís'tiī 'iiⁿ'yāⁿ
corona chi vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. chi nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā s'neeⁿ yā yeⁿ'e
11 'Iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ veéⁿ yā 'caandiveéⁿ
chi i'téénu yā chi ca'cueéⁿ yā yeⁿ'e
yā chi ngaⁿ'ā Espíritu N'dai yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e grupo yeⁿ'e nicolaítas.
Ndyuūs ngii 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e yáacū Ní 'úú nguɛ́ɛ ́ inee yiinú yeⁿ'e chuū.
s'eeⁿ. 'Iiⁿ'yāⁿ chi cuchɛ́ɛ yā yeⁿ'e 16 Ndaacadáámí dí yeⁿ'e nducuéⁿ'ē
'iiⁿ'yāⁿ chí chi'cueéⁿ yā saⁿ'ā Balac nducuéⁿ'ē chi diiⁿ di. Deenú chi
táácā cuuvi diiⁿ sa chi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e dineⁿ'e di 'úú, chi i'téénu di 'úú, ní
Israel dinuuⁿndí yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ dichii'vɛ di 'úú. Ní vɛ́ɛ ́ paciencia
yeⁿ'e Israel dinuuⁿndí yā taachi nanáaⁿ di. Deenú chi maaⁿ diíⁿ nī
APOCALIPSIS 2, 3 560
ntiiⁿnyuⁿ chi n'deee n'dáí nguɛ́ɛ ́ náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ 'úú ngaⁿ'á chi nguɛ́ɛ ́
ti ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'é nī chi vmnaaⁿ. cu'neéⁿ táámá dendú'ū chi díítūu
20 Naati vɛ́ɛ ́ duū'vī dendú'ū contra
nanááⁿ ndís'tiī. 25 Naati chííⁿ chi 'āā
yeⁿ'ē di. Ndís'tiī ní 'cuaáⁿ nī táⁿ'ā vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é nī cundɛɛ́ nī cuidado yeⁿ'ē
Jezabel chi ngaⁿ'a tá chi chííⁿ chi ndii 'úú nindaá nanáaⁿ nī. 26 'Iiⁿ'yāⁿ
yā dendu'ū chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cáávā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā chiidá
ofrenda ca'a yā nátai yeⁿ'e santos tee yā poder 'úú chi 'úú ngaⁿ'a
chi ídolos. 21 'Úú ní ca'á lugar táⁿ'ā
ntiiⁿnyúⁿ yeⁿ'e nducuéⁿ'ē naciones
miiⁿ chi ndaacadaami tá yeⁿ'e chi ndúúcū 'áámá nduucu cūū yeⁿ'é. Ní
diiⁿ tá chí nguɛ́ɛ ́ n'daacā naati ndúúcū nduucu cūū miiⁿ 'cueⁿ'é
nguɛ́ɛ ́ 'cuūⁿ ta ndaacadaami tá naciones chí chīcheiyei tan'dúúcā
yeⁿ'e nducuéⁿ'ē chí diiⁿ tá chi nguɛ́ɛ ́ chi naciones ní 'aama vaso yeⁿ'e
n'daacā. Ní neⁿ'e tá chi tanáⁿ'ā yáⁿ'āa chi 'cueēeⁿ. 28 Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi
di. Ní 'úú n'diichí ntiiⁿnyuⁿ chi diiⁿ di. 'Úú n'neéⁿ cucáávā di 'áámá
diiⁿ di. Ní nguɛ́ɛ ́ n'daacā ca nanááⁿ cheendi va'āī chi maaⁿ ní cánda'āī
Ndyuūs. 3 N'gaacú di yeⁿ'e chi
ní mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuuvi
n'giindiveeⁿ di chi 'iiⁿ'yāⁿ chi'cueeⁿ nn'gaadí yā cheendi va'āī miiⁿ.
yā dii. Maaⁿ ní diiⁿ di tan'dúúcā chi 'Áárá chi vɛ́ɛ ́ duu'vi fuerzas yeⁿ'e
'cueeⁿ di ní ndaacadaami di yeⁿ'e chi di ch'iindiveeⁿ di nduudu cuaacu
diiⁿ di chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā. Ní nduuti yeⁿ'é ní nguɛ́ɛ ́ ndaacadaami di yeⁿ'é.
chi nguɛ́ɛ ́ diiⁿ di cuidado tuu'mi ní 9 'Caandiveeⁿ di yeⁿ'é. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
cuchɛɛ́ yā yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē nndaāca nuuⁿndi chi ngaⁿ'á yeⁿ'e chi cuchɛɛ
yā catecai cuɛ́ɛ yā. Ní 'úú nguɛ́ɛ ́ di, ní cuchɛ́ɛ di. Ní cáávā chuū 'úú
nadatuūví chi duuchi yā naachi ndɛɛ́ cuidado yeⁿ'e dii yeⁿ'e tiempo
canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'e vida chi cuchiī chi caaⁿmaⁿ ndaá cosas
cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. Ní 'úú ní caaⁿ'máⁿ chi n'diichineeⁿ yā dii. Ní cosas
chi duuchí yā nanááⁿ chiidá ní miiⁿ ndaa yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā
nanááⁿ ángeles dendú'ū. 6 'Iiⁿ'yāⁿ chi
núúⁿmáⁿ iⁿ'yeēⁿdī. Ní n'diichineéⁿ
vɛ́ɛ ́ veéⁿ yā 'caandiveéⁿ yā chííⁿ chi nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi s'néeⁿ yā
ngaⁿ'ā Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 11 Cuin'diichi di.
ngii 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e yaācū s'eeⁿ. Niiⁿnuⁿ ndaá nanááⁿ dii. Cundɛ́ɛ ca
di cuidado yeⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ yeⁿ'e di ní
Juan idingúuⁿ yā carta 'cūū yeⁿ'e mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi cuta'á yā
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Filadelfia corona chi cuuvi yeⁿ'e di. 12 'Iiⁿ'yāⁿ
yā chi ngaⁿ'ā Espíritu N'dai yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi idineⁿ'é ní diíⁿ castigar
Ndyuūs ngii 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e yaācū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Maaⁿ ní canéé chi
s'eeⁿ. nndáácádáámí dí yeⁿ'e chi diiⁿ di
chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā. Ní serio canee
Juan idingúuⁿ yā carta 'cūū yeⁿ'e di ndii staava yeⁿ'e di. 20 Cuin'diichi
'cuináaⁿ di caavā chi nguɛ́ɛ ́ catecai poder Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs
di. Ní cuai di yiīcū ní cu'neeⁿ di ní n'diichí 'áámá trono na va'ai
563 APOCALIPSIS 4, 5
libro miiⁿ nduudi ndúúcū ndɛɛ̄chɛ̄ yā libro miiⁿ yeⁿ'e ta'ā cuaācú yā
sellos. 2 Ní n'diichí 'áámá ángel chi
'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ yā na trono miiⁿ.
vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'é yā. Ní yuudu n'dáí 8 Ní taachi sta'á yā libro miiⁿ ní
'cai yā ní caⁿ'a yā 'túúcā. ¿Dú'ū chi ndúú cuūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ndúúcū
n'dai taavi ca chi cuuvi nn'guaaⁿ ndiicú cuūuⁿ 'iiⁿntyéⁿ'ē chintii'yá
libro 'cūū ní ndivíī sellos chi yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nguuvi 'iiti
nduudí? cuūchī miiⁿ. Ní ca'áámá ca'áámá
3 Naati mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
'iiⁿntyéⁿ'ē s'eeⁿ candɛɛ yā arpas
va'ai chɛɛti nguuvi ndíí nguɛ́ɛ ́ mar yeⁿ'e yā. Ní ndɛɛ́ yā chiitɛ yeⁿ'e
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ndíí 'dííⁿnguāaⁿ ndiituú ndúúcū cúⁿ'úyaa.
nguɛ́ɛ ́ ndúú mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chi Ní 'yaaⁿ'miⁿ yeⁿ'e cúⁿ'úyaa miiⁿ chííⁿ
canúúⁿ maaⁿ yáⁿ'āa cuuvi nan'guaáⁿ chi ngaⁿ'anguá'āa 'iiⁿ'yāⁿ na iⁿ'yeeⁿdí
yā libro miiⁿ ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú cuuvi 'cūū, 'iiⁿ'yāⁿ chí yeⁿ'e Ndyuūs. 9 Ní
chi chééndii yā. Ní n'diichí chi ch'iindiveéⁿ nduudu yeⁿ'ē 'yaaⁿ n'dáí
vɛ́ɛ ́ seña na cuerpo yeⁿ'e yā chi ángeles chi snée yā cuaaⁿ 'diituú
'iiⁿ'yāⁿ ch'iiⁿ'núⁿ yā 'yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e trono miiⁿ ní yeⁿ'e nduu cuūuⁿ
chi nguuvi 'iiti cuūchī miiⁿ vɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ, ní yeⁿ'e 'iiⁿntyéⁿ'ē s'eeⁿ.
ndɛɛ̄chɛ̄ duuⁿnííⁿníⁿ yā ní ndɛɛ̄chɛ̄ Ní ángeles ní n'deee n'dáí yā chi
nduutináaⁿ yā chi ndɛɛ̄chɛ̄ espíritus ngii yā ndiichi millares ndii chííⁿ
yeⁿ'é Ndyuūs chi Ndyuūs dicho'ó cuuvi millares ndúúcū millares
yā núúⁿmáⁿ íⁿ'yeēⁿdī. 7 'Iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
ndúúcū millares. 12 Ní yuudu n'dai
vaadī dɛɛvɛ ngíí ndúúcū chi 'iiti cuūchī nan'guaaⁿ yā ndii chííⁿ
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ dich'ɛɛtɛ́ yā ndii 'úúví sello yeⁿ'e libro miiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. ch'iindiveéⁿ nduudu yeⁿ'e ndii chííⁿ
13 Ní ch'iindiveéⁿ ntuúⁿ nduudu
ndii 'uuvi 'iiⁿ'yāⁿ chí naachi cuuúⁿ
yeⁿ'e nducyaaca chi snéé na va'ai yā, ní caⁿ'a yā: Cuchíi di ní n'diichi
chɛɛti nguuvi ndúúcū nducyaaca di.
chi snéé vmnaaⁿ yáⁿ'āa 'cūū ndúúcū 4 Tuu'mi ní n'diichí. Can'daā táámá
nducyaaca chi snéé maaⁿ yáⁿ'āa 'yúúdūu chi cuá'a tī ndúúcū 'áámá
ndúúcū nducyaaca chi snéé ná saⁿ'ā candúu sa 'iiti miiⁿ. Ní saⁿ'ā
nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā, nducyaaca chi vɛ́ɛ ́ miiⁿ sta'a sa 'áámá machete chí
yeⁿ'e nducueⁿ'ē chi vɛ́ɛ ́ ní ngiita yā ch'ɛɛtɛ chí 'uūvī lados 'caāiⁿ chi
'tíícā: táámá yā ca'a sa. Ní saⁿ'ā miiⁿ ndɛɛ
Cueⁿ'e daāⁿmaⁿ cueⁿ'e daāⁿmaⁿ sa poder chi diītiinú miiⁿ chi divíi
dich'ɛɛtɛ́ 'nū dii ní diíⁿ 'nū sa vaadī 'diiíⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ní
honrar dii. Ní caⁿ'a 'nū chi 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū caⁿ'á
vaadī dɛɛvɛ ngii ndúúcū yā 'caaⁿ'núⁿ yā 'áámá yā taama yā.
poder ní yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi 5 Ní taachi 'iiⁿ'yāⁿ chi nguuvi 'iiti
7 Ní taachi 'iiⁿ'yāⁿ chi nguuvi 'iiti 'caaⁿ'núⁿ yā tanáⁿ'ā ca 'iiⁿ'yāⁿ chi
cuūchī miiⁿ nan'guaaⁿ yā ndii chííⁿ diiⁿ ntiiⁿnyúⁿ yeⁿ'e Cristo, 'iiⁿ'yāⁿ
ndíí cúūuⁿ sello miiⁿ ch'iindiveéⁿ chi hermanos yeⁿ'é nī. Ní canéé chi
nduudu yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi ndii chííⁿ 'cuūvi yā tan'dúúcā ndís'tiī ch'ií nī.
ndíí cuūuⁿ 'iiti miiⁿ chi caⁿ'a 'túúcā: 12 Ní n'diichí 'iiⁿ'yāⁿ chi nguuvi
9 Ní taachi 'iiⁿ'yāⁿ chi nguuvi 'iiti iⁿ'yeeⁿdí 'cūū, reyes ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ
cuūchī nan'guaaⁿ yā ndii chííⁿ ndii chí ch'ɛɛtɛ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ 'cuiica
nyuⁿ'u sello miiⁿ, n'diichí mááⁿ nátaī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ comandantes ndúúcū
ní n'diichí almas yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'é yā ndúúcū
n'díí. Ní 'iiⁿ'yāⁿ ch'iiⁿ'núⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi 'áámá diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ
s'eeⁿ cáávā chi ngaⁿ'á yā nduudu yeⁿ'e 'iiví yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi libre
cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs ní cáávā chi yā, nducyáácá yā chɛɛti núúⁿ n'de'ei
ngaⁿ'a cuaacú yā yeⁿ'e Ndyuūs. 10 Ní yā na yiivi yáává ní nguááⁿ na tuūu
almas yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yuudu n'dáí yeⁿ'e yiīcū. 16 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caⁿ'a yā
'caí yā ní caⁿ'a yā: N'dii Señor chi chii yā icyáⁿ'ā ndúúcū tuūu: Ndís'tiī
vɛ́ɛ ́ tanducuéⁿ'ē poder yeⁿ'e nī, n'dii icyáⁿ'ā ndúúcū tuūu, cun'dáá
chi dɛɛvɛ nī ní cuaacú nī, ¿ndíí dɛ'ɛ̄ nduú nī vmnaaⁿ yeⁿ'e nús'uu ní
tiempo caⁿ'á nī n'diichí nī nuuⁿndi cunūūⁿ n'dé'ei nī nús'uu yeⁿ'ē nanááⁿ
yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā iⁿ'yeeⁿdí Ndyuūs chí vɛ́ɛ yā na trono miiⁿ ní
'cūū ní diíⁿ nī castigar 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'e castigo chi neené diītūu n'dai
cáávā chi ch'iiⁿ'núⁿ yā nú'suu? chí Jesucristo chí nguuvi 'iiti cuūchī
11 Ní 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ca'á yā 'áámá
tée yā nús'uu.
'áámá yā catecai cuɛ́ɛ yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ 17 Caati 'āā ndaā nguuvi ch'ɛɛtɛ
yeⁿ'e tribu yeⁿ'e ndaata saⁿ'ā Rubén yā 'cai yā yiicú yā ní caⁿ'a yā 'tíícā:
ní ndií yā sellado yā ndiichúúví Ndyuūs chi vɛ́ɛ yā na trono miiⁿ
mil. 'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e tribu yeⁿ'e ndaata ndúúcū Cristo chi nguuvi 'iiti
saⁿ'ā Gad ní ndií yā sellado yā cuūchī nadanguáⁿ'ai yā s'uuúⁿ.
ndiichúúví mil. 6 'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e tribu
11 Ní nducyaaca ángeles s'eeⁿ
ndii n'gaaⁿ na yáacū yeⁿ'e yā. Ní chí canéé na ta'a ángel miiⁿ ndúúcū
'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ yā na trono miiⁿ ní yeⁿ'e chi ngaⁿ'angua'a 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
canéé yā miiⁿ ní candɛɛ́ yā cuidado iⁿ'yeēⁿdí 'cūū chi yeⁿ'e Ndyuūs
nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 16 Ní 'iiⁿ'yāⁿ
ní dáámá cuchɛɛ nanááⁿ Ndyuūs.
s'eeⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ cuuvi cuiicú yā, ní 5 Tuu'mi ní ángel miiⁿ sta'á yā
'āā ntɛ́ɛ ́ cuuvi yaācá yā. Ní 'āā ntɛ́ɛ ́ incensario yeⁿ'e 'dííⁿnguāaⁿ chiitú
cundáā yaⁿ'ā vmnaaⁿ yeⁿ'e yā ndíí yā ndúúcū nduucyaⁿ'ā yeⁿ'e nátai
nguɛ́ɛ ́ ndúú cuuvi cuucu 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. Ní chingée yā vmnaaⁿ yáⁿ'āa
ndúúcū yaⁿ'ā. 17 Caati 'iiⁿ'yāⁿ chi
yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní ndaā daavi
nguuvi 'iiti cuūchī chi vɛ́ɛ yā na chi diituu n'gɛɛcúū ndúúcū dɛɛvɛ
trono miiⁿ ní diíⁿ yā cuidado 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e 'cuai ndúúcū chi 'nuⁿ'u yáⁿ'āa.
569 APOCALIPSIS 8, 9
can'daā ní nduūvī Ajenjo chí yaaá. nguɛ́ɛ ́ diíⁿ tī daño yeⁿ'e yaātā chi vɛ́ɛ ́
APOCALIPSIS 9 570
n'gɛɛcu 'yaaⁿ n'dáí carros ndúúcū taachi 'úú, Juan, cueⁿ'é ndúúcū
'yaaⁿ n'dáí 'yúúdūu chi ngéénu tī espíritu yeⁿ'é. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi sndúu
ndɛɛ tī carro yeⁿ'e tī tan'dúúcā yā 'yúúdūu s'ééⁿ vɛ́ɛ ́ catecaí yā chi
chi ngéénu tī cueⁿ'e tī neⁿ'e chí armadura yeⁿ'e pecho yeⁿ'é yā ní
'cuuⁿ'máⁿ yā. 10 Ní vɛ́ɛ ́ nduucudaⁿ'ai
color cuá'ā tan'dúúcā chi nguuchi
tī tan'dúúcā nduucudaⁿ'ai 'iiti daⁿ'āī yaⁿ'ā ndúúcū color cueēé nanguuvi
ní vɛɛ 'iini ch'ɛɛtɛ na nduucudaⁿ'ai ndúúcū color cuaaáⁿ. Ní 'yúúdūu
tī. Ní ndúúcū 'iini ch'ɛɛtɛ yeⁿ'é s'eeⁿ ní tiíⁿ tī tan'dúúcā tiíⁿ 'yáíⁿyāaⁿ
nduucudaⁿ'ai tī chi diíⁿ tī daño chi cuá'aá. Ní na cheendí tī ican'daā
ch'eenu yā chiī chɛɛti nyúⁿ'ú 'ííyú. nguuchi yaⁿ'ā ndúúcū 'yaaⁿ'miⁿ
11 Ní canéé 'áámá ángel ndíí tiīiⁿ
ndúúcū azufre. 18 Ní yeⁿ'e 'iinū naaⁿ
yeⁿ'e 'iiti s'eeⁿ, chííⁿ chí ángel yeⁿ'ē dendu'ū s'túúcā chi can'daā yeⁿ'e
yiivɛ yáⁿ'āa miiⁿ. Ní ángel miiⁿ chi cheendí tī ní 'áámá 'iinū parte yeⁿ'e
duuchi Abadón na nduudu hebreo, 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ch'īi yā
571 APOCALIPSIS 9, 10
ndúúcū nguuchi yáⁿ'ā miiⁿ ndúúcū canda'āī. Ní ángel miiⁿ s'neeⁿ yā ca'á
'yaaⁿ'miⁿ miiⁿ ndúúcū azufre miiⁿ. yā lado ta cuaacú yā vmnaaⁿ na
19 Ní chi ditiīnú yeⁿ'e 'yúúdūu
nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā. Ní s'neeⁿ yā ca'á yā
s'ééⁿ canúúⁿ cheendí tī ndúúcū lado tá 'cuee yā vmnaaⁿ na yáⁿ'āa.
nduucudaⁿ'ai tī ti nduucudaⁿ'ai tī 3 Tuu'mi ní yuudu n'dáí 'caí yā
miiⁿ ní yaaaⁿ ní tan'dúúcā tíiⁿ cúú, tan'dúúcā chi n'gaī 'áámá 'yáíⁿyāaⁿ
'tíícā nduucudaⁿ'ai tī. Ní ndúúcū cuá'aá. Ní ch'íínú 'cai yā ní ndɛɛ̄chɛ̄
cheendí tī ndúúcū nduucudaⁿ'ai tī daavi ní caⁿ'ā ndúúcū nduudu yeⁿ'ē.
diíⁿ tī daño 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. 4 Taachí ch'íínú ngaⁿ'ā ndu'ū ndɛɛ̄chɛ̄
9 Ní cheⁿ'é nanááⁿ ángel miiⁿ ní cuaacu yeⁿ'é, 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní
caⁿ'á chií ángel: Díí, ángel, tee di tan'dúúcā 'uūvī yáⁿ'á yeⁿ'e olivas
libro 'lííⁿ 'úú. Ní teé yā libro 'lííⁿ 'úú. ndúúcū 'uūvī candeleros chi snéé
Ní ángel miiⁿ caⁿ'a yā chiiyā 'úú: nanááⁿ Señor chi 'iivi yeⁿ'e yáⁿ'āa.
Cuta'a di ní ché'é dí libro 'lííⁿ. Ní 5 Ní nduuti chi 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ neⁿ'e yā
cuuvi yaadi na cheendi di tan'dúúcā diíⁿ yā daño 'uuvi 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a
n̄di'i naati nduūvī yaāá ná chɛɛ̄ti di. cuaacu yeⁿ'é tuu'mi ní can'dáā
10 Tuu'mi ní sta'á libro 'lííⁿ mííⁿ chi
nguuchi yaⁿ'ā na cheendi 'uūvī
canéé na ta'a ángel miiⁿ ní che'é. Ní 'iiⁿ'yāⁿ ní ch'iīnū 'iiⁿ'yāⁿ chi contra
chii yaadi cheendí tan'dúúcā n̄di'i. yeⁿ'e yā. Ní 'tíícā cuuvi 'iiⁿ'yāⁿ chi
Taachi 'āā ch'íínú che'é ní nduūvī neⁿ'é yā diíⁿ yā daño 'uuvi 'iiⁿ'yāⁿ
yaāá yeⁿ'e chɛɛ̄tí. 11 Angel miiⁿ ní
s'eeⁿ, canéé chi 'cuūvi yā ndúúcū
nííⁿnúúⁿ nūuⁿ ngaⁿ'a yā ngii yā 'úú: nguuchi yaⁿ'ā. 6 'Uuvi 'iiⁿ'yāⁿ chi
Díí, Juan, taama vmnéⁿ'ēe canéé caaⁿ'maⁿ cuaacu yeⁿ'é ni vɛ́ɛ ́ poder
chí caaⁿ'maⁿ di nduudu cuaacu yeⁿ'é yeⁿ'e yā chi cuuvi nn'gaadí yā
Ndyuūs yeⁿ'ē n'deee n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ nanguuvi ní 'íícú nguɛ́ɛ ́ cueeⁿ cúúvī
ndúúcū 'yaaⁿ n'dáí naciones ndúúcū 'naaⁿ tiempo chi ngaⁿ'á yā nduudu
'yaaⁿ taavi 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a davaacu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs. Ní cuuví yā
s'eeⁿ chi n̄'dááⁿ ní ndúúcū reyes. diíⁿ ntúuⁿ yā chi nuuⁿnīⁿ nduuvi
yuūúⁿ. Ní diíⁿ yā chi ndáá n'deee
'Uuvi 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a n'dáí ca'ai yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí
yā nduudu cuaacu 'cūū, ní diíⁿ yā chuū 'āā dɛ'ɛ́ nūuⁿ
chuva'āī yeⁿ'e yáacū na patio miiⁿ tináⁿ'ā s'eeⁿ cunéé na yúúní yeⁿ'e
nguɛ́ɛ ́ dícaadí dí miiⁿ ti chiiⁿ ní yáāⁿ ch'ɛɛtɛ miiⁿ chi dáámá yáāⁿ
caⁿ'á 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ i'téénu yā miiⁿ naachi 'iiⁿ'yāⁿ ca'nééⁿnga'á yā
Ndyuūs. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní 'caanca'a Señor Jesucristo yeⁿ'e yú na cruz. Ní
yā nducuéⁿ'ē yáāⁿ miiⁿ chi yeⁿ'é ndúúcū táámá nduudu yáāⁿ ch'ɛɛtɛ
Ndyuūs 'uūvī ngɛɛcú 'uūvī 'iiyū. 3 Ní miiⁿ tan'dúúcā yáāⁿ Sodoma o yáⁿ'āa
ngaⁿ'á yā 'tíícā. 'Úú ní dicho'ó 'uūvī Egipto ti 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā
'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a cuaacú yā yeⁿ'é, ch'ɛɛtinée yā miiⁿ. 9 Ní 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
573 APOCALIPSIS 11
cuuvi yeenú yā chi n'díí nduu 'uūvī ndiicú cuūuⁿ 'iiⁿntyéⁿ'ē chi vɛ́ɛ
profetas. Ní diíⁿ yā 'viicu. Ní dicho'ó yā na trono yeⁿ'e yā nanááⁿ
yā regalos yeⁿ'e 'aamá yā taama Ndyuūs ch'ɛɛti ndiitin'díi yā
yā caati 'uuvi profetas chi ngaⁿ'a ndúúcū naaⁿ yā na yáⁿ'āa
nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs diíⁿ nanááⁿ Ndyuūs ní dich'ɛɛtɛ́ yā
yā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nééné ch'eenu Ndyuūs. 17 Ní ngaⁿ'a yā:
'cuundiyáāⁿ daiya tá ní 'cāi yiicu 'iiti dragón miiⁿ nguɛ́ɛ ́ diíⁿ tī ganar
tá ndúúcū vaadī ya'ai chi cuuvi caandaá ch'ɛɛtɛ miiⁿ. Ní 'āā ntɛ́ɛ ́
'cuundiyáāⁿ daiya tá. Neené ch'eenu vɛ́ɛ ́ lugar cááva tī na va'ai chɛɛti
tá chiī ní 'āā 'cuɛ́ɛ ́ 'cuundiyáāⁿ daiya nguuvi. 9 'Áámá 'iiⁿ'yāⁿ ch'ɛɛcú yā
yeⁿ'e yú ndíí ngúúví ndíí n'gááⁿ cheendí tī. 17 Ní ndúúcū chuū 'iiti
yā ca'a yā n'daata miiⁿ 'uūvī ngɛɛchi ch'ɛɛtɛ mííⁿ chí n'diichí ní tan'dúúcā
tá tan'dúúcā ngɛɛchi 'íí'yāa chi 'iiti chi leopardo, 'tiicá tī. Ca'a tī
ch'ɛɛtɛ ca. Ní 'iicú cuuvi caavā tá ní tan'dúúcā ca'a oso, 'tíícā ca'a tī.
nanguuvi ní caⁿ'a tá lugar yeⁿ'e tá Cheendí tī ní tan'dúúcā cheendi
naachi nguɛ́ɛ ́ 'iiⁿ'yāⁿ. Ní yaⁿ'ai canee 'yáíⁿyāaⁿ cuá'aá, 'tíícā cheendí tī.
tá yeⁿ'e 'iiti cúú chi yááⁿn'guiinūuⁿ. 'Iiti dragón miiⁿ ca'á tī poder yeⁿ'é
Ní 'iiⁿ'yāⁿ ca'á yā chi che'e tá 'iīnū tī ndúúcū trono yeⁿ'é tī na ta'a 'iiti
ndúuyū canéé maⁿ'a. 15 Ní cúú miiⁿ
monstruo chí ch'ɛɛtɛ miiⁿ chi ngaⁿ'a
tun'dáa tī na cheendi tī n'deee n'dáí ntiiⁿnyúⁿ tī. 3 Ní n'diichí chi 'áámá
nuūⁿnīⁿ tan'dúúcā nuūⁿnīⁿ yeⁿ'e chɛ́ɛ ́ tíīⁿ 'iiti monstruo chi ch'ɛɛtɛ
'áámá yíícú. Ní nuūⁿnīⁿ miiⁿ ní taavi ca ní tan'dúúcā chi nca'āī
nduuvi yíícú chí cuuvi candɛɛ̄ táⁿ'ā 'áámá 'iiti chi n'díí ní nduūvā yeⁿ'é
miiⁿ ti 'tíícā neⁿ'e cúú miiⁿ. 16 Naati
tī, 'tíícā 'áámá tiíⁿ tī. Ní nducyáácá
yáⁿ'āa miiⁿ chinnee n'daataá mííⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū nééné
ti n'da'ai tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ n'da'áí cheⁿ'e yiinú yā yeⁿ'e chuū. Ní cueⁿ'é
yā cheendí yā ní yáⁿ'āa mííⁿ chi'i yā ndúúcū 'iiti monstruo miiⁿ. 4 Ní
ca'á tī poder 'iiti monstruo miiⁿ chi monstruo chí ndii 'uūvī diíⁿ tī
diíⁿ tī vaadī 'caa'va ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ vaadī n'giinu ch'ɛɛtɛ n'dai. Diíⁿ tī
chi yeⁿ'é Ndyuūs ndíí chi chɛɛ tī chí can'daa yaⁿ'ā yeⁿ'ē nanguuvi
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní ca'á tī poder ndíí vmnaaⁿ yáⁿ'āa 'cúū ní n'deee
'iiti monstruo chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ tī n'dáí 'iiⁿ'yāⁿ n'diichí yā chuū. 14 Ní
yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē raza yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ caavā vaadī n'giinu chi diíⁿ tī taachi
yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē yáāⁿ ndúúcū yeⁿ'e cheendií tī nanááⁿ 'iiti monstruo chi
tanducuéⁿ'ē davaacu ndúúcū yeⁿ'e vmnááⁿ vmnaaⁿ chi teé tī lugar chi
tanducuéⁿ'ē nación. 8 Ní nducyáácá
diíⁿ tī 'túúcā, tuu'mi ní chinnche'éí
'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā na yáⁿ'āa cu'téénu tī 'iiⁿ'yāⁿ chi ch'ɛɛtinée yā iⁿ'yeeⁿdí
yā 'iiti monstruo miiⁿ. 'Tíícā néⁿ'e 'cūū. Ní ca'a tī orden 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
Ndyuūs. Ní nguɛ́ɛ ́ canéé nguūⁿ chi chi din'dái yā 'áámá santo ídolo
duuchi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ na libro yeⁿ'e tan'dúúcā 'iiti monstruo chi nca'áí
vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ chi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ tī ndúúcū machete 'uūvī lados 'caāiⁿ
chi duuchi 'iiti cuūchī. Ní 'iiⁿ'yāⁿ ní cunduuchi tī chi cuuvi santo
s'eeⁿ ch'iiⁿ'núⁿ yā Cristo ndii tiempo yeⁿ'e yā. 15 Ní 'iiti monstruo chi
cuayiivi ní 'iiti monstruo chi ndii miiⁿ. 3 Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi n'deee n'dáí
'uūvī ní diíⁿ tī ntúūⁿ chi nducyaaca miiⁿ chi snée yā nanááⁿ trono miiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā ní nanááⁿ ndu'u cuūúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
ndúúcū tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ ní nanááⁿ 'iīⁿntyéⁿ'ē miiⁿ ní ngiitá
chi 'cuiica ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ pobre yā 'áámá canto chi ngai. Ní mar
yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi libre yā ní 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ ngii n'geeⁿ yā
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi 'áámá dichíí'vɛ canto miiⁿ, dámaāⁿ ndu'u chi 'áámá
yā 'iivi yā, 'iiti monstruo miiⁿ diíⁿ ciento 'uūvī ngɛɛcu cuūuⁿ mil 'iiⁿ'yāⁿ
tī chi nducyaaca yā canéé chi ndɛɛ chí Ndyuūs nadanguáⁿ'ai yā nguaaⁿ
yā 'áámá sello na ta'a cuaacú yā o 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 4 Ní 'iiⁿ'yāⁿ
yā: Yáāⁿ Babilonia 'āā ntuūvīi. Yáāⁿ 'áámá nduudu yeⁿ'e va'ai chɛɛti
Babilonia chi yáāⁿ ch'ɛɛtɛ miiⁿ 'āā nguuvi chi ngaⁿ'a ngii 'úú 'tíícā:
ntuūvīi ti 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ Díí, Juan, dingúuⁿ di chuū. Dɛ'ɛ̄
ní diíⁿ yā chi tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e chúúcā yeenu 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'á yā
nducuéⁿ'ē nación dinuuⁿndi cá yā 'cuūvi yā tiempo 'cūū ndíí tiempo
ní caⁿ'á yā ndúúcū n'daataá ó isaⁿ'ā chi cuchiī, 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā
chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'é yā ti diíⁿ yā nuuⁿndi Señor. Ní 'tíícā cuuvi ngaⁿ'a Espíritu
tan'dúúcā chi diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. N'dai yeⁿ'é Ndyuūs. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
9 Ní cuayiivi ní n'diichí ndii 'íínú ntaavi'tuunuúⁿ yā yeⁿ'e ntiiⁿnyuⁿ
ángel miiⁿ can'dáa yā ángel s'eeⁿ ní yeⁿ'é yā ní candɛɛ́ yā ndúúcu yā
caⁿ'a yuudu yā: Nduuti chi 'áámá yeⁿ'e chi díiⁿ yā.
'iiⁿ'yāⁿ cu'téénu yā 'iiti monstruo
miiⁿ ndúúcū 'iiti santo chi dáámá Cosecha yeⁿ'e yáⁿ'āa 'cūū
ndúúcū 'iiti miiⁿ ni 'iiⁿ'yāⁿ ndɛ́ɛ yā 14 Cuayiivi miiⁿ ní n'diichí 'áámá
sello yeⁿ'é tī nchɛɛtɛ́ yā o na ta'á meēeⁿ cuɛ́ɛ.̄ Ní 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ vɛ́ɛ
yā, 10 canéé chi cuta'á yā neené
yā vmnaaⁿ meēeⁿ miiⁿ ní tandúúcā
taaⁿ castigo chi Ndyuūs caⁿ'á yā Jesucristo chi duuchi Sáⁿ'ā chi
ca'a yā 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ. Ní castigo miiⁿ Daiya 'Iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
tan'dúúcā 'áámá copa diituu ndúúcū Canduu tiíⁿ yā 'áámá corona yeⁿ'e
vaadī taaⁿ yeⁿ'e Ndyuūs. 'Tíícā va. 'dííⁿnguāaⁿ ní na ca'á yā ní ndɛ́ɛ yā
Ní castigo miiⁿ ní chiiⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ 'áámá hoz chi 'caāiⁿ. 15 Ní n'diichí
s'eeⁿ cuuvi yá'áí yeⁿ'é yā ndúúcū táámá ángel can'dáa yā yeⁿ'e yaācū
nguuchi yáⁿ'ā ní ndúúcū tuūu chi miiⁿ yeⁿ'e Ndyuūs ní yuudu caⁿ'a yā
nguuvi azufre chi nguuchi yaⁿ'ā ní ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ yā na meēéⁿ
cuuvi chó'ōo chuū nanááⁿ ángeles miiⁿ. 'Cáácá dí cosecha ndúúcū hoz
yeⁿ'é Ndyuūs ní nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'e di ti maaⁿ ní 'āā tiempo yeⁿ'e
duuchi 'iiti cuūchī. 11 Ní 'yááⁿ'míⁿ
chi diiⁿ di cosechar ti cosecha yeⁿ'ē
yeⁿ'ē nguuchi yáⁿ'ā miiⁿ chi castigo yáⁿ'āa miiⁿ 'āā n'daacā.
miiⁿ ngɛɛ cueⁿ'e daāⁿmaⁿ yeⁿ'e lugar 16 Nííⁿnuúⁿ nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ yā
ndɛɛ́ yā seña yeⁿ'é chi duuchí tī na yā yeⁿ'e yaācū miiⁿ chiiⁿ canéé
cuerpo yeⁿ'é yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ na va'ai chɛɛti nguuvi. Ní 'tiicá
ntaavi'tuunúúⁿ yā yeⁿ'e chi ya'áí ntúūⁿ ángel miiⁿ ndɛ́ɛ yā 'áámá hoz
yā ndíí nguɛ́ɛ ́ nguuvi ndíí nguɛ́ɛ ́ chi 'caāiⁿ. 18 Ní táámá ángel chi
579 APOCALIPSIS 14, 15
yiinú yeⁿ'ē. Ní vɛ́ɛ ́ ndɛɛ̄chɛ̄ ángeles nanguaaⁿ cheendi va'āī yeⁿ'e yáacū
ndúúcū ndɛɛ̄chɛ̄ chi cuuvi 'nuūcá'ai chi canéé na va'ai chɛɛti nguuvi, ní
chí 'cuiinu. Ní ndúúcū ndɛɛ̄chɛ̄ chi chɛɛti yaācū miiⁿ, miiⁿ canéé cuarto
cuuvi 'nuūcá'ai chí 'cuiinu, ndúúcū chí yaānūu naachi canéé tuūu
chuú nūuⁿ 'cuiīnū tiempo chi ch'ɛɛtɛ́ chi canéé nguūⁿ ley yeⁿ'e
Ndyuūs nduuvi taáⁿ yā. Moisés. 6 Ní yeⁿ'e yaācū miiⁿ can'dáā
chiīchí niiⁿnuⁿ yā ndúúcū cinta 4 Níndii chííⁿ ndii 'íínú ángel miiⁿ
yeⁿ'e 'dííⁿnguāaⁿ. 7 Núúⁿmáⁿ chɛɛtí
n'daaviyaí yā 'cuutií yeⁿ'e yā vmnaaⁿ
nūuⁿ 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ naachi na cuuúⁿ yeⁿ'e yíícú ní vmnaaⁿ yeⁿ'ē naachi
yā ní ca'a yā ndu'u ndɛɛ̄chɛ̄ ángeles can'daā nuūⁿnīⁿ miiⁿ. Ní nducuéⁿ'ē
ndɛɛ̄chɛ̄ 'cuutií yeⁿ'e 'dííⁿnguāaⁿ nuūⁿnīⁿ miiⁿ nduuvi yuuúⁿ. 5 Ní
yeⁿ'e 'iiti monstruo na cuerpo yeⁿ'e chiichi yā ndúúcū 'iiⁿ'nūⁿ taáⁿ yeⁿ'e
yā, 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu yā 'iiti santo 'yáⁿ'ā miiⁿ. Ní neené taaⁿ ya'ai yeⁿ'é
yeⁿ'é tī. Ní can'dáā n'dúú'ví n'gɛɛtɛ yā. Ní cunncáā caⁿ'a yā yeⁿ'e chi
chi neené ya'ai na cuerpo 'iiⁿ'yāⁿ duuchi Ndyuūs chi vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'é
s'eeⁿ. yā yeⁿ'ē ndɛɛ̄chɛ̄ cá'ai 'cūū. Naati
3 Tuu'mi ní ndii chííⁿ ndii 'uūvī
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́ ndaacadaamí
ángel miiⁿ n'daaviyái yā 'cuutií yeⁿ'e yā yeⁿ'e nuuⁿndi yeⁿ'é yā ní nguɛ́ɛ ́
yā vmnaaⁿ nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā ní nduuví dich'ɛɛtɛ́ yā Ndyuūs.
yuuúⁿ tan'dúúcā yuuúⁿ yeⁿ'ē 'aama 10 Ní n'diichí ndii nyuⁿ'u ángel miiⁿ
ángel miiⁿ n'daaviyaí yā 'cuutií yeⁿ'é nduudu s'eeⁿ ndúúcū daavi ndúúcū
yā vmnaaⁿ yíícú ch'ɛɛtɛ chi nguuvi chi diituu n'dáí n'nuⁿ'u yáⁿ'āa.
Eufrates ní nuūⁿnīⁿ yeⁿ'e yíícú Ní ch'ɛɛtɛ ca nguɛ́ɛ ́ ti tan'dúúcā
ch'ɛɛtɛ miiⁿ nti'i. Ní n'guaāⁿ 'aama chi cunee ndii tiempo chi 'iiⁿ'yāⁿ
yúúní ní 'iicu 'iiⁿ'yāⁿ reyes cuuvi canée yā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. 19 Ní yáāⁿ
cuchii yā cuaaⁿ naachi can'daā ch'ɛɛtɛ chi yáāⁿ Babilonia miiⁿ chiī
'yáⁿ'ā na yúúní miiⁿ. 'iīnū taaⁿ ní nducuéⁿ'ē yáāⁿ yeⁿ'ē
13 Tuu'mi ní n'diichí chí can'daā
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ní sndɛɛvɛ. Ní Ndyuūs
'iinū espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ nn'gáácú yā yeⁿ'e yáāⁿ ch'ɛɛtɛ chi
chi tan'dúúcā sapo, 'tíícā espíritus. yáāⁿ Babilonia miiⁿ. Ní ca'á yā
Ní can'daā yeⁿ'ē cheendi 'iiti dragón 'iiⁿ'yāⁿ chi canéé na yáāⁿ s'eeⁿ chi
miiⁿ ní yeⁿ'ē cheendi 'iiti monstruo cu'ú yā vino yeⁿ'é yā chi vino yeⁿ'e
chi ch'ɛɛtɛ taavi cá tī ní yeⁿ'e vaadī taaⁿ yeⁿ'é Ndyuūs. Ní vino
cheendi profeta chi ngaⁿ'a yā chi miiⁿ chi ca'á yā ní castigo chi neené
yeⁿ'e Ndyuūs 'yā, ní nguɛ́ɛ ́ ngaⁿ'a díítūu. 20 Ní tanducuéⁿ'ē yáⁿ'āa islas
yááⁿn'guiinūuⁿ ní diíⁿ yā señas yeⁿ'e ndɛɛvɛ n'deee n'dáí yuūúⁿ chi neené
vaadī n'giinu. Ní cueⁿ'e yā nanááⁿ diituú vmnaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdī.
nducyáácá reyes yeⁿ'ē núúⁿmáⁿ 'Áámá áámá yuūuⁿ miiⁿ n'gii
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chi nadaama yā 'iiⁿ'yāⁿ tan'dúúcā 'uūvī ngɛɛcu kilos. Ní
s'eeⁿ chi cuuvi 'cuuⁿ'maⁿ yā nguuvi 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdī caaⁿ'maⁿ taáⁿ
chi ch'ɛɛtɛ chi yeⁿ'é Ndyuūs chi vɛ́ɛ ́ yā yeⁿ'é Ndyuūs cáávā yeⁿ'e vaadī
nducuéⁿ'ē dendu'u poder yeⁿ'e yā. ya'ai miiⁿ yeⁿ'e yuūuⁿ ti castigo yeⁿ'ē
15 Ní Cristo ngaⁿ'á yā. Cuin'diichí
vaadī ya'ai miiⁿ ní nééné díítūu.
nī. 'Úú ní cuchií tan'dúúcā 'áámá
chíduucu. Dɛ'ɛ̄ chúúcā n'dai 'iiⁿ'yāⁿ Nuuⁿndi taavi yeⁿ'e 'áámá n'daataá
chi snduuchí yā ní snúuⁿ yā catecai chi nééné caⁿ'a tá ndúúcū saⁿ'ā s'eeⁿ
yā ní nguɛ́ɛ ́ 'cuɛɛtinée yā chi chiica
yā chi yuucú yā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
inaáⁿ yā ní 'íícú cuuvi 'cuináaⁿ yā.
17 Tuu'mi ní 'áámá ángel
naachi ndɛɛ̄chɛ yā chi ndɛ́ɛ
yā ndu'u ndɛɛ̄chɛ̄ 'cuutií ndáa yā
16 Ní espíritus nduuvidaami yā
nanááⁿ 'úú, ní caⁿ'a yā chii yā 'úú:
reyes yeⁿ'e yáⁿ'āa na 'áámá lugar Dii, Juan cuchíi di nduucú ní 'úú ní
APOCALIPSIS 17 582
'cuuⁿ'míⁿ dii castigo chi ch'ɛɛtɛ ca cu'u ta yuūuⁿ yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi n'díi
chi cuchiī vmnaaⁿ 'áámá ndaataá yā ti yeⁿ'e Ndyuūs ní yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ
chi vɛ́ɛ ́ cá saⁿ'ā yeⁿ'ē ta. N'daataá chí ngaⁿ'á yā nduudu cuaacu yeⁿ'e
miiⁿ ní vɛ́ɛ yā vmnaaⁿ nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā Cristo. Ní taachi n'diichí chuū cueⁿ'e
s'eeⁿ. 2 Saⁿ'ā reyes yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū
yiinú yeⁿ'ē. 7 Tuu'mi ní ángel chi
N'dai yeⁿ'é Ndyuūs ní ángel miiⁿ ní 'áámá tī chi ndii tiempo vmnaaⁿ
candɛ́ɛ yā 'úú na yáāⁿ cuuⁿmáⁿ canduuchí tī naati maaⁿ ní 'āā ntɛ́ɛ ́
naachi nguɛ́ɛ ́ ch'ɛɛtinéé 'iiⁿ'yāⁿ. tī, naati 'iiti miiⁿ cáámá canéé chí
Ní mííⁿ n'diichí 'áámá n'daataá can'daá tī na yiivɛ́ɛ ̄ yeⁿ'e yáⁿ'āa
candúu tá 'áámá monstruo cuá'a vmnááⁿ vmnaaⁿ chi caⁿ'á ti di'cuiinú
tī chi ch'ɛɛtɛ ca. Ní nééné n'deēe tī. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā na yáⁿ'āa
chi duuchi chi contra yeⁿ'e Ndyuūs ní nguɛ́ɛ ́ snéé chi duuchí yā na
s'nééⁿ nguūⁿ na cuerpo yeⁿ'e 'iiti libro yeⁿ'e vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ ndíí
miiⁿ. Ní vɛ́ɛ ́ ndɛɛchɛ tiíⁿ tī ní vɛ́ɛ ́ taachi Ndyuūs din'dái yā iⁿ'yeēⁿdī.
ndiichi duuⁿniiⁿníⁿ tī. 4 Ní n'daataá
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní ngeⁿ'e yiinú yā taachi
chi candúu ta monstruo cuá'a tī n'diichí yā 'iiti miiⁿ chi vmnaaⁿ
ní canuuⁿ tá vestido chi morado canduuchí tī naati maaⁿ ní 'āā ntɛ́ɛ ́
ndúúcū cuá'ā. Ní vɛ́ɛ ́ adorno yeⁿ'ē tī. 'Āā ch'ií tī naati nnguaacunée tī
tá chi 'dííⁿnguāaⁿ ndúúcū tuūu chi ndaá tī.
nééné yaⁿ'ai chíí'vɛ̄ ndúúcū perlas. 9 Ní yeⁿ'ē chúū vɛ́ɛ ́ cá chi cuuvi
yeⁿ'e chi cueⁿ'e tá ndúúcū saⁿ'ā s'eeⁿ reyes. Nyuⁿ'u reyes ní ch'īi yā. Maaⁿ
chi nguɛ́ɛ ́ yeⁿ'e tá. 5 Ní canéé nguūⁿ
ní 'áámá rey miiⁿ ní ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ
'áámá chi duuchi ná nchɛɛtɛ̄ tá chi yā yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ ́ maaⁿ. Ní
canúúⁿ n'de'ei chi neⁿ'e caaⁿ'maⁿ táámá rey ní canéé chi ndaá yā.
chi 'túúcā. Yáāⁿ Babilonia ch'ɛɛtɛ Ní taachi ndaá rey miiⁿ chi ndu'u
chi chɛɛcuú nducyaaca n'daataá chi ndɛɛ̄chɛ̄ nguɛ́ɛ ́ 'naaⁿ tiempo
chi caⁿ'á yā ndúúcū saⁿ'ā chi nguɛ́ɛ ́ caneé yā íⁿ'yeēⁿdī. 11 Ní táámá 'iiti
rey miiⁿ caⁿ'á yā cuuvi ndai yā chi yā na staava yeⁿ'e reyes chi diíⁿ yā
vaadī n'gii yeⁿ'e ndii 'uūvī cuuvi chi 'túúcā tan'dúúcā chi Ndyuūs neⁿ'é yā
infierno. chi diíⁿ yā. Ní ndiichi duuⁿniiⁿníⁿ tī
12 Ní ndu'u ndiichi duuⁿniiⁿníⁿ
nduuvidaamí tī ní ca'á tī poder yeⁿ'é
tī chi n'diīchi di chííⁿ chí ndu'ū tī na ta'a 'iiti monstruo miiⁿ chi
ndiichi reyes chi 'āā cuɛ́ɛ ́ cuta'á caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyúⁿ tī. Ní 'tíícā diíⁿ tī
yā poder yeⁿ'é yā naachi ngaⁿ'ā chi cuuví cuaacu nduudu chí ngaⁿ'a
ntiiⁿnyúⁿ yā. Taachi cuta'á yā poder Ndyuūs. 18 Ní n'daataá chi n'diichī
ní chi cuuvi reyes ndúúcū 'iiti di chííⁿ chí yáāⁿ ch'ɛɛtɛ chi caaⁿ'maⁿ
monstruo miiⁿ 'áámá hora nūuⁿ. ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e nducyaaca reyes chi
13 Ní reyes s'eeⁿ ní dáámá nūuⁿ
snée yā ná iⁿ'yeēⁿdī.
vaanicadíínūuⁿ yeⁿ'é yā. Ní ca'a yā
poder yeⁿ'é yā ndúúcū fuerzas yeⁿ'e Yáāⁿ Babilonia ntuūvīi
yā na ta'a 'iiti monstruo miiⁿ. 14 Ní
rey ch'ɛɛtɛ ca yeⁿ'ē nducyaaca reyes. yā: Yáāⁿ chi ch'ɛɛtɛ nituūvīi, yáāⁿ
Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi canée yā ndúúcū Babilonia chi ch'ɛɛtɛ ní nítuūvīi. Ní
'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ ní Ndyuūs yaa'ví yā maaⁿ ní ch'ɛɛtinee espíritus yeⁿ'e
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi cuuvi yeⁿ'é yā. Ní yááⁿn'giinūuⁿ ndúúcū espíritus
Ndyuūs ndɛɛvɛ́ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā. Ní n'deee n'dáí
yeⁿ'é yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní 'aama 'yaada chi vaatíī snée tī yáāⁿ miiⁿ,
canee yā ndúúcū chi i'téénu yā 'yaada chi ní nguɛ́ɛ ́ 'iinéé yiinú yā
Ndyuūs. 'iiti. 3 Caati n'daataa miiⁿ chi yáāⁿ
tá n'deee n'dáí chi ndaā ndii na chɛɛti 'áámá minííⁿyúⁿ nūuⁿ ndaā
va'ai chɛɛti nguuvi. Ní Ndyuūs castigo yeⁿ'e di.
nin'gaacu yā yeⁿ'e chi diiⁿ tá 11 Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā negocio
'uūvī veces ditiinúú yeⁿ'e chi tee 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ ́ cuaí yā yeⁿ'e chi ndɛɛ
tá ndís'tiī. 7 Ní diíⁿ nī chi 'cueenu
yā chi 'dííⁿnguāaⁿ ndúúcū 'dííⁿnguɛ̄ɛ,
taavi tá cuuvi ní cuuvi yá'ai yeⁿ'e ndúúcū tuūu chi yaⁿ'ai chíí'vɛ̄,
tá n'deee cá tan'dúúcā chi maaⁿ tá ndúúcū perlas ndúúcū tiīnūuⁿ n'dai
dich'ɛɛtɛ maaⁿ ta táⁿ'ā ndúúcū chi ca chi nguuvi lino, ndúúcū tiīnūuⁿ
vɛ́ɛ ́ cá chi sta'a tá cáávā maaⁿ tá. seda, ndúúcū tiīnūuⁿ n'dai ca chi
Ní 'tíícā nacadiinuuⁿ tá maaⁿ tá na cuá'ā ndúúcū tíínūuⁿ n'dai ca chi
staava yeⁿ'e tá. 'Muuⁿ caneé ní 'úú morado, ndúúcū tanducuéⁿ'ē clase
vɛɛ́ tan'dúúcā 'aama reina vɛɛ́ yā. yeⁿ'e yáⁿ'á chi yuūdū ngééⁿ, ndúúcū
Nguɛ́ɛ ́ n'daata nguá'āa 'úú. Ní nguɛɛ cosas yeⁿ'e marfil, ndúúcū nducuéⁿ'ē
'cueenú cuuvi. 8 Ní yáāⁿ Babilonia,
cosas yeⁿ'e yáⁿ'á chi yaⁿ'ai chíí'vɛ̄
cáávā chi diiⁿ tá 'túúcā, n'deee n'dáí ndúúcū cūū cuááⁿ, ndúúcū cūū,
vaadī yá'āī ní ndaā vmnaaⁿ yeⁿ'e ndúúcū tuūu mármol, 13 ndúúcū
tá na 'áámá nguuvi nūuⁿ, chííⁿ chi canela, ndúúcū especias chi yuudu
cuuvi yá'ai yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní ngééⁿ, ndúúcū cúⁿ'úyaa, ndúúcū
'cuūvi yā ní chɛɛ̄cu yā chi ya'ai yā. ungüento chi nguuvi mirra ndúúcū
Ní cuiicu yā ní cuūcu 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ perfumes chi dɛɛvɛ ngééⁿ, ndúúcū
ndúúcū nguuchi yáⁿ'ā ti Señor vino, ndúúcū aceite, ndúúcū harina
Ndyuūs miiⁿ ní vɛ́ɛ ́ poder yeⁿ'é yā fino, ndúúcū trigo. Ní ndɛɛ́ yā ntúūⁿ
chi ch'ɛɛtɛ taavi ca ní ngaⁿ'á yā chi 'iiti s'eeⁿ yeⁿ'e carga ndúúcū 'iiti
condenado yā. cuūchī s'eeⁿ, ndúúcū 'yuūdūu s'eeⁿ,
9 Ní reyes yeⁿ'e yáⁿ'āa 'cúū chi
ndúúcū carros, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi
cueⁿ'é yā ndúúcu tá ní dinuuⁿndí yā esclavos. 14 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi diíⁿ
ndúúcu tá, ní n'deee n'dáí vɛ́ɛ ́ yeⁿ'é yā negocios miiⁿ ngaⁿ'á yā yeⁿ'e yáāⁿ
yā ti diíⁿ yā tan'dúúcā chi diiⁿ tá. ch'ɛɛtɛ miiⁿ: Tanducuéⁿ'ē cosas yeⁿ'e
Reyes miiⁿ cuɛ́ɛć ú yā ní yuudu n'dáí chi nguɛ́ɛ ́ n'daacā n'dai chi neⁿ'e
cuɛɛcú yā taachi snaaⁿ yā táⁿ'ā miiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ.́ Ní
chi cuūcu tá ní snaaⁿ yā 'yaaⁿ'miⁿ nducuéⁿ'ē chi vaadī 'cuiica ndúúcū
yeⁿ'ē tá. 10 Ní 'va'á yā yeⁿ'ē tá cáávā
cosas chi n'dai taavi yeⁿ'e yáāⁿ
castigo yeⁿ'e tá ní cuééndii yā miiⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ vɛ́ɛ.́ Ní 'āā ntɛ́ɛ ́ cuuví
yaⁿ'ai yeⁿ'e tá ní caaⁿ'máⁿ yā: Dɛ'ɛ nndaāca yā tanducuéⁿ'ē dendu'ū
chúúcā ya'áí díí, dɛ'ɛ chúúca ya'áí yeⁿ'ē.
díí n'daataá chi yáāⁿ Babilonia chi 15 Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā negocios
ch'ɛɛtɛ chi vɛ́ɛ ́ poder ch'ɛɛtɛ yeⁿ'ē, ti ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ ch'ɛɛtɛ
585 APOCALIPSIS 18, 19
miiⁿ, chííⁿ chi diiⁿ chi 'cuiicá yā. chi condenado yáāⁿ miiⁿ. Ní Ndyuūs
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuɛɛtindíí yaⁿ'áí yā ti diíⁿ yā justicia yeⁿ'e ndís'tiī.
'va'a yā yeⁿ'e castigo yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ. 21 Tuu'mi ní ángel chi neené
yā Ndyuūs ní caⁿ'a yā 'tíícā: Aleluya. 'úú caⁿ'a yā chii yā 'úú. Díí, Juan,
Dích'ɛɛtɛ yú Ndyuūs. dingúuⁿ di 'tíícā: Dɛ'ɛ chúúcā
5 Ní ch'iindiveéⁿ 'áámá nduudu
n'dai cáávā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi 'áámá
yeⁿ'e trono miiⁿ chi ngaⁿ'a 'tíícā: 'caí yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi cuchií yā
Nducyáácá nī canéé chi dich'ɛɛtɛ́ naachi 'iiⁿ'yāⁿ chi nguuvi 'iiti
nī Ndyuūs yeⁿ'e yú. Ndís'tiī cuūchī 'caandavaacú yā ní 'iiⁿ'yāⁿ
chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ nī ndúúcū s'eeⁿ che'e nguiinú yā yeⁿ'e 'viicu
tanáⁿ'a nī, nducyaaca nī chi miiⁿ. Ní ángel miiⁿ caⁿ'a yā chii yā
dichíí'vɛ nī Ndyuūs ní 'va'á nī 'úú: Nduudú 'cūū ní yeⁿ'é Ndyuūs ní
yeⁿ'e yā. cuaacu.
10 Ní 'úú chiintii'yá na ca'a ángel
'iiti santo yeⁿ'é tī. Níícú nduu 'uuví almas yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ ndiitaá daandu
sa chi preso sa, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ sta'á yā yā ti caⁿ'a cuaacú yā yeⁿ'e Jesucristo.
nduu 'uuví sa neⁿ'e chi canduuchi Ní caⁿ'a ntúuⁿ yā nduudu cuaacu
sa ní chin'dáá nuúⁿ yā nduu 'uuví sa yeⁿ'é Ndyuūs. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nguɛ́ɛ ́
na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā yeⁿ'e ngiichi yaⁿ'ā chi'téénu yā 'iiti monstruo miiⁿ,
chi ngiichi ndúúcū tuūu chi azufre. ní nguɛ́ɛ ́ chi'téénu yā 'iiti santo
21 'Áámá yā ndúúcū machete 'uuvi
yeⁿ'é tī. Ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú ca'a yā
lados 'caāiⁿ chi canéé na cheendí lugar 'iiti monstruo miiⁿ chi s'neéⁿ
yā chi canduú yā na 'yuūdūu tī sello yeⁿ'é tī nchɛɛtɛ́ yā o ta'á
cuɛ́ɛ ̄ ch'iiⁿ'núⁿ yā tanáⁿ'ā soldados yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ch'ɛɛtinduuchí
yeⁿ'e 'iiti monstruo. Ní nducyaaca ntuuⁿ yā ní ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā
'yáádá che'é tī nducuéⁿ'ē yuūtɛ̄ yeⁿ'e dáámá ndúúcū Cristo chɛɛti 'áámá
soldados ní chiitu 'yáádá s'ééⁿ yeⁿ'e mil nduūyū. 5 Chuū miiⁿ ní vmnááⁿ
miiⁿ. Ní 'iiti dragón miiⁿ 'āā ntɛ́ɛ ́ sa chi cannche'ei sa 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e
cuuvi cannche'éí tī 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e naciones yeⁿ'e núúⁿmáⁿ íⁿ'yeeⁿdī
naciones ndíí 'cuiinu 'áámá mil chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caⁿ'á yā lado
nduūyū. Ní cuayiivi ní canéé chi yeⁿ'ē sa. Ní cannche'ei sa rey Gog
n'daatií yā 'iiti dragón miiⁿ 'áámá ndúúcū yáāⁿ Magog chi yáāⁿ yeⁿ'e
tiempo 'lííⁿ nūuⁿ. yā. Ní nadidáámá sá nducyaaca
4 Ní cuayiivi ní n'diichí tronos ní
'iiⁿ'yāⁿ chi diiⁿ sa caandaá. Ní 'iiⁿ'yāⁿ
'iiⁿ'yāⁿ vɛ́ɛ yā na tronos. Ní 'áámá s'eeⁿ ndúúcū sa ní n'deee n'dáí
'iiⁿ'yāⁿ ca'á yā poder 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi yā tan'dúúcā yaⁿ'ā ndúútīi yeⁿ'ē
diíⁿ yā juzgar 'iiⁿ'yāⁿ. Ní n'diichí yíícú. 9 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cueⁿ'é yā
589 APOCALIPSIS 20, 21
ndúúcū nanguuvi cueⁿ'e yeⁿ'ē nanáaⁿ yáāⁿ chi dɛɛvɛ chi yáāⁿ Jerusalén
yā. 'Āā ntɛ́ɛ ́ mar táámá lugar naachí chí ngai chí chiīcā yeⁿ'e na va'ai
cuuví cuɛɛtineē na yáⁿ'āa ndúúcū chɛɛti nguuvi naachi canéé
nanguuvi. 12 Ní n'diichí 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ
Ndyuūs. Ní yáāⁿ miiⁿ ní yɛɛvɛ taaví
chí n'dīi yā, tináⁿ'ā chi n'gɛɛtɛ yā tan'dúúcā 'aama n'daataá chi caama
chi ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā ndúúcū 'caandavaacu tá ní dɛɛvɛ idiiⁿ tá
tanáⁿ'ā tináⁿ'ā. Nducyaaca yā ní ndúúcu tá cáávā novio yeⁿ'e tá. 3 Ní
A ndíí Z yeⁿ'e alfabeto. 'Iiⁿ'yāⁿ chi yeⁿ'é Ndyuūs chi dɛɛvɛ́ ngii. Ní dɛɛvɛ́
yaaca yā 'úú ní ca'á nuūⁿnīⁿ chi cu'u ngii yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ ní tan'dúúcā
yā tanducuéⁿ'ē chi neⁿ'é yā ní nguɛ́ɛ ́ 'áámá tuūu chi yaⁿ'ai chíí'vɛ̄ chi
nadíí'vɛ yā cáávā nuūⁿnīⁿ miiⁿ chi tan'dúúcā tuūu jaspe chí dɛɛvɛ́
vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ. 7 'Iiⁿ'yāⁿ chi
tan'dúúcā cristal. 12 Ní vɛ́ɛ ́ 'áámá
yeⁿ'e ngaatu, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi cheendi va'āī n'gɛɛtɛ 'áámá 'áámá
i'téénu yā santos chi ídolos, ndúúcū lado yeⁿ'ē yáāⁿ miiⁿ. Cuaaⁿ naachí
'iiⁿ'yāⁿ chi yaadí yā, nducyaaca can'daā 'yáⁿ'ā vɛɛ 'iīnū cheendi
'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní canéé chi caⁿ'á yā va'āī. Ní cuaaⁿ na 'niiⁿnuⁿ vɛ́ɛ ́ 'iīnū
nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā chi ngiichi ndúúcū cheendi va'āī, ní cuaaⁿ ndiiyā vɛ́ɛ ́
yaⁿ'ā ní ndúúcū tuūu azufre. Chuū 'iīnū cheendi va'āī, ní cuááⁿ na
ní chiiⁿ chii ndii 'uūvī cúúví 'cuūvi ngiiya 'yáⁿ'ā vɛ́ɛ ́ 'iinū cheendi va'āī.
yā. 14 Ní cimiento yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ vɛ́ɛ ́
591 APOCALIPSIS 21
ndichúúví tuūu chi cimiento yeⁿ'ē. crisólito, ní ndii chííⁿ ndii niiⁿniⁿ
Ní chi duuchi yeⁿ'e ndu'ū ndichuuví ní yeⁿ'e tuūu berilo, ní ndii chííⁿ
apóstoles yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi duuchi ndii nuuⁿ ní yeⁿ'e tuūu topacio, ní
'iiti cuūchī, 'áámá 'áámá chi duuchí ndii chííⁿ ndii ndiichi ní yeⁿ'e tuūu
yā canéé nguūⁿ vmnaaⁿ 'áámá crisoprasa, ní ndii chííⁿ ndicháámá
'áámá tuūu miiⁿ. ní yeⁿ'e tuūu jacinto, ní ndii chííⁿ
15 Ní ángel miiⁿ chi ngāⁿ'a yā
ndichúúví ní yeⁿ'e tuūu amatista.
ndúúcū 'úú ndɛ́ɛ yā 'áámá tááⁿ ndúú 21 Ní ndu'u ndichúúví cheendi va'āī
'dííⁿnguāaⁿ. Ní caadi yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ yaācū na yáāⁿ miiⁿ ti Señor chi
ní 'uūvī mil canéé 'uūvī cientos Ndyuūs chi vɛ́ɛ ́ tanducuéⁿ'ē dendu'ū
kilómetros yeⁿ'ē. Ní chí ch'ee'nuu poder yeⁿ'e yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi
miiⁿ ní chi ch'eēnūu ní chi yaacu nguuvi 'iiti cuūchī miiⁿ, 'iiⁿ'yāⁿ
yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ 'āā daamá nūuⁿ. 17 Ní
s'uuuⁿ chi Ndyuūs chi yaācū yeⁿ'e
ángel miiⁿ dicaadí yā nanchɛɛ̄tī yáāⁿ miiⁿ. 23 Ní yáāⁿ miiⁿ nguɛ́ɛ ́
miiⁿ. Ní ngíí 'iinū ngɛɛcu cuūuⁿ neⁿ'e 'yáⁿ'ā ndíí nguɛ́ɛ ́ ndúú 'iiyū
metros chi ángel miiⁿ dicaadí yā. chi dɛɛvɛ yeⁿ'ē ti Ndyuūs chi dɛɛvɛ
Ní caadí miiⁿ ní dáámá ndúúcū ngii ní dɛɛvɛ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ, ní
caadí yeⁿ'e chi caadí 'iiⁿ'yāⁿ chi snee 'iiⁿ'yāⁿ chi duuchi 'iiti cuūchī ní
iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. dɛɛvɛ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ. 24 Ní 'iiⁿ'yāⁿ
ndii chííⁿ ndii 'uūvī miiⁿ ní yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū ní ndɛɛ́ yā yeⁿ'ē chi
tuūu zafiro, ndii chííⁿ ndii 'íínú miiⁿ ch'ɛɛtɛ ndúúcū honor yeⁿ'e naciones
ní yeⁿ'e tuūu ágata ní ndii chííⁿ ndii yeⁿ'é yā. 27 Nguɛ́ɛ ́ cuuvi cundaā na
cuūuⁿ miiⁿ ní yeⁿ'e tuūu esmeralda. yáāⁿ miiⁿ dendu'ū chi nguɛ́ɛ ́ dɛɛvɛ,
20 Ndii chííⁿ ndii nyuⁿ'u miiⁿ ní yeⁿ'ē
ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi diiⁿ yā chi nguɛ́ɛ ́
tuūu ónice, ní ndii chííⁿ ndii niyaaⁿ n'daacā, ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'a
miiⁿ ní yeⁿ'ē tuūu cornalina, ní ndii yā nduudu yaadi. Dámaāⁿ cundaa
chííⁿ ndii ndɛɛ̄chɛ̄ ní yeⁿ'e tuūu 'iiⁿ'yāⁿ chi canéé nguūⁿ chi duuchi
APOCALIPSIS 21, 22 592
yā na libro yeⁿ'e vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ maaⁿ Ndyuūs yeⁿ'e espíritus yeⁿ'e
chi ndɛ́ɛ 'iiⁿ'yāⁿ chi nguuvi 'iiti 'iiⁿ'yāⁿ profetas chi Ndyuūs ndɛɛvɛ́
cuūchī. yā, maáⁿ yā dicho'ó yā ángel yeⁿ'e
yeⁿ'e trono yeⁿ'e Ndyuūs ndúúcū 'Caandiveéⁿ nī. 'Úú ní ndaá nuuⁿ.
trono yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguuvi 'iiti Dɛ'ɛ chúúcā yeenu 'iiⁿ'yāⁿ chi
cuūchī. 2 Ní náávtaⁿ'a yeⁿ'e yúúní
'caandiveéⁿ yā nduudu cuaacu yeⁿ'e
ch'ɛɛtɛ yeⁿ'e yáāⁿ miiⁿ ní nduu 'úúví Ndyuūs, nduudu chi canéé nguūⁿ na
lado yeⁿ'e yíícú mííⁿ cáta'ai yáⁿ'á libro 'cūū.
yeⁿ'e vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ chi ngii 8 'Úú, chi Juan, ch'iindiveéⁿ ní
caⁿ'a yā chi condenado chi canéé yā 'úú: Nguɛ́ɛ ́ diiⁿ di 'tíícā. 'Úú
na yáāⁿ miiⁿ. Trono yeⁿ'e Ndyuūs ntúūⁿ dichii'vɛ́ Ndyuūs tan'dúúcā
ndúúcū trono yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi dii ndúúcū hermanos yeⁿ'e di chi
nguuvi 'iiti cuūchī canéé na yáāⁿ ngaⁿ'á yā nduudu cuaacu yeⁿ'é
miiⁿ. Ní 'iiⁿ'yāⁿ chi dichíí'vɛ̄ Ndyuūs Ndyuūs ndúúcū nducyáácá yā
canée yā miiⁿ. 4 Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní
chí 'caandiveéⁿ yā nduudu cuaacu
snaáⁿ yā naáⁿ Ndyuūs ní canéé chi canéé nguūⁿ na libro 'cūū. Díí,
nguūⁿ chi duuchi Ndyuūs nchɛɛtɛ́ cu'téénu di Ndyuūs.
yā. 5 Ní nguɛ́ɛ ́ cuuví n'gaaⁿ yáāⁿ miiⁿ.
10 Ní ángel miiⁿ ní caⁿ'a ntúuⁿ yā
'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi n'gɛɛtinée yā miiⁿ chii yā 'úú: Nguɛ́ɛ ́ cunuuⁿ n'dé'ei
nguɛ́ɛ ́ neⁿ'é yā mar 'áámá dɛɛvɛ di nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs
yeⁿ'e lámpara ní nguɛ́ɛ ́ dɛɛvɛ yeⁿ'e chi canéé nguūⁿ na libro 'cūū caati
'yáⁿ'ā caati 'iivú Ndyuūs ngíí dɛɛvɛ tiempo yeⁿ'e dendú'ū chi 'túúcā 'āā
yā. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caaⁿ'maⁿ ntiiⁿnyuⁿ snee niiⁿnuúⁿ. 11 Maaⁿ ní cu'néeⁿ nī
yā cueⁿ'e daāⁿmaⁿ cueⁿ'e daāⁿmaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛɛ n'daacā idiíⁿ yā chi
tan'dúúcā reyes. 'tíícā diíⁿ yā. 'Tiicá ntúūⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
nadacadiinúúⁿ yā yeⁿ'e dendu'ū chi
Tiempo taachi cuchií Jesucristo nguɛɛ n'daacā, cu'néeⁿ nī chi 'tíícā
ní 'āā canéé niiⁿnuúⁿ diíⁿ yā. 'Iiⁿ'yāⁿ chi din'daacá yā,
6 Cuayiivi miiⁿ ní ángel caⁿ'á cu'néeⁿ nī chi diíⁿ yā 'tíícā. 'Iiⁿ'yāⁿ
yā chii yā 'úú: Nduudú 'cūū ní chi 'áámá diíⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'e
nduudu cuaacu. Ní 'iiⁿ'yāⁿ cuuvi Ndyuūs cu'néeⁿ nī chi 'aama diíⁿ yā
cu'téénu yā nduudu miiⁿ. Señor chi 'tíícā.
593 APOCALIPSIS 22
12 'Caandiveéⁿ nī chiiⁿ chi caⁿ'a cuchíi nī. Ní 'āā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ
Jesús. 'Úú ní núúⁿ nūuⁿ ndaá. Ní chi n'giindiveéⁿ yā nduudu yeⁿ'é ní
ndɛɛ́ premios chi caⁿ'á ca'á 'áámá canéé chi caaⁿ'máⁿ yā: Cuchíi nī. Ní
'áámá 'iiⁿ'yāⁿ premios chi tunee yā n'diī chí yaaca nī cuchíi nī. Cuchíi
yeⁿ'ē ntiiⁿnyuⁿ chi yeⁿ'e yā. 13 'Úú ní
nī ndúúcū 'āā du'ú nūuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi
'iiⁿ'yāⁿ vmnááⁿ vmnaaⁿ ndíí naachi neⁿ'é yā. Cuchíi nī ní cu'u nī yeⁿ'e
'cuiinu. 'Úú ní caneé naachi chinga'ā nuūⁿnīⁿ yeⁿ'e vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ.
ndíí cuayiivi chí 'cuiīnū tan'dúúca Ní nguɛ́ɛ ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ cūndi'i yeⁿ'é nī
letras yeⁿ'e alfabeto A ndíí Z, 'tíícā nuūⁿnīⁿ yeⁿ'e vida cueⁿ'e daāⁿmaⁿ.
'úú, ngaⁿ'a Jesús. 18 'Úú ngaⁿ'á ngīi nduudu
cosas chi 'túúcā nanááⁿ ndís'tiī chi dendu'ū chi 'túúcā, 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ
'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yaācū s'eeⁿ. 'Úú ní 'iiⁿ'yāⁿ ngaⁿ'a yā: Cuaacu nííⁿnyuⁿ chí 'āā
vmnááⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'e ndaata yeⁿ'e cuchii nuúⁿ. 'Tíícā cuuvi. Cuchíi nī
David 'úú. 'Úú ní 'ííⁿnyúⁿ chí ngíí Señor Jesucristo.
dɛɛvɛ nguɛɛtiyaaⁿ. 21 Ní maaⁿ ní Señor Jesucristo